-LONDON JUNE 2009NR.5/6 www.thealbanian.co.uk info@thealbanian.info

Tel: 02082169527

2 1 1 B o u n d a r y R o a d , P l a i s t o w L o n d o nE 1 3 9 Q F

T :0208 472 1110 F :0208 475 8869 M:079 5135 0050

1st Choice Accident ClaimsNëse keni patur ndonje aksident tre vitet e funditmos hezitoni te na kontaktoni ne çdo moment

Had an accident? Not your fault

www.1stchoiceclaims.cominfo@1stchoiceclaims.com

OURServices*Free Consultation*Loss Of Earnings*Recovery & Storage*Cost Of Repairs*Policy Excess*Hire Charges*Personal Injury*Legal Expenses

THE

FESTOHET 5-VJETORI I “THE ALBANIAN”NË PARLAMENTIN BRITANIK

Festohet ne parlamentin britanik 5-vjetori i “The Albanian” dhe hyrja eShqipërisë në Nato. Nderohen me çmimin “The Albanian Price 2009”miku i madh i shqiptarëve, deputeti John Grogan dhe Jimi Marku,

ambasador i shkëlqyer i shqiptarëve në botë.

Rezervo vendin tëndnë Albanian Yellow

Pages 2009 Tel: 02082169527

info@albaniancontacts.com

LONDON JUNE 2009 2

A jeni ose a njihni dikë që do të aplikoje për BRITISH CITIZENSHIPapo LEJE TË PERHERSHME QENDRIMI?

DREJTOR: PETRIT KUÇANAZv/Drejtor: BASHKIM METALIAKryeredaktor: MUHAMED VELIU

REDAKSIAAkil Koci, Daut Dauti, Emanuel Bajra,

Majlind Goge, Naim Hasani, Ylli Përmeti, Edvin Lamçe,

Elda Memiaj, Brunilda Sejati, Pranvera Smith, Flori Slatina, Kastriot Dervishi, Enkeleid Omi,

Jeni Myftari, Naim Trezhnjeva, Anila Hoxha, Shefit Domi,

Ilir Thaçi, Nikolin Nilaj, Web-design Marko

www.thealbanian.co.uk albania7@gmail.comTel/fax:02082169527

FINSBURY PARKLondon NorthAcedemy Andover

Community Centre Andover

Estate London N7 7RY

Per me shume informacione ju lutem na kontaktoniTel: 0207 2721130

Mob 07944367779

Nëse PO, u nevojitet të demonstroni njohuritë tuaja për jetënnë Mbretërinë e Bashkuar, si dhe të provoni që aftësitë në tëfolur dhe dëgjim janë adekuate për jetën e përditshme.

Westa ofron kurse të kombinuara trajnimi për gjuhen

angleze (ESOL) dhe Citizenship Clases & Exams

Transport mallrash nga Anglia neShqipëri dhe KosovëShpërndarja në destinacion bëhet nëbazë të sasisë .Lokacionet:

* Barking, London*Tiranë , Shqipëri

Për më tepër kontaktoni në 24 orë Meridanin në numrin e telefonin :

07501382777

Redaksia e “The Albanian” falënderon te gjithë ata gazetarë &bashkëpunëtorë që u bënë pjesë e misionit tonë në këto 5 vjet.

Faleminderit të gjithë atyre biznesmenëve që e panë “The Albanian” si partner të suksesit të tyre. Faleminderit!

LONDON JUNE 2009 3

A jeni ose a njihni dikë që do të aplikoje për BRITISH CITIZENSHIPapo LEJE TË PERHERSHME QENDRIMI?Nëse PO, u nevojitet të demonstroni njohuritë tuaja për jetën

në Mbretërinë e BashkuarSETP ofron kurse intensive për 4 ditore. mesuesit me eksperience perdorin gjuhen qarte

dhe thjeshte duke ju garanuar kalimin e testit

NGA PETRIT KUÇANA

Lajmin e fundit mund ta marrëshbrenda pak sekondash. Mjaftontë jesh I lidhur me ndonjë net

(furnizues lajmesh) apo thjesht të keshakses interneti ne telefonin tënd celularqë brenda pak sekondash të informo-hesh për çfarëdo që të duash, pra tëmarrësh lajmin e fundit nga çdo cep iglobit.

Mrekullia teknologjike kabërë që si pasojë e shpejtësisë së mar-rjes së lajmit, “të nxjerrë jashtë loje”(për sa i përket shpejtësisë) edhe gaze-tat e darkës që shiten apo shpërndahenfalas në Londër. Por natyrisht qoftëkëto gazeta apo ato që shiten të nesër-men mbeten të pazëvendësueshme nëmisionin e tyre të komunikimit.

Nëse flitet për një gazetë ko-muniteti, ky mision merr dimensiontjetër dhe specifikë krejt të veçantë në

varësi të lexuesit. Nëse vërehen gazetate këtushme komunitare, të publikuaraprej disa dhjetëvjeçarësh, vëren sepothuajse shumë pak kanë lëvizur ngapolitika e tyre editoriale, natyrshëm metë gjithë evoluimin normal të tyre, pasimbeten gazeta që kanë audiencën epërcaktuar, pra komunitetin. (Në këtë rast përjashtohen gazetat qëshërbejnë thjesht si reklamuese të biz-neseve të ndryshme, ku mbushja efaqeve bëhet nga faqosësi. Këto llojgazetash marrin përsipër thjeshtofrimin e mundësisë së komunikimitmes mallrave apo shërbimeve dhe kon-sumatorëve).

Gjithsesi për gazetat komu-nitare janë kërkesat e lexuesve ato qëpërcaktojnë ekuilibrat mes rubrikave tëndryshme, peshës së lajmeve, larmish-mërisë së tyre etj, dhe aftësia profe-sionale dëshmohet në këndvështrimine trajtimit të lajmit ose lajmeve, tëproblematikave të proceseve inte-gruese të këtyre komuniteteve. Bie

fjala komu-niteti turk kaplot tetëgazeta tës h k r u a r ad h endonëse tëg j i t h ajepen falasdhe thuajsekanë pak ashumë tënjëjtin format,g j i t h s e c i l aparaqitet me speci-fikën e saj. Ndërsapolakët kanë një gazetëqë duket se ka një tirazh tëkonsiderueshëm natyrisht si pa-sojë e numrit të madh të polakëve qëkanë ardhur në këtë vend.

Ndërsa shumë prej komu-niteteve të tjera median e shkruar ekanë zëvendësuar me atë radiofonikeapo televizive (siç janë indianët apo

grekëtpsh) dhe tek

tuk mund të shikosh ndonjë gazetë qëpublikohet vetëm periodikisht dhe nukarrin të rezistojë vetëm disa numra.

Është vërtet krenari kurshikon që paraqitesh në mënyrë dinji-

toze përkrah gazetave komu-nitare që kanë vite e vite qëpublikohen në Britani,qoftë në aktivitetet e për-bashkëta apo në konferen-cat e ndryshme përmediat.

Besoj se këtë endjen jo vetëm stafi i “TheAlbanian” por edhe lexuesit tanë, tek shohin senë stendat ku rreshtohengazetat e shumta të gjejnëtashmë prej pesë vitesh edhe

gazetën e tyre. Ishte privilegj për ne që në

këtë 5-vjetor të ftonim jo vetëmkolegët tanë të kombësive të ndryshmepor të gjithë miqtë, bashkëpunëtorëtshqiptarë dhe të huaj në parlamentinBritanik. Festimi i 5-vjetorit të “TheAlbanian” u bë i mundur falë ndihmëssë mikut të madh të shqiptarëve de-putetit laburist John Grogan.

>>> Vijon ne faqe 22

LONDON JUNE 2009 4

NGA BASHKIM METALIANË VEND TË HYRJES...

Dhënia e informacionit , përc-jellë nga lajmësit mediatik ,para së gjithash duhet parë dhe

dëgjuar sepse ; duhet të ushqehemi mezhvillimet koherente.Ky lloj komunikimi i Mass media-ska si konvencion, në bazë ,jo të vetëminformacionin por dhe korrektësinëndaj këtij informacioni... Këtu fillon debati profesional dheqytetar dhe me gjerë ku roli i gaze-tarisë e kapërcen ose jo misionin e vet.Përkufizimi si disipline e mbledhjes,analizës, verifikimit dhe paraqitjes sëinformacionit ,lidhur me ngjarjet , ak-tuale, prirjet dhe çështjet njerëzore ebëjnë gazetarinë bashkëkohëse,shtyllë të fortë në jetën shoqërore dhepolitike.Mirëpo sfidat globale e bëjnë më tësforcuar dhe të vështirë mirëfunksion-imin e mbizotërimit të gazetarisë pro-fesionale....duke sjelle me të drejt njëekstrat të padëshiruar , thënë ndryshenjë terr informativ.Jo pa qellim, këmbëngultas i ritheksojkëto rreshta , sepse te jesh një gazetarpikë së pari duhet t’i shërbejmë mi-sionit profesional, duke mos hequrdorë nga kjo disiplinë që motivon ko-rrektësi profesionale, dhe së dyti kon-cepti i të bërit gazetari të moskonsiderohet si një sufler i prapavijave. Këto dhe të tjera i lidh me faktin ezhvillimit të gazetarisë në përgjithësi sinjë zë i fuqishëm shoqërorë .* * *The Albanian & Pak histori...Kam një arsye më shumë për takonkretizuar këtë që thash më sipër nëqasjen pozitive të të bërit gazetari përkomunitetin shqiptarë në Britaninë eMadhe.Dhe ky zë këtij komuniteti nuk i kamunguar që nga viti 2004

Gazeta The Albanian me

themelues Zotin Petrit Kuçana, filloipunën si nevoje e domosdoshme dheudhërrëfyese e denje për shqiptarëte Britanisë .5 vitet që “The Albanian” kavepruar në Britani katreguar që gazetaria mundtë jetë e pavarur , elarmishme me infor-macione , në shumëraste madje dhekëshilluese, orga-n i z u e s e , k r i t i k e ,mbrojtëse dhe la-jmese e saktë.

Nga viti nëvit gazeta e ka shtuarjo vetëm volumin epasqyrimit por dhe ngaana profesionale kadhënë një model te ri përimediat e shkruar.Temat janë po aq tëlarmishme dhe të strukturuara nëmënyrë të qartë ,sa dhe edukuese einformuese.Ndër to vlen te përmenden aktualiteti icili zë një vend të rëndësishëm nëfaqet e kësaj gazete, si gjithmonë in-formacionet për emigrantet dhenë ngapërfaqësuesit ligjorë shqiptarë dhe bri-tanik,aktivitet e ndryshme kulturoredhe festive, , fenomene dhe dukuritënegative që shfaqen , si divorcet , sjell-

j e t

a n t i -shoqërore etj.Faqet e kësaj gazete shërbejnë sidritare e talenteve të reja dhe shembu-jve pozitiv brenda komunitarë.Shqiptarët e Britanisë së madhe e kanëvënë re se të pasurit një gazetë qëpasqyron vlerat më të mira të fëmijëvetë tyre , nëpër shkolla , klube sportive, muzikë ...etj, jo vetëm që luan rolsensibilizues në opinionin publik pordhe krijon një hierarki vlerash që stim-ulon integrimin e shpejt.Një vend të rëndësishëm ka zënë dheinformacionet në lidhje me emigra-cionin dhe ligjet e tij që për komu-nitetin tonë është një temë e ditës .Nëkëtë fushë kanë ndihmuar mjaft për-faqësuesit ligjorë shqiptarë dhe Bri-tanik , duke konsultuar dhe informuartë interesuarit për ndryshimet even-tuale që mund të ndodhin të ligjevepër emigracionin.

Krahas gjitha temave ak-tuale që lexuesi ynë i ka përcjellë , nëmënyrë sistematike janë botuar

shkrime , dosjere , dhe dokumente tërralla historike , në lidhje me zhvil-limet e kahershme dhe të vona nëtrojet shqiptare.Shkrime të tilla janë të do-mosdoshme ,pse jo, ia kanërritur prestigjin e gazetës ,gjithashtu dhe dukesfiduar me suksesmoton e “lajmit tëpare” ,parë në kon-tekstin e medieveelektronike.Ky është vërtetë njëmodel që “The Al-banian” ka korrur njësukses të jashtëza-konshëm.Në faqet e kësaj gazetejanë të printuara bizneseshqiptare që veprojnë në

MB, britanike dhe më gjerë.Gjithashtu ,krahas shkrimeve

në gjuhën shqipe, një hapësirëgoxha e madhe i është lënë edhe

atyre në gjuhën angleze.Duke rritur kështu interesin dhe kuri-ozitetin e te huajve për shqiptaret dhehistorinë e tyre.Jehona e kësaj media të shkruar në

Angli i ka dimensionuar mjaft bind-shëm marrëdhëniet me lexuesit dheaktoret funksional të spektrit politikbritanik.

The Albanian & 5-Vjetori i saj...

Tashmë është bërë e traditës që redak-sia e gazetës organizon çdo vit përvje-torin e gazetës.Si çdo herë në ceremonitë festive të kë-tyre përvjetorëve , gazeta “The Alban-ian” këtë radhe organizuar një pritje tëveçantë .Kësaj radhe u bë e mundur që 5 – Vje-tori të kremtohet në ambientet e Par-lamentit Britanik duke koinciduar nëmënyrën me të bukur edhe me festimine hyrjes së Shqipërisë në Nato orga-nizuar po në këtë vend. Iniciativë kjoe deputetit te devotshëm dhepërkrahës i shqiptareve Zotit John Gro-gan.Morën pjesë zv/Ambasadorja e Re-publikës së Shqipërisë znj TeutaStarova, zv/ Ambasadori i republikëssë Kosovës zoti Bejtullah Destani, ak-tivisti i shquar shqiptar Agron Lloxha,miq dhe dashamirës të Shqipërisë dhe

U FESTUA NË PARLAMENTIN BRITANIK HYRJA E SHQIPËRISË

NË NATO DHE 5-VJETORII “THE ALBANIAN”

LONDON JUNE 2009 5

shqiptarëve, biznesmenë, sportistë,kolegë gazetarë si dhe shumë të ftuartë tjerë.Deputeti John Grogan , falënderojpjesëmarrësit dhe uroj futjen eShqipërisë me të drejta të plota nëbllokun ushtarak , NATO , dhe uroj 5-Vjetorin e gazetës “The Albanian”.Ai gjithashtu falënderoi përzemërsishtedhe drejtorin e gazetës “The Alban-ian” Zotin Kucana për kontributin qepo i jep komunitetit shqiptarë dhe jovetëm , në fushën e informimit dhe mëtej.Më pas e mori fjalën Z. Kuçana i cili

përshëndeti pjesëmarrësit në këtë përv-jetor të pestë të gazetës .Më tej ai shpjegoj dhe detaje të punësdhe angazhimit që po punohet nëpërkrahje të komunitetit duke e ilus-truar këtë krahas gazetës edhe daljennë dritë të librit të kontakteve(Albani-ancontacts), ku tani po bëhet gati bo-timi i dytë i tij, si dhe projekte të tjeraqë gazeta “The Albanian” ka qenë pro-motorja e gjitha këtyre zhvillimeve.Ndërkohë ai shprehu se : “ Gazeta TheAlbanian ka ndjekur hap pas hapishqetësimet dhe problematikat e ditëssë komunitetit shqiptarë , dhe do ta

vazhdoj ta bëjë, për të qenë pararojëdhe zë i fuqishëm i tij.”Në fjalën e tij nuk la pa përmendur dhebashkëpunëtorët e dhe gazetarët egazetës “The Albanian”, për kon-tributin e dhenë këtij mediumi tërëndësishëm për komunitetin shqiptarënë MB.Më tej në prononcimin e tij gazetari iThe Albanian Zoti Emanuel Bajradeklaroj si më të votuarit e vitit , ku“The Albanian” akordon çmime si çdoherë tjetër :Xhimi (Gëzim )Marku njeri më i fort iBritanisë dhe

Deputeti i Parlamentit Bri-tanik , Laburisti John Gro-gan Kështu Shqiptarit më tëforte të Britanisë iu akorduaçmimi si “ Ambasador ishkëlqyer i shqiptarëve nëBotë”Dhe Deputetit John Groganiu akordua çmimi si“Mbështetës dhe pro-movues i vlerave shqiptarenë Parlamentin Britanik”.“Unë kam marrëdisa çmime sh-përblyese nga tëhuajt dhe jo se

nuk kam ndjerë kë-naqësi , por të ndero-hesh me një çmim

mirënjohje dhe respektinga njerëzit e tu ; ngashqiptarët, është një nd-

jenjë e papër-shkrueshme “ -u

shpreh i emocionuarsportisti shqiptarëXhimi Marku

Ai deri tani ka marrë tre çmime si kam-pion Anglie dhe një çmim si më i fortii Britanisë.Edhe Deputeti Grogan u entuziazmuanga surpriza ebërë nga “TheAlbanian” dhetha se kjo em o t i v o nakoma mëshume që tëpërkrah dhepunoj përshqiptarët nëpërgjithësi dheKosovën dhenjohjen e sajnga shtete tetjera nëveçanti”

Aktualisht Zoti Grogan mban detyrëne zëvendës kryetarit të grupit parla-mentarë për Kosovën.Të pranishmit më pas vazhduan cere-moninë festive duke shijuar pijet eofruara .Menjëherë pas kësaj ,një pjesë emadhe e pjesëmarrësve festuan 5 –vje-torin e “The Albanian” nën tingujt emuzikës Shqiptare deri pas mesnate.Këto 5 vjet që “The Albanian” i kaparaprirë me misionin e saj fisnik katreguar dhe po jep frytet e veta se mepunë arrihet gjithçka; pa marrëparasysh tatëpjetat dhe vështirësitë qëmund të dalin rrugës .Fisnikërinë e këtij misioni do ta mba-jmë lart e më lart !Jetë të Gjatë The Albanian!

LONDON JUNE 2009 6

Gjeni diçiturën

As titulli “kombëtar” “Shqipërianë Nato” dhe as mbështetjaapo “kujdesi” i drejtpërdrejtë i

ambasadës shqiptare në Mbretërinë eBashkuar”, nuk e kanë shpëtuar ak-tivitetin apo më saktë koncertin e njëgrumbulli të shoqatave shqiptare nëBritani prej dështimit.Fotografia e mëposhtme fletmë shumë se çdo fjalë. Popse realisht u braktisën nëkëtë farë feje këto shoqata? Cila ishte arsyeja e vërtetë?Kemi parë dhe publikuar në faqet egazetës sonë shumë njoftime për kon-certe të ndryshme që behën nga biz-nese private apo individë që caktojnënjë çmim bilete për koncertin e orga-nizuar. Kjo nuk ka asgjë të keqe madjenë shumicën e rasteve organizatorëtmbesin shumë të kënaqur.

Por kur ky njoftim vjen nganjë grumbull shoqatash shqiptare, kudihet se për një vit marrin rreth një mil-ion paund, ka dhënë efektin e kundërttek mërgimtarët e këtushëm të cilët

gjetën kurajën qytetare të braktisin ak-tivitetin “kombëtar” apo “taksën kom-bëtare” prej £20.

Fatkeqësisht kësaj radhegrumbulli i shoqatave ia nxiu fytyrënedhe ambasadës nën kujdesin eveçantë të së cilës do të organizohej kykoncert, (tw paktwn kështu u njoftua)që kushtonte £20 për kokë.

Nuk dihet sesi u ndie

ambasadori kur pa se as famil-jarët e këtyre shoqatave nuk“gjetën kohë” për të marrëpjesë në këtë koncert, por

mbase ky ka shërbyer si një lek-sion tepër i vlefshëm për të në të

ardhmen.Mbase ky koncert është një barometërqë tregon edhe potencën e këtyreshoqatave, ku u dëshmua qartë vlera e

tyre morale, (nuk mund të shitet kombipër £20, ose a ka ndonjë flamur për tëshitur).

Por realisht pyetja që mundtë shtrohet është; a ishte e mundur qëky aktivitet të organizohej falas?Kjo pyetje është shtruar edhe ngakolegët e grumbullit prej 14 shoqatashqë dështuan në këtë koncert. Përgjigja është qartësisht ekuptueshme. Mjaftojmë të kujtojmë se

janë shumë aktivitete me karakterkombëtar u organizuan falas për qyte-tarët shqiptarë në MB, dhe që pati biz-nesmenë shqiptarë që sponsorizuandhe më e rëndësishmja është qëbashkatdhetarët u ndien pjesë e gëz-imeve siç ishte festa e flamurit kombë-tar, 1-vjetori i pavarësisë së Kosovësetj etj. Mbase ky është një leksiontepër i vlefshëm edhe për shoqatatshqiptare që veprojnë në MB, që për-para se të marrin ndonjë iniciativëfitimprurëse të përqendrohen në nevo-jat reale që kanë shqiptarët e këtushëm,pra të realizojnë misionin e tyre (jovetëm në anën financiare).

“Shqipëria në Nato” dështon në Londër...Mbase ky është një leksion tepër i vlefshëm edhe për shoqatat shqiptare që veprojnë në MB, që përpara se të marrin ndonjë iniciativë fitimprurëse të përqendrohen në nevojat reale që kanë shqiptarët e këtushëm, pra të

realizojnë misionin e tyre (jo vetëm në anën financiare).

LONDON JUNE 2009 7

A Class Motors

Na kontaktoniAgim Halili

tel;02084530008mob;07932024665

www.aclassmotors.co.ukinfo@aclassmotors.co.uk34c Park Royal Road

Park RoyalLondon, NW107LNJU MIRËPRESIM

Mos harroni! Nese thoni se keni shkuar nga Gazeta“The Albanian” përfitoni; *10% ZBRITJE

Me eksperiencë 11vjeçare në AngliBëjmë Servisimin, riparimin e të gjitha llojeve dhe modeleve të automjeteve si sherbime tjera -Skanimin e problemeveelekronike si dhe rregullimin e tyre,-Goma-Regjistrimin e gomave-Saldime,-Modifikime,-e shumë shërbime tjera

BEJMË GJITHASHTUEDHE KONTROLLINTEKNIK (MOT)Garazhi ynë është

i liçensuar për lëshimin eçertifikatës së emotisë

AUTO LARJE PROFESIONALE SEKIRAQA-BEJMË LARJEN E AUTOMJETEVE -LARJE DHE THARJEN E SENDILEVE

-BEJMË POLISH TE MAKINAVE NE MENYRË PROFESIONALE

-LARJE TE MOTORITEDHE SHUMË SHËRBIME TJERA.NESE JU BENI MOT TEK NE NE JU OFROJM LARJEN FALAS

TEK NE GJENI EDHE GAZETEN FALAS“THE ALBANIAN”

NA KONTAKTONI Mus SekiraqaTel:07946863310Ju Mirpresim

34c Park Royal RoadPark Royal

London, NW107LNJU MIRËPRESIM

Redaksia e gazetës “The Albanian” dëshiron tësqarojë lexuesit dhe të

gjitha shoqatat shqiptare nëMbretërinë e bashkuar se nuk kandryshuar aspak qëndrimi editoriali gazetës në lidhje me to. Ne vazh-dojmë në të njëjtën linjë që tëpërkrahim dhe të mbështesim çdoprogram dhe iniciativë të tyre qëështë në interes të komunitetitshqiptar në Britaninë e Madhe.

E themi me siguri të plotëse nuk ka një organizatë, shoqatë,apo organizëm i çfarëdolloji shqip-tar në MB që nuk ka gjeturmbështetje tek “The Albanian”. Dëshirojmë të bëjmë me dije, sido-mos disa drejtuesve të disashoqatave, se është në misionin tonëqë të informojmë publikun e gjerëshqiptar në Britani mbi gjithçka qëne mendojmë se është në interes tëtij.

Ne mendojmë se misioni iinformimit që ka “The Albanian” i

ndihmon edhe këto shoqata, pasi igjithë publiku shqiptar në Britaniduhet të njoftohet për projektet etyre (kuptohet nëse kanë).

Natyrisht se nuk mund tëmos informojnë publikun me ose padëshirën e disa kryetarëve edhe përtë ardhurat që marrin këto shoqatashqiptare për të ndihmuar mërgim-tarët shqiptarë në MB. Ne ndjejmëkeqardhje kur shohim se disa tipave

nuk u vjen mirë, që në gazetë kemibotuar edhe ato gjëra që atyre nuku pëlqejnë siç është deklarimi pub-lik i shumave të parave që ata mar-rin dhe theksojmë se është detyrë etyre që të jenë sa më transparentë,jo vetëm të deklarojnë fondet emarra por edhe mënyrën e shpen-zimit të tyre.

Ne kurrsesi nuk mund tëmos reagojmë për realitetin e turp-

shëm që vetëm 1% e fëmijëve shqip-tarë shkojnë nëpër shkollat shqipe,ndërkohë që merren rreth 1 milionëpaund në vit nga shoqatat e kë-tushme shqiptare, qofshin bamirëseapo jo.

Ne kurrsesi nuk do tëmund ta përmbushnim misionintonë, nëse do të anashkalonimshumë çështje që kanë të bëjnëdrejtpërsëdrejti me interesat e gjëra

të komunitetit shqiptar në Britaninëe Madhe.

Ne mbetemi me shpresënse do të gjejmë mirëkuptimin e kë-tyre shoqatave dhe puna e për-bashkët në ndihmë të integrimit tëshqiptarëve në MB, do të japë fry-tet e saj të shumëpritura.

Redaksia “The Albanian”

Shënim i “The Albanian”

LONDON JUNE 2009 8

Nga Muhamed Veliu

Me qindra emigrantë shqiptarënë Angli janë viktima të njëmashtrimi i cili ka të bëj me

premtimin e regjistrimin në komunat eKosovës dhe më pas pajisjen me certi-fikata lindje.The Albanian ka zbuluar, se numri em-igrantëve të cilët kërkojnë të pajisenme të tilla certifikata sa vjen e rriten,me të cilat ata kërkojnë të kryejnëveprime konsullore në ambasadën Bri-tanike në Tiranë.Ata paguajnë deri në gjashtë mijë europër një certifikatë të tillë, personave qëpretendojnë se janë të lidhur mepunonjës të gjendjes civili në komunatë ndryshme në Kosovë.E vërteta është krejt ndryshe. Faktet esiguruara nga ne tregojnë se kemi tëbëjmë me një mashtrim të pastër për tëzhvatur emigrantët në nevojë të cilëtme çdo kusht kërkojnë të kenë një cer-tifikatë të tillë.Këto certifikata që mbajnë stemën eUNMIK jo vetëm që nuk po i ndihmo-jnë ata por në mënyrë të vazhdueshmepo u krijojnë problem pasi janë certi-fikata të falsifikuara dhe asgjë mëshumë.

BlerjaNga informacionet e siguruara nga disaburime rezulton se kjo “tregti” e re mesfalsifikatorëve të dokumenteve dheemigrantëve shqiptarë në Angli, krye-sisht zhvillohet në Kukës.Këta persona kanë ndërtuar një rrjet tëgjerë bashkëpunëtorësh që mbërrinderi në Angli të cilët merren me gjet-jen e klientelës.Fillimisht personit që kërkon të pajisetme një certifikatë të tillë i premtohet sedokumenti është i lëshuar nga njëpunonjës i gjendjes cilive me garancimaksimale.Mashtrimi shkon më tej pasi, emi-grantëve në nevojë u tregohet se emri ityre me të dhënat e regjistruara nëAngli, regjistrohen në regjistrin e qyte-tarëve në Kosovë.Faktet e mbledhura për ketë shkrimsugjerojnë të krejt të kundërtën dukehedhur dritë mbi këtë mashtrim tëhapur me një kosto shkatërruese përpersonat të cilët kanë blerë dhe futurnë përdorim një certifikatë të tillë.

PërdorimiPersonat e interesuar në blerjen e kë-tyre çertifikatave janë kryesisht të rinjtë cilët nuk mund të sjellinbashkëshortet e tyre. Kësaj kategorie ibashkohen edhe shume familjarë tëcilët kërkojnë të kryejnë bashkimfamilje.Barriera më e madhe në kryerjen e pro-

cedurave të bashkimit të familjes apoaplikimit për një vizë martese, ështëparaqitja e certifikatës së lindjes ngasponsorizuesi i vizës.Mos pasja mundësi e të provuarit të in-formacionit që kanë në pasaportat bri-tanike, dhe kërkesës së ambasadës përnjë certifikatë lindje nga Kosova, kakrijuar biznesin e certifikatave me njëçmim goxha të majmë.Janë me dhjetëra rastet kur në am-basadën britanike në Tiranë janëparaqitur certifikata të tilla, më sh-presën e kalimit të kësaj pengese.

Përgjigja e marrë ka qenë shumëzhgënjyese pasi certifikata ka rezultuarnjë copë letër e falsifikuar dhe eparegjistruar askërkundi siç ishtepremtuar nga personi që ka kryer shit-jen.

Ambasada zbuloi se certifikata ishte e falsifikuarAgim Malko ka 11 vjet që jeton nëAngli. Ai është djalë energjik i cili

merret memontimin eb u f e v endërsa gjatëf u n d j a v ë spunon si rojesigurie nëpërlokalet enatës nëqendër tëLondrës.Një vit mëparë ai do tëfejohej menjë vajzë nëTiranë e cilaishte në vitine fundit tëstudimeve nëfakultetin emjekësisë.Agimi tregose pasi kanëkryer cere-moninë e fe-jesës, Albinae fejuara e tijaplikoi përnjë vizë fe-jese në am-b a s a d ë nbritanike nëTiranë.“I gjithëdokumenta-cioni ip a r a q i t u rishte korrekt.Sipas ofi-ceres sëvizave duhejc e r t i f i k a t aime e lindjesnë Kosovë”thotë ai përThe Alban-ian.Ky ishteshkaku i re-

fuzimit të vizës. Nëpërmjet një shokuAgimi mëson se në Barking jetonte njëshqiptarë nga Prizreni i cili mund tëndihmonte në nxjerrjen e një certi-fikate në Kosovë.Agimi nuk vonon aspak dhe hyn nëbisedime përmes telefonit me“mjeshtrin” e certifikatave.Premtimi maksimal. Certifikata ishte eregjistruar në Kosovë, gjë për të cilënnuk kishte as më të voglin dyshim. Fil-limisht Agimi paguan 1 mijë euro sigaranci. Katër javë më vonë certifikata

mbërrin e firmosur nga një zyrtar i ko-munës së Prizrenit. Zotit Malko nuk imbeti gjë tjetër veçse të paguantepjesën tjetër të mbetur të parave.Menjëherë ai nëpërmjet një poste tësigurte ia nis certifikatën të fejuarës nëTiranë e cila rinis procedurën e ap-likimit për vizë.

Tashmë shpresa për marrjene vizës ishte maksimale pasi doku-menti munguar ndodhej në dosje. Pasika paraqitur dokumentet në ambasadëAlbinës i është treguar se nuk mund tijepej një përgjigje atë ditë pasi disadokumente do të verifikoheshin.Në fakt nuk ishin disa dokumente.Ishte vetëm një. Certifikata e lëshuarnë Kosovë.Sipas Agimit një kopje e certifikatës iështë dërguar nga ambasada britanikenë Tiranë, ambasadës britanike në Pr-ishtinë për të verifikuar origjinalitetin esaj. Nga verifikimi ka rezultuar se cer-tifikata nuk ishte e regjistruar në sis-tem. E fejuara e Agimit do tëthirrej në ambasadë për të marrëpërgjigjen e vizës e cila ishte negative.Kjo histori nuk do të mbaronte me kaq.Ambasada britanike në Tiranë do tidërgonte një informacion të plotëHome Office për këtë rast.Nga hetimet e mëtejshme Home Officeka arritur në përfundimin e AgimMalko mban një identitet të rremë dhese duhet të dorëzonte pasaportën bri-tanike brenda 4 javëve nga data e mar-rjes së letrës. Tashmë për Agimin kafilluar një kapitull i vështirë. Atij do tiduhet të mbrojë me çdo kusht vetennga heqja e nënshtetësisë britanikendërkohë që shanset për sjelljen e të fe-juarës në Angli janë zero.Ky është një shembull mes

shumë të tillëve që tregojnë se certifikatat elëshuara në Kosovë si

gjoja të regjistruara, nukjanë gjë tjetër veçse copaletre të falsifikuara.

Te tilla certifikata në vendqë të rregullojnë punëjanë duke u hapur problem akoma më të

mëdha atyre emigrantëveqë po tentojnë ti vejnë në

përdorim.

Çertifikatat kosovare “djegin” emigrantët shqiptarë në Angli

LONDON JUNE 2009 9

Zbulohen fakte të reja se si për-fundoi në një shtëpi ankandeshnë Londër “Koka e Zeusit” e

cila u rikthyer dy javë më parë nëTiranë.The Albanian ka mundur të hedh dritëmbi detajet e shitjes duke ju afruargjithnjë e më afër zbulimit, të emrit tëpersonin që e çoi në Londër këtë vepërmonumentale të trashëgimisë kulturoreshqiptare.

Një investigim i yni nëLondër, Tiranë dhe Romë mbërrin nënjë pikë të përbashkët pikërisht, nështëpinë e ankandeve Christie’s e cilathotë se ankandi është zhvilluar kon-formë ligjeve në fuqi.

Nga informacionet e siguru-ara në mënyrë kofidenciale nga per-sonat që kanë patur dijeni për këtëçështje rezulton se poseduesi i Kokëssë Zeusit, ka përdorur metodën e tjetër-simit të emrit, kur e ka paraqitur përankand.“Mjekra e zotit në kokën e mermertëRomake” nën këtë emër ky person kaofruar për shitje shtëpisë së ankandeveChristis “Kokën e Zeusit” vjedhur ngaterritori Shqipërisë në vitin 1991.Ai ka kërkuar si vlerë fillestare shitjeshumën që varionte nga 5 deri në 7mijë sterlina.

Gjatë ankandit të zhvilluarnë datët 3 Korrik 1996, me numër kat-alogu 430, “Koka e zeusit” është shi-tur për shumën e 12,650 sterlina dukeu blerë nga koleksionisti Italian Mas-simo Rossi.

Ndërkohë 11 vjet me pasnga data e shitjes, në vitin 2007 “De-partamenti veprave të artit të vjedhura”në Scotland Yard nis mbledhjen e in-formacionit për origjinën e këtij ob-jekti që figuronte i rregjistruar në zyrëne Interpolit.

Burimet e The Albanianthonë se interesimi Scotland Yard erdhipas një kërkese nga prokuria e Romëse cila fillimisht kishte sekuestruar nështëpinë e Massimo Rosit Kokën eZeusit për llogari të Shqipërisë.Ky detaj konfirmohet nga një zëd-hënëse e Scotland Yard.

“Departamentit të veprave tëartit të vjedhura” në Scotland Yard jukërkua nga një vend evropian të mblid-hte informacione rreth kësaj skulpturetë vjedhur. Ne nuk kemi hetuarmënyrën e shitjes por kemi ndihmuarkëtë vend me informacionin e kërkuar”ka deklaruar zëdhënësja.

Megjithëse kanë kaluar dyjavë nga kthimi Kokës Së Zeusit nëTiranë burime nga Prokuroria ePërgjithshme thonë se ende nuk kanëmarrë një kërkesë zyrtare nga Minis-tria e Kulturës Rinisë dhe Sporteve përtë hetuar vjedhjen dhe shitjen e këtijobjekti.

Me të drejtë Ministri ArdianTurku deklaroi se do të ndiqej rruga

ligjore për këtë çështje, por deri mëtani deklarata e tij ka mbetur vetëm në

nivel mediatik.

MohimiChristie’s shtëpia e ankandeve nëLondër ku u shit “Koka e Zeusit”,nuk pranon të bëj publik emrin epersonit që ja ofroi për shitje këtëobjekt të rrallë.

Ne i drejtuam disa pyetjedrejtuesve të kësaj shtëpie ankan-desh me qendër në kryeqytetin bri-tanik dhe me famë në të gjithë tëbotën, se kush ishte personi i cilikishte nxjerrë në shitje Kokën eZeusit nëpërmjet kësaj shtëpieankandesh.

Nëpërmjet zëdhënësit Math-iew Patton pyetjet tona marrin njëpërgjigje të zbehtë ku fillimisht nasqarohet se ata nuk janë në dijeni tëndonjë shqetësimi në lidhje me këtëçështje.

“Në mënyrë strikte ne re-spektojmë të gjitha ligjet në nivellokal apo ndërkombëtar për sa ipërket veprave të artit. Ne kemi njëgrup të veçantë punonjësish qëivestigojnë origjinën e objektit tëofruar për shitje” thotë zëdhënësiMathiew Paton i cili më tej tregonse “Përpara nxjerrjes për shitje tëkatalogjeve me këto objekte ato idërgohen “Regjistrit të veprave tëartit të humbura”.

Enigma se si përfundoi përshitje në Londër Koka e Zeusit dotë zbulohet vetëm atëherë nëse au-toritet shqiptare do të kërkojnë ngapala angleze nisjen e një hetimi tëpërbashkët.

Deri atëherë kur të ndërmer-ret një hap i tillë shtëpia e ankan-deve Christis nuk ka ndërmend tëtregojë detaje të tjera rreth kësajhistorie duke përdorur si mbrojtjenjë kontratë kofidencialiteti të nën-shkruar me personin që ofroi përshitjen Kokën e Zeusit.Muhamed Veliu

Rikthehet pas 18 vitesh nëShqipëri “Koka e Zeusit”

“Christie’s” shtëpia e ankandeve në Londër,shiti skulpturën e vjedhur shqiptare

Skip hireAll sizesSame day servicesService delivery guarantiedGrab hireAll areasSame day servicesBest prices is givenMaterials supply, Crushed Concrete, Topsoil, Type one, Sharp sand, Ballast, Shingle, Supplied, at great pricesMobil: 079 6636 9988

Zbukurojeni makinen tuajNe mund t’ua mundesojme qe te vendosni logon e

kompanise suaj ne makinen tuaj, si dhe cdo lloj

sherbimi tjeter

Transporti falas kudo që të jeni në Londër

E.U. FURNITURE LTD. Unit 2, The Cromwell Centre, 24-30 Minerva Road

London NW10 6HJ Tel: 0208 961 8765 Fax: 0208 965 9651E-Mail: sales@eufurniture.co.uk

Ne kemi gjithçka çfarë i duhet shtëpisë, zyrësapo lokalit tuaj; karrige, tavolina, dollapë,

krvate etj etj, të gjitha të cilësisë së shkëlqyer.Ju mund të zgjidhni sipas preferencës suaj.

www.eufurniture.co.uk Studio per te gjitha gezimet, tanime sherbimin me te ri. Per te gjitheata qe marrin sherbimet tona ngagazeta “The Albanian” ne japim nje

urim me foto ne numrin eardhshem te gazetes. DASMA

FEJESAKONCERTEDITELINDJEAKTIVITETEVIDEOKLIPEMAKINA ME QERA ETJ

KONTAKTONIVELLEZERIT OMI TEL:07538792157

LONDON JUNE 2009 12

ERDHI KOHA. MOMENTE HISTORIKE, MBASE TËPAPËRSËRITSHME.

DY KRYEMINISTRAT SHQIP-TARË TAKOHEN… PËRQAFIMVËLLAZËROR… VITE E VITEPRITJESH E NDARJESH. EMOCION, NOSTALGJI,

VIZION QË KAPËRCEN MBI TË SHKUARËN NDARËSE.

NË ATË PËRQAFIM PËRMBLIDHET GJITHÇKA,KOMBI, HISTORIA, ËNDRRA,

E ARDHMJA. TIRANA DHE PRISHTINA MËAFËR SE KURRË, TUNELI UHAP SHQIPTARËT HAPËNRRUGËN QË I ÇON DREJTBASHKIMIT... DREJT

BASHKIMIT…E ARDHMJA ËSHTË

E SIGURTE.BERISHA DHE THAÇI UFLASIN SHQIPTARËVE:

Kryeministri Berisha:Zoti kryeministër i Kosovës HashimThaçi, Zonja Kryetare e Parlamentit tëShqipërisë Jozefina Topalli,Të nderuar ministra, parlamentarë,qeveritarë vendorë të Shqipërisë dheKosovës, Të dashur miq, zonja Ajzen-hauer, mbesë e gjeneralit liberator tëEvropës, të Presidentit të SHBA-ve,ikonës së ndershmërisë dhe përkush-timit të kombit të tij, Dvajt Ajzenhauer,mike e çmuar e kombit shqiptar,I dashur ambasadori Walker, heroi ynëkombëtar, I dashur miku im SharikTara, zonja Tara, Sinan Tara, të nderuarpërfaqësues të lartë të KompanisëBechtel Enka, Qytetarë dhe qytetare tëmbarë Shqipërisë!Së pari dëshiroj tu përshëndes tëgjithëve përzemërsisht, të ndaj me jugëzimin e madh të shndërrimit sot nëkëtë moment të një ëndrregjithëshqiptare në realitet. Sot ne për-jetuam këtu realizimin e njërës prej ën-drrave më të bukura të shqiptareve,përjetuam shembjen, jo të një muri ,por të një mali, përjetuam shembjen, jotë një muri, por të pamundësisë. Sot neinauguruam së bashku me Kryemi-nistrin e Kosovës, me ju zotërinj min-istra, zonja Kryetare, miq të dashur,tunelin e Kalimashit, një ngakryeveprat në fushën e ndërtimit nëEvropë dhe më gjere. Ky tunel para sëgjithash është tuneli i bashkimit tëkombit. Sot ne vendosëm se nuk kamale, nuk ka pengesa, nuk ka asgjë, qëmund ta ndaje, jo vetëm shpirtërishtpor as fizikisht këtë komb.

Sot, ne inauguruam tunelin,që bashkon jo vetëm shqiptaret, por in-auguruam tunelin që me shërbimet qëofron në fushën e transportit dhe tëqarkullimit, bashkon më shumë shqip-tarët me kombe të tjera të rajonit,maqedonasit, serbet, bullgarët dhe tëgjitha kombet e këtij rajoni. Sot, ne in-

auguruam tunelin, i cili do të bëjë qëbrigjet e Shqipërisë, portet e saj, tushërbejnë jo vetëm shqiptarëve nëShqipëri dhe Kosovë, por tu shërbejëtë gjitha kombeve te rajonit. Në tëvërtetë tuneli mund të kishte shumë

emra. Miku im Sharik Tara me thotëmbrëmë në darkë, se ky tunel ështëtuneli i miqësisë. I dashur Sharik, ke20 vjet që vjen në këto vende. Të kanësjellë këtu rrënjët e tua të hershme, pordhe dashuria e madhe, jo vetëm përshqiptarët, me të cilët ti je i lidhur meshumë rrënjë dhe fije, por dhe të fqin-jëve dhe kombeve të tjera përreth.Kam një kënaqësi të madhe miku im,se ti sot me Bechtelin, me nje ngakompanitë lider botërore në fushën endërtimit, u shndërron shqiptareve dhejo vetëm shqiptarëve, një ëndërr tëmadhe në realitet. Tuneli është njëvepër e kushtueshme, por dua të thek-soj se për një komb dhe njerëz ko-hëhumbur sic jemi ne, çmimi i kohësështë çmimi i të gjitha çmimeve, ndajdhe ky tunel kushton shumë më pak, sesa koha e kalimtarëve nëpër të, në njëvit të vetëm.

Tuneli ka qenë i vështirë dhei kushtueshëm, por çmimi i tij ështëdhjetëra e qindra herë më i vogël, sevlera e tij e madhe morale, se bashkimiqë sjell midis njerëzve, se shërbimi qëiu bën njerëzve dhe qytetarëve, si dhedalja në det që i jep Kosovës, dalja në

det që i jep jo vetëm Kosovës, por dhefqinjëve të saj.Unë dua ta mbyll fjalën time me disamirënjohje dhe falënderime të veçanta.Se pari, një falënderim dhe mirënjohje

të madhe dua tu bëj të gjithë punon-jësve, inxhinierëve, teknikëve, të kom-panisë Bechtel-Enka, të cilët realizuankëtë projekt, këtë tunel, në kohërekord, sollën këtu në këto male dhegryka teknologjitë më të lartabashkëkohore, disiplinën më të lartë,ekspertizën më të thellë. Ne jumbetemi mirënjohës juve. Ju do të jenipjesë e historisë sonë, e përpjekjessonë për zhvillim dhe modernitet.

Dua të shpreh mirënjohje tëthellë ndaj ministrit Basha, ministritOlldashi, të cilët me një përkushtim tëjashtëzakonshëm ndoqën zbatimin ekëtij projekti, zbatuan porositë eKryeministrit dhe të qeverisë dhe sotprojekti është realitet.

Dua të falënderoj të gjithëpunonjësit e administratës, të cilët mepërmbushjen e detyrimeve të tyre,bënë të mundur këtë kryevepër tëshqiptareve. Sot Kim Mehmeti më dër-goi një mesazh në të cilin më shkruantese kjo pothuaj është mrekulliashqiptare. Edhe unë jam dakort meKim Mehmetin.

Dua të falënderoj Parla-mentin për mbështetjen e madhe që i

dha projektit, të falënderoj miqtë e mikudo në botë të cilët, më kanë inkura-juar shumë për realizimin e këtij pro-jekti të madh. Dua tu falënderoj, juWilliam Walker, që je sot midis neshdhe ju zonja Ajzenhauer.

Unë do ta mbyll fjalën timeme një zotim, se pas këtij tuneli dhekëtij korridori qeveria ime nuk do tëlerë mal pa shembur, nuk do të lerëasgjë pa bërë, në mënyrë qëshqiptareve tua japim Shqipërinë nëpëllëmbë të dorës. Edhe njëherëgëzuarKryeministri i Kosovës

Hashim Thaçi: I nderuari kryeministër i Shqipërisë,zoti Sali Berisha, E nderuara kryetaree Kuvendit të Shqipërisë Topalli,

Të nderuar ministra, zëvendësministra,deputetë të dy qeverive e kuvendevetona,I nderuari ambasador Walker,Sot, këtu në Kalimash, sjell për ju, inderuari Kryeministër Berisha,mesazhet e përgëzimet të qeverisë sëKosovës, të institucioneve të saj , tëgjithë popullit të Kosovës për këtëkryevepër.

Sot është një ditë madhe përtë gjithë shqiptarët, kudo që jetojnë.Sot është një ditë e madhe dhe shumëe rëndësishme edhe për mua personal-

isht, sepse ekziston një lidhje shumë efuqishme mes këtij rrugëtimi dhe lirisësë Kosovës. Janë të shumta dhe të pal-logaritshme rastet, kur unë dhebashkëluftëtarët e mi, me orë të tëra,në shi, në borë dhe në acar, e bëmë këtërrugë, në këmbë, për lirinë e vendit.Që sot, Kosova dhe Shqipëria, Tiranadhe Prishtina janë si kurrë ndonjëherëmë pranë njëra tjetrës dhe do të afro-hen dhe më tepër. Tirana dhe Prishtinajanë si kurrë ndonjëherë pranë njëra-tjetrës dhe kështu do të jemi përgjith-monë.

Pa dyshim, një element qen-dror i kësaj afërsie shpirtërore, fizikedhe materiale është liria dhe pavarësiae Kosovës, vetë shteti i Kosovës.Pavarësia e Kosovës i jep kësaj rrugedimensionin e plotë të afrimit, ështëvetë kuptimi i autostradës. Kjo rrugëështë dalja e Kosovës në det.

I nderuari kryeministër, nekemi qene të ndarë në shekuj , porkurrë nuk kemi qenë larg njeri-tjetrit.Gjithmonë kemi punuar për tu afruar,gjithmonë kemi sakrifikuar për tuafruar dhe ja, erdhi dita, Kosova ështëe pavarur, Shqipëria në NATO dhe sotndërtojmë autostrada. Dhe unë e di, siçe dini të gjithë ju se kurrë më, të rinjtëtanë, as të Shqipërisë dhe as tëKosovës nuk do të ecin më në këmbë,nëpër baltë, fshehurazi dhe me tmerrine frikës, për të bërë këtë rrugëtim tëlirisë dhe zhvillimit të vendeve tona.Na ka ndarë historia, na ka ndarëpadrejtësia. Na ndanin bjeshkët, malete thepisura, dhe muret. Sot të gjithakëto pengesa janë zëvendësuar mepunë, me vullnet, me ideal, me vizion,duke u shndërruar në dhjetëra edhjetëra ura dhe tunele komunikimi.

Prandaj, i nderuari Kryemi-nistër i Shqipërisë, zoti Sali Berisha, Jupërgëzoj në emër të Kosovës, popullittë saj, për këtë punë kolosale, për këtëkryevepër, ju përgëzoj ju personalisht,qeverinë tuaj dhe popullin shqiptar.Përveç dëshirave, ëndrrës për integrimkombëtar dhe euroatlantik, kjo rrugëdo të mbartë ide, mallra, rritjeekonomike për të dy vendet tona. Kjorrugë do ti japë shtytje zhvillimeve tëshumanshme të dy vendeve tona.

I nderuari kryeministër iShqipërisë, zoti Sali Berisha. Sikryeministër i qeverisë së Republikëssë Kosovës, zotohem se për një kohëshumë të shkurtër, kjo rrugë do tëvazhdojë tutje, Vermicë, Prizren, dhenë kryeqytetin e Kosovës, Prishtinë.

HAPET RRUGA E BASHKIMIT TË SHQIPTARËVE

LONDON JUNE 2009 13

Bashkërisht kemi thyer perandori epushtues, e do të thyejmë edhe male ebjeshkë që na dalin përpara. Kjo ështëautostrada e shpresës, e besimit, epunës dhe e zhvillimit të shqiptarëve.Kjo është historia jonë. Kjo është rrugae integrimeve kombëtare dhe euroat-lantike, rruga e shekullit te ri. Kjo ështërruga e paqes, stabilitetit dhe zhvil-limit.Faleminderit, urime dhe suksese ju dhetë gjithë shqiptarëve.Mediat e huajaPerurimi i tunelit te Kalimashit ngakryeministri i vendit Sali Berisha dheai i Kosoves, Hashim Thaci ka sjellepasqyrimin e kesaj ngjarje ne agjencitee lajmeve me prestigjioze ne bote.Keshtu agjencia e lajmeve nderkom-betare me qender ne SHBA, The Asso-ciated Press ka publikuar nje shkrim tegjate ne lidhje me ceremonine mad-heshtore te organizuar ne Kalimash.Sipas kesaj agjencie, kryeministriBerisha dhe homologu i tij kosovar,Hashim Thaci peruruan te paren au-tostrade e cila lidh dy vendet pas dydekadash komunizmi. "Ky takim eshtepare si nje hap me para drejt forcimitte marredhenieve mes shqiptareveetnik ne te dy anet e kufirit"-theksohetne shkrimin e AP.

Me pas ne te pershkruhet at-mosfera e Kalimashit gjate pritjes sedy kryeministrave, duke u ndalur nedekorin e krijuar nga flamujt shqiptaredhe ata kosovar. Me pas agjencia pres-tigjioze e lajmeve citon kryeministrinBerisha gjate fjales se tij. Ne shkrimtheksohet edhe fakti qe rruga kushton391 milion Euro dhe po ndertohet nganje firme Amerikano-Turke. "Kjorruge pritet te forcoj marredhenietekonomike mes dy vendeve", - kon-

kludon agjencia ne shkrimin e saj. Neshkrim theksohet fakti se kjo rrugepritet te fuqizoje ekonomikisht edheveriun e Shqiperise, duke qene njezone e cila per shkak te infrastrukturesnuk ka pas zhvillim te madh. Nga anatjeter The Associated Press nxjerr nedukje faktin se gjate 50 viteve te ko-munizmit Kosova dhe Shqiperia kanepas kontakte te pakta me njera tjetrendhe kane vuajtur si pasoje e regjimevete egra komuniste.

Agjencia e lajmeve AP qeeshte cituar deri ne Tajvan News on-line dhe e sheh hapjen e tunelit qe lejonndertimin e nje rruge te shpejte qe dote shkoje ne Kosove, 20 vjet pas

rrezimit te komunizmit, si nje hap qedo te afroje me shume shqiptaret ne tedy anet e kufirit.

Rrjeti i mirenjohur televizivamerikan, CNBC, si dhe ai Euronews,do te citonin Kryeministrin Berisha kuri emocionuar tha se "sot ne kemi ven-dosur se nuk ka me male, nuk ka mepengesa, nuk ka me asgje qe shpirter-isht ose fizikisht te ndaloje kete komb"duke u thelluar me pas ne analizen eperfitimeve qe do te sjelle kjo rruge sine rritjen e madhe te fluksit te turizmitdrejt brigjeve shqiptare qe do te arri-hen ne vetem 4 ore.

Edhe agjencia prestigjioze ebiznesit BusinessWeek do te shprehej

duke vecuar fjalet e Kryeministrit teKosoves, Thaci se me kete tunelShqiperia dhe Kosova, Tirana dhe Pr-ishtina jane me prane se kurre dhe dote qendrojne keshtu pergjithmone.

Agjencia IntelliNews melajme nga 16 vende te Evropes Qen-drore dhe Lindore, me 10 vjet eksperi-ence, ka pasqyruar ngjarjen qe pritet tejape efekte ekonomike te fuqishme nezhvillimin e rajonit.

Rrjetet televizive BBC,Deutsche Welle dhe Zeri i Amerikes idhene gjithashtu peshen qendrore needicionet e tyre ngjarjes se Kalimashit.

Zeri i Amerikes e prezantoingjarjen me simboliken e takimit te dykryeministrave ne mesin e tunelit teKalimashit, pas rrezimit edhe te penge-ses se fundit qe shenoi bashkimin e tedy aneve te tij. Kryeministri SaliBerisha hipi vete dhe drejtoi makiner-ine e rende qe cau murin ndares tembetur. Delegacioni nga Kosova pristene anen tjeter.

Mbi domethenien e per-fundimit te punimeve ne njerin prej dyobjekteve me te veshtire te autostradesqe do te lidhe Shqiperine me Kosoven,BBC ka vecuar deklarimin e kryemi-nistrit Berisha qe tha se rruga qe per-mes tunelit te Kalimashit do te zgjatetme tej drejt Kosoves, 'bashkon kombin'dhe 'integron pervec shqiptareve dhemaqedonasit, serbet, bullgaret dhegjithe rajonin e Ballkanit". Kanali i lajmeve (Nachrichten CH.) neGjermani e ka komentuar festimin e"Republikes se Shqiperise" dhe te"Kosoves se qeverisur nga shqiptaret"per lidhjen e pare me autostrade si "njehap tjeter drejt afrimit".

Agjencia "Rinashita Balkan-ica" ka njoftuar gjithashtu hapjen etunelit pas nje sere njoftimesh ne radheper ecurine e punimeve ne 800 metrathellesi te malit.

Lidhja me e shpejte mesShqiperise dhe Kosoves eshte bere editur dhe ne citimin e Agjencise Gjer-mane te lajmeve SDA e cila ka vecuardeklarimin se "vendet jane ndare ngahistoria dhe padrejtesia. Perurimi i kryeministrit Berisha dheThaci ka gjetur pasqyrim nga agjenciae lajmeve DPA te cilat komentojne selidhjet politike dhe ekonomike mes dyvendeve pritet te intensifikohen tani.

Radio B92 e Beogradit meburime te agjencise se lajmeve Betaduke cituar dhe mediat shqiptare, e kapasqyruar me vemendje takimin sim-bolik ne mes te tunelit qe shpreh lid-hjen e kombit te ndare. Ngjarja emadhe per shqiptaret kudo qe jane sjellne ato qe citon B92 shprese dhe inte-grim.

Gazetat shqiptare kanepasqyruar gjithashtu ne vend qendrorperurimin e dites se diel, ku nje mursimbolik i shembur nga ekskavatori nete cilin ishte kryeministri Berisha, celinje nga galerite e tunelit me te gjate terruges qe do te shkurtoje distancat meKosoven.

Gjithashtu kjo ngjarje emadhe per kombin shqiptar eshteparaqitur gjeresisht edhe ne SHBA per-mes The Boston Globe, The Herald.Sun, Cleveland online, Sun Nees, etj.,si dhe ne agjencine turke te lajmeveWorld Bulletin. PERGATITI ANILA HOXHA

LONDON JUNE 2009 14

Per te gjitha ceshtjet e emigracionit1-Bashkime familjare perfshire bashkeshortet, femijet dheprinderit 2- Aplikime per VISA martesore dhe VISA per te fejuarit e per-sonave me leje te perhershme qendrimi me Birtani apo meshtetesi Britanike. 3- Leje qendrimi apo hyrje si partner I pamartuar I personaveme shtetesi Birtanike apo leje te perhershme qendrimi. Lejeqendrimi si student, leje punesimi apo qendrim per experi-ence pune apo si Migrant me Kualifikim te Larte etj. 4- Processe divorcimi dhe ndarja e pasurise per ciftet qe divorcohen. Perfaqesim ne procedurat per mbrijtjen e femi-jeve. 5- Nse jeni refuzuar nga Home Office si familje per tu perf-shire ne Amnesti per arsye te ndryshme. 6- Nese keni pesuar aksidente ne pune dhe aksidente tetrafikut rrugor dhe nuk ka qene faji juaj dhe kerkoni kompen-sim. 7- Kompania operon skemen e ndihmes ligjore falas per atapersona qe nuk jane ne mardhenje pune ose kane te ardhurate vogla.

Address: 58 Uxbridge Road, Ealing London W5 2ST Tel: 02082310440 e-mail nhasani@jrjones.co.uk

JR JONES SOLICITORSAvokati Naim Hasani

ne sherbim te komunitetit shqiptar ne AngliNe mund t’ju ndihmojme

Dërgoni lule në të gjithë botën. Mundësia më fantastike për tëkujtuar të dashurit tuaj në mëmëdhe apo në botë

A ka dhuratë më të çmuar sesa një tufë me lule për të dashurëntuaj në Tiranë apo gjetiu?TELEFONO: 07788406825

MCLEE SOLICITORS02075693085

Per çdoproblem

emigracioni qemund te keni MC Lee&CoSolicitors

eshte zgjidhjame e mire.

Bashkime familjareAplikime per VISA tete gjitha kategoriveJemi te specializuarper ata qe kane vitene Uk, por akomanuk kane perfituarlejen e qendrimit. Na kontaktoni:

LONDON JUNE 2009 15

Familja shqiptare në Britaninë eMadhe po shkatërrohet.

Kurrsesi nuk mund të konsiderohet sinjë fenomen “i natyrshëm” siç për-piqen disa ta perceptojnë. Nëpërmjet këtyre rubrikave ne shpre-sojmë të sensibilizojmë opinionin e kë-tushëm publik shqiptar, që të ruajmënjë ndër vlerat më të mrekullueshmeshqiptare siç është familja. Në numrin e kaluar trajtuam një temëmjaft shqetësuese dhe së pari falën-derojmë të gjithë ata lexues që dërguankomentet e tyre në adresë të redaksisësonë, duke shprehur edhe shqetësimete tjera me të cilat përballet komunitetishqiptar në MB.

Por në shumë prej ko-menteve lexuesit “akuzojnë” gratëshqiptare, (natyrisht një pjesë të tyre,pra sjellin problemin e grave sifenomen).Duket se ndryshimi i mënyrës sëjetesës dhe statusi i gruas në shtetinbritanik, ka bërë që të mos ruhenekuilibrat, sidoqoftë të pranueshëm,duke e çuar familjen në një krizë tëthellë.

Kështu shumë nga lexuesitnë komentet e tyre theksojnë se gratënë Britani janë të prirura më tepër ndajdivorcit, pasi është shteti britanik që uamundëson një jetë mëse normale. Qënë momentin e ndarjes, atyre u siguro-het shtëpia,benefitet e nevojshme përnjë jetë normale, duke bërë që një pjesëe grave t’i mbajnë peng burrat, me kër-cënimin e divorcit. Ndërkohë burrat, eshumta që mund të bëjnë, është tëpunojnë dhe të paguajnë për rritjen efëmijëve të tyre. Por kjo është një pjesë e problemit.

Ndryshimi i mënyrës sëjetesën ka bërë që deri diku tëndryshojë edhe perceptimi i raporteveburrë-grua, por kjo ka sjellë efektetetshpesh herë të padëshiruara. Kështushumë prej grave shqiptare nuk mundtë durojnë më tutelin e burrave, ashtusiç mund ta kenë patur dikur. Pra dukeparë se këtu mund t’i ketë të gjitha lir-itë, nuk mund të tolerojë sjellje qëkalojnë çdo cak perceptimi. Nuk janë të pakta rastet e denoncimevenë polici, si pasojë e dhunës në familje.Gruaja kurrsesi nuk mund të kon-siderohet si pronë, dhe janë me mijëraorganizata që financohen nga shteti,pikërisht për të minimizuar dhunën nëfamilje.

Pas denoncimit të parë fillonedhe çekuilibri i marrëdhënievebashkëshortore. Shumë prej burraveshqiptarë nuk e tolerojnë kurrë, që gru-aja e tyre t’i padisë në polici, për sjelljetë pahijshme. Kjo për ta përbënshkallën e fundit të durimit (aty ku nukmban më) dhe gjejnë shpëtim tek di-vorci, pasi nuk mund të jenë në gjendjetë ri-kompozojnë një marrëdhënie tëshëndetshme me bashkëshorten pa-ditëse.

Por sipas një përkthyesishqiptar ka patur raste që burri ka de-noncuar gruan për dhunë, madje sipaspërkthyesit që për efekt profesional-izmi kërkon me çdo kush të mbetetanonim, ka patur raste kur burri nëpolici dëshmonte për plagët e marranga goditja me mjetet e kuzhinës ngaana e bashkëshortes. Natyrisht se kynuk është rast i vetëm, na thotë përk-thyesi i cili na tregon edhe për raste te

tjera, që sipas tij ishin familje të pa-sura, ku gruaja përdorte çdo metodëpër të fituar divorcin dhe për të ndarëpasuritë.

Një qytetar, në një email tëgjatë dhe prekës tregon për peripecitë etij për të sjellë të fejuarën e tiij ngaShqipëria. “Punova rreth tre vjet në të zezë dukeu munduar që të rezervoj lekët që tësjell të fejuarën time. Duke qenë se

isha në të zezë dhe nuk kisha asnjëmundësi për të bërë ndonjë garanci,ose për ta sjellë në rrugë të ligjshme udetyrova të paguaj kursimet e treviteve, vetëm që e fejuara të vinte nëLondër dhe të krijonim familjen tonë. Pas shumë peripecish ajo erdhi nëLondër. Bëmë edhe martesën. Të gjithakrusimet e mia mbaruan, dhe unëduhej të punoja shumë që të arrija tësiguroja një jetë normale, duke paguar

qeranë e shtëpisë, billet, dhe t’iplotësoja çdo konditë gruassime, që ajo të ndejehej e lum-tur. Mirëpo ajo vazhdoi të mëakuzonte se nuk po i kushtojarëndësi, se nuk e çoja përdarka romantike, se nuk ikisha blerë asnjëherë dhuratatë shtrenjta, se gjithë jeta po ishkonte brenda etj etj. Pasnjëfarë kohe ajo filloi të krijojëshoqëri dhe shkoi në njëkolegj për të mësuar gjuhën. Lexuesi tmerrësisht i tronditurdëshmon sesi për dy muaj,gruaja e ëndrrave të tij e kishtebraktisur duke u justifikuar menjë mesazh, se “jemi tipa tëndryshëm dhe nuk mund tëjemi së bashku”. A shtron pyetjen se a mund t’ibesojë ndonjë vazje tjetërqoftë në Shqipëri apo nëAngli? Duet se një zhgënjim i tillë kandodhur edhe tek shumëmërgimtarë shqiptarë, dukebërë që në krahasim memoshatarët e tyre në Shqipëriapo Kosovë, janë gjithmonë

më të vonuar. Kjo për arsye se nuk gje-jnë sigurinë për të marrë vendimin përkrijimin e familjes.

Gjithsesi të rinjtë i kon-siderojnë më fatlumët ata që janë mar-tuar në Shqipëri, dhe “gruaja di tëmbajë vendin e gruas” di të mbajëfamiljen dhe të respektojnë “hireark-inë” në familje. (vijon në numrin e ardhshëm)

SI PO SHKATËRROHETFAMILJA SHQIPTARE NËBRITANINË E MADHE?

Shumë nga lexuesit në komentet e tyre theksojnë se gratë në Britani janë tëprirura më tepër ndaj divorcit, pasi është shteti britanik që ua mundëson një jetëmëse normale. Që në momentin e ndarjes, atyre u sigurohet shtëpia,benefitet enevojshme për një jetë normale, duke bërë që një pjesë e grave t’i mbajnë pengburrat, me kërcënimin e divorcit. Ndërkohë burrat, e shumta që mund të bëjnë,

është të punojnë dhe të paguajnë për rritjen e fëmijëve të tyre...

LONDON APRIL 2009 16

ARBNORA DUSHI

Sot kur lidhja e Kosovës meShqipërinë, nëpërmjet au-tostradës Durrës – Kukës, po

bëhet realitet, kur shqiptarët këndejdhe andej kufirit po lidhen me ura dherrugë lidhëse, kur malet po hapen dhepo bëhen “fusha”, mua më ngacmojnëkujtimet e trishta të fëmijërisë. E ndiejtë nevojshme të shpreh historinë egjyshes sime, e cila sigurisht se ështëvetëm njëra nga mijëra historitë enjerëzve që kanë jetuar në zonën ku-fitare me Shqipërinë, dhe me këtë tëshpreh edhe rëndësinë e çmueshme tëkësaj rruge.

Gjyshja ime, e lindur nëGjakovë, kur ishte vetëm dyvjeçare, iati i saj, si tregtar që ishte, për një jetëmë të mirë ekonomike kishte vendosurqë të gjithë si familje të transfero-heshin në Kukës. Kukësi në atë kohë ipërkiste pothuajse të njëjtit regjion ad-ministrativ si edhe Gjakova. Dukeqenë se dy qytetet veriore të Kosovësishin larg nga Kukësi për më pak se njëorë, kur të dy bijat e kishin arriturmoshën e martesës, i kishte martuarnjërën në Prizren dhe tjetrën nëGjakovë, prej nga edhe kishte marrë dynuse për dy djemtë e tij që jetonin nëKukës. Kjo lidhje e ngushtë miqësieme Kosovën, për kohën kur nuk ekzis-tonte kufiri politik që do të ndajë mëvonë shqiptarët, ishte diçka e rën-domtë, e zakonshme dhe shumë lehtë ekonceptueshme.

Viti famëkeq 1948, kur do tëvihet kufiri politik, do të gjejë nënën egjyshes sime në Prizren që kishteshkuar mysafire tek e bija. Ajo me tëdëgjuar se po mbyllej kufiri, kishte gje-tur një mjet transporti dhe shpejt kishteikur me arsyetimin “mos t’iu nxjerrëtelashe djemve për me ardhë mem’marrë”. Kam dëgjuar se ka pasurnjerëz, që në raste të ngjashme kanëmbetur dhe nuk kanë arritur të shkojnënë shtëpitë e veta për afër dyzet viteme radhë, sa ka ekzistuar ky kufi.

Që nga kjo kohë do të fillo-jnë përpjekjet e mëdha dhe të vazh-dueshme të shqiptarëve për t’u lidhurme familjarët e mbetur matanë kufirit.Do të ballafaqohen me metodat më tëndyra dhe më poshtëruese të pushte-tarëve të asaj kohe, kur shqiptarët eKosovës shkonin për të marrë viza përShqipërinë në Beograd. Me qindraherë u refuzohej kërkesa për vizë, kurata aplikonin që të merrnin pjesë nëvarrim të prindërve që u vdisnin nëShqipëri, apo të vëllezërve e motravetë tyre. Pos që bënin jetë të ndarë ngata me vite, nuk arrinin t’u qëndroninpranë as në momentet e fundit të jetës.

Ndonëse kam ardhur në jetëmë shumë se njëzet vite më vonë, kamarritur të zë mjaft nga kjo periudhëfamëkeqe e ndarjes. I kam shumë tëfreskëta momentet kur gjyshes sime i

vinte letër nga vëllezërit dhe kur e tërëfamilja tuboheshim të dëgjonim atë tëlexonte, kur qanim dhe dënesnim tëgjithë pa bërë zë. Ata i shkruanin përtë rejat në shtëpi, për lindjet e fëmijëvetë tyre, për shoqet e saj që pyesnin përtë, i shkruanin për lindjet, martesat dhevdekjet e të njohurve të tyre. Unë pa iparë kurrë ata njerëz, të gjithëve u dijaemrat, u dija moshën dhe dija për lid-hjet e tyre farefisnore. Njësoj u shkru-ante edhe gjyshja ime vëllezërve të vetdhe gjithmonë e falënderonte të atin qëe kishte dërguar në shkollë të mësonteshkrim e lexim, që tani po mund t’ushkruante vetë letra dy vëllezërve tësaj.

Ditë feste në familje ishtedita kur ishim marrë vesh (me letragjithashtu) me familjarët në Kukës qëtë dilnin, ne këndej kufirit dhe ataandej, vetëm që të shiheshim. Për-

gatiteshim për këtë ditë me javë të tëra,i vishnim rrobat më të reja dhe emo-cionalisht ndiheshim shumë të ngazël-lyer. Këtë ngazëllim e ndiej edhe sotkur e bëj rrugën Prizren – Morin.Shfaqeshim ballë për ballë me famil-jarët tanë matanë kufirit, gjithmonë menjë distancë afër njëzet metra, me ku-fitarët e armatosur të të dy anëve që naqëndronin në mes, por që ne duke iparë dhe duke na parë anëtarët e famil-jes së ndarë, lehtësoheshim se ata janëshëndoshë dhe se po bënin jetë nor-male. Për gjyshen time ky momenttakimi, apo më mirë shikimi se nevetëm shikoheshim me ata, ishte i pa-përshkrueshëm dhe e mbaj mend se efliste për kohë të gjatë. Pasiqë të kthe-heshim në Gjakovë, vinin shumënjerëz, burra e gra me fate të njëjta tëndarjes së familjes, ta takonin gjyshentime dhe ta pyesnin për shëndetin e

familjarëve të saj. E kujtoj një rast tjetër, kur

daja i nënës sime, pra vëllai i gjyshessime, pas vite e vite pamundësie për t’utakuar me motrat, duke e parë veten qëpo moshohej, e kishte incizuar zërin evet në një kasetë magnetofoni me kuj-time të tij, me këngë (e kishte zërinshumë të bukur) e rrëfime të situatavetë tij emocionale që lidheshin meGjakovën, miqtë e kujtimet e tij tëfëmijërisë, dhe u kishte dërguar mo-trave për kujtim. Gjyshja ime edëgjonte pothuajse çdo ditë zërin e tijnë manjetofon. Unë ende i di këngët qëi këndonte dhe zëri i tij më kumbon nëvesh. Momente shumë të veçanta ishinrastet kur vinin të njohur të tij dhe tëgjyshërve të mi, dhe ndonëse dhoma emadhe e mbushur plot, askush s’pipët-inte e dëgjohej vetëm zëri i dajës ngaKukësi që i përshëndeste me zërin e tij

“Motrat, miqtë dhe të gjithëdashamirët në Gjakovën time”, siçthoshte ai. Momentet e mallëngjimit nëkëtë rast ishin të papërshkrueshme.Lotët e mallit ishin gjithmonë të pran-ishëm në këto takime. “Na ka djegëmalli për Shqipninë”, është shprehje qëe kam dëgjuar shumë shpesh nganjerëzit që kishin pasë këtë fat. Rrëfime për fatet e këtilla të rënda që ika shkaktuar historia politike, shqip-tarët kanë me qindra e mijëra. Secilinjeri me fatin e vet është rrëfim nëvete, secila familje është histori nëvete. Kufiri politik që i ndau shqiptarëtpër afër katër dekada prodhoi historinëe dhembshme të kombit të ndarëshqiptar, dhe bëri që shqiptarët dukeqenë i njëjti popull të jetojnë nën dypushtete të ndryshme politike dheprandaj sot për çështjen e njëjtë siçështë çështja e njësisë kombëtare, të re-zonojnë në mënyra të ndryshme, herëedhe kundërshtuese. Padyshim që këtëkundërshti e prodhoi historia e veçuar,e prodhoi jetesa e ndarë e kombit, ecila i bëri vend idesë së veçimit, ndar-jes.

E sot kur e shoh se lidhja eshqiptarëve po bëhet realitet, se nëTiranë do të mund të shkojmë dhe tëkthehemi brenda ditës, e ndjej se sh-prehja e atëhershme e gjyshes sime,“Kukësi është pas atij mali, por ështëe ndaluar të shkohet atje” tani do t’imbetet historisë dhe studiuesve e do tëshënojë vetëm të kaluarën famëkeqe tëshqiptarëve.

Rruga Durrës-Kukës duke idhënë mundësi kontakteve, lëvizjes sëlirë dhe e komoditetit të kësaj lëvizjejebrenda hapësirës shqiptare, duke idhënë mundësi njohjes fizike të zon-ave më të skajshme në Kosovë dhe nëShqipëri, do t’i japë mundësi njohjesmë të thellë të mentaliteteve regjionalee lokale, dhe kjo do të rezultojë mepranimin e veçantive të njëri tjetrit, tëshqiptarit të Kosovës dhe të shqiptarittë Shqipërisë. Do të rezultojë në idenëse shqiptari është shqiptar kudo që tëjetojë. Mundësia e kontakteve do tëçojë në rrafshimin e dallimeve dhe nëforcimin e idesë së njejtësisë kom-bëtare. Kjo është vetëm çështje kohe.Fatmirësisht që pengesa të tjera mënuk kemi dhe nuk do kemi më as edheemocione të trishta që prodhojnë ndar-jet e dhunshme.

RRUGA DURRËS - KUKËS DHE FUNDI I EMOCIONEVE TË TRISHTA TË NDARJES SË SHQIPTARËVE E kujtoj një rast tjetër, kur daja i nënës sime, pra vëllai i gjyshes sime, pas vite e vite pa-mundësie për t’u takuar me motrat, duke e parë veten që po moshohej, e kishte incizuarzërin e vet në një kasetë magnetofoni me kujtime të tij, me këngë (e kishte zërin shumë tëbukur) e rrëfime të situatave të tij emocionale që lidheshin me Gjakovën, miqtë e kujtimet etij të fëmijërisë, dhe u kishte dërguar motrave për kujtim. Gjyshja ime e dëgjonte pothuajseçdo ditë zërin e tij në manjetofon. Unë ende i di këngët që i këndonte dhe zëri i tij më kum-

bon në vesh. Momente shumë të veçanta ishin rastet kur vinin të njohur të tij dhe tëgjyshërve të mi, dhe ndonëse dhoma e madhe e mbushur plot, askush s’pipëtinte e dëgjo-hej vetëm zëri i dajës nga Kukësi që i përshëndeste me zërin e tij “Motrat, miqtë dhe tëgjithë dashamirët në Gjakovën time”, siç thoshte ai. Momentet e mallëngjimit në këtë rastishin të papërshkrueshme. Lotët e mallit ishin gjithmonë të pranishëm në këto takime. “Na ka djegë malli për Shqipninë”, është shprehje që e kam dëgjuar shumë shpesh nga

njerëzit që kishin pasë këtë fat.

LONDON APRIL 2009 17

NGA ALBIN KURTI

Në skenën politike kosovarevazhdojnë kalimet nga njëraparti te tjetra. Këto kalime janë

kalime figurash publike, por edhekalime anëtarësh nga degët e nëndegëtpartiake. Kalimet e llojit të parë i kup-tojmë nga konferencat për media, qëinaugurojnë kuadrin e ri në parti,ndërsa kalimet e llojit të dytë i kupto-jmë sërish nga mediat që raportojnëpër numra librezash të reja.

Secila parti përpiqet të na embjellë përshtypjen se është efuqishme dhe se po forcohet. Sigurisht,duke qenë të vetëdijshme se pikërishtpërshtypja jonë do të mund t‘i bëntenjëmend të tilla. Mirëpo, të fuqishmepër çka? Ku aktualizohet fuqia e tyreeventuale? Në votat që do t‘i marrin nëzgjedhjet e ardhshme, natyrisht. Jo nëbashkimin e Mitrovicës ose në hapjene fabrikave që do të punësonin mijëravetë. Fuqia që ata duan ta rrezatojnëështë fuqi mbi ne, qytetarët e Kosovës- fuqi e marrjes së votës sonë dhe jo etë qenit në mbrojtje të të drejtave tonae në shërbim të plotësimit të nevojavetona.

Kalimet e anëtarëve dhekuadrove nga partia në parti janë traj-tuar kryesisht nga prizmi i motiveve qëmund të kenë pasur ata. Pa dyshim qëështë mirë të identifikohen arsyet epersonit që porsa e ndërroi partinë, dheasisoj të provojmë që të mësojmë man-dej diçka më shumë për partinë, ku aiaderoi, dhe për partinë që porsa u brak-tis prej tij. Analistët, përgjithësisht,kanë konkluduar që kalimet nga kjoparti te ajo tjetra janë bërë për motivepersonale të kaluesve, thuajse ata qëmbetën nëpër partitë e tyre të vjetra napaskan motive krejtësisht tjera.

Mirëpo, diçka më e thellë sekaq besoj të jetë më e rëndësishme. Mëparë sesa dilemat për motivet e një apodisa personave që e ndërrojnë partinë,pyetja e duhur që duhet ngritur ështëse çka i bën të mundura kalimet e tilla?Pra, cila është ajo rrethanë, cilat janëato kushte që e bëjnë kaq të lehtë ndër-rimin e partisë? Sepse, të gjithë jemidëshmitarë, që kur zyrtarë të lartë par-tish shkojnë nga një parti te tjetra, kemiveçse tronditje mediale, por jo edhetronditje partiake.

Trajtimi që u është bërë kë-tyre transferimeve zakonisht ka pasurmë shumë efekt maskues, sesa de-maskues, anipse ky mund të mos ketëqenë fare qëllimi i trajtuesve. Shumicae analizave që kanë shtjelluar kaliminnga njëra parti te tjera kanë rënë nëgrackën e dallimeve artificiale ndërm-jet partive që vetë ato duan t‘i projek-

tojnë. Trajtimi që niste me motivet in-dividuale të mundshme për ndërrimin epartisë ka përfunduar në potencimin edallimeve ndërmjet partive. Trajtimi qëdo të niste me vetë partitë menjëherëdo të konstatonte që, për dallim ngadallimet e tyre, e përbashkëta e partivekryesore është marramendëse: që tëgjitha ato janë dakord me decentraliz-imin, privatizimin, ICO-në, EULEX-in, shuarjen e TMK-së, integrimet nëBE dhe NATO, mosbashkimin me

Shqipërinë, largimin e UNMIK-utvetvetiu etj., etj.

Është pikërisht e për-bashkëta e partive më të mëdha poli-tike në Kosovë ajo që, si një malgjigant përbën shtratin e lehtësisë sëkalimit nga një parti te tjetra, pa kurr-farë sikleti. Duke qenë aq të ngjashme,ato kanë ura të shumta kalimi ndërmjetveti. Duke qenë kaq të ngjashme, ndër-rimi i partisë nuk i ndryshon ato. Kur

kësaj i shtojmë edhe historinë e tyre tëpromiskuitetit (fillimisht ishin të trejabashkë në koalicion dhe që prej atëherëdy nga dy: LDK-AAK dhe PDK-LDK), pohimet e llojit ‘shkova në part-inë tjetër, sepse aty ku isha s‘mund tëbëja ndryshime‘ dalin qesharake. Nukmunda të kontribuoj për Kosovën nëfilan parti, realisht, e ka kuptimin seKosova nuk po mund të kontribuontemë për politikanin në fjalë në atë parti.

Dallimet ndërmjet partive nëKosovë janë dallime të imazhit të tyrestatik, të imazhit që është përshtypjekumulative për njerëzit e kryetarit, tëimazhit pjesë themelore e të cilit ështëfytyra e buzëqeshur e kryetarit të par-tisë. Edhe analizat që u bëhen janë tëinkorporueshme. Të jenë më transpar-entë, më aktivë, më të përgjegjshëm.Ose, thuhet që ata para këtyre kanëvjedhur më shumë a më pak, kanë rre-jtur më shumë a më pak, varësisht secilit tabor i takon analisti. Sidoqoftë,është e qartë që nuk bëhet fjalë për dal-lime thelbësore, për dallime në qën-drime ideologjike apo në projektepolitike. Madje, ideologjia e partivepolitike e kërkon njëlloj konsistencedhe njëlloj vetëdije diferencuese,ndërkaq këta janë qysh e lyp puna -ashtu siç u thonë, ashtu bëjnë, sepse,ashtu u kanë thënë. E përmbushin ide-ologjinë e padronëve, jo për shkak tëasaj ideologjie, por për shkak tëpadronëve. Dhe, objektivisht, ai që eka sovranitetin e ka me tamam ide-ologjinë dhe projektin politik sepse eka mundësinë dhe garancinë për zba-timin e tyre: pushtetin e vërtetë. Gjith-sesi, është ky Pieter Feith-i, por edheTina Kaidanow e ca të tjerë andejpari.

Prandaj, problemi themelornë Kosovë nuk është se cila parti polobon më shumë jashtë vendit për njo-hjet e pavarësisë, por fakti që edhebrenda vendit tonë të pavarur duhetlobuar te vendimmarrësit e vërtetë, eqë janë të huajt. Demokracia nëKosovë është paradhomë. Aty presinpolitikanët e zgjedhur që të lobojnë tendërkombëtarët. ‘Lobby‘ në anglishtdo të thotë paradhomë ose korridor.Këta s‘hyjnë dot në dhomat kur atymerren vendimet, por vetëm presin ko-rridoreve si pacientë. Politika kosovarenuk lobon vetëm jashtë vendit, poredhe brenda vendit. Jashtë vendit poli-tikanët lobojnë për njohjet e Kosovës,porse brenda lobojnë për njohjen evetvetes nga qeveritarët e vërtetëndërkombëtarë.

Në këtë situatë, barrikadiminë një parti të caktuar politike nukështë fare politik. Më e çuditshmeështë pse politikanët kosovarë nuk indërrojnë më shumë partitë, sesa pse

KUR DO TA NDERROSH PARTINE?

Problemi themelor në Kosovë nuk është se cila parti po lobon më shumëjashtë vendit për njohjet e pavarësisë, por fakti që edhe brenda vendit tonëtë pavarur duhet lobuar te vendimmarrësit e vërtetë, e që janë të huajt.

Demokracia në Kosovë është paradhomë. Aty presin politikanët e zgjedhurqë të lobojnë te ndërkombëtarët. ‘Lobby‘ në anglisht do të thotë paradhomëose korridor. Këta s‘hyjnë dot në dhomat kur aty merren vendimet, porvetëm presin korridoreve si pacientë. Politika kosovare nuk lobon vetëmjashtë vendit, por edhe brenda vendit. Jashtë vendit politikanët lobojnë për

njohjet e Kosovës, porse brenda lobojnë për njohjen e vetvetes nga qeveritarët e vërtetë ndërkombëtarë.

LONDON JUNE 2009 18

Ndue Ukaj1.Kombi shqiptar tanimë jeton i

lirë. Ai ka sendërtuar një pjesëtë objektivave politikë, mirëpo

është thellësisht i zhytur në një krizë tëbrendshme, krizë kjo që për shënjueska degradimin e vlerave, apo një krizëvlerash që përcillet në gjitha aspektet ejetës kombëtare. Kjo krizë ka prekurgjitha segmentet e rëndësishme kom-bëtare dhe për pasojë ka krijuar njëgjendje të rënd, në të cilën ndjehet ank-thshëm nevoja e rindërtimit shpirtërortë kombit shqiptar. Tronditjet e shumtaqë kemi përjetuar këto dy dekada tëfundit si komb na kanë sjell para njëgjendje faktike, në të cilën mungojnëdilemat morale dhe përsiatjet intelek-tuale për fenomenet që përjetojmë.

2.Shoqëria shqiptare nëpër shekuj edekada ka përjetuar vetëm tmerre,mungesa të shumta e mbi të gjithamungesë lirie. Ajo, në asnjë fazë nukka përjetuar lirinë e mirëfilltë, sipremisë esenciale për formësime nor-male e të shëndosha. Mbase, ajo dukeu rritur e formësuar në rrethana tëjashtëzakonshme, të çrregullta, jo nor-male, tanimë kur gjendet para një etapetë re, ka brenda vetës kriza e problemetë shumëfishta, të cilat e pengojnë përt’u adaptuar dhe këndej pari pranuarnormat dhe vlerat demokratike e stan-dardet e pranuara si të mirëqenandërkombëtarisht. Ajo nuk ka përjet-uar lirinë, ajo nuk është formësuar nëliri, përkundrazi, ajo është formësuarnën diktat e dhunë, nën reprezalje emungesë lirie. Mungesa e lirisë, sikomponentë themelore për edukim eformësim normal të njëshoqërie/kombi, ka bërë që shoqëriashqiptare e kudo ndodhur gjeografik-isht, të ketë mungesa të shumta, të cilatvërehen në shumë pore të jetës. Dhenjë ndër esencialet është mosaftësiapër të ndërtuar sistem stabil të vlerave.

3.Ka pas një besim të tepruar se kapitullii vuajtjeve dhe klithmave shqiptare dotë merr fund në këtë mileniumin e ri,në të cilin shqiptarët në tërësi kanëhyrë me ndryshme pozitive. Zaten,përkundër ndryshimeve të dukshme,gjendja reale në hapësirat shqiptareështë e rënd, me halle të shumëfishtadhe shpresa të pakta. Kosova akomavazhdon të përpëlitet në rrugën e sajdrejt konsolidimit si shtet, me një malproblemesh përpara dhe me mundësi tëpakta. Pjesët tjera shqiptare, përkundërndryshimeve pozitive, ndodhen nëpozita aspak të dëshiruara. Ndërkohëqë Shqipëria, vendi amë, po shënjonme një përkushtim të thellë, përpjekjete fundit për të përfunduar kapitullin edhimbshëm të tranzicionit afro dydekadash, por, prapëseprapë gjendetpara sfidave të shumëfishta. Ajo vazh-

don të vuaj pasojat e së shkuarësmoniste dhe endet mes kësaj sëshkuare dhe të ardhmes, pa mundur tëpërmbyll lehtësisht kapitullin e stërzg-jatur dhe të dhimbshëm të tranzicionitpolitikë, ekonomik e kulturor.

4.Po të analizojmë përgjithësisht pozi-cionin e kombit shqiptar sot, mund tëkonstatojmë se para tij ende gjendensfida të rënda. Dhe nga kuptimi etejkalimi racional i këtyre sfidave,varet shumë e tashmja, mbi të gjitha eardhmja. Përkundër faktit se kombishqiptar përjeton një liri tëpërgjithshme, shqiptarët kanë një tëtashme të paqartë, të zymtë, të rënd,madje për shumicën, të pashpresë. Sëkëndejmi, sot, shtrohen shumë pyetjee kërkohen shumë përgjigje tëmençura, të cilat do të ndihmonin përtë tejkaluar këtë gjendje dhe për tëtransformuar atë drejt një të ardhmemë të ndritur e më prosperuese. Ka njëpajtueshmëri të plotë në debatet eshumta mediatike e intelektuale se etashmja është e zymtë, përkundërzhvillimeve të prekshme pozitive.Mirëpo, gjithashtu ekziston një shpresëdhe bindje se e ardhmja është në anëne kombit shqiptar. Prandaj është kohadhe momenti që këtë rast duhet fituar.Dhe ky rast fitohet vetëm duke vënë nëfunksion vlerat e shëndosha dhe dukeetabluar një sistem vlerash të dësh-muara. Andaj që të tejkalohet kjo, mbi

të gjitha që të mund të evidencohenpengesat e së tashmes, duhet identi-fikuar gjitha plagët dhe pastaj atoduhet ekzaminuar, analizuar thuktë përtë krijuar mundësi që këto sfida tëtejkalohen. Kjo domethënë se duhet të

prekim pikërisht plagën a plagët krye-sore që ka sot shoqëria jonë, e të cilatkanë qenë dhe janë pengesa për të ecurmë shpejt përpara. Në traditën eshkrimit shqip ka pasur shumë dijetartë periudhave të ndryshme që kanëidentifikuar një korpus plagësh kom-bëtare, që shpeshherë janë konceptuartek politika, ndarjet, feja, historia, etj.Gjitha këto kanë prodhuar një gjendjekaotike, në të cilën ka munguar dhemungon një sistem i kategorizuar ivlerave dhe një vullnet për të punuartok në rrugët e konsolidimit dhesforcimit të substancës së kombit. Poli-tikës shqiptare gjithmonë i kanëmunguar vlerat e mirëfillta dhe njerëzite duhur për të punuar në drejtim të mi-rave të përbashkëta. Pikërisht kjo kabërë që politika shqiptare kudo, të jetëmë e përçarë se normalisht, asnjëherëmos të ketë aftësi të përbashkohet sinjë trup i përbashkët në sendërtimin eobjektivave kombëtare. Për të ndodhurnë ndonjë moment unifikim, kjo za-konisht është dashur të bëhet me njëtrysni ndërkombëtare. Dhe pikërisht kysindrom ka prodhuar aq shumë ndarjemes shqiptarëve, saqë sot është evështirë të bisedohet për një politikë të

mirëfilltë demokratike shqiptare dheshtetëndërtuese. Po në këtë sens, kup-tohen edhe klithmat e shumë dijetarëveshqiptar ndër shekuj që bënin apel përunitet, në jetësimin dhe promovimin eidealeve dhe vlerave të përbashkëta.Në këtë kontekst, Atë Anton Harapithoshte se një komb i përçarë është ihumbur. E gjitha kjo krizë ka njëemërues, krizën morale. Charles deMontesquieu shkruante se: ”Njështet më shumë shkatërrohet ngahumbja e moralit të qytetarëve se sanga shkatërrimi ekonomik”. Ështëmoment që të kuptohet drejt kjo ref-erencë dhe të funksionalizohetbrenda intiligjencisë shqiptare, qëkjo e fundit të mos jetë soditëse, porkreative.

5.Një tjetër problematik e theksuar ejetës shqiptare është çështja e mos-gatishmërisë për të ndarë të mirënnga e keqja, vlerën nga antivlera.Këto dy probleme thelbore kanëprodhuar politikë oportuniste,egoizëm banal dhe korrupsion legalnë gjitha instancat kombëtare. Kë-sisoj është penguar gjykimi kritikëdhe vlerësimet reale. Dhe për pasojëka dominuar dhe dominon një opur-

tunizëm e paparë. Kjo traditë shkatër-rimtare asnjëherë nuk ka arrit tëshndërrohet në kulturë tëbashkëpunimit. Kësisoj, prodhimi i sëmirës dhe përcaktimi i së vërtetës, kamunguar dhe po mungon çdo herë tekne. Ndërkaq në tranzicionin shqiptar,këto dukuri sabotuese kanë ngriturkokë edhe më shumë. Së këndejmibrenda jetës shqiptar është legjitimuarnjë formë primitive e të ushtruarit tëpushtetit, e kulturës, ekonomisë, etj.Dhe këndej pari tiparet themelore tëkësaj krize kanë legjitimuar një shpirtkorruptues, një prirje mburrvecërie evëtëlavdrërimi ekstrem.Përveç këtyre, një problem shumëkompleks shqiptar mbetet mosaftësiapër të ndërtuar një sistemi vlerash tëmirëfillta. Kjo mosaftësi a mosgatish-mëri ka legjitimuar një politikëmediokre, një elitë që nuk është e aftëdhe e gatshme të ndërmarr iniciativadhe të jep alternativa, me një fjalë njëintiligjenci oportuniste dhe soditëse.Kjo formë ka instaluar një politikëoportuniste, shërbyese, që bënë jetënën trysnitë e ndryshme që i vijnë ngafaktor të jashtëm e të brendshëm. Kjopër faktin se sistemi demokratik është

ndërtuar dhe po ndërtohet mbi interesaparciale, sikundër janë lidhjet klanore,fisnore, fetare, politike. Ne vuajmë pa-sojat e një mungese të sistemit të kon-soliduar e hierarkizëm vlerash. Prandajsot kemi një çiherarkizim të tmerrshëmvlerash. Në mungesë të kësaj, kemi an-tipodin e vlerave, pseudovlerat, të cilatkanë ngulfat jetën tonë në çdo aspekt. Brenda kombit shqiptar kemi njëpërmbysje vlerash dhe kultura, kydomen shumë i rëndësishëm nacionalështë degraduar si është më keq. Kul-tura është shndërruar në një konglom-erat të pafundmë, ku aleancat primitivefunksionojnë shumë mirë dhe ku si an-tipod kemi një sorrogatllëk vlerash tëçoroditura. Sorrogatëlleku i vleraveështë pikërisht kjo aleancë jo parimoredhe aspak e shëndoshë, që ka zëvendë-suar sistemin e vlerave reale dhe kastopuar kyçjen e njerëzve të duhur nëpunë të rëndësishme të kombit.

6.Gjendja gjithandej hapësiraveshqiptare nuk le shumë për t’u ngazël-lyer. Në të vërtet ajo është e rënd, edhepse kombi shqiptar në përgjithësimund të thuhet se është liruar nga tëkëqijat sistematike, nga regjimet, dik-taturat, pushtimet, mungesa e lirisë.Por, edhe pas kaq viteve tranzicioneshtë stërpërfolura, shumëçka ka mbeturpezull. Kultura dhe aspektet sh-pirtërore janë të degraduara, për të mosthënë shumë dimensione kulturore ijanë nënshtruar një represioni tëçoroditur në emër të pseudovleravedhe një sorogatëlleku vlerash. Kymodel kulture e politike ka ngulfaturjetën e mirëfilltë nacionale. Bisedohetshumë për deformime politike, për de-formime ekonomike, për çorientimeshoqërore e ideologjike, por më pakose fare pak për deformime sh-pirtërore, ky lloj i deformimeve që kapasoja të paparashikuara për një komb.Ndaj këtij fenomeni reflektohet mengathësi, nuk debatohet, duke moskuptuar se pikërisht ky soj deformimiështë më i vështiri më degjeneruese,ngase të këqijat, i shndërron në të mira,në kode të sjelljes dhe të komunikimit. Është moment i duhur për të akumu-luar gjitha potencialet kombëtare nërrugën e rikthimit në mesin e kombevetë civilizuara perëndimore. Në këtërrugë përmes rindërtimit shpirtërorduhet të plotësojmë boshllëqet his-torike dhe aktuale.

Rindërtimi shpirtëror i shqiptarëve

LONDON JUNE 2009 19

Nga Gjovalin Shkurtaj

Gjuha shqipe pasqyron zhvil-limin historik të derisotëm tëshoqërisë shqiptare dhe, natyr-

isht, më së pari vjen pohimi se ka pasurpërparim dhe ecuri të atilla që na gë-zojnë. Sot shqiptarët kanë gjuhën e vettë njëjtë e të përbashkët të mbarë kom-bit, gjuhën letrare të njësuar ose stan-darde.Shqipja është gjuhë e shtetit, einstitucioneve shtetërore dhe e mjetevetë komunikimit masiv në Republikën eShqipërisë dhe në hapësirat e tjera et-nike e kombëtare shqiptare.Gjuhashqipe përdoret në ballë të gjerë edhenë Republikën e Kosovës dhe atje,gjithashtu, ka institucione shkencoredhe universitete që tregojnë kujdes tëmirë për gjuhën njohjen dhe zbatimin estandardit gjuhësor.

Megjithatë, nuk mund tafshehim se ka rënë disiplina gjuhësoree shtetit dhe kjo duket edhe në prak-tikën shkrimore e botuese.Ka shumëfjalë të huaja të panevojshme, kagabime të shumta drejtshkrimore tëpafalshme në shtyp, në botime dhe derinë librat e shkollave. Edhe gjuha e bo-timeve dhe e ligjeratave universitare kapasur rënie të palejueshme të kujdesitpër normën standarde. Ka gabime tëpanumërta e të pafalshme deri nëburokracinë universitare: në regjistrat,amzat, diplomat, dëshmitë etj. dhe derinë dokumenetet zyrtare të dhënies sëgradave e titujve më të lartë. P.sh, prof.dhe dr., shumëkush i shkruan me tëmadhe, ndërsa ato, kur nuk janë në fil-lim të rreshtit, duhet të shkruhen meshkronjë të vogël. Rrugët e sheshetjanë me mbishkrime të shkruara keq eme gabime trashanike. Ka pasur edherënie të nivelit të kulturës së gjuhës nëtubimet e kuvendet publike. Go-jështhurja ka marrë përmasa të pale-jueshme.Po të ishte gjallë i ndjeri atëAnton Harapi, me siguri, do të thoshte“na mbuloi hordhëku”; por, më tepërdo të brengosej sovrani i letraveshqipe, Faik bej Konica, i cili, qysh nëkohën e vet, fshikullonte “analfabetëtme diplomë”.

Gjuha shqipe është palca ekombit shqiptar. Kush ruan gjuhën evet u bën nder atdheut dhe breznive tënjerëzve të ditur, që kemi për detyrë t’iformojmë në universitetet tona. I vetmistandard, të cilin na e ka njohur dhe nae vlerëson gjithë Evropa e bota ështëgjuha shqipe e njësuar, shqipja stan-darde sikundër po e themi kohëve tëfundit apo, edhe më mirë, siç e thoshinRilindasit: gjuha shqipe e përbashkme.

Kush ruangjuhën e vet, ruançelësin e daljes nëhapësirat e pafundmetë dijes. Së mbrami,sikundër e thonë ar-bëreshët e Italisë: “Tëgjithë lumenjtërrjedhshin, por përroiynë mos shteroftë!”.2. Sa e dëmtojnëzhargonet

e përdorura nga tërinjtë

vend e pavend atë?Universitetet, qysh kurjanë krijuar e deri nëditët tona, kurdoherëkanë qenë të hapuraedhe për prurjet di-tunore nga bota, për hirtë të cilave, sigurisht,gjithmonë kanë ardhure do të vijojnë të vijnëedhe fjalë, terma e mënyra të thënitipike për botën universitare, për lek-sematikën e profesoratit dhe madje,deri për “zhargonin” e profesoratit dhetë studentëve.Pra,zhargonet janë pjesëe ligjërimit të përditshëm, jozyrtar,kryesisht në mjedise e rrethe miqësoretëngushta.Ato kalojnë me zhvillimin epjekurinë e të rinjve, ashtu si sëmund-jet e moshës së re, si fruthi a kolla emirë.

Nuk shoh ndonjë rrezik tëshqipes nga zhargoni i të rinjve. Rrezike problem jo të vogël përbëjnë disamënyra të thëni të panatyrshme dhe tëpanevojshme,që po shtohen si së-mundje ngjitëse në ligjërimin e medi-ave, si p.sh. mëngjesin e së hënës,mbrëmjen e së shtunës, mesditën e sëdielës etj. (në vend të formës së rregullte për së mbari, përkat: të hënë nëmëngjes, të shtunën në darkë ose nëmbrëmje, të diel në mesditë etj.).

3. Po literatura që kanë në përdorim studentët në c'nivel ështënga ana e rregullave dhe normave

gjuhësore?Gati të gjithë jemi kapluar nga dëshirapër t’u dukur si të huaj, për të shkruare folur sipas etnografisë së komu-nikimit “modern”,qoftë edhe kur kjobie në kundërshtim me rregullat emirënjohura të shqipes.Nuk kam pasure nuk kam ndonjë kundërshtim me atëpolitikë, sepse, në thelbin e vet, idejaqë shqiptarët të dinë sa më mirëanglishten dhe gjuhët e huaja tëEvropës është e mirë, porse mendoj se

do të ishte mirë që të dinin edhe gjuhëte fqinjëve, me të cilat realisht sot hanëbukë më shumë se një milion shqip-tarë, në Greqi e në Itali, po edheshumëkund tjetër në vendet e EvropësPerëndimore. Gjithashtu nuk mund tëmos e them sot, sikundër nuk kammënuar ta theksoj edhe disa herë tëtjera: nuk më ka pëlqyer (dhe deri sa tëmarr frymë do të vijoj ta pohoj) se,ndërkaq, nuk i është dhënë kujdesi evlerësimi që meriton gjuhës shqipe.

Disa nga emërtimet e rejapër të jetësuar shndërrimet e prirjendrejt modernizimit të studimeve uni-versitare kanë sjellë edhe shumë termatë huaj të panevojshëm, shumë sloganee mënyra të thëni të huaja ose tëkalkuara keq prej anglishtes, të papër-shtatshme për natyrën e morfosintak-sës së shqipes. Kështu, dega u bëdepartment, jetëshkrimi u bë cv dhecurriculum vitae, që, përveç të tjerash,si latinizëm ka edhe dy vështirësishqiptimore problematike për shqipen:a)ae e lat. duhet të shqiptohet me e tëgjatë, si rosae, puelae etj.dhe këtë shu-mica nuk e di dhe e lexon ashtu sishkruhet; b)theksimi në rrokjen e dytë(mbi i-në: curriculum) apo në rrokjen efundit (mbi u-në: curriculum). Po ashtubachelor, që, në mos tjetër, duhej tëishte shkruar e thënë ashtu si thuhejpara Çlirimit, pra bakolaureat ose gjys-mëlaure. Edhe master, që me aq“gëzim” e kemi përqafuar si term igradimit “modern”, nuk është tjetërveçse mjeshtër e shqipes, prej po tënjëjtës rrënje latine: master.Në shumë prej librave shkollorë, si dhenë botime të tjera, po shtohen fjalt` e

termat e huaj q`mund t`thuheshin edheshqip, si kur-rikula, sistemikurrikular, skemaklluster, informa-cioni selektiv,komponenetet ,diversifikimi ra-jonal,vlerësimiinternal dhe ek-sternal, komu-niteti, fasilitetet,karta e studentit,inseroj, mobilitetiinteruniversitar,kontemporane,uniforme, ekspe-riencë, frustra-cion, dominuese,post-adoloshente,autonomi finan-ciare, support esuportim, foku-soj, komunitetiakademik, sistemi

competitive, dilemë etj. Nuk po kërkojmë qëndrime

pastruese të skajshme, nuk po flasimpër “purizëm” gjuhësor, nuk pot themitë shkruajmë dhemasë a dhematje përgjeometri, as dheshkronjë përgjeografi, natyrisht as gjithëmësimepër universitet, sikundër patën ideur eëndërruar Rilindasit e mëdhenj, por, sëpaku një qëndrim normal gjuhëruajtëse gjuhëmbrojtës universitetet duhet takenë si detyrë të përhershme. Peda-gogët, jo vetëm ata që merren megjuhësi e filologji, por të gjithë sa jemi,të cilësdo degë a disiplinë shkencore,ruajtjen dhe mbrojtjen e gjuhës shqipeduhet ta kemi njësoj detyrë e pengnderi.4. C'mendim keni per literaturënme gabime ortografike (nuk flasper 2-3 gabime,por per atobotimeqë janë të mbushura me gabime ortografike, sintaksore dhe

kuptimore)?Ka shumë gabime e thyerje të pale-jueshme të normës drejtshkrimore nëbotimet universitare, në tekstet dhe do-racakët e ndryshëm, ka shumë libra tëpërkthyer ndonjëherë me ngut dhe memungesa të pafalshme, aq sa, ndokush,me të drejtë i ka ironizuar me cilësiminad hoc “përckthime”.

Bëhen shumë veprimtarishkencore e studimore, botohen edhematerialet përkatëse të tyre. Për fat tëkeq, shumica e tyre nuk shpëtojnë ngagabimet, ndonjëherë edhe të rënda,gabime drejtshkrimore e sintaksore si

dhe me leksik të papërpunuar e tëpakrehur. Po bëhet si “modë” të shkru-arit me shkronjë të madhe të vargjevetë gjata të fjalëve, që nuk përbjnë njëemërtim të përveçëm dhe, si të tilla,nuk ka pse të shkruhen me shkronjë tëmadhe.

Ndërkaq, nuk mund të mos evëmë re se, tashmë, ka edhe një kate-gori pedagogësh, kryesisht të rinj, porjo vetëm, që, duke qenë nën trysninëdhe modelin e gjuhëve të huaja,posaçërisht të anglishtes, kanë filluartë mos e ndiejnë (ose ta ndiejnë gjith-monë e më pak) se shqip duhet p.sh.Tiranë, 2009 (dhe jo Tirana 2009),vizita e Bush-it (dhe jo vizita e Bush),njësoj siç thuhet normalisht: vizita eBerishës (dhe jo vizita e Berisha),vizita e Thaçit (dhe jo vizita e Thaçi).

Në fushën e drejtshqiptimit,natyrisht, përveç shqiptimit e leximitnë mënyrë gati analfabete, ndeshimedhe prirje të dëmshme, që, ndoshta,po të veprojmë me ngut e forcë, mundt’ua presim turrin. Nga më të shëmtu-arat, por edhe nga më të mundshmetpër t’u përgjithësuar, është prirjaveskeqe për të shqiptuar shkronjat e al-fabetit të shqipes sipas mënyrës sëgjuhëve të huaja, sidomos duke imituarspellingun e anglishtes dhe të ital-ishtes. Ka një jetë që shqiptarët ishinmësuar të thoshin FBI-ja, njësoj siKKB-ja, OKB-ja, SMT-ja etj., mirëpofolëset dhe folësit e disa prej mediavetë sotme elektronike (radio, televizionedhe reklama) kanë filluar t’i “modern-izojnë” këto shqiptime dhe, shpesh emë shpesh, po dëgjojmë të shqiptohen:eFBiaI, XhiDiPi, BiBiSi dhe, sidomos,e urryera CiVi.

Prirja për ta shqiptuar u-në e huazimeve si në

angloamerikanishten.Gjithmonë e më dendur në vend tëklub në radiotelevizionet tona, po edhepërtej tyre, pra edhe në mjediset uni-versitare, ka bulëzuar prirja për tashqiptuar jo sipas traditës shqiptare,por sipas anglishtes dhe kemi: kllëb(p.sh. vodafon kllëb) dhe një farë ra-dioje që shqip do të ishte Klubi FM nae “servirin” të modernizuar në KllëbeFeM. Po të vazhdojë kjo “stuhi” an-glofile, nuk do të jetë e largët dita kur,edhe Klubin e Selanikut do të na duhetta shqiptojmë të “modernizuar” në Kl-lëbi i Selanikut, ndërsa për fjalën Re-publikë e republikan, me siguri, dukeecur pas shqiptimit te PUB > Pab, dot’u duhet shqiptarëve të thonë edheRepablika, Partia Repablikane etj. dhe,pa dyshim, edhe mobajllizim e moba-jllizohem.

Në ç'nivel është gjuha shqipe sot?

P B S Plumbing & Building

Services Ltd136 Falkland Road London N8 0NPTel: 02088092092 & 02083476451

MOB: 07833991824 &

07949596854E-mail: plumbing_building@hotmail.com

All plumbing and central heating All domestic gas workAll kind of servicing on gas plumbing All gas and plumbing appliances

installationsBathroom installation and fitting

TilingLandlord safety check and certificates from £75,00And interior work

PAINT AND LADDERS* Builder / decorator* Plasterer* Patios* Tiling* Bathrooms* Driveways* Extensions* Roofing* Loft Conversions

Call G.Marko 020888417120793255405407932554054

NO JOB TOO BIGOR SMALLWE CAN FIX ITWE CAN FIX IT

Certifikatë gazi Certifikatë elektriku

NIC ENGDesign & planning

LONDON JUNE 2009 22

Përvjetori 1Përvjetori 2

Përvjetori 3

Përvjetori 4

>>> vijon nga faqe 3Është e pamundur që në çdo përvjetor të moskthehesh në zanafillën e projektit që ideuamsë bashku me miqtë dhe bashkëpunëtorët. Mjaftoi motivi i fuqishëm dhe kurajo ejashtëzakonshme që 5 vite më parë tëndërmerrnin vendimin për hapjen e një medi-umi shqiptar në Mbretërinë e Bashkuar.

Shumëdimensionaliteti i misionitqë pati dhe ka kjo gazetë, u implementuagjatë këtyre pesë viteve duke arritur në njëstad, ku besojmë që kemi bërë më të mirën emundshme për të përmbushur synimin e tëqënurit zë i shqiptarëve në Mbretërinë eBashkuar.

Kurrsesi ky mision nuk mund tëquhet i plotësuar nëse anashkalojmë iniciati-vat dhe projektet që ka ndërmarrë “The Al-banian” gjatë këtyre pesë viteve, të cilat nukdo t’i përmendim për arsye se mërgimtarët ekëtushëm kanë qenë pjesëmarrës dhe për-fitues të drejtpërdrejtë të tyre.Por do të ndaleshim vetëm në dy projektetafatshkurtëra; publikimi i AlbanianContacts(Albanian Yelloë Pages in the UK) dhe bo-timin e volumit të tretë të antologjisë së kri-juesve shqiptarë në MB “Lërmëni pakAtdhe”. Me këtë rast në emër të “The Albanian” dëshirojmëtë falënderojmë të gjithë ata bashkëmisionarë, gazetarë dhe bashkëpunë-torë që u bënë pjesë e misionit tonë. Dëshirojmë të falënderojmëgjithashtu të gjithë ata biznesmenë që e konsideruan “The Albanian” sipartnere të suksesit të biznesit të tyre. Faleminderit!Misioni vazhdon.

Përvjetori 5

LONDON JUNE 2009 23

NGA AKIL KOCI

Kompozitori i shquar RaufDhomi,me operat “Goca eKaçanikut” dhe “Dasma Ar-

bëreshe”,si dhe operën “Muzat e Kalasë” nëdorëshkrim ose si thotë autori “Titull tavo-line,në përfundim”,cilësohet si krijues ipare i operës në Kosovë i cili me këto dyvepra të inskenuara në skenën e teatrit tëOperës të Tiranës “Goca e Kaçanikut”,nëskenën e Operës të Prishtinës”Dasma Ar-bëreshe” implikojnë sublimin estetik dheperceptimet artistike bazuar në sintetiziminmetafizik me një semantikë gjithëpërf-shirëse muzikore me një veçanti empirikedhe konsiderohet si njëri ndër kompozitorëtmë të mirë në tërë universin mbarë kombë-tarë të kësaj gjinie i cili me një gjuhë tërrjedhshme të bazuar në perlat dhe frymëne muzikës shqiptare duke u bazuar mbibazën e tabanit të folklorit tonë e qëparaqesin veçori dalluese,me imazhe tëqarta tingëllore të cilat shprehin tërë atë plo-tori karakteristike që perceptohen në sensi-bilitetin tingëllor artistik.

Duke folur për krijimtarinë e tijoperistike që është edhe temë e këtijshkrimi si dhe për të hy në thelbin e proble-meve gjithëpërfshirëse artistike duhet tëthemi se krijimtaria e Dhomit është emadhe,e pasur dhe larmishme,ka kom-pozuar në të gjitha gjinitë e muzikës,meprirje të veçantë siç thamë edhe më parë përmuzikën vokale-koralet e shumta dheveprat skenike ku përveç operave që i për-mendëm ka shkruar edhe muzikë për teatërdhe film . Pra siç thamë krijimtaria e tijështë e madhe dhe e larmishme po fillojmëqë nga veprat që kanë peshë më të madhe eqë janë operat “Goca e Kaçanikut operë nëdy akte dhe tri tablo,1971/72,”Dasma ar-bëreshe” operë në tri akte,1982/83,”Ebukura More”,balet në tri akte 1984,”Muzate Kalasë”,2004 (titull tavoline ,në për-fundim),

Pothuajse në të gjitha veprat etija të para,që nga “Uvertura solemne”hasim në një melodikë të qartë,të bukur tëndërtuara në suazat e një ekuilibrimi të rreg-ullt me një arkitekturë hijelehtë që përbëjnëkonstruktin e bazuar në formën si shprehjee brendshme shpirtërore të kombinuara meshumë llojshmëri midis tyre si synime artis-tike. Në “Uverturën solemne”,posritmi,melodikes,harmonisë që paraqesin njërealitet metafizik,kemi edhe një momenttejet të rëndësishëm shpersonalizimin e artitsi vetëdije krijuese,sepse që nga kjo vepërsikur kompozitori përcaktohet për njëgjuhë, stil,kredo të veçantë të dallueshëmnga të gjithë autorët të tjerë shqiptar si qasjeartistike pluraliste si sistem i komunikimitartistik si ngjizje e një të shprehurit impul-siv që rrjedh nga imagjinata e tij e pasur sivlerësim relativ me plotë metafora dhefigura të shumta të estetikës muzikore simarrëdhënie reciproke që vjen nga natyra eartit në përgjithësi . Trajtimi i veprës në fjalënga aspekti i kodeve muzikologjie ështërrjedhojë e një mendimit të pasur muzikortë konstruktuara në një formë të qartëmuzikore duke i qasur me plotë bindje se“Arti i vërtetë është mbi të gjitha art kom-bëtarë,është vetëdije kombëtare”,të cilës kykrijues i shquar i ndej besnik deri në fundtë kësaj krijimtarie të bollshme. Edhe nëveprat pianistike kemi pos figuracioneve tëbukura edhe një procedim muzikor tëqartë,një veçanti si interpretim i një kate-gorie të veçantë estetike dhe episte-

mologjike. Me qenë se në një prejstudimeve të ardhshme të veprave të tija dotë ndalemi më gjerësisht, po e koncentro-jmë vëmendjen tonë në vlerësimet për op-erën “Goca e Kaçanikut”,ku do të citojmëpjesë nga kritika shqiptare sepse këtë vepëre kanë trajtuar jo vetëm për kah përmbajtja,por edhe për kah praktika metodologjikemuzikore shikuar jo vetëm nga aspektet eformës,rimtit,harmonisë por edhe nga thelbii këndvështrimit estetik dhe thellësia e tra-jtimit të saj në kompleksitetin, por edhe nëuniversalitetin e veprës së këtij krijuesi tënjohur “Goca e Kaçanikut”,operë në dypjesë dhe tri tablo.

Për libretin e kësaj vepre do tëthem ca fjalë I shkruar nga Ajmone Dhomidhe Jusuf Buxhovi,por është me rëndësi seky duo si bosht për ta thurur këtë libretombi bazën e Novelës e Milto S.Gurrëskompozitori ndërton dhe ndryshon ecuritdramaturgjike dhe mbi bazën e këtyrendryshimeve krijohet libreti fillimisht ngashkrimtari Jusuf Buxhovi dhe për-fundimishtë nga pedagogja Ajmone Dhomi. Po ta analizojmë këtë novelë do të shohimse mban në veti vërtetësinë artistike që sibazë kryesore kishte ca karaktere tipike nërrethanat tipike të cilën autorët e libretitditën mirë që ta shfrytëzojnë,sepse naparaqet periudhën 1905-1908 në vitet kurnë vazhdën e Lidhjes Shqiptare të Prizreniqë kishin synim luftën për liri dhe pavarësi. Ja se çka thotë Artisti i popullitÇesk Zadeja”Kjo vepër e frymëzuar nga nd-jenjat e thella të popullit shqiptar për liri ngalufta shekullore e tij kundra pushtuesveosman,hynë në historinë e zhvillimit të kul-turës muzikore kombëtare si opera e parë eautorëve vëllezër kosovarë,si vepër me din-jitet,e cila transmeton me realizëm ide tëmëdha patriotiket cilat e kanë karakterizuarpërherë popullin shqiptarë. Nga ana tjetërrealizimi i kësaj opere të gëzon për rritjen ezhvillimit të mëtejshëm të artit muzikorkosovarë,rritjes së forcave krijuese,që popasqyrojnë në gjini të mëdha,me realizim etheks kombëtar,tema të rëndësishme ngahistoria e popullit tonë” . Këtu poeti dhe libretist me fuqi të madheartistike krijojnë një atmosferë të cilënkompozitori diti për mrekulli ta shfrytëzojpër mes muzikës së krijuar e për këtë kom-pozitori i shquar dhe Artisti i popullit TishDaia kështu e vlerëson këtë vepër” E gjithëmuzika e veprës është frymëzuar ngakëngët dhe vallet e bukura popullore koso-vare,të cilat siç duket kompozitori i njehmirë” .

Si gjithkund në çdo vepër letrarepër të krijuar tensionin dramatik dhepërçarës paraqitet një person negativ siçështë pasaniku Rus Bashi të cilit popullinuk i I beson dhe e presin armikun mepushkë në dorë. Të shohim se si e trajtonkompozitori këtë metatekst të këtij libretos.Kompozitori ka atë fuqi krijuese,fal talentinurtësisë filozofike dhe dijës krijon momentedramatike jo për të krijuar përjetime artis-tike,por për ta shfaqur besimin,ndjenjën epopullit se po ju kanoset rreziku prandajedhe organizohet.Uvertura të cilën kam pasur rast ta dëgjojë

shumë herë fillon me përsëritjen e ca figu-rave duke na paralajmëruar rrezikun në faktajo paraqet “një lloj prologu i dramës që dotë zhvillohet”thekson kritiku muzikorshqiptar Pandi Bello.Kemi kah fundi një strukturë tingëllore ecila sipas ligjshmërive estetike paraqet njëqetësim nga fundi i saj për të na sjell njëAllegro me një melodi të bukur plotëzbukurimesh për të na përgatitur për një di-alog në mes të burrit dhe gruas që intona-tivisht paraqet një fuqi tingëllore magjepseqë shikuesi kënaqet me atë bukuri si lindjee një krijimtarie artistike që përcakton artinsi produkt krijues e që ska sec si mos të nangërthnen edhe frymën krijuese,sepse simthonë filozofet “Arti është e vërtet enjeriut,dhe krijuesi e kërkon këtë tëvërtetënkudo akjo fshihet”. ” Mjeshtriaprofesionale me të cilën e ka përgatitëveprën ndihet që në uverturën e operës,ecila dallohet me një orkestracion të pastërdhe tingëllim të ngjeshur. Tema e kësajuverture i dëgjojmë në momente kyçe dhedramatike të veprës”Tonin Harapi.Teke fundit mjeshtrit nuk janë rregulla tëvendosura,struktura të pa përcaktuara e këtudallojmë mjeshtrin e autorit i cili veshkarakter ontologjik të karakterit hajdegerianqë si thotë buron nga eksperienca estetikesi forcë magjike.

Kompozitori në këto pak minutanë këtë duet interesant sikurse na bënë medije se arti shtron probleme dhe nxitide,mendime. Pra,pavarësisht nga ky kon-stelacion që zotëron në skenë një atmosferëe zymtë për çështjen e vendit dhe të bijës sësaj me gjithë atë arti i jep një kuptim të ridhe arti në këtë rast muzika me fuqinë e sajmagjike sikur na jep shpresë për ngjarjen nëvazhdim ku na paraqitët Pafika me arien esaj që fillon me një tekst “Trimat shqiptar injeh sot bota mbarë që për liri nuk njehMbret e as Sulltan “për të ardhur te trioja evajzave me një melodi të bukur rustike.Është parim i pakundërshtueshëm se artiparaqet të vërtetën e bukur dhe këtë e hasimnë Trion e vajzave –shoqet e Pafikës ku

kompozitori e paraqet atë siaparencë estetike me një melodi tëbukur të harmonizuar dhe të ndër-mjetësuar nga imagjinata e kom-pozitorit si ideal i bukurisë, sepsenë tekstin po aq të bukur “O fladnë pranverë,lule plot me erë, je emirë përherë dhe na gëzofsh këtëderë ,shoqe më të dashur ty të kemsa të lumtur dhe bujare,sa të lum-tur dhe bujare kemi moj Pafik bu-jare”.Pra,po ta analizojmë tekstime sytë e kritikut letrar nuk hasimnë ndonjë strukturë të lartë artis-tike kompozicionale dhe gjuhë-sore që ngrihen në nivelin emetateorisë estetike,por kemi njëfaktor tjetër vendimtar që e bënartistike e ajo është ligjërimi ishoqeve të Pafikës ndaj dashurisësë saj të madhe shpirtërore të kon-templacionit dhe meditimit pran-daj ajo,pra vepra artistike bëhetvetvetiu e perceptueshme në njëeksperiencë estetike e kjo e push-ton artistin për të treguar mjeshtrin

e hollë dhe të vijon duke e zhvilluar deri nëkulminacion jo me patetikë por prek tingujtmë të bukura të ndjesisë së tij dhe me këtëai rrëfen temperamenti e tij individual kri-jues duke na dhënë një pjesë të shkëlqyermuzikore.Për pa kualitetin e kësaj opere ja se si sh-prehet kompozitori Kujtim Laro “Prej op-erës “Goca e Kaçanikut e deri te opera“Dasma Arbëreshe”,kompozitori mbetet poai,plot freski dhe i papërsëritshëm. I adop-tuar në skenën e një opere edhe një herë navjen me emocione dhe surpriza të kënd-shme.(Kujtim Laro,artist i merituar). “Kurdëgjon këtë operë të re,dëgjuesi bindet përnjë pikëse ideor artistik.

Artisti i merituar kompozitoriTonin Harapi kështu shprehjet për këtëvepër”Kompozitori në vepër merret me njëtemë të rëndësishme,siç është ajo epasqyrimit të luftës deri në liri e pavarësi tëpopullit shqiptar,kundër pushtuesveosman,në vitet e para të këtij shekullit,parapavarësisë.Vlera tjetër e kësaj vepre ështëse këtë linje të madhe e themelore e bën tëecë paralel me botën shpirtërore të njerëzvetë thjeshtë,me linjën e dashurisë të dy luftë-tarëve të lirisë (Trimori dhe Pafika).Këto dylinja, në vepër ecin së bashku dhe plotëso-jnë njëra tjetrën”.“Vepra e merr temën nga lufta e popullittonë përbiri e pavarësi,kur në prag të peran-dorisë otomane xhonturqit u përpoqën t imbanin shqiptarët ende në robëri. Memendimin se “liria nuk dhurohet Ideja eveprës jepet me mendimin se liria nukdhurohet,por fitohet me grykën epushkës”.(Pandi Bello).

Kompozitori GjonSimoni,artisti i merituar kështu shpre-het“Karakteri patriotik e realist i veprës zëfill qysh në orientimin tematik të autorëve.Kur lexon emrin e Kaçanikut në titullin ekësaj opere,spektatorit i shkon mendja tekai vend zulmëmadh i Kosovës kreshnike qëashtu si çdo pëllëmbë e atdheut tonë në verie në jug,ka hyrë në historinë përmes

luftimeve të ashpra e gjakut të valë shqip-tarë të derdhur për liri e pavarësi kom-bëtare”.“Ngjarja zhvillohet në malet e Kaçanikut.Heroina kryesore e veprës,Pafika,ështëparaqitur këtu me tiparet karakteristike tëgruas shqiptare,e pastër,bujare,e gjallë dhetrimëreshë” (Tish Daija,Artist i popullit). “ Kjo vepër e frymëzuar nga ndjenjat ethella të popullit shqiptar për liri e pavarësie nga lufta shekullore e tij kundrapushtuesve osmanë e tradhtarëve,hyn nëhistorinë e zhvillimit të kulturës muzikorekombëtare si operë e parë e autorëvevëllezër kosovarë,si vepër me dinjitet,e cilatransmeton me realizëm ide të mëdha patri-otike, të cilat e kanë karakterizuar përherëpopullin shqiptarë” (Çesk Zadeja,Artist ipopullit).Si e trajtojnë ketë vepër nga aspektimuzikor këta krijues të shquar.Vepra është mbështetur në intonacionet emuzikës popullore të cilat shkrihen nëgjuhën e secilit. Përdorimi i melodiko-rit-mik me intonacionet e muzikës populloreka ndihmuar veprën për të paraqitur mjedisee situata të caktuare. Ajo është ndërtuar dhetrajtuar me principet e njohura dhe të vlertatë traditës më të mirë operistike. Atymbisundon melodia e qartë dhe errjedhshme,gjë që i bën të besueshëm per-sonazhet dhe komunikues”. Tonin Harapi.Kompozitori e ka konceptuar drejt dra-maturgjinë muzikore të veprës gjatë tërëveprimit,procesit të zhvillimit të saj dhe nae ka dhënë frymëzimin,Të gjitha skenatjanë të bukura,burojnë dhe zhvillohen nganjëra tjetra.Ariet dhe monologjet,recitativetapo koralet rrjedhin nga veprime konkreteskenike”.Çesk Zadeja.

Muzika e frymëzuar e kompoz-itorit të talentuar kosovar Rauf Dhomitndihmon fuqishëm dhe shkrihet rrjedhshëmme libretin” Tish Daija.T[ gjithë muzikën dhe libretin e operës epërshkon optimizmi revolucionar.Karakteriepiko-lirik ,merr një tingëllimmadhësh-tor.Në mes skenave epiko-heroike,si njëfllad i freskët,i këndshëm tingëllojnë duetetlirike të personazheve kryesore dhe tëkorit.Orkestra tingëllon pastër me nuanca tëholla. Përgjithësisht muzika muzika ështënjë komponent shumë i rëndësishëm i op-erës,një komponent aktiv që zbërthenpsikologjinë e personazheve,futet në di-alogjet e personazheve”.Rifat Teqja.Pastërtia e melodisë,qartësia e saj,aftësiapër të bartur e përcjellë mendimin e sinte-tizuar dhe ndjente pasura të popullit kanërrënjë në këtë krijimtari popullore”.Gjon Si-moni.Mjeshtria profesionale në të cilën e ka për-gatitë veprën R.Dhomi,ndihet që në uver-turën e operës, e cila dallohet për njëorkestracion të pastër dhe tingëllim të ng-jeshur”.Tonin HarapiGjuha harmonike e veprës dallohet përqartësi e qëndron jashtë ndërlikimeve tëpanevojshme. Po kështu orkestracioni ështëpërdorur me qëllim të mbështetjes sëvokalit,i cili paraprin veprës. Në çdo pikë-pamje,pra ideore,emocionale e artis-tike......”Pandi Bello.

SI E VLERSOI KRITIKA MUZIKORESHQIPTARE OPERËN E PARE KOSOVARE

Rauf Dhomit Goca e Kaçanikut vepër metheks kombëtar nga historia e popullittonë. Çesk Zadeja,Artist i popullit Kom-pozitorin Rauf Dhomi e konsideroj si njënga figurat më të rëndësishme të muzikës

serioze shqiptare”.Zhani Ciko

LONDON JUNE 2009 24

Pluralizmipolitik,kërkesë populloreNë popull komentohej artikulli i

Sali Berishës në gazetën“Bashkimi”, më i guximti e më idrejtpërdrejti për të kërkuar plu-

ralizmin politik në vendNga Kastriot Dervishi

Në raportet e shumta që Sig-urimi i Shtetit informonte part-inë në lidhje me opinionet në

popull dhe asaj çfarë mendonin ele-mentët në ndjekje ose të tjerët nëpërgjithësi, vihet re se afrimi i dhjetorit1990 ka sjellë rritjen e kërkesës popul-lore për pluralizëm politik në vend.Gjendja e vështirë e krijuar në vend sipasojë e zbatimit me devocion të“rrugës së vazhdimësisë” nga RamizAlia e Nexhmije Hoxha, e kishin çuarvendin në prag të një katastrofe tëvërtetë urie. Mungesa e mjeteve krye-sore jetike, kushtet e vështira, kokëfor-cia e drejtuesve të regjimit për të sjellëndryshimin e duhur, kishin sjellë pakë-naqësi në qendrat kryesore të vendit nënjë pikë që nuk ishte menduar kurrëmë parë. Tani Enver Hoxha përflitej sinjë diktator, java në nderim të tij silltenjë bezdi të jashtëzakonshme përshqiptarët të lodhur edhe pa këtë angariqë kishte gjetur Ramiz Alia.

Raporti që Drejtoria e Parë eSigurimit të Shtetit i dërgonte udhëhe-qjes në nëntor 1990, mbyllje me fjalëtse kjo veprimtari po ndiqej dhe domerreshin masa për personat që i nx-isin e që ishin frymëzuesit e tyre. Ra-porti sikurse shihet u dërgohejkryeministrit të vendit Adil Çarçanidhe sekretarëve të Komitetit Qendror

të Partisë së Punës, përkatësishtXhelil gjonit dhe Foto Çamit.

Tiranë, 5 nëntor 1990Lënda: Për disa komente ereagime rreth pluralizmitpolitik si kusht për thellimine masave demokratikeShokut Adil (Çarçani),Xhelil (Gjoni) dhe Foto

(Çami)Elementë të veçantë, objekte qëndiqen nga organet e Sigurimit tëShtetit, dhe persona të tjerë mebanim në Lushnjë, Tiranë, Vlorë,Fier e Shkodër vazhdojnë të bëjnëmjaft komente rreth moslejimi tëpluralizmit politik, të cilin ata ekonsiderojnë si kushtin kryesorëpër arritjen e plotë të demokra-tizimit të jetës tek ne dhe përhapinthënie të ndryshme në këtë drejtim,duke shprehur si "mosbesim" ashtuedhe kundërshtimin e hapur ndajtyre, e konkretisht:

"...A e pe si e festuan sivjetjavën e Enverit, shprehet një artist nëTiranë, superlative, njeriu me i ,madh,me i madhi si Skënderbeu, por unëthem krimineli më i madh i të tëra ko-hërave. Edhe udhëheqësi kryesor tëgjithë simpatinë që fitoi e humbi, nukdoli gjë, se çfarë thotë sot nuk thotë

nesër... për mua njeriu më kurajoz e mei ngritur është Dr. Sali Berisha, i cili nëshkrimin e tij në gazetën "Bashkimi" eka justifikuar pluralizmin si më të do-mosdoshëm, dhe si forme që ka ekzis-tuar tek në qysh në kuvendet e lashta... Demokratizimi i zgjedhjeve tek nenuk është gjë, ka ardhur koha që edhene pleqtë të ikim. Mua me nxorën në pension,kur akoma kam dëshire të kem role ...”.

" ... Jam për programin epluralizmit, shprehet një punonjës nëTiranë, si forma më demokratike përecjen e vendit tone në kuadrin e KSBE.Pa të nuk mund të vazhdohet më”.Ndërsa një tjetër thotë : " ...Unë jampër pluralizëm politik siç e ka gjithëbota, ndryshe nuk vazhdohet më. Përmua edhe monopoli i Partisë mbishtetin duhet të hiqet, se nuk mund tëimponohet mendimi ... ". !! ... Këta nukkanë nga të shkojnë, shprehet njëpunonjës tjetër po në Tirane, se janë tëbllokua nga të gjitha anët. Perëndimikërkon që ne Shqipëri të vendoset fejadhe pluralizmi, se ndryshe nuk pra-nohen në KSBE, prandaj janë të im-

ponuar në këtë drejtim ...”. " ... Mendoj që të lejohet

pluralizmi, shprehet një AP në Vlorë,organizatat shoqërore të ngrihen nënivelin e Partisë ... Pluralizmi është imirë se lejon zhvillimin e debateve dhekështu thyhet monopol pushtetit nganjë parti. Këta nuk lejojnë parti të tjera,pasi nuk u intereson, se po pranuan njëgjë të tille e humbën popullin, se ai dotë kthehet nga partitë e tjera ... ".

Ndërsa një pensionist tjetërpo në Vlorë, shprehet : " ... Ne fillimme reformat e marra për demokratiz-imin, të gjithë u gëzuam, e prisnim qëtë bëheshin më të vërtetë ndryshime, tëlidheshim me shtete të zhvilluara që tëna ndihmonin, por këta bënë men-jëherë tërheqje kur nxorën letrën eKomitetit Qendror dhe u duk se nuk dotë behej asgjë, e njerëzit i prenë shpre-sat ... Bile kur lexojnë: gazetat, njerëzitthonë se duhen akoma edhe 300 vjet qëtë bëhemi si vendet e tjera te zhvillu-ara, prandaj të gjithëve u është ngriturmendja për të ikur., se këtu nuk ka përt’u bërë asgjë ... ".

" ... Si do që të bëhet puna,

shprehet një i deklasuar në Fier, pashumë parti, nuk ka demokraci, pa plu-ralizëm nuk ka drejtësi, se nuk kundër-shton dot asnjeri për ato që këtavendosin vete ... ". Po qe se udhëheqësii Partisë nuk lejon pluralizmin, shpre-het një tjetër, nuk e ka punën mire, sebota nuk ka për t’ia zgjatur .. Këtu nukka mendim pluralist, prandaj shtetet ePerëndimit nuk e duan pushtetin nëShqipëri ... ".

" ... E gjithë inteligjenca, sh-prehet një objekt në Shkodër, ështëkundër pushtetit, e pret çastin final,shumë prej tyre kërkojnë të ikin e tëmos kthehen dhe tani në Tiranë gjendjaështë shumë e rëndë”.

Po ndjekim në vazhdimësikëto komente dhe po marrim masa përtë zbuluar më tej nxitësit e frymëzuesitkryesore të tyre.

Ministri i Punëve të BrendshmeHekuran Isai

Përsosja e “demokracisë socialiste”Më 22 janar 1990, në Plenumin e 9-të,Alia do të diskutonte për çështjet e lid-

RAPORTET E SIGURIMIT PËRUDHËHEQJEN KOMUNISTE NË NËNTOR 1990

LONDON JUNE 2009 25

hjes së partisë me masat, përsosjen epërzgjedhjen e kuadrove, luftë kundërburokratizmit, revolucionarizmin ejetës së vendit e “përsosja edemokracisë socialiste”. Ai deklarontepara KQ të PPSH-së:

“Në vendet e Lindjes, nëPoloni, Hungari, Çekosllovaki, RDGJ,Bullgari e Rumani, kanë ndodhurndryshime të mëdha. Vihet re që këtovende, duke mbetur anëtare të Traktatittë Varshavës, po zgjerojnë lidhjet meperëndimin, sidomos në marrëdhënietekonomike. Po vihen në lidhje me par-titë socialiste e socialdemokrateperëndimore, po afrohen të hyjnë nëBashkimin Evropian, po forcojnë lid-

hjet me Tregun e Përbashkët Europian,me Fondin Monetar Ndërkombëtar dheinstitucionet e tjera të Perëndimit.

Vendet perëndimore po i nx-isin ndryshimet politike në EuropënLindore. Nën thirrjet për zgjedhje tëlira e pluralizëm politik, për krijimin esa më shumë partive e grupeve tëndryshme, ata kërkojnë të shkatërrohetçdo gjë që mund të kujtojë socializmin.Në propagandën borgjeze, ideali so-cialist është shpallur anakronik. Reak-sioni e paraqet komunizmin si njëfantazmë kërcënuese jo për borgjezinë,po për popullin. Ngjarjet në LindjenEuropiane në kuptimin e përgjithshëm,nuk janë të papritura. Ndodhi ajo që

pati parashikuar prej dekadash Partiajonë e shoku Enver dhe që, në atëkohë, në botën e jashtme, pakkush ebesoi...

Është e natyrshme të bëhetpyetja: pse ndodhi kështu? Si mundetqë klasa punëtore, masat, të bëhen pro-tagoniste e mbështetëse të rivendosjessë kapitalizmit? E keqja është seregjimin revizionist, burokracinë e tij,dhunën e tij, stanjacionin ekonomik,prapambetjen teknologjike etj, popujte këtyre vendeve i përjetuan si produkttë sistemit socialist, të marksizëm-leninizmit, që tani e refuzojnë. Në vendet e Lindjes ishte vetë realitetiqë i çoi masat në armiqësi me pushtetin

shtetëror, me subjektet politike.....Shqipëria e lirë dhe e pavarur, ka 45vjet që është bërë objekt sulmesh e sh-pifjesh. E filluan qarqe të ndryshme tëPerëndimit, që pësuan një goditje tërëndë kur në vendin tonë triumfoi rev-olucioni popullor dhe u shpartalluanorganizatat tradhtare e kolabora-cioniste të Ballit Kombëtar e të Le-galitetit, në radhët e të cilave ishinedhe përfaqësuesit kryesore të klasaveshfrytëzuese, tek të cilat kishin shpresëanglo – amerikanët...Armiqtë tanë me siguri do të dështojnëme turp. Lirinë dhe pavarësinë e fituarme gjak, fitoret tona, do t’i mbrojmë sigjënë më të shtrenjtë, me vendosmëri,

me çdo mjet e pa asnjë hezitim. Pop-ulli ynë e ka zgjedhur vetë rrugën ezhvillimit dhe për këtë nuk i jep llogariaskujt. Ai e askush tjetër e di se ç’duhetbërë, kur duhet bërë e si duhet bërë, qëprocesi i ndërtimit socialist të ecë gjith-një përpara. Në Shqipëri zot është pop-ulli shqiptar, ai dhe vetëm ai ështësovran i fateve të tij. Në këto situata,në radhë të parë duhet të rritet vigji-lenca. Nga ana tjetër lipset të intesi-fikohet puna politike epropagandistike, veçanërisht brendavendit, por edhe me botën e jashtme”.

Nga Sami ISLAMI

Ne shqiptarët, në qoftë se nuk ekemi arritur botën me të arrit-ura të tjera, në shkencë, kul-

turë, infrastrukturë etj., me spektakleaspak nuk jemi pas Evropës. Ndër tomund të përmendet spektakli “BigBrother”, që shqiptarët e bënëndoshta“më mirë” se krejt vendetevropiane, dhe spektakli tjetër, ishumëpritur “Kush dëshiron të bëhetmilioner”? Ky spektakël që e kishtepërfshirë , pothuaj tërë Europën, sëfundi, erdhi edhe në trevat shqiptare.ugjetën sponsored, u caktuan qendratTV për tansmetime eksklusive dhevendi ku do të bëhej ky kuizmbarëshqiptar. Një ndryshim nga “mil-ionerët” europianë është se, pasi që nenuk kemi standard të ofrojmë për fi-tusin 1.000.000 euro, siç është për Eu-ropën, për ne u caktua shuma 19 herëmë e vogël! Mirë. Kaq e kemi“kaçikun” kaq edhe mundemi.Megjithatë është apsurde po t’i tregoshndonjë të huaji se “milioni” shqiptarështë vetëm një e njëzeta e milionitreal! S’do koment.

Dhe vërtetë për ne është një sasibukur e madhe, kur të kihet para syshstandardi jonë. Megjithatë përpiluesite spektaklit e lanë si “model” fjalën“milioner”. Ku ta dish ndoshta ngadëshira për t’u bërë “milioner” qoftëedhe me një të njëzetën e asaj çfarëthuhet. Sado që ky çmim, edhe në këtësasi, do të ishte i favorshëm për çdopjesëmarrës, por në mënyrën që ështëduke u bërë ky spektakël s’besoj sedikush do të ketë fatin për të arriturderi tek pyetja e 15-të për ta marrë,qoftë edhe këtë çmim.

Duke i anashkaluar këto,mund të themi se spektakli ishte një

kopje shumë besnike e atyreqë bëhen në Evropë: si skena,si muzika, si efeketetmuzikore të gjitha si nëperëndim, por jo edhe përm-bajtja e cila do të jetë temëtrajtimi këtu.

Më rastisi të shikojnë televizior (një ditë) njëemision që iu kishte kushtuar“Milionerit” shqiptar. Dheçka të shohesh, pothuaj tëgjithë të intervistuarit kuizine çuan në qiell. Sigurisht përinteresimin e madh që kazgjuar në trevat shqiptare, përbashkimin e mendjeve të të gjithëshqiptarëve në trojet e tyre etnike etj. Mirë fort! Në këtë pikë edhe unë paj-tohem. Por duhet ta dinë të gjithë, e nërend të parë sajuesit e spektaklit se“krejt çka fluturon nuk hahet”. SeBrenda këtij spektakli ka shumëçka tërishikohet.

Nëse ata zotërinj vërtetëdëshirojnë të bëjnë një program që dotë quhej serioz, në favor të spektatoritdhe të pjesëmarrësve, pse nuk e morennga vendet perëndimore edhe faktinpër të bërë libër për të gjitha pyetjet epërgjigjet (ose për shumicën e pyet-jeve), siç është në Britani të Madhep.sh.

Nuk e bënë këtë ndoshta seme botimin e një kësi libri atyre do t’iushkurtohet fitimi! Ku ta dish?! Duke epasur librin në dorë secili pjesëmarrësdo të ishte i njohtuar paraprakisht përatë së çfarë kërkohet në kuiz dhe thënëshkurt do të përgatitej dhe sigurishtnuk do të kishin ardhur në kuiz dhe tëqëndronin para syve të botës të zënëngusht.

Edhe në libër pyetjet duhettë jenë ato që i përkasin kulturës së

përgjithme, si asaj kombëtare poashtuedhe asaj ndërkombëtare, si ngashkencat shoqërore dhe ato të sakta,nga sporti etj. Por me formulimin epyetjeve në mënyrë se si kanë dalurderi sot, vetëm një pjesëmarrës arriti t’ifitonte 3000 euro, domethënë tëshkonte deri në pyetjen e dhjetë. Gatitë gjithë të tjerët mbetën në pragun eparë. Nuk e di se a e kanë vra mendjenpërpiluesit e spektaklit pse asnjë pjesë-marrës nuk doli në maje? Pra asnjë nuke mori atë pesëdhjetë mijëshin e prem-tuar.

Edhe për vetë spektaklinështë mossukses dhe turp që prej tëgjithë pjesëmarrësve të këtij spektakli,për një sezon, asnjë kandidat të mosmund të kalojë krejt deri në fund.Nuk është problemi se shqiptarët janëtë paditur.

Se janë më të paditur se an-glezët , francezët etj., të cilët jo rrallëshkojnë deri afër, madje edhe e fitojnëedhe preminë. Problemi është senjerëzit tanë, siç thamë edhe më lart,nuk kanë ku t’i mësojnë gjithë atopytje për t’i ditur përgjegjet. Osendoshta edhe mund t’i mësojnë, porduhet t’i blejnë secili që e ka ndërmend të konkurrojë nga disa enciklo-

pedi botërore. Ku ta dish?Duke u nisur nga kjo prak-

tikë, jemi të mendimt që përpiluesit ekuizit janë në dijeni që kërkush nukmund të arrijë në maje, madje as atavetë po të dalin në atë “karrigen e nx-ehte”, siç po vazhdon të thotë udhëhe-qësi kuizit, nuk besoj se do të mund tëarrijnë t’i marrin 50.000 euro.

Kam përshtypjen se mëshumë se spektakël organizuesit pobëjnë biznes për vete.

Zgjate o Zot! E ata që ulennë “karrigën e nxehtë” do të “segëll-tisen” pse nuk e ditkan se Unioniafrikan i paska 54, 53, 52 a 51 shtete!Fundja, pse qenka aq relavante ta dijënjë shqiptar se sa shtete qenkan nëUnionin afrikan?. A ka diçka shumë tërëndësishme për pjesëmarrësin se nëvend të 54 shtete, sa i paska ky union,paska “menduar” gabimisht se janë 53dhe e ka humbur konkursin! Hiç asgjë.Mos u çuditni që, nëse vazhdon kështuspektakli, një ditë ndonjërit nga pjesë-marrësit do të mund t’i bijnë edhe kësilloj pyetjesh, si: Kush ka qenë djali itezës së Skënderbeut!?

Ose “Kush e ka luajtur roline Dinit ne dramën “Karavani i Bardhë”në Ferizaj më 1971. Hajde e gjeje tani!Dhe mu për këtë ai , ose ajo do tahumb konkursin.

Një tjetër çështje që duhet tëpotencohet këtu është edhe çështja eudheqësit të spektaklit. Ai zotëri duhetta dijë se ekrani është një sopatë medy tehe njëri të afirmon, po tjetri tëgropon. Ai duhet të jetë original, jo tëimitojë atë apo këtë prezentues. Për atëpunë ai duhet të jetë shumë më i për-gatitur. P.sh. shpesh më ka rënë tëdëgjoj, që në vend të: “N.N. në kuizin“Kush dëshiron të bëhet milioner” , aithotë: “N.N. para meje”!? Po kush je ti

more zotëri? Çfarë po të duket vetja?A ke parë ndonjë udhëheqës tjetër tëkëtyre spektakleve të thotë një gjë tëtillë?

Shkojmë më tutje. Dukedashur ky zotëri që të bëhet ndonjëshowman, ose ku ta di unë se çfarë, aishpesh i ka hedhur pjesëmarrësit nëpozita të vështira, të pa lakmueshme.Me një rast një kandidat shfrytëzoindihmën e telefonatës dhe moripërgjegje të saktë nga shoku përtejtelit, dhe “udhëheqësi” insistone tëdinte, me çdo kusht, se sa të holla tanido t’ia jepte atij që e ndihmoi!?

Qesharake! Ose u thoshteshpesh kandidatëve (kur ata e përfun-donin kuizin): “Të hollat e fituara iharxhofsh me shokë” , ose “Ku do t’iharxhosh të hollat?” O tempora omores !

Po ç’janë këto fjalë morzotëri? A mos ia keni dhënë atij oseasaj të hollat tuaja? A mos ia paskedhënë ti ato para një fëmije për ta blerëgazetën aty në kiosk dhe po intereso-hesh se mos ai po i harxhoka përndonjë qëllim tjetër!? Ai ose ajo i ka fi-tuar me dijen e vetë zotëri. A e dizotërote se me pyetje të tilla i turpëronata, veten dhe kuizin në përgjithësi.

Në fund të fundit ky është“milioneri” shqiptar dhe si fillim le tashikojmë nëpër gishta. Por nëse këtolajthime do të vazhdojnë në ndodhinedhe në sezonin vjeshtor nuk do tëjustifikohen më. Mendojmë se këtovërejtje dashamirësie do të shkojnë nëadresë të duhur që, vazhdimi i këtijspektakli, siç thamë, të jetë shumë mëi organizuar, në mënyrë që të kemiedhe ne shqiptarët një spektakël tëkësaj natyre me vlera të larta.Le të shpresojmë.

“MILIONERI” SHQIPTAR

LONDON JUNE 2009 26

Nga Ylli Permeti

Dhuratat që bëhen në prag tevdekjes ligji romak i njihte mefrazën pasardhëse: donationes

mortis causa -- pra janë dhurata qëbëhen nga i ndjeri në fazën e fundit tëjetës se tij te njerëzit e tij familjar osejo. Pra është një klauzolë e ligjit të ho-mologimeve dhe e trashëgimnisë sëpasardhësve ashtu siç u themelua pak-a-shumë nga ligji romak.

Pavarsisht rigjiditetit apo ab-surditetit që mbart ky ligj -- dhurataduhet të përmbush tre parakushte që tënjihet nga gjykata: pra, duhet të bëhetnë (1) përsiatje të personit që ështëpranë vdekjes, (2) dhurata ështëparakusht në vdekjen e të ndjerit dhe(3) duhet t’i trasferohet pasardhësit. Kyakt-ligj i miratuar që në vitin 1837 ngaparlamenti Anglez gezon edhe sotzbatueshmeri tipike, formale dhepaskrupull mendor -- edhe ne ditët esotme.

Dikush mund të pyes: përsee bën ky artikullshkrues këtë përsiatjeligjore? Kjo bëhet, për një arsye tëvetme: ky ligj është sajuar në mënyrëtë tillë që të taksohet edhe dhurata që indjeri ka nder mend apo ka dëshirë t’ibëj fëmijëve të tij apo dikujt tjetër(edhe në vdekje duhet të taksohesh!).Pra kjo taks si zakonisht përvetësohetnga pushteti, kjo në varësi të dhuratësdhe shtrenjtësisë së saj: sa më e shtren-jtë dhurata më shumë taks i paguhetpushtetit.

Praktikisht, nëse dhuruesi ibën dhuratë një shtëpi fëmijës së vetëshuma e vlerës së shtëpisë taksohetanalogjikisht. Ky ligj, gëzon zbatuesh-mëri edhe në pushtete të tjerë global,për një arsye të vetme: ligjet anglez,amerikane dhe tashmë europiane grad-ualisht adoptohen nga politikanë tëtjerë global ku fundja janë një amal-gamë tjetër që i shërbejnë një pushtetitmë të madh (shih rastin i politikanëveshqiptarë meqënëse ata trumbetojnëBashkimin Europiane). Për këtë dukuriapo zbatueshmëri ligjesh shërbejnë sizakonisht shtete pilotues ose e thënëndryshe shtete eksperimentues, kjo përarsyë të qarta: pra, sa më e gjerë ështëzbatueshmëria e një ligji aq më shpejtai adoptohet nga paupëristë global.

Kjo ka arsye të tjera dhe tëqarta dhe ndër kryesoret është se asnjëose pak politikanë elaborojnë (dje) sotapo nesër në shkencat sociale; asnjënga ata nuk di se ç’është ligji si kon-cept; asnjë nga ata nuk ka mundësi tëobservoj me mendje të kthjellët seç’është principi i ligjit. Për këtë arsyepolitika Britanike, Europine apo ajoAmerikane ka krijuar komisione tëveçante avokatësh apo ‘njohës’ të mirëligjesh që të propozojnë reformaligjore.

Këto komisione punojnë si

zakonisht nën trysninë e nje pushteti ir-racional dhe nën presionin e qeverisënë pushtet e cila këtë komision e kakrijuar për interesin e vetë: sa më tëmira, të përshtatshme apo në interes tëqëverisë të jenë reformat propozuesenga komisionet kompetente aq më edhjamur do të jetë rroga e njohesve tëligjit. Në këtë pikë mund të shtojmë njëpyetje tjetër: sa mundësi ka ky rreth vi-cioz që të prodhojë objektivitet që nëkëtë analizë do të përqendrohemi mëshumë në rracionalitet se sa ne objek-tivitet.

Qe të dy këta nocione trajto-hen shumë herë nga analistë por traj-timi i tyre duket se del gjithnjë ngakuadri logjike dhe kthehet ne ilogjikë.

Përse këmbngul ky tekst në rra-cionalitet është e qartë: ligjet perëndi-mor të cilët janë në ekspansion e sipërjanë irracionale, janë ilogjikë dhe janëgjithashtu absrakt për njerzit e zakon-shëm dhe si të tille janë korruptim nëvetë-vete.

Dhe ja përse: ligji si konceptbazë ka familjen dhe që andej ai deldhe zbatohet edhe më tej, pra nëfamilje të tjera. Në të kaluarën ligjetrridhnin nga familje të madha fisnikëshndërsa sot, ky art është kompetencë epushtetit, pushteti përvetëson taksat tenjerëzit që ai vetë ka punësuar në hal-lkat, akademitë, universitet, shkollatapo institucionet që fundja janë shër-byese të pushtetit. Pra gjithçka që është

nën pushtet ështësajesë e pushtetitdhe është në varësitë tij në pafundësi. Dolëm në një

pyetje tjetër të pash-mangshme: ështënjohuria e sotmepushtetare e domos-doshme dhe epeshuar në laboratornga vetë pushteti(meqënse është evetmja rrugë përsendërtimin e njëpolitike) me qëllimqë kjo njohuri t’ishërbej gjithë famil-jeve dhe gjithëshoqërisë në mënyrëtë njëtrajatshme aponjohuria që në ne-dorezojmë është nëshërbim të mbi-jetesës së pushtetitose a mund tësendërtohet ndryshenjohuria?- mund tëkthehet njeriu nëteknikë apo në rro-bot që mund të kod-ifikohet sa herë qënjë ligj dryshon nëparlament?- dhe pau kthyer në pleonas-tik: kush e ka këtë tëdrejtë universale qëtë dryshoj ligje saherë ky ligj nukështë në shërbim tëinteresit të pushtetit? Natyrisht, pyet-

jeve të mësipërmeky tekst nuk u jep

përgjigje sepse do të ishte mediokritetqë t’u jap përgjigje. Përgjigjja këtyrepyetjeve u jepet vetëm atëhere kur kapërfaqësi absolute shoqërore dhevendim demokratik.

Kështu, nga sa u tha më lartdo shtrojmë edhe disa pyetje të tjera tëcilave le t’ua jap vetë lexuesi përgjig-jen: në prag të zgjedhjeve në Shqipëriapo në Parlamentin e ri Europian apogjetkë -- sa politikanë bëjnë dhurata tenjerëzit e tyre gjatë periudhës që atapushtetojnë?- sa nga ata taksohen tëdharatat e tyre?- sa nga ata taksohen nëtë ardhurat e tyre?- sa nga ata janë gatitë tregojnë fëlliqësirat e tyre?- dhe a kamundësi qytetari kudo qoftë ai -- të

ndjek nga afër allishverishet e poli-tikanëve në strukturat qe ata vetë kanësajuar dhe që kanë gjithnjë instru-mentet modifikues që të ndryshojnëgjithçka?

Mos ndoshta gjithë njerëz-imi jeton në haluçinacion të pafund seunë kam përshtypjen se njeriu i shkretë(e kam fjalën për atë që s’është nëpushtet) vazhdon të jetoj ne përrallë tepafundë!

E pra, për mua, është nje re-ductio ad absurdum që në fjalë të tjeraështë logjikë kontradiktore ashtusikurse Aristoteli do t’a quante si argu-ment apagogjikal! Në këtë botë që nejetojmë, jo vetëm që demokraci nukekziston por ajo abuzohet, uzurpohet,amputohet dhe degjenerohet gjidhçkaqe ka lidhje me demokracinë dhe kjopër një arsye të vetme: ajo s’ekzistonasgjëkundi sepse është gjoja ne-dorëzuar nga njerëz arracionale të cilëtsipas teorisë dreifuziane (shih Dreyfusnë Mind over Machine: The power ofHuman Intuition and Expertise in theEra of the Computer) janë ekspertët ataqë gëzojnë këtë virtyt.

Sipas tij: ‘performanca kom-petente është rracionale, aftësia ështëkalimtare dhe ekspertët veprojnë arra-cionalisht.

Në bazë të këtij induksioni,përveç hapesires kritike që le Dreyfusnë akuizicionin mendor duket se në in-stitucionet tona kemi nevojë për mëshumë performancë kompetente sesapër njerëz arracional sepse sikurseedhe observimi i Dreyfus thotë qartë -- aftësia është kalimtare dhe si e tillënë perfomancë e sipër pesondekadencë të papritshme.

Dekadenca mendore vjenpër shumë arsye, një nga këto është seasnjë qënie nuk mund të parashikoi af-tësitë e tij mendore asnjë nga ne nukmund të parashikoi se arracionaliteti itij do të jetë rezultativ dhe kompetentnë detyrën e tij administruese. Asnjënga ne nuk njeh impulset e tij, asnjënga ne nuk njeh limitet e tij mendoresepse nuk ka asnjë test akuizitativ sotqe të masë këtë arracionalitet dhe t’aruaj në një linjë të drejtë.

Pra mendja e Dreyfus ështëmakinistike dhe njëkohësisht plastikee cila mund të kritikohet ashpër porhedh dritë në atë që akuizicioni men-dor mund të përftoj në ushtrimin e tijaftësues. Për më shumë silogjizëm nëtekstet e ardhshëm…

Donationes mortis causa& Reductio ad absurdum

LONDON JUNE 2009 27

Ilirjan Gjika1.Petrit Nikën e kam njohur në një mes-

ditë vere të vitit 2004. Na prezantoinë sallën e Bibliotekës Publike të

qytetit të Fierit miku ynë i përbashkët,poeti Enertin Dheskali. “Ky është PetritNika.” - më sqaroi Enertini dhe unë pashëme vëmendje këtë djalosh disi shtatlartë,emrin e të cilit e kisha ndeshur diku mëparë në median e shkruar. Pas prezantimitu ulëm në një kafene dhe nuk e kuptuamse si u harruam aty për orë të tëra, ashtusiç na ndodh shpesh edhe sot, kur disku-tojmë rreth problemeve të ndryshme, dukenisur nga letërsia e historia, e duke për-funduar tek temat sociale të ditës dhe tekpolitika.Me Petritin kemi qenë pjesëmarrës nëdhjetëra aktivitete kulturore. Kemi mbaj-tur referate e diskutime, ku shpesh ai kaqenë pjesëmarrës në rolin e lektorit, ndërsaunë gjithashtu në rolin e lektorit apodiskutuesit. Shpesh herë kemi debatuarbashkë për probleme të ndryshme, nëmjedise me intelektualë fierakë, por edhenë tryeza e aktivitete me miq nga Tirana,Prishtina, Shkupi apo Ulqini. Kështu, pa e patur të vështirë të shkruajpër të, vendosa të krijoj një profil të këtijintelektuali të ri, që pa frikë do ta cilësojasi një intelektual që frymon fuqishëm meritmin e kohës, duke e përjetuar thellë nëvetvete çdo fenomen të saj.

2.Petrit Nika u lind në fshatin Dardhë tërrethit të Pukës, më 9 qershor 1975. Teknjëri nga librat e tij për fëmijë, duke folurpër ditëlindjen ai shprehet me doza poetikedhe shakaje njëkohësisht se atë ditë “nëoborr ndriçonte një diell që i ngjitej enëssë qelqtë qiellore me nge, ndërsa mbidritaren e shtëpisë sime zgjaste degët njëqershi, e cila asokohe sapo ishte pjekur.”Fëmijëria, siç shprehet Nika prapë po tekky libër, i kaloi përmes përjetimesh të fortaqë ia falte peisazhi bujar dhe kontrastik imaleve, lumenjëve, borërave, erërave, py-jeve, lëndinave e luleve. “Kujtimet e miapër atë vend janë të pashlyeshme”, shpre-het ai.Ndoshta Petriti ishte pajisur nga vetënatyra me aftësinë më të theksuar të përje-timit dhe pikërisht për këtë ai e filloi që nëbankat e shkollës fillore krijimtarinë le-trare, ku pikë referimi tematike bëhejnatyra e maleve me hapësirat e tyre të pa-mata të enigmës dhe lirisë. Vite më vonë,ndonëse gjimnazist i vitit të tretë, duke undarë njëherë e përgjithmonë me fëmi-jërinë, ato përvoja do t’i memorizonte nëdy libra për fëmijë; “Gjinkalla dhe miling-ona” dhe “Trembëdhjetë përralla pele-grine”. Atëherë ishin vitet 1993 – 1994,por këta libra do të arrinte t’i botontevetëm në vitet 2004 dhe 2005. Një pritjeprej më shumë se dhjetë vjetësh. Në vitin2004 del vëllimi me fabula i titulluar“Gjinkalla dhe milingona”, ndërsa një vitmë vonë botohet libri tjetër, kësaj radheme përralla, i titulluar “Trembëdhjetë për-ralla pelegrine”. Ndonëse për nivelin etyre artistik këto dy libra nuk bien mëposhtë se shumë prej librave të autorëvemë me përvojë që shkruajn për fëmijë, çu-ditërisht asnjëherë për këta libra nuk ështëfolur as edhe një rresht në shtypin eshkruar dhe s’janë përfillur për t’u vënë nëlistën e librave të rekomanduar nga

MASH, për nxënësit e shkollave.Duke fantazuar të

bukurat e moshës fëminore, aisjell përpara lexuesit të vogëlemocionet e jetës së vendlindjes,me përrenjtë plot ujë, pyjet e den-dur me gështenja e lisa, lëndinat ebukura buzë Drinit, historitë e tëcilave, siç dëshmon edhe vetë, ihidhte në letër ditë pas dite. Dukezbuluar përpara këtij lloj lexuesibotën e përrallave, autori PetritNika zbulon botën e vërtetë tëfëmijëve, dëshirat dhe ëndërrat etyre që ndryshojnë shumë ngatonat. Kështu ndjenjat, idetë,shqetësimet, veprimet dhegëzimet e personazheve që gjal-lojnë këtu shprehin në mënyrëetike moralin që autori kërkon të përçojëtek kjo masë e lexuesit të vogël, për tëcilën ai duket se ka një afeksion tëveçantë.

3. Gjithësej, deri tani Nika ka botuar vetëmkatër libra, ndërsa dy të tjerë pret t’i botojënë të ardhmen, një me poezi dhe një metregime.Atij i ka pëlqyer gjithmonë që të përzg-jedhë në kohë të ndryshme, forma tëndryshme komunikimi. Fillimisht kurishte ende gjimnazist ai u prezantua për-para publikut me vëllimin poetik: ”Mëng-jes në Alpe”. Jo pa qëllim Dritëro Agollinë parathënien e librit theksoi se “PetritNika është një vrojtues i çuditshëm inatyrës, i maleve, kreshtave, përrenjëvedhe lumenjëve, vrojtues i banorëve qëshkojnë jetën andej.” Dhe vazhdon: “Nëpoezinë e tij ndjehet dashuria për njerëzitdhe malësinë. Aty ai vë re edhe gjërat mëtë padukshme që dikush tjetër do t’ikalonte pa i ndjerë dhe pa i parë.”Ndërkohë, me kalimin e viteve, duke qenëstudent në Tiranë dhe pjesërisht i përfshirënë botën e medias, herë si reporter e herësi bashkëpunëtor letrar, duke thelluar dhenjohjet e tij mbi letërsinë, P. Nika filloi t’iqasej edhe shkrimit publicistik. Janë faqetë tëra në gazetat “Tema”, “Fjala”, “Alba-nia”, “Rilindja e Kosovës”, “Metropol”,“Standard” dhe së fundi edhe “Shekulli”,ku ai botoi në mënyrë periodike analiza,komente, ese, reçensione librash, tregimee poezi.

Rreth kësaj veprimtarie njëtjetër autor i njohur i viteve “90, pedagogudhe studiuesi Granit Zela, citon: ”E lexonfjalën e shndërruar në dashuri nga PetritNika dhe ankthi që të kap është ai i fatit tëmbrapshtë dhe i ferrit të cilit duhet t’i bienpash, ai dhe sivëllezërit e tij.” Ndërkohë, në vitin 2007 Petrit Nika botoitë parin libër publicistik të titulluar: “Nos-talgji apo ankth ekzistencial”. Nën këtë tit-ull intrigues autori kish përmbledhur njëpjesë të mirë të artikujve publicistikë qëkishte botuar në shtypin e përditshëm ndërvite. Duke shfletuar me vëmendje faqet ekëtij libri gjykon vërtetë aftësinë dhe tal-entin e penës së Nikës, jo vetëm në zgjed-

hjen e temave dhe të lëndës, por edhe nëpërshkrimet mjeshtërore të materialeve tëtrajtuara. Ja se ç’thotë përsëri Granit Zelapër Nikën, në librin e tij “Shkronjat e er-rësirës”: “Po ta konceptojmë si një filëmtë gjithë librin atëherë skena e ngjarjeveështë kryesisht metropoli shqiptar, një(krye)qytet ku ngjarjet janë anormale,qytetarët janë shndërruar në mendjesh-pëlarë prej industrive moderne, komer-cializmit, teknologjisë, retorikësmendjebjerrëse, kotësisë dhe kakofonisësë ligjërimit publik. Luksi i kameramanitqëndron në faktin se mund t’I afrohet dhelargohet objektit të vëzhgimit sipas nevo-jës së rrokjes më të tërësishme të cameras,e cila përballë tij shndërrohet në një objectestetik nëpërmjet fjalës.” Kështu, dukezotëruar dhe përdorur me finesë dhe njëarsenal gjuhësor të zgjedhur, madje herë -herë ironik, Nika operon me një teknikënarrative të natyrshme. Ai rrëfen dukehequr paralele të çuditshme në kohë dhehapësirë në të cilat rrokullisen gjithfarëngjarjesh dhe gjallojnë gjithfarë person-azhesh. Herë - herë ai shfaqet, jo vetëmkonstatues por edhe polemizues ndajfenomeneve të sotme sociale, politike ekulturore, duke dëshmuar si rrallë autorëshqiptarë të brezit të tij, se edhe nga hum-bëtira e provincës, po të jesh i talentuardhe këmbëngulës, mund të bëhesh pjesëmbresëlënëse e mozaikut të publicistikëselitare të vendit.

4.Krahas krijimtarisë letrare Petrit Nika nuki është ndarë edhe punës së përditshme.Pasi u diplomua në Universitetin e Tiranësnë vitin 2000, ai punoi për një vit si më-sues letërsie në vendlindje, në Pukë, për tëvazhduar që nga viti 2001 në Fier në disainstitucione arsimore të këtij qyteti, në fil-lim publike dhe së fundi në gjimnazin enjohur privat “Numani”. Krahas orëve tëmësimit, punës edukative dhe metodike tëmësimdhënësit, ai u përpoq që me syrin enjeriut të stërvitur me krijime të punonteedhe me talentet e reja, tek të cilat shihteveten e tij të përsëritur, në moshën e largëttë fëmijërisë. Me këshillën e leximit dhetë nxitjes për t’i qasur adoleshentët teklibri, ai grumbulloi rreth vetes një grup tal-

entesh të reja me të cilët themeloiKlubin Letrar “Pegasi” për të rinjtëe gjimnazit dhe nxori revistën kul-torologjike me të njëjtin emër, e cilabotohet në mënyrë periodike menga njëzet faqe çdo numër. I këtijKlubi Letrar ishte dhe RenaldoMeta, nxënësi i tij gjimnazist që nëharkun kohor midis viteve 2005 -2008 botoi nën redaktimin dhepërkujdesjen e Nikës romanin“Çapkënët e Kaninës” dhe novelat“Dragoi” dhe “Botë e egër”.Padyshim, një sprovë jo e lehtë, porfatmirësisht e suksesshme përnxënësin dhe mësuesin e vet. Sikurtë mos i mjaftonte vetëm proçesi itij krijues, apo zgjimi tek të tjerët idëshirës për krijimtarinë, veprim-

taria letrare e Nikës nuk ndalet këtu. Ashtusi gladiatori që u sulet pa hezituar rrez-iqeve të arenës, edhe ai provon një tjetërduel; duke u shfaqur si redaktor i njëduzine vëllimesh në prozë dhe në poezi.Në vitin 2005 Petrit Nika ndan me Prof.Dr. Adriatik Kallullin redaktimin dhereçensën e librit “Në gjumë zura poetët”,të poetit dhe skulptorit të njohur HaxhiKalluci. Më pas do të jenë dhe disa libratë shkrimtarit të njohur Fran Ukcama qëdo të kalojnë nën vështrimin kritik tëNikës. Mund të citojmë titujt e disa prejtyre, si: “Postieri i zemrave”, “Vjosanabija e delfinit”, “A do kthehen pëllumbatnë Gërdec?”, botime të mirëpritura ngalexuesit e vegjël të moshës shkollore, sidhe së fundi vëllimin poetik të Ukcamës“Kulla në qerpik të diellit”, për të cilin nënjë shkrim të botuar në një periodik tëKosovës, studiuesi kosovar Dr. Faik Shko-dra është shprehur se; “poeti ka derdhurnjë energji prej së cilës reflektohen thel-lësitë e mendimeve të krijuesit dhedendësia e shtresave meditative.”

5.Poezia për Petrit Nikën konsiderohet siToka e Premtuar për Moisiun e kohëvebiblike. Ajo mbetet pasioni, ambicja dhesfida e tij e përhershme. Këtë rrugëtim Nika e nisi çerek shekullimë parë, asokohe i pavetëdijshëm dhe irrethuar nga pafajsia fëminore, atje nëvendlindjen e tij të paharruar, buzë Drinit,pranë Alpeve shqiptare, në Dardhë tëPukës.

Nuk ishte veçse në klasën edytë fillore kur shkroi poezinë e parë. Ishtepranverë, ndoshta mars apo prill, kur më-suesi i tij i fillores i porositi nxënësit e tijtë vegjël për të krijuar nga një vjershë. Utregoi dhe modelin, duke marrë si shem-bull një vjershë tjetër nga libri i leximit.“Në fakt s’ia kisha qejfin fare t’ia hyja asajpune, - thotë Petriti pas njëzet vjetësh ngaajo ditë, në një intervistë, - por detyra qedetyrë dhe mësuesi im qe i rreptë dhes’bëhej shaka me të. Ndenja gjatë për tëshkruar tre strofat e vjershës së titulluar“Pranvera”. Ajo ishte vjersha ime e parëdhe e paharruar. Të nesërmen ia dhashëmësuesit. S’mund t’i harroj kurrë ato mo-

mentet kur ai lexonte krijimin tim, ndërsaunë prisja me padurim përgjigjen. KështuP. Nika e kaloi Drinin për të zotëruar plotenergji pushtetin e fjalës, si dikur CezariRubikonin për të marrë pushtetin peran-dorak të Romës. Ai filloi të shkruaj pandërprerje tashmëpër të fituar vite më vonë , çmimin e parëdhe fatmirësisht të parë, në vitin 1996 ngagazeta e përditshme “55”, në një konkursletrar mujor me poezi të botuar në faqet esë dielës. Në vitin 2005, Petrit Nika fitoiçmimin e tretë në një Konkurs Kombëtartë poezisë, tashmë organizuar nga gazetakulturologjike prestigjioze “Fjala” përg-jatë vitit 2004, përzgjedhur midis shtatëd-hjetë e nëntë konkurentëve, poetëve më tënjohur të të gjitha trevave shqipfolëse tëviteve nëntëdhjetë. Ja se ç’thuhet nëgazetën “Panorama” të dates 1 shkurt2005 lidhur me talentin që ndërkohë kishtespikatur si individualitet me një profil se-rioz në mediat kombëtare. “Për poezinëndër 79 konkurentët fituan Florian Hida qëështë emigrant në Amerikë, Norel Zaimi, icili është student i gjuhëve të huaja, PetritNika, një krijues gjithnjë aktiv, i cili ështëmësues dhe jeton në Fier.” Ndërsa gazeta“Korrieri” e datës 17 gusht 2004, me rastine tre vjetorit të numrit të parë të gazetës“Fjala”, vinte në dukje kontributin kultur-ologjik të Nikës midis emrave më të njo-hur të letërsisë shqiptare të viteve "90, siTufa, Leka, Çoçoli, Bala, Hatibi, Le-shanaku, Marku, Zekthi etj.

Gjithashtu gazeta vë në dukjeedhe rolin avanguardist dhe elitar të kësajgazete në fushën e kulturologjisë, duke ko-mentuar se “pluralizmi, që shumëkush eka thënë me fjalë, djemtë e “Fjalës” e kanërealizuar me veprën e tyre në kulturë.”Ndërkohë, veçse dy vite më vonë, GranitZela duke lexuar poezitë në dorëshkrim,do të jepte një tjetër gjykim për vëlliminpoetik të Nikës “Fuga Temporum”, fatke-qësisht për arsye financiare akoma tëpabotuar. Në reçensën e tij Zela thotë seky libër “është një shenjë e lënë pa bujë,krejt fisnikëri, prej poetit Petrit Nika, në tënjëjtën kohë edhe një sfidë ndaj Kohës.Bashkë me shenjtërinë e numrave PetritNika kthehet i shenjtëruar në Itakë mePegas, në kërkim të paqes shpirtërore dhekthimit të njeriut te përkorësia zanafillore.Ai jeton me artin e tij dhe për artin e tij,ndërsa ky art flet me një gjuhë komu-nikuese, por njëherësh dhe abstraguese, tëfshehtë. Peng i Muzës së vet, ngado qëshkon, si një arratiak i pandreçshëm aihedh vështrimin e përmallur nëpër botëdhe prehjen e gjen vetëm në Itakë.”E përkthyer ndryshe Itaka e Nikës, do tëkonkludoja në mbylljen e këtij shkrimi,nuk është gjë tjetër veçëse letërsia. KursePegasi që e çon pareshtur atje është pat-jetër frymëzimi i tij nga poezia dhe mis-teri i saj. Megjithëse edhe vetë Nika nënjëfarë mënyre e shpreh diku këtë fakt. Nënjë intervistë, i pyetur se përse nuk kishtezgjedhur ndonjë profesion tjetër në jetëpor letërsinë, ai përgjigjet: “Këtu ka njëgjë që ndoshta ngjet si diçka e çuditshme,mbasi kur mua më erdhi koha për të zg-jedhur, pasi kisha mbaruar të mesmen, pa-pritur u ndjeva i pafuqishëm. Mesa duket,- thotë ai, - gradualisht dhe si pa e kuptuarkishte qenë letërsia ajo që më kishte zg-jedhur mua si “kurbanin” e radhës. Poç’bëra unë? Asgjë. Unë iu përula asaj për-jetësisht.”

Petrit Nika - njeriu i heshtur i letërsisë dhe publicistikës

LONDON APRIL 2009 28

Nga Kim MehmetiShqiptarët e Maqedonisë arritën derimë tani shumë marrëveshje me palënmaqedonase. Aq shumë marrëveshjenënshkruan, sa tani është e paqartë përçka janë marr vesh mes veti dhe cilanga ato marrëveshje duhet të zbatohet.Pas konfliktit të 2001, shqiptarët memaqedonasit nënshkruan Marrëvesh-jen e Ohrit. Pastaj u arrit marrëveshja emajit e vitit 2007 mes Ahmetit dheGruevskit, si edhe ajo e marsit në vitin2008 mes PDSH dhe VMRO-DPMNE.

Me çka u pa se shqiptarëtdhe maqedonasit i nënshkruajnë lehtëmarrëveshjet, por mbase duke u nisurnga bindje se ato nuk obligojnë askënddhe askush nuk pret që ato të realizo-hen. Apo i nënshkruajnë, ngaqë janë tëdetyruar nga faktori ndërkombëtar,prandaj këto marrëveshje ngjajnë sikurmacet të ishin marrë vesh me minjtëpër paqe, vetëm pse këtë e ka kërkuarskifteri që fluturon mbi kokat e tyre.Andaj pra, këto marrëveshjet vleninvetëm aq kohë sa u duhej garantëveperëndimorë të ngjiteshin nëpëravionët e tyre dhe të largoheshin ngaShkupi, e pastaj të vazhdojë loja prejdy dekadash ndëretnike, e cila funk-sionon sipas formulës: pala maqe-donase blen kohë dhe bën çmos që atotë humbin kuptimin, pala shqiptareushqen durimin e paskajshëm se dovijë dita kur do realizohen marrëvesh-jet e arritura.

Formulë, e cila nuk ka ele-mente të panjohura, e as kërkonshkathtësi për ta zgjidhur dhe që utregua shumë frytdhënëse për palënmaqedonase. Edhe atë vetëm pse par-titë shqiptare u treguan si ai nxënësi, icili jo vetëm që nuk di, por ndjehetedhe inferior dhe jeton me kompleksine fëmijës se do e akuzojnë që, në vendse me libra, e ka të mbushur çantën mearmë. Andaj, kur flitet për marrëvesh-jet shqiptaro-maqedonase, duhet tëthuhet një e vërtetë: ato janë asgjësuardhe kanë humbur kuptimin e tyre, jopse pala maqedonase ishte aq e gux-imshme sa të mos i përfillte ato, porpse pala shqiptare ishte aq inferioredhe aq e ngathët, sa nuk dinte si t’i zba-tonte ato.

Më saktë, kur bëhet fjalë përmarrëveshjen më të rëndësishme qëshqiptarët kanë arritur me pushtetarëtmaqedonas, pra kur vlerësohet realiz-imi i Marrëveshjes së Ohrit, duhetthënë se ajo u zbeh dhe thuajse u as-gjësua, ngaqë vetë shqiptarët e lejuanshfytyrimin e saj. Ko marrëveshje u as-gjësua, ngaqë pala maqedonase ia dolitë aktrojë se është humbur në përk-thimin e saj, e pala shqiptare nuk ekuptoi se jo që politikanët maqedonasnuk e dinin mirë anglishten, por donintë blinin kohë, duke pritur që partitëshqiptare të ngatërroheshin në zënkat

dhe akuzat e tyre të ndërsjella, të thënënë shqipe të pastër. Pala maqedonase edinte se partitë shqiptare prej motikishin pranuar rolin e vasalit në koali-cionet qeveritare, se ato kënaqen medisa privilegje të vogla për një grushtpartiakësh dhe, duke qenë të tilla, atodo e zbehin vetë lavdinë e luftës së2001 dhe Marrëveshjen e Ohrit. Gjë qëndodhi dhe arriti deri aty sa dolënkryepartiakë shqiptarë e thanë se“shqiptarët e këtushëm duhet t’ukërkojnë falje maqedonasve etnikë përkonfliktin e 2001”.

Kur flitet për Marrëveshjene Ohrit, duhet thënë gjithashtu hapur separtitë shqiptare kurrë nuk e lexuandrejt përmbajtjen e saj, por e zbërthyenatë si një “deklaratë” për punësimin eaktivistëve të tyre partiakë. Këtë Mar-rëveshje ata e zbritën në rrafshin e njëdokumenti që u sillte pikë gjatëfushatave parazgjedhore, që u mundë-sonte të dëgjueshmëve partiakë tëbëhen ministra, e jo si një platformëdemokratike, e cila, tërthorazi, e bënte

Maqedoninë shtet me demokraci kon-sensuale dyetnike shqiptaro-maqe-donase.

Duke mos e kuptuar drejtfrymën e kësaj Marrëveshjeje, ata ulejuan pushtetarëve maqedonas ta as-gjësojnë atë që në vitin 2006, kurVMRO-DPMNE e mori në qeveriPDSH që nuk kishte mbështetjen poli-tike të shumicës së shqiptarëve të kë-tushëm. Që më vonë, me ardhjen eBDI në pushtet, të shihet se prej kësajMarrëveshjeje kishte mbetur vetëmOhri, ku shkonin e drekonin poli-tikanët, se ajo qëmoti ishte e vdekurdhe mbase varrimi i saj do bëhet tethemelet e kishës së Gruevskit që pritettë ndërtohet në qendër të Shkupit. Pra,kur flitet për Marrëveshjen e Ohrit,duhet thënë se vrasës të saj ishinpushtetarët aktualë maqedonas, porkrimi u bë me armën që Gruevskit iadhanë partitë shqiptare.

Pas të gjitha marrëveshjevetë deritanishme, këto ditë, PDSH par-alajmëroi se ka grumbulluar ekspertëte saj partiakë për të përgatitur edhe një

propozim-marrëveshje të re shqiptaro-maqedonase. Pra, këto ditë është dukendodhur ajo që përsëritet me vite:partive shqiptare u kujtohet interesi ipopullit, posa janë të detyruara ta brak-tisin qeverinë. Vetëm atëherë ato eshohin se popullin e kanë shndërruarnë një turmë të hutuar, turmë e cila nuke ka të qartë se kush dhe çka nën-shkruan në emër të saj. Këto ditë pra,partia opozitare shqiptare, e cila ngaradhët e veta humb për çdo muaj nganjë deputet, ngutet të përpilojë një mar-rëveshje shpëtimtare për shtetin dheshqiptarët. Tani për tani, askush nuk edi kur do të publikohet ajo mar-rëveshje, andaj edhe nuk është mirë tëparagjykohet përmbajtja dhe efekti isaj.

Dhe mbetet shpresa se kjomarrëveshje e paralajmëruar nuk e doketë fatin e “Librit të bardhë” për kon-fliktin e 2001, e që kryesuesit e PDSHkanë filluar ta shkruajnë që në vitin2002, e assesi ta përfundojnë. Por, pamarrë parasysh cili do jetë fati i kësajmarrëveshjeje, mbetet e vërteta se, të

mbetura larg grazhdit pushtetar, partitëshqiptare fillojnë t’i ngjajnë pijanecitqë e kanë dëbuar nga kafeneja: nukshkon në shtëpi, por bën çmos që tëkthehet pranë banakut ku e presin pijet.

Dhe kjo u ndodh, sepse atonuk kanë as vullnet, as moral politik qëtë pranojnë se edhe ato vetë ia harx-huan Maqedonisë kohën e marrëvesh-jeve dhe tani e prunë në prag të kohëssë referendumeve, kur shqiptarët vetëdo duhet të tregojnë çka dhe si e duan.Ato pra nuk kanë as vullnet, as moralpolitik të dalin e t’i thonë hapur këtijpopulli se marrëveshjet shqiptaro-maqedonase nuk realizohen për shkaktë mosmarrëveshjeve shqiptaro-shqiptare. Nëse partitë e këtushmeshqiptare do e pranonin këtë të vërtetë,ato do ua mundësonin shqiptarëve tëMaqedonisë më lehtë ta kuptonin senuk ka faj Gjorgjia pse donte ta pra-nonte Sejdiun në ndonjë nga zyrat edoganës në Bllacë - që të mos e shihninvëllezërit pushtetarë serbë me këndështë takuar - por do e dinin se fajtorëpër këtë sjellje përbuzëse të Gjorgjisëndaj Sejdiut janë të gjithë ata shqiptarëtë BDI që vraponin t’i sigurojnë cen-susin e duhur që ai të zgjidhej presi-dent.

Pra, nëse partitë e këtushmeshqiptare do kishin minimum moral satë pranonin se grindjet e tyre tëndërsjella janë pengesë për mosrealiz-imin e marrëveshjeve shqiptaro-maqe-donase, atëherë shqiptarët eMaqedonisë do e kuptonin më lehtë sesjellja e Gjorgjisë ndaj presidentit tëKosovës shpjegon qëndrimin përbuzëstë presidentit të maqedonasve ndajshqiptarëve të këtushëm. Dhe se sjelljae tij mbështet mbi bindjen se ka poli-tikanë shqiptarë që do mundohen tazbusin veprimin antishqiptar tëGjorgjisë me thënien: “Po edhe Sejdiue tepron, çka i duhet t’i kushtojërëndësi formës e jo përmbajtjes!” Dukeharruar se forma përcakton vlerën epërmbajtjes dhe nga forma lexohenporositë e fshehura. Por, ku ta dish, përnjë president si Sejdiu, i cili bie vik-timë i grackave të një Gjorgjie, i cilinuk e lexoi porosinë e mosftuarjes nëceremoninë inauguruese dhe pranoiftesën “ngushëlluese”, ndoshta edhenuk duhet të të vijë gjithaq keq pse nuke presin me eskorta të rreshtuaraushtarësh dhe me flamuj të ngritur lartnë shtiza.

Marrëveshja për të mos u marr veshNëse partitë e këtushme shqiptare do kishin minimum moral sa të

pranonin se grindjet e tyre të ndërsjella janë pengesë për mosrealizimin e marrëveshjeve shqiptaro-maqedonase, atëherëshqiptarët e Maqedonisë do e kuptonin më lehtë se sjellja e

Gjorgjisë ndaj presidentit të Kosovës shpjegon qëndrimin përbuzëstë presidentit të maqedonasve ndaj shqiptarëve të këtushëm

LONDON JUNE 2009 29

Në vigjilje të 75-vjetorit të lindjes së “Artistit të popullit”

Nga Flori SLATINA

Sa herë që bie fjala për rapsodëtpopullorë, menjëherë të shkonmendja tek një rapsod krejt i

veçantë, zotërues i shumë instru-menteve, interpretues i aftë dhe mjaft ingrohtë, që do ta kishin zili mjaftartistë e krijues të mëdhenj, një artistpopullor, fama e të cilit i kaloi kufijtëedhe atëherë kur vendi ishte i izoluar,anembanë botës, nga Lindja nëPerëndim. Eshtë fjala për „Artistin epopullit“ Ndue Shyti. Ai është ndërrapsodët absolutë të kohës, krahas em-rave të tillë si Frrok Haxhia, TomNikolla, Hazis Ndreu etj. Herë pas heremedia thyen heshtjen me ndonjë ar-tikull si ky, më tepër nostalgjik, kuvihen në pah vlerat e padiskutueshmetë artistit, karriera e të cilit nisi shumëlarg, në vitet e Luftës, që fëmijë e vijoideri sot, edhe pse mosha dhe sëmundjabëjnë të tyren.

Ndue Shyti jeton në Durrës,që prej disa vjetësh. Ai, së bashku mefamiljen, si shumë familje të tjera ngaVeriu, në mesin e viteve 90-të ka lënëvendlindjen, Pukën, dhe, me shpresëne një jete më të mirë, zgjidhi Durrësinpër të ngrysur ditët e pleqërisë. Përfatin e tij të keq, pleqëria për të ka ard-hur edhe me një paralizë të cilën po evuan prej vitesh. Për dashamirët dhe tëpasionuarit pas muzikës popullore tëveriut dhe asaj instrumentale nëveçanti, ende ushtojnë në vesh tingujtmagjikë të çiftelisë së Ndue Shytit. Atatinguj ushtuan në sekante e festivaleve,në skenat e qindra e qindra kon-certeve, në odat dhe në vatrat ebashkatdhetarëve të tij për vite edekada me radhë, madje ushtojnë edhesot.

***Ndue Shyti u lind në 10 shtator 1934në fshatin Gojan i Madh i bregut tëlumit Fan i madh. Aty, mes ujit dhebjeshkëve u rrit dhe u brumos artisti iardhshëm. Familja kishte vesh e talentpër muzikë. Kushërinjtë e tij i bininfyellit e çiftelisë, prej të cilëve mësoiedhe Ndueja. Që në moshë fare tëvogël, ai pati në dorë një çifteli, falëdashurisë dhe kujdesit të të atit. Mëvonë mësoi edhe fyellin, të cilit i binteedhe në klasë, para nxënësve eshokëve të tij. Rininë e kaloi në fshatine lindjes, derisa shkoi ushtar, ku përsërinuk e ndau nga dora çiftelinë e ngabuza fyellin. Duke parë këto cilësi tëveçanta në interpretim, u aktivizua nëgrupin folklorik të Pukës, ku ra men-jëherë në sy për talentin e tij, sidomosnuk i shpëtoi as syrit e as vëmendjes sëartistit të madh Prenkë Jakova: „Si kyinstrumentist nuk ka në Shqipëri“.

Dhe këtë e thoshte një emër

i madh si Jakova! Në vitin 1958 merrÇmimin e Republikës. Ishte rapsodiFrrok Haxhia ai që e prezantoi dhe eudhëhoqi drejt udhës së artit artistin eri. U ftua për të interpretuar në disakoncerte qeveritare si në Elbasan, nëShkodër e gjetkë.

Pas kësaj përvoje Shyti do tëishte edhe pjesë e Ansamblit tëKëngëve dhe Valleve Popullore. Nëvitin 1966 ai është pjesë e trupës sëkëtij ansambli në koncertet dheturneun e madh në Kinë dhe vende tëtjera aziatike, ku u shqua për interpre-time virtuoze. Në përbërje të këtijansambli dha koncerte edhe në Turqi,në Itali, në Paris, etj. Në vitin 1970 aiishte pjesë e delegacionit të ansamblittë KVP që fitoi në Dizhon të Francës

„Gjerdanin e Artë“. Kaqenë pjesë e rëndë-sishme e ansamblit tëPukës në një sërë kon-certesh si brenda ashtuedhe jashtë shtetit si nëMalin e zi, në Bosnjë,Kroaci, në disa vendeSkandinave si në Suedietj, por ka shkëlqyeredhe në përbërje tëansambleve „Dajti“, nëgrupin e valleve tëTropojës etj.

Në vitin1968 ai punonte në Pal-latin e Kulturës nëPukë, ku bashkëpunoime disa artistë dhe

këngëtarë të shquar tëkohës. Në vitin 1969nderohet me titullin„Artist i merituar“,ndër të parët në vendqë e mori këtë titull tëlartë vlerësues përkohën. Sipas studiuesit Sulej-man Sula, „kulmina-cionin orkestral e kaarritur në koncertinndërkombëtar jubilarnë vitin 1979, ku numrii interpretuesve rekordishte 104 vetë. Nësinkron ishin mbi 30çifteli, një pjesë e të

cilave ishin inter-pretuese femra. ...U vlerësua si as-njëherë përsos-mëria e grupit dhegjenialiteti krijues iNdue Shytit, i ciliduke shkëlqyer simagji e vërtetë bëriepokë“. Pas gjithëkëtyre sukseseve,atij në vitin 1979 iudha titulli i lartë„Artist i popullit“,në moshën 45-vjeçare, kur ishtenë kulmin e tijartistik. Pas vitit1980 ai nuk doli

më jashtë shtetit me AKVP por ishtepjesë e padiskutueshme dhe e rëndë-sishme e folklorit dhe muzikës sëPukës. Ai ishte një artist shumëdimen-sional, interpretues në pesë veglamuzikore, krijues i muzikave të bukurame taban kombëtar, të interpretuaranga Dava Gjergji, Zoja Pali, VitoreRusha etj, dirigjues i orkestrave dheorkestrinave popullore dhe orkestrës imrekullueshëm. Ndue Shtypi ka qenëpjesëtar i Pukës në të gjitha festivaletfolklorike kombëtare që zhvilloheshinnë Gjirokastër, ku në shumë raste ështëvlerësuar me çmime të rëndësishme.Ndue Shyti mbetet një nga ikonat emuzikës instrumentale popullore, njëartist i kompletuar. Djali i tij, Marku, ibie me mjeshtëri fyellit. Ne vitin 2002,së bashku ata kanë dhënë koncerte përshqiptarët në SHBA.

Artistë kalibri si Ndue Shytii bëjnë nder artit tonë e muzikesshqiptare dhe ne i jemi mirënjohës përkontributin dhe artin e tij për dekadame radhë.

Ndue Shyti jeton dhe luftonme heshtjen e përditshme, me harresëne madhe, larg zhurmës dhe famës sëdikurshme, në Lagjen Nr. 14 të qytetittë Durrësit. Prej 11 vitesh lufton me së-mundjen e paralizës. Shpirti prej artistidhe familja e tij e ndihmojnë të sfidojësëmundjet e moshës. Gjithçka qëNdue Shyti bëri për artin popullor dota bënin të meritueshme edhe titullin„Nderi i kombit“.

Ndue Shyti, virtuozi i çiftelisë shqiptare

NDUE SHYTI: “Më ka ngelë në menje një koncert në Kinë,ku kam pas shumë sukses. Në përgjithësi në turnetë që bajame Ansamblin e Shtetit, koncertet i mbyllnin me valle. Më thanë që ta mbyll unë. Dola dhe luajta me çifteli dhe suksesi qe shumë i madh, duartrokitje të pafundme. Në atëkohë pata mësuar edhe një pjesë kineze e quajtur „Malet earta të Pekinit“ dhe e luajta. Nuk mund ta imagjinoni dot entuziazmin e sallës. Pata aq shumë duartrokitje, sa më de-tyruan të kthehesha dhe ta luaja dhe tri herë të tjera. Unëluaja dhe gjithë salla këndonte pas meje. U bana drejtues

i një kori të madh prej gati 20.000 kinezësh. Ky është një kujtim i paharrueshëm për mua.”

LONDON JUNE 2009 32

Nga Enver Robelli

I. Fetishi i dëmshëm

Tani kur po ndërtohet autostradanga Durrësi drejt kufirit meKosovën, kur mundësitë e ko-

munikimit mes Tiranës dhe Prishtinës,por edhe mes qyteteve të tjera koso-vare dhe shqiptare do të jenë shumë mëtë mëdha, do të shtohen edhe ndikimete ndërsjella mes “trojeve tona”. Këtondikime, në fakt, kanë filluar ngaherë,edhe në mungesë të një rruge të shpe-jtë mes Kosovës dhe Shqipërisë. Pasiregjimi kufitar është normalizuar paspërfundimit të luftës, shumë kosovarëkanë qëndruar në Shqipëri për turizëm,biznes ose për të takuar ndonjë famil-jar. Në fillim jo pak kosovarë shkoninnë “vendin amë” dhe heshtnin, ngur-ronin të flisnin, sepse mendonin sebashkëkombësit e idealizuar me dece-nie do t’i përqeshnin për shkak të tëfolurës së tyre në gegërishte verilin-dore. Sot ka gjithnjë e më shumë koso-varë që në televizionet e zhurmshmedhe në restorantet e mrekullueshme tëTiranës pa kompleks thonë “me punu”dhe “me jetu” - dhe nuk keqkuptohennga askush, sepse nuk ka vend për ke-qkuptime.

Prej Elbasani e përpjetë derinë urën mbi Ibër në Mitrovicë thuhet“me punu”. Nëse ndokush ka çfarë tëpunojë. Në çastin kur kosovari e kakuptuar se folja “me punu” nuk është edënuar të ekzistojë vetëm brendaKosovës, se ajo jeton në një hapësirëmë të gjerë gjeografike - atëherë aiështë çliruar nga shtangimi, ngamemecëria dhe nga tuta. Fetishizimi ivetëm një varianti apo standardi gjuhë-sor nuk mund të jetë shtysë për shkëm-bime kulturore, shkencore, ekonomikeetj. Këtë fetish Kosova nuk duhet taimportojë më tutje nga Shqipëria. Përshembull, në Zvicrën gjermane ka pro-grame shtetërore për ruajtjen e dialek-tit “Schwizerdütsch”, i cili ka dallimeshumë më të mëdha me gjermanishtenletrare se ç’kanë dy dialektet kryesoretë shqipes: gegërishtja dhe toskërishtja.Industria e vogël e rok-muzikës nëZvicrën gjermane nuk do të mbije-tonte, sikur këngëtarët të mos guxonintë këndonin në dialekt. Kënga efuqishme “Amaneti i Clownit” e grupit“Troja” nuk do të bëhej kurrë kaq epopullarizuar në Kosovë sikur të kën-dohej në toskërisht. Kjo, natyrisht, nukdo të thotë që secili prej nesh që e për-dorim gjuhën për të komunikuar melexuesit, me opinionin - në mënyrë au-tonome dhe arbitrare mund të ven-dosim dhe të krijojmë rregulla të reja,të folme të reja, gramatika të reja. Por,derisa heshtin specialistët, gjithnjë dotë ketë provokatorë qëllimmirë dheqëllimkëqij.

II. Kafka tëçara

Kosova po ashtu nukduhet ta importojë,madje duhet të mbro-het nga vërshimi i njëlloj gazetarie tëçoroditur, e cilatashmë prej vitesh“kultivohet” nëTiranë. Kjo fushë nëShqipëri është, nëpjesën më të madhe, ekorruptuar nga poli-tika, nga interesat ebiznesit (sepsepothuaj secili prej tyreka gazetën e tij), madje është sekretpublik se ndonjë televizion themelin fi-nanciar e ka shtruar me pará të krimittë organizuar ose të pushtetit të kor-ruptuar. Në shtypin e Kosovës ështëtejkaluar gjuha ekstreme denigruese eshoqëruar me fyerje personale, famil-jare dhe fisnore. Këtu, natyrisht, fjalaështë për mediet serioze në Kosovë. Jopër fletushka në shërbim të pushtetit,të opozitës apo të tarafeve që luftojnëpër interesa të ngushta dhe të cilat simodel orientimi kanë gazetarinë eTiranës. Sidoqoftë, edhe në gazetën mëtë keqe të Kosovës nuk mund të lexoshthirrje që një gazetari “t’i çahet kafka”,siç ndodhi së fundi në një gazetë tëTiranës. Për të kuptuar gjendjen e me-dieve në Shqipëri mjafton të lexosh njëletër që Mihal Delijorgjit, njëri prejpersonave më të përfolur për shkak-timin e tragjedisë së Gërdecit, e botoikëto ditë te një e përditshme shqiptare.Nga burgu 313 i Tiranës, Delijorgji,mes të tjerash, shkruan: “Si kamundësi që gazetarë e njerëz të me-dias, për të cilët dera e zyrës sime kaqenë gjithmonë e hapur, sot të deni-grojnë emrin tim në mënyrë kaq krim-inale jashtë çdo etike profesionale?Madje ndonjë prej këtyre të funditmund të më ketë dhe pará borxh, pornë vend të vlerësimit (...) janë shndër-ruar në kryqëzuesit abuzivë më të mëd-henj të emrit tim duke mos më kursyeras familjen”. Ndoshta vjen dita dheDelijorgji i publikon emrat e gaze-tarëve që i kanë borxh atij.

III. Jargavitje publike “Zakoni i botës së qytetëruar e do që tëluftohet për ide e jo për inate person-ale, për shfryrjen e të cilave janë tëçelura kaq gjykatore!”, - shkruantedikur gjuhëtari i madh Eqrem Çabej.Në mediet e shtypura dhe serioze tëKosovës, për fat të mirë, ende nukkemi lexuar jargavitje e shpifje shkri-more mbi jetën seksuale të këtij apoatij politikani. Në Shqipëri - po! Madjeedhe tallje bizare. Rreziku, megjithatë,ekziston edhe në Kosovë. Shenjat epara të këtij rreziku tashmë shihen, kur,për shembull, në ueb-faqet e gazetave“lexuesit”, duke shfrytëzuar anon-imitetin e internetit dhe me lejen eredaksisë përkatëse mund të postojnë“komentet” e tyre, të cilat nuk kanë tëbëjnë asgjë me tekstin e botuar nëgazetë, por merren me fyerje person-ale, denigrime, shpifje, nganjëherë menuhatje në jetën private të person-aliteteve publike. Kjo është metodë eshërbimeve sekrete të stilit sovjetik.Gjithsesi, Kosova duhet të mbrohetedhe nga leksiondhënësit e gazetarisënga Tirana, të cilët duan të na shesinmend në mes të Prishtinës mbi stan-dardet profesionale dhe etike. Hiç pamodesti mund të themi se në fushën egazetarisë Kosova ka një traditë të qën-drueshme për dallim nga Shqipëria.Gjer më sot e vetmja gazetë në gjuhënshqipe që ka pasur tirazhin më tëmadh, numrin më të madh të korre-spondentëve dhe një cilësi të dal-

lueshme ka qenë e përditshmja“Rilindja” e Prishtinës, e cila për fat tëkeq u varros, por roli i saj iluminist nukduhet të harrohet. Madje vetë krerët ePartisë së Punës në Shqipëri, si RamizAlia në fillim të viteve ’90, e kanëpranuar se burim informacioni kanëpasur gazetën “Rilindja”. Tani traditënrelativisht të mirë të gazetarisë nëKosovë - traditë që edhe në vitet ‘90 evazhduan revistat javore “Koha” dhe“Zëri”, si dhe kjo gazetë që po e mbaninë duar (“Koha Ditore” - shën. red) -po provojnë ta zbehin edhe disa lek-siondhënës publicistikë nga Tirana.Këta tashmë i kanë mbjellë fidanët etyre gazetareskë në Prishtinë, të cilëtpo vaditen dhe po rriten çdo ditë,natyrisht falë ryshfetit qeveritar ose fa-voreve të tjera. IV. Pazari politikGjithashtu, Kosova nga pazari politiknë Shqipëri nuk duhet të blejë apokopjojë manipulimin e zgjedhjeve,shitblerjen e deputetëve dhe votës, kër-cënimet, akuzat pa mbështetje, nepo-tizmin, sulmet personale, hallakamatnë parlament, vërsuljet, polarizimin eskajshëm, polemikat groteske, gjuhënplot helm. E, sidomos, Kosova nukduhet të blejë assesi metodën e vrasjessë deputetëve. Pastaj keqpërdorimin efoltores së parlamentit për të shpotituroponentin politik, duke aluduar se e kamotrën prostitutë! Nuk duhet të blejëas mënyrën e poshtërimit të pushte-tarëve, siç po ndodh në Shqipëri, kurnë emër të kritikës legjitime dhe lirisësë fjalës kryeministri shpallet

gjakpirës, kriminel ose grykës, osebëhen aludime mbi jetën e tij seksuale.E tmerrshme është kjo! Po ka edhe mëzi. A nuk është, për shembull, marrëzikontinentale që në Shqipëri që ngarrëzimi i regjimit komunist para gati dydecenieve asnjë palë zgjedhje nuk janëcilësuar nga vëzhguesit si plotësisht tëlira dhe në përputhje me standardetevropiane? A nuk është marrëzi qëShqipëria tani shprehu rezerva ndajemërimit të diplomates britanike, Au-drey Glover, si udhëheqëse e misionitvëzhgues të OSBE në zgjedhjet e 28qershorit? Glover ka qenë shefe evëzhguesve në zgjedhjet e turpshme tëvitit 1996, të cilat ajo atëbotë i kishtekritikuar ashpër. Vërtet është e turp-shme që një vendi anëtar të NATO-s,siç është tashmë Shqipëria, Komisionii Bashkimit Evropian detyrohet t’i bëjëthirrje të organizojë zgjedhje të lira dhetë ndershme. Thua se kjo nuk do duhejtë ishte e vetëkuptueshme.

V. EkonomiaPara se të bëhet vonë në Kosovë duhettë parandalohet plaçkitja e resurseve tëvendit, të cilat duhet të ruhen nga se-cila qeveri dhe të shfrytëzohen në tëmirën e përgjithshme. Në Shqipëri qënga rënia e komunizmit viktima më emadhe është natyra me të gjitharesurset e saj. Janë prerë aq shumëdrunj, sa tani Shqipëria as nuk mund tëquhet “vend i shqipeve”, sepseshqiponjat nuk kanë lisa për të ndërtuarfoletë e tyre. Në bregdet janë ndërtuaraq shumë objekte monstruoze dhe paasnjë plan urbanistik, saqë Durrësi soti ngjan Rripit të Gazës. Tani i ka ardhurradha shitjes së bregdetit. Në medietshqiptare çdo ditë mund të gjendennjoftime për skandale që ndërlidhenme shitjen e tokave buzë detit, për pri-vatizime arbitrare, për investime të biz-nesmenëve të dyshimtë. Dufi iopozitës shqiptare kundër kësajdukurie shpesh është qesharak, sepsezi e më zi ka qenë edhe në kohën kurajo ka qenë në pushtet. Disa nga këtombrapshti shihen sidomos kohëve tëfundit edhe në Kosovë: papërgjegjësinë menaxhimin e resurseve, nepotizëm(mjafton të kesh “diplomën” përkatëserajonale dhe do të shpërblehesh mepost fitimprurës), vokabular i helma-tisur, kriminalizim i kundërshtarit poli-tik pa paraqitur fakte, fryrje ethashethemeve dhe muhabeteve tëodave dhe kafehaneve. AutostradaDurrës-Kukës (derisa kjo rrugë tështrohet deri në Prishtinë, do të kalo-jnë shumë vite), gjithsesi do t’i afrojëshqiptarët - pra, është një shans his-torik i mirëpritur nga çdo shqiptar qësynon integrimet evropiane. Por kjoautostradë nuk duhet të jetë një rrugë,përmes së cilës në mënyrë të ndërsjellëtë shkarkohet bërllok kulturor, siç pondodh tani nëpër shtigjet gjarpërore qëshpien nga Tirana në Prishtinë.

“Me punu” dhe “të punosh”

LONDON JUNE 2009 33

Nga Veton Surroi1.

Do të ketë qenë delli i shqip-tarëve për të parë anën ebrendshme të historisë, sikurse

fëmijët që duan të dinë se si funk-sionojnë lodrat. Ndoshta, kështu,thjeshtësuar deri në shpoti, do të inter-pretohet njëri prej atyre investigimevetë gjata shekullore, ("athua si funk-sionon feja", "athua çfarë emri kaZoti", "athua kur fle a mund të nashohë?") kur në tokat e shqiptarëvembërriti një ecje e gjatë shamane, eorigjinuar dikund thellë në tokat eAzisë Qendrore. Shamanët, mistikët qëe identifikonin veten si ndërmjetës mesZotit dhe njeriut, duke përdorur simjete komunikimi çdo gjë, prejmuzikës e valleve deri te halucinog-jenët, gjatë ecjes së gjatë do të takojnë,dikund mes Afganistanit dhe Persisë,profecinë e një religjioni, Islamin, dotë identifikojnë në të kornizën e njëkodi moral dhe me shkrirjen e misti-cizmit në një rregull religjiozmonoteist siç ishte Islami, do të nisendrejt Perëndimit, e të mbërrijnë nëpikën e tyre më të avancuar, shqiptarët.Pas gati shtatë shekujsh ecje, sufizmi(që në tokat shqiptare njihet sipastarikateve, bektashi, mevlevi, rufai apoemërtimet tjera të familjes 12 anë-tarëshe) do të ketë shtëpi të sigurt tëvetën në Evropë vetëm mes shqip-tarësh, e nëpërmjet të tyre, madje do tëbëjë depërtimet e veta në Amerikë, meteqenë e parë, të hapur në Michigannga Baba Rexhebi Beqiri.

Sikur të ishte e pam-jaftueshme kjo histori e shqiptarëve, qëmund të shkrijë në të shamanët e AzisëQendrore me vendosjen e teqesë pranëfabrikave të automobilave në Amerikë,do të na shfaqet Stephen Schwartz, ish-gazetar amerikan, i biri i nënës së kr-ishterë dhe babait hebre, ish-komunisti interesuar në revolucionet e AmerikësLatine, i cili në të mbërritur në Ballkanpër të përcjellë luftërat e ish-Ju-gosllavisë, do të zbulojë thirrjen e su-fizmit, ta përqafojë atë dhe të shkruajë,në mesin e disa librave edhe "Islamitjetër: Sufizmi dhe rrëfimi për respek-tin" (KOHA, Prishtinë, 2009).

2.Ardhja mistike e misticizmit ndërshqiptarë? Mund të tingëllojë si një tit-ull artikulli, por, gjykuar sipas librit tëSchwarzit, misticizmi qe sfidë për të trireligjionet monoteiste, Hebraizmin,Krishterimin dhe Islamin, dhe që të triau përpoqën që ta institucionalizojnëmisticizmin brenda vetes në shekullinXIII. Njëra prej tyre, hebraizmi, madjeu shërbye drejtpërsëdrejti me misti-cizmin Islamik, sufizmin, për ndër-timin e "kabalasë", formës së vetmistike.

Ndërkaq, në këtë formathuazimesh të ndërsjella, sufizmi Is-lamik, shtyu kufijtë e interpretimit tëZotit më tutje, duke përcaktuarburimin e njëjtë të religjionevemonoteiste. Siç shpjegojnë dyamerikanë të tjerë, që përqafuan su-fizmin, James Fadiman dhe RobertFrager në "Sufizmi thelbësor" (CastleBooks, New Jersey, 1998), sufizmiarrin të integrojë në vete edhe he-braizmin edhe krishterimin, duke për-caktuar se të gjitha burojnë prej një TëVërtete, pra një Zoti, duke shpallurnjëkohësisht të integrueshme si profecijetët e Adamit, Moisiut e Jezu Krishtit.Natyrisht, tërë këtë brenda respektit tëkornizës teologjike islamike. Por, siç do të shpjegojë Schwartzi, njëkornize teologjike islamike liberale,vetjake. Të atillë që, pos integrimit tëreligjioneve të tjera, njeh haptazibarazinë e femrës, të drejtën e të festu-arit të ditëlindjes së profetit Muhameddhe, në aspektin filozofik, të drejtën etë kërkuarit të përhershëm të sëVërtetës, pikësëpari brenda vetes dhebrenda kësaj jete, e posaçërisht nëpër-mjet së Bukurës dhe Dashurisë.

3.Duket e ndërlikuar? Ka edhe më, kurnë skenë të hyjë politika me dy ngjarjethelbësore.

Së pari, ajo e ndarjes rrethtrashëgimtarit të Muhamedit. Sunitët,që përbëjnë shumicën e botës Islame,janë pjesë e grupit që me të vdekurMuhamedi caktuan zgjedhjen si formëe përcaktimit të trashëgimtarit. Shiitët,të cilët janë pakicë në botën Islame,janë pjesë e grupit që kërkoi qëtrashëgimtari të zgjidhet nga rrethifamiljar i Muhamedit. Në Betejën eQerbelasë, kur shiitët refuzuan t‘u nën-shtrohen urdhrave sunite, ky debatteologjik mori formën e vet të konflik-tit politik, që zgjat deri në ditët esotme, siç u pa në luftërat e brendshmenë Irak.

Së dyti, ajo e ndarjes sëpushtetit në Arabinë Saudite. Para se tëlindte shteti bashkëkohor, në atë terri-tor u lind vahabizmi, si interpretimortodoks e strikt i Islamit, në të cilinkrijohej pabarazia mes meshkujve dhegrave, ndërsa adhurimi ndajMuhamedit, përfshirë edhe festimin editëlindjes së tij, shiheshin si forma po-liteiste të kundërta me Islamin.

Me ngritjen e MbretërisëSaudite dhe veçanërisht me zbulimin enaftës, u krijua një kontratë brendakëtij vendi: me Zotin do të merren ve-habinjtë e me shtetin dhe naftën enevojshme për financimin e vehabin-jve do të merret familja mbretëroreSaud (Schwartz, ndërsa angazhohet

për respekt brenda Islamit, në lib-rin e tij Vahabin e quan "teveçel",ndërsa Saudët "banditë"). Tëfurnizuar me petrodollarë, ve-habinjtë kanë qenë prej disadhjetëvjetësh në ofensivën e tyrepër të imponuar një model inter-pretimi të Islamit, me eksportin e"mjekroshëve" dhe pantallonavetreçerekëshe në atë që autoriquan shtatë identitetet islamikenë botë, përfshirë edhe atë turko-ballkanas, të cilit i përkasinshqiptarët.

Pas okupimit amerikan tëIrakut, sipas Schwartzit, ishin muvehabinjtë (anipse Arabia Sauditeështë aleate amerikane) ata qënxitën sunitët kundër shiitëve, gjëqë mëpastaj solli kundërpërgjig-jen shiite. Por, ky nuk është kon-flikt i pastër sunit-shiit, thotëautori. Në fakt, është përpjekje evehabinjve për të shkatërruar

sufinjtë, të cilët janë edhe sunitë edheshiitë, arabë e kurdë, - por janë gjith-sesi ithtarë të interpretimit vetjak, lib-eral, të Islamit.

4."Mysliman i bardhë!", do të klithninme befasi e simpati. I flisnin nëanglisht infermierit flokëkuq dhesykaltër në ta takuar për së pari, por aido t‘ua kthente arabisht, me aq sa dintedhe kur do ta pyesnin se prej nga ështëe ai u shpjegonte se nga Kosova, do tëmblidheshin rreth tij për të parëkundërthënien e brendshme që ecën nëtë dy këmbët: përcaktimin shpirtërormysliman (të vetëkuptueshëm Aziatik)brenda konstruktit fizik evropian.Shpjegimi i infermierit që kishte kaluarca kohë duke punuar në Arabinë Sau-dite më ra në mend ndërsa në samitin ekaluar të Konferencës Islamike bëhejpërpjekja që të kalohej një Rezolutëpërkrahjeje për Kosovën, e unë lexojanga Schwartzi për paragjykimet ve-habite ndaj sufizmit.Në fakt, Rezoluta për Kosovën mundtë identifikohej si përpjekje për lojë nëkartën e befasisë dhe simpatisë "përmyslimanët e bardhë". Por ajo njëko-hësisht bartte në vete një paradoks:Shqipëria (vendi i të gjitha tarikatevesufi) kishte hartuar një Rezolutë

përkrahëse për Kosovën (me prani tëkonsiderueshme tarikatesh sufi, tëpërndjekura me gjak nga regjimi serb)të cilën në Organizatën e KonferencësIslamike do ta përfaqësonte hiç më pakse Arabia Saudite (me kryeqytetin ve-habi Naxhd, njëkohësisht edhe krye-qytet shpirtëror i Al Qaeda-s).Rezoluta, krejtësisht e zhveshur ngapërkrahja për Kosovën, në fund u mi-ratua me konsensus.

Pse mungoi atëherë soli-dariteti islamik (kur madje edhe Ara-bia Saudite "vehabite" përkrahteShqipërinë "sufi")?Njëra arsye, e thjeshtë dhe e qartë,është se mesazhi ynë njëzetvjeçar, prejMilosheviçit e tutje, se çështja eKosovës nuk është çështje fetare, porkombëtare-demokratike ka mbërriturtë depërtojë gjithandej, pra edhe në atëqë quhet Bota islamike. E, në të, kashtete të cilat nuk e shohin me sy tëmirë lindjen e shteteve të reja, e aslëvizjen demokratike për të arritur tekjo lindje. Në atë lëvizje demokratike,një model i ndarjes së religjionit ngapolitika, siç ishte rasti me Kosovën,gjithashtu nuk është i parapëlqyer prejdisa prej shteteve të Botës islamike.

5.Rrugëtimi shekullor i sufinjve drejt vi-seve shqiptare mori shtytjen e vet tëfundit me Ataturkun, i cili i përjashtoinga Turqia nga frika e veçorive të tyre,mistike e sekretive.Në të arritur në mesin e shqiptarëve dota gjenin veten brenda një traditetashmë të etabluar prej shekujsh, të tëbashkëjetuarit të religjioneve tëndryshme.Në të gdhirë shekulli XXI, bota do tëzbulojë se çka është normale ndërshqiptarë është krejtësisht e jashtëza-konshme për shumë popuj të tjerë tëbotës. Mes shqiptarëve, do të shënohet,ka jo vetëm pluralizëm religjioz, portashmë si rast për të nënvizuar, plural-izëm islamik.Dhe kjo fjalë, pluralizmi islamik,tashmë është një sfidë intelektuale,politike dhe teologjike si për islamo-fobët që në këtë religjion nuk shohingjë pos dhunës, ashtu edhe për ata qëpërpiqen që brenda Islamit të vendosetvetëm një interpretim.

Shamanët, shqiptarëtdhe pluralizmi islamik

LONDON JUNE 2009 34

TonySupa për raste speciale dhe fëmijëMë shumë se 200 supa të shijshme

anembanë BotësReceta e çdo supe në këtë numër epërgatitur hap pas hapi dhe i ilustruarkonkretisht procesi ,ngjyra ne vartësitë sezonit, zbukurimi. Ata që nuk janëkonsumator të mishit dhe peshkut prajanë vegjetarian do te gjejnë kolek-sion të shumëllojshëm për të plotë-suar nevojën e tyre dhe do ta kem

përparësi zbulimin dhe praktikumin eshumë recetave për këtë kategori.Nëse ju keni eksperiencë dhe jeni tëkënaqur të përgatisni dhe të ushqe-heni me supën tuaj shtëpiake tëpreferuar, këto receta ua zgjerojnë

hapësirën e njohjes dhe eksplorimit tëshijeve dhe teknikave të tjera supash.Sekreti i supave të shijshme ështëpërgatitja e lëngut të freskët dhe qëështë në vartësi të emrit të supës sipër shembull lëng vegjetarian përsupat e perimeve dhe zarzavateve,

lëngë mishi për mishrat, lëngë peshkupër supat e peshkut midhjeve dhe

karkalecave. Çdo supë e çdo lloji dhee çdo vendi prezanton prejardhjen,origjinalitetin , freskinë dhe nuk njo-hin kufi në gatimin modern. Supat ekanë prejardhjen që në kohërat elashta dhe shërbehen dhe sot ne çdofamilje dhe restorant. Supat janë

ushqimi i parë plotësues për fëmijënkur nëna e ndan nga gjiri dhe kjoështë arsyeja kryesore që me bëri tëpërkushtohem në këtë menu pasi djaliim Lisjoni ka filluar ushqimin plotë-sues dhe mendova që është me shumërëndësi të ndajmë këtë eksperiencë sëbashku me të gjithë ata prindër që

janë duke rritur fëmijët e tyre të shën-detshëm dhe ata ta din me saktësi seçfarë është ushqimi më kryesor dhe ibalancuar për këtë periudhe ,dhe nëçdo numër do të gjeni nga një recetëpër fëmijë. Për një përfundim të

palodhshëm të këtyre supave është edomosdoshme në inventarin ekuzhinës mikseri ushqimorëelektrik(food processor)

Pure për fëmijë me bizele misërdhe karota

Përbërësit e recetës25 gr. bizele

25 gr kokrra misri të bardhë25 gr karota

25 gr fileto pule organikeMënyra e përgatitjes

Në fillim në një tenxhere të vogëlvendosim fileton e pulës të zihet në150 ml ujë dhe e ziejmë për gjysmëore pastaj shtojmë të gjitha perimetdhe i ziejmë së bashku me pulën edhepër 20-30 minuta në zjarre të ngadaltëpastaj masën e puresë e kalojmë nëpërzierësin (mikserin) ushqimorë osenë mungesë e shtypim me shtypësin epuresë së patates deri sat ë behet puree hollë dhe e kalojmë në sitë të imët elemë të ftohet deri në temperaturën equmështit të gjirit dhe është gati përushqimin e foshnjës. Kjo pure ka tëkombinuara të gjitha lëndët kryesoreushqyese që janë shumë të domos-doshme për rritjen e fëmijës

Shënim: Në ketë mënyrë mund tëpërgatitni ushqimin e çdo fëmije porduke përdorur perime të ndryshmedhe më rëndësi shumë të madhe ështëqë duhet të tregoheni të kujdesshëmqë deri në moshën 1- vjeç të mos për-dorni mishra të tjerë vetëm mishin epulës pasi është më i miri dhe i lehtë

për tu përvetësuar dhe asimiluar ngaorgani tretës i fëmijës

Pure dardhe për fëmijëPërbërësit e recetës

1-2 Dardha të pjekura mirëMënyra e përgatitjes

I qërojmë dardhat dhe ua heqimbërthamat i vendosim në një tenxheretë vogël në zjarr duke ua shtuar 2lugë gjelle ujë i ziejmë në zjarr tëngadaltë për 10 minuta dhe men-jëherë i kalojmë në sitë të imët dhe

pureja e frutave është gatiShënim: në të njëjtën mënyrë vepro-jmë për të gjitha llojet e frutave si përMollën, Mangon, Luleshtrydhen,etjPër fillim do fillojmë me supat për

rastet speciale të pritjeveSupë verore Spanjolle

Kjo supë është tradicionale spanjollembarohet dhe shërbehet e freskët ,sig-urohuni që përbërësit të jenë tëfreskët për një shije të mirëPërbërësit e recetës

1 spec i gjelbër pa fara i prerë imët1 spec i kuq pa fara i prerë imët1 trangull i mesatar i prerë imët1 qepë e kuqe e prerë imët

1 specë i djegës i kuq pa fara iprerë imët

500 gr domate të kuqe të prera

imët900 ml lëngë domateje30 ml uthull e kuqe50 ml vajë ulliri

1 lugë kafeje sheqerKrip dhe piper

Akull I thyer në copa të vogla përdekorim

Mënyra e përgatitjesTë gjithë përbërësit e recetës i

bashkojmë ne një enë dhe i hedhimnë mikserin ushqimor me përjashtimtë akullit pasi shërbehet në fund gjatëservirjes. I përpunojmë në mikserinushqimor deri sa të gjithë përbërësitte bëhen pure e hollë pastaj përzierjene kalojmë në sitë duke i shtrydhurmirë me lugë të madhe në mënyrë qëtë marrim maksimumin e shijes dhemasës. Hedhim kripen piperin dhe izbukurojmë me thele të prera imëttrangulli dhe domateje në fund hed-him akullin sipër dhe e shërbejmë të

ftohët.Supe me speca te pjekur dy ngjyrëshPjekja e specave në këtë recetë ështëshumë e rëndësishme pasi shija dhengjyra janë rëndësia e kësaj recete

Përbërësit e recetës

3 speca të kuqë2 speca të verdhë1 qepë e prerë imët50 gr gjalpë

3 thelpinj hudhre të shtypura1 L lëngë perimesh1 lugë gjelle miellKripë dhe piper

Speca të prerë ne kubike të voglapër dekorim në fundMënyra e përgatitjes

Ngrohim grillin ,presim specatpërgjysmë jua heqim bishtat dhe farati vendosim në tepsi me anën e lëkurëslart I pjekim deri sa lëkura të fillojë tëdigjet. Pas pjekjes i transferojmë

specat ne një enë te thellë dhe i mbu-lojmë me mbështjellës të hollë

kuzhine dhe i lëmë deri sa të ftohenpastaj i qërojmë. Në një tenxhere tëthellë kaferdisim qepen në gjalpëhedhim hudhrën lëngun e perimevekripen piperin dhe specat I ziejmë për10 minuta pasi të marrin valë shtojmëmiellin e përziemë deri sa të shkrihetdhe në fund e përpunojmë në mikserushqimorë deri sat ë bëhet pure ehollë e provojmë për kripë dhe piperdhe e kthejmë masën prapë në tenx-here dhe e shterojmë në zjarr të

ngadaltë deri sat ë trashet .E shërbe-jmë në pjata të thella duke e deko-ruar me specat e prerë dhe bukë fshati

e prerë në feta anash..

Sup pranverore peshku me midhjedhe kallamar

Përbërësit e recetës700 gr fileto peshku të bardh pa

hala (çdo lloj peshku) 500 gr midhje me guaskë të pas-

truara mirë 350 gr kallmare të prera në rrathë

të hollë6 qepujka (ose dy qep mesatare të

prera imët)3 thelpinj hudhre të shtypur1 lug gjelle lëkura portokalli të

gërvishtur2 lug gjelle vaj ulliri

10 domate të qëruara të prera imëtose(2 konserva domate të gatshme)2 lug kafeje salcë domate e koncen-

truar1 lug kafeje lisën (thyme)500 ml lëng peshku

1 tufë majdanoz i grirë imët përdekorim

Piper dhe kripBukë e thekur për servirje

Kuzhina shqiptare

LONDON JUNE 2009 35

Mënyra e përgatitjes së recetësBaza e supës është lëngu. Tregtuesit epeshkut kanë mbetje kockash gjatëpërdorimit dhe tregtimit të peshkutdhe mund ti merrni falas,dhe duhet tipastroni mirë e mirë .Në një tenxheretë thellë hedhim kockat, qepët e preratrashë, karota ,presh të prerë në rrathëtë mëdhenj, fletë dafine dhe kokrrapiperi , mbulohen me ujë dhe ven-dosen në zjarr për 2 orë para përgatit-jes së supës, pastaj kullohet nëmënyrë që kur të fillojmë gatiminlëngu të jetë gati dhe duke valuar. Nëfillim i presim filetot e peshkut nëcopa kubike mesatare pastaj midhjet ihedhim në tenxhere me 50 ml ujë oseverë dhe një qepujke dhe i ziejmë për10 minuta deri sa të hapen i zhven-dosim nga guaska dhe i lëmë mën-jane, kullojmë lëngun dhe e

bashkojmë me lëngun e peshkut qëkemi përgatitur në fillim, presim

kallamarin në rrathë të hollë dhe lëmëmënjane. Në të njëjtën tenxhere hed-him qepujkat dhe vajin i kaverdisimpër 4 min pastaj hedhim hudhrënpiperin, kripen pastaj shtojmë do-matet e grira imët pa lëkura, salcën e

domates tajmin dhe lëvoren egërvishtur të portokallit dhe vazhdo-jmë zierjen deri sa të trashet lëngu.Hedhim lëngun e peshkut dhe e lëmëtë marr vale për 3 min dhe në këtëpikë baza është gati. Pastaj hedhimmidhjet peshkun dhe kallamarin dhe evalojmë në zjarr të ngadaltë për 10min .Pasi supa të jetë gati dhe ka për-funduar zierja plotësisht përzihetmirë në mënyrë që ta racionojmë nëracione dhe kubiket të janë të përzieramikes nga të gjithë përbërësit e re-cetës dhe të barabartë pasi ka disalloje peshku dhe midhje,e shërbejmëme bukë të thekur ose oriz dhe e

dekorojmë dhe zbukurojmë me maj-danoz të freskët .

Bukë fshati me djathë dhe ullinjPërbërësit e recetës2 lugë gjelle vaj ulliri

1 qepë e kuqe e madhe e prerë imët 375 gr miell i bardh me përqindje

të lart gluteni1 lug kafeje krip gjelle

1 lug gjelle majdanoz i grirë imët1 lug gjelle basil (ose oregano në

pamundësi)1 lug kafeje piper i shtypur imët100 gr djathë i bardh i fort i prerë

në kubike të vogla4 domate të vogla të prera imët30 gr ullinj të zinj të prerë për

gjysmë1 lug çaji maja e imët(far buke) ose

16 gr e freskët220 ml ujë i vakët

Mënyra e përgatitjes së recetës

Në fillim ngrohim furrën në temper-aturë 220 Gradë me qellim që ta

ngrohim kuzhinën në tërësi pasi bukafermentohet më shpejt. Kaverdisimqepen për 4 minuta jo më shumë derisa të zbutet dhe i lëmë të ftohetpastaj në një ene plastike tëthellë sitim miellin hedhimkripen, majanë ose farën ebukës, piperin ,maj-

danozin, basilin , djathin,domatet, ullinjtë dheqepen e gatuara. Ipërziejmë mirë memiellin ,pastaj hedhimujin dhe e përziem mirë melug druri deri sa masa e bru-mit të jetë e formuar plotësisht.Në një tepsi mesatare të thellë ka-trore të lyer me vaj hedhim brumindhe e nivelojmë , pastaj e lyejmë mevaj ulliri sipërfaqen e brumit dhe embulojmë me plastmase të tejduk-shëm kuzhine duke e lëne të fermen-tohet për 45 min deri sa masa e

brumit të dyfishohet .Heqim ngadalëplastmasën e tejdukshëm dhe e futimnë furrë që të piqet për 30 minuta derisa të formoj kore në sipërfaqe dhe tëmarr ngjyrën e kuqërreme të theksuar.Shërbehet me supa dhe sallata të

ndryshme .Gjella e dytë

Fileto qengji me oriz dhe lakra Përbërësit e recetës4 fileta qengji2 vezë të rrahura3 luge çaji vaj ulliri

600 ml lëng mish pule i freskët25 gr gjalpë140 gr oriz

500 ml krem qumështi i trash1 qep e vogël e prerë imët

2 thelpinj hudhre të shtypura1 lug kafeje piper i bluar

1 lakër jeshile e prerë në shiritashumë të hollë

Përzierja mbështjellëse e filetos300 gr thërrmona buke të bluaraimët ne mikserin ushqimor1 thelb hudhre e shtypur

100 gr majdanoz i prerë imëtPiper I kuq për dekorim

Mënyra e përgatitjes së recetësNë fillim përgatisim përzierjen përmbështjelljen e filetave pasi e kemigrirë bukën shtojmë hudhrën dhe ma-

jdanozin dhe ju japim dhe njëpërzierje ne mikserin ushqimor që tëpërzihen mirë dhe e hedhim në njëpjatë të gjerë, pastaj 4 filetat e qengjittë marinuara me kripë dhe piper i lye-jmë mirë në vezët e rrahura dhe pastaji kalojmë në përzierjen e thërrmijaveduke i rrotulluar në të katër anët dhe i

lëmë mënjanë .Në një tigan të madhngrohim vajin dhe hedhim filetat elyera me përbërësit mbështjellës të re-cetës the i skuqim 3-5 min në çdo anë

dhe pasi marrinngjyrën ekuqër-

remtë ivendosim në

tavën e pjekjes dhepërfundojmë pjekjen në furrë për 20min. Në një tenxhere valojmë lëngune mishit të pulës pastaj hedhimgjalpin pak kripë piper dhe pasi të

marrë valë hedhim orizin dhe e gatua-jmë për 15 – 20 min në zjarr shumë tëngadalshëm deri sat ëzihet plotësisht. Në njëtenxhere tjetër mesatarehedhim kremin e

qumështit dhe e valojmëia shtojmë hudhrat qepenpiperin pak krip dhe gat-uajmë ngadalë për 5 minduke e përzier deri sa tëtrashet mirë, ndajmë 100ml mënjane për dekorimdhe në të njëjtën enë mekremin e mbetur hedhimlakrën dhe e gatuajmëpër 3-4 min jo më shumë.Në fillim servirim orizinduke i dhënë formën metë shtypur në filxhan

çaji, pastaj filetat e preradiagonalisht në anë tëorizit ngjitur me filetonlakrën jeshile dhe në

fund e spërkatim me sal-cën e mbetur dhe e pu-drosim me piper të kuq

për dekorim Ëmbëlsirë me puremolle dhe portokalli të

freskëtPërbërësit e recetësPër petën e ëmbëlsirës150 gr miell i bardhë

ëmbëlsirash75 gr sheqer

3 të verdha vezësh75 gr gjalpë pa krip iprerë në kubike tëvogla dhe i fort

1 lug çaji vanilje esencePureja e mollës

1 kg molla të qëruara

dhe prera në kubike të vogla5 lug gjelle sheqer

Lëvorja e gërvishtur e 2 por-tokallieve

Sipërfaqja e dekoruar3 portokaj të qëruara dhe të prera

në thela të holla pa fara6 lug gjelle reçel kajsie i ngrohtë

dhe i përzier mirëMënyra e përgatitjes së recetës

Në një enë plastike sitim miellin pas-taj shtojmë gjalpin dhe e përziem dhee shtypim me majat e gishtërinjve

deri sa të lidhet gjalpi me miellin pas-taj shtojmë sheqerin vaniljen dhe tëverdhat e vezës e përziem deri në for-mën e brumit të but pastaj e hollojmë

me holluesen e petave duke espërkatur me miell, dhe në një enëporcelani të rrumbullakët me di-ametër 20 cm të lyer me gjalpë e

shtrojmë petën ekzakt sa madhësia eenës pastaj e mbulojmë me letër zjar-rduruese kulinari dhe sipër letrës ven-

dosim guralecë apostafat qeramikëpër pjekje sa të mbulohet perimetri ienës për të ushtruar peshë mbi petëndhe e futim në furrë në temperaturë190 Gradë dhe e gatuajmë për 15 minpastaj ja heqim letrën me guralecëtqeramikë dhe e lëmë në furrë dhe për5 min pastaj lihet mënjane të ftohet.Në tenxhere mesatare hedhim mollëtsheqerin dhe gërvishtjen e lëkurave tëportokallit dhe i ziejmë deri sa të for-mohet pureja dhe pastaj ashtu siçështë e ngrohët e kalojmë në sit dheme këtë pure e mbushim petën e

pjekur më par dhe e lanë mënjanë tëftohet dhe presim portokajtë në thelatë njëjtë simetrike dhe i shtrojmë

duke i renditur njëra pas tjetrës sipërpuresë së ftohur dhe në fund e lyejmëme furçë çdo thel portokalli me reçeltë ngrohët kajsie deri sa të shkëlqejnëdhe shërbehet e ftohët me akullorevanilje duke e zbukuruar me gjethe

jeshile minti Ju bëftë mirë!

07798808635

LONDON JUNE 2009 36

1. Sa më shumë që t'i lash flokët, ato do tëjenë më të shëndetshme. Ajri i ndotur, yn-dyra dhe djersitja ndikojnë në flokët tuaja

më shumë seç mendon. Flokët laji së paku dyherë në javë.

2. Në qoftë se flokët i lan pothuajse çdo ditë,përmbaju këshillës së ekspertëve të cilëtthonë se shamponin duhet qitur në zverk, në

tëmth dhe në ballë: tri pikat më të rëndësishme tëcilat ndër të parat krijojnë yndyrë. Pastaj ngadalëformo shkumën me ujë të vakët në qoftë se keflokë normale apo të yndyrshme, përkatësisht meujë të ftohtë në qoftë se flokët i ke të thata. Sham-ponin lëre të veprojë disa minuta dhe pastaj flokëtkrihi me krehër me dhëmbë sa më të gjerë. Vetëmpasi t'i kesh bërë këto veprime laji flokët.

3. Harroje shprehinë e vjetër të fërkimit tëtepërt të flokëve me peshqir pas larjes. Dotë ndjehesh më komode, por edhe për flokët

do të jetë më mirë në qoftë se i mbështjell vetëmme një peshqir të tharë. Peshqiri i mbledh pjesënmë të madhe të lagështisë nga flokët. Pas një kohemerr edhe një peshqir të tharë dhe fërkoji me tëbutë flokët.

4. Intervali kohor për tharjen e flokëve mefen është midis 25 dhe 30 minutash. Në këtëmënyrë majat e flokëve nuk do të pësojnë.

5. Flokët me minival thaji me fen vetëmpjesërisht. Pjesën tjetër të tharjes lërja ajrit.Vetëm pas tharjes mund t'i krehësh dhe të

bësh frizurën.

6. Kundër pëlcitjes së majave të flokëve ilaçimë i thjeshtë është regjeneratori shtëpiaknga të kuqtë e vezës dhe vaji i ricinës. Që

të bësh regjeneratorin të nevojitet vetëm një vezëdhe vaji i ricinës. Vajin ngrohe pak dhe përziejepikë për pike me vezën, deri sa të krijohet si ma-jonezë e vërtetë. Flokët mos i laj, por me regjen-erator fërkoji majat e flokëve dhe mbështilli nënjë foli alumini, në kokë vër një kapelë plastikedhe mbaji sa më gjatë të jetë e mundshme. Pastajflokët laji mirë!

7. Në qoftë se flokët i ke të ndara në mes, kijkujdes që kohë pas kohe vijën ta lëvizëshpër një centimetër majtas apo djathtas, në

mënyrë që të mos bëhet një vijë e theksueshmepa flokë.

8. Në qoftë se flokët të "shprishen", mosprovo t'i rregullosh duke i krehur nga rrënjapor nga majat, sepse në atë mënyrë më pak

dëmtohen.

9. Në qoftë se shfrytëzon llakun për flokë,para se të shkosh në gjumë përherë duhet taeliminosh nga flokët, duke i krehur mirë.

10. Në qoftë se dëshiron që frizura të jetë eshkëlqyeshme dhe natyrore, mos qit llak drejt-përdrejt në flokë, por në krehër apo në duar dheme to spërkati flokët.

11. Në qoftë se nuk mundesh apo nuk arrin qët'i lash flokët, ndërkaq nuk dëshiron që të duken

të yndyrshme, qitu flokëve beby pudër dhe pastajkrihi mirë. Gjithsesi kjo këshillë vlen vetëm përato që kanë flokë të shkëlqyeshme. 12 Në qoftë se dëshiron që flokët tuaja ngjyrëgështenje të duken më të shkëlqyeshme dhe më tëbujshme, laji në ujë në të cilin më parë ke zierlëvore arre (jo lëvozhga). Lëvoret ziej gjysmë oredhe pastaj kulloji. Nga sasia e lëvoreve të cilat ike përdorur varet nuanca e ngjyrës së flokëve. 13 Në qoftë se dëshiron ta ndërrosh ngjyrën eflokëve vetë në shtëpi, përherë me përpikëripërmbaju udhëzimeve. Sasinë e pashfrytëzuar tëngjyrës hidhe, sepse atë nuk do të mund ta shfry-tëzosh herën tjetër. 14 Në qoftë se tashmë ke përdorur kënë,flokëve mundesh vetëm t'u japësh një ngjyrë mëtë errët, por jo edhe t'i shkëlqesh. Derisa të mosrriten flokët, mos mendo për zbardhjen e zy-lyfeve. 15 Kurrë mos e tepro me prodhimet të cilat iqet në flokë - qoftë fjala për shamponët, regjen-

eratorët, shkumën apo xhelin. Një herë qit një sasimë të vogël, dhe në qoftë se të duket se ke qiturpak, mund ta shtosh pjesën tjetër. 16Ngjyrën e flokëve mos e qit në dhomë tepërtë ngrohtë. Preparati mund të shkrihet dhe tërrjedhë në lëkurë. 17Në qoftë se ke flokë bionde që anojnë ngangjyra e zezë, shmangiu shamponëve të cilëtmund t'i shkëlqejnë flokët. Ata, flokëve ngjyrë tëerrët, u japin ngjyrë të kuqërremtë.

18 Ushtrimi i rregullt, fitnesi, vozitja e biçik-letës apo shëtia ndikojnë mirë në rritjen dhe shën-detin e flokëve. 19Në qoftë se frizurën e formëson me brushë,shfrytëzoje atë që i përshtatet më mirë flokëvetuaja: për karfica të buta janë të përshtatshmebrushat e holla, të rrumbullakëta, ndërkaq përflokë të gjatë brushat më të mira janë ato të gjera.20Provo që sa më pak t'i ngarkosh flokët me

karfica dhe me llastikë, sepse kur janë të lira, mëlehtë marrin frymë dhe janë më të shëndosha.

Miqtë e flokëve • Krehrit me dhëmbë të mëdhenj • Brushat e buta për flokë

• Balsamet dhe regjeneratorët • Mbrojtësit nga nxehtësia • Nënqethja e rregullt. Armiqtë e flokëve

• Ekspozimi ndaj rrezeve të diellit • Ajri i ndotur • Ngjyrosja

• Feni i papërshtatshëm • Llastikët elastikë për flokë

• Dietat e papërshtatshme, posaçërisht ato nëtë cilat shmanget ushqimi i pasur me vitam-inën B, që është më se e domosdoshme për

flokë.KËSHILLË + USHQIMI PËR FLOKËTMenyja për flokët të shëndoshë Sa herë ke pasur rast të dëgjosh fjalën e urtë:"Bukuria buron nga brenda!? Kjo vlen edhe përbukurinë flokëve, sepse atë që e hamë (apo nuk ehamë) ndikon në pamjen e flokëve. Flokët pat-jetër duhet të furnizohem me sasi të mjaftueshmetë materieve ushqyese dhe ndërtuese që janë tepërtë domosdoshme për rritjen dhe cilësinë e tyre.Burimet më të mëdha të elementeve të tilla tërëndësishme gjenden në vitaminat dhe mineralet.Andaj, kujdes të plotë kushtoji ushqimit tënd!Cilat vitamina dhe mineralendikojnë në shëndetin dhe bukurinë e flokëve:

• Vitamina B5: vezët, mishi, mish peshku,drithërat, tharmi • Vitamina H: të kuqtë e vezës, kërpudhat • Vitamina A: mëlçia, gjalpi, vezët, karota,spinaqi, kajsia • Vitamina C: magdanazi, lule lakra, patatja,molla, spinaqi, domatja, limoni, portokalli • Sulfuri: peshqit e detit dhe guacat, bizelja,spinaqi • Zinku: guacat, peshqit, mishi • Bakri: bananet, dardhët, kumbullat, tharma ebirrës, kakaoja • Hekuri: pemët e thara, spinaqi, vezët. A E DINI SE? - Flokët tona përmbajnë mesatarisht 120 mijëqime, ndërkaq është e natyrshme që në ditë tëbien deri në 100 sosh. - Brenda një muaji flokët rriten mesatarishtgjysmë centimetri - më shpejt rriten verës sesadimrit. - Flokët ngjyrë të errët përherë duken më tëshkëlqyeshme, nga ato ngjyrë të çelët, sepsengjyra e errët është më e dendur dhe thith mëshumë dritë. - Frizeri nga distanca prej një kilometri mund tëzbulojë femrën që pi shumë duhan, jo vetëm ngaaroma e flokëve por edhe nga pamja e tyre. Pirjae duhanit i than flokët dhe i bën më pak të shkëlqyeshme. Pergatiti Anila Hoxha

Flokët dhe kujdesi për to

LONDON JUNE 2009 37

Roberto Cavalli, nga ketupo fillojme udhetimin tonene boten e disa stilisteve me te famshem ne bote.

U lind ne Firence, Itali me 15 Nentor1940 ne fillimet e luftes se dyteboterore. Kjo lufte e la Roberton evogel ne moshen 4 vjecare pa njeriune tij me te dashur babain i cili uekzekutua nga gjermanet qe sapokishin hyre ne veriun e Italise.Jeta ne vitet e femijerise do ishteshume e veshtire per Roberton i cilimbeti vetem me mamane dhe motrente cilet po benin punet me te rendomtaper te siguruar jetesen dhe ben qeedhe Roberto te leje shkollen dukepunuar qe ne moshe te vogel.Asnjehere nuk do ti harroj fjalet enenes time kur me thoshte ''qe ti duhetedhe te vjedhesh po qe nevoja'' shpre-het Roberto per nje te perditshme gjer-mane ne fillimet e tij si stilist.Ne moshen 19 vjecare fillon shkollen,njekohesisht punon duke pikturuarbluza dhe kemisha te punuara me doreper turistet e huaj qe vizitonin Firen-cen dhe ku fundjava i rezervonte njepune deri ne 20 ore ne dite.1970 eshte edhe viti kur Roberto zbu-lon edhe risine ne boten e veshjes se si

te printonte ne lekure, ku edhe temedhenjte e asaj kohe ne more siCardin Donin ta blinin metodengje qe te cilen Roberto as nukmendonte ta shiste.Martesa e pare tani Roberton nukishte ajo qe kerkonte dhe mbas 4vitesh divorcohet, Eva Duringereshte njohja tjeter Miss Austria 18vjecare qe u dashurua me Rober-ton 37 vjecar tani nje biznesmendhe stilist nga me famozet ne bote, dhekjo lidhje kurorezohet me nja martesene korrik 1980.

Tani Roberto Cavalli eshte ikona imodes ekstravagante ne te gjithe botenshtepia e modes sic quhet ne italisht

(Casa Cavalli) kavleren 1.2 miliard Euro me asete ne 16kompani ne emrin Roberto Cavalli.Per te gjithe dashamiresit une ju reko-

mandoj te vizitoni www.robertocavalli.com

Pergatiti Enkeleid Omi

Ndodh jo rrallë të digjemi ngarrezet e diellit, kur e kemitepruar me ekspozimin ndaj

tij. Megjithatë, kjo nuk duhet të nashqetësojë, pasi përveç medika-menteve të fabrikuara, mund të për-dorim në këto raste edhe recetat mebimë mjekësore. Kështu, mund të për-mendim melhemin nga lëvoret dhegjethet e shtogut, të cilat vendosen nënjë enë të pastër me vaj ulliri dhe dyllënatyror. Këto zihen në zjarr. Kullohendhe përzihen mirë. Plagët lyhen nështresa të holla. Një tjetër mënyrë ështëedhe përdorimi i luleve të blirit, ku nga3 deri në 10 gram lule vendosen në 1litër ujë të valuar, mbyllen mirë për 3orë, kullohen dhe me lëngun e ftohurlyhet vendi i djegur. Për t’i penguar tëënjturit pas djegies, lëkura e djegurmund të lyhet me uthull molle. Poashtu, mbi vendin e djegur mund tëvendoset edhe mjaltë. Mjalti e pengontë mbledhurit me dhimbje të lëkurës,dhe ndihmon në shërimin dhe rigjener-imin e lëkurës. Këshillohet të përdoretmjaltë sa më i errët.

Djegia Nëse edhe djegia nga dielli është egradës së lartë, mund të përzihen 200gr kos dhe një e bardhë e vezës, si dhe100 gr patate të freskëta e të shtypura.Me to lyhet lëkura e djegur. Mbështil-let dhe mbahet gjersa të pastrohetlëkura. Kundër djersitjes pihet shurupi i për-gatitur nga hudhra, në mbrëmje dhepara gjumit 2 - 3 lugë gjelle në ditë.

Djersitja natën pengohet me sukses,nëse lëkura e trupit fërkohet me uthullmolle. Lëvorja e boçeve të bungut(Quercus petrea) shtypet dhe bëhetpluhur. Me pluhur të tillë çdo tri ditëfërkohen çorapet dhe këpucët. Poashtu, mund të merren edhe disa patateqë më pas shtypen dhe thahen. Nga kjobëhen pece, ku vendoset edhe pakkamfor, dhe me to mbështillen këmbët.Pecet ndërrohen çdo 24 orë. Ndërsa për djegiet në kokë, së pariqethen flokët, pastaj lahet koka me ujinku është zier drithi. Ndërkohë, merrengjethet e urthit (Hedera helix), një lugëverë, një lugë yndyrë dhe kripë. Përzi-hen vera, kripa dhe yndyra dhe lihen tëqëndrojnë për 4 orë. Pastaj nga dygjethe të urthit vendosen në vendin edjegur me masën e përgatitur dhe atyqëndrojnë 24 orë. Kjo përsëritet përçdo ditë, dhe çdo ditë koka lahet meujin e drithit, ndërsa shpërlahet meverë.

Dëmet Rrezitja në rrezet e ngrohta të diellit nabën të ndihemi mirë, thënë shkurt nabën të dukemi bukur. Por efektet egrumbulluara të asaj rrezitjejeparaqesin rreziqe të shumta të dëm-

timit të qelizave të lëkurës, rrudhjes sëhershme të lëkurës, njollave të plakjes,kancerit në lëkurë, duke përfshirëMelanomën si formën më serioze tëkancerit të lëkurës. Pa diell nuk ka jetë.Të gjitha sëmundjet e përmendura mëposhtë ndoshta nuk janë shkaktuar di-rekt nga rrezet e diellit, mirëpo rreziqete tij anësore janë ajo që e kanë të për-bashkët sëmundjet e ndryshme. Reko-mandohet që te mos ekspozoheni nëdiell kur rrezet e diellit janë më tëforta, kjo periudhë zgjat nga ora 10deri në orën 16 por nëse prapë nuk irezistoni dot, lyeni tërë trupin tuaj mekrema të ndryshëm kundër djegies përtë mbrojtur lëkurën, mbani syze të diel-lit për të mbrojtur sytë.

Lëkura e rrezitur Lëkura e rrezitur duket bukur, por ajongjyrë e bronztë është rezultat i dëm-timeve të epidermës. Ekspozimi ndajrrezeve ultra-vjollce që liron dielli,nxiton efektet e plakjes dhe rritërrezikun e paraqitjes së kancerit nëlëkurë. Për t’ju shmangur dëmtimevetë lëkurës si shkak i paraqitjes në diellpërdorni kremra kundër djegies, mekoeficient mbi 15, por nëse lëkura juaj

është tejet e bardhë dhe e brishtë, për-doreni atë me koeficient mbi 30.

Djegia e shkallës së parë Djegia nga dielli është dëmtim ilëkurës i shkaktuar nga rrezet ultravjollce. Shumica e këtyre djegieverezultojnë me skuqje, temperaturë mëtë lartë në pjesët e djegura, me njëdhimbje më të butë. Ato zakonishtparaqiten disa orë pas rrezitjes së pam-brojtur dhe ju duhet ditë deri në javëpër tu shëruar. Pjesët më të rrezikuarajanë fytyra dhe krahët. Për të shpejtuarprocesin e rigjenerimit të lëkurës,duhet përdorë krem hidratik.

Djegia e shkallës së dytë Djegia e shkallës së dytë, është dëm-timi më i thellë i lëkurës, dhe i fijevenervore. Shoqërohet me dhimbje më tëmëdha, skuqje dhe flluska nën lëkurorëtë mbushura me ujë, të cilat e mbrojnëlëkurën. Mos provoni ti kruani ose tishpërtheni ato sepse mund të shkaktoniinfektim. Është më mirë të kontaktonidermatologun për një gjë të tillë.

Rrudhat Rrezet e diellit e bëjnë lëkurën të duketmë të plakur. Paraqitja e rrudhave për-reth syve si rezultat i dëmtimit të fi-brave elastike të cilat mund të zgjatendhe kthehen përsëri në gjendjen e më-

parshme e humbin efektin e tyre nënndikimin e rrezeve ultra-vjollce. Rrezitja jo e barabartë Qëndrimi i gjatë në diell shkakton çr-regullim në pigmente. Disa pjesë tëlëkurës duken më të errëta se pjesatjetër e lëkurës. Dielli gjithashtu mundtë shkaktojë zgjerim të enëve të gjakut,që jep një pamje të skuqur.

Piklat Piklat janë njolla të vogla ngjyrë kafejeqë paraqiten kryesisht në fytyrë, nëkraharor, aty ku rrezet e diellit bien mëshpesh. Këto pika paraqiten te njerëzitme ngjyrë më të bardhë të lëkurës, meflokë të verdhë ose të kuqe. Nuk janë tërrezikshme, por nëse forma, madhësiadhe ngjyra e tyre ndryshojnë duhet pat-jetër te konsultoheni me dermatologun,sepse kanceri në fazat e para paraqitenme pikla të çuditshme.

Melasma Melasma (maska e shtatzënisë) karak-terizohet me njolla ngjyrë kafeje nëfaqe, hundë, ballë dhe në mjekër. Ajoparaqitet kryesisht te femrat gjatështatzënisë, por mund të paraqitet edhete meshkujt, si dhe te personat me çr-regullime hormonale. Shkaktari imelasmës nuk dihet por më e shpeshtëështë te njerëzit me ngjyrë më të errëttë lëkurës. Ajo mund të jetë sëmundjefamiljare, mund të shkaktohet nga për-dorimi i tabletave kundër shtatzënisë,dhe paraqitet kryesisht gjatështatzënisë. Rrezet ultra-vjollce të liru-ara nga dielli e stimulojnë krijimin epakontrolluar të qelizave për krijimine pigmenteve.

Recetat me bimë mjekësorepër djegien nga dielli

LONDON JUNE 2009 38

Translated by John HodgsonI B Tauris/in association with TheCentre for Albanian StudiesISBN 978-1-84511-924-9

By Morelle Smith

Afew years ago I visited Alba-nia’s National Museum inSkanderbeg Square, Tirana.

The top floor is dedicated to Alba-nia's recent history, the communistregime. But instead of the un-earthed treasures and artefactsfound on the lower floors, the topfloor contains a confusing - to me,not knowing the language - andterrifying array of names, wallafter wall, list after list, of all whohad been killed and ‘disappeared’during this regime. There was alsoa reconstruction of a prison cell,its walls covered with dark stainsand manacles hanging outside.One glance inside was enough. Isped back downstairs, and out intothe cloudless blue sky of a springday.In the era of the CommunistBlock the texture and permeabil-ity of the ' iron curtain' in differentcountries had clear variations, asdid allegiances and attitudes to theformer USSR. Tito managed towrest ex-Yugoslavia away fromRussia's domination, which al-lowed a measure of freedom toYugoslav citizens that was not en-joyed by other communist coun-tries. Albania's break from theUSSR however, had more to dowith a refusal to go along with therelative easing of conditionsbrought about by Kruschev. Al-bania's leaders wanted to continuewith the brutal Stalinist line. Afterthe break with the USSR Albaniabecame increasingly isolated andparanoid. Their brief alliance withChina brought some benefits interms of economic help, planningand manpower for factory build-ing, but when that relationshipalso foundered, Albania was on itsown. Rule by a harsh dictatorshipalways breeds paranoia, but in Al-bania's case this was increased byhaving no allies whatsoever.Deep-rooted fears of invasion bythe west then sprouted new fearsof invasion by other communistcountries, particularly the USSR.

Any hermetically sealed en-vironment has the potential to becomewhat we understand as 'mad'. Dissoci-ation from the whole, whether in psy-chological or sociological terms, isseverely unhealthy. Albania's leaderswere deeply suspicious of the motivesof any other country, and thereforecould not enter into any friendly rela-tionships. Albania was in a sense, inquarantine. A psychological wallringed the country. And while therewas no physical wall, thousands ofconcrete bunkers were built along Al-bania’s coastline, as well as inland, aconcrete necklace of defence. No free-dom of movement, no freedom ofthought or expression. Not only that,as Fatos Lubonja's book makes clear,you could be falsely accused of utter-ing words and sentiments which youhad never expressed.

Yet even madness has a peculiar logicof its own. Second Sentence draws usinto the maze of this logic, the convo-luted thinking of frightened and in-timidated people. And the fear was byno means experienced by the prisonersalone. In a mockery of the idea of iso-lation it becomes clear that fear re-spects no boundaries. Even while serving a sentence in aprison camp in Albania, inmates couldbe called to trial and given a secondsentence, which would be added on tothe first. This is what the title of FatosLubonja's book refers to. It begins inthe prison camp of Spaç, whereLubonja is serving a seven year sen-tence - which is a ‘light’ one - for 'agi-tation and propaganda’.

The opening descriptionsread like a novel (and of course,Lubonja is also a novelist). We read ofthe work the prisoners have to do there,

we learn about some of the other in-mates, camp routine, the physical di-mensions of the place, the conditions.The pace is measured and calm, the de-scriptions objective, almost under-stated. There are references to thebitter cold in winter (there was no heat-ing in the camp and heavy snow couldcontinue well into February) and theexhaustion from the hard work. We areshown the huge self-discipline needednot to respond to the warders’ deliber-ate provocations which could result inbeing sent to the punishment cell. Inwinter, with temperatures sometimesas low as minus 20 degrees, this couldbe a death sentence. Early on we hear about a letter that hassupposedly been sent to the CentralCommittee of the Communist Party, bya couple of the inmates, Fadil andVangjel. Nobody really knows whatwas in the letter, but rumour is rife.These two inmates are later taken away

from the camp butat first nobodyknows why or evenwhere they've beentaken. Later ar-rivals at the campdisclose that theywere being held inTirana prison.Several monthspass before Lubonjaand others are re-moved from thecamp, withoutwarning. They arealso taken to Tiranaprison, and kept insolitary cells. Thereader knows as lit-tle as the author didat the time, and soshares in the senseof disorientationand confusion, diffi-cult for us to imag-ine, when we haveaccess to so muchinformation, andcan share specula-tions with friends.The detached, fac-tual, at times almostaffectionate earlypassages leave youunprepared for themeticulous descrip-tion of his feelingsas the horror settlesin, with his realisa-tion of the scale ofthe trumped-upcharges against him. We share Lubonja'sexperience of dark-ness both literaland metaphorical,in his cell. We sharehis jubilation when

he manages to find a chink in the cellpeep-hole, allowing him to see a fewmetres of corridor, and any prisonerspassing in front of his cell. As daysand months go by we begin to see,through his interrogations, the insidi-ous nature of the charges broughtagainst him and others. We discover that there are a series ofdoors, for the most part, closed. Thecell door, leading to the corridor, thedoor to the next floor of the cell block,the door to the interrogation room,doors into court rooms, doors thejudges go through, to confer. Peopleappear and disappear through thesedoors. But behind the 'ultimate door' issomething invisible, yet with a palpa-ble presence. The 'ultimate leader', thedictator Enver Hoxha, is not supposedto be named, though occasionally he is,by a prisoner, yet he hovers over thecourtroom, possibly listening in on theproceedings. Fear of him is palpable,

for it is he, not the court, who is the ul-timate authority. And for all the sec-ond-guessing that goes on, the peopleon trial cannot know his mood. The logic of a dictator is to adjust theperception of the words or actions ofothers to fit his own case, his own'take' on events. How much or how lit-tle for that matter, the outcome of thecourt case was decided ahead of time,we cannot know. It may have hingedon the mood and degree of paranoia ofthe 'ultimate leader' on that day. On theother hand, if he had made a decisionto crack down on what he interpretedas a political movement against him,the outcome of the trial had perhapsbeen decided before the prisoners hadeven been removed from Spaç prison.Yet there is a semblance of a 'fair' trial.Prisoners testify and are allowed tospeak in their own defence. You can see that a lot of time and trou-ble has gone into the preparation of thereports on the defendants and on thecharges made against them. You cansense the emphasis on following theright procedure, and however damningthe indictment, there is the feeling thatwhoever drafted these reports werecertainly not casual, nor were they atease with what they were doing. Youfelt their fear and intimidation, yousensed the shadow leaning over them,and how the outcome must appear tobe justified, even ‘just’. As Lubonja puts it:

Everybody was on the look-out for plots and conspiracies every-where: the leaders out of paranoia, and their subordinates be-cause, by exposing conspiracies, theyearned praise and proved how in-dispensable they were to the system.So the leaders imagined conspir-acies, and their underlings made themreality, until everyone believed inthem.Both the reality and the horror of thecommunist regime are starkly dis-played in the top floor of Tirana’s mu-seum. But Fatos Lubonja’s book is thefirst account that has been translatedinto English, of someone’s personalexperience of their trial and imprison-ment and it is both terrifying and ab-sorbing. As well as Lunobja’s spareand lucid descriptions, its testimonyrests on the factual data from recordsof the trial. We will now never forgetthe courage and eloquence of the prin-cipal man on trial, Fadil Kokomani.For his words alone, this book is im-portant. They give heart to anyonefaced with injustice. They return yourfaith in human beings. As Doris Less-ing says, it seems as though the goal ofthe regime was to wipe out excellence.Fatos Lubonja's book shows that theydid not succeed.

FATOS LUBONJA – SECOND SENTENCE

LONDON JUNE 2009 39

By Morele SmithI don't get to see many movingcoloured pictures. But I was in thisone, right from the start. It looks so fa-miliar, this Belgian city, its traffic, itsbuses, its unremarkable streets. I wasthere, riding on the buses, walking inthe streets, lulled by its very ordinari-ness to feeling this film had a curiousway of reflecting your own life. Atfirst, anyway.

The theme is of the conse-quences of our actions, and raises thequestion of 'does the end justify the

means?' It depicts the gradual entrap-ment of Lorna (an ethnic Albanian) ina downward spiral of consequences,which began with an action that, if notentirely innocent - a false marriage, inorder to obtain Belgian citizenship - isonly on the fringe of illegality. She didthis with the best of intentions and mo-tives - she loves Sokol, a fellow Al-banian and they plan to set up abusiness together, to run a snack bar.With Belgian nationality, she can get abank loan. Once this is set up she en-visions that they will work hard, payback the bank loan, make a legitimateand decent living.

But once they've acceptedthe help of Fabio, who has arrangedthis marriage - her recovering junkiehusband, Claudy was paid cash for hispart - we see that Fabio has biggergoals and wants to make more moneyand he needs Lorna for this. Perhapsshe did not question where the originalmoney to pay Claudy came from. Butwe watch her gradual realization thatfar from gaining freedom, she's be-come ensnared in Fabio's plans. Hearranges a second marriage for her,with a client who will pay well (andshe will benefit financially too). He

shows that he considers Claudy to beexpendable. She tries to present an alternative sce-nario – to get a divorce, rather thanhave Claudy die of a 'drug overdose',and agrees to accept less money forthis. But a divorce will take longer;much more convenient for Lorna to bea widow. Fabio is reluctant, it willharm his deal, he doesn't want to putoff a potential client, and the wads ofcash it will bring him. You also sensehe does not like to see his plan beingchanged because he has to be the onein control.

It seems clear that from the start, shewas fairly innocent as to how deeplyshe was implicated, relying on positivefeelings of love for and trust in, Sokol.How much the latter was aware of pos-sible implications, for both of them, isless clear. The film is brilliantly depicted, inseeming simple journeys to work, tothe bank, all so seeming ordinary, apartfrom Claudy's wrestling with his with-drawals and his addiction, and Lorna'sencounters with Fabio although eventhese, at the beginning, do not seem toimpinge unduly on her life. There is anunderlying tension though, right fromthe beginning, as you watch the prob-lematical scenario of her life. For she isliving with someone who she basicallywants nothing to do with, but as a feel-ing human being, she accepts a mini-mum of exchange and contact andreluctantly does small errands for him.He is going through the bleakness ofwithdrawals, physically and emotion-ally deeply perturbed, erratic, some-times pathetically dependent, at othertimes, infuriating. There is ambiguity about feelings, asLorna's gradually change - and mo-tives - and many uncertainties of out-comes, all of which give the filmtremendous strength, through its un-predictability. Its subtlety is a marvelbecause it could so easily in others'hands, I imagine, have degeneratedinto clichés and brutality, with hard-edged lines between bad guys andgood guys. There is plenty of time toreflect on – what would I do in that sit-uation? Money always lurks in thebackground; sometimes it is glimpsed,and sometimes clearly visible; but it isnot always something that evokes theworst in people. In Claudy's hands –where it does not remain for long as heprefers to entrust it to Lorna – it's seenas something to be measured and dealtwith, even if it can come to representhis own inability to control his de-pendency. It's seen too, in Claudy'sbrother's gesture, as representingsomething contemptible. The wholefilm could in fact be seen as a varietyof attitudes towards money and what itrepresents, and what it evokes in dif-ferent people – a highly charged emo-tional field, this – for Lorna it is futurehappiness, prosperity, freedom in apositive way – the freedom to workand live here, the freedom to be withthe man she loves and build a life to-gether, and later – something to investfor her child. For Claudy it has theability to evoke his addictive depend-ency; he cannot trust himself with itand so he removes the temptation fromhim. For Fabio it seems to be an end initself, the main goal, and we wonder –or I did - if he would allow Lorna'shuman feelings to intervene and comebetween him and an awful lot of it. Oreven delay its arrival in his hands. AndI won't give away any more of thestory. Go and see it. It had me thinkingabout it for a long time afterwards.

The Silence of Lorna

Ne kemi gjithçka çfarë i duhet shtëpisë, zyrës apo lokalit tuaj;karrige, tavolina, dollapë, krvate etj etj, të gjitha të cilësisë së

shkëlqyer. Ju mund të zgjidhni sipas preferencës suaj. Adresa 1: E.U. FURNITURE LTD.

Unit 2, The Cromwell Centre, 24-30 Minerva Road London NW10 6HJ Adresa 2: Unit 2 Inwood business Park Whiton Road Hanslow Tw3 2EB

Tel: 0208 961 8765 Fax: 0208 965 9651E-Mail: sales@eufurniture.co.ukwww.eufurniture.co.uk

Transporti falas kudo që të jeni në Londër