ส ำนกงำนเศรษฐกจกำรคลง งำนวจยชนนไดรบกำรสนบสนนจำกเงนงบประมำณแผนดน ประจ ำปงบประมำณ พ.ศ. 2560

The study of Tax incentives and laws for Green Businesses

การศกษากฎหมายและมาตรการจงใจทางภาษ

เพอสงเสรมธรกจสเขยว

โครงกำรวจย

การศกษากฎหมายและมาตรการจงใจทางภาษเพอสงเสรมธรกจสเขยว

The study of Tax incentives and laws for Green Businesses

ทปรกษาโครงการ

นายอรรถพล อรรถวรเดช

คณะผวจย

นางเขมฤทย สมาวงศ

นางสาววรปราน สทธสรวง

นางปยะนาถ พงศโชตวฒน

นางสมาพร มานะสนต

นายพฒพงศ นลสม

ลขสทธส ำนกงำนเศรษฐกจกำรคลง งำนวจยชนนไดรบกำรสนบสนนจำกเงนงบประมำณแผนดน

ประจ ำปงบประมำณ พ.ศ. 2560

กตตกรรมประกาศ

ผลงานวจยเรองโครงการวจยเรองการศกษากฎหมายและมาตรการจงใจทางภาษเพอสงเสรมธรกจ สเขยวฉบบนส าเรจลลวงไดดวยด เนองจากไดรบการสนบสนนจากบคคลหลายทาน คณะผวจยขอขอบพระคณมาในโอกาสน

ขอขอบคณ ผอ านวยการส านกงานเศรษฐกจการคลง ผบรหารระดบสงทกระดบทไดกลนกรอง และพจารณาเสนอชอโครงการวจยนใหเปนโครงการวจยของส านกงานเศรษฐกจการคลง (สศค.) ประจ าปงบประมาณ 2560

ขอขอบคณคณะกรรมการก ากบและพจารณาตรวจรบงานวจย ไดแก คณสมาล สถตชยเจรญ ร.ท. บรรพชย พฑฒบณฑต คณณฐยา อชฌากรลกษณ คณดนพร จตตจรงเกยรต และคณสรกลยา เรองอ านาจ ทกรณาดแล ตดตาม รวมทง พจารณาตรวจรบงานวจยใหเปนไปตามขอบเขตและวตถประสงค ของโครงการ อกทงยงใหค าแนะน าปรกษา ตลอดจนปรบปรงแกไขขอบกพรองตาง ๆ ดวยความเอาใจใส อยางดยง ขอขอบคณผทรงคณวฒจากภายนอก ไดแก ดร.ศรญญา ดสตนานนท อาจารยประจ าคณะนตศาสตร มหาวทยาลยหอการคาไทย และ ดร.มณทชา ภกดคง อาจารยประจ าคณะนตศาสตร มหาวทยาลยรามค าแหง ทใหเกยรตเปนผวพากษในการสมมนาเพอเผยแพรโครงการวจย และยงไดประเมนผลงานวจยนจนผานส าเรจลลวงไปดวยด ขอขอบคณเจาหนาทศนยบรหารงานวจยและบรรณสารสนเทศ ฝายก ากบงานวจย ไดแก นางสาวรตนาภรณ วชรสนธ นางสาวเสาวรส อนพงษกลกจ และนางสาวอมพกา สดซาง ทใหค าแนะน าปรกษา ตลอดจนปรบปรงแกไขขอบกพรองตาง ๆ ของงานวจยเพอใหงานวจยมเนอหาทสมบรณและมความถกตอง

รายงานฉบบสมบรณซงเปนผลผลตของโครงการวจยน เปนเพยงฐานขอมลเชงวชาการในระดบหนงทพอจะเปนประโยชนในการศกษากฎหมายและมาตรการจงใจทางภาษเพอสงเสรมธรกจสเขยวไมมากกนอย ทงน ขอบกพรองทงหลายทงปวงทเกดขนในรายงานฉบบสมบรณนลวนเปนความรบผดชอบของคณะวจยทงสน ซงขออภยมา ณ โอกาสน คณะผวจย กนยายน 2560

บทสรปผบรหาร

สบเนองจากปญหาดานสงแวดลอมในการประชมสหประชาชาต แนวคดเรองการสนบสนน การผลตของภาคอตสากรรมทเปนมตรกบสงแวดลอมไดกลายมาเปนนโยบายในการผลกดนใหเกด การจดท ากฎหมายเพอสงเสรม “ธรกจสเขยว” ในหลายประเทศ กลาวคอ ในปจจบน หลกการดงกลาว ไดรบการสงเสรมและพฒนาผานนโยบายทกระตนในภาคเอกชนตระหนกถงการลงทนทสงผลกระทบตอสงแวดลอมนอยทสดผานการรณรงคและสงเสรมโดยภาครฐผานแนวนโยบายในดานตาง ๆ

ส าหรบประเทศไทย ภายหลงจากการประชมสหประชาชาต ไดมการจดตงส านกงานคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต เพอดแลรกษาและก าหนดนโยบายดานการสงแวดลอม และไดม การตราพระราชบญญตสงเสรมและรกษาสภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2518 เพอแกปญหามลพษในดานตาง ๆ แตจนถงปจจบนปญหาเรองสงแวดลอมในประเทศไทยยงคงไมสามารถแกไขไดอยางมประสทธภาพ เนองจากประเทศไทยยงคงด าเนนนโยบายดานสงแวดลอมโดยเนนการใชมาตรการก ากบและควบคม เปนหลก ท าใหการบงคบใชกฎหมายยงขาดสภาพการบงคบใชทมประสทธภาพและมการก าหนดอตราโทษคอนขางต า อนสงผลใหขาดแรงจงใจในเชงพฤตกรรมตอทงผผลตและผบรโภค

จากการศกษากฎหมายสงแวดลอมของประเทศตาง ๆ ไดแก ประเทศสหภาพยโรป ประเทศสวตเซอรแลนด ประเทศฝรงเศส ประเทศเนเธอรแลนด สหราชอาณาจกร ประเทศเยอรมน ประเทศญปน ประเทศจน และประเทศสงคโปร พบวา ประเทศเหลานตางไดมการน ามาตรการจงใจทางภาษในรปแบบ ตาง ๆ มาใชรวมกบวธการจดเกบภาษ เพอแกไขปญหาสงแวดลอม โดยจะเปนการลดตนทนใหกบผประกอบการในรายทมการจดการดานสงแวดลอมทด เชน การลดอตราภาษ การยกเวนการเกบภาษในบางรายการ การใหหกคาใชจายแบบพเศษหรอใหหกไดมากกวาทจายจรง การหกคาสกหรอ และคาเสอมในอตราเรงส าหรบหนวยธรกจทมการจดการทดเรองสงแวดลอม

จากการศกษากฎหมายของประเทศไทยพบวา กฎหมายไทยทเกยวกบการจดการสงแวดลอมมดงน

(1) พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 (2) พระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535 (3) พระราชบญญตรกษาความสะอาดและความเปนระเบยบเรยบรอยของบานเมอง

พ.ศ. 2535 (4) พระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 นอกจากกฎหมายทเปนการก ากบและควบคมตามทกลาวมาแลว กฎหมายบางฉบบของ

ประเทศไทยยงมการก าหนดมาตรการจงใจตาง ๆ ทงทางภาษ และทมใชภาษ ซงจะเปนมาตรการเสรมอกทางหนง เพอจงใจใหประชาชนลดการกอมลพษ ไดแก พระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ. 2520 เปนกฎหมาย

(4)

หลกทก าหนดในเรองการใหสทธประโยชนทงทเกยวกบภาษอากรและทไมเกยวกบภาษอากร และอ านวย ความสะดวกใหแกนกลงทนเพอกระตนใหเกดการลงทนทางเศรษฐกจและสอดคลองกบนโยบายและแผนพฒนาเศรษฐกจของประเทศ

อยางไรกด จนถงปจจบนประเทศไทยยงไมมกฎหมายจดเกบภาษสงแวดลอมโดยตรง มการจดเกบภาษสรรพสามตในสนคาและบรการบางประเภทสงผลทางออมใหการใชสนคาและบรการทสงผลเสยตอสงแวดลอมลดลง และมการน าเครองมอทางเศรษฐศาสตรเขามา จดการปญหาสงแวดลอมมากขน เชน คาธรรมเนยม และคาปรบบางประเภท โดยภาครฐไดมมาตรการทางภาษออกมาหลายมาตรการมวตถประสงคทแตกตางกนไป แตไมมมาตรการทางภาษเงนไดนตบคคลทเปนการสรางแรงจงใจสนบสนนใหโรงงานอตสาหกรรมแกไขหรอลดปญหามลพษโดยตรง มเพยงมาตรการทางภาษเงนไดนตบคคลทางออมเทานนทสงผลใหเกดการลดมลพษจากโรงงานอตสาหกรรม เชน มการออกพระราชกฤษฎกายกเวนภาษเงนไดส าหรบเงนไดของบรษทหรอหางหนสวนนตบคคลเปนจ านวนรอยละ 100 ของรายจายทจายไปเปนคาจางเพอท าการวจยและพฒนาเทคโนโลย หรอพระราชกฤษฎกายกเวนภาษเงนไดส าหรบเงนไดทจายเปนคาใชจายเพอการไดมาซงทรพยสนประเภทอปกรณทมผลตอการประหยดพลงงานเพอการปรบเปลยนแทนอปกรณเดมเปนจ านวนรอยละยสบหาของคาใชจายนนเฉพาะในสวนทไมเกนหาสบลานบาทใหแกบรษทและหางหนสวน นตบคคล เปนตน

นอกจากน จากการศกษานโยบายและแนวทางการใชมาตรการจงใจในตางประเทศ คณะผวจยไดเสนอแนะแนวทางการปรบปรงกฎหมายเกยวกบส าหรบธรกจสเขยวไวสามประการ ไดแก

ประการแรกขอเสนอในการปรบปรงหลกการและถอยค าในประมวลรษฎากร โดยการแกไขเพมเตมกฎหมาย ไดแกพระราชกฤษฎกาทออกตามความในประมวลรษฎากรวาดวยการยกเวนรษฎากร (ฉบบท 297) พ.ศ. 2539 โดยเพมนยามค าวา “นวตกรรมดานสงแวดลอม” และเสนอแนะใหปรบปรงหลกการเพอใหนตบคคลสามารถหกคาใชจายอน ๆ ทเกยวของกบการพฒนานวตกรรมดานสงแวดลอม เพอจงใจผประกอบการในการสรางองคกรและผลตภณฑเพอรกษาสงแวดลอมมากขน อนจะเปนประโยชนในแงการกระบวนการผลตและการบรโภคทเปนมตรกบสงแวดลอม นอกจากน ยงไดเสนอแนะใหเพมเตมถอยค าและหลกการในเรองการคดคาเสอมอตราเรงในพระราชกฤษฎกาออกตาม ความในประมวลรษฎากรวาดวยการยกเวนรษฎากร (ฉบบท 436) พ.ศ. 2548 เพอจะเปนประโยชนทงเชงนโยบายและตอภาคการผลต เปนตน ซงการแกไขเพมเตมพระราชกฤษฎกาทงสองฉบบน จะมสวนชวยใหผประกอบการมแรงจงใจในการสรางองคกรและผลตภณฑเพอรกษาสงแวดลอมมากขน อนจะเปนประโยชนในแงกระบวนการผลตและการบรโภคทเปนมตรกบสงแวดลอม

(5) ประการทสอง ขอเสนอในการปรบปรงพระราชบญญตสงเสรมการลงทน จากการศกษา

พบวาประกาศคณะกรรมการสงเสรมการลงทนมกมงเนนการลดภาษน าเขาอากร เชน ตามประกาศคณะกรรมการสงเสรมการลงทน ท 10/2547 คณะผวจยจงไดเสนอทจะใหสทธประโยชนในทางภาษส าหรบเครองจกรและอปกรณทผลตภายในประเทศ ไมวาจะเปนการใหหกคาเสอมอตราเรง การเครดตภาษในรปแบบ Carry Forward หรอสทธประโยชนอนใด ยอมเปนการกระตนการพฒนานวตนกรรมใหม ๆ ใหเกดขนในประเทศไทย อนจะเปนประโยชนตอทงอตสาหกรรมการผลตและอตสาหกรรมทเกยวของกบการพฒนานวตกรรรมใหม ๆ นอกจากน จากการศกษาพบวา หากผประกอบการมใชกจการตามประกาศ แตมกจกรรมทด าเนนการเพอจดการและแกไขปญหาสงแวดลอม ยอมไมสามารถขอรบสทธประโยชนตามประกาศฉบบดงกลาวได จงไมครอบคลมผประกอบธรกจรายอน ๆ ทมเจตนารมณในการสรางองคกรของตนใหเปนธรกจสเขยว คณะผวจยจงเสนอใหคณะกรรมการสงเสรมการลงทนออกประกาศในลกษณะทก าหนดหลกเกณฑทเปนกลางอนสามารถใชกบ ผประกอบธรกจในทกประเภทได เปนตน

ประการสดทาย คณะผวจยยงไดมขอเสนอแนะอน ๆ เชน ควรมการออกกฎหมายหรอมาตรการเพอสงแวดลอมทเจาะจงกลมอตสาหกรรมเปาหมายตามแนวนโยบายประเทศไทย 4.0 เพอสงเสรมใหอตสาหกรรมในอนาคตใชเทคโนโลยทสะอาดและเปนมตรกบสงแวดลอม นอกจากน ยงไดเสนอแนะใหมการจดตงหนวยงานทใหความรดานสงแวดลอม โดยเปนหนวยงานกลางทใหความรและ ท าหนาทตรวจสอบการด าเนนธรกจของผประกอบการ ซงจะท าใหเกดประโยชนในการเพมเตมความรและเปนก าลงส าคญในการชวยลดมลพษในกระบวนการผลตของภาคอตสาหกรรม พรอมทงสรางผประกอบการทเขาถงการปรบเปลยนองคกรเพอใหใหเปนหนวยธรกจสเขยวทสมบรณแบบ เปนตน

Executive Summary

Regarding the problems of pollution control, the concept of Eco-industrial development moved from the theoretical debates of the United Nation forum to policy practice of some countries. Therefore, explicit role of regulatory development in order to support “Green Industry” is striving for a more sustainable pathway of growth, by undertaking implementing public policy initiatives that encourage environmentally responsible private investments.

For Thailand, after the United Nation Forum, has established the National Environmental Board (NEB) for setting environmental policy and measure. Later in 1975, the National Promotional and Reserved Environment Quality Act, B.E. 2518 (1975) was enacted by the NEB. However, Thailand has still experienced ongoing pollution problems because the present laws cannot be used as instruments to meet environmental protection purposes. Instead of promoting environmental responsibility among polluters, the present series of laws primarily represents a command-and-control approach rather than promotes environmental sustainability of certain polluting behaviours.

The study of environmental laws of other countries, such as the European Union, Switzerland, French, Netherlands, United Kingdom, Germany, Japan, China and Singapore, indicates that tax incentive measures are widely applied along with the tax collection system. The logic is to use tax incentives to bring investment purpose and environmental conservation together, ultimately resulting in a change of taxpayers’ behavior in an ecologically positive way. To reach such a goal, tax incentives that are attuned to the purpose of reducing pollution are categorized into few a few broad categories, which are tax credit, tax deduction or depreciation, tax exemption, and deferrals. The significant tax benefits, such as timing of benefit and conditionality have benefits attached to their use.

A study of the Thai’s laws indicates that environmental laws are as follows; (1) National Promotional and Reserved Environment Act B.E. 2535 (1992) (2) Factory Act B.E. 2535 (1992)

(8)

(3) The Maintenance of the Cleanliness and Orderliness of the country Act B.E. 2535 (1992)

(4) Hazardous Act B.E. 2535 (1992) Apart from the series of laws mention above, both incentive and non-tax

incentive measures related to environment have been mentions in Investment Promotion Act B.E. 2520 (1978). Basically, the privileges under the Investment Promotion Act can be divided into two types, incentives and non-tax incentives. The aims of the law is not only for encouraging producers to invest in environment-friendly products, but also enhancing a chance for Thailand to become a hub of investing and manufacturing hub for both domestic and export markets in order to consist with policies and economic development plan.

However, although tax on commodity related to emission; which represents indirect tax scheme, tax incentive for pollution control, and pollution management fee system are clearly seen in Thailand, pollution tax that levies on industries for pollution is not yet applied. Moreover, the Thai’s Revenue code does not have any provision that directly deals with incentive methods to provide environmental awareness of businesses. It should be noted that there are only environmental tax incentive measures available in some Royal Decrees such as the Royal Decree issued under the Revenue Code governing exemption of income tax of company and juristic partnership for 100% percent of technological research and development spending, and the Royal Decree issued under the Revenue Code governing exemption of income of the company and juristic partnership of 25% of spending on energy saving equipment that used to substitute the old equipment. After analyzing the range of international practices on tax incentive designs, this paper will recommend the possible role on tax incentive for green business in Thailand. The recommendation consists of three main parts. First, some Royal Decrees issued under the Revenue Code should be amended such as the Royal decree No.297 B.E. 2539 (1996) governing an additional 100% deduction tax of that is allowed to corporate entities in respect of expenditure on research and

(9) development for technology and innovation. Under this regulation, the word “research and development for environmental purpose” should be inserted for encouraging the development of new environmental-friendly technologies. Also, accelerated depreciation should be used as tax incentive for pollution-control investment. In this regard, this paper suggest to add such system into the Royal decree No.436 B.E. 2548 (2005)s for assets or projects relating to environmental conservation. Thus, the qualifying environmental assets, which are invested for preventing or remedying pollution resulting from a taxpayer’s earning activity, are normally defined for depreciation. It is clear from the outset that the main purpose of special depreciation scheme is likely to encourage taxpayers to invest in compliance with pollution-control schemes. Second, since Investment Promotion Act B.E. 2520 (1978) focuses mainly on import duties reductions such as Announcement of the Board of Investment No.10/2547 that announces criteria in granting privileges in exempting import duty used for energy saving machinery. Regarding this announcement, this paper suggests to include privileges for machinery that produced in the country to boost the domestic production and innovation of energy saving machinery. Also, special depreciation and carry forward scheme should be grated to such production. Moreover, the paper recommends that the Board of Investment should release a policy to grant tax privileges to all type of industries that run environmental protection and conservation projects rather than provide tax waivers to favored industries. Environmentally friendly material and products business is one of the qualifying activities that should be encouraged. Third, to promote the use of clean technologies and knowledge related to pollution prevention, this paper suggests the government to establish a new specialized agency. The aim of the new agency is to promote a knowledge-based approach to polluters. In connection with the promotion of knowledge, the knowledge-based agency should be a strong public knowledge center to transfer information to the businesses in order to ensure

(10) environmental information is available to the public. Finally, this paper also suggest to grant special incentives to specific industrial sectors to respond to Thailand 4.0 policy to relieve tax burden for environmentally friendly investment to industries along with economic development.

สารบญ หนา

กตตกรรมประกาศ (1) บทสรปผบรหารภาคภาษาไทย (3) บทสรปผบรหารภาคภาษาองกฤษ (7) สารบญ (11) สารบญตาราง (15) สารบญภาพ (17) บทท 1 บทน า 1

1.1 ความส าคญและทมาของปญหาในการท าวจย 1 1.2 วตถประสงคของโครงการวจย 5 1.3 ขอบเขตของโครงการวจย 5 1.4 นยามความหมาย 6 1.5 ระเบยบวธวจย 6 1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 8 บทท 2 แนวคดและทฤษฎภาษสงแวดลอม 9 2.1 แนวคดและทฤษฎเกยวกบสงแวดลอม 9

2.1.1 ความหมาย และประเภทของสงแวดลอม 9 2.1.2 ความหมายของธรกจสเขยว 13 2.2 แนวคดและทฤษฎภาษสงแวดลอม 15 2.2.1 แนวคดเกยวกบการจดเกบภาษอากร 15 2.2.2 ทฤษฎภาษสงแวดลอม 18 2.3 สภาพปญหาสงแวดลอมในตางประเทศ 25 2.3.1 ประเทศญปน 25 2.3.2 ประเทศเกาหล 27 2.3.3 ประเทศสหรฐอเมรกา 27 2.3.4 รฐบาลแหงสหภาพยโรป 29 2.3.5 ประเทศบรไนดารสซาลาม 31 2.3.6 ประเทศสงคโปร 31 2.3.7 ประเทศเยอรมน 32 2.4 ทบทวนวรรณกรรม 32

(12) หนา บทท 3 กฎหมายทเกยวของกบมาตรการจงใจทางภาษเพอสงเสรมธรกจสเขยวของประเทศไทย 45 3.1 กฎหมายเกยวกบการจดการสงแวดลอมของประเทศไทย 45 3.1.1 พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 45 3.1.2 พระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535 49 3.1.3 พระราชบญญตรกษาความสะอาดและความเปนระเบยบเรยบรอยของบานเมอง พ.ศ. 2535 52 3.1.4 พระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 53 3.1.5 รางพระราชบญญตมาตรการการคลงเพอสงแวดลอม พ.ศ. .... 56 3.2 กฎหมายทเกยวของกบมาตรการจงใจทางภาษ 56 3.2.1 พระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ. 2520 57 3.2.2 มาตรการทางกฎหมายในการจดการสงแวดลอมของประเทศไทย 67 บทท 4 กฎหมายทเกยวของกบมาตรการจงใจทางภาษเพอสงเสรมธรกจสเขยวของตางประเทศ 77 4.1 กฎหมายภาษสงแวดลอมในตางประเทศ 78 4.1.1 สหภาพยโรป 78 4.1.2 ประเทศสวตเซอรแลนด 80 4.1.3 ประเทศฝรงเศส 85 4.1.4 ประเทศเนเธอรแลนด 86 4.1.5 สหราชอาณาจกร 86 4.1.6 ประเทศเยอรมน 87 4.1.7 ประเทศญปน 87 4.1.8 ประเทศสาธารณรฐประชาชนจน 88 4.1.9 ประเทศสงคโปร 89 4.2 รปแบบของภาษสงแวดลอมและมาตรการจงใจทางภาษในตางประเทศ 92 4.2.1 รปแบบของภาษสงแวดลอม 92 4.2.2 รปแบบมาตรการจงใจทางภาษ 94 บทท 5 บทวเคราะห 99 5.1 แนวทางการคดคาเสอมอตราเรง 99 5.2 แนวทางการใหเครดตภาษ 101 5.3 แนวทางการใหหกลดหยอนหรอการยกเวนการจดเกบภาษ 101 5.4 แนวทางการก าหนดมาตรการอดหนน 103 5.5 บทวเคราะหผลการใชมาตรการจงใจทางภาษในการจดการปญหาสงแวดลอม 105 ของตางประเทศ

(13) หนา

บทท 6 บทสรปและขอเสนอแนะ 111 6.1 บทสรป 111 6.2 ขอเสนอแนะ 119 6.2.1 ขอเสนอแนะในการปรบปรงประมวลรษฎากร 120 6.2.2 ขอเสนอแนะในการปรบปรงพระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ. 2520 123 บรรณานกรม 129 ภาคผนวก 135

สารบญตาราง

หนา ตารางท 1 ตารางสรปสทธประโยชนทางภาษตามประกาศกระทรวงการคลง 72

เรอง ลดอตราและยกเวนภาษสรรพสามต ฉบบท 109 ตารางท 2 การเปรยบเทยบกฎหมายทเกยวของกบการจดการสงแวดลอม (มาตรการทางดานภาษ) 107

ของประเทศไทยและตางประเทศ

สารบญภาพ

หนา ภาพท 1 สถตการจางงานในยโรปของธรกจและสนคาและบรการทเกยวกบสงแวดลอมในป 2557 106

บทท 1 บทน ำ

1.1 ควำมส ำคญและทมำของปญหำในกำรท ำวจย

การตนตวเรองวกฤตสงแวดลอมไดเรมขนครงแรกเมอ 4 ทศวรรษทผานมา ในการประชม

สหประชาชาตวาดวยเรองสงแวดลอมของมนษย (UN Conference on the Human Environment) ในป ค.ศ.1972 ซงจากการเรมกลาวถงวกฤตสงแวดลอมในเวทระหวางประเทศครงนน ไดมการก าหนดขอตกลงใหรฐบาลของประเทศสมาชกตาง ๆ ก าหนดแนวทางรวมกนในการแกไขปญหาสงแวดลอม โดยนานาประเทศตางเหนพองตองกนวา การพฒนาดานการผลต การอตสาหกรรม และการใหบรการบางประเภทของหนวยธรกจในประเทศตาง ๆ มสวนอยางยงในการท าใหเกดมลพษจากกระบวนการผลตและการใหบรการอยางไมสามารถหลกเลยงได ดงนน หนวยธรกจจงกลายเปนประเดนหลกในการทภาครฐของนานาประเทศมงเนนในการสงเสรมภาคธรกจใหกลายเปน “ธรกจสเขยว” (Green Businesses)

จากการศกษาแนวคดเรองการจดเกบภาษจากมลพษปรากฏในเอกสารการประชมของสหประชาชาตวาดวยเรอง Human Environment ในป ค.ศ. 19721 ไดระบวารฐบาลของประเทศสมาชกควรใชมาตรการทเหมาะสมเพอควบคมการปลอยมลพษออกสสภาพแวดลอม ซงจากขอเสนอดงกลาว ประเทศตาง ๆ จงไดปรบใชมาตรการกฎหมายเชงบงคบทเนนการบงคบและควบคม (Command And Control Approach) เปนแนวทางหลกในการจดการปญหาดานสงแวดลอม แตไมสงผลดเทาทควร อกทง ขอจ ากดของมาตรการ ทางกฎหมายเชงบงคบทไมอาจปรบใชกบกรณการควบคมการกอมลพษของผผลต และผบรโภคไดอยางมประสทธภาพ จงท าใหเกดค าถามในทางทฤษฎวามาตรการหรอแนวทางใดทจะมความเหมาะสมในการควบคมมลพษตงแตขนตอนการผลตจนถงการบรโภค รวมถงชวยสงเสรม รกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทมอยอยางจ ากด (Limited Resource) ใหเกดประโยชนสงสด

จากค าถามทเกดขน จงไดเกดการพฒนามาตรการทางภาษเพอประโยชนดานสงแวดลอม (Environmentally Related Taxes) และมาตรการทางเศรษฐศาสตร (Economic Instruments) ในลกษณะตาง ๆ เพอชวยลดปรมาณการปลอยมลพษในขนตอนการผลต และเปลยนแปลงพฤตกรรมในการบรโภคของประชาชนใหตระหนกถงความส าคญของสงแวดลอม เพอลดการใชผลตภณฑทอาจสงผลเสยตอระบบนเวศโดยรวม ซงในทางปฏบต มาตรการทางภาษ และมาตรการการสรางแรงจงใจทางภาษในรปแบบตาง ๆ ถกน ามาปรบใชอยางแพรหลายเพอแกไขปญหาสงแวดลอม เชน ภาษทเกบจากมลพษทปลอยออกจาก โรงงานอตสาหกรรม และภาษทเกบจากปรมาณของสารเคมทบรรจอยในบรรจภณฑ เปนตน

1 United Nations Environment Programme, Report of the United Nations Conference on the Human Environment.

(Stockholm,1972) from http://www.unep.org/Documents.Multilingual/Default.asp?DocumentID=97 สบคนเมอวนท 1 สงหาคม 2560

2

ดงนน เพอเปนการรองรบแนวคดในการใชภาษเพอแกปญหาสงแวดลอม องคกรระหวาง ประเทศและหนวยงานทเกยวของกบการดแลสภาพแวดลอม อนไดแก องคการเพอการรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนา (Organization for Economic Co-operation and Development : OECD) องคการพลงงานระหวางประเทศ (International Energy Agency : IEA) และคณะกรรมการสหภาพยโรป (European Commission) จงไดรวมกนก าหนดนยามของภาษสงแวดลอมใหหมายถง “การทรฐบาลบงคบเรยกเกบ หรอการจายเงนในรปแบบไมมเงอนไขใหกบรฐบาล เพอวตถประสงคอยางใดอยางหนงในการรกษาสงแวดลอม ทงน การจดเกบภาษสงแวดลอม ใหรวมถงการจดเกบภาษจากฐานการใชพลงงาน และผลตภณฑบางประเภททอาจกอใหเกดมลพษ เชน ยานพาหนะ เครองยนต และขยะมลฝอยประเภทตาง ๆ หรออาจค านวณฐานภาษจากปรมาณมลพษทปลอยออกสธรรมชาต เปนตน”2 โดยการนยามในลกษณะน มความสอดคลองกบทฤษฎอ านาจในการจดเกบภาษ (Taxing Power) ซงเปนอ านาจในเชงบงคบทสามารถค านวนไดเปนตวเงน และฝายบรหารมอ านาจเรยกเกบจากผเสยภาษเพอวตถประสงคในการสนบสนนกจกรรมของรฐบาลอนจะกอใหเกดประโยชนตอสงคมและประชาชนโดยรวม ดงนน จงอาจกลาวไดวา ภาษสงแวดลอมเปนภาษประเภทหนงทเปนเครองมอของภาครฐในการเพมรายไดเพอน าไปชดเชย ความเสอมโทรมของสงแวดลอมทถกท าลายโดยกจกรรมทางเศรษฐกจในลกษณะตาง ๆ

อยางไรกด การจดเกบภาษสงแวดลอมเพอเปนการเพมรายไดของรฐนน ยงมขอโตแยงในทางวชาการวา วตถประสงคหลกของภาษสงแวดลอมแทจรงแลวมไดเปนไปเพอการเพมรายไดของภาครฐ (Revenue-Raising Instruments) หากแตเปนไปเพอปรบเปลยนพฤตกรรมของปจเจกชนและ หนวยธรกจในการลดกจกรรมทางเศรษฐกจทสงผลเสยตอสงแวดลอมมากกวา หรออกนยหนงอาจกลาว ไดวารฐบาลบงคบใชภาษสงแวดลอมเพอใหบรรลวตถประสงคในการจดการดานสงแวดลอมเปน การเฉพาะ และในบางกรณภาครฐอาจจดท ามาตรการทางภาษเพอหวงใหเกดแรงจงใจในการปรบเปลยนพฤตกรรมของผเสยภาษตามทฤษฎการใชแรงจงใจเพอเปลยนแปลงพฤตกรรม (Carrot and Stick Approach) เพราะหากมงแตจะจดเกบเพยงอยางเดยวอาจไมเกดประโยชนในทางปฏบตมากนก การใหสทธประโยชนรวมถงการใชแรงจงใจรปแบบตาง ๆ ผานระบบภาษ เชน การลดหรอยกเวนอตราภาษลวนแลวแตเปนวธการทส าคญในการวางรปแบบของภาษสงแวดลอมในยคปจจบน อกทง หากพจารณาการจดเกบภาษสงแวดลอมควบคกบการด าเนนธรกจแลวจะพบวา ภาษสงแวดลอมทดไมควรขดขวางการพฒนาทางเศรษฐกจและอตสาหกรรม แตภาครฐจะตองก าหนดใหสทธประโยชนในทางภาษในรายการทเกยวของกบสงแวดลอมใหหลากหลายและมากพอ เพอหนวยธรกจสามารถน ามาพจารณาประกอบการตดสนใจในการเลอกใชมาตรการทเหมาะสมกบธรกจของตนได และเมอการจดการดานสงแวดลอมถกก าหนดใหผกโยงกบคาใชจายดานภาษทแตกตางกน ยอมท าใหภาคธรกจใหความส าคญกบการพฒนาดาน

2 Organization for Economic Co-operation and Development (OECD), The Political Economy of Environmentally Related

Taxes. (June 19, 2006), from http://www.oecd.org/document/20/0,3746,en_2649_34295_36815124_1_1_1_1,00.html สบคนเมอวนท 1

สงหาคม 2560

3

การจดการและคนหาเทคโนโลยทเหมาะสมในการลดปรมาณการปลอยของเสยในขนตอนการผลต ซงการจดการเพอลดตนทนในลกษณะน เปนการด าเนนการทน าคาใชจายดานสงแวดลอม (Environmental Costs) ทสงคมเคยแบกรบมาเปนสวนหนงในการท าธรกจของเอกชน อนจะสงผลใหการด าเนนการดานสงแวดลอมจะถกน าไปเปนปจจยส าคญประการหนงในการวางแผนธรกจ อนจะกอใหเกดการพฒนาความคดและนวตกรรมใหม ๆ ดานสงแวดลอมเพอใหธรกจเตบโตอยางย งยน

ส าหรบประเทศไทย สบเนองจากการประชมสหประชาชาตวาดวยเรองสงแวดลอมของมนษย และการตระหนกถงความส าคญของการจดการปญหาดานสงแวดลอม จงไดมการจดตงหนวยงานทก ากบดแลดานสงแวดลอมขนในป พ.ศ. 2518 ไดแก ส านกงานคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต เพอดแลรกษาและก าหนดนโยบายดานการสงแวดลอม นอกจากน ในสวนของกฎหมายไดมการตราพระราชบญญตสงเสรมและรกษาสภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2518 เพอแกปญหามลพษในดานตาง ๆ อนสงผลกระทบตอเศรษฐกจของประเทศไทยในเวลานน โดยมการประมาณการเบองตนถงความเสยหายทางเศรษฐศาสตร อนเนองมาจากความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของประเทศไทยโดยคดเปน มลคาไดถงราวหมนลานบาทตอป และมแนวโนมทจะเพมขนเรอย ๆ ตามการขยายตวของภาคการผลต และอตสาหกรรม3

จวบจนปจจบน ปญหาเรองสงแวดลอมในประเทศไทยยงคงไมสามารถแกไขไดอยางม ประสทธภาพ โดยสาเหตหลกเกดจากนโยบายและกฎหมายดานสงแวดลอมของประเทศไทยยงไมสามารถจดการปญหาสงแวดลอมไดอยางสมบรณ กลาวคอ หากมองในแงของกฎหมายดานสงแวดลอมของ ประเทศไทย เชน กฎหมายวาดวยสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต และกฎหมายวาดวยโรงงาน มกมเนอหาในการก ากบดแลผประกอบการในรปแบบของ “มาตรการก ากบและควบคม” (Command and Control Approach) ซงมงเนนในเรองการจ ากดและหามผประกอบการมใหปลอยมลพษ เกนจ านวนออกสสงแวดลอม โดยหลกการของกฎหมายดงกลาว ไมสามารถสะทอนตนทนทแทจรงในการจดการดานสงแวดลอมได จงเปนผลท าใหตนทนนนถกผลกใหเปนภาระของสงคม หรออกนยหนง อาจกลาวไดวากฎหมายทใชบงคบอยในปจจบนไมสามารถท าใหผผลตและผบรโภคเหนไดวาสนคา หรอผลตภณฑทตนผลตหรอใชอยนนมตนทนดานสงแวดลอมมากนอยเพยงใด

นอกจากน หากพจารณาในสวนของกฎหมายทเกยวของกบภาษ ประเทศไทยมการน า มาตรการจงใจทางภาษมาใชกบการจดการปญหาดานสงแวดลอมบางแลว เชน 1) การหกคาใชจายทางภาษอากรใหกบบคคลธรรมดา บรษท หรอหางหนสวนนตบคคลเปนจ านวน 1.25 เทาของรายจายทเปนคาซออปกรณ เครองจกรทมผลตอการประหยดพลงงาน ตามความในพระราชกฤษฎกาทออกตามความในประมวลรษฎากร (ฉบบท 487) พ.ศ. 2552 2) ประกาศอธบดกรมสรรพากรเกยวกบภาษเงนได (ฉบบท 180) เรอง ก าหนดหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขการยกเวนภาษเงนไดส าหรบเงนไดทไดจายเปนคาใชจาย

3 The World Bank, Thailand Environment Monitor. (2002), from

http://www.worldbank.or.th/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/EASTASIAPACIFICEXT/THAILANDEXTN/0,,contentMDK:20206650~pagePK:141137~piPK:217854~theSitePK:333296,00.html สบคนเมอวนท 1 สงหาคม 2560

4

เพอการไดมาซงทรพยสนประเภทวสดอปกรณ หรอเครองจกรทมผลตอการประหยดพลงงาน 3) ประกาศของส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน ฉบบท 1/2557 (มาตรการสงเสรมการลงทนเพอปรบปรงประสทธภาพการผลต) ทก าหนดใหมการยกเวนอากรขาเขาเครองจกรเพอการประหยดพลงงาน และยกเวนภาษเงนไดนตบคคล 3 ป เปนสดสวนรอยละ 50 ของเงนลงทนโดยไมรวมคาทดนและทนหมนเวยนในการปรบปรง เปนตน ซงจะเหนไดวาเมอเปรยบเทยบกบมาตรการจงใจทางภาษของตางประเทศแลว กฎหมายของประเทศไทยยงไมมบทบญญตเรองมาตรการจงใจทางภาษเพอการจดการดานสงแวดลอมอยางเพยงพอ อกทง มาตรการทางภาษสวนใหญทปรบใชอยในปจจบนนน มงเนนการควบคมมลพษเพยงแคมลพษทางอากาศเสยเปนสวนใหญ รวมถงประเทศไทยยงคงด าเนนนโนบายดานสงแวดลอมโดยเนนการใชมาตรการก ากบและควบคมเปนหลก ซงการบงคบใชกฎหมายตามมาตรการดงกลาวยงขาดสภาพการบงคบใชทมประสทธภาพและมการก าหนดอตราโทษคอนขางต า อนสงผลใหขาดแรงจงใจในเชงพฤตกรรมตอทง ผผลตและผบรโภค นอกจากน ผประกอบการไทยยงไมสามารถใชสทธประโยชนทางภาษเพอลดตนทนในทางธรกจเพอน ารายไดบางสวนมาลงทนดานสงแวดลอมไดอยางเตมท ซงหากภาครฐมการสงเสรม การใชมาตรการจงใจทางภาษ ยอมชวยใหภาคเอกชนสามารถลดภาระทางภาษอนถอเปนตนทนอยางหนงในการประกอบธรกจ อนจะเปนการชวยเพมประสทธภาพและขดความสามารถในการแขงขนของผประกอบการไทยในเวทสากลไดอกทางหนงดวย

ดงนน เพอสงเสรมหลกการในการจดการปญหาสงแวดลอม และมาตรการจงใจเพอใหเกดธรกจสเขยวแลว จะเหนไดวานอกจากการเกบภาษจากปรมาณการปลอยมลพษแลว นานาประเทศยงไดมการปรบใชมาตรการจงใจทางภาษ (Tax Incentives) ในรปแบบตาง ๆ โดยมวตถประสงคในการลดตนทนใหกบผประกอบการในรายทมการจดการดานสงแวดลอมทด เชน การลดอตราภาษ การยกเวนการเกบ ภาษในบางรายการ การใหหกคาใชจายแบบพเศษหรอใหหกไดมากกวาทจายจรง และการหกคาสกหรอ และคาเสอมในอตราเรงส าหรบหนวยธรกจทมการจดการทดเรองสงแวดลอม เชน ในประเทศเนเธอรแลนด ไดมการน าวธการหกคาเสอมในอตราเรง (Accelerated Depreciation) ใหเครองจกรกลหรออปกรณทเปนมตรกบสงแวดลอม หรอในประเทศญปน ตามกฎหมายวาดวยการควบคมมลพษทางอากาศไดมก าหนดใหลดอตราภาษใหกบโรงงานอตสาหกรรมประเภททมการปลอยมลพษออกจากปลองควน (Smoke-Generating Facility) ทไดยายโรงงานของตนออกจากเขตพนททภาครฐประกาศใหเปนเขตควบคมมลพษ (ซงแมแตเดมพนทดงกลาวอาจยงไมไดประกาศใหเปนเขตควบคมมลพษ) และไดสรางโรงงานแหงใหมภายในปเดยวกนในเขตพนททการผลตจากโรงงานอตสาหกรรมของผประกอบการรายนนจะสงผลกระทบตอสงแวดลอมและประชาชนทอาศยอยในเขตใกลเคยงในระดบทต ากวา นอกจากน ในทางกลบกนกฎหมายของประเทศเยอรมนไดใชมาตรการจงใจทางภาษในทางตรงกนขามกบประเทศอน กลาวคอ หากภาครฐมการตรวจพบวาระบบบ าบดน าเสยของโรงงานใดมการปลอยมลพษทางน าออกมาเกนกวา คามาตรฐาน (Emission Standards) โรงงานรายนนจะถกประเมนภาษเพมขนในอตรารอยละ 20 ถงรอยละ 25 แตหากโรงงานนนมการบ าบดน าเสยทดตามหลกเกณฑทก าหนดไวในกฎหมายควบคมมลพษทางน า (Water Pollution Control Laws) ภาครฐจะลดอตราภาษใหรอยละ 50 จากอตราทจดเกบปกต

5

1.2 วตถประสงคของโครงกำรวจย

1.2.1 เพอศกษาทฤษฎและหลกการพนฐานในการน ากฎหมายและมาตรการจงใจ ในทางภาษมาปรบใชกบภาคธรกจเพอสงเสรมการอนรกษสงแวดลอม

1.2.2 เพอศกษาหลกการและแนวทางของกฎหมายและรปแบบของมาตรการจงใจ ในทางภาษประเภทตาง ๆ ทใชเพอสงเสรมธรกจสเขยว

1.2.3 เพอศกษาและวเคราะหถงปญหาของกฎหมายและมาตรการดานสงแวดลอมท บงคบใชอยในประเทศไทย

1.2.4 เพอศกษาและวเคราะหถงแนวทางและบทเรยนของกฎหมายและมาตรการจงใจ ทางภาษทปรบใชในตางประเทศ

1.2.5 เพอเสนอแนะแนวทางในการน ามาตรการจงใจทางภาษเพอสงเสรมการประกอบธรกจสเขยวในประเทศไทย พรอมทงเพมขดความสามารถในการแขงขนในเวทสากล

1.3 ขอบเขตของโครงกำรวจย

1.3.1 ศกษา รวบรวม และวเคราะหขอมลจากเอกสารวชาการ บทความ และเอกสารเผยแพรทเกยวของทงภาษาไทยและภาษาองกฤษทกลาวถงหลกการและทฤษฎในการน ากฎหมาย และมาตรการจงใจในทางภาษมาปรบใชกบภาคธรกจเพอสงเสรมการอนรกษสงแวดลอม

1.3.2 ศกษา รวบรวม และวเคราะหขอมลจากเอกสารวชาการ บทความ และเอกสาร เผยแพรทเกยวของทงภาษาไทยและภาษาองกฤษทกลาวถงรายละเอยดเกยวกบรปแบบและแนวทาง ในการปรบใชกฎหมายและมาตรการจงใจในทางภาษในรปแบบตาง ๆ เพอสงเสรมธรกจสเขยว

1.3.3 ศกษา คนควาและวเคราะหกฎหมายและมาตรการจงใจในทางภาษเพอสงเสรม ธรกจสเขยวทปรบใชในตางประเทศ เชน ประเทศสหรฐอเมรกา กลมประเทศสหภาพยโรป ประเทศญปน สาธารณรฐเกาหล เปนตน

1.3.4 ศกษา คนควา และวเคราะหปญหาและขอตดขดกฎหมายไทยทเกยวของกบ การจดการเรองสงแวดลอม

6

1.4 นยำมควำมหมำย

“มาตรการจงใจทางภาษ” (Tax Incentive) หมายความวา การทภาครฐไดใหสทธประโยชนตาง ๆ ทางภาษอากร เชน การลดหยอนหรอการยกเวนภาษแกประชาชนหรอกลมธรกจ เพอจงใจใหเกด การปรบเปลยนพฤตกรรมโดยมวตถประสงคเฉพาะ ทงน ยงใหหมายรวมถงการปรบใชมาตรการจงใจ ในทางภาษควบคไปกบการจดเกบภาษสงแวดลอมในรปแบบตาง ๆ ในทางทจะสงผลใหผกอมลพษปรบเปลยนพฤตกรรมเพอรกษาสงแวดลอม

“มาตรการอดหนน” (Subsidy Tools) หมายความวา มาตรการทถกน ามาปรบใช เพอสนบสนนกจการทลดการกอมลพษหรอเพอรกษาสงแวดลอม เชน การใหเงนชวยเหลอหรอการใหเงนกดอกเบยต า โดยมาตรการจงใจทางภาษนน ในบางทฤษฎยงถอเปนสวนหนงของมาตรการอดหนน โดยภาครฐดวย

“ธรกจสเขยว” (Green Business) หมายความวา หนวยธรกจใด ๆ ทมความตงใจทจะ ด าเนนธรกจของตนโดยไมปรารถนาทจะท าใหเกดผลกระทบในดานลบตอสงแวดลอมและสงคมทอยรอบขาง

“แรงจงใจโดยการบงคบทางกฎหมาย” (Legal Enforcement Incentive) หมายความวา การบงคบใชกฎหมายอยางหนงอยางใด เพอวตถประสงคในการปรบเปลยนพฤตกรรมของบคคลในสงคม

“หลกการผกอมลพษเปนผจาย” (Polluter Pays Principle) หมายความวา มาตรการทสรางแรงจงใจใหผกอมลพษและผบรโภคเปลยนแปลงพฤตกรรมและด าเนนกจกรรมทลดการสรางมลพษ โดยใหผทกอมลพษนนมหนาทตองรบผดชอบมลพษทตนเองไดกอขน

“เครองมอทางเศรษฐศาสตร” (Economic Instruments) หมายความวา มาตรการก ากบ และควบคมการจดการปญหาสงแวดลอม โดยเครองมอทางเศรษฐศาสตรมกถกน ามาใชควบคกบมาตรการทางภาษเพอท าใหสนคาและบรการสะทอนตนทนทางดานสงแวดลอมตามหลกการผกอมลพษเปนผจาย เพอเสรมสรางแรงจงใจใหทงผผลตและผบรโภคเปลยนแปลงพฤตกรรมและด าเนนกจกรรมทลดการสรางมลพษ

“มาตรการก ากบและควบคม” (Command and Control Approach) หมายความวา การใชกฎหมายหรอมาตรการตาง ๆ เพอจ ากดและควบคมการปลอยมลพษออกสสงแวดลอม เชน กฎหมายทก าหนดคามาตรฐานมลพษจากแหลงก าเนด เปนตน

1.5 ระเบยบวธวจย

1.5.1 การรวบรวบขอมล ด าเนนการรวบรวมขอมลจากกฎหมายตาง ๆ ในปจจบนทเกยวกบกฎหมายภาษ

กฎหมายสงแวดลอม กฎหมายเกยวกบการควบคมมลพษทงของประเทศไทยและตางประเทศ เชน

7

พระราชกฤษฎกาทออกตามประมวลรษฎากร พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2535 เอกสารและรายงานความรวมมอระหวางประเทศ และความตกลงระหวางประเทศดานสงแวดลอม เชน The Rio Declaration และ UN Conference on the Human Environment เปนตน 1.5.2 ขอมลทใช 1.5.2.1 ขอมลจากส านกงานเศรษฐกจการคลง

1.5.2.2 ขอมลจากกรมสรรพากรของประเทศไทย และตางประเทศ 1.5.2.3 ขอมลดานสงแวดลอม 1.5.2.4 ขอมลสถานการณสงแวดลอมทงของประเทศไทย เชน ขอมลจากกรมควบคม

มลพษ และตางประเทศ เชน ขอมลจากองคการสหประชาชาต (United Nations) เปนตน 1.5.3 แหลงขอมล

1.5.3.1 เอกสารขอมลทเกยวกบการจดการสงแวดลอม 1.5.3.2 เอกสารจากการประชม และสมมนาในทางวชาการเกยวกบการจดการสงแวดลอมตาง ๆ 1.5.3.3 หองสมดและ Website ของหนวยงานทเกยวของกบการก ากบดแลนโยบายดานภาษ และหนวยงานทเกยวของกบการจดการสงแวดลอมตาง ๆ 1.5.3.4 หอสมดแหงชาต และหองสมดมหาวทยาลยตาง ๆ 1.5.3.5 Internet

1.5.4 การวเคราะหขอมล 1.5.4.1 การวเคราะหเชงพรรณนา (Descriptive Analysis) โดยอาศยขอมลทไดจาก

การรวบรวมขอมลทเกยวของกบการจดการปญหาสงแวดลอม มาตรการทางภาษ มาตรการจงใจตาง ๆ จากหนวยงานทเกยวของทงภาครฐและเอกชน ทงในประเทศไทยและตางประเทศ รวมถงขอมลทไดจาก การสมมนาในทางวชาการตาง ๆ

1.5.4.2 การวเคราะหเชงลก (In-depth Analysis) ในรปแบบการจดการสงแวดลอม มาตรการทางภาษ มาตรการจงใจตาง ๆ ประกอบกบกฎหมายทเกยวของทมอยในปจจบนทงประเทศไทยและตางประเทศ

1.5.4.3 การวเคราะหเปรยบเทยบ (Comparative Analysis) จากบทบญญตของกฎหมายทงกฎหมายภาษและกฎหมายทเกยวกบการควบคม รกษา และจดการสงแวดลอมของประเทศไทยและตางประเทศ รวมถงแนวทางด าเนนการตาง ๆ

1.5.4.4 การวเคราะหเปรยบเทยบมาตรการจงใจทางภาษของประเทศไทยและตางประเทศ

1.5.4.5 การวเคราะหเพอเสนอแนะ (Analysis and Suggestion) รปแบบทเหมาะสมในการพฒนากฎหมายและมาตรการจงใจเพอสงเสรมธรกจสเขยว

8

1.5.5 การสรปผลเชงนโยบาย 1.5.5.1 เสนอแนะการปรบปรงกฎหมายดานสงแวดลอมทบงคบใชอยใหมความ

เหมาะสมในการสงเสรมธรกจสเขยว 1.5.5.2 เสนอแนะรปแบบและแนวทางการสรางแรงจงใจโดยการบงคบทางกฎหมาย

ผานมาตรการจงใจทางภาษ (Tax Incentive) เพอใหเกดกฎหมายในรปแบบใหม ๆ เพอสงเสรมการจดการดานสงแวดลอมทดของภาคเอกชน

1.6 ประโยชนทคำดวำจะไดรบ

1.6.1 ท าใหทราบถงทฤษฎและหลกการพนฐานในการน ากฎหมายและมาตรการจงใจในทางภาษมาปรบใชกบภาคธรกจเพอสงเสรมการอนรกษสงแวดลอม

1.6.2 ท าใหทราบและตระหนกถงปญหาของกจกรรมทางเศรษฐกจ เชน การผลต และการประกอบอตสาหกรรมของภาคธรกจทสงผลกระทบตอสงแวดลอม

1.6.3 ท าใหทราบถงแนวทางของกฎหมายและรปแบบของมาตรการจงใจในทางภาษประเภทตาง ๆ ทใชเพอสงเสรมธรกจสเขยวทปรบใชในตางประเทศ

1.6.4 ท าใหทราบถงปญหาของกฎหมายและมาตรการดานสงแวดลอมทบงคบใชอยในประเทศไทย และความเปนไปไดในการน ามาตรการจงใจทางภาษมาปรบใชกบปญหาสงแวดลอมใน ประเทศไทย

1.6.5 มแนวทางการใชกฎหมายและมาตรการจงใจทางภาษเพอเสนอแนะแนวทางในการด าเนนการตอกระทรวงการคลงและหนวยงานทเกยวของในการออกแบบมาตรการทางภาษเพอสงเสรม การด าเนนธรกจสเขยวของภาคเอกชน

1.6.6 มแนวทางในกฎหมายและมาตรการจงใจในทางภาษเพอลดตนทนใหกบภาคเอกชนในการด าเนนการจดการดานมลพษจากการผลต อนจะชวยสงเสรมขดความสามารถ ในเวทสากล

9

บทท 2 แนวคดและทฤษฎภาษสงแวดลอม

ในบทท 1 คณะผวจยไดกลาวถงความส าคญและปญหาสงแวดลอมทเกดขนในเบองตน

จะเหนไดวาสงแวดลอมมความส าคญตอสงมชวตบนโลก อนเปนปจจยส าคญทท าใหสามารถด ารงชวต อยไดตามธรรมชาต แตเมอประชากรเพมจ านวนขน และมการขยายตวทางเศรษฐกจ รวมถงความกาวหนาทางดานเทคโนโลย ท าใหมการใชทรพยากรมากขนตามไปดวย สงผลใหทรพยากรธรรมชาตถกท าลาย และเกดปญหามลพษตาง ๆ เมอปญหาสงแวดลอมทวความรนแรงขนอยางตอเนอง จงท าใหทกภาคสวนทงใน และตางประเทศเลงเหนถงความส าคญของปญหาวกฤตสงแวดลอม และเรมแสวงหาแนวทางทเหมาะสม ในการจดการปญหาดงกลาว ทงในดานการแกไขปญหาสงแวดลอมอยางย งยน การก าหนดมาตรการ จงใจตาง ๆ รวมถงการปรบเปลยนทศนคตใหใสใจในสงแวดลอมมากขน เพอไมใหปญหาวกฤตสงแวดลอมลกลามตอไป ดงนน คณะผวจยจงไดท าการศกษาแนวคด และประเภทของสงแวดลอม การน าวธการทางภาษมาใชในการจดการสงแวดลอม และสภาพปญหาสงแวดลอมทเกดขนในตางประเทศ เพอน ามาใชในการวเคราะห และเสนอแนะตอไป

2.1 แนวคดและทฤษฎเกยวกบสงแวดลอม 2.1.1 ความหมาย และประเภทของสงแวดลอม

สงแวดลอมมความส าคญตอสงมชวตทกประเภทบนโลก เนองจากเปนปจจยทส าคญทท าใหสงมชวตสามารถด ารงชวตไดโดยปกตตามธรรมชาตความตองการพนฐานของสงมชวตประเภทนน ๆ โดยพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 ไดใหนยามความหมายของ ค าวา “สงแวดลอม” วา หมายถง สงตาง ๆ ทมลกษณะทางกายภาพและชวภาพทอยรอบตวมนษย ซงเกดขน โดยธรรมชาตและสงทมนษยไดท าขน และเมอใดทสงแวดลอมเปลยนแปลงไปยอมสงผลกระทบตอวถชวต ของมนษย และการด ารงชวตของพชและสตว นอกจากน สงแวดลอมอาจอธบายไดวา เปนสงตาง ๆ ทอยรอบตวมนษย มทงท มชวตและไมมชวต ทงทเปนรปธรรม (จบตองและมองเหนได) และนามธรรม (จบตองไมไดและมอง ไมเหน) และไดใหนยามความหมายของค าวา “ทรพยากรธรรมชาต” วา หมายถง สงทเกดขนเอง ตามธรรมชาต ซงมนษยสามารถน ามาใชประโยชนในการด ารงชวตได ทรพยากรธรรมชาตทส าคญ ไดแก ดน น า ปาไม สตวปา อากาศ แรธาต พลงงาน เปนตน จากความหมายของสงแวดลอมดงกลาวขางตน ท าใหสามารถแบงสงแวดลอมไดเปน 2 ประเภท คอ สงแวดลอมทางธรรมชาต (Natural Environment) และสงแวดลอมทมนษยสรางขน (Man-Mode Environment)

10

2.1.1.1 สงแวดลอมทางธรรมชาต ( Natural Environment) แบงออกเปน 2 ประเภทยอย คอ สงแวดลอมทางกายภาพ (หรอสงแวดลอมทไมมชวต) และสงแวดลอมทมชวต

1) สงแวดลอมทางกายภาพ (Physical Environment) หรอสงแวดลอมทไมมชวต (Abiotic Environment) แบงได ดงน 1.1) บรรยากาศ (Atmosphere) หมายถง อากาศทหอหมโลก ประกอบดวย กาซชนดตาง ๆ เชน โอโซน ไนโตรเจน ออกซเจน อารกอน คารบอนไดออกไซด ฝ นละออง ไอน า เปนตน

1.2) อทกภาค (Hydrosphere) หมายถง สวนทเปนน าทงหมดของพนผวโลก เชน มหาสมทร ทะเล แมน า เปนตน 1.3) ธรณภาค หรอ เปลอกโลก (Lithosphere) หมายถง สวนของโลกทเปนของแขงหอหมอยรอบนอกสดของโลกประกอบดวยหนและดน 2) สงแวดลอมทมชวต (Biotic Environment)ไดแก พช สตว และมนษย 2.1.1.2 สงแวดลอมทมนษยสรางขน (Man-Mode Environment) แบงได 2 ประเภท ดงน 1) สงแวดลอมทเปนรปธรรม (Concrete Environment) เชน บานเรอน ถนน สนามบน เขอน โรงงาน วด เปนตน 2) สงแวดลอมทเปนนามธรรม (Abstract Environment) ไดแก ขนบธรรมเนยม ประเพณ วฒนธรรม ศาสนา กฎหมายระบบเศรษฐกจ การเมอง การปกครอง เปนตน4

สงแวดลอมแตละประเภทจะมคณสมบตเฉพาะตว สงแวดลอมประเภทหนง ๆ อยรวมกบสงแวดลอมอน ๆ ยอมมความเกยวเนองและสมพนธตอกนเปนลกโซ เมอท าลายสงแวดลอมหนงยอมสงผลกระทบตอสงแวดลอมอน ๆ เนองจากสงแวดลอมจะมลกษณะททนทานตอการถกกระทบ แตกตางกน โดยสงแวดลอมจะมคณสมบตเฉพาะดงน

1) สงแวดลอมแตละประเภทมเอกลกษณเฉพาะตวมกลไกควบคมการเกดขน 2) สงแวดลอมนนจะไมอยโดดเดยวในธรรมชาต 3) สงแวดลอมหนงมความตองการสงแวดลอมอนเสมอ เชน ปลาตองการน า

เพอการอยรอดหรอตองการรกษาสภาพตนเองหากขาดสงแวดลอมอนทจ าเปนอาจสญสลายได 4) สงแวดลอมจะอยกนเปนกลม เรยกกลมของสรรพสง (ระบบนเวศ) ภายใน

ระบบนเวศมองคประกอบหลากหลายชนด แตละชนดจะมหนาทเฉพาะ การอยรวมกนมกลไกสงแวดลอมควบคมกระบวนการตาง ๆ แสดงออกเปนการท างานรวมกน

5) สงแวดลอมมความเกยวเนองเปนลกโซ ดงนนเมอท าลายสงแวดลอมหนง ยอมสงผลกระทบตอสงแวดลอมอนเปนลกโซเสมอ

4 http://cyberclass.msu.ac.th/cyberclass/library/library.php?courseid=O21mam9h&pid=9864&lang=en,http:// ขอมล ณ วนท 1พฤศจกายน 2559

11

6) สงแวดลอมแตละประเภทมกมลกษณะทนทาน และเปราะบางตอการถกกระทบ ตางกน

7) สงแวดลอมมการเปลยนแปลงตามกาลเวลาทเปลยนไป ซงอาจเปนการเปลยนแปลงชวคราวหรอถาวรกได5

ปญหาสงแวดลอมในประเทศไทยมสาเหตหลก 2 ประการ คอ การเพมขนของประชากร และการขยายตวทางเศรษฐกจและความกาวหนาทางดานเทคโนโลย ซงความเจรญทางเศรษฐกจนนท าใหมาตรฐานในการด ารงชวตสงขนตามไปดวย ท าใหมการบรโภคทรพยากรจนเกนกวาความจ าเปน ขนพนฐานของชวต มความจ าเปนตองใชพลงงานมากขน ในขณะเดยวกนความกาวหนาทางดานเทคโนโลย มสวนชวยเสรมใหวธการน าทรพยากรมาใชไดงายขนและมากขน ผลสบเนองอนเกดจากปญหาสงแวดลอม คอ ปญหาคณภาพและการกระจายตวของประชากร ปญหาขยะมลฝอยทเกดขนตามเมองใหญ ทรพยากร ธรรมชาตถกท าลาย ดนขาดความอดมสมบรณ ขาดแคลนน า ภาวะมลพษ (Pollution) เชน มลพษทางน า ทางอากาศ และเสยงทเกดจากโรงงานอตสาหกรรม และชมชนเมองใหญ ปญหาสารพษตกคางในอาหารและสงแวดลอม อนเปนผลมาจากการเรงรดทางดานอตสาหกรรม นอกจากน สาเหตของปญหาดานสงแวดลอมของประเทศไทยเกดจากความเจรญทางเศรษฐกจอยางรวดเรวในชวง 3 ทศวรรษทผานมา ไดสงผลเสยตอสถานการณสงแวดลอมของประเทศไทย และกอใหเกดปญหาการใชทรพยากรอยางไมย งยน ไดแก ปญหาความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาต ไมวาจะเปนทรพยากรปาไม ทดน น า และทรพยากรชายฝง รวมทงปญหามลพษททวความรนแรงมากขน ทงดานมลพษทางน า ทางอากาศ เสยงขยะและสงปฏกล ซงกอใหเกดปญหาสขภาพแกประชากรทอาศยอย ในเขตเมอง และบรเวณโดยรอบ ตลอดจนปญหาสารพษตกคางสะสมจากสารเคมทางการเกษตร โดยทงหมดนลวนแสดงใหเหนถงความรนแรงของปญหาสงแวดลอมและผลกระทบทมตอชวตความเปนอยของประชาชนและชมชนทงในเมองและชนบท จากการศกษารายงานสถานการณมลพษประเทศไทย ในป พ.ศ. 2558 ของ กรมควบคมมลพษพบวา สถานการณดานอากาศ ผลการตรวจวดคณภาพอากาศ ในชวงเดอนมกราคม – พฤษภาคม พ.ศ. 2558 พบคณภาพอากาศเกนคามาตรฐานและอยในระดบทมผลกระทบตอสขภาพใน 23 จงหวด จากทงหมด 29 จงหวดทมการตรวจวด โดยในภาพรวมเมอเปรยบเทยบกบชวงเวลาเดยวกนของปทผานมา พนทสวนใหญปรมาณ ฝ นละอองขนาดไมเกน 10 ไมครอน (PM10) ลดลง แตฝ นละอองขนาดไมเกน 2.5 ไมครอน (PM2.5) กลบพบในปรมาณมากขน และโอโซนกยงเปนปญหาหลายพนท โดยเฉพาะพนทกรงเทพมหานคร สมทรปราการ สมทรสาคร ราชบร ล าปาง ล าพน แพร นครราชสมา และฉะเชงเทรา (เฉลยเกนคามาตรฐาน รอยละ 16 ป พ.ศ. 2557 เพมขนเปนรอยละ 26 ในป พ.ศ. 2558)

5 http://www.ieat.go.th/eco/index.php?option=com_content&view=category&layout =blog&id=30&Itemid=182 ความหมายของสงแวดลอม “ENVIRONMENT” ขอมล ณ วนท 20 พฤศจกายน 2559

12

สถานการณดานน า พนททคณภาพน าทะเลเสอมโทรมมาก ไดแก บรเวณอาวไทยรปตว ก ตงแต ปากแมน าเจาพระยา บางขนเทยน กรงเทพมหานคร ปากคลอง 12 ธนวา หนาโรงงานฟอกยอม กม. 35 จงหวดสมทรปราการ หาดพทยากลาง จงหวดชลบรและบรเวณอาวไทยฝงตะวนตก ปากคลองบานบางตะบน จงหวดเพชรบร และหาดวนกร จงหวดประจวบครขนธ นอกจากน จากผลการตรวจวดพบแมน าทมคณภาพน าเปนไปตามมาตรฐานแหลงน าทก าหนดเพยง 11 สาย (รอยละ 19) เทานน อกทง ยงมสถานการณการรกตว ของน าเคม เนองจากในชวงตนป พ.ศ. 2558 เกดภาวะภยแลงคอนขางรนแรง น าทจะระบายเหลอนอยท าให ความเคมจากน าทะเลเรมรกตวเขาสแมน าสายหลกสงขน โดยเรมปรากฏวามความเคมเกนคาทเหมาะสมส าหรบผลตน าประปา สถานการณดานขยะมลฝอย ปจจบนมปรมาณขยะมลฝอยเกดขนประมาณ 70,000 ตนตอวน ในพนทขององคกรปกครองสวนทองถนทวประเทศไทย จ านวน 7,853 แหง ไดรบบรการเกบขนและน าไปก าจดอยางถกตองประมาณ 22,000 ตนตอวน (รอยละ 32) ทเหลอมการเกบขนแตน าไปก าจดแบบไมถกตอง บางแหงกองทงไวในสถานทก าจดขยะมลฝอย นอกจากน ยงมขยะมลฝอยอกจ านวนหนงทยงไมไดรบการใหบรการเกบขน โดยกรมโรงงานอตสาหกรรมไดประมาณการวา ประเทศไทยมกากอตสาหกรรมอนตรายปละ 3.35 ลานตน ไดรบการน าไปบ าบด/ก าจด/รไซเคลจ านวน 1.03 ลานตน และกากอตสาหกรรมไมอนตรายปละ 50.30 ลานตน ไดรบการน าไปบ าบด/ก าจด/รไซเคล จ านวน 12.24 ลานตน ในขณะทมโรงงานผรบบ าบด/ก าจดกากอตสาหกรรมกระจายตงตามภมภาคตาง ๆ เพอรองรบกากอตสาหกรรม จ านวน 1,694 แหงแตยงมผประกอบกจการโรงงานทยงไมไดเขาสระบบการจดการกากอตสาหกรรมอกจ านวนมาก ทงยงมปญหารองเรยน การลกลอบทงกากอตสาหกรรมในพนทตาง ๆ6 ส าหรบประเทศไทย แตเดมนนการตระหนกถงประเดนสงแวดลอมยงไมไดรบความสนใจมากนก แตจดเปลยนทท าใหประชาชนเรมตระหนกถงประเดนสงแวดลอมเรมมาจาก คดมาบตาพด ทประชาชน 27 คน ผไดรบผลกระทบจากมลพษในอากาศ น า และของเสยอนตรายจาก การพฒนาอตสาหกรรมในพนทมาบตาพด ยนฟองคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาตเปนจ าเลย เนองจากรายงานผลกระทบดานสงแวดลอม เชน การส ารวจของกรมควบคมมลพษ ตรวจพบสารอนทรยระเหยมากกวา 40 ชนด และสารกอมะเรง 20 ชนด ปญหาการปนเปอนโลหะหนกในแหลงน าธรรมชาต DNA ของสงมชวตพบวา 50 รายใน 100 รายม DNA ทบงบอกถงความผดปกตของยนในรางกายทมความเสยง ตอการเปนมะเรง ซงศาลปกครองระยองไดพพากษาใหคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาตด าเนนการ

6 รายงานสถานการณมลพษประเทศไทย ป 2558 ของกรมควบคมมลพษ

oic.go.th/FILEWEB/CABINFOCENTER3/DRAWER056/GENERAL/.../00000425.PD... ขอมล ณ วนท 14 ธนวาคม 2559

13

ประกาศใหทองทเทศบาลเมองมาบตาพดทงหมด รวมทงต าบลเนนพระ ต าบลมาบขา ต าบลทบมา ต าบลบานฉาง และอ าเภอเมองระยอง เปนเขตควบคมมลพษ เพอด าเนนการควบคม ลด และขจดมลพษ ตามทก าหนดไวในพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 ซงคดดงกลาว ถอเปนจดเปลยนส าคญในประวตศาสตรการคมครองสงแวดลอมของประเทศไทย โดยประชาชน ไดเรยกรองสทธของตนไมยอมใหรฐผกขาดอ านาจในการก าหนดนโยบายสงแวดลอมฝายเดยวอกตอไป ซงเมอมกระแสเรยกรองจากสงคมและชมชนมากขน จนกลายเปนประเดนส าหรบผบรหาร จงไดมการก าหนดอตราก าลงและงบประมาณทเหมาะสม เพอจดท าแผนปฏบตการกระทงสามารถควบคมปญหามลพษไดอยางรวดเรว อยางไรกด ปญหาสงแวดลอมเปนประเดนทตองการความรวมมอจากทกภาคสวน และด าเนนการอยางตอเนอง จงจะสามารถรกษาสภาพแวดลอมทดไวไดอยางมประสทธภาพตอไป7

2.1.2 ความหมายของธรกจสเขยว จดเรมตนของธรกจทใสใจกบสงแวดลอม หรอ ธรกจสเขยว เรมตงแตป ค.ศ. 1970

(พ.ศ. 2513) โดยมการเรยกรองตอตานเรองมลพษตาง ๆ ทเกดขนจากภาคอตสาหกรรม ดวยการประทวงของกลมเอนจโอใหเหนเปนระยะ ๆ เชน กลมกรนพซ (Green Peace) จากนนจงเกดความคดวาท าอยางไร ทจะลดการปลอยของเสยตาง ๆ ออกมาสสงแวดลอม จนกระทงเกดเปนกระบวนการควบคมและลดมลพษ โดยมกระแสการรไซเคลออกมาใหคนทวไปไดรบร8

ปจจบนโลกมแนวโนมทจะหนมาสนใจในเรองสงแวดลอมมากขน เนองจาก ทกคนตางตระหนกดวาชวตของคนเราไมสามารถด ารงอยได หากปราศจากสงแวดลอมทสะอาดและสมบรณ ดงนน ในอนาคตผคนจะสนใจทจะใชทรพยากรอยางรคณคา และบรโภคสนคาและบรการทเปนมตรตอสงแวดลอมมากขน รวมทงจะสนใจบรษททใสใจในเรองสงแวดลอมดวยเชนกน โดยคานยมดงกลาว จงเปนแรงผลกดนท าใหบรษทจะตองปรบตวตามพฤตกรรมของผบรโภคทเปลยนแปลงไป และเรองดงกลาวถอเปนโอกาสในการปรบเปลยนกลยทธของบรษทใหเปนธรกจสเขยวมากขน

ค าวา “ธรกจสเขยว” ในปจจบนยงไมมนยามทตายตว โดยแตละองคกรทเกยวของกจะใหค าจ ากดความของค าวา “ธรกจสเขยว” แตกตางกนไป เชน

2.1.2.1 United Nations ไดใหค าจ ากดความของค าวา “ธรกจสเขยว” หมายถง เปนธรกจแบบยงยนเพอรกษาสงแวดลอม เพอไมใหสงผลกระทบตอรนตอ ๆ ไป ไมวาจะในขนตอนการผลต ขนตอนใด ๆ โดยการพยายามทจะใชพลงงานทดแทนอน ๆ9

7 มงขวญ สรรพศาสตร, จดเปลยนสงแวดลอมไทย: การวเคราะหชองวางนโยบาย , ชดความรนโยบายสาธารณะ

, (เชยงใหม: ลอคอนดไซนเวรค, 2553,) หนา 20-24. 8 พส เดชะรนทร, ดร. เจาะกระแสธรกจสเขยว กลยทธองคกรขนเทพ , 21 กนยายน 2555 ,

http://www.manager.co.th/iBizchannel/ViewNews.aspx?NewsID=9550000116339

14

2.1.2.2 นายเรวต ตนตยานนท ไดใหค าจ ากดความของค าวา “ธรกจสเขยว” หมายถง บรษทหรอองคกรภาคธรกจทมความตงใจทจะด าเนนธรกจของตน โดยไมปรารถนาทจะท าใหเกดผลกระทบเชงลบใด ๆ ตอสภาพแวดลอมของทองถน ชมชน และสงคมทอยรอบขาง และยงอาจมความหมายรวมไปถง การไมตองการสรางผลกระทบรายแรงตอระบบเศรษฐกจ10 2.1.2.3 ผเขยนบทความการลงทนย งยนกบธรกจสเขยว ในเวบไซต Money Hub ไดใหนยามค าวา “ธรกจสเขยว” หมายถง ธรกจทใหความส าคญกบสงแวดลอมรอบตวเรานนเอง เพอการพฒนาทย งยน ไมท าลายสงแวดลอมดวยวธการผลต ไมวาจะเปนโรงงานอตสาหกรรมดานตาง ๆ การปลอยของเสยทเปนกระบวนการผลต น าเสย กากของเสย ปลอยควน เรองมลภาวะดานเสยงดงเกนกวาทกฎหมายก าหนด แสงไฟทรบกวนกใหพอเหมาะตาง ๆ เปนการไมไปรบกวนบานเรอนประชาชนทอยบรเวณใกลเคยง ไมใหไดรบความเดอดรอนร าคาญ และยงเปนการไมไปละเมด หรอกระท าผดกฎหมายสงแวดลอม และกฎหมาย ตาง ๆ ทเกยวของ เพราะอาจเปนความผดทงทางอาญาทมโทษจ าคก รวมไปถงรบความผด ในทางกฎหมายแพงอกดวย11 2.1.2.4 นายวฒชย สทธปรดานนท รองกรรมการผจดการอาวโส ดานความรบผดชอบตอสงคมและการพฒนาอยางย งยน บรษท เจรญโภคภณฑอาหาร จ ากด (มหาชน) หรอ ซพเอฟ ไดใหนยามของค าวา “ธรกจสเขยว” หมายถง การจะท าอยางไรใหธรกจของบรษทเปนธรกจทดแล ความสมดลและย งยนตลอดหวงโซการผลต12

เมอพจารณานยามขางตนแลว อาจกลาวไดวา ธรกจสเขยวอาจมลกษณะโดยทวไป ดงน

1) ธรกจสเขยวตองมหลกการ นโยบาย และหนาททค านงถงความย งยนและ ความรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอม

2) ธรกจสเขยวตองยดถอการด าเนนงานและการตดสนใจทางธรกจ ตามหลกการ นโยบาย และหนาททค านงถงความย งยนและความรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอม

3) ธรกจสเขยวตองไมสงผลกระทบทางลบ หรอ ลดผลกระทบทางลบ หรอสงผลกระทบทางบวกตอสภาพแวดลอมของทองถนหรอโลก รวมทงตอประชาชน ชมชน สงคม และเศรษฐกจ

9 United Nations General Assembly (1987) Report of the World Commission on Environment and

Development: Our Common Future. Transmitted to the General Assembly as an Annex to document A/42/427 - Development and International Co-operation: Environment. Retrieved on: 2009-02-15.

10 เรวต ตนตยานนท ,เมองสเขยว ,15 พฤษภาคม 2555 , https://citygogreen.blogspot.com/2012/05/blog-post.html?m=1

11 การลงทนยงยนกบธรกจสเขยว , 1 กมภาพนธ 2559 , https://moneyhub.in.th/article/green-industry-business/ 12 รองกรรมการผจดการอาวโส ดานความรบผดชอบตอสงคมและการพฒนาอยางย งยน , สอสารองคกรและ

ประชาสมพนธ CPF , http://www.cpthailand.com/รวมคอลมน/tabid/129/articleType/ArticleView/articleId/1905/--.aspx

15

4) ธรกจสเขยวตองมกจกรรมอยางใดอยางหนงทเปนมตรตอสงแวดลอม เชน กจกรรมทเปนมตรตอสงแวดลอมในส านกงาน เชน การเปลยนมาใชหลอดไฟประหยดพลงงาน การน ากระดาษกลบมาใชซ า การปลกตนไมรอบส านกงาน เปนตน กจกรรมทเปนมตรตอสงแวดลอมในโรงงาน เชน การลดการใชพลงงานในกระบวนการผลต เปนตน การผลตผลตภณฑและบรการทเปนมตรตอสงแวดลอม การขนสงวตถดบ และสนคาทเปนมตรตอสงแวดลอม เปนตน

5) ธรกจสเขยวตองใสใจในคณภาพชวตของพนกงาน เชน ไมมลกษณะเปนโรงงานนรกหรอมการใชแรงงานเดก มรายไดทเหมาะสม และอยในสภาพการท างานทปลอดภย เปนตน

6) ธรกจสเขยวตองปกปองและเพมคณภาพชวตของผบรโภคและลกคา เชน มการใชสวนผสมทปลอดภยตอสขภาพ และมการผลตผลตภณฑและบรการทตอบสนองตอวถชวตสเขยว (Green Living) เปนตน

7) บรษทสามารถแสวงหาผลก าไรจากการด าเนนธรกจสเขยวได ทงในรปการลดคาใชจายและตนทนในบรษท และการขายผลตภณฑและบรการทเปนมตรตอสงแวดลอม

จากทกลาวมาขางตนจะเหนไดวา ธรกจสเขยวมความครอบคลมในหลากหลายประเดน เชน สงแวดลอม สขภาพ สทธมนษยชน เปนตน และในหลายระดบ เชน พนกงาน ลกคา ประชาชนทวไป สงคม เศรษฐกจ เปนตน รวมทงบรษทยงสามารถแสวงหาผลก าไรจากธรกจสเขยว ไดอกดวย13

2.2 แนวคดและทฤษฎภาษสงแวดลอม 2.2.1 แนวคดเกยวกบการจดเกบภาษอากร

ภาษ คอ เงน หรอภาระอนสามารถค านวณเปนตวเงนทรฐเรยกเกบจากปจเจกบคคลหรอเจาของทรพยสนตามกฎหมายเพอน าไปสนบสนนกจการตาง ๆ ของรฐบาลในการบรหารประเทศ ดงนน หนาทในการเสยภาษอากรจงก าหนดไวใหเปนหนาทของประชาชนตามกฎหมาย14 หรออก

13 คมศกด สวางไสว , ธรกจสเขยว (Green Business) ,จลสารจบกระแสเศรษฐกจสเขยว (Green Economy

Watch) ฉบบท 1 ปท 1 พ.ศ. 2558 14 หนาทในการเสยภาษอากรปรากฏในมาตรา 50 (9) ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย และในประมวลรษฎากร มาตรา 56 บญญตวา “ใหบคคลทกคน เวนแตผเยาว หรอผทศาลสงใหเปนคนไรความสามารถ หรอเสมอนไรความสามารถ ยนรายการเกยวกบเงนไดพงประเมนทตนไดรบในระหวางปภาษทลวงมาแลวพรอมทงขอความอน ๆ ภายในเดอนมนาคมทก ๆ ป ตามแบบทอธบดก าหนดตอเจาพนกงานซงรฐมนตรแตงตง ถาบคคลนน

(1) ไมมสามหรอภรยาและมเงนไดพงประเมนในปภาษทลวงมาแลวเกน 30,000 บาท (2) ไมมสามหรอภรยาและมเงนไดพงประเมนในปภาษทลวงมาแลวเฉพาะตามมาตรา 40(1) ประเภทเดยว เกน 50,000 บาท (3) มสามหรอภรยาและมเงนไดพงประเมนในปภาษทลวงมาแลวเกน 60,000 บาท หรอ (4) มสามหรอภรยาและมเงนไดพงประเมนในปภาษทลวงมาแลวเฉพาะตามมาตรา 40(1) ประเภทเดยวเกน

16

นยหนงภาษอากรเปนสงทรฐบาลเรยกเกบจากประชาชนเพอน าไปใชจายในกจการของภาครฐและพฒนาประเทศดานตาง ๆ โดยมวตถประสงคเพอประโยชนสวนรวม เชน การสรางสาธารณปโภคขนพนฐาน การใชจายดานความมนคง และดานการศกษา เปนตน15 หากพจารณาในมมของนกเศรษฐศาสตร ภาษ มนยสองประการ คอ เครองมอทมความหมายในเชงบงคบ และเครองมอทางภาครฐในการเคลอนยายทรพยากร ซงหากพจารณาของความหมายในเชงบงคบพบวาภาษทรฐบาลเรยกเกบนนมลกษณะของการบงคบการจดเกบบนฐานรายได ผลประโยชน หรอการเขาใชบรการของผเสยภาษ โดยเงนไดทไดรบจากการจดเกบตองไมเออประโยชนตอผเสยภาษรายใดรายหนงเปนการเฉพาะ ซงตางจากการซอสนคาและบรการทผบรโภคจะไดรบประโยชนโดยตรง อยางไรกตาม ในกรณของการเสยภาษ ผเสยภาษจะไดรบผลประโยชนทางออมจากรฐบาล เชน การรกษาความสงบภายในประเทศ การสาธารณปโภค และสวสดการสงคม เปนตน นอกจากน หากพจารณาในการเปนเครองมอของรฐในการเคลอนยายทรพยากร พบวา ภาษ คอ เงนไดหรอทรพยากรทเคลอนยายจากเอกชนไปสภาครฐเพอประโยชนในกจการของรฐ ดงนน ทรพยากรทเคลอนยายไปยอมสงผลใหภาคเอกชนมทรพยากรลดลง อนเปนการกระทบตอการบรโภค การออม และการลงทนของเอกชนไมวาทางใดทางหนง นอกจากน จากการศกษาพบวานอกจากภาษจะมวตถประสงคในการหารายไดใหกบภาครฐแลว ยงเปนเครองมอทมวตถประสงคในการก ากบดแลนโยบายเศรษฐกจอกประการหนงดวย เชน (1) วตถประสงคในการรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจ กลาวคอ การจดเกบ ภาษอากรมวตถประสงคเพอรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจของประเทศ เชน ภาษเงนไดบคคลธรรมดา ซงจดเกบในอตรากาวหนานน ในชวงทเศรษฐกจมอตราเจรญเตบโตทด รายไดประชาชนยอมเพมมากขนและเมออตราภาษทจดเกบนนเปนไปแบบอตรากาวหนา อตราภาษจงมแนวโนมเพมขนเรวกวาปรมาณรายไดทเพมขน สงผลใหรายไดของประชาชนลดลงและมเงนไหลเขาภาครฐมากขน กระบวนการดงกลาวน จงถอเปนเปนกลไกหนงทชวยลดความกดดนของสภาวะเงนเฟอ และความรอนแรงของระบบเศรษฐกจได16

(2) วตถประสงคในการสงเสรมพฤตกรรมทางเศรษฐกจ กลาวคอ ภาษ เปนเครองมอทสงเสรมพฤตกรรมทางเศรษฐกจในรปแบบทรฐบาลตองการ เชน ในกรณทรฐบาลตองการกระตนการใชจายของประชาชน รฐบาลอาจลดอตราภาษอากรบางประเภท หรอยกเวนการจดเกบภาษ ของธรกจเอกชนเพอสงเสรมการผลตหรอการด าเนนธรกจดงกลาวเพอใหเกดรายไดเพมขนในธรกจ

100,000 บาท” 15 ชยสทธ ตราชธรรม, กฎหมายภาษอากร เลมท 1 (พมพครงท 2 ปรบปรงใหม), (กรงเทพมหานคร: สถาบน

T.Training Center, 2542) หนา 12. 16 ดลยลกษณ ตราชธรรม, หลกกฎหมายภาษอากร (The Principle of Tax Law), (กรงเทพมหานคร: สถาบน

T.Training Center, 2549) หนา 2-3.

17

หรอกลมเปาหมายทรฐตองการจะสงเสรม และในทางกลบกนหากรฐบาลประสงคจะควบคมการบรโภคของประชาชนในสนคาบางประเภท รฐบาลอาจใชภาษอากรเปนเครองมอในการควบคมอตราการบรโภคของประชาชน เชน การเรยกเกบภาษจากสนคาทมสวนประกอบทไมเปนมตรตอสงแวดลอม

(3) วตถประสงคในการสนบสนนใหเกดการพฒนาธรกรรมในรปแบบใหม ๆ กลาวคอ การพฒนาเศรษฐกจจ าเปนตองอาศยการสรางธรกรรมในรปแบบททนสมยเพอตอบสนอง การพฒนาของเทคโนโลยและการสอสารสมยใหม อยางไรกด การพฒนาธรกรรมในรปแบบใหมน ในชวงแรกมกมอปสรรคทงในดานเงนทน การจดการ และการบรหาร ดงนน รฐบาลจงมบทบาทส าคญ ในการใหความชวยเหลอและสนบสนนการพฒนาของธรกรรมสมยใหมในชวงแรกของการด าเนนการ ดงนน ในเชงนโยบายรฐบาลมกก าหนดนโยบายภาษอาการส าหรบธรกรรมทตองการจะสงเสรมใหเกด การพฒนาโดยใหสทธประโยชนบางประการ เชน การลดอตราภาษ อนญาตใหมการลดหยอน หรอหกคาใชจายในการประกอบธรกรรมดงกลาว

(4) วตถประสงคในการสรางความเปนกลางทางเศรษฐกจ กลาวคอ ภาษทด ไมควรมผลกระทบตอการท างานของกลไกตลาดหรอกระทบแตนอยทสด เชน หากรฐบาลจดเกบภาษ จากสนคาโดยทวไปในอตราทเทากนและไมมขอยกเวน ภาษในลกษณะนยอมไมกระทบตอการตดสนใจ ตอผบรโภค ในทางกลบกน ภาษทเกบจากกจกรรมทางเศรษฐกจประเภทใดประเภทหนงเปนการเฉพาะ ยอมขาดความเปนกลางและกระทบตอการตดสนใจของผบรโภค ดงนน ในทางปฏบตรฐบาลจงพยายามสรางนโยบายภาษใหเกดความเปนกลางในทางเศรษฐกจมากทสด เวนแตกรณทเปนสนคาหรอบรการทมโทษหรอผลเสยตอสงคม เชน สรา บหร หรอสนคาทมสวนประกอบทท าลายสงแวดลอม รฐบาลอาจใชอ านาจเขาควบคมโดยใชภาษเปนเครองมอในการจ ากดการบรโภคในสนคาหรอบรการในรายการทก าหนด นอกจากวตถประสงคของภาษอากรทงในแงรายไดและสงเสรมนโยบายเศรษฐกจแลว การจดเกบภาษทโปรงใสและเปนธรรมถอเปนอกปจจยทส าคญของภาครฐในการบรหารจดการ การจดเกบภาษ โดยแนวคดและทฤษฎการจดเกบภาษทดนน อดม สมธ ได กลาวไวในหนงสอ The Wealth of Nation เมอป ค.ศ. 1776 วา หลกการจดเกบภาษอากรทดตองประกอบดวยหลกเกณฑ 4 ประการ หรอทเรยกวา Adam Smith’s Canons อนไดแก17

(1) หลกความเปนธรรม (Equity) คอ ภาษทมความเปนธรรมนนตองจดเกบจาก ประชาชนในจ านวนทเทากน ตามหลกความเปนธรรมสมบรณ (Principle of Absolute Equity) และ ตองจดเกบตามผลประโยชนทผเสยภาษไดรบการบรการของรฐหรอตามก าลงความสามารถของผเสยภาษ ตามหลกความเปนธรรมสมพทธ (Principle of Relation Equity) (2) หลกความแนนอน (Certainty) คอ รฐตองมนโยบายทชดเจนในการจดเกบภาษ ทงน หากมการเปลยนแปลงนโยบายหรอแนวทางในการจดเกบบอยครง ยอมกระทบกระเทอนตอ การด าเนนการของภาคเอกชน และอาจสงผลกระทบตอความเชอมนในการลงทนตางประเทศ นอกจากน

17 Adam Smith, The Wealth of Nation, (London: William Strahan and Thomas Cadell Press, 1976) p. 200.

18

สงทส าคญในการเสรมสรางหลกความแนนอน คอ กฎหมายภาษอากรทใชก าหนดหลกเกณฑในการจดเกบตองก าหนดผมหนาทเสยภาษ อตรา และฐานภาษใหชดเจน เพอใหผเสยภาษทราบถงภาระหนาทของตน

(3) หลกความสะดวก (Convenience) คอ ระบบภาษทดตองอ านวยความสะดวก ทงตอผเสยภาษและเจาหนาทของรฐผมหนาทในการจดเกบ โดยในทางทฤษฎหลกความสะดวกสามารถกระท าไดผานการออกกฎหมายทชดเจนอนเปนการลดความซบซอนในทางปฏบต และการก าหนดแนวทางหรอชองทางในการช าระภาษของภาคเอกชนใหชดเจน ซงในปจจบนการอ านวยความสะดวกใหกบผเสยภาษ รฐบาลมกกระท าผานชองทางเทคโนโลยสารสนเทศ เชน การยนแบบภาษออนไลน เพอลดภาระในการกรอกแบบพมพรายการในรปแบบเดม ๆ และลดเวลาในการยนแบบเพอช าระรายการใหกบ ผเสยภาษ (4) หลกความประหยด (Economy) คอ ภาษอากรทดตองมคาใชจายในการด าเนนการในการจดเกบและเปนภาระใหกบผเสยภาษนอยทสด ภาครฐตองมการบรหารจดการทด เพอลดตนทนในการจดเกบ (Tax Administration Costs) ลงใหมากทสด เพราะหากคาใชจายในการจดเกบ มมากเทาใด เงนภาษทน าไปใชเพอการบรหารประเทศโดยรวมยอมลดลงดวยตามสวนมากเทานน นอกจากน หากพจารณาจากผเสยภาษแลว คาใชจายในการเสยภาษ ยอมหมายความรวมถงคาใชจายตาง ๆ ทใชด าเนนการเพอช าระภาษใหครบถวนและถกตอง เชน คาเอกสาร คาท าบญช และคาตรวจสอบบญช ดงนน หากระบบภาษเพมภาระใหกบผเสยภาษมากจนเกนไป ผลทตามมาคอผเสยภาษยอมหาชองทาง ในการหลกเลยงภาษในทสด

2.2.2 ทฤษฎภาษสงแวดลอม 2.2.2.1 ทฤษฎของ Pigouvian (Pigouvian Theory) จากผลงานของ Arthur Cecil Pigou ทปรากฎในหนงสอ The Economics

Welfare ไดระบหลกการในเรองผลกระทบภายนอก (Externalities) โดยไดน าเสนอแนวความคดวา รฐบาลมหนาทในการจดการผลกระทบภายนอกผานการจดเกบภาษและควรสนบสนนมาตรการ การอดหนนจากภาครฐ ในกรณทจ าเปนเพอแกปญหาการลมเหลวของตลาด (Market Failure) ซงสาเหตหลกทตลาดลมเหลวนนเปนผลมาจากสนคาหรอบรการทอยในตลาดไมไดสะทอนตนทนทแทจรงในการผลต เพราะคามลพษทเกดจากขนตอนการผลตยงไมไดถกค านวณรวมไวในราคาของสนคาหรอบรการทน าออกสทองตลาด18 โดย Pigou ไดอธบายในรายละเอยดวา คามลพษ คอ ผลกระทบภายนอกในเชงลบ (Negative Externalities) ทสงผลกระทบตอการกระจายสนคาและบรการอยางมประสทธภาพในตลาดเสร และเปนสาเหตทกดกรอนการพฒนาของสงคม (Social Harm) ในการน รฐบาลจงมหนาทในการแทรกแซง (Government Intervention) เพอเขาแกไขปญหาความลมเหลวของตลาดเพอจดการปจจยทกอใหเกดผลกระทบภายนอกในเชงลบ (ซงในกรณนคอคามลพษ) ผานระบบภาษ

18 Arthur Cecil Pigou, The Economics of Welfare, 4th ed. (London: Macmillan, 1932).

19

นอกจากน Pigou ยงไดอธบายเพมเตมวา ภาครฐมหนาทแทรกแซง เพอจดการผลกระทบในเชงลบ โดยตองไมหามเอกชนด าเนนกจกรรมทางเศรษฐกจทกอมลพษนน ๆ ซงหนาทของภาครฐทส าคญ คอ การหาแนวทางเพอปรบเปลยนพฤตกรรมของผผลตโดยการเพมสวนราคาหรอคาชดเชย (Compensation เชน ภาษ หรอคาธรรมเนยมประเภทตาง ๆ) ในการผลตทกอใหเกดผลเสย ตอสงแวดลอมอนจะเปนการลดผลกระทบในเชงลบทจะเกดขนจากกจกรรมดงกลาวนนเอง ซงมาตรการ การชดเชยน เปนการลดชองวางระหวางตนทนของเอกชนและตนทนทางสงคมใหนอยลงโดยการน า คามลพษมารวมอยในขนตอนใดขนตอนหนงของการผลตหรอบรโภคทเปนสาเหตในการกอใหเกดมลพษ (Source of Pollution)

จากแนวคดของ Pigou ในขางตนสงผลใหในเวลาตอมา Dwight R. Lee และ Walter S. Misiolek ไดสนบสนนใหมการจดเกบภาษสงแวดลอมอยางเปนรปธรรม โดยไดอธบายหลกการเรองการน าปจจยภายนอกมารวมเปนปจจยภายใน (Internalizing Externalities) ในรปแบบของราคาสนคาและบรการ ซงเปนทมาของภาษสรรพสามตในปจจบนทมการจดเกบภาษจากสนคาและบรการ ในบางรายการทมเหตผลดานสงแวดลอมท าใหตองรบภาระภาษในอตราทสงกวาปกต

ในเวลาตอมา องคกรวาดวยสงแวดลอมของสหภาพยโรป (European Environmental Agency: EEA) ยอมรบในหลกการการเพมภาระในการจดเกบภาษในบางรายการทอาจสงผลเสยตอสภาพแวดลอม19 ซงเปนการสนบสนนทฤษฎวาดวยภาษสงแวดลอมอนมรากฐานมาจาก Pigouvian Theory เรอยมา

2.2.2.2 ทฤษฎก าไรสองทอด (Double Dividend Theory)

นอกจากทฤษฎและแนวคดของ Pigou ทเสนอแนะการเกบคาชดเชยจากผลกระทบภายนอกในเชงลบทเกดจากกจกรรมทางเศรษฐกจเพอรกษากลไกตลาด อกทฤษฎทส าคญในการสนบสนนการใชมาตรการทางภาษในการแกไขปญหาสงแวดลอม คอ Double Dividend Theory หรอ ทฤษฎก าไรสองทอด20 ภายใตหลกการดงกลาวไดเสนอแนวคดในการจดเกบภาษจากกจกรรมทท าลายสงแวดลอม โดยยอมรบวา ภาษ คอ เครองมอทมประสทธภาพชนดหนงทสามารถเปลยนแปลงพฤตกรรมของสงคมในเรองสงแวดลอมได

ในรายละเอยด ทฤษฎก าไรสองทอดไดอธบายวา ในทอดแรก การจดเกบภาษจากกจกรรมทท าลายสงแวดลอมยอมชวยใหคณภาพของสงแวดลอมดขน และยงเปนการชวยลด การใชทรพยากรอยางไรประสทธภาพ ซงสงผลในเชงบวกทงตอคณภาพชวตและสขอนามยของประชาชนโดยรวม และในทอดทสอง การทรฐบาลจดเกบภาษจากกจกรรมทสงผลเสยตอสงแวดลอมยอมเปน

19 European Environmental Agency (EEA), Environmental taxes, Implementation and Environmental effectiveness, Environmental Issue Series No.1, (Luxemburg, 1996)

20 นกเศรษฐศาสตรทสนบสนนทฤษฎ Double Dividend Theory เชน Angar Sandmo, David Pearce และ Wallace Oates เปนตน โปรดด David Pearce, The role of carbon taxes in adjusting to global warming, (1991), p 93.

20

การสรางรายไดทอาจน ามาใชเพอวตถประสงคทางดานสงแวดลอมเปนการเฉพาะ (Earmarked Tax) ซงแมวาเปาหมายหลกในการจดเกบภาษสงแวดลอมไมไดมวตถประสงคในการสรางรายไดใหกบภาครฐ แตเปนการปรบโครงสรางภาษใหมความเหมาะสมกบสภาพเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม

นอกจากน การใชมาตรการทางภาษเพอสงแวดลอมอาจท าโดยการให สทธประโยชน เชน การลดภาษใหกบกจกรรมทอนรกษสงแวดลอม หรอ การใหหกคาเสอมแบบอตราเรง (Accelerated Depreciation) ซงในกรณเหลานรฐบาลอาจไมสามารถจดเกบรายไดเทาทควรส าหรบกจกรรมนน ๆ แตสวนตางจากการลดหยอนภาษในรายการดงกลาวยอมกอใหเกดประโยชนตอสงแวดลอมไมวา ทางใดทางหนง ประกอบกบหากพจารณาในแงของกลไกตลาด ภาษสงแวดลอมยงชวยลดการบดเบอน จากระบบการผลต21 เนองจากเปนการสงเสรมใหน าคาทเกดจากผลเสยทางสงแวดลอมรวมไวกบตนทน ในการผลตของหนวยธรกจ

ดงนน หากเปรยบเทยบแนวคดจากทฤษฎของ Pigou และทฤษฎ Double Dividend พบวา ทงสองหลกการสนบสนนแนวคดในการค านวณคามลพษทเกดจากกจกรรมทางเศรษฐกจใหรวมอยในราคาของสนคาหรอบรการเพอสะทอนตนทนทแทจรง หรออกนยหนง คอ ทงสองทฤษฎสนบสนนการน าภาษมาใชเปนเครองมอชนดหนงเพอสงเสรมการอนรกษสงแวดลอม

2.2.2.3 หลกผกอใหเกดมลพษเปนผรบผดชอบคาใชจาย (Polluter Pays Principle : PPP)

ตงแตอดตจนถงปจจบน การแกปญหาสงแวดลอมยดหลกการก ากบและควบคมเปนหลก (Command and Control) เชน การก าหนดคามาตรฐานมลพษจากแหลงก าเนด และก าหนดวธการใหเจาของหรอผครอบครองแหลงก าเนดตองปฏบตเพอบ าบดมลพษ แตการก าหนดเชนนท าใหเจาของหรอผครอบครองแหลงก าเนดมลพษสามารถปลอยมลพษไดมากตามตองการ ตราบใดทปรมาณการปลอยมลพษเปนไปตามมาตรฐานทกฎหมายก าหนด ผผลตจงขาดแรงจงใจทจะปรบปรงกระบวนการผลต และใชเทคโนโลยทสะอาด

นอกจากน หลก PPP ยงมแนวคดพนฐานทวา “มนษยทกคนยอมมสทธอยางสมบรณทจะไดอาศยอยในสงแวดลอมทด” รวมกบการพฒนาทย งยน (Sustainable Development) ทตองการใหคนในสงคมปรบเปลยนวธคด วถการด ารงชวต และวธการผลตเพอน าไปสการไมท าลายสงแวดลอมหรอท าลายนอยทสด อนจะท าใหกระบวนการบรโภคและกระบวนการผลตสามารถด ารงอยและเออประโยชนใหทงประชาชนในรนนและประชาชนรนตอ ๆ ไป

21 Dwight R. Lee and Walter S. Misiolek, Substitute pollution taxation for general taxation: some implication for efficiency in pollution tax, 13 Journal of Environmental and Management (J.ENVTL Econ & Mgmt), (1986), p 101.

21

ตอมาจงมแนวความคดทน าเครองมอทางเศรษฐศาสตรหรอเครองมอ ทางการตลาด (Market-Based Instruments) มาใชเปนกลไกส าคญทท าใหสนคาและบรการสะทอนตนทนทางดานสงแวดลอมตามหลก PPP ซงมาจากความเชอทวา ปจจบนผประกอบการผลตสนคาหรอใหบรการ ไดใชทรพยากรธรรมชาตหรอสนคาสาธารณะ (Public Goods) โดยไมไดจายคาตอบแทนท าใหสนคาราคา ถกกวาทเปนจรงและผลจากการทไมตองจายคาตอบแทน ท าใหไมมการรกษาคณภาพของทรพยากรธรรมชาตหรอสงแวดลอม โดยมงแตจะตกตวงผลประโยชนตามความสามารถของตนซงนอกจากเปนการใชทรพยากรอยางไมเหมาะสมตามหลกการทางเศรษฐศาสตร กลาวคอ ไมสามารถใชทรพยากรไดอยางมประสทธภาพหรอกอใหเกดประโยชนสงสดแลว ยงเปนการท าลายทรพยากรธรรมชาตทมอยอยางจ ากดอกดวย ซงไมกอใหเกดผลดแตประการใดโดยเฉพาะอยางยง การบรโภคทรพยากรธรรมชาตในลกษณะของ การบ าบดมลพษโดยถอเสมอนหนงวา ธรรมชาตเปนเครองบ าบดน าเสยขนาดใหญทมคาใชจายนอยทสดเปนการประหยดมากทสดทปลอยใหธรรมชาตบ าบดของเสยเกนขดจ ากดของธรรมชาต และกอใหเกดผลกระทบตอสงคมโดยสวนรวมแลว ผรบภาระคาใชจายในการบ าบดของเสยกคอสงคมนนเอง ดงนน จงจ าเปนตองกระตนใหผปลอยของเสยดงกลาวเปนรบผดชอบคาใชจายของตน โดยการก าหนดคาธรรมเนยมทผกอใหเกดมลพษ (ผปลอยของเสย) ตองเสยคาใชจายเพอการบ าบดมลพษหรอเพอการอน ๆ 22

หลก PPP น มความเปนมาตงแตชวง ค.ศ. 1970 ในการประชมของสมาชก องคกรเพอความรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนา (OECD) ซงมสมาชกสวนใหญอยในยโรป โดยทประชมไดชแนะใหประเทศสมาชกใชหลกการผกอมลพษเปนผรบผดชอบคาใชจาย ซงมหลกการส าคญ คอ ผกอมลพษตอสงแวดลอมจะตองรบผดชอบจายคาเสยหายทครอบคลมถงภาระคาใชจายในการปองกนและควบคมมลพษสงแวดลอมตลอดจนท าใหกลบคนสสภาพเดมดวย23 โดยน าตนทนดานสงแวดลอม หรอการใหมลคา/ราคาตอทรพยากรสงแวดลอมผนวกเขาไปเปนตนทนของการผลตสนคาและบรการ (หลกการ PPP สามารถแปรเปนหลกการทผใชเปนผจาย หรอ User Pays Principle (UPP)) มฐานคด อยางเดยวกนกบหลกการ PPP ได) ท าใหทงผผลตและผบรโภคเปลยนแปลงพฤตกรรมของตวเอง24

ส าหรบความหมายของหลก PPP มผใหความหมายไวหลายประการ เชน “การทผกอมลพษจะตองรบภาระคาใชจายในการปองกนและควบคมมลพษ ซงเกดจากการจดสรรคาใชจายตามอตราสวนของการใชทรพยากรซงจดและหลกเลยงจากการท าลายการคาระหวางประเทศและการลงทน

22 มงคล วฒธนากล, การใชหลกการผสรางปญหามลพษเปนผรบภาระในการแกปญหามลพษทางน าจาก

ภาคอตสาหกรรม (นตศาสตรมหาบณฑต คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2536), หนา 115. อางถงใน ประพจน คลายสบรรณ, “แนวคด ทฤษฎ และหลกกฎหมายทเกยวของในคดสงแวดลอม,” วารสารวชาการศาลปกครอง 7, 2 (2550): 29.

23 The Organization for Economic Co-Operation and Development (OECD), 1989, p. 27. อางถงในสนย มลลกะมาลย, การบงคบใชกฎหมายสงแวดลอม (กรงเทพฯ: นตธรรม, 2539,) หนา 104.

24 มงสรรพ ขาวสอาด และกอบกล รายะนาคร, เครองมอทางเศรษฐศาสตรเพอการจดการสงแวดลอม, ชดความรนโยบายสาธารณะ, (เชยงใหม: ลอคอนดไซนเวรค, 2552,) หนา 9.

22

โดยคาใชจายดงกลาวจะก าหนดโดยหนวยงานของรฐ เพอเปนหลกประกนวาสงแวดลอมอยในสถานภาพทยอมรบได หรอกลาวอกนยหนง คาใชจายในการด าเนนการจะกระทบถงราคาสนคาและบรการซงกอใหเกดมลพษในการผลต และ/หรอการบรโภคและวธการเหลานจะไมไดรบการสนบสนน เพราะจะท าใหเกดการสงผลรายตอการคาระหวางประเทศและการลงทน” 25

“คาใชจายในกจกรรมทางธรกจทเกยวของกบมลพษสงแวดลอม (คาใชจายทางตรง) ซงรวมถงคาใชจายในการหลกเลยง (Avoiding) คาจ ากด (Eliminating) และคาปรบ (Compensating) แมวามลพษนนจะยงไมเกดจากผกอมลพษ (คาใชจายทางออม) โดยรวมถงคาใชจาย ในปจจบน อนาคต และก าไรทสญเสยไป และแมจะไมอาจค านวณเปนเงนไดกตาม” 26

จากความหมายขางตนจะเหนไดวามาจากแนวความคดเรมตนของ OECD ทงสน โดยไดก าหนดใหผกอมลพษเปนผรบผดชอบตอความเสยหายทเกดขน เพอปองกนและปรบปรงคณภาพของสงแวดลอมใหอยในสภาวะทสมดล ซงรฐจะเปนผมหนาทรบผดชอบในการก าหนดมาตรฐานคณภาพของสงแวดลอม และในขณะเดยวกนกจะเปนผก าหนดอตราสวนแหงคาใชจายในการก าหนดคาใชจาย ซงค าวา “ผกอมลพษ” นน ครอบคลมไปถงการกอมลพษทกประเภท ไมวาจะเปนการผลต การใหบรการ รวมถงการบรโภคทเกดขนซงกอใหเกดความเสยหายแกสงแวดลอม แตอยางไรกด หลก PPP น ถอวา ผใดกอใหเกดมลพษผนนตองรบผดชดใชคาเสยหาย เหตทก าหนดใหผกอใหเกดมลพษตองรบผด เนองจากเปนผทสามารถแกไขเยยวยาไดดทสด เพราะผกอใหเกดมลพษมความรและความเขาใจในขนตอนตาง ๆ ของการประกอบการ อกทง เพอสรางจตส านกใหประชาชนทกคนรวมกนรกษาสงแวดลอมเอาไว เพอเปนสมบตของประชาชนในรนตอไป ตามหลกการพฒนาอยางย งยน (Sustainable Development)

ตามหลก PPP ผกอมลพษจะตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทน หรอคาเสยหาย ซงตามหลกสากล แบงออกเปน 2 กรณ ดงน

1) ส าหรบความเสยหายทผเสยหายไดเรยกรองใหผกอมลพษชดใช และ 2) ส าหรบการฟนฟสงแวดลอมทเสยไป

นอกจากน หลก PPP ไดปรากฏอยในกฎหมายไทย เชน พระราชบญญต สงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 ดงน

1) ใหผกอใหเกดมลพษรบผดชดใชคาเสยหายตอ 1.1) ผเสยหาย ส าหรบความเสยหายทเกดขน (มาตรา 96 วรรคหนง) 1.2) รฐ ส าหรบคาใชจายทงหมดทรฐตองรบภาระจายจรงในการขจด

มลพษทเกดขน (มาตรา 96 วรรคสอง)

25 The Organization for Economic Co-Operation and Development (OECD), 1975, pp. 12-13. อางถงในมงคล

วฒธนากล, การใชหลกการผสรางปญหามลพษเปนผรบภาระในการแกปญหามลพษทางน าจากภาคอตสาหกรรม (นตศาสตรมหาบณฑต คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2536), หนา 116.

26 เรองเดยวกน, หนา 117.

23

2) คาใชจายในการกอสรางและบ าบดมลพษใหไดตามมาตรฐานทก าหนด (มาตรา 68 และมาตรา 70)

3) ในกรณทมระบบบ าบดมลพษรวม คอ คาบรการทเจาของหรอ ผครอบครองแหลงก าเนดมลพษจะตองเสย (มาตรา 71 และมาตรา 72)

4) ในกรณทมระบบบ าบดมลพษของตนเองแลวไมท าการบ าบดมลพษ ตามทกฎหมายก าหนดมหนาทตามกฎหมายตองเสยคาปรบในอตราทก าหนดไวในมาตรา 91 สวนผใชบรการระบบบ าบดมลพษรวม หากไมยอมช าระคาบรการหรอฝาฝนไมจดสงของเสยไปบ าบดตามทกฎหมายก าหนด กมความรบผดตามกฎหมายทจะตองเสยคาปรบตามมาตรา 90 หรอมโทษทางอาญาตามมาตรา 104 แลวแตกรณ 2.2.2.4 มาตรการจงใจทางภาษ แมรายไดจากการจดเกบภาษอากรจะเปนเครองมอทางการคลงทส าคญ ในการหารายไดของรฐบาลเพอน าไปใชในการบรหารกจการสาธารณะในรปแบบตาง ๆ แตในอกบรบทหนง “มาตรการจงใจทางภาษ” (Tax Incentive) ยงถกน ามาใชเพอใหบรรลวตถประสงคในเชงนโยบายของรฐบาลไดอกทางหนงดวย กลาวคอ มาตรการจงใจทางภาษ ถอเปนการด าเนนนโยบายภาษในรปแบบทตรงกนขามกบการจดเกบภาษในรปแบบปกตอนน ามาซงรายได หรอบางต าราไดกลาววา การใชมาตรการจงใจทางภาษ เปนการด าเนนนโยบายการคลงดานรายจาย (Tax Expenditure) ประเภทหนง27 ซงเปนผลใหรายไดของรฐบาลลดลงเพอแลกกบการบรรลวตถประสงคบางประการตามนโยบายของรฐบาล ดงนน การปรบใชมาตรการ ทางภาษ จงมลกษณะไมใชเปนการน าเงนออกจากคลงโดยตรง (Direct Spending) แตเปนการด าเนนนโยบายสาธารณะเพอลดภาระทางภาษในรปแบบใดรปแบบหนง โดยมกปรากฏอยในลกษณะของการลดอตราภาษ การลดหยอนภาษ การยกเวนการจดเกบภาษไมวาจะเปนการชวคราวหรอถาวรใหกบกลมบคคลหรอกลม นตบคคลบางประเภทตามเปาหมายของนโยบาย

ดงนน มาตรจงใจทางภาษ จงมลกษณะทอยนอกเหนอหลกความยตธรรม (Equity) ในการจดเกบภาษทไดกลาวมาแลวในขางตน ซงการจดเกบภาษตามหลกความยตธรรมของ Adam Smith นน ตองพจารณาตามหลกความเปนธรรมอนสมบรณ (Principle of Absolute Equity) และหลกความเปนธรรมสมพทธ (Principle of Relation Equity)28 โดยภาษตองจดเกบจากประชาชนในจ านวนทเทากนและตามผลประโยชนทผเสยภาษไดรบการบรการของรฐ หรอตามก าลงความสามารถของผเสยภาษภายใตกรอบแนวคดของความเทาเทยมกนของผเสยภาษ แตในทางกลบกน กรณการปรบใชมาตรจงใจ ทางภาษนน รฐบาลมกก าหนดใหสทธประโยชนพเศษทางภาษแกประชาชนหรอกลมธรกจใดธรกจหนงเพอวตถประสงคอนเปนการเฉพาะเจาะจง

27 ฉตรระว ปรสทธญาณ, การประเมนมาตรการจงใจทางภาษอากร (Tax Expenditures), ฐานขอมลการเมอง การปกครองสถาบนพระปกเกลา

28 เรองเดยวกน

24

อยางไรกด แมวาการปรบใชมาตรการจงใจทางภาษอาจกอใหเกด ความไมเทาเทยมกบผเสยภาษและสงผลกระทบตอสถานะทางการคลงของภาครฐ แตการศกษาในเบองตนพบวาประเทศตาง ๆ รวมถงประเทศไทยไดปรบใชมาตรการจงใจทางภาษอยางแพรหลาย เชน ประเทศไทยในชวงป พ.ศ. 2544 – ป 2547 คณะรฐมนตรไดมมตอนมตมาตรการจงใจทางภาษจ านวนประมาณ 25 มาตรการ ตอป29 ทงน เหตผลทส าคญประการหนงของประเทศในการปรบใชมาตรการจงใจทางภาษ คอ เพอสงเสรมการพฒนาของเศรษฐกจและสงเสรมการลงทน โดยเฉพาะหากเปนการลงทนระหวางประเทศ บรษทขามชาตมแนวโนมทจะเลอกลงทนในประเทศทใหผลประโยชนในทางภาษทสงทสด30 ซงแมประโยชนทเกดจากการใหสทธประโยชนทางภาษ อาจสงผลใหรฐสญเสยรายไดกตาม แตมลคาอนเกดจากประสทธภาพของนโยบายจงใจทางภาษทดจะมมลคาเพมขนอยางตอเนอง (ไมวาในทางเศรษฐกจหรอสงคม) ในระยะยาว

ดงนน เพอใหการปรบใชมาตรการจงใจทางภาษมประสทธภาพ Gordon J. Lenjosek จงไดน าเสนอหลกการในการวเคราะหความสมเหตสมผลในการปรบใชมาตรการจงใจทางภาษ31 กลาวคอ

(1) การประเมนความสอดคลองกบสถานการณ (Relevance) คอ การพจารณาสภาพการณและขอเทจจรงของเศรษฐกจ สงคม และปจจยแวดลอมอน ๆ วามาตรการจงใจ ทางภาษดงกลาวมความสมเหตสมผลหรอไม โดยอาจพจารณาเปรยบเทยบกบเอกสารในการจดท านโยบายหรอเอกสารประกอบการพจารณาของคณะกรรมาธการดานภาษทเกยวของเพอประเมนพฤตกรรมทางเศรษฐกจของประชาชนหรอภาคธรกจตามเปาหมาย (2) การประเมนความมประสทธผล (Effectiveness) คอ การพจารณาวามาตรการจงใจทางภาษสามารถบรรลวตถประสงคตามนโยบายทตงไวหรอไม ทงน ใหพจารณาจาก สามประเดนหลก อนไดแกผไดรบผลประโยชนจากมาตรการเปนกลมเปาหมายตามทก าหนดหรอไม (Target Population) พฤตกรรมทางเศรษฐกจหรอพฤตกรรมอนใดทผก าหนดนโยบายประสงคใหกลมเปาหมายมการเปลยนแปลงอนเปนการตอบสนองแนวนโยบาย เปนไปในทศทางใด (Changes in

29 วระศกด เครอเทพ, ความเสยงทางการคลง ความเสยงของรฐ บทวเคราะหการบรหารงานภาครฐ พ.ศ. 2544-

2547, บทความน าเสนอในการประชมวชาการรฐศาสตรและรฐประศาสนศาสตรแหงชาต ครงท 5 ประจ าป พ.ศ. 2547 ณ ศนยการประชมและนทรรศการไบเทค บางนา กรงเทพมหานคร.

30 Brixi, Hana P., Christian M.A. Valenduc, and Zhicheng Li Swift, eds. Tax Expenditures – Shedding Light on Government Spending through the Tax System Lessons from Developed and Transition Economies. Washington D.C. : The World Bank, 2004.

31 Gordon J. Lenjosek. A Canadian tax incentive for equity investments in mining and energy companies. Volume 1998, Issue 79 Autumn (Fall) 1998, Pages 117–134

25

Economic Behavior) และการประเมนความเสยงทางการคลง โดยศกษาในเชงเปรยบเทยบการสญเสยรายไดจากการใชมาตรการจงใจในทางภาษเพอเสรมสรางวนยทางการคลงในระยะยาว (3) การประเมนความมประสทธภาพ (Efficiency) คอ การประเมนความ คมคาในการจดท านโยบายมาตรการจงใจในทางภาษ โดยพจารณาจากการด าเนนการดานบรหารการจดเกบของหนวยงานภาครฐ และคาใชจายของบคลากรและองคกรทเกยวของวามความคมคาจากการสญเสยรายไดของรฐอนสบเนองมาจากการปรบใชมาตรการจงใจทางภาษหรอไม (Cost-Effectiveness)

2.3 สภาพปญหาสงแวดลอมในตางประเทศ

ประสบการณของประเทศทเคยประสบและไดด าเนนการแกไขปญหาดานสงแวดลอม ในดานการจดการมลภาวะดานน า มลภาวะทางอากาศ และปญหาขยะมลฝอย ประเทศญปนและประเทศเกาหลเปนตวอยางของประเทศทมการจดการเกยวกบเรองสงแวดลอมเพอพจารณาหามาตรการทเหมาะสม และมทางเปนไปไดส าหรบการจดการสงแวดลอมในประเทศไทย นอกจากน ยงศกษาขอมลปญหา และอปสรรคทประเทศญปน และประเทศเกาหลประสบและแนวทางแกไขททงสองประเทศใช ทงน ทงสองประเทศนบวาเปนตนแบบทดในการน ามาศกษาเนองจากมจดเรมตนในการพฒนาประเทศทคลายคลงกน กลาวคอ ตางมงเนนในการพฒนาเศรษฐกจของประเทศเปนส าคญ จนในปจจบนกลาวไดวา ทงสองประเทศอยในกลมประเทศมหาอ านาจทางเศรษฐกจทความเจรญทางอตสาหกรรมและเทคโนโลย มสวนชวยผลกดนใหเกดความเจรญกบประเทศ และนอกจากสองประเทศขางตนแลว ประเทศสหรฐอเมรกา รฐบาลแหงสหภาพยโรป และประเทศบรไนดารสซาลามกเปนอกประเทศทมการด าเนนการทเกยวกบ การแกไขปญหาสงแวดลอม ซงหากประเทศไทยไดตระหนกถงปญหาทางดานสงแวดลอมซงอาจน า แนวทางการจดการปญหาของประเทศดงกลาว มาปรบใชกบการวางแนวทางการแกไขปญหาสงแวดลอมของประเทศไทยตอไป

2.3.1 ประเทศญปน ประเทศญปน32 ประสบความส าเรจในการพฒนาประเทศตลอดระยะเวลาหลาย

สบป ในระดบโลกถอวาประเทศญปนไดเจรญเตบโตเปนประเทศทมความเพยบพรอมเปนอยางมาก แตอกดานหนง ทงระบบและรปแบบการด ารงชวตทมการใชแลวทง หรอมกจกรรมทางเศรษฐกจขนาดใหญของประชากร กอใหเกดปญหาสงแวดลอมตาง ๆ มากมาย อาท ปญหาโลกรอน ชนบรรยากาศถกท าลาย มลพษทางทะเล เขตปาฝนแถบรอนชนลดลง เปนตน นอกจากปญหาเหลาน ในประเทศทพฒนาแลวอยางเชนญปนและประเทศทก าลงพฒนา ปญหาเกยวกบขยะไดทวความรนแรงขน

32 http://www.parliament.go.th/ewtadmin/ewt/admin_souvanee/ewt_dl_link.php?nid=338

26

ปญหาขยะในปจจบนเกดจากสาเหตตาง ๆ ทมความซบซอนมากขน ไมวาจะเปน การเพมขนของ ผลตภณฑและภาชนะทใชแลวทงประเภทตาง ๆ หบหอผลตภณฑทมสสน มากเกนไป สนคาไฮเทคตงแตของเลนจนถงเครองใชไฟฟาภายในบาน ขยะมพษ เชน ขยะทางการแพทย ขยะทวไปทมปรมาณมากและหลายประเภทเกดจากกจกรรมทางเศรษฐกจทงหลาย ขยะจากอตสาหกรรม อกทง การประกอบการธรกจรไซเคลกไมประสบผลส าเรจเนองจากราคาทดนและคาแรงสงขน สงเหลาน ลวนเปนผลพวง เกยวของกนจนไมสามารถแกไขปญหาขยะไดโดยงาย

กฎหมายของญปนทเกยวของกบการจดการสงแวดลอมมหลายฉบบ เรมจากแนวคดพนฐานดานการรกษาสงแวดลอมทจะท าใหมนษยไดรบประโยชนจากสงแวดลอมอยางย งยน ทงน เนองจากปญหาทส าคญของเศรษฐกจญปนในศตวรรษท 21 คอ ขอจ ากดดานทรพยากรและสงแวดลอม รฐบาลจงจ าเปนตองเนนนโยบายดานการน าของเสยกลบมาใชใหมนอกจากนกฎหมายเหลานยงมลกษณะเปนกฎหมายพนฐานทบญญตเนอหาสาระในลกษณะกวางๆ เพอใหเปนบรรทดฐานในการตรากฎหมายสงแวดลอมเฉพาะ เนองจากปญหาสงแวดลอมในแตละดานมกจะมลกษณะ สภาพปญหา และวธการจดการแตกตางกน จงจ าเปนตองมกฎหมายเฉพาะเพอความถกตองในการจดการ

การทประเทศญปนสามารถพฒนาภาคอตสาหกรรมควบคไปกบการรกษาสภาพแวดลอมเพอท าใหประชาชนมคณภาพชวตทดตามคณสมบตของประเทศทพฒนาแลว และสอดคลองกบรฐธรรมนญของประเทศมาตรา 25 ทบญญตวา “ประชาชนทกคนจะตองไดรบสทธมาตรฐานขนต าในความปลอดภยและการด ารงชวต” นนเกดขนเนองจากนโยบายของรฐบาลในแตละยคสมยตางใหความส าคญตอการควบคมมลพษ ความแนวแนและแขงขนของประชาชนในการตอสเรยกรองใหรฐบาลด าเนนการ ฟนฟและเยยวยาสงแวดลอมทเสยหายไปใหกลบคนสสภาพเดม น ามาซงกฎหมายควบคมมลพษในดานตาง ๆ มากมายหลายฉบบ ไดแก กฎหมายควบคมมลพษทางอากาศ กฎหมายควบคมมลพษทางน า และกฎหมายการจดการขยะมลฝอย เปนตนโดยเฉพาะกฎหมายการจดการขยะมลฝอยนนถอไดวาเปนกฎหมายส าคญทหลายประเทศใหการยอมรบวาประเทศญปนเปนผน าในเรองน มการจดการทด สามารถใชเปนประเทศตนแบบได ซงระบบการจดการสงแวดลอมดงกลาวค านงถงองคประกอบทงระบบการผลตการจดสง การจ าหนายและการจดการซากเหลอทงโดยจะตองท าการตรวจหาผลกระทบดานสงแวดลอมทเกดขนจรงกบกระบวนการผลตทผประกอบการตองค านงถงนอกจากคณภาพของสนคาแลว และจะตองสามารถเชอมโยงผลกระทบตอสงแวดลอมเหลานนเทยบกบมลคาเปนจ านวนเงนทเรยกวา “บญชตนทนสงแวดลอม” ทจะเกบรวบรวมขอมล ค านวณและท ารายงานทงทางดานเศรษฐศาสตร สงคมและระบบนเวศ เขามารวมพจารณาในการคดตนทนของสนคาและบรการทงกระบวนการ

นอกจากผประกอบการทตองค านงถงสภาพแวดลอมแลว ผบรโภคกมสวนส าคญ ในการรกษาสภาพแวดลอมดวยเชนกน ซงประเดนนเปนประเดนทส าคญอกประการหนงทท าใหมาตรการทใชในการรกษาสภาพแวดลอมของประเทศญปนประสบความส าเรจและย งยน นนคอรฐบาลญปนไดใชระบบการใหการศกษาเพอปลกฝงจตส านกดานการรกษาสงแวดลอมใหกบประชาชนทกคน โดยการบรรจเรองระบบการจดการสงแวดลอมไวในหลกสตรการเรยนการสอนตงแตระดบประถมศกษา จนถง

27

ระดบอดมศกษา ท าใหประชาชนญปนซมซบแนวคดดานการรกษาสงแวดลอมและตระหนกถงความส าคญของการชวยกนรกษาสภาพแวดลอมทละนอยซงเมอเตบโตเปนผใหญสามารถน าความรทไดรบมาปรบใชท าใหมาตรการตาง ๆ ทรฐบาลประกาศใชบรรลผลสมฤทธ น ามาซงการแกปญหาทใหผลลพธทย งยนตอไป 2.3.2 ประเทศเกาหล

ประเทศเกาหลเปนประเทศทมการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจทส าคญประเทศหนง ในภมภาคเอเชย การทประเทศเกาหลมการพฒนาทางดานอตสาหกรรมอยางมากในชวงกวา 50 ปทผานมา ประกอบกบมเมองใหญ ๆ เกดขนหลายเมองรวมทงทมประชากรเพมมากขนท าใหประเทศเกาหลประสบปญหาเกยวกบการจดการของเสย การรกษาแหลงน า การควบคมมลพษทางอากาศ ดวยสภาพปญหาทกลาวท าใหรฐบาลเกาหลมนโยบายเกยวกบการจดการปญหาทางดานสงแวดลอมโดยไดก าหนดเปนนโยบายวาจะมการพฒนาและด าเนนการเกยวกบนโยบายสงแวดลอมหลายประการ โดยไดมการรณรงคใหประชาชนเกดความตระหนกถงปญหาของสงแวดลอมทเกดขน สงเสรมใหเกดการพฒนาอยางมประสทธภาพ การรกษาความสมดลของการพฒนาทางสงคมและเศรษฐกจ ประกอบกบไดมกฎหมายและการจดตง องคกรตาง ๆ มาดแล อาทเชน ระบบการจดเกบคาปลอยของเสยการบงคบใหจายภาษตามปรมาตรของ ของเสยทปลอยออกมา และขยายขอบเขตการประเมนผลกระทบตอสงแวดลอมใหมผลบงคบใชทงกบโครงการทด าเนนการโดยภาครฐและภาคเอกชนดวย นอกจากน ยงรวมถงมาตรการการแกไขกฎหมายทมจดมงหมายทจะเขมงวดกบธรกจทกอใหเกดมลพษโดยเฉพาะในพนททมปญหามลพษสง

อยางไรกตาม สงทแตกตางจากประเทศญปนในเรองการจดการดานสงแวดลอม คอ แมวาประเทศเกาหลจะมกฎหมายดานสงแวดลอมมาบงคบใชควบคกบการพฒนาเศรษฐกจตงแตเรมตน แตประเทศเกาหลยงคงมองวานโยบายการพฒนาเศรษฐกจตองมากอน ท าใหตลอดระยะเวลาเกอบ 40 ป ในการพฒนาประเทศชวงนน ประเทศเกาหลไมประสบความส าเรจในการบงคบใชมาตรการตาง ๆ ดานสงแวดลอม ซงสาเหตหลกคอประเทศยงคงด าเนนนโยบายทตองการพฒนาดานเศรษฐกจเปนหลกแลว รฐบาลยงเผชญกบปญหาทเกดจากอทธพลทเพมมากขนของภาคธรกจ ท าใหมอ านาจตอรองผานทางผจดท านโยบายของรฐบาล และการทผน าทางการเมองขาดวสยทศน แตทายทสดประเทศเกาหลกสามารถกาวขามชวงเวลาอนเลวรายนนมาไดในระดบหนง ทงน เปนผลพวงมาจากการมสวนรวมขององคกรภาคประชาชนทเขามาท าหนาทเสมอนเปนผตรวจสอบความถกตองชอบธรรมของรฐบาล ซงเปนททราบดวาการท าหนาทขององคกรภาคประชาชนเหลานจะบรรลวตถประสงคได รฐบาลจ าเปนตองมการปรบแกขอกฎหมาย และโครงสรางของสถาบนเพอมอบอ านาจใหประชาชนและกลมองคกรใหเขามามบทบาทอยางแทจรง 2.3.3 ประเทศสหรฐอเมรกา ประเทศสหรฐอเมรกา33 ในฐานะผเลนส าคญของโลก ทงในแงของการเปน

33 โครงการศกษาเครองมอและกลไกทางดานเศรษฐกจศาสตรและกฎหมายเพอการแกไขปญหาและลดปญหาโลกรอนและขอเสนอส าหรบประเทศไทย โดย รศ.ดร.โสภารตน จารสมบตและคณะ สถาบนธรรมรฐเพอการพฒนาสงคมและสงแวดลอม สงหาคม 2553

28

ผปลดปลอยกาซเรอนกระจกรายใหญ และผมอทธพลในกระบวนการเจรจาระดบพหภาค ประกอบกบประเทศสหรฐอเมรกาเปนผผลตพลงงานใหญทสดและบรโภคมากทสด จงเปนผน าเขาพลงงานสทธ ตวเลขโครงสรางดานพลงงาน (ค.ศ. 2000) 38.8% ของพลงงานทบรโภคในสหรฐมาจากน ามน (ผลตน ามนไดเอง 12.36%) และ 22.8% ของพลงงานทใชในประเทศสหรฐอเมรกามาจากถานหน (ผลตถานหนไดเอง 22.6%) ส าหรบการผลตไฟฟาในประเทศสหรฐ (ค.ศ. 1998) มาจากถานหน 52.3% มาจากน ามน 3.8% กาซธรรมชาต 14.6% นวเคลยร 18.6% พลงน า 8.4% และอน ๆ 2.2% ถานหนปลอยกาซคารบอนไดออกไซดมากกวาน ามน น ามนปลอยกาซคารบอนไดออกไซดมากกวากาซธรรมชาต การผลตถานหนของของประเทศสหรฐอเมรกาปลอยกาซคารบอนไดออกไซดปละ 2.3 พนลานตนขนสชนบรรยากาศ ซงมากกวาปรมาณทปลอยจากรถยนตสองเทา โดยประเทศสหรฐอเมรกาเปนแหลงทมถานหนมากทสดในโลก การผลตน ามนมากกวา 80% กระจกตวอยใน 4 มลรฐ ไดแก Texas 24%, Alaska 22%, Louisiana 20% และ California 19% ในป 2000 มการผลตถานหนอยใน 26 มลรฐ โดย 13 มลรฐเปนแหลงส าคญการผลตถานหนมปรมาณการผลตมากกวา 25 ลานตนตอป และอก 13 มลรฐมการผลตนอยกวา 25 ลานตนตอป

จะเหนไดวา โครงสรางพนฐานดานพลงงานของประเทศสหรฐอเมรกาตองพงพาการใชถานหนซงเปนสาขาการผลตทใชแรงงานจ านวนมาก และมการกระจายตวในทางภมศาสตรคอนขางกวางขวาง และเหตผลประการหนงประเทศสหรฐอเมรกาประกอบดวยหลายมลรฐ ท าใหการแกปญหาสงแวดลอมรฐบาลกลางยงไมสามารถพฒนาและผลกดนนโยบายไดอยางมประสทธภาพเพยงพอ แตกเปดโอกาสใหระดบมลรฐและทองถนเดนหนาและสรางนวตกรรม เชน เกษตรกรผลกดนใหลดกาซ เพอมความตองการเอทานอล การผลตไฟฟาจากชวมวลหรอมเทนหรอการกกเกบคารบอนในดนมากขน ท าใหเกษตรกรไดประโยชน งานศกษาเกยวกบการเมองเรองโลกรอนในระดบมลรฐ ย าใหเหนบทบาทของผวาการรฐและเจาหนาทในฐานะเปน “ผก าหนดนโยบาย” ซงเปนแกนหลกของการเปลยนแปลง การก าหนดนโยบายในระดบมลรฐมความซบซอนและเปนทางการนอยกวา เปดโอกาสมากขนใหแก ผก าหนดนโยบาย ยกตวอยางการจดการระดบมลรฐ 2 ใน 3 ของมลรฐทงหมดไดจดท ามาตรฐานดานพลงงานส าหรบทพกอาศย การพาณชย อาคารสาธารณะ และมมากกวา 44 มลรฐ ไดก าหนดกลไก Green Pricing ส าหรบการผลตไฟฟา ประกอบกบยงสรางองคความรใหผมสวนเกยวของตระหนกถงความส าคญของการรกษาสงแวดลอม เปนตน

อกทง ไดมการออกกฎหมาย American Clean Energy and Security Act : ACES หรอ Markey-Waxman Draft Legislation โดยกฎหมายฉบบนมเปาหมายส าคญเพอลดการปลอยกาซ เรอนกระจกและปรบโครงสรางพลงงานของประเทศไปสการใชพลงงานทสะอาดมากขน แนวคดเรองหลกถกน ามาใชเปนแนวคดพนฐานของกฎหมายฉบบดงกลาว คอ แนวคดเรองการใชระบบซอขาย (Cap & Trade) กลาวคอ รฐบาลจะก าหนดเปาหมายรวมเกยวกบปรมาณกาซเรอนกระจกของประเทศจากนนกจะจดสรรโควตาของการปลอยกาซเรอนกระจก (Emission Allowance) ใหกบสาขาการผลตตาง ๆ และส าหรบผทมตนทนในการลดสงหรอไมสามารถลด กสามารถซอโควตาทเหลอจากผอน หรอชดเชยโดยวธการซอเครดตจากแหลงอน (Offset) ทงในประเทศและจากโครงการลดการสญเสยพนทปาไมใน

29

ตางประเทศ (International Off-set Credit : IOC) ได โดยกฎหมายฉบบดงกลาวมเจตนารมณทส าคญ 4 ประการ คอ มงสรางงานทเกยวกบพลงงานสะอาด ลดการพงพาพลงงาน ลดภาวะโลกรอน และปรบเปลยนประเทศไปสเศรษฐกจทใชพลงงานสะอาด

2.3.4 รฐบาลแหงสหภาพยโรป (European Union: EU) รฐบาลแหงสหภาพยโรป34ใหความส าคญตอการอนรกษและฟนฟสงแวดลอมเพอ

การพฒนาทย งยน โดยไดมการบญญตกฎระเบยบทเขมงวดเพมเตมหลายฉบบเกยวกบมาตรฐานสงแวดลอมของสนคาทน าเขามาจ าหนายใน EU ซงเปนผลสบเนองมาจากรายงานการศกษาขององคการเพอความรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนา (Organization for Economic Co-Operation and Development : OECD)ทระบวาในชวงป ค.ศ. 1990 –1995 ปรมาณเศษเหลอทงของเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสในสหภาพยโรปเพมขนเฉลยรอยละ10 ตอป โดย OECD ยงไดคาดการณวาจะเพมขนอกถงรอยละ45 ในชวงป ค.ศ.1995 –2020 นอกจากน รอยละ 67 ของเศษเหลอทงดงกลาวถกน าไปเผาหรอฝงกลบซงกอใหเกดมลพษตอสงแวดลอมท าใหเกดการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดและกาซมเทนในปรมาณสงและยงกอใหเกดการปนเปอนของสารเคมอนตรายในแหลงน าและดนในบรเวณใกลเคยง

รฐบาลแหงสหภาพยโรปไดออกนโยบายดานสงแวดลอมมากวา 30 ป แลว โดยมงเนนการคมครองสงแวดลอมอยางรอบดาน ทงในดานกายภาพ เชน น า ดน อากาศ ในดานทเปนนโยบาย เชน การคมครองความหลากหลายทางชวภาพ การรกษาสงแวดลอมในอตสาหกรรมการผลต อยางย งยน เปนตน และมแผนปฏบตการเปนกลไกด าเนนนโยบาย โดยแผนปฏบตการในปจจบน คอ Environmental Action Program VI โดยไดก าหนดหวขอส าคญทจะใหความส าคญในล าดบตน ดงตอไปน

1) การเปลยนแปลงสภาวะอากาศ (Climate Change) เนองจากปญหาการเปลยนแปลงของสภาวะอากาศก าลงเปนปญหาส าคญของมวลมนษยชาต เปาหมายส าคญของสหภาพยโรปในการรบมอเรองดงกลาว ตามทประเทศสมาชกตกลงกนในทประชมสดยอดเดอนมนาคมป 2550 คอ การลดระดบการปลอยกาซเรอนกระจกใหนอยลงกวาระดบในป 2533 รอยละ 20 ภายในป 2555 ดวยวธการตาง ๆ กน เชน การออกโครงการซอ-ขายสทธการปลอยกาซคารบอนไดออกไซด (European Union Greenhouse Gas Emission Trading Scheme หรอ EU ETS) ซงมจดประสงคเพอลดการปลอยกาซเรอนกระจกจากภาคอตสาหกรรมหนก ดวยการก าหนดปรมาณกาซทแตละจดจะสามารถปลอยได (Allowance) ปจจบน

2) ธรรมชาตและความหลากหลายทางชวภาพ (Nature and Biodiversity) เปาหมายของหวขอน คอ การรกษาธรรมชาตและความหลากหลายทางชวภาพในยโรป หรอชวพนธ (Species) ตาง ๆ ทยงมอยในยโรป พรอมกบหาทางไมใหชวพนธใหม ๆ จากภมภาคอนเขามารกราน โดยมแผนยทธศาสตรความหลากหลายทางชวภาพ (Biodiversity Strategy) ระบใหกฎระเบยบและนโยบายตาง ๆ ค านงถงผลกระทบดานความหลากหลายทางชวภาพในยโรป โดยเฉพาะอยางยง นโยบายดานสงแวดลอม

34 http://news.thaieurope.net/content/view/1959/222/

30

ประมง ปาไม การทองเทยว การคา การพฒนา การสรางสาธารณปโภคขนพนฐาน และอตสาหกรรมทเกยวเนองกบการขดเจาะ เชน เหมองแร

3) สงแวดลอม สขภาพ และคณภาพชวต (Environment and Health and Quality of Life) เปนหวขอทมงการปกปองสงแวดลอมและสขภาพของประชาชน ดวยการหาทางจ ากดสารพษและปองกนการกอมลภาวะตาง ๆ โดยไดออกมาตรการในเชงปองกนออกมา ระเบยบทส าคญ ไดแก ระเบยบ Restriction of Hazardous Substances Directive (RoHS)35 และ Registration, Evaluation, Restriction and Authorization of Chemicals (REACH)36

4) ทรพยากรธรรมชาตและของเสย (Natural Resources and Waste) เปาหมายสดทายของนโยบายสงแวดลอมของสหภาพยโรปคอการจดการทรพยากรธรรมชาตและของเสย โดยม การออกกฎ ระเบยบทส าคญ คอ ระเบยบ Waste from Electrical and Electronic Equipment (WEEE) เปนระเบยบทมงใหลดปรมาณการทงเศษซากผลตภณฑประเภทเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส พรอมกบลดการใชพลงงานในการท าลายขยะ โดยสงเสรมใหมการน ากลบมาใชอกครง (Reuse) ผานกระบวนการเพอน ากลบมาใชใหม (Recycle) และการฟนฟแบบอน ๆ (Recovery) ดวยการก าหนดใหผผลตปรบปรงการออกแบบผลตภณฑใหสามารถน ากลบมาใชใหมได พรอมกบมความรบผดชอบรวมในการก าจดเศษซากผลตภณฑไฟฟาและอเลกทรอนกส ระเบยบ WEEE ไดรบการรบรองพรอมกบระเบยบ RoHS และมก าหนดบงคบใชแลวในประเทศสมาชกสหภาพยโรป และระเบยบ Eco-Design เปนระเบยบทมจดประสงคเพอชวยลดผลกระทบดานสงแวดลอมจากสนคาทกประเภททตองใชพลงงาน ยกเวน ยานพาหนะ (Energy-using Products หรอ EuP) อยางเปนระบบและครบวงจร ดวยการออกขอก าหนดเกยวกบการใชพลงงานอยางมประสทธภาพตงแตขนตอนการออกแบบสนคา ทงน ระเบยบ Eco-Design 2005/32/EC เปนเพยงกรอบการด าเนนการ (Framework Directive) ทจะก าหนดเงอนไขเกณฑกวาง ๆ ไมไดระบเงอนไขเฉพาะในรายสนคา แตคณะกรรมาธการยโรปจะคดเลอกสนคาและออกเงอนไขเฉพาะ ในรายสนคาดวย (ทเรยกวา “มาตรการด าเนนการ Implementing Measure”) และจะมผลบงคบใชกบผลตภณฑในรายประเภทตอไป

35 Restriction of Hazardous Substances Directive เปนระเบยบทมจดประสงคเพอจ ากดการใชสารเคมอนตราย

6 ชนด ไดแก Lead, Mercury, Cadmium, Hexavalent Chromium, Polybrominated biphenyls (PBB) และ Polybrominated Diphenyl Ethers (PDBE) ประเภทในสนคาประเภทเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส

36 Registration, Evaluation, Restriction and Authorization of Chemicals คอระเบยบควบคมใหมการจดทะเบยนสารเคมทกชนด ประเมนผล และใหอนญาตการใชสารเคมสารเคมอนตรายทผลตหรอจ าหนายภายในสหภาพยโรป รางระเบยบนกอใหเกดขอโตแยงอยางมากทงในสหภาพยโรปและจากประเทศอน รวมถงประเทศไทย เนองจากจะสงผลกระทบในวงกวางตอผคา ผผลตสารเคม รวมทงผคาสนคาทมสารเคมเปนสวนประกอบ (ซงครอบคลมถงภาคอตสาหกรรมและธรกจจ านวนมาก) ทจะตองเสยคาใชจาย และมขนตอนด าเนนการเพมขนในการทดสอบ จดทะเบยน และประเมนผล กอนทจะสงสนคามาจ าหนายในสหภาพยโรปได

31

2.3.5 ประเทศบรไนดารสซาลาม37 ประเทศบรไนดารสซาลามเปนหนงในสมาชกประชาคมอาเซยนแมจะเปนประเทศ

ทมขนาดคอนขางเลก โดยทประชากรรอยละ 97 อาศยอยในสวนดานตะวนตก และมประชากรเพยงประมาณ 10,000 คนทอาศยอยในดานตะวนออก ซงมภเขาเปนจ านวนมาก ประเทศบรไนดารสซาลามมความอดมสมบรณดวยทรพยากรธรรมชาตทส าคญ ๆ ไดแก น ามน กาซธรรมชาต ไมเนอแขงจากปาดงดบ และพนทอดมสมบรณเหมาะแกการท าเกษตร แตในขณะเดยวกนกมไดหมายความวาไมมประเดนของปญหาสงแวดลอมและทรพยากรธรรมเกดขนเลย เพราะแนวโนมของการเพมจ านวนประชากรอยางตอเนอง ประกอบกบทจะตองปรบแนวทางการพฒนาประเทศไปสการพงตนเองสรางรายไดทดแทนการสงออกน ามนและกาซธรรมชาต ซงจะสงผลกระทบโดยตรงตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของประเทศในดานการเพมขนของปรมาณขยะ ปญหาคณภาพน าทเสอมโทรมขน ปญหาหมอกควนมลพษทางอากาศ ปญหาสงเหลานไดสงผลตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมตาง ๆ เชน ทรพยากรปาไม แหลงน า แร พลงงาน สตวน า สตวปา และอน ๆ นบวนจะเสอมโทรมถดถอยลงเพราะขาดการดแลอนรกษและการบรหารจดการอยางจรงจง และในปจจบนนอกจากจะเกดวกฤตการณจากภยธรรมชาตแลวยงมผลมาจากการท าลายทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมดวยการกระท าของมนษย 2.3.6 ประเทศสงคโปร ประเทศสงคโปรเปนเกาะเลกๆ ในทะเลจนใต ทไดชอวาเปนเมองสะอาดตดอนดบโลก และยงเปนเมองทมความเปนมตรกบสงแวดลอมมากทสดในเอเชย ตามแนวคดของอดตนายกรฐมนตร Lee Kun Yew ตงแตป ค.ศ. 1968 ทตองการใหมการพฒนาเมองเปนมตรกบสงแวดลอม โดยมการวางแผนจดใหมตนไมส าหรบทกถนนและมสวนสาธารณะในหลายพนทของเมอง เนองจากจ านวนประชากรเตบโตเพมขน พรอมกบการขยายตวทางเศรษฐกจ จงสงผลใหขยะมลฝอยมจ านวนเพมขน ซงการจดการขยะมลฝอยในประเทศสงคโปรจะมหนวยงานเอกชนเปนผรบสมปทานด าเนนการทงหมด โดยอยภายใตการควบคมของหนวยงาน Waste Management Department ของรฐบาล เหตผลทท าใหประเทศสงคโปรมระบบการจดการขยะทมประสทธภาพ เนองจากไดมการจดวางยทธศาสตรไวเปนอยางด โดยมการก าหนดเปาหมายไววาในอนาคตประเทศสงคโปรจะตองเปนเมองทปราศจากขยะ รฐบาลจงไดขอความรวมมอจากภาคประชาชนในการจดเกบและคดแยกขยะกนตงแตภายในครวเรอน โดยก าหนดใหทงขยะใหเปนเวลา และเสยคาธรรมเนยมในการจดขยะใหกบทางรฐบาล นบเปนอกหนงวธในการปลกฝงจตส านกและสรางวนยใหทกฝายตระหนกถงความส าคญของการแยกขยะเปนอยางด38

37 การพฒนาคมอฝกอบรมทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอาเซยน ประเทศบรไนดารสซาลาม, อบล แควนไทยสงค 38 http://www.yaklakyim.com/ ‘สงคโปร’ แบบอยางการจดการขยะทด สเมองแหงความสะอาด, ขอมล ณ วนท

27 มถนายน 2560

32

2.3.7 ประเทศเยอรมน ประเทศเยอรมนเปนอกประเทศอตสาหกรรมหนงทเคยประสบผลกระทบดาน สงแวดลอมเสอมโทรม อนเปนผลมาจากการขยายตวดานเศรษฐกจ และอตสาหกรรมเพอการพฒนาภายหลงสงครามโลกครงท 2 และเพอเปนการเยยวยาปญหาทเกดขนดงกลาวแกประชาชน รฐจงเปน ผมบทบาทส าคญในการก าหนดมาตรการจดการอยางเปนรปธรรม โดยในป พ.ศ. 2515 ประเทศเยอรมน ไดผานกฎหมายการจดการขยะแหงชาตซงนบเปนกฎหมายสงแวดลอมฉบบแรก ทมพนฐานเกยวกบ การให “ผทกอใหเกดมลพษตองจายเงน” โดยเปนมาตรฐานบงคบใชส าหรบภาคอตสาหกรรม เกษตรกรรม การจดการปาไมและสาธารณปโภค ภายใตขอบงคบของกฎหมายดงกลาวเปนผลใหไซทงานกวา หาหมนแหงทไมไดรบอนญาตตองปดตวลง ขณะเดยวกนรฐไดผลกดนกฎหมายดานสงแวดลอมตาง ๆ อยางเปนระบบเพอใหครอบคลมการจดการปญหาสงแวดลอมอยางเปนรปธรรม อาท กฎหมายวาดวย การควบคมการปลอยของเสย พ.ศ. 2517 กฎหมายวาดวยการควบคมการปลอยของเสยสแหลงน า (ส าหรบภาคครวเรอน) พ.ศ. 2526 ระเบยบวาดวยโรงงานเผาไหมขนาดใหญ พ.ศ. 2518 เปนตน ปจจยดานขยะ และสงแวดลอมประกอบกบทรพยากรพลงงานภายในประเทศจ าพวก ถานหน และแรตาง ๆ ไมเออตอ ภาค อตสาหกรรมในระยะยาว รฐจงไดออกนโยบายใหมโดยตงเปาหมายในการแกไขปญหาสงแวดลอม ในมตตาง ๆ ใหเปนวาระแหงชาตโดยมพฒนาการทส าคญ ขณะทรฐบาลทองถนจะเปนผก ากบดแล ดานการคดแยกขยะตามประเภทขางตนแลวจงน าไปจดการเพอใหเกดประโยชนสงสดตอไป39

2.4 ทบทวนวรรณกรรม

ในการทบทวนวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของกบการศกษากฎหมายและมาตรการ จงใจทางภาษเพอสงเสรมธรกจสเขยว เนองจากงานวจยนมการพจารณาในประเดนตาง ๆ ซงเกยวของกบงานวจย เอกสาร และวรรณกรรมอน ๆ หลายฉบบ ซงไมสามารถน ามาพจารณาไดทงหมด คณะผวจยจงพจารณาเฉพาะงานทเกยวของกบโครงการวจยมากทสด โดยแบงเปนหวขอตาง ๆ ดงน 2.4.1 กฎหมายขาดการบงคบใชท าใหการคมครองสงแวดลอมมชองโหว

2.4.1.1 ศาสตราจารย ดร.มงสรรพ ขาวสะอาด40: ความส าคญของปญหาสงแวดลอม เปนปญหาทส าคญ แตประชาชนกลบใหความสนใจประเดนเรองสงแวดลอมเปนล าดบสดทายตามหลงปญหาเศรษฐกจ สงคม และการเมอง เนองจากปญหาสงแวดลอมมกจะใชเวลาในการสะสมยาวนาน กวาจะรตวกไมสามารถแกไขไดทนหรอตองใชงบประมาณมหาศาลในการแกไข เชน กรณโลกรอน

39 http://www.parliament.go.th/ewtadmin/ewt/admin_souvanee/ewt_dl_link.php?nid=229 พฒนาการดานการ

จดการขยะและสงแวดลอม สหพนธสาธารณรฐเยอรมน, ขอมล ณ วนท 27 มถนายน 2560 40 ศาสตราจารย ดร.มงสรรพ ขาวสะอาด , จดเปลยนสงแวดลอมไทย การวเคราะหชองวางนโยบาย , สถาบน

ศกษานโยบายสาธารณะ มหาวทยาลยเชยงใหม

33

การบรณาการจดการสงแวดลอมใหเปนสวนหนงของการพฒนาเศรษฐกจ มมาตงแตป พ.ศ. 2515 เมอประชาคมโลกเรมตระหนกถงความรนแรงของปญหาสงแวดลอมทเกดจากกจกรรมของมนษย กรณของประเทศไทย แผนพฒนาเศรษฐกจท าใหโครงการใหญ ๆ ของทงภาครฐ และเอกชนเกดขนมากมาย แมโครงการเหลานจะตอบสนองเปาหมายทางเศรษฐกจและเพมรายได แตกกอใหเกดผลกระทบดานสงคมและสงแวดลอมหลายประการ แมประเทศไทยจะมกฎหมายและ องคกรรองรบการคมครองสงแวดลอมมาตงแตป พ.ศ. 2518 แตดเหมอนปญหาสงแวดลอมของไทยกลบ ทวความรนแรงมากขนโดยตลอด ทงน สวนหนงเปนเพราะกลไกการคมครองสงแวดลอมตามไมทน การขยายตวทางเศรษฐกจ ท าใหเกดการเรงรดน าทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมมาใชเกนขดความสามารถในการรองรบของธรรมชาต ในขณะทการน าเอานโยบายดานการคมครองสงแวดลอมไปปฏบตเปนไปอยางเชองชาและกฎหมายขาดการบงคบใช การคมครองสงแวดลอมจงยงมชองโหวทางนโยบายและกลไก เชน ขาดการมอบอ านาจและถายโอนความร คน และจดหางบประมาณใหแกองคกรปกครองสวนทองถน ซงควรเปนผด าเนนการหลกในการจดการสงแวดลอม เปนตน 2.4.1.2 ปรชา สามารถ41 : ปญหาโลกรอนทตองเผชญอยในปจจบนเกดจากการปลอยกาซเรอนกระจกทเกดขนจากกจกรรมของมนษย เมอมการสะสมของกาซเหลาน เปนจ านวนมากใน ชนบรรยากาศกอใหเกดการเกบกกความรอนจากรงสดวงอาทตยเอาไว หรอทเรยกกนวาภาวะเรอนกระจก สงผลกระทบถงความเปนอยของประชาคมโลกโดยทวไปไมวาจะเปนทางตรงหรอทางออม ท าใหสภาพภมอากาศเปลยนแปลงไปจากปกตทเคยเปนมาสงผลตอสงมชวตบนโลก โดยผเขยนไดวเคราะหกฎหมาย ปญหาและผลกระทบจากปญหา ตลอดจนมาตรการแกไขปญหาทางกฎหมายและนโยบายของประเทศไทยเกยวกบคารบอนเครดต ซงผลการวจยพบวา พระราชกฤษฎกาจดตงองคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พระราชบญญตสงเสรมการลงทน และกฎหมายทวไปยงครอบคลมไมทวถง สงผลใหเกดปญหาตาง ๆ ตามมา เชน ปญหาการสงเสรมการลงทน เนองจากโครงการลดการปลอยกาซเรอนกระจกขนาดใหญตองใชเทคโนโลยและเงนลงทนสง ควรสงเสรมการลงทนตามปกต สวนโครงการขนาดเลกสงเสรมเฉพาะคนไทยเทานน เพราะใชเงนลงทนต าและเทคโนโลยไมสงนก ปญหากฎหมายเกยวกบหนวยงานในการตรวจสอบโดยไมมหนวยงานใดมาตรวจสอบและตดตามผลโครงการลดการปลอยกาซเรอนกระจกทไดรบค ารบรองแลว และปญหาการขาดมาตรการบงคบทางกฎหมายเนองจากยงไมมมาตรการบงคบทางกฎหมายในการควบคมการปลอยกาซเรอนกระจก ผเขยนไดใหขอเสนอแนะโดยใหมการแกไขเพมเตมพระราชกฤษฎกาจดตงองคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก ในมาตราวาดวยการสงเสรมการพฒนาโครงการทไดรบค ารบรองและโครงการทไมไดค ารบรอง ขยายขอบเขตประเภทของผทไดรบการสงเสรมการลงทนเกยวกบคารบอนเครดตวา ควรจะตองสงเสรมการลงทนในอตสาหกรรมทลดกาซเรอนกระจกโดยใชเทคโนโลยทสงเทานน

41 ปรชา สามารถ, ปญหาทางกฎหมายเกยวกบคารบอนเครดต : กรณศกษาพระราชกฤษฎกาจดตงองคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน) พ.ศ. 2550 ,สหศาสตรศรปทม ปท 1 ฉบบท 3 กมภาพนธ 2554 – พฤษภาคม 2554

34

และเพมอ านาจหนาทใหกบกรมโรงงานอตสาหกรรม กรมควบคมมลพษ องคกรปกครองสวนทองถน เปนตน ใหมอ านาจหนาทเขาไปตรวจสอบการปลอยกาซเรอนกระจกตามโรงงานอตสาหกรรม หรอโครงการลดการปลอยกาซเรอนกระจกตาง ๆ ทไดรบค ารบรอง แกไขปรบปรงพระราชบญญตสงเสรม และรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต โดยใหกาซเรอนกระจกเปนกาซทตองมการควบคมปรมาณ การปลอย และใหความส าคญเกยวกบการสงเสรมการใชพลงงานสะอาดและการใชพลงงานทมประสทธภาพ จากการศกษาวรรณกรรมขางตน พบวา ถงแมประเทศไทยจะมกฎหมายเกยวกบสงแวดลอมออกมาใชบงคบหลายฉบบ แตปจจบนกยงคงประสบปญหาเกยวกบสงแวดลอม อนเนองมาจากกลไกการคมครองสงแวดลอมตามไมทนการขยายตวทางเศรษฐกจ อกทงกฎหมายของประเทศไทยยงครอบคลมไมทวถงและขาดการบงคบใชอยางจรงจง 2.4.2 น าหลกความรบผดชอบตอสงคมมาใช โดยน าเครองมอทางภาษมาเพอใชรกษาสงแวดลอม 2.4.2.1 สรรพากรสาสน42 : ปจจบนการรกษาสงแวดลอมไดแพรกระจายไปใน ทก ๆ สงคม และทก ๆ ประเทศทวโลก โดยผประกอบธรกจหลายธรกจในประเทศไทยไดมการน าหลก ของความรบผดชอบตอสงคม (Corporate Social Responsibility) ซงรวมไปถงแนวความคดของการพฒนาทย งยนและการรกษาสงแวดลอม เขามาประยกตใชในการด าเนนธรกจประจ าวน เชน กลมธรกจเครอซเมนตไทย นคมอตสาหกรรมตาง ๆ หนวยงานของราชการ เปนตน เมอพจารณาจากทฤษฎทางเศรษฐศาสตร วตถประสงคหลกของการจดเกบภาษสงแวดลอม สบเนองมาจากเหตผลทวาตนทนทางสงคมของกจกรรมทางเศรษฐกจทเกดขน ไมวาจะเปนกจกรรมการผลตสนคาหรอกจกรรมการใหบรการจะมคาสงกวาผลประโยชนทไดรบจากกจกรรมทางเศรษฐกจนน ๆ หากการประกอบกจกรรมทางเศรษฐกจดงกลาวกอใหเกดผลกระทบในทางลบตอสงแวดลอม (Negative Externality) ดงนน หากบรษทไมไดค านงถงผลกระทบในทางลบเหลานกจะท าใหมการตดสนใจผลตสนคาในปรมาณทมากเกนไป

ในชวงทศวรรษทผานมา ประเทศหลาย ๆ ประเทศ ไมวาจะเปนประเทศทพฒนาแลว หรอประเทศทก าลงพฒนาไดมการน าเครองมอทางภาษมาใชเพอการรกษาสงแวดลอม เชน มการจดเกบ Carbon Tax หรอ Petroleum Tax หรอในบางประเทศกไดน าระบบการจดเกบคาธรรมเนยมในการดแลรกษาสภาพแวดลอม เชน คาธรรมเนยมในการก าจดขยะมลฝอยมาใช เปนตน ซงมาตรการดานภาษเหลานเกดขนเพอใหผผลต หรอผประกอบกจกรรมทางเศรษฐกจน าตนทนทางสงคม หรอตนทนทเกดจากผลกระทบตอสภาพแวดลอมทเกดจากกจกรรมการผลตของตนมาคดเปนสวนหนงของตนทนการผลตดวย ซงจะท าใหบรษทหรอผประกอบการธรกจไดมจตส านกในการดแลรกษาสงแวดลอมเพมมากขน

42 ภาษสงแวดลอม , วารสารสรรพากรสาสน ประจ าเดอน ตลาคม 2552

35

2.4.2.2 วาสน นนทขวาง43 : การพฒนาทางเศรษฐกจและสงคมของประเทศไทย ไดสงผลกระทบอยางมากตอสงแวดลอมและสภาพความเปนอยของประชาชน อกทงการบงคบใชกฎหมายของประเทศไทยยงคงยดถอหลกการบงคบและควบคม (Command and Control Instruments) ซงไมอาจบรรเทาความรนแรงของปญหาสงแวดลอมในประเทศไทยไดอยางมประสทธภาพเทาทควร จงมแนวความคดทจะน าภาษสงแวดลอมมาปรบใชในรปแบบของกฎหมาย โดยผสมผสานกบแนวคดทางเศรษฐศาสตรทวา ผกอมลพษเปนผรบภาระ (Polluter Pays Principle) ซงมาตรการนจะท าใหผกอมลพษ ตองรบผดชอบในคาใชจายในการจดการและฟนฟสงแวดลอม และท าใหผบรโภครวมแบงสวน การรบผดชอบนไปดวย โดยในขณะนยงไมมการน ากฎหมายภาษสงแวดลอมมาใชบงคบในประเทศไทย ประกอบกบยงมขอคดเหนและขอคดคานวาไมสามารถน ามาใชในประเทศไทยได อกทงมขอโตแยงวา ไมควรน ากฎหมายภาษสงแวดลอมมาจดอยในหมวดหมของกฎหมายภาษอากร อยางไรกด ผเขยนไดศกษากฎหมายของตางประเทศพบวา กฎหมายภาษสงแวดลอมไดมการน ามาใชทวไปในตางประเทศ โดยกฎหมายสงแวดลอมสามารถเพมระดบการปกปองสงแวดลอมได อกทงยงมคาใชจายนอยลงมาก ท าใหเกดแรงจงใจในการลดมลพษอยางตอเนองใหเกดกบภาคเอกชน นอกจากน ยงสามารถจงใจใหเกดการพฒนาและการเปลยนแปลงในเทคโนโลยและกระบวนการใหม ๆ ในการควบคมมลพษดวย กอใหเกดผลลพธทดตอสงแวดลอมโดยรวม 2.4.2.3 ธตยา พณพาทย44 : ในปจจบนการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศไทยก าลงเจรญกาวหนาอยางตอเนอง ในขณะททรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมกลบเสอมโทรมลง สาเหตเกดจากการใชทรพยากรธรรมชาตทเพมขนเพอสนบสนนความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจและสงคมอยางขาดความระมดระวง โดยการปองกนปญหาสงแวดลอมของรฐบาลไทยในปจจบนสวนใหญใชมาตรการการบงคบและควบคม (Command and Control) ซงมาตรการนเปนการก าหนดขอหามหรอขอจ ากดในการควบคม ใหปฏบตตาม โดยการออกเปนกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ หากไมปฏบตตามหรอฝาฝนกจะมความผด และถกลงโทษตามทระบไวในกฎหมาย จากการศกษารายงานของกรมอตสาหกรรมพบวา การก าหนดเปนขอหามหรอขอจ ากดดงกลาวเปนมาตรการทยงใชไมไดผล หรอยงขาดประสทธภาพในการควบคมมลพษดานตาง ๆ ใหอยในระดบทเหมาะสมตอการด ารงชวตหรอสงแวดลอมทด ประกอบกบปจจบนมหลายประเทศไดน าเครองมอทางเศรษฐศาสตร (Economic Instruments) มาใชเปนมาตรการเสรมเพอจดการสงแวดลอมและเพอสรางแรงจงใจใหแกผกอมลพษลดการกอมลพษ และเปลยนแปลงพฤตกรรมในการผลตและการบรโภค นอกจากน การใชเครองมอทางเศรษฐศาสตรดงกลาวยงชวยใหมการน าผลกระทบภายนอก (Externalities) ซงเปนเหตการณทเกดจากการกระท าของบคคลใดบคคลหนงแลวมผลตอการผลต ตนทน การผลตของผผลตอกรายหนง และมผลตอสวสดการหรอภาวะความเปนอยของบคคลอกคนหนง

43 วาสน นนทขวาง , แนวคดและหลกการกฎหมายภาษสงแวดลอม , วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต

กฎหมายการเงนและภาษอากร จฬาลงกรณมหาวทยาลย 2554 44 ธตยา พณพาทย , การน าภาษสงแวดลอมมาใชในการแกปญหามลพษทางน าในภาคอตสาหกรรม : กรณศกษา

จงหวดปทมธาน, เศรษฐศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช 2551

36

หรอกลมบคคลอกกลมหนงทเกดขนจากการผลตสนคาและบรการ และน าเขามาเปนสวนหนงของตนทนภายใน (Internal Cost) ท าใหผกอมลพษตองรบผดชอบคาใชจายในการจดการสงแวดลอมตามหลกการ ผกอมลพษตองเปนผจายหรอผรบผดชอบในคาใชจาย (Polluter Pay Principle) 2.4.2.4 อดศร อศรางกร ณ อยธยา และคณะ45 : จากการศกษาแนวโนมการปลอยกาซ เรอนกระจกทเพมมากขนทวโลกเกดจากกจกรรมของมนษยในดานตาง ๆ เชน การใชพลงงาน กระบวนการผลตในภาคอตสาหกรรม การท าการเกษตร และการใชประโยชนทดนจากป พ.ศ. 2533 ทมการปลอยกาซ เรอนกระจกเทากบ 42,389 ลานตนคารบอนไดออกไซด เพมขนอก 1,782 ลานตนคารบอนไดออกไซค เปน 44,171 ลานตนคารบอนไดออกไซดในป พ.ศ. 2548 โดยสาขาการผลตทมสดสวนการปลอยกาซ เรอนกระจกออกมามากทสด ไดแก พลงงาน การเปลยนการใชทดนและปาไมการเกษตร และกระบวนการ ผลตทางอตสาหกรรม อยางไรกตาม หลายประเทศมแนวทางและมาตรการลดการปลอยกาซเรอนกระจก มาอยางตอเนองโดยการก ากบและควบคม การสรางความตระหนก และการใชแรงจงใจใหผกอมลพษ ลดการปลอยกาซเรอนกระจก ส าหรบเครองมอเศรษฐศาสตรในการลดการปลอยกาซเรอนกระจก เชน ภาษคารบอน การรบซอไฟฟาจากพลงงานทดแทน การลดภาษน าเขาอปกรณและเครองมอทประหยด พลงงานตาง ๆ ตลาดซอขายคารบอนเครดต และตลาดคารบอนแบบสมครใจ ซงมาตรการเหลานเปน มาตรการทมประสทธภาพในการลดการปลอยกาซเรอนกระจก โดยการศกษาพบวา มขอจ ากดของขอมลทไมสามารถใชขอมลตนทนการลด การปลอยกาซเรอนกระจกในภาคการผลตตาง ๆ เชน ภาคอตสาหกรรม การศกษาตองใชตนทนในการลดการปลอยกาซเรอนกระจกในระดบโรงงาน หรอขอมลตนทนในการลดการปลอยกาซเรอนกระจกระดบเกษตรกร ดงนน การวเคราะหตนทนสวนเพมในการลดการปลอยกาซเรอนกระจกรวบรวมขอมลเกยวกบตนทนของผประกอบการทเขารวมโครงการในการตดตงเครองมอและเทคโนโลยทใชในการลดการปลอยกาซเรอนกระจก ตนทนในการปฏบตการและบ ารงรกษา ปรมาณกาซเรอนกระจกทสามารถลดไดจากโครงการและจ านวนปทผประกอบการโครงการไดรบสทธประโยชน ซงขอมลทงหมดเกบรวบรวมอยในเอกสารประกอบโครงการ ซงแนวทางในการลดการปลอยกาซเรอนกระจกของประเทศไทย ตองพจารณาถงความมประสทธภาพในการประหยดตนทนการลดการปลอยกาซเรอนกระจก คอ การมตนทนการลด การปลอยกาซเรอนกระจกระดบต า และตองพจารณาถงความเปนธรรม ส าหรบกลมผประกอบการขนาดใหญ – กลาง และกลมผประกอบการขนาดเลก ซงอยในสถานะเศรษฐกจและสงคมทแตกตางกน ดงนน การด าเนนนโยบายตองค านงถงโครงสรางตนทนการลดการปลอยกาซเรอนกระจก และฐานะทางเศรษฐกจและสงคมไปพรอม ๆ กน ทงน การด าเนนการเพอลดการปลอยกาซเรอนกระจกตองใชเครองมอหลายแบบควบคกน ทงทเปนเครองมอทางกฎหมาย ทางสงคม ทางเศรษฐศาสตร และการสรางจตส านก รวมถง การสนบสนนเพอสรางองคความรและเพมศกยภาพในการด าเนนการ และกลไกการมสวนรวมในทก

45 อดศร อศรางกร ณ อยธยาและคณะ , รายงานวจยฉบบสมบรณ การใชเครองมอทางเศรษฐศาสตรเพอลดการ

ปลอยกาซเรอนกระจกส าหรบประเทศไทย

37

ภาคสวนในการปรบเปลยนพฤตกรรมทมงไปสการปลอยกาซคารบอนต า 2.4.2.5 สถาบนวจยเพอพฒนาประเทศ46 : แนวทางการสงเสรมการพฒนาโครงการกลไกการพฒนาทสะอาด เรมจากการทประเทศไทยไดรวมลงนามและใหสตยาบนในพธสารเกยวโต ในป พ.ศ. 2542 และ พ.ศ. 2545 ตามล าดบ และไดเขารวมในการลดการปลอยกาซเรอนกระจกดวยความสมครใจภายใตโครงการกลไกการพฒนาทสะอาด ภายใตโครงการนท าใหภาครฐสามารถน ามาตรการ ทางเศรษฐศาสตรมาใชกระตนใหผประกอบการไทยเขารวมโครงการกลไกการพฒนาทสะอาดมากขน ซงมาตรการทางเศรษฐศาสตรแบงออกไดเปนหลายประเภท และแตละประเภทมความไดเปรยบเสยเปรยบแตกตางกนออกไป โดยไดกลาวถงการพฒนาโครงการกลไกการพฒนาทสะอาดในประเทศไทยวา จ าเปนตองสรางแรงจงใจใหผประกอบการเหนวาไดรบประโยชนมากกวาตนทนทเสยไป ดงนน ภาครฐจงมหลกการสงเสรมโครงการกลไกการพฒนาทสะอาด ซงแบงออกเปนสองรปแบบ ไดแก (1) มาตรการ ในรปแบบ Polluter-Pays Principle คอ หลกการของภาษมลพษ เปนมาตรการทางการคลงทรฐใช เพอสงสญญาณทางราคาใหผทปลอยกาซเรอนกระจกลดการปลอยกาซเรอนกระจกใหนอยลง เชน การเกบภาษน ามนเบนซน (2) มาตรการในรปแบบ Beneficiary-Pays Principle คอ หลกการทใหประโยชนแกกจกรรมทสรางประโยชนหรอคณคาตอสงคมโดยรวมมากกวามลคาทางธรกจทผประกอบการทไดรบ เชน รฐสนบสนนในรปแบบตาง ๆ เพอจงใจผประกอบการหนมาด าเนนธรกจทมคณคาตอสงคมมากขน ภายใตหลกการดงกลาว รฐบาลสามารถน ามาตรการการเงนและการคลงมาใชเพอสนบสนนโครงการ กลไกการพฒนาทสะอาด โดยมาตรการทางการคลงเปนการด าเนนการผานมาตรการทางภาษ เชน การลดภาษสรรพสามตใหกบสนคาทเปนมตรตอสงแวดลอม หรอลดหยอนภาษใหกบกจกรรมทประหยดพลงงาน รวมทงสทธพเศษอน ๆ ผาน BOI ในสวนของมาตรการทางการเงนทใชโดยทวไป ไดแก การมระบบเงนกในอตราดอกเบยต า เพมชวงเวลาปลอดหน หรอขยายเวลาผอนช าระเงนก ซงมาตรการตาง ๆ เปนมาตรการทางเศรษฐศาสตรทจะสรางแรงจงใจทางดานราคาใหผผลตเขามามสวนรวมในโครงการกลไกการพฒนาทสะอาดมากขน นอกจากน รฐบาลยงสามารถสรางรายไดใหแกประเทศจากการขายปรมาณกาซเรอนกระจกทลดได โดยการใหสวนลดทางภาษในรปแบบตาง ๆ ซงทผานมารฐบาลไดด าเนนการในรปแบบ Beneficiary-Pays Principle มาโดยตลอด ผานมาตรการทางการคลงในรปแบบเงนชวยเหลอโดยลดหยอนภาษแกผประกอบการ ไมวาจะเปนการลดหยอนภาษเงนไดนตบคคลรอยละ 25 ของคาใชจายเพอซออปกรณประหยดพลงงาน อกทงหนวยงานภาครฐ เชน การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทยยงมการรบซอไฟฟาทผลตจากพลงงานทดแทนทเปนมตรตอสงแวดลอมในราคาสงกวาพลงงานปกต

46 สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศ , การศกษาแนวทางการสงเสรมการพฒนาโครงการกลไกการพฒนาทสะอาด , รายงานทดอารไอ ฉบบท 85 เดอนสงหาคม 2553

38

2.4.2.6 ณฐรตน รตนวบลยสม47 : ศกษามาตรการทางกฎหมายภาษสรรพสามต ภาษเงนได นตบคคล ตอผประกอบการโรงงานอตสาหกรรมทกอใหเกดมลพษพบวา การก าหนดประเภทสนคา และบรการเพอจดเกบภาษสรรพสามต อยภายใตหลกเกณฑ 4 ประการ คอ 1) ควบคมหรอจ ากดการบรโภคเนองจากเปนอนตรายตอสขภาพ 2) มลกษณะฟมเฟอย 3) เปนสนคาทไดรบประโยชนพเศษจากกจการ ของรฐ 4) หลกเบดเตลด เชน เมอรฐตองการรายไดเพมหรอเพอควบคมปญหาสงแวดลอม ซงสวนใหญ การจดเกบภาษสรรพสามตจากสนคาและบรการของไทย มความสอดคลองกบหลกการขางตน มเพยงสนคาและบรการบางประเภทเทานน เครองปรบอากาศ รถยนต สนามกอลฟ เมอสภาพการณเปลยนแปลงไป เหตผลในการจดเกบจากเดมถอเปนสนคาฟมเฟอยหรอไดรบประโยชนจากกจการของรฐ เปลยนเปนจดเกบเพอควบคมปญหาสงแวดลอมแทน ส าหรบภาษเงนไดนตบคคล แมไมไดมวตถประสงคโดยตรงในการจดเกบเพอแกไขหรอลดปญหามลพษสงแวดลอม แตมการใหสทธประโยชนทางภาษกบโรงงานอตสาหกรรมทจดทะเบยนในรปแบบของบรษทหรอหางหนสวนนตบคคล เชน การหกคาสกหรอ และคาเสอมราคาเครองจกร การยกเวน หรอการลดหยอนภาษ ยอมสงผลโดยออมกอใหเกดแรงจงใจกบผประกอบการโรงงานอตสาหกรรมในการมสวนรวมในการลดปญหามลพษทเกดขน ซงแมการใหสทธประโยชนทางภาษดงกลาวจะท าใหรฐตองสญเสยรายไดในการจดเกบ แตรฐกไดประโยชนตอบแทนคนมา คอ ตนทนคาใชจายทลดลงในการแกไขปญหา และเยยวยาปญหามลพษสงแวดลอมทเกดขน 2.4.2.7 กองแผนงานและประเมนผล กรมควบคมมลพษ48 : ไดศกษาปญหามลพษ และการเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมมแนวโนมเพมขนสงผลใหหลายประเทศ ใหความสนใจและหนมารวมกนแกไขปญหาสงแวดลอมมการน ามาตรการและเครองมอตาง ๆ มาใชรวมกนเพอแกไขปญหาดงกลาวซงมาตรการทางเศรษฐศาสตรเปนเครองมอประเภทหนงทมประโยชน และน ามาใชเสรมในการจดการสงแวดลอม เครองมอทางเศรษฐศาสตร อาท ภาษสงแวดลอม คาธรรมเนยม คามดจ าคนเงน คาประกนความเสยหายจะเปนตนทนทางสงแวดลอมทถกรวมไวกบตนทนการผลต ท าใหผผลตหรอผประกอบการเลอกผลตสนคาหรอด าเนนกจการทมผลกระทบตอสงแวดลอมนอยทสด เนองจากตนทนสนคาจะต ากวาสนคาทมผลกระทบตอสงแวดลอมสง ซงจะถกบวกภาษ คาธรรมเนยมหรอคาอน ๆ ทใชในการจดการมลพษในอตราทสง สนคาจงมราคาแพงกวา ผบรโภคจงมทางเลอกในการเลอกบรโภคสนคาหรอใชบรการทเปนมตรตอสงแวดลอม ท าใหประชาชนเปลยนพฤตกรรมมาสการรกษาสงแวดลอมเพมขน เมอความตองการของผบรโภคเพมขน กลไกการตลาดจะชวยสงเสรมใหผผลตตองปรบเปลยนกระบวนการผลตสนคาใหเปนมตรตอสงแวดลอมมากขน ท าใหสนคามราคาลดลง โดยคณะผวจยไดน าเสนอประเภทของเครองมอทางเศรษฐศาสตรทใชในการจดการมลพษ ไวดงน

47 ณฐรตน รตนวบลยสม , มาตรการทางกฎหมายภาษสรรพามต ภาษเงนไดนตบคคล ตอผประกอบการโรงงาน

อตสาหกรรมทกอใหเกดมลพษ, นตศาสตรมหาบณฑต สาขานตศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรกจบณฑตย พ.ศ. 2554

48 กองแผนงานและประเมนผล กรมควบคมมลพษ, มารจก... มาตรการเศรษฐศาสตรในการจดการมลพษ , เมษายน 2558

39

1) คาธรรมเนยมการอนญาต 2) คาธรรมเนยมการใช 3) คาภาษการปลอยมลพษ 4) การซอขายหรอโอนใบอนญาตการปลอยมลพษ 5) คาธรรมเนยมผลตภณฑ 6) ระบบมดจ าคนเงน 7) การใชอตราภาษทแตกตางกน 8) การวางประกนความเสยงหรอความเสยหายตอสงแวดลอม และ 9) มาตรการอดหนน จากการรวบรวมขอมลและประสบการณจากการใชเครองมอทางเศรษฐศาสตรเพอการจดการมลพษในประเทศไทยและตางประเทศจะพบวา มทงประสบความส าเรจและเกดปญหา อปสรรค มาจากหลาย ๆ สาเหตเชน อตราการเกบภาษหรอคาธรรมเนยมอาจจะต าไป จนไมจงใจใหผผลตหรอผบรโภคเปลยนแปลงพฤตกรรม เปนตน การแกไขปญหาจงจ าเปนตองใชระยะเวลาในการพฒนาและประยกตใชเครองมอน ประกอบกบมาตรการเศรษฐศาสตรกเปนเพยงหนงในมาตรการเสรมทจะชวยก ากบควบคมและแกไขปญหามลพษโดยสวนใหญจะใชรวมกบมาตรการดานกฎหมายในความเปนจรงควรจะน ามาตรการอน ๆ เชน มาตรการดานสงคมมาใชรวมกน โดยศกษาความเหมาะสมของมาตรการแตละประเภทใหสอดคลองกบสถานการณและปญหาทตองการแกไข จงจะท าใหการน าไปประยกตใชเกดประสทธภาพสงสดและสงส าคญคอเราจ าเปนตองสรางความรความเขาใจ ปลกจตส านก และกระตนใหเกดแรงจงใจใหทกคนในสงคมรวมกนปรบเปลยนพฤตกรรมเพอลดการกอมลพษและหนมาใชวถชวตทเปนมตรกบสงแวดลอมมากขน

2.4.2.8 พรวท โควคชาภรณ49 : ปจจบนทวโลกเผชญกบปญหามลภาวะดานสงแวดลอมท เพมขนตลอดเวลา โดยเฉพาะปญหาโลกรอน ซงสงผลใหเกดการเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศ และเนองจากชองวางของมาตรการทรฐใชในการจดการสงแวดลอมตงแตอดตจนถงปจจบนทยดหลกการก ากบและควบคมเปนหลกทใชกฎหมายควบคมแตเพยงอยางเดยว ท าใหแหลงก าเนดมลพษสามารถปลอยมลพษไดมากตามตองการ ตราบใดทของเสยหรอมลพษทถกปลอยออกมายงเปนไปตามมาตรฐานทกฎหมายก าหนด ผผลตจงขาดแรงจงใจทจะปรบปรงกระบวนการผลตและใชเทคโนโลยทสะอาด หลายประเทศจงไดมการน าเครองมอทางเศรษฐศาสตรหรอเครองมอทางการตลาด (Market-Based Instruments) มาใชเปนกลไกส าคญทท าใหสนคาและบรการสะทอนตนทนทางดานสงแวดลอมตามหลกการผกอมลพษเปนผจาย ซงหลกการผกอมลพษเปนผจายเปนหลกการทไดรบการยอมรบอยางกวางขวาง นอกจากน ยงมหลกการระวงไวกอน (Precautionary Principle) ในกรณทมความเสยงวาการประกอบกจกรรมใดจะกอใหเกดความเสยหายรนแรงตอสงแวดลอมตองมมาตรการระมดระวงไวกอน ซงเปนแนวคดทอยเบองหลงมาตรการก าหนดให ผประกอบกจการทมความเสยงวาจะกอใหเกดผลกระทบรนแรงตอสงแวดลอมตองวางเงนประกน ความเสยหายทอาจจะเกดขนจากการประกอบกจการของตนเอง ภาษสงแวดลอมเปนมาตรการทางการคลงทถกน ามาใชในการจดการสงแวดลอม โดยการปรบโครงสรางการเกบภาษดวยการเพมการจดเกบภาษสงแวดลอมควบคไปกบการสรางแรงจงใจใหผกอมลพษเปลยนแปลงพฤตกรรม ลดการกอมลพษ ลดการใชทรพยากรธรรมชาต เพอเสรมมาตรการบงคบและควบคม ซงเปนผลดกบฐานทรพยากรธรรมชาตและคณภาพสงแวดลอม แตในขณะเดยวกน

49 พรวท โควคชาภรณ , บทความวชาการ เรอง ภาษสงแวดลอม , ส านกวชาการ ส านกงานเลขาธการวฒสภา ปท 3 ฉบบท 22 พฤศจกายน 2556

40

จะมผลทางบวกตอการจางงาน ตอผลผลตและตอการสงเสรมการคดคนนวตกรรมใหม ๆ ซงจะเปนผลดตอระบบเศรษฐกจและสวสดการของประชาชน 2.4.2.9 Jean-Philippe Barde 50 : ในชวงปทผานมา ประเทศสมาชก OECD ไดน าเครองมอทางเศรษฐศาสตรตาง ๆ มาใชอยางกนแพรหลายในนโยบายสงแวดลอมของประเทศเหลานน การใชเครองมอทางเศรษฐศาสตรไดรบการยอมรบอยางกวางขวางในรปแบบของการใชมาตรการจงใจทางภาษมากกวาการจดเกบภาษ โดยในประเทศสวเดนไดมการน าภาษสงแวดลอมมาใชเปนสวนหนงในการปฏรปทางการคลง ในขณะทประเทศอน ๆ ไดน ามาใชอยางคอยเปนคอยไป โดยเครองมอทางเศรษฐศาสตร ไดถกน ามาใชรวมกบกฎ ระเบยบและเครองมอในทางการเมองอน ๆ อยางแทบจะไมมขอยกเวน ประเทศทพฒนาแลวไดเตรยมพรอมทจะเรยนรจากประสบการณของ OECD เกยวกบเครองมอทางเศรษฐศาสตร ซงประเทศเหลานกมกจะเผชญกบความทาทายในการบงคบใชเครองมอเหลานน โดยทรพยากรและคณคาอน ๆ จะตองไมถกบดเบอน ซงการแกไขการบดเบอนดงกลาวกระท าไดโดย การเตรยมความพรอมกอนทจะใชเครองมอทางเศรษฐศาสตร นอกจากน ตลาดทดอยพฒนา องคกรสาธารณะซงไดรบเงนงบประมาณอดหนน และอตราเงนเฟอทสง กจะเปนตวก าหนดมาตรการจงใจจากเครองมอทางเศรษฐศาสตรดวยเชนกน การน าเครองมอทางเศรษฐศาสตรมาใชไดอยางเหมาะสมจะประกอบไปดวย การก าหนดค านยามและการบงคบสทธในทรพยสนอยางเหมาะสม การบรหารทางการคลงทมประสทธภาพ และการยอมรบกนโดยทวไปในหลกผกอมลพษเปนผจาย การพฒนาทางเศรษฐกจ โดยการปฏรปโครงสรางควรถอโอกาสในการเพมเครองมอทางเศรษฐศาสตรเขาไปดวย ซงจะสงเสรม การจดการอยางใกลชดระหวางสงแวดลอมกบนโยบายทางเศรษฐกจ 2.4.2.10 Eurostat Statistics Explained 51 : ในสหภาพยโรป ภาษสงแวดลอมคดเปน 6.17% ของรายไดทงหมดจากการจดเกบภาษและการใหความชวยเหลอทางสงคมจาก EU-27 ในป พ.ศ. 2554 (ค.ศ. 2011) โดยมรายไดจากภาษสงแวดลอมอยท 303 พนลานยโร และภาษพลงงานคดเปนสามในส ของรายไดจากภาษสงแวดลอมของ EU-27 ในป พ.ศ. 2554 เกอบ 75% ของภาษสงแวดลอมทงหมดเปน ภาษพลงงาน โดยภาษคารบอนไดออกไซด (CO2 taxes) จะรวมอยในหมวดหมภาษนเนองจากมกจะถกจดเกบรวมอยในผลตภณฑพลงงาน แตเนองจากภาษ CO2 มภาษมลพษมากกวาภาษพลงงาน ท าให การเปรยบเทยบระหวางประเทศบดเบอน เมอเทยบกบป พ.ศ. 2538 (ค.ศ. 1995) รายไดจากภาษสงแวดลอมเพมขนกวา 110 พนลาน ยโรซงเพมขน 59% แตเปนเปอรเซนตของ GDP (และ TSC) ลดลงประกอบกบเมอเทยบกบ GDP รายไดจากภาษสงแวดลอมเพมขนในชวงป ค.ศ. 1990 และถงจดสงสดในป ค.ศ. 1999 ท 2.80% ของ GDP

50 Jean-Philippe Barde , Economic Instruments in Environmental Policy: Lessons from OECD Experience and

their relevance to Developing Economies , OECD DEVELOPMENT CENTER , Working Paper No. 92 (Formerly Technical Paper No. 92) , January 1994

51 Eurostat Statistics Explained , Archive : Environmental taxes – detailed analysis , www. eurostat/statistics-explained/index.php/Archive:Environmental_taxes_-_detailed_analysis#Main_statistical_findings

41

ตงแตนนมารายไดจากภาษสงแวดลอมตอเปอรเซนตของ GDP ไดลดลงโดยถงจดต าสดในประวตศาสตรท 2.32% ในป พ.ศ. 2551 ในชวง 3 ปทผานมา (พ.ศ. 2552-2554) คงอยท 2.39% โดยการกระจายของกลมประเภทภาษยงคงอยในระดบใกลเคยงกน วกฤตทางการเงน (Financial Crisis) มผลกระทบอยางมากตอ จดพและรายไดจากภาษในสหภาพยโรป (European Union: EU) รายไดจากภาษพลงงานของ EU -27 ของ GDP ลดลง 15% ในชวงป ค.ศ. 1995-2011 การลดลงสวนใหญเกดขนในชวงป พ.ศ. 2546-2551 เมอ GDP ขยายตวไดเรวกวารายไดจากภาษพลงงาน การเปลยนไปใชพลงงานทดแทนอาจท าใหฐานภาษเสยไปเรอย ๆ เนองจากพลงงานหมนเวยน (เชนเชอเพลงชวภาพ : biofuel) มกไดรบการลดหรอละเวนจากการเกบภาษ จากการศกษาวรรณกรรมขางตน พบวา ปจจบนประเทศตาง ๆ ไดน าเครองมอทางเศรษฐศาสตร โดยเฉพาะเครองมอในทางภาษมาใชเพอรกษาสงแวดลอมตามหลกผกอมลพษเปน ผรบภาระ ซงจะชวยสรางแรงจงใจใหแกผผลตหรอผประกอบการทเปนผกอมลพษใหลดการกอมลพษ และเปลยนแปลงพฤตกรรมในการผลตหรอการบรโภค กลาวคอ ตามหลกดงกลาว ผกอมลพษจะตองรบผดชอบในคาใชจายในการจดการและฟนฟสงแวดลอม ท าใหสนคาหรอบรการของผผลตหรอผประกอบการสะทอนถงตนทนทางดานสงแวดลอม สงผลใหผผลตหรอผประกอบการเลอกผลตสนคา หรอด าเนนการทมผลกระทบตอสงแวดลอมนอยทสด เพอใหตนทนของสนคาหรอบรการต าทสด เพอทจะสามารถแขงขนกบผผลตหรอผประกอบการรายอนได 2.4.3 การน าภาษคารบอนมาใชเพอจดการปญหาสงแวดลอม 2.4.3.1 ปรญญารตน เลยงเจรญ52 : แนวโนมการปลอยกาซเรอนกระจกทเพมขนจาก กจกรรมของมนษยในดานตาง ๆ โดยเฉพาะในภาคพลงงานทมสดสวนการปลอยกาซเรอนกระจกมากกวารอยละ 60 ของปรมาณกาซเรอนกระจกทปลอยออกมาทงหมด ซงสงผลกระทบตออณหภมของโลกทเพมสงขน ระดบน าทะเลขนสง ผลกระทบตอระบบนเวศ และความหลากหลายทางชวภาพ ผลกระทบตอการเกษตรและแหลงน า ผลกระทบดานสขภาพ การเกดภยพบตทางธรรมชาตทรนแรง เชน น าทวม พายรนแรง ภยแลง ทสงผลกระทบตอชวตและทรพยสนจ านวนมาก ทผานมาหลายประเทศมแนวทางการลด การปลอยกาซเรอนกระจกมาอยางตอเนองโดยการก ากบและควบคม การสรางความตระหนก และการใชแรงจงใจใหผกอมลพษลดการปลอยกาซเรอนกระจก ใบบทความนผเขยนไดทบทวนเครองมอเศรษฐศาสตรในการลดการปลอยกาซเรอนกระจกทมการด าเนนการในการสรางแรงจงใจเพอใหผกอมลพษเลอกแนวทางในการลดการปลอยมลพษใน 2 แบบ ไดแก 1) การก าหนดปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจก การซอขายแลกเปลยนสทธในการปลอยกาซเรอนกระจกเพอควบคมปรมาณกาซเรอนกระจกในตลาดคารบอนทงทเปนตลาดภาคบงคบแบบทางการและตลาดทเกดจากความสมครใจ ซงประเทศไทยไดเขารวมโดยผานโครงการกลไกการพฒนาทสะอาด และมการด าเนนการสงเสรมและพฒนาโครงการดงกลาวมาอยางตอเนอง เพอให

52 ปรญญารตน , เครองมอทางเศรษฐศาสตรในการลดการปลอยกาซเรอนกระจก , วารสารรมพฤกษ ปท 27

ฉบบท 1 ตลาคม 2551 – มกราคม 2552

42

มไปขายเปนรายไดและเปนแรงจงใจใหผประกอบการเขามาลงทนมากขน ซงสวนใหญเปนโครงการดานพลงงานทดแทน และพบวามาตรการสงเสรมดานการเงนการคลงยงมขอจ ากดในการพฒนาโครงการหลายประการ 2) การจดเกบภาษคารบอน เปนการก าหนดดานราคาเพอควบคมพฤตกรรมการใชสนคาทปลอย กาซเรอนกระจก ส าหรบประเทศไทยมการศกษาความเปนไปไดในการจดเกบภาษคารบอนส าหรบดเซล เบนซน และกาซแอลพจ แตยงไมมการด าเนนการจดเกบในประเทศไทย อยางไรกตาม การน าเครองมอ ทงการซอขายกาซเรอนกระจกในตลาดคารบอนและภาษคารบอนมเปาหมายในการลดการปลอยกาซเรอนกระจกของประเทศ และกระตนใหมการพฒนาเทคโนโลยทสะอาดมากขน 2.4.3.2 นรมล สธรรมกจ, รศ.ดร.53 : ประเทศไทยจ าเปนตองมมาตรการลดกาซเรอนกระจก หรอไม และควรเปนมาตรการแบบใด และทกภาคสวนของไทยจะมสวนรวมในการสงเสรมการก าหนดนโยบายระดบชาตทเหมาะสมไดอยางไร เพอใหเศรษฐกจไทยไดรบประโยชนมากทสด (หรอสญเสย นอยทสด) หากเปนมาตรการแบบสมครใจ ประเทศไทย (ทงภาครฐและภาคเอกชน) ควรจะสงเสรมมาตรการลดกาซเรอนกระจกภายในประเทศอยางไร เพอเกดการมสวนรวมในการบรรเทาปญหา การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และการจดการกาซเรอนกระจกภายในประเทศ ภาครฐควรจะสงเสรมมาตรการแบบใดเปนส าคญ (การประหยดพลงงานในภาคครวเรอนและภาคธรกจ หรอการใชพลงงาน อยางมประสทธภาพในภาคการขนสงและภาคการผลต หรอการใชพลงงานหมนเวยน หรอการจดท ากจกรรมประเภท Carbon Offset หรอการตดฉลากคารบอน (Carbon Label) หรอเนนทกมาตรการ) และภาครฐจะมมาตรการใดสนบสนนบาง ไมวาจะเปนมาตรการดานลดหยอนภาษ หรอมาตรการใหเงนอดหนน หรอการมอบรางวล ฯลฯ หากเปนมาตรการแบบบงคบ ภาครฐควรจะสงเสรมมาตรการแบบใด จงจะใหผลประโยชนสงสดแกสงคม และเกดตนทนต าสดแกภาคเอกชน ภาครฐควรเลอก “การจดเกบภาษคารบอน (Carbon Tax)” หรอควรจะเลอก “การก าหนดมาตรฐานการปลอยกาซเรอนกระจก ” หรอควรจะเลอก “การอนญาตใหมการซอขายสทธการปลอยกาซเรอนกระจก (Cap-and-Trade)” ปรมาณการซอคารบอนเครดตจากบรษทตางประเทศจะมแนวโนมเพมขน ในอนาคต เนองจากภาคเอกชนในประเทศพฒนาแลวและประเทศก าลงพฒนาหลายประเทศก าลงให ความสนใจเกยวกบการซอคารบอนเครดตจากภายนอกประเทศ และผเขยนยงไดตงค าถามตอไปวา ถาประเทศไทยมการตงตลาดคารบอน (จะแบบสมครใจหรอแบบบงคบกได) ค าถามน กอาจจะไมสามารถตอบไดอยางชดเจนในขนน แตอยางนอยการมตลาดคารบอนอยางเปนทางการในประเทศไทย กนาจะดงใหผทสนใจจะขาย “คารบอนเครดต” เขามาในตลาดกอนทจะมบรษทตางชาตเขามาตดตอขอซอคารบอนเครดต และถาหากตลาดคารบอนเปดโอกาสใหธรกจสามารถขายคารบอนเครดตใหกบตางชาตไดดวย (โดยตองคนสทธการปลอยกาซฯ แกผก ากบตลาด ซงจ านวนสทธทคนน ตองเทากบคารบอนเครดตทขายใหบรษทตางชาต) ธรกจดงกลาวกมไดเสยประโยชนใด ๆ อกทง ยงมการบนทกรายงานการลดการปลอย

53 นรมล สธรรมกจ, รศ.ดร., รายงานวจยฉบบสมบรณ เรอง การบรหารจดการกาซเรอนกระจกในประเทศไทย : ตลาดคารบอน , ภายใตโครงการวจย เรอง การศกษากลไกทยดหยนของพธสารเกยวโตหลง ค.ศ. 2012 ทมนยตอการก าหนดมาตรการทางเศรษฐศาสตรภายในประเทศไทย , พฤษภาคม 2554

43

กาซฯ จากการขายคารบอนเครดตใหตางชาตอกดวย ซงจะท าใหรายงาน Greenhouse Gases Inventory ใกลเคยงความจรงมากทสด และขอมลการปลอยกาซฯของประเทศน กนาจะเปนประโยชนตอประเทศไทยในการก าหนดทาทและการเจรจาขอความชวยเหลอจากตางประเทศ ภายใตกรอบของพธสารเกยวโต 2.4.3.3 มลนธสถาบนวจยนโยบายเศรษฐกจการคลง54 : ปญหาสงแวดลอมทประเทศไทยและโลกก าลงเผชญอยนนมาจากสาเหตไมวาจะเปนมลพษทางอากาศซงมาจากการผลตภาคอตสาหกรรมและการบรโภคพลงงานของภาคครวเรอน ปาไมถกท าลายเพอไปท าการเกษตร เลยงสตว และการอยอาศย มลพษทางน าทเกดขนมกจะมาจากโรงงานอตสาหกรรมและการท าการเกษตร เปนตน ซงแนวทาง การบรหารจดการดานสงแวดลอมภายใตแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (ป พ.ศ. 2555-2559) โดยเนนการพฒนาและขบเคลอนสการเปนเศรษฐกจและสงคมคารบอนต าโดยการปรบโครงสรางการผลตเขาสคารบอนต าและเปนมตรกบสงแวดลอม พฒนาเมองใหเปนมตรกบสงแวดลอม และพฒนาเครองมอใหสามารถรบมอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และยงไดเนนการควบคมและลดมลพษ สรางคณภาพสงแวดลอมทด โดยลดปรมาณมลพษทางอากาศ โดยเฉพาะฝ นละอองขนาดเลก เพมประสทธภาพ การจดการขยะ และน าเสยชมชน ผลกดนใหมการจดเกบภาษสงแวดลอม โดยไดเลอกนโยบายเพอบรหารจดการและแกไขปญหาสงแวดลอมโดยองหลกการทางเศรษฐศาสตร 2 ประการ คอ หลกการผกอมลพษเปนผจาย และหลกการความรบผดชอบของผผลต โดยผทเกยวของในการจดเกบภาษคารบอน กรมสรรพสามตมหนาทจดเกบภาษจากฐานการบรโภค กรมศลกากรมหนาทน าสงรายไดภาษสรรพสามตคารบอนจากการจดเกบจากสนคาน าเขา โดยสนคาทจะจดเกบภาษคารบอนในประเทศไทยจะเรมจดเกบจากน ามนและผลตภณฑน ามนกอน ซงอยในพระราชบญญตพกดอตราภาษสรรพสามตน ามนและผลตภณฑน ามน โดยไดมการเสนอแนวทางสนบสนนภาคธรกจใน 3 รปแบบ คอ การลดอตราภาษ การคนภาษ และเครดตภาษ ประกอบกบเสนอใหมการจดตงกลไกกองทนเครองมอภาษสรรพสามตเพอสงแวดลอม โดยแหลงทมาของเงนมาจาก เงนงบประมาณ เงนบรจาค และอน ๆ รายไดจากเครองมอภาษสรรพสามตสงแวดลอม และเงนมดจ าจากระบบมดจ าและคนเงน โดยการใชเงนของกองทนจะใชในการบรหารระบบมดจ าคนเงน คาบรหารกองทน และการดแลสงแวดลอม

2.4.3.4 James Kanter55 : การจดเกบภาษในโลหะหนกทปลอยกาซทปกคลมชน บรรยากาศแลวกอใหเกดภาวะโลกรอน เปนมาตรการลาสดในสหภาพยโรปทมวตถประสงคเพอสนบสนนเทคโนโลยสะอาด เชนเดยวกบพลงงานนวเคลยรและเชอเพลงชวภาพ สบเนองมาจากการทคณะกรรมการสหภาพยโรปไดอภปรายกนทจะใหสนบสนนใหประเทศในสหภาพยโรปจดเกบภาษขนต าในการปลอยของเสยจากเชอเพลงขบเคลอนเครองยนตและน ามนใหความรอน โดยมาตรการของยโรปมวตถประสงคท

54 มลนธสถาบนวจยนโยบายเศรษฐกจการคลง , รางขอเสนอภาษสงแวดลอมเพอควบคมการบรโภคทกอใหเกด

คารบอน ขยะถงพลาสตก และขยะอนตราย , 18 ตลาคม 2555 55 James Kanter , Europe Considers New Taxes to Promote 'Clean' Energy , New York times , June 22 2010

44

จะลดการปลอยกาซทปกคลมชนบรรยากาศแลวกอใหเกดภาวะโลกรอนอยางอนนอกเหนอจากอตสาหกรรมหนก ไปยงภาคครวเรอนและเกษตรกรรม มาตรการดงกลาวมความคดวาจะน ามาใชแทนทพวกทปลอยมลพษมากทสด อยางเชน โรงไฟฟาพลงถานหนและโรงงานเหลกกลา โดยจะก าหนดใหผปลอยมลพษตองจายราคาขนต าในการอนญาตใหปลอยมลพษภายใตระบบของตลาดการคาคารบอนของสหภาพยโรป 2.4.3.5 Bengt Johansson 56 : ในชวงป พ.ศ. 2534 (ค.ศ.1991) ภาษคารบอนไดมการน ามาใชในประเทศสวเดน เพอเปนสวนเสรมของระบบภาษพลงงานซงลดลง 50% และนบตงแตนนมาระบบภาษมการเปลยนแปลงหลายครง แตลกษณะทวไป คอ การลดอตราภาษส าหรบภาคอตสาหกรรมและภาคการผลตกระแสไฟฟาทมากกวาภาคอน ๆ และหนงในมาตรการ คอ สทธละเวนการเสยภาษพลงงาน ผบรโภคในภาคอตสาหกรรมไมตองจายภาษพลงงาน ขณะทภาคการผลตกระแสไฟฟาไดสทธละเวน การเสยภาษพลงงานและภาษคารบอน ในปจจบนระดบภาษคารบอนโดยทวไปอยท 36.5 öre / kg CO2 (ประมาณ 150 เหรยญ/ตน C) ผลกระทบทชดเจนทสดของภาษคารบอน คอ การใชชวมวล (Biomass) ทเพมขนในระบบท าความรอนของสวเดน เชน เชอเพลงชวภาพ ซงในปจจบน คดเปนประมาณ 50% ของระบบพลงงานท าความรอนในสวเดน โดยความตองการใชชวมวลไดสนบสนนการพฒนาวธการใหมในการใชเชอเพลงจากไม ซงจะสงผลใหราคาของการใชพลงงานเชอเพลงลดลง ผลกระทบของภาษคารบอนตอพลงงานและประสทธภาพของทรพยากรในภาคอตสาหกรรมของสวเดนอาจถกจ ากดดวยเหตผล 3 ประการ คอ 1) ภาษคารบอนในอตสาหกรรมมเพยง 50% ของระดบทวไป 2) อตสาหกรรมทใชเชอเพลงจากฟอสซล คดเปนสดสวนของพลงงานคอนขางต า (30%) เมอรเรมใชระบบภาษคารบอน และ 3) ส าหรบบรษทในภาคอตสาหกรรมสวนใหญ คาใชจายของการใชพลงงานเปนสดสวนทคอนขางเลกเมอเทยบกบตนทนทงหมด ดงนน ล าดบความส าคญจงคอนขางต า จากศกษาวรรณกรรมขางตนพบวา ประเทศตาง ๆ รวมทงประเทศไทยมแนวโนมทจะปลอยกาซเรอนกระจกเพมขนจากกจกรรมในดานตาง ๆ โดยเฉพาะในดานพลงงาน ดงนน ประเทศ ตาง ๆ จงไดพยายามทจะหาแนวทางในการลดการปลอยกาซเรอยกระจกลง การน าภาษคารบอนมาใช เพอจดการปญหาสงแวดลอมจงเปนแนวทางหนงทประเทศตาง ๆ น ามาใช โดยการซอขายแลกเปลยน สทธในการปลอยกาซเรอนกระจกเพอควบคมปรมาณกาซเรอนกระจกในตลาดคารบอนทงทเปนตลาด ภาคบงคบแบบทางการและตลาดทเกดจากความสมครใจ

56 Bengt Johansson , Economic Instruments in Practice 1: Carbon Tax in Sweden , Swedish Environmental

Protection Agency

45

บทท 3 กฎหมายทเกยวของกบมาตรการจงใจทางภาษเพอสงเสรมธรกจสเขยวของประเทศไทย

กอนป พ.ศ. 2518 ประเทศไทยมไดมกฎหมายเกยวกบการจดการปญหาสงแวดลอม

และปญหามลพษโดยตรง มเพยงกฎหมายบางฉบบทมบทบญญตบางประการทเกยวของกบการจดการสงแวดลอม เชน พระราชบญญตการสาธารณสข พทธศกราช 2477 มาตรา 5 ทก าหนดใหอ านาจเจาหนาททองถนออกเทศบญญตหรอขอบงคบในเรองการเกบขนมลฝอยหรอสงปฏกล มาตรา 7 ทก าหนดใหอ านาจเจาหนาททองถนประกาศก าหนดเขตทหามมใหประกอบกจการคาทเปนอนตรายตออนามย และมาตรา 30 ทก าหนดใหอ านาจพนกงานทองถนจดการก าจดหามหรอระงบเหตร าคาญในสาธารณสถานหรอสถานทสวนตวซงอาจกอใหเสอมเสยหรอเปนอนตรายตออนามยของบคคลหรอกระทบถงความปลอดภย หรอสทธของประชาชน และใหมอ านาจจดการฟองรองผกอเหตร าคาญนนตอศาล เพอใหศาลสงหามหรอระงบ เหตร าคาญนน กบทงใหจดการบรรดาถนนหนทาง ทางน า รางระบายน า คลอง และถนตาง ๆ ในถนของตนใหสะอาดปราศจากสงเปรอะเปอนสงปฏกลมลฝอย นอกจากน ยงมพระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2512 มาตรา 35 ทก าหนดใหปลดกระทรวงอตสาหกรรมหรอผซงปลดกระทรวงอตสาหกรรมมอบหมายสงใหโรงงานทกอใหเกดอนตรายอยางรายแรงแกสาธารณชนทงหมดหรอบางสวนเปนการชวคราวและปรบปรงแกไขโรงงานนนเสยใหมใหแลวเสรจภายในระยะเวลาทก าหนด หากไมปรบปรงแกไขหรอไมสามารถปรบปรงแกไขได รฐมนตรวาการกระทรวงอตสาหกรรมอาจพจารณาสงยายโรงงานนนไปยงทองทอน ซงจะไมท าใหเกดอนตรายรายแรงแกสาธารณชน หากผประกอบกจการโรงงานไมยายโรงงานภายในระยะเวลาทก าหนด ใหปลดกระทรวงอตสาหกรรมหรอผซงปลดกระทรวงอตสาหกรรมมอบหมายมอ านาจสงเพกถอนใบอนญาตการประกอบกจการโรงงาน เปนตน ตอมาประเทศไทยไดเหนความส าคญของปญหาสงแวดลอมจงไดมการตรากฎหมายทเกยวของกบสงแวดลอมรวมถงกฎหมายทมเจตนารมณเพอจงใจทางภาษ ดงน

3.1 กฎหมายเกยวกบการจดการสงแวดลอมของประเทศไทย กฎหมายทเกยวกบการจดการสงแวดลอมของประเทศไทยมหลายฉบบ มทงทเปน

พระราชบญญต และกฎหมายล าดบรองตาง ๆ สวนใหญแลวจะเปนกฎหมายควบคมการปลอยมลพษจากแหลงก าเนด โดยมการก าหนดคามาตรฐานของมลพษแตละประเภททปลอยออกมาจากแหลงก าเนดตาง ๆ ซงกฎหมายทส าคญของประเทศไทย ไดแก

3.1.1 พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 ประเทศไทยไดประสบกบปญหาความเสอมโทรมของคณภาพสงแวดลอมทก าลง ทวความรนแรงยงขน เชน ปญหาในเรองดนเสย น าเนา อากาศเปนพษ ปาไม ตนน าล าธารถกท าลาย อนสบเนองมาจากการขยายตวอยางรวดเรวของประชากรในประเทศ อกทง การหลงไหลของประชากร

46

จากชนบทเขาสเมองใหญ ๆ ประกอบกบปญหาในการจดใชทรพยากรธรรมชาตอยางไมถกตองของประเทศไทย ท าใหปาไม แรธาต เชอเพลงหมดสนไปโดยเรว นอกจากน การสรางอตสาหกรรมตลอดจนการน าเทคโนโลยมาใชโดยไมค านงถงผลสะทอนทจะตามมาในรปของความเสอมโทรมของคณภาพสงแวดลอม ซงไดเขาขนวกฤตในประเทศอตสาหกรรมตาง ๆ โดยประเทศเหลานนไดมแนวโนมทจะระบายอตสาหกรรมสกปรกมายงประเทศดอยพฒนาตาง ๆ เชน ประเทศไทย ปญหาเหลานจงเพมความรนแรงยงขนเปนทวคณ ซงหากไมไดรบการปองกนแกไขเสยตงแตตนแลว กจะเกดความเดอดรอนตอชวต สขภาพ อนามย และความเปนอยของประชาชนเปนอนมาก ประเทศไทยจงไดมตรากฎหมายเกยวกบการรกษาคณภาพสงแวดลอมขนโดยตรงเปนครงแรก คอ พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2518 ตอมาภายหลงไดมการตราพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 ขน เพอยกเลกกฎหมายเดม เนองจากยงไมมมาตรการในการควบคมและแกไขปญหาสงแวดลอมไดอยางเพยงพอ โดยมการปรบปรงแกไขกฎหมายใหม ในเรองดงตอไปน (1) การสงเสรมประชาชนและองคกรเอกชนใหมสวนรวมในการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม

(2) จดระบบการบรหารดานสงแวดลอมใหเปนไปตามหลกการจดการคณภาพสงแวดลอม

(3) ก าหนดอ านาจหนาทของสวนราชการ รฐวสาหกจ และราชการสวนทองถนใหเกด การประสานงานและมหนาทรวมกนในการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมและก าหนดแนวทางปฏบตในสวนทไมมหนวยงานใดรบผดชอบโดยตรง (4) ก าหนดมาตรการควบคมมลพษดวยการจดใหมระบบบ าบดอากาศเสย ระบบบ าบดน าเสย ระบบก าจดของเสย และเครองมอหรออปกรณตาง ๆ เพอแกไขปญหาเกยวกบมลพษ (5) ก าหนดหนาทและความรบผดชอบของผทเกยวของกบการกอใหเกดมลพษใหเปนไปโดยชดเจน (6) ก าหนดใหมมาตรการสงเสรมดานกองทนและความชวยเหลอดานตาง ๆ เพอเปน การจงใจใหมการยอมรบทจะปฏบตหนาทในการรกษาคณภาพสงแวดลอม พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 นบวาเปนกฎหมายแมบทในการจดการสงแวดลอม เพราะเปนกฎหมายทจดการสงแวดลอมแบบรอบดานทงมลพษทางน า ทางอากาศ เสยง และการอนรกษทรพยากรธรรมชาต และพยายามสรางความเปนเอกภาพในการบงคบใชกฎหมาย ดวยการใหเจาพนกงานควบคมมลพษทไดรบการแตงตงตามกฎหมายน ควบคมดแลวามการบงคบใชกฎหมายสงแวดลอมในดานตาง ๆ อยางจรงจง มการปรบปรงกฎหมายวาดวยการจดท ารายงานผลกระทบสงแวดลอมและขนตอนการใหความเหนชอบแกรายงานใหมประสทธภาพและรดกมยงขน นอกจากน ยงไดรบเอาหลกการทางเศรษฐศาสตรทางดานการจดการสงแวดลอม เชน หลกผกอมลพษตองจาย (Polluter Pays Principle) และการมสวนรวมของประชาชน ในการรกษาสงแวดลอม มาบญญตไว โดยมสาระส าคญ ดงน

47

3.1.1.1 เปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมในการจดการสงแวดลอมมากขน โดยบคคลอาจมสทธในการทจะไดรบทราบขอมลขาวสารจากทางราชการในเรองทเกยวกบการสงเสรมรกษาคณภาพสงแวดลอม การไดรบการชดใชคาเสยหายหรอคาทดแทนจากรฐ ในกรณทไดรบความเสยหายทเกดจากมลพษทมสาเหตมาจากกจกรรมหรอโครงการของรฐ การรองเรยนกลาวโทษผกระท าผดกฎหมายสงแวดลอม เปนตน (มาตรา 6)

3.1.1.2 ปรบปรงโครงสรางของหนวยงานทดแลทางดานสงแวดลอมโดยยกฐานะของคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต จากองคกรทมอ านาจหนาทเพยงการใหค าปรกษามาเปนคณะกรรมการระดบชาตทมนายกรฐมนตรเปนประธาน มกรรมการประกอบไปดวยรฐมนตรและหวหนาหนวยงาน ตาง ๆ ทเกยวของ จ านวน 13 คน เปนกรรมการโดยต าแหนง สวนอก 8 คนเปนกรรมการผทรงคณวฒ ทมาจากการแตงตง และในจ านวนนจะตองมผแทนจากภาคเอกชนรวมอยดวยไมนอยกวากงหนง (มาตรา 12)

3.1.1.3 คณะกรรมการมอ านาจหนาททส าคญหลายประการไดแก การก าหนดมาตรฐานคณภาพสงแวดลอม ไมวาจะเปนมาตรฐานคณภาพน า คณภาพอากาศ ระดบเสยง และอน ๆ ใหความเหนชอบแกแผนจดการคณภาพสงแวดลอม การก าหนดมาตรฐานควบคมมลพษจากแหลงก าเนด ก าหนดมาตรการเพอเสรมสรางความรวมมอและประสานงานระหวางสวน ราชการ รฐวสาหกจ และเอกชนในเรองทเกยวกบการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม เปนตน (มาตรา 13)

3.1.1.4 จดตงกองทนสงแวดลอมขนในกระทรวงการคลง เพอใหสวนราชการหรอราชการสวนทองถนส าหรบการลงทนและด าเนนงานระบบบ าบดน าเสยรวม หรอระบบก าจดของเสยรวม เพอใหราชการสวนทองถนหรอรฐวสาหกจกยมเพอจดใหมระบบบ าบดอากาศเสย หรอน าเสย ระบบก าจดของเสย อกทงเพอเปนเงนชวยเหลอและอดหนนกจการใด ๆ ทเกยวกบการสงเสรมและรกษา คณภาพสงแวดลอมตามทคณะกรรมการกองทนเหนสมควร เปนตน (มาตรา 22 และมาตรา 23)

3.1.1.5 ใหอ านาจคณะกรรมการสงแวดลอมประกาศในราชกจจานเบกษาก าหนดมาตรฐานคณภาพสงแวดลอมในเรองตาง ๆ เชน มาตรฐานคณภาพน า มาตรฐานคณภาพน าทะเลชายฝงรวมทงบรเวณพนทปากแมน า มาตรฐานคณภาพน าบาดาล มาตรฐานคณภาพอากาศในบรรยากาศโดยทวไปมาตรฐานระดบเสยงและความสนสะเทอนโดยทวไป มาตรฐานคณภาพสงแวดลอมในเรองอน ๆ (มาตรา 32)

3.1.1.6 ก าหนดใหมคณะกรรมการควบคมมลพษ มอ านาจและหนาทเสนอแผนปฏบตการเพอปองกนหรอแกไขอนตรายอนเกดจากการแพรกระจายของมลพษหรอภาวะมลพษตอคณะกรรมการ สงแวดลอมแหงชาต เสนอความเหนเกยวกบการใหมการด าเนนการแกไขเพมเตมหรอปรบปรงกฎหมายทเกยวของกบการควบคม ปองกน ลด หรอขจดมลพษตอคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต เสนอความเหนเกยวกบการก าหนดมาตรการสงเสรมดานภาษอากรและการลงทนของเอกชนเกยวกบการควบคมมลพษ และการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมตอคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต เสนอแนะการก าหนดอตราคาบรการส าหรบระบบบ าบดน าเสยรวม หรอระบบก าจดของเสยรวม

48

ของทางราชการตอคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต เปนตน (มาตรา 52 และมาตรา 53) 3.1.1.7 ใหรฐมนตรโดยค าแนะน าของคณะกรรมการควบคมมลพษ และโดยความ

เหนชอบของคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต มอ านาจประกาศในราชกจจานเบกษาก าหนดมาตรฐานควบคมมลพษจากแหลงก าเนด ส าหรบควบคมการระบายน าทง การปลอยทงอากาศเสย การปลอยทง ของเสย หรอมลพษอนใดจากแหลงก าเนดออกสสงแวดลอม เพอรกษาคณภาพสงแวดลอมใหไดมาตรฐานคณภาพสงแวดลอม ในกรณทปรากฏวาทองทใดมปญหามลพษซงมแนวโนมทจะรายแรงถงขนาดเปนอนตรายตอสขภาพอนามยของประชาชน หรออาจกอใหเกดผลกระทบเสยหายตอคณภาพสงแวดลอม ใหคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาตมอ านาจประกาศในราชกจจานเบกษาก าหนดใหทองทนนเปน เขตควบคมมลพษเพอด าเนนการควบคม ลด และขจดมลพษได (มาตรา 55 และมาตรา 59)

3.1.1.8 กรณมลพษทางอากาศและเสยง ไดก าหนดใหยานพาหนะทจะน ามาใชจะตอง ไมกอใหเกดมลพษเกนกวามาตรฐานควบคมมลพษจากแหลงก าเนด หากฝาฝนใหพนกงานเจาหนาทมอ านาจออกค าสงหามใชยานพาหนะนนโดยเดดขาด หรอจนกวาจะไดมการแกไขปรบปรงใหเปนไปตามมาตรฐานควบคมมลพษจากแหลงก าเนด (มาตรา 64 และมาตรา 65)

3.1.1.9 ใหรฐมนตรโดยค าแนะน าของคณะกรรมการควบคมมลพษมอ านาจประกาศ ในราชกจจานเบกษาก าหนดประเภทของแหลงก าเนดมลพษทจะตองถกควบคมการปลอยน าเสย หรอ ของเสยลงสแหลงน าสาธารณะ หรอออกสสงแวดลอมนอกเขตทตงแหลงก าเนดมลพษไมเกนมาตรฐานควบคมมลพษจากแหลงก าเนด โดยเจาของหรอผครอบครองแหลงก าเนดมลพษมหนาทตองกอสราง ตดตง หรอจดใหมระบบบ าบดน าเสย หรอระบบก าจดของเสยตามทเจาพนกงานควบคมมลพษก าหนด ในกรณททางราชการไดจดใหมระบบบ าบดน าเสยรวม หรอระบบก าจดของเสยรวมไวแลว ใหเจาของหรอ ผครอบครองแหลงก าเนดมลพษ ซงยงมไดท าการกอสราง ตดตง หรอจดใหมระบบบ าบดน าเสย หรอระบบก าจดของเสยตามทเจาพนกงานควบคมมลพษก าหนด หรอไมประสงคทจะท าการกอสราง หรอจดใหมระบบบ าบดน าเสย หรอระบบก าจดของเสยตามทเจาพนกงานควบคมมลพษก าหนด มหนาทตองจดสง น าเสย หรอของเสยทเกดจากการด าเนนกจการของตนไปท าการบ าบด หรอก าจดโดยระบบบ าบด น าเสยรวม หรอระบบก าจดของเสยรวมทมอยภายในเขตควบคมมลพษ หรอเขตทองทนน และมหนาท ตองเสยคาบรการตามอตราทก าหนด (มาตรา 69 มาตรา 70 และมาตรา 71)

3.1.1.10 กรณปญหามลพษอนหรอของเสยอนตราย ก าหนดใหตองมการเกบรวบรวม การขนสง และการจดการดวยประการใด ๆ เพอบ าบดและขจดขยะมลฝอยและของเสยอนทอยในสภาพ เปนของแขง การปองกนและควบคมมลพษทเกดจากหรอมทมาจากการท าเหมองแรทงบนบกและในทะเล การปองกนและควบคมมลพษทเกดจากหรอมทมาจากการส ารวจ และขดเจาะน ามน กาซธรรมชาต และ สารไฮโดรคารบอนทกชนดทงบนบกและในทะเล หรอการปองกนและควบคมมลพษทเกดจากหรอมทมาจากการปลอยทงน ามน และการทงเทของเสยและวตถอน ๆ จากเรอเดนทะเล เรอบรรทกน ามน และเรอประเภทอนใหเปนไปตามกฎหมายวาดวยการนน (มาตรา 78)

3.1.1.11 ในการตรวจสอบและควบคม ก าหนดใหเจาของหรอผครอบครองแหลงก าเนด

49

มลพษซงมระบบบ าบดอากาศเสย อปกรณ หรอเครองมอส าหรบควบคมการปลอยทงอากาศเสย หรอ มลพษอน ระบบบ าบดน าเสย หรอระบบก าจดของเสยเปนของตนเอง มหนาทตองเกบสถตและขอมล ซงแสดงผลการท างานของระบบ หรออปกรณและเครองมอดงกลาวในแตละวน และจดท าบนทก รายละเอยดเปนหลกฐานไว ณ สถานทตงแหลงก าเนดมลพษนน และจะตองจดท ารายงานสรปผลการท างานของระบบ หรออปกรณและเครองมอดงกลาวเสนอตอเจาพนกงานทองถนแหงทองททแหลงก าเนดมลพษนนตงอยอยางนอยเดอนละหนงครง (มาตรา 80)

3.1.1.12 ก าหนดใหเจาพนกงานควบคมมลพษ ในการเขาไปในอาคาร สถานท และเขตทตงของโรงงานอตสาหกรรม หรอแหลงก าเนดมลพษ หรอเขตทตงของระบบบ าบดน าเสย หรอระบบก าจดของเสยของบคคลใด ๆ ในระหวางเวลาพระอาทตยขนและพระอาทตยตก หรอในระหวางเวลาท าการ เพอตรวจสภาพการท างานของระบบบ าบดน าเสย หรอระบบก าจดของเสย ระบบบ าบดอากาศเสย หรออปกรณและเครองมอตาง ๆ เพอควบคมการปลอยทงอากาศเสยหรอมลพษอน รวมทงตรวจบนทกรายละเอยด สถต หรอขอมลเกยวกบการท างานของระบบ หรออปกรณและเครองมอดงกลาว หรอเมอม เหตอนควรสงสยวา มการไมปฏบตตามพระราชบญญตน มอ านาจในการออกค าสงเปนหนงสอใหเจาของหรอผครอบครอง ผควบคม หรอผไดรบใบอนญาตรบจางใหบรการระบบบ าบดน าเสยหรอก าจดของเสย จดการแกไข เปลยนแปลง ปรบปรง หรอซอมแซมระบบบ าบดอากาศเสย ระบบบ าบดน าเสย หรอระบบก าจดของเสย หรออปกรณและเครองมอตาง ๆ มอ านาจออกค าสงเปนหนงสอสงปรบเจาของหรอ ผครอบครองแหลงก าเนดมลพษ มอ านาจออกค าสงเปนหนงสอสงใหผไดรบใบอนญาตรบจางใหบรการบ าบดน าเสย หรอก าจดของเสยหยดหรอปดการด าเนนกจการใหบรการบ าบดน าเสยหรอก าจดของเสย หรอสงเพกถอนใบอนญาต เปนตน

3.1.1.13 มบทบญญตก าหนดเกยวกบคาบรการและคาปรบ ความรบผดทางแพง และ ก าหนดบทก าหนดโทษทางอาญาส าหรบผฝาฝน โดยโทษทางอาญากฎหมายไดก าหนดโทษจ าคกไวไมเกน 1 เดอนถงไมเกน 5 ป และก าหนดโทษปรบสงสดไวไมเกน 50,000 บาท หรอทงจ าทงปรบ (มาตรา 88 ถงมาตรา 93 และมาตรา 96 ถงมาตรา 111) 3.1.2 พระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535

พระราชบญญตโรงงานเปนกฎหมายทใชในการควบคมและก ากบดแลการตง และประกอบกจการโรงงาน เพอประโยชนในทางเศรษฐกจและอนรกษสงแวดลอม ความมนคง ความปลอดภยของประเทศ หรอของสาธารณชน การปองกนเหตเดอดรอน ร าคาญ การปองกนความเสยหายการปองกนอนตรายทอาจจะเกดแกประชาชนหรอสงแวดลอม โดยพระราชบญญตโรงงานไดประกาศใชเปนครงแรกในป พ.ศ. 2482 และไดมการแกไขเพมเตมครงท 2 ในป พ.ศ. 2503 ตอมาไดถกยกเลกไปในป พ.ศ. 2512 และไดใชพระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2512 ซงแกไขเพมเตมในป พ.ศ. 2518 และ พ.ศ. 2522 จนถงตนป พ.ศ. 2535 จงไดถกยกเลกและเรมใชพระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535 แทน โดยมสาระส าคญ ดงน

50

3.1.2.1 ก าหนดนยามค าวา “โรงงาน” หมายความวา อาคาร สถานท หรอยานพาหนะทใชเครองจกรมก าลงรวมตงแตหาแรงมาขนไป หรอใชคนงานตงแตเจดคนขนไปโดยจะใชเครองจกรหรอไม กตาม 3.1.2.2 รฐมนตรวาการกระทรวงอตสาหกรรมผรกษาการตามพระราชบญญตนสามารถออกกฎกระทรวงก าหนดประเภทโรงงานเปนประเภทตาง ๆ โดยแบงออกดงน (1) โรงงานจ าพวกท 1 ไดแก โรงงานประเภท ชนดและขนาดทสามารถประกอบกจการโรงงานไดทนทตามความประสงคของผประกอบกจการโรงงาน (2) โรงงานจ าพวกท 2 ไดแก โรงงานประเภท ชนดและขนาดทเมอจะประกอบกจการโรงงานตองแจงใหผอนญาตทราบกอน (3) โรงงานจ าพวกท 3 ไดแก โรงงานประเภท ชนดและขนาดทการตงโรงงานจะตองไดรบใบอนญาตกอนจงจะด าเนนการได 3.1.2.3 เพอใหการควบคมการประกอบกจการโรงงานเปนไปอยางมประสทธภาพ จงก าหนดใหอ านาจแกรฐมนตรผรกษาการออกกฎกระทรวงใหโรงงานปฏบตตามในเรองตาง ๆ ทงในเรองเกยวกบโรงงานเครองจกร คนงาน กรรมวธการผลต มาตรฐานและวธการควบคมการปลอยของเสย รวมถง การจดใหมเอกสารทจ าเปนเพอประโยชนในการตรวจสอบดวย (มาตรา 8) และในการตรวจสอบโรงงานหรอเครองจกรอาจก าหนดใหเอกชนเปนผด าเนนการและจดท ารายงานผลการตรวจสอบแทนพนกงานเจาหนาทกไดผประกอบกจการโรงงานจ าพวกท 1 และจ าพวกท 2 ตองปฏบตตามกฎกระทรวงทรฐมนตรประกาศ โดยโรงงานจ าพวกท 2 น เมอจะเรมประกอบกจการโรงงานตองแจงใหพนกงานเจาหนาท ทราบกอนและใหพนกงานเจาหนาทออกใบรบแจงไวเปนหลกฐานและการเลกประกอบกจการ การโอน การใหเชาโรงงานจ าพวกท 2 น ผประกอบกจการโรงงานตองแจงใหพนกงานเจาหนาททราบดวย (มาตรา 10 และมาตรา 11) สวนผประกอบกจการโรงงานจ าพวกท 3 นอกจากตองปฏบตตามกฎกระทรวงแลว ตองไดรบใบอนญาตจากผอนญาตดวย และหามมใหผใดกอตงโรงงานจ าพวกท 3 นกอนไดรบใบอนญาตซงอาจม การทดลองเดนเครองจกรกอนการเรมประกอบกจการโรงงานกได 3.1.2.4 ในเรองขอใบอนญาตไดมการก าหนดเกยวกบอายของใบอนญาต หลกเกณฑ และวธการขอตออายใบอนญาต ซงค าสงไมออกใบอนญาตหรอไมตออายใบอนญาต ผขออนญาต หรอผขอตออายใบอนญาต มสทธอทธรณตอรฐมนตรได สวนในกรณทผรบใบอนญาตประสงคจะขยายโรงงานจะตองไดรบอนญาตจากผรบอนญาตกอน โดยการขยายโรงงานนอาจเปนกรณทมการเพมจ านวนหรอเปลยนแปลงเครองจกร รวมถงการเพมหรอแกไขสวนใดสวนหนงของอาคารโรงงาน ทงนตามกรณทกฎหมายก าหนด กรณทผรบใบอนญาตโอนการประกอบกจการโรงงาน ใหเชาหรอใหเชาซอโรงงานหรอขายโรงงานใหถอวาผนนเลกประกอบกจการโรงงานและใหผรบโอนการประกอบกจการโรงงาน ผเชาหรอผใหเชา หรอผเชาซอโรงงาน หรอผซอโรงงานนนขอรบใบอนญาตภายในระยะเวลาทก าหนด (มาตรา 21)

51

ในกรณทผรบใบอนญาตตาย ใหทายาทหรอผจดการมรดกยนค าขอตอผอนญาตเพอรบโอนใบอนญาต ถามไดยนค าขอภายในระยะเวลาทก าหนดไวใหถอวา ใบอนญาตสนอาย หากจะประกอบกจการใหมตองด าเนนการขอรบใบอนญาตใหม (มาตรา 22) ผรบใบอนญาตทประสงคจะยายโรงงานไปยงทอนตองด าเนนการเหมอนกบ การตงโรงงานใหม (มาตรา 27) และหากผรบใบอนญาตทประสงคจะเลกประกอบกจการโรงงานใหแจงเปนหนงสอตอผอนญาตภายในเวลาทก าหนด (มาตรา 28) 3.1.2.5 รฐมนตรมอ านาจก าหนดใหทองทใดทองทหนงเปนเขตประกอบการอตสาหกรรมได โดยการประกอบกจการโรงงานจ าพวกท 2 หรอจ าพวกท 3 ภายในเขตประกอบการอตสาหกรรมหรอเขตนคมอตสาหกรรมใหไดรบยกเวนไมตองแจงใหพนกงานเจาหนาททราบหรอไมตองไดรบอนญาตแลวแตกรณ แตการประกอบกจการดงกลาวตองปฏบตตามหลกเกณฑตาง ๆ ทกฎหมายก าหนด และเมอไดก าหนดให ทองทใดเปนเขตประกอบการอตสาหกรรมหรอจดตงนคมอตสาหกรรม รฐมนตรอาจก าหนดใหบรเวณ โดยรอบเขตดงกลาวภายในระยะทก าหนดเปนเขตหามประกอบกจการโรงงานโดยเดดขาด หรอจะอนญาต ใหประกอบกจการโรงงานไดเฉพาะบางประเภท ชนดหรอขนาดกได (มาตรา 30) 3.1.2.6 นอกจากน เพอประโยชนในการบรหารราชการใหมประสทธภาพและเพออ านวยความสะดวกแกประชาชน ถาการประกอบกจการโรงงานมกรณทเกยวของอนจะตองไดรบอนญาตจากพนกงานเจาหนาทตามกฎหมายอนอยดวย พนกงานเจาหนาททเกยวของอาจก าหนดวธการในการด าเนนการเพอพจารณาอนญาตรวมกนได (มาตรา 31) 3.1.2.7 ในเรองของการก ากบและดแลโรงงาน ไดใหอ านาจแกรฐมนตรโดยอนมตคณะรฐมนตรในการก าหนดเรองตาง ๆ เพอประโยชนในทางเศรษฐกจ การอนรกษสงแวดลอม ความมนคง ความปลอดภยของประเทศหรอของสาธารณชน เชน ก าหนดจ านวนและขนาดของโรงงานแตละประเภททจะใหตงหรอจะใหขยายในทองทหนง ก าหนดชนดคณภาพของวตถดบหรอของผลตภณฑ เปนตน (มาตรา 32) ถาโรงงานจ าพวกท 2 หรอโรงงานจ าพวกท 3 หยดด าเนนงานตดตอกนเกนกวาหนงปตองแจงเปนหนงสอใหพนกงานเจาหนาททราบ (มาตรา 33) กรณทมอบตเหตในโรงงานท าใหมบคคลถงแกความตาย เจบปวยหรอบาดเจบหรอกรณทเปนเหตใหโรงงานตองหยดด าเนนการเกนกวาเจดวน ใหผประกอบกจการโรงงานแจงใหพนกงานเจาหนาททราบ และเจาหนาทสามารถเขาไปตรวจสอบโรงงานและเครองจกรได (มาตรา 34) และเพอใหการปฏบตการตามพระราชบญญตนเปนไปดวยความเรยบรอยและมประสทธภาพจงไดก าหนดใหอ านาจแกพนกงานเจาหนาทไว เชน การเขาตรวจสภาพโรงงานหรอเครองจกร น าตวอยางผลตภณฑทสงสยเกยวกบคณภาพเพอตรวจสอบ คน ยด หรออายดผลตภณฑหรอเอกสารทเกยวของ กรณมเหตสงสยวามการกระท าความผด รวมทงมหนงสอเรยกบคคลใหมาใหถอยค าหรอสงเอกสารมาประกอบการพจารณา (มาตรา 35)

52

นอกจากน เมอปรากฎวาบคคลใดกระท าความผดตามพระราชบญญตน ใหพนกงานเจาหนาทมอ านาจแตงตงขาราชการเพอจบกมผกระท าผดสงพนกงานสอบสวนด าเนนการตอไปตามกฎหมาย หากพบวาผประกอบกจการฝาฝนหรอไมปฏบตตามกฎหมายหรอประกอบกจการในสภาพท อาจกอใหเกดอนตรายหรอเสยหาย พนกงานเจาหนาทมอ านาจสงใหผนนระงบการกระท านนได โดยพนกงานเจาหนาทมอ านาจผกมดประทบตราเครองจกรเพอมใหเครองจกรท างานในระหวางปฏบตตามค าสงได (มาตรา 36 และมาตรา 37) และหากเหนวาจงใจไมปฏบตตามโดยไมมเหตอนสมควรหรอการประกอบกจการโรงงานอาจกอใหเกดอนตรายหรอเดอดรอนอยางรายแรงใหปลดกระทรวงมอ านาจสงใหผประกอบกจการโรงงานนนหยดประกอบกจการทงหมดหรอบางสวนเปนการชวคราวและปรบปรงแกไขใหถกตอง และถายงไมปรบปรงแกไขใหถกตองภายในระยะเวลาทก าหนด ปลดกระทรวงมอ านาจสงปดโรงงานได (มาตรา 39) โดยค าสงของพนกงานเจาหนาทหรอค าสงของปลดกระทรวงสามารถอทธรณตอรฐมนตรไดภายในระยะเวลาทก าหนด แตการอทธรณนไมเปนการทเลาการปฏบตตามค าสงของพนกงานเจาหนาท (มาตรา 41) โดยในสวนของการบงคบนน หากผประกอบกจการโรงงานไมปฏบตตามค าสง พนกงานเจาหนาทสามารถเขาจดการแกไขเพอใหเปนไปตามค าสงนนได โดยใหผประกอบกจการโรงงานเปนผเกบคาใชจายตามจ านวนทจายจรงพรอมกบเบยปรบ (มาตรา 42) ในสวนของคาธรรมเนยมรายป ใหผประกอบกจการโรงงานจ าพวกท 2 และโรงงานจ าพวกท 3 เปนผเสย ทงนตามหลกเกณฑ วธการ และอตราทก าหนดในกฎกระทรวง (มาตรา 43) 8) ก าหนดบทก าหนดโทษ โดยก าหนดโทษจ าคกไมเกน 1 เดอนถงไมเกน 4 ป และปรบสงสดไมเกน 400,000 บาท หรอทงจ าทงปรบ และไดก าหนดใหมคณะกรรมการเปรยบเทยบคดในเขตกรงเทพมหานครและในสวนภมภาคตามความเหมาะสม เพอใหมอ านาจเปรยบเทยบได (มาตรา 45 ถงมาตรา 65)45 3.1.3 พระราชบญญตรกษาความสะอาดและความเปนระเบยบเรยบรอยของบานเมอง พ.ศ. 2535

กฎหมายเกยวกบการรกษาความสะอาดและความเปนระเบยบเรยบรอยของบานเมอง มขนเปนครงแรกในป พ.ศ. 2503 สบเนองจากสภาพทว ๆ ไปของบานเมองในขณะนนยงไมสะอาด และยงไมเปนระเบยบเรยบรอยเทาทควร และกฎหมายตาง ๆ ทใชบงคบในเรองเหลานยงไมเหมาะสม และไมเพยงพอทจะใชบงคบได ดงนน เพอเปนการจดระเบยบใหบานเมองอยในสภาพทสะอาดและเปนระเบยบเรยบรอยยงขนกวาเดม จงไดมการออกพระราชบญญตรกษาความสะอาดและความเปนระเบยบเรยบรอยของบานเมอง พ.ศ. 2503 ขนมาใชบงคบ ตอมาไดมการยกเลกโดยพระราชบญญตรกษา

45 นางสาวพงษพลย วรรณราช , สรปสาระส าคญของพระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535 , ศนยขอมลกฎหมาย

กลาง ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา ,มถนายน 2547 http://web.krisdika.go.th/data/lawabout/lawdetail/ lawdetail_054.htm

53

ความสะอาดและความเปนระเบยบเรยบรอยของบานเมอง พ.ศ. 2535 เนองจากกฎหมายเดมไดใชบงคบมาเปนเวลานาน ท าใหบทบญญตในกฎหมายไมเหมาะสมกบสภาวการณปจจบนโดยเฉพาะในสวนทเกยวกบบทลงโทษและอ านาจหนาทของเจาพนกงานทองถน ท าใหการรกษาความสะอาดและความเปนระเบยบเรยบรอยของบานเมองไมไดผลเทาทควร และไดมการแกไขเพมเตมอกครง ในป พ.ศ. 2560 โดยมสาระส าคญ ดงน 3.1.3.1 การรกษาความสะอาดในทสาธารณะและสถานสาธารณะ (มาตรา 6 ถงมาตรา 25) 3.1.3.2 การดแลรกษาสนามหญาและตนไมในถนนและสถานสาธารณะ (มาตรา 26 ถงมาตรา 28) 3.1.3.3 การหามทงสงปฏกลมลฝอยในทสาธารณะและสถานสาธารณะ (มาตรา 29 ถงมาตรา 34) 3.1.3.4 การรกษาความเปนระเบยบเรยบรอย (มาตรา 35 ถงมาตรา 41) 3.1.3.5 ก าหนดอ านาจหนาทของเจาพนกงานทองถนหรอพนกงานเจาหนาท (มาตรา 42 ถงมาตรา 51) 3.1.3.6 ก าหนดบทลงโทษ โดยมโทษจ าคกไมเกน 6 เดอน และโทษปรบตงแต 500 บาท -10,000 บาท หรอทงจ าทงปรบ (มาตรา 52 ถงมาตรา 59)

3.1.4 พระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 กอนทจะมการใชบงคบกฎหมายเกยวกบวตถอนตราย ประเทศไทยไดมการตรา

พระราชบญญตวตถมพษ พ.ศ. 2510 ขน เพอควบคมการน าเขา สงออก การผลต การขาย การรบใชรบจาง การมไวครอบครอง และการน าผานแดนซงวตถมพษ โดยมวตถประสงคเพอใหเกดความปลอดภย และสวสดภาพของประชาชน ตอมาไดมการแกไขเพมเตมครงท 2 ในป พ.ศ. 2516 แตเนองจากไดมการน าวตถอนตรายมาใชในกจการประเภทตาง ๆ เปนจ านวนมาก และวตถอนตรายบางชนดอาจกอใหเกดอนตรายอยางรายแรงแกบคคล สตว พช ทรพยสน และสงแวดลอมได แมวาจะไดมกฎหมายทใชควบคมวตถทกอใหเกดอนตรายอยบางแลว แตกมอยหลายฉบบ และอยในอ านาจหนาทของกระทรวง กรมตาง ๆ โดยกฎหมายเหลานนไดออกมาตางยคตางสมยกน ท าใหมบทบญญตทแตกตางกนและยงไมครอบคลมเพยงพอ จงไดมการปรบปรงกฎหมายวาดวยวตถมพษ โดยขยายขอบเขตใหครอบคลมวตถอนตรายตาง ๆ ทกชนด และก าหนดหลกเกณฑ วธการในการควบคมวตถอนตรายใหเหมาะสมมากยงขน พรอมกบจดระบบบรหารใหมการประสานงานกนระหวางหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของกบการควบคมดแล วตถอนตราย จงไดมการยกเลกพระราชบญญตวตถมพษ พ.ศ. 2510 และทแกไขเพมเตม46 โดยออกมาเปนพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 ใชบงคบแทน

46 นายธนงศกด ผองใส , สรปสาระส าคญพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 ,

http://elib.fda.moph.go.th/elib/cgi- bin/opacexe.exe?op=dsp&wa=F0370DB&bid=3543&qst=@1325,@1326,%5E,@9942,%5E,@6640,%5E,@535,%5E&l

54

จงอาจกลาวไดวาพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 เปนกฎหมายทเกดขนเนองมาจากความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ ท าใหมการน าเขาวตถอนตรายมาใชในกจการประเภทตาง ๆ เปนจ านวนมาก วตถอนตรายบางชนดอาจกอใหเกดอนตรายอยางรายแรงแกบคคล สตว พช ทรพย และสงแวดลอมได ถงแมวาจะมกฎหมายของหนวยงานตาง ๆ ออกมาใชควบคมอยบางกตาม แตกไมครอบคลมเพยงพอ พระราชบญญตฉบบนจงไดก าหนดหลกเกณฑและวธการในการควบคมวตถอนตรายใหเหมาะสมยงขน พรอมกบจดระบบบรหารใหมการประสานงานกนระหวางหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของได ซงมสาระส าคญ ดงน

3.1.4.1 ก าหนดนยามค าวา “วตถอนตราย” (มาตรา 4) ใหหมายถง วตถระเบดได วตถไวไฟ วตถออกซไดซ และวตถเปอรออกไซด วตถมพษ วตถทท าใหเกดโรค วตถกมมนตรงส วตถทกอใหเกดการเปลยนแปลงทางพนธกรรม วตถกดกรอน วตถทกอใหเกดการระคายเคอง และวตถอยางอน ไมวาจะเปนเคมภณฑหรอสงอนใดทอาจ ท าใหเกดอนตรายแกบคคล สตว พช ทรพย หรอสงแวดลอม

3.1.4.2 ก าหนดใหมคณะกรรมการวตถอนตราย มอ านาจหนาทในการก าหนดนโยบาย มาตรการและแผนการก ากบดแลวตถอนตรายเมอคณะรฐมนตรพจารณาใหความเหนชอบแลว ใหหนวยงานทเกยวของรบไปเปนแนวทางปฏบต ใหค าแนะน าแกพนกงานเจาหนาทในการรบขนทะเบยน หรอเพกถอนทะเบยนวตถอนตราย

พจารณาเรองรองเรยนจากผทไดรบความเดอดรอนหรอเสยหายจากวตถอนตราย แจงหรอโฆษณาขาวสารเกยวกบวตถอนตรายใหประชาชนไดทราบ ในการนจะระบชอของวตถอนตราย หรอชอของผประกอบการทเกยวของดวยกได เปนตน (มาตรา 6 และมาตรา 7)

3.1.4.3 ก าหนดการควบคมวตถอนตรายในเรองตาง ๆ เชน ก าหนดทองททหามการครอบครอง การจ าหนายหรอการใช (มาตรา 16) ก าหนดใหตงศนยขอมลวตถอนตรายในกระทรวงอตสาหกรรม (มาตรา 17) ก าหนดประเภทวตถอนตราย (มาตรา 18)โดยแบงออกตามความจ าเปนแก การควบคม เปน 4 ชนดประเภท ไดแก (1) วตถอนตรายชนดท 1 ไดแกวตถอนตรายทการผลต การน าเขา การสงออก หรอการมไวในครอบครองตองปฏบตตามหลกเกณฑและวธการทก าหนด (2) วตถอนตรายชนดท 2 ไดแกวตถอนตรายทการผลต การน าเขา การสงออก หรอการมไวในครอบครองตองแจงใหพนกงานเจาหนาททราบกอนและตองปฏบตตามหลกเกณฑและวธการทก าหนดดวย (3) วตถอนตรายชนดท 3 ไดแกวตถอนตรายทการผลต การน าเขา การสงออก หรอการมไวในครอบครองตองไดรบใบอนญาต (4) วตถอนตรายชนดท 4 ไดแกวตถอนตรายทหามมใหมการผลต การน าเขา การสงออก หรอการมไวในครอบครอง เปนตน

ang=1&db=Main&pat=%E0%CD%A1%CA%D2%C3+%CD%C2.+%5BFull+Text%5D+25&cat=gen&skin=u&lpp=22&catop=&scid=zzz

55

3.1.4.4 ก าหนดเรองใบอนญาต (มาตรา 25 ถงมาตรา 29) และการพกใช และการเพกถอนใบอนญาต (มาตรา 32 ถงมาตรา 35) 3.1.4.5 ก าหนดเรองการขนทะเบยน (มาตรา 36 ถงมาตรา 39) และเพกถอนทะเบยนวตถอนตราย (มาตรา 40 ถงมาตรา 41) 3.1.4.6 ก าหนดใหอ านาจพนกงานเจาหนาท (มาตรา 52 ถงมาตรา 55) เชน ใหอ านาจในการสงใหผผลต ผน าเขา ผสงออก หรอผมไวในครอบครองซงวตถอนตรายทไดฝาฝน หรอ ไมปฏบตตามกฎหมายน ระงบการกระท าทฝาฝน หรอแกไข มอ านาจในการจบกมผกระท าความผด หรอมเหตอนควรสงสยวากระท าความผด มอ านาจเขาไปในสถานประกอบการ สถานทผลต สถานทเกบรกษาเกยวกบ วตถอนตราย หรอสถานททสงสยวาเปนสถานทเชนวานน หรอเขาไปในพาหนะทบรรทกหรอสงสยวาบรรทกวตถอนตรายเพอตรวจสอบ มอ านาจในการน าวตถอนตรายหรอวตถทสงสยวาเปน วตถอนตรายในปรมาณพอสมควรไปตรวจสอบ เปนตน 3.1.4.7 ก าหนดหนาทและความรบผดทางแพง ใหผทตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทน (มาตรา 57 ถงมาตรา 69) 3.1.4.8 ก าหนดบทลงโทษส าหรบผทฝาฝน หรอกระท าความผดตามมาตราตาง ๆ ทงผผลต ผน าเขา ผขายสง ขายปลก คนกลาง และผมสวนในการจ าหนายวตถอนตรายทกชวงตอ ผมไวในครอบครองซงวตถอนตราย ตองระวางโทษจ าคกไมเกน 1 เดอนถงไมเกน 10 ป หรอปรบสงสดไมเกน 1 ลานบาท หรอทงจ าทงปรบ (มาตรา 70 ถงมาตรา 78) จากการศกษากฎหมายไทยทง 4 ฉบบขางตน อาจกลาวไดวา ปญหาการจดการสงแวดลอม ทผานมาของประเทศไทยยงไมประสบความส าเรจเทาทควร อนเนองมาจากสาเหตดงตอไปน (1) กฎหมายทเกยวกบการรกษาสงแวดลอมของประเทศไทยสวนใหญจะใชมาตรการในการก ากบและควบคม (Command and Control) เปนหลก ท าใหมตนทนในการด าเนนการสง อกทงการทประเทศไทยมกฎหมายหลายฉบบ และมหนวยงานทเกยวของทเปนผบงคบใชกฎหมายหลายหนวยงาน อาจเกดความซ าซอนและท าใหเกดปญหาในทางปฏบตได นอกจากน โทษตามทกฎหมายก าหนดยงมอตราโทษต าหากเทยบกบปญหาสงแวดลอมตาง ๆ ทอาจจะเกดขนในอนาคต สงผลใหผกระท าผดไมเกรงกลว ตอกฎหมาย (2) การตรวจสอบตดตามใหผกอมลพษปฏบตตามกฎหมายของหนวยงานผรบผดชอบยงไมมประสทธภาพเพยงพอ (3) ผกอมลพษสามารถปลอยมลพษออกสสงแวดลอมไดเตมทตราบใดทตนไดปฏบตตามมาตรฐานควบคมมลพษแลว ท าใหผกอมลพษขาดแรงจงใจทจะปรบเปลยนไปใชเทคโนโลยในการผลตทรกษาสงแวดลอม

56

3.1.5 รางพระราชบญญตมาตรการการคลงเพอสงแวดลอม พ.ศ. .... ส านกงานเศรษฐกจการคลงไดเลงเหนถงความส าคญของการแกปญหาสงแวดลอม จงยกรางพระราชบญญตมาตรการการคลงเพอสงแวดลอมขน โดยมวตถประสงคเพอใชเครองมอทางเศรษฐศาสตรเปนมาตรการเสรมในการจดการสงแวดลอม เพอสรางแรงจงใจใหผกอมลพษลดการกอมลพษ และเพอให ผกอมลพษเปลยนแปลงพฤตกรรมการผลตและบรโภคไปในทางทกอมลพษนอยลง โดยรางพระราชบญญตดงกลาวมสาระส าคญ โดยก าหนดใหมการน าเครองมอทางเศรษฐศาสตร เชน มาตรการทางภาษ และคาธรรมเนยม มาใชเพอสรางแรงจงใจใหผกอมลพษชวยกนรกษาสงแวดลอม ก าหนดใหมคณะกรรมการก ากบนโยบายการใชเครองมอทางเศรษฐศาสตรเพอการจดการสงแวดลอม มการจดตงกองทนภาษและคาธรรมเนยมสงแวดลอมเพออดหนนหรอใหกยมแกโครงการควบคมหรอลดการปลอยมลพษ อดหนนโครงการวจยและพฒนาการจดการมลพษ ชดเชยผทไดรบผลกระทบจากมลพษ เปนตน โดยมคณะกรรมการกองทนภาษและคาธรรมเนยม ท าหนาทบรหารจดการกองทนพจารณาเหนชอบยทธศาสตรทผจดการกองทนจดท า เสนอแผนยทธศาสตรทผานความเหนชอบจากคณะกรรมการกองทนตอคณะกรรมการก ากบนโยบายฯ นอกจากน ก าหนดใหมการอทธรณการประเมนภาษตอคณะกรรมการพจารณาอทธรณ และมสทธอทธรณค าวนจฉยคณะกรรมการพจารณาอทธรณโดยฟองตอศาลภาษอากรกลาง ก าหนดใหมการบงคบภาษคางและยงไดก าหนดบทลงโทษทางอาญาไวดวย โดยรางพระราชบญญตดงกลาวจะท าใหหนวยงานตาง ๆ ทรบผดชอบการจดการสงแวดลอมสามารถน าเครองมอทางเศรษฐศาสตรมาใชจดการสงแวดลอมใหเกดประสทธภาพมากขน อยางไรกด เมอคณะรฐมนตรมมตเหนชอบในหลกการ และเสนอรางพระราชบญญตดงกลาวเขาส การพจารณาของส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา ซงคณะกรรมการกฤษฎกาเหนวา หลกการของ รางพระราชบญญตดงกลาวยงไมมความชดเจนในเรองการจดเกบภาษวาใครเปนผเสยภาษ ฐานภาษคออะไร จดเกบในอตราเทาใด และใครเปนผจดเกบ ซงการเขยนกฎหมายในลกษณะทก าหนดเปนกรอบ กวาง ๆ แลวใหไปออกพระราชกฤษฎกาก าหนดรายละเอยดไมสามารถกระท าไดในกฎหมายทเกยวกบภาษอากร ส านกงานเศรษฐกจการคลงจงไดมการยกรางพระราชบญญตมลพษทางน า พ.ศ. .... และพระราชบญญตมลพษทางอากาศ พ.ศ. .... ซงเปนปญหามลพษทส าคญของประเทศสมควรไดรบการแกอยางเรงดวน โดยน าหลกการเปนไปตามแนวทางของรางพระราชบญญตมาตรการการคลงเพอสงแวดลอม พ.ศ. .... อยางไรกด หลายหนวยงานทเกยวของยงมความเหนไมตรงกน เกยวกบแนวทางปฏบตในการควบคมและรกษาสงแวดลอมจงไมสามารถยกรางกฎหมายไดอยางเปนรปธรรม

3.2 กฎหมายทเกยวของกบมาตรการจงใจทางภาษ นอกจากกฎหมายเกยวกบการจดการสงแวดลอมของประเทศไทยทก าหนดการก ากบและควบคม

แลว ยงมกฎหมายบางฉบบทก าหนดมาตรการจงใจตาง ๆ ซงมทงมาตรการจงใจทางภาษ และมาตรการจงใจทมใชภาษ ซงจะเปนมาตรการเสรมอกทางหนง เพอจงใจใหประชาชนลดการกอมลพษ ดงน

57

3.2.1 พระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ. 2520 พระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ. 2520 เปนกฎหมายหลกทก าหนดในเรอง การใหสทธประโยชน และอ านวยความสะดวกใหแกนกลงทนเพอกระตนใหเกดการลงทนทางเศรษฐกจและสอดคลองกบนโยบายและแผนพฒนาเศรษฐกจของประเทศ โดยกฎหมายสงเสรมการลงทน ใหสทธประโยชนตาง ๆ อนไดแก สทธประโยชนทเกยวกบภาษอากร และทไมเกยวกบภาษอากร ตลอดจนเปนหลกประกนและความคมครองใหกบนกลงทน โดยมส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน เปนหนวยงานหลกของรฐบาลทรบผดชอบในดานการด าเนนงานและสนบสนนการลงทน โดยการน าเสนอนโยบายการสงเสรมการลงทนใหแกคณะกรรมการสงเสรมการลงทน ออกกฎ ระเบยบ และวธปฏบตตาง ๆ เพออ านวยความสะดวกแกนกลงทนในการขอรบการสงเสรมการลงทน รวมถงการจดกจกรรมสงเสรมการลงทน ทงในประเทศและตางประเทศเพอกระตนใหเกดการลงทนเพมมากขน

ปจจบนนอกจากส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน กระทรวงอตสาหกรรม พจารณาใหการสงเสรมการลงทนในโครงการรปแบบตาง ๆ ทมความส าคญกบการพฒนาประเทศ เชน โครงการทมการสรางเสรมประสทธภาพทางอตสาหกรรมและเทคโนโลยแกประเทศไทย โครงการทมใชทรพยากรภายในประเทศ โครงการพฒนาอตสาหกรรมพนฐานและอตสาหกรรมสนบสนน เปนตน ยงรวมถงโครงการทอนรกษทรพยากรธรรมชาต และลดปญหาสงแวดลอมดวย โดยมาตรา 19 ก าหนดใหโครงการลงทนทคณะกรรมการจะใหการสงเสรมไดตองเปนโครงการลงทนทมมาตรการอนสมควรทจะปองกนและควบคมมใหเกดผลเสยหายตอคณภาพสงแวดลอม ทงน เพอเปนประโยชนตอการด ารงชพของประชาชนและความสมบรณสบไปของมนษยและธรรมชาต และมาตรา 20 ก าหนดใหคณะกรรมการสามารถก าหนดใหเงอนไขการปองกนและควบคมมใหเกดผลเสยหายตอคณภาพสงแวดลอม อนเปนหนงในเงอนไขทคณะกรรมการจะก าหนดเปนขอพจารณาโครงการทสมควรไดรบการสงเสรมการลงทน

ตามพระราชบญญตสงเสรมการลงทนไดก าหนดสทธประโยชนส าหรบโครงการทไดรบการสงเสรมการลงทน ดงน

3.2.1.1 สทธและประโยชนดานภาษอากร (1) การยกเวนอากรขาเขาเครองจกร ผไดรบการสงเสรมจะไดรบยกเวนอากรขาเขาส าหรบเครองจกรตามท

คณะกรรมการพจารณาอนมต แตเครองจกรนนตองไมเปนเครองจกรทผลตหรอประกอบไดในราชอาณาจกร ซงมคณภาพใกลเคยงกนกบชนดทผลตในตางประเทศ และมปรมาณเพยงพอทจะจดหามาใชได47

(2) การลดหยอนอากรขาเขาเครองจกร เมอคณะกรรมการพจารณาเหนวา การใหการสงเสรมแกกจการใด

47 มาตรา 28 แหงพระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ. 2520

58

หรอแกผขอรบการสงเสรมรายใดไมสมควรใหไดรบสทธและประโยชนตามขอ (1) คณะกรรมการอาจจะใหไดรบลดหยอนอากรขาเขาส าหรบเครองจกรเพยงกงหนง หรอจะไมใหไดรบยกเวนอากรขาเขาส าหรบเครองจกรเลยกได48

(3) การค าประกนอากรขาเขาเครองจกรและวตถดบกอนการไดรบบตรสงเสรม

บรรดาเครองจกร วตถดบ หรอวสดจ าเปนกบกระบวนการผลต ซงเปนของทสงหรอน าเขามาในราชอาณาจกร และเปนของทพงไดรบยกเวนหรอลดหยอนอากรขาเขาตามพระราชบญญตน คณะกรรมการมอ านาจสงกรมศลกากรสงมอบของนนใหแกผขอรบการสงเสรมซงตอบรบการสงเสรมแลว หรอผไดรบการสงเสรมแลวแตกรณ โดยถอเอาการค าประกนของธนาคารพาณชยในราชอาณาจกรแทนการวางเงนเปนประกนการช าระอากรขาเขาได49

(4) การไดรบยกเวนอากรขาเขาเครองจกรยอนหลง ในกรณทผไดรบการสงเสรมไมสามารถปฏบตตามเงอนไขเกยวกบการน า

เครองจกรเขามาในราชอาณาจกร หรอการยกเวน หรอลดหยอนอากรขาเขาส าหรบเครองจกรตามทก าหนดไวในบตรสงเสรม เมอคณะกรรมการเหนวามเหตอนควร ใหคณะกรรมการมอ านาจแกไขเงอนไขนนไดและถาไดมการน าเครองจกรนนเขามาโดยชอบดวยกฎหมายวาดวยศลกากรแลว คณะกรรมการจะก าหนดใหการแกไขนนมผลยอนหลงไปจนถงวนน าเขากได ทงน ไมวาการน าเขานนเกดขนกอนหรอในหรอหลงวนทพระราชบญญตนใชบงคบ50

(5) การใชเครองจกรทไดรบสทธและประโยชน การยกเวนหรอลดหยอน อากรขาเขาเครองจกรภายในเวลาทคณะกรรมการก าหนดซงตองไมนอยกวา 5 ปแตไมเกน 15 ป หามมให ผไดรบการสงเสรมใชเครองจกรทผไดรบการสงเสรมไดรบยกเวนหรอลดหยอนอากรขาเขาเพอการอนนอกจากกจการทผไดรบการสงเสรมไดรบการสงเสรม หรอยนยอมใหผอนใชเครองจกรนน หรอยายโรงงานหรอสถานทประกอบกจการไปตงหรอด าเนนการในทองทอน นอกจากทก าหนดในบตรสงเสรม ทงน เวนแตจะไดรบอนญาตจากคณะกรรมการตามมาตรา 4151 นอกจากน คณะกรรมการมอ านาจอนญาตใหผไดรบการสงเสรมจ านอง จ าหนาย โอน ใหเชา น าไปใชในการอน หรอใหบคคลอนใชเครองจกรทไดรบยกเวนหรอลดหยอนภาษอากร หรอยายโรงงานหรอสถานทประกอบกจการไปตงหรอด าเนนการใน ทองทอน โดยระบเงอนไขและรายละเอยดในการอนญาตไวดวยกได

อยางไรกด หามมใหน ากฎหมายวาดวยพกดอตราศลกากรมาใชบงคบแก ผไดรบการสงเสรม ซงไดรบอนญาตจากคณะกรรมการตามมาตราน เวนแตคณะกรรมการจะก าหนด

48 มาตรา 29 แหงพระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ. 2520 49 มาตรา 38 แหงพระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ. 2520 50 มาตรา 39 แหงพระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ. 2520 51 มาตรา 40 แหงพระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ. 2520

59

เปนอยางอน ใหน ามาใชบงคบเทาทไมขดหรอแยง52 (6) การลดหยอนอากรขาเขาวตถดบ ในกรณทมเหตอนสมควร คณะกรรมการจะใหผไดรบการสงเสรมไดรบ

ลดหยอนอากรขาเขาไมเกนรอยละ 90 ของอตราปกตส าหรบวตถดบหรอวสดจ าเปนทน าเขามาในราชอาณาจกรเพอใชผลต ผสม หรอประกอบในกจการทไดรบการสงเสรม มก าหนดเวลาคราวละไมเกนหนงปนบแตวนทคณะกรรมการก าหนด แตวตถดบหรอวสดจ าเปนนนตองไมเปนของทผลตหรอมก าเนดในราชอาณาจกรซงมคณภาพใกลเคยงกนกบชนดทจะน าเขามาในราชอาณาจกรและมปรมาณเพยงพอทจะจดหามาใชได53

(7) การยกเวนภาษเงนไดนตบคคล ผไดรบการสงเสรมจะไดรบยกเวนภาษเงนไดนตบคคลส าหรบก าไรสทธ

ทไดจากการประกอบกจการทไดรบการสงเสรมตามทคณะกรรมการประกาศก าหนด ทงน ใหพจารณาก าหนดเปนสดสวนของเงนลงทนโดยไมรวมคาทดนและทนหมนเวยน ซงตองมก าหนดเวลาไมเกน 8 ป นบแตวนทเรมมรายไดจากการประกอบกจการนน กจการใดเปนกจการทมความส าคญและเปนประโยชนตอประเทศเปนพเศษตามทคณะกรรมการประกาศก าหนด ใหผไดรบการสงเสรมในกจการดงกลาวไดรบยกเวนภาษเงนไดนตบคคลส าหรบก าไรสทธทไดจากการประกอบกจการทไดรบการสงเสรมมก าหนดเวลาตามทคณะกรรมการก าหนด ซงตองไมเกน 8 ปนบแตวนทเรมมรายไดจากการประกอบกจการนน

นอกจากน ในกรณทประกอบกจการขาดทนในระหวางเวลาไดรบยกเวนภาษเงนไดนตบคคลตามวรรคหนงหรอวรรคสองแลวแตกรณ คณะกรรมการอาจอนญาตใหผไดรบการสงเสรมน าผลขาดทนประจ าปทเกดขนในระหวางเวลานนไปหกออกจากก าไรสทธทเกดขนภายหลงระยะเวลาไดรบยกเวนภาษเงนไดนตบคคลมก าหนดเวลาไมเกนหาปนบแตวนพนก าหนดเวลานน โดยจะเลอกหกจากก าไรสทธของปใดปหนงหรอหลายปกได54

(8) การยกเวนภาษเงนไดส าหรบคาแหงสทธ คาแหงกดวลล คาแหงลขสทธ หรอสทธอยางอนจากผไดรบการสงเสรม

ตามสญญาทไดรบความเหนชอบจากคณะกรรมการใหไดรบยกเวนไมตองรวมค านวณเพอเสยภาษเงนได มก าหนดระยะเวลา 5 ปนบแตวนทผไดรบการสงเสรมเรมมรายไดจากการประกอบกจการทไดรบ การสงเสรม ทงน ตามหลกเกณฑและวธการทคณะกรรมการก าหนด55

(9) การยกเวนภาษเงนไดส าหรบเงนปนผล เงนปนผลจากกจการทไดรบการสงเสรมการลงทนซงไดรบยกเวนภาษ

เงนไดนตบคคลตามมาตรา 31 ใหไดรบยกเวนไมตองรวมค านวณเพอเสยภาษเงนได ตลอดระยะเวลาท

52 มาตรา 42 แหงพระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ. 2520 53 มาตรา 30 แหงพระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ. 2520

54 มาตรา 31 แหงพระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ. 2520 55 มาตรา 33 แหงพระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ. 2520

60

ผไดรบการสงเสรมไดรบยกเวนภาษเงนไดนตบคคลนน56 (10) การไดรบลดหยอนภาษเงนไดนตบคคล เพอวตถประสงคในการสงเสรมการลงทนในทองทหรอเขตพนทใด

คณะกรรมการจะก าหนดทองทหรอเขตพนทนนเปนเขตสงเสรมการลงทนกได นอกจากสทธและประโยชนตามมาตราอน คณะกรรมการมอ านาจใหผไดรบการสงเสรมทประกอบกจการทไดรบการสงเสรมในทองทหรอเขตพนททก าหนดไดรบสทธและประโยชนพเศษอยางใดอยางหนงหรอหลายอยางดงตอไปน

(10.1) การลดหยอนภาษเงนไดนตบคคลส าหรบก าไรสทธทไดจาก การลงทนในอตรารอยละ 50 ของอตราปกตมก าหนดเวลาไมเกน 5 ป หรอนบจากวนทเรมมรายไดจาก การประกอบกจการทไดรบการสงเสรมในกรณทผไดรบการสงเสรมไมไดรบยกเวนภาษเงนไดนตบคคล

(10.2) การอนญาตใหหกคาขนสง คาไฟฟา และคาประปา 2 เทาของจ านวนเงนทผไดรบการสงเสรมไดเสยไปเปนคาใชจายในการประกอบกจการทไดรบการสงเสรม เพอประโยชนในการค านวณภาษเงนไดนตบคคล ทงน ตามเงอนไข วธการ และระยะเวลาทคณะกรรมการก าหนด

(10.3) การอนญาตใหหกเงนทผไดรบการสงเสรมการลงทนในการตดตงหรอกอสรางสงอ านวยความสะดวกในการประกอบกจการทไดรบการสงเสรมตามหลกเกณฑทคณะกรรมการพจารณาก าหนดจากก าไรสทธรวมทงสนไมเกนรอยละ 25 ของเงนทลงทนแลว ในการนน โดยผไดรบการสงเสรมจะเลอกหกจากก าไรสทธของปใดปหนงหรอหลายปกไดภายใน 10 นบแตวนทมรายไดจากการลงทน ทงน นอกเหนอไปจากการหกคาเสอมราคาตามปกต57

(11) การยกเวนอากรขาเขา หรอขาออกส าหรบวตถดบ เพอสงเสรมการสงออก คณะกรรมการอาจใหผไดรบการสงเสรมไดรบ

สทธและประโยชนพเศษอยางใดอยางหนงหรอหลายอยาง ดงตอไปนดวย (11.1) การยกเวนอากรขาเขา ส าหรบวตถดบและวสดจ าเปนทตองน าเขา

มาจากตางประเทศเพอใช ผลต ผสม หรอประกอบผลตภณฑหรอผลตผล เฉพาะทใชในการสงออก (11.2) การยกเวนอากรขาเขา ส าหรบของทผไดรบการสงเสรม น าเขามา

เพอสงกลบออกไป (11.3) การยกเวนอากรขาออก ส าหรบผลตภณฑหรอผลตผลทผไดรบ

การสงเสรมผลตหรอประกอบ (11.4) การอนญาตใหหกเงนไดพงประเมนในการเสยภาษเงนได

นตบคคลเปนจ านวนเทากบรอยละ 5 ของรายไดทเพมขนจากปกอน จากการสงออกซงผลตภณฑ หรอผลตผลทผไดรบการสงเสรมผลตหรอประกอบ โดยไมรวมคาประกนภยและคาขนสงนอกประเทศ

56 มาตรา 34 แหงพระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ. 2520 57 มาตรา 35 แหงพระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ. 2520

61

ทงน ตามเงอนไข วธการและระยะเวลาทคณะกรรมการก าหนด58 3.2.1.2 สทธและประโยชนทไมใชภาษอากร

(1) การเขาเมองของคนตางดาว ภายใตบงคบกฎหมายวาดวยคนเขาเมองเพยงเทาทพระราชบญญตน

มไดบญญตไวเปนอยางอน ใหคณะกรรมการมอ านาจอนญาตใหคนตางดาวเขามาในราชอาณาจกรเพอศกษาลทางการลงทนหรอกระท าการอนใดทจะเปนประโยชนตอการลงทนไดตามก าหนดระยะเวลาใหอยในราชอาณาจกรเทาทคณะกรรมการพจารณาเหนสมควร59

นอกจากน ภายใตบงคบกฎหมายวาดวยคนเขาเมองเพยงเทาทพระราชบญญตนมไดบญญตไวเปนอยางอน ใหผไดรบการสงเสรมไดรบอนญาตน าคนตางดาวซงเปน

(1.1) ชางฝมอ (1.2) ผช านาญการ (1.3) คสมรสและบคคลซงอยในอปการะของบคคลใน (1.1) และ (1.2)

เขามาในราชอาณาจกรไดตามจ านวนและก าหนดระยะเวลาใหอยในราชอาณาจกรเทาทคณะกรรมการพจารณาเหนสมควร แมวาจะเกนอตราจ านวนหรอระยะเวลาใหอยในราชอาณาจกรตามทบญญตไวในกฎหมายวาดวยคนเขาเมอง60

(2) การท างานของคนตางดาว ภายใตบงคบกฎหมายวาดวยการท างานของคนตางดาวเพยงเทาท

พระราชบญญตนมไดบญญตไวเปนอยางอน ใหคนตางดาวทไดรบอนญาตตามมาตรา 24 และคนตางดาวซงเปนชางฝมอหรอผช านาญการทไดรบอนญาตใหอยในราชอาณาจกรตามมาตรา 25 ไดรบอนญาตท างานเฉพาะต าแหนงหนาทการท างานทคณะกรรมการใหความเหนชอบตลอดระยะเวลาเทาทไดรบอนญาต ใหอยในราชอาณาจกร61

(3) การถอครองกรรมสทธทดน ผไดรบการสงเสรมจะไดรบอนญาตใหถอกรรมสทธในทดนเพอประกอบ

กจการทไดรบการสงเสรมการลงทนตามจ านวนทคณะกรรมการพจารณาเหนสมควร แมวาจะเกนก าหนดทจะพงมไดตามกฎหมายอน นอกจากน ในกรณทผไดรบการสงเสรมซงเปนคนตางดาวตามประมวลกฎหมายทดนเลกกจการทไดรบการสงเสรมหรอโอนกจการนนใหแกผอน ผไดรบการสงเสรมตองจ าหนายทดนทไดรบอนญาตใหถอกรรมสทธภายในหนงปนบแตวนทเลกหรอโอนกจการ มฉะนนใหอธบดกรม

58 มาตรา 36 แหงพระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ. 2520 59 มาตรา 24 แหงพระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ. 2520 60 มาตรา 25 แหงพระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ. 2520 61 มาตรา 26 แหงพระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ. 2520

62

ทดนมอ านาจจ าหนายทดนนนตามประมวลกฎหมายทดน62 (4) การหกคาใชจายเพมเตม

เพอสงเสรมการลงทนในทองทหรอเขตพนทใด คณะกรรมการจะก าหนดทองทหรอเขตพนทนนเปนเขตสงเสรมการลงทนกได นอกจากสทธและประโยชนตามมาตราอน คณะกรรมการมอ านาจใหผไดรบการสงเสรมทประกอบกจการทไดรบการสงเสรมในทองทหรอเขตพนท ทก าหนดตามวรรคหนงไดรบสทธและประโยชนพเศษอยางใดอยางหนงหรอหลายอยางดงตอไปน

(4.1) การอนญาตใหหกคาขนสง คาไฟฟา และคาประปา 2 เทาของจ านวนเงนทผไดรบการสงเสรมไดเสยไปเปนคาใชจายในการประกอบกจการทไดรบการสงเสรม เพอประโยชน ในการค านวณภาษเงนไดนตบคคล ทงน ตามเงอนไข วธการ และระยะเวลาทคณะกรรมการก าหนด หรอ

(4.2) การอนญาตใหหกเงนทผไดรบการสงเสรมการลงทนในการตดตง หรอกอสรางสงอ านวยความสะดวกในการประกอบกจการทไดรบการสงเสรมตามหลกเกณฑทคณะกรรมการพจารณาก าหนดจากก าไรสทธรวมทงสนไมเกนรอยละ 25 ของเงนทลงทนแลวในการนน โดยผไดรบการสงเสรมจะเลอกหกจากก าไรสทธของปใดปหนงหรอหลายปกไดภายใน 10 ปนบแตวนทมรายไดจากการลงทน ทงน นอกเหนอไปจากการหกคาเสอมราคาตามปกต63

(5) การน าหรอสงเงนออกนอกราชอาณาจกรเปนเงนตราตางประเทศ ผทไดรบการสงเสรมหรอผลงทนในกจการทไดรบการสงเสรม ซงม

ภมล าเนานอกราชอาณาจกรจะไดรบอนญาตใหน าหรอสงเงนออกนอกราชอาณาจกรเปนเงนตราตางประเทศได เมอเงนนนเปนเงนทนทผไดรบการสงเสรมน าเขามาในราชอาณาจกรและเงนปนผลหรอผลประโยชนอนทเกดจากเงนทนนน หรอเปนเงนกตางประเทศทผไดรบการสงเสรมน ามาลงทนในกจการทไดรบการสงเสรมตามสญญาทคณะกรรมการใหความเหนชอบ รวมทงดอกเบยของเงนกตางประเทศนน หรอเปนเงนทผไดรบการสงเสรมมขอผกพนกบตางประเทศตามสญญาเกยวกบการใชสทธและบรการ ตาง ๆ ในการประกอบกจการทไดรบการสงเสรมการลงทน และสญญานนไดรบความเหนชอบจากคณะกรรมการ

ในกรณทระยะเวลาใดดลการช าระเงนตองประสบปญหา จ าเปนตองสงวนเงนตราตางประเทศใหมส ารองไวตามสมควร ธนาคารแหงประเทศไทยจะจ ากดการน าหรอสงเงนนนออกนอกราชอาณาจกรเปนการชวคราวเพอผลดงกลาวนนกได แตจะไมจ ากดการสงเงนทนทน าเขามาในราชอาณาจกรต ากวารอยละ 20 ตอปถาการสงเงนนนกระท าภายหลงทน าเขามาแลวเปนเวลา 2 ป และ จะไมจ ากดการสงเงนปนผลต ากวารอยละ 15 ตอปของเงนทนทน าเขามาในราชอาณาจกร64

62 มาตรา 27 แหงพระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ. 2520 63 มาตรา 35 แหงพระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ. 2520 64 มาตรา 37 แหงพระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ. 2520

63

3.2.1.3 กฎหมายล าดบรองภายใตพระราชบญญตสงเสรมการลงทน (1) ประกาศคณะกรรมการสงเสรมการลงทนท 10/2547 เรอง การยกเวน

อากรขาเขาเครองจกรเพอใชในการประหยดพลงงาน ก าหนดใหผไดรบการสงเสรมการลงทนไมวากจการประเภทใดไดรบ

ยกเวนอากรขาเขาเครองจกรทใชเพอการประหยดพลงงาน ตามทกระทรวงพลงงานใหความเหนชอบ โดยจะตองน าเขาภายใน 2 ปนบแตวนอนมต และจะตองน าเขาเครองจกรภายในวนท 30 ธนวาคม 2548 (2) ประกาศคณะกรรมการสงเสรมการลงทน ท ส. 2/2550 เรอง การใหการสงเสรมกจการเทคโนโลยชวภาพ (Biotechnology)

ใหกจการดงตอไปน 1) เทคโนโลยชวภาพ (Biotechnology) ไดแก กจการวจยและพฒนา

และอตสาหกรรมการผลตเมลดพนธหรอการปรบปรงพนธพชและสตว ทใชเทคโนโลยชวภาพ 2) กจการวจยและพฒนา และอตสาหกรรมการผลตยาเวชภณฑทใช

เทคโนโลยชวภาพ 3) กจการวจยและพฒนา และอตสาหกรรมการผลตชดตรวจวนจฉย

ทางการแพทยการเกษตรอาหาร และสงแวดลอม 4) กจการวจยและพฒนา และอตสาหกรรมการผลตททใชเซลล

จลนทรย เซลลพช และเซลลสตว ในการผลตสารชวโมเลกล สารออกฤทธชวภาพ ซงใชเทคโนโลยชวภาพททนสมย ตามทไดรบความเหนชอบจาก

ส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต หรอศนยความเปนเลศดานชววทยาศาสตรของประเทศไทย จดเปนกจการทมความส าคญและเปนประโยชนตอประเทศเปนพเศษไดรบสทธและประโยชนดงตอไปน (1.1) ไดรบยกเวนอากรขาเขาส าหรบเครองจกร

(1.2) ไดรบยกเวนภาษเงนไดนตบคคลเปนระยะเวลา 8 ปโดย ไมก าหนดสดสวนการยกเวนภาษเงนไดนตบคคล

(1.3) ส าหรบสทธและประโยชนอน ๆ ใหไดรบตามหลกเกณฑ ประกาศคณะกรรมการสงเสรมการลงทน ท 1/2543 ลงวนท 1 สงหาคม 2543

(1.4) หากตงอยในเขตอทยานวทยาศาสตรประเทศไทยใหไดรบ สทธลดหยอนภาษเงนไดนตบคคลส าหรบก าไรสทธรอยละ 50 เปนระยะเวลา 5 ปนบแตวนสนสดระยะเวลาการไดรบยกเวนภาษเงนไดนตบคคล

(3) ประกาศคณะกรรมการสงเสรมการลงทนท 3/2550 เรอง มาตรการแกไขปญหาดานสงแวดลอม เพอเปนการสงเสรมและกระตนใหโรงงานอตสาหกรรม เชน โรงกลนน ามน โรงแยกกาซธรรมชาต โรงไฟฟาเคมและปโตรเคม เปนตน ใหความส าคญกบการจดการ

64

สงแวดลอมมากยงขน จงออกประกาศก าหนดหลกเกณฑการใหสทธและประโยชนแกผประกอบการทม การแกไขปญหาดานสงแวดลอม ดงน

1) ใหไดรบยกเวนอากรขาเขาเครองจกรในการปรบปรงเครองจกรเพอลดผลกระทบดานสงแวดลอม

2) ใหไดรบยกเวนภาษเงนไดนตบคคลเปนเวลา 3 ป เปนสดสวน รอยละ 70 ของมลคาเงนลงทนโดยไมรวมคาทดนและทนหมนเวยนในการปรบปรง โดยไดรบยกเวนภาษเงนไดนตบคคลจากรายไดของกจการทด าเนนการอยเดม

3) ระยะเวลาการไดรบยกเวนภาษเงนไดนตบคคลใหนบจากวนทมรายไดภายหลงจากไดรบบตรสงเสรม

(4) ประกาศคณะกรรมการสงเสรมการลงทนท ส 3/2552 เรอง การแกไขและปรบปรงประเภทกจการและเงอนไขกจการผลตเซลลแสงอาทตยและกจการตอเรอหรอซอมแซม

ใหกจการผลตเซลแสงอาทตยและกจการตอเรอหรอซอมแซมเปนกจการทใหความส าคญ และเปนประโยชนตอประเทศเปนพเศษ ซงการผลตเซลลแสงอาทตยตองมกรรมวธการผลตตามทคณะกรรมการใหความเหนชอบ โดยไดรบสทธและประโยชนดงน

1) ใหไดรบยกเวนอากรขาเขาเครองจกร 2) ไดรบยกเวนภาษเงนไดนตบคคล 8 ป โดยไมก าหนดสดสวน

การยกเวนภาษเงนไดนตบคคล 3) สทธและประโยชนอนใหไดรบตามหลกเกณฑประกาศ

คณะกรรมการสงเสรมการลงทน ท 1/2543

(5) ประกาศคณะกรรมการสงเสรมการลงทน ท ส. 1/2556 เรอง การสงเสรมกจการผลตรถยนตประหยดพลงงานมาตรฐานสากล (Eco - Car) รนท 2

กจการผลตรถยนตประหยดพลงงานมาตรฐานสากล (Eco-Car) ตองมเงอนไขตามทคณะกรรมการสงเสรมการลงทนก าหนด เชน จะตองเสนอแผนงานโครงการประกอบรถยนต การผลตเครองยนต และการผลตหรอจดหาชนสวน โดยมปรมาณการผลตจรงไมนอยกวา 100,000 คนตอป ตงแตปท 4 เปนตนไป โดยตองด าเนนการผลตภายในป พ.ศ. 2562 รถยนตทผลตเพอตลาดในประเทศจะตองมคณสมบตทางดานการประหยดพลงงาน เชอเพลง ดานสงแวดลอมใหไดรบสทธและประโยชน ทางภาษ ดงน

1) ยกเวนอากรขาเขาเครองจกรทกเขตตามระยะเวลาทคณะกรรมการใหความเหนชอบ

2) ลดหยอนอากรขาเขาวตถดบและวสดจ าเปน ไมเกนรอยละ 90 เปนเวลา 2 ป

65

3) ยกเวนภาษเงนไดนตบคคลทกเขต 6 ป ไมเกนรอยละ 100 ของมลคาเงนทนโดยไมรวมคาทดนและทนหมนเวยน โดยจะมการขยายระยะเวลาหากปฏบตตามเงอนไขเพมเตมไดส าเรจ อยางไรกตาม รวมระยะเวลาดงกลาวทงสนไมเกน 8 ป

4) กรณทไมสามารถผลตไดตามเงอนไขทก าหนดใหตองมปรมาณการผลตจรงไมนอยกวา 100,000 คนตอป ตงแตปท 4 เปนตนไป จะถกเพกถอนสทธประโยชนยกเวนภาษเงนไดนตบคคลตามสดสวนของปรมาณการผลตทปฏบตไมได (6) ประกาศคณะกรรมการสงเสรมการลงทน ท ส. 1/2560 เรอง การใหสทธและประโยชนยกเวนอากรขาเขาส าหรบของทน าเขามาเพอใชในการวจยและพฒนา 1) ผทไดรบการสงเสรมการลงทนจะไดรบสทธและประโยชนยกเวนอากรขาเขาส าหรบของทน าเขามาเพอใชในการวจยและพฒนา รวมถงการทดสอบทเกยวของ โดยอนมตคราวละ 1 ป 2) ของทจะไดรบยกเวนตองไมใชเครองจกร หรอวตถดบและวสด ทจ าเปนทสามารถน าเขาโดยไดรบยกเวนอากรขาเขาส าหรบเครองจกรหรอวตถดบและวสดทจ าเปน นอกจากประกาศคณะกรรมการสงเสรมการลงทนดงทกลาวมาแลว เนองจากมการประกาศใชพระราชบญญตการเพมขดความสามารถในการแขงขนของประเทศส าหรบอตสาหกรรมเปาหมาย พ.ศ. 2560 เนองจากหลายประเทศในภมภาคมการพฒนาเศรษฐกจและอตสาหกรรมอยางรวดเรว ประเทศไทยจงจ าเปนตองปรบปรงมาตรการและเครองมอสงเสรมการลงทนใหม ความหลากหลายและมประสทธภาพมากขน เพอทจะสามารถดงดดการลงทนในอตสาหกรรมเปาหมาย และยกระดบขดความสามารถในการแขงขนของประเทศใหสงขนซงอตสาหกรรมเปาหมายดงกลาวรวมถง อตสาหกรรมการเกษตรและเทคโนโลยชวภาพ อตสาหกรรมเชอเพลงชวภาพและเคมชวภาพ ซงเปนกจการทเกยวของกบการเปนธรกจสเขยว โดยคณะกรรมการสงเสรมการลงทนยงคงมอ านาจหนาทเกยวกบ สทธประโยชนดงกลาว (7) ประกาศคณะกรรมการนโยบายเพมขดความสามารถในการแขงขน ของประเทศส าหรบอตสาหกรรมเปาหมาย ท 1/2560 เรอง หลกเกณฑการสงเสรมการลงทนภายใตพระราชบญญตการเพมขดความสามารถในการแขงขนของประเทศส าหรบอตสาหกรรมเปาหมาย พ.ศ. 2560 (7.1) ประเภทอตสาหกรรมเปาหมายทสามารถขอรบสทธประโยชน มดงน 1) อตสาหกรรมยานยนตสมยใหม

2) อตสาหกรรมอเลกทรอนกสอจฉรยะ 3) อตสาหกรรมการทองเทยวระดบคณภาพ

4) อตสาหกรรมการเกษตรและเทคโนโลยชวภาพ 5) อตสาหกรรมการแปรรปอาหารทมมลคาเพมสง

66

6) อตสาหกรรมหนยนต 7) อตสาหกรรมการบน

8) อตสาหกรรมเชอเพลงชวภาพและเคมชวภาพ 9) อตสาหกรรมดจทล

10) อตสาหกรรมการแพทยครบวงจร (7.2) ลกษณะของกจการทใหการสงเสรม

กจการทใหการสงเสรมจะตองยงไมเคยมการผลตหรอใหบรการในประเทศมากอน หรอมการใชเทคโนโลยใหม หรอใชความรในการผลตขนสงทจะกอใหเกดประโยชนอยางสงในวงกวาง เพมขดความสามารถในการแขงขนของอตสาหกรรมและผประกอบการไทย เสรมสรางคณภาพชวตหรอสรางโอกาสทางเศรษฐกจแกประชาชนไทยอยางเปนรปธรรม และมสวนส าคญตอการผลกดนประเทศไปสเศรษฐกจทขบเคลอนดวยนวตกรรม

(7.3) ผทประสงคจะขอรบการสงเสรมการลงทน ตองเสนอแผนงานดงตอไปน

1) แผนการวจยและพฒนา หรอแผนกจกรรมสรางองคความรดานเทคโนโลยและนวตกรรมใหเกดขนในประเทศ และ

2) แผนความรวมมอกบสถาบนการศกษา สถาบนวจย หรอสถาบนเฉพาะทางในประเทศ เพอพฒนาและถายทอดเทคโนโลย โดยตองมการพฒนาบคลากรในภาคสวนตาง ๆ ทเกยวของรวมกนอยางเปนรปธรรมชดเจนและสามารถวดผลได (7.4) สทธและประโยชน และเงอนไข แตละโครงการจะไดรบสทธและประโยชนขอใดขอหนงหรอหลายขอ ดงตอไปน 1) การไดรบเงนสนบสนนจากกองทนเพมขดความสามารถ ในการแขงขนของประเทศส าหรบอตสาหกรรมเปาหมาย เพอสนบสนนคาใชจายในการลงทน การวจย และพฒนา การสงเสรมนวตกรรม หรอการพฒนาบคลากร โดยจะจายใหตามสดสวนทก าหนดของคาใชจายจรง แตไมเกนมลคาเงนตามทไดรบอนมตในแตละงวดงาน

2) การยกเวนภาษเงนไดนตบคคลสงสดไมเกน 15 ป ทงน คณะกรรมการนโยบายอาจพจารณาก าหนดใหยกเวนภาษเงนไดนตบคคลเปนสดสวนของเงนลงทน โดยไมรวมคาทดนและทนหมนเวยนดวยกได

3) สทธและประโยชนอน ๆ ตามพระราชบญญตสงเสรม การลงทน พ.ศ. 2520 และทแกไขเพมเตม แตไมรวมถงสทธและประโยชนในการไดรบยกเวนหรอลดหยอนภาษเงนไดนตบคคล คณะกรรมการนโยบายจะพจารณาความเหมาะสมเปนรายกรณตามทเหนสมควร

ผทประสงคจะไดรบสทธและประโยชนใหยนขอเสนอโครงการลงทนตอส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทนตามรปแบบและวธการทส านกงานก าหนด

67

3.2.2 มาตรการทางกฎหมายในการจดการสงแวดลอมของประเทศไทย

จากทไดกลาวขางตนถงมาตรการทางกฎหมายของประเทศไทยในการจดการปญหาสงแวดลอมผานมาตรการบงคบ หรอจะเปนลกษณะการสงเสรม ทงนเพอวตถประสงคใหผทเกยวของ ทกฝายตระหนกถงปญหาดานสงแวดลอม และปญหามลพษและการเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอมมแนวโนมเพมขนผานการบงคบใชทางกฎหมายซงมอยหลากหลายประเภทไมวาจะทางตรงหรอทางออม 4 ประเภท ไดแก 1) การจดเกบภาษทมการก าหนดอตราภาษทแนนอนและตายตว โดยอตราภาษจะคดตอปรมาณของการปลอยของเสย 2) ภาษสงแวดลอมทางออมโดยจะจดเกบจากการใชปจจยการผลตหรอเกบจากปรมาณการบรโภค 3) ภาษอน ๆ ทอาจมผลกระทบตอสงแวดลอมโดยไมเฉพาะเจาะจง เชน ภาษสรรพสามต หรอภาษเงนได และ 4) Earmarked Tax เกดขนโดยมวตถประสงคในการเพมรายรบเพอน าไปใชในการฟนฟสงแวดลอมมากกวาทจะเกบภาษเพอใหมผลกระทบตอราคา

ปจจบนประเทศไทยยงไมมกฎหมายจดเกบภาษสงแวดลอมโดยตรงแตมการจดเกบภาษสรรพสามตในสนคาและบรการบางประเภทสงผลทางออมใหการใชสนคาและบรการทสงผลเสยตอสงแวดลอมลดลง และมการน าเครองมอทางเศรษฐศาสตรเขามา จดการปญหาสงแวดลอมมากขน เชน คาธรรมเนยม และคาปรบบางประเภท ซงมาตรการเหลานจะมผลตอสงแวดลอมโดยไมเฉพาะเจาะจงตอ การลดปรมาณความเสยหายทจะเกดมลพษตอสภาพแวดลอมเนองจากไมไดจดเกบตามปรมาณการปลอยของเสยหรอปรมาณความเสยหายทเกดจากกจกรรมทางเศรษฐกจนน ๆ

3.2.2.1 มาตรการเกยวกบการยกภาษเงนไดนตบคคล ภาครฐไดมมาตรการทางภาษออกมาหลายมาตรการโดยมวตถประสงคทแตกตางกนไป แตไมมมาตรการทางภาษเงนไดนตบคคลทเปนการสรางแรงจงใจสนบสนนใหโรงงานอตสาหกรรมแกไขหรอลดปญหามลพษโดยตรง มเพยงมาตรการทางภาษเงนไดนตบคคลทางออมเทานนทสงผลใหเกดการลดมลพษจากโรงงานอตสาหกรรม

(1) พระราชกฤษฎกาออกตามความในประมวลรษฎากรวาดวยการยกเวนรษฎากร (ฉบบท 598) พ.ศ. 2559 ไดบญญต “ใหยกเวนภาษเงนไดตามสวน 3 หมวด 3 ในลกษณะ 2 แหงประมวลรษฎากรส าหรบเงนไดของบรษทหรอหางหนสวนนตบคคลเปนจ านวนรอยละ 100 ของรายจาย ทจายไปเปนคาจางเพอท าการวจยและพฒนาเทคโนโลยและนวตกรรมใหแกหนวยงานของรฐหรอเอกชน”65 โดยใหยกเวนส าหรบเงนไดของบรษทหรอหางหนสวนนตบคล ตงแตวนท 1 มกราคม พ.ศ. 2558 ถงวนท 31 ธนวาคม พ.ศ. 2562 เพมขนอกรอยละ 100 (รวมเปน 3 เทา) ตามอตราสวนของรายไดของกจการ ทตองน ามารวมค านวณก าไรสทธในรอบระยะเวลาบญชเดยวกน ตามล าดบตอไปน - รอยละหกสบ เฉพาะสวนของรายไดทไมเกนหาสบลานบาท - รอยละเกา เฉพาะสวนของรายไดทเกนหาสบลานบาท แตไมเกนสองรอยลานบาท - รอยละหก เฉพาะสวนของรายไดทเกนสองรอยลานบาท

มาตรการทางภาษเงนไดนตบคคลดงกลาว สบเนองจากรฐบาลมนโยบาย

65 พระราชกฤษฎกาออกตามความในประมวลรษฎาวาดวยการยกเวนรษฏากร (ฉบบท 598) พ.ศ. 2559, มาตรา 4

68

ในการสงเสรมใหภาคเอกชนลงทนดานการวจยและพฒนาเทคโนโลยและนวตกรรมเพมมากขนซงจะสงผลตอการพฒนาเศรษฐกจโดยรวมและชวยยกระดบขดความสามารถในการแขงขนของประเทศสมควรปรบปรงหลกเกณฑการยกเวนภาษเงนไดใหแกบรษทหรอหางหนสวนนตบคคลกรณทมรายจายทไดจายไปเพอการท าวจยและพฒนาเทคโนโลยตามทก าหนดในพระราชกฤษฎกาออกตามความในประมวลรษฎากรวาดวยการยกเวนรษฎากร (ฉบบท 297) พ.ศ. 2539 เพอสงเสรมและจงใจใหภาคเอกชนจดใหมการวจยและพฒนาเทคโนโลยและนวตกรรมใหแกหนวยงานของรฐหรอเอกชนมากยงขน

(2) พระราชกฤษฎกาออกตามความในประมวลรษฎากรวาดวยการยกเวนรษฎากร (ฉบบท 436) พ.ศ. 2548 ไดบญญต “ใหยกเวนภาษเงนไดตามสวน 3 หมวด 3 ในลกษณะ 2 แหงประมวลรษฎากร (ภาษจากบรษทและหางหนสวนนตบคคล) ส าหรบเงนไดทจายเปนคาใชจายเพอการไดมาซงทรพยสนประเภทอปกรณทมผลตอการประหยดพลงงานเพอการปรบเปลยนแทนอปกรณเดมเปนจ านวนรอยละยสบหาของคาใชจายนนเฉพาะในสวนทไมเกนหาสบลานบาทใหแกบรษทและหางหนสวน นตบคคล”66 ซงพระราชกฤษฎกาฉบบดงกวามวตถประสงคเพอสนบสนนใหมการเพมประสทธภาพในการใชพลงงาน ประหยดพลงงาน ดงนน หากบรษทหรอหางหนสวนนตบคคลทเปนโรงงานอตสาหกรรมปรบเปลยนอปกรณทประหยดพลงงานแทนอปกรณเดม ยอมท าใหบรษทหรอหางหนสวนนตบคคลนนไดรบสทธประโยชนทางภาษจากเงนไดทไดจายไปเพอการดงกลาว และยงชวยลดปญหามลพษไดอก ทางหนงดวย

(3) พระราชกฤษฎกาออกตามความในประมวลรษฎากรกรวาดวยการยกเวนรษฎากร (ฉบบท 460) พ.ศ. 2549 ไดบญญต “ใหยกเวนภาษเงนไดตามสวน 3 หมวด 3 ในลกษณะ 2 แหงประมวลรษฎากร ใหแก 1) บรษททมหลกทรพยจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย ตามกฎหมายวาดวยหลกทรพยและตลาดหลกทรพย ส าหรบเงนไดทไดจายเพอการลงทนหรอการตอเดมเปลยนแปลง ขยายออก หรอท าใหดขนซงทรพยสน แตไมใชเปนการซอมแซมใหคงสภาพเดมตาม มาตรา 65 ตร(5) แหงประมวลรษฎากร เปนจ านวนรอยละยสบหาของเงนไดทไดจายไปนน โดยการด าเนนการดงกลาวตองเกยวเนองกบธรกจหลกของกจการและจดท าเปนโครงการทมมลคาตงแตหาลานบาทขนไป ทงน ตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทอธบดกรมสรรพากรประกาศก าหนด เงนไดทไดจายดงกลาวตองจายภายในหารอบระยะเวลาบญชนบแตรอบระยะเวลาบญชทเรมในหรอหลงวนท 1 มกราคม พ.ศ. 2549 เปนตนไป 2) บรษทหรอหางหนสวนนตบคคล ส าหรบเงนไดทไดรบจากการขายทรพยสนประเภทเครองจกรทใชในการประกอบกจการเพอซอเครองจกรใหมทดแทน โดยจะตองไมน ามลคาตนทนสวนทเหลอของเครองจกรทขายมาหกเปนรายจายในการค านวณภาษเงนไดของบรษทหรอหางหนสวน นตบคคล ทงน เฉพาะการขายทไดกระท าในระหวางวนท 1 มกราคม พ.ศ. 2549 ถงวนท 31 ธนวาคม พ.ศ. 2553 และตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทอธบดกรมสรรพากรประกาศก าหนด”67

66 พระราชกฤษฎกาออกตามความในประมวลรษฎากรวาดวยการยกเวนรษฎากร (ฉบบท 436) พ.ศ. 2548, มาตรา 3 67 พระราชกฤษฎกาออกตามความในประมวลรษฎากรวาดวยการยกเวนรษฎากร (ฉบบท 460) พ.ศ. 2549, มาตรา 3

69

พระราชกฤษฎกาฉบบดงกลาวมวตถประสงคเพอเพมประสทธภาพในการผลตสนคาและบรการใหดขน ดงนนหากบรษทหรอหางหนสวนนตบคคลทเปนโรงงานอตสาหกรรมขายเครองจกรเกาและซอเครองจกรใหมทดแทนเครองจกรเดมโดยไมตองน าตนทนทเหลอหกเปนรายจาย ในการค านวณภาษเงนได บรษทหรอหางหนสวนนตบคคลนนยอมไดรบสทธประโยชนทางภาษจากเงนได ทไดรบจากการขายเครองจกรเกา และยงชวยเพมประสทธภาพในการผลตสนคาหรอบรการจากการใชเครองจกรใหม ลดปญหามลพษทเกดขนจากกระบวนการผลตถอเปนมาตรการทางภาษเงนไดนตบคคลทมสวนชวยในการแกไขปญหามลพษทเกดจากโรงงานอตสาหกรรมไดอกทางหนงดวย

(4) พระราชกฤษฎกาออกตามความในประมวลรษฎากรวาดวยการยกเวนรษฎากร (ฉบบท 514) พ.ศ. 2554 ไดก าหนดใหยกเวนภาษเงนไดตามสวน 3 หมวด 3 ในลกษณะ 2 แหงประมวลรษฎากร ใหแกบรษทหรอหางหนสวนนตบคคล ส าหรบก าไรสทธในการด าเนนการโครงการลดการปลอยกาซเรอนกระจกดงน

1) โครงการกลไกการพฒนาทสะอาด ซงจ าหนายคารบอนเครดตประเภท Certified Emission Reductions (CERs) ทไดรบการรบรองการด าเนนโครงการจากองคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก ซงตามหมายความถงองคการบรหารจดการกาซเรอนกระจกตามพระราชกฤษฎกาจดตงองคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน) พ.ศ. 2550 กอนหรอในป พ.ศ. 2555

2) โครงการลดการปลอยกาซเรอนกระจก ซงจ าหนายคารบอนเครดตประเภท Voluntary Emission Reductions (VERs) ทไดขนทะเบยนการด าเนนโครงการจากองคการบรหารจดการกาซเรอนกระจกกอนหรอในป พ.ศ. 2555

ซงในแตละโครงการเฉพาะสวนทเกดจากการจ าหนายคารบอนเครดตไมวาจะกระท าในหรอนอกประเทศเปนเวลาสามรอบระยะเวลาบญชตอเนองกน ทงน ตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทอธบดประกาศก าหนดการยกเวนภาษเงนไดตามวรรคหนง ใหใชส าหรบรอบระยะเวลาบญช ทเรมในหรอหลงวนท 1 มกราคม พ.ศ. 2553 เปนตนไป และใหเรมนบรอบระยะเวลาบญชแรก ดงตอไปน

- ส าหรบโครงการกลไกการพฒนาทสะอาด ซงจ าหนายคารบอนเครดตประเภท Certified Emission Reductions (CERs) ตอเมอคณะกรรมการบรหารกลไกการพฒนาทสะอาด แหงสหประชาชาตใหการรบรอง

- ส าหรบโครงการลดการปลอยกาซเรอนกระจก ซงจ าหนายคารบอนเครดตประเภท Voluntary Emission Reductions (VERs) ตอเมอองคการบรหารจดการกาซเรอนกระจกไดออกใบรบรองการจ าหนายคารบอนเครดต

(5) พระราชกฤษฎกาออกตามความในประมวลรษฎากรวาดวยการยกเวนรษฎากร (ฉบบท 532) พ.ศ. 2554 ไดก าหนดใหยกเวนภาษเงนไดตามสวน 2 และสวน 3 หมวด 3 ในลกษณะ 2 แหงประมวลรษฎากร ส าหรบเงนไดเทาทจายเปนคาใชจายเพอการไดมาซงทรพยสนประเภทวสดอปกรณ หรอเครองจกรทมผลตอการประหยดพลงงาน แตไมรวมถงยานพาหนะและวสด อปกรณหรอเครองจกรทใชกบยานพาหนะ เปนจ านวนไมเกนรอยละยสบหาของคาใชจายนน ใหแก

70

(1) บคคลธรรมดา ในสวนทเปนเงนไดพงประเมนตามมาตรา 40 (5) (6) (7) หรอ (8) แหงประมวลรษฎากร ซงตองเสยภาษเงนไดตามมาตรา 48 (1) แหงประมวลรษฎากร

(2) บรษทจ ากด (3) บรษทมหาชนจ ากด (4) หางหนสวนนตบคคล

ทรพยสนประเภทวสด อปกรณ หรอเครองจกรทมผลตอการประหยดพลงงาน ตองเปนทรพยสนทไมเคยผานการใชงานซงไดซอมาและอยในสภาพพรอมใชงานไดตามประสงคตงแตวนท 1 มกราคม พ.ศ. 2554 ถงวนท 31 ธนวาคม พ.ศ. 2555 โดยไดรบการรบรองจากกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงานวาเปนวสด อปกรณ หรอเครองจกรทมผลตอการประหยดพลงงาน ภายใน วนท 31 ธนวาคม พ.ศ. 2555 และตองไมมลกษณะตองหามดงตอไปน

(1) เปนทรพยสนทไดรบสทธประโยชนหรออยระหวางการพจารณาขอรบ สทธประโยชนสนบสนนจากสวนราชการ ไมวาโดยทางตรงหรอโดยทางออม เพอการสงเสรมการลงทนดานอนรกษพลงงาน

(2) เปนทรพยสนทน าไปใชในกจการทไดรบการยกเวนภาษเงนไดนตบคคลตามกฎหมายวาดวยการสงเสรมการลงทน ไมวาทงหมดหรอบางสวน

(3) เปนทรพยสนทเกดจากรายจายซงไดจายไปเปนคาจางเพอท าการวจย และพฒนาเทคโนโลยใหแกหนวยงานของรฐหรอเอกชนตามพระราชกฤษฎกาออกตามความในประมวลรษฎากร วาดวยการยกเวนรษฎากร (ฉบบท 297) พ.ศ. 2539

(4) เปนทรพยสนทเกดจากรายจายตามมาตรา 65 ตร (5) แหงประมวลรษฎากรและไดรบยกเวนภาษเงนไดตามมาตรา 3 (1) แหงพระราชกฤษฎกาออกตามความในประมวลรษฎากร วาดวยการยกเวนรษฎากร (ฉบบท 460) พ.ศ. 2549

ทรพยสนประเภทวสด อปกรณ หรอเครองจกรทมผลตอการประหยดพลงงาน ตองหกคาสกหรอและคาเสอมราคาเปนระยะเวลาไมนอยกวาหาป นบแตวนททรพยสนนนอยในสภาพพรอมทจะใชงานไดตามประสงค

(6) พระราชกฤษฎกาออกตามความในประมวลรษฎากร วาดวยการยกเวนรษฎากร (ฉบบท 598) พ.ศ. 2559 ไดก าหนดใหนตบคคลสามารถหกคาใชจายได 3 เทา ส าหรบรายจายทไดจายไปเปนคาจางเพอท าการวจยและพฒนาเทคโนโลยแตตองไมเกนรอยละของรายไดหรอยอดขายทตองน ามารวมค านวณก าไรสทธกอนหกรายจายใดในรอบระยะเวลาบญชโดยระยะเวลาการบงคบใชตงแตวนท 1 มกราคม พ.ศ. 2558 ถงวนท 31 ธนวาคม พ.ศ. 2562 โดยมรายละเอยดของมาตรการ ดงน

ขน รายไดบรษท (ลานบาท) รอยละ 1 1 - 50 60 2 51 - 199 9 3 มากกวา 200 6

71

(7) พระราชกฤษฎกาออกตามความในประมวลรษฎากร วาดวยการยกเวนรษฎากร (ฉบบท 604) พ.ศ. 2559 ไดก าหนดใหหกรายจายเปนจ านวน 2 เทาของรายจายเพอการลงทนในทรพยสน หรอการตอเตม เปลยนแปลง ขยายออก หรอท าใหดขนซงทรพยสนทเกยวเนองกบกจการ แตไมใชเปน การซอมแซมใหคงสภาพเดม ส าหรบทรพยสนดงตอไปน 1) เครองจกร สวนประกอบ อปกรณ เครองมอ เครองใช เครองตกแตง และเฟอรนเจอร 2) โปรแกรมคอมพวเตอร 3) ยานพาหนะ 4) อาคารถาวร แตไมรวมถงทดนและอาคารถาวรทใชเพอการอยอาศย ทงน ส าหรบรายจายทไดจายไปตงแตวนท 3 พฤศจกายน พ.ศ. 2558 ถงวนท 31 ธนวาคม พ.ศ. 2559 ซงมาตรการดงกลาวคณะรฐมนตรไดมมต เมอวนท 24 มกราคม พ.ศ. 2560 เหนชอบขยายเวลามาตรการภาษเพอสงเสรมการลงทนในประเทศตามทกระทรวงการคลงเสนอออกไปอก 1 ป ตงแตวนท 1 มกราคม พ.ศ. 2560 – 31 ธนวาคม พ.ศ. 2560โดยม การปรบเงอนไขบางสวนในเรองของจ านวนการหกรายจายจากเดม 2 เทา เหลอ 1.5 เทา

3.2.2.2 ภาษสรรพสามตนอกจากเปนมาตรการทางกฎหมาย ภาษสรรพสามตยงเปนมาตรการทางภาษทสรางแรงจงใจ (Tax Incentive) แกผประกอบการโรงงานอตสาหกรรมทลดมลพษไดด เพราะการใชมาตรการทางภาษสรรพสามตจดเกบเพอแกไขปญหามลพษ ถาเปนมาตรการลงโทษผกอมลพษ (Tax Penalty) เพยงดานเดยวยอมไมบรรลผลตามหลกการ “ผกอมลพษตองเปนผจาย” (Polluter Pays Principle : PPP) มาตรการดานแรงจงใจทางภาษ (Tax Incentive)

(1) ประกาศกระทรวงการคลง เรอง ลดอตราและยกเวนภาษสรรพสามต (ฉบบท 45) 68 ทออกตามความในพระราชบญญตภาษสรรพสามตสามารถแกไขปญหามลพษดวยการบญญตใหมการคน ยกเวน ลดหยอน และลดอตราภาษ ใหแกผทไมกอใหเกดมลพษ เชน กรณสนคาแบตเตอรไดก าหนดให ลดอตราภาษใหแกผประกอบการอตสาหกรรมทผลตแบตเตอรทใชวตถดบหรอสวนประกอบในการผลตจากแบตเตอรทเสยภาษสรรพสามตแลวมาท าการผลตแบตเตอรใหมจะลดอตราภาษใหเหลอรอยละ 5 ซงอตราภาษสงสดทจดเกบคออตรารอยละ 30 ซงก าหนดในประกาศกระทรวงการคลง เรอง ลดอตรา และยกเวนภาษสรรพสามต (ฉบบท 42)

(2) ประกาศกระทรวงการคลง เรอง ลดอตรา และยกเวนภาษสรรพสามต (ฉบบท 62) 69 การลดอตราและยกเวนภาษสรรพสามต ส าหรบรถจกรยานยนต 4 จงหวะใหจดเกบใน อตราตามมลคารอยละ 3 สวน รถจกรยานยนต 2 จงหวะในอตราตามมลคารอยละ 5 และยกเวนภาษ ส าหรบรถจกรยานยนตประเภทอน ๆ ซงอตราการจดเกบสงสดจะเกบอยทอตรารอยละ 30

(3) ระเบยบกรมสรรพสามตวาดวยการขอยกเวนภาษสรรพสามตส าหรบ กาซธรรมชาตเหลว (เอน.จ.แอล) และกาซเหลวทคลายกนทน าไปเขาขบวนการกลนน ามนในโรงกลนน ามน พ.ศ. 253570 ก าหนดใหมการยกเวนภาษสรรพสามตส าหรบกาซธรรมชาตเหลว (เอนจแอล : Natural

68 ประกาศกระทรวงการคลง เรอง ลดอตราและยกเวนภาษสรรพสามต (ฉบบท 45) ลงวนท 25 มถนายน 2540 69 ประกาศกระทรวงการคลง เรอง ลดอตรา และยกเวนภาษสรรพสามต (ฉบบท 62 ) ลงวนท 6 พฤศจกายน 2544 70 ระเบยบกรมสรรพสามตวาดวยการขอยกเวนภาษสรรพสามตส าหรบกาซธรรมชาตเหลว (เอน.จ.แอล) และ

กาซเหลวทคลายกนทน าไปเขาขบวนการกลนน ามนในโรงกลนน ามน พ.ศ. 2535

72

Gas Liquefied) และกาซเหลวทคลายกนทน าไปเขาขบวนการกลนน ามนในโรงกลนน ามน แทนทจะปลอยกาซนนในชนบรรยากาศกอเกดปญหามลพษทางอากาศ

(4) ประกาศกรมสรรพสามต เรอง หลกเกณฑ วธการและเงอนไขการยกเวนภาษส าหรบรถยนตหรอรถจกรยานยนตตนแบบทน าไปวจย พฒนา หรอทดสอบสมรรถนะ โดยก าหนดใหรถยนตหรอรถจกรยานยนตทผลตหรอน าขามาโดยมวตถประสงคเพอน าไปวจย พฒนา หรอทดสอบสมรรถนะ ทไมเคยมการจ าหนายในทองตลาดเปนการทวไป และไมเคยไดรบการยกเวนภาษสรรพสามต มากอน หรอเคยไดรบยกเวนภาษสรรพสามตมาแลว แตไดยตการวจย พฒนา หรอทดสอบสมรรถนะ

(5) ประกาศกระทรวงการคลง เรอง ลดอตราและยกเวนภาษสรรพสามต (ฉบบท 109) ทก าหนดใหกรมสรรพสามตจดเกบภาษรถยนตโดยอางองจากการปลอยกาซคารบอนไดออกไซด (Co2) แทนการวดจากประเภทและขนาดความจเครองยนตซงจะชวยกระตนใหผบรโภคตระหนกถงสงแวดลอมมากขน โดยสามารถแบงประเภทรถยนตตามตารางแสดงรายการสทธประโยชนทางภาษสรรพสามต ไดดงน ตารางท 1 ตารางสรปสทธประโยชนทางภาษตามประกาศกระทรวงการคลง เรอง ลดอตราและยกเวนภาษสรรพสามต ฉบบท 109

กลมรถยนตนง

เครองยนตความจกระบอกสบไมเกน 3,000 CC

เครองยนตความจกระบอกสบเกน 3,000 CC

อตราใหม คดตามอตราการปลอยกาซคารบอนไดออกไซด

≤100 g/km

>100-150 g/km

>150-200 g/km

>200 g/km

รถยนตนงทวไป 30 30 35 40 50 รถยนต E20 30 30 35 40 50 รถยนต E85 25 25 30 35 50 รถยนต NGV 25 25 30 35 50 รถยนต Hybrid 10 20 25 30 50 รถยนตนงดดแปลง ไมเปลยนแปลง 50

รถยนต ECO car ≤100 g/km (ใช E85)

≤100 g/km (ไมใช E85)

>100-120 g/km

12 14 17 รถยนตแบบพลงงานไฟฟา ไมเปลยนแปลง รถยนตแบบเซลลเชอเพลง ไมเปลยนแปลง รถ 3 ลอ ขนาดไมเกน 250 CC ไมเปลยนแปลง เครองยนตความจกระบอกสบไมเกน 3,250 CC

รถยนตนงทมกระบะ ≤200 g/km >200 g/km เครองยนตความจกระบอกสบเกน 3,250 CC

12 15 50

73

กลมรถยนตนง

เครองยนตความจกระบอกสบไมเกน 3,000 CC

เครองยนตความจกระบอกสบเกน 3,000 CC

อตราใหม คดตามอตราการปลอยกาซคารบอนไดออกไซด

≤100 g/km

>100-150 g/km

>150-200 g/km

>200 g/km

รถยนตนงกงบรรทก 25 30

กลมรถยนตกระบะ เครองยนตความจกระบอกสบไมเกน 3,250 CC เครองยนตความจกระบอกสบ

เกน 3,320 CC ≤200 g/km >200 g/km

รถยนตกระบะทไมมพนทใสสมภาระดานหลงคนขบ

3 5 50

รถยนตกระบะทมพนทใสสมภาระดานหลงคนขบ

5 7 50

ทมา: รวบรวมจากประกาศกระทรวงการคลง ณ วนท 1 พฤษภาคม 2560 ซงตามประกาศกรมสรรพสามต เรอง หลกเกณฑ และเงอนไขของรถยนตนง

ทไดรบการลดอตราภาษสรรพสามต ไดก าหนดหลกเกณฑส าหรบรถยนตนงทมความจกระบอกสบไมเกน 3,000 ลกบาศกเซนตเมตรทไดรบการลดอตราภาษสรรพสามตจะตองยนเอกสารแสดงปรมาณการปลอยกาซคารบอนไดออกไซด เพอใชในการก าหนดอตราภาษทจะตองเสย ดงน

1. กรณทผลตในราชอาณาจกร ใหผมหนาทเสยภาษยนปายทระบขอมลรถยนตตามมาตรฐานสากล และใบแจงอตราการปลอยกาซคารบอนไดออกไซด และอตราการใชพลงงานตอเจาพนกงานสรรพสามต ณ ส านกงานสรรพสามตพนททโรงอตสาหกรรมตงอย

2. กรณผลตในเขตปลอดอากร คลงสนคาทณฑบนประเภทโรงผลตสนคาตามกฎหมายวาดวยศลกากร หรอเขตประกอบการเสร ใหผเสยภาษยนปายทระบขอมลรถยนตตามมาตรฐานสากล และใบแจงอตราการปลอยกาซคารบอนไดออกไซด และอตราการใชพลงงาน ตอเจาหนาทศลกากร ณ ส านกงานศลกากรทมการตรวจปลอย และช าระภาษกอนการตรวจปลอยพนจากอารกขาศลกากร

3. กรณรถยนตใหมส าเรจรปทน าเขาจากตางประเทศใหผเสยภาษยนปายทระบขอมลรถยนตตามมาตรฐานสากล และใบแจงอตราการปลอยกาซคารบอนไดออกไซด และอตราการใชพลงงานตอเจาหนาทศลกากร ณ ส านกงานศลกากรทมการตรวจปลอย และช าระภาษกอนการตรวจปลอยพนจากอารกขาศลกากร

กรณเปนรถยนตทมยหอ รน แบบ และ Model Code เดยวกนกบรถยนตทเคยไดรบการตรวจวดปรมาณการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดทระบในเวบไซต www.car.go.th ใหผมหนาทเสยภาษแสดงปรมาณการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดของรถยนตทเคยไดรบการตรวจวดตามทระบไวดงกลาวเพอใชในการก าหนดอตราภาษกได หากไมมเอกสารดงกลาว ผมหนาทเสยภาษจะยน

74

หนงสอรบรองหรอเอกสารแสดงปรมาณการปลอยกาซคารบอนไดออกไซด จากผผลตของประเทศทเปนแหลงก าเนด ผลต หรอประกอบ ทส านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมหรอหนวยงานทส านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมรบรอง หรอในกรณทไมมเอกสารตามทกลาวมาใหผมหนาทเสยภาษ ไมประสงคจะยนเอกสารตามทกลาว ใหยนเอกสารทแสดงปรมาณการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดทวดไดตามหลกเกณฑทระบในขอก าหนด UN Reg 101 Rev2 หรอระดบทสงกวา

4. รถยนตทใชแลวทน าเขาจากตางประเทศ ใหผมหนาทเสยภาษแสดงปรมาณการปลอยกาซคารบอนไดออกไซด ตามทปรากฏในคมอผใชรถยนตของรถยนตรนนน ๆ จากผผลตหรอจากเวบไซตของผผลต หรอหนงสอรบรองจากผผลต พรอมทงช าระคาภาษและวางประกนเพมเตมจนเตมจ านวนตามอตราภาษทก าหนดในพกดภาษสรรพสามต

(6) ประกาศกระทรวงการคลง เรอง ลดอตราภาษสรรพสามต (ฉบบท 138) ทไดก าหนดใหลดอตราภาษสรรพสามตเพอสงเสรมการผลตยานยนตทขบเคลอนดวยพลงงานไฟฟา ในประเทศไทยเพอประโยชนแกการเศรษฐกจของประเทศโดยอาศยอ านาจตามความในมาตรา 103 แหงพระราชบญญตภาษสรรพสามต รฐมนตรวาการกระทรวงการคลงโดยอนมตของคณะรฐมนตรจงออกประกาศไวดงน

1) รถยนตนงกงบรรทก (Pick- up Passenger Vehicle: PPV) ทมความจกระบอกสบไมเกน 3,250 ลกบาศกเซนตเมตร และเปนรถยนตแบบผสมทใชพลงงานเชอเพลงและไฟฟา (Hybrid Electric Vehicle) ซงปลอยกาซคารบอนไดออกไซดไมเกน 175 กรม/กโลเมตรไดรบการลดอตราภาษสรรพสามตลง เหลอรอยละ 23 ทงน รถยนตดงกลาวตองมคณลกษณะมาตรฐานความปลอดภยและเปนไปตามหลกเกณฑและเงอนไขทอธบดประกาศก าหนด

2) รถยนตนงทมกระบะ (Double Cab) ทมความจกระบอกสบไมเกน 3,250 ลบ.ซม. และเปนรถยนตแบบไฮบรด (Hybrid Electric Vehicle) ไดรบการลดอตราภาษสรรพสามตลง เหลอรอยละ 10 ทงน รถยนตดงกลาวตองมคณลกษณะมาตรฐานความปลอดภยและเปนไปตามหลกเกณฑและเงอนไขทอธบดประกาศก าหนด

3)ใหรถยนตนงแบบไฮบรดทมความจกระบอกสบไมเกน 3,000 ลบ.ซม. ไดรบการลดอตราภาษสรรพสามตลงกงหนงของอตราภาษทไดรบการลดอตราภาษสรรพสามตตามบญชทายประกาศกระทรวงการคลง เรองลดอตราและยกเวนภาษ สรรพสามต (ฉบบท 27)

4) ใหรถยนตนงแบบพลงงานไฟฟา (Electric Powered Vehicle) ไดรบการลดอตราภาษสรรพสามตลงเหลอรอยละ 2

ส าหรบผทจะไดรบการลดอตราภาษสรรพสามตส าหรบรถยนตไฮบรดหรอรถยนตพลงงานไฟฟา จะตองไดรบบตรสงเสรมการลงทน ตามมาตรการสงเสรมการลงทนผลตรถยนต ทขบเคลอนดวยพลงงานไฟฟาจากส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน(บโอไอ) และตองยนหนงสอแจงความประสงคขอรบการลดอตราภาษสรรพสามต และท าขอตกลงกบกรมสรรพสามตกอนเรมการผลตรถยนตดงกลาว ภายในวนท 31 ธ.ค.2563 ตงแตปท 5 นบแตวนทลงนามในขอตกลงกบกรมสรรพสามต

75

จนถงวนท 31 ธ.ค.2568 รถยนตไฮบรดหรอรถยนตแบบพลงงานไฟฟาทผลตทกคน ตองใชแบตเตอร ทผลตหรอประกอบจากผทไดรบบตรสงเสรมการลงทนจากบโอไอประเภทลเธยมไอออน หรอนกเกลเมทลไฮไดรด หรอแบตเตอรประเภทอนทใหพลงงานจ าเพาะโดยน าหนกทสงกวาประเภทลเธยมไอออน หรอนกเกลเมทลไฮไดรด ทงน การลดอตราภาษสรรพสามตของรถยนตไฮบรดหรอรถยนตแบบพลงงานไฟฟาใหมผลใชบงคบตงแตวนท 20 มถนายน 2560 จนถงวนท 31 ธ.ค.2568

(7) ประกาศกระทรวงการคลง เรอง ลดอตราภาษสรรพสามต (ฉบบท 137) ก าหนดให - น ามนเชอเพลงส าหรบเครองบนไอพนทน าไปใชเปนเชอเพลงส าหรบอากาศยานในประเทศทเขาหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทอธบดประกาศก าหนดไดรบการลดภาษสรรพสามตจากอตราตามมลคารอยละ 34 คดตามปรมาณหนวยละ 4 บาท ลดเหลอรอยละ 23 หนวยละ 3 บาท - น ามนหลอลน และน ามนทคลายกนโดยคดอตราตามมลคารอยละ 42 และตามปรมาณหนวยละ 10 บาท ลดเหลอเปนตามมลคารอยละ 0 และหนวยละ 5 บาท

จากทกลาวมาขางตน ภาษสรรพสามตจงเปนมาตรการทางกฎหมายทส าคญในการแกไขปญหามลพษ เปนภาษทจดเกบเพอควบคมการผลตสนคาทกอมลพษ รวมถงเปนภาษทสรางแรงจงใจ แกผประกอบการผลตในการน ากระบวนการผลตเทคโนโลยชนสงมาใชผลตสนคาทไมกอใหเกดมลพษหรอลดมลพษเพอประโยชนตอสงคมโดยสวนรวม เพอใหเขาใจในภาพรวมของมาตรการทางกฎหมายทใชในการจดการมลพษในแตละประเภทไมวาจะเปนมลพษทางอากาศ ทางน า หรอมลพษทเกดจากขยะมลฝอย สารพษ หรอของเสยอนตราย

บทท 4 กฎหมายและมาตรการจงใจทเกยวของในทางภาษเพอสงเสรมธรกจสเขยวของตางประเทศ

ในบรบทระหวางประเทศ การใชภาษเพอจดการกบปญหาสงแวดลอมเปนประเดนท

นานาประเทศใหความสนใจในการน ามาบงคบใชเพอวตถประสงคในการปรบเปลยนพฤตกรรมของสงคมและสงเสรมการรกษาสงแวดลอมทย งยน ตวอยางของการใชภาษสงแวดลอมในตางประเทศ เชน การจดเกบภาษคารบอนจาก Fossil Fuels และการเกบภาษจากผลตภณฑอนตรายทสงผลรายตอสงแวดลอม เปนตน

ทงน จากการศกษาพบวา การใชภาษเพอจดการปญหาสงแวดลอมไดรบการยอมรบจากองคกรระหวางประเทศ และประเทศตาง ๆ มาเปนเวลานาน โดยองคกรระหวางประเทศ เชน ธนาคารโลก (World Bank) กองทนการเงนระหวางประเทศ (International Monetary Fund : IMF) องคการเพอ ความรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนา (Economic Co-operation and Development : OECD) และสหภาพยโรป (European Commission) ไดเหนตรงกนวา ภาษสงแวดลอมจะสงผลในทางบวกไมเพยงตอเศรษฐกจแตจะกอใหเกดการพฒนานวตกรรมในรปแบบใหมเพอใชแกปญหาสงแวดลอม นอกจากน ในแงของการแขงขน หลกการในเรองกอมลพษเปนผจาย (Polluter Pays Principle : PPP) และหลกการ ในใชเครองมอนโยบายสาธารณะ (Policy Instrument)71 ในการก าหนดมาตรการหรอแนวทางในการจดการปญหาสงแวดลอมผานนโยบายสาธารณะในรปแบบตาง ๆ ซงตอมาหลกการดงกลาวนเปนพนฐานส าคญในการใชมาตรการทางเศรษฐศาสตร (Economic Instruments) เพอแกไขปญหาสงแวดลอมจะสะทอนตนทนทแทจรงในการผลตของผประกอบการแตละราย ดงนน จงสงผลใหในเวลาตอมาไดมการก าหนดนยามค าวาภาษสงแวดลอม โดย The United Nations System of Environmental-Economic Accounting72 วา เปนภาษทเกบจากขอเทจจรงของหนวยทสามารถตรวจสอบไดทางกายภาพ (Physical Unit) ซงขอเทจจรงทางกายภาพทตรวจสอบไดถงปรมาณและจ านวนของของเสยนนจะตองสงผลเสยตอสงแวดลอมไมวาทางใดทางหนง ซงนยามดงกลาว ไดถกบรรจไวในกฎระเบยบของสหภาพยโรปท EU No 691/2011 On European Environmental Accounts ในเวลาตอมา อยางไรกด จากนยามดงกลาวอาจท าใหเกดการตงขอสงสยวา หากเปนมาตรการภาษท ไมมการจดเกบภาษในทางกายภาพ แตใชมาตรการจงใจทางภาษ (Tax Incentive) ยงอยในนยาม ภาษสงแวดลอมหรอไม โดยในประเดนจากการศกษาพบวา การวดการจดเกบภาษของแตละประเทศ ในเชงสถตนนจะตองใชตวเลขในการจดเกบเพอประเมนขอมลการจดเกบภาษของประเทศตาง ๆ ดงนน แมมาตรการจงใจทางภาษจะไมสามารถน าเปนขอมลเปรยบเทยบในทางสถตการจดเกบภาษของแตละประเทศได แตยงคงเปนมาตรการในรปแบบหนงทอยในนยามของภาษสงแวดลอม

71 OECD Economic Instruments in Environmental Policy: Lesson from the OECD and their relevance to

developing countries http://www.oecd.org/dev/1919252.pdf 72 SEEA 2012 UN

78

จากการศกษารปแบบของภาษสงแวดลอมทใชในตางประเทศ สามารถแบงไดเปน 2 รปแบบหลก คอ ภาษสงแวดลอมประเภททมการจดเกบเปนตวเงนไมวาจะประเมนจากปรมาณการปลอยของเสยของผกอมลพษหรอประเมนจากการคามลพษทประกอบอยในสนคาหรอผลตภณฑ และภาษสงแวดลอมประเภทใชมาตรการจงใจเพอใหผปลอยมลพษลดปรมาณมลพษหรอปรบเปลยนพฤตกรรม ทมผลเสยตอสงแวดลอม โดยในทางปฏบตของประเทศตาง ๆ มาตรการจงใจทางภาษยงคงเปน อกทางเลอกหนงทผวางนโยบายมกน ามาปรบใชคกบภาษสงแวดลอมประเภทการจดเกบ ดงนน ในบทน คณะผวจยไดศกษาและรวบรวมตวอยางของกฎหมายภาษสงแวดลอมทปรบใชในตางประเทศ โดยจากการศกษาพบวา ประเทศในกลมสหภาพยโรปมกฎหมายสงแวดลอมทมความหลากหลายและมการปรบใชอยางมประสทธภาพ โดยเฉพาะอยางยงกฎหมายของประเทศสวตเซอรแลนด นอกจากน คณะผวจยไดศกษากฎหมายของประเทศในแถบเอเชย เชน ประเทศสาธารณรฐประชาชนจน ประเทศญปน และประเทศสงคโปร เนองจากประเทศเหลานมกฎหมายทเกยวของกบการจดการสงแวดลอมทชดเจน และมมาตรการจงใจในการจดการสงแวดลอมทหลากหลาย อกทงเปนประเทศทมชอเสยงดานการสงเสรมสงแวดลอมดวย

4.1 กฎหมายภาษสงแวดลอมในตางประเทศ 4.1.1 สหภาพยโรป

ส าหรบสหภาพยโรป ในป พ.ศ. 2533 ไดมการเสนอในทประชมสหภาพยโรปใหน าหลกภาษคารบอนและภาษพลงงานใหเปนสวนหนงของกฎหมายกลางทมผลบงคบใชกบทกประเทศในยโรป โดยขอเสนอดงกลาวไมเปนผลส าเรจ อนเปนทมาใหแตละประเทศตองปรบกฎหมายภาษภายในของแตละประเทศใหรองรบนโยบายเรองสงแวดลอม อยางไรกด ประเทศในกลมสหภาพยโรปบางประเทศยงคงใหความส าคญกบมาตรการภาษสงแวดลอม จงไดเรมน าหลกการของภาษสงแวดลอมมาปรบใชโดยเปน สวนหนงของมาตรการปฏรปกฎหมายภาษ เชน กลมประเทศนอรดก (อนไดแก ประเทศเดนมารก ประเทศฟนแลนด ประเทศไอซแลนด ประเทศนอรเวย และประเทศสวเดน) และประเทศเนเธอรแลนด เปนกลมประเทศแรกทไดเรมใชมาตรการภาษเพอจดการกบปญหาสภาพแวดลอม73 โดยมาตรการทปรบใชคอ การเกบภาษในหมวดพลงงานและสนคาบางอยางทมองคประกอบหรอผานกระบวนการทกอใหเกด กาซคารบอน (Energy Taxes or Energy Taxes Based Partly on Carbon Content) หลงจากนนไมนาน ประเทศอน ๆ ในสหภาพยโรป เชน สหราชอาณาจกร ประเทศฝรงเศส ประเทศเยอรมน ประเทศอตาล และประเทศสวตเซอรแลนด จงไดเรมปรบใชภาษในหมวดพลงงานและภาษคารบอนตามมา74 ซงในทางปฏบตแมประเทศในสหภาพยโรปสวนใหญจะมภาษสงแวดลอมในหมวดพลงงานและคารบอน

73 http://www.carbontax.org/progress/where-carbon-is-taxed/. See Consumption tax trends VAT/GST, Excise and Environmental taxes by Organization for Economic Co-operation and Development (OECD), Published by OECD Publishing, 2001

79

แตสหภาพยโรปเองยงไมสามารถก าหนดมาตรฐานกลางรวมกนในการจดเกบภาษจากพลงงานและเชอเพลงในรปแบบตาง ๆ ได ดงนน คณะกรรมาธการยโรปจงมเพยงคมอทใชเปนแนวทางส าหรบประเทศสมาชก ในการจดเกบภาษสงแวดลอมจากผประกอบการทปลอยของเสยออกสชนบรรยากาศ75

อยางไรกด แนวทางการใชภาษสงแวดลอมในสหภาพยโรปไดมการพฒนาเรอยมา จนกระทงในป พ.ศ. 2553 สหภาพยโรปจงไดน านยามภาษสงแวดลอมทก าหนดโดย United Nations System of Environmental-Economic Accounting มาบญญตไวในกฎระเบยบทวาดวยสงแวดลอม หรอ EU Regulation No.691/2011 โดยก าหนดวา ภาษสงแวดลอม คอ ภาษทเกบจากขอเทจจรงของหนวยทสามารถตรวจสอบไดทางกายภาพ (Physical Unit) ซงขอเทจจรงทางกายภาพทตรวจสอบไดถงปรมาณและจ านวนของของเสยนนจะตองสงผลเสยตอสงแวดลอมไมวาทางใดทางหนง76 โดยการจดเกบภาษสงแวดลอมในสหภาพยโรปนน อาจจ าแนกได ตามกลมของกจกรรมตาง ๆ โดยสามารถแบงไดเปนสกลมหลก อนไดแก คอ กลมพลงงาน การเดนทางขนสง การปลอยมลพษ และกลมการใชทรพยากร77 แนวคดเรองการใชภาษเพอจดการปญหาสงแวดลอมในสหภาพยโรปมการพฒนาเรอยมา จนกระทงในปจจบนปรากฎในแผนนโยบายสหภาพยโรป 2020 (Europe 2020 Strategy and Policy) โดยระบวา สหภาพยโรปจะด าเนนนโยบายปฏรปภาษสงแวดลอม (Environmental Tax Reform : ETR) ซงจากการศกษาในเบองตนพบวา สหภาพยโรปใหความส าคญกบหลกการทส าคญสามประการในการปฏรปภาษสงแวดลอม อนไดแก หลกการในเรองเครองมอทางการตลาด (Market-Based Instruments : MBIs)78 หลกการผลกภาระทางภาษ (Tax-Shifting) และหลกการการผลกดนใหเกดการพฒนาทางเทคโนโลย (Technological Innovation) ส าหรบหลกการในเรองเครองมอทางการตลาดและหลกการผลกดนใหเกดการพฒนาทางเทคโนโลยนน สหภาพยโรปมกน ามากลาวถงในบรบททใกลเคยงกน กลาวคอ แนวนโยบาย ในปจจบนมกมการสงเสรมใหผประกอบการพฒนาเทคโนโลยทชวยในการลดปรมาณมลพษทปลอยออกสสภาพแวดลอม อยางไรกด ในทางปฏบต รปแบบของมาตรการจงใจ สหภาพยโรปไดก าหนดใหเปนนโยบายประเภททสมาชกสามารถก าหนดเองไดตามความเหมาะสม (Non-Binding Measure) ทงน เพอใหบรรลวตถประสงคในการแกปญหาสงแวดลอมทอาจมความแตกตางตามขอเทจจรงของแตละประเทศ เชน ในหมวดพลงงาน มการระบเพยงแคใหประเทศสมาชกตองมการก าหนดกฎระเบยบหรอแนวนโยบายใด ๆ

74 Andersen, Prof. Mikael Skou (2010). "Europe's experience with carbon-energy taxation". SAPIENS. 3 (2). Retrieved 2011-08-24.

75 Kanter, James (22 June 2010). "Europe Considers New Taxes to Promote 'Clean' Energy". The New York Times.

76 EU Regulation 691/2011 77 http://ec.europa.eu/eurostat/web/environment/environmental-taxes 78 เครองมอทางการตลาด (Market-Based Instrument) มลกษณะใกลเคยงกนกบเครองมอทางเศรษฐศาสตร

(Economic Instruments) โดยแตละประเทศและต าราบางเลมอาจใชค าทแตกตางกน โดยในสหภาพยโรปจะเรยกวาเครองมอทางการตลาด

80

ทสงเสรมเพอใหเกดการประหยดพลงงานของโรงไฟฟา (Incentives for Grid Operators) และเกดการใชพลงงานทดแทน (Renewable Energy)79 ทงน ในสวนของวธการสงเสรม สหภาพยโรปไดระบวธการไว เปนแนวทาง อนไดแก การใหสทธประโยชนในการหกลดหยอนหรอยกเวนภาษ และการใหเงนชวยเหลอประเภทใด ๆ กบผประกอบการทลงทนในการประกอบธรกจในหมวดประหยดพลงงาน

4.1.2 ประเทศสวตเซอรแลนด

ประเทศสวตเซอรแลนดเปนประเทศหนงในสหภาพยโรปทใหความส าคญอยางยง

กบปญหาสงแวดลอม โดยมการออกกฎหมายทงทมลกษณะเปนการควบคม จ ากดการปลอยมลพษตอ

สงแวดลอม ไมวาจะเปนการก าหนดมาตรฐานควบคมการปลอยมลพษทางอากาศ ขยะ หรอดน รวมถง

มการออกมาตรการจงใจทางภาษใหกจการหรอผปลอยมลพษลดการปลอยมลพษสสงแวดลอม เพอเปน

การปองกนและยบย งปญหาสงแวดลอมไมใหลกลามบานปลายในอนาคต

กฎหมายของประเทศสวตเซอรแลนดทมใชในการควบคม จ ากดการปลอยมลพษ

และมการก าหนดมาตรการจงในทางภาษรวมอยดวย คอ กฎหมายคมครองสงแวดลอม (Environment

Protection Act : EPA) กฎหมาย EPA ไดมการใชบงคบครงแรกในป ค.ศ. 1983 โดยมวตถประสงคเพอ

คมครองมนษย สตว พช และทอยอาศยไมไดรบอนตรายหรอถกรบกวน โดยกฎหมายฉบบนไดน าหลก

Polluter Pays Principle มาใชบงคบ กลาวคอ ผใดทปลอยมลพษ หรอมการกระท าตามทก าหนดในกฎหมาย

จะตองถกเรยกเกบภาษ โดยกฎหมาย EPA มสาระส าคญสรปได ดงน

4.1.2.1 ก าหนดใหน ากฎหมาย EPA มาใชบงคบกบระเบยบเรองผลกระทบทาง

สงแวดลอมส าหรบมลภาวะทางอากาศ เสยง ความสนสะเทอน รงส (Regulation on the Environmental

Effects of Air Pollution, Noise, Vibrations and Radiation) โดยก าหนดใหกจการหรอผปลอยมลพษจะตอง

ปฏบตตามหลกเกณฑทก าหนดในกฎหมายฉบบนดวย80

4.1.2.2 ก าหนดบทนยามทเกยวของกบสงแวดลอม เพอใชควบคมการกระท าทม

ผลกระทบตอสงแวดลอม เชน

(1) “มลพษทางอากาศ” หมายความวา การเปลยนแปลงของอากาศธรรมชาต

จากควน เขมา ฝ น กาซ ยาฆาแมลง กลน เปนตน

(2) “การทงขยะและสงปฏกล” หมายความรวมถงการด าเนนการใด ๆ ทเปน

การทงขยะลงพนดน

(3) “มลพษในดน” หมายความวา สงใดทงทเปนกายภาพ เคม หรอชวภาพ

79 Directive 2009/28/EC of the European Parliament and of the Council of 23 April 2009 on the promotion of

the use of energy from renewable sources 80 Article 4, Environment Protection Act, https://www.admin.ch/opc/en/classified-compilation/19830267/index.html

81

ซงท าใหสภาพตามธรรมชาตของดนเปลยนแปลงไป โดยก าหนดใหดนหมายถงสงทปกคลมอยชนบนสด

ของแผนดนทไมมสงปดกนซงสามารถท าใหพชเจรญเตบโตได

4.1.2.3 ก าหนดใหหนวยงานของรฐมอ านาจในการประเมนผลกระทบทาง

สงแวดลอมทเกดจากการวางแผน การกอสราง หรอการปรบปรงสงกอสรางกอนด าเนนการ81

4.1.2.4 ก าหนดใหตองมการท ารายงานสงแวดลอม

4.1.2.5 ก าหนดมาตรการควบคมมลพษ (Pollution Control) โดยมการก าหนด

หลกเกณฑการปลอยมลพษทางอากาศ เสยง ความสนสะเทอน และรงส โดยมการจ ากดในเรอง ดงตอไปน

(1) ประมาณการปลอยสาร (2) หลกเกณฑในการกอสรางและอปกรณ

(3) หลกเกณฑเรองการจดการ (4) หลกเกณฑเกยวกบการระบายความรอนภายในอาคาร

(5) หลกเกณฑเกยวกบความรอนและเชอเพลงทใชกบเครองยนต 4.1.2.6 ก าหนดปรมาณการทงขยะและสงปฏกล โดยมหลกการทก าหนดใหการผลต

ควรหลกเลยงการสรางขยะใหมากทสด และตองก าจดขยะโดยวธการทเปนมตรตอสงแวดลอม

4.1.2.7 ก าหนดมาตรการดานมลพษทเกยวของกบดนทก าหนดใหในกรณทดนไมม

ความอดมสมบรณในบรเวณใด ผดแลเขตนนตองท าความตกลงกบรฐบาลกลางของประเทศ

สวตเซอรแลนดในการใชหลกเกณฑทเขมงวดในการจ ากดของเสยหรอสารพษซมลงสดน มการตดตง

อปกรณเพอจ ากดการปลอยสารกอมลพษ รวมถงจ ากดวธการใชสารตาง ๆ ทมผลตอดน และในกรณทเกด

มลพษในดนจนเปนอนตรายตอมนษย สตว หรอพช ผดแลเขตดงกลาวจะตองจ ากดการใชดนนนดวย82

ไมเพยงแตการก าหนดมาตรการเพอจดการปญหาสงแวดลอมในดานตาง ๆ แลว

กฎหมาย EPA ฉบบนเปนกฎหมายทน าหลกดานการตลาด (Market-Based) มาใชกบนโยบายการจดการ

สงแวดลอม และไดมการน าเรองนวตกรรมมาปรบใชกบการจดการสงแวดลอม เนองจากปญหา

สงแวดลอมทวความรนแรงขนอยางมากในประเทศสวตเซอรแลนด ท าใหรฐบาลตองตดสนใจในการน า

มาตรการจงใจทางภาษมาใช โดยรฐบาลไดน ามาตรการจงใจทางภาษมาใชกบกรณการน าสารอนทรย

ระเหยงายทเปนมลพษทางอากาศมาเปนสวนประกอบ (Volatile Organic Compounds : VOCs) และการใช

พลงงาน

81 Article 10a, Environment Protection Act, https://www.admin.ch/opc/en/classified-compilation/19830267/index.html 82 Article 4, Environment Protection Act, https://www.admin.ch/opc/en/classified-compilation/19830267/index.html

“If soil fertility in certain areas is no longer guaranteed in the long term, the cantons must, in agreement with the Confederation, introduce to the required extent stricter regulations on requirements for sewage infiltration, limitation of emissions for installations, the use of substances and organisms or physical impacts on soil. If the soil pollution endangers humans, animals or plants, the cantons must restrict the use of the soil to the required extent.”

82

ความรอนทมสารก ามะถนเกนกวารอยละ 0.183

ในชวงแรกของการเกบภาษจากการปลอย VOCs ในป ค.ศ. 2000 ยงไมมการบงคบ

ใชกบผลตภณฑทกประเภททมการน า VOCs มาเปนสวนประกอบ เนองจากเปนภาระของภาครฐในการ

จ าแนกสารประกอบทงหมดของผลตภณฑ โดยกฎหมายก าหนดรายการสารทจะตองเสยภาษ เชน เบนซน

(Benzene) กาซเหลว (Butanes) อเทอร (Ethers) หรอน ามน (Oil) ไวใน Annex 1 ทายกฎหมาย EPA84

และก าหนดประเภทผลตภณฑทจะตองเสยภาษ เชน ตวท าละลาย (Solvents) สารส (Colorants) ส (Paints)

น าหอม (Perfume) ผลตภณฑความงาม (Beauty Product) ไวใน Annex 285 ทายกฎหมาย EPA ดวย

การน ามาตรการจงใจทางภาษมาใชกบการปลอยสาร VOCs นน รฐจะเกบภาษจาก

VOCs เมอมการน าเขา VOCs หรอน าสาร VOCs เขามาผลตในประเทศสวตเซอรแลนด ซงการเกบภาษ

น าเขา VOCs จะดจากปรมาณของ VOCs ทเปนสวนประกอบ และผลตภณฑทผลตในประเทศ

สวตเซอรแลนดจะถกเกบภาษทางออมจากการซอสนคาทม VOCs เปนสวนประกอบ โดยภาษดงกลาวจะ

ถกเรยกเกบจากผน าเขา (Importer) ผผลต (Producer) ผขายสง (Wholesaler) และผผลตสาร VOCs ชาว

สวตเซอรแลนด อยางไรกด กฎหมายไดก าหนดขอยกเวนส าหรบกรณการสงออกสารหรอผลตภณฑ VOCs

ไมเกนรอยละ 3 ของผลตภณฑ และตองไมเปนสาร VOCs ทก าหนดไวใน Annex 1 เนองจากเหนวาไมเปน

การปลอยสาร VOCs ในประเทศสวตเซอรแลนดนนเอง

นอกจากน กฎหมาย EPA ยงก าหนดใหบรษททมการตดตงอปกรณและมการลด

การปลอยมลพษทางอากาศต ากวามาตรฐานทก าหนดไวใน Air Protection Ordinance จะไดรบการยกเวน

ภาษ และมาตรา 9 ของ VOCs Ordinance ไดก าหนดยกเวนการจายภาษส าหรบปรมาณการปลอย ถามการ

ปลอยนอยกวารอยละ 30 ของเพดานก าหนดปรมาณในวนท 30 ธนวาคม ป ค.ศ. 2003 และนอยกวา

รอยละ 50 ในวนท 30 ธนวาคม ป ค.ศ. 2008 โดยมาตรการดงกลาวขยายการใชบงคบจนถงป ค.ศ. 2012

ซงบรษทไดรบยกเวนภาษจะตองมการรกษาบญช VOCs ไวดวย ดงนน ภาษทจายจากการผลต VOCs

ในประเทศสวตเซอรแลนด จะถกเกบตอเมอมการน าออกจากผผลตหรอเมอมการใชทงการใชผลตภณฑ

หรอการปลอยสสงแวดลอม

ผลกระทบโดยตรงจากการเกบภาษ VOCs คอ การเพมตนทนการผลตสนคาทม

สวนประกอบของ VOCs เกนรอยละ 3 ถามการผลตสนคาทมสวนประกอบของ VOCs ท าใหผผลต

83 Article 35a, Environment Protection Act, https://www.admin.ch/opc/en/classified-compilation/19830267/index.html 84 Annex 1 of the Ordinance on the Incentive Tax on Volatile Organic Compounds (VOCs Ordinance),

http://www.oecd.org/officialdocuments/publicdisplaydocumentpdf/?doclanguage=en&cote=com/env/epoc/ctpa/cfa(2008)35/final

85 Annex 2 of the Ordinance on the Incentive Tax on Volatile Organic Compounds (VOCs Ordinance, http://www.oecd.org/officialdocuments/publicdisplaydocumentpdf/?doclanguage=en&cote=com/env/epoc/ctpa/cfa(2008)35/final

83

ตองเสยภาษ และภาษดงกลาวกจะถกสงผานไปใหกบผบรโภคท าใหสนคาทผลตในประเทศมแนวโนมทจะ

มราคาสง การเกบภาษลกษณะดงกลาวใชบงคบกบสนคาของประเทศสวตเซอรแลนดกบสนคาตางประเทศ

ดวยเชนกน ซงการยกเวนภาษส าหรบสนคาสงออกชวยใหสนคาของประเทศสวตเซอรแลนดทม

สวนประกอบของ VOCs เกนรอยละ 3 สามารถแขงขนกบตลาดสงออกได จงไมมกรณการเพมตนทน

การผลตสนคาเนองจาก VOCs ทถกปลอยสสงแวดลอมถกเกบภาษทงหมด ท าใหสนคาทถกเกบภาษจาก

VOCs เสยเปรยบสนคาทใชสารอนทดแทน และเสยเปรยบประเทศอนทมการเกบภาษสนคาทม

สวนประกอบของ VOCs

ส าหรบตลาดภายในประเทศของประเทศสวตเซอรแลนด การทราคาสนคาท

เกยวของ VOCs สงขนอยางมากเนองจากการเสยภาษทเกดจากการผลตสนคาและบรการทเปนอนตรายตอ

สงแวดลอมนน ท าใหผบรโภคเรมทจะหลกเลยงสนคาทม VOCs เปนสวนประกอบ และหนมาเลอกสนคา

อนทใชสารทไมมการท าลายสงแวดลอมและมราคาทถกกวา อกทงยงเปนสนคาทไมท าใหเกดอนตราย

เมอใชอปโภคบรโภค

จากการทประเทศสวตเซอรแลนดไดมการออกมาตรการจงใจทางภาษโดยการเกบ

ภาษ VOCs สงผลใหกจการตาง ๆ ลดการปลอยสาร VOCs ออกสสงแวดลอม โดยการลดการปลอยสาร

VOCs มทงการเปลยนแปลงกระบวนการผลต เพอสรางนวตกรรมใหสามารถลดคาใชจายในการผลต

ทงทางตรงและทางออมใหต ากวาภาษทถกเรยกเกบจากรฐ บรษททใชปรมาณ VOCs นอยกจะถกเกบ

ภาษนอย ดงนน มาตรการจงใจทางภาษจงเปนวธการโนมนาวใหกจการหนมาสรางนวตกรรมเพอลดการใช

VOCs ใหมากขน กจการสามารถลดหรอยกเลกการใช VOCs เปนสวนประกอบในสนคา หรอจ ากดการใช

ใหนอยกวารอยละ 3 ตราบใดทไมเปนการลดคณภาพสนคาอยางมนยส าคญ อยางไรกด ความทาทาย

ดงกลาวอยทกจการบางแหงยงไมอยากเปลยนแปลงการผลตของตน หากไดรบสทธประโยชนทางภาษ

เพยงเลกนอยเมอเทยบกบมลคาของสนคา เนองจากหากมการเปลยนแปลงสนคาใหตลาดยอมรบสนคาใหม

ทมการใช VOCs ต ากวาสนคาเดม กจการตองแบกรบภาระทงในเรองการออกแบบผลตภณฑและการท า

การตลาดดวย

ผลกระทบของมาตรการจงใจทางภาษเกยวกบสงแวดลอมถกสงผานไปยงกลไก

ตลาด ซงจะแตกตางจากการทภาครฐก าหนดหลกเกณฑบงคบใชทเขมงวด เชน การก าหนดอตราต าสด

หรอเพดานขนสงในการปลอยมลพษ โดยมาตรการจงใจทางภาษจะท าใหเกดผลส าเรจในการลดมลภาวะ

เนองจากมาตรการจงใจทางภาษมหลกการคอ กจการสามารถมทางเลอกวาจะจายยอมจายภาษใหกบรฐ

หรอจะพฒนาสนคาหรอเทคโนโลยทลดการปลอยมลภาวะ ซงเปนการปลอยใหกจการหรอผปลอยมลพษ

เลอกแนวทางทดทสดในการลดการปลอยมลพษ นอกจากน มาตรการจงใจทางภาษยงเปนหนทางทดกวา

ในการควบคมการปลอยมลพษทกระจายออกมามากกวาการก าหนดมาตรฐานใหกจการตองด าเนนการตาม

เนองจากการก าหนดมาตรฐานใหกจการตองด าเนนการตามนน เปนการบงคบใหบรษทตองจดใหม

84

เทคโนโลยในการท าความสะอาด ซงเทคโนโลยดงกลาวมความซบซอนและมคาใชจายสง แตมาตรการจง

ใจทางภาษกลบเปนการใหทางเลอกกบกจการในการหาวธในการลดการปลอยมลพษเอง อกทงยงท าให

ความพยายามในการลดมลพษมประสทธภาพมากยงขน เพราะกจการสามารถลดคาใชจายในการลด

การปลอยมลพษได กจการทมคาใชจายในการลดมลพษต ามแนวโนมทจะลดการปลอยมลพษมากขน

ถาคาใชจายในการด าเนนการต ากวาภาษสงแวดลอมทจะตองเสยใหกบรฐเนองจากการปลอยมลพษ

นอกจากน ประเทศสวตเซอรแลนดไดใหความส าคญกบการน านวตกรรมตาง ๆ

มาใชเพอลดการปลอยมลภาวะ จงท าใหมการก าหนดนยามและการตรวจสอบนวตกรรม โดยในป

ค.ศ. 1997 ไดมการออก Oslo Manual และไดมการอธบาย ค าวา “นวตกรรม” ไว ดงน

1) เปนการสรางสงใหม หรอสรางคณภาพใหกบสงของใหม

2) เปนการสรางกระบวนการใหมส าหรบอตสาหกรรม

3) เปนการเปดตลาดใหม

4) เปนการพฒนาแหลงวตถดบหรอสวนประกอบทน ามาใชผลต

5) เปนการสรางองคกรใหมใหกบอตสาหกรรม86

แต OECD ไดใหค าจ ากดความของค าวา “นวตกรรม” แคบกวา Oslo Manual

โดย OECD จะก าหนดเฉพาะเปนการสรางสงใหม หรอสรางคณภาพใหกบสงของใหม หรอเปนการสราง

กระบวนการใหมส าหรบอตสาหกรรมเทานน โดย OECD ไดจ ากดค าวานวตกรรมไว 2 ประเภท คอ

ผลตภณฑเทคโนโลยและกระบวนการผลตทมนวตกรรม (Technological Product and Process Innovation :

TPP)87

ผลตภณฑเทคโนโลยทมนวตกรรม (Technological Product Innovation) เปนการ

ผลตสนคาใหมหรอมการปรบปรงสนคาอยางมนยส าคญเขาสตลาดโดยมวตถประสงคเพอสรางราคาสนคา

ใหสงขน โดยการปรบปรงดงกลาวจะตองเปนผลตภณฑทมลกษณะเปนเทคโนโลย เชน มสวนประกอบ

หรอวตถดบทเกดจากการผลต การฝง Software หรอมการท างานทมลกษณะเปนระบบ สวนกระบวนการ

ผลตทมนวตกรรม (Technological Process Innovation) เปนวธการหรอการสรางสนคาใหม หรอมวธการ

ปรบปรงสนคาทโดยมการเปลยนแปลงไปอยางมนยส าคญในกระบวนการผลต

86 http://www.oecd.org/officialdocuments/publicdisplaydocumentpdf/?doclanguage=en&cote=com/env/epoc/

ctpa/cfa(2008)35/final, page9 87http://www.oecd.org/officialdocuments/publicdisplaydocumentpdf/?doclanguage=en&cote=com/env/epoc/ct

pa/cfa(2008)35/final, page9

85

วตถประสงคของการสรางนวตกรรมโดยทวไปภายใตหลกเกณฑทรฐก าหนด

ในเรองการจดการปญหาสงแวดลอมกเพอปรบปรงประสทธภาพการคาและการแขงขนของบรษท

ผลกระทบดานสงแวดลอมเปนเรองทพจารณารองลงมา นวตกรรมเปนการด าเนนการรเรมทงทาง

วทยาศาสตร เทคโนโลย การจดการองคกร การเงน และการคา ซงเปนการพฒนาสนคาและกระบวนการ

ผลต รวมทงเรองการวจยและพฒนาอกดวย แตนวตกรรมดานสงแวดลอม (Eco-Innovation) มแนวทางท

แตกตางจากการสรางนวตกรรมโดยทวไป โดย OECD ไดรวมวตถประสงคเรองสงแวดลอมลงไปในนยาม

ค าวา “นวตกรรม” ดวย โดยเหนวาแหลงวตถดบหรอสวนประกอบทน ามาใชผลตสนคาใหมโดยมวธการ

ในการรกษาสงแวดลอมอยางมประสทธภาพ หรอมกระบวนการผลตทรกษาสงแวดลอม สมควรถกเรยกวา

เปนนวตกรรมดานสงแวดลอม ซงนวตกรรมดานสงแวดลอมจะตองมวธการผลต วธการบรการ วธการ

จดการ หรอวธการท าธรกจทเปนการลดความเสยงดานปญหาสงแวดลอม ลดมลภาวะ หรอลดวธการ

ด าเนนการทท าใหเกดผลเสยตอใชทรพยากรธรรมชาต รวมถงการใชพลงงานดวย โดยเปรยบเทยบกบ

วธการอนทเกยวของ ดงนน การก าหนดนยามค าวา “นวตกรรม” อยางกวางนเอง ท าใหมการรวมนวตกรรม

ทมวตถประสงคหลกเพอพฒนาสงแวดลอมใหดขนดวย เชน การลดการปลอยผลตภณฑทมพษ หรอ

วธการใดกตามทเปนการลดปญหาสงแวดลอม

4.1.3 ประเทศฝรงเศส

ประเทศฝรงเศสปรบใชมาตรการภาษสงแวดลอมในลกษณะทมการจดเกบภาษควบค ไปกบการปรบใชมาตรการจงใจในลกษณะตาง ๆ เพอใหผกอมลพษมการเปลยนแปลงในเชงพฤตกรรมอยางแทจรง โดยประเทศฝรงเศสไดมการจดตงองคกรน าและแบงการก ากบดแลออกเปน 6 หนวยงานเพอประจ าตามภมภาค ซงหนวยงานทง 6 ยอมมอ านาจออกมาตรการจงใจประเภทตาง ๆ ทเหมาะสมกบพนทของตน88 โดยหลกการ คอ หนวยงานทรบผดชอบจะมการปรกษากบผกอมลพษเพอจดท าสญญาภาคสมครใจ (Voluntary Contract) ซงขอตกลงจะแตกตางกนไปตามกรณ ทงน จากการศกษาพบวา ภายใตสญญาภาคสมครใจมกจะมเงอนไขเกยวกบการใหสทธพเศษบางประการ เชน ภาครฐจะใหเงนชวยเหลอ (Aid) หรอการใหกอตราดอกเบยต า (Soft Loan) ในการจดการดานสงแวดลอมของผตอมลพษ และหากผกอมลพษสามารถท าไดในระยะทก าหนดในสญญา ผกอมลพษสามารถน าไปลดอตราภาษได หรออกนยหนงอาจกลาวไดวาฝรงเศสไดน ามาตรการจงใจทางภาษมาผกตดกบภาษทเกบจากการปลอยมลพษ ภายใตเงอนไขและระยะเวลาทตกลงในสญญาภาคสมครใจระหวางเอกชนกบรฐ

88 The agency is called “Agences Financieres de Basin” (AFBs), each agency is responsible for a

comprehensive river basin including tributaries and groundwater. The Water Agencies operate on the basis of five-year plans. The examples of their plans are financial assistance for water management projects, water resource conservation and water pollution management. See United Nation Education Scientific and Cultural Organization (UNESCO), water world assessment program, available at http://www.unesco.org/water/wwap/case_studies/seine_normandy/index.shtml

86

นอกจากน ประเทศฝรงเศสยงไดก าหนดหลกในเรองการหกลดหยอน หรอหกคาใชจายในกจกรรมบางประเภททมวตถประสงคเพอรกษาสงแวดลอมไวในกฎหมายภาษเงนไดนตบคคล กลาวคอ ใหหกคาใชจาย (โดยการตดในทางบญช หรอทเรยกวา Amortization) ในการด าเนนงานใด ๆ ทชวยท าใหระบบการจดการเครองจกรหรออตสาหกรรมดขน เชน การจดหาผทมความรความสามารถ การท าวจยเพอทดลองการผลตอนเปนมตรตอสงแวดลอม และหากเปนการกอสรางสงปลกสรางทเกยวของกบการบ าบดน าเสยของอตสาหกรรม เมอการกอสรางของบรษทด าเนนการเรยบรอยแลว บรษทสามารถขอหกคาใชจายแบบพเศษไดเชนกน (Special Amortization) โดยในบางกรณสามารถหกคาใชจายไดถง รอยละ 100

4.1.4 ประเทศเนเธอรแลนด

ประเทศเนเธอรแลนดไดมการจดท านโยบายภาษสงแวดลอมแบบผสมผสาน

(Policy Mix Approach) กลาวคอ นอกจากจะมการจดเกบภาษจากคามลพษทางน าแลวยงไดมการจดท า

สญญาระหวางภาครฐและเอกชน โดยเปนระบบทใหผกอมลพษสามารถเขาปรกษาและเจรจาตอรองกบ

หนวยงานของรฐเพอหาแนวทางรวมกนในการลดปรมาณมลพษ ซงความแตกตางระหวางระบบของ

ประเทศฝรงเศสและประเทศเนเธอรแลนด คอ ประเทศเนเธอรแลนดไดก าหนดใหสญญาระหวางภาครฐ

และภาคเอกชนเปนสญญาทมงประสงคในการใหความรจากภาครฐสเอกชน (Knowledge Base) เพอ

กอใหเกดรปแบบสญญาในลกษณะการวางแผนในการลดปรมาณมลพษรวมกน (Water-Planning

Agreement) โดยภายใตสญญาดงกลาว นอกจากจะก าหนดแผนทจะด าเนนการลดมลพษในอนาคตของ

ผกอมลพษแลว ยงจะก าหนดมาตรฐานความรและเทคโนโลย (Know-How) ทผกอมลพษควรศกษาในการ

จดการมลพษทอาจจะเกดขนจากกจกรรมในกระบวนการผลต ซงเปนการสะทอนหลกการปองกนลวงหนา

(Precautionary Measure) ผสมกบการสรางแรงจงใจเพอลดพฤตกรรมและกจกรรมทอาจท าลายสงแวดลอม

นอกจากน ประเทศเนเธอรแลนดยงไดน าหลกการการใหคดคาเสอมไดมากกวาอตราปกต (Accelerated Depreciation) มาบงคบใช กลาวคอ ประเทศเนเธอรแลนดไดก าหนดสนทรพยทเขาเงอนไขในการใหคดคาเสอมอตราเรงหากสนทรพยนนเขาเงอนไขในการเปนสนทรพยทมสวนชวยในการรกษาสงแวดลอม โดยหนวยงานทเกยวกบการวางแผนสงแวดลอมจะท าหนาทจดท ารายการสนทรพย และอตราเรงของสนทรพยแตละประเภท ซงก าหนดไวระหวางรอยละ 15 ถง รอยละ60 ของมลคาทรพยสนทเขาเงอนไข

4.1.5 สหราชอาณาจกร

นอกจากประเทศเนเธอรแลนดทใชปรบใชหลกการคดคาเสอมไดมากกวาอตราปกต

(Accelerated Depreciation) แลว สหราชอาณาจกรยงเปนอกประเทศทใหสทธประโยชนในการใหคด

87

คาเสอมในรปแบบพเศษ โดยไดก าหนดใหหนวยธรกจสามารถหกคาใชจายในรปคาเสอมไดเรวขน

(Shortening of Depreciation Period) หรอใหหกในปแรกในอตราทสงกวาปกต ซงในกรณของสหราช

อาณาจกรกฎหมายไดก าหนดใหสามารถหกคาเสอมรอยละรอยในปแรกทไดครอบครองสนทรพยทชวย

รกษาสงแวดลอม ทงน มขอสงเกตวามาตรการในเรองการหกคาเสอมในอตราพเศษมแนวโนมทผก าหนด

นโยบายจะปรบเปลยนตามความจ าเปนของสภาพเศรษฐกจและสงคมในแตละป ดงนน ในแตละชวงเวลา

ขอก าหนดในเรองดงกลาวอาจมการก าหนดเงอนไขและอตราการหกคาเสอมทแตกตางกนออกไป

4.1.6 ประเทศเยอรมน

ประเทศเยอรมนไดมการปรบใชมาตรการใหสทธประโยชนจากการหกลดหยอน

หรอการยกเวนการจดเกบภาษ (Charge Reduction System) โดยใชควบคกบนโยบายสงแวดลอมประเภท

สงการและควบคม (Command and Control Approach) โดยหากผเสยภาษสามารถกระท าการอยางหนง

อยางใดไดตามเงอนไขทก าหนดกจะไดรบสทธในการลดภาระภาษ เชน กฎหมายมลพษทางน าของประเทศ

เยอรมนก าหนดใหผกอมลพษทสามารถด าเนนการไดตามขอก าหนดของกฎหมายในเรองควบคมมลพษ

ทางน าไดมากเทาไร กจะไดรบสทธในการลดหยอนภาษไดมากเทานน โดยในบางกรณอาจลดไดถง

รอยละ 50 อยางไรกด ในทางกลบกน ผกอมลพษทไมปฏบตตามเงอนไขทก าหนดในการเลอกเทคโนโลย

ทเหมาะสมเพอการรกษาสงแวดลอมในการด าเนนการ ภาระภาษทตองเสยจากคาบ าบดน าเสยจะเพมขน

รอยละ 20 – รอยละ 25 แลวแตกรณ

4.1.7 ประเทศญปน

ประเทศญปนไดก าหนดหลกการใหสทธประโยชนจากการหกลดหยอนไวเชนกน

โดยในกฎหมายควบคมมลพษของญปนไดระบใหสทธประโยชนในการหกลดหยอนภาษกบ

ผประกอบการทยายสถานประกอบการประเภทโรงงานอตสาหกรรมออกไปจากเขตทรฐบาลประสงคจะท า

เปนเขตควบคมมลพษ (Pollution Control Area) ทงน คาใชจายในการกอสรางและด าเนนการจดตงสถาน

ประกอบการใหม ซงตองตงอยในเขตพนท ๆ ทก าหนด (อนจะมผลกระทบทางสงแวดลอมตอประชาชน

และสงคมนอยกวาสถานประกอบการเดม) สามารถน ามาหกลดหยอนภาษทเกดขนในปภาษนนได

นอกจากน กรณเครองจกรหรออปกรณใด ๆ ทอาจมการจดหามาใหมเนองจากการโยกยายสถาน

ประกอบการ สามารถน าคาใชจายมาหกลดหยอนไดเชนกน โดยเครองจกรหรออปกรณทหามาใหมนน

จะตองมวตถประสงคเพอการรกษาคณภาพสงแวดลอม และผประกอบการตองด าเนนการจดหามาภายในป

ทมการจดตงสถานประกอบการใหม89

89 กฎหมาย Air Pollution Control Act ของประเทศญป นรายละเอยดปรากฏตาม http://www.env.go.jp/en/coop/pollution.html

สบคนเมอวนท 1 สงหาคม 2560

88

นอกจากน ประเทศญปนโดยธนาคารเพอการพฒนา (Development Bank of Japan)

ยงไดจดใหมมาตรการอดหนนเพอสงแวดลอม ในเรองของการใหสนเชอแบบพเศษและการกยมในอตรา

ดอกเบยต ากบผประกอบการทลงทนในเครองจกรทชวยลดพลงงาน โดยมวตถประสงคในการใหความ

ชวยเหลอทางการเงนกบผประกอบการทมวตถประสงคในการกอสรางหรอซอเครองจกรทมชวยลดมลพษ

ในกระบวนการผลต ตลอดจนผประกอบการทลงทนในการวจยและพฒนา และผคดคนนวตกรรมใหมทม

วตถประสงคในการลดคามลพษ90

4.1.8 ประเทศสาธารณรฐประชาชนจน

ประเทศสาธารณรฐประชาชนจนไดน าหลกเครดตภาษมาปรบใชโดยไดปรบ

เงอนไขใหสอดคลองกบวตถประสงคในการรกษาสงแวดลอม กลาวคอ มการก าหนดอนญาตใหหนวย

ธรกจสามารถใชสทธในการขอยกยอดเครดตภาษไปใชในปถดไปได (Credit Carryover) กลาวคอ ผมสทธ

ขอเครดตภาษสามารถเลอกขอใชสทธในการเครดตในปปจจบน หรอขอยกยอดใชสทธประโยชนดงกลาว

ในปภาษถดไปไดตามระยะเวลาทกฎหมายก าหนด ตวอยางเชน ในป พ.ศ. 2551 กฎหมายภาษเงนไดนต

บคคลของประเทศสาธารณประชาชนจนไดเพมบทบญญตทใหบรษทสามารถขอเครดตภาษไดในกรณทม

การลงทนในเครองจกรหรออปกรณทชวยรกษาสงแวดลอมทางน าและทางอากาศ ซงไดมการก าหนด

ตารางเงอนไขสทธประโยชนทางภาษส าหรบนตบคคลเพอสงเสรมคณภาพสงแวดลอมและสนบสนนการ

ผลตผลตภณฑทปลอดภย91 โดยบรษททเขาเงอนไขสามารถขอเครดตในอตรารอยละ 10 ของเงนทลงทน

เพอน าไปลดจ านวนภาษเงนไดนตบคคลทตองช าระในปนน ๆ ทงน หากมเครดตภาษเกนกวาจ านวนอตรา

ภาษทตองเสยในปภาษดงกลาว สวนทเกนสามารถยกยอดไปหกคาภาษเงนไดนตบคคลในปภาษตอไปได

แตตองไมเกนระยะเวลาหาปนบตงแตปทมสทธ92

90 Matsuno Yu, Tadayoshi Terao, Yasushi Ito, and Kazuhiro Ueta, the impacts of the SOx charge and related policy instruments

on technological innovation in Japan, Report no. COM/ENV/EPOC/CTPA/CFA(2009)38/FINAL prepared for the Joint Meetings of Tax and Environment Experts, OECD Environment Directorate and OECD Centre for Tax Policy and Administration. (April 26, 2010).

91 Catalogue of specific equipment for environmental protection qualified for corporate income tax preferential

treatment และ Catalogue of equipment for production safety qualified for corporate income tax preferential treatment 92 The Corporation Income Tax law (CIT) of China, Article 34, and Articles 87,99 and 100 of the Detailed

Implementation Regulations (DIR) of the CIT law.

89

4.1.9 ประเทศสงคโปร ประเทศสงคโปรเปนประเทศทมชอเสยงเปนทรจกวาเปนเมองสะอาดและเปนเมอง สเขยว เนองจากรฐบาลของประเทศสงคโปรมนโยบายสรางความย งยนดานสงแวดลอมควบคไปกบการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ โดยรฐบาลไดก าหนดเรองสงแวดลอม เทคโนโลยทางน า รวมถงพลงงานสะอาดเปนกลยทธในการแขงขนของประเทศ เพอความเจรญเตบโตของประเทศในอนาคต กฎหมายทใชบงคบดานสงแวดลอมของประเทศสงคโปร คอ กฎหมายคมครองและจดการสงแวดลอม (Environmental Protection and Management Act: EPMA)93 ซงใชบงคบตงแตป ค.ศ. 1999 แตตอมาไดมการปรบปรงแกไขใหมในป ค.ศ. 2002 โดยกฎหมายฉบบดงกลาวไดเปนการรวบรวมกฎหมายเกยวกบสงแวดลอมทงหมดเขาดวยกน เพอเปนการคมครองและจดการสงแวดลอม รวมถงรกษาแหลงทรพยากรอกดวย โดยกฎหมาย EPMA มสาระส าคญสรปได ดงน

4.2.9.1 ก าหนดใหมหนวยงานสงแวดลอมแหงชาต (National Environment Agency) ซงจดตงขนตามกฎหมายจดตงหนวยงานสงแวดลอมแหงชาต ค.ศ. 2002 (National Environment Agency Act 2002) ท าหนาทก ากบดแลดานสงแวดลอม94 4.2.9.2 ก าหนดใหมการแตงตงผอ านวยการเพอท าหนาทด าเนนการตามกฎหมาย 4.2.9.3 ก าหนดบทนยามทเกยวของกบสงแวดลอมในดานตาง ๆ เพอมาน ามาใชในการควบคมและจดการสงแวดลอม95 เชน

(1) “อากาศไมบรสทธ” หมายความรวมถง ควน เถาถาน แกซ กลน หรอรงส (2) “มลพษทางอากาศ” หมายถง การปลอยอากาศไมบรสทธออกมาใน

อากาศ รวมถง (3) “สารอนตราย” หมายความวา สารอะไรกตามทก าหนดไวในสวนท 1

ของตารางท 2 ทายกฎหมาย เชน กรดอะซตก กาซคารบอนมอนออกไซด คลอรน หรอสารตะกวทเปนสวนประกอบของส (4) “มลพษตอสงแวดลอม” หมายความวา มลพษทเกดจากการปลอยสารพษ ไมวาจะในขนตอนใดกตามจนท าใหเกดอนตรายตอมนษยหรอสงมชวต 4.1.9.4 ก าหนดบทบญญตในการควบคมและจดการปญหาสงแวดลอมในเรองตางๆ ทงในเรองการควบคมการปลอยมลพษทางอากาศ ทงในเรองการก าหนดใหกจการตองมการตดตงและจด

93 Environmental Protection and Management Act (Chapter 94A),

http://statutes.agc.gov.sg/aol/download/0/0/pdf/binaryFile/pdfFile.pdf?CompId:f4d4ad95-6d32-45b9-8bd6-48b488312309

94 “Agency” means the National Environment Agency established under the National Environment Agency Act 2002 (Act 4 of 2002);

95 Second Schedule, http://statutes.agc.gov.sg/aol/download/0/0/pdf/binaryFile/pdfFile.pdf?CompId:f4d4ad95-6d32-45b9-8bd6-48b488312309, page72

90

ใหมอปกรณควบคมการปลอยมลพษทางอากาศ ก าหนดหามปลอยควนด าออกจากปลองไฟ และควบคมการปลอยอากาศไมบรสทธ96 4.1.9.5 การก าหนดหลกเกณฑควบคมการปลอยมลพษทางน า โดยก าหนดใหโรงงานตองมการบ าบดน าเสยกอนปลอยลงสแหลงน าสาธารณะ และในกรณทมการปลอยสารพษ น ามน สารเคม สารอนตราย หรอสารอนทท าใหเกดมลพษทางน า กฎหมายก าหนดใหผอ านวยการผรกษาการตามกฎหมายนสามารถสงใหก าจดสารดงกลาว หรอท าความสะอาดได 4.1.9.6 ก าหนดใหมการควบคมมลพษทางพนดน ควบคมสารอนตราย โดยมการก าหนดรายการสารอนตรายไวในตารางทายกฎหมาย มบทบญญตทวไปในการหามการน าเขา การผลตหรอการขายสารอนตราย รวมถงการใช การเกบรกษาดวย97

4.1.9.7 ก าหนดควบคมเรองเสยงทงจากการกอสรางอาคาร หรอสงกอสรางตาง ๆ ไปจนถงการควบคมเสยงในสถานทท างาน98

4.1.9.8 ก าหนดบทบญญตทเปนการบงคบใชกฎหมายโดยใหอ านาจภาครฐในการ ตรวจสอบ ไดรบขอมล การจบกม การยดอายดทรพยสน และการตรวจสอบยานพาหนะ เปนตน

4.1.9.9 ก าหนดบทลงโทษส าหรบผฝาฝนกฎหมาย และผกระท าความผดจะตองถกด าเนนคด ตอศาล นอกจากประเทศสงคโปรจะมกฎหมาย EPMA ท าหนาทคมครองและจดการปญหาสงแวดลอมแลว รฐบาลประเทศสงคโปรยงมการออกมาตรการจงใจอนๆ ควบคกบไปกบการบงคบใชกฎหมายเพอสงเสรมใหกจการหรออตสาหกรรมหนมาดแลใสใจตอสงแวดลอม โดยเพอเปนการเรงการเจรญเตบโตของอตสาหกรรมทสงเสรมสงแวดลอมและรกษาภาพลกษณของประเทศทมพนทสเขยว รฐบาลไดออกมาตการจงใจทเกยวของกบการใชพลงงานอยางมประสทธภาพ และพลงงานสะอาด การกอสรางอาคารสเขยว เทคโนโลยทเกยวของกบสงแวดลอมดานน า การขนสงและการสงสนคาสเขยว การลดปรมาณขยะ การรเรมและการพฒนาศกยภาพดานสงแวดลอม เปนตน99 ตวอยางมาตรการจงใจของประเทศสงคโปรม ดงน

1) Singapore Certified Energy Manager (SCEM) Training Grant

โครงการจดอบรมและใหประกาศนยบตรส าหรบการจดการพลงงานส าหรบ

96 Part 4 Pollution Control, http://statutes.agc.gov.sg/aol/download/0/0/pdf/binaryFile/pdfFile.pdf?

CompId:f4d4ad95-6d32-45b9-8bd6-48b488312309

97 Part 7 Hazardous Substance Control, http://statutes.agc.gov.sg/aol/download/0/0/pdf/binaryFile/pdfFile.pdf?CompId:f4d4ad95-6d32-45b9-8bd6-48b488312309

98 Part 8 Noise Control, http://statutes.agc.gov.sg/aol/download/0/0/pdf/binaryFile/pdfFile.pdf?CompId:f4d4ad95-6d32-45b9-8bd6-48b488312309

99 http://www.greenfuture.sg/2015/02/16/2015-guide-to-singapore-government-funding-and-incentives-for-the-environment/99

91

วชาชพวศวกรทมการพฒนาทกษะทางเทคโนโลยและความสามารถเพอทจะกลายเปนผจดการดานพลงงานขององคกร โครงการนไดรบทนในการจดอบรมรอยละ 70 ของคาใชจายจากการอบรมทงหมด

2) Design for Efficiency Scheme (DFE)

National Environment Agency (NEA) มวตถประสงคทจะสงเสรมใหม Facility ใหม หรอมการขยายโครงการทจะปรบปรงประสทธภาพดานพลงงานหรอทรพยากรธรรมชาต โดยจะใหเงนสนบสนนรอยละ 50 ของคาใชจาย หรอ 600,000 ดอลลารสงคโปร

3) iSPRINT โครงการ iSPRINT เปนการกองทนทใหกบ SMEs ในการใชระบบตรวจสอบ

พลงงานเพอทจะควบคมและตรวจสอบการใชพลงงานของตน โดยจะมอบเงนทนใหรอยละ 70 ของคาใชจายแตไมเกน 20,000 ดอลลารสงคโปร โดยโครงการนเกดขนภายใตการรเรมการใชพลงงานอยางมประสทธภาพของ SME (SME Energy Efficiency Initiative) และด าเนนโครงการโดย the Sustainable Energy Association of Singapore (SEAS)

4) Green Mark Incentive Scheme – Design Prototype (GMIS-DP) มาตรการจงใจ Green Mark ส าหรบการออกแบบตวตนแบบ (Design Prototype)

เปนการสงเสรมใหนกพฒนาหรอนกสรางสรรคใหความส าคญกบการใชพลงงานอยางมประสทธภาพ ในการออกแบบการกอสราง โดยมาตรการนจะเปนการใหเงนทนโดยม the engagement of Environmentally Sustainable Design (ESD) เปนทปรกษา เพอแนะน าและรวมมอในการออกแบบ และใหความชวยเหลอเรองการศกษาเสมอนจรงของโครงการ (simulation studies) 5) Skyrise Greenery Incentive Scheme (SGIS) มาตรการจงใจเพอสงเสรมใหมการจดภมทศนบนตกสงดวยตนไมทงทเปนอาคารทพกอาศยหรออาคารทวไปของประเทศสงคโปร โดยมการใหเงนรอยละ 50 ของคาใชจายในการจดภมทศนหรอประดบตกแตงหลงคาหรอดานแนวดงของอาคารดงกลาว

6) Carbon Emissions - Based Vehicle Scheme (CEVS) มาตรการจงใจส าหรบรถยนตใหม แทกซ และรถมอสองทน าเขามาใหมทมการลด

การปลอยกาซคารบอนตงแตวนท 1 มกราคม ค.ศ. 2013 จะมสทธไดรบเงนคนบางสวน 7) Green Technology Program

มาตรการจงใจเพอสงเสรมใหบรษทพาณชยนาวภายในประเทศพฒนาและน า เทคโนโลยเพอสงแวดลอมมาใช และจะเปนการลดการปลอยกาซซลเฟอรออกไซด กาซไนตรกออกไซด และกาซคารบอนไดออกไซด โดยแตละโครงการจะไดรบเงนรอยละ 50 ส าหรบคาใชจายทเกดขนแตไมเกน 2 ลานดอลลารสงคโปร

92

4.2 รปแบบของภาษสงแวดลอมและมาตรการจงใจทางภาษในตางประเทศ จากการศกษากฎหมายของประเทศตาง ๆ ตามขอ 4.1 คณะผวจยสามารถสรปรปแบบของภาษสงแวดลอมและมาตรการจงใจทางภาษในตางประเทศได ดงน 4.2.1 รปแบบของภาษสงแวดลอม 4.2.1.1 รปแบบภาษทเกบจากการปลอยมลพษ ภาษทเกบจากการปลอยมลพษ (Pollution Tax หรอ Effluent Tax) เปนภาษประเภททจะเกบจากปรมาณของเสยทผกอมลพษปลอยออกสธรรมชาต ซงในทางทฤษฎการจดเกบภาษจากมลพษทปลอยออกมานน มกไดผลดในกรณทมลพษทเกดจากกจกรรมทางเศรษฐกจสามารถตรวจสอบไดโดยงาย ซงเปนวธการจดเกบภาษสงแวดลอมทสะทอนหลกการของทฤษฎ Pigouvian มากทสด กลาวคอ เปนภาษประเภททประเมนคามลพษ โดยพจารณาจากผลกระทบในเชงลบ (Negative Externalities) ทสงผลเสยตอสงคมซงคามลพษดงกลาวนเกดจากกระบวนการใดกระบวนการหนงในขนตอนการผลตของผกอมลพษทยงไมไดรวมไวในราคาของสนคาหรอบรการทน าออกสทองตลาด ดงนน การบวกคาภาษไวในผลตภณฑตามจ านวนมลพษทปลอยออกมา จงสะทอนตนทนทแทจรงอนเปนการแกไขปญหาความลมเหลวของตลาด (Market Failure) ไดในทสด

ในทางปฏบต ภาษทเกบจากมลพษมกน ามาปรบใชกบมลพษประเภทน าและอากาศเปนสวนใหญ ซงจากการศกษาพบวาภาษทจดเกบจากปรมาณมลพษทปลอยออกทางอากาศมกท าไดยากกวาภาษมลพษทางน า เนองจากการตรวจสอบปรมาณของเสยทปลอยออกจากปลองของโรงงานอตสาหกรรมนนมคาใชจายในการตรวจสอบสงและจดท าไดยากกวากรณของมลพษทางน า ซงเพยงแคมการสรางบอพกน าเสย เจาหนาทจดเกบกสามารถตรวจสอบปรมาณสารพษทตกคางจากกระบวนการผลตไดไมยากนก ส าหรบประเทศทมการจดเกบภาษมลพษทางน า เชน ประเทศฝรงเศส ประเทศเยอรมน ประเทศอตาล และประเทศเนเธอรแลนด โดยประเทศสวนใหญทมการจดเกบมกนยมใชอตรากาวหนาในการจดเกบ มเพยงประเทศเนเธอรแลนดเทานนทใชอตราคงท

อยางไรกด แมภาษมลพษทางน าจะจดท าไดงายกวา แตประเทศสวนใหญมกไมใชมาตรการการจดเกบแตเพยงอยางเดยว แตมกปรบใชมาตรการจงใจในลกษณะตาง ๆ ควบคกนไปเพอใหผกอมลพษมการเปลยนแปลงในเชงพฤตกรรมอยางแทจรง เชน ในกรณของประเทศฝรงเศสไดมการจดตงองคกรน าและแบงการก ากบดแลออกเปน 6 หนวยงานเพอประจ าตามภมภาค ซงหนวยงานทง 6 ยอมมอ านาจออกมาตรการจงใจประเภทตาง ๆ ทเหมาะสมกบพนทของตน100 โดยหลกการ คอ

100 The agency is called “Agences Financieres de Basin” (AFBs), each agency is responsible for a

comprehensive river basin including tributaries and groundwater. The Water Agencies operate on the basis of five-year plans. The examples of their plans are financial assistance for water management projects, water resource conservation and water pollution management. See United Nation Education Scientific and Cultural Organization (UNESCO), water world assessment program, available at http://www.unesco.org/water/wwap/case_studies/seine_normandy/index.shtml

93

หนวยงานทรบผดชอบจะมการปรกษากบผกอมลพษเพอจดท าสญญาภาคสมครใจ (Voluntary Contract) ซงขอตกลงจะแตกตางกนไปตามกรณ ทงน จากการศกษาพบวา ภายใตสญญาภาคสมครใจมกจะมเงอนไขเกยวกบการใหสทธพเศษบางประการ เชน ภาครฐจะใหเงนชวยเหลอ (Aid) หรอการใหกอตราดอกเบยต า (Soft Loan)

ในการจดการดานสงแวดลอมของผกอมลพษ และหากผกอมลพษสามารถท าไดในระยะทก าหนดในสญญา ผกอมลพษสามารถน าไปลดอตราภาษได หรอ อกนยหนง อาจกลาวไดวาประเทศฝรงเศสไดน ามาตรการจงใจทางภาษมาผกตดกบภาษทเกบจากการปลอยมลพษ ภายใตเงอนไขและระยะเวลาทตกลงในสญญาภาคสมครใจระหวางเอกชนกบรฐ เชนเดยวกบประเทศฝรงเศส ประเทศเนเธอรแลนดไดมการจดท านโยบายภาษสงแวดลอมแบบผสมผสาน (Policy Mix Approach) กลาวคอ นอกจากจะมการจดเกบภาษจากคามลพษทางน าแลวยงไดมการจดท าสญญาระหวางภาครฐและเอกชน โดยเปนระบบทใหผกอมลพษสามารถเขาปรกษาและเจรจาตอรองกบหนวยงานของรฐเพอหาแนวทางรวมกนในการลดปรมาณมลพษ ซงความแตกตางระหวางระบบของประเทศฝรงเศสและประเทศเนเธอรแลนด คอ ประเทศเนเธอรแลนดไดก าหนดใหสญญาระหวางภาครฐและภาคเอกชนเปนสญญาทมงประสงคในการใหความรจากภาครฐสเอกชน (Knowledge Base) เพอกอใหเกดรปแบบสญญาในลกษณะการวางแผนในการลดปรมาณมลพษรวมกน (Water-Planning Agreement) โดยภายใตสญญาดงกลาว นอกจากจะก าหนดแผนทจะด าเนนการลดมลพษในอนาคตของผกอมลพษแลว ยงจะก าหนดมาตรฐานความรและเทคโนโลย (Know-How) ทผกอมลพษควรศกษาในการจดการมลพษทอาจจะเกดขนจากกจกรรมในกระบวนการผลต ซงเปนการสะทอนหลกการปองกนลวงหนา (Precautionary Measure) ผสมกบการสรางแรงจงใจเพอลดพฤตกรรมและกจกรรมทอาจท าลายสงแวดลอม 4.2.1.2 รปแบบการเกบภาษจากการบรโภคหรอใชผลตภณฑทมสวนประกอบทท าลายสงแวดลอม การเกบภาษจากการบรโภคหรอผลตภณฑทมสวนประกอบทท าลายสงแวดลอม (Tax on Commodity related on Emission หรอ Pollution Content Tax) เปนอกทางเลอกหนงท ผก าหนดนโยบายในแตละประเทศมกปรบใชกบปญหาสงแวดลอม เพราะมกมการเพมเตมภาษประเภทนเขาไวกบโครงสรางภาษสรรพสามตหรอฐานบรโภคอน ๆ ทมอยเดม ดงนน รฐบาลจงมภาระในดานการด าเนนการนอยกวาการจดเกบภาษจากคามลพษทตองอาศยการตรวจสอบและประเมนปรมาณมลพษทปลอยออกสธรรมชาต ตวอยางทเหนไดอยางชดเจน คอ กรณของการปลอยกาซคารบอนไดออกไซด กลาวคอ ความสามารถในการตรวจสอบของหนวยงานจดเกบในแตละประเทศเกยวกบปรมาณทแทจรง(Actual Emission) ทผประกอบการปลอยจากปลองอตสาหกรรมเปนไปไดยาก สงผลใหการประเมนปรมาณคารบอนทเปนผลจากการเผาไหมของเชอเพลงฟอสซลทมคารบอนเปนพนฐาน (Carbon- Bearing Fossil Fuels) เชน ถานหน ปโตรเลยม และกาซธรรมชาต จงตองอาศยเทคโนโลยขนสงในการตรวจสอบ

94

ประกอบกบในทางปฏบต การเกบภาษจากผลตภณฑทมสวนประกอบทท าลายสงแวดลอมยงคงมขอถกเถยงทางวชาการในประเดนทวาภาษประเภทนไมสามารถปรบใชใหเปนเครองมอหลกในการปญหาสงแวดลอมได เนองจากไมสะทอนคามลพษตามความเปนจรงในการจดเกบ เชน ในกรณของการจดเกบภาษจากน าเบนซนดบ (Output Tax on Gasoline) แมจะเปนการดทการจดเกบภาษประเภทนไมจ าเปนตองรอใหมการเผาไหมกอนจงท าการจดเกบ โดยภาครฐจะประเมนในเบองตนและจดท าอตราภาษทเหมาะสม ซงในทางปฏบตการน าน ามนดบไปเผาไหมอาจมกรรมวธทแตกตางกนอนสงผลตอปรมาณมลพษทแตกตางกน จากประเดนเชนวาน บางประเทศจงไดปรบอตราภาษใหเหมาะสมกบเทคโนโลยทแตละผประกอบการใชในการเผาไหมน ามนดบ เพอใหสะทอนความเปนจรงในทางกายภาพอนเกดจากการเผาไหมน ามนใหมากทสด อยางไรกด จากการศกษาพบวาประเทศแรก ๆ ทเรมใชภาษจากปรมาณคารบอนทอย ในเชอเพลงฟอสซล ไดแก ฟนแลนดและสวเดน ซงไดมการปรบใชตงแตป พ.ศ. 2533101 4.2.1.3 รปแบบภาษหรอคาธรรมเนยมทเกบจากการใชบรการ ภาษหรอคาธรรมเนยมทเกบจากการใชบรการ (User Charge and Fees) เกดจากแนวคดทวา รฐบาลจะท าหนาทเปนตวกลางในการบรหารจดการเรองสงแวดลอม โดยใหเอกชนเปนผรบผดชอบในเรองคาใชจายทเกดจากการจดการเชนวานน จากการศกษาพบวาภาษหรอคาธรรมเนยมทเกบจากการใชบรการมกใชกบภาษสงแวดลอมในหมวดขยะและมลพษทางน า ซงเปน การใหบรการจากหนวยงานสวนทองถนหรอนคมอตสาหกรรมบางประเภท ซงมการบรหารจดการในขอบเขตและพนทจ ากด โดยในสวนของการจดเกบนน มทงรปแบบอตราคงท (Fixed Rate) และอตรากาวหนาซงค านวณจากปรมาณขยะหรอมลพษ (Volumetric Charge) ทผกอมลพษไดปลอยสบอพกน ารวมททางการไดจดเตรยมไว ในกรณการจดเกบตามปรมาณมลพษทปลอยนนประเทศสหรฐอเมรกาไดมการจดตงระบบค านวณปรมาณน าเสยของผกอมลพษละมการเกบคาธรรมเนยมตามจรงตามปรมาณทตรวจสอบได 102 อยางไรกด ในทางปฏบตภาษหรอคาธรรมเนยมทเกบจากการใชบรการมกเปนมาตรการทมความแตกตางกนไปในแตละทองถน และยงไมคอยไดรบความยอมรบในทางวชาการมากนกวาจะเปนวธการทสามารถเปนเครองมอหลกในการจดการปญหาสงแวดลอมได 4.2.2 รปแบบมาตรการจงใจทางภาษ

นอกจากภาษสงแวดลอมประเภทจดเกบแลว มาตรการจงใจทางภาษยงเปนอกแนวทางทส าคญทผก าหนดนโยบายภาษของประเทศตาง ๆ น ามาใชเพอจดการกบปญหาสงแวดลอม ในทางปฏบตเงอนไขทก าหนดในการใหสทธประโยชนในทางภาษทเกยวของกบสงแวดลอมไมเพยงแคมเปาประสงคในการเปลยนโครงสรางในเชงพฤตกรรม แตมกแฝงไปดวยเจตนารมณในการสงเสรมการ

101 Bengt Johansson, Economic Instruments in Practice 1: Carbon Tax in Sweden, Swedish Environmental

Protection Agency (1998), avaliable at http://www.oecd.org/dataoecd/25/0/2108273.pdf. 102 The Report of the World Bank No. 26538, Water Tariffs and Subsidies in South Asia, (December 2002), at 6

95

ลงทนในรปแบบทเปนมตรกบสงแวดลอมไปดวยควบคกน ดงนน ในบางต าราจงเรยกมาตรการจงใจประเภทนวา Environmental Investment Tax Incentive เนองจากมกมการก าหนดวตถประสงคในการ โนมนาวใหหนวยธรกจ (Enterprise) ลงทนในดานการบรหารจดการเพอควบคมปรมาณการปลอยมลพษ (Pollution-Control Scheme)

จากการศกษาพบวามาตรการจงใจทางภาษทประเทศตาง ๆ น ามาปรบใชสามารถแบงไดเปน 4 แนวทางหลก คอ การคดคาเสอมอตราเรง (Accelerated Depreciation) เครดตภาษ (Tax Credit) การหกลดหยอนหรอการยกเวนการจดเกบภาษ (Charge Reduction System) และมาตรการอดหนน (Subsidies)

4.2.2.1 รปแบบมาตรการการคดคาเสอมอตราเรง โดยทวไปการคดคาเสอม คอ การน าความเสอมสภาพตามอายการใช

งานของสนทรพยถาวรซงถอเปนสนทรพยทน (Capital Assets) มาค านวณเปนคาเสอมราคาอนเกดจากการใชงานในแตละป ซงการใชแนวทางการใหคดแบบอตราเรงนนมงประสงคในการชวยหนวยธรกจลดภาระในสวนของเงนทนอนเปนการสงเสรมใหลงทนในทรพยสนทก าหนด โดยก าหนดเงอนไขพเศษใหแตกตางจากการคดคาเสอมประเภททวไป เชน ใหคดคาเสอมเปนสองเทา หรอใหคดคาเสอมไดมากกวาอตราปกต (Accelerated Depreciation) ทงน สนทรพยถาวรอนอาจมาค านวณเพอคาเสอมราคาได เชน อาคาร โรงงาน รถยนต เครองจกร ดงนน การค านวณคาเสอมราคาจงถอเปนวธการทางบญชประเภทหนงทมความเชอมโยงกบเงนทนภายในของหนวยธรกจโดยตรง

ในการน การน าหลกการดงกลาวมาปรบใชเพอสรางแรงจงใจเพอรกษาสงแวดลอม ผก าหนดนโยบายในตางประเทศจงนยมน าหลกการในการใหคดคาเสอมในอตราเรงส าหรบสนทรพยทมสวนชวยใหกจกรรมทมผลเสยตอสงแวดลอมลดลง ตวอยางเชน ประเทศเนเธอรแลนดไดก าหนดสนทรพยทเขาเงอนไขในการใหคดคาเสอมอตราเรงหากสนทรพยนนเขาเงอนไขในการเปนสนทรพยทมสวนชวยในการรกษาสงแวดลอม โดยหนวยงานทเกยวกบการวางแผนสงแวดลอมจะท าหนาทจดท ารายการสนทรพยและอตราเรงของสนทรพยแตละประเภท ซงก าหนดไวระหวางรอยละ 15 ถง รอยละ 60 ของมลคาทรพยสนทเขาเงอนไข

นอกจากน การใหสทธประโยชนในการใหคดคาเสอมในรปแบบพเศษมนใชควบคกนกบการก าหนดใหหนวยธรกจสามารถหกคาใชจายในรปคาเสอมไดเรวขน (Shortening of Depreciation Period) ซงในกรณของการก าหนดเพอจงใจในเรองสงแวดลอมอาจหกในระยะเวลาทสนขนกวากรณปกตหนงเทา หรอใหหกในปแรกในอตราทสงกวาปกต ตวอยางเชน ในสหราชอาณาจกรใหหกคาเสอมรอยละรอยในปแรกทไดครอบครองสนทรพยทชวยรกษาสงแวดลอม ทงน มขอสงเกตวามาตรการในเรองการหกคาเสอมในอตราพเศษมแนวโนมทผก าหนดนโยบายจะปรบเปลยนตามความจ าเปนของสภาพเศรษฐกจและสงคมในแตละป ดงนน ในแตละชวงเวลาประเทศตาง ๆ อาจมการก าหนดเงอนไขและอตราการหกคาเสอมทแตกตางกนออกไป

96

4.2.2.2 รปแบบมาตรการเครดตภาษ เครดตภาษ (Tax Credit) ในเพอสงเสรมใหการลงทนเปนมตรตอ

สงแวดลอมนน มแนวคดไมแตกตางกบการหกคาเสอมมากนก กลาวคอ ภายใตกฎหมายภาษของประเทศตาง ๆ จะก าหนดหลกเกณฑในการขอเครดตภาษส าหรบการลงทนทเขาเงอนไขในเรองสงแวดลอม ดงนน ในทางทฤษฎการทกฎหมายตงเงอนไขในการลงทนไวลวงหนาเชนน จงสอดคลองกบหลกการปองกนไวลวงหนา โดยหากผลงทนทราบวาการลงทนในลกษณะใดจงจะมสทธในการไดรบเครดตภาษ ยอมชวยใหปจจยลบ (Externalities) ทเกดจากการผลตนอยลง

จากการศกษาพบวาในทางปฏบต ระบบเครดตภาษทประเทศสวนใหญน ามาใชนนมกมการก าหนดเงอนไขในการขอเครดต และอตราเครดตภาษทจะหมวดหมของการลงทนในกจกรรมทรกษาสงแวดลอม ทงน อาจมการก าหนดอนญาตใหหนวยธรกจสามารถใชสทธในการขอยกยอดเครดตภาษไปใชในปถดไปได (Credit Carryover) กลาวคอ ผมสทธขอเครดตภาษสามารถเลอกขอใชสทธในการเครดตในปปจจบน หรอขอยกยอดใชสทธประโยชนดงกลาวในปภาษถด ๆ ไปไดตามระยะเวลาทกฎหมายก าหนด ตวอยางเชน ในป พ.ศ. 2551 กฎหมายภาษเงนไดนตบคคลของประเทศสาธารณรฐประชาชนจนไดเพมบทบญญตทใหบรษทสามารถขอเครดตภาษไดในกรณทมการลงทนในเครองจกรหรออปกรณทชวยรกษาสงแวดลอมทางน าและทางอากาศ ซงไดมการก าหนดตารางเงอนไขสทธประโยชนทางภาษส าหรบนตบคคลเพอสงเสรมคณภาพสงแวดลอมและสนบสนนการผลตผลตภณฑทปลอดภย103 โดยบรษททเขาเงอนไขสามารถขอเครดตในอตรารอยละ 10 ของเงนทลงทนเพอน าไปลดจ านวนภาษเงนไดนตบคคลทตองช าระในปนนๆ ทงน หากมเครดตภาษเกนกวาจ านวนอตราภาษทตองเสยในปภาษดงกลาว สวนทเกนสามารถยกยอดไปหกคาภาษเงนไดนตบคคลในปภาษตอไปได แตตองไมเกนระยะเวลาหาปนบตงแตปทมสทธ104 4.2.2.3 รปแบบมาตรการการหกลดหยอนหรอการยกเวนการจดเกบภาษ มาตรการใหสทธประโยชนจากการหกลดหยอนหรอการยกเวนการจดเกบภาษ (Charge Reduction System) เปนอกแนวทางหนงทผก าหนดนโยบายมกน าไปใชควบคกบนโยบายสงแวดลอมประเภทสงการและควบคม (Command and Control Approach) โดยหากผเสยภาษสามารถกระท าการอยางหนงอยางใดไดตามเงอนไขทก าหนดกจะไดรบสทธในการลดภาระภาษ เชน กฎหมายมลพษทางน าของเยอรมนก าหนดใหผกอมลพษทสามารถด าเนนการไดตามขอก าหนดของกฎหมายในเรองควบคมมลพษทางน าไดมากเทาไร กจะไดรบสทธในการลดหยอนภาษไดมากเทานน

103 Catalogue of specific equipment for environmental protection qualified for corporate income tax

preferential treatment และ Catalogue of equipment for production safety qualified for corporate income tax preferential treatment

104 The Corporation Income Tax law (CIT) of China, Article 34, and Articles 87,99 and 100 of the Detailed Implementation Regulations (DIR) of the CIT law.

97

โดยในบางกรณอาจลดไดถงรอยละ 50 อยางไรกด ในทางกลบกน ผกอมลพษทไมปฏบตตามเงอนไขทก าหนดในการเลอกเทคโนโลยทเหมาะสมเพอการรกษาสงแวดลอมในการด าเนนการ ภาระภาษทตองเสยจากคาบ าบดน าเสยจะเพมขนรอยละ 20 รอยละ 25 แลวแตกรณ นอกจากมาตรการการหกลดหยอนหรอการยกเวนการจดเกบภาษจะถกใชควบคกบมาตรการสงการและควบคมแลว บางประเทศยงไดก าหนดหลกในเรองการหกลดหยอน หรอหกคาใชจายในกจกรรมบางประเภททมวตถประสงคเพอรกษาสงแวดลอมไวในกฎหมายภาษเงนไดนตบคคล เชน ฝรงเศสใหหกคาใชจาย (โดยการตดในทางบญช หรอทเรยกวา Amortization) ในการด าเนนงานใด ๆ ทชวยท าใหระบบการจดการเครองจกรหรออตสาหกรรมดขน เชน การจดหาผทมความรความสามารถ การท าวจยเพอทดลองการผลตอนเปนมตรตอสงแวดลอม และหากเปนการกอสรางสงปลกสรางทเกยวของกบการบ าบดน าเสยของอตสาหกรรม เมอการกอสรางของบรษทด าเนนการเรยบรอยแลว บรษทสามารถขอหกคาใชจายแบบพเศษไดเชนกน (Special Amortization) โดยในบางกรณสามารถหกคาใชจายไดถงรอยละ 100 อกทงประเทศญปน ไดก าหนดหลกการใหสทธประโยชนจากการหกลดหยอนไวเชนกน โดยในกฎหมายควบคมมลพษของญปนไดระบใหสทธประโยชนในการหกลดหยอนภาษกบผประกอบการทยายสถานประกอบการประเภทโรงงานอตสาหกรรมออกไปจากเขตทรฐบาลประสงคจะท าเปนเขตควบคมมลพษ (Pollution Control Area) ทงน คาใชจายในการกอสรางและด าเนนการจดตงสถานประกอบการใหม ซงตองตงอยในเขตพนทๆ ทก าหนด (อนจะมผลกระทบทางสงแวดลอมตอประชาชนและสงคมนอยกวาสถานประกอบการเดม) สามารถน ามาหกลดหยอนภาษทเกดขนในปภาษนนได นอกจากน กรณเครองจกรหรออปกรณใด ๆ ทอาจมการจดหามาใหมเนองจากการโยกยายสถานประกอบการ สามารถน าคาใชจายมาหกลดหยอนไดเชนกน โดยเครองจกรหรออปกรณทหามาใหมนนจะตองมวตถประสงคเพอการรกษาคณภาพสงแวดลอม และผประกอบการตองด าเนนการจดหามาภายในปทมการจดตงสถานประกอบการใหม 4.2.2.4 รปแบบมาตรการอดหนน มาตรการอดหนน (Subsidies) เปนมาตรการจงใจประเภทหนงทผก าหนด นโยบายมกน ามาบรรจไวในแผนการจดการเรองสงแวดลอมควบคกบมาตรการทางภาษอน ๆ เชนเดยวกนกบมาตรการจงใจทไดกลาวมาในขางตน กลาวคอ เปนเครองมอสนบสนนรฐบาลในการชวยใหนโยบายสงแวดลอมบรรลผลไดด และเปนนโยบายทมลกษณะตรงขามอยางสนเชงกบมาตรการภาษประเภทจดเกบ ในทางปฏบต มาตรการอดหนน คอ มาตรการทรฐบาลใหความชวยเหลอหรอสนบสนนไมวาจะทางตรงหรอทางออมตอภาคเอกชนไมวาทางใดทางหนงเพอวตถประสงคตามเปาหมายทรฐบาลไดตงไว โดยวธการอดหนนสามารถแบงไดในหลายลกษณะ เชน การลดหยอนหรอการยกเวนภาษ การยกหน/ลดหนหรอพก/ขยายระยะเวลาช าระหน การใหกเงนในอตราดอกเบยทต ากวาอตราดอกเบยปกตในตลาด และการใหสนเชอทมเงอนไขพเศษ

98

ทงน มขอสงเกตวามาตรการอดหนนบางประเภทอาจมความทบซอนกบสทธประโยชนบางประการทไดอธบายไวแลวในขางตน

บทท 5 บทวเคราะห

ตามทไดกลาวมาแลววา รฐบาลประเทศตาง ๆ ไดน ามาตรการจงใจทางภาษมาใชในการจดการปญหาสงแวดลอมอกทางหนง โดยมาตรการจงใจทางภาษทประเทศตาง ๆ น ามาปรบใชสามารถแบงไดเปน 4 แนวทางหลก ดงน

5.1 แนวทางการคดคาเสอมอตราเรง เปนการน าความเสอมสภาพตามอายการใชงานของสนทรพยถาวรซงถอเปนสนทรพยทน (Capital Assets) มาค านวณเปนคาเสอมราคาอนเกดจากการใชงานในแตละป ซงการคดแบบอตราเรง มงประสงคทจะชวยหนวยธรกจลดภาระในสวนของเงนทนอนเปนการสงเสรมใหลงทนในทรพยสน ทก าหนด โดยก าหนดเงอนไขพเศษใหแตกตางจากการคดคาเสอมประเภททวไป เชน ใหคดคาเสอมเปนสองเทา หรอใหคดคาเสอมไดมากกวาอตราปกต (Accelerated Depreciation) อยางไรกด แนวทางนอาจมขอจ ากดในเรองสนทรพยทสามารถน ามาค านวณเพอหกคาเสอมราคา กลาวคอ สนทรพยทจะน ามาหกคาเสอมราคาไดจะตองเปนสนทรพยถาวรเทานน เชน อาคาร โรงงาน รถยนต เครองจกร เปนตน ซงการค านวณคาเสอมราคาจะเปนวธการทางบญชประเภทหนงทมความเชอมโยงกบเงนทนภายในของหนวยธรกจโดยตรง ส าหรบประเทศไทยไมมการน าหลกการในการคดคาเสอมอตราเรงมาใช มเพยงหลกการคด คาสกหรอและคาเสอมของราคาทรพยสน ซงเปนไปตามหลกเกณฑทก าหนดในมาตรา 65 ทว (2) แหงประมวลรษฎากรทก าหนดไววา “คาสกหรอและคาเสอมราคาของทรพยสน ใหหกไดตามหลกเกณฑ วธการ เงอนไขและอตราทก าหนดโดยพระราชกฤษฎกา...” ซงไดมการตราพระราชกฤษฎกาออกตามความในประมวลรษฎากร วาดวยการก าหนดหลกเกณฑ วธการ เงอนไข และอตราการหกคาสกหรอและคาเสอมราคาของทรพยสน (ฉบบท 145) พ.ศ. 2527 โดยไดก าหนดหลกเกณฑ วธการสรปไดดงน 1) ในการหกคาสกหรอและคาเสอมราคาของทรพยสน เพอประโยชนในการค านวณก าไรสทธหรอขาดทนสทธ เมอบรษทหรอหางหนสวนนตบคคลไดเลอกใชวธการทางบญชทรบรองทวไป และอตราทจะหกอยางใด แลวใหใชวธการทางบญชทรบรองทวไป และอตราทจะหกอยางใด แลวใหใชวธการทางบญชและอตรานนตลอดไป เวนแต จะไดรบอนมตใหเปลยนแปลงจากอธบดกรมสรรพากร หรอผทไดรบมอบหมายและใหถอปฏบตตงแตรอบระยะเวลาบญชทไดรบอนมตนน 2) การหกคาสกหรอและคาเสอมราคาของทรพยสนใหค านวณหกตามระยะเวลาทไดทรพยสนนนมาในแตละรอบระยะเวลาบญชในกรณทรอบระยะเวลาใดไมเตมสบสองเดอนใหเฉลยตามสวนส าหรบรอบระยะเวลาบญชนน ทงน ไมเกนอตรารอยละของมลคาตนทนตามประเภทของทรพยสน 3) การหกคาสกหรอและคาเสอมราคาของทรพยสนประเภทเครองจกรและอปกรณของเครองจกรทใชส าหรบการวจยและพฒนาเทคโนโลย ใหหกคาสกหรอและคาเสอมราคาเบองตนในวนทไดทรพยสนนนมาในอตรารอยละ 40 ของมลคาตนทน ส าหรบมลคาตนทนทเหลอใหหกตามเงอนไขและ

100

อตราทก าหนดไวในมาตรา 4 ทรพยสนตามวรรคหนง จะตองมลกษณะและเปนไปตามหลกเกณฑ ดงตอไปน (1) ตองไมเปนเครองจกรและอปกรณของเครองจกรทใชผลตสนคาหรอใหบรการ เวนแตเครองจกรและอปกรณของเครองจกรดงกลาวไดใชเพอการอยางหนงอยางใด ดงตอไปน (ก) การวจยอตสาหกรรมขนพนฐาน ซงหมายถง การวจยตามแบบแผนหรอ การคนควาอยางจรงจง โดยมงหมายทจะคนพบความรใหมอนอาจเปนประโยชนแกการพฒนาผลตภณฑ กระบวนการ หรอการบรการขนใหม หรอโดยมงหมายทจะน าความกาวหนาอยางเหนไดชดมาสผลตภณฑ กระบวนการ หรอการบรการทมอยเดม (ข) การวจยเชงประยกต ซงหมายถง การเปลยนผลการวจยอตสาหกรรมขนพนฐานมาใชเปนแผนงาน แบบพมพเขยว หรอแบบ ในการท าขนมาใหมเปลยนแปลง หรอปรบปรงซงผลตภณฑ กระบวนการ หรอการบรการ ทงน ไมวาจะเพอขายหรอใชเอง และใหหมายความรวมถงการประดษฐตนแบบทไมสามารถใชในเชงพาณชยแนวคดในการจดท าและออกแบบผลตภณฑกระบวนการ หรอ การบรการหรอทางเลอกอนการสาธตเบองตนหรอโครงการน ารองทไมสามารถดดแปลงหรอน าไปใชเพอประโยชนในการอตสาหกรรมหรอการพาณชย แตไมหมายความถงการเปลยนแปลงตามปกตหรอตามระยะเวลาของผลตภณฑ ระบบการผลต กระบวนการผลต การบรการ หรอกจการอนทด าเนนงานอย แมวาการเปลยนแปลง ดงกลาวจะกอใหเกดความกาวหนากตาม (ค) การทดสอบคณภาพผลตภณฑ (ง) การปรบปรงกรรมวธการผลต เพอลดตนทนการผลตหรอเพมผลผลต ทงน ไมวาจะใชเพอการวจยและพฒนาเทคโนโลยของตนเองหรอของผอน (2) ตองเปนเครองจกรและอปกรณของเครองจกรทไมเคยผานการใชงานมากอน โดยเครองจกรและอปกรณดงกลาวตองสามารถน าไปใชงานไดตงแตสองปขนไป และมมลคาตนทน ไมต ากวา 100,000 บาท สวนตางประเทศนน ประเทศเนเธอรแลนดไดน าหลกการการใหคดคาเสอมไดมากกวาอตราปกต (Accelerated Depreciation) มาบงคบใช กลาวคอประเทศเนเธอรแลนดไดก าหนดสนทรพยทเขาเงอนไขในการใหคดคาเสอมอตราเรงหากสนทรพยนนเขาเงอนไขในการเปนสนทรพยทมสวนชวยใน การรกษาสงแวดลอม โดยหนวยงานทเกยวกบการวางแผนสงแวดลอมจะท าหนาทจดท ารายการสนทรพยและอตราเรงของสนทรพยแตละประเภท ซงก าหนดไวระหวางรอยละ 15 ถง 60 ของมลคาทรพยสนทเขาเงอนไข นอกจากประเทศเนเธอรแลนดทใชปรบใชหลกการคดคาเสอมไดมากกวาอตราปกต (Accelerated Depreciation) แลว สหราชอาณาจกรยงเปนอกประเทศทใหสทธประโยชนในการใหคดคาเสอมในรปแบบพเศษ โดยไดก าหนดใหหนวยธรกจสามารถหกคาใชจายในรปคาเสอมไดเรวขน (Shortening of Depreciation Period) หรอใหหกในปแรกในอตราทสงกวาปกต ซงในกรณของสหราชอาณาจกรกฎหมายไดก าหนดใหสามารถหกคาเสอมรอยละรอยในปแรกทไดครอบครองสนทรพยทชวยรกษาสงแวดลอม ทงน มขอสงเกตวามาตรการในเรองการหกคาเสอมในอตราพเศษมแนวโนมทผก าหนดนโยบายจะ

101

ปรบเปลยนตามความจ าเปนของสภาพเศรษฐกจและสงคมในแตละป ดงนน ในแตละชวงเวลาขอก าหนดในเรองดงกลาวอาจมการก าหนดเงอนไขและอตราการหกคาเสอมทแตกตางกนออกไป

5.2 แนวทางการใหเครดตภาษ การใหเครดตภาษ (Tax Credit) เพอสงเสรมใหการลงทนเปนมตรตอสงแวดลอม มแนวคดเปนไปในแนวทางเดยวกบการหกคาเสอม โดยกฎหมายภาษของประเทศตาง ๆ จะก าหนดหลกเกณฑ ในการขอเครดตภาษส าหรบการลงทนทเขาเงอนไขในเรองสงแวดลอม โดยระบบเครดตภาษทประเทศสวนใหญใชมกจะมการก าหนดเงอนไขในการขอเครดตภาษ และก าหนดอตราเครดตภาษในหมวดหมของการลงทนในกจกรรมทรกษาสงแวดลอม เชน ก าหนดใหบรษทสามารถขอเครดตภาษไดในกรณทมการลงทนในเครองจกรหรออปกรณทชวยรกษาสงแวดลอมทางน าและทางอากาศ ซงไดมการก าหนดตารางเงอนไขสทธประโยชนทางภาษส าหรบนตบคคลเพอสงเสรมคณภาพสงแวดลอมและสนบสนนการผลตผลตภณฑทปลอดภย โดยบรษททเขาเงอนไขสามารถขอเครดตภาษไดในอตราทก าหนดไวในจ านวนของเงนทลงทน เพอน าไปลดจ านวนภาษเงนไดนตบคคลทตองช าระในปภาษนน ๆ เปนตน ส าหรบประเทศไทยนนยงไมมมาตรการการใหเครดตภาษเพอสงเสรมใหการมการลงทน ทเปนมตรตอสงแวดลอม ซงเมอศกษาระบบเครดตภาษทประเทศสวนใหญน ามาใชนนมกมการก าหนดเงอนไขในการขอเครดต และอตราเครดตภาษทจะหมวดหมของการลงทนในกจกรรมทรกษาสงแวดลอม ทงน อาจมการก าหนดอนญาตใหหนวยธรกจสามารถใชสทธในการขอยกยอดเครดตภาษไปใชในปถดไปได (Credit Carryover) กลาวคอ ผมสทธขอเครดตภาษสามารถเลอกขอใชสทธในการเครดตในปปจจบน หรอขอยกยอดใชสทธประโยชนดงกลาวในปภาษถด ๆ ไปไดตามระยะเวลาทกฎหมายก าหนด ตวอยางเชน ในป พ.ศ. 2551 กฎหมายภาษเงนไดนตบคคลของจนไดเพมบทบญญตทใหบรษทสามารถขอเครดตภาษไดในกรณทมการลงทนในเครองจกรหรออปกรณทชวยรกษาสงแวดลอมทางน าและทางอากาศ ซงไดมการก าหนดตารางเงอนไขสทธประโยชนทางภาษส าหรบนตบคคลเพอสงเสรมคณภาพสงแวดลอมและสนบสนนการผลตผลตภณฑทปลอดภย โดยบรษททเขาเงอนไขสามารถขอเครดตในอตรารอยละ 10 ของเงนทลงทนเพอน าไปลดจ านวนภาษเงนไดนตบคคลทตองช าระในปนนๆ ทงน หากมเครดตภาษเกนกวาจ านวนอตราภาษทตองเสยในปภาษดงกลาว สวนทเกนสามารถยกยอดไปหกคาภาษเงนไดนตบคคล ในปภาษตอไปได แตตองไมเกนระยะเวลาหาปนบตงแตปทมสทธ

5.3 แนวทางการใหหกลดหยอนหรอการยกเวนการจดเกบภาษ การใหสทธประโยชนจากการหกลดหยอนหรอการยกเวนการจดเกบภาษ (Charge Reduction System) เปนอกแนวทางหนงทผก าหนดนโยบายมกจะน าไปใชควบคกบนโยบายดานสงแวดลอมประเภทสงการและควบคม (Command and Control Approach) โดยหากผเสยภาษสามารถกระท าการอยางหนงอยางใดไดตามเงอนไขทก าหนดกจะไดรบสทธในการลดภาระภาษ เชน ก าหนดเงอนไขใหผกอมลพษปฏบต หากผกอมลพษสามารถด าเนนการไดตามทกฎหมายก าหนดไดมากเทาไรกจะไดรบสทธ

102

ในการลดหยอนทางภาษไดมากเทานน ในทางกลบกน หากผกอมลพษไมปฏบตตามเงอนไขทก าหนดกจะตองรบภาระภาษทเพมขน เปนตน นอกจากมาตรการการหกลดหยอนหรอการยกเวนการจดเกบภาษจะถกใชควบคกบมาตรการสงการและควบคมแลว บางประเทศยงไดก าหนดหลกในเรองการหกลดหยอน หรอหกคาใชจายในกจกรรมบางประเภททมวตถประสงคเพอรกษาสงแวดลอมไวในกฎหมายภาษเงนไดนตบคคล เชน ก าหนดใหหกคาใชจาย (โดยการตดในทางบญช หรอทเรยกวา Amortization) ในการด าเนนงานใด ๆ ทชวยท าใหระบบการจดการเครองจกรหรออตสาหกรรมดขน เชน การจดหาผทมความรความสามารถ การท าวจยเพอทดลองการผลตอนเปนมตรตอสงแวดลอม และหากเปนการกอสรางสงปลกสรางทเกยวของกบการบ าบดน าเสยของอตสาหกรรม เมอการกอสรางของบรษทด าเนนการเรยบรอยแลว บรษทสามารถขอหกคาใชจายแบบพเศษไดเชนกน (Special Amortization) ส าหรบในประเทศไทยมการน าการลดหยอนและการยกเวนภาษมาเปนมาตรการจงใจทางภาษมาใชในการจดการปญหาสงแวดลอม เชน ก าหนดในพระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ. 2520 และกฎหมายล าดบรองทออกตามพระราชบญญตดงกลาว เชน ประกาศคณะกรรมการสงเสรมการลงทนท ส.9/2547 เรอง การใหการสงเสรมกจการทเกยวกบการประหยดพลงงาน โดยใหกจการผลตเครองจกรหรออปกรณประหยดพลงงานหรออปกรณซงใชพลงงานทดแทน และการผลตเซลลแสงอาทตยและกจการบรการดานจดการพลงงานเปนกจการทจะใหการสงเสรมการลงทน ประกาศคณะกรรมการสงเสรมการลงทน ท ส. 5/2548 เรอง การใหการสงเสรมกจการทเกยวกบการใชกาซธรรมชาตในภาคขนสง ประกาศคณะกรรมการสงเสรมการลงทน ท ส. 2/2550 เรอง การใหการสงเสรมกจการเทคโนโลย ชวภาพ ) ประกาศคณะกรรมการสงเสรมการลงทนท 3/2550 เรอง มาตรการแกไขปญหาดานสงแวดลอม ประกาศคณะกรรมการสงเสรมการลงทน ท ส. 7/2550 เรอง การสงเสรมกจการผลตรถยนตประหยดพลงงานมาตรฐานสากล (Eco-Car) และกจการผลตชนสวนยานพาหนะส าหรบรถยนตประหยดพลงงานมาตรฐานสากล โดยผไดรบการสงเสรมการลงทนจะไดรบยกเวนภาษ หรออากรตาง ๆ ตามเงอนไขทคณะกรรมการสงเสรมการลงทนก าหนด เชน ยกเวนอากรขาเขา และขาออกส าหรบเครองจกร ยกเวนอากรขาเขาเครองจกรยอนหลง ยกเวนภาษเงนไดส าหรบเงนปนผลการอนญาตใหหกเงนทผไดรบ การสงเสรมการลงทนในการตดตงหรอกอสรางสงอ านวยความสะดวกในการประกอบกจการการอนญาตใหหกคาขนสง คาไฟฟา และคาประปา การยกเวนอากรขาเขา หรอขาออกส าหรบวตถดบ และวสด การลดหยอนอากรขาเขาเครองจกร การลดหยอนอากรขาเขาวตถดบ การลดหยอนภาษเงนไดนตบคคลส าหรบก าไรสทธทไดจากการลงทน ซงการยกเวนหรอกฎหมายล าดบรองภายใตพระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ. 2520 สวนในตางประเทศ มการระบวธการสงเสรมและสนบสนนใหมการลดปรมาณการปลอยมลพษออกสสงแวดลอมไวเปนแนวทาง อนไดแก การใหสทธประโยชนในการหกลดหยอนหรอยกเวนภาษ ใหกบผประกอบการทลงทนในการประกอบธรกจในหมวดประหยดพลงงานสหภาพยโรป เชน กฎหมายของประเทศสวตเซอรแลนดทมใชในการควบคม จ ากดการปลอยมลพษ และมการก าหนด

103

มาตรการจงในทางภาษรวมอยดวย คอ กฎหมายคมครองสงแวดลอม (Environment Protection Act : EPA) กฎหมาย EPA โดยกฎหมายฉบบนไดน าหลก (Polluter Pays Principle) มาใชบงคบ กลาวคอผใด ทปลอยมลพษ ผนนมหนาทรบผดชอบ ประเทศฝรงเศสยงไดก าหนดหลกในเรองการหกลดหยอน หรอหกคาใชจายในกจกรรม บางประเภททมวตถประสงคเพอรกษาสงแวดลอมไวในกฎหมายภาษเงนไดนตบคคล กลาวคอ ใหหกคาใชจายในการด าเนนงานใด ๆ ทชวยท าใหระบบการจดการเครองจกรหรออตสาหกรรมดขน เชน การจดหาผทมความรความสามารถ การท าวจยเพอทดลองการผลตอนเปนมตรตอสงแวดลอม และหากเปนการกอสรางสงปลกสรางทเกยวของกบการบ าบดน าเสยของอตสาหกรรม เมอการกอสรางของบรษทด าเนนการเรยบรอยแลว บรษทสามารถขอหกคาใชจายแบบพเศษไดเชนกน ประเทศเยอรมนไดมการปรบใชมาตรการใหสทธประโยชนจากการหกลดหยอนหรอการยกเวนการจดเกบภาษ โดยหากผเสยภาษสามารถกระท าการอยางหนงอยางใดไดตามเงอนไขทก าหนด กจะไดรบสทธในการลดภาระภาษ เชน กฎหมายมลพษทางน าของเยอรมนก าหนดใหผกอมลพษทสามารถด าเนนการไดตามขอก าหนดของกฎหมายในเรองควบคมมลพษทางน าไดมากเทาไร กจะไดรบสทธในการลดหยอนภาษไดมากเทานน ประเทศญปนไดก าหนดหลกการใหสทธประโยชนจากการหกลดหยอนไว โดยในกฎหมายควบคมมลพษของญปนไดระบใหสทธประโยชนในการหกลดหยอนภาษกบผประกอบการทยายสถานประกอบการประเภทโรงงานอตสาหกรรมออกไปจากเขตทรฐบาลประสงคจะท าเปนเขตควบคมมลพษ ทงน คาใชจายในการกอสรางและด าเนนการจดตงสถานประกอบการใหม ซงตองตงอยในเขตพนท ๆ ทก าหนด (อนจะมผลกระทบทางสงแวดลอมตอประชาชนและสงคมนอยกวาสถานประกอบการเดม) สามารถน ามาหกลดหยอนภาษทเกดขนในปภาษนนได นอกจากน กรณเครองจกรหรออปกรณใด ๆ ทอาจมการจดหามาใหมเนองจากการโยกยายสถานประกอบการ สามารถน าคาใชจายมาหกลดหยอนไดเชนกน โดยเครองจกรหรออปกรณทหามาใหมนนจะตองมวตถประสงคเพอการรกษาคณภาพสงแวดลอม และผประกอบการตองด าเนนการจดหามาภายในปทมการจดตงสถานประกอบการใหม การก าหนดมาตรการยกเวนหรอลดหยอนภาษนน หากไดด าเนนการควบคไปกบยทธศาสตรแนวทางการพฒนาประเทศ กจะเปนเครองมอหนงซงสงเสรมใหอตสาหกรรมในอนาคตใชเทคโนโลยทสะอาดและเปนมตรกบสงแวดลอมไดอยางมประสทธภาพ

5.4 แนวทางการก าหนดมาตรการอดหนน มาตรการอดหนน (Subsidies) เปนมาตรการจงใจประเภทหนงทผก าหนดนโยบายน ามาก าหนดไวในแผนการจดการเรองสงแวดลอมควบคกบมาตรการทางภาษอน ๆ ซงมาตรการอดหนนนจะเปนเครองมอทชวยสนบสนนรฐบาลในการชวยใหนโยบายดานสงแวดลอมของรฐบาลบรรลผล กลาวคอ มาตรการอดหนนกคอ มาตรการทรฐบาลใหความชวยเหลอหรอสนบสนนไมวาจะทางตรงหรอทางออมตอภาคเอกชนไมวาทางใดทางหนงเพอใหบรรลวตถประสงคตามเปาหมายทรฐบาลไดตงไว โดยวธการ

104

อดหนนสามารถแบงไดหลายลกษณะ เชน การลดหยอน การยกเวนภาษ การยกหน ลดหน พกหรอขยายระยะเวลาช าระหน การใหกเงนในอตราดอกเบยทต ากวาอตราดอกเบยปกตในตลาด และการใหสนเชอทมเงอนไขพเศษ เปนตน การยกหน/ลดหนหรอพก/ขยายระยะเวลาช าระหน การใหกเงนในอตราดอกเบยทต ากวาอตราดอกเบยปกตในตลาด และการใหสนเชอทมเงอนไขพเศษ ทงน มขอสงเกตวามาตรการอดหนนบางประเภทอาจมความทบซอนกบสทธประโยชนบางประการทไดอธบายไวแลวในขางตน ส าหรบประเทศไทย มมาตรการอดหนนก าหนดไวในกฎหมาย เชน พระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ. 2520 ในลกษณะตางๆ เชน การค าประกนอากรขาเขาเครองจกรและวตถดบกอนการไดรบบตรสงเสรม โดยถอเอาการค าประกนของธนาคารพาณชยในราชอาณาจกรแทนการวางเงนเปนประกนการช าระอากรขาเขาได การเขาเมองของคนตางดาว โดยคณะกรรมการมอ านาจอนญาตใหคนตางดาวเขามาในราชอาณาจกรเพอศกษาลทางการลงทนหรอกระท าการอนใดทจะเปนประโยชนตอการลงทนได ผไดรบการสงเสรมไดรบอนญาตน าคนตางดาวซงเปน ชางฝมอ ผช านาญการ หรอคสมรสและบคคลซงอยในอปการะของบคคลดงกลาวเขามาในราชอาณาจกรไดตามจ านวนและก าหนดระยะเวลาใหอยในราชอาณาจกรเทาทคณะกรรมการพจารณาเหนสมควร แมวาจะเกนอตราจ านวนหรอระยะเวลาใหอยในราชอาณาจกรตามทบญญตไวในกฎหมายวาดวยคนเขาเมอง การถอครองกรรมสทธ ผไดรบการสงเสรมจะไดรบอนญาตใหถอกรรมสทธในทดนเพอประกอบกจการทไดรบ การสงเสรมการลงทนตามจ านวนทคณะกรรมการพจารณาเหนสมควร แมวาจะเกนก าหนดทจะพงมไดตามกฎหมายอน การน าหรอสงเงนออกนอกราชอาณาจกรเปนเงนตราตางประเทศ หากเงนนนเปนเงนทนทผ ไดรบการสงเสรมน าเขามาในราชอาณาจกรและเงนปนผลหรอผลประโยชนอนทเกดจากเงนทนนน หรอเปนเงนกตางประเทศทผไดรบการสงเสรมน ามาลงทนในกจการทไดรบการสงเสรม จะเหนไดวามาตรการอดหนนตาง ๆ เมอน ามาใชประกอบกบมาตรการอน ๆ กอาจจงใจใหผทเกยวของลดปลอยมลพษได ส าหรบในตางประเทศ ประเทศทมการใชมาตรการอดหนน เชน ประเทศญปนโดยธนาคารเพอการพฒนาจดใหมมาตรการอดหนนเพอสงแวดลอม ในลกษณะของการใหสนเชอแบบพเศษและ การกยมในอตราดอกเบยต ากบผประกอบการทลงทนในเครองจกรทชวยลดพลงงาน โดยมวตถประสงคในการใหความชวยเหลอทางการเงนกบผประกอบการทมวตถประสงคในการกอสรางหรอซอเครองจกรทมชวยลดมลพษในกระบวนการผลต ตลอดจนผประกอบการทลงทนในการวจยและพฒนา และผคดคนนวตกรรมใหมทมวตถประสงคในการลดคามลพษ ประเทศสงคโปร รฐบาลไดออกมาตรการจงใจทเกยวของกบการใชพลงงานอยางมประสทธภาพ และพลงงานสะอาด การกอสรางอาคารสเขยว เทคโนโลยทเกยวของกบสงแวดลอมดานน า การขนสงและการสงสนคาสเขยว การลดปรมาณขยะ การรเรมและการพฒนาศกยภาพดานสงแวดลอม เปนตน ตวอยางมาตรการจงใจของประเทศสงคโปร เชน โครงการจดอบรมและใหประกาศนยบตรส าหรบการจดการพลงงานส าหรบวชาชพวศวกรทมการพฒนาทกษะทางเทคโนโลยและความสามารถเพอทจะกลายเปนผจดการดานพลงงานขององคกร โครงการนไดรบทนในการจดอบรมรอยละ 70 ของคาใชจายจากการอบรมทงหมด การสงเสรมใหมสงอ านวยความสะดวกใหม หรอมการขยายโครงการทจะ

105

ปรบปรงประสทธภาพดานพลงงานหรอทรพยากรธรรมชาต โดยจะใหเงนสนบสนนรอยละ 50 ของคาใชจาย หรอ 600,000 ดอลลารสงคโปร โครงการกองทนทใหกบ SMEs ในการใชระบบตรวจสอบพลงงานเพอทจะควบคมและตรวจสอบการใชพลงงานของตน โดยจะมอบเงนทนใหรอยละ 70 ของคาใชจายแตไมเกน 20,000 ดอลลารสงคโปร มาตรการจงใจ Green Mark ส าหรบการออกแบบตวตนแบบเปนการสงเสรมใหนกพฒนาหรอนกสรางสรรคใหความส าคญกบการใชพลงงานอยางมประสทธภาพในการออกแบบการกอสราง โดยจะใหเงนทนโดยมหนวยงาน เปนทปรกษา เพอแนะน าและรวมมอในการออกแบบ และใหความชวยเหลอ มาตรการจงใจเพอสงเสรมใหมการจดภมทศนบนตกสงดวยตนไมทงทเปนอาคารทพกอาศยหรออาคารทวไปของประเทศสงคโปร โดยมการใหเงนรอยละ 50 ของคาใชจายในการจดภมทศนหรอประดบตกแตงหลงคาหรอดานแนวดงของอาคารดงกลาว มาตรการจ งใจส าหรบรถยนตใหม แทกซ และรถมอสองทน าเขามาใหมทมการลดการปลอยกาซคารบอนตงแตวนท 1 มกราคม ป ค.ศ. 2013 จะมสทธไดรบเงนคนบางสวน

ดงทกลาวมาขางตนจะเหนไดวา มาตรการอดหนนในตางประเทศนนมลกษณะทหลากหลายและสอดคลองกบเปาหมายในการพฒนาประเทศ สามารถเปนเครองมอในการจงใจให ผกอมลพษปรบเปลยนพฤตกรรมในการลดการปลอยมลพษตอสงแวดลอมไดเปนอยางด

5.5 บทวเคราะหผลการใชมาตรการจงใจทางภาษในการจดการปญหาสงแวดลอมของตางประเทศ

จากการศกษาพบวาการทรฐบาลตาง ๆ ของประเทศในสหภาพยโรปไดน ามาตรการจงใจทางภาษมาใชในการจดการปญหาสงแวดลอมพบวาการลงทนในธรกจสเขยวในสหภาพยโรปเพมมากขนตามล าดบนบตงแตป พ.ศ. 2535 จนถงปจจบน มอตราสวนเพมมากขนตามล าดบ โดยองคกร Environment LIFE Program ซงเปนองคกรภายใตการก ากบดแลของ European Commission ไดมใหการสนบสนนทางการเงนในโครงการทเกยวกบการรกษาคณภาพสงแวดลอมไปแลวกวา 4,306 โครงการ รวมเปนเงนทงสนกวาสามหมนลานยโร105 นอกจากน หลงจากรฐบาลประเทศและหนวยธรกจของประเทศตาง ๆ ไดน านโยบายทเกยวของการผลตเพออนรกษตอสงแวดลอมมาใชควบคกนกบนโยบายจงใจทางภาษในรปแบบตาง ๆ พบวา ในปจจบนเศรษฐกจของสหภาพยโรปไดมปจจยดานการอนรกษสงแวดลอมมาเปนองคประกอบในการพฒนาอตสาหกรรมเปนอยางมาก หรออกนยคอ เศรษฐกจยโรปมรปแบบเศรษฐกจทปจจยดานสงแวดลอมเปนตวขบเคลอนหลก (Environmental Economy) นอกจากน หากพจารณาในสวนของ ภาคเอกชน บรษทในสหภาพยโรปเปนบรษททมวตถประสงคไมเพยงแตท าธรกจเพอแสวงหาผลก าไร หากแตยงมวตถประสงคในการรกษาสงแวดลอมควบคกนไปดวย (Eco-Industry) โดยขอมลทพบจาก

105 2017 call for proposals for LIFE Grant สบคนจาก http://ec.europa.eu/environment/life/funding/life2017/ ณ วนท 1 สงหาคม 2560

106

การศกษา คอ การจางงานในยโรปในตลาดธรกจประเภท Eco-Industry ไดเพมมลคาถง 4.2 ลานบาท (รายละเอยดปรากฏตามตารางดานลาง) อนเปนการสรางงานใหมกวา 200,000 งานทวสหภาพยโรป และเปนการเพม GDP ถงรอยละ 3.3 ของเศรษฐกจในยโรป106

ภาพท 1 สถตการจางงานในยโรปของธรกจและสนคาและบรการทเกยวกบสงแวดลอมในป พ.ศ. 2557 ทมา : ขอมลจาก Eurostat

ประกอบกบขอมลจาก European Commission ยงไดชใหเหนวาจากการทรฐบาลไดใหการสนบสนนการขบเคลอนของเศรษฐกจควบคไปกบการอนรกษสงแวดลอมสงผลใหหนวยธรกจในยโรปปรบเปลยนรปแบบการด าเนนธรกจโดยค านงถงผลกระทบตอสงแวดลอมอนอาจเกดจากการผลตและการใหบรการยงสงผลใหผลตภณฑทน าออกสทองตลอดโดยบรษทในประเทศทมนโยบายจงใจดานสงแวดลอมนนมกเปนสนคาหรอบรการทมงเนนเรองการลดพลงงานและสงผลกระทบตอสงแวดลอมในทางทนอยทสดอกดวย นอกจากน บรษทในยโรปจ านวนมากยงไดผนตวเองเปนผผลตวสดอปกรณทเกยวของกบการรกษาสงแวดลอม เชน เครองก าจดน าเสย อปกรณเกยวกบการรไซเคล และการออกแบบเกยวกบการน าพลงงานทดแทนมาใชเปนตน โดยในปจจบนธรกจดานสงแวดลอมของสหภาพยโรปไดสวนแบงตลาดถงหนงในสามของตลาดโลก และมแนวโนมทจะเพมขนอยางกาวกระโดดภายในป 2020107

106 Structural Business Statistic and Environmental Goods and Service Center สบคนจาก http://ec.europa.eu/eurostat ณ วนท 1 สงหาคม 2560 107 Green jobs a success story in Europe สบคนจาก https://ec.europa.eu/environment/efe/themes/economics-strategy-and-

information/green-jobs-success-story-europe_en ณ วนท 1 สงหาคม 2560

107

ตารางท 2 การเปรยบเทยบกฎหมายทเกยวของกบการจดการสงแวดลอม (มาตรการทางดานภาษ) ของประเทศไทยและตางประเทศ

มาตรการทางดานภาษ แนวทางของตางประเทศ แนวทางของประเทศไทย 1. แนวทางการคดคาเสอมอตราเรง

- ประเทศเนเธอรแลนด ก าหนดสนทรพยทเขาเงอนไขในการใหคดคาเสอมอตราเรงหากสนทรพยนนเขาเงอนไขในการเปนสนทรพยทมสวนชวยในการรกษาสงแวดลอม โดยหนวยงานทเกยวกบการวางแผนสงแวดลอมจะท าหนาทจดท ารายการสนทรพยและอตราเรงของสนทรพยแตละประเภท ซงก าหนดไวระหวางรอยละ 15 ถง 60 ของมลคาทรพยสนทเขาเงอนไข - สหราชอาณาจกร ก าหนดใหหนวยธรกจสามารถหกคาใชจายในรปคาเสอมไดเรวขน (Shortening of Depreciation Period) หรอใหหกในปแรกในอตราทสงกวาปกต ซงในกรณของสหราชอาณาจกรกฎหมายไดก าหนดใหสามารถหกคาเสอมรอยละรอยในปแรกทไดครอบครองสนทรพยทชวยรกษาสงแวดลอม

ประเทศไทยไมมการน าหลกการ ในการคดคาเสอมอตราเรงมาใช มเพยงหลกการคดคาสกหรอและคาเสอมของราคาทรพยสน

2. แนวทางการใหเครดตภาษเพอสงเสรมใหการลงทนเปนมตรตอสงแวดลอม

ประเทศสาธารณรฐประชาชนจน น าหลกเครดตภาษมาปรบใชโดยไดปรบเงอนไขใหสอดคลองกบวตถประสงคในการรกษาสงแวดลอม กลาวคอมการก าหนดอนญาตใหหนวยธรกจสามารถใชสทธในการขอยกยอดเครดตภาษไปใชในปถดไปได (Credit carryover) โดยบรษททเขาเงอนไขสามารถขอเครดตในอตรารอยละ 10 ของเงนทลงทนเพอน าไปลดจ านวนภาษเงนได นตบคคลทตองช าระในปนน ๆ

ประเทศไทยนนยงไมมมาตรการ การใหเครดตภาษเพอสงเสรมใหการมการลงทนทเปนมตรตอสงแวดลอม

108

มาตรการทางดานภาษ แนวทางของตางประเทศ แนวทางของประเทศไทย 3. แนวทางการใหหกลดหยอนหรอการยกเวนการจดเกบภาษ

- ประเทศฝรงเศส ใหหกคาใชจาย (โดยการตดในทางบญช หรอทเรยกวา Amortization) ในการด าเนนงานใด ๆ ทชวยท าใหระบบการจดการเครองจกรหรออตสาหกรรมดขน เชน การจดหาผทมความรความสามารถ การท าวจยเพอทดลองการผลตอนเปนมตรตอสงแวดลอม และหากเปนการกอสรางสงปลกสรางทเกยวของกบการบ าบดน าเสยของอตสาหกรรม เมอการกอสรางของบรษทด าเนนการเรยบรอยแลว บรษทสามารถขอหกคาใชจายแบบพเศษไดเชนกน (special amortization) โดยในบางกรณสามารถหกคาใชจายไดถงรอยละ 100 - ประเทศญปน ไดก าหนดหลกการใหสทธประโยชนจากการหกลดหยอนไวเชนกน โดยในกฎหมายควบคมมลพษ ไดระบใหสทธประโยชนในการหกลดหยอนภาษกบผประกอบการทยายสถานประกอบการประเภทโรงงานอตสาหกรรมออกไปจากเขตทรฐบาลประสงคจะท าเปนเขตควบคมมลพษ (Pollution Control Area)

ประเทศไทยมการน าการลดหยอนและการยกเวนภาษมาเปนมาตรการจงใจทางภาษมาใชในการจดการปญหาสงแวดลอม เชน ก าหนดในพระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ. 2520 และกฎหมายล าดบรองทออกตามพระราชบญญตดงกลาว เชน ประกาศคณะกรรมการสงเสรมการลงทนท ส.9/2547 เรอง การใหการสงเสรมกจการทเกยวกบการประหยดพลงงาน โดยใหกจการผลตเครองจกรหรออปกรณประหยดพลงงานหรออปกรณซงใชพลงงานทดแทน และ การผลตเซลลแสงอาทตยและกจการบรการดานจดการพลงงานเปนกจการทจะใหการสงเสรมการลงทน เปนตน

4. แนวทางการก าหนดมาตรการอดหนน

สนบสนนไมวาจะทางตรงหรอทางออมตอภาคเอกชนไมวาทางใดทางหนงเพอวตถประสงคตามเปาหมายทรฐบาลไดตงไว โดยวธการอดหนนสามารถแบงไดในหลายลกษณะ เชน การลดหยอนหรอการยกเวนภาษ การยกหน/ลดหนหรอพก/ขยายระยะเวลาช าระหน การใหกเงนในอตราดอกเบยทต ากวาอตราดอกเบยปกตใน

ประเทศไทย มมาตรการอดหนนก าหนดไวในกฎหมาย เชน พระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ. 2520 ในลกษณะตางๆ เชน การค าประกนอากรขาเขาเครองจกรและวตถดบกอน การไดรบบตรสงเสรม โดยถอเอา การค าประกนของธนาคารพาณชยในราชอาณาจกรแทนการวางเงนเปน

109

มาตรการทางดานภาษ แนวทางของตางประเทศ แนวทางของประเทศไทย ตลาด และการใหสนเชอทมเงอนไขพเศษ ประกนการช าระอากรขาเขาได การเขา

เมองของคนตางดาว โดยคณะกรรมการมอ านาจอนญาตใหคนตางดาวเขามาในราชอาณาจกรเพอศกษาลทางการลงทนหรอกระท าการอนใดทจะเปนประโยชนตอการลงทนได เปนตน

ทมา : รวบรวมจากมาตรการทางดานภาษทเกยวของกบการจดการสงแวดลอม ณ วนท 30 มถนายน พ.ศ. 2560

บทท 6 บทสรปและขอเสนอแนะ

6.1 บทสรป

การตนตวเรองวกฤตสงแวดลอมไดเรมขนครงแรกเมอ 4 ทศวรรษทผานมา ในการประชม สหประชาชาตวาดวยเรองสงแวดลอมของมนษย (UN Conference on the Human Environment) ในป ค.ศ. 1972 ซงจากการเรมกลาวถงวกฤตสงแวดลอมในเวทระหวางประเทศครงนน ไดมขอตกลงใหรฐบาลของประเทศสมาชกตาง ๆ ก าหนดแนวทางในการแกปญหาสงแวดลอม ประเทศสมาชกควรใชมาตรการทเหมาะสมเพอควบคมการปลอยมลพษออกสสภาพแวดลอม ซงจากขอเสนอดงกลาว ประเทศตาง ๆ จงไดปรบใชมาตรการกฎหมายเชงบงคบทเนนการบงคบและควบคม (Command And Control Approach) เปนแนวทางหลกในการจดการปญหาดานสงแวดลอม แตไมสงผลดเทาทควร อกทง ขอจ ากดของมาตรการทางกฎหมายเชงบงคบทไมอาจปรบใชกบกรณการควบคมการกอมลพษของผผลต และผบรโภคไดอยางมประสทธภาพ จงท าใหเกดค าถามในทางทฤษฎวามาตรการหรอแนวทางใดทจะมความเหมาะสมในการควบคมมลพษตงแตขนตอนการผลตจนถงการบรโภค รวมถงชวยสงเสรม รกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทมอยอยางจ ากด (Limited Resource) ใหเกดประโยชนสงสด

ดงนน เพอเปนการรองรบแนวคดในการใชภาษเพอแกปญหาสงแวดลอม องคกรระหวางประเทศและหนวยงานทเกยวของกบการดแลสภาพแวดลอม อนไดแก องคการเพอการรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนา (Organization for Economic Co-operation and Development : OECD) องคการพลงงานระหวางประเทศ (International Energy Agency : IEA) และคณะกรรมการสหภาพยโรป (European Commission) จงไดรวมกนก าหนดนยามของภาษสงแวดลอมใหหมายถง “การทรฐบาลบงคบเรยกเกบ หรอการจายเงนในรปแบบไมมเงอนไขใหกบรฐบาล เพอวตถประสงคอยางใดอยางหนงในการรกษาสงแวดลอม ทงน การจดเกบภาษสงแวดลอม ใหรวมถงการจดเกบภาษจากฐานการใชพลงงาน และผลตภณฑบางประเภททอาจกอใหเกดมลพษ เชน ยานพาหนะ เครองยนต และขยะมลฝอยประเภทตาง ๆ หรออาจค านวณฐานภาษจากปรมาณมลพษทปลอยออกสธรรมชาต เปนตน” โดยวตถประสงคหลกของภาษสงแวดลอมนนแทจรงแลว มไดเปนไปเพอการเพมรายไดของภาครฐ (Revenue-Raising Instruments) หากแตเปนไปเพอปรบเปลยนพฤตกรรมของปจเจกชนและหนวยธรกจในการลดกจกรรมทางเศรษฐกจ ทสงผลเสยตอสงแวดลอม

ปจจบนปญหาเรองสงแวดลอมในประเทศไทยยงคงไมสามารถแกไขไดอยางมประสทธภาพ โดยสาเหตหลกเกดจากนโยบายและกฎหมายดานสงแวดลอมของประเทศไทยยงไมสามารถจดการปญหาสงแวดลอมไดอยางสมบรณ มกมเนอหาในการก ากบดแลผประกอบการในรปแบบของ “มาตรการก ากบและควบคม” (Command and Control Approach) ซงมงเนนในเรองการจ ากดและหามผประกอบการมใหปลอยมลพษเกนจ านวนออกสสงแวดลอม โดยหลกการของกฎหมายดงกลาว ไมสามารถสะทอนตนทนทแทจรงในการจดการดานสงแวดลอมได จงเปนผลท าใหตนทนนน ถกผลกใหเปนภาระของสงคม ดงนน จะเหนไดวานอกจากการเกบภาษจากปรมาณการปลอยมลพษแลว นานาประเทศยงไดมการปรบใช

112

มาตรการจงใจทางภาษ (Tax Incentives) ในรปแบบตาง ๆ โดยมวตถประสงคในการลดตนทนใหกบผประกอบการในรายทมการจดการดานสงแวดลอมทด เชน การลดอตราภาษ การยกเวนการเกบภาษ ในบางรายการ การใหหกคาใชจายแบบพเศษหรอใหหกไดมากกวาทจายจรง และการหกคาสกหรอและ คาเสอมในอตราเรงส าหรบหนวยธรกจทมการจดการทดเรองสงแวดลอม

จากการศกษาแนวคดเกยวกบสงแวดลอมท าใหสามารถแบงสงแวดลอมไดเปน 2 ประเภท คอ สงแวดลอมทางธรรมชาต (Natural Environment) และสงแวดลอมทมนษยสรางขน (Man-Mode Environment) สวนค าวา “ธรกจสเขยว” ในปจจบนยงไมมนยามทแนนอน โดยแตละองคกรทเกยวของกจะใหค าจ ากดความของค าวา “ธรกจสเขยว” แตกตางกนไป เชน “บรษทหรอองคกรภาคธรกจทมความตงใจทจะด าเนนธรกจของตน โดยไมปรารถนาทจะท าใหเกดผลกระทบเชงลบใด ๆ ตอสภาพแวดลอมของทองถน ชมชน และสงคมทอยรอบขาง และยงอาจมความหมายรวมไปถง การไมตองการสรางผลกระทบรายแรงตอระบบเศรษฐกจ” หรอ “ธรกจทใหความส าคญกบสงแวดลอมรอบตวเรานนเอง เพอการพฒนาทย งยน ไมท าลายสงแวดลอมดวยวธการผลต ไมวาจะเปนโรงงานอตสาหกรรมดานตางๆ การปลอยของเสยทเปนกระบวนการผลต น าเสย กากของเสย ปลอยควน เรองมลภาวะดานเสยงดงเกนกวาทกฎหมายก าหนดแสงไฟทรบกวนกใหพอเหมาะตาง ๆ เปนการไมไปรบกวนบานเรอนประชาชนทอยบรเวณใกลเคยงไมใหไดรบความเดอดรอนร าคาญ และยงเปนการไมไปละเมด หรอกระท าผดตาง ๆ กฎหมายสงแวดลอม และกฎหมายทเกยวของ เพราะอาจเปนความผดทงทางอาญาทมโทษจ าคก รวมไปถงรบความผดในทางกฎหมายแพงอกดวย” เปนตน ท าใหสามารถสรปไดวาธรกจสเขยวอาจมลกษณะโดยทวไป ดงน

1) ธรกจสเขยวตองมหลกการ นโยบาย และหนาททค านงถงความย งยนและความรบผดชอบ ตอสงคมและสงแวดลอม

2) ธรกจสเขยวตองยดถอการด าเนนงานและการตดสนใจทางธรกจ ตามหลกการ นโยบาย และหนาททค านงถงความย งยนและความรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอม

3) ธรกจสเขยวตองไมสงผลกระทบทางลบ หรอ ลดผลกระทบทางลบ หรอสงผลกระทบทางบวกตอสภาพแวดลอมของทองถนหรอโลก รวมทงตอประชาชน ชมชน สงคม และเศรษฐกจ

4) ธรกจสเขยวตองมกจกรรมอยางใดอยางหนงทเปนมตรตอสงแวดลอม เชน กจกรรมทเปนมตรตอสงแวดลอมในส านกงาน เชน การเปลยนมาใชหลอดไฟประหยดพลงงาน การน ากระดาษกลบมาใชซ า การปลกตนไมรอบส านกงาน เปนตน กจกรรมทเปนมตรตอสงแวดลอมในโรงงาน เชน การลดการใชพลงงานในกระบวนการผลต เปนตน การผลตผลตภณฑและบรการทเปนมตรตอสงแวดลอม การขนสงวตถดบ และสนคาทเปนมตรตอสงแวดลอม เปนตน

5) ธรกจสเขยวตองใสใจในคณภาพชวตของพนกงาน เชน ไมมลกษณะเปนโรงงานนรกหรอมการใชแรงงานเดก มรายไดทเหมาะสม และอยในสภาพการท างานทปลอดภย เปนตน

6) ธรกจสเขยวตองปกปองและเพมคณภาพชวตของผบรโภคและลกคา เชน มการใชสวนผสมทปลอดภยตอสขภาพ และมการผลตผลตภณฑและบรการทตอบสนองตอวถชวตสเขยว (Green Living) เปนตน

113

7) บรษทสามารถแสวงหาผลก าไรจากการด าเนนธรกจสเขยวได ทงในรปการลดคาใชจายและตนทนในบรษท และการขายผลตภณฑและบรการทเปนมตรตอสงแวดลอม

นอกจากนไดศกษาแนวคดเกยวกบการจดเกบภาษอากรวาหลกการจดเกบภาษอากรทดตองประกอบดวยหลกเกณฑ 4 ประการ ไดแก 1) หลกความเปนธรรม (Equity) 2) หลกความแนนอน (Certainty) 3) หลกความสะดวก (Convenience) 4) หลกความประหยด (Economy) และมทฤษฎภาษสงแวดลอม 3 หลกการ ดงน 1) Pigouvian Theory (ทฤษฎของ Pigouvian) 2) Double Dividend Theory (ทฤษฎก าไรสองทอด) 3) Polluter Pays Principle (หลกผกอใหเกดมลพษเปนผรบผดชอบคาใชจาย) นอกจากทฤษฎภาษสงแวดลอมแลว ยงมมาตรการจงใจทางภาษดวย กลาวคอ มาตรการจงใจทางภาษ ถอเปนการด าเนนนโยบายภาษในรปแบบทตรงกนขามกบการจดเกบภาษในรปแบบปกตอนน ามาซงรายได หรอบางต าราไดกลาววา การใชมาตรการจงใจทางภาษเปนการด าเนนนโยบายการคลงดานรายจาย (Tax Expenditure) ประเภทหนง ดงนน มาตรการจงใจทางภาษ จงมลกษณะทอยนอกเหนอหลกความเปนธรรม (Equity) ในการจดเกบภาษทไดกลาวมาแลวในขางตน ซงการจดเกบภาษตามหลกความเปนธรรมของ Adam Smith นน ตองพจารณาตามหลกความเปนธรรมอนสมบรณ (Principle of Absolute Equity) และหลกความเปนธรรมสมพทธ (Principle of Relation Equity) โดยภาษตองจดเกบจากประชาชนในจ านวนทเทากนและตามผลประโยชนทผเสยภาษไดรบการบรการของรฐ หรอตามก าลงความสามารถของ ผเสยภาษภายใตกรอบแนวคดของความเทาเทยมกนของผเสยภาษ แตในทางกลบกน กรณการปรบใชมาตรการจงใจทางภาษนน รฐบาลมกก าหนดใหสทธประโยชนพเศษทางภาษแกประชาชนหรอกลมธรกจใดธรกจหนงเพอวตถประสงคอนเปนการเฉพาะเจาะจง คณะผวจยไดศกษากฎหมายเกยวกบการจดการสงแวดลอมและมาตรการจงใจทางภาษของประเทศไทย ดงน 1) พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 นบวาเปนกฎหมาย แมบทในการจดการสงแวดลอม เพราะเปนกฎหมายทจดการสงแวดลอมแบบรอบดานทงมลพษทางน า ทางอากาศสยง และการอนรกษทรพยากรธรรมชาต และพยายามสรางความเปนเอกภาพในการบงคบใชกฎหมาย ดวยการใหเจาพนกงานควบคมมลพษทไดรบการแตงตงตามกฎหมายน และยงไดรบเอาหลกการทางเศรษฐศาสตรทางดานการจดการสงแวดลอม เชน หลกผกอมลพษตองจาย (Polluter Pays Principle)

114

2) พระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535 พระราชบญญตโรงงานเปนกฎหมายทใชในการควบคมและก ากบดแลการตง และประกอบ กจการโรงงาน เพอประโยชนในทางเศษฐกจและอนรกษสงแวดลอม ความมนคง ความปลอดภยของประเทศ หรอของสาธารณชน การปองกนเหตเดอดรอน ร าคาญ การปองกนความเสยหายกนปองกนอนตรายท อาจจะ เกดแกประชาชนหรอสงแวดลอม 3) พระราชบญญตรกษาความสะอาดและความเปนระเบยบเรยบรอยของบานเมอง พ.ศ. 2535

เปนกฎหมายทใชจดระเบยบใหบานเมองอยในสภาพทสะอาดและเปนระเบยบเรยบรอยยงขนกวาเดม

4) พระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 เปนกฎหมายทเกดขนเนองมาจากความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ ท าใหมการน าเขาวตถอนตราย

มาใชในกจการประเภทตาง ๆ เปนจ านวนมาก วตถอนตรายบางชนดอาจกอใหเกดอนตรายอยางรายแรงแกบคคล สตว พช ทรพยสน และสงแวดลอมได พระราชบญญตฉบบนจงไดก าหนดหลกเกณฑและวธการ ในการควบคมวตถอนตรายใหเหมาะสมยงขน พรอมกบจดระบบบรหารใหมการประสานงานกนระหวางหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของ

นอกจากกฎหมายเกยวกบการจดการสงแวดลอมของประเทศไทยทก าหนดการก ากบและควบคมแลว ยงมกฎหมายบางฉบบทก าหนดมาตรการจงใจตาง ๆ ซงมทงมาตรการจงใจทางภาษ และมาตรการจงใจทมใชภาษ ซงจะเปนมาตรการเสรมอกทางหนง เพอจงใจใหประชาชนลดการกอมลพษ ดงน

พระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ. 2520 เปนกฎหมายหลกทก าหนดในเรองการใหสทธประโยชน และอ านวยความสะดวกใหแกนกลงทนเพอกระตนใหเกดการลงทนทางเศรษฐกจและสอดคลองกบนโยบายและแผนพฒนาเศรษฐกจของประเทศ โดยกฎหมายสงเสรมการลงทนใหสทธประโยชนตาง ๆ อนไดแก สทธประโยชนทเกยวกบภาษอากร และทไมเกยวกบภาษอากร ตลอดจนเปนหลกประกนและความคมครองใหกบนกลงทน โดยมส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทนเปนหนวยงานหลกของรฐบาลทรบผดชอบในดานการด าเนนงานและสนบสนนการลงทน ปจจบนส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน กระทรวงอตสาหกรรม พจารณาใหการสงเสรมการลงทนในโครงการรปแบบตาง ๆ ทมความส าคญกบการพฒนาประเทศ เชน โครงการทมการสรางเสรมประสทธภาพทางอตสาหกรรมและเทคโนโลยแกประเทศไทย โครงการทมใชทรพยากรภายในประเทศ โครงการพฒนาอตสาหกรรมพนฐานและอตสาหกรรมสนบสนน เปนตน รวมถงโครงการทอนรกษทรพยากรธรรมชาต และลดปญหาสงแวดลอมดวย มาตรการทางกฎหมายของประเทศไทยในการจดการปญหาสงแวดลอมผานมาตรการบงคบ หรอจะเปนลกษณะการสงเสรม ทงนเพอวตถประสงคใหผทเกยวของทกฝายตระหนกถงปญหาดานสงแวดลอม และปญหามลพษและการเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมมแนวโนมเพมขนผานการบงคบใชทางกฎหมายซงมอยหลากหลายประเภทไมวาจะทางตรงหรอทางออม 4 ประเภท ไดแก 1) การจดเกบภาษทมการก าหนดอตราภาษทแนนอนและตายตว โดยอตราภาษจะคดตอปรมาณของ

115

การปลอยของเสย 2) ภาษสงแวดลอมทางออมโดยจะจดเกบจากการใชปจจยการผลตหรอเกบจากปรมาณการบรโภค 3) ภาษอน ๆ ทอาจมผลกระทบตอสงแวดลอมโดยไมเฉพาะเจาะจง เชน ภาษสรรพสามต หรอภาษเงนได และ 4) Earmarked Tax เกดขนโดยมวตถประสงคในการเพมรายรบเพอน าไปใชในการฟนฟสงแวดลอมมากกวาทจะเกบภาษเพอใหมผลกระทบตอราคา ปจจบนประเทศไทยยงไมมกฎหมายจดเกบภาษสงแวดลอมโดยตรงแตมการจดเกบภาษสรรพสามตในสนคาและบรการบางประเภทสงผลทางออมใหการใชสนคาและบรการทสงผลเสยตอสงแวดลอมลดลง และมการน าเครองมอทางเศรษฐศาสตรเขามา จดการปญหาสงแวดลอมมากขน เชน คาธรรมเนยม และคาปรบบางประเภท ซงมาตรการเหลานจะมผลตอสงแวดลอมโดยไมเฉพาะเจาะจงตอการลดปรมาณความเสยหายทจะเกดมลพษตอสภาพแวดลอมเนองจากไมไดจดเกบตามปรมาณการปลอยของเสยหรอ ปรมาณความเสยหายทเกดจากกจกรรมทางเศรษฐกจนนๆ โดยภาครฐไดมมาตรการทางภาษออกมาหลายมาตรการโดยมวตถประสงคทแตกตางกนไป แตไมมมาตรการทางภาษเงนไดนตบคคลทเปนการสรางแรงจงใจสนบสนนใหโรงงานอตสาหกรรมแกไขหรอ ลดปญหามลพษโดยตรง มเพยงมาตรการทางภาษเงนไดนตบคคลทางออมเทานนทสงผลใหเกดการลดมลพษจากโรงงานอตสาหกรรม เชน

1) พระราชกฤษฎกาออกตามความในประมวลรษฎากรวาดวยการยกเวนรษฎากร (ฉบบท 297) พ.ศ. 2539 ไดบญญต “ใหยกเวนภาษเงนไดตามสวน 3 หมวด 3 ในลกษณะ 2 แหงประมวลรษฎากร (ภาษจากบรษทและหางหนสวนนตบคคล) ส าหรบเงนไดของบรษทหรอหางหนสวนนตบคคลเปนจ านวนรอยละ 100 ของรายจายทจายไปเปนคาจางเพอท าการวจยและพฒนาเทคโนโลย”108 ซงตองมลกษณะเปนการวจยอตสาหกรรมขนพนฐาน โดยมงคนพบความรใหมทเปนประโยชนในการพฒนาผลตภณฑ กรรมวธในการผลตหรอการใหบรการ หรอเปนการวจยเชงประยกต คอ การน าผลการวจยอตสาหกรรมขนพนฐานมาใชเปนแบบแผน แบบแปลนส าหรบผลตภณฑ กรรมวธหรอการใหบรการ รวมถงการคดคนสตรและออกแบบผลตภณฑกรรมวธหรอการใหบรการในรปตาง ๆ

2) พระราชกฤษฎกาออกตามความในประมวลรษฎากรวาดวยการยกเวนรษฎากร (ฉบบท 436) พ.ศ. 2548 ไดบญญต “ใหยกเวนภาษเงนไดตามสวน 3 หมวด 3 ในลกษณะ 2 แหงประมวลรษฎากร (ภาษจากบรษทและหางหนสวนนตบคคล) ส าหรบเงนไดทจายเปนคาใชจายเพอการไดมาซงทรพยสนประเภทอปกรณทมผลตอการประหยดพลงงานเพอการปรบเปลยนแทนอปกรณเดมเปนจ านวนรอยละยสบหาของคาใชจายนนเฉพาะในสวนทไมเกนหาสบลานบาทใหแกบรษทและหางหนสวน นตบคคล”109 ซงพระราชกฤษฎกาฉบบดงกวามวตถประสงคเพอสนบสนนใหมการเพมประสทธภาพ ในการใชพลงงาน ประหยดพลงงาน ดงนนหากบรษทหรอหางหนสวนนตบคคลทเปนโรงงานอตสาหกรรมปรบเปลยนอปกรณทประหยดพลงงานแทนอปกรณเดม ยอมท าใหบรษทหรอหางหนสวนนตบคคลนนไดรบสทธประโยชนทางภาษจากเงนไดทไดจายไปเพอการดงกลาว และยงชวยลดปญหามลพษไดอกทางหนงดวย

108 พระราชกฤษฎกาออกตามความในประมวลรษฎาวาดวยการยกเวนรษฏากร (ฉบบท 297) พ.ศ. 2539, มาตรา 4 109 พระราชกฤษฎกาออกตามความในประมวลรษฎากรวาดวยการยกเวนรษฎากร (ฉบบท 436) พ.ศ. 2548, มาตรา 3

116

3) พระราชกฤษฎกาออกตามความในประมวลรษฎากรวาดวยการยกเวนรษฎากร (ฉบบท 514) พ.ศ. 2554 ไดก าหนดใหยกเวนภาษเงนไดตามสวน 3 หมวด 3 ในลกษณะ 2 แหงประมวลรษฎากร ใหแกบรษทหรอหางหนสวนนตบคคล ส าหรบก าไรสทธในการด าเนนการโครงการลดการปลอยกาซเรอนกระจก

4) ประกาศกระทรวงการคลง เรอง ลดอตราและยกเวนภาษสรรพสามต (ฉบบท 45) 110 ทออกตามความในพระราชบญญตภาษสรรพสามตสามารถแกไขปญหามลพษดวยการบญญตใหมการคน ยกเวน ลดหยอน และลดอตราภาษ ใหแกผทไมกอใหเกดมลพษ เชน กรณสนคาแบตเตอรไดก าหนดใหลดอตราภาษใหแกผประกอบการอตสาหกรรมทผลตแบตเตอรทใชวตถดบหรอสวนประกอบในการผลตจากแบตเตอรทเสยภาษสรรพสามตแลวมาท าการผลตแบตเตอรใหมจะลดอตราภาษใหเหลอรอยละ 5

นอกจากน คณะผวจยไดศกษากฎหมายภาษสงแวดลอมในตางประเทศ ดงน 1) สหภาพยโรป แนวคดเรองการใชภาษเพอจดการปญหาสงแวดลอมในยโรปมการพฒนาเรอยมา จนกระทงในปจจบนปรากฎในแผนนโยบายยโรป 2020 (Europe 2020 Strategy and Policy) โดยระบวายโรปจะด าเนนนโยบายปฏรปภาษสงแวดลอม (Environmental Tax Reform:ETR) ซงจากการศกษาในเบองตนพบวายโรป ใหความส าคญกบหลกการทส าคญสามประการในการปฏรปภาษสงแวดลอม ไดแก หลกการในเรองเครองมอทางการตลาด (Market-Based Instruments:MBIs) หลกการผลกภาระทางภาษ (Tax-Shifting) และหลกการการผลกดนใหเกดการพฒนาทางเทคโนโลย (Technological Innovation) โดยรปแบบของมาตรการจงใจ สหภาพยโรปไดก าหนดใหเปนนโยบายประเภททสมาชกสามารถก าหนดเองไดตามความเหมาะสม (Non-binding Measure) ทงน เพอใหบรรลวตถประสงคในการแกปญหาสงแวดลอมทอาจมความแตกตางตามขอเทจจรงของแตละประเทศ เชน ในหมวดพลงงาน มการระบเพยงแคใหประเทศสมาชกตองมการก าหนดกฎระเบยบหรอแนวนโยบายใด ๆ ทสงเสรมเพอใหเกดการประหยดพลงงานของโรงไฟฟา (Incentives for grid operators) และเกดการใชพลงงานทดแทน (Renewable energy) ทงน ในสวนของวธการสงเสรม สหภาพยโรปไดระบวธการไวเปนแนวทาง อนไดแก การใหสทธประโยชน ในการหกลดหยอนหรอยกเวนภาษ และการใหเงนชวยเหลอประเภทใด ๆ กบ ผประกอบการทลงทนในการประกอบธรกจในหมวดประหยดพลงงาน

2) ประเทศสวตเซอรแลนด

กฎหมายของประเทศสวตเซอรแลนดทมใชในการควบคม จ ากดการปลอยมลพษ และ

มการก าหนดมาตรการจงในทางภาษรวมอยดวย คอ กฎหมายคมครองสงแวดลอม (Environment

Protection Act : EPA) กฎหมาย EPA ไดมการใชบงคบครงแรกในป ค.ศ. 1983 โดยมวตถประสงคเพอ

คมครองมนษย สตว พช และทอยอาศยไมไดรบอนตรายหรอถกรบกวน โดยกฎหมายฉบบนไดน าหลก

(Polluter Pays Principle) มาใช บงคบ กลาวคอผใดทปลอยมลพษ หรอมการกระท าตามทก าหนดใน

110 ประกาศกระทรวงการคลง เรอง ลดอตราและยกเวนภาษสรรพสามต (ฉบบท 45) ลงวนท 25 มถนายน 2540

117

กฎหมายจะตองถกเรยกเกบภาษ ก าหนดบทนยามทเกยวของกบสงแวดลอม เพอใชควบคมการกระท าทม

ผลกระทบตอสงแวดลอม เชน “มลพษทางอากาศ” หมายความวา การเปลยนแปลงของอากาศธรรมชาตจาก

ควน เขมา ฝ น กาซ ยาฆาแมลง กลน เปนตน ก าหนดใหหนวยงานของรฐมอ านาจในการประเมนผลกระทบ

ทางสงแวดลอมทเกดจากการวางแผน การกอสราง หรอการปรบปรงสงกอสรางกอนด าเนนการ นอกจากน

รฐบาลประเทศสวตเซอรแลนดไดน ามาตรการจงใจทางภาษมาใช โดยรฐบาลไดน ามาตรการจงใจทางภาษ

มาใชกบกรณการน าสารอนทรยระเหยงายทเปนมลพษทางอากาศมาเปนสวนประกอบ (Volatile Organic

Compounds : VOCs) และการใชพลงงานความรอนทมสารก ามะถนเกนกวารอยละ 0.1

3) ประเทศฝรงเศส

ประเทศฝรงเศสมการปรบใชมาตรการภาษสงแวดลอมในลกษณะทมการจดเกบภาษควบค

ไปกบการปรบใชมาตรการจงใจในลกษณะตาง ๆ โดยไดมการจดตงองคกรน าและแบงการก ากบดแลออกเปน

6 หนวยงานเพอประจ าตามภมภาค ซงหนวยงานทง 6 ยอมมอ านาจออกมาตรการจงใจประเภทตาง ๆ ท

เหมาะสมกบพนทของตนเองและไดก าหนดหลกในเรองการหกลดหยอน หรอหกคาใชจายในกจกรรมบาง

ประเภททมวตถประสงคเพอรกษาสงแวดลอมไวในกฎหมายภาษเงนไดนตบคคล กลาวคอ ใหหกคาใชจาย

(โดยการตดในทางบญช หรอทเรยกวา Amortization) ในการด าเนนงานใด ๆ ทชวยท าใหระบบการจดการ

เครองจกรหรออตสาหกรรมดขน

4) ประเทศเนเธอรแลนด

มการจดเกบภาษจากคามลพษทางน าและมการจดท าสญญาระหวางภาครฐและเอกชน โดย

เปนระบบทใหผกอมลพษสามารถเขาปรกษาและเจรจาตอรองกบหนวยงานของรฐเพอหาแนวทางรวมกนใน

การลดปรมาณมลพษ และน าหลกการการใหคดคาเสอมไดมากกวาอตราปกต (Accelerated Depreciation)

มาบงคบใช กลาวคอประเทศเนเธอรแลนดไดก าหนดสนทรพยทเขาเงอนไขในการใหคดคาเสอมอตราเรงหาก

สนทรพยนนเขาเงอนไขในการเปนสนทรพยทมสวนชวยในการรกษาสงแวดลอม โดยหนวยงานทเกยวกบการ

วางแผนสงแวดลอมจะท าหนาทจดท ารายการสนทรพยและอตราเรงของสนทรพยแตละประเภท ซงก าหนดไว

ระหวางรอยละ 15 ถง 60 ของมลคาทรพยสนทเขาเงอนไข

5) สหราชอาณาจกร

มการใหสทธประโยชนในการใหคดคาเสอมในรปแบบพเศษ โดยไดก าหนดใหหนวย

ธรกจสามารถหกคาใชจายในรปคาเสอมไดเรวขน (Shortening of Depreciation Period) หรอใหหกใน

ปแรกในอตราทสงกวาปกต ซงในกรณของสหราชอาณาจกรกฎหมายไดก าหนดใหสามารถหกคาเสอม

รอยละ 100 ในปแรกทไดครอบครองสนทรพยทชวยรกษาสงแวดลอม

6) ประเทศเยอรมน

ไดมการปรบใชมาตรการใหสทธประโยชนจากการหกลดหยอนหรอการยกเวน

การจดเกบภาษ (Charge Reduction System) โดยใชควบคกบนโยบายสงแวดลอมประเภทสงการและ

118

ควบคม (Command and Control Approach) โดยหากผเสยภาษสามารถกระท าการอยางหนงอยางใดไดตาม

เงอนไขทก าหนดกจะไดรบสทธในการลดภาระภาษ เชน กฎหมายมลพษทางน าของเยอรมนก าหนดให

ผกอมลพษทสามารถด าเนนการไดตามขอก าหนดของกฎหมายในเรองควบคมมลพษทางน าไดมากเทาไร

กจะไดรบสทธในการลดหยอนภาษไดมากเทานน โดยในบางกรณอาจลดไดถงรอยละ 50 แตหากผกอ

มลพษทไมปฏบตตามเงอนไขทก าหนดในการเลอกเทคโนโลยทเหมาะสมเพอการรกษาสงแวดลอม

ในการด าเนนการ ภาระภาษทตองเสยจากคาบ าบดน าเสยจะเพมขนรอยละ 20-25 แลวแตกรณ

7) ประเทศญปน

ก าหนดหลกการใหสทธประโยชนจากการหกลดหยอนไวในกฎหมายควบคมมลพษ

โดยระบใหสทธประโยชนในการหกลดหยอนภาษกบผประกอบการทยายสถานประกอบการประเภท

โรงงานอตสาหกรรมออกไปจากเขตทรฐบาลประสงคจะท าเปนเขตควบคมมลพษ (Pollution Control

Area) นอกจากนธนาคารเพอการพฒนา (Development Bank of Japan) ยงไดจดใหมมาตรการอดหนนเพอ

สงแวดลอม ในเรองของการใหสนเชอแบบพเศษและการกยมในอตราดอกเบยต ากบผประกอบการทลงทน

ในเครองจกรทชวยลดพลงงาน โดยมวตถประสงคในการใหความชวยเหลอทางการเงนกบผประกอบการท

มวตถประสงคในการกอสรางหรอซอเครองจกรทมชวยลดมลพษในกระบวนการผลต ตลอดจน

ผประกอบการทลงทนในการวจยและพฒนา และผคดคนนวตกรรมใหมทมวตถประสงคในการลดคา

มลพษ

8) ประเทศสาธารณรฐประชาชนจน

น าหลกเครดตภาษมาปรบใชโดยไดปรบเงอนไขใหสอดคลองกบวตถประสงคในการ

รกษาสงแวดลอม มการก าหนดอนญาตใหหนวยธรกจสามารถใชสทธในการขอยกยอดเครดตภาษไปใชในป

ถดไปได (Credit Carryover) กลาวคอ ผมสทธขอเครดตภาษสามารถเลอกขอใชสทธในการเครดตในป

ปจจบน หรอขอยกยอดใชสทธประโยชนดงกลาวในปภาษถดไปไดตามระยะเวลาทกฎหมายก าหนด

9) ประเทศสงคโปร มการออกกฎหมายคมครองและจดการสงแวดลอม (Environmental Protection and Management Act: EPMA) เพอเปนการคมครองและจดการสงแวดลอม รวมถงรกษาแหลงทรพยากร

นอกจากกฎหมายของตางประเทศทเกยวของกบสงแวดลอมแลว คณะผวจยไดศกษารปแบบของภาษสงแวดลอมและมาตรการจงใจทางภาษในตางประเทศเพมเตมสรปได ดงน 1) รปแบบภาษทเกบจากการปลอยมลพษ 2) รปแบบการเกบภาษจากการบรโภคหรอใชผลตภณฑทมสวนประกอบทท าลายสงแวดลอม 3) รปแบบภาษหรอคาธรรมเนยมทเกบจากการใชบรการ 4) รปแบบมาตรการการคดคาเสอมอตราเรง

119

5) มาตรการเครดตภาษ 6) มาตการการหกลดหยอนหรอการยกเวนการจดเกบภาษ 7) รปแบบมาตรการอดหนน

6.2 ขอเสนอแนะ จากการศกษาความส าคญและทมาของปญหา แนวคดและทฤษฎเกยวกบภาษสงแวดลอม สภาพปญหาสงแวดลอมในตางประเทศ กฎหมายทเกยวของกบมาตรการจงใจทางภาษเพอสงเสรมธรกจ สเขยวของประเทศไทย กฎหมายทเกยวของกบมาตรการจงใจทางภาษเพอสงเสรมธรกจสเขยวของตางประเทศ เพอน ามาวเคราะห จงน ามาสขอเสนอแนะเกยวกบมาตรการจงใจทางภาษเพอธรกจสเขยว ดงน จากการศกษาสภาพปญหาของกฎหมายไทย และแนวทางการปรบใชมาตรการจงใจเพอสงแวดลอมของตางประเทศพบวาปจจบนประเทศไทยยงไมมกฎหมายจดเกบภาษสงแวดลอมโดยตรง แตมการจดเกบภาษสรรพสามตในสนคาและบรการบางประเภทซงสงผลทางออมใหการใชสนคาและบรการทสงผลเสยตอสงแวดลอมลดลง นอกจากนประเทศไทยยงไดมการออกมาตรการเกยวกบการยกภาษเงนไดนตบคคลโดยมวตถประสงคทแตกตางกนไป แตไมมมาตรการทางภาษเงนไดนตบคคลทเปนการสรางแรงจงใจสนบสนนใหโรงงานอตสาหกรรมแกไขหรอลดปญหามลพษโดยตรง มเพยงมาตรการทางภาษเงนไดนตบคคลทางออมเทานนทสงผลใหเกดการลดมลพษจากโรงงานอตสาหกรรม ส าหรบแนวทางการปรบใชมาตรการจงใจเพอสงแวดลอมของตางประเทศพบวามาตรการจงใจทางภาษแมไมสามารถประเมนในเชงประสทธภาพเปนตวเลขทชดเจนได แตยงคงเปนมาตรการในรปแบบหนงทอยในนยามของภาษสงแวดลอมทหลายประเทศนยมน ามาปรบใชควบคกบภาษสงแวดลอมประเภทจดเกบเพอแกปญหาสงแวดลอม โดยในทางปฏบต พบวามาตรการจงใจทางภาษทประเทศตาง ๆ น ามาปรบใชสามารถแบงไดเปนสแนวทางหลก คอ การคดคาเสอมอตราเรง (Accelerated Depreciation) เครดตภาษ (Tax Credit) การหกลดหยอนหรอการยกเวนการจดเกบภาษ (Charge Reduction System) และมาตรการอดหนน (Subsidies) ประกอบกบในการเสนอแนะของผวจยนนไดเนนหลกการใหสอดคลองกบแนวนโยบายของรฐบาลเรองประเทศไทย 4.0 ซงเปนวสยทศนเชงนโยบายในการพฒนาเศรษฐกจของประเทศไทย ทมภารกจส าคญในการขบเคลอนการปฏรปประเทศและเพอใหเกดการพฒนาทางดานวทยากร ความคดสรางสรรค นวตกรรม วทยาศาสตร เทคโนโลย และการวจยพฒนาเพอตอยอดในกลมเทคโนโลยและอตสาหกรรมเปาหมาย นอกจากน จากการศกษายทธศาสตรพฒนาอตสาหกรรมไทย 4.0 ระยะ 20 ป (พ.ศ. 2560-2579)111 พบวา หลกการทไดบรรจไวเพอเปนแนวทางในการขบเคลอนอตสาหกรรมไทยหลกการหนง คอ กลไกการขบเคลอนทเปนมตรกบสงแวดลอมอยางย งยน (Green Growth Engine)โดยใน

111 ยทธศาสตรพฒนาอตสาหกรรมไทย 4.0 ระยะ 20 ป (พ.ศ. 2560-2579) จดท าโดยกระทรวงอตสาหกรรม ตลาคม 2559

120

การขบเคลอนยทธศาสตรการพฒนาอตสาหกรรมระยะ 20 ปนนเปนการตอยอดศกยภาพ (First S-Curve) และอตสาหกรรมอนาคต (S-Curve) เพอสนบสนนใหเปนอตสาหกรรมทเปนรปแบบใหมทมการใชความคดสรางสรรค เทคโนโลย และนวตกรรมมากขน เชน อตสาหกรรมปโตรเคมและพลาสตกปรบไปสอตสาหกรรมปโตรเคมและพลาสตกทมคณสมบตเฉพาะและเปนมตรตอสงแวดลอม ดงนน จากการศกษาแผนพฒนาดงกลาวจงอาจสรปไดวาการสรางการพฒนาอยางย งยนใหกบอตสาหกรรมไทยในอนาคตนน จะตองค านงถงการพฒนานวตกรรมและเทคโนโลยทเปนมตรตอสงแวดลอมและการใชพลงงานทดแทนเพอพฒนากระบวนการผลตใหสงผลกระทบตอสงแวดลอมนอยทสด อนเปนการลดความสญเสยทงดานพลงงานและทรพยากร และจะเกดประโยชนตอการพฒนาเศรษฐกจในภาพรวม ซงหลกการนสอดคลองกบเจตนารมณของวจยฉบบนทมงเนนใหผประกอบการไทยพฒนากระบวนการผลตและการด าเนนการในดานตาง ๆ ในทางทจะเปนมตรกบสงแวดลอม เพอพฒนาองคกรใหเปนองคกรสเขยวทสมบรณในอนาคตตอไป อยางไรกด เปาหมายทส าคญของภาคธรกจ คอ การแสวงหาก าไร และภาษถอเปนตนทนทส าคญประการหนงของผประกอบการ ดงนน การจะสงเสรมใหเกดธรกจสเขยวจ าเปนตองพงพานโยบายจากภาครฐทใหการสนบสนน โดยมาตรการจงใจถอเปนเครองมอหนงทจะชวยใหผประกอบการมแนวโนมทจะปรบเปลยนการด าเนนงานเพอเปนมตรกบสงแวดลอมมากขน ซงขอมลทไดจากการศกษาเปนรายประเทศถงรปแบบมาตรการจงใจทางสงแวดลอมทน ามาปรบใชพบวา ประเทศสวตเซอรแลนดและประเทศสงคโปรมแนวการปรบใชมาตรการจงใจเพอสงแวดลอมในรปแบบทนาสนใจ ดงนน ในสวนของขอเสนอแนะน ผวจยจะเสนอแนวทางในการปรบปรงกฎหมายไทยโดยเนนการปรบปรงกฎหมายหลกสองฉบบ อนไดแก ประมวลรษฎากรและพระราชบญญตสงเสรมการลงทน และขอเสนอแนะอน ๆ เชน ขอเสนอแนะตามแนวนโยบายประเทศไทย 4.0 และขอเสนอใหมการจดตงหนวยงานทใหความรดานสงแวดลอม 6.2.1 ขอเสนอแนะในการปรบปรงประมวลรษฎากร จากการศกษาพบวาในปจจบนประมวลรษฎากรไดมบทบญญตทเกยวของกบมาตรการจงใจเพอสงแวดลอมจ านวน 5 ฉบบ อนไดแก

6.2.1.1 พระราชกฤษฎกาออกตามความในประมวลรษฎากรวาดวยการยกเวนรษฎากร (ฉบบท 598) พ.ศ. 2559 ไดบญญตใหยกเวนภาษเงนไดตามสวน 3 หมวด 3 ในลกษณะ 2 แหงประมวลรษฎากร (ภาษจากบรษทและหางหนสวนนตบคคล) ส าหรบเงนไดของบรษทหรอหางหนสวน นตบคคลเปนจ านวนรอยละ 100 ของรายจายทจายไปเปนคาจางเพอท าการวจยและพฒนาเทคโนโลยและนวตกรรม

6.2.1.2 พระราชกฤษฎกาออกตามความในประมวลรษฎากรวาดวยการยกเวนรษฎากร (ฉบบท 436) พ.ศ. 2548 ไดบญญตใหยกเวนภาษเงนไดตามสวน 3 หมวด 3 ในลกษณะ 2 แหงประมวลรษฎากร (ภาษจากบรษทและหางหนสวนนตบคคล) ส าหรบเงนไดทจายเปนคาใชจายเพอการไดมาซง

121

ทรพยสนประเภทอปกรณทมผลตอการประหยดพลงงานเพอการปรบเปลยนแทนอปกรณเดมเปนจ านวนรอยละยสบหาของคาใชจายนนเฉพาะในสวนทไมเกนหาสบลานบาทใหแกบรษทและหางหนสวนนตบคคล

6.2.1.3 พระราชกฤษฎกาออกตามความในประมวลรษฎากรวาดวยการยกเวนรษฎากร (ฉบบท 514) พ.ศ. 2554 ไดก าหนดใหยกเวนภาษเงนไดตามสวน 3 หมวด 3 ในลกษณะ 2 แหงประมวลรษฎากร ใหแกบรษทหรอหางหนสวนนตบคคล ส าหรบก าไรสทธในการด าเนนการโครงการลดการปลอยกาซเรอนกระจก

6.2.1.4 พระราชกฤษฎกาออกตามความในประมวลรษฎากรวาดวยการยกเวนรษฎากร (ฉบบท 532) พ.ศ. 2554 ไดก าหนดใหยกเวนภาษเงนไดตามสวน 2 และสวน 3 หมวด 3 ในลกษณะ 2 แหงประมวลรษฎากร ส าหรบเงนไดเทาทจายเปนคาใชจายเพอการไดมาซงทรพยสนประเภทวสดอปกรณ หรอเครองจกรทมผลตอการประหยดพลงงาน แตไมรวมถงยานพาหนะและวสด อปกรณหรอเครองจกร ทใชกบยานพาหนะเปนจ านวนไมเกนรอยละยสบหาของคาใชจาย และ 6.2.1.5 พระราชกฤษฎกาออกตามความในประมวลรษฎากรวาดวยการยกเวนรษฎากร

(ฉบบท 598) พ.ศ. 2559 เรอง การยกเวนเงนไดนตบคคลส าหรบคาใชจายดานการวจยและพฒนา

เทคโนโลยและนวตกรรม โดยนตบคคลสามารถหกคาใชจายได 3 เทาส าหรบคาใชจายเพอคาจางเพอ

การท าวจยและพฒนาเทคโนโลย ตงแตวนท 1 มกราคม พ.ศ. 2558 – 31 ธนวาคม พ.ศ. 2562

ทงนตามหลกการทปรากฏในประมวลรษฎากร ผวจยไดเสนอแกไขปรบปรงใน

ประเดนดงตอไปน (1) เหนควรใหมการเพมเตมถอยค าและหลกการใน “พระราชกฤษฎกาออกตาม

ความในประมวลรษฎากรวาดวยการยกเวนรษฎากร (ฉบบท 598) พ.ศ. 2559 ไดบญญตใหยกเวนภาษเงนไดตามสวน 3 หมวด 3 ในลกษณะ 2 แหงประมวลรษฎากร (ภาษจากบรษทและหางหนสวนนตบคคล) ส าหรบเงนไดของบรษทหรอหางหนสวนนตบคคลเปนจ านวนรอยละ 100 ของรายจายทจายไปเปนคาจางเพอท าการวจยและพฒนาเทคโนโลยและนวตกรรม” เพอเพมเตมเนอหาเพอใหครอบคลมถง “คาจางหรอคาใชจายอนใดเพอการพฒนานวตกรรมดานสงแวดลอม (Eco-Innovation)” โดยค าวานวตกรรมนน ใหหมายความรวมถงการด าเนนการรเรมทงทางวทยาศาสตร เทคโนโลย การจดการองคกร การเงน และการคา ซงเปนการพฒนาสนคาและกระบวนการผลต รวมทงเรองการวจยและพฒนาอกดวย ทงนหากพจารณาตามแนวทางของประเทศสวสเซอรแลนดและแนวการนยาม ค าวานวตกรรมในสวนทเกยวของกบนโยบายจงใจเพอสงแวดลอม OECD พบวา ทงสองแนวทางไดระบชดเจนวาแหลงวตถดบหรอสวนประกอบทน ามาใชผลตสนคาใหมโดยมวธการในการรกษาสงแวดลอมอยางมประสทธภาพ หรอมกระบวนการผลตทรกษาสงแวดลอม สมควรถกเรยกวาเปนนวตกรรมดานสงแวดลอม ซงนวตกรรมดานสงแวดลอมจะตองมวธการผลต วธการบรการ วธการจดการ หรอวธการท าธรกจทเปนการลดความเสยงดานปญหาสงแวดลอม ลดมลภาวะ หรอลดวธการด าเนนการทท าใหเกดผล

122

เสยตอการใชทรพยากร ธรรมชาต รวมถงการใชพลงงานดวย โดยเปรยบเทยบกบวธการอนทเกยวของ ดงนน การเพมเตมนยามค าวานวตกรรมดานสงแวดลอมและขอเสนอแนะในการปรบปรงหลกการใหนตบคคลสามารถหกคาใชจายอน ๆ ทเกยวของกบการพฒนานวตกรรมดานสงแวดลอมในพระราชกฤษฎกาจะมสวนชวยใหผประกอบการมแรงจงใจในการสรางองคกรและผลตภณฑเพอรกษาสงแวดลอมมากขน อนจะเปนประโยชนในแงการกระบวนการผลตและการบรโภคทเปนมตรกบสงแวดลอม

(2) เหนควรใหมการเพมเตมถอยค าและหลกการในเรองการคดคาเสอมอตราเรงใน “พระราชกฤษฎกาออกตามความในประมวลรษฎากรวาดวยการยกเวนรษฎากร (ฉบบท 436) พ.ศ. 2548 ไดบญญตใหยกเวนภาษเงนไดตามสวน 3 หมวด 3 ในลกษณะ 2 แหงประมวลรษฎากร (ภาษจากบรษทและ หางหนสวนนตบคคล) ส าหรบเงนไดทจายเปนคาใชจายเพอการไดมาซงทรพยสนประเภทอปกรณทมผลตอการประหยดพลงงานเพอการปรบเปลยนแทนอปกรณเดมเปนจ านวนรอยละยสบหาของคาใชจายนนเฉพาะในสวนทไมเกนหาสบลานบาทใหแกบรษทและหางหนสวนนตบคคล” และ “พระราชกฤษฎกาออกตามความในประมวลรษฎากรวาดวยการยกเวนรษฎากร (ฉบบท 532) พ.ศ. 2554 ไดก าหนดใหยกเวนภาษเงนไดตามสวน 2 และสวน 3 หมวด 3 ในลกษณะ 2 แหงประมวลรษฎากร ส าหรบเงนไดเทาทจายเปนคาใชจายเพอการไดมาซงทรพยสนประเภทวสดอปกรณ หรอเครองจกรทมผลตอการประหยดพลงงาน แตไมรวมถงยานพาหนะและวสด อปกรณหรอเครองจกรทใชกบยานพาหนะเปนจ านวนไมเกนรอยละยสบหาของคาใชจาย”

โดยในสวนของการลดคาเสอมนน พระราชกฤษฎกาทงสองฉบบยงไมไดกลาวไว และหากพจารณาขอบเขตในการใหสทธประโยชนทางภาษของพระราชกฤษฎกาทงสองฉบบพบวาจ ากดอยแคทรพยสนทชวยในการประหยดพลงงานเพยงเทานน มไดรวมถงทรพยสนประเภทอนทเปนมตรตอสงแวดลอมดวย ดงนนในประเดนแรกจงเหนควรใหเพมเตมถอยค าใหรวมถงทรพยสนทมผลดตอสงแวดลอมในทางอน ๆ ดวย เชน อาจเปนเครองจกรทมการปลอยมลพษออกสสงแวดลอมไดนอยลง เปนตน

นอกจากน ในประเดนทสองเหนควรใหมการเพมเตมหลกการและเงอนไขในการใหคดคาเสอมอตราเรงซงสามารถก าหนดรปแบบไดสองแนวทาง แนวทางแรก คอ การก าหนดเงอนไขในการคดคาเสอมอตราเรง (Accelerated Depreciation) โดยการก าหนดใหสนทรพยทเขาเงอนไขสามารถค านวณเพอคดอตราเรงได เชน ทรพยสนทเขาเงอนไขรกษาสงแวดลอมสามารถน ามาค านวณเพอคดคาเสอมอตราเรงระหวางรอยละ 15 ถง 50 ของมลคาทรพยสน หรอ แนวทางทสอง คอ ใหหนวยธรกจสามารถหกคาใชจายในรปคาเสอมไดเรวขน (Shortening of Depreciation Period) ซงในกรณทเปนทรพยสนทเปนมตรกบสงแวดลอมอาจหกในระยะเวลาทสนขนกวากรณปกตหนงเทา หรอใหหกในปแรกในอตราทสงกวาปกต เชน ใหหกคาเสอมรอยละรอยในปแรกทไดครอบครองทรพยสนทชวยรกษาสงแวดลอม เปนตน

โดยขอเสนอแนะในการเพมเตมแนวทางและหลกการของการคดคาเสอมอตราเรงไวในกฎหมายไทยนน จะเปนประโยชนทงเชงนโยบายและตอภาคการผลต กลาวคอ จากการศกษากฎหมายในตางประเทศพบวา การก าหนดเงอนไข วธการ และอตราการค านวณเพอคดคาเสอมอตราเรงนน

123

มกมการปรบเปลยนก าหนดเงอนเวลาเปนรายป โดยรฐบาลสามารถปรบตามนโยบายภาครฐในการกระตนเศรษฐกจหรอภาคอตสาหกรรมประเภทใดประเภทหนงเปนการเฉพาะได หากในเวลานนรฐบาลเหนวาเปนภาคสวนทมปญหาหรอเปนภาคอตสาหกรรมทตองการใหมการผลตในลกษณะทเปนมตรตอสงแวดลอมเปนการเฉพาะ 6.2.2 ขอเสนอแนะในการปรบปรงพระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ. 2520 จากการศกษาพบวากฎหมายล าดบรองภายใตพระราชบญญตสงเสรมการลงทนทมอยในปจจบน มดงน 6.2.2.1 ประกาศคณะกรรมการสงเสรมการลงทน ท 10/2547 เรอง การยกเวนอากรขาเขาเครองจกรเพอใชในการประหยดพลงงานก าหนดใหผไดรบการสงเสรมการลงทนไมวากจการประเภทใดไดรบยกเวนอากรขาเขาเครองจกรทใชเพอการประหยดพลงงาน ตามทกระทรวงพลงงานใหความเหนชอบ โดยจะตองน าเขาภายใน 2 ปนบแตวนอนมต และจะตองน าเขาเครองจกรภายในวนท 30 ธนวาคม พ.ศ. 2548 6.2.2.2 ประกาศคณะกรรมการสงเสรมการลงทน ท ส. 2/2550 เรอง การใหการสงเสรมกจการเทคโนโลยชวภาพ (Biotechnology)112 ใหถอวากจการทมความส าคญและเปนประโยชนตอประเทศเปนพเศษจงไดรบสทธและประโยชน ไดแก ไดรบยกเวนอากรขาเขาส าหรบเครองจกร ไดรบยกเวนภาษเงนไดนตบคคลเปนระยะเวลา 8 ปโดยไมก าหนดสดสวนการยกเวนภาษเงนไดนตบคคล และหากตงอยในเขตอทยานวทยาศาสตรประเทศไทยใหไดรบสทธลดหยอนภาษเงนไดนตบคคลส าหรบก าไรสทธรอยละ 50 เปนระยะเวลา 5 ปนบแตวนสนสดระยะเวลาการไดรบยกเวนภาษเงนไดนตบคคล 6.2.2.3 ประกาศคณะกรรมการสงเสรมการลงทนท 3/2550 เรอง มาตรการแกไขปญหา ดานสงแวดลอมเพอเปนการสงเสรมและกระตนใหโรงงานอตสาหกรรม เชน โรงกลนน ามน โรงแยกกาซธรรมชาต โรงไฟฟาเคมและปโตรเคม เปนตน ใหความส าคญกบการจดการสงแวดลอมมากยงขน จงออกประกาศก าหนดหลกเกณฑการใหสทธและประโยชนแกผประกอบการทมการแกไขปญหาดานสงแวดลอม ใหไดรบสทธประโยชน เชน ยกเวนอากรขาเขาเครองจกรในการปรบปรงเครองจกรเพอลดผลกระทบดานสงแวดลอม ยกเวนภาษเงนไดนตบคคลเปนเวลา 3 ป เปนสดสวนรอยละ 70 ของมลคาเงนลงทนโดยไมรวม คาทดนและทนหมนเวยนในการปรบปรง และยกเวนภาษเงนไดนตบคคลจากรายไดของกจการทด าเนนการ

112 ซงหมายถง กจการดงน 1) เทคโนโลยชวภาพ (Biotechnology) ไดแก กจการวจยและพฒนาและอตสาหกรรมการผลตเมลดพนธหรอ

การปรบปรงพนธพชและสตว ทใชเทคโนโลยชวภาพ 2) กจการวจยและพฒนา และอตสาหกรรมการผลตยาเวชภณฑทใชเทคโนโลยชวภาพ

3) กจการวจยและพฒนา และอตสาหกรรมการผลตชดตรวจวนจฉยทางการแพทยการเกษตรอาหาร และสงแวดลอม

4) กจการวจยและพฒนา และอตสาหกรรมการผลตททใชเซลลจลนทรย เซลลพช และเซลลสตว ในการผลตสารชวโมเลกล สารออกฤทธชวภาพซงใชเทคโนโลยชวภาพททนสมย ตามทไดรบความเหนชอบจากส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต หรอศนยความเปนเลศดานชววทยาศาสตรของประเทศไทย

124

อยเดม 6.2.2.4 ประกาศคณะกรรมการสงเสรมการลงทนท ส. 3/2552 เรอง การแกไขและปรบปรงประเภทกจการและเงอนไขกจการผลตเซลลแสงอาทตยและกจการตอเรอหรอซอมแซม เปนกจการทจะใหการสงเสรมการลงทน โดยไดรบสทธและประโยชน กลาวคอไมก าหนดสดสวนภาษเงนไดนตบคคลทไดรบยกเวนตามมาตรา 31 วรรคสอง และใหไดรบยกเวนอากรขาเขาเครองจกร และภาษเงนไดนตบคคล 8 ป ไมวาตงอย ในเขตใด 6.2.2.5 ประกาศคณะกรรมการสงเสรมการลงทน ท ส. 1/2556 เรอง การสงเสรมกจการผลตรถยนตประหยดพลงงานมาตรฐานสากล (Eco - Car) รนท 2113 ใหไดรบสทธประโยชน อนไดแก ยกเวนอากรขาเขาเครองจกรทกเขตตามระยะเวลาทคณะกรรมการใหความเหนชอบ ยกเวนภาษ เงนไดนตบคคลทกเขตเปนระยะเวลาไมเกน 8 ป ทงน ใหไดรบยกเวนไมเกนมลคาการลงทนของโครงการ โดยไมรวมคาทดนและทนหมนเวยน และการลดหยอนภาษเงนไดนตบคคล รอยละ 100 6.2.2.6 ประกาศคณะกรรมการสงเสรมการลงทน ท ส. 1/2560 เรอง การใหสทธและประโยชนยกเวนอากรขาเขาส าหรบของทน าเขามาเพอใชในการวจยและพฒนาโดยใหประโยชนยกเวนอากรขาเขาส าหรบของทน าเขามาเพอใชในการวจยและพฒนา รวมถงการทดสอบทเกยวของ โดยอนมตคราวละ 1 ป

ทงน ตามหลกการทปรากฏในพระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ. 2520 ผวจยไดเสนอแกไขปรบปรงในประเดนดงตอไปน

(1) เหนควรใหมการออกประกาศในลกษณะเดยวกนกบประกาศคณะกรรมการสงเสรมการลงทน เรอง การยกเวนอากรขาเขาเครองจกรเพอใชในการประหยดพลงงาน เนองจากประกาศคณะกรรมการสงเสรมการลงทน ท 10/2547 เรอง การยกเวนอากรขาเขาเครองจกรเพอใชในการประหยดพลงงานก าหนดใหผไดรบการสงเสรมการลงทนไมวากจการประเภทใดไดรบยกเวนอากรขาเขาเครองจกรทใชเพอการประหยดพลงงานนนไดสนผลไปเมอเดอนธนวาคม พ.ศ. 2548 โดยถอยค าในประกาศคณะกรรมการสงเสรมการลงทน ท 10/2547 ไดระบชดวาเครองจกรทจะขอรบสทธประโยชนในทางภาษไดนน จะตองน าเขาภายในวนท 30 ธนวาคม พ.ศ. 2548 ดงนน เพอประโยชนในการสงเสรมการใชเครองจกรทประหยดพลงงานจงเหนควรใหมการออกประกาศในลกษณะดงกลาวอก

(2) เหนควรใหมการปรบปรงถอยค าของประกาศคณะกรรมการสงเสรมการลงทน ท ส.9/2547 เรองการใหการสงเสรมกจการทเกยวกบการประหยดพลงงานใหกจการผลตเครองจกรหรออปกรณประหยดพลงงานหรออปกรณซงใชพลงงานทดแทน และการผลตเซลลแสงอาทตยและกจการ

113 กจการผลตรถยนตประหยดพลงงานมาตรฐานสากล (Eco-Car) ตองมเงอนไขตามทคณะกรรมการสงเสรมการ

ลงทนก าหนด เชน จะตองเสนอแผนงานโครงการประกอบรถยนต การผลตเครองยนต และการผลตหรอจดหาชนสวน โดยมปรมาณการผลตจรงไมนอยกวา 100,000 คนตอป ตงแตปท 5 เปนตนไป รถยนตทผลตเพอตลาดในประเทศจะตองมคณสมบตทางดานการประหยดพลงงาน เชอเพลง ดานสงแวดลอมใหไดรบสทธและประโยชนทางภาษ

125

บรการดานจดการพลงงานเปนกจการทจะใหการสงเสรมการลงทน โดยใหรวมถง “กจการประเภทอน ๆ ทมใชกจการบรการดานจดการพลงงานทมการด าเนนการใด ๆ ทประหยดพลงงาน หรอมการคดคนนวตกรรมใด ๆ ทชวยประหยดพลงงาน” กลาวคอ สทธประโยชนในทางภาษในเรองการประหยดพลงงานนน ไมควรจ ากดอยเพยงกจการบางประเภท และไมควรไดรบยกเวนอากรขาเขาเครองจกรเพยงเทานน ควรใหขยายความรวมถง กรณทผประกอบการอาจคดกระบวนการจดการอนใด หรออาจเปนเครองจกรหรออปกรณใด ๆ อนเปนนวตกรรมทผประกอบการน าไมใชเพอการประหยดพลงงานโดยมไดน าเขา (เปนการผลตภายในประเภท) ในขอเสนอในสวนน ผวจยเหนวาถอยค าในประกาศคณะกรรมการสงเสรมการลงทนมกมงเนนการลดภาษน าเขาอากร ดงนน หากใหสทธประโยชนในทางภาษส าหรบเครองจกรและอปกรณทผลตภายในประเทศ ไมวาจะเปนการใหหกคาเสอมอตราเรง การเครดตภาษในรปแบบ Carry Forward หรอสทธประโยชนอนใด ยอมเปนการกระตนการพฒนานวตรกรรมใหม ๆ ใหเกดขนในประเทศไทย อนจะเปนประโยชนตอทงอตสาหกรรมการผลตและอตสาหกรรมทเกยวของกบการพฒนานวตกรรรมใหม ๆ ดงกลาว (3) จากแนวทางในประกาศคณะกรรมการสงเสรมการลงทนฉบบตาง ๆ ทไดศกษาในขางตนนน พบวาคณะกรรมการสงเสรมการลงทนไดเนนการสงเสรมกจการและรปแบบโครงการตาง ๆ ทมความส าคญในการพฒนาประเทศ เชน กจการทเกยวกบการประหยดพลงงาน กจการทเกยวกบการใชกาซธรรมชาตในภาคขนสง กจการเทคโนโลยชวภาพ หรอกจการผลตรถยนตประหยดพลงงานมาตรฐานสากล (Eco-Car) และกจการผลตชนสวนยานพาหนะส าหรบรถยนตประหยดพลงงานมาตรฐานสากล เปนตน ท าใหกจการทมโครงการลกษณะดงกลาว ไดรบสทธประโยชนทางภาษไมวาจะเปนการไดรบยกเวนหรอลดหยอนภาษน าเขา ยกเวนภาษเงนไดนตบคคลตามระยะเวลาทก าหนด ซงการก าหนดในลกษณะดงกลาวเปนการเลอกก าหนดโดยใชกจการเปนทตง โดยมไดพจารณาจากกจกรรมทรกษาสงแวดลอมเปนหลก เชน ประกาศคณะกรรมการสงเสรมการลงทนท 3/2550 เรอง มาตรการแกไขปญหาดานสงแวดลอม เพอเปนการสงเสรมและกระตนใหโรงงานอตสาหกรรม เชน กจการโรงกลนน ามน กจการโรงแยกกาซธรรมชาต กจการโรงไฟฟาเคมและปโตรเคม ทมการใหความส าคญกบการจดการและแกไขปญหาดานสงแวดลอมจะไดรบสทธประโยชน เชน ยกเวนอากรขาเขาเครองจกรในการปรบปรงเครองจกรเพอลดผลกระทบดานสงแวดลอม ยกเวนภาษเงนไดนตบคคลเปนเวลา 3 ป เปนสดสวนรอยละ70 ของมลคาเงนลงทนโดยไมรวมคาทดนและทนหมนเวยนในการปรบปรง และยกเวนภาษเงนไดนตบคคลจากรายไดของกจการทด าเนนการอยเดม และประกาศคณะกรรมการสงเสรมการลงทน ท ส. 2/2550 เรอง การใหการสงเสรมกจการเทคโนโลยชวภาพ (Biotechnology) เรอง การใหการสงเสรมกจการเทคโนโลยชวภาพ (Biotechnology) ใหถอวาเปนกจการทมความส าคญและเปนประโยชนตอประเทศเปนพเศษจงไดรบสทธและประโยชน

ดงนน จากตวอยางทยกในขางตน หากผประกอบการมใชกจการตามประกาศ แตมกจกรรมทด าเนนการเพอจดการและแกไขปญหาสงแวดลอม ยอมไมสามารถขอรบสทธประโยชนตาม

126

ประกาศฉบบดงกลาวได การบญญตในลกษณะนจงไมครอบคลมผประกอบธรกจรายอน ๆ ทมเจตนารมณในการสรางองคกรของตนใหเปนธรกจสเขยว

จากปญหาน ผวจยจงเสนอใหคณะกรรมการสงเสรมการลงทนออกประกาศในลกษณะทก าหนดหลกเกณฑทเปนกลางอนสามารถใชกบผประกอบธรกจในทกประเภทได ไมจ ากดอยเพยงบางอตสาหกรรม โดยเสนอใหมการออกประกาศคณะกรรมการสงเสรมการลงทนท .... เรอง มาตรการการสงเสรมธรกจสเขยว ซงภายใตประกาศดงกลาวควรมการใหค านยามของ “ธรกจสเขยว” โดยใหหมายถง “หนวยธรกจใด ๆ ทมความตงใจทจะด าเนนธรกจของตนโดยไมปรารถนาทจะท าใหเกด ผลกระทบในดานลบตอสงแวดลอมและสงคมทอยรอบขาง” ทงน ในการก าหนดรายละเอยดวา อยางไรคอการด าเนนธรกจใหเกดผลกระทบดานลบตอสงแวดลอมนอยทสดนน อาจจ าเปนตองจดตงคณะกรรมการหรอหนวยงานทเปนทงหนวยทใหความรดานสงแวดลอม (Environmental Knowledge Base Center) ประกอบกบตรวจสอบการด าเนนการของผประกอบธรกจวาสามารถลดปรมาณการปลอยมลพษหรอมการด าเนนการอนใดเพอลดผลกระทบตอสงแวดลอมหรอไม 6.2.3 ขอเสนอแนะอน ๆ 1) เหนควรใหมการออกกฎหมายหรอมาตรการเพอสงแวดลอมทเจาะจงกลม

อตสาหกรรมเปาหมายตามแนวนโยบายประเทศไทย 4.0 เพอสงเสรมใหอตสาหกรรมในอนาคตใช

เทคโนโลยทสะอาดและเปนมตรกบสงแวดลอม ภายใตขอเสนอดงกลาวสามารถท าไดในสองลกษณะคอ

การออกพระราชกฤษฎกาตามความในประมวลรษฎากรเพอใหยกเวนภาษเงนไดตามสวน 3 หมวด 3 ใน

ลกษณะ 2 แหงประมวลรษฎากรเพมเตมในอตสาหกรรมเปาหมายตามแนวนโยบายประเทศไทย 4.0 เพอ

สงเสรมใหอตสาหกรรมในอนาคตใชเทคโนโลยทสะอาดและเปนมตรกบสงแวดลอม หรอเพมเตมหรอ

ออกประกาศคณะกรรมการภายใตพระราชบญญตการเพมขดความสามารถในการแขงขนของประเทศ

ส าหรบอตสาหกรรมเปาหมาย พ.ศ. 2560

จากขอเสนอในขางตน ผวจยตองการเสนอเพอใหสอดคลองกบนโยบายประเทศ

ไทย 4.0 ซงภายใตนโยบายมรากฐานมาจากแนวคดทวา ประเทศไทยในอดตทผานมาไดมการปรบเปลยน

รปแบบเศรษฐกจหลายครง โดยเรมจากประเทศไทย 1.0 ซงเนนการเศรษฐกจทเกยวของกบภาคการเกษตร

ไปสประเทศไทย 2.0 ทเนนอตสาหกรรมเบา และเนนการผลตเพอทดแทนการน าเขาเปนส าคญ จากนน

ประเทศไทยไดกาวสประเทศไทย 3.0 ซงเนนอตสาหกรรมทมความซบซอนเพอดงดดการลงทนจาก

ตางประเทศ อยางไรกด ประเทศไทยยงคงประสบปญหากบดกรายไดปานกลางและความปญหาความ

เหลอมล าจงไดเกดการพฒนาเศรษฐกจเพอใหกาวผานปญหาดงกลาว โดยการปรบปรงนโยบายเศรษฐกจ

ไปสประเทศไทย 4.0 โดยการก าหนดเปาหมายประเทศใหครอบคลมในสดานหลก อนไดแก ความมนคง

ทางเศรษฐกจ ความอยดมสขทางสงคม การยกระดบคณคามนษย และการรกษาสงแวดลอม

127

ในดานการขบเคลอนอตสาหกรรมภายใตนโยบายประเทศไทย 4.0 ไดมการ

ก าหนด อตสาหกรรมเปาหมายไวสองกลม ในกลมแรก คอ กลมอตสาหกรรมเดม อนไดแก อตสาหกรรม

ยานยนตสมยใหม (Next-Generation Automotive) อตสาหกรรมอเลกทรอนกสอจฉรยะ (Smart

Electronics) อตสาหกรรมการทองเทยวกลมรายไดดและการทองเทยวเชงสขภาพ (Affluent, Medical and

Wellness Tourism) การเกษตรและเทคโนโลยชวภาพ (Agriculture & Biotechnology) อตสาหกรรมอาหาร

แหงอนาคต (Food for the Future) และในกลมทสอง คอ กลมอตสาหกรรมใหม อนไดแก อตสาหกรรม

หนยนตเพอการอตสาหกรรม (Robotics) อตสาหกรรมการบนและโลจสตกส (Aviation & Logistics)

อตสาหกรรมเชอเพลงชวภาพและเคมชวภาพ (Biofuels & Biochemicals) อตสาหกรรมดจทล (Digital)

และอตสาหกรรมการแพทยครบวงจร (Medical Hub)

ดงนน ภายใตขอเสนอทไดกลาวมาในขางตนภาครฐสามารถออกพระราช

กฤษฎกาตามความในประมวลรษฎากรเพอใหยกเวนภาษเงนไดตามสวน 3 หมวด 3 ในลกษณะ 2 แหง

ประมวลรษฎากรเพมเตมในอตสาหกรรมเปาหมายตามแนวนโยบายประเทศไทย 4.0 โดยก าหนดให 10

อตสาหกรรมเปาหมายไดรบสทธประโยชนทางภาษ หรอออกประกาศคณะกรรมการภายใต

พระราชบญญตการเพมขดความสามารถในการแขงขนของประเทศส าหรบอตสาหกรรมเปาหมาย

พ.ศ. 2560 ภายใตมาตรา 6 ก าหนดใหคณะกรรมการมอ านาจในการประกาศก าหนดหลกเกณฑ วธการ และ

เงอนไขในการใหสทธและประโยชนใหแกกลมอตสาหกรรมเปาหมาย ประกอบกบจากการศกษาพบวา

การปฏรปอตสาหกรรมเพอใหสอดคลองกบแนวนโยบายขางตนทกกลมอตสาหกรรมเปาหมายลวนแลวแต

ใชเทคโนโลยสมยใหมเปนแรงขบเคลอนในการสรางมลคาทางเศรษฐกจใหกบการผลตภณฑของตนทงสน

เชน การผลตเสอผาโดยใช Nano Technology ของกลมอตสาหกรรมเสอผา และการพฒนาวสดผสม

(Composite Material) ของกลมอตสาหกรรมโลหะ ทงน หากมแนวนโยบายทสนบสนนการตอยอดหรอ

พฒนาผลตภณฑโดยใชเทคโนโลยทสะอาดและเปนมตรกบสงแวดลอมยอมจะเปนแรงจงใจทส าคญอน

เปนสวนชวยใหภาคอตสาหกรรมไทยสามารถเตบโตไดอยางสะอาดและย งยน เชน การพฒนาวสดผสม

ของภาคอตสาหกรรมโลหะ หากสามารถผลตผลตภณฑโดยใชวสดททนทานและมสวนประกอบทไม

ท าลายสงแวดลอม สามารถไดรบสทธประโยชนไดในทางภาษจากขนตอนการผลตผลตภณฑรายการ

นนได

2) เหนควรใหมการจดตงหนวยงานทใหความรดานสงแวดลอม (Environmental Knowledge Base Center) โดยมหนวยงานกลางทดแลเรองสงแวดลอมเปนผด าเนนการ อาทเชน หนวยงานภายใตการก ากบดแลของกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม จากการศกษาแนวทางในการสงเสรมสงแวดลอมในตางประเทศพบวา ประเทศทมการจดการทดดานสงแวดลอมนน มกมการสรางหนวยงานหรอองคกรทใหความรดานสงแวดลอม ตอประชาชนและผประกอบการ เชนในประเทศสงคโปรหนวยงาน National Environment Agency (NEA) ไดมการด าเนนการโครงการทนาสนใจหลายประการ เชน

128

โครงการ Singapore Certified Energy Manager Training Grant ไดรบทนสนบสนนจากรฐบาลในการจดอบรมรอยละ 70 ของคาใชจายทงหมดทท าการอบรม โครงการ iSprint เปนกองทนทใหกบ SMEs ในการรเรม การประหยดพลงงานอยางมประสทธภาพ โดยมอบเงนทนใหรอยละ 70 ของคาใชจายแตไมเกน 20,000 ดอลลารสงคโปร และโครงการ Skyrise Greenery Incentive Scheme มาตรการจงใจในการจดภมทศน เปนตน

ในการน หนวยงานดงกลาวยงควรมหนาทในการตรวจสอบการด าเนนการของ ผประกอบธรกจวาสามารถลดปรมาณการปลอยมลพษหรอมการด าเนนการอนใดเพอลดผลกระทบตอสงแวดลอมหรอไม โดยอาจมรปแบบการด าเนนการคลายกบหนวยงานทใหความรของประเทศสงคโปร ประเทศฝรงเศส และประเทศเนเธอรแลนด กลาวคอ หนวยงานทรบผดชอบจะมการปรกษากบผกอมลพษเพอจดท าสญญาภาคสมครใจ (Voluntary Contract) ซงขอตกลงจะแตกตางกนไปตามกรณ ทงน จากการศกษาพบวา ภายใตสญญาภาคสมครใจมกจะมเงอนไขเกยวกบการใหสทธพเศษบางประการ เชน ภาครฐจะใหเงนชวยเหลอ (Aid) หรอการใหกอตราดอกเบยต า (Soft loan) ในการจดการดานสงแวดลอมของผมลพษ และหากผกอมลพษสามารถท าไดในระยะทก าหนดในสญญา ผกอมลพษสามารถน าไปลดอตราภาษได ซงเปนการน ามาตรการจงใจทางภาษมาผกตดกบขอผกพนภายใตเงอนไขและระยะเวลาทตกลงในสญญาภาคสมครใจระหวางเอกชนกบรฐ

ดงนน จากขอเสนอในสวนน การจดตงหนวยงานทใหความรดานสงแวดลอมยอมกอใหเกดประโยชนในการเพมเตมความรและเปนก าลงส าคญในการชวยลดมลพษในกระบวนการผลตของภาคอตสาหกรรม พรอมทงสรางผประกอบการทเขาถงการปรบเปลยนองคกรเพอใหใหเปนหนวยธรกจสเขยวทสมบรณแบบ

บรรณานกรม หนงสอ กองแผนงานและประเมนผล กรมควบคมมลพษ. (2558). มารจก... มาตรการเศรษฐศาสตรในการจดการมลพษ. พมพครงท 1. กรงเทพมหานคร: สวนเศรษฐศาสตรสงแวดลอม กองแผนงานและประเมนผล กรมควบคมมลพษ.

ชยสทธ ตราชธรรม. (2542). กฎหมายภาษอากร เลมท 1. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร:

สถาบน T.Training Center. ณฐรตน รตนวบลยสม. (2554). มาตรการทางกฎหมายภาษสรรพามต ภาษเงนไดนตบคคลตอ

ผประกอบการโรงงานอตสาหกรรมทกอใหเกดมลพษ. นตศาสตรมหาบณฑต สาขานตศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรกจบณฑตย.

ดลยลกษณ ตราชธรรม. (2549). หลกกฎหมายภาษอากร (The Principle of Tax Law).

กรงเทพมหานคร: สถาบน T.Training Center. ธตยา พณพาทย. (2551). การน าภาษสงแวดลอมมาใชในการแกปญหามลพษทางน าใน

ภาคอตสาหกรรม : กรณศกษาจงหวดปทมธาน. วทยานพนธเศรษฐศาสตรมหาบณฑต. มหาวทยาลย สโขทยธรรมาธราช.

นรมล สธรรมกจ. (รศ. ดร) (2554). รายงานวจยฉบบสมบรณ เรอง การบรหารจดการกาซเรอนกระจกในประเทศไทย : ตลาดคารบอน. ภายใตโครงการวจย เรอง การศกษากลไกทยดหยนของพธสารเกยวโตหลง ค.ศ. 2012 ทมนยตอการก าหนดมาตรการทางเศรษฐศาสตรภายในประเทศไทย. มปท: มปพ.

มงคล วฒธนากล. (2536). การใชหลกการผสรางปญหามลพษเปนผรบภาระในการแกปญหา

มลพษทางน าจากภาคอตสาหกรรม. นตศาสตรมหาบณฑต. จฬาลงกรณมหาวทยาลย. มงสรรพ ขาวสอาด และกอบกล รายะนาคร. (2552). เครองมอทางเศรษฐศาสตรเพอการจดการ

สงแวดลอม. ชดความรนโยบายสาธารณะ. เชยงใหม: ลอคอนดไซนเวรค. มงสรรพ ขาวสะอาด. (2553). จดเปลยนสงแวดลอมไทย: การวเคราะหชองวางนโยบาย. ชด

ความรวเคราะหชองวางนโยบาย. เชยงใหม: ลอคอนดไซนเวรค.

130

วาสน นนทขวาง. (2554). แนวคดและหลกการกฎหมายภาษสงแวดลอม. วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต กฎหมายการเงนและภาษอากร. จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วระศกด เครอเทพ. (2547) ความเสยงทางการคลง ความเสยงของรฐ บทวเคราะหการบรหารงานภาครฐ พ.ศ. 2544-2547. บทความน าเสนอในการประชมวชาการรฐศาสตรและรฐประศาสนศาสตรแหงชาต ครงท 5 ณ ศนยการประชมและนทรรศการไบเทค บางนา. กรงเทพมหานคร: มปพ. สนย มลลกะมาลย. (2539). การบงคบใชกฎหมายสงแวดลอม. กรงเทพมหานคร: นตธรรม. บทความ

คมศกด สวางไสว. (2558). ธรกจสเขยว (Green Business). ใน จลสารจบกระแสเศรษฐกจสเขยว

(Green Economy Watch) ประพจน คลายสบรรณ. (2550). “แนวคด ทฤษฎ และหลกกฎหมายทเกยวของในคดสงแวดลอม.

วารสารศาลปกครอง. 7(2): 11-42. ปรชา สามารถ. (2554). ปญหาทางกฎหมายเกยวกบคารบอนเครดต : กรณศกษาพระราชกฤษฎกา

จดตงองคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน) พ.ศ. 2550. สหศาสตรศรปทม ปท 1 ฉบบท 3.

ปรญญารตน เลยงเจรญ. (2552) เครองมอทางเศรษฐศาสตรในการลดการปลอยกาซเรอนกระจก.

ใน วารสารรมพฤกษ. ปท 27 ฉบบท 1 ตลาคม 2551 – มกราคม. นรมล สธรรมกจ. (รศ. ดร.). (2554). รายงานวจยฉบบสมบรณ เรอง การบรหารจดการกาซเรอน

กระจก ในประเทศไทย : ตลาดคารบอน. ภายใตโครงการวจย เรอง การศกษากลไกทยดหยนของพธสารเกยวโตหลง ค.ศ. 2012 ทมนยตอการก าหนดมาตรการทางเศรษฐศาสตรภายในประเทศไทย. พฤษภาคม

พรวท โควคชาภรณ. (2556). บทความวชาการ เรอง ภาษสงแวดลอม. ส านกวชาการ ส านกงานเลขาธการวฒสภา. ปท 3 ฉบบท 22 พฤศจกายน.

131

มลนธสถาบนวจยนโยบายเศรษฐกจการคลง. (2555). รางขอเสนอภาษสงแวดลอมเพอควบคม การบรโภคทกอใหเกดคารบอน ขยะถงพลาสตก และขยะอนตราย. 18 ตลาคม.

สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศ. (2553) การศกษาแนวทางการสงเสรมการพฒนาโครงการ

กลไกการพฒนาทสะอาด. รายงานทดอารไอ ฉบบท 85 เดอนสงหาคม. Books

Andersen, Prof. Mikael Skou (2010). "Europe's experience with carbon-energy taxation". SAPIENS. 3 (2). Retrieved 2011-08-24.

Adam Smith. (1976). The Wealth of Nation. London: William Strahan and Thomas Cadell

Press. Arthur Cecil Pigou. (1932). The Economics of Welfare. 4th ed. London: Macmillan. Bengt Johansson. Economic Instruments in Practice 1: Carbon Tax in Sweden. Swedish

Environmental Protection Agency. Brixi Hana P. Christian M.A. Valenduc, and Zhicheng Li Swift, eds. (2004). Tax Expenditures –

Shedding Light on Government Spending through the Tax System Lessons from Developed and Transition Economies. Washington D.C.: The World Bank.

David Pearce. (1991). The role of carbon taxes in adjusting to global warming. Dwight R. Lee and Walter S. Misiolek. (1986). Substitute pollution taxation for general taxation:

some implication for efficiency in pollution tax. 13 Journal of Environmental and Management. J.ENVTL Econ & Mgmt.

European Environmental Agency (EEA). (1996). Environmental taxes. Implementation and

Environmental effectiveness. Environmental Issue Series No.1. Luxemburg. Gordon J. Lenjosek. (1998). A Canadian tax incentive for equity investments in mining and

energy companies. Volume 1998, Issue 79 Autumn (Fall).

132

Jean-Philippe Barde. (1994). Economic Instruments in Environmental Policy: Lessons from

OECD Experience and their relevance to Developing Economies. OECD Development Center. Working Paper No. 92 (Formerly Technical Paper No. 92). January.

James Kanter. (2010). Europe Considers New Taxes to Promote 'Clean' Energy. New York

times. June 22. Kanter James. (2010). "Europe Considers New Taxes to Promote 'Clean' Energy". The New

York Times.

The Report of the World Bank. (2002). No. 26538. Water Tariffs and Subsidies in South Asia. December.

Website www.carbontax.org/progress/where-carbon-is-taxed www.citygogreen.blogspot.com/ www.cpthailand.com/รวมคอลมน/tabid/ www.cyberclass.msu.ac.th/cyberclass/library www.eat.go.th/eco/index. www.ec.europa.eu/eurostat/web/environment/environmental-taxes www.elib.fda.moph.go.th www.eurostat/statistics-explained/index.php www.greenfuture.sg/2015/02/16/2015-guide-to-singapore-gov. www.krisdika.go.th/data/lawabout/lawdetail www.manager.co.th/iBizchannel www.moneyhub.in.th/article/green-industry-business/

www.news.thaieurope.net/content/view/1959/222/ www.oecd.org/document

www.oecd.org/dataoecd/25/0/2108273.pdf. www.oecd.org/officialdocuments/publicdisplaydocumentpdf www.oecd.org/dev/1919252.pdf www.parliament.go.th/ewtadmin/ewt/admin_souvanee

133

www.statutes.agc.gov.sg/aol/download www.unep.org/Documents.Multilingual/Default.asp?DocumentID=97 www.unesco.org/water/wwap/case_studies/seine_normandy/index.shtml www.wiki.kpi.ac.th/index

ภาคผนวก

รายงานขอวพากษจากการประชมสมมนาโครงการวจย เรอง การศกษากฎหมายและมาตรการจงใจทางภาษเพอสงเสรมธรกจสเขยว

เมอวนท 14 มถนายน 2560 เวลา 09.30 – 12.30 น. ณ หองประชมปวย องภากรณ ชน 7 ส านกงานเศรษฐกจการคลง

-----------------------

ผมาเขารวมสมมนา 1. นางสาวดนพร จตตจรงเกยรต ต าแหนง อาจารยประจ าคณะนตศาสตร มหาวทยาลยรามค าแหง 2. ดร.ยทธนา ศรสวสด ต าแหนง อาจารยประจ าคณะนตศาสตร มหาวทยาลยสยาม 3. นายอาทตย เวชกจ ต าแหนง รองประธานสภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย 4. นายวระเดช เตชะไพบลย ต าแหนง รองประธานสภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย 5. นางสาวสกญญา ใจชน ต าแหนง สมาชกสภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย

6. นายภารดร สายบว ต าแหนง เจาหนาทสภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย 7. นายปรญดา นาคทอง ต าแหนง เจาหนาทสภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย 8. นายธงชย บณยโชตมา ต าแหนง กรรมการคณะพลงงานและสงแวดลอมสภาหอการคา แหงประเทศไทย 9. นายมยร บญยรตน ต าแหนง เศรษฐกรช านาญการพเศษ 10. นายพรพฒน วงศชยวฒน ต าแหนง เศรษฐกรช านาญการ 11. นางสาวสรยา บวชน ต าแหนง เศรษฐกร 12. นางสาวญาดา เออสขตระกล ต าแหนง นกศกษาฝกงาน 13. นางสาวพมพนารา หรญกส ต าแหนง ผอ านวยการสวนนวตกรรมดานภาษ 14. นางสาวภารด นาคสาย ต าแหนง เศรษฐกรปฏบตการ 15. นางสาวลกษณารย เจรญสข ต าแหนง นกศกษาฝกงาน 16. นางสาวนลนทพย วณชศร ต าแหนง เศรษฐกรช านาญการพเศษ 17. นางสาวอษาลกษณ เจษฎาถาวรวงศ ต าแหนง เศรษฐกรช านาญการพเศษ 18. นายชยวฒน สกาญจนกล ต าแหนง เศรษฐกรปฏบตการ 19. นายนนธพงษ ศรแกว ต าแหนง นตกร 20. นายมานนพนธ เทยมเมฆ ต าแหนง นกจดการงานทวไป 21. นายนตสร ประสาทกล ต าแหนง นกวชาการคอมพวเตอรช านาญการพเศษ 22. นางสาวเสาวรส อนพงษกลกจ ต าแหนง เศรษฐกรปฏบตการ 23. นางสาวธารกา อนค าปน ต าแหนง เศรษฐกรปฏบตการ 24. นางสาวศกรยา ยศนย ต าแหนง บรรณารกษ 25. นางสาวนธนาถ ผากา ต าแหนง นกวชาการตรวจสอบภายในช านาญการพเศษ 26. นางสาวอารจนา ปานกาญจโนภาส ต าแหนง เศรษฐกรช านาญการ 27. นางสาวณฐสดา ปาลวฒนวไชย ต าแหนง เศรษฐกรช านาญการ 28. นางสาวศศวมล ถาวรพงศสถตย ต าแหนง นตกรปฏบตการ 29. นายไพศาล ผลสงา ต าแหนง นกวชาการคอมพวเตอร 30. นายนนท มงคลธรรมากล ต าแหนง นตกร 31. นางสาวรวนนท สวฒนากล ต าแหนง นตกร 32. นางรนทรธยา ขจรจ านรรจ ต าแหนง นตกรช านาญการ 33. นางนพพร คลายพก ต าแหนง เจาหนาทธรการ

138

34. นางสาวกนกพร กลนโลกย ต าแหนง เจาหนาทธรการ 35. นายภาณพงศ เพชรบรณ ต าแหนง นตกร 36. นางสาวศรลกษณ อศวพรไพบลย ต าแหนง เศรษฐกร 37. นางสาววารชา อทธายวรรธน ต าแหนง เศรษฐกร 38. นางสาวศภชยา ปรชม ต าแหนง เศรษฐกรปฏบตการ 39. นางสาวปยวลย ศรข า ต าแหนง เศรษฐกรช านาญการ 40. นางสาวจตยาภรณ อมระปาล ต าแหนง เศรษฐกรช านาญการ 41. นางสาวสนสา โตใหญ ต าแหนง เศรษฐกร 42. นางสาวณปภช เรยงแหลม ต าแหนง เศรษฐกรปฏบตการ 43. นางสาวนชนาถ บราเฮง ต าแหนง เศรษฐกร ผไมมาเขารวมสมมนา 1. นายรฐ เรองโชตวทย ต าแหนง นกวชาการสงแวดลอมช านาญการพเศษ

กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม 2. นางสาวปทมมาศ เปลยนกจ ต าแหนง สมาชกสภาอตสาหกรรม 3. นายนรพรรษ เพชรตระกล ต าแหนง ผอ านวยการสวนกลยทธและพฒนา SFI 4. นางสาวอภษฎา วานชประเสรฐพร ต าแหนง เศรษฐกรปฏบตการ ผวพากษเขารวมใหความเหนและขอเสนอแนะเกยวกบผลงานวจยฯ 1. ดร.ศรญญา ดสตนานนท ต าแหนง อาจารยประจ าคณะนตศาสตร มหาวทยาลยหอการคาไทย 2. ดร.มณทชา ภกดคง ต าแหนง อาจารยประจ าคณะนตศาสตร มหาวทยาลยรามค าแหง เรมการประชมสมมนา เวลา 09.40 น.

1. สรปเนอหาจากการบรรยาย (พรอมแนบเอกสารการน าเสนอประกอบการบรรยายประกอบ) สบเนองจากปญหาดานสงแวดลอมในการประชมสหประชาชาต แนวคดเรองการสนบสนนการ

ผลตของภาคอตสากรรมทเปนมตรกบสงแวดลอมไดกลายมาเปนนโยบายในการผลกดนใหเกด การจดท ากฎหมายเพอสงเสรม “ธรกจสเขยว” ในหลายประเทศ กลาวคอ ในปจจบน หลกการดงกลาวไดรบการสงเสรมและพฒนาผานนโยบายทกระตนในภาคเอกชนตระหนกถงการลงทนทสงผลกระทบตอสงแวดลอมนอยทสดผานการรณรงคและสงเสรมโดยภาครฐผานแนวนโยบายในดานตาง ๆ ส าหรบประเทศไทย ภายหลงจากการประชมสหประชาชาต ไดมการจดตงส านกงานคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต เพอดแลรกษาและก าหนดนโยบายดานการสงแวดลอม และไดมการตราพระราชบญญตสงเสรมและรกษาสภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2518 เพอแกปญหามลพษในดานตาง ๆ แตจนถงปจจบนปญหาเรองสงแวดลอมในประเทศไทยยงคงไมสามารถแกไขไดอยางมประสทธภาพ เนองจากประเทศไทยยงคงด าเนนนโยบายดานสงแวดลอมโดยเนนการใชมาตรการก ากบและควบคมเปนหลก ท าใหการบงคบใชกฎหมายยงขาดสภาพการบงคบใชทมประสทธภาพและมการก าหนดอตราโทษคอนขางต า อนสงผลใหขาดแรงจงใจในเชงพฤตกรรมตอทงผผลตและผบรโภค

จากการศกษากฎหมายสงแวดลอมของประเทศตาง ๆ ไดแก ประเทศสหภาพยโรป ประเทศสวตเซอรแลนด ประเทศฝรงเศส ประเทศเนเธอรแลนด สหราชอาณาจกร ประเทศเยอรมน ประเทศญปน ประเทศจน และประเทศสงคโปร พบวา ประเทศเหลานตางไดมการน ามาตรการจงใจทางภาษในรปแบบตาง ๆ มาใชรวมกบวธการจดเกบภาษ เพอแกไขปญหาสงแวดลอม โดยจะเปนการลดตนทนใหกบผประกอบการในราย

139

ทมการจดการดานสงแวดลอมทด เชน การลดอตราภาษ การยกเวนการเกบภาษในบางรายการ การใหหกคาใชจายแบบพเศษหรอใหหกไดมากกวาทจายจรง การหกคาสกหรอ และคาเสอมในอตราเรงส าหรบหนวยธรกจทมการจดการทดเรองสงแวดลอม

จากการศกษากฎหมายของประเทศไทยพบวา กฎหมายไทยทเกยวกบการจดการสงแวดลอมมดงน (1) พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535

(2) พระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535 (3) พระราชบญญตรกษาความสะอาดและความเปนระเบยบเรยบรอยของบานเมอง พ.ศ. 2535 (4) พระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 นอกจากกฎหมายทเปนการก ากบและควบคมตามทกลาวมาแลว กฎหมายบางฉบบของประเทศไทย

ยงมการก าหนดมาตรการจงใจตาง ๆ ทงทางภาษ และทมใชภาษ ซงจะเปนมาตรการเสรมอกทางหนง เพอ จงใจใหประชาชนลดการกอมลพษ ไดแก พระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ. 2520 เปนกฎหมายหลกทก าหนดในเรองการใหสทธประโยชนทงทเกยวกบภาษอากรและทไมเกยวกบภาษอากร และอ านวยความสะดวกใหแกนกลงทนเพอกระตนใหเกดการลงทนทางเศรษฐกจและสอดคลองกบนโยบายและแผนพฒนาเศรษฐกจของประเทศ อยางไรกด จนถงปจจบนประเทศไทยยงไมมกฎหมายจดเกบภาษสงแวดลอมโดยตรง มการจดเกบภาษสรรพสามตในสนคาและบรการบางประเภทสงผลทางออมใหการใชสนคาและบรการทสงผลเสยตอสงแวดลอมลดลง และมการน าเครองมอทางเศรษฐศาสตรเขามา จดการปญหาสงแวดลอมมากขน เชน คาธรรมเนยม และคาปรบบางประเภท โดยภาครฐไดมมาตรการทางภาษออกมาหลายมาตรการมวตถประสงคทแตกตางกนไป แตไมมมาตรการทางภาษเงนไดนตบคคลทเปนการสรางแรงจงใจสนบสนนใหโรงงานอตสาหกรรมแกไขหรอลดปญหามลพษโดยตรง มเพยงมาตรการทางภาษเงนไดนตบคคลทางออมเทานนทสงผลใหเกดการลดมลพษจากโรงงานอตสาหกรรม เชน มการออกพระราชกฤษฎกายกเวนภาษเงนไดส าหรบเงนไดของบรษทหรอหางหนสวนนตบคคลเปนจ านวนรอยละ 100 ของรายจายทจายไปเปนคาจางเพอท าการวจยและพฒนาเทคโนโลย หรอพระราชกฤษฎกายกเวนภาษเงนไดส าหรบเงนไดทจายเปนคาใชจายเพอการไดมาซงทรพยสนประเภทอปกรณทมผลตอการประหยดพลงงานเพอการปรบเปลยนแทนอปกรณเดมเปนจ านวนรอยละยสบหาของคาใชจายนนเฉพาะในสวนทไมเกนหาสบลานบาทใหแกบรษทและหางหนสวนนตบคคล เปนตน นอกจากน จากการศกษานโยบายและแนวทางการใชมาตรการจงใจในตางประเทศ คณะผวจยไดเสนอแนะแนวทางการปรบปรงกฎหมายเกยวกบส าหรบธรกจสเขยวไวสามประการ ไดแก ประการแรกขอเสนอในการปรบปรงหลกการและถอยค าในประมวลรษฎากร โดยการแกไขเพมเตมกฎหมาย ไดแกพระราชกฤษฎกาทออกตามความในประมวลรษฎากรวาดวยการยกเวนรษฎากร (ฉบบท 297) พ.ศ. 2539 โดยเพมนยามค าวา “นวตกรรมดานสงแวดลอม” และเสนอแนะใหปรบปรงหลกการเพอใหนตบคคลสามารถหกคาใชจายอน ๆ ทเกยวของกบการพฒนานวตกรรมดานสงแวดลอม เพอจงใจผประกอบการในการสรางองคกรและผลตภณฑเพอรกษาสงแวดลอมมากขน อนจะเปนประโยชนในแง ของกระบวนการผลตและการบรโภคทเปนมตรกบสงแวดลอม นอกจากน ยงไดเสนอแนะใหเพมเตมถอยค า และหลกการในเรองการคดคาเสอมอตราเรงในพระราชกฤษฎกาออกตามความในประมวลรษฎากรวาดวย การยกเวนรษฎากร (ฉบบท 436) พ.ศ. 2548 เพอจะเปนประโยชนทงเชงนโยบายและตอภาคการผลต เปนตน ซงการแกไขเพมเตมพระราชกฤษฎกาทงสองฉบบน จะมสวนชวยใหผประกอบการมแรงจงใจในการสรางองคกรและผลตภณฑเพอรกษาสงแวดลอมมากขน อนจะเปนประโยชนในแงกระบวนการผลตและการบรโภคทเปนมตรกบสงแวดลอม ประการทสอง ขอเสนอในการปรบปรงพระราชบญญตสงเสรมการลงทน จากการศกษาพบวาประกาศคณะกรรมการสงเสรมการลงทนมกมงเนนการลดภาษน าเขาอากร เชน ตามประกาศคณะกรรมการสงเสรมการลงทน ท 10/2547 คณะผวจยจงไดเสนอทจะใหสทธประโยชนในทางภาษส าหรบเครองจกรและอปกรณทผลตภายในประเทศ ไมวาจะเปนการใหหกคาเสอมอตราเรง การเครดตภาษใน

140

รปแบบ Carry Forward หรอสทธประโยชนอนใด ยอมเปนการกระตนการพฒนานวตนกรรมใหม ๆ ใหเกดขนในประเทศไทย อนจะเปนประโยชนตอทงอตสาหกรรมการผลตและอตสาหกรรมทเกยวของกบการพฒนานวตกรรมใหม ๆ นอกจากน จากการศกษาพบวา หากผประกอบการมใชกจการตามประกาศ แตมกจกรรมทด าเนนการเพอจดการและแกไขปญหาสงแวดลอม ยอมไมสามารถขอรบสทธประโยชนตามประกาศฉบบดงกลาวได จงไมครอบคลมผประกอบธรกจรายอน ๆ ทมเจตนารมณในการสรางองคกรของตนใหเปนธรกจ สเขยว คณะผวจยจงเสนอใหคณะกรรมการสงเสรมการลงทนออกประกาศในลกษณะทก าหนดหลกเกณฑทเปนกลางอนสามารถใชกบผประกอบธรกจในทกประเภทได เปนตน ประการสดทาย คณะผวจยยงไดมขอเสนอแนะอน ๆ เชน ควรมการออกกฎหมายหรอมาตรการเพอสงแวดลอมทเจาะจงกลมอตสาหกรรมเปาหมายตามแนวนโยบายประเทศไทย 4.0 เพอสงเสรมใหอตสาหกรรมในอนาคตใชเทคโนโลยทสะอาดและเปนมตรกบสงแวดลอม นอกจากน ยงไดเสนอแนะใหมการจดตงหนวยงานทใหความรดานสงแวดลอม โดยเปนหนวยงานกลางทใหความรและท าหนาทตรวจสอบการด าเนนธรกจของผประกอบการ ซงจะท าใหเกดประโยชนในการเพมเตมความรและเปนก าลงส าคญในการชวยลดมลพษในกระบวนการผลตของภาคอตสาหกรรม พรอมทงสรางผประกอบการทเขาถงการปรบเปลยนองคกรเพอใหใหเปนหนวยธรกจสเขยวทสมบรณแบบ เปนตน 2. ประเดนขอเสนอแนะผวพากษ (ดร.ศรญญา ดสตนานนท) 2.1 หลกการจดเกบภาษทดของ Adam Smith เปนหลกเกา ควรจะเขยนอธบายเนอความในการอางอง (หนา 17-18) ค าตอบของคณะผวจย : หลกการของ Adam Smith เปนการหลกการพนฐานของทฤษฎในการจดท านโยบายภาษ ทด อนเปนแนวทางในการการจดเกบภาษทโปรงใสและเปนธรรมถอเปนอกปจจยทส าคญของภาครฐใน การบรหารจดการการจดเกบภาษจวบจนปจจบน จงไมเปนหลกเกณฑเกาทไมเปนปจจบน 2.2 ประเดน รฐบาล European Union ควรระบประเทศทน ามาศกษา (หนาท 28) ค าตอบของคณะผวจย : การทไมไดระบเปนประเทศเนองจาก หลกการทออกเปนนโยบายกลางทเปน model ใหประเทศสมาชกไดปฏบตตาม เชน ระเบยบ Eco-Design 2005/32/EC ซงเปนระเบยบทมจดประสงคเพอชวยลดผลกระทบดานสงแวดลอมจากสนคาทกประเภททตองใชพลงงาน เปนตน 2.3 ขอ 2.3 ไมไดกลาวถงประเทศบรไนดารซาลาม ควรกลาวถงดวย เนองจากมเนอหาในหวขอ 2.3.5 (หนา 25) ค าตอบของคณะผวจย มการแกไขเพมเตมแลว 2.4 ขอ 2.4 หนา 31 ทบทวนวรรณกรรม การน าผลงานบคคลอนมาอางอง และเขยนชอบคคลอางนน ควรเลอกเขยนในรปแบบเดยวกน วาควรจะใชค าน าหนานามของบคคลหรอไมใช ค าตอบของคณะผวจย มการแกไขเพมเตมแลว 2.5 จดท าตารางเปรยบเทยบมาตรการทใชในตางประเทศใหชดเจน เพอทจะสามารถเปรยบกบประเทศไทยไดวามมาตรการใดใชอยในประเทศไทยแลวบาง

141

ค าตอบของคณะผวจย มการแกไขเพมเตมแลว

2.6 ศกษามาตรการอนทไมใชภาษ เพอพจารณาวามาตรอนเหมาะสมหรอจ าเปนหรอไม ค าตอบของคณะผวจย มการศกษาเรองดงกลาวในงานวจยไวแลว ไดแก มาตรการแนวทางการคดคาเสอมอตราเรง การใหเครดตภาษเพอสงเสรมใหการลงทนเปนมตรตอสงแวดลอม มาตรการอดหนน เชน การใหเงนอดหนน การใหสทธประโยชนตาง ๆ เชน การเขาเมอง เปนตน

2.7 กฎหมายในบางประเดนมความซ าซอนกน เชน ประมวลรษฎากร และประกาศ

คณะกรรมการสงเสรมการลงทน ค าตอบของคณะผวจย การใหสทธประโยชนเกยวกบธรกจสเขยวมก าหนดทงในพระราชกฤษฎกาออกตามความในประมวลรษฎากร ซงมวตถประสงคใหกบธรกจบางประเภทขนอยกบนโยบายทรฐบาลจะสนบสนน สวนการก าหนดสทธประโยชนในประกาศคณะกรรมการสงเสรมการลงทน เนนทการสงเสรมการลงทนซงเปนอ านาจหนาทของคณะกรรมการโดยเฉพาะและอาศยอ านาจแมบททแตกตางกนจงไมถอวาซ าซอนกน

2.8 เนอหาในบทท 2 ขอ 2.3 ทไดกลาวถงสภาพปญหาในตางประเทศ ควรใหขอมลประเทศทกลาวถงในบทท 2 นน มความสอดคลองกนระหวางเนอหาในบทท 4 ทกลาวถงกฎหมายของตางประเทศ ค าตอบของคณะผวจย บทท 2 เปนการกลาวถงสภาพปญหาและสงแวดลอมทมในปจจบนโดยเนนประเทศทมใหความส าคญกบการแกไขปญหาสงแวดลอมอยางมประสทธภาพ โดยเนนประเทศในแถบยโรป และประเทศ ในเอเชยบางประเทศ สวนบทท 4 เปนการกลาวถงประเทศทมมาตรการจงใจเกยวกบธรกจสเขยว ดงนน กลมประเทศทน ามาศกษาจงแตกตางกน

2.9 อางองขอมลทน ามาเขยนในงานวจย และการสบคนขอมลจากเวบไซต จะตองมการเขยน

ระบวนทสบคนดวย ทงใน เชงอรรถและบรรณานกรม ค าตอบของคณะผวจย

มการแกไขเพมเตมแลว 2.10 การเขยน หรอเรยบเรยงขอมลควรไปในทศทางเดยวกน เชน ผกอมลพษเปนผจายหรอ

ผกอมลพษเปนผปฎบต เปนตน ค าตอบของคณะผวจย

มการแกไขเพมเตมแลว 2.11 การใหนยามของธรกจสเขยว ควรใหแหลงขอมลทมความนาเชอถอ เชน ขอมลจาก

ตางประเทศ หรอวทยานพนธ เพอเพมเครดตใหกบงานวจยนมากยงขน ค าตอบของคณะผวจย

มการแกไขเพมเตมแลว โดยเพมนยามของ United Nation และ OECD แลว

142

2.12 ควรอางองแหลงทมาของขอมล หนา 3 ยอหนาท 1 บรรทดท 8 ดวย

ค าตอบของคณะผวจย มการแกไขเพมเตมแลว 2.13 Footnote ท 12 หนาทในการเสยภาษอากร ตองก าหนดโดยรฐธรรมนญ เพราะเปน

แมบทของกฎหมายสงสด ค าตอบของคณะผวจย

มการแกไขเพมเตมแลว 2.14 หนา 16 ขอ (1) วตถประสงคในการรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจ บรรทดท 2 ควรตด

ค าวาทกประเภทออก เพราะไมใชภาษอากรทกประเภททมวตถประสงคในการรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจ ค าตอบของคณะผวจย

มการแกไขเพมเตมแลว

2.15 หนา 28 ขอ 2.3.4 รฐบาลแหงสหภาพยโรป แนะน าใหระบประเทศทมการจดการอยางมประสทธภาพ เพราะไมใชทกประเทศในสหภาพยโรปทมการจดการอยางมประสทธภาพและประสบความส าเรจ ค าตอบของคณะผวจย

มการแกไขเพมเตมแลว

2.16 ควรเพมบทวเคราะหหรอมาตรการจงใจทางภาษทเกยวกบสงแวดลอมในตางประเทศทไดศกษาวาประสบความส าเรจ หรอมปญหาอยางไร เพอน ามาเปนขอพจารณาและหลกเลยงในการก าหนดมาตรการจงใจและนโยบายในประเทศไทย ค าตอบของคณะผวจย

มการแกไขเพมเตมแลว

3. ประเดนขอเสนอแนะผวพากษ (ดร.มณทชา ภกดคง) 3.1 เนอหาในบทท 2 ขอ 2.3 ทไดกลาวถงสภาพปญหาในตางประเทศ ควรใหขอมลประเทศทกลาวถงในบทท 2 นน มความสอดคลองกนระหวางเนอหาในบทท 4 ทกลาวถงกฎหมายของตางประเทศใน ค าตอบของคณะผวจย บทท 2 เปนการกลาวถงสภาพปญหาและสงแวดลอมทมในปจจบนโดยเนนประเทศทมใหความส าคญกบการแกไขปญหาสงแวดลอมอยางมประสทธภาพ โดยเนนประเทศในแถบยโรป และประเทศ ในเอเชยบางประเทศ สวนบทท 4 เปนการกลาวถงประเทศทมมาตรการจงใจเกยวกบธรกจสเขยว ดงนน กลมประเทศทน ามาศกษาจงแตกตางกน 3.2 ไมควรน าขอมลทยงเปนรางกฎหมายมาอางองในงานวจย (รางพระราชบญญตมาตรการ การคลงเพอสงแวดลอม) ค าตอบของคณะผวจย

143

เนองจากคณะกรรมการมความเหนใหเพมเตม เพอใหครอบคลมกฎหมายทมในปจจบน รวมถงกฎหมายเกยวกบการจดการสงแวดลอมทอยระหวางด าเนนการดวย 3.3 ควรระบกฎหมายหรอการอางองกฎหมายใหชดเจนวา เอามาจากกฎหมายใด มาตราใด หรอเปนกฎหมายระดบรองตวใด ส าหรบประเทศเนเธอรแลนด ญปน สหราชอาณาจกร เยอรมน ค าตอบของคณะผวจย

มการแกไขเพมเตมแลว 3.4 ขอ 2.4 หนา 31 ทบทวนวรรณกรรม การน าผลงานบคคลอนมาอางอง และเขยนชอบคคล

อางนน ควรเลอกเขยนในรปแบบเดยวกน วาควรจะใชค าน าหนานามของบคคลหรอไมใช ค าตอบของคณะผวจย

มการแกไขเพมเตมแลว

3.5 ขอ 2.3 หนา 24 ควรมการกลาวถง ประเทศบรไนดารสซาลามดวย เพอทจะสามารถโยงเขาสเนอหาในหวขอ 2.3.5 หนา 30 ค าตอบของคณะผวจย มการแกไขเพมเตมแลว

3.6 แนะน าใหปรบกฎหมายทมการใชงานไดยาวนาน เชน กฎหมาย พรบ. ประมวลรษฎากร

เปนตน การแกปญหาระยะสน สามารถปรบเปนการแกปญหาระยะยาวไดหรอไม เชน ในประมวลรษฎากร ค าตอบของคณะผวจย การใชมาตรการจงใจนน เหนวาควรใชเพยงชวคราว เนองจากมาตรการจงใจทางภาษจะกระทบ การจดเกบรายไดของรฐ ดงนน หากบรรลวตถประสงคแลวกไมควรก าหนดเปนมาตรการถาวร

4. ประเดนขอเสนอแนะของผเขารวมสมมนาโครงการวจยฯ ผเขารวมการสมมนา ไดแก ผแทนสภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย ผแทนมหาวทยาลย

สยาม กรมสงเสรมสขภาพ นายมยร บญยรตน เสนอแนะดงน - การจดฝกอบรม Training อาจไดผลไมคมคากบตนทน หรอคาใชจายทเสยไปหรอไม - การจดใหมหนวยงาน Advisory Center มความส าคญมาก ควรพจารณาความเหมาะสม

ในการจดใหมหนวยงานดงกลาวในอนาคต - ควรมการประชาสมพนธมาตรการจากภาครฐใหประชาชนรบรมากขน - การเครดตภาษมความเหมาะสมกบสภาพแวดลอมในประเทศไทยหรอไม - การพจารณาวาธรกจใดมการด าเนนการธรกจสเขยวทจะไดรบสทธประโยชนพจารณา

อยางไร - ควรพจารณาทมาของนโยบายตาง ๆ เชน สงคโปรมขอจ ากดทางพนท เปนตน

- ผผลตปรบเปลยนการผลตโดยใชเทคโนโลยทนสมยจะชวยลดมลพษไดทางหนง - ควรใหมองคกรกลางดแลสงแวดลอมโดยเฉพาะ เพอเปนแหลงในการประชาสมพนธมาตรการตาง ๆ ทเกยวกบการจดท าธรกจ

144

5. ขอเสนอแนะของคณะผวจยจากประเดนตาง ๆ ในการสมมนา (จากความเหนและขอเสนอแนะของผวพากษตาง ๆ ตลอดจนผเขารวมการสมมนาโครงการวจยฯ คณะผวจยไดมขอเสนอแนะอยางไร และเหนควรด าเนนการปรบปรงตามขอสงเกตในผลงานวจย อยางไร) คณะผวจยไดปรบปรงงานวจยในเนอหา และรปแบบตามขอเสนอดงทกลาวมาขางตนแลว สวนประเดนทนอกเหนอขอบเขตงานวจยในครงน ไดรบไวพจารณาในโอกาสตอไป หากมนโยบายจะด าเนนการในสวนทเกยวของ 6. รปภาพการจดงานสมมนาโครงการวจยฯ เพอเผยแพรผลงานวจย (อยางนอย 2 หนาขนไป) ประมวลภาพการจดสมมนาโครงการ เรอง การศกษากฎหมายและมาตรการจงใจทางภาษเพอสงเสรมธรกจสเขยวประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2560

ส านกงานเศรษฐกจการคลง (สศค.) ไดจดงานสมมนาโครงการวจย เรอง การศกษากฎหมายและมาตรการจงใจทางภาษเพอสงเสรมธรกจสเขยว ซงเปนโครงการวจยประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2560 โดยมวตถประสงคหลกเพอเผยแพรผลงานวจยไปสบคลากรทงภาครฐและภาคเอกชน รวมถงผทมสวนไดเสย ตลอดจนประชาชนทสนใจทวไป ณ หองประชมปวย องภากรณ ชน 7 ส านกงานเศรษฐกจการคลง

145

ส าหรบการจดสมมนาโครงการวจยดงกลาวนน ในการน ไดรบเกยรตจาก นางสาวบณฑรโฉม แกวสอาด ทปรกษาดานเศรษฐกจการเงน เปนประธานในการกลาวเปดงานสมมนาโครงการวจย เรอง การศกษากฎหมาย และมาตรการจงใจทางภาษเพอสงเสรมธรกจสเขยว ซงมผเขารวมการสมมนาจ านวนทงสน 45 คน ประกอบดวย อาจารยมหาวทยาลย จ านวน 4 คน สภาอตสาหกรรม จ านวน 5 คน สภาหอการคาไทย จ านวน 1 คน ขาราชการ ลกจาง และนกศกษาฝกงาน ส านกงานเศรษฐกจการคลง จ านวน 35 คน

โดยคณะผวจยไดรบเกยรตจากผทรวงคณวฒทมความเชยวชาญ จ านวน 2 ทาน ไดแก ดร.ศรญญา ดสตนานนท จากคณะนตศาสตร มหาวทยาลยหอการคาไทย และดร.มณทชา ภกดคง จากคณะนตศาสตร มหาวทยาลยรามค าแหง มาเขารวมการสมมนาและวพากษผลงานวจยพรอมทงใหความคดเหนขอเสนอแนะประเดนตาง ๆ ทเปนประโยชนแกคณะผวจย รวมถงเจาหนาทส านกงานเศรษฐกจการคลง ผแทนจากหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของ และประชาชนทวไปทสนใจ ทงน เพอน าไปใชในการปรบปรงผลงานวจยใหดยงขน

- ดร.ศรญญา ดสตนานนท อาจารยประจ าคณะนตศาสตร มหาวทยาลยหอการคาไทย และ ดร.มณทชา

ภกดคง อาจารยประจ าคณะนตศาสตร มหาวทยาลยรามค าแหง ไดใหเกยรตมาเปนผวพากษผลงานวจยในโครงการวจย เรอง การศกษากฎหมายและมาตรการจงใจทางภาษเพอสงเสรมธรกจสเขยว ใหแกส านกงานเศรษฐกจการคลง

ลขสทธส ำนกงำนเศรษฐกจกำรคลง ส ำนกงำนเศรษฐกจกำรคลง กระทรวงกำรคลง ถนนพระรำม 6 แขวงสำมเสนใน เขตพญำไท กรงเทพฯ 10400 โทรศพท 0-2273-9020 โทรสำร 0-2273-5602 www.fpo.go.th www.fpo.go.th/e_research/

“ธรกจสเขยว” (Green Business) คอ หนวยธรกจใด ๆ ทมความตงใจทจะด าเนนธรกจของตนโดยไมปรารถนาทจะท าใหเกดผลกระทบในดานลบตอสงแวดลอมและสงคมทอยรอบขาง