the albanian october 2009 issue 2

-LONDON 15 TETORNR.5/11 www.thealbanian.co.uk [email protected]

Tel: 02082169527

2 1 1 B o u n d a r y R o a d , P l a i s t o w

L o n d o nE 1 3 9 Q F

T :0208 472 1110 F :0208 475 8869 M:079 5135 0050

1st Choice Accident ClaimsNëse keni patur ndonje aksident tre vitet e funditmos hezitoni te na kontaktoni ne çdo moment

Had an accident? Not your fault

[email protected]

OURServices*Free Consultation*Loss Of Earnings

*Recovery & Storage*Cost Of Repairs*Policy Excess*Hire Charges*Personal Injury*Legal Expenses

THE

I huaj ne vendin e vetPas 18 vitesh ne Shqiperi

Porosisninjë kopjefalas të “Albanian Contacts2009”HOME OFFICE NIS HEQJEN

E NËNSHTETËSISË BRITANIKEMASHTRUESVE

faqe14

“The Albania” & “Edit Durham”, kanë filluar përgatitjet për realiz-

imin e antologjisë së tretë “Lërmënipak atdhe”, antologji e krijuesve

shqiptarë në Mbretërinë e Bashkuar. Lajmërohen të gjithë krijuesit

shqiptarë që jetojnë në Mretërinë eBashkuar që të paraqesin krijimet e

tyre pranë redaksisë së “The Albanian”

Lermeni pak atdhe III

Zbulohen rastet epara. Ka të drejtë apelimi. Shansete fitimit të apelit

të pakta. faqe 6Reportazh

15 TETor fAqE 2 markETing

A jeni ose a njihni dikë që do të aplikoje për BRITISH CITIZENSHIP

apo LEJE TË PERHERSHME QENDRIMI?

FINSBURY PARKLondon North

Acedemy Andover

Community Centre Andover

Estate London N7 7RY

Per me shume informacione ju lutem na kontaktoniTel: 0207 2721130

Mob 07944367779

Nëse PO, u nevojitet të demonstroni njohuritë tuaja për jetënnë Mbretërinë e Bashkuar, si dhe të provoni që aftësitë në të

folur dhe dëgjim janë adekuate për jetën e përditshme. Westa ofron kurse të kombinuara trajnimi për gjuhen

angleze (ESOL) dhe Citizenship Clases & Exams

A dëshironi të realizoniëndrrën tuaj

për të studiuar nëBritaninë e Madhe?

Dëshironi të fitoni përvojë të papërsëritshme?A dëshironi të realizoni ëndrrën e fëmijëve tuaj për tëpatur një diplomë të universiteteve më prestigjioze Britanike? A dëshironi të bëni investimin më të mençur në drejtim tëarsimimit?“Korbi Education” në bashkëpunim me universitetet mënjohura Britanike mund të realizojmë ëndërrën tuaj.Ne ju ofrojmë mundësitë dhe u japim zgjidhjen. Ju bëni zgjedhjen!Suksesi ynë është i provuar!

Na kontaktoni në çdo moment.Tiranë: Rruga Mine Peza, 82, pranë Hotel Tafaj

Tel +355 4 22 62 669, Cel: 069 28 57 689, 069 36 42 072, 0693200107

Londër: 0771 77 90 601, 0777 51 02 002Email: [email protected],

[email protected] Web: www.kovanigroup.com

Për të gjithë shqiptarët në Britani që dëshi-roni të sillni të afërmit tuaj të shkollohen

në Britaninë e Madhe, ju lutem kontaktoni Tel +355 4 22 62 669,

Cel: 069 28 57 689, 069 36 42 072, 0693200107Londër: 0771 77 90 601, 0777 51 02 002

Fairlane partnners

OFERTËSPECIALESERVISIM

+ MOTPREJ £99

Ing Besim Sylaj

BëjmëServisimin, riparimin

e të gjitha llojeve dhe

modeleve të automjeteve përfshirëedheair conditioner (klima)-Skanimin e problemeveelekronike si dhe rregullimin e tyre,-Goma, Regjistrimin e gomave-Saldime, -Modifikime,si dhe të gjitha shërbimete tjera

BEJMËKONTROLLIN

TEKNIK(MOT)

Çertifikataështë

e liçensuar

118-120 LONDONROAD MITCHAM

SURREY CR4 3LBMOB:[email protected]

15 TETor fAqE 3 AKTuALiTET

DrEjTor: PETriT kuçanaZv/Drejtor: BasHkim mETaliakryeredaktor: muHamED VEliu

rEDaksiaakil koci, Daut Dauti,

Brixhilda ndini, Pranvera smith, Emanuel Bajra,

majlind goge, naim Hasani,

Ylli Përmeti, Edvin lamçe, Elda memiaj, Brunilda sejati,

Flori slatina, kastriot Dervishi, Enkeleid omi,

jeni myftari, anila Hoxha, shefit Domi,

ilir Thaçi, Web-design shefdomi.com

www.thealbanian.co.uk [email protected]/fax:02082169527

A jeni ose a njihni dikë që do të aplikoje për BRITISH CITIZENSHIP

apo LEJE TË PERHERSHME QENDRIMI?Nëse PO, u nevojitet të demonstroni njohuritë tuaja për jetën

në Mbretërinë e BashkuarSETP ofron kurse intensive për 4 ditore. mesuesit me eksperience perdorin gjuhen qarte

dhe thjeshte duke ju garanuar kalimin e testit

“The albanian”redaksionalNëse i kthehemi rishtrimit të

pyetjes se sa të organizuar janëmërgimtarët shqiptarë në

Mbretërinë e Bashkuar, do të mjaftontevetëm një shembull që mund ta dësh-monte qartësisht këtë organizim.

Prej disa kohesh, një nga or-ganizatat shqiptare në MB “ShpresaProgramme” ka iniciuar një peticiondrejtuar 10 Downing Street për të bërëgjuhën shqipe subjekt të GCSE. Derinë këto moment numri i nënshkruesvepo shkon rreth 160 persona që kanë fir-mosur. A do të shërbente kjo shifër përtë vërtetuar organizimin e përkryer tëshqiptarëve në MB?

Mund të konsiderohet i pa-pranueshëm (vërtet i turpshëm) kynumër nënshkruesit për një çështje që

absolutisht nuk i përket një shoqata tëkëtushme por të gjithë shqiptarëve qëjetojnë në Mbretërinë e Bashkuar.Nëse kihet parasysh fakti se shumica ekëtyre shoqatave kanë si objektiv(pavarësisht se çfarë bëjnë) mësimin egjuhës shqipe.

Atëherë si mund të shpjego-het fakti për një numër kaq të papër-fillshëm? Si është e mundur qëpothuajse asnjë nga kryetarët eshoqatave nuk e ka nënshkruar njëpeticion të tillë që mund të marrë mëpak se 2 minuta nga koha e tyre shumëe çmuar. Është jo fort e këndshme përshqiptarët e këtushëm historia e peti-

cioneve, kur bajraktarizmi (më tepërsesa neglizhimi) i kryetarëve tëshoqatave ka bërë që të mos nën-shkruhen peticione të tilla që janë nën-shkruar nga x apo y kryetar/e prandajnuk duhej firmosur. E kemi shënjuaredhe në numrat e kaluar se që nga ja-nari janë krijuar të paktën shtatëshoqata shqiptare. Por çfarë kandryshuar? #

Do të ishim tërësisht tëgabuar nëse perceptimin tonë mbi or-ganizimin e shqiptarëve në MB, do tabazonim në numrin e shoqatave apo tëorganizatave të këtushme shqiptare.Kjo për faktin se shumë prej këtyre

shoqata janë tërësisht inekzistente dheqë në të shumtën e rasteve kërkojnë meçdokush që të shfaqen medieve si pri-jës kombëtarë, si atdhetarë të përbetuarsi atdhetarë që s’ka dhe s’mund të ketëtë tillë si ata. Mirëpo përkundërkrekosjes së tyre është një tjetër re-alitet.

Për të gjithë ata që kanëqenë në kontakte të vazhdueshme aponë koherencë më zhvillimet e kë-tushme brendashqiptare nuk do të çu-diten nga fakti se prej vitesh e viteshvazhdon të mbetet e njëjta skemë e tyree organizimit, e njëjta skemë e menax-himit. E thënë ndryshe kemi të njëjtën

kryetarë, kemi të njëjtët pashallarë qëna shfaqen në çdo tribunë, në çdotubim...

Dhe thuajse të gjithashoqatat aplikojnë të njëjtat standardekur vjen puna tek AGM (Mbledhja vje-tore ku bëhen zgjedhjet) dhe duke qenëse këto shoqata janë të deklaruara sibamirëse pra jo fitim prurëse. Dhekryetarët nuk lënë asnjë shans qëdikush të ofrohet dhe të mund të kan-didojë për të qenë në grupin drejtues tëkëtyre shoqatave dhe aq më tepërkryetar/e. Zhvillimet e fundit dëshmojnë për njëbashkim (vijon ne faqe 7) >>>

A e duan kryetarët e shoqatave shqiptare në MB gjuhën shqipe si subjekt të GCSE?Rikthim tek (mos)organizimi i shqiptarëve në MB

15 TETor fAqE 4 AKTuALiTETnga BasHkim mETalia

Shërbimet diplomatike tëKosovës tashmë kanë filluar tëmarrin formën e plotë dhe po

krijojnë një fizionomi të qartë për-faqësimi të një shteti të ri .Tashmë simboli shtetëror i republikësmë të re në Botë të Kosovës,flamuri,do të valëvitet edhe në Londër. Presi-denti i republikës së Kosovës , Dr fat-mir Sejdiu, në pajtim me DekretinPresidencial të 18 qershor 2008 , përthemelimin e e Misionit Diplomatik nënivel Ambasade, dekretoj më 10 Shta-tor 2009 zotin Muhamet Hamiti si Am-basador i republikës së Kosovës nëMB, me seli në Londër.

Ashtu sikurse çdo përfaqë-sues diplomatik i një shteti edhe ZotiHamiti , do të këtë mundësinë që mi-sionin dhe detyrën fisnike të am-basadorit të republikës së Kosovës tapërmbush me sukses.

Jo vetëm kaq, por duke qenëse Kosova tashmë përfaqësohet përherë të parë në nivel ambasadorështashmë në dhjetë vende të botës ,siSHBA, Mbretëria e Bashkuar,Turqi,Gjermani, Shqipëri, Slloveni, Bullgari,francë, Zvicër dhe Austri, ky misiondhe këta misionarë diplomatikë nëvendet respektive kanë si qellim,përveç të tjerash lobimin për njohje tëreja të shtetit të Kosovës.

Ambasadori i sapo emëruarnë Britaninë e Bashkuar , organizoj njëmbrëmje festive me qytetarë shqiptarëtë Kosovës dhe Shqipërisë dhe miqdhe dashamirës Anglez .Gjithashtu në këtë mbrëmje ndod-heshin edhe zëvendës ambasadorja erepublikës së Shqipërisë në LondërZnj Teuta Starova së bashku mëkëshilltarin e kësaj ambasade ZotinMyzafer Alushi, si dhe deputeti bri-tanik njëkohësisht dhe zëvendëskryetar i grupit parlamentarë përKosovën

Zoti Hamiti në fjalën e tijpërshëndetëse shprehu kënaqësinëduke falënderuar të pranishmit tashmësi një përfaqësues i pare i shtetit tëKosovës në Mbretërinë e Kosovës.“Ambasada e Kosovës në Londër kanjë rëndësi të veçantë diplomatike, pasiështë një ndër vendet, më të rëndë-sishme që Kosovën e kanë ndihmuar tëdalë nga situata totalitare.. ..së bashku me Zotin Bejtul-lah Destani me cilësinë e zv/Am-basadorit dhe me të tjerë që do të vijnë

do të mund të punojmë akoma mëshumë që Kosovën ta ngremë në lartës-inë e duhur diplomatike- u shpreh Am-basadori Hamiti.

Zoti Hamiti duke e kon-sideruar krahas të tjerash edhe një sfidëdiplomatike tha se do të na duhetshume punë që të mund të bindim dhekrijojmë sa më shumë njohje të reja tëKosovës.

Tashmë si një anëtare efMN-së dhe Bankës Botërorë kosovësi duhet që të shtrij akoma diplomacinëe saj , duke synuar integrimin plote në

strukturat me të larta evropiane dhe in-tegrimin e plote në Bashkimin eEvropian , NATo dhe në Kombet eBashkuara.Duke e konsideruar Kosovën si njështet funksional krahas tyre dhe meshumë probleme qofshin atoekonomike, sociale dhe politike, duhetnjë lobim dhe një përpjekje e madhe qëtë kapërcehet kjo situatë , duke thek-suar së në mbarë botën tashmë rëndonkriza ekonomike dhe për Kosovën kjokrize rëndon akoma më shumë - shtojAmbasadori .Zoti Hamiti përshëndeti

të pranishmit dhe familjen e tij.Më tej foli edhe Zoti John

Grogan duke e uruar AmbasadorinHamiti për detyrën e re dhe shprehukënaqësinë e tij se Kosova tashmë poavancon me hapa të sigurte në inte-grimin, si të shoqërisë ashtu dhe shtetittë Kosovës.

kush ështëmuhamet Hamiti

Ka lindur me 1964 në Dumnicë te Po-

dujevës. Është i diplomuar në Gjuhë eletërsiangleze në Prishtine me 1987; kamagjistruar në letersi angleze në uni-versitetine Zagrebit (Kroaci )me 1990, ndersame 2006, ka doktoruar në letërsi an-gleze në universitetin e Prishtinës metemë per prozën e James Joyce-it dhetë Joseph Conradit.

Në vitet 1990 ka bërë qen-drime specializimi e hulumtimi përdijet letrare në dy universitete bri-tanike, në East Anglia university (Nor-wich) dhe në Birkbeck College(university ofLondon). Muhamet Hamiti ka dhëneleksione për letersi angleze në uni-versitetin e Prishtines që prej vitit1989. Eshte autor i nje libri mono-grafik për letersi angleze, i shkrimeveeseistike për letersi, si dhe i perk-thimeve në shqip dhe në anglishtMë 1991-1999 ka punuar në qendrënpër informim të Kosoves, redaktorpergjegjes për seksionin anglisht.

Ka qenë redaktor dhe përk-thyes i një sërë botimesh në anglisht qëqiK-u ka realizuar gjatë viteve tëluftes së shqiptarëve të Kosovës.Muhamet Hamiti është anëtarë i Lid-hjes Demokratike të Kosovës (LDK)që nga viti 1990, ndërsa anetar iKeshillit të Përgjithshem të LDK-senga viti 2002.

Ka qenë këshilltar për mediadhe zëdhënës i Presidentit të Kosoves,Dr. ibrahim rugova, nga mesi i vitit2002 deri në 2006.

Në Shkurt të vitit 2006Muhamet Hamiti është emëruarkëshilltar politik i trashegimtarit të ru-govës si President i Kosovës, Dr. fat-mir Sejdiut. Muhamet Hamiti është imartuar dhe baba i dy femijëve.

EMËROHET AMBASADORI I REPUBLIKËS SË KOSOVËS NË

LONDËR ZOTI MUHAMET HAMITI

Gjermania dhe Kosova nëvjeshtë nënshkruajnë mar-rëveshje për riatdhesim të em-

igrantëve kosovarë. Ende nuk dihetnumri i saktë i atyre që do të kthehen,por tash për tash flitet për ata që kanërënë ndesh me ligjet gjermane. Kthimipritet të realizohet vitin tjetër.

Ka shumë mundësi që vitine ardhshëm, avionët të mbushen mekosovarë, të cilët do të riatdhesohennga autoritetet gjermane drejtKosovës. Një marrëveshje e tillë përkthim të shtetasve të Kosovës ngashteti gjerman, pritet të nënshkruhet nëvjeshtë, ndërmjet autoritetevepërkatëse të Prishtinës dhe Berlinit.Ende nuk dihet saktë dhe në mënyrëzyrtare, vendi, data e nënshkrimit tëkëtij dokumenti, dhe as koha e saktë efillimit të zbatimit të tij. Megjithëkëtë,

burime zyrtare nga qeveria e Kosovës,i kanë treguar Expressit se fjala ështëpër vjeshtën e këtij viti. “Marrëveshjae tillë pritet të nënshkruhet në vjeshtëtë këtij viti, kurse zbatimi i saj kërkonkohë ngase shteti i Kosovës ka proce-dura të tjera të ratifikimit nga ato tështetit gjerman”, thotë ky zyrtar.

Ndërkohë, tash për tash,krejt çfarë dihet është se shteti gjer-man, duket të jetë i vendosur për tëkthyer një numër të kosovarëve në at-dheun e tyre. Madje një fakt të tillë,zyrtarë gjermanë, ua than në sybashkëbiseduesve të tyre të martën nëPrishtinë, saktësisht, Zenun Pajazitit,ministrit të Punëve të Brendshme tëKosovës.

“Me ministrin tuaj të Punëvetë Brendshme kemi arritur të biemdakord për kthimin e emigrantëve

kosovarë nga Gjermania”, thotë Au-gust Hanning, Sekretari i Shtetit nëMinistrinë e Brendshme federale tëGjermanisë. Ai nuk tregoi numrin eatyre që do të riatdhesohen, por la tënënkuptohet se Gjermania është e lod-hur me problemet që i kanë shkaktuaremigrantët e Kosovës.

“Kemi probleme me disaprej tyre të cilët kanë rënë ndesh meligjet e Gjermanisë”, sqaron zyrtarigjerman, pa shpjeguar se për çfarërastesh bëhet fjalë apo numrin e atyreqë kanë shkelë rregullat gjermane.“Për këtë çështje do të koordinohen tëgjitha veprimet edhe me palën koso-vare”, sqaron Hanning, pas takimit mëDrejtorin e Përgjithshëm të Policisë sëKosovës, Sheremet Ahmetin. i pyeturnëse është kohë e përshtatshme tash qëemigrantët kosovarë të kthehen, zyrtari

gjerman nga Ministria e Punëve tëBrendshme të këtij shteti la të nënkup-tohet se dikur një veprim i tillë duhettë ndodh.

“Kohë e përshtatshme mundtë mos jetë asnjëherë por edhe në këtëarst do të veprojmë sikurse me emi-grantët e shteteve të tjera”, deklaroiAugust Hanning, Sekretari i Shtetit nëMinistrinë e Brendshme federale tëGjermanisë. Ndërkohë, nga Ministriae Punëve të Brendshme nuk japinshumë detaje në lidhje me nënshkrimine kësaj marrëveshje, përveç qëdeklarojnë se janë të gatshëm të marrinpërgjegjësitë si shtet.

“Ne jemi shtet i pavarur, nëproces të konsolidimit të institucionevedhe ngritjes së kapaciteteve, prandajjemi të gatshëm të marrimpërgjegjësitë që na takojnë”, thotë fis-

nik rexhepi, këshilltar i lartë politik iministrit të Punëve të Brendshme. ipyetur nga Express nëse të riatdhe-suarit mund të destabilizojë vendin,meqë as Gjermania nuk mund të mer-ret me ta, zyrtarë të kësaj ministrie, be-sojnë në ndihmën gjermane edhe pasrikthimit të këtyre personave.

“Besojmë se Gjermania dotë ofrojë mbështetje për personat që dotë riatdhesohen përmes programeve tëndryshme të riintegrimit”, thotëkëshilltari fisnik rexhepi. Aktualishtnuk ka asnjë të dhënë të saktë se saështë numri i shtetasve të Kosovës qëjetojnë në Gjermani apo shtetetperëndimore, ndërkohë që Landet memë së shumti kosovarë në Gjermanibesohet të jenë ajo e Bayernit dheBaden Wurtembergut.

Expres

Gjermania gati rikthimin e refugjateve te Kosoves

15 TETor fAqE 5 akTualiTETnga alBan BYTYqi

Në shkollën ku jap mësim, nukvijnë shumë shqiptarë.Mirëpo, gjatë endjeve nga dhe

për në punë, me rastis të takoj shumëfamiljarë shqiptarë që presin për tëmarrë fëmijët e tyre nga shkollat fil-lore. Në përgjithësi këta familjarë janënënat, por nganjëherë shoh edhe ba-ballarët. Gjatë tre viteve të fundit, simësues në shkollë, City of Westmin-ster College, kam vënë re se shumëpak prindër shqiptarë regjistrohen nëkurset akademike apo profesionale.Personalisht kam patur vetë katër stu-dent shqiptare por siç e thashë më lart,rastis që të takoj shum familjarë shqip-tarë duke marrë fëmijet nga shkollaapo duke i shpier ato në shkollë. Sh-peshherë edhe duke i endur ato me kar-rocë në parqet vendore. A ka arsye që iprivojnë shqiptarët për të ardhur nëshkollë?

Në diskutim e sipër të kësajteme një bashkëbisedues më tha, seshqiptarët akoma aplikojnë një versiontë rreptë patriarkalizmi, gjë që i pen-gon gratë apo nënat që të vijnë nëshkolla. Edhe nëse kjo deklarate përm-ban një dozë të vërtete, nuk më duketse patriarkalizmi është problemi ivetëm. Më ka ndodhur që një studenteimja, kohë më parë u detyrua të lëshkollën sepse ishte e zënë dhe do tëlindte.

Në një rast tjetër, ndodhi qëisha në detyrë një pasdite, dhe person-eli i recepsionit më njoftoj se kishinardhur dy gra që ishin të interesuarapër kurset që ofron shkolla. Gratë napaskëshin qenë shqiptare. Pasi u për-shëndetëm, i informova për kurset dhevendet e mbetura. Gjatë bisedës, njëranga bashkëbisedueset shprehu pakë-naqësinë e saj për pamundësinë që kapatur të vijë në shkollë gjatë 10 vitevetë fundit. Më thotë që ajo paskambaruar fakultetin ne Prishtinë dhe sendjehej se kishte kryer një padrejtësindaj vetvetes, duke anashkaluarmundësinë e saj për të mësuar Anglishtdhe duke u vet-izoluar në shtëpi.

Arsyeja kryesore më thotë,kishte qenë rritja e fëmijëve. Tani tëgjithë janë ne shkollë me thotëbashkëbiseduesja, mosha e të cilëshamendësova të ishte rreth të 35ve.Edhe mungesat që student të tjera kanëbërë gjatë viteve shkollore, si edhe pro-gresi që ata kanë bërë, kanë qenë të lid-hura ngushtë me preokupimetfamiljare. Shpurja e fëmijëve nëshkollë dhe marrja e tyre nga shkolla,janë arsye legjitime që duket se nuk ilejojnë gratë shqiptare që të ndjekinkurse shkollore dhe që të ndjehen pjesëe shoqërisë vendase.

Është në interesin eshoqërisë vendase që anëtarët e rinj tësaj të inkuadrohen në jetën sociale dheekonomike të vendit. Për këtë arsyeekzistojnë shumë shërbime nga të cilatprindërit shqiptarë do të kishinmundësi të përfitonin. faktikisht, emira e parë është fakti se për të gjithëprindërit që marrin ndihma sociale si“income Support”, “Job Seeker’s Al-lowance (JSA)” apo ndonjë ndihmëtjetër si “Child Tax Credit”, “CouncilTax Credit”, shkolla është praktikishtfalas. Mjafton qasja dhe angazhimi,shkolla është falas. interesohuni nëshkollat tuaja vendore dhe pyesni.Mjafton që letra e asitencës sociale tëjetë jo më e vjetër se tre muaj nga datae lëshimit.

Hartuesit e kurseve dhe

drejtuesit e shkollave e kuptojnëshumë mire, për shem-bull, se një person qëmerr JSA nuk mund tëangazhohet më shumëse 15 orë për javë, pran-daj dhe kurset sajohenqë të zgjasin vetëm 15orë në javë. Kuptohetgjithashtu, që zakonishtprindërit nuk mund tëjenë në shkollë kur ataduhet të marrin fëmijëne tyre nga shkolla, përshembull në orën3:30md. Për këtë arsye,këto kurse organizohennë një mënyrë të atillëqë oraret të mos për-plasen.

Por edhe nëqoftë se orari i shkollëssë fëmijës bien pakndesh me orarin eshkollës së prindit,atëherë, shoqëria ven-dase ka menduar për njëzgjidhje tjetër; çerdhetdhe aktivitete pas-shkollore. Dhe, nëseprindi në fjalë i përm-bush disa kushte, si përshembull të jenë marrëstë ndihmave sociale, kyshërbim ofrohet falas.Mjafton që prindërit tëinteresohen tek shkollate tyre vendore.

Shërbime tëtilla ekzistojnë edhe përprindërit që kanë fëmijëtë moshave para-shkol-lore. Nëse aplikohetherët; pra nës mendonse do të shkosh nëshkollë në shtatorë tëvitit 2010, atëherë in-teresohu që tani, futeemrin tënd në listë.Kërkesat janë të mëdhadhe natyrisht nuk mundtë ketë vende për tëgjithë, por nëseprindërit planifikojnëjetën e tyre dhe i marrinvendimet herët, atamund t’u ofrohen kë-tyre shërbimeve dhe tëpërfitojnë ma së miri.Besoj së është në të

mirën e prindërve nëse të dy ata flasin, shkruajnë dhe lexojnë gjuhën e vendit

ku jetojmë. Si do mendonim sikur an-glezët të vinin tek ne, të mos mësoninShqip dhe ne të paguanim çdo gjë përta, madje edhe përkthyes. unë mendojse është pak e pa drejtë që një personqë ka jetuar ne këtë shtet për gati 10vite të kërkojë një përkthyes.

fatkeqësisht njoh shumëanëtarë të komunitetit tonë që janëvetë-izoluar. Kjo është e keqja më emadhe që ia kanosin vetvetes. uroj që ky shkrim t’ju ketë nxitur samë shumë që të mendoni për arsimintuaj si dhe t’ju ketë dhënë pak infor-macion rreth shërbimeve që shoqëriabritanike ofron për të gjithë ne.

PSE NUK VIJNË PRINDËRITSHQIPTARË NË SHKOLLË?

15 TETor fAqE 6AKTuALiTETnga muhamed Veliu

Ministria e brendshme Bri-tanike Home office ka nisurtë vërë në zbatim amenda-

mentet që ju shtuan gjatë këtij viti,ligjit për heqjen e nënshtetësisë bri-tanike personave që e kanë marrë atëpërmes mashtrimit.

Ky hap ndërmerret nëkuadrin e një sërë masash shtrëngueseqë kanë të bëjnë me shkelësit e ligjit tëemigracionit, që i përkasin na-cionaliteteve të ndryshme në Britaninëe Madhe.Sipas ekspertëve për çështjet e emigra-cionit janë me mijëra personat qënëpërmjet mashtrimit kanë fituar lejeqëndrimi dhe më pas nënshtetësinë bri-tanike.

Kjo detyroi Home office tëhartonte dhe më pas të miratonte disandryshime në ligjin për nënshtetësinëbritanike.Mësohet se Ministria e Brendshme bri-tanike që mbulon edhe çështjet e azilit,në departamentin e nënshtetësisë nëLiverpul ka ngritur një strukturë tëveçantë e cila heton të gjithamashtrimet e kryera në marrjen e nën-shtetësisë.

“DepravationUnit”

Kjo njësi është krijuar tre vjet më parë,merret ekskluzivisht me hetimin eatyre personave për të cilët ka prova tëmjaftueshme se kanë fituar qytetarinëbritanike përmes mashtrimit.

Burime nga Home officepërfshi një sërë përfaqësuesish ligjorpohojnë se “Depravation unit” ka nënhetim mbi 200 dosje të cilat janë ndër-tuar në bazë të dokumentacionit dër-guar nga Ambasada Britanike nëTiranë.

Bëhet fjalë për ato raste kur

emigrant shqiptarë në Britani, kanëkërkuar azil dhe më pas kanë fituar lejeqëndrimi duke dhënë në Home officetë dhëna të falsifikuara dhe kanë ten-tuar të kryejnë bashkim familjarë siçështë sjellja e bashkëshortes,bashkëshortit.Ka edhe nga ato raste kur emigrantëtkanë dërguar ftesa për ardhjen eprindërve apo vjehrrit më vjehrrën sivizitorë në Britani.

Kur ata kanë aplikuar përvizë, kanë dorëzuar një kopje të pas-aportës britanikë të sponsorit të vizëspërfshi certifikatën e tij të lindjes nëShqipëri. Dokumentacioni i ardhur ngasponsori banues në Angli nuk ështëpërputhur me të dhënat e paraqitura nëcertifikatën familjare.

Ky veprim ka mjaftuar përtë zbuluar se ata kanë mashtruar nëmarrjen e nënshtetësisë britanike. Am-basada Britanike në Tiranë, sa herë kazbuluar të tilla raste, i ka dërguar “De-pravation unit” të gjitha dokumentet

shkresore, që janë edhe pikënisja ehetimit për nisjen e procedurave tëheqjes së nënshtetësisë britanike.Këto dokumenta përbëjnë një provë tëshëndoshë për Home office të formu-lojë njoftimin për heqjen e nënshtetë-sisë që në gjyhën zyrtare njihet si“Notice of Decision under s40 of theBritish Nationality Act 1981, depriv-ing of citizenship” Njoftim i vendimitsipas pikës 40 të aktit të vitit 1981 përqytetarinë Britanike që ka të bëjë meheqjen e nënshtetësisë”.

VendimiGjykata tribunale e azilit dhe emigra-cionit në Londër, më datë 14 Tetor2009 e ka cilësuar si të drejtë,kërkesën për heqjen e nënshtetësisëbritanike një emigranti shqiptarë.Ndërkohë nga përfaqësues ligjor që pomerren me këto çështje mësohet se në

këtë gjykatë pritet shqyrtimi i rastevetë ngjashme.“The Albanian” ka mundur të sigurojënjë kopje të vendimit të kësaj gjykatenga i cili, mësohet se emigranti Al-fred qinani kishte apeluar, në këtëgjykatë, refuzimin e vizës sëbashkëshortes.Për të mos krijuar konfuzion apothashetheme rreth vërtetësisë së këtijlajmi, po ashtu duke parë rëndësinë etij,”The Albanian” ka vendosur tëbotojë faksimilen në gjuhën angleze.

Ky apel ka shërbyer për am-basadën britanike në Tiranë sipikënisja e një hetimi, për qinaninrreth mënyrës se si ai kishte mundur tëpërfitonte nënshtetësinë britanike, dhenjëkohësisht bashkëshorten e tij përparaqitje të dokumentacionit të rremëgjatë aplikimit për vizë.

Zëvendës presidenti igjykatës tribunale e azilit dhe emigra-cionit që shqyrtoi këtë çështje në para-grafin e fundit të vendimit thotë.

“Nuk ka asnjëdyshim se faktetnë këtë çështjejanë të vërteta. Poashtu nuk ka asnjëdyshim se spon-sorit të vizës, iështë dhënë njëpasaportë e rreg-ullt britanike. Por është një pas-aportë e rregulltqë përmban tëdhëna të falsi-fikuara.” Gjykatësi i thaemigrantit shqip-tarë Alfred qinanise përfaqësuesja eHome office nëkëtë proces zonjaTanner, i kishtedorëzuar trupitgjykues vendimine marrë, për heq-jen e nënshtetësisësipas nenit 40 tëligjit për nën-shtetësinë bri-tanike miratuar nëvitin 1981.Kjo kërkesë ështëpranuar ngagjykata.

Vështirësitëe apeleve

Avokati Naim Hasani thotë se kemi tëbëjmë me hapin e dytë nga Home of-fice për këtë çështje. Sipas tij, fillim-isht personave për cilët ka prova tëmjaftueshme se kanë gënjyer kur kanëaplikuar për qytetari, Home office i kadërguar një letër ku i është treguar seç’farë informacioni ka për ta se atakanë gënjyer.Dërgimi i letër njoftimit për heqjen enënshtetësisë, është hapi i dytë ashtusikurse e kërkon edhe ligji.Avokati Hasani në mënyrë të detajuartregon hapat që ndërmerren në të tillaraste.

“Në jemi në pritje të çësht-jeve të tjera për të cilat vendimi do tëjetë i njëjtë. Personalisht në kompan-inë time deri tani kanë mbërritur treletra ku klientët tanë njoftohen se iështë hequr e drejta e nënshtetësisë bri-tanike. Për këto tre raste jam duke okonsultuar me ekspertë të tjerë ligjornëse është e drejtë që t’i këshillojklientët e mi ta apelojnë këtë vendim.Nëse ata do të apelojnë duket seshanset e fitimit të apelit janë shumë tëvogla. E nëse ata do të humbim apelin,atëherë sekretari i shtetit do të lëshojë“Deprivation order”, vendimin për-fundimtarë për heqjen e nënshtetësisë.E njëjta gjë do të ndodhë nëse ata nukapelojnë vendimin e Home office.Menjëherë pasi “Deprivation order”është firmosur nga Sekretari i Shtetit,nisin procedurat e rishikimit se si per-sonat në fjalë kanë fituar “indefiniteLeave to remain in the uK”, lejen eqëndrimit pa limit në uK.

Pash këtij shqyrtimi Sekre-tarit të shtetit nuk i mbetet gjë tjetërveçse të firmosë “removal Direc-tions” urdhër dëbimin nga uK. Edheky vendim për të dëbuar këta personaështë i apelueshëm. Në këtë apel do tëshqyrtohen të gjitha ligjet për të drej-tat e njeriut, familja, punësimi, shkol-limi dhe koha e gjatë e të qëndruarit nëuK.Mbetët në dorë të Sekretarit të Shtetittë vendosë më pas për llojin e lejes sëqëndrimit duke anuluar irL e marrëme identitet kosovar” tha ai.

HOME OFFICE NIS HEQJEN E NËNSHTETËSISË

BRITANIKE MASHTRUESVE

��

�� !"��##"��

$� %��

&� %�� ' �� %�� (�� (�� !� ��"#$�� %��&�� %��' ��(��%�� )�� %�� !��%�� %�� %�� (��(�� %�� ' � �� )�� ' �� )�� %��(��(��' ��

*� ��%�� %%�� *�� %%�� &�� %�� *��+�,�� -��%��- !��%�� &�� !�� &�� %%�� %%�� %�� %��*�� % ��%�� .�� +��&�� -� �%�� !� � /�� %�� &�� %%�� %�� &�� %�� +!,��-��(�� .�� /�� 0.� $1*�� %�� $�#�,2�-�� 3�

4$�#5�� %�� 3�

6�� 7�� 5��,2�-� 8�� ,�� ' � )��-� �� 9�

Zbulohen rastet e para. Ka të drejtë apelimi. Shanset e fitimit të apelit të pakta.

© CROWN COPYRIGHT 2009

KB (para: Albania [2009] UKAIT 00043 ASYLUM AND IMMIGRATION TRIBUNAL

THE IMMIGRATION ACTS

Heard at: Procession House Date of Hearing: 8 September 2009

Before:

Mr C M G Ockelton, Deputy President of the Asylum and Immigration Tribunal Senior Immigration Judge Storey

Between

KB Appellant

and

THE ENTRY CLEARANCE OFFICER, TIRANA Respondent

Representation For the Appellant: Mr Alfred Qinani (the sponsor) For the Respondent: Ms M. Tanner, Home Office Presenting Officer

A genuine document may contain a false representation. If it does, refusal under para. 320(7A) is lawful.

DETERMINATION AND REASONS

1. The Appellant is a national of Albania. She applied to the respondent for entry clearance with a view to settlement in the United Kingdom as the wife of the sponsor. Her application was refused. She appealed to the Tribunal, and an Immigration Judge allowed her appeal. The respondent sought and obtained an order for reconsideration. Thus the matter comes before us.

2. The sponsor is a British citizen, and, apparently, also a national of Albania. He came

to the United Kingdom in October 1998. He said that he was Kosovan, and claimed asylum. Apparently without any very serious enquiry into his nationality, the Secretary of State granted him refugee status. After he had had that status for a

Prej 8 vjetësh kërkohej nga drejtësiaangleze, pasi akuzohej për kryerjen enjë vrasjeje. Por, ai kishte arritur që t’ishmangej arrestimit, duke u rikthyer nëShqipëri, ku edhe jetonte. Pas kërkesëssë gjykatës, i kërkuari A. Cubi ka rënënë pranga, i akuzuar për ngjarjen endodhur në Angli ku mbeti i vrarë njëemigrant shqiptar. Sipas burimevezyrtare, Cubi u arrestua në banesën etij në fushë-Krujë ku edhe jetonte.Ndalimi i tij u bë në zbatim të vendimittë Gjykatës së rrethit Gjyqësor Krujë,e cila në të njëjtën datë mbi kërkesën eProkurorisë së rrethit Gjyqësor Krujë,kishte vendosur caktimin e masës sësigurimit “arrest me burg”, për këtështetas. Kjo masë sigurimi ishtekërkuar nga organi i akuzës, pasiProkuroria e rrethit Gjyqësor Krujë,më dt .24.09.2009, kishte regjistruarprocedimin penal në ngarkim të tij,mbi procedimit penal të transferuarnga autoritet e drejtësisë së Mbretërisësë Bashkuar. Sipas prokurorisëshqiptare, i ndaluari dyshohet se gjatëvitit 2001, ndodhej si emigrant nëMbretërinë e Bashkuar. Ai shfrytë-zonte një identitet të rremë në vendinishullor, ku ishte regjistruar edhe tekautoritetet britanike. Sipas burimeve,Cubi ishte regjistruar si shtetas koso-var, për të përfituar leje-qëndrimin nëAngli. Më datën 17 Gusht të vitit 2001,ai dyshohet se është përfshirë në njësherr. Ngjarja ka ndodhur në rrugën “Beach-borough road Gh Cheriton, folke-stone”, në Kent të Anglisë. Ai ka pasurnjë konflikt për motive të dobëta meshtetasin shqiptar frederik Ndreka, tëcilin e ka qëlluar me thikë duke ishkaktuar vdekjen. Më pas, Cubi ështëlarguar nga Anglia për t’u kthyer nëShqipëri. Por policia angleze nisihetimet në lidhje me këtë ngjarje. Ajoarriti që të identifikonte autorin ekrimit, dhe më pas të zbulonte se ku aindodhej. Pas bashkëpunimit me au-toritetet shqiptare, u krye edhe arres-

timi i të kërkuarit, në banesën e tij nëfushë-Krujë.shqiptarët e vrarë në angli

1. -1997 Vritet me thikë TitZela, autori i vrasjes kastriot kala2. -1999 Vritet me thikëBledar mone, autori vrasjes sokolDrenova3. -2000 Vritet me thikë Pal

qerimi, autori vrasjes nikë Pylla4. -2000 Vritet me thikë Flo-rian ndoja-Delia, autori vrasjesPjerin Cefa5. -2001 Vritet me thikë Për-parim malaj, autorë arbenPali,marjan lukaj,Petrit Coli6. 2001 Vritet me thikëmithat lleshi nga 3 shqiptarë endetë pakapur.7. 2001 Vritet me thikw Fred-

erik ndreka, autori i arrestuarafrim Cubi8. -2002 Vritet me thikë dhemë pas digjet në makinën e tij Tafkrasniqi (Vladimir shabani).9. -2002 Vritet me thikëDenis Ceka, autorë të vrasjes astritmanahasa,shpëtim Celhasa.10. -2002 Vritet rexhepHasani autori vrasjes pakistanezimushtaq ahmed.

11. -2002 Vritet me armëzjarri Edmond çullhai, denuar pervrasjen Florian metalla12. -2003 Vritet me thikëarber jahelezi, autori arben mur-rja denuar 25 vite burg.13. -2003 Vritet me thikëroland Bici, autori i pazbuluar.14. -2003 Vritet me thikëFetah marku, autori richard Ellis.15. -2004 Vritet me thikë Dri-tan Perdoda, autori rizvan ma-tranxhi dhe të tjrë të pazbuluar.16. -2004 Vritet me thikë altinmolita autorët Vionest Dema ,ErmirDema, mevlan Dema.17. -2004 Vritet me thikë ar-mando gjika. autori, Eddie samuel.18. -2004 Vritet me thikë Xhe-vahir Demaj. autori, robert linadi.19. -2006 Vritet avni leshi.autori, Darius Baskys20. -2006 Vritet ma armezjarri Prel marku. autorw kujtimspahiu, Herland Bilali.21. -2007 sadik Duba godetme thikë për vdekje bashkeshortenalida Duba22. -2007 Vullnet kastratigjendet i vetëvrarë në shtëpi.23. -2008 Emona Dauti i për-dredh kokën për vdekjebashkëshortit Elez Dauti.24. -2008 Cima sogojeva vritetme armw zjarri në shtepinë e tij nëveri të londrës m. Veliu

Policia shqiptare arreston Afrim Cubinme kërkese të prokurorisë britanike

Vrau në Kent prangoset në Krujë

15 TETor fAqE 7AKTuALiTET

>>> Vijon nga faqe 3

shoqatash (vetëm brenda klanit tëtyre) ose në rastet më të mira shumëkryetarë krijojnë shoqatëza në mënyrëqë të kenë një prezantim numëror tëfuqishëm përpara fondacioneve nëmënyrë që të marin sa më shumë për-fitime financiare. Për rrjedhojë këtoshoqata yshten të aplikojnë për ato pro-grame që janë më të lehta dhe që kanëshumë para. Si është e mundur qëpothuajse nuk ka ndryshuar fare numrii fëmijë shqiptarë që mësojnë gjuhënshqipe në Britani?

Cila nga këto shoqata apogrumbullime shoqatash mund tëkundërshtojnë shifrën kokëfortë kurmë pak se 1 përqind e fëmijëve shqip-tarë në Britaninë e Madhe mësojnëgjuhën shqip?Ky fakt i përsëritur edhe herë të tjeranë gazetën tonë, duket se vazhdon tëjetë kokëfortë edhe përballëdeklarimeve pompoze të disakryetarëve të shoqatave shqiptare, tëcilët nuk ngurojnë të deklamojnë suk-sesin e tyre, por që vizioni i tyre ështëkaq lokalist, saqë edhe një kryeplakkatundi do t’ua kishte zili.

Edhe në Mbretërinë eBashkuar ka akoma mësues që kryejnëmisionin e tyre fisnik, për të mësuargjuhën e paraardhësve atyre fëmijëveqë lindën në emigracion, por qëmosndërgjegjësimi në shkallën e duhur

të prindërve të tyre, ka bërë që ata tëmos jenë në gjendje të komunikojnëme gjyshërit e tyre në Shqipëri,Kosovë etj etj.

Po si është e mundur qëshumë shkolla shqipe u mbyllën? Pseprindërit shqiptarë nuk pranuan që tëçojnë fëmijët e tyre nëpër shkolla kurmësuan për shifrën e parave që këtoshoqata marrin dhe nuk pranuan tëabuzohet me ta he në emër të tyre?

Duhet theksuar se shifra prej1% u konkludua në një takim (qëmbeti i vetëm) që u bë në ambasadënshqiptare në lidhje me këtë problem.(Nëse mblidhen shifrat e deklaruara nëatë takim, për t’ua bërë qejfin edhe disakryetarëve, po e pranojmë shifrën 1%pasi realisht besohet se janë më pak).

Mbetet gjithashtu kokëfortëfakti që në emër të shqiptarëve merrenrreth 1 milionë pand në vit. Ështëvërtet e mrekullueshme kur shikon

fëmijë shqiptarë të veshur me rrobakombëtare apo që valëvitin flamurinkuq e zi, nëpër festa të ndryshme.

Çdo qytetar i ndershëm do takonsideronte të papranueshme, të turp-shme dhe tejet abuzive “punën” e kë-tyre shoqatave që marrin 1 milionpaund në vit, por që “u shërbejnë”vetëm 1% e fëmijëve shqiptarë , për tëmësuar gjuhën shqipe.

Problemi komplikohet edhemë shumë nëse pyetet se deri ne çfarëniveli arrijnë këta fëmijë të përvetëso-jnë gjuhën shqipe, pra mbarojnë vetëmabetaren. Po ç’ndodh me më të rriturit?

Është për të ardhur keq dhepa frikë mund të konsiderohet e turp-shme dhe tepër fyese, që shoqatat abu-zojnë në emër të këtyre fëmijëve, dheabuzimi i parë është abuzimi financiar.Shpresojmë se nuk do të na akuzojnëneve që publikuam këto fakte, pra

partë që ata marrin, pasi është detyrimi tyre që t’ua bëjnë me dije të gjithëvese sa para kanë marrë nga shteti anglez.

Në vend që kjo shifër tëshërbejë si një alarm, si një kambanënë kokat e tyre “atdhetare”, dhe këtapatriotë të paparë të fillojnë së pari njëfushatë ndërgjegjësuese në mënyrë qëkjo shifër të rritet ndjeshëm, apo sëpaku të jetë në përpjesëtim të drejtë meparatë që ata marrin në emër të këtyrefëmijëve, shoqatat apo grumbujt eshoqatave shikojnë mundësinë e orga-nizimit të ndonjë aktiviteti për fla-murin, dhe ja ku “u kry”edhe misioni ityre. (të shohim se si do të veprohet meshifrën kombëtare pra pagesën hyrëse).

Në fund duam të theksojmëse “The Albanian” ka mbështetur dhe

mbështet çdo organizatë apo shoqatëqë është në shërbim të komunitetitshqiptar në MB, por kurrsesi nuk do tëmund të anashkalojmë misionin tonëprimar të informimit.

Për t’u rikthyer tek peticionepër gjuhën shqipe nga mori edhengasje ky shkrim ndjejmë keqardhjenmë të madhe që ky numër kaq i vogëlnënshkruesish, shprehjeje e qartë e or-ganizimit të shqiptarëve të këtushëm.

Të paktën mbase këtyrekryetarëve do t’u skuqet faqja kur nganjëra anë dalin dhe deklamohen si atd-hetarët më të flaktë dhe të papërsërit-shëm dhe nga ana tjetër emri i tyre nukështë tek një peticion i cili a për qëllimfutjen e gjuhës shqipe subjekt të GCSE.

Cila nga këto shoqata apo grumbullime shoqatash mund tëkundërshtojnë shifrën kokëfortë

kur më pak se 1 përqind e fëmijëveshqiptarë në Britaninë e madhe

mësojnë gjuhën shqip?

Per te gjitha ceshtjet e emigracionit1-Bashkime familjare perfshire bashkeshortet, femijet dheprinderit 2- Aplikime per VISA martesore dhe VISA per te fejuarit e per-sonave me leje te perhershme qendrimi me Birtani apo meshtetesi Britanike. 3- Leje qendrimi apo hyrje si partner I pamartuar I personaveme shtetesi Birtanike apo leje te perhershme qendrimi. Lejeqendrimi si student, leje punesimi apo qendrim per experi-ence pune apo si Migrant me Kualifikim te Larte etj. 4- Processe divorcimi dhe ndarja e pasurise per ciftet qe divorcohen. Perfaqesim ne procedurat per mbrijtjen e femi-jeve. 5- Nse jeni refuzuar nga Home Office si familje per tu perf-shire ne Amnesti per arsye te ndryshme. 6- Nese keni pesuar aksidente ne pune dhe aksidente tetrafikut rrugor dhe nuk ka qene faji juaj dhe kerkoni kompen-sim. 7- Kompania operon skemen e ndihmes ligjore falas per atapersona qe nuk jane ne mardhenje pune ose kane te ardhurate vogla.

Address: 58 Uxbridge Road, Ealing London W5 2ST Tel: 02082310440 e-mail [email protected]

JR JONES SOLICITORSAvokati Naim Hasani

ne sherbim te komunitetit shqiptar ne AngliNe mund t’ju ndihmojme

Deshironi te dergonimakina ne Shqiperi apo Kosove?TRANSALBANIA UK JU NDIHMONKontaktoni Ledin ne tel:

07538792157

www.luleonline.com

Dërgoni lule në të gjithë botën. Mundësia më fantastike për tëkujtuar të dashurit tuaj në mëmëdhe apo në botë

A ka dhuratë më të çmuar sesa një tufë me lule për të dashurëntuaj në Tiranë apo gjetiu?TELEFONO: 07788406825

15 TETor fAqE 9AKTuALiTETLermeni pak atdhePak më shumë shqiptar*Atdheut nuk i thuhet kurrë lamtumirë. Ky është kod i trashëguar prej kohësh dhe ruhet me

një fanatizëm të madh prej mërgimtarëve shqiptarë. Ndoshta një “mirupafshim të mbësht-jellë në lot”. Askush më shumë se poetët e mërguar nuk e përjeton dhimbjen për tokën-

atdhe, për tokën që kurrë nuk mund të harrohet. Dhe ekziston një lidhje e veçantë mes shqiptarëve dhe Anglisë (Londrës në veçanti), por

që poetët e këtushëm u mëshojnë më shumë përjetimeve, emocioneve, sesa historisë; që ngadeklarimet për ndarjen e Shqipërisë, deri tek vendosmëria angleze për të ndaluar një masakër ngamë të përgjakshmet dhe më të pashembulltat në një truall të atdheut tonë, në Kosovë.

Por ky nuk ka qenë motiv i vetëm që i shtyu poetët shqiptarë që jetojnë në Mbretërinë eBashkuar të shkruajnë diçka më shumë se një përjetim, të formulojnë ashtu siç e ndjejnë atë qëquhet krijim, qoftë në poezi apo në prozë.

ishte ballafaqimi me kulturat e tjera, kur krejt të vetëdijshëm për vlerat e çmuara dhe tëlakmueshme që trashëgojmë si komb, gjeten një arsye më shumë për të thënë fjalën e tyre, sido-mos kur identiteti nëpërkëmbej, apo kur kalonin nga ndonjë muze në metropolin anglez dhe shih-nin diçka nga Shqipëria.

Një vend ku qëndroi mbreti shqiptar, apo ndonjë kostum kombëtar shqiptar të ekspozuarnga Bajroni dhe deri tek ndonjë shkrim i zonjës së madhe angleze, Edit Durham, që bëri aq shumëpër shqiptarët dhe Shqipërinë. E pse jo një hotel të vogël, ku qëndruan kryeministri i parë shqip-tar, së bashku me të gjithë delegacionin që përfaqësonin Shqipërinë. Të gjitha këto duken se kanëqenë shkëndijat që, të gërshetuara me realitetin shqiptar i cili vazhdon të mbetet i dhimbshëmdhe,duke u ndjerë krejt të pafuqishëm për të ndryshuar diçka, pasi ndihen më shumë se të braktisur,vendosën të mbrohen prej gjithçkaje dhe të hyjnë në kalanë e fuqishme dhe të vështirë të letërsisë(ndonëse disa prej tyre edhe për herë të parë) dhe të thoshin fjalën e tyre në mënyrën e tyre krejtorigjinale.

Kështu gjetën pallton që do t’i mbante ngrohtë, jo vetëm prej të ftohtit anglez, por edheqë do t’i mbronte edhe prej pluhurit, shpeshherë të padurueshëm që ngrihej rreth tyre. Dhe nëse pik-torët për ATDHEuN e largët, kishin fiksuar një imazh, një vatër, një ngjyrë, krijuesit poetë e mba-jnë ATDHEuN shumë afër, e mbajnë shumë ngrohtë dhe jo rrallë, fjala e tyre merr përmasat e njëthirrje ndërgjegjshmërie, për të gjithë bashkatdhetarët, për t’u ndjerë pak më shumë krenar.

Me fjalën e tyre këta autorë krijojnë rryma të fuqishme, të cilat, jo vetëm që largojnëpluhurin e përçudnimit, që vjen, jo rrallë herë, rreth tyre, e që dihen fort mirë sesi dhe pse krijohet,por tejçojnë vlera shqiptare, që janë të papërsëritshme dhe të lakmueshme, duke risjellë në mend-jen e “të pluhurosurve”, pak më shumë dritë që rrezaton mbi thënien e rilindësve se jemi krenarëqë jemi shqiptarë.

“Lërmëni pak atdhe” është thirrja që i bashkon të gjithë këta krijues në këngën e madheshqiptare, ku duket se në fund duhet të ketë një varg, një kërkesë për një copë tokë shqiptare,ku duan të prehen...

Kjo antologji duket si një letër e gjatë, një letër e nisur drejt atdheut, ashtu si dhe drejtdiasporës shqiptare që nuk ka ndonjë adresë, por duket se u drejtohet të gjithëve, që ngapushtetarët e politikanët dhe deri tek ata mërgimtarë që kanë harruar të jenë shqiptarë, apo atyre në-nave që në mërgim i porosisin fëmijët, kur i nisin për në shkollë, që të mos thonë sejanë shqiptarë.

Është një këngë e gjatë që sfidon doganat, vizat, aeroportet apo kontrollet. Është këngëqë shpërthen meridianët shpesh herë të hekurt për ne shqiptarët dhe shkon drejt njëdere që për-fundon në ATDHE. u gjetën një mijë e një arsye për largesën dhe sidomos mungesën“Atdhe” dhe nëse dikur kishin shkruar ndonjë varg për mërgimtarët, tani ata vetë ishin subjekti.Sa e ëmbël është vatra ATDHE.... Dhe krijuesit kanë një gjuhë sa të vështirë aq edhe të thjeshtëtë komunikimit. Nuk është e rëndësishme nëse u takuan në ndonjë bibliotekë, në ndonjë tavolinëtë thjeshtë druri, apo në ndonjë sallon të aristokracisë angleze.

Ata i bashkoi diçka më shumë se stili, më shumë se poezia, apo letërsia në tërësi. ishtefjala shqip dhe dëshira për t’u ndjerë pak më shumë shqiptarë, në ballafaqimin e madh të kultur-ave dhe të vlerave. Tani bota është bërë e vogël, por duket se trenat e Evropës po na lanë akoma tëpresin nëpër stacione, apo bileta jonë është parashikuar për në kohë të vona. Autorët e kësaj an-tologjie kërkojnë pak më shumë atdhe dhe vetënxiten duke kërkuar edhe prej bashke komabasvepër t’u ndjerë pak më shumë shqiptarë.

***

Krijuesit në Mbretërinë e Bashkuar kanë një hapësirë të gjerë krijimi dhe një gjeografi mjaft tëlarmishme. Ata vijnë thuajse nga të gjitha trojet etnike shqiptare, duke pasqyruar në krijimet e tyre që nga ambientet e aristokracisë angleze dhe deri tek qytetet e gurta, apo tek zanat ebjeshkëve. Kjo antologji që përfshin krijues të ndryshëm, nga rrahman Dedaj, shkrimtari mepërmasa evropiane, deri tek 17-18 vjecarët apo dhe të tjerë që hedhin hapat e parë drejt letërsisë,të veshur me mantelin e poetit.

Përsa i përket qëllimit mund të thuhet se është tejkaluar. Nëse në fillim u mendua se kjoantologji do të shërbejë si një tribunë ku do të bashkohet zëri i krijuesve shqiptarë në Mbretërinëe Bashkuar, pasi ky vend njihet si një nga vendet ku komuniteti shqiptar është më i riu (mosha etij numërohet me gishtat e dorës) dhe do të jetë si një nxitje për të gjithë krijuesit sidomos ata tërinjtë, tani besojmë se kemi të drejtë të pretendojmë se nëpërmjet kësaj antologjie po tejçojmë edhenjë vlerë të fuqishme letrare.Le të besojmë se ky do të jetë një hap që do të kthehet në traditë si mbrojtje e vlerave të çmueshme,dhe të lakmueshme që na karakterizojnë si komb.

Petrit KuÇANA Londër 10 janar 2004 *Pararthënie e antologjisë së parë

“The Albania” & “Edit Durham”, kanë filluar përgatitjet

për realizimin e antologjisësë tretë

“Lërmëni pak atdhe”, antologji e krijuesve

shqiptarë në Mbretërinë e Bashkuar.

Lajmërohen të gjithë krijuesit shqiptarë që jetojnë në

Mretërinë e bashkuar që tëparaqesin krijimet e tyre

pranë redaksisë së gazetës

The albanian newspaper122 White Hart lane

london n17 8HPwww.thealbanian.co.uk

Tel/fax:[email protected]

oPinion 15 TETor fAqE 10

nga Brixhilda ndininuk mund të shtrojmë problemin e krizëspolitike në shqipëri pa përmendur dhe traj-tuar çështjet ekonomike , sociale dhe qytetare.

Përpara disa ditësh në edicionin e lajmeve fatosLubonja, në një nga debatet e ashpra politikethoshte se vendi ynë, pra Shqipëria ndodhet nënjë krize të thellë politike dhe demokratike.Është bërë kaq problematike fakti që partia so-cialiste humbi zgjedhjet politike në qershor saqë nuk ka ditë të mos flitet e të mos shndërro-het në polemika duke i kontestuar këto zgjedhje.Dhe janë liderit e partisë që bëjnë thirrje të dalinnë rrugë e të revoltohen .

Ata do të bënin mirë të mendojnë përpopullin për ata njerëz që janë vërtet në nevojeurgjente. Atje njerëzit janë më shumë të frikësuarse mos humbin vendin e punës, humbjen e rrogës,kanë një frikë të madhe për të ardhmen, dukemenduar se ajo nuk do të jetë më e mirë për fëmi-jët e tyre .Por ajo ç’më ka bërë përshtypje, ështëse kriza ekonomike dhe politike ka mobilizuarnjerëzit : të cilët kanë nevojë të bëhen me shumëaktor për atë çfarë po ndodh. Por në të njëjtënkohë çdo njeri ndjen mbi shpatulla pafuqish-mërinë. Atë pafuqishmëri që është e lehtë tëngatërrohet me pamundësinë.

Ka edhe një krizë autoriteti dhe ne eshohim edhe sot nëpër shkolla , shpërdorimin efigurës së mësuesit dhe përballjen me dhunën.qeveria nuk është thjesht material, nuk është cak-tuese por jeni ju , unë, dhe një sërë, sasi te tjera el-ementesh.qeveria pra është vetëm një simbol qe zbatohetnga dëshira kolektive. Dhe duke qenë e tille ajovendos limitet ç’farë duhet dhe nuk duhet bërë.Nëse ne zhdukim qeverinë që udhëheq një vendna ngelet vetëm ligji i xhunglës, ndeshja kushështë me i forti.

Ne hyjmë atëherë në një sistem çmen-durie në kuptimin psikopatologjike të termit.Është shteti që na lejon të bëjmë lidhjet dhe tëidentifikohemi njeri me tjetrin.Në Japoni kriza shikohet si një shans , duke men-duar se nga me e keqja mund të dalë me e mira.Edhe frojdi vetë nga gjithë ato vuajtje që kishtekaluar nuk u mburr as u shndërrua në dikushtjetër por ngeli i thjeshtë dhe modest deri në fundtë jetës së tij. Është vërtet mirë kur socialistëtdalin duke bërtitur se ne do të ndryshojmë jetën esecilit dhe të gjithë shqiptarëve në përgjithësi,duke u munduar të tërheqin vëmendjen e të për-fitojnë në këto momente krize .

Një gjë e tillë nuk do të ishte e mundursepse na del në një mënyrë individualiste social-iste që bëjnë sintezën midis një lloj miqësie dheindividualizmit. Po ashtu për të ndryshuar jetën etë gjithë shqiptarëve le të kujtojmë sistemin ko-munist ne Bashkimin Sovjetik ku frojdi e kishteparashikuar se ky sistem do të shembej sepse nuknjihte pra mohonte udhëtimin drejt vdekjes përshkak të ideve te mëdha që kishin siç ishte kolek-tivizmi. Në qofte se këta lider partish kërkojnëtë bëjnë revolucion të dalin në rrugë të krijojnëturbullira nëse kanë të drejtë mbi thelbin dhendryshimin e gjërave pse jo , por në asnjë mënyrenuk duhet t’i lejojmë të bëhen të dhunshëm, “jo”.Një nga mësimet që është nxjerrë nga revolu-cionet politike është se ato paguajnë shumeshtrenjtë pamjen e simplifikuar. Ata mendojnë semjafton të vësh një popull në këmbë dhe gjithçkashkon për mrekulli, kur është krejt e kundërtaduhet të luftosh dhe nxitesh të gjithë komplek-sitetin e gjendjes njerëzore. Në disa perioda tëtjera të jetës sime kam pasur vetëm një vëzhgimthjesht të ngushtëzuar lidhur me problemet poli-tike. Por duke menduar me gjatë rashë nëmendimin se nuk mund të shtrojmë problemin ekrizës politike në Shqipëri pa përmendur dhe tra-jtuar çështjet ekonomike , sociale dhe qytetare.Pra nuk është vetëm një krizë politike ,ekonomike por edhe një krizë qytetërimi civiliz-imi, dhe elementet e parë të kësaj krize janë sh-palosur në planin ekologjik, me pyetjet mbiçrregullimet e klimës, me dëmtimet dhe

ndryshimet bio duke parë në planin social,meproblemet e zgjerimit të pabarazive(inegalitetit)duke pasur këtu parasysh pamjet e trazirave tëurisë në 2008. Kriza ekonomike financiare dhepolitike ka ardhur fill pas kësaj,por ajo vjen për tënjëjtat arsye.

Arsyet janë nga më të thjeshtat dukefilluar nga ato që formon një çift apo një familjenga mos të qënit të përgatitur nga mënyra e tëndjerit keq në raportet që ne kemi me natyrën ,bazuar mbi prodhimtarinë që ne na shqetëson, joajo prodhimtari që prek ekosistemin, porgjithashtu dhe pabarazia sociale, për shembull ,vetëm dy qind e njëzet e pesë persona kanë tënjëjtat të ardhura me ato të dy miliard e gjysmënjerëzish.!Mos përgatitja e mos marrja e masave ka qenë nëqendër të krizës financiare. ish- drejtori i bankësqendrore në Belgjike , B. Lietaer ,jepte shifratpërpara krizës: Ne tre mijë e dyqind miliard dol-larë që qarkullonin çdo dite në vendet financiare, pjesa e fitimit real ishte vetëm 2,7%! Mos për-gatitja dhe të ndjerit keq bëri që shoqëria jonë tëbazohet mbi mënyrën e jetesës individuale dheasaj kolektive. Le të marrim tre buxhetet më tëmëdha internacionale që janë armatimi,lëndëtnarkotike,dhe publiciteti:që prezantojnë gati tridhjetë herë shumën që dotë ishte e nevojshme për të trajtuar problemin siçështë p.sh ai i urisë, i ujit të pijshëm , mjekimevebazike dhe atyre të strehimit.Pra ku është në të vërtete mosmarrja e masave?Kur janë këto tre superfuqi mondiale që kanëpërgjigjen e të jetuarit keq,për kompaninë elendeve narkotike , është mese e qarte.Kurse për shpenzimet ushtarake , ato përbejnë es-encialen , menaxhojnë frikën,dominimin ...... pra përsëri mënyrën e të ndjeritkeq.Do thoni ju cili është raporti me publicitetin. Përç’farë na flasin reklamat?

Ato flasin jo për prodhimet që shesin,por na flasin edhe për lumturin ,dashurinë, bukur-inë......na bëjnë të ëndërrojmë dhe nganjëherë tëjetojmë në një planet tjetër pra jashtë realitetit.Ka kaq përqendrim dhe thithje themelore ëndër-

rimesh tek njeriusaqë reklamat ezhvendosin atë nëradhën e te priturit(një dite do ti kemedhe unë..)Kur dëshira rela-

tive e njeriut nukmund të përm-bushet me kë-naqësitë relative që(për ato gjera qëdua të kem, e të pa-surit në të ardhmen)një njeri që është itërhequr nga këtoreklama do të kon-sumojë , do tëprovojë një mo-ment të vogël kë-naqësie dhe me pasdo të ndjejë një llojzhgënjimi.Është ajo logjika etë kërkuarit meshumë duke mos ukënaqur me atë qëke dhe që krijon atëvarësinë . Pra ne gjendemi nënjë moment të

varur nga publiciteti, si duhet ti shpëtojmë kësajmospërgatitje?Por pyetja më e vështirë është ajo e të mos pasuritnevojë pra e të ndjerit ngopur.Mund të lirohemi nga një varësi kur kemi një per-spektive pozitive për të dhënë një eksperiencë kurndjehesh mirë dhe nuk ke nevojë për të.Në të kundërt do të ishte shumë e vështirë ta për-balloje. Ne na duhet të pranojmë limitet tona , parrezikuar zhgënjimin, që do të thotë të vësh nëpërdorim perspektivat cilësore në drejtimin e tëjetuarit dhe të qenit mirë.Duke mos harruar sa të vështirë e ka njerëzimipër të jetuar me kushtet e veta.Në këto vështirësi që shndërrohen në dëme ko-laterale në raport me natyrën, me krizënekologjike ; me të tjerët ,janë probleme sociale ,të tonat, janë hiperkonsumimi, hiperactiviteti ,stresi etj.. Të gjithë kemi pasur rastin të shohimsektorin turistik dhe impaktin që ka sjellë njëzhvillim kaotik dhe vrasës për natyrën që ështëbaza e tij. Ne kemi parë nga afër masakrat eshumë qyteteve shqiptare bregdetare duke përm-bysur çdo parashikim , duke përdhunuar peiza-zhet dhe natyrën duke zhdukur me mijëra hektarëpyje e kolina.

Këtu nuk e ka fajin vetëm politika poredhe kultura e pakët dhe civilizimi qytetar dhe aii investuesve që do të sillte edhe kërkimin e llog-arisë nga ana e turistëve , nga ana e një shtetiligjor, ekologjisë dhe ambientit. Ne kemi nevojëpër identitet të kthimit të natyrës që kemi sakato-sur. Zhvillimi kaotik i turizmit apo çdo lloj sektoritjetër ekonomik nuk i bën mirë asnjërit prej nesh, asnjë shteti dhe partie politike, prandaj ne njëko-hësisht duhet të ngremë zërin që e gjithë shoqëriashqiptare të shkund pluhurin dhe të ndërgjegjë-sohet dhe të parandaloj masakrat qe i bëhennatyrës .

Pra ne duhet të bëjmë një ndryshim in-dividual dhe kolektiv njëkohësisht. Për shumëkohë ne e kemi kundërshtuar të pranojmë , disathoshin se në qoftë se nuk bëjmë ndryshimestrukturash , nuk mund të bëjmë ndryshime men-talitetesh, por në qoftë se nuk ndryshojmë ne vetë

nuk mund të ndryshojmë të tjerët pra , mbetetvetëm një iluzion të ndryshojmë botën.....Këto ndryshime duhen bërë ë dy etapa dhe ter-rene.

Disa lider si Gandhi e kishin kuptuar,se brenda lëvizjeve dhe përpjekjeve për t’u liruare t’u ndjerë i lirë duhet të bëjë në të njëjtën kohënjë punë pra analizë mbi veten tënde.Po përmendim Gadhin këtu si një lidër të revolu-cionit humanist qe ka ekzistuar ,i cili është quaj-tur edhe babai i revolucionit indian (ku edhe i dhapavarësinë ekonomike indisë përballë anglezëve)por mund të përmendim revolucionin e Majit të68-ës në Paris ku megjithëse çështjet socialeekzistonin hoqi perden botërore mbi pyetjet e tëqenit mirë, dhe jo në atë që do të kem . influencae tij është edhe tani e dukshme mjafton të shohimkrijimet dhe ndryshimet kulturore.

E ngjashme me të ka qene dhe lëvizjastudentore e dhjetorit të 90 dhe kontributi i saj përpërmbysjen e sistemit komunist dhe mitin e dik-tatorit Enver Hoxha, bashkë me regjimin e tijpesëdhjetë vjeçar , duke i detyruar ata që e patënngritur këtë mit, të kalonin me parë mbi "trupin"e tij nëpër rrugët e Tiranes. rrëzimi i bustit tëEnver Hoxhës, çliroj më në fund zemrat e shqip-tarëve, që i kishte mbytur frika e tmerri i regjimit.atyre që patën fatin e keq t'u pritej jeta në mes ngasegmentet kriminale të sistemit diktatorial. Ne ungritëm vërtet për një shtet demokratik, për njështet të së drejtës. Dhe nëse një gjë e tille nukështë arritur ende deri sot, ne nuk duhet të rresh-tim se thëni të vërtetën. Kurrë nuk mund të bëjmëkompromise me çfarëdolloj qeverisje në kurriz tëatyre idealeve, të cilat, na udhëhoqën ne, dhendriçuan Shqipërinë ne Dhjetor 1990. Ato ngjarje kanë lënë gjurmë të thella në zhvil-limet politike, ekonomike e shoqërore në shtetinshqiptar, dhe ne jemi trashëgimtarët direkt tëkësaj lëvizje këtij ndryshimi dhe këtij revolu-cioni. Dhe ne duhet të mbështesim njeri –tjetrinpër të ndryshuar . objektivi është te vëmë en-ergjinë më të mirë e pozitive njerëzore në shër-bim të të qenit mirë të jetuarit të lumtur sesa nëatë çfarë na bëjnë të ëndërrojmë se do të kemi.Për te gjetur këtë kënaqësi për të jetuar duhet tëdish ti duash gjërat ,të mrekullohesh nga to.Pa dashur gjërat që ne na rrethojnë ,natyrënnjerëzit etj ne nuk mund t’i bëjmë ballë banalitetitdhe të shëmtuarës. Pra duhet të dimë të mrekul-lohemi qoftë edhe në qetësi për disa çaste dukeditur se çdo ditë është e bukur dhe unike dhe dukeqenë i lumtur apo qeshur sado pak i japim po tënjëjtën gjendje emocionale tjetrit, pra kështu çdodite mund të jetë e ndriçuar .Në këtë periudhë kohe që ne po jetojmë eardhmja jonë është e pa parashikueshme.P.sh para dy vjetësh zgjedhjet e presidentit Barakobama ishin të vështira gati të pa mundshme përtu fituar ......Jo vetëm kaq, ai u be presidenti me popullor nëbotë dhe vetëm para disa ditësh u nderua meçmimin Nobel të Paqes,për përpjekjet e tij për tëvendosur paqen në botë dhe sidomos në konflik-tet ruso-georgjane dhe ato të vendeve orientale.

Atë qe dua të them është se nëse ne nukbëjmë diçka tani pas njëzet vjetëve do të jemi nëluftë . Ne po njohim të njëjtat hallka të jetës qëngjajnë tmerrësisht me ato të vitit 1930:Kemi një rritje të madhe të papunësisë, vendosjestë mizerjes e të varfërisë,që shpëton atë qëmundet në politike. Pra është një terren pjellor nëtë cilin logjika e pushtetit shpëton atë që mundet.Por pyetja kryesore vendimtare sot është të gje-jmë një paqe botërore , për të treguar se një tjetërrrugë është e mundshme.

NE DUHET TË DALIM NGAMOSPËRGATITJA E SITUATËS

nga arbnora DushiBeteja ose Lufta e Kosovës e vitit 1389dhe origjina e heroit të saj, vrasësit tëSulltan Muratit në Gazimestan, Mil-losh Kopiliqit, vazhdon të prodhojëtema e dilema midis studiuesve, publi-cistëve e shkrimtarëve, vazhdon të je-hojë që nga para 620 vjetëve dhe të nasjellë të shkruara e të pashkruara përatë ngjarje, duke mbetur ende aktualedhe tërheqëse për shkencën.Epika historike shqiptare, ashtu siç naka arritur nëpërmjet rapsodëve, si rua-jtësit më besnikë të kujtesës së moçmetë kombit, e ka sjellë deri tek nemesazhin e qartë se Millosh Kopiliqiishte një trim shqiptar, ishte një djalënga fshati Kopiliq i Drenicës, i cili nëBetejën e Kosovës të vitit 1389, kurushtria otomane erdhi ta pushtojë Bal-lkanin, shumë mjeshtërisht hyri nëçadër të sultan Muratit (prijësit tëushtrisë osmane) dhe e goditi me sh-patë, duke e lënë të vdekur në vend.Kjo e dhënë, e përcjellur nga breza tëtërë shqiptarësh, ka mbetur e pamo-hueshme dhe e pakontestueshme.Mirëpo, si e tillë ajo gjendet vetëm tekne shqiptarët, përderisa epika serbe,bashkë me historinë dhe politikënserbe, kanë pushtuar libra e doku-mente, në biblioteka e institucionekombëtare e ndërkombëtare, dhe iakanë bërë të njohur botës "të vërtetën"për Betejën e Kosovës (1389) dheorigjinën serbe të Millosh obiliqit (joKopiliqit).E informuar nga burimet serbe, që janëedhe burime ndërkombëtare, për këtëBetejë, sociologia dhe gazetarja poli-tike, Anna Di Lellio e cila erdhi përherë të parë në Kosovë me trupat eNATo-s në vitin 1999, gjatë takimeveme ushtarët e uÇK-së, dëgjoi së paripër këngët shqiptare mbi Betejën eKosovës (1389) dhe për një të dhënë tëre, origjinën shqiptare të MilloshKopiliqit. E gjetur para një konfuzitetitë madh, ajo i hyri gjurmimit të kësajproblematike, duke e synuar kërkimine këtyre të dhënave në origjinë, nëkëngët e epikës historike shqiptare.Ndonëse i gjeti të mbledhura dhe të bo-tuara shumë variante të këngëve përkëtë Betejë, ajo mbeti e mahnitur mefaktin se gjeti ende rapsodë shqiptarëtë gjallë që e këndonin me çifteli ng-jarjen e Betejës së Kosovës, edhe pasmbi gjashtëqind vjetësh dhe aq mëtëpër që kjo ngjarje vazhdonte të ishtee njohur për të gjithë brezat e shqip-tarëve, të cilët as që kishin dilemë sevrasësi i sulltanit nuk ishte shqiptar,dhe më e rëndësishmja, i gjeti të kën-doheshin edhe në rradhët e ushtarëvetë uÇK-së, të cilët bota perëndimorevazhdonte t'i konsideronte pjesëtarë tëgrupeve kryengritëse.Autorja Di Lellio, pas vite punetakimesh intensive me njerëzit në ter-ren dhe pas vite kërkimesh për doku-menta e literaturë nëpër biblioteka dhearkiva, arriti të dalë publikisht me qën-drimin e saj lidhur me këtë prob-lematikë, duke e botuar librin "TheBattle of Kosovo 1389: An AlbanianEpic" (Beteja e Kosovës 1389: Njëepikë shqiptare). Afër 50 faqet e paratë librit përmbajnë komentet e deta-juara të saj lidhur me gjurmimet përorigjinën e Kopiliqit si dhe shumë ko-mente të tjera që lidhen me arsyet sepse kujtesa popullore e ka ruajtur derimë sot origjinën shqiptare të tij, dhepastaj pjesa tjetër e librit, 150 faqet etjera, përmbajnë tetë variante këngësh,për Betejën e Kosovës (1389), nga

epika shqiptare, që në libër ofrohen nëdy gjuhë, në gjuhën shqipe me ortografinë origjinale siç janë mbledhur ngambledhësit dhe në gjuhën angleze, siçjanë përkthyer në variante të mrekul-lueshme, nga albanologu dhe njohësi ishkëlqyer i gjuhës shqipe, robertElsie. Nga këto këngë, e para është embledhur nga Gliša Elezović (1923), edyta nga Margaret Hasluck (1931), etreta nga Albert Lord (1937), ngaAnton Çeta e katërta (1952) dhe epesta (1954), e gjashta (1954), e shtata(1955) dhe e teta (1998) janë të mbled-hura në Karaçevë, rahovec dheShkodër nga studiuesit e institutit Al-banologjik e gjenden në botuara nëvëllimin e parë të Këngëve historike(2007), botim i institutit Albanologjik..Gjithmonë me synimin që të mosvazhdojë luftën midis asaj se çka ështëe vërtetë dhe çka mit në lidhje meBetejën e Kosovës, dhe aq më pak tëmbajë anën e njërës apo tjetrës palë,autorja Di Lellio provon një qasjetjetër e cila e sjellë në rezultate të tjeradhe zbardhen disa të vërteta të fshe-hura historike, të cilat deri më sot nuki ka njohur historia ndërkombëtare.Duke qenë një antropologe sociale, njënjohëse e mirë e politikës në terren sidhe një analiste e përkushtuar e zhvil-limeve të pasluftës në Kosovë, ajo për-piqet që të analizojë të bëmat e Betejëssë Kosovës, sipas praktikavemnemonike (të kujtesës) me ç'rast hu-lumtimin e orienton në kërkim të "njëlinjeje të rrëfimit kombëtar epik pan-shqiptar, me theks në karakterin dheaksionet heroike" (fq.6) dhe n ë "for-mulimin i identitetit kolektiv religjiozqë e minimizon konvertimin pushtuestë shqiptarëve në islam kundrejt kul-turës së tyre para-otomane" (fq.6) .

Dy deklarata udhëheqësish politikë ishërbejnë si pikënisje për të hapurproblematikën; e para - deklarata efamshme e kryetarit të atëhershëm serbMillosheviq, në Gazimestan më 1989,ku ndër të tjera ai ftonte serbët të mo-bilizoheshin për luftë që t'i kthejnë nëvend Kosovës nderin e marrur nga is-lami, ku heroi Millosh obiliqi, poshndërrohej në ikonë të lëvizjes sllave,për të kthyer madhështinë nacionalemesjetare, dhe e dyta - Deklarata ePavarësisë së Kosovës në ditën e sh-palljes së saj më 17 shkurt 2008, kurkryeministri Hashim Thaqi, si një ishlider i uÇK-së, përmendi sakrificën etë rënëve duke kërkuar nga të gjallët qët'u rrëfejnë brezave të ardhshëm kre-narinë që ata ndjejnë me këtë rast.Konstruktimi i kujtesës mbi sakrificëne heronjve, përbën një "mbi-rrëfim na-cional" (fq .6).Gjurmëve të kërkimit të mitit serb, icili pikënisjen e kishte në Betejën eKosovës, me ç'rast sjell të dhëna edëshmi nga burimet osmane-turke,italiane, frënge, angleze, serbe dheshqiptare, autorja konfirmon se në fil-limet e tij emri i vrasësit të Sulltanit delsi Millosh Kobila, Kobiliq, Kopiliqdhe nuk përmendet identiteti i tij kom-bëtar, pos si "një i pafe" që vrau sull-tanin. Emri obiliq, si emër heroi serbështë zbulim i shekullit XViii kur eparaqitën së pari dy historianët serb,Petroviq dhe Julinac, amatorë por na-cionalistë me ndikim, për të vazhduarpastaj në shekujt vijues me librat e VukKaraxhiqit, Njegoshit e me historinë ekonstruktuar mesjetare kishtare.Nga dëshmitë shkrimore që ajodisponon, e që janë mjaft shumë,mbetet prapë konfuze pasiqë njëradëshmi e përjashton tjetrën, dhe ajo i

kthehet burimeve shqiptare, atyre tëshkruara të cilat i sugjerojnë dëshmitëgojore që gjenden ende të gjalla tekfshatarët e Drenicës. Lef Nosi shkruanse, banorët vendas ende e prezantojnëveten në këtë mënyrë: "une jam prejKopiliqit, prej vendit ku ka lind njeriuqë e vrau Sulltanin", përderisa një plakkish thënë "Millosh Kopiliqi ishte prejDrenicës, Lazari ishte serb, por Mil-loshi ishte i yni" (fq.25). Në fshtatrat eDrenicës, ajo i gjen toponimet meemrin e Millosh Kopiliqit, kisha e Mil-loshit, varri i Milloshit, burimet e Mil-loshit (vendi ku kishte rënë i vdekurme kokë ndër krahë), siç edhe e gjenkujtimin për Millesh Kobillën (fq.26).Në kujtimet e të moshuarve gjen rrë-fime të trashëguara nga të parët përbëmat e Milloshit ose Milleshit."Kopiliqi përmendej edhe në ndeshjete rebelit të Drenicës, Bejtë Galicës dhepashait në kontekst të biografisë sëkaçakut më të njohur dhe heroit anti-serb Azemit, djalit të Bejtës. Galicakishte qenë i zënë gjatë kryengritjes sëvitit 1891 kundër regrutimit osman tëforcave punëtore për të ndërtuarshtëpinë e nën-regjentit turk tëkrahinës. rrëfimi e përshkruan Gal-icën mospërfillës duke qëndruar paraPashës para se të marrë dënimin e për-jetshëm. i papërmbajtur ai premton mëshumë rezistencë nga "toka e tijshqiptare", përderisa pashai e për-shkruan Drenicën si "vendi që na kashkaktuar më shumë probleme se krejtEuropa" i njejti vend prej nga MilloshKopiliqi erdhi për të vrarë sulltanindhe "për t'u lënë juve shqiptarëveamanet in që të na vrisni neve"(fq.30).Nisur nga kjo traditë, si dhe pasiqë kaarritur të njohë edhe studimet historikeshqiptare, gojore dhe të shkruara, epasiqë ka bërë një jetë të gjatë midisshqiptarëve, ka njohur mentalitetin dheshpirtin kryengritës të shqiptarit nëpërgjithësi, e pasiqë ka fituar mjaft dijenga tradita dhe historia e Drenicës ajoshkruan: "Në Drenicë, kombi shqiptare ka prodhuar linjën heroike të luftë-tarëve të lirisë që fillojnë me MilloshKopiliqin më 1389 dhe vazhdojnë merrebelimin Ahmet Delisë e Bejtë Gal-icës kundër osmanëve e policëveserbë; kaçakëve të Azem Galicës dheshoqërueses së tij Shotës që luftuankundër Mbretërisë serbe; partizanitShaban Polluzha i cili i theu rradhët merezistencën antigjermane për të mbro-jtur shtëpinë e tij nga serbët çetnikë,rrebelit nacionalist Tahir Meha, i vrarëmë 1982 në shtëpinë e tij gjatë përball-jes me policinë serbe; dhe AdemJasharit të masakruar bashkë me famil-jen nga trupat serbe më 1998" (fq..29).Pra duke i gjetur në vazhdimësi gjur-mët e njeriut kryengritës, të rrebelitndaj forcave pushtuese ushtarake, i cilipavarësisht nga dobësia e tij në arma-

tim e fuqi ushtarake, nuk ka hezituarasnjëherë t'i kundërvihet pushtuesit,dhe këtë guxim dhe flijim të tij nuk kambetur asnjëherë pa e regjistruar ku-jtesa e popullit, ajo shkruan: "unëndeshem pa dilemë me origjinënshqiptare të Kopiliqit në Drenicë, kukujtimi për të është ndërtuar mbi tra-ditën gojore" (fq.27). Por jo vetëm nëkëtë, autorja më tej sjell edhe shembujnga letërsia dhe muzika shqiptare tëcilat vazhdojnë të ndërtohen mbi kultine heronjve dhe vazhdojnë të kultivojnëfigurën dhe të nderojnë sakrificën eatyre mbi të cilën u ndërtua historia eshqiptarëve.Aspekti tjetër të cilit i qaset ajo, ështëedhe identiteti religjioz i MilloshKopiliqit. Ai në kohën e Betejës ishtenjë i krishterë që luftoi në anën efuqive ballkanike, kundër pushtimitosman, dhe pas më pak se një shekullishqiptarët si edhe shumë popuj të tjerëtë Ballkanit, ranë nën sundimin osman,me ç'rast u detyruan ta marrin edhefenë e pushtuesit. Shqiptarët u konver-tuan në islamë dhe që nga ajo kohë qëkanë kaluar mbi pesëqind vjet vazhdo-jnë të jenë të tillë, por ata vazhdojnë tëruajnë edhe kujtimin për heroin e tyreqë vrau sulltanin, Millosh Kopiliqin,që është edhe kujtimi për origjinën etyre të krishterë, sikur Evropa. A nukvazhdon të madhërohet tek shqiptarëtfigura e Nënë Terezës? Dyzimi, krish-terim - islam, vazhdon të jetojë midisshqiptarëve, pasiqë "duke bashkëjetuarme islamin, krishterizmi e amortizoi atë dhe i dha fytyrë evropiane"(fq.33).Edhe kjo është një çështje e vazh-dueshme tek shqiptarët, thotë ajo dukei dhënë rast debateve të kohëve të fun-dit midis shqiptarëve intelektualë përidentitetin kombëtar e kulturor tëshqiptarëve (debatet Kadare - qosja),si dhe romanit të parafundit të BenBlushit. "E rrëfimi për MilloshKopiliqin, birin e krishterë i cili vraufigurën e shenjtë të sulltanit, e përm-ban këtë dyzim dhe këngët epike mirëe paraqesin prezencën e kontradiktavetë këtilla në mënyrën se si shqiptarëtmendojnë dhe flasin për veten e tyre"(fq. 35). Në rrjedhim me këtë autorja,për të mos rënë në akuzën për "shtrem-bërim ndaj të vërtetës historike dheanim ndaj njërës ose tjetrës palë", imbyll komentet e saj me sugjerimin qëtë lexojmë variantet e këngës për"Betejën e Kosovës" të vitit 1389, tëcilat i sjell në original si dhe të përk-thyera nga robert Elsie.Ky libër mbetet dëshmia më efuqishme që ka arritur të hedhë dritëmbi të vërtetën për këtë ngjarje dhekësaj dëshmie i shtohet edhe mëshumë rëndësia kur dihet fakti se au-torja është një ndërkombëtare.(autorja është studiuese e folklorit)

NJË BOTIM I RI PËR BETEJËN E KOSOVËS(1389) DHE PËR ORIGJINËN E HEROIT TË SAJ

15 TETor fAqE 11 akTualiTET

"The Battle of Kosovo 1389:An Albanin Epic"

- Anna Di Lellio (I.B.Taurus,London, 2009)

A Class Motors

Na kontaktoniAgim Halili

tel;02084530008mob;07932024665

[email protected]

34c Park Royal RoadPark Royal

London, NW107LNJU MIRËPRESIM

Mos harroni! Nese thoni se keni shkuar nga Gazeta“The Albanian” përfitoni; *10% ZBRITJE

Me eksperiencë 11vjeçare në AngliBëjmë Servisimin, riparimin e të gjitha llojeve dhe modeleve të automjeteve si sherbime tjera -Skanimin e problemeveelekronike si dhe rregullimin e tyre,-Goma-Regjistrimin e gomave-Saldime,-Modifikime,-e shumë shërbime tjera

BEJMË GJITHASHTUEDHE KONTROLLIN

TEKNIK (MOT)Garazhi ynë është

i liçensuar për lëshimin eçertifikatës së emotisë

AUTO LARJE PROFESIONALE SEKIRAQA-BEJMË LARJEN E AUTOMJETEVE

-LARJE DHE THARJEN E SENDILEVE-BEJMË POLISH TE MAKINAVE NE MENYRË

PROFESIONALE-LARJE TE MOTORIT

EDHE SHUMË SHËRBIME TJERA.NESE JU BENI MOT TEK NE NE

JU OFROJM LARJEN FALASTEK NE GJENI EDHE GAZETEN FALAS

“THE ALBANIAN”

NA KONTAKTONI Mus Sekiraqa

Tel:07946863310Ju Mirpresim

34c Park Royal RoadPark Royal

London, NW107LNJU MIRËPRESIM

Studio per te gjitha gezimet, tanime sherbimin me te ri. Per te gjitheata qe marrin sherbimet tona ngagazeta “The Albanian” ne japim nje

urim me foto ne numrin eardhshem te gazetes. DASMA

FEJESAKONCERTEDITELINDJEAKTIVITETEVIDEOKLIPEMAKINA ME QERA ETJ

KONTAKTONIVELLEZERIT OMI TEL:07538792157

© 2

009 W

ES

TE

RN

UN

ION

HO

LD

ING

S, IN

C. A

ll rig

hts

reserv

ed

.

transfertë parashwesternunion.co.uk

familja juaj mund t’ju ndiejë pranë me një transfertë parash, kudo që ju mund të ndodheni.

a mund të dërgoj para

në shqipëri me

komision?4,90£*4,90£*


westernunion.co.uk


westernunion.co.uk



transfertë

transfertë parash

15 TETor fAqE 14rEPorTAZH

Me nje shpejtesi te madheavioni po zbriste ne rinas,pa vetedije shtrenguam duart

me time shoqe, e cila tha;- me nefund.....Nje nga pilotet pershendeti mireserd-het ne Tirane, nje duartrokitje dhe lotne syte e shume udhetareve, ku perdisa mbase kishte vite dhe dekada papare vendin e vet. Erdhem te nenashqiptare nga Kosova, Maqedonia,Mali zi dhe padyshim Shqiperia emadhe, nena jone e cila pret femijet evet edhe kur jane ''plang-prishes'', nesemund te quhemi keshtu, ne qe kemivite larg vendit me te bukur te botes.Mbas kalimit te dogana te gjithe ud-hetaret moren drejtimin e tyre, kurseper ne ishte Shkodra dhe posaçerishtplazhi qe me madh shume here e kuj-toja Velipoja.

Nisja... sa bukur, rruge tegjera te perfunduara dhe te tjera nendertim, te gjera si ne Europe, pohabiteshim asgje si me pare. Makinaperpinte kilometrat pa meshire pa melene mundesi te shijoja pamjet dhediellin qe shkelqente ne horizont. Nandalo i thashe djalit te shohim pak? Mire tha ne Lezhe.

Vazhdonim dhe Harku iBerdices e kthesa per Velipoje ne hyrjete Shkodres ,nuk na la te shikonimrozafen ate madheshti te Shkodresteme qe i thot cdo kalimtari, ndal moskalo pa u pershendet me mu. Me ne fund Velipoja, dielli pershendetipushuesit per t’i lene vendin henes dheyjeve, qe aq shume na kishin munguarne Europe...

Per ne filloi nje dite e re emunguar per vite e vite me radhe, hotelTemali mu duk i zymte po ashtu edherestoranti ku darkuam me shume teaferm qe kishin dale te na prisnin,keshtu kaloi kjo nate e pare ne Shqiperideri ne dy te nates.

mengjesi i pare nememedhe pas shume vitesh. ishte ora gjashte (zgjimi eshte zakon iimi qe zgjohem ne gjashte te mengjesitgjithmone) po rrija ne ballkon te hotelitduke pritur gruan te sillte kafet (kafeme bisht i thonin dikur). Pamja mar-ramendëse. 100 metra ne sfond kishim

detin qe aq shume na kishte munguar. u ambjentova me hotelin qe kishtekushtet shume te mira dhe ime shoqeja pret po tani si po te duket, me karrejt nata i thashe.

Nikolla manaxheri i hotelit ishteshume mikprites si vet malsia qe mba-het per bese dhe mikpritje. Na beri njepritje shume dashamires.

Kete dite dielli pervelonte.une nuk dola ne plazh, preferova te rrine hotel, me sakte te degjoja shqip dhete lexoja gazetat ne dore ne ballkondhe jo si i lexoj te Alsati cdo mengjeskur jam ne Angli. ime shoqe fluturoine plazh me te afermit. Dita e pare nedarke beme nje shetitje buze detit, qen-dra e plazhit gumezhinte nga kenga,

lojrat, cirku, njerez grupe-grupe, klu-bet plot, po thashe te qeshur e te gezuarjane sot njerezit. Nje gje me beri per-shtypje qe nuk kishte asnje mushkonjene krahasim me heren e fundit qe isha

ne Velipoje ne veren e vitit 1991. Dita e dyte ora gjashte xhiro

ne breg te detit ne ate breg qe rralle egjen ne bote me ate jodin e famshenkarakteristk qe ka Velipoja dhe kete eshfrytezonin cdo mengjes te gjithamoshat qe dilnin per xhiron e mengje-sit, rinia me shume vraponte duke idhene edhe plazhit freskine e saj,peshkataret dhe amatoret e peshkuthidhnin dhe mbidhnin rrjetat e tyre, perklientat qe prisnin varkat ne breg meble peshk te fresket te sapo dale nga

deti, ky ishte itinerari yne per nje muajnga mengjesi na darke shetitje, argetimdhe vizitat e munguara aq shume tek teafermit tone te dashur.

Shoqerine e pare per kete vit

ne plazh e zume me nje çift nga Pejaqe ne bisedat tona te ndryshme dhecfare po shihnim mesuam se gjysma eplazhit ishin nga qytete te ndryshmenga Kosova, a kishte gje me te bukur?Jo padyshim, cdo dite 10 autobe vininnga Kosova me pushues qe i kishinkthyer shpinen plazheve te tjera dukepreferuar brigjet shqiptare aq te mah-nitshme.

Nje mengjes nen deremorem nje ftese per dasem, Haliti njenga te afermit me te dashur martontenje nga mbesat e tija dhe ne padyshimqe do shkonim ne kete dasem. Simorem informacionin ku rrinte Halitimbasi kishte ble nje shtepi te re,shkuam ta takonim para dasmes. Tetregu i shumices ne Shkoder aty kuedhe Haliti kishte nje dyqan poshikonim cdo dyqan por nuk po e shi-hja Halitin, e nje cast ime shoqe methote se me duket shiko atje rreth 5-6metra larg shikoje Halitin, tu e pa meverejtje o Zot thashe!

Haliti ky pashe nje plakhyjnor me kapele dhe nje bastun, uafruam me zemer te thyer dhe qen-druam para ti tu e pa ( ska pende qe ipershkruan keto caste te mad-hengjyeshme per ne)Erdhe tha ma ne fund Haliti, me puthteme perqafonte me puthte duart, qanim,qanim, qanim na dhimbte zemra dhenje cast tha duke qare qe mi shtove 20vjet jet. Edhe tani qe po shkruaj ketorreshta jam duke qare dhe pyes Zotinkush e plak njeriun?

Mosha, semundja apo large-sia qe ishte aq e madhe me vite te tera,kjo dite e takimit me Halitin dhe derisai kthyem ne Velipoje nuk na qeshi buzanga dhimbja e largesise ne vite.Ditet nuk ecnin por fluturonin, secila

me e bukur se tjetra, shume vizita qeshkonim dhe na vinin, tregonim e natregonin jeten dhe vitet qe kishimkaluar larg Shkodres tone, ishin dite teplota 360 grade.

Dasma qe do shkonim ishtene rus, prane shkolles se muzikes''Prenke Jakova'', hyme ne oborrin eshkolles (oborr i thenshin) kishte ranjehije e zeze mbi te, dhe me pyetidjali si te duket shkolla pra a e ke har-ruar, shiko konviktin, mecen.

Aatehere u permenda, meate cfare pashe u tmerrova se si ishtetransformuar vendi ku kisha punuarper 5 vite me shume njerez te nderuarsi Z. Vehbi Hotime Zj. Lili Zusi medrejtorin e ndershem te drejtin isa Al-ibali, Xhevat Hoxha, te ndjerin Sk-ender Mlloja etj.

Te gjithe ne ishim shokefemijerie rritur ne lagjen me tefamshme Shkoder ne rus ku pas 40viteve na bashkoi puna ne kete shkollee si po shihje dasmoret duke ardhur mekujtoheshin ditet kur thonim njeri-tjetrit fjalen e famshme shkodrane (sike nje) mirmengjes.

Ne po rrinim disi vec nga tetjeret me gruam dhe djalin e vogel dhedy niperit e mi duke pyetur njeri-tjetrinse a njihni ndonjerin; asnje ishinpergjigjet. Degjova dy gra qe thane:- cfare janeketo qe si flasin askujt por rijne e nashikojne?Tte huaj foli njera, jo emigranta ja prititjetra.

Kjo bjondja si fytyre e pamekurse ai burri si turk folen te dyja dhehyne per ne restorant ku behej dasma.Dy nipat e mi filluan me fole anglishtsi femijet qe me shume flasin ate gjuheke kane lindur por nusja e djalit i thotemos flisni anglisht sic ju kemi porositene shtepi. Ketu eshte Shkodra,Shqiperia duhet vetem shqip, kaq idesh dhe nje dasmore i thote nuses sedjalit a mos je vajza e Hasanit neZdralej?

-Jo moj zonje une jam vajzae Hasanit por nuk jam shqiptare e kamburrin shkodran. Brenda na shoqeruantek tavolina ne krye edhe pse nuk natakonte ai vend por sepse ne ate tavo-line ishte Haliti qe me te drejte po equaj ''presidenti vateran i fisit'' por padashur mu kujtua ''plaku mere dheqesha me vete''. Ne fillim nuk ndi-heshim rehat se shume na kujtonin perte huaj, po po i huaj ne vendin e vet;thoja me vete per te mos merziturfamiljen qe ishin prane.

Ardhja ne kete dasen ishtetaman si per skenar filmi qe ne po eperjetonim ne ato “defakto” me dhim-bje dhe i thashe gruas t’i leme njeanedhimbjet se kemi ardhur ne dasem meu kenaqe se kemi vite te tera pa keteharmoni shkodrane, te gjithe kercenin,kendonin ndersa ne akoma s'ishim per-shendet me goten qe ne ato caste kishafrike me e preke se mos me thoshteedhe gota mos me prek o i huaj.

Vijon...

I huaj ne vendin e vetPas 18 vitesh ne Shqiperi

15 TETor fAqE 15oPiNioNnga alBin kurTi

Decentralizimi është çmim përpavarësinë”. Kështu arsyeto-jnë politikanë e zyrtarë të

ndryshëm institucionesh. Mirëpo, jovetëm kjo fjali, por asnjëra shprehje ekësaj fjalie nuk është e vërtetë.Ky decentralizim që po bëhet nëKosovë nuk është decentralizim, nukështë afrim i pushtetit te qytetari.Shtëpitë e shqiptarëve në Pasjak eStanishor janë 2 kilometra afër qytetittë Gjilanit. Pas decentralizimit që i nx-jerr ato nga komuna e Gjilanit, këto dyfshatra do ta kenë larg 27 kilometrandërtesën e komunës së tyre të re të Ar-tanës (ish Novobërdës). Zgjerimi si ko-munë i qytezës së Artanës bëhet derinë paralagjet e qytetit të Gjilanit. Shër-bimet për qytetarët si administrata ko-munale, ambulanca, biblioteka,policia, zjarrfikësit, shkolla e mesme,tregu, gjykata e shumëçka tjetër, do tëjenë dhjetëfish më larg.Pushteti i decentralizuar nuk iu afrohetas serbëve. Edhe banorëve të Ko-retishtës, Parallovës, Kufcës sëEpërme etj., që rregullisht e lirishtvijnë në Gjilan, u largohet shumëfishqendra komunale tash kur bëhen pjesëe Artanës. Po ashtu, meqë strukturatparalele të Serbisë, të cilat ndodhengjithandej ku ka serbë, nuk po shpër-bëhen paraprakisht, decentralizimi ipushtetit të Gjilanit e Prishtinës përserbët do të thotë centralizim ipushtetit të Beogradit mbi ta.Megjithatë, decentralizimi është çmimpër pavarësinë, thonë pushtetarët. Por,pse u dashka ne të paguajmë çmim përpavarësinë? A do të thotë kjo sepavarësia nuk na ka takuar dhe asajduhet t’i gëzohemi si një mrekullie adhurate? Dhe, a do të thotë kjo se nuk

paskan mjaftuar 120.000shqiptarë që i ka vrarëSerbia kur e okupoiKosovën në vitet 1912-1913, se nuk paskanmjaftuar dhjetëra mijëratë tjerë të vrarë e qindramijëra të dëbuar, burgo-sur e persekutuar përgjatëshekullit XX, deri te12.000 të vrarët e luftëssë fundit? Pra, nëse iubindemi këtyre pushte-tarëve tanë, ne po e pra-nojmë që Kosova i ështëmarrur Serbisë, e jo qëSerbia e ka marrurKosovën, dhe tash ajo udashka të kompensohetca për padrejtësinë që iështë bërë. Pse Kosova tëndjehet me borxh ndajSerbisë kur, në të vërtetë,Serbia është ajo që na kaborxh neve?Ata që na e theksojnë sedecentralizimi është çmim për pavarës-inë, nuk arrijnë të na e shpjegojnë pseky farë çmimi duhet të paguhet nëAnamoravë. Thjesht, pse jo dikutjetër? Me 30 nëntor 2005, gazetabeogradase Danas, i paraqiti planet eDobrica qosiqit, Aleksandar Despiqit,Branislav Krstiqit, DushanBatakoviqit, e deri te planet e ZoranGjingjiqit, Nebojsha Çoviqit e BorisTadiqit, për krijimin e dy entitetevepërbrenda Kosovës: njërit shqiptar etjetrit serb. Decentralizimi potencohetnë këto plane si mënyrë për kantonizimdhe në të gjitha hartat e publikuara shi-

het se ato e kanë në shënjestërAnamoravën. Pra, decentralizimi nërajonin e Gjilanit nuk është kurrfarëçmimi për pavarësinë, por vazhdim iprojekteve të Serbisë në Kosovë edhepas shpalljes së pavarësisë së Kosovës.realizimin e decentralizimit nëKosovë Serbia do ta ndihmojë mekuadro dhe buxhet. Grantet nga Serbia,që janë të kufizuara në fushëveprimpor jo edhe në sasi, do të paguhendrejtpërdrejt nga buxheti i Serbisë nëatë komunal. Përveç të hyrave ve-tanake (tatimet në pronë, taksat e

regjistrimit të afarizmit, liçencimi ityre, liçencimi i veturave etj.), kompe-tencat shtesë të komunave të reja, dot’i financojë buxheti i Kosovës. Pasi qëqytetarët e Kosovës kurrë nuk u pyetëndhe nuk u lejuan të deklarohen për de-centralizimin me referendum, tashbuxheti i Kosovës i sajuar nga kon-tributet e qytetarëve do të përdoret përta financuar decentralizimin që i dëm-ton ata.Përderisa të rriturit ndahen në baza et-nike përmes policisë, gjyqësisë e ad-ministratës, në këto komuna fëmijët

dhe të rinjtë nëpër shkollado t’i kenë planprogramete Serbisë, kurse fëmijëtserbë nuk e kanë të oblig-uar ta mësojnë gjuhënshqipe. Arsimi nëpër ko-munat e reja me shumicëserbe, ku mësohet një his-tori e kundërt prej pjesëstjetër të Kosovës, e farkonbrezin e ardhshëm të ser-bëve për konflikte të rejame shqiptarët. Ja, pra, se sii kontribuon decentralizimipaqes e stabilitetit me tëcilin na i shurdhuan veshëtburokratët ndërkombëtarë.Cilindo shtet normal,demokratik e të zhvilluar,një këso decentralizimimbi parimin etnik do ta sh-përbënte. E, të mendosh qëme këtë decentralizimKosova do të bëhet shtet ipavarur me gjithë mend,është absurde. Shtetet e

pavarura e sovrane nuk lejojnë dhe asnuk dëshirojnë këso decentralizimesh.Mbase, decentralizimi etnik që po ingjan Kosovës është simptomë e njëpavarësie që s’është me tamam e tillë,dhe e një shteti të kapur nga koalicionii madh politikë-biznes-media, i cili zote ka paranë.Decentralizimi nuk po ndodh meqëtash së voni u pavarësuam e as për t’upavarësuar plotësisht së shpejti. De-centralizimi po ndodh sepse nuk jemitë pavarur. Decentralizimi është çmimii varësisë që po rritet.

Decentralizimi si çmim?

Nga qemal Sakajeva

Psenë e luftës në Kosovë, gjuhë-sisht e ka përcaktuar saktë qyshatëherë, një gazetar britanik,

duke pyetur: si do të thirret ky vend,me o apo me A, në fund të emrit?Paketa e Marti Ahtisaarit, ka detyruarzgjidhjen, me mbijetesën e shoqërisëshumetnike. Kjo do të thotë që, shqip-tarët ta quajnë dheun e tyre, siç e kanëthirrur jetë e mot, Kosova. Serbët t’ithonë, siç shqiptohet në nashki,Kosovo.

Por, pas dhjetë vitesh papushtuesin shekullor, pas dhjetë viteshnë mëkëmbje të shtetit, pas gati dyvitesh pavarësi, pas njohjes së repub-likës nga 63 shtete anembanë botës,është bërë e pakuptimtë, madjehabitëse, edhe e padrejtë që, tek idrejohen popullit, të huajt i flasin shu-micës absolute me gjuhën e stërpa-kicës, me terminologjinë politiko -gjeografike të kolonializmit serb -Kosovo! Kurse emërtimit tëpërgjithshëm të popullit i mëshojnë meemrin Kosovars, dhe jo Kosovors, përta përputhur me Kosovo!

Me thirrjen e emërvenditvetëm Kosovo, ndër shqiptarë nxitetndjesia e mosçlirimit gjuhësisht dheshformimi me “harresën shqiptarë”,për të formuar popullin multietnikKosovars. Serbia, të paktët e saj, nuk ithërret Kosovars, por vetëm serbë, tënjë territori unik, dhe pakica serbe nukvetëthirren ndër veti kosovarë, por

serbë. Për shqiptarët dhe serbët, kjoështë krejt e zgjidhur, nga që ështëdiçka e përfunduar sipas përkatësisë et-nike.

Ata që e pështjellojnë keqçështjen mbi emërtimin, paraluftën mepasçlirimin, që gazetari britanik memprehtësi pati paralajmëruar qyshherët, janë të huajt, politikanë, diplo-matë, analistë e të tjerë po si ata, tëcilët e mbajnë Kosovën gjuhësishtpjesë të territorit serb. Për fat të keq,edhe përkthyes shqiptarë, tëShqipërisë, por dhe nga Kosova, tekpërkthejnë për ta, nuk e thonë emrin evendit - Kosova, por - Kosovo, për tëqenë politikisht korrekt me ndërkom-bëtarët.

Ky është gabim që duhetndrequr. Le të kërkohet që, ndër shqip-tarë apo kur i drejtohen shtetit tëKosovës, të huajt ta quajnë vendin -Kosova. Në gjuhën e tretë - anglisht,dhe të tjera gjuhë të huaja, nëpërmbledhje, shkresa e logo, të lihet men-janë emërvendi sipas pushtuesit e,gjithëkund të thuhet Kosova. Dukemos pasur mundësinë e një asnjanësie,të një gërme që nuk është as o e as A,Kosova të thirret prej të huajve nëgjuhën e shumicës - Shqip, e jo nëgjuhën e stërpakicës - Serbisht!Teknologjia kompjuterike dhe dembe-

lizmi gjuhësor i shumë shqiptarëve,mund të çojnë në një ndryshim gjuhë-sor, të përfundimit të gërmës “ë” në“e”, por shqiptarët do të vetëthirrengjithmonë shqiptarë dhe Kosova nukdo të thirret kurrë prej tyre Kosovo, përkorrektesë politike! Atëherë, përsegjithë ky stërmundim, aspak i vogël eplot dhjetë vjet, për t’i detyruar shqip-tarët të dëgjojnë ende thirrjen e atdheutnë serbisht e të mos jenë qortues vetëmnga mirësjellja ndaj aletatëve të mëd-henj?

shqiptarët e kosovës dheshqiptarët e shqipërisë, nuk

janë dy popuj - dhe nuk do tëbëhen asnjëherë dy - por janë

një popull i ndarë nga pushtimidhe kanë dy shtete, por që

sëbrendshmi të dy gjysmat jeto-jnë, mendojnë e zhvillohen sinjë. janë të përhanun disa,

edhe në shqipëri apo kosovë, lemë nëpër botë apo dashakeqëstë kombit, që zhurmojnë dal-

lime duke i kërkuar ato sigjilpërën në mullar të kashtës,

të cilat i futin në altoparlantin emediave dhe i përhapin larg ekahdo, për të ngritur murin e

ndarjes.

Po të jetë se i referohemi gjuhës 1972,për shkaqe shumë të ditura e të shtjel-luara, mund të thuhet që, më mirë e fletatë një i shkolluar i Prishtinës se sa njëi shkolluar i Shkodrës. Atëherë, t’ikërkojnë dallimet edhe me të enjëherësh të mendojnë, ku ta çojmëShkodrën, që është këndej kufirit?Toskërishtja labërisht është më toskër-isht se toskërishtja 1972. Atëhere, kuta ndërtojmë murin e dallimit meLumin e Vlorës e Kurveleshin?

Le të heshten gjithë këtomarrina, duke e kërkuar “qimen nëpërpeq”, siç shkruante Gjergj fishta.Po, i vetmi dallim që shihet të kon-struktohet politikisht është që, Kosovatë thirret zyrtarisht Kosovo, dhe shqip-tarët të shformohen në kombin Koso-vars. Këtu është problemi dhe për këtëtë flasim, që të mos lejohet dallimigjuhësoro-politik që synohet, të moshumbet kohë për shndërrimin e së për-bashktës në dy veçori, për të paguarpavarësimin me tjetërsimin.

Liria u fitua për të thirrurlirisht vetveten dhe vendin. Lajmetshqip qarkullojnë si brenda një rrethitë mbyllur nëpër hapësirën e shqip-tarëve, pa dallim e kufij. rrugët drejt shqiptarëve pobëhen plot 9: Drejt strugës

është. Drejt Dibrës së madhe

po ndërtohet. Drejt Prisht-inës është. Drejt qafë -

Prushit në Has është. Drejtqafë - morinës në Tropojëdo të ndërtohet. Drejt Tuzitnë mal të Zi po ndërohet.

Drejt ulqinit është. krymin-istri bëri të ditur se do të

ketë edhe hekurudhë drejtkosovës dhe strugës.

Pyetjes së vështirë, mbi Kosovën shtetmë vete apo e bashkuar me Shqipërinë,politikanët dhe gazetarët i përgjigjendyzash, edhe të vetcensuruar; tek duantë thonë të vërtetën e drejtpërdrejt, bël-bëzojnë pakuptueshëm.

Me qartësi të thellë e kashqiptuar ibrahim rugova, i cili kathënë se, e drejta është që, Kosova tëjetë e bashkuar me Shqipërinë, sipasparimit të madh të vetvendosjes, porduke qenë që, kjo nuk është e mundur,populli pranoi kompromisin më të ska-jshëm - Pavarësinë. Pavarësia nukështë zgjedhja e lirë e Kosovës, porpavarësia ishte zgjidhja e shkëlqyer përtë qenë të lirë.

Shteti i ri është më vehte:thirreni shqip, për t’u dhënë të drejtënshqiptarëve e për të përmbyllur çlir-imin! Pakica serbe gëzon gjithëçka,deri edhe lutje, sikur ajo të ishte shu-micë në Kosovë. Deri më tash edheemërvendin në gjuhë të huaj, njëlloj simë parë, kur Serbia ishte aty me gjuhë,gjeografi dhe armatë.

Thirreni shqip!

nga kastriot DervishiFinancohej edhe lëvizja

serbe në kosovë

Jo vetëm mirënjohje për ta poredhe shpërblim në të holla. Kyfakt interesant gjendet në një prej

letrave të shumta që përbëjnë korre-spondencën e Enver Hoxhës me tu-torët e tij jugosllavë. Jemi në fundin evitit 1943, pikërisht në kohën kurHoxha ka kapërcyer fazën e ilegalitetitnëpër shtëpitë e Tiranës ku kalonte orëtë këndshme duke organizuar....luftën.Tanimë ishte periudha tjetër, ajo emalit dhe e fushës.

revista “Zbornik”, që diltenë Beograd, në numrin e saj të 19-të,të vitit 1969, në lidhje me “lirinë eKosovës” botonte dokumente ku ndërtë tjera figurojnë edhe letra të EnverHoxhës. Në fakt me dhjetëra prej tyreqë fluturuan drejt “shokëve ju-gosllavë” në vitet e luftës dhe qëbartin në të vërtetë më shumë se çdomarrëdhënien servile e të vërtetën emadhe të lidhjeve midis komunistëveshqiptarë dhe atyre jugosllavë. Nëmënyrë krejt diletante duke treguarmë shumë se kurrë një papjekuri poli-tike, udhëheqësit komunistë tëShqipërisë i drejtoheshin Beogradit sitë qe ky një qendër e rëndësishmedogmatike për çdo shqetësim të tyren.Nga kjo papjekuri politike, dhjetëraletra të nisura nga “Shpati”, “Tarasi”,etj kanë ngelur në duar të jugosllavëvesi relike që pasqyrojnë atë kohë nëmënyrën më të shëmtuar për shqip-tarët.

Dokumentet mbi Kosovënpërgatiteshin nga një redaksia që për-bëhej nga fadil Hoxha, Pavle Joviçe-viç, Petar Brajoviç, fabijan Tpro,radomir Ctojkoviç dhe imer Dauti.Me paratë që i ishin marrë tregtarëveshqiptarëve për të financuar të ash-tuquajturën luftë, nuk financoheshinqëndrimet në male për pushime verimee dimërime, por me një pjesë e tyre dil-nin edhe për qëllime të tjera. Në vitin1943, kur Enver Hoxha me pseudon-imin “Shpati” ishte (për) zgjedhur ngaMiladin Popoviç dhe Dushan Mugoshanë krye të komunistëve të Shqipërisë,pikërisht në kohën kur PKSH-ja kishteprishur edhe formalisht marrëveshjene fundit me nacionalistët (takimi i fun-dit i Hoxhës me Abaz Kupin), një sasiparash shkonin në Kosovë për të ndih-muar lëvizjen komuniste kryesishtserbe të Kosovës, padyshim kundërfaktorit nacionalist shqiptar. Por nëkëtë sasi përfshiheshin si zë i veçantëedhe një sasi për dy tutorët e EnverHoxhës si Miladin Popoviç dheDushan Mugosha. Këtë e dëshmon

njëra prej letrave të nisura përkomitetin krahinor komunist jugosllavnë Kosovë, të cilit Enver Hoxha i drej-tohet me të njëjtën terminologji si tëishte vetë një serb e devotshëm.

komiteti qendror i Partisë komu-niste shqiptare10 dhjetor 1943

komitetit qendror krahinor tëkosmetit të Partisë komuniste ju-

gosllave

Të dashur shokë!Në këtë luftë të ashpër dhe vendimtareqë bota përparimtare po i bën nazizmitbarbar, popujt e Jugosllavisë qëndro-jnë në radhën e parë të popujve heroikëqë po e goditin rëndë okupatorin dhetradhtarët e vendit të tyre. Partia hero-ike jugosllave po shkruan faqe të ndrit-ura e plot lavdi në këtë luftë vigane.Ajo me në krye shokun e madh Tito,po çon ushtrinë nacionalçlirimtare të

Jugosllavisë drejt fitorjes së sigurt drejtrealizimit të idealeve tona.Komitetit krahinor i Kosmetit nën ter-rorin e okupatorit dhe të tradhtarëve tëpopujve të Kosmetit po e vazhdonheroikisht luftën kundra okupatorit, mesakrifica e gjak, por kurdoherë mevullnetin e çeliktë që karakterizon ud-hëheqësit e Partisë Komuniste, mebindje të plotë në fitorjen. Në këtë luftë antifashiste, popuj ekombe po vëllazërohen, po lidhen megjak në një luftë të përbashkët kundratë njëjtit armik. Populli i jonë shqiptar,më tepër se kurrë e ndjen veten të lid-hur ngushtë me popujt heroikë të Ju-gosllavisë.

Partia komuniste shqiptareqë ndjek me admirim fitorjet eshkëlqyera të motrës së saj, Partisë ko-muniste jugosllave, po bën çmos qëvëllazërimin në mes popullit tonë dhepopujve të Jugosllavisë të bëhet i plotëdhe lufta që bëjnë këta popuj të bëhetmë e ashpër dhe më vendimtare kun-dra nazizmit.

Komiteti qendror i partisë sonë dukeparë vështirësitë e mëdha që has nëkëtë luftë komiteti krahinor i Kosmetit,vendosi t’i çojë atij komiteti shumënprej 100 mijë franga shqiptare, e cila tëshërbejë në përmbushjen më urgjentetë nevojave të luftës. Po të ishin në rregull komunikacionetdhe lidhjet e jona me ju, jemi nëgjendje t’ju furnizojmë edhe me mate-rial propagandistik dhe sende të tjeraqë mjerisht juve ju mungojnë si: boja,letra, dylli e ndonjë gjë poligrafe. Përkëtë shkak ne do të përpiqemi që tëgjejmë mënyrën që kjo lidhje të bëhetsa më e rregullt, po ju rekomandojmëedhe ju që të përpiqeni në të drejtim.Gjithashtu, po ju çoj edhe 5 mijëfranga shqiptare të tjera, të cilat t’judorëzohen nënës së shokut Miladin 2mijë franga dhe gruas së shokutDushan 3 mijë franga. Këtë ndihmë poe çon partia e jonë familjeve tëshokëve të lartpërmendur.

Të fala të përzemërta shoqërore

Vdekje fashizmit, liri popullit!

Për komitetin qendror të Partisëkomuniste

shpati

NJË LETËr TJETËr

letra e Enver Hoxhës drejtuar

Dushan mugoshësShok i dashur Dushan Mugosha!Tash jam më i fortë nga atë ditë që undamë po malli është kurdoherë imadh. Aliu qenkësh më i fortë ngane, sido që sigurisht e marr me mënday e dinte se sa e preku ndarja. Jo nepor të gjithë ishin të prekur. Dr. Nis-hani zuri të qarët duke thënë ?kujtojposhtërsitë që ka thënë armiku përDushanë e Alinë për këta dy shokë,aq të mirë, të vendosur, që kanë lënëfamiljet, vendin e tyre dhe erdhën tëna ndihmojnë ne, të luftojnë tok mene?.

Por të flasim për punë pak.Këtu kanë ardh gati të gjithë Tuk,Besnik, Hodo, Dali, Beqir Balluk,Nexhip, Pullumb etj. Nakua meShulen s'kanë ardh akoma. Me takemi fillue me ba disa konferenca. Efilloi Tuku me Besnikun, konferencapublike për mbi aksionet e Brigadës,qëndrimin e partizanëve etj.. Do tëfillojmë dhe një kurs të vogël, nekemi konferenca me këto tema.-Lufta imperialiste e para, dhe edyta, luftë e drejtë dhe e padrejtë.-Partia në ushtri.

-organizimi i pushtetit.-Lufta Nacional-çlirimtare.

Do të organizojmë edhe disakurse ushtarake. Tuku nuk është shumëi kënaqur nga Mehmeti (mos e merr sepo të shkruaj apostafat për këtë gjë dheme tendencë). Por Tuku na priste dhethotë se qëkur ka ikur Sala Mehmetis'peshon njeri, përpara mbledhjes sëbrigadës ka nënvleftësuar aksioninkundër Haki Blloshmit dhe atë të. ur-dhra të çuditshme dhe jo shoqërore i kadhënë Tukut e mjaft gjëra të tjera. Tëgjitha këto, mos ki frikë se do t'ishohim me gjakftohtësi, paparagjykime dhe do të veprojmë ashtusi vendosëm.

Zgjedhjet në Korçë po bëhenme sukses në zonat e lira, por kemifrikë se do të na vinë shumë pak ngazonat e okupuara. Do të të lajmërojmëpër zhvillimin e gjërave. Dushan nashkruaj dhe ti kurdoherë.

Të përqafoj me shumë mallTaras

Dokumenti: Letra që i dërgonte “Shpati” më 10 dhjetor 1943 “Komitetit Krahinor të Kosmetit të PKJ-së”Enver Hoxha shpërblim financiar

për Miladinin dhe Dushanin

15 TETor fAqE 16HisTori

15 TETor fAqE 17 HisTori

Fjalimi i at gjergj Fishtës nëkonferencën e Paqes (1919)

Prej brigjeve gjëmuese të Euksinite deri në borën e amshueshme tëAlpeve Julie; prej brigjeve

bubulluese të Ekrakeraunve e deri ndërkarma të thepisuna të Karpatëve, endetë rime me gjak njeriu, në ato shekuj tëkaluem, banonte ajo familja e madhetrako-ilire, në namë e në za në histori tëfiseve dhe të kombeve.

Sot kjo familje asht shue.Marrë përbri prej tallazeve të luftave tëgjata e të pandame, ajo u përpi dhe uzhduk përbrenda gërmazave tëpangishëm të vorbujve te historisë, ekështu nuk mundi ma, ç’më atë ditëkur Gentiusi, mbreti i mbramë i ilirëve,më 168 para Krishtit, ndriti triumfin eLucë Emil Palit për me pa diellin emajes së lumnisë së vet të hershme.

Porse, si të thuesh, si njishkatërrinë e dhimbshme anijeje tëmbytun në det, prej humbjes së kësajfamiljeje trako-ilire, sot, atje ndërmjetThesalisë dhe Malit të Zi, prej brigjevelindore të Adriatikut e deri në bregoretë Vardarit, shpëtoi gjallë nji grushtnjerëzish, të cilët kishin zanë vend osembas mburojes së disa maleve titanike,ose nën hijen e kandshme të disafushave pjellore dhe plot jetë , banesëe përmallshme e hyjnive të moshëspërrallëzore. Ata u banë ballë me fuqikurrë të përkulshme të shpirtit të vetbujar, qoftë thellimeve të furive tëshekujve, qoftë edhe padrejtësisë sëhipokrizisë njerëzore. Të stolisun menji forcë të jashtzakonshme qëndrese,ende këta e flasin atë gjuhë të të Parëvetë vet ma të hershëm; ende e ruejn tëpandryshueshëm karakterin e hekurt efisnik të stërgjyshëve të vet dhe sot atagjithnji e punojnë shi atë tokë të cilëne punuen të parët e tyne prehistorikë.

Ky popull asht bash ai pop-ulli i vogël shqiptar, aq pak i njohundhe aq zi i gjykuem në Europë. i vjetërsa fosilet, sa stalaktitat e shpellave je-huese të maleve të veta vigane, dhe ilindun të thuesh prej vetë rrenjeve tëvjetra, ai asht sot zot autokton i pakun-dershtueshëm i tokave të veta.

Po qe se përnjimend parimii autodeterminacionit asht marrë prejKonferencës së Paqes si karakterthemelor për trajtimin e shteteve si dhe

përcaktimin e kufijve të tyne, e drejta elypë që Shqipnia të qitet shtet më vetepërmbrenda kufijve të vet etnikë dhegjeografikë.

Por çka se, simbas teorisëwilsonjane (të Presidentitamerikan Willson) për me

mundë nji popull me u sunduenë vetvete, përpos kombësisë,

duhet të mirret para sysh edhendërgjegja e tij kombëtare.

Tashti, për në qoftë se sindërgjegje kombëtare duhet tëkuptohet ndjesia për liri si edhe

ai dëshir që mund të ketë njipopull për t’u zhdrivillue nëvetvete, gjithnji përmbrendaqarkut të forcave të veta, unë

them se edhe në këtë pikpamje

konferenca duhet t’ia njohëshqipnisë pamvarësinë si dhe

sovranitetin e vet. E njimend, epo thomëni, cili popull në Bal-lkan ka ndjesi ma të thella përlirinë e vet sesa populli shqip-

tar?Kaluen po pushtuesit mbi

Shqipni, por nuk qenë kurrë zotnuesambi shqiptarë. Ashtu si ai cubi, i cilihyn tinës dhe me trathti në shtëpinë eqytetarit të paqtë e, si shtjen mbrenëdrojen dhe pshtjellimin, del jashtë pamundun kurrë me thanë se ka sundueaty mbrendë: njashtu hynë pushtuesite huej në Shqipni pa mujtë kurrë me ishtrue dhe me i zotnue shqiptarët. Emos kujtoni, zotni, se unë këtu jam tujju thanë sende të cilat mos t’i kenë vure edhe shkrimtarë të huej me vlerë.Kështu, fjala vjen, e ndritshmja MissDurham, thotë në nji libër të vetin mbiShqipni:

“Pushtime të hueja janë për-shkue mbi komb shqiptar, por tëgjitha kanë kalue pa lanë kurrfarëgjurme, si ujët që rrëshqet mbi shpinëtë rosës”.

Për lirinë e vet, zotni, shqip-tari ban fli shpinë, tokën dhe mjerishtedhe besimin. fakti veç që shqiptarinë mes të sa ndollive dhe te papritu-rave politike e për nji periudhë kaq tëgjatë shekujsh, ka mbrrijtë me e ruejtgjuhën, doket dhe karakterin e vetkombëtar, - dhe këtë jo vetëm nëShqipni, por edhe jashtë kufijve tësajë, - kjo difton çiltas se ai asht dhedon të mbesë shqiptar. E gjithë kjongjet sepse ndërgjegja kombëtare kalëshue rrajë të thella në shpirt të tij.Por ma mirë se kurrkund njeti, dashu-nia e popullit shqiptar për liri dhepamvarësi kombëtare, duket në faqete historisë, për të cilën mundemi methanë se asht e endun vetëm prejluftash për liri e pavarësi. unë këtu,për mos me e vu fort në provëdurimin e Zotnisë suej, po ju përmend

vetëm punët e mëdha, që ndërgjegjakombëtare e këti populli, kreu që prejtë XV qindvjetë e mbrapa.

Botën mbarë në zi do tambështillte. - Të flegruem droje shue-jtën zanin mbretnitë e Europës. Kur qe,mbi kep të Krujës titanike, po del njihije burri, vetullat ngërthye si dy hullirrufeje, me dy sy zjarmi e nji mjekër tëthinjtë, e cila shtëllungë gjatë nofullësi derdhej, si ajo mjegulla rreth njishkëmbu të thepisun. Mbi krye tr-ishtueshëm flakë i shkëlqen tarogëzapërkrenarja me brirë që tmerrshëm kahi vezullon nën rreze të diellit, kometëzharitëse danë ndër sytë e armikut. Aiasht fatosi i ndimun Gjergj Kastrioti, imadhi Gjergj Kastrioti, Skanderbegu.Me flamurin kuq e zi shpalosun për-para, poshtë rrëmoreve të maleve tëthepisuna, stuhi bore prej ndonji kulmitë rrëmbyeshëm, vërsulen vetëtimthimbi formacionet e turqve, të cilët, prejsë largu tuj ua pa hovin, thonë se kul-shedra me dragoj po u turret.

Por mundet ndokush me mëthanë se Skanderbegu këto lufta i ka bapër qëllime fetare, dhe jo i shtymë prejnji ndërgjegjeje kombëtare, pra për mei dalë zot lirisë dhe pamvarësisë sëvendit të vet.

E mos kujtoni se medekë të skanderbegut u shue

ndjesia e lirisë dhe e pamvarë-sisë në shpirtin e shqiptarëve.

Historia e Turkisë ka shenjue joma pak se 54 kryengritje të

mëdha të cilat gjatë rrjedhjes sëkatër shekujve kombi shqiptar ibani qeverisë otomane ose për

me pshtue prej zgjedhës së sajë,ose për me e ngushtue që most’ia mohonte të drejtat e tija.

Edhe pamvarësia e greqisë ashtnji lule e rimuun me gjak të

shqiptarit. Zhavellët dheBoçarët kanë qenë shqiptarë eshqip kanë folë dhe me trimëni

shqiptare kanëluftue. jo besa, por

greqinë e kanë lirueshqiptarët dhe jo

ma pak janëmundue se sa disaPushtete të mëdha

të cilat aso kohe ba-jshin spekullime

mbi greqi, njashtusi do Zoti po bajnë

sot edhe mbishqipni. këtë punë,me pasë për ta pyetsi dijetar dhe jo si

diplomat, kishte meju a vertetue edhe

Venizellos vetë; por,në mos dashtë me jua thanë ai, ja u kall-

zon lamartine, icili, tuj folë mbi

pamvarësi të gre-qisë, thotë se kjo

nuk qe tjetër veçserezultati i reaksionittë elementit shqip-

tar kristjan mbredagreqisë kundra ele-

mentit turk.Arsyeja pra pse kombi

shqiptar nuk mujti me dalë shtet nëvete, nuk qe puna se ati i mungontendërgjegja kombëtare ose ndjesia përliri e pamvarësi, por qe fakti se shiditën në të cilën ai ishte gati me fituelirinë e vet, Shtetet e Ballkanit iangjitën kthetrat dhe e banë rob nën zg-jedhë të veten. Dhe këtë e banë jo përme e mbajtë nën shërbim e robni tëveten, por për me e shue shqimit e mee qitë faret.Kështuqë prej kësaj pik-pamje duhet me e thanë se shqiptarëtgabuen, dhe gabuen randë fort, që uçuen aso kohe kundra Turkisë, sepsepër ta do të kishte qenë dam fort ma ivogël me u vue nën zgjedhë të Turkisë,se sa me u gri prej kristjanëve.

Po e shoh, Zotni, se kjo fjalënë gojën time disi po ju a vret veshindhe po ju duket nji paradoks nëvetvete. Janë faktet që më japin arsye.Në vitin 1478 turqit marrin Shkodrëndhe me te mundet me u thanë se upushtue e tanë Shqipnia. Pormegjithëkëtë, turku ia njohti Shqipnisënji farë autonomie: na e la gjuhën dhekanunet tona, - por askund nuk lexohetnë histori se ky mbyti qindra mijashqiptarë përnjiherë, sadoqë popullihoqi zi e si asht me zi prej tij. E tashndini si u suell kristiani me Shqipni eme shqiptarë. Në vjetin 1912 kërcetlufta turko-ballkanike dhe ballkanikëtpushtojnë Shqipninë. Nji herë mbysinpak me thanë dyqindmijë shqiptarë,vrasin meshtarë katolikë sepse nukndigjonin me e mohue fenë; grijnëmysliman sepse edhe ata nuk duen medalë dinit.

rrenojnë me themel qindrae qindra katunde, veçse si e si me efarue kombin shqiptar. Në vjetën 1914,ushtritë ndërkombëtare, mbas sa intri-gash të poshtra, pushtojnë Shkodrën.Në këto ushtri kombi shqiptar ka pasëmbështetë gjithë shpresën e vet, sepsekëta ishin demek të shprehunit e forcësqë do të rregullonte botën dhe, si tëthuesh, ata ishin pasqyra të qytetnisë

SHQIPTARET DHE TE DREJTAT E TYNE

europiane. Por megjithëkëtë ata nuksollën kurrnjisend përsëmbari nëShqipni. Ndrye mbrenda qarkut dhetëkilometrash në Shkodër, as që e çilënnji rrugë, as që e lëshuen nji urë, ashapën nji shkollë, nji gjykatore, nji spi-tal, nji send të vetëm që t’i vyente për-parimit dhe qytetnimit të popullitshqiptar.

i gjithë kujdesi i tyne përShqipni, përmblidhet në këta: kurrsesimos me e lanë Shkodrën me ba pjesënë Shqipninë tjetër dhe që në Statutin eShtetit Shqiptar t’u qitte nji paragraf iposaçëm me të cilin të njiheshin nëShqipni çifutnit nji tagri me shqiptarë,sadoqi aso kohe nuk kishte në Shqipnime thanë asnji çifut. Mandej, kur doliprej Shkodre, Komanda Nderkom-bëtare dogji të gjitha aktet dhe arkivate veta.

Në vjetën 1915, malazezëtpushtojnë Shkodrën me rrethina,sadoqi Shqipnia ishte shtet neutral dhenuk kishte shpallë luftë me kurrkend.Në fillim të vjetës 1915, italianët push-tojnë Vlonën, kinse për qëllim që me upërkujdesë për shqiptarët e sëmutë tëShqipnisë jugore. Në 1916, Austro-Hungaria pushton Shqipninë. Me ethanë me fjalë të tjera, ata dojshin tambajshin Shqipninë si nji krahinë tëveten. Për ma tepër: grekët dogjën 360katunde në Shqipninë jugore, tuj imbytë të gjithë ata që dishmoheshinshqiptarë.

E sot Konferenca e Paqeslypë që shi ndër ndër këto vise të bahetplebishiti për të caktue kufijt e Shqip-nisë. Ç’ironi e helmueme!

Prej këtyne punëve, - përmos me folë për të tjera, - duket çiltasse shqiptarët, prej pikpamjes kom-bëtare, kanë pasë arsye me drashtë mashumë kristjant se sa turqit. Turku, sipër princip, si në teori, ia ka pasë njo-htë Shqipnisë nji farë autonomie,sadoqë me Skanderbeun e pat kundër-shtue përparimin e tij në Ballkan.

Thonë armiqt tonë, si dhe dombrojtësa të tyne, se vërtetë që kombishqiptar asht ma i vjetri ndër popuj tëBallkanit dhe se ka nji dashuni të gjallëpër liri dhe pamvarësi të veten; veçseshka se megjithëkëto, Shqipnia nukmund të qitet shtet më vete sepseshqiptarët janëa) barbarë, b) nuk janë të zotët me përparue dheme u qytetnue vetë dhe se c) eksperienca ka tregue se në kohën ePrinc Widit, Shqipnia nuk mund tëmbahet shtet më vete dhe krejt i pam-varun...

Pra, simbas mendimit tëarmiqvet tonë, ose ma mirë me thanë,simbas fjalëve të vetë atyneve, lypsetqë Shqipnia të coptohet e t’u jepetatyne në dorë për me e sundue dhe përme vu rregull, - meqë shqiptarët janëbarbarë e të egër e nuk janë popull qëdi me qitë shtet më vete, pra me qev-erisë. Për me thanë të vërtetën, po tëmarrim parasyshë mjetet e mënyrënme të cilat ka nisë e vijue lufta e madheeuropjane, kisha me thanë se bar-barësia dhe egërsia e popujve ka pakose aspak të përpjekun me dëshirën përliri e pamvarësi të tyne. Kur popuj ekombe, në emën të “qytetnisë” kanëvra e pre fëmijë, gra, pleq e të mbetunqë kanë ba me vdekun prej urie egazepit me mijëra njerëzish të pafat nëditë; që kanë djegë e rrenue, jo vetëmkatunde e qytete, por mbarë krahina tëpamatuna; që kanë thye çdo të drejtëndërkombëtare dhe njerzore dhe kanëpre në besë me qindra mijëra robsh tëramë në dorë, - e megjithate sot ata

munden me qenë shtete të lira; - poatëherë, pse nuk mundet me qenëShqipnia e lirë ku, nëmos tjetër, granuk vriten, ku nuk gjindet nji vorr i njitë vdekuni urie, ku ndorja e besa edhendaj armikut janë të pathyeshme?

serbt, në kohën eluftës Ballkanike, me shpata ua

kanë çelë nanave shqiptarebarkun dhe foshnjet e nxjer-

runa sosh, i kanë ndezëflakada porsi pisha për me

shndritë natën me to, dhe sotkonferenca ua ka trefishuemadhësinë e shtetit të tyne.

grekët kanë kryqzue gjindenshqiptare bash ne të XX qindv-jetë, ndersa sot konferenca eka menden me ia dhanë man-

datin që me i shtrue e me iqytetnue disa kombe të tjera,kupto, shqipninë. Pra tash,

shqiptari, i cili nuk i njef këto“qytetni” në veten e vet, pses’mundet me dalë shtet më

vete, i lirë e i pamvarun? Poredhe me pasë për ta marrë

barbarinë si shprehje vetore tëshpirtit të njeriut, unë mun-dem me thanë pa droje kun-dershtimi, se kombi shqiptar

nuk asht diftue aspak ma i egëre barbar se disa kombe të tjeratë qytetnueme, kur këta kanëqenë po me ato garanci që ka

pasë kombi shqiptar.Ah, po, duket çiltas, se nuk “duen” mee qitë Shqipninë shtet më vete e tëpamvarun, dhe kjo jo sepse shqiptarëtna qenkan barbarë e të egjër, por sepsekëta nuk kanë sot për sot nji ushtri e njiflotë të veten me të cilën të mund t’udalin zot tagreve të veta. ose thanë maqartë, u vehet kamba shqiptarëvevetëm sepse këta janë ma të ligështushtarakisht dhe jo sepse janë ma bar-barë se kombet e tjera të Ballkanit.asht gabim me thanë se të mar-runit e gjakut shënon barbarinëe nji kombi, në qoftë se ne nën

fjalën barbari kuptojmëegërsinë ose breshtninë e shpir-

tit të tij, ashtu siç duen me ekuptue kundërshtarët e tonë,kur e kanë fjalën për kombin

shqiptar. Të marrunit e gjakutburon prej ligjeve të jashtmedhe prej të metave të orga-

nizimit shoqnor të nji kombi,dhe jo gjithmonë prej gjendjesshpirtnore të tij. E vërteta e kë-tyne fjalëve përcaktohet edhe

prej historisë së popujve për tëcilët nuk mund të thohet se

kanë qenë të egër e breshtnorë.në Biblën shenjte lexohen këto

fjalë: në se dikush godet njëtjetër me gur dhe mund t’i

shkaktojë vdekjen, ai asht njëvrasës dhe asht i dënuem me

vdekje. njeriu i ngarkuem mehakmarrë viktimën, e vretvrasësin me rastin e parë.

(num. XXXV, 19, 21) Po kështuedhe në iliadë, në librin e iX,gjejmë këto vargje që unë po ila simbas përkthimit të mon-

tit:”.........il prezzo qualcuno ac-cetta del’ucciso figlio o del

fratello; e l’uccisor, pagata delsuo fallo la pena, in una stessa

citta dimora col placido offeso.”(ndëshkimin sejcili e pret si tëdrejtë për vrasjen e të birit ose

të të vëllait; dhe ai që e bën këtëvrasje për shpagim, mund të je-

tojë pastaj i qetë në të njejtinqytet me atë familje së cilës ibëri vrasjen - fyerjen e parë.)

Duket pra mirëfilli se prej tëmarrunit të gjakut - vendetta - nukmund të thohet se kombi shqiptar ashtbarbar e që nuk asht i zoti me u qev-erisë në vetvete dhe i pamvarun. Por“Jo!” thonë kundërshtarët tonë. Tëmetat e organizimit shoqnor, si dhe tëmarrunit e gjakut në Shqipni, nuk janëtë shkaktueme prej faktoreve tëjashtëm, por rrjedhin prej gjendjes sh-pirtnore të egër të kombit shqiptar. Mefjalë të tjera, shqiptari vret njeriun përinstikt dhe jo për nji arsye e cila edhembas mentalitetit e bindjes së tij, të jetëe mbështetun mbi nevojë të të ruejtunittë jetës, të gjasë ose të nderit të vet. Epër në qoftë se asht e vërtetë, - sikursenjimend asht e vërtetetë! - se poeziapopullore asht pasqyra e shpirtit të njikombi, kjo duket çiltas, - thonë ata, -prej kangëve popullore shqipe, sepsetë tana, ose gati të tana, tregojnë punëtë veçanta vrasjesh ose gjaku.

Përpara se ndokush mund tathonte me arsye se kombi shqiptar nukshfaqet kurrë i bashkuem në nji shtet,kishte me u dashtë ma parë që historiatë caktonte se nga e ka rrajën ky komb,kë ka fis e vëlla mbi botë, - sepse kynuk ka mbijt vetvetiu mbi botë, - e sederi ku përfshihej vendi i tij. Por këtohistoria ende s’i ka përcaktue, ekushedi se kur ka me mujt me i për-caktue, sepse historia e kombit tonëgjindet e shtjellueme mbrenda hijevetë muzgëta të kohëve ma të vjetra.Masandej do të ishte dashtë që histori-ografët e hershëm, mbi të cilëtmbështeten historianët e sotshëm, t’ikishin dajtë me nji emen të vetëm tëtanë elementet prej të cilit përbahet kykomb. Kush mundet me e thanë me

siguri se shqiptarët, ilirët, maqedona-sit, thrakejt, epirotët janë që të gjithi tënji fisi apo jo?

Prandaj kurrkush nuk mundta thotë me siguri se shqiptarët s’kanëqenë kurrë të bashkuem më nja dhes’kanë qenë shtet më vete. Por edhe poe zamë se shqiptarët s’kanë qenë kurrëtë bashkuem në nji shtet të vetëm.Megjithkëtë armiqt tonë nuk kanëarsye kur thonë se për këtë shkakkombi shqiptar nuk duhet qitë shtet mëvete, por ky vend duhet nda ndërmjettyne si gja e pazot. Kush i mban mendgrekët të bashkuem nën nji skeptër dhekunorë mbretnore përpara së XiXqindvjetë? Sa jetë ka flamuri i Gre-qisë? Jo vetëm që grekët edhe nëkohën ma të lumnueshme të historisësë tyne s’kanë qenë të bashkuem nënnji shtet, por këta kanë thirrë ushtritë ehueja për me shtypë shoqishoqin bashmbrenda kufijve të vet.

E pse pra shqiptarët, tëcilët gjithmonë ia kanë vupushkën të huejve, dhe që qenëfaktori ma i parë i pamvarësisëgreke, nuk duhet të kenë liri dhepamvarësi për arsye se s’napaskan qenë kurrë të bashkuemnë nji shtet? siç e dishmojnë vetëdiplomatët e sajë, Franca ka hynë luftë botnore vetëm për me idalë zot integritetit dhe pam-varësisë së serbisë. Epo, asokohe, serbt nuk kanë qenë tëbashkuem me kroaci e mal të Zie sloveni, me të cilët sot po tho-het se na qenkan të tanë prej njifisi. mirpo nuk po kuptohetqartë arsyeja përse sot shqip-tarët do të bahen rob të serbëvedhe të grekëve. a për arsye sederi dje edhe kombi i tyne nukka qenë i bashkuem në nji shtettë pamvarun?

Mandej, sa për atë fjalëntjetër që thonë kundershtarët tonë, sekombi shqiptar duhet mbajtun për bar-

bar për arsye se asht i ndamë nderkrahina dhe fise, nuk duket se ashtma me themel se ato të shpifunat etjera mbi të cilat u fol ma sipër. Tujqenë e themelueme jeta shoqnorembi bashkësi të interesave, prej vetitvjen si rrjedhojë se shteti, i cili ngal-litet (mbahet gjallë) prej asajëbashkësie, nuk mund të përshtrihetma përtej se sa i mbërrin forca që dot’i mbrojë ato interesa.

Tash, tuj qenë se popullishqiptar, për shkak të pushtimeve tëhuej të vazhdueshme, nuk mujt me iorganizue forcat e veta në mënyrë qime mbrojtë e me drejtue interesat epërbashkëta të kombit, këtij iu deshdomosdo me u nda në disa grupe matë vogla, e aty, përmbrenda qarkut tëmundësisë që natyra dhe pozicionigjeografik u jipte do familjeve me uvëllaznue dhe me i mbrojtë interesate veta, me modelue “shtetin” e meorganizue jetën e vet shoqnore. Dheky ishte i vetmi sistem jete shoqnoreqë mund të realizohej deri më sot nëShqipni. Në njanën anë shqiptari nukdonte t’i shtrohej pushtuesit të huej,në anën tjetër pushtuesi i huej nuk elente shqiptarin me i organizue for-cat e veta në mënyrë që ky ta shtrintepushtetin e vet mbi të gjithë kombin.Shqiptarit iu desh me e lokalizuepushtetin e vet në krahina të veçantatuj i mbajtë së bashku parimet e ka-nunit kombëtar si rregull jete. Pran-dej fakti që kombi shqiptar gjindet indamë ndër fise, nuk rrjedh prej sh-

pirtit të tij ekcentrik dhe barbar, porprej faktoreve të përjashtme të cilat ainuk kishte mënyrë se si me i shndër-rue. E, me e vertetue se kombi i ndamënë shumë fise nuk asht gjithmonë bar-bar, mundet me u vërtetue edhe prejhistorisë.

Sllavët e Malit të Zi, ku prejforcës së pozicionit gjeografik të ven-dit, ku edhe se vetë e kanë zanatpushkën, gjithmonë kanë qenë të lirë emë vete. E për ma tepër, për ma se 50vjet rrjesht, sa mbretnoi mbi ta Nikollai i-rë, kanë pasë nji formë qeverie tëthuesh kryekëput si nder kombe të tjeratë qytetnueme. E mirë pra atëherë: Nëtë tanë Malin e Zi, kur ka nisë luftaturko-ballkanike, ka qenë vetëm njishtypshkrojë e vetme qeveritare si dhekanë pasë nji të vetme fletore politike,e edhe kjo qeveritare. Por nuk ka pasëasnji shkollë të mbajtun me paret epopullit. Ndërsa që në Shqipni, që prejviti 1908, kur qe shpallë Konstitucionii Turkisë, e deri në fillim të luftës bal-lkanike, pra në ma pak se katër vjet, ungrefën shtatë shtypshkronja, uthemeluen ma se njizet fletore politikee të përkohshme, u çelën nji shkollëNormale e nja tridhjetë të tjerafillestare, e të tana të veçanta e të mba-jtuna vetëm me pare të kombit shqip-tar.

u përpiluen të tana tekstetpër shkollat fillestare e disa edhe përshkolla të mesme. E kështu, sot më sot,mësimi jepet shqip ndër të gjithashkollat e Shqipnisë. Janë botue edheshumë vepra letrare me randësi të cilate kanë çue nalt ndjesinë kombëtare tuji dhanë në pak kohë shumë zhdrivillimgjuhës shqipe, fakt ky që, në kohë tëpushtimit austro-hungarez, kjo gjuhëqe përdorue për gjuhë zyrtare ndër tëgjitha zyrat administrative. Mbrendakësaj kohe qenë mbajtë tre KongreseGjuhësie ( pra nuk është Kongresi iparë i gjuhës shqipe ai i mbajturi nëvitin 1972) si dhe qenë disa shoqni le-trare, e tj. e tj... E gjithë kjo veprimtariasht zhvillue pa kurrnji ndihmë prej

15 TETor fAqE 18HisTori

Presidenti Woodrow Wilson, miku i perjetshem i shqiptareve

15 TETor fAqE 19HisTorianës së qeverisë.

E po përse tash, in-teligjenca sllave, e cila në Maltë Zi, gjatë 50 vjetëve jetëkostitucionale nuk përftonkurgja të re në lamë të qytet-nisë, na duhet sot të mbahet sima e naltë dhe ma e hollë seinteligjenca shqiptare e cila nëpak vjet krijoi nji gjuhë letraredhe asht e ngjizun me njimentalitet të ri për kombin?Zotni! Le të lihet nji herë nëpaqe shqiptari dhe le t’i jepetkohë me nxanë, dhe atëherë jukeni me pa se ai ka me shkuegjurmë më gjurmë ( hap pashapi ) me kombe të tjera tëBallkanit gjatë rrugës sëqytetnimit dhe të përparimit.

Kombi shqiptar i kadhanë burra në za për urtiperandorisë së Bizancit.Diplomatët ma të mirë dhegjeneralët ma të vlefshëm tëmbretnisë së turkisë, shqiptarëkanë qenë. Shqiptar ka qenëedhe statisti italian françeskKrispi, kështu shqiptar kaqenë edhe Papa Klementi iXi-të si edhe Kardinal Albani.E në se bazohemi në memo-randumin e shkruem ngaVenizellosi, të cilin ia kaparaqitë Konferencës sëPaqes, shqiptari asht sot edhegjeneralisimi i ushtrisë greke.Por, për me ju a mbushë mendjen edhema mirë se kombi shqiptar nuk e kanamin ma të vogël se kombet e tjera tëBallkanit, këtu due me ju pru fjalët qëshkrimtarë me vlerë kanë lanë tëshkrueme mbi shqiptarët. Shkrimtarifrancez Hecquard, në librin e vet “ His-toire et descriptions de la Haute Al-banie” , ka shkrue se në histori tëshqiptarëve “ndeshen prova të lum-nueshme energjie, inteligjence dhe ak-tiviteti.” Ma poshtë thotë: “Ata kanëruejt doket e burrninë ashtu si vetëmmund ta ruejshin burrat e hershëm tëcilëve u këndohet kanga.

Për ma tepër, githmonë këtai kanë dhanë burra në namë e në zaGreqisë së hershme, Perandorisë sëBizancit, Turkisë e Greqisë së kë-sokohshme”. Mandej Lordi Bajrongërthet nga ana e vet: “Përmbi karpa tëSulit e gjatë bregut të Pargës, ka burrasi veç motit i bajshin nanat dorike; atjeka ende do familje për të cilat kisha methanë se janë të fisit e të gjakut të Her-aklidëve.” Dëshmi janë këto, Zotni tëmij, të cilat kishin me ja shtue naminedhe nji kombit ma të madh e të qytet-nuem. ...

Tash, Zotni, mbasi ju diftova sekush janë dhe shka janë shqiptarët,

më duhet t’ju flas për të drejtat etyne. E po ju tham se shqiptarët

kanë të drejtë a) për nji pamvarësi politike; b) gjithnji mbrenda kufijve

gjeografikë e etnografikë të shqip-nisë. mbi pamvarësi të kombit

shqiptar nuk kam shumë fjalë meju thanë. Dihet se kjo e drejtë ka

qenë njohtë, sigurue dhe dorëzanueme nji traktat të Pushteteve të

mëdha të antantës, pra, me fjalë tëtjera edhe prej Francës, që prej

nandorit të vitit 1912 në konfer-encën e ambasadorëve në londër.këto Pushtete mandej ia kanë ba

me dijtë botës mbarë se traktatetndërkombëtare ata nuk i mbajnëpër shtupa letre, por i respektojnë

si akte të cilat prekin nderin ekombeve që i kanë nënshkrue. E njimend, po e zamë se anglezi thotëse ja ka nisë nji lufte të përgjakshme

e të shëmtueme, por këte e ka bavetëm për erz të firmës që ai e ka

pasë vu për pamvarësi dhe neutralitettë Belgjikës. Pamvarsia e kombitshqiptar pra, në se do marrë si nji

punë e kryeme dhe e dorëzanuemembi erz të kombeve të mëdha të Eu-ropës, tash ne nuk na mbetet tjetër

veçse me folë për kufij të natyrshëmtë shtetit shqiptar, dhe kjo asht nji

çashtje po aq me randësi sa edhe ajo epamvarësisë.Pushtimet e hueja dheintrigat e paemen të nji diplomacie

bakalle të pashpirt e të pazemër, kaqfort ia kanë shndërrue dhe perçudnue

fizionominë gjeografike dhe et-nologjike Shqipnisë, saqë sot nji i

huej, sado i drejtë dhe i papajambaj-tas (që nuk mban anë) memzi mundet

me e njohtë me nji të këqyrun. Edhe nji nanë shpesh e ka të

vështirë me e njohtë fytyrën e të biritkur këtë t’ia ketë përçudnue me varrë eme përgjakje arma e armikut. - Prandajlypset të përcaktojmë ma përpara disakritere të sigurta mbas të cilave man-dej me përskajue kufijt e natyrshem tëShqipnisë. Simbas parimit të au-todeçizionit, sejcili popull që mund tëthotë se ka nji homogjenitet tëpakëputun e të pandamë në vetvete,ashtu si ky përcaktohet prej klauzolavetë teorive willsonjane, ka të drejtë, osenë mos tjetër do të kishte të drejtë qëai vetë me e nda kuvendin mbi shartetë veta politike e ekonomike dhe me underue si shtet i lirë dhe i pamvarshëm.Ky shtet, masandej, gjeografikisht dotë përshtrihej deri ku kapet kombësijae pandame e vijueshme e atij populli. Enë rast se në ndonji skutë toke të këtijshteti gjinden të shartuem elemente tëhuej, aty vullneti i popullit do të verte-tohej nëpërmjet të nji plebishiti, man-dej liria e tij do të jetë e dorëzanuemedhe e sigurueme siç duhet dhe sa

duhet.Simbas këtyne parimeve,

asht punë e arsyeshme që shteti shqip-tar të përshtrihet gjeografikisht deri kumbërrin kombësia e popullit shqiptar evijueshme dhe e pandame prej centrittë vet. Sepse tagri i autodeçizionit nukasht e lidhun me individë ose me grupetë caktuem njerëzish, por me nji“avrom” të gjithëmbarshëm prej të cilitpërbahet kombi. Prandaj çdo zvoglimqë i bahet tokës së Shqipnisë, i pam-bështetun mbi këto parime, do methanë se ai i bahet dhunshëm dhe me tëpadrejtë. Por në bazë të cilit kriter kapër të mujt me u caktue të përshtrimite kombësisë shqiptare? Mbas gjuhës, ivetëm ky në këtë rast asht kriteri ma ipatundshëm dhe që nuk mund të lihetkurrsesi mbas dore. Populli shqiptarflet nji gjuhë krejt të veten që, tuj lanëmënjanë transformimet e natyrshme tëelementëve të cilëve nuk i ka pshtueasnji gjuhë tjetër deri më sot, kurrfarenuk mund të unjisohet me gjuhë tëtjera keltike, latine, gjermanike, sllaveose helenike, me përjashtim ku puqetme to me rranjë të bashkueme indo-gjermane. Prej këtej pra rrjedh që që tëgjithë ata që e flasin këtë gjuhë, kanënjë kombësi krejt më vete e krejt tëndame prej asaj të kombeve të tjera tëEuropës. Sepse nuk ma merr mendjaqë nji tjetër popull i gjallë i Europëst’ia ketë imponuar shqiptarit nji gjuhëqë dhe as nji tjetër popull europian mosta ketë folë. Për ma tepër, nji gjuhë edekun, nuk i imponohet nji popullimbarë. Por as populli shqiptar nuk kamujt me ia tatue popujve të tjerëgjuhën e vet.

gjuha tatohet ose meforcë të armëve, ose me forcën e

kulturës e të qytetnimit. Por si prejnjanës, si prej tjetrës pikpamje,

shqiptari nuk ka qenë ma i fortë sepopujt që ka përbri. Prandej nukka si të mohohet se të gjithë ata që

flasin shqip, janë të kombësisëshqiptare. E për këtë arsye, shteti

sqiptar, duhet të përshtrihetgjeografikisht deri ku përfshin

gjuha shqipe. Tuj pasë caktue këto

parime ose kritere, tëshohim tash se cilët

do të jenë kufijtgjeografikë të shtetitshqiptar. Por, per meu diftue krejt të papa-

jamajtshëm në këtëçashtje plot me gën-

jeshtra si dhe aqpahijshëm shoshitëprej armiqve, këtuunë due me ia lanë

fjalën, Zotni, shkrim-tarit tuej të sipërpër-

mendun, z. renePinon i cili ka qenë nëshqipni dhe e ka pa

vetë me sy tuj e prekëvetë me dorë se kush

mundet me pasëarsye mbi këtë

çeshtje.Zotni Pinon pra,

në artikullin që prumëprej “revue des deuxmondes”, tuj folë mbikufijt e Shqipnisë,thotë:“Prej fushave të Var-darit e deri në Adriatik,prej Thesalisë e deri nëMal të Zi, zot toke ashtshqiptari, në daç sepseky hyni këtu mbrendëma i pari, në daç sepseky ndolli ma i forti”. E

tanë krahina e Kosovës e cila prej Kon-ferencës së Londonit (1913) i qe lëshueSerbisë, dhe mbarë Çamëria, “Epiri iNordit”, të cilin e lakmon aq shumëGreqia, janë të banueme kryekëputprej shqiptarësh dhe prandaj e drejta elypë që të numrohen me shtet shqiptar.“

Dhe mos të mendohet sezotni Pinon asht shty tepër me këtofjalë, sepse e vërteta e këtyne fjalëveduket çiltas edhe prej statistikave tëcilat qysh prej vitit 1909 e tektej, janëba përmbi proporcione etnologjike tëpopullsisë së Shqipnisë. Prej këtynestatistikave zyrtare del në shesh se nëkrahinat e lëshueme prej Konferencëssë Londonit serbëve dhe grekëve, tëpaktën, 80 përqind të popullsisë janëthjesht shqiptare.

serbt na thonë sebanorët e kosovës me prejard-

hje janë të gjithë sllav, por,gjithnji siç thonë ata, përdhunidhe me kohë janë çoroditë tuj ukthye në shqiptarë. këtë fjalë ethonë edhe grekët për banorët e

Epirit të nordit. Por ata nukthonë të vërtetën sepse, po tëishte e njimendët se banorët ekosovës janë sllavë dhe ata tëEpirit të nordit grek, atëherë

serbia nuk do të kishte mbytë egri deri më sot afro dyqind mijëvetë në kosovë dhe greqia nukdo të kishte djegë ma se treqinde gjashtëdhjetë katunde në Epirtë nordit tuj e kryqëzue gjinden

përsëgjalli, posë atyne pesëd-hjetë mijë vetave që i kanë vradhe i kanë lanë me dekë prej

urie dhe sikletit.Popujt e qytetnuem munden,

po, në furinë e nji kryengritjeje me vranë trathti mbretënt e mbretneshat eveta e me i dhunue trupat e tyne mbasvdekjes, por nuk mbrrijnë kurrë me gri- e në ç’mënyrë mandej! - me qindra emijëra vëllazën “bashkëqytetarë” tëvet. qyshse serbt kanë vra me qindra

mijëra njerëz në Kosovë, dhe grekëtkanë djegë qindra e qindra katunde nëEpir të nordit, dëshmon qartë se asbanorët e Kosovës nuk duhet të kenëqenë serb, as ata të Epirit të nordit nukkanë qenë grek.

Jo jo, Zotni të nderuem! Janëvra gjindja me qindra mijëra nëKosovë dhe janë djegë me qindra eqindra katunde të Epirit të nordit për tëvetmen arsye se grekët e serbët duenme e shue farën shqiptare në atokrahina për me mujt me i thanë man-dej Konferencës së Paqes se atje nukka shqiptarë. oh, sa arsye ka pasë ai imoçmi kur ka thanë: “ubi solitudinemfaciunt, pacem appellant.” Pra, sa takenë shkretnue vendin, do të venëmandej paqen.

Por për me i forcue matepër fjalët e z. rene Pinon mbi ku-

fijt e shqipnisë, këtu due me jupërmendë se çka shkruente mbikëtë çashtje lordi Fritznaurice,

mis i komisjonit të rumelisë lin-dore, mbi Foreign office e që

masandej qe botue në nji libërBleu (në diplomaci - asnjanës) tëvjetës 1880. ai shkruen:“Për me

folë se shka asht kombi shqiptar, ibie me u përshtri edhe mbrendakufijve të serbisë e të malit te Zi.

krahina e kosovës, shka merr prejmitrovice e poshtë, asht krejt

shqiptare dhe ka vetëm nji skundillfort të vogël serb. statistikat bull-

gare e greke, mbi të cilat qeveritë esofjes e të athinës themelojnë pre-tendimet e veta mbi monastir, ohëre korçë, janë mbështetë në rrena eleni ma ato pretendime të greqisë

që janë ba pa kurrfarë turpi.”qe pra, Zotni, se deri ku

duhet të përshtrihet Shqipnia e ç’kufijduhet të ketë shteti shqiptar. Mbasdëshmisë së këti diplomati ingliz në za,Konferenca e Paqes kishte me ba njipaudhni të përgjakshme po nuk e nxuere nuk ia ktheu Shqipnisë ato tokë tëcilat Konferenca e Londonit, kundraçdo gjyqi e drejtësie, në vitin 1913 iashkëputi Shqipnisë për me ia lëshuegrekëve dhe serbve.

Tuj ju falë nderit megjithë zemër për mirësi që keni

dashtë me më dëftue në këtë rasë,do ta mbyll këtë ligjeratë të përvu-

jtë me ato fjalë që me 24 nandor1880 thonte në Parlamentin italianmadero savini kur Europa pat çue

anijet e veta përpara ulqinit përme e ngushtue Turkinë që me ia

lëshue malit të Zi tokët e shqipisë.E qe çka foli në atë rasë deputeti

italian: “Pse francezve nuk umbushet mendja me heqë dorë ngaalsace-loren? Pse nuk do të guxo-jshit ju, deputetë italianë, me heqëdorë prej viseve italiane që gjindennën austri? Pse i keni dalë zot gre-qisë kundra Turqisë në kongresin e

Berlinit? Vetëm mbështetun nëparimin e kombësisë!

E pra, kujtoj unë, se, për me qenë burrafjale, ne na duhet me thanë edhe përShqipni ato çka thamë edhe për të tjerënë Paris, romë, Athinë, Varshavë... Nëmos paça harrue, siç kam ndi prej pro-fesorëve të mij, Grotius ka pasë thanëse tashma asht ba si zanat me ua shn-drrue zotin popujve. Por përkundrazi,Jan-Jacques rousseau gërthet: “Ani,ndërrojani zotat, por të paktën pyetnikëto bagëti njerëzore që quhen pop-ull!”

nga at gjergj FishtaFjalimi është mbajtur

në konferencën e Paqes në Paris – 1919

15 TETor fAqE 20 inTErVisTa

PErgaTiTi PranVEra smiTH

Parisi, vogëlushja e tyre bukuroshe, uaka ndryshuar gjeografinë e pushimeve,siç ka transformuar tërë jetën e tyre.Prej 18 muajsh jeta e tyre pësoi një tor-nado të vërtetë: u marrosën pas njëri-tjetrit, ngjizën një fëmijë, celebruanlidhjen me një dasmë përrallore, sollënnë jetë Parisin dhe ngritën strehën edashurisë në një vilë luksoze, nëqendër të Tiranës. futbollisti më ifamshëm i kombëtares shqiptare, rediJupi dhe Vivian Petrela, vajza e neu-rokirugut të njohur në Evropë, përkatë-sisht në moshën 35 dhe 25 vjeç,përjetojnë momentet më të bukura tëjetës së një çifti të ri. Viviani ka nisur tëmenaxhojë një projekt francez në lid-hje me shëndetësinë, redi vazhdondisa projekte sportive, ndërkohë që stu-dion për jurisprudencë.

rEDi juPi

ndryshimet ju ndodhën shumë sh-pejt. Tërheqje, shtatzania e Vivit,martesa, bebi, të gjitha për një vit egjysmë. si ndodhi gjithë kjo rrokul-limë ngjarjesh dhe vendimesh tërëndësishme?-Si një tornado. ishte e vetmja mënyrësi mund të ndodhte një zgjedhje kaq erëndësishme. Personalisht, jam shumëi sigurt për gjërat që ndërmarr. Kamaftësinë t’i dalloj shpejt, gjërat erëndësishme. Vivi, zotëron shumë, ngaato gjëra që unë do të doja te një femër.Mbase ishte rastësi mënyra si utakuam, por fat i madh ishte, që ditëmta shfrytëzonim këtë rastësi, sepsendonjëherë momentet e rëndësishmenë jetë, kalojnë, pa u vënë re. martesa juaj ishte një vendim rrufe.Përgjithësisht, jeni po kaq sfiduesndaj ndryshimeve të rëndësishme,duke menduar që martesa nukështë formacion i lehtë.

-Martesa nuk mund të krahasohet measnjë nga ndryshimet që unë kam bërëmë parë. Kam ndryshuar skuadra, pornuk mund të krahasohen me këtëvendim. Ky ishte hapi më i rëndë-sishëm i jetës sime. Mendoj se realiz-imi më i madh i një njeriu është krijimii familjes së tij. Edhe Vivi ishte shumëe bindur, për ndjenjën e saj. ishim në tënjëjtën mendje që të dy.14 muaj mbas martese, çfarë bilancimund të bësh?

- u bënë gati dy vjet lidhje dhe shumëgjëra kanë rrjedhur gjatë kësaj kohe.Kjo periudhë përkoi dhe me ndryshimetë mëdha në jetën time, sepse unë lashëfutbollin. Të them të drejtën, s’bëj sh-pesh bilance. Ndryshimet kanë ndod-hur për një kohë të shkurtër dhe unëjam i lumtur, siç janë gjërat aktualisht.Një shoku im i futbollit, qëlloi që mar-tohej këto ditë dhe ndërsa bënim shakame njëri-tjetrin, si çunat që kanë qejfqë të bëjnë humor me idenë se jetambaron kur martohesh, i konfidova sejeta në çift ka gjëra shumë të bukura.Sigurisht nëse e merr me filozofinë eduhur. Nëse vazhdon të jesh i martuardhe e quan veten të pamartuar, më mirëtë mos e ndërmarrësh këtë hap tërëndësishëm.Besnikëri absolute, atëherë?

-Besnikëria është derivat i këtyregjërave që po përmendja. Nuk e shoh

si gjënë më të rëndësishme. Në qoftëse bëhen të gjitha gjërat ashtu siçduhet, edhe besnikëria vjen si rrjed-hojë.një karrierë e shkëlqyer në futboll.Thatë që njohja me Vivianin, kapërkuar edhe me një “lamtumirë”ndaj futbollit. Ta lehtësoi dashuria,plagën e largimit nga futbolli, karri-era, shkëlqimi?-Në fakt, të gjithë futbollistët profe-sionistë kanë pasur probleme në mo-mentin që braktisin fushën, sepse lënëshumë gjëra mbrapa. unë, të them tëdrejtën, pata një vit kohë, ta përgatisjaveten, megjithatë më ka ndihmuar shu-mica e evenimenteve që kam pasurkëto kohë, që të mos e ndjej shumë,largimin nga futbolli. Edhe pse jamakoma afër tij sepse të gjitha gjërat qëpo bëj, kanë shumë lidhje me fut-

bollin. unë kam kontratën me TopChanel si opinionist dhe gjithashtupunoj me Super Sportin. E kamvështirë të bëj gjëra të tjera, sepseçfarëdo që të bëj unë, do më njohinvetëm si futbollist.Cila është pjesa shkëlqyese e një fut-bollisti dhe zgavrat e errëta, që sh-pesh të tjerët nuk i njohin?

-Ana shkëlqyese është ajo që shohimdhe nga e cila të tjerët tërhiqen. Ana eerrët është gjithë mundi dhe sakrificaqë nuk duken dhe askush nuk i tregon.Një lojtar për të arritur deri në atëvend, ku arrita unë, do të thotë se kadhjetëra fëmijë të tjerë pas që nuk ubënë dot, që ai i mban si pengje në kur-riz. Ka shumë probleme, përplasjenjerëzore, sakrifica të jashtëzakon-

shme, gjendje të tmerrshme depresivenë të cilat lojtarët kalojnë sepse pre-sionet janë shumë të mëdha mbi ta,sidomos kur luan në nivele të larta pro-fesionale. Pastaj janë dhe sforcot emëdha fizike që i imponohen trupit.Është një luftë e brendshme, ejashtëzakonshme. fiziku njerëzor nukështë i ndërtuar për të përballuar gjithëatë sforco. Është tejkalim. Dhe përditët’i lufton me veten dhe me vullnetintënd. Femrat, suksesi, popullariteti,paratë nuk janë elemente të gjithëkësaj panorame që përmende?

-Pas çdo mashkulli të suksesshëm,femrat janë të ngjitura si zamkë. Kynuk është një postulat, apo çudi emadhe. Nuk është se për futbollistëtbëhet ndonjë seleksionim shumë i

madh. Ka futbollistë jo të bukur dheaspak inteligjentë që vetëm se janëpjesë e një skuadre me emër, i tërheqinfemrat nga prapa. S’më duket ndonjëmeritë e madhe të kesh sukses tek fem-rat. Ato të rrinë prapa, se je dikushi.fama dhe suksesi i shtyjnë femrat tëmos priren shumë të të njohin, se kushje ti në të vërtetë. në këtë arsyetim do të thuash se nukke qenë shumë i interesuar ndaj vë-mendjes femërore?

-Duhet të dish të ndash femrat shoqe,me të cilën ta ka ënda të ndash një gotëverë dhe ato femra që kanë qejf tëduken me një mashkull të suksesshëm,në publik. Për fat të keq, femra qëduan të kenë një mashkull të suk-sesshëm në krahë, ka ca si shumë.

femra që duan të rrinë me personindhe jo me aureolën që ai mban, kashumë pak. unë kam ditur t’i ndajduke luajtur dhe unë rolin tim. Nësekam dashur të shtyj kohën, e kamshtyrë. Mua më ka shpëtuar shumëpërqendrimi ndaj karrierës sportive. Epashë që ai ishte drejtimi im kryesordhe u impenjova. Për të ndërtuar njëkarrierë të suksesshme duhet të bësh

sakrifica të pambarimta.Duhen evituar gjithë shpen-zimet e kota të energjive. në ç’detaje ka ndryshuarjeta juaj, pranë gruastënde?

-Një transformim rrënjësor imënyrës së jetesës, punës, pro-fesionit Kam ndryshuar oraret.Zgjohem në 8-të të mëngjesit.Jam bërë shtëpiak. qëllimetkanë ndryshuar. Nëse më parëshihej vetëm ana profesionaletani mendoj për shumë më largdhe përpara.ardhja e vajzës në ç’mënyrëe perfeksionoi atmosferën elumturisë mes teje dhe Vivit?

-Ndonjëherë e shoh gocën nëpërkëmbë dhe them me vete: ”Ku paskamqenë? ”Më duket sikur e kaluara kaqenë kohë e humbur dhe shpenzim en-ergjish në ajër. Jam edukuar me njësens të fortë familjeje, dhe pse i jamshmangur për një kohë të gjatë. E ndjejveten shumë të realizuar në këtë drej-tim. Goca më duket si bekim. Eshohim dhe akoma nuk e besoj që ekemi. keni në plan ndonjë fëmijë tjetër?-Kjo vajzë na erdhi nga lart. Lindja enjë fëmijë është e paperceptueshmedhe unë mendoj se janë gjëra mëeprore se njeriu. Presim vetëm gjëra tëmira. çfarë të ka mësuar familja jote eorigjinës?

-familja ime ka dy cilësi të rralla nëambientet shqiptare: përbëhet nganjerëz të ndershëm dhe shumë punë-torë. Dy cilësi që ia njoh dhe ia vlerë-soj shumë. Jam munduar t’i transmetojdhe shpresoj t’i mbart me vete gjith-monë, siç do doja t’ia trashëgoja dheParisit. Për sportistët thuhen se të ardhuratjanë të konsiderueshme. jeni i kë-naqur me paratë që keni fituar?

-Njeriu çdo të mbjellë do të korrë.Mund të kisha fituar më shumë, portolerancat gjatë viteve të para, patënrezultatet e veta. unë, kam pasur njëtrajner që më thoshte gjithnjë: “Nëse timendon se sa do fitosh nga futbolli,është më mirë ta braktisësh që tani!”Paratë nuk duhet të jenë qëllim, pormjet për një qëllim në jetë. unë doja tëbëhesha futbollist i mirë, të arrijarezultate, të bëhesha kampion. Dhe iadola. Paratë erdhën mbrapa tyre. qenjë bilanc pozitiv si në aspektin moraldhe material. Vajza e doktorit të famshëm Petrela,me të cilën ju jeni martuar, është epërkëdhelura e fatit, siç thuhet?

-Nuk është fare e përkëdhelur, porvajzë e thjeshtë dhe pse i ka pasurmundësitë që të ishte e tillë. Vetëmmënyra e jetesës që ka bërë, hallet dheproblemet që ka kaluar, e kanë bërë tëjetë njeri me këmbë në tokë. Ajo i bieshumë shkurt, gjërave. Nuk ka farestërhollime dhe spërdredhje. momente të vështira me Vivin kenipasur, apo akoma jeni në vitet emjaltit?-Shyqyr Zotit deri tani shkojmë shumëmirë. Është interesante sepse ne jemitipa krejt të kundërt, por kemi ko-hezion me njëri-tjetrin. Vivi është e du-rueshme dhe është e predispozuar përtë më kuptuar. Nuk kemi përplasje.

Redi JupiDashuria ime

me vajzën e Petrelës

15 TETor fAqE 21MoDE

Grimierët sugjerojnë teknikat emakijazhit, atij të duhurit përdimrin 2009. Makijazhi i shp-

jeguar hap pas hapi. Këtë dimër grim-ierët botërorë këshillojnë makijazhintip i zhveshur. Massimiliano DellaMaggesa di Mac shpjegon tendencën emakijazheve për këtë dimër, ai neoro-mantik dhe mënyrën se si mund të re-alizohet.

Della Maggesa shpjegon sekëtë dimër më në modë do të jetë look-u neoromantik, i cili na sjell një tip “tëzhveshur”. “Deri sezonin e kaluar nekishim një look në të cilin mbi-zotëronte makijazhi që fshehte defektetdhe përdoronte bojëra të ndryshme.Ndërkohë që për sezonin dimër 2009look-u transformohet duke u shndër-ruar nga makijazh në make-up pak mëshumë neutral, por në të njëjtën kohëmë me shumë ngjyra, falë edhendikimit të viteve ‘80 që karakterizo-het nga shpërthimi i ngjyrave. Përm-bledhtazi, ngjyrat kryesore që përdorennë llok-un “new romantic” vijnë të njënatyrshmërie të madhe, me më pakpigmente ngjyre, shumë më pak punkdhe më shumë 'romantik'.***Hapi 1-Hapi i parë që duhet bërë përnjë look të tillë, është përgatitja elëkurës, e cila nuk duhet të ketë asnjëgabim, tamam si porcelani. Për të ar-ritur këtë efekt nuk mjafton vetëm për-dorimi i pudrës. Grimieri këshillon qëfytyra të përgatitet me një sprayhidratant i cili përveçse hidratonlëkurën edhe bën që make-up-i të mosbjerë. Më pas vendos një krem në fy-tyrë në formë rrethore. Është si një llojmasazhi që ndihmon qarkullimin egjakut në fytyrë dhe gjallëron lëkurën.***Hapi 2-Massimiliano Della Maggesakëshillon që vajzat t’u japin një formëqerpikëve të tyre para se të nisin punënpër të realizuar makijazhin. Gjithsesi,ai thotë se vajzat nuk duhet t’i përthye-jnë shumë qerpikët. “Me mjetin që bënkthesat, mundohuni që të përthyeniqerpikët shumë lehtë”. Pasi t’i kenipërthyer palosni herë pas here qepallatpër të parë nëse duhet t’i lini ashtu qer-pikët apo t’i lyeni. “Personalisht,preferoj efektin që krijojnë këta qer-pikë pas përthyerjes, por pa tualet”, -thotë Max. Ndërkohë, ai thotë që secilavajza të veprojë sipas dëshirës së vet.***

Hapi 3-A-ja e make-up-it ështëpudra dhe korrektori. Këtë sezonlëkura duhet të jetë e butë, jo me

shumë shkëlqim. Duhet të shndrisësikur vezullimi i vjen nga brenda. Përtë pasur këtë efekt, përveçse duhet tëpërdorni spray dhe kremin hidratues,duhet t’i aplikoni këto me një penel të

madh.Për të arritur ekzaktësisht në tonalitetine lëkurës, Max Della Maggesa përziendy lloje pudrash me ngjyra tëndryshme. Me anë të një peneli tëmadh aplikoni produktin në mollëzadhe më pas në mënyrë rrethore vazh-

doni në të gjithë fytyrën. Një këshillëtë re: “Mos harroni të aplikoni produk-tin edhe në veshë”, -këshillon Max. Aithotë: “Nuk ka asgjë më të shëmtuarsesa veshë të skuqur nga i ftohti dhenjë fytyrë të trukuar në mënyrë të për-sosur”. Massimiliano Della Maggesathotë se është më mirë që të aplikohetnë fillim pudra dhe më pas korrektori.“Mos aplikoni shumë produkt poshtësyve, -këshillon grimieri, - pasi nukbëni gjë tjetër veçse vini më në pah atorrudhat e vogla që janë tipike për atëzonë”. ***

Hapi 4-Lyerja e syve është njëtjetër hap shumë i rëndësishëm.Kështu, eksperti i makijazhit zg-jedh që, për t’iu përshtatur make-up-it dimër 2009, vendos që tëlyejë sytë me tonalitet ngjyrëvjollcë, rozë dhe kafe. Ngjyra ek-spresive (vjollca është ngjyra eshpirtit), por edhe shumë roman-tike. filloni të aplikoni ngjyrënrozë në të gjithë pjesën aktive tëqepallës, por gjithmonë dukembetur brenda formës së barko-sur. Aplikoni të njëjtën ngjyrëedhe poshtë syve. Provoni pro-duktin në dorë dhe më pas vëreniatë me pjesëza të vogla hap pashapi, duke evituar që të bëni vi-jëzime.***Hapi 5-Një tjetër hap i domos-doshëm është edhe lapsi i syve.Pasi keni vendosur ngjyrën rozë,tani vendosni lapsin e zi. Grim-ieri në këtë rast na tregon se nukpërbën problem, nëse nuk keninjë dorë që bënë vijën në mënyrëtë përkryer për të pasur efektin“glamour”. “Vijëzimi mund tëbëhet edhe me dallgëzime. Bënidisa pika të çrregullta afër qer-pikëve, më pas sfumojeni me anëtë një furçe. Të njëjtën gjë bëniedhe në pjesën e poshtme të syve.Në këtë mënyrë, lëkura dhe mak-

ijazhi bëhen një”. Në brendësi të syve,në cep, aplikoni rimelin.***Hapi 6-Ngjyrat janë baza kryesore qëformojnë makijazhin e këtij look-u tëri romantik. i njëjti koncept vlen edhepër bojën që aplikoni ekskluzivishtnëpër pikat apo pjesët e përthyera tëqerpikëve, duke përdorur vetëmkëndin anësor të syrit, duke mos e lyertë gjithin. Avantazhi i kësaj mënyreështë edhe fakti që sjell më pak irritimtë syve. Prandaj, këshillohet që të lyeni

vetëm qerpikët në qendër të syve.***Hapi 7-Lyerja e buzëve këtë sezonështë shumë e rëndësishme, prandajdhe duhet kushtuar një rëndësi eveçantë. Për këtë arsye duhet që tekbuzët të aplikoni një shkëlqyes nëmënyrë që ato të bëhen më të buta. Mëpas, vizatoni me dorë të lirë anësoret ebuzëve më për të aplikuar më pas edhetek vetë buzët. Sfumoni ngjyrën meanë të një peneli dhe më pas aplikoninjë të kuq buzësh ngjyrë sea mënatyrale. Në fund aplikoni njëshkëlqyes buzësh në pjesët qendrore tëbuzëve, pasi në fund të fundit, si gjithëpjesa tjetër e makijazhit edhe buzëtduhet të jenë sa më “soft”.***Hapi 8-Për të realizuar këtë look, Mas-similiano Della Maggesa përdor rougerozë. Aplikoni rouge vetëm në pjesëtqendrore të fytyrës, pasi në këtëmënyrë arrihet të realizohet një maki-jazh i shëndetshëm.***Hapi 9-reflekset ose më mirë

pikat strategjike të dritësështë dora e fundit që i duhet

dhënë këtij look-u. Specialisti zgjedhnjë produkt kremoz, por kompakte. Aivendos që të aplikojë këtë masë me anëtë një furçe në zonat e harkuara, tekqepallat, mollëzat, tek linjat e hundësdhe në mënyrë të veçantë sipër ve-tullave dhe tek mjekra.Hapi 10-Dhe si përfundim arrihet nëlook neoromantik të shkëlqyeshëm, tëbutë dhe me ngjyra që secilës fytyrë ijapin freski. Në këtë mënyrëshmangim linjat agresive dhe i japimfytyrës një ngjyrë sa më të ëmbël dhetejet sensuale. Është makijazhi i duhuredhe për përditshmërinë tonë, i cili jovetëm na dhuron pamje të këndshme,por edhe na bën tejet sensuale.

Këtë dimër në modë,look-u neoromantik

ish punetori i shtepise se modesnder me te famshmet Cerruti, sotme i famshmi ne boten e modes

italiane.Giorgio Armani ka lindur ne vitin 1934ne Piacensa ne itali. Ne moshen efemijerise ai shkollohet po ne Piacensadhe me pas ne institutin e modes, qeishte shume i ralle ne ate kohe ne botene Milano. Mbas disa vite studimi porjo shume me sukses, Giorgio puneso-het nga shtepia e modes Nino Cerrutidhe pikerisht ne vitiv 1961 si asistentdizenjues vetem per rrobat e meshku-jve.

Ne vitin 1970 serish teshtepia Cerruti Giorgio, punon vetemper linjen ''Hitman'' te kesaj shtepiemode, po ne kete vit ai vendos te largo-het nga Cerruti me mendimin te hapedicka te re, dicka qe mund thjesht tequhej Armani.

Me nje stilist shume tefamshem si Sergio Galeotti ne ate kohe

ne itali Giorgio themelon shtepine Ar-mani dhe vendos pas nje viti te daleedhe me linjen e pare per femrat.

Ne fillim te viteve '80 Gale-otti partneri me i afert i Armanit diag-nostikohet me Sida dhe Armani kishtenevoje per nje partner te ri qe shumeshpejt u be motra e Giorgios rossanaArmani. Pas pese viteve Galeotti vdesnga nje atak kardiak ne ne shtepine etij ne Milano.

fillimi i tij ne boten e modesnderkombetare ishin po vitet '80 dhepikerisht filmi i famshem AmesicanGigolo me aktorin richard Gere kumese 80% te veshjeve ne kete film ustiluan nga Armani.

Fakte per Armanin*Presidenti i ekipit te basketbollitolimpia milano*stilisti i ekipit te futbollit te kom-betares se anglise per nje edicon*stilisti i ekipit te futbollit te Chelseaqe nga viti 2007*armani celular me nje shitje mar-ramendese prej $780000 ne nje javevetem ne usa*armani ristorante nje rrjet prej 33ne te gjithe boten*Dubai Burj tower, ndertesa me elarte ne bote do stilohet ne 34apartamente te saj plotesisht nga

armani ose sic quhet ndryshe edhearmani casa.*armani nuk mund te quhet thjeshtnje stilist apo shtepi mode, sotperandoria armani ka nje fitim netone vit prej 1.2 miliard euro ne vitdhe pasuria mbi 3 miliard euro.

me shume informacion per keteikone te modes boterore mund tagjeni www.giorgioarmani.com

Pergatiti Enkeleid omi

Gjiganti Armani

15 TETor fAqE 22 EnglisHBY roBErT ElsiEgeographical location

The Albanian language (shqip) isspoken by over six million peo-ple in the southwestern

Balkans, primarily in the republic ofAlbania and in the neighbouring coun-tries which once formed part of the Yu-goslav federation (Kosova,Macedonia, Montenegro and Serbia).in Albania itself, the language is spo-ken by the entire population of3,087,159 inhabitants (census of April2001), including some bilingual ethnicminorities.

in Kosova, where there areas yet no reliable population statistics,Albanian is spoken by almost the en-tire population of about two million in-dividuals, including some bilingualminorities: Bosniaks, Turks, Croatsand roma. Ethnic Serbs in Kosova(now about five percent of the popula-tion) have traditionally refused to learnor speak Albanian, but attitudes maychange once traditional hostilities andethnic tensions subside.

The republic of Macedoniais estimated to have at least half a mil-lion Albanian speakers, equaling abouttwenty-five percent of the total popu-lation of the republic, although thereare no reliable statistics. The Albanianpopulation is to be found in and aroundSkopje (Alb. Shkup), where it consti-tutes a substantial minority, Kumanova(Maced. Kumanovo) and, in particular,in western Macedonia from Tetova(Maced. Tetovo), Gostivar and Dibra(Maced. Debar) down to Struga, whereit forms the majority.

A minority of about 50,000Albanian speakers is also to be foundin Montenegro, mostly along the Al-banian border (ulqin-ulcinj, Tuz andGucia/Gusinje). There are also at least70,000 to 100,000 Albanian speakersscattered throughout southern Serbia,primarily in the Presheva Valley nearthe borders of Macedonia and Kosova.

To the south of Albania, inGreece, there are traditional settle-ments of Çamërian dialect speakers, inparticular around Parga andigoumenitsa in Epirus. Despite borderchanges and deportations to Albania,the Albanian population here may beas high as 100,000, although they arehighly assimilated. in central Greece,the Albanian language, known in Al-banian asArbërisht and in Greek as Ar-vanitika, languishes in about 320villages, primarily those of Boeotia(especially around Levadhia), southernEuboea, Attica, Corinth and northernAndros. These speakers are the de-scendants of large-scale Albanian em-igration to Greece during the lateMiddle Ages. No official statisticsexist as to their numbers. This excep-tionally archaic form of Albanian isdying out rapidly.

in southern italy, there is asmall but well-established Albanian-speaking minority, the so-calledAr-bëresh, or italo-Albanians. These arethe descendants of refugees who fledAlbania after the death of Scanderbegin 1468. As a linguistic group, the Ar-bëresh now consist of about 90,000speakers, most of whom live in themountain villages of Cosenza in Cal-abria and in the vicinity of Palermo inSicily. The Arbëresh speak an archaicdialect of Albanian, which differs sub-

stantially from the Albanian now spo-ken in the Balkans, to the extent thatcommunication is difficult if Arbëreshspeakers are not familiar with standardliterary Albanian.

Traditional Albanian settle-ments can be encountered sporadicallyelsewhere in the Balkans: in Arbanasi,a suburb of Zadar on the Dalmatiancoast of Croatia; in some villages inthe Sandjak in Serbia and in the Bul-garian-Greek-Turkish border region,notably in the Bulgarian village ofMandrica. A few Albanian speakers arealso to be found in the ukraine, no-tably in villages in the regions of Meli-topol’ and odessa.

Little remains of the onceextensive colonies of Albanians scat-tered throughout the ottoman Empire.The Albanian minority in Egypt hasnow dissipated, though Albanian com-munities still exist in large numbers inTurkey (istanbul, Bursa and else-where) and to an extent in Syria, no-tably in Damascus.

Since the late 1980s inKosova and since the opening of Alba-nia in 1990-1991, there has been a sub-stantial emigration of Albanianspeakers from their traditional areas ofsettlement to other countries, in partic-ular to Greece and italy. There are alsolarge numbers of Albanian emigrantsto be found in western Europe (esp.Germany, Switzerland, Scandinaviaand London) and in North America(New York, Boston, Detroit, Toronto).origin and development of AlbanianAlbanian is a language of the extensiveindo-European family and is thus re-lated to a certain degree to almost allother languages of Europe. The indo-European character of the languagewas first recognized in 1854 by the

German linguist franz Bopp (1791-1867). At the same time, Albanianshows no particularly close historicalaffinity to any other language or lan-guage group within the indo-Europeanfamily, i.e. it forms a language groupof its own.

Despite Albania’s geograph-ical proximity to Greece, linguisticcontacts with ancient Greek seem tohave been sporadic. roman tradingsettlements on the illyrian coast andAlbania’s absorption into the romanEmpire, however, left noticeable tracesin the language. Borrowings fromLatin, which took place over a periodof several centuries, were so massiveas to threaten the very structure of thelanguage. Cultural contacts with theSlavs (Bulgarians and Serbs), Turksand italians have also left substantialstrata of vocabulary in Albanian.

Not only in its vocabulary,but also in its morphology and syntax,Albanian shows many traits in com-mon with other Balkan languages, dueboth to extinct substrata languages (il-lyrian, Thracian, Dacian) and to cen-turies of parallel development. Amongthese traits are: a postpositive definitearticle; the fusion of the genitive anddative case endings; the formation ofthe numbers 11-19 by “one on ten”; theabsence of a grammatical infinitive;and the formation of the future tensewith the verb “to want.”

Whether or not Albanian is adirect successor of the language of theancient illyrians, as is broadly assumednowadays, is difficult to determinesince very few records of the illyrianlanguage have been preserved.synchronic description of albanianThe Albanian language is divided into

two basic dialect groups: Gheg in thenorth of the country and Tosk in thesouth. The Shkumbin river in centralAlbania, flowing past Elbasan into theAdriatic, forms the approximateboundary between the two dialect re-gions. Here, in a zone ten to twentykilometers wide, intermediate dialectsare also found.

The Gheg dialect group,characterized by the presence of nasalvowels, by the retention of the older nfor Tosk r (e.g., venë “wine” for Toskverë; Shqypnia “Albania” for ToskShqipëria) and by several distinct mor-phological features, can be furtherclassified into a northwestern (Shkodraand surrounding region), a northeast-ern (northeastern Albania andKosova), a central (between the ishëmand Mat rivers and eastwards intoMacedonia, including Dibra andTetova) and a southern (Durrës,Tirana) Gheg dialect.

The Tosk dialect group is ingeneral more homogenous, though itcan be subdivided into a northern(from fier to Vlora on the coast and allof inland southern Albania north of theVjosa river), a Labërian or Lab (southof the Vjosa to Saranda), and aÇamërian or Çam (the southern tip ofAlbania and into Greece) dialect.

The modern literary lan-guage (gjuha letrare), agreed upon atthe orthography Congress of 20 to 25November 1972, is a combination ofthe two dialect groups, though basedabout eighty percent on Tosk. it is nowa widely accepted standard both in Al-bania and elsewhere, though therehave been increasing tendencies in re-cent years to revive literary Gheg.in its structure, Albanian is a syntheticlanguage similar to most other indo-

European languages. Nouns aremarked for gender, number, case andalso have definite and indefinite forms.The vast majority of nouns are mascu-line or feminine, though there are rareexamples of neuter nouns, which nowfunction increasingly as masculine inthe singular and feminine in the plural.As to number, nouns appear in the sin-gular and plural, as in most other Eu-ropean languages. There areapproximately 100 plural formations,including suffixes, umlauts, final con-sonant changes, and combinationsthereof. The nominal system distin-guishes five cases: nominative, geni-tive, dative, accusative and ablative.The genitive and dative endings are al-ways the same. Attributive genitivesare in addition linked to the nouns thatthey qualify by a complicated systemof connective particles: i,e, të and së,of ten reflecting the ending of the pre-ceding word, e.g., bulevardi i qytetit“the city boulevard,” bukuria e bule-vardit të qytetit “the beauty of the cityboulevard.” The definite and indefiniteforms of the noun are shown by thepresence or absence of a postpositivedefinite article. The noun declensionthus shows two sets of endings: defi-nite and indefinite. Most adjectives fol-low the noun either directly or arepreceded by a connective particle, e.g.,djali nervoz “the irritable boy,” djali ivogël “the little boy.”

The Albanian verb systemhas the following categories: three per-sons, two numbers, ten tenses, twovoices and six moods. unusual amongthe moods is the admirative, which isused to express astonishment on thepart of the speaker, e.g., ra shi “itrained,” rënka shi “why, it’s been rain-ing!”

The Albanian Language

15 TETor fAqE 23 EnglisHWelcome to AlbaniaIn the heart of the Mediterranean, on the Adriatic and Ionian

Seas, Albania is fast becoming one of the world's most interesting getaways.

Still relatively unspoiled by globalization, tourists willnotice an inspiring mixture of civilizations and

cultures - making this European country truly unique. Come - discover Albania for yourself!

Explore the heritage of acountry influenced by the

Greeks, Romans,Italians and Turks. (The Bradt Travel

Guide) by Gillian Gloyer

15 TETor fAqE 24markETing

Ne kemi gjithçka çfarë i duhet shtëpisë, zyrës apo lokalit tuaj;karrige, tavolina, dollapë, krvate etj etj, të gjitha të cilësisë së

shkëlqyer. Ju mund të zgjidhni sipas preferencës suaj. Adresa 1: E.U. FURNITURE LTD.

Unit 2, The Cromwell Centre, 24-30 Minerva Road London NW10 6HJ Adresa 2: Unit 2 Inwood business Park Whiton Road Honslow Tw3 2EB

[email protected]

Tel: 0208 961 8765 Fax: 0208 965 9651E-Mail: [email protected]

Transporti falas kudo që të jeni në Londër

the albanian october 2009 issue 2

Documents