0 1 0 0 0

1 1 1 0 0

พระสุ�ตต�นตปิฎก2 1 1 0 0

เล่�ม ๑๙4 1 1 0 0

ขุ�ททกน�กาย ชาดก ภาค ๑5 1 1 0 0

ขุอนอบน�อมแด�พระผู้"�ม#พระภาคอรหั�นตสุ�มมาสุ�มพ�ทธเจ้�าพระองค(น�)น6 1 1 0 0

เอกกน�บาตชาดก0 3 1 0 0

๑. อปิ*ณณกวรรค๑. อปิ*ณณกชาดกว�าด�วยการร" �ฐานะแล่ะม�ใช�ฐานะ0 0 0 0 0-2 1 0 0 0 -110 6 0 0 0

[๑] คนพวกหัน/0งกล่�าวฐานะอ�นหัน/0งว�า ไม�ผู้�ด น�กเดาท�)งหัล่ายกล่�าวฐานะอ�นน�)นว�า เปิ2นท#0สุอง คนม#ปิ*ญญาร" �ฐานะแล่ะม�ใช�ฐานะน�)นแล่�ว ควรถื5อเอาฐานะท#0ไม�ผู้�ดไว�. จ้บ อปิ*ณณกชาดกท#0 ๑.

๒. ว�ณณ�ปิถืชาดก ว�าด�วยผู้"�ไม�เก#ยจ้คร�าน -2 1 0 0 0 -120 6 0 0 0

[๒] ชนท�)งหัล่ายผู้"�ไม�เก#ยจ้คร�าน ขุ�ดภาคพ5)นท#0ทางทราย ได�พบน7)าในทางน�)น ณ ท#0ราบ ฉั�นใด ม�น#ผู้"�ปิระกอบด�วยความเพ#ยรแล่ะก7าล่�ง เปิ2นผู้"�ไม�เก#ยจ้คร�าน พ/งได�ความสุงบใจ้ ฉั�นน�)น.

จ้บ ว�ณณ�ปิถืชาดกท#0 ๒.

๓. เสุร#ววาณ�ชชาดก ว�าด�วยเสุร#ววาณ�ช -2 1 0 0 0 -130 6 0 0 0

[๓] ถื�าท�านพล่าดโสุดาปิ*ตต�มรรค ค5อ ความแน�นอนแหั�งสุ�ทธรรมในศาสุนาน#)ท�านจ้ะต�องเด5อดร�อนใจ้ในภายหัล่�งสุ�)นกาล่นาน ด�จ้พาณ�ชช50อเสุร#วะผู้"�น#) ฉัะน�)น.

จ้บ เสุร#ววาณ�ชชาดกท#0 ๓.

๔. จ้�ล่ล่กเศรษฐ#ชาดก ว�าด�วยคนฉัล่าดต�)งตนได�-2 1 0 0 0 -140 5 0 0 0

[๔] คนม#ปิ*ญญาเฉัล่#ยวฉัล่าด ย�อมต�)งตนไว�ด�วยต�นท�นแม�น�อย ด�จ้คนก�อไฟ น�อยๆ ใหั�เปิ2นกองใหัญ� ฉัะน�)น.

จ้บ จ้�ล่ล่กเศรษฐ#ชาดกท#0 ๔.

๕. ต�ณฑุ�ล่นาฬิ�ชาดก ว�าด�วยราคาขุ�าวสุาร -2 1 0 0 0 -150 5 0 0 0

[๕] ขุ�าวสุารทะนานหัน/0งม#ราคาเท�าไร พระนครพาราณสุ#ท�)งภายในภายนอก ม#ราคาเท�าไร ขุ�าวสุารทะนานเด#ยวม#ค�าเท�าม�า ๕๐๐ เท#ยวหัร5อ?

จ้บ ต�ณฑุ�ล่นาฬิ�ชาดกท#0 ๕.

๖. เทวธรรมชาดก ว�าด�วยธรรมขุองเทวดา -2 1 0 0 0 -160 4 0 0 0

[๖] สุ�ปิบ�ร�ษผู้"�สุงบระง�บ ปิระกอบด�วยหั�ร�แล่ะโอตต�ปิปิะ ต�)งม�0นอย"�ในธรรมอ�นขุาว ท�านเร#ยกว�าผู้"�ม#ธรรมขุองเทวดาในโล่ก.

จ้บ เทวธรรมชาดกท#0 ๖.

๗. ก�ฏฐหัาร�ชาดก -2 1 0 0 0 -170 7 0 0 0

[๗] ขุ�าแต�พระราชาผู้"�เปิ2นใหัญ� ขุ�าพระบาทเปิ2นโอรสุขุองพระองค( ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�เปิ2นจ้อมแหั�งหัม"�ชน ขุอพระองค(ได�ทรงโปิรดช�บเล่#)ยงขุ�าพระบาทไว� แม�คนเหัล่�าอ50นพระองค(ย�งทรงช�บเล่#)ยงได� ไฉันจ้ะไม�ทรงช�บ เล่#)ยงโอรสุขุองพระองค(เองเล่�า? จ้บ ก�ฏฐหัาร�ชาดกท#0 ๗.

๘. คามน�ชาดก ว�าด�วยไม�ใจ้เรHวด�วนได�-2 1 0 0 0 -180 5 0 0 0

[๘] เออกHความหัว�งในผู้ล่ ย�อมสุ7าเรHจ้แก�ผู้"�ไม�ใจ้เรHวด�วนได� เราม#พรหัมจ้รรย( แก�กล่�าแล่�ว ท�านจ้งเขุ�าใจ้อย�างน#)เถื�ด พ�อคามน#. จ้บ คามน�ชาดกท#0 ๘.

๙. มฆเทวชาดก ว�าด�วยเทวท"ต -2 1 0 0 0 -190 5 0 0 0

[๙] ผู้มท#0หังอกบนศ#รษะขุองเราน#) เก�ดขุ/)นน7าเอาว�ยไปิเสุ#ย เทวท"ตปิรากฏแล่�วบ�ดน#) เปิ2นสุม�ยบรรพชาขุองเรา. จ้บ มฆเทวชาดกท#0 ๙.

๑๐. สุ�ขุว�หัาร�ชาดก

ว�าด�วยการอย"�เปิ2นสุ�ขุ-2 1 0 0 0 -1100 16 0 0 0

[๑๐] ชนเหัล่�าอ50นไม�ต�องร�กษาผู้"�ใดด�วย ผู้"�ใดกHไม�ต�องร�กษาชนเหัล่�าอ50นด�วยด"กรมหัาบพ�ตร มหัาบพ�ตรผู้"�น�)นแล่ ไม�เย50อใยในกามท�)งหัล่าย ย�อมอย"� เปิ2นสุ�ขุ.

จ้บ สุ�ขุว�หัาร�ชาดกท#0 ๑๐.

จ้บ อปิ*ณณกวรรคท#0 ๑. ---------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. อปิ*ณณกชาดก๒. ว�ณณ�ปิถืชาดก๓. เสุร#ววาณ�ชชาดก๔. จ้�ล่ล่กเศรษฐ#ชาดก๕. ต�ณฑุ�ล่นาฬิ�ชาดก๖. เทวธรรมชาดก๗. ก�ฏฐหัาร�ชาดก ๘. คามน�ชาดก ๙. มฆเทวชาดก ๑๐. สุ�ขุว�หัาร�ชาดก. ----------------

๒. สุ#ล่วรรค ๑. ล่�กขุณชาดก ว�าด�วยผู้"�ม#ศ#ล่ -2 1 0 0 0 -1110 6 0 0 0

[๑๑] ความเจ้ร�ญย�อมม#แก�ชนท�)งหัล่ายผู้"�ม#ศ#ล่ ปิระพฤต�ในปิฏ�สุ�นถืาร ท�านจ้ง ด"ล่"กเน5)อช50อล่�กขุณะ ผู้"�อ�นหัม"�แหั�งญาต�แวดล่�อมกล่�บมาอย"� อน/0ง ท�าน จ้งด"ล่"กเน5)อช50อกาฬะน#) ผู้"�เสุ50อมจ้ากพวกญาต�กล่�บมาแต�ผู้"�เด#ยว.

จ้บ ล่�กขุณชาดกท#0 ๑.

๒. น�โครธม�คชาดก ว�าด�วยการเล่5อกคบ -2 1 0 0 0 -1120 7 0 0 0

[๑๒] ท�านหัร5อคนอ50นกHตาม พ/งคบหัาแต�พระยาเน5)อช50อว�าน�โครธเท�าน�)น ไม�ควรเขุ�าไปิอาศ�ยอย"�ก�บพระยาเน5)อช50อว�าสุาขุะ ความตายในสุ7าน�กพระยา เน5)อน�โครธปิระเสุร�ฐกว�าการม#ช#ว�ตอย"�ในสุ7าน�กพระยาเน5)อสุาขุะจ้ะ ปิระเสุร�ฐอะไร.

จ้บ น�โครธม�คชาดกท#0 ๒.

๓. ก�ณฑุ�นชาดก ว�าด�วยผู้"�ตกอย"�ในอ7านาจ้หัญ�ง-2 1 0 0 0 -1130 6 0 0 0

[๑๓] เราต�เต#ยนบ�ร�ษผู้"�ม#ล่"กศรเปิ2นอาว�ธ ย�งปิล่�อยไปิเตHมก7าล่�ง เราต�เต#ยนชนบทท#0ม#หัญ�งเปิ2นผู้"�น7า อน/0ง สุ�ตว(เหัล่�าใด ตกอย"�ในอ7านาจ้ขุองหัญ�ง

ท�)งหัล่าย สุ�ตว(เหัล่�าน�)นบ�ณฑุ�ตต�เต#ยนแล่�ว.

จ้บ ก�ณฑุ�นชาดกท#0 ๓.

๔. วาตม�คชาดก ว�าด�วยอ7านาจ้ขุองรสุ-2 1 0 0 0 -1140 7 0 0 0

[๑๔] ได�ย�นว�า สุ�0งอ50นท#0จ้ะเล่วย�0งไปิกว�ารสุท�)งหัล่ายไม�ม# รสุเปิ2นสุภาพเล่วแม�กว�าถื�0นฐานแม�กว�าความสุน�ทสุนม นายสุญช�ย อ�ยยาบาล่ น7าเน5)อสุม�นซึ่/0งอาศ�ยอย"�ในปิMาช�ฏมาสุ"�อ7านาจ้ขุองตนได�ด�วยรสุท�)งหัล่าย.

จ้บ วาตม�คชาดกท#0 ๔.

๕. ขุราท�ยชาดก ว�าด�วยผู้"�ล่�วงเล่ยโอวาท-2 1 0 0 0 -1150 5 0 0 0

[๑๕] ด"กรนางเน5)อขุราท�ยา ฉั�นไม�สุามารถืจ้ะสุ�0งสุอนเน5)อต�วน�)น ผู้"�ม# ๘ ก#บม#เขุาคดแต�โคนจ้นถื/งปิล่ายเขุา ล่�วงเล่ยโอวาทเสุ#ยต�)ง ๗ ว�น.

จ้บ ขุราท�ยาชาดกท#0 ๕.

๖. ต�ปิ*ล่ล่�ตถืม�คชาดก ว�าด�วยเล่�หั(กล่ล่วงพราน -2 1 0 0 0 -1160 8 0 0 0

[๑๖] ฉั�นย�งเน5)อหัล่านชายผู้"�ม# ๘ ก#บ นอนโดยอาการ ๓ ท�า ม#เล่�หั(กล่มารยา หัล่ายอย�าง ด50มก�นน7)าในเวล่าเท#0ยงค5น ใหั�เล่�าเร#ยนมายาขุองเน5)อด#แล่�วด"กรน�องหัญ�ง เน5)อหัล่านชายกล่�)นล่มหัายใจ้ไว�ได� โดยช�องนาสุ�กขุ�างหัน/0งแนบต�ดอย"�ก�บพ5)น จ้ะท7าเล่�หั(กล่ล่วงนายพรานด�วยอ�บาย ๖ปิระการ.

จ้บ ต�ปิ*ล่ล่�ตถืม�คชาดกท#0 ๖.

๗. มาล่�ตชาดก ว�าด�วยความหันาวเก�ดแก�ล่ม-2 1 0 0 0 -1170 6 0 0 0

[๑๗] ขุ�างขุ/)นหัร5อขุ�างแรมกHตาม สุม�ยใดล่มย�อมพ�ดมา สุม�ยน�)นย�อมม#ความหันาว เพราะความหันาวเก�ดแต�ล่ม ในปิ*ญหัาขุ�อน#) ท�านท�)งสุองช50อว�า ไม�แพ�ก�น.

จ้บ มาล่�ตชาดกท#0 ๗.

๘. มตกภ�ตตชาดก ว�าด�วยสุ�ตว(ไม�ควรฆ�าสุ�ตว(-2 1 0 0 0 -1180 5 0 0 0

[๑๘] ถื�าสุ�ตว(ท�)งหัล่ายพ/งร" �อย�างน#)ว�า ชาต�สุมภพน#)เปิ2นท�กขุ( สุ�ตว(ไม�ควรฆ�าสุ�ตว( เพราะว�าผู้"�ม#ปิกต�ฆ�าสุ�ตว(ย�อมเศร�าโศก.

จ้บมตกภ�ตตชาดกท#0 ๘.

๙. อายาจ้�ตภ�ตตชาดก ว�าด�วยการเปิล่5)องตน-2 1 0 0 0 -1190 7 0 0 0

[๑๙] ถื�าท�านปิรารถืนาจ้ะเปิล่5)องตนใหั�พ�น ท�านล่ะโล่กน#)ไปิแล่�วกHจ้ะพ�นได� กHท�านเปิล่5)องตนอย"�อย�างน#) กล่�บจ้ะต�ดหัน�กเขุ�า เพราะน�กปิราชญ(หัาได�เปิล่5)องตนด�วยอาการอย�างน#)ไม� การเปิล่5)องตนอย�างน#) เปิ2นเคร50องต�ดขุองคนพาล่.

จ้บ อายาจ้�ตภ�ตตชาดกท#0 ๙.

๑๐. นฬปิานชาดก ว�าด�วยการพ�จ้ารณา -2 1 0 0 0 -1200 15 0 0 0

[๒๐] พระยากระบ#0ไม�เหัHนรอยเท�าขุ/)น เหัHนแต�รอยเท�าล่ง จ้/งกล่�าวว�า เราจ้�กด50มน7)าด�วยไม�อ�อ ท�านกHจ้�กฆ�าเราไม�ได�. จ้บ นฬปิานชาดกท#0 ๑๐.

จ้บ สุ#ล่วรรคท#0 ๒. ----------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. ล่�กขุณชาดก๒. น�โครธม�คชาดก๓. ก�ณฑุ�นชาดก๔. วาตม�คชาดก ๕. ขุราท�ยชาดก๖. ต�ปิ*ล่ล่�ตถืม�คชาดก๗. มาล่�ตชาดก๘. มตกภ�ตตชาดก ๙. อายาจ้�ตภ�ตตชาดก๑๐. นฬปิานชาดก. ----------------

๓. ก�ร�งควรรค ๑. ก�ร�งคม�คชาดก ว�าด�วยกวางก�ร�งคะ-2 1 0 0 0 -1210 5 0 0 0

[๒๑] ด"กรไม�มะร50น การท#0ท�านปิล่�อยผู้ล่ใหั�ตกกล่�)งมาน�)น เราผู้"�เปิ2นกวางร" �แล่�วเราจ้ะไปิสุ"�ไม�มะร50นต�นอ50น เพราะเราไม�ชอบใจ้ผู้ล่ขุองท�าน.

จ้บ ก�ร�งคม�คชาดกท#0 ๑.

๒. ก�กก�รชาดก ว�าด�วยสุ�น�ขุท#0ถื"กฆ�า-2 1 0 0 0 -1220 7 0 0 0

[๒๒] สุ�น�ขุเหัล่�าใดอ�นบ�คคล่เล่#)ยงไว�ในราชสุก�ล่ เก�ดในราชสุก�ล่ สุมบ"รณ(ด�วย สุ#สุรรแล่ะก7าล่�ง สุ�น�ขุเหัล่�าน#)น�)นไม�ถื"กฆ�า พวกเรากล่�บถื"กฆ�า เม50อเปิ2น เช�นน#) น#)ช50อว�าการฆ�าโดยไม�แปิล่กก�นกHหัาไม� กล่�บช50อว�าฆ�าแต�สุ�น�ขุ ท�)งหัล่ายท#0ท�รพล่.

จ้บ ก�กก�รชาดกท#0 ๒.

๓. โภชาชาน#ยชาดก ว�าด�วยม�าสุ�นธพอาชาไนย-2 1 0 0 0 -1230 6 0 0 0

[๒๓] ด"กรนายสุารถื# ม�าสุ�นธพอาชาไนยถื"กล่"กศรแทงแล่�ว แม�นอนตะแคงอย"�ขุ�างเด#ยวกHย�งปิระเสุร�ฐกว�าม�ากระจ้อก ท�านจ้งปิระกอบฉั�นออกรบอ#กเถื�ด.

จ้บ โภชาชาน#ยชาดกท#0 ๓.

๔. อาช�ญญชาดก ว�าด�วยม�าอาชาไนยก�บม�ากระจ้อก-2 1 0 0 0 -1240 5 0 0 0

[๒๔] ไม�ว�าเม50อใด ในขุณะใด ณ ท#0ไหันๆ ณ สุถืานท#0ใดๆ ม�าอาชาไนยใช�ก7าล่�งรบ ม�ากระจ้อกย�อมถือยหัน#. จ้บ อาช�ญญชาดกท#0 ๔.

๕. ต�ตถืชาดก ว�าด�วยการเบ50อเพราะซึ่7)าซึ่าก -2 1 0 0 0 -1250 5 0 0 0

[๒๕] ด"กรนายสุารถื# ท�านจ้งย�งม�าใหั�อาบแล่ะด50มน7)าท#0ท�าโน�นบ�าง ท�าน#) บ�าง แม�ขุ�าวปิายาสุท#0บร�โภคบ�อยคร�)ง คนกHย�งเบ50อได�. จ้บ ต�ตเถืชาดกท#0 ๕.

๖. มหั�ฬาม�ขุชาดก ว�าด�วยการเสุ#)ยมสุอน-2 1 0 0 0 -1260 6 0 0 0

[๒๖] พระยาช�างช50อมหั�ฬาม�ขุ ได�เท#0ยวท�บต#คน เพราะได�พ/งฟ*งค7าขุองพวกโจ้รมาก�อน พระยาช�างผู้"�เช5อกอ�ดมต�)งอย"�ในค�ณท�)งปิวง กHเพราะได�ฟ*งค7า ขุองท�านผู้"�สุ7ารวมด#แล่�ว.

จ้บ มหั�ฬาม�ขุชาดกท#0 ๖.

๗. อภ�ณหัชาดก ว�าด�วยการเหัHนก�นบ�อยๆ-2 1 0 0 0 -1270 7 0 0 0

[๒๗] พระยาช�างไม�สุามารถืจ้ะร�บเอาค7าขุ�าว ไม�สุามารถืจ้ะร�บเอาก�อนขุ�าว ไม�

สุามารถืจ้ะร�บเอาหัญ�าท�)งหัล่าย ไม�สุามารถืจ้ะขุ�ดสุ#กาย ขุ�าพระบาทมาสุ7าค�ญว�า พระยาช�างต�วเช5อกปิระเสุร�ฐ ได�ท7าความร�กใคร�ในสุ�น�ขุเพราะได�เหัHนก�นเน5องๆ.

จ้บ อภ�ณหัชาดกท#0 ๗.

๘. น�นท�ว�สุาล่ชาดก ว�าด�วยการพ"ดด#-2 1 0 0 0 -1280 7 0 0 0

[๒๘] บ�คคล่พ/งกล่�าวแต�ค7าท#0ไพเราะเท�าน�)น ไม�พ/งกล่�าวค7าท#0ไม�ไพเราะในกาล่ไหันๆ เม50อพราหัมณ(กล่�าวค7าไพเราะ โคน�นท�ว�สุาล่ได�ล่ากเอาภาระอ�นหัน�กไปิได� ท7าพราหัมณ(ผู้"�น�)นใหั�ได�ทร�พย(ด�วย ตนเองกHเปิ2นผู้"�ปิล่5)มใจ้ เพราะการช�วยเหัล่5อน�)นด�วย.

จ้บ น�นท�ว�สุาล่ชาดกท#0 ๘.

๙. ก�ณหัชาดก ว�าด�วยผู้"�เอาการเอางาน-2 1 0 0 0 -1290 5 0 0 0

[๒๙] ในท#0ใดๆ ม#ธ�ระหัน�ก ในท#0ใดม#ร�องน7)าล่/ก ชนท�)งหัล่ายกHเท#ยมโคด7าในกาล่น�)นท#เด#ยว โคด7าน�)นกHน7าเอาธ�ระน�)นไปิได�โดยแท�. จ้บ ก�ณหัชาดกท#0 ๙.

๑๐. ม�ณ�กชาดก ว�าด�วยล่�กษณะขุองผู้"�ม#อาย�ย5น -2 1 0 0 0 -1300 16 0 0 0

[๓๐] ท�านอย�าร�ษยาหัม"�ม�ณ�กะเล่ย ม�นก�นอาหัารอ�นเปิ2นเหัต�ใหั�เด5อดร�อน ท�านจ้งเปิ2นผู้"�ม#ความขุวนขุวายน�อย ก�นแต�แกล่บเถื�ด น#0เปิ2นล่�กษณะแหั�งความเปิ2นผู้"�ม#อาย�ย5น.

จ้บ ม�ณ�กชาดกท#0 ๑๐.

จ้บ ก�ร�งควรรคท#0 ๓. ----------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. ก�ร�งคม�คชาดก ๒. ก�กก�รชาดก๓. โภชาชาน#ยชาดก๔. อาช�ญญชาดก๕. ต�ตถืชาดก๖. มหั�ฬาม�ขุชาดก๗. อภ�ณหัชาดก ๘. น�นท�ว�สุาล่ชาดก ๙. ก�ณหัชาดก ๑๐. ม�ณ�กชาดก. ----------------

๔. ก�ล่าวกวรรค ๑. ก�ล่าวกชาดก ว�าด�วยการเสุ#ยสุล่ะ -2 1 0 0 0 -1

310 6 0 0 0

[๓๑] ด"กรมาตล่#เทพบ�ตร ท#0ต�นง�)วม#ล่"กนกคร�ฑุจ้�บอย"� ท�านจ้งหั�นหัน�ารถืกล่�บเรายอมสุล่ะช#ว�ตใหั�พวกอสุ"รล่"กนกคร�ฑุเหัล่�าน#)อย�าได�แหัล่กราน เสุ#ยเล่ย.

จ้บ ก�ล่าวกชาดกท#0 ๑.

๒. น�จ้จ้ชาดก เหัต�ท#0ย�งไม�ใหั�ล่"กสุาว-2 1 0 0 0 -1320 6 0 0 0

[๓๒] เสุ#ยงขุองท�านกHเพราะ หัล่�งขุองท�านกHงาม คอขุองท�านกHเปิร#ยบด�งสุ#แก�วไพฑุ"รย( แล่ะหัางขุองท�านกHยาวต�)งวา เราจ้ะไม�ใหั�ล่"กสุาวขุองเราแก�ท�านด�วยการร7าแพนหัาง.

จ้บ น�จ้จ้ชาดกท#0 ๒.

๓. สุ�มโมทมานชาดก ว�าด�วยพ�นาศเพราะทะเล่าะก�น -2 1 0 0 0 -1330 5 0 0 0

[๓๓] นกท�)งหัล่ายพร�อมเพร#ยงก�นพาก�นเอาขุ�ายไปิ เม50อใด พวกม�นทะเล่าะก�น เม50อน�)น พวกม�นจ้�กตกอย"�ในอ7านาจ้ขุองเรา. จ้บ สุ�มโมทมานชาดกท#0 ๓.

๔. ม�จ้ฉัชาดก ว�าด�วยความหั/งหัวง -2 1 0 0 0 -1340 6 0 0 0

[๓๔] ความเยHน ความร�อน แล่ะการต�ดอย"�ในแหัไม�ได�เบ#ยดเบ#ยนเราใหั�ได� ร�บท�กขุ(เล่ย แต�ขุ�อท#0นางปิล่าสุ7าค�ญว�า เราไปิหัล่งนางปิล่าต�วอ50นน�0นแหัล่ะเบ#ยดเบ#ยนเราใหั�ได�ร�บท�กขุ(. จ้บ ม�จ้ฉัาชาดกท#0 ๔.

๕. ว�ฏฏกชาดก ว�าด�วยความจ้ร�ง-2 1 0 0 0 -1350 5 0 0 0

[๓๕] ปิNกขุองเราม#อย"� แต�กHบ�นไม�ได� เท�าท�)งสุองขุองเรากHม#อย"� แต�กHเด�นไม�ได�มารดาแล่ะบ�ดาขุองเราออกไปิหัาอาหัาร ด"กรไฟ ท�านจ้งถือยกล่�บไปิเสุ#ย.

จ้บ ว�ฏฏกชาดกท#0 ๕.

๖. สุก�ณชาดก ว�าด�วยท#0พ/0งใหั�โทษ-2 1 0 0 0 -1360 5 0 0 0

[๓๖] นกท�)งหัล่ายอาศ�ยต�นไม�ใด ต�นไม�น�)นย�อมท�)งเอาไฟล่งมา นกท�)งหัล่ายจ้ง พาก�นหัน#ไปิอย"�เสุ#ยท#0อ50นเถื�ด ภ�ยเก�ดจ้ากท#0พ/0งขุองพวกเราแล่�ว.

จ้บ สุก�ณชาดกท#0 ๖.

๗. ต�ตต�รชาดก ว�าด�วยผู้"�ม#ความอ�อนน�อม -2 1 0 0 0 -1370 5 0 0 0

[๓๗] นรชนเหัล่�าใด ฉัล่าดในธรรม ย�อมนอบน�อมคนผู้"�เจ้ร�ญ นรชนเหัล่�าน�)นเปิ2นผู้"�ได�ร�บความสุรรเสุร�ญในปิ*จ้จ้�บ�นน#) แล่ะม#สุ�คต�เปิ2นท#0ไปิในเบ5)องหัน�า. จ้บ ต�ตต�รชาดกท#0 ๗.

๘. พกชาดก ว�าด�วยผู้"�ฉัล่าดแกมโกง -2 1 0 0 0 -1380 7 0 0 0

[๓๘] บ�คคล่ผู้"�ใช�ปิ*ญญาหัล่อกล่วงคนอ50น ย�อมไม�ได�ความสุ�ขุเปิ2นน�ตย( เพราะผู้"�ใช�ปิ*ญญาหัล่อกล่วงคนอ50น ย�อมปิระสุบผู้ล่แหั�งบาปิกรรมท#0ตนท7าไว� เหัม5อนนกยางถื"กปิ"หัน#บคอฉัะน�)น.

จ้บ พกชาดกท#0 ๘.

๙. น�นทชาดก ว�าด�วยการกล่�าวค7าหัยาบ -2 1 0 0 0 -1390 5 0 0 0

[๓๙] ทาสุช50อน�นทกะเปิ2นบ�ตรขุองนางทาสุ# ย5นกล่�าวค7าหัยาบคายในท#0ใด เราร" �ว�ากองแหั�งร�ตนะท�)งหัล่าย แล่ะดอกไม�ทองม#อย"�ในท#0น�)น.

จ้บ น�นทชาดกท#0 ๙.

๑๐. ขุท�ร�งคารชาดก ว�าด�วยผู้"�ม#จ้�ตม�0นคง-2 1 0 0 0 -1400 14 0 0 0

[๔๐] เราจ้ะตกนรกม#เท�าขุ/)นเบ5)องบน ม#ศ#รษะล่งเบ5)องล่�างกHตาม เราจ้�กไม�ท7ากรรมอ�นไม�ปิระเสุร�ฐ ขุอเช�ญท�านจ้งร�บก�อนขุ�าวเถื�ด.

จ้บ ขุท�ร�งคารชาดกท#0 ๑๐.

จ้บ ก�ล่าวกวรรคท#0 ๔.

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#)ค5อ๑. ก�ล่าวกชาดก๒. น�จ้จ้ชาดก๓. สุ�มโมทมานชาดก๔. ม�จ้ฉัชาดก๕. ว�ฏฏกชาดก ๖. สุก�ณชาดก๗. ต�ตต�รชาดก ๘. พกชาดก ๙. น�นทชาดก ๑๐. ขุท�ร�งคารชาดก.

----------------

๕. อ�ตถืกามวรรค ๑. โล่สุกชาดก ว�าด�วยคนท#0ต�องเศร�าโศก-2 1 0 0 0 -1410 6 0 0 0

[๔๑] ผู้"�ใดบ�คคล่กล่�าวสุอนอย"� ไม�ท7าตามค7าสุอนขุองผู้"�ปิรารถืนาปิระโยชน( ผู้"�อน�เคราะหั(ด�วยปิระโยชน(เก5)อก"ล่ ผู้"�น�)นย�อมเศร�าโศก เหัม5อนนายม�ตกะจ้�บเท�าแพะเศร�าโศกอย"� ฉัะน�)น.

จ้บ โล่สุกชาดกท#0 ๑.

๒. กโปิตกชาดก ว�าด�วยคนท#0ต�องฉั�บหัาย-2 1 0 0 0 -1420 6 0 0 0

[๔๒] ผู้"�ใดบ�คคล่กล่�าวสุอนอย"� ไม�ท7าตามค7าสุอนขุองผู้"�ปิรารถืนาปิระโยชน( ผู้"�อน�เคราะหั(ด�วยปิระโยชน(เก5)อก"ล่ ผู้"�น�)นย�อมถื/งความฉั�บหัาย เศร�าโศกอย"�เหัม5อนกาไม�เช50อฟ*งค7าขุองนกพ�ราบ ตกอย"�ในเง5)อมม5อขุองขุ�าศ/ก ฉัะน�)น.

จ้บ กโปิตกชาดกท#0 ๒.

๓. เวฬ�กชาดก ว�าด�วยคนท#0นอนตาย-2 1 0 0 0 -1430 6 0 0 0

[๔๓] ผู้"�ใดบ�คคล่กล่�าวสุอนอย"� ไม�ท7าตามค7าสุอนขุองผู้"�ปิรารถืนาปิระโยชน( ผู้"�อน�เคราะหั(ด�วยปิระโยชน(เก5)อก"ล่ ผู้"�น�)นย�อมนอนตายอย"� เหัม5อนดาบสุผู้"�เปิ2นบ�ดาขุองล่"กง"ช50อเวฬ�กะ ฉัะน�)น.

จ้บ เวฬ�กชาดกท#0 ๓.

๔. มกสุชาดก ม#ศ�ตร"ผู้"�ม#ปิ*ญญาด#กว�าม#ม�ตรโง�-2 1 0 0 0 -1440 6 0 0 0

[๔๔] ศ�ตร"ผู้"�ปิระกอบด�วยปิ*ญญาย�งด#กว�า ม�ตรผู้"�ไม�ม#ปิ*ญญาจ้ะด#อะไร เหัม5อนบ�ตรขุองช�างไม�ผู้"�โง�เขุล่า ค�ดว�าจ้ะต#ย�ง ได�ต#ศ#รษะขุองบ�ดาแตกสุองเสุ#0ยงฉัะน�)น.

จ้บ มกสุชาดกท#0 ๔.

๕. โรหั�ณ#ชาดก ผู้"�อน�เคราะหั(ท#0โง�เขุล่าไม�ด# -2 1 0 0 0 -1450 5 0 0 0

[๔๕] ศ�ตร"ผู้"�เปิ2นน�กปิราชญ(ย�งด#กว�า คนโง�เขุล่าถื/งเปิ2นผู้"�อน�เคราะหั(จ้ะด#อะไรท�านจ้งด"นางโรหั�ณ#ผู้"�โง�เขุล่า ฆ�ามารดาแล่�วเศร�าโศกอย"�.

จ้บ โรหั�ณ#ชาดกท#0 ๕.

๖. อารามท"สุกชาดก ฉัล่าดในสุ�0งท#0ไม�เปิ2นปิระโยชน(ไม�ม#ความสุ�ขุ-2 1 0 0 0 -1460 6 0 0 0

[๔๖] ผู้"�ฉัล่าดในสุ�0งท#0ไม�เปิ2นปิระโยชน( ถื/งจ้ะท7าความเจ้ร�ญ กHไม�สุามารถืจ้ะน7า ความสุ�ขุมาใหั� ผู้"�ม#ปิ*ญญาทรามย�อมท7าปิระโยชน(ใหั�เสุ#ย เหัม5อนก�บล่�งผู้"�ร �กษาสุวน ฉัะน�)น.

จ้บ อารามท"สุกชาดกท#0 ๖.

๗. วาร�ณ�ท"สุกชาดก ผู้"�ม#ปิ*ญญาทรามท7าใหั�เสุ#ยปิระโยชน(-2 1 0 0 0 -1470 6 0 0 0

[๔๗] ผู้"�ฉัล่าดในสุ�0งท#0ไม�เปิ2นปิระโยชน( ถื/งจ้ะท7าความเจ้ร�ญ กHไม�สุามารถืจ้ะน7า ความสุ�ขุมาใหั� ผู้"�ม#ปิ*ญญาทรามย�อมท7าปิระโยชน(ใหั�เสุ#ย เหัม5อนก�บโกณท�ญญบ�ร�ษท7าสุ�ราใหั�เสุ#ย ฉัะน�)น.

จ้บ วาร�ณ�ท"สุกชาดกท#0 ๗.

๘. เวท�พพชาดกผู้"�ปิรารถืนาปิระโยชน(โดยไม�แยบคายย�อมเด5อดร�อน-2 1 0 0 0 -1480 6 0 0 0

[๔๘] ผู้"�ใดปิรารถืนาปิระโยชน( โดยอ�บายอ�นไม�แยบคาย ผู้"�น�)นย�อมเด5อดร�อน เหัม5อนพวกโจ้รชาวเจ้ต�ร�ฐฆ�าเวท�พพพราหัมณ(แล่�วพาก�นถื/งความพ�นาศหัมดสุ�)น ฉัะน�)น.

จ้บ เวท�พพชาดกท#0 ๘.

๙. น�กขุ�ตตชาดก ว�าด�วยปิระโยชน(ค5อฤกษ(-2 1 0 0 0 -1490 5 0 0 0

[๔๙] ปิระโยชน(ได�ล่�วงเล่ยคนโง�เขุล่าผู้"�ม�วคอยฤกษ(อย"� ปิระโยชน(เปิ2นฤกษ(ขุอง ปิระโยชน( ดวงดาวจ้�กท7าอะไรได�. จ้บ น�กขุ�ตตชาดกท#0 ๙.

๑๐. ท�มเมธชาดก คนโง�ถื"กบ"ชาย�ญเพราะคนอธรรม -2 1 0 0 0 -1500 15 0 0 0

[๕๐] เราได�บนไว�ต�อเทวดา ด�วยคนโง�เขุล่าหัน/0งพ�นคน บ�ดน#) เราจ้�กต�องบ"ชาย�ญ เพราะคนอธรรมม#มาก.

จ้บ ท�มเมธชาดกท#0 ๑๐.

จ้บ อ�ตถืกามวรรคท#0 ๕.

จ้บ ปิฐมปิ*ณณาสุก(. รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. โล่สุกชาดก๒. กโปิตกชาดก๓. เวฬ�กชาดก๔. มกสุชาดก ๕. โรหั�ณ#ชาดก๖. อารามท"สุกชาดก๗. วาร�ณ�ท"สุกชาดก ๘. เวท�พพชาดก๙. น�กขุ�ตตชาดก๑๐. ท�มเมธชาดก. ----------------

๖. อาสุ�งสุวรรค ๑. มหัาสุ#ล่วชาดก ความสุ7าเรHจ้เก�ดจ้ากความพยายาม-2 1 0 0 0 -1510 5 0 0 0

[๕๑] บ�ร�ษผู้"�เปิ2นบ�ณฑุ�ตควรม��งหัมายไปิกว�าจ้ะสุ7าเรHจ้ผู้ล่ ไม�ควรจ้ะท�อถือย ด"เราเปิ2นต�วอย�างเราปิรารถืนาอย�างใดได�อย�างน�)น.

จ้บ มหัาสุ#ล่วชาดกท#0 ๑.

๒. จ้"ฬชนกชาดก เปิ2นคนควรพยายามร70าไปิ-2 1 0 0 0 -1520 5 0 0 0

[๕๒] บ�ร�ษผู้"�เปิ2นบ�ณฑุ�ตพ/งพยายามไปิกว�าปิระโยชน(จ้ะสุ7าเรHจ้ไม�ควรท�อถือยด"เราขุ/)นจ้ากน7)าสุ"�บกได�เปิ2นต�วอย�างเถื�ด.

จ้บ จ้"ฬชนกชาดกท#0 ๒.

๓. ปิ�ณณปิาต�ชาดก การกล่�าวถื�อยค7าไม�จ้ร�ง -2 1 0 0 0 -1530 5 0 0 0

[๕๓] ไหัสุ�ราท�)งหัล่าย ย�งเตHมอย"�อย�างเด�ม ถื�อยค7าท#0ท�านกล่�าวน#)ไม�เปิ2นจ้ร�งเราจ้/งร" �ได�ด�วยเหัต�น#)ว�า สุ�ราน#)เปิ2นสุ�ราไม�ด#แน�. จ้บ ปิ�ณณปิาต�ชาดกท#0 ๓.

๔. ผู้ล่ชาดก การร" �จ้�กผู้ล่ไม�-2 1 0 0 0 -1540 5 0 0 0

[๕๔] ต�นไม�น#)ขุ/)นกHไม�ยาก ท�)งอย"�ไม�ไกล่บ�าน เราจ้/งร" �ได�ด�วยเหัต�น#)ว�า ต�นไม�น#)ไม�ใช�ต�นไม�ม#ผู้ล่อร�อย.

จ้บ ผู้ล่ชาดกท#0 ๔.

๕. ปิ*ญจ้าว�ธชาดก ว�าด�วยการบรรล่�ธรรมอ�นเกษม -2 1 0 0 0 -155

0 6 0 0 0

[๕๕] นรชนใดม#จ้�ตไม�ท�อถือย ม#ใจ้ไม�หัดหั"� เจ้ร�ญก�ศล่ธรรมเพ50อบรรล่�ธรรมอ�นเปิ2นแดนเกษมจ้ากโยคะ นรชนน�)นพ/งบรรล่�ธรรมเปิ2นท#0สุ�)นสุ�งโยชน(ท�)งปิวงโดยล่7าด�บ.

จ้บ ปิ*ญจ้าว�ธชาดกท#0 ๕.

๖. ก�ญจ้นขุ�นธชาดก ว�าด�วยการบรรล่�ธรรมอ�นเกษม -2 1 0 0 0 -1560 6 0 0 0

[๕๖] นรชนใดม#จ้�ตร�าเร�ง ม#ใจ้เบ�กบาน เจ้ร�ญก�ศล่ธรรมเพ50อบรรล่�ธรรมอ�นเปิ2นแดนเกษมจ้ากโยคะ นรชนน�)นพ/งบรรล่�ธรรม เปิ2นท#0สุ�)นสุ�งโยชน(ท�)งปิวงได�โดยล่7าด�บ.

จ้บ ก�ญจ้นขุ�นธชาดกท#0 ๖.

๗. วานร�นทชาดก ธรรมขุองผู้"�ล่�วงพ�นศ�ตร"-2 1 0 0 0 -1570 5 0 0 0

[๕๗] ด"กรพระยาวานร ผู้"�ใดม#ธรรม ๔ ปิระการน#) ค5อ สุ�จ้จ้ะ ธรรมค5อว�จ้ารณ ปิ*ญญา ธ�ต�ค5อความเพ#ยร จ้าคะ เหัม5อนท�าน ผู้"�น�)นย�อมล่�วงพ�นศ�ตร"ได�. จ้บ วานร�นทชาดกท#0 ๗.

๘. ตโยธรรมชาดก ธรรมขุองผู้"�ล่�วงพ�นศ�ตร"-2 1 0 0 0 -1580 5 0 0 0

[๕๘] ด"กรพระยาวานร ผู้"�ใดม#ธรรม ๓ ปิระการน#) ค5อ ความขุย�น ความแกล่�ว กล่�า ปิ*ญญาเหัม5อนท�าน ผู้"�น�)นย�อมล่�วงพ�นศ�ตร"ได�. จ้บ ตโยธรรมชาดกท#0 ๘.

๙. เภร�วาทชาดก ว�าด�วยการท7าเก�นปิระมาณ -2 1 0 0 0 -1590 6 0 0 0

[๕๙] ท�านจ้ะต#กHพ/งต#เถื�ด แต�อย�าต#ใหั�เก�นปิระมาณ เพราะการต#เก�นปิระมาณเปิ2นการช�0วช�าขุองเรา ทร�พย(ท#0เราได�มาต�)งร�อยเพราะต#กล่อง ได�ฉั�บหัาย ไปิ เพราะท�านต#กล่องเก�นปิระมาณ.

จ้บ เภร�วาทชาดกท#0 ๙.

๑๐. สุ�งขุธมนชาดก ว�าด�วยการท7าเก�นปิระมาณ -2 1 0 0 0 -1600 15 0 0 0

[๖๐] ท�านจ้ะเปิMากHจ้งเปิMาเถื�ด แต�อย�าเปิMาใหั�เก�นปิระมาณ เพราะการเปิMาเก�น

ปิระมาณเปิ2นการช�0วช�าขุองเรา โภคะท#0เราได�มาเพราะการเปิMาสุ�งขุ(ได� ฉั�บหัายไปิ เพราะท�านเปิMาสุ�งขุ(เก�นปิระมาณ.

จ้บ สุ�งขุธมนชาดกท#0๑๐.

จ้บ อาสุ�งสุวรรคท#0 ๖.

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. มหัาสุ#ล่วชาดก ๒. จ้�ฬชนกชาดก๓. ปิ�ณณปิาต�ชาดก ๔. ผู้ล่ชาดก๕. ปิ*ญจ้าว�ธชาดก ๖. ก�ญจ้นขุ�นธชาดก ๗. วาร�นทชาดก๘. ตโยธรรมชาดก ๙. เภร�วาทชาดก๑๐. สุ�งขุธมนชาดก. ----------------

๗. อ�ตถื#วรรค ๑. อาสุาตม�นตชาดก ว�าด�วยหัญ�งเล่วทราม -2 1 0 0 0 -1610 6 0 0 0

[๖๑] ขุ/)นช50อว�าหัญ�งในโล่กน#)เล่วทราม เพราะหัญ�งเหัล่�าน�)นไม�ม#เขุตแดน ม#แต�ความก7าหัน�ดย�นด# ค/กคะนองไม�ม#เล่5อก เหัม5อนก�บไฟท#0ไหัม�ไม�เล่5อกฉัะน�)น เราจ้�กล่ะท�)งหัญ�งเหัล่�าน�)นไปิบวช พอกพ"นว�เวก.

จ้บ อาสุาตม�นตชาดกท#0 ๑.

๒. อ�ณฑุภ"ตชาดก ว�าด�วยการวางใจ้ภรรยา-2 1 0 0 0 -1620 5 0 0 0

[๖๒] พราหัมณ(ถื"กภรรยาผู้"กหัน�าใหั�ด#ดพ�ณ กHร" �ไม�ท�นภรรยา ท#0ท�านน7ามาเล่#)ยง ไว�แต�ย�งไม�คล่อด ใครจ้ะวางใจ้ในภรรยาเหัล่�าน�)นได�. จ้บ อ�ณฑุภ"ตชาดกท#0 ๒.

๓. ต�กกชาดก ว�าด�วยธรรมดาหัญ�ง -2 1 0 0 0 -1630 6 0 0 0

[๖๓] ธรรมดาว�าหัญ�งเปิ2นคนม�กโกรธ ไม�ร" �จ้�กค�ณ ชอบสุ�อเสุ#ยด ชอบย�ยงใหั� แตกก�น ด"กรภ�กษ� ท�านจ้งปิระพฤต�พรหัมจ้รรย(เถื�ด ท�านจ้ะไม�เสุ50อมจ้ากสุ�ขุ.

จ้บ ต�กกชาดกท#0 ๓.

๔. ท�ราชานชาดก ภาวะขุองหัญ�งร" �ยาก -2 1 0 0 0 -1640 6 0 0 0

[๖๔] ท�านอย�าด#ใจ้ว�าหัญ�งปิรารถืนาเรา อย�าเศร�าโศก ว�าหัญ�งน#)ไม�ปิรารถืนา

เรา ภาวะขุองหัญ�งท�)งหัล่ายเปิ2นขุองร" �ได�ยาก เหัม5อนทางไปิขุองปิล่าในน7)า ฉัะน�)น.

จ้บ ท�ราชานชาดกท#0 ๔.

๕. อนภ�รต�ชาดก เปิร#ยบหัญ�งเหัม5อนขุอง ๕ อย�าง -2 1 0 0 0 -1650 5 0 0 0

[๖๕] แม�น7)า หันทาง โรงสุ�รา สุภา แล่ะบ�อน7)า ฉั�นใด ขุ/)นช50อว�าหัญ�งในโล่ก กHฉั�นน�)น บ�ณฑุ�ตท�)งหัล่ายย�อมไม�โกรธหัญ�งเหัล่�าน�)น.

จ้บ อนภ�รต�ชาดกท#0 ๕.

๖. ม�ท�ล่�กขุณชาดก ว�าด�วยความต�องการไม�ม#สุ�)นสุ�ด-2 1 0 0 0 -1660 6 0 0 0

[๖๖] คร�)งย�งไม�ได�นางม�ท�ล่�กขุณาเทว# เก�ดความปิรารถืนาเพ#ยงอย�างเด#ยว แต�เม50อได�นางล่�กขุณาเทว#ผู้"�ม#ดวงตางามแล่�ว ได�เก�ดความปิรารถืนาสุ�0งต�างๆขุ/)นอ#ก.

จ้บ ม�ท�ล่�กขุณชาดกท#0 ๖.

๗. อ�จ้ฉั�งคชาดก หัญ�งหัาล่"กหัาผู้�วได�ง�าย-2 1 0 0 0 -1670 6 0 0 0

[๖๗] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�ปิระเสุร�ฐ บ�ตรขุองหัม�อมฉั�นหัาได�ง�ายเหัม5อนก�บเม#0ยง ในพก เม50อหัม�อมฉั�นเด�นไปิตามทาง สุาม#กHหัาได�ง�าย หัม�อมฉั�นไม�เหัHน ปิระเทศท#0จ้ะน7าพ#0ชายผู้"�ร �วมอ�ทรมาได�. จ้บ อ�จ้ฉั�งคชาดกท#0 ๗.

๘. สุาเกตชาดก ว�าด�วยวางใจ้คนท#0ชอบใจ้-2 1 0 0 0 -1680 5 0 0 0

[๖๘] ใจ้ฝั*งอย"�ในผู้"�ใด แม�จ้�ตกHเล่50อมใสุในผู้"�ใด เปิ2นคนท#0ไม�เคยเหัHนก�นเล่ยกHวางใจ้ในผู้"�น�)นได�โดยแท�. จ้บ สุาเกตชาดกท#0 ๘.

๙. ว�สุว�นตชาดก ตายเสุ#ยด#กว�าด"ดพ�ษท#0คายออกแล่�ว-2 1 0 0 0 -1690 5 0 0 0

[๖๙] เราจ้�กด"ดพ�ษท#0คายออกแล่�ว เพราะเหัต�แหั�งช#ว�ตอ�นใด พ�ษท#0คายออก แล่�วน�)นน�าต�เต#ยน เราตายเสุ#ยปิระเสุร�ฐกว�าความเปิ2นอย"�. จ้บ ว�สุว�นตชาดกท#0 ๙.

๑๐. ก�ททาล่ชาดก ว�าด�วยความชนะท#0ด# -2 1 0 0 0 -1700 14 0 0 0

[๗๐] ความชนะใดกล่�บแพ�ได� ความชนะน�)นเปิ2นความชนะไม�ด# ความชนะใด ไม�กล่�บแพ� ความชนะน�)นแล่เปิ2นความชนะท#0ด#. จ้บ ก�ททาล่ชาดกท#0 ๑๐.

จ้บ อ�ตถื#วรรคท#0 ๗.

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. อาสุาตม�นตชาดก๒. อ�ณฑุภ"ตชาดก๓. ต�กกชาดก๔. ท�ราชานชาดก๕. อนภ�รต�ชาดก๖. ม�ท�ล่�กขุณชาดก๗. อ�จ้ฉั�งคชาดก๘. สุาเกตชาดก ๙. ว�สุว�นตชาดก๑๐. ก�ททาล่ชาดก. ----------------

๘. วร�ณวรรค ๑. วร�ณชาดก ว�าด�วยการท7าไม�ถื"กขุ�)นตอน -2 1 0 0 0 -1710 5 0 0 0

[๗๑] ผู้"�ใดปิรารถืนาจ้ะท7าก�จ้ท#0ควรท7าก�อน ในภายหัล่�ง ผู้"�น�)นย�อมเด5อดร�อน ในภายหัล่�ง เหัม5อนมาณพหั�กไม�ก��ม ฉัะน�)น.

จ้บ วร�ณชาดกท#0 ๑.

๒. สุ#ล่วนาคชาดก คนอกต�ญญู"มองคนในแง�ร�าย-2 1 0 0 0 -1720 5 0 0 0

[๗๒] ถื�าใครๆ จ้ะพ/งใหั�สุมบ�ต�ในแผู้�นด�นท�)งหัมดแก�คนอกต�ญญู" ผู้"�ม#ปิกต�มองหัาโทษอย"�เปิ2นน�ตย( กHใหั�เขุาพอใจ้ไม�ได�. จ้บ สุ#ล่วนาคชาดกท#0 ๒.

๓. สุ�จ้จ้�งก�รชาดก ไม�ล่อยน7)าด#กว�าคนอกต�ญญู" -2 1 0 0 0 -1730 5 0 0 0

[๗๓] ได�ย�นว�า นรชนบางพวกในโล่กน#) ได�กล่�าวความจ้ร�งไว�อย�างน#)ว�า การเกHบไม�ท#0ล่อยน7)าขุ/)นมาย�งด#กว�า ช�วยคนอกต�ญญู"บางคนขุ/)นจ้ากน7)า ฯ จ้บ สุ�จ้จ้�งก�รชาดกท#0 ๓.

๔. ร�กขุธรรมชาดก ต�นไม�โดดเด#0ยวย�อมแพ�ล่ม -2 1 0 0 0 -174

0 6 0 0 0

[๗๔] ม#ญาต�มากเปิ2นความด# อน/0ง ต�นไม�ท#0เก�ดขุ/)นในปิMาหัล่ายต�นเปิ2นการด# ต�นไม�ท#0ขุ/)นอย"�โดดเด#0ยว ถื/งจ้ะเปิ2นต�นไม�งอกงามใหัญ�โตสุ�กเท�าใด ล่มกHย�อมพ�ดใหั�ล่�มล่งได�. จ้บ ร�กขุธรรมชาดกท#0 ๔.

๕. ม�จ้ฉัชาดก ว�าด�วยปิล่าขุอฝัน -2 1 0 0 0 -1750 6 0 0 0

[๗๕] ขุ�าแต�ฝัน ขุอท�านจ้งตกล่งมาเถื�ด ขุอจ้งท7าล่ายขุ�มทร�พย(ขุองกาเสุ#ยจ้งท7ากาใหั�เศร�าโศก จ้งช�วยเปิล่5)องเราแล่ะพวกญาต�ๆ ใหั�พ�นจ้ากความเศร�าโศกด�วยเถื�ด.

จ้บ ม�จ้ฉัชาดกท#0 ๕.

๖. อสุ�งก�ยชาดก เมตตากร�ณาท7าใหั�ปิล่อดภ�ย -2 1 0 0 0 -1760 5 0 0 0

[๗๖] เราไม�ม#ความระแวงในบ�าน ไม�ม#ภ�ยในปิMา เราได�ขุ/)นเด�นทางตรงด�วย เมตตา แล่ะกร�ณาแล่�ว.

จ้บ อสุ�งก�ยชาดกท#0 ๖.

๗. มหัาสุ�บ�นชาดก ว�าด�วยมหัาสุ�บ�น-2 1 0 0 0 -1770 8 0 0 0

[๗๗] หัม�อมฉั�นได�ฝั*นเหัHนโคอ�สุ�ภราช ๑ ต�นไม� ๑ แม�โค ๑ โคสุาม�ญ ๑ ม�า ๑ถืาดทองค7า ๑ สุ�น�ขุจ้�)งจ้อก ๑ หัม�อน7)า ๑ สุระโบกขุรณ# ๑ ขุ�าวสุารท#0หั�ง ไม�สุ�ก ๑ แก�นจ้�นทน( ๑ น7)าเต�าจ้มน7)า ๑ หั�นล่อยน7)า ๑ นางเขุ#ยดกล่5นก�น ง"เหั�า ๑ หังสุ(ทองแวดล่�อมกา ๑ เสุ5อกล่�วแพะ ๑ ด�งน#) ปิร�ยายอ�นผู้�ดจ้ะเปิ2นไปิในย�คน#) ย�งไม�สุ7าเรHจ้.

จ้บ มหัาสุ�บ�นชาดกท#0 ๗.

๘. อ�ล่ล่#สุชาดก ว�าด�วยคนม#ร"ปิร�างเหัม5อนก�น-2 1 0 0 0 -1780 5 0 0 0

[๗๘] คนท�)ง ๒ คน เปิ2นคนกระจ้อก, คนค�อม ตาเหัล่� เก�ดต�อมท#0ศ#รษะขุ�าพระบาทไม�ร" �ว�าคนไหันเปิ2นอ�ล่ล่#สุเศรษฐ#? จ้บ อ�ล่ล่#สุชาดกท#0 ๘.

๙. ขุร�สุสุรชาดก ว�าด�วยบ�ตรท#0มารดาล่ะท�)ง-2 1 0 0 0 -179

0 5 0 0 0

[๗๙] เม50อใดพวกโจ้รปิล่�น แล่ะฆ�าว�วก�น เผู้าบ�าน แล่ะจ้�บคนไปิเปิ2นเชล่ย เม50อน�)น บ�ตรท#0มารดาล่ะท�)งแล่�ว จ้/งมาต#กล่องเสุ#ยงด�ง.

จ้บ ขุร�สุสุรชาดกท#0 ๙.

๑๐. ภ#มเสุนชาดก ว�าด�วยค7าแรกก�บค7าหัล่�งไม�สุมก�น-2 1 0 0 0 -1800 16 0 0 0

[๘๐] เม50อก�อนน#) ท�านพ"ดอวดเรา แต�ภายหัล่�งเหัต�ไรท�านจ้/งถื�ายอ�จ้จ้าระออกเล่�าด"กรภ#มเสุน ค7าท�)ง ๒ ย�อมไม�สุมก�น ค5อ ค7าท#0พ"ดถื/งการรบแล่ะบ�ดน#) ท�านเด5อดร�อนใจ้อย"�. จ้บ ภ#มเสุนชาดกท#0 ๑๐.

จ้บ วร�ณวรรคท#0 ๘. ----------------

รวมชาดกท#0ม#วรรคน#) ค5อ๑. วร�ณชาดก๒. สุ#ล่วนาคชาดก๓. สุ�จ้จ้�งก�รชาดก๔. ร�กขุธรรมชาดก๕. ม�จ้ฉัชาดก๖. อสุ�งก�ยชาดก๗. มหัาสุ�บ�นชาดก๘. อ�ล่ล่#สุชาดก๙. ขุร�สุสุรชาดก๑๐. ภ#มเสุนชาดก. ----------------

๙. อปิาย�มหัวรรค ๑. สุ�ราปิานชาดก โทษขุองการด50มสุ�รา -2 1 0 0 0 -1810 6 0 0 0

[๘๑] พวกผู้มได�ด50มสุ�ราแล่�ว พาก�นฟRอนร7าขุ�บร�อง แล่ะร�องไหั� พวกผู้มด50มสุ�รา อ�นกระท7าใหั�เสุ#ยสุต�แล่�ว ท�านอาจ้ารย(ไม�ได�เหัHน กล่ายเปิ2นเหัม5อนวานรไปิ.

จ้บ สุ�ราปิานชาดกท#0 ๑.

๒. ม�ตตว�นทชาดก ว�าด�วยจ้�กรบดศ#รษะ-2 1 0 0 0 -1820 6 0 0 0

[๘๒] ท�านเล่ยปิราสุาทแก�วผู้ล่/ก ปิราสุาทเง�น แล่ะปิราสุาทแก�วมณ#มาแล่�วท�านน�)นเปิ2นผู้"�ถื"กจ้�กรกรดบนศ#รษะแล่�ว บาปิย�งไม�สุ�)นตราบใด ท�านย�งม#ช#ว�ตอย"� กHจ้�กไม�พ�นจ้ากจ้�กรกรดตราบน�)น.

จ้บ ม�ตตว�นทชาดกท#0 ๒.

๓. กาฬก�ณณ�ชาดก ว�าด�วยม�ตร-2 1 0 0 0 -1

830 8 0 0 0

[๘๓] บ�คคล่ช50อว�า เปิ2นม�ตรด�วยการเด�นร�วมก�น ๗ ก�าว ช50อว�าเปิ2นสุหัายด�วยการเด�นร�วมก�น ๑๒ ก�าว แล่ะช50อว�าเปิ2นญาต�ด�วยการอย"�ร �วมก�นเด5อนหัน/0งหัร5อก/0งเด5อน สุ�วนผู้"�ช50อว�าม#ตนเสุมอก�นกHด�วยการอย"�รวมก�นย�0งกว�าน�)น เราจ้ะล่ะท�)งม�ตร ช50อว�ากาฬก�ณณ# ผู้"�ชอบก�นมานาน เพราะความสุ�ขุสุ�วนต�วได�อย�างไร?

จ้บ กาฬก�ณณ�ชาดกท#0 ๓.

๔. อ�ตถื�สุสุทวารชาดก ว�าด�วยค�ณธรรม ๖ ปิระการ-2 1 0 0 0 -1840 7 0 0 0

[๘๔] บ�คคล่ควรปิรารถืนาล่าภอย�างเย#0ยม ค5อ ความไม�ม#โรค ๑ ศ#ล่ ๑ ความร" � ขุองท�านผู้"�ร" �ท�)งหัล่าย ๑ การสุด�บฟ*ง ๑ ความปิระพฤต�ตามธรรม ๑ ความ ไม�ท�อถือย ๑ ค�ณธรรม ๖ ปิระการน#) เปิ2นปิระต" เปิ2นปิระธานแหั�งปิระ โยชน(. จ้บ อ�ตถื�สุสุทวารชาดกท#0 ๔.

๕. ก�มปิ*กกชาดก ว�าด�วยโทษขุองกาม-2 1 0 0 0 -1850 6 0 0 0

[๘๕] ผู้"�ใดไม�ร" �โทษในอนาคต ม�วเสุพกามอย"� กามเหัล่�าน�)นจ้ะต�องล่�างผู้ล่าญ ผู้"�น�)นในเวล่าใหั�ผู้ล่ เหัม5อนผู้ล่แหั�งต�นก�มปิ*กกพฤกษ( ท7าใหั�คนผู้"�ท#0บร�โภคตายฉัะน�)น.

จ้บ ก�มปิ*กกชาดกท#0 ๕.

๖. สุ#ล่ว#ม�งสุนชาดก ว�าด�วยผู้"�ม#ศ#ล่ -2 1 0 0 0 -1860 5 0 0 0

[๘๖] ได�ย�นว�าศ#ล่เปิ2นค�ณชาต�งามเปิ2นเย#0ยมในโล่ก เช�ดด"ง"ใหัญ�ม#พ�ษร�ายแรงเปิ2นสุ�ตว(ม#ศ#ล่ เหัต�น�)น จ้/งไม�เบ#ยดเบ#ยนใคร.

จ้บ สุ#ล่ว#ม�งสุนชาดกท#0 ๖.

๗. ม�งคล่ชาดก ว�าด�วยถื5อมงคล่ต50นขุ�าว-2 1 0 0 0 -1870 6 0 0 0

[๘๗] ผู้"�ใดไม�ถื5อมงคล่ต50นขุ�าว ไม�ถื5ออ�กกาบาต ไม�ถื5อความฝั*น ไม�ถื5อล่�กษณะด# หัร5อช�0ว ผู้"�น�)นช50อว�าล่�วงพ�นโทษแหั�งการถื5อมงคล่ต50นขุ�าว ครอบง7าก�เล่สุ เคร50องปิระกอบสุ�ตว(ไว�ในภพท#0เปิ2นค"ก�)น ย�อมไม�กล่�บมาเก�ดอ#ก.

จ้บ ม�งคล่ชาดกท#0 ๗.

๘. สุร�มภชาดก ว�าด�วยการพ"ดด#-พ"ดช�0ว -2 1 0 0 0 -1880 5 0 0 0

[๘๘] บ�คคล่พ/งเปิล่�งวาจ้างามเท�าน�)น ไม�พ/งเปิล่�งวาจ้าช�0วเล่ย การเปิล่�งวาจ้างาม ย�งปิระโยชน(ใหั�สุ7าเรHจ้ ผู้"�เปิล่�งวาจ้าช�0วย�อมเด5อดร�อน.

จ้บ สุาร�มภชาดกท#0 ๘.

๙. ก�หักชาดก พ"ดด#ได�เง�นได�ทอง-2 1 0 0 0 -1890 5 0 0 0

[๘๙] ได�ย�นว�า วาจ้าขุองท�านผู้"�พ"ดค7าอ�อนหัวานเปิ2นวาจ้าไพเราะ ท�านขุ�องอย"� เพราะหัญ�าเพ#ยงเสุ�นเด#ยว แต�น7าเอาทอง ๑๐๐ ล่�0มไปิไม�ขุ�ดขุ�อง.

จ้บ ก�หักชาดกท#0 ๙.

๑๐. อกต�ญญู"ชาดก ว�าด�วยคนอกต�ญญู" -2 1 0 0 0 -1900 15 0 0 0

[๙๐] ผู้"�ใดอ�นคนอ50นท7าความด# ท7าปิระโยชน(ใหั�ในกาล่ก�อน แต�ไม�ร" �สุ/กค�ณ เม50อม#ก�จ้เก�ดขุ/)นในภายหัล่�ง ย�อมไม�ได�ผู้"�ช�วยเหัล่5อ.

จ้บ อกต�ญญู"ชาดกท#0 ๑๐.

จ้บ อปิาย�มหัวรรคท#0 ๙. ----------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. สุ�ราปิานชาดก๒. ม�ตตว�นทชาดก๓. กาฬก�ณณ�ชาดก๔. อ�ตถื�สุสุทวารชาดก ๕. ก�มปิ*กกชาดก๖. สุ#ล่ว#ม�งสุนชาดก๗. ม�งคล่ชาดก ๘. สุาร�มภชาดก ๙. ก�หักชาดก ๑๐. อกต�ญญู"ชาดก. ----------------

๑๐. ล่�ตตวรรค ๑. ล่�ตตชาดก ว�าด�วยล่"กสุกาอาบยาพ�ษ -2 1 0 0 0 -1910 6 0 0 0

[๙๑] บ�ร�ษกล่5นก�นล่"กสุกา อ�นย�อมด�วยยาพ�ษอย�างแรงกล่�า ย�อมไม�ร" �สุ/ก ด"กรเจ้�าคนร�าย เจ้�าน�กเล่งช�0วช�า จ้งกล่5นก�นเถื�ด จ้งกล่5นก�นเถื�ด เม50อท�านกล่5นก�นล่"กสุกาแล่�ว ภายหัล่�งยาพ�ษน#)จ้�กแรงจ้�ดขุ/)น.

จ้บ ล่�ตตชาดกท#0 ๑.

๒. มหัาสุารชาดก

ต�องการคนท#0เหัมาะก�บเหัต�การณ(-2 1 0 0 0 -1920 6 0 0 0

[๙๒] เม50อสุงครามเก�ดขุ/)น ย�อมต�องการคนกล่�าหัาญ เม50อเก�ดขุ�าวต50นเต�นขุ/)นย�อมต�องการคนหัน�กแน�น เม50อขุ�าวแล่ะน7)าม#บร�บ"รณ( ย�อมต�องการคนท#0ร �ก เม50อขุ�อความล่/กซึ่/)งเก�ดขุ/)น ย�อมต�องการบ�ณฑุ�ต.

จ้บ มหัาสุารชาดกท#0 ๒.

๓. ว�สุสุาสุโภชนชาดก ว�าด�วยการไว�วางใจ้ -2 1 0 0 0 -1930 6 0 0 0

[๙๓] บ�คคล่ไม�ควรไว�วางใจ้ในผู้"�ท#0ย�งไม�ค��นเคยก�น แม�ผู้"�ท#0ค��นเคยก�นแล่�วกHไม�ควรไว�วางใจ้ ภ�ยย�อมมาจ้ากผู้"�ท#0ค��นเคยก�น เหัม5อนภ�ยขุองราชสุ#หั( เก�ดจ้ากแม�เน5)อฉัะน�)น.

จ้บ ว�สุสุาสุโภชนชาดกท#0 ๓.

๔. โล่มหั�งสุชาดก ว�าด�วยการแสุวงหัาอย�างปิระเสุร�ฐ-2 1 0 0 0 -1940 6 0 0 0

[๙๔] เราเปิ2นคนเร�าร�อน ม#ต�วอ�นเปิNยกช��ม อย"�แต�ผู้"�เด#ยวในปิMาท#0น�ากล่�ว เปิ2นคนเปิล่5อยกาย ถื/งแม�ความหันาวเบ#ยดเบ#ยนกHไม�ผู้�งไฟ ม�น#ขุวนขุวายด�วยการแสุวงหัาอย�างปิระเสุร�ฐ.

จ้บ โล่มหั�งสุชาดกท#0 ๔.

๕. มหัาสุ�ท�สุสุนชาดก ว�าด�วยสุ�งขุาร -2 1 0 0 0 -1950 5 0 0 0

[๙๕] สุ�งขุารท�)งหัล่ายไม�เท#0ยงหันอ ม#ความเก�ดขุ/)น แล่ะเสุ50อมไปิเปิ2นธรรมดาเก�ดขุ/)นแล่�วย�อมด�บไปิ ความท#0สุ�งขุารเหัล่�าน�)นสุงบระง�บเปิ2นสุ�ขุ.

จ้บ มหัาสุ�ท�สุสุนชาดกท#0 ๕.

๖. เตล่ปิ*ตตชาดก ว�าด�วยการร�กษาจ้�ต-2 1 0 0 0 -1960 5 0 0 0

[๙๖] บ�คคล่พ/งปิระคองภาชนะอ�นเตHมเปิN0 ยมด�วยน7)าม�น ฉั�นใด บ�ณฑุ�ตผู้"�ปิรารถืนาจ้ะไปิสุ"�ท�ศท#0ย�งไม�เคยไปิ กHพ/งตามร�กษาจ้�ตขุองตนไว�ด�วยสุต� ฉั�นน�)น.

จ้บ เตล่ปิ*ตตชาดกท#0 ๖.

๗. นามสุ�ทธ�ชาดก ว�าด�วยช50อไม�เปิ2นขุองสุ7าค�ญ-2 1 0 0 0 -1

970 5 0 0 0

[๙๗] มาณพตนหัน/0งช50อว�าปิาปิกะ ได�เหัHนคนช50อว�านายเปิ2นตายล่ง เหัHนนางทาสุ# ช50อว�านางรวยทร�พย(จ้น เหัHนคนช50อว�านางทางหัล่งทาง แล่�วกHกล่�บมา. จ้บ นามสุ�ทธ�ชาดกท#0 ๗.

๘. ก"ฏวาณ�ชชาดก ว�าด�วยคนผู้"�เปิ2นบ�ณฑุ�ต-2 1 0 0 0 -1980 5 0 0 0

[๙๘] ธรรมดาคนท#0เปิ2นบ�ณฑุ�ตเปิ2นคนด# คนท#0เปิ2นบ�ณฑุ�ตเก�นไปิเปิ2นคนไม�ด# เราถื"กไฟล่วกเพราะบ�ตรท#0เปิ2นบ�ณฑุ�ตเก�นไปิ.

จ้บ ก"ฏวาณ�ชชาดกท#0 ๘.

๙. ปิโรสุหั�สุสุชาดก ว�าด�วยคนผู้"�ม#ปิ*ญญา -2 1 0 0 0 -1990 6 0 0 0

[๙๙] คนโง�เขุล่าปิระช�มก�น แม�ต�)งพ�นคนขุ/)นไปิ พวกเขุาไม�ม#ปิ*ญญาพ/งคร70า ครวญอย"�ตล่อดร�อยปิN ผู้"�ใดร" �แจ้�งเน5)อความแหั�งภาษ�ต ผู้"�น�)นเปิ2นบ�ร�ษม#ปิ*ญญา คนเด#ยวเท�าน�)น ปิระเสุร�ฐ.

จ้บ ปิโรสุหั�สุสุชาดก.

๑๐. อสุาตร"ปิชาดก สุ�0งท#0ครอบง7าคนปิระมาท -2 1 0 0 0 -11000 16 0 0 0

[๑๐๐] สุ�0งท#0ไม�เปิ2นท#0พอใจ้ สุ�0งท#0ไม�เปิ2นท#0ร �ก สุ�0งท#0เปิ2นท�กขุ( ย�อมครอบง7าผู้"�ปิระมาทด�วยสุ�0งเปิ2นท#0พอใจ้ สุ�0งเปิ2นท#0ร �ก แล่ะสุ�0งท#0เปิ2นสุ�ขุ.

จ้บ อสุาตร"ปิชาดก.

จ้บ ล่�ตตวรรคท#0 ๑๐.

จ้บ ม�ชฌิ�มปิ*ณณาสุก(. ----------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. ล่�ตตชาดก๒. มหัาสุารชาดก๓. ว�สุสุาสุโภชนชาดก๔. โล่มหั�งสุชาดก๕. มหัาสุ�ท�สุสุนชาดก ๖. เตล่ปิ*ตตชาดก ๗. นามสุ�ทธ�ชาดก๘. ก"ฏวาณ�ชชาดก๙. ปิโรสุหั�สุสุชาดก ๑๐. อสุาถื"ปิชาดก. ----------------

๑๑. ปิโรสุตวรรค ๑. ปิโรสุตชาดกคนม#ปิ*ญญาคนเด#ยวด#กว�าคนโง�เขุล่าต�)งร�อย -2 1 0 0 0 -1101

0 6 0 0 0

[๑๐๑] คนโง�เขุล่ามาปิระช�มก�น แม�ต�)งร�อยคนขุ/)นไปิ พวกเขุาไม�ม#ปิ*ญญา พ/งเพ�งด"อย"�ต�)งร�อยปิN ผู้"�ใดร" �แจ้�งเน5)อความแหั�งภาษ�ต ผู้"�น�)นเปิ2นบ�ร�ษม#ปิ*ญญาคนเด#ยวเท�าน�)น ปิระเสุร�ฐกว�า. จ้บ ปิโรสุตชาดกท#0 ๑.

๒. ปิ*ณณ�กชาดก ว�าด�วยท#0พ/งใหั�โทษ -2 1 0 0 0 -11020 6 0 0 0

[๑๐๒] ผู้"�ใดเม50อด�ฉั�นได�ร�บท�กขุ(พ/งเปิ2นท#0พ/0งได� ผู้"�น�)นค5อบ�ดาขุองด�ฉั�นกล่�บมาท7าความปิระท�ษร�ายแก�ด�ฉั�นในปิMา ด�ฉั�นจ้ะคร70าครวญถื/งใครในกล่างปิMา ผู้"�ใดควรจ้ะเปิ2นท#0พ/0งขุองด�ฉั�น ผู้"�น�)นกล่�บมาท7ากรรมอย�างสุาหั�สุ.

จ้บ ปิ*ณณ�กชาดกท#0 ๒.

๓. เวร�ชาดก การอย"�ร �วมก�บม#เวรก�น-2 1 0 0 0 -11030 5 0 0 0

[๑๐๓] คนม#เวรก�นอย"�ในท#0ใด บ�ณฑุ�ตไม�ควรอย"�ในท#0น�)น เพราะเม50ออย"�ในพวกคนม#เวรก�นค5นเด#ยว หัร5อสุองค5น กHอย"�เปิ2นท�กขุ(. จ้บ เวร�ชาดกท#0 ๓.

๔. ม�ตตว�นทชาดก โทษผู้"�ล่�อ7านาจ้ความปิรารถืนา-2 1 0 0 0 -11040 6 0 0 0

[๑๐๔] ผู้"�ม#ความปิรารถืนาจ้�ด ม# ๔ กHต�องการ ๘ ม# ๘ กHต�องน�)น ๑๖ ม# ๑๖ กHต�องการ ๓๒ บ�ดน#) มาได�ร�บกงจ้�กรกรดกงจ้�กรกรดพ�ดอย"�เหัน5อศ#รษะ ขุองคนผู้"�ล่�อ7านาจ้ความปิรารถืนา. จ้บ ม�ตตว�นทชาดกท#0 ๔.

๕. ท�พพล่ก�ฏฐชาดก ว�าด�วยช�างกล่�วไม�แหั�ง-2 1 0 0 0 -11050 5 0 0 0

[๑๐๕] ล่มย�อมพ�ดไม�แหั�งท#0ท�รพล่ในปิMาน#) แม�ม#จ้7านวนมากมายใหั�หั�กล่ง ด"กรช�างต�วปิระเสุร�ฐ ถื�าท�านมากล่�วต�อไม�แหั�งน�)น ท�านจ้�กซึ่"บผู้อมเปิ2นแน�. จ้บ ท�พพล่ก�ฏฐชาดกท#0 ๕.

๖. อ�ท�ญจ้น#ชาดก ว�าด�วยหัญ�งโจ้ร -2 1 0 0 0 -11060 5 0 0 0

[๑๐๖] หัญ�งโจ้รผู้"�น7าขุองไปิด�วยหัม�อน7)า เบ#ยดเบ#ยนฉั�น ผู้"�เคยม#ช#ว�ตอย"�เปิ2นสุ�ขุ

จ้ะขุอน7)าม�น หัร5อเกล่5อ กHด�วยการกล่�าวค7าอ�อนหัวานฐานเปิ2นภรรยา. จ้บ อ�ท�ญจ้น#ชาดกท#0 ๖.

๗. สุาล่�ตตกชาดก ว�าด�วยคนม#ศ�ล่ปิะ -2 1 0 0 0 -11070 6 0 0 0

[๑๐๗] ขุ/)นช50อว�าศ�ล่ปิะแม�อย�างใดอย�างหัน/0ง ย�อมย�งปิระโยชน(ใหั�สุ7าเรHจ้โดยแท�ขุอเช�ญพระองค( ทรงทอดพระเนตร บ�ร�ษเปิล่#)ยได�บ�านสุ�วยท�)ง ๔ ท�ศกHเพราะการด#ดม"ล่แพะ. จ้บ สุาล่�ตตกชาดกท#0 ๗.

๘. พาหั�ยชาดก เปิ2นคนควรศ/กษาศ�ล่ปิะ-2 1 0 0 0 -11080 6 0 0 0

[๑๐๘] บ�คคล่ควรศ/กษาศ�ล่ปิะท�)งหัล่าย ชนท�)งหัล่ายท#0พอใจ้ในศ�ล่ปิะน�)นกHม#อย"� แม�แต�หัญ�งท#0เก�ดในจ้�งหัว�ดช�)นนอก กHย�งท7าใหั�พระราชาทรงโปิรดปิรานได�ด�วยความกระม�ดกระเม#)ยนขุองเธอ.

จ้บ พาหั�ยชาดกท#0 ๘.

๙. ก�ณฑุกปิ"วชาดก ว�าด�วยม#อย�างไรก�นอย�างน�)น -2 1 0 0 0 -11090 5 0 0 0

[๑๐๙] บ�ร�ษก�นอย�างไร เทวดาขุองบ�ร�ษน�)นกHก�นอย�างน�)น ท�านจ้งน7าเอาขุนมร7าน�)นมา อย�าใหั�สุ�วนขุองเราเสุ#ยไปิเล่ย.

จ้บ ก�ณฑุกปิ"วชาดกท#0 ๙.

๑๐. สุ�พพสุ�งหัารกปิ*ญหัา ว�าด�วยการพ"ดขุองหัญ�ง ๒ ปิระเภท-2 1 0 0 0 -11100 15 0 0 0

[๑๑๐] กล่�0นเคร50องอบท�)งปิวงไม�ม# ม#แต�กล่�0นดอกปิระยงล่�วนฟ� Rงไปิ หัญ�งน�กเล่ง คนน#) ย�อมกล่�าวค7าเหัล่าะแหัล่ะ หัญ�งผู้"�ใหัญ�กล่�าวค7าจ้ร�ง.

จ้บ สุ�พสุ�งหัารกปิ*ญหัาท#0 ๑๐.

จ้บ ปิโรสุตวรรคท#0 ๑๑. ----------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. ปิโรสุตชาดก๒. ปิ*ณณ�กชาดก๓. เวร�ชาดก ๔. ม�ตตว�นทชาดก๕. ท�พพล่ก�ฏฐชาดก๖. อ�ท�ญจ้น#ชาดก ๗. สุาล่�ตตกชาดก ๘. พาหั�ยชาดก๙. ก�ณฑุกปิ"วชาดก๑๐. สุ�พพสุ�งหัารกปิ*ญหัา.

----------------

๑๒. หั�งสุ�วรรค ๑. ค�ทรภปิ*ญหัา ว�าด�วยล่าก�บม�าอ�สุดร -2 1 0 0 0 -11110 6 0 0 0

[๑๑๑] ขุ�าแต�พระราชาผู้"�ปิระเสุร�ฐ ถื�าพระองค(ทรงสุ7าค�ญอย�างน#)ว�าบ�ดาปิระเสุร�ฐ กว�าบ�ตรไซึ่ร� ม�ฉัะน�)น ล่าต�วน#)กHปิระเสุร�ฐกว�าม�าอ�สุดรขุองพระองค(เพราะว�าล่าเปิ2นพ�อม�าอ�สุดร.

จ้บ ค�ทรภปิ*ญหัาท#0 ๑.

๒. อมราเทว#ปิ*ญหัา บอกใบ�หันทางไปิบ�าน-2 1 0 0 0 -11120 8 0 0 0

[๑๑๒] ร�านขุายขุ�าวสุ�ตต" ร�านขุายน7)าสุ�มพะอ"ม แล่ะต�นทองหัล่างใบมนซึ่/0งม#ดอกบานแล่�ว ม#อย"� ณ ท#0ใด ท�านจ้งไปิ ณ ท#0น�)นเถื�ด ฉั�นใหั�ขุองด�วยม5อใดฉั�นย�อมกล่�าวด�วยม5อน�)น ฉั�นไม�ได�ขุองด�วยม5อใด ฉั�นไม�กล่�าวด�วยม5อน�)นน#0เปิ2นหันทางขุองบ�านช50อว�ายวม�ชฌิกคาม ท�านจ้งร" �ทางท#0ฉั�นกล่�าวปิกปิดน#)เองเถื�ด.

จ้บ อมราเทว#ปิ*ญหัา ท#0 ๒.

๓. สุ�คล่ชาดก ว�าด�วยพราหัมณ(เช50อสุ�น�ขุ -2 1 0 0 0 -11130 5 0 0 0

[๑๑๓] ด"กรพราหัมณ( ท�านเช50อสุ�น�ขุผู้"�ด50มสุ�ราหัร5อ เพ#ยง ๑๐๐ เบ#)ยกHไม�ม# อย�าว�า ถื/ง ๒๐๐ กหัาปิณะเล่ย?

จ้บ สุ�คาล่ชาดกท#0 ๖.

๔. ม�ตจ้�นต�ชาดก ว�าด�วยปิล่าช�วยปิล่าใหั�พ�นขุ�าย-2 1 0 0 0 -11140 6 0 0 0

[๑๑๔] ปิล่า ๒ ต�วค5อ ปิล่าพหั"จ้�นต# แล่ะปิล่าอ�ปิปิจ้�นต# ต�ดอย"�ในขุ�าย ปิล่าช50อม�ตจ้�นต#ได�ช�วยใหั�พ�นจ้ากขุ�าย ปิล่าท�)ง ๒ ต�วจ้/งได�มาพร�อมก�นก�บปิล่าจ้�นต# ในแม�น7)าน�)น.

จ้บ ม�ตจ้�นต�ชาดกท#0 ๔.

๕. อน�สุาสุ�กชาดก ว�าด�วยด#แต�สุอนผู้"�อ50น -2 1 0 0 0 -11150 5 0 0 0

[๑๑๕] นางนกสุาล่�กาต�วใด สุ�0งสุอนนกต�วอ50นอย"�เน5องๆ ต�วเองม#ปิกต�เท#0ยวไปิ

ด�วยล่ะโมบ นางนกสุาล่�กาต�วน�)นถื"กล่�อบดแล่�วม#ปิNกหั�กนอนอย"�. จ้บ อน�สุาสุ�กชาดกท#0 ๕.

๖. ท�พพจ้ชาดก ได�ร�บโทษเพราะท7าเก�นไปิ -2 1 0 0 0 -11160 5 0 0 0

[๑๑๖] ท�านอาจ้ารย( ท�านได�ท7าเก�นไปิ การกระท7าขุองท�านน�)นไม�ชอบใจ้แม�แก� ขุ�าพเจ้�า ท�านโดดพ�นหัอกเล่�มท#0 ๔ แล่�ว ถื"กหัอกเล่�มท#0 ๕ เสุ#ยบเขุ�าแล่�ว.

จ้บ ท�พพจ้ชาดกท#0 ๖.

๗. ต�ตต�รชาดก ว�าด�วยตายเพราะปิาก -2 1 0 0 0 -11170 6 0 0 0

[๑๑๗] วาจ้าท#0ด�งเก�นไปิ ความเปิ2นผู้"�ม#ก7าล่�งแรงเก�นไปิ บ�คคล่กล่�าวล่�วงเวล่า ย�อมฆ�าบ�คคล่ผู้"�ม#ปิ*ญญาทรามเสุ#ย ด�จ้วาจ้าท#0ฆ�านกกระทาผู้"�ขุ�นด�งเก�นไปิ ฉัะน�)น.

จ้บ ต�ตต�รชาดกท#0 ๗.

๘. ว�ฏฏกชาดก ว�าด�วยการใช�ความค�ด -2 1 0 0 0 -11180 5 0 0 0

[๑๑๘] บ�ร�ษเม50อไม�ค�ดกHย�อมไม�ได�ผู้ล่พ�เศษ ท�านจ้งด"ผู้ล่แหั�งอ�บายท#0เราค�ดเถื�ดเราพ�นแล่�วจ้ากการฆ�าแล่ะจ้องจ้7า กHด�วยอ�บายน�)น.

จ้บ ว�ฏฏกชาดกท#0 ๘.

๙. อกาล่ราว�ชาดก ว�าด�วยไก�ขุ�นไม�ถื"กเวล่า-2 1 0 0 0 -11190 5 0 0 0

[๑๑๙] ไก�ต�วน#)ไม�ได�เต�บโตอย"�ก�บพ�อแม� ไม�ได�อย"�ในสุ7าน�กอาจ้ารย( ย�อมไม�ร" �จ้�กกาล่ท#0ควรขุ�น แล่ะไม�ควรขุ�น.

จ้บ อกาล่ราว�ชาดกท#0 ๙.

๑๐. พ�นธนโมกขุชาดก ว�าด�วยการหัล่�ดพ�นจ้ากเคร50องผู้"กม�ด-2 1 0 0 0 -11200 15 0 0 0

[๑๒๐] คนพาล่ท�)งหัล่ายผู้"�ไม�ถื"กผู้"กม�ด กล่�าวขุ/)นในท#0ใด กHย�อมถื"กผู้"กม�ดในท#0น�)นสุ�วนบ�ณฑุ�ต แม�ถื"กผู้"กม�ดแล่�ว กล่�าวขุ/)นในท#0ใด กHหัล่�ดพ�นได�ในท#0น�)น.

จ้บ พ�นธนโมกขุชาดกท#0 ๑๐.

จ้บ หั�งสุ�วรรคท#0 ๑๒. ----------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. ค�ทรภปิ*ญหัา๒. อมราเทว#ปิ*ญหัา๓. สุ�คาล่ชาดก๔. ม�ตจ้�นต�ชาดก๕. อน�สุาสุ�กชาดก ๖. ท�พพจ้ชาดก ๗. ต�ตต�รชาดก๘. ว�ฏฏกชาดก ๙. อกาล่ราว�ชาดก๑๐. พ�นธนโมกขุชาดก. ----------------

๑๓. ก�สุนาฬิ�วรรค ๑. ก�สุนาฬิ�ชาดก ว�าด�วยปิระโยชน(ขุองการผู้"กม�ตร-2 1 0 0 0 -11210 7 0 0 0

[๑๒๑] บ�คคล่ผู้"�เสุมอก�น ปิระเสุร�ฐกว�าก�น หัร5อเล่วกว�าก�น พ/งกระท7าม�ตร ธรรมเถื�ด เพราะม�ตรเหัล่�าน�)น เม50อความเสุ50อมเก�ดขุ/)น กHพ/งท7าปิระโยชน(อ�นอ�ดมใหั�ได� ด�จ้เราผู้"�เปิ2นร�กขุเทวดาแล่ะก�สุนาฬิ�เทวดา คบหัาเปิ2นม�ตรก�น ฉัะน�)น.

จ้บ ก�สุนาฬิ�ชาดกท#0 ๑.

๒. ท�มเมธชาดก คนโง�ได�ยศไม�เปิ2นปิระโยชน( -2 1 0 0 0 -11220 5 0 0 0

[๑๒๒] ผู้"�ม#ปิ*ญญาทรามได�ยศแล่�ว ย�อมปิระพฤต�สุ�0งท#0ไม�เปิ2นปิระโยชน(แก�ตนย�อมปิฏ�บ�ต�เพ50อความเบ#ยดเบ#ยนตนแล่ะคนอ50น ฯ จ้บ ท�มเมธชาดกท#0 ๒.

๓. น�งคล่#สุชาดก คนพาล่กล่�าวค7าท#0ไม�ควรกล่�าว -2 1 0 0 0 -11230 6 0 0 0

[๑๒๓] คนพาล่ ย�อมกล่�าวค7าท#0ไม�ควรกล่�าวท�กอย�างได�ในท�กแหั�ง คนพาล่น#)ไม�ร" �จ้�กเนยขุ�น แล่ะงอนไถื ย�อมสุ7าค�ญเนยขุ�นแล่ะนมสุดว�าเหัม5อน งอนไถื.

จ้บ น�งคล่#สุชาดกท#0 ๓.

๔. อ�มพชาดก บ�ณฑุ�ตควรพยายามร70าไปิ-2 1 0 0 0 -11240 6 0 0 0

[๑๒๔] บ�ร�ษผู้"�เปิ2นบ�ณฑุ�ตควรพยายามร70าไปิ ไม�ควรเบ50อหัน�าย จ้งด"ผู้ล่แหั�งความพยายาม ผู้ล่มะม�วงท�)งหัล่ายท#0หัล่�นใหั�บร�โภคอย"�กHด�วยความพยายาม ท�)งน�)น ไม�ใช�ขุองท#0ได�บ�นมาเล่ย.

จ้บ อ�มพชาดกท#0 ๔.

๕. กฏาหักชาดก ว�าด�วยคนขุ#)โอ� -2 1 0 0 0 -11250 6 0 0 0

[๑๒๕] ผู้"�ใดไปิสุ"�ชนบทอ50น ผู้"�น�)นพ/งกล่�าวอวดแม�มากมาย ด"กรกฏหักะ เจ้�าขุองเง�นจ้ะต�ดตามมาปิระท�ษร�ายเอา เช�ญท�านบร�โภคอาหัารเสุ#ยเถื�ด.

จ้บ กฏาหักชาดกท#0 ๕.

๖. อสุ�ล่�กขุณชาดก ว�าด�วยเหัต�อย�างเด#ยวคนได�ผู้ล่ต�างก�น -2 1 0 0 0 -11260 6 0 0 0

[๑๒๖] เหัต�อย�างเด#ยวก�นน�0นแล่ะ เปิ2นผู้ล่ด#แก�คนคนหัน/0ง แต�เปิ2นผู้ล่ร�ายแก�อ#กคนหัน/0งได� เพราะฉัะน�)น เหัต�อย�างเด#ยวก�น ม�ใช�ว�าจ้ะเปิ2นผู้ล่ด#ไปิท�)งหัมด แล่ะม�ใช�ว�าจ้ะเปิ2นผู้ล่ร�ายไปิท�)งหัมด.

จ้บ อสุ�ล่�กขุณชาดกท#0 ๖.

๗. กล่�ณฑุ�กชาดก ว�าด�วยสุก�ล่ขุองนายกล่�ณฑุ�กะ -2 1 0 0 0 -11270 5 0 0 0

[๑๒๗] สุก�ล่ขุองท�านไม�ใช�สุก�ล่สุ"ง เราผู้"�เท#0ยวอย"�ในปิMากHย�งร" �ได� นายขุองท�านทราบแน�แล่�วพ/งจ้�บท�านไปิ ด"กรนายกล่�ณฑุ�กะ ท�านจ้งด50มน7)านมเสุ#ยเถื�ด.

จ้บ กล่�ณฑุ�กชาดกท#0 ๗.

๘. ม"สุ�กชาดก ว�าด�วยผู้"�เอาธรรมบ�งหัน�า -2 1 0 0 0 -11280 5 0 0 0

[๑๒๘] ผู้"�ใดแล่ะท7าธรรมใหั�เปิ2นธง แต�ซึ่�อนความปิระพฤต�ไม�ด#ไว�ล่�อผู้"�อ50นใหั� ตายใจ้ ความปิระพฤต�ขุองผู้"�น�)นช50อว�า เปิ2นความปิระพฤต�ขุองแมว.

จ้บ ม"สุ�กชาดกท#0 ๘.

๙. อ�คค�กชาดก ว�าด�วยท�านอ�คค�กะ-2 1 0 0 0 -11290 5 0 0 0

[๑๒๙] แหัยมน#)ไม�ม#อย"�เพราะเหัต�แหั�งบ�ญ ม#อย"�เพราะเหัต�จ้ะก�นผู้"�อ50น ฝั"งหัน"ย�อมไม�ถื/งว�ธ#น�บช50ออ�งค�ฏฐ� พอท#เถือะท�านอ�คค�กะ. จ้บ อ�คค�กชาดกท#0 ๙.

๑๐. โกสุ�ยชาดก ว�าด�วยถื�อยค7าก�บการก�นไม�สุมก�น -2 1 0 0 0 -1

1300 15 0 0 0

[๑๓๐] ด"กรท�านผู้"�โกสุ�ยะ ท�านจ้งก�นยาใหั�สุมก�บท#0ท�านอ�างว�าปิMวย หัร5อจ้งท7าการงานใหั�สุมก�บอาหัารท#0ท�านบร�โภค เพราะถื�อยค7าก�บการก�นขุองท�านท�)ง ๒ ปิระการ ไม�สุมก�น.

จ้บ โกสุ�ยชาดกท#0 ๑๐.

จ้บ ก�สุนาฬิ�วรรคท#0 ๑๓. -----------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. ก�สุนาฬิ�ชาดก๒. ท�มเมธชาดก๓. น�งคล่#สุชาดก๔. อ�มพชาดก๕. กฏาหักชาดก๖. อสุ�ล่�กขุณชาดก๗. กล่�ณฑุ�กชาดก๘. ม"สุ�กชาดก ๙. อ�คค�กชาดก๑๐. โกสุ�ยชาดก.

๑๔. อสุ�มปิทานวรรค ๑. อสุ�มปิทานชาดก การไม�ร�บขุองท7าใหั�เก�ดการแตกร�าว -2 1 0 0 0 -11310 7 0 0 0

[๑๓๑] ความไมตร#ขุองผู้"�ใดผู้"�หัน/0งซึ่/0งเปิ2นคนพาล่ ย�อมเปิ2นโทษแตกร�าวจ้ากก�น เพราะไม�ร�บขุองไว� เพราะฉัะน�)น เราจ้/งร�บเอาขุ�าวล่#บก/0งมานะไว�ด�วยมาค�ดว�า ความไมตร#ขุองเราอย�าได�แตกร�าวเสุ#ยเล่ย ขุอใหั�ไมตร#ขุอง เราน#) ด7ารงย�0งย5นต�อไปิเถื�ด.

จ้บ อสุ�มปิทานชาดกท#0 ๑.

๒. ปิ*ญจ้ภ#ร�กชาดก ว�าด�วยความสุว�สุด# -2 1 0 0 0 -11320 6 0 0 0

[๑๓๒] เราไม�ตกอย"�ในอ7านาจ้ขุองพวกผู้#เสุ5)อน7)า เพราะความเพ#ยรม�0นคง ด7ารง อย"�ในค7าแนะน7าขุองผู้"�ฉัล่าด แล่ะเปิ2นผู้"�ขุล่าดต�อภ�ย ความสุว�สุด#จ้ากภ�ย ใหัญ�น�)น เก�ดขุ/)นแล่�วแก�เรา. จ้บ ปิ*ญจ้ภ#ร�กชาดกท#0 ๒.

๓. ฆตาสุนชาดก ว�าด�วยภ�ยเก�ดจ้ากท#0พ/0ง-2 1 0 0 0 -11330 7 0 0 0

[๑๓๓] ความเกษมม#อย"�บนหัล่�งน7)าใด บนหัล่�งน7)าน�)น ม#ขุ�าศ/กมารบกวน ไฟล่�ก โพล่งอย"� ณ ท�ามกล่างน7)า ว�นน#) การอย"�ขุองพวกเราท#0ต�นไม�อ�นเก�ดท#0แผู้�นด�นน#)ไม�ม# ท�านท�)งหัล่ายจ้งพาก�นหัล่#กไปิเสุ#ยย�งท�ศท�)งหัล่ายเถื�ด ว�นน#)ภ�ยเก�ดขุ/)นจ้ากท#0พ/0งขุองพวกเรา. จ้บ ฆตาสุนชาดกท#0 ๓.

๔. ฌิานโสุธนชาดก ว�าด�วยสุ�ขุเก�ดจ้ากสุมาบ�ต� -2 1 0 0 0 -11340 7 0 0 0

[๑๓๔] สุ�ตว(เหัล่�าใดเปิ2นผู้"�ม#สุ�ญญา แม�สุ�ตว(เหัล่�าน�)นกHช50อว�าเปิ2นท�คตะสุ�ตว(เหัล่�าใดเปิ2นผู้"�ไม�ม#สุ�ญญา ถื/งสุ�ตว(เหัล่�าน�)นกHช50อว�า เปิ2นท�คตะ ท�านจ้งล่ะเว�นความเปิ2นสุ�ญญ#สุ�ตว(แล่ะอสุ�ญญ#สุ�ตว(ท�)ง ๒ น#)เสุ#ย สุ�ขุอ�นเก�ดจ้ากสุมาบ�ต�น�)น เปิ2นขุองไม�ม#ก�เล่สุเคร50องย�0วยวน.

จ้บ ฌิานโสุธนชาดกท#0 ๔.

๕. จ้�นทาภชาดก ว�าด�วยผู้"�เขุ�าถื/งอาภ�สุสุรพรหัม-2 1 0 0 0 -11350 5 0 0 0

[๑๓๕] ในโล่กน#) ผู้"�ใดหัย�0งล่งสุ"�แสุงจ้�นทร(แล่ะแสุงอาท�ตย(ด�วยปิ*ญญา ผู้"�น�)นย�อมเขุ�าถื/งอาภ�สุสุรพรหัมโล่ก ด�วยฌิานอ�นไม�ม#ว�ตก จ้บจ้�นทาภชาดกท#0 ๕.

๖. สุ�วรรณหั�งสุชาดก โล่ภมากล่าภหัาย-2 1 0 0 0 -11360 6 0 0 0

[๑๓๖] บ�คคล่ได�สุ�0งใด ควรย�นด#ด�วยสุ�0งน�)น เพราะความโล่ภเก�นปิระมาณเปิ2นความล่ามก นางพราหัมณ#จ้�บพระยาหังสุ(ได�แล่�ว กHเสุ50อมจ้ากทองค7า. จ้บ สุ�วรรณหั�งสุชาดกท#0 ๖.

๗. พ�พชาดก ว�าด�วยว�ธ#ใหั�แมวตาย -2 1 0 0 0 -11370 6 0 0 0

[๑๓๗] แมวต�วท#0 ๑ ได�หัน"หัร5อเน5)อในท#0ใด แมวต�วท#0 ๒ ท#0 ๓ แล่ะ ท#0 ๔ กHเก�ดขุ/)นในท#0น�)น แมวเหัล่�าน�)นได�พาก�นเอาอกฟาดปิล่�องแก�วผู้ล่/กน#) แล่�วถื/งความสุ�)นช#ว�ตท�)งหัมด.

จ้บ พ�พพ�ชาดกท#0 ๗.

๘. โคธชาดก ว�าด�วยฤาษ#หัล่อกก�นเหั#)ย-2 1 0 0 0 -11380 6 0 0 0

[๑๓๘] ด"กรท�านผู้"�ม#ปิ*ญญาทราม ปิระโยชน(อะไรแก�ท�านด�วยชฎาท�)งหัล่ายปิระโยชน(อะไรแก�ท�านด�วยหัน�งเสุ5อ ภายในขุองท�านขุร�ขุระ ท�านย�อม ขุ�ดสุ#แต�ภายนอก.

จ้บ โคธชาดกท#0 ๘.

๙. อ�ภโตภ�ฏฐชาดก ว�าด�วยผู้"�เสุ#ยหัายหัมดท�กอย�าง-2 1 0 0 0 -11390 5 0 0 0

[๑๓๙] ตาขุองท�านกHแตก ผู้�าขุองท�านกHหัาย ภรรยาขุองท�านกHทะเล่าะก�บหัญ�งเพ50อนบ�าน ท�านม#การงานเสุ#ย ๒ ทาง ค5อ ท�)งทางน7)าแล่ะทางบก.

จ้บ อ�ภโตภ�ฏฐชาดกท#0 ๙.

๑๐. กากชาดก ว�าด�วยกาไม�ม#ม�นเหัล่ว-2 1 0 0 0 -11400 15 0 0 0

[๑๔๐] ขุ/)นช50อว�ากาท�)งหัล่าย ม#ใจ้หัวาดเสุ#ยวอย"�เปิ2นน�ตย( เปิ2นผู้"�เบ#ยดเบ#ยนสุ�ตว(ท�)งปิวง เพราะฉัะน�)น กาท�)งหัล่ายผู้"�เปิ2นญาต�ขุองเราจ้/งไม�ม#ม�นเหัล่ว.

จ้บ กากชาดกท#0 ๑๐.

จ้บ อสุ�มปิทานวรรคท#0 ๑๔. ----------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. อสุ�มปิทานชาดก๒. ปิ*ญจ้ภ#ร�กชาดก๓. ฆตาสุนชาดก ๔. ฌิานโสุธนชาดก๕. จ้�นทาภชาดก ๖. สุ�วรรณหั�งสุชาดก ๗. พ�พพ�ชาดก๘. โคธชาดก ๙. อ�ภโตภ�ฏฐชาดก ๑๐. กากชาดก. ----------------

๑๕. กก�ณฏกวรรค ๑. โคธชาดก คบคนช�0วไม�ม#ความสุ�ขุ -2 1 0 0 0 -11410 5 0 0 0

[๑๔๑] ผู้"�คบคนช�0ว ย�อมไม�ได�ความสุ�ขุโดยสุ�วนเด#ยว เขุาย�อมท7าตนใหั�ถื/ง ความพ�นาศ เหัม5อนตระก"ล่เหั#)ย ไม�ได�ความสุ�ขุจ้ากก�)งก�า ฉัะน�)น.

จ้บ โคธชาดกท#0 ๑.

๒. สุ�คาล่ชาดก ว�าด�วยท7าอ�บายนอนตาย-2 1 0 0 0 -11420 5 0 0 0

[๑๔๒] เหัต�ท#0ท�านท7าเปิ2นเหัม5อนนอนตายน#) ร" �ได�ยากอย"� เพราะว�า เม50อเราคาบปิล่ายไม�ฆ�อนฉั�ดไปิ ไม�ฆ�อนกHไม�หัล่�ดจ้ากม5อขุองท�าน.

จ้บ สุ�คาล่ชาดกท#0 ๒.

๓. ว�โรจ้นชาดก ว�าด�วยผู้"�ถื"กเยาะเย�ย-2 1 0 0 0 -1

1430 5 0 0 0

[๑๔๓] ม�นสุมองขุองท�านไหัล่ออกแล่�ว กระหัม�อมขุองท�านกHถื"กท7าล่ายแล่�วซึ่#0โครงขุองท�านหั�กพ�งไปิสุ�)นแล่�ว ว�นน#) ท�านย�อมร� �งเร5องแท�. จ้บ ว�โรจ้นชาดกท#0 ๓.

๔. น�งค�ฏฐชาดก ว�าด�วยบ"ชาไฟด�วยหัางว�ว-2 1 0 0 0 -11440 5 0 0 0

[๑๔๔] ด"กรไฟผู้"�ชาต�ช�0ว หัางว�วสุ7าหัร�บท#0ขุ�าพเจ้�าจ้ะบ"ชาท�านน#)ม#มาก ว�นน#) เน5)อว�ว ไม�ม#จ้ะบ"ชาท�านผู้"�ไม�สุมควรแก�เน5)อว�ว ท�านจ้งร�บแต�หัางว�วเถื�ด.

จ้บ น�งค�ฏฐชาดกท#0 ๔.

๕. ราธชาดก ว�าด�วยพ"ดเพ�อเจ้�อเพราะความเขุล่า -2 1 0 0 0 -11450 6 0 0 0

[๑๔๕] ด"กรราธะ ท�านไม�ร" �จ้�กคนท�)งหัล่ายท#0ย�งไม�มาในเวล่าปิฐมยาม ท�านพ"ด เพ�อเจ้�อไปิตามความโง�เขุล่า นางพราหัมณ#ผู้"�โกสุ�ยโคตรเปิ2นหัญ�งไม�ด#หัมดความร�กใคร�ในบ�ดาขุองท�าน.

จ้บ ราธชาดกท#0 ๕.

๖. กากชาดก ว�าด�วยกาว�ดน7)าด�วยปิาก-2 1 0 0 0 -11460 5 0 0 0

[๑๔๖] เออกHคางขุองเราเม50อยล่�าแล่�ว แล่ะปิากขุองเรากHซึ่"บซึ่#ด เราพาก�นเล่�ก เถือะ อย�าว�ดเล่ย เพราะมหัาสุม�ทรกHย�งเตHมอย"�ตามเด�ม.

จ้บ กากชาดกท#0 ๖.

๗. บ�ปิผู้ร�ตตชาดก เปิ2นท�กขุ(เพราะภรรยาไม�ได�ผู้�าย�อมดอกค7า-2 1 0 0 0 -11470 6 0 0 0

[๑๔๗] ความท�กขุ(เพราะถื"กเสุ#ยบหัล่าวน#)กHด# ความท�กขุ(ท#0ถื"กกาจ้�กเรากHด# กHไม�เปิ2นความท�กขุ(ขุองเรา ความท�กขุ(ท#0ว�าภรรยาขุองเราจ้ะไม�ได�น��งหั�มผู้�าย�อม ดอกค7าเท#0ยวเล่�นมหัรสุพในเด5อน ๑๒ น#) เปิ2นท�กขุ(ขุองเรา. จ้บ บ�ปิผู้ร�ตตชาดกท#0 ๗.

๘. สุ�คาล่ชาดก ว�าด�วยสุ�น�ขุเขุ�าอย"�ในท�องช�าง-2 1 0 0 0 -11480 5 0 0 0

[๑๔๘] เราจ้ะไม�เขุ�าไปิสุ"�ท�องช�างบ�อยๆ อ#กต�อไปิแล่�ว เพราะในเวล่าท#0เขุ�าไปิ

อย"�ในท�องช�าง เราถื"กภ�ยค�กคามแล่�ว.

จ้บ สุ�คาล่ชาดกท#0 ๘.

๙. เอกปิ*ณณชาดก ว�าด�วยต�นไม�ใบเด#ยว -2 1 0 0 0 -11490 5 0 0 0

[๑๔๙] ต�นไม�น#)ม#เพ#ยงใบเด#ยว จ้ากพ5)นสุ"งไม�เก�น ๔ น�)ว ย�งม#รสุเช�นก�บยาพ�ษต�นไม�น#)เต�บโตขุ/)นจ้�กขุมสุ�กเพ#ยงไหัน?

จ้บ เอกปิ*ณณชาดกท#0 ๙.

๑๐. สุ�ญช#วชาดก ว�าด�วยโทษท#0ยกย�องอสุ�ตบ�ร�ษ -2 1 0 0 0 -11500 28 0 0 0

[๑๕๐] ผู้"�ใดยกย�องอสุ�ตบ�ร�ษ แล่ะคบหัาอสุ�ตบ�ร�ษ อสุ�ตบ�ร�ษย�อมท7าผู้"�น�)นแหัล่ะใหั�เปิ2นอาหัาร เหัม5อนเสุ5อโคร�งท#0ตายแล่�ว สุ�ญช#วมาณพร�ายมนต(ใหั�กล่�บฟT) นขุ/)นมา ท7าสุ�ญช#วมาณพใหั�เปิ2นเหัย50อ ฉัะน�)น.

จ้บ สุ�ญช#วชาดกท#0 ๑๐.

จ้บ กก�ณฏกวรรคท#0 ๑๕. ----------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. โคธชาดก ๒. สุ�คาล่ชาดก๓. ว�โรจ้นชาดก๔. น�งค�ฏฐชาดก๕. ราธชาดก ๖. กากชาดก๗. บ�ปิผู้ร�ตตชาดก ๘. สุ�คาล่ชาดก ๙. เอกปิ*ณณชาดก๑๐. สุ�ญช#วชาดก. ----------------

รวมวรรคท#0ม#ในเอกกน�บาตน#) ค5อ ๑. อปิ*ณณกวรรค ๒. สุ#ล่วรรค๓. ก�ร�งควรรค๔. ก�ล่าวกวรรค ๕. อ�ตถืกามวรรค๖. อาสุ�งสุวรรค๗. อ�ตถื#วรรค๘. วร�ณวรรค๙. อปิาย�มหัวรรค๑๐. ล่�ตตวรรค ๑๑. ปิโรสุตวรรค๑๒. หั�งสุ�วรรค ๑๓. ก�สุนาฬิ�วรรค๑๔. อสุ�มปิทานวรรค๑๕. กก�ณฏกวรรค.

จ้บ เอกกน�บาตชาดก ----------------

ท�กน�บาตชาดก ๑. ท�ฬหัวรรค ๑. ราโชวาทชาดก ว�าด�วยว�ธ#ชนะ

-2 1 0 0 0 -11510 4 0 0 0

[๑๕๑] พระเจ้�าพ�ล่ล่�กราชทรงแขุHงต�อผู้"�ท#0แขุHง ทรงช7านะคนอ�อนด�วยความอ�อนทรงช7านะคนด#ด�วยความด# ทรงช7านะคนไม�ด#ด�วยความไม�ด# พระราชาพระองค(น#) เปิ2นเช�นน#) ด"กรนายสุารถื# ท�านจ้งหัล่#กทางถืวายพระราชาขุอง เราเถื�ด. -2 1 0 0 0 -11520 7 0 0 0

[๑๕๒] พระเจ้�าพาราณสุ#ทรงช7านะคนโกรธด�วยความไม�โกรธ ทรงช7านะคนไม�ด#ด�วยความด# ทรงช7านะคนตระหัน#0ด�วยการใหั� ทรงช7านะคนพ"ดเหัล่าะแหัล่ะด�วยค7าสุ�ตย( พระราชาพระองค(น#) เปิ2นเช�นน#) ด"กรนายสุารถื#ท�านจ้งหัล่#กทางถืวายพระราชาขุองเราเถื�ด.

จ้บ ราโชวาทชาดกท#0 ๑.

๒. สุ�คาล่ชาดก ว�าด�วยการท7าโดยไม�พ�จ้ารณา-2 1 0 0 0 -11530 3 0 0 0

[๑๕๓] การงานเหัล่�าน�)น ย�อมเผู้าบ�คคล่ผู้"�ม#การงานอ�นไม�ได�พ�จ้ารณาแล่�ว ร#บร�อนจ้ะท7าใหั�สุ7าเรHจ้ เหัม5อนก�บขุองร�อนท#0บ�คคล่ไม�พ�จ้ารณาก�อนแล่�ว ใสุ�เขุ�าไปิในปิาก ฉัะน�)น. -2 1 0 0 0 -11540 5 0 0 0

[๑๕๔] อน/0ง ราชสุ#หั(ได�แผู้ดสุ#หันาทท#0ภ"เขุาเง�น สุ�น�ขุจ้�)งจ้อกอย"�ในภ"เขุาเง�นได�ฟ*งราชสุ#หั(แผู้ดเสุ#ยงกHกล่�วตาย หัวาดกล่�ว หั�วใจ้แตกตาย.

จ้บ สุ�คาล่ชาดกท#0 ๒.

๓. สุ"กรชาดก ว�าด�วยหัม"ท�าราชสุ#หั(-2 1 0 0 0 -11550 2 0 0 0

[๑๕๕] ด"กรสุหัาย เรากHม# ๔ เท�า แม�ท�านกHม# ๔ เท�า จ้งกล่�บมาสุ"�ก�นก�อนเถื�ดสุหัาย ท�านกล่�วหัร5อ จ้/งหัน#ไปิ? -2 1 0 0 0 -11560 5 0 0 0

[๑๕๖] ด"กรหัม" ท�านเปิ2นสุ�ตว(สุกปิรก ม#ขุนเหัมHนเน�า ม#กล่�0นเหัมHนฟ� Rงไปิ ด"กรสุหัาย ถื�าท�านปิระสุงค(จ้ะสุ"�รบก�บเรา เรากHจ้ะใหั�ช�ยชนะแก�ท�าน.

จ้บ สุ"กรชาดกท#0 ๓.

๔. อ�รคชาดก ว�าด�วยง"ผู้"�ม#ค�ณธรรมสุ"ง-2 1 0 0 0 -11570 5 0 0 0

[๑๕๗] ในท#0น#) พระยานาคปิระเสุร�ฐกว�าง"ท�)งหัล่าย พระยานาคต�องการจ้ะพ�นไปิจ้ากสุ7าน�กขุองขุ�าพเจ้�าแปิล่งเพศเปิ2นด�จ้ท�อนแก�วมณ# เขุ�าไปิอย"�ภายในผู้�าเปิล่5อกไม�น#) ขุ�าพเจ้�าเคารพย7าเกรงเพศขุองพระค�ณเจ้�า ซึ่/0งเปิ2นเพศ ปิระเสุร�ฐน�ก แม�จ้ะหั�วกHไม�อาจ้จ้ะจ้�บนาค ซึ่/0งเขุ�าไปิอย"�ภายในผู้�าเปิล่5อกไม�น�)นออกมาก�นได�.-2 1 0 0 0 -11580 7 0 0 0

[๑๕๘] ท�านน�)น เคารพย7าเกรงผู้"�ม#เพศปิระเสุร�ฐ แม�จ้ะหั�วกHไม�อาจ้จ้ะจ้�บนาคซึ่/0งเขุ�าไปิอย"�ภายในผู้�าเปิล่5อกไม�น�)นออกมาก�นได� ขุอท�านน�)น จ้งเปิ2นผู้"�อ�น พรหัมค��มครอง ด7ารงช#พอย"�สุ�)นกาล่นานเถื�ด อน/0ง ขุอภ�กษาหัารอ�นเปิ2นท�พย(จ้งปิรากฏแก�ท�านเถื�ด.

จ้บ อ�รคชาดกท#0 ๓.

๕. ภ�คคชาดก ว�าด�วยอาย�-2 1 0 0 0 -11590 2 0 0 0

[๑๕๙] ขุ�าแต�ท�านบ�ดา ขุอท�านจ้งเปิ2นอย"� ๑๒๐ ปิN ขุอปิNศาจ้จ้งอย�าก�นฉั�นเล่ย ท�านจ้งเปิ2นอย"� ๑๒๐ ปิN เถื�ด. -2 1 0 0 0 -11600 5 0 0 0

[๑๖๐] แม�ท�านกHจ้งเปิ2นอย"� ๑๒๐ ปิN พวกปิNศาจ้จ้งก�นยาพ�ษ ท�านจ้งเปิ2นอย"�๑๒๐ ปิN. จ้บ ภ�คคชาดกท#0 ๕.

๖. อล่#นจ้�ตตชาดก ว�าด�วยก�ล่ยาณม�ตร -2 1 0 0 0 -11610 2 0 0 0

[๑๖๑] เสุนาหัม"�ใหัญ�อาศ�ยเจ้�าอล่#นจ้�ต ม#ใจ้ร50นเร�ง ได�จ้�บเปิ2นพระเจ้�าโกศล่ ผู้"�ไม�ทรงอ�0มพระท�ยด�วยราชสุมบ�ต�ขุองพระองค( ฉั�นใด.-2 1 0 0 0 -11620 6 0 0 0

[๑๖๒] ภ�กษ�ผู้"�สุมบ"รณ(ด�วยก�ล่ยาณม�ตรเปิ2นท#0พ/0งอาศ�ย ปิรารภความเพ#ยร เจ้ร�ญ ก�ศล่ธรรม เพ50อบรรล่�น�พพานอ�นเกษมจ้ากโยคะ พ/งบรรล่�ธรรมเปิ2นท#0สุ�)น ไปิแหั�งสุ�งโยชน(ท�)งปิวงโดยล่7าด�บ กHฉั�นน�)น.

จ้บ อล่#นจ้�ตตชาดกท#0 ๖.

๗. ค�ณชาดก ว�าด�วยม�ตรธรรม-2 1 0 0 0 -11630 3 0 0 0

[๑๖๓] ผู้"�เปิ2นใหัญ�ย�อมขุ�บไล่�ผู้"�น�อยได�ตามความต�องการขุองตน น#0เปิ2นธรรมดา

ขุองผู้"�ม#ก7าล่�ง นางมฤค#ผู้"�ม#ฟ*นคมแหัล่มขุองท�าน ได�ค�กคามบ�ตรแล่ะภรรยาขุองเรา ขุอท�านจ้งทราบเถื�ด ภ�ยเก�ดแต�ท#0พ/0งแล่�ว.-2 1 0 0 0 -11640 7 0 0 0

[๑๖๔] ถื�าผู้"�ใด เปิ2นม�ตรแม�จ้ะม#ก7าล่�งน�อย แต�ต�)งอย"�ในม�ตรธรรม ผู้"�น�)นช50อว�าเปิ2นญาต� เปิ2นเผู้�าพ�นธ�( เปิ2นม�ตร แล่ะเปิ2นสุหัายขุองเรา แน�ะนางมฤค#ท�านอย�าด"หัม�0นสุหัายขุองเราอ#กนะ เพราะว�า สุ�น�ขุจ้�)งจ้อกต�วน#)ใหั�ช#ว�ต เราไว�. จ้บ ค�ณชาดกท#0 ๗.

๘. สุ�หัน�ชาดก ว�าด�วยการเปิร#ยบเท#ยบม�า ๒ ม�า -2 1 0 0 0 -11650 3 0 0 0

[๑๖๕] การท#0ม�าโกงสุ�หัน�กระท7าความร�กก�บม�าโสุณะน#) ย�อมม#ด�วยปิกต�ท#0ไม� เสุมอก�นกHหัาม�ได� ม�าโสุณะ เปิ2นเช�นใด แม�ม�าสุ�หัน�กHเปิ2นเช�นน�)น ม�าโสุณะม#ความปิระพฤต�เช�นใด ม�าสุ�หัน�กHม#ความปิระพฤต�เช�นน�)น. -2 1 0 0 0 -11660 6 0 0 0

[๑๖๖] ม�าท�)งสุองน�)น ย�อมเสุมอก�นด�วยการว�0งไปิด�วยความคะนอง แล่ะ ด�วยก�ดเช5อกท#0ล่�ามอย"�เปิ2นน�จ้ ความช�0วย�อมสุมก�บความช�0ว ความไม�ด# ย�อมสุมก�บความไม�ด#. จ้บ สุ�หัน�ชาดกท#0 ๘.

๙. โมรชาดก ว�าด�วยนกย"งเจ้ร�ญพระปิร�ตต(-2 1 0 0 0 -11670 10 0 0 0

[๑๖๗] พระอาท�ตย(น#) เปิ2นดวงตาขุองโล่ก เปิ2นเจ้�าแหั�งแสุงสุว�างอย�างเอกก7าล่�งอ�ท�ยขุ/)นมาทอแสุงอร�ามสุว�างไปิท�0วปิฐพ# เพราะเหัต�น�)น ขุ�าพเจ้�าขุอ นอบน�อมพระอาท�ตย(น�)น ซึ่/0งทอแสุงอร�ามสุว�างไปิท�0วปิฐพ# ขุ�าพเจ้�าอ�น ท�านช�วยค��มก�นแล่�วในว�นน#) พ/งอย"�เปิ2นสุ�ขุตล่อดว�น พราหัมณ(เหัล่�าใดผู้"�ถื/งฝั*0 งแหั�งเวทในธรรมท�)งปิวง ขุอพรามหัณ(เหัล่�าน�)นจ้งร�บความนอบ น�อมขุองขุ�าพเจ้�า แล่ะขุอจ้งค��มครองขุ�าพเจ้�าด�วย ขุ�าพเจ้�าขุอนอบน�อม แด�พระพ�ทธเจ้�าท�)งหัล่าย ขุ�าพเจ้�าขุอนอบน�อมแด�พระโพธ�ญาณ ขุ�าพเจ้�าขุอนอบน�อมแด�ท�านผู้"�หัล่�ดพ�นแล่�ว ขุ�าพเจ้�าขุอนอบน�อมแด�ว�ม�ตต�ธรรมขุองท�านผู้"�หัล่�ดพ�นแล่�ว นกย"งน�)น เจ้ร�ญพระปิร�ตต(น#)แล่�วจ้/งเท#0ยวไปิแสุวงหัาอาหัาร. -2 1 0 0 0 -11680 12 0 0 0

[๑๖๘] พระอาท�ตย(น#) เปิ2นดวงตาขุองโล่ก เปิ2นเจ้�าแหั�งแสุงสุว�างอย�างเอกสุ�องแสุงสุว�างไปิท�0วปิฐพ#แล่�วอ�สุดงคตไปิ เพราะเหัต�น�)น ขุ�าพเจ้�าขุอ

นอบน�อมพระอาท�ตย(น�)น ซึ่/0งสุ�องสุว�างไปิท�0วปิฐพ# ขุ�าพเจ้�าอ�นท�านช�วยค��มครองแล่�วในว�นน#) พ/งอย"�เปิ2นสุ�ขุตล่อดค5น พราหัมณ(เหัล่�าใด ผู้"�ถื/งฝั*0 งแหั�งเวทในธรรมท�)งปิวง ขุอพราหัมณ(เหัล่�าน�)น จ้งร�บความนอบน�อมขุองขุ�าพเจ้�า แล่ะขุอจ้งค��มครองขุ�าพเจ้�าด�วย ขุ�าพเจ้�าขุอนอบน�อมแด�พระพ�ทธเจ้�าท�)งหัล่าย ขุ�าพเจ้�าขุอนอบน�อมแด�พระโพธ�ญาณ ขุ�าพเจ้�าขุอ นอบน�อมแด�ท�านผู้"�หัล่�ดพ�นแล่�ว ขุ�าพเจ้�าขุอนอบน�อมแด�ว�ม�ตต�ธรรมขุอง ท�านผู้"�หัล่�ดพ�นแล่�ว นกย"งน�)นเจ้ร�ญพระปิร�ตต(น#)แล่�วจ้/งสุ7าเรHจ้การอย"�. จ้บ โมรชาดกท#0 ๙.

๑๐. ว�น#ล่กชาดก ว�าด�วยการเล่5อกท7าเล่ผู้�ด-2 1 0 0 0 -11690 2 0 0 0

[๑๖๙] หังสุ( ๒ ต�ว พาเราผู้"�ช50อว�าว�น#ล่กะไปิ ฉั�นใด ม�าอาชาไนยกHพาพระเจ้�า ว�เทหัราชผู้"�ครองเม5องม�ถื�ล่าใหั�เสุดHจ้ไปิ ฉั�นน�)นเหัม5อนก�น.-2 1 0 0 0 -11700 16 0 0 0

[๑๗๐] แน�ะเจ้�าว�น#ล่กะ เจ้�ามาคบ มาเสุพ ภ"เขุาอ�นม�ใช�ภ"ม�ภาคท7าเล่ขุองเจ้�าเจ้�าจ้งไปิเสุพอาศ�ยสุถืานท#0ใกล่�บ�านเถื�ด น�0นเปิ2นท#0อย"�อาศ�ยขุองเจ้�าแล่ะ มารดาขุองเจ้�า. จ้บ ว�น#ล่กชาดกท#0 ๑๐.

จ้บ ท�ฬหัวรรคท#0 ๑. ----------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#)๑. ราโชวาทชาดก ๒. สุ�คาล่ชาดก ๓. สุ"กรชาดก๔. อ�รคชาดก ๕. ภ�คคชาดก๖. อล่#นจ้�ตตชาดก ๗. ค�ณชาดก๘. สุ�หัน�ชาดก๙. โมรชาดก ๑๐. ว�น#ล่กชาดก. ----------------

๒. สุ�นถืวรรค ๑. อ�นทสุมานโคตตชาดก ว�าด�วยการสุมาคมก�บสุ�ตบ�ร�ษ-2 1 0 0 0 -11710 4 0 0 0

[๑๗๑] บ�คคล่ไม�พ/งท7าความสุน�ทสุนมก�บบ�ร�ษช�0วช�า ท�านผู้"�เปิ2นอร�ยะ ร" �ปิระโยชน(อย"� ไม�พ/งท7าความสุน�ทสุนมก�บอนารยชน เพราะอนารยชนน�)น แม�อย"� ร�วมก�นเปิ2นเวล่านาน กHย�อมท7าบาปิกรรม ด�จ้ช�างผู้"�ท7าล่ายล่�างดาบสุช50ออ�นทสุมานโคตร ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -11720 6 0 0 0

[๑๗๒] บ�คคล่พ/งร" �บ�คคล่ใดว�า ผู้"�น#)เช�นเด#ยวก�บเรา โดยศ#ล่ ปิ*ญญา แล่ะสุ�ตะพ/งท7าไมตร#ก�บบ�คคล่น�)นน�0นแล่ เพราะการสุมาคมก�บสุ�ตบ�ร�ษน7ามาซึ่/0ง ความสุ�ขุแท�. จ้บ อ�นทสุมานโคตตชาดกท#0 ๑.

๒. สุ�นถืวชาดก ว�าด�วยความสุน�ทสุนม -2 1 0 0 0 -11730 3 0 0 0

[๑๗๓] สุ�0งอ50นท#0จ้ะช�0วช�าย�0งขุ/)นไปิกว�าความสุน�ทสุนมเปิ2นไม�ม# ความสุน�ทสุนม ก�บบ�ร�ษเล่วทราม เปิ2นความช�0วช�า เพราะไฟน#)เราใหั�อ�0มหัน7าแล่�วด�วย สุ�ปิปิแล่ะขุ�าวปิายาสุ ย�งไหัม�บรรณศาล่าท#0เราท7าได�ยากใหั�พ�นาศ. -2 1 0 0 0 -11740 6 0 0 0

[๑๗๔] สุ�0งอ50นท#0จ้ะปิระเสุร�ฐย�0งไปิกว�าความสุน�ทสุนมเปิ2นไม�ม# ความสุน�ทสุนม ก�บสุ�ตบ�ร�ษ เปิ2นความปิระเสุร�ฐ สุามามฤค#เล่#ยปิากราชสุ#หั( เสุ5อโคร�ง แล่ะเสุ5อเหัล่5องได� กHเพราะความร�กใคร�สุน�ทสุนมก�น.

จ้บ สุ�นถืวชาดกท#0 ๒.

๓. สุ�สุ#มชาดก ว�าด�วยพระเจ้�าสุ�สุ#มะ -2 1 0 0 0 -11750 4 0 0 0

[๑๗๕] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�ทรงพระนามว�าสุ�สุ#มะ ช�างปิระมาณ ๑๐๐ เช5อกเศษน#) ปิระด�บด�วยขุ�ายทอง เปิ2นขุองพระองค( พระองค(ทรงระล่/กถื/งการกระท7า แหั�งพระบ�ดา แล่ะพระอ�ยยกาขุองพระองค(อย"�เน5องๆ ตร�สุว�า เราจ้ะใหั� ช�างเหัล่�าน�)นแก�พราหัมณ(เหัล่�าอ50น ด�งน#) เปิ2นความจ้ร�งหัร5อ พระเจ้�าขุ�า?-2 1 0 0 0 -11760 7 0 0 0

[๑๗๖] ด"กรพ�อมาณพ ช�างปิระมาณ ๑๐๐ เช5อกเศษน#)ปิระด�บด�วยขุ�ายทอง ซึ่/0งเปิ2นขุองเรา เราระล่/กถื/งการกระท7าแหั�งพระบ�ดา แล่ะพระอ�ยยกาอย"�เน5องๆ พ"ดว�า เราจ้ะใหั�ช�างเหัล่�าน�)นแก�พราหัมณ(เหัล่�าอ50น ด�งน#) เปิ2น ความจ้ร�ง.

จ้บ สุ�สุ#มชาดกท#0 ๓.

๔. ค�ชฌิชาดก ว�าด�วยสุายตาแร�ง-2 1 0 0 0 -11770 2 0 0 0

[๑๗๗] เออกH (เขุากล่�าวก�นว�า) แร�งย�อมเหัHนซึ่ากศพท�)งหัล่ายได�ถื/งร�อยโยชน( เหัต�ไร ท�านมาถื/งขุ�ายแล่ะบ�วงจ้/งไม�ร" �เล่�า?-2 1 0 0 0 -11780 5 0 0 0

[๑๗๘] ความเสุ50อมจ้ะม#ในเวล่าใด สุ�ตว(ใกล่�จ้ะสุ�)นช#ว�ตในเวล่าใด ในเวล่าน�)นถื/งจ้ะมาใกล่�ขุ�าย แล่ะบ�วงกHร" �ไม�ได� ฯ จ้บ ค�ชฌิชาดกท#0 ๔.

๕. นก�ล่ชาดก ว�าด�วยอย�าวางใจ้ม�ตร -2 1 0 0 0 -11790 2 0 0 0

[๑๗๙] ด"กรพ�งพอน ท�านได�ท7าม�ตรภาพก�บง"ผู้"�เปิ2นศ�ตร"แล่�ว ไฉันจ้/งย�งนอน แยกเขุ#)ยวอย"�อ#กเล่�า ภ�ยท#0ไหันจ้ะมาถื/งแก�ท�านอ#ก?-2 1 0 0 0 -11800 5 0 0 0

[๑๘๐] บ�คคล่พ/งระแวงในศ�ตร"ไว� แม�ในม�ตรกHไม�ควรวางใจ้ ภ�ยเก�ดขุ/)นแล่�วจ้ากม�ตร ย�อมต�ดม"ล่รากท�)งหัล่ายเสุ#ย.

จ้บ นก�ล่ชาดกท#0 ๕.

๖. อ�ปิสุาฬหักชาดก ว�าด�วยค�ณธรรมท#0ไม�ตายไปิจ้ากโล่ก -2 1 0 0 0 -11810 3 0 0 0

[๑๘๑] พราหัมณ(ช50อว�าอ�ปิสุาฬหักท�)งหัล่าย ถื"กญาต�ท�)งหัล่ายเผู้าเสุ#ยในปิระเทศน#)ปิระมาณหัม50นสุ#0พ�นชาต�แล่�ว สุถืานท#0อ�นใครๆ ไม�เคยตายแล่�ว ย�อม ไม�ม#ในโล่ก. -2 1 0 0 0 -11820 5 0 0 0

[๑๘๒] สุ�จ้จ้ะ ๑ ธรรม ๑ อหั�งสุา ๑ สุ�ญญมะ ๑ ทมะ ๑ ม#อย"�ในบ�คคล่ใดพระอร�ยะท�)งหัล่ายย�อมคบหัาบ�คคล่น�)น ค�ณชาต�น#)แล่ช50อว�า ไม�ตายในโล่ก.

จ้บ อ�ปิสุาฬหักชาดกท#0 ๖.

๗. สุม�ทธ�ชาดก ว�าด�วยการไม�ร" �เวล่าตาย-2 1 0 0 0 -11830 4 0 0 0

[๑๘๓] ด"กรภ�กษ� ท�านย�งไม�ท�นได�บร�โภคกามเล่ย มาเท#0ยวภ�กษาเสุ#ย ท�าน จ้ะบร�โภคกามเสุ#ยก�อนแล่�วจ้/งเท#0ยวภ�กษาไม�ด#หัร5อ ด"กรภ�กษ� ท�านจ้ง บร�โภคกามเสุ#ยก�อนแล่�วจ้/งเท#0ยวภ�กษาเถื�ด เวล่าบร�โภคกามอย�าล่�วงเล่ยท�านไปิเสุ#ยเล่ย.-2 1 0 0 0 -11840 6 0 0 0

[๑๘๔] เราร" �เวล่าตายไม�ได�โดยแท� เวล่าตายย�งปิกปิดอย"� หัาปิรากฏไม� เพราะเหัต�น�)น เราจ้/งไม�บร�โภคกามแล่�วเท#0ยวภ�กษา เวล่ากระท7าสุมณธรรมอย�า ล่�วงเล่ยเราไปิเสุ#ย.

จ้บ สุม�ทธ�ชาดกท#0 ๗.

๘. สุก�ณ�คฆ�ชาดก ว�าด�วยเหัย#0ยวนกเขุา-2 1 0 0 0 -11850 2 0 0 0

[๑๘๕] เหัย#0ยวนกเขุาบ�นโผู้ล่งด�วยก7าล่�ง หัมายใจ้ว�า จ้ะเฉั#0ยวเอานกม"ล่ไถื ซึ่/0งจ้�บอย"�ท#0ชายดงเพ50อหัาเหัย50อ โดยฉั�บพล่�น เพราะเหัต�น�)น จ้/งถื/งความตาย.-2 1 0 0 0 -11860 5 0 0 0

[๑๘๖] เราน�)น เปิ2นผู้"�สุมบ"รณ(ด�วยอ�บาย ย�นด#แล่�วในโคจ้รอ�นเน50องมาแต�บ�ดาเหัHนอย"�ซึ่/0งปิระโยชน(ขุองตน จ้/งหัล่#กพ�นไปิจ้ากศ�ตร" ย�อมเบ�กบานใจ้.

จ้บ สุก�ณ�คฆ�ชาดกท#0 ๘.

๙. อรกชาดก ว�าด�วยการแผู้�เมตตา -2 1 0 0 0 -11870 2 0 0 0

[๑๘๗] ผู้"�ใดแล่ ย�อมอน�เคราะหั(สุ�ตว(โล่กท�)งปิวง ด�วยจ้�ตเมตตาหัาปิระมาณม�ได� ท�)งเบ5)องบน เบ5)องต70า แล่ะเบ5)องขุวาง โดยปิระการท�)งปิวง.-2 1 0 0 0 -11880 5 0 0 0

[๑๘๘] จ้�ตเก5)อก"ล่หัาปิระมาณม�ได� เปิ2นจ้�ตบร�บ"รณ(อ�น ผู้"�น�)นอบรมด#แล่�ว กรรมใด ท#0เขุาท7าแล่�วพอปิระมาณ กรรมน�)น จ้�กไม�เหัล่5ออย"�ในจ้�ตน�)น.

จ้บ อรกชาดกท#0 ๙.

๑๐. กก�ณฏกชาดก ว�าด�วยก�)งก�าได�ทร�พย( -2 1 0 0 0 -11890 2 0 0 0

[๑๘๙] ก�)งก�าบนปิล่ายเสุาระเน#ยดน#) ย�อมไม�อ�อนน�อมเหัม5อนเม50อว�นก�อน ด"กรมโหัสุถื ท�านจ้งร" �ว�า ก�)งก�ากระด�างเพราะเหัต�ไร? -2 1 0 0 0 -11900 15 0 0 0

[๑๙๐] ก�)งก�าม�นได�ทร�พย(ก/0งมาสุกซึ่/0งม�นไม�เคยได� จ้/งได�ด"หัม�0นพระเจ้�าว�เทหัราช ผู้"�ครองเม5องม�ถื�ล่า. จ้บ กก�ณฏกชาดกท#0 ๑๐.

จ้บ สุ�นถืวรรคท#0 ๒. ----------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. อ�นทสุมานโคตตชาดก๒. สุ�นถืวชาดก ๓. สุ�สุ#มชาดก๔. ค�ชฌิชาดก ๕. นก�ล่ชาดก๖. อ�ปิสุาฬหักชาดก ๗. สุม�ทธ�ชาดก ๘. สุก�ณ�คฆ�ชาดก

๙. อรกชาดก ๑๐. กก�ณฏกชาดก ---------------

๓. ก�ล่ยาณธรรมวรรค ๑. ก�ล่ยาณธรรมชาดก ผู้"�ม#ก�ล่ยาณธรรม-2 1 0 0 0 -11910 3 0 0 0

[๑๙๑] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�เปิ2นจ้อมแหั�งชน กาล่ใด บ�คคล่ได�ธรรมสุมยาในโล่กว�าผู้"�ม#ก�ล่ยาณธรรม กาล่น�)น นรชนผู้"�ม#ปิ*ญญา ไม�พ/งท7าตนใหั�เสุ50อมจ้าก สุมยาน�)นเสุ#ย สุ�ตบ�ร�ษท�)งหัล่ายย�อมถื5อไว�ซึ่/0งธ�ระด�วยหั�ร�แล่ะโอตต�ปิปิะ.-2 1 0 0 0 -11920 7 0 0 0

[๑๙๒] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�เปิ2นจ้อมแหั�งชน สุมยาว�า ผู้"�ม#ก�ล่ยาณธรรมในโล่กน#) มาถื/งขุ�าพระพ�ทธเจ้�าแล่�วในว�นน#) ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าพ�จ้ารณาเหัHนสุมยาอ�นน�)น จ้/งได�บวชเสุ#ยในคราวน#) ความพอใจ้ในการบร�โภคกามในโล่กน#)ม�ได�ม#แก�ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าเล่ย.

จ้บ ก�ล่ยาณธรรมชาดกท#0 ๑.

๒. ท�ททรชาดก ราชสุ#หั(ก�บสุ�น�ขุจ้�)งจ้อก-2 1 0 0 0 -11930 3 0 0 0

[๑๙๓] ขุ�าแต�ค�ณพ�อผู้"�ครอบง7ามฤคชาต�ท�)งหัล่าย ใครหันอม#เสุ#ยงใหัญ�โตจ้ร�งย�อมท7าท�ททรบรรพตใหั�บรรล่5อสุน�0นย�0งน�ก ราชสุ#หั(ท�)งหัล่าย ย�อมไม�อาจ้บ�นล่5อโต�ตอบม�นได� น�0นเร#ยกว�า สุ�ตว(อะไร?-2 1 0 0 0 -11940 5 0 0 0

[๑๙๔] ล่"กเอUย น�0นค5อสุ�น�ขุจ้�)งจ้อก เปิ2นสุ�ตว(เล่วทรามต70าช�ากว�ามฤคชาต�ท�)งหัล่าย ม�นหัอนอย"� ราชสุ#หั(ท�)งหัล่ายร�งเก#ยจ้ชาต�ขุองม�น จ้/งได�พาก�นน�0งเฉัยเสุ#ย.

จ้บ ท�ททรชาดกท#0 ๒.

๓. ม�กกฏชาดก ว�าด�วยล่�ง-2 1 0 0 0 -11950 2 0 0 0

[๑๙๕] ค�ณพ�อคร�บ มาณพน�0นมาย5นพ�งต�นตาล่อย"� อน/0ง เร5อนขุองเราน#)กHม#อย"� ถื�ากระไร เราจ้ะใหั�เร5อนแก�มาณพน�)น. -2 1 0 0 0 -11960 5 0 0 0

[๑๙๖] ล่"กเอUย เจ้�าอย�าเร#ยกม�นมาเล่ย ม�นเขุ�ามาแล่�ว จ้ะพ/งปิระท�ษร�ายเร5อนขุองเรา หัน�าขุองพราหัมณ(ผู้"�ม#ศ#ล่บร�สุ�ทธ�V หัาเปิ2นเช�นน#)ไม�. จ้บ ม�กกฏชาดกท#0 ๓.

๔. ท�พภ�ยม�กกฏชาดก ว�าด�วยการคบคนช�0ว-2 1 0 0 0 -11970 3 0 0 0

[๑๙๗] เราได�ใหั�น7)าเปิ2นอ�นมากแก�เจ้�า ผู้"�ถื"กความร�อนแผู้ดเผู้า หั�วกระหัายอย"�บ�ดน#) เจ้�าได�ด50มน7)าแล่�ว ย�งหัล่อกล่�อเปิล่�งเสุ#ยงว�า ก�ก� อย"�ได� การคบหัาก�บคนช�0ว ไม�ปิระเสุร�ฐเล่ย.-2 1 0 0 0 -11980 6 0 0 0

[๑๙๘] ท�านได�ย�น หัร5อได�เหัHนมาบ�างหัร5อว�า ล่�งต�วไหันช50อว�า เปิ2นสุ�ตว(ม#ศ#ล่เราจ้ะถื�ายอ�จ้จ้าระรดศ#รษะท�านเด#Wยวน#)แล่�วจ้/งจ้ะไปิ น#0เปิ2นธรรมดาขุองพวกเรา. จ้บ ท�พภ�ยม�กกฏชาดกท#0 ๔.

๕. อาท�จ้จ้�ปิ*ฏฐานชาดก ว�าด�วยล่�งไหัว�พระอาท�ตย( -2 1 0 0 0 -11990 2 0 0 0

[๑๙๙] ได�ย�นว�า ในบรรดาสุ�ตว(ท�)งปิวง สุ�ตว(ผู้"�ต�)งม�0นอย"�ในศ#ล่ม#อย"� ท�านจ้งด"ล่�งผู้"�ล่ามก ย5นไหัว�พระอาท�ตย(อย"�เถื�ด.-2 1 0 0 0 -12000 5 0 0 0

[๒๐๐] ท�านท�)งหัล่าย ไม�ร" �จ้�กปิกต�ขุองม�น เพราะเหัต�ไม�ร" �จ้/งได�พาก�นสุรรเสุร�ญล่�งต�วน#)ม�นเผู้าโรงไฟเสุ#ย แล่ะท�บต�อยคณโฑุน7)าเสุ#ยสุองใบ.

จ้บ อาท�จ้จ้�ปิ*ฏฐานชาดกท#0 ๕.

๖. กฬายม�ฏฐ�ชาดก ว�าด�วยโล่ภมาก-2 1 0 0 0 -12010 3 0 0 0

[๒๐๑] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�เปิ2นจ้อมแหั�งชน ล่�งผู้"�เท#0ยวหัาอาหัารตามก�0งไม�น#) โง� เขุล่าย�0งน�ก ปิ*ญญาขุองม�นกHไม�ม# ม�นสุาดถื�0วท�)งก7าเสุ#ยหัมดสุ�)น แล่�ว เท#0ยวค�นหัาถื�0วเมล่Hดเด#ยวท#0ตกล่งย�งพ5)นด�น. -2 1 0 0 0 -12020 5 0 0 0

[๒๐๒] ขุ�าแต�พระราชา พวกเรากHด# ชนเหัล่�าอ50นท#0โล่ภจ้�ดกHด# จ้ะต�องล่ะท�)งขุองมากเพราะขุองน�อย เปิร#ยบเหัม5อนวานรเสุ50อมจ้ากถื�0วท�)งหัมด เพราะ ถื�0วเมล่Hดเด#ยว ฉัะน�)น.

๗. ต�นท�กชาดก ว�าด�วยอ�บาย-2 1 0 0 0 -12030 2 0 0 0

[๒๐๓] มน�ษย(ท�)งหัล่ายม#ม5อถื5อแล่�งธน" ถื5อดาบอ�นคมแล่�ว พาก�นมาแวดล่�อมพวกเราไว�โดยรอบ ด�วยอ�บายอย�างไร พวกเราจ้/งจ้ะรอดพ�นไปิได�. -2 1 0 0 0 -12040 6 0 0 0

[๒๐๔] ปิระโยชน(อย�างใดอย�างหัน/0ง จ้ะพ/งเก�ดม#แก�มน�ษย(ท�)งหัล่ายผู้"�ม#ก�จ้มากเปิ2นแน� ย�งม#เวล่าพอท#0จ้ะเกHบเอาผู้ล่ไม�มาก�นได� ท�านท�)งหัล่าย จ้งพาก�นก�นผู้ล่มะพล่�บเถื�ด.

จ้บ ต�นท�กชาดกท#0 ๗.

๘. ก�จ้ฉัปิชาดก ว�าด�วยเต�า-2 1 0 0 0 -12050 3 0 0 0

[๒๐๕] เราเก�ดท#0น#0 เต�บโตท#0น#0 เพราะเหัต�น#) เราจ้/งได�อาศ�ยอย"�ท#0เปิTอกตมเปิTอกตมกล่�บท�บถืมเราใหั�ท�รพล่ ด"กรท�านภ�คควะ เพราะเหัต�น�)น ขุ�าพเจ้�าจ้ะขุอกล่�าวกะท�าน ขุอท�านจ้งฟ*งค7าขุองขุ�าพเจ้�าเถื�ด. -2 1 0 0 0 -12060 6 0 0 0

[๒๐๖] บ�คคล่ได�ร�บความสุ�ขุในท#0ใด จ้ะเปิ2นในบ�าน หัร5อในปิMากHตาม ท#0น�)นเปิ2นท#0เก�ด เปิ2นท#0เต�บโตขุองบ�ร�ษผู้"�ร" �จ้�กเหัต�ผู้ล่ บ�คคล่พ/งเปิ2นอย"�ได�ในท#0ใดกHพ/งไปิท#0น�)น ไม�พ/งใหั�ท#0อย"�ฆ�าตนเสุ#ย.

จ้บ ก�จ้ฉัปิชาดกท#0 ๘.

๙. สุตธรรมชาดก ว�าด�วยสุตธรรมมาณพ-2 1 0 0 0 -12070 3 0 0 0

[๒๐๗] อาหัารท#0เราบร�โภค น�อยด�วย เปิ2นเดนด�วย อน/0ง เขุาใหั�แก�เราโดยยากเยHนเตHมท# เราเปิ2นชาต�พราหัมณ(บร�สุ�ทธ�V เพราะเหัต�น�)น อาหัารท#0เราบร�โภคเขุ�าไปิแล่�วจ้/งกล่�บออกมาอ#ก.-2 1 0 0 0 -12080 5 0 0 0

[๒๐๘] ภ�กษ�ใด ล่ะท�)งธรรมเสุ#ย หัาเล่#)ยงช#พโดยไม�ชอบธรรม ภ�กษ�น�)น กHย�อมไม�เพล่�นด�วยล่าภ แม�ท#0ได�มาแล่�ว เปิร#ยบเหัม5อนสุตธรรมมาณพ ฉัะน�)น.

จ้บ สุตธรรมชาดกท#0 ๙.

๑๐. ท�ทททชาดก ว�าด�วยคต�ขุองคนด#คนช�0ว-2 1 0 0 0 -12090 2 0 0 0

[๒๐๙] เม50อสุ�ตบ�ร�ษท�)งหัล่าย ใหั�สุ�0งขุองท#0ใหั�ยาก ท7ากรรมท#0ท7าได�ยาก อสุ�ตบ�ร�ษ ท�)งหัล่าย ย�อมท7าตามไม�ได� ธรรมขุองสุ�ตบ�ร�ษร" �ได�ยาก. -2 1 0 0 0 -1

2100 15 0 0 0

[๒๑๐] เพราะเหัต�น�)น คต�จ้ากโล่กน#)ขุองสุ�ตบ�ร�ษแล่ะอสุ�ตบ�ร�ษจ้/งต�างก�น อสุ�ตบ�ร�ษย�อมไปิสุ"�นรก สุ�ตบ�ร�ษย�อมม#สุวรรค(เปิ2นท#0ไปิ ณ เบ5)องหัน�า. จ้บ ท�ทททชาดกท#0 ๑๐.

จ้บ ก�ล่ยาณธรรมวรรคท#0 ๓. ----------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. ก�ล่ยาณธรรมชาดก๒. ท�ททรชาดก๓. ม�กกฏชาดก๔. ท�พภ�ยม�กกฏชาดก๕. อาท�จ้จ้�ปิ*ฏฐานชาดก๖. กฬายม�ฏฐ�ชาดก๗. ต�นท�กชาดก๘. ก�จ้ฉัปิชาดก๙. สุตธรรมชาดก๑๐. ท�ทททชาดก. ----------------

๔. อสุท�สุวรรค ๑. อสุท�สุชาดก ว�าด�วยอสุท�สุก�มาร -2 1 0 0 0 -12110 2 0 0 0

[๒๑๑] เจ้�าชายพระนามว�าอสุท�สุก�มาร เปิ2นน�กธน" ม#ก7าล่�งมาก ย�งธน"ใหั�ไปิตกในท#0ไกล่ๆ ได� ย�งไม�ค�อยพล่าด สุามารถืท7าล่ายขุองกองใหัญ�ๆ ได�.-2 1 0 0 0 -12120 5 0 0 0

[๒๑๒] พระองค(ทรงท7าการรบใหั�ขุ�าศ/กท�)งปิวงหัน#ไปิ แต�ม�ได�เบ#ยดเบ#ยนใครๆ เล่ย ทรงท7าพระกน�ฏฐภาดาใหั�ม#ความสุว�สุด#แล่�ว กHเขุ�าถื/งความสุ7ารวม.

จ้บ อสุท�สุชาดกท#0 ๑.

๒. สุ�งคามาวจ้รชาดก ว�าด�วยช�างเขุ�าสุงคราม -2 1 0 0 0 -12130 2 0 0 0

[๒๑๓] ด"กรก�ญชร ท�านปิรากฏว�า เปิ2นผู้"�เคยเขุ�าสุ"�สุงคราม ม#ความแกล่�วกล่�าม#ก7าล่�งมาก เขุ�ามาใกล่�เขุ50อนปิระต"แล่�ว เหัต�ไรจ้/งถือยกล่�บเสุ#ยเล่�า?-2 1 0 0 0 -12140 5 0 0 0

[๒๑๔] ด"กรก�ญชร ท�านจ้งหั�กล่�างล่�0มกล่อน ถือนเสุาระเน#ยด แล่ะท7าล่ายเขุ50อนท�)งหัล่ายแล่�ว เขุ�าปิระต"ใหั�ได�โดยเรHวเถื�ด.

จ้บ สุ�งคามาวจ้รชาดกท#0 ๒.

๓. วาโล่ทกชาดก ว�าด�วยน7)าหัาง -2 1 0 0 0 -12150 3 0 0 0

[๒๑๕] (พระราชาตร�สุถืามว�า) ความเมาย�อมเก�ดแก�ล่าท�)งหัล่ายเพราะด50มก�นน7)าหัาง ม#รสุน�อย เปิ2นน7)าเล่ว แต�ความเมาย�อมไม�เก�ดแก�ม�าสุ�นธพ เพราะด50มก�นน7)าม#รสุอร�อย ปิระณ#ต.-2 1 0 0 0 -12160 7 0 0 0

[๒๑๖] (พระโพธ�สุ�ตว(กราบท"ล่ว�า) ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�เปิ2นจ้อมแหั�งชน สุ�ตว(ผู้"�ม#ชาต�อ�นเล่วทราม ด50มก�นน7)าม#รสุน�อย อ�นรสุน�)นถื"กต�องแล่�ว ย�อมเมาสุ�วนสุ�ตว(ผู้"�ม#ปิกต�ท7าธ�ระใหั�สุ7าเรHจ้ได� เก�ดในตระก"ล่สุ"ง ด50มก�นรสุอ�นเล่�ศ แล่�ว กHไม�เมา. จ้บ วาโล่ทกชาดกท#0 ๓.

๔. ค�ร�ท�ตตชาดก ว�าด�วยการเอาอย�าง -2 1 0 0 0 -12170 3 0 0 0

[๒๑๗] (พระโพธ�สุ�ตว(กราบท"ล่พระราชาว�า) ม�าช50อปิ*ณฑุวะขุองพระเจ้�าสุามะ ถื"กนายควาญม�าช50อค�ร�ท�ตต(ปิระท�ษร�าย จ้/งล่ะปิกต�เด�มขุองตน ศ/กษา เอาอย�างนายควาญม�าน�0นเอง.-2 1 0 0 0 -12180 6 0 0 0

[๒๑๘] ถื�าบ�ร�ษผู้"�บร�บ"รณ(ด�วยอาการอ�นงดงาม สุมควรแก�ม�าน�)น ตบแต�งร�างกายงดงาม จ้�บจ้"งม�าน�)นท#0บ�งเหั#ยนพาเว#ยนไปิรอบๆ สุนามม�าไซึ่ร� ไม�ช�า เท�าไร ม�าน#)กHจ้ะล่ะความเปิ2นกระจ้อกเสุ#ย ศ/กษาเอาอย�างบ�ร�ษน�)นเท#ยว.

จ้บ ค�ร�ท�ตตชาดกท#0 ๔.

๕. อนภ�รต�ชาดก ว�าด�วยจ้�ตขุ��นม�ว-ไม�ขุ��นม�ว-2 1 0 0 0 -12190 3 0 0 0

[๒๑๙] เม50อน7)าขุ��นม�ว ไม�ใสุ บ�คคล่ย�อมไม�แล่เหัHนหัอยกาบ หัอยโขุ�ง กรวด ทราย แล่ะฝั"งปิล่า ฉั�นใด เม50อจ้�ตขุ��นม�ว บ�คคล่กHย�อมไม�เหัHนปิระโยชน(ตน แล่ะปิระโยชน(ผู้"�อ50น ฉั�นน�)น.-2 1 0 0 0 -12200 6 0 0 0

[๒๒๐] เม50อน7)าไม�ขุ��นม�ว ใสุบร�สุ�ทธ�V บ�คคล่ย�อมแล่เหัHนหัอยกาบ หัอยโขุ�งกรวด ทราย แล่ะฝั"งปิล่า ฉั�นใด เม50อจ้�ตไม�ขุ��นม�ว บ�คคล่กHย�อมเหัHนปิระโยชน(ตน แล่ะปิระโยชน(ผู้"�อ50น ฉั�นน�)น.

จ้บ อนภ�รต�ชาดกท#0 ๕.

๖. ทธ�วาหันชาดก ว�าด�วยพระเจ้�าทธ�วาหันะ-2 1 0 0 0 -12210 2 0 0 0

[๒๒๑] (พระเจ้�าทธ�วาหันะตร�สุถืามว�า) แต�ก�อนมา มะม�วงต�นน#)บร�บ"รณ(ด�วยสุ#กล่�0น แล่ะรสุ ได�ร�บการบ7าร�งอย"�เช�นเด�ม เหัต�ไรจ้/งม#ผู้ล่ขุ50นขุมไปิเล่�า? -2 1 0 0 0 -12220 6 0 0 0

[๒๒๒] (พระโพธ�สุ�ตว(ท"ล่ว�า) ขุ�าแต�พระเจ้�าทธ�วาหันะ มะม�วงขุองพระองค( ม#ต�นสุะเดาแวดล่�อมอย"� รากต�อรากเก#0ยวพ�นก�น ก�0งต�อก�0งเก#0ยวปิระสุานก�น เหัต�ท#0อย"�ร �วมก�นก�บต�นสุะเดาท#0ม#รสุขุม มะม�วงจ้/งม#ผู้ล่ขุมไปิด�วย.

จ้บ ทธ�วาหันชาดกท#0 ๖.

๗. จ้ต�ม�ฏฐชาดก ผู้"�เล่วทราม ๔ อย�าง -2 1 0 0 0 -12230 2 0 0 0

[๒๒๓] ท�านท�)งสุองพาก�นขุ/)นไปิบนค�าคบไม�อ�นสุ"ง อย"�ในท#0ล่�บแล่�วปิร/กษาก�น เช�ญท�านล่งมาปิร/กษาก�นในท#0ต70าเถื�ด พระยาเน5)อจ้�กได�ฟ*งบ�าง.-2 1 0 0 0 -12240 6 0 0 0

[๒๒๔] สุ�บรรณก�บสุ�บรรณเขุาปิร/กษาก�น เทวดาก�บเทวดาเขุาพ"ดก�นในเร50องน#) จ้ะม#ปิระโยชน(อะไรแก�สุ�น�ขุจ้�)งจ้อกเล่วทราม ๔ อย�าง (สุร#ระ ๑ ชาต� ๑เสุ#ยง ๑ ค�ณ ๑) เล่�า แน�ะสุ�น�ขุจ้�)งจ้อกต�วชาต�ช�0ว เจ้�าจ้งเขุ�าไปิสุ"�ปิล่�องเถื�ด.

จ้บ จ้ต�ม�ฏฐชาดกท#0 ๗.

๘. สุ#หัโกตถื�กชาดก ต�วเหัม5อนราชสุ#หั(แต�เสุ#ยงไม�เหัม5อน-2 1 0 0 0 -12250 2 0 0 0

[๒๒๕] ราชสุ#หั(ต�วน�)น น�)วกHน�)วราชสุ#หั( เล่HบกHเล่Hบราชสุ#หั( ย5นกHย5นด�วยเท�าราชสุ#หั(ม#อย"�ต�วเด#ยวในหัม"�ราชสุ#หั( ย�อมบรรล่5อด�วยเสุ#ยงอ#กอย�างหัน/0ง. -2 1 0 0 0 -12260 6 0 0 0

[๒๒๖] ด"กรเจ้�าเปิ2นบ�ตรแหั�งราชสุ#หั( เจ้�าอย�าบรรล่5อเสุ#ยงอ#กเล่ย จ้งม#เสุ#ยงเบาๆ อย"�ในปิMา เขุาท�)งหัล่ายพ/งร" �จ้�กเจ้�าด�วยเสุ#ยงน�0นแหัล่ะ เพราะเสุ#ยงขุองเจ้�า ไม�เหัม5อนก�บเสุ#ยงราชสุ#หั(ผู้"�เปิ2นบ�ดา. จ้บ สุ#หัโกตถื�กชาดกท#0 ๘.

๙. สุ#หัจ้�มมชาดก ล่าปิล่อมเปิ2นราชสุ#หั( -2 1 0 0 0 -12270 3 0 0 0

[๒๒๗] น#0ไม�ใช�เสุ#ยงบรรล่5อขุองราชสุ#หั( ไม�ใช�เสุ#ยงบรรล่5อขุองเสุ5อโคร�ง ไม� ใช�เสุ#ยงบรรล่5อขุองเสุ5อเหัล่5อง ล่าผู้"�ล่ามกคล่�มต�วด�วยหัน�งราชสุ#หั(บรรล่5อเสุ#ยง.-2 1 0 0 0 -1

2280 5 0 0 0

[๒๒๘] ล่าเอาหัน�งราชสุ#หั(คล่�มต�ว เท#0ยวก�นขุ�าวกล่�านานมาแล่�ว ร�องใหั�เขุาร" �ว�า เปิ2นต�วล่า ได�ปิระท�ษร�ายตนเองแล่�ว.

จ้บ สุ#หัจ้�มมชาดกท#0 ๙.

๑๐. สุ#ล่าน�สุ�งสุชาดก ว�าด�วยอาน�สุงสุ(ศ#ล่-2 1 0 0 0 -12290 2 0 0 0

[๒๒๙] จ้งด"ผู้ล่ขุองศร�ทธา ศ#ล่ แล่ะจ้าคะ น#)เถื�ด พระยานาคน�รม�ตเพศเปิ2นเร5อ พาอ�บาสุกผู้"�ม#ศร�ทธาไปิ. -2 1 0 0 0 -12300 15 0 0 0

[๒๓๐] บ�คคล่พ/งสุมาคมก�บสุ�ตบ�ร�ษท�)งหัล่ายเถื�ด พ/งท7าความสุน�ทสุนมก�บ สุ�ตบ�ร�ษท�)งหัล่ายเถื�ด ด�วยว�าช�างก�ล่บกถื/งความสุว�สุด#ได� กHเพราะการอย"�ร �วมก�บสุ�ตบ�ร�ษท�)งหัล่าย.

จ้บ สุ#ล่าน�สุ�งสุชาดกท#0 ๑๐.

จ้บ อสุท�สุวรรคท#0 ๔. ----------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. อสุท�สุชาดก๒. สุ�งคามาวจ้รชาดก๓. วาโล่ทกชาดก ๔. ค�ร�ท�ตตชาดก๕. อนภ�รต�ชาดก๖. ทธ�วาหันชาดก๗. จ้ต�ม�ฏฐชาดก๘. สุ#หัโกตถื�กชาดก๙. สุ#หัจ้�มมชาดก ๑๐. สุ#ล่าน�สุ�งสุชาดก. ----------------

๕. ร�หักวรรค ๑. ร�หักชาดก-2 1 0 0 0 -12310 2 0 0 0

[๒๓๑] ด"กรพ�อร�หักะ สุายธน"ถื/งขุาดแล่�วกHย�งต�อก�นได�อ#ก ท�านจ้งค5นด#ก�นเสุ#ยก�บภรรยาเก�าเถื�ด อย�าล่�อ7านาจ้แก�ความโกรธเล่ย. -2 1 0 0 0 -12320 5 0 0 0

[๒๓๒] เม50อปิMานย�งม#อย"� ช�างท7ากHย�งม#อย"� ขุ�าพระบาทจ้�กกระท7าสุายอ50นใหัม� พอก�นท#สุ7าหัร�บสุายเก�า. จ้บ ร�หักชาดกท#0 ๑.

๒. สุ�ร�กาฬก�ณณ�ชาดก ว�าด�วยสุ�ร�ก�บกาฬกรรณ#-2 1 0 0 0 -12330 2 0 0 0

[๒๓๓] หัญ�งท#0ม#ร"ปิงาม ท�)งม#ศ#ล่าจ้ารว�ตร บ�ร�ษไม�พ/งปิรารถืนาหัญ�งน�)น ท�านเช50อไหัม มโหัสุถื?-2 1 0 0 0 -12340 5 0 0 0

[๒๓๔] ขุ�าแต�มหัาราชะ ขุ�าพระบาทเช50อ บ�ร�ษคงเปิ2นคนต70าต�อย สุ�ร�ก�บกาฬกรรณ#ย�อมไม�สุมก�นเล่ยไม�ว�าในกาล่ไหันๆ.

จ้บ สุ�ร�กาฬก�ณณ�ชาดกท#0 ๒.

๓. จ้�ล่ล่ปิท�มชาดก ว�าด�วยการล่งโทษหัญ�งชายท7าช" �ก�น -2 1 0 0 0 -12350 4 0 0 0

[๒๓๕] หัญ�งคนน#)แหัล่ะ ค5อหัญ�งคนน�)น ถื/งเรากHค5อบ�ร�ษคนน�)น ไม�ใช�คนอ50น บ�ร�ษคนน#)แหัล่ะท#0หัญ�งคนน#)อ�างว�า เปิ2นผู้�วขุองเรามาต�)งแต�เปิ2นเดHก กHค5อบ�ร�ษท#0ถื"กต�ดม5อ หัาใช�คนอ50นไม� ขุ/)นช50อว�า หัญ�งท�)งหัล่ายควรฆ�าเสุ#ยใหั�หัมดเล่ย ความสุ�ตย(ไม�ม#ในหัญ�งท�)งหัล่าย.-2 1 0 0 0 -12360 6 0 0 0

[๒๓๖] ท�านท�)งหัล่ายจ้งฆ�าบ�ร�ษผู้"�ช� 0วช�าล่ามกราวก�บซึ่ากผู้# ม�กท7าช" �ก�บภรรยาผู้"�อ50นคนน#) เสุ#ยด�วยสุาก จ้งต�ดหั" ต�ดจ้ม"ก ขุองหัญ�งผู้"�ท7าร�ายผู้�วช�0วช�าล่ามกคนน#) เสุ#ยท�)งเปิ2นๆ เถื�ด.

จ้บ จ้�ล่ล่ปิท�มชาดกท#0 ๓.

๔. มณ�โจ้รชาดก ว�าด�วยพระเจ้�าอธรรม�กราช-2 1 0 0 0 -12370 5 0 0 0

[๒๓๗] เทวดาท�)งหัล่าย (ผู้"�ด"แล่ร�กษาชนผู้"�ม#ศ#ล่แล่ะคอยก#ดก�นคนช�0ว) ย�อมไม�ม# อย"�ในโล่กเปิ2นแน� หัร5อเม50อก�จ้เหัHนปิานน#)เก�ดขุ/)น ย�อมพาก�นไปิค�างแรม เสุ#ยเปิ2นแน� อน/0ง สุมณพราหัมณ(ท�)งหัล่ายอ�นเขุาสุมมต�ว�า เปิ2นผู้"�ร �กษา โล่ก ไม�ม#อย"�ในโล่กน#)เปิ2นแน� เม50อชนท�ศ#ล่ท�)งหัล่ายกระท7ากรรมอ�นสุาหั�สุ บ�คคล่ผู้"�หั�ามปิรามไม�ม#อย"�เปิ2นแน�?-2 1 0 0 0 -12380 7 0 0 0

[๒๓๘] ในร�ชสุม�ยขุองพระเจ้�าอธรรม�กราช ฝันย�อมตกในเวล่าอ�นไม�ควรจ้ะตกในเวล่าท#0ควรจ้ะตกกHไม�ตก พระราชาผู้"�ไม�ต�)งอย"�ในธรรม ย�อมจ้�ต�จ้าก ฐานะค5อสุวรรค( พระราชาผู้"�ไม�ต�)งอย"�ในธรรมน�)น ใช�ว�าจ้ะได�ร�บความยากเขุHญด�วยเหัต�ม#ปิระมาณเท�าน�)นกHไม�. จ้บ มณ�โจ้รชาดกท#0 ๔.

๕. ปิ*พพต"ปิ*ตถืรชาดก ว�าด�วยสุระท#0เช�งเขุาล่าด-2 1 0 0 0 -1

2390 2 0 0 0

[๒๓๙] สุระโบกขุรณ#อ�นเกษม เก�ดอย"�ท#0เช�งเขุาล่าด น�าร50นรมย( สุ�น�ขุจ้�)งจ้อกร" �ว�าสุระน�)นอ�นราชสุ#หั(ร�กษาอย"� กล่�าล่งไปิด50มน7)าได�.-2 1 0 0 0 -12400 6 0 0 0

[๒๔๐] ขุ�าแต�มหัาราชะ ถื�าสุ�ตว(ท�)งหัล่ายท#0ม#เท�า ย�อมพาก�นด50มน7)าในแม�น7)าใหัญ�ไซึ่ร� แม�น7)าจ้ะกล่ายเปิ2นไม�ใช�แม�น7)าเพราะเหัต�น�)นกHหัาไม� ถื�าบ�คคล่ท�)ง สุองน�)น เปิ2นท#0ร �กขุองพระองค(ไซึ่ร� พระองค(กHทรงงดโทษเสุ#ย.

จ้บ ปิ*พพต"ปิ*ตถืรชาดกท#0 ๕.

๖. วล่าหัก�สุสุชาดก ว�าด�วยความสุว�สุด# -2 1 0 0 0 -12410 3 0 0 0

[๒๔๑] นรชนเหัล่�าใด ไม�ท7าตามโอวาทอ�นพระพ�ทธเจ้�าทรงแสุดงแล่�ว นรชนเหัล่�าน�)นจ้�กต�องถื/งความพ�นาศ เปิร#ยบเหัม5อนพ�อค�าท�)งหัล่ายถื"กนางผู้#เสุ5)อหัล่อกล่วงใหั�อย"�ในอ7านาจ้ ฉัะน�)น. -2 1 0 0 0 -12420 6 0 0 0

[๒๔๒] นรชนเหัล่�าใด ท7าตามโอวาทอ�นพระพ�ทธเจ้�าทรงแสุดงแล่�ว นรชนเหัล่�าน�)น จ้�กถื/งฝั*0 งสุว�สุด# ด�จ้พ�อค�าท�)งหัล่ายท7าตามถื�อยค7าอ�นม�าวล่าหัก กล่�าวแล่�ว ฉัะน�)น.

จ้บ วล่าหัก�สุสุชาดกท#0 ๖.

๗. ม�ตตาม�ตตชาดก อาการขุองผู้"�เปิ2นม�ตรแล่ะม�ใช�ม�ตร-2 1 0 0 0 -12430 2 0 0 0

[๒๔๓] ศ�ตร"เหัHนเขุ�าแล่�วไม�ย�)มแย�ม ไม�แสุดงความย�นด#ตอบ สุบตาก�นแล่�วเบ5อนหัน�าหัน# ไม�แล่ด" ปิระพฤต�ตรงก�นขุ�ามเสุมอ. -2 1 0 0 0 -12440 5 0 0 0

[๒๔๔] อาการเหัล่�าน#) ม#ปิรากฏอย"�ในศ�ตร" เปิ2นเคร50องใหั�บ�ณฑุ�ตเหัHน แล่ะได�ฟ*งแล่�ว พ/งร" �ได�ว�า เปิ2นศ�ตร". จ้บ ม�ตตาม�ตตชาดกท#0 ๗.

๘. ราธชาดก ว�าด�วยเร50องจ้ร�งเก�าไม�ด#ไม�ควรพ"ด-2 1 0 0 0 -12450 2 0 0 0

[๒๔๕] ล่"กร�ก พ�อกล่�บมาจ้ากท#0ค�างแรม กล่�บมาเด#Wยวน#)เอง ไม�นานเท�าไรน�กแม�ขุองเจ้�าไม�ไปิคบหัาบ�ร�ษอ50นดอกหัร5อ?-2 1 0 0 0 -1

2460 6 0 0 0

[๒๔๖] ธรรมดาบ�ณฑุ�ต ไม�พ"ดวาจ้าท#0ปิระกอบด�วยความจ้ร�ง แต�ไม�ด# ขุ5นพ"ดไปิจ้ะต�องนอนอย"� ด�จ้นกแขุกเต�าช50อว�าโปิฏฐปิาทะถื"กเผู้านอนจ้มอย"�ในเตาไฟ ฉัะน�)น.

จ้บ ราธชาดกท#0 ๘.

๙. คหัปิต�ชาดกว�าด�วยการทวงในเวล่าย�งไม�ถื/งก7าหันด-2 1 0 0 0 -12470 2 0 0 0

[๒๔๗] กรรมท�)งสุองไม�ควรแก�เรา เราไม�ชอบใจ้ กHหัญ�งคนน#)ล่งไปิในฉัางขุ�าวแล่�วพ"ดว�า เราย�งใช�หัน#)ใหั�ไม�ได�. -2 1 0 0 0 -12480 7 0 0 0

[๒๔๘] ด"กรนายบ�าน เพราะเหัต�น�)น เราจ้/งพ"ดกะท�าน ท�านมาทวงค�าเน5)อว�วแก�ซึ่"บผู้อม ซึ่/0งเราได�ท7าสุ�ญญาผู้ล่�ดไว�ถื/งสุองเด5อน ในคราวเม50อช#ว�ตขุองเราน�อย ล่7าบากยากเขุHญ ในกาล่ย�งไม�ท�นถื/งก7าหันดสุ�ญญา กรรมท�)งสุองน�)น ไม�ถื"กใจ้เราเสุ#ยเล่ย.

จ้บ คหัปิต�ชาดกท#0 ๙.

๑๐. สุาธ�สุ#ล่ชาดก ว�าด�วยเล่5อกเอาผู้"�ม#ศ#ล่ -2 1 0 0 0 -12490 2 0 0 0

[๒๔๙] เราขุอถืามท�านพราหัมณ(ว�า ๑. คนม#ร"ปิงาม ๒. คนอาย�มาก ๓. คนม#ชาต�สุ"ง ๔. คนม#ศ#ล่ด# ๔ คนน�)น ท�านจ้ะเล่5อกเอาคนไหัน?-2 1 0 0 0 -12500 15 0 0 0

[๒๕๐] ปิระโยชน(ในร�างกายกHม#อย"� ขุ�าพเจ้�าขุอท7าความนอบน�อมแก�ท�านผู้"�เจ้ร�ญว�ยปิระโยชน(ในบ�ร�ษผู้"�ม#ช#ว�ตด#กHม#อย"� ศ#ล่แล่ พวกเราชอบใจ้.

จ้บ สุาธ�สุ#ล่ชาดกท#0 ๑๐.

จ้บ ร�หักวรรคท#0 ๕. ----------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. ร�หักชาดก๒. สุ�ร�กาฬก�ณณ�ชาดก๓. จ้�ล่ล่ปิท�มชาดก๔. มณ�โจ้รชาดก๕. ปิ*พพต"ปิ*ตถืรชาดก๖. วล่าหัก�สุสุชาดก๗. ม�ตตาม�ตตชาดก ๘. ราธชาดก๙. คหัปิต�ชาดก๑๐. สุาธ�สุ#ล่ชาดก. ----------------

๖. นต�งท�ฬหัวรรค ๑. พ�นธนาคารชาดก

ว�าด�วยเคร50องผู้"ก-2 1 0 0 0 -12510 3 0 0 0

[๒๕๑] เคร50องผู้"กอ�นใด ท#0ท7าด�วยเหัล่HกกHด# ท7าด�วยไม�กHด# ท7าด�วยหัญ�าปิล่�องกHด#น�กปิราชญ(ไม�กล่�าวเคร50องผู้"กน�)นว�า เปิ2นเคร50องผู้"กอ�นม�0นคง ความก7าหัน�ด ย�นด#ในแก�วมณ#แล่ะก�ณฑุล่กHด# ความหั�วงใยในบ�ตรแล่ะภรรยากHด#. -2 1 0 0 0 -12520 6 0 0 0

[๒๕๒] น�กปิราชญ(กล่�าวเคร50องผู้"กน�)นว�า เปิ2นเคร50องผู้"กอ�นม�0นคง ท7าใหั�สุ�ตว(ตกต70า หัย�อน แก�ได�ยาก แม�เคร50องผู้"กน�)น น�กปิราชญ(กHต�ดได� ไม�ม#ความหั�วงใย ล่ะกามสุ�ขุ หัล่#กออกไปิได�. จ้บ พ�นธนาคารชาดกท#0 ๑.

๒. เกฬิ�สุ#ล่ชาดก ว�าด�วยปิ*ญญาสุ7าค�ญกว�าร�างกาย-2 1 0 0 0 -12530 2 0 0 0

[๒๕๓] หังสุ(กHด# นกกระเร#ยนกHด# นกย"งกHด# ช�างกHด# ฟานกHด# ย�อมกล่�วราชสุ#หั( ท�)งน�)น จ้ะถื5อเอาร�างกายเปิ2นปิระมาณไม�ได� ฉั�นใด. -2 1 0 0 0 -12540 5 0 0 0

[๒๕๔] ในหัม"�มน�ษย( กHฉั�นน�)น ถื�าแม�เดHกม#ปิ*ญญา กHเปิ2นผู้"�ใหัญ�ได� คนโง�ถื/ง ร�างกายจ้ะใหัญ�โต กHเปิ2นผู้"�ใหัญ�ไม�ได�. จ้บ เกฬิ�สุ#ล่ชาดกท#0 ๒.

๓. ขุ�นธปิร�ตตชาดกว�าด�วยพระปิร�ตต(ปิRองก�นสุ�ตว(ร�ายต�างๆ-2 1 0 0 0 -12550 9 0 0 0

[๒๕๕] ขุอไมตร#จ้�ตขุองเราจ้งม#ก�บตระก"ล่พระยาง"ช50อว�า ว�ร"ปิ*กขุะ ขุอไมตร#จ้�ตขุองเราจ้งม#ก�บตระก"ล่พระยาง"ช50อว�า เอราปิถืะ ขุอไมตร#จ้�ตขุองเราจ้งม#ก�บตระก"ล่พระยาง"ช50อว�า ฉั�พยาปิ�ตตะ (แล่ะ) ขุอไมตร#จ้�ตขุองเราจ้งม#ก�บตระก"ล่พระยาง"ช50อว�า ก�ณหัาโคตมกะ ขุอไมตร#จ้�ตขุองเราจ้งม#ก�บสุ�ตว( ท#0ไม�ม#เท�า สุ�ตว(ท#0ม# ๒ เท�า สุ�ตว(ท#0ม# ๔ เท�า สุ�ตว(ท#0ม#เท�ามากขุอสุ�ตว(ท#0ไม�ม#เท�า สุ�ตว(ท#0ม# ๒ เท�า สุ�ตว(ท#0ม# ๔ เท�า สุ�ตว(ท#0ม#เท�ามากอย�าได�เบ#ยดเบ#ยนเราเล่ย ขุอสุ�ตว(ผู้"�ขุ�องอย"� สุ�ตว(ท#0ม#ล่มปิราณ สุ�ตว(ผู้"�เก�ดแล่�ว หัมดท�)งสุ�)นด�วยก�น จ้งปิระสุบพบแต�ความเจ้ร�ญท�0วก�น ความท�กขุ(อ�นช�0วช�า อย�าได�มาถื/งสุ�ตว(ผู้"�ใดผู้"�หัน/0งเล่ย. -2 1 0 0 0 -12560 8 0 0 0

[๒๕๖] พระพ�ทธ พระธรรม พระสุงฆ( ม#พระค�ณหัาปิระมาณม�ได� บรรดาสุ�ตว( เล่5)อยคล่าน ค5อ ง" แมล่งปิMอง ตะขุาบ แมล่งม�ม ต�Xกแก แล่ะหัน"

เปิ2นสุ�ตว(ปิระมาณได� เราได�ท7าการร�กษาต�วแล่�ว ปิRองก�นต�วแล่�ว ขุอสุ�ตว(ท�)งหัล่ายจ้งพาก�นหัล่#กไปิ ขุ�าพเจ้�าน�0นขุอนอบน�อมแด�พระผู้"�ม#พระ ภาค ขุอนอบน�อมพระสุ�มมาสุ�มพ�ทธเจ้�า ๗ พระองค(. จ้บ ขุ�นธปิร�ตตชาดกท#0 ๓.

๔. ว#รกชาดก ว�าด�วยโทษการเอาอย�างผู้"�อ50น-2 1 0 0 0 -12570 2 0 0 0

[๒๕๗] ขุ�าแต�ท�านว#รกะ ท�านเหัHนนกท#0ร �องเสุ#ยงเพราะ ม#สุ#เสุมอด�วยสุร�อยคอ แหั�งนกย"ง ต�วเปิ2นผู้�วขุองฉั�นช50อว�า สุว�ฏฐกะบ�างไหัม?-2 1 0 0 0 -12580 5 0 0 0

[๒๕๘] นกสุว�ฏฐกะ เม50อท7าตามภรรยาขุองปิ*กษ#ต�วผู้"�เท#0ยวไปิได�ท�)งทางน7)า แล่ะทางบก บร�โภคปิล่าสุดเปิ2นน�จ้น�)น ถื"กสุาหัร�ายพ�นคอตายเสุ#ยแล่�ว.

จ้บ ว#รกชาดกท#0 ๔.

๕. ค�งเคยยชาดก ว�าด�วยผู้"�ชอบโอ�อวด -2 1 0 0 0 -12590 3 0 0 0

[๒๕๙] ปิล่าช50อค�งเคยยะกHงาม แล่ะปิล่าช50อยม�นากHงาม แต�สุ�ตว( ๔ เท�า ม#ปิร�มณฑุล่เพ#ยงด�งต�นไทร ม#คอยาวหัน�อยหัน/0ง ต�วน#) ย�อมร� �งเร5องย�0งกว�าใครท�)งหัมด. -2 1 0 0 0 -12600 5 0 0 0

[๒๖๐] ท�านไม�บอกเหัต�ท#0เราถืาม เราถืามอย�างหัน/0ง ท�านบอกเสุ#ยอย�างหัน/0ง คนสุรรเสุร�ญตนเองน#) ไม�ชอบใจ้เราเล่ย.

จ้บ ค�งเคยยชาดกท#0 ๕.

๖.ก�ร�งคม�คชาดก ว�าด�วยการร�วมม5อก�น -2 1 0 0 0 -12610 2 0 0 0

[๒๖๑] ด"กรเต�า เราขุอเต5อน ท�านจ้งก�ดบ�วงอ�นม#เกล่#ยวแขุHงด�วยฟ*น เราจ้�กท7าอ�บายไม�ใหั�นายพรานมาถื/งเรHวได�.-2 1 0 0 0 -12620 5 0 0 0

[๒๖๒] เต�ากHล่งน7)าไปิ กวางกHเขุ�าปิMาไปิ นกสุตปิ*ตตะไปิถื/งต�นไม�แล่�ว กHพาล่"กๆ ไปิอย"�ในท#0หั�างไกล่.

จ้บ ก�ร�งคม�คชาดกท#0 ๖.

๗. อ�สุสุกชาดก ไม�ร" �ขุองจ้ร�งเพราะม#สุ�0งใหัม�ๆ ปิดไว�

-2 1 0 0 0 -12630 2 0 0 0

[๒๖๓] ปิระเทศน#) เราผู้"�ม#ความจ้งร�ก ได�เท#0ยวเล่�นอย"�ก�บพระเจ้�าอ�สุสุกะ ผู้"�เปิ2น พระสุวาม#ท#0ร �ก. -2 1 0 0 0 -12640 5 0 0 0

[๒๖๔] ความสุ�ขุแล่ะความท�กขุ(เก�า ถื"กความสุ�ขุแล่ะความท�กขุ(ใหัม�ปิกปิดไว�เพราะฉัะน�)น หันอนจ้/งเปิ2นท#0ร �กขุองเราย�0งกว�าพระเจ้�าอ�สุสุกะอ#ก.

จ้บ อ�สุสุกชาดกท#0 ๗.

๘. สุ�งสุ�มารชาดก ว�าด�วยผู้"�ม#ปิ*ญญาไม�สุมก�บต�ว -2 1 0 0 0 -12650 2 0 0 0

[๒๖๕] เราไม�ต�องการด�วยผู้ล่มะม�วง ผู้ล่หัว�า แล่ะผู้ล่ขุน�นท�)งหัล่ายท#0ท�านเหัHน ฝั*0 งสุม�ทร มะเด50อขุองเราต�นน#)ด#กว�า.-2 1 0 0 0 -12660 5 0 0 0

[๒๖๖] ร�างกายขุองท�านใหัญ�โตกHจ้ร�ง แต�ปิ*ญญาหัาสุมควรแก�ร�างกายน�)นไม� ด"กรจ้ระเขุ� ท�านถื"กเราล่วงเสุ#ยแล่�ว บ�ดน#) ท�านจ้งไปิตามสุบายเถื�ด.

จ้บ สุ�งสุ�มารชาดกท#0 ๘.

๙. ก�กกรชาดก ว�าด�วยผู้"�ฉัล่าดเอาต�วรอดได�-2 1 0 0 0 -12670 2 0 0 0

[๒๖๗] ต�นหั"กวางแล่ะสุมอพ�เภกท�)งหัล่ายในปิMา เราเคยเหัHนแล่�ว ต�นไม�เหัล่�าน�)นย�อมเด�นไปิเหัม5อนก�บท�านไม�ได�.-2 1 0 0 0 -12680 5 0 0 0

[๒๖๘] ไก�ต�วเก�าท#0แหักกรงหัน#มาน#) เปิ2นไก�ฉัล่าดในบ�วงขุนสุ�ตว( ย�อมหัล่#กไปิ แล่ะย�งขุ�นเย�ยเสุ#ยด�วย.

จ้บ ก�กกรชาดกท#0 ๙.

๑๐. ก�นทคล่กชาดก นกหั�วขุวานตายเพราะไม�แก�น-2 1 0 0 0 -12690 2 0 0 0

[๒๖๙] ด"กรผู้"�เจ้ร�ญ ต�นไม�ท#0ม#ใบล่ะเอ#ยดม#หันามน#)เปิ2นต�นไม�อะไร เราเจ้าะเพ#ยง คร�)งเด#ยว ท7าใหั�สุมองศ#รษะแตกได�?-2 1 0 0 0 -12700 16 0 0 0

[๒๗๐] นกหั�วขุวานต�วน#) เม50อเจ้าะหัม"�ไม�อย"�ในปิMา ได�เคยเท#0ยวเจ้าะแต�ไม�แหั�ง

ท#0ไม�ม#แก�น ภายหัล่�งมาพบเอาต�นกฐ�นซึ่/0งม#ก7าเน�ดเปิ2นไม�แก�นอ�นเปิ2นท#0ท7าล่ายสุมองศ#รษะ. จ้บ ก�นทคล่กชาดกท#0 ๑๐.

จ้บ นต�งท�ฬหัวรรคท#0 ๖. ----------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. พ�นธนาคารชาดก๒. เกฬิ�สุ#ล่ชาดก๓. ขุ�นธปิร�ตตชาดก ๔. ว#รกชาดก๕. ค�งเคยยชาดก๖. ก�ร�งคม�คชาดก๗. อ�สุสุกชาดก๘. สุ�งสุ�มารชาดก ๙. ก�กกรชาดก ๑๐. ก�นทคล่กชาดก. ----------------

๗. พ#รณ�ตถื�มภกวรรค ๑. โสุมท�ตตชาดก ว�าด�วยอาการขุองผู้"�ขุอ -2 1 0 0 0 -12710 3 0 0 0

[๒๗๑] ท�านเปิ2นผู้"�ไม�ปิระมาทเปิ2นน�จ้ ได�ท7าความเพ#ยรอย"�ในปิMาช�าช50อพ#รณ�ตถื�มภกะถื/งหัน/0งปิN คร�)นเขุ�าปิระช�มบร�ษ�ท กล่�บกล่�าวใหั�ผู้�ดพล่าดไปิความเพ#ยร ย�อมปิRองก�นผู้"�ปิราศจ้ากปิ*ญญาไม�ได�. -2 1 0 0 0 -12720 6 0 0 0

[๒๗๒] ด"กรพ�อโสุมท�ตต( บ�คคล่ผู้"�ขุอ ย�อมปิระสุบอาการ ๒ อย�าง ค5อได�ทร�พย( ๑ไม�ได�ทร�พย( ๑ เพราะว�าการขุอม#อาการอย�างน#)เปิ2นธรรมดา. จ้บ โสุมท�ตตชาดกท#0 ๑.

๒. อ�จ้ฉั�ฏฐภ�ตตชาดก นางพราหัมณ#หัาชายช"�

-2 1 0 0 0 -12730 3 0 0 0

[๒๗๓] อาการขุ�าวขุ�างบนเปิ2นอย�างหัน/0ง อาการขุ�าวขุ�างล่�างเปิ2นอย�างหัน/0ง ด"กร นางพราหัมณ# ฉั�นขุอถืามท�านหัน�อยเถื�ด เหัต�ไรขุ�าวขุ�างล่�างจ้/งเยHนขุ�างบนจ้/งร�อนน�ดหัน�อย?-2 1 0 0 0 -12740 6 0 0 0

[๒๗๔] ด"กรท�านผู้"�เจ้ร�ญ ฉั�นเปิ2นคนฟRอนร7า เท#0ยวขุอมาจ้นถื/งท#0น#0 กHชายช"�ขุองนาง พราหัมณ#น#) ซึ่� �มอย"�แล่�วท#0ซึ่� �มต�นไม� ท�านเสุาะหัาผู้"�ใด ผู้"�น�)นค5อผู้"�ชายช"� ผู้"�น#)เอง.

จ้บ อ�จ้ฉั�ฏฐภ�ตตชาดกท#0 ๒.

๓. ภร�ราชชาดก ปิระท�ษร�ายผู้"�ม#ศ#ล่ย�อมว�บ�ต�

-2 1 0 0 0 -12750 2 0 0 0

[๒๗๕] เราได�ฟ*งมาว�า พระราชาในภร�ร�ฐ ได�ทรงปิระท�ษร�ายต�อฤาษ#ท�)งหัล่ายแล่�ว ทรงปิระสุบความว�บ�ต�พร�อมท�)งแว�นแคว�น. -2 1 0 0 0 -12760 5 0 0 0

[๒๗๖] เพราะฉัะน�)นแล่ บ�ณฑุ�ตท�)งหัล่าย จ้/งไม�สุรรเสุร�ญการล่�อ7านาจ้แก�ฉั�นทาคต� บ�คคล่ไม�ควรม#จ้�ตค�ดร�าย ควรกล่�าวแต�ค7าท#0อ�งความจ้ร�ง.

จ้บ ภร�ราชชาดกท#0 ๓.

๔. ปิ�ณณนท#ชาดก ว�าด�วยการไม�ระล่/กถื/ง-2 1 0 0 0 -12770 4 0 0 0

[๒๗๗] ชนท�)งหัล่ายพ/งพ"ดถื/งแม�น7)าท#0เตHมแล่�วว�า กาด50มก�นได�กHด# พ"ดถื/งขุ�าวกล่�าท#0เก�ดแล่�วว�า กาซึ่�อนอย"�ได�กHด# พ"ดถื/งบ�คคล่ท#0ร �กก�นไปิสุ"�ท#0ไกล่ว�า จ้ะกล่�บมาถื/งเพราะกาบอกขุ�าวกHด# กาน�)น เราน7ามาใหั�ท�านแล่�ว ขุอเช�ญบร�โภคเน5)อกาน�)นเถื�ด ท�านพราหัมณ(.-2 1 0 0 0 -12780 6 0 0 0

[๒๗๘] คราวใด พระราชาทรงระล่/กถื/งเรา เพ50อจ้ะสุ�งเน5)อกาใหั�เรา คราวน�)น เน5)อหังสุ(กHด# เน5)อนกกะเร#ยนกHด# เน5)อนกย"งกHด# เปิ2นขุองท#0เราน7าไปิถืวาย แล่�ว การไม�ระล่/กถื/งเสุ#ยเล่ย เปิ2นความเล่วทราม.

จ้บ ปิ�ณณนท#ชาดกท#0 ๔.

๕. ก�จ้ฉัปิชาดก ว�าด�วยตายเพราะปิาก -2 1 0 0 0 -12790 2 0 0 0

[๒๗๙] เต�าพออ�าปิากจ้ะพ"ด ได�ฆ�าตนเองแล่�วหันอ เม50อตนคาบท�อนไม�ไว�ด#แล่�ว กHฆ�าตนเสุ#ยด�วยวาจ้าขุองตนเอง.-2 1 0 0 0 -12800 6 0 0 0

[๒๘๐] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�ปิระเสุร�ฐสุ�ดในหัม"�นรชน บ�ร�ษผู้"�เปิ2นบ�ณฑุ�ตเหัHนเหัต�อ�นน#)แล่�ว ควรเปิล่�งแต�วาจ้าท#0ด# ไม�ควรเปิล่�งวาจ้าน�)นใหั�ล่�วงเวล่าไปิขุอพระองค(ทรงทอดพระเนตรเต�าต�วถื/งความพ�นาศเพราะพ"ดมาก.

จ้บ ก�จ้ฉัปิชาดกท#0 ๕.

๖. ม�จ้ฉัชาดก ไฟราคะร�อนกว�าไฟอย�างอ50น -2 1 0 0 0 -12810 3 0 0 0

[๒๘๑] ไฟน#)กHไม�เผู้าเราใหั�เร�าร�อน แม�หัล่าวท#0นายพรานแหัเสุ#)ยมเปิ2นอย�างด#แล่�ว

กHไม�ย�งความท�กขุ(ใหั�เก�ดขุ/)นแก�เรา แต�การท#0นางปิล่าเขุ�าใจ้ว�า เราไปิหัานางปิล่าต�วอ50นด�วยความย�นด# อ�นน#)แหัล่ะจ้ะเผู้าเราใหั�เร�าร�อน.-2 1 0 0 0 -12820 6 0 0 0

[๒๘๒] ไฟค5อราคะน�)นแล่ ย�อมเผู้าเราใหั�เร�าร�อน อน/0ง จ้�ตขุองเราเองย�อมเผู้าเรา ใหั�เร�าร�อน ขุ�าแต�ท�านพรานแหัท�)งหัล่าย ขุอได�ปิล่�อยเราเถื�ด สุ�ตว(ผู้"�ตกยากอย"�ในกาม ท�านไม�ควรฆ�าโดยแท�. จ้บ ม�จ้ฉัชาดกท#0 ๖.

๗. เสุคค�ชาดก การได�ร�บท�กขุ(จ้ากผู้"�เปิ2นท#0พ/0ง -2 1 0 0 0 -12830 3 0 0 0

[๒๘๓] สุ�ตว(โล่กท�)งปิวง เปิ2นผู้"�พอใจ้ในการเสุพกาม ด"กรนางเสุคค� เจ้�าเปิ2นผู้"� ไม�ฉัล่าดในธรรมขุองชาวบ�าน ความท#0เจ้�าเปิ2นนางก�มาร#ถื"กบ�ดาจ้�บม5อ ในปิMาช�ฏร�องไหั�อย"�ในว�นน#) เปิ2นธรรมดา.-2 1 0 0 0 -12840 6 0 0 0

[๒๘๔] เม50อฉั�นได�ร�บท�กขุ(แล่�ว ผู้"�ใดพ/งเปิ2นท#0พ/0งได� ผู้"�น�)นค5อบ�ดาขุองฉั�น กล่�บ มากระท7าม�ด#ม�ร�ายฉั�นในปิMา ฉั�นจ้ะคร70าครวญหัาใครในกล่างปิMาอ#กเล่�าผู้"�ใดเปิ2นท#0พ/0งได� ผู้"�น�)นกล่�บมาท7าฉั�นถื/งสุาหั�สุ.

จ้บ เสุคค�ชาดกท#0 ๗.

๘. ก"ฏวาณ�ชชาดก หันามยอกเอาหันามบ�ง-2 1 0 0 0 -12850 2 0 0 0

[๒๘๕] ท�านได�ค�ดอ�บายตอบอ�บายด#แล่�ว ได�ค�ดโกงตอบผู้"�โกงด#แล่�ว ถื�าหัน" ท�)งหัล่ายพ/งก�นผู้าล่ได� เหัต�ไฉัน เหัย#0ยวท�)งหัล่ายจ้ะเฉั#0ยวเดHกไปิไม�ได�เล่�า? -2 1 0 0 0 -12860 6 0 0 0

[๒๘๖] บ�คคล่ท#0โกงตอบคนโกง ย�อมม#อย"�แน�นอน บ�คคล่ท#0ล่�อล่วงกHย�อมม#อย"� เหัม5อนก�น ด"กรท�านผู้"�ม#บ�ตรหัาย ท�านจ้�กไม�ใหั�ผู้าล่แก�เขุา บ�ร�ษผู้"�ม#ผู้าล่หัาย กHจ้ะไม�น7าบ�ตรมาใหั�แก�ท�าน.

จ้บ ก"ฏวาณ�ชชาดกท#0 ๘.

๙. ครหั�ตชาดก คนโง�เขุล่าย�อมเหัHนแก�เง�น-2 1 0 0 0 -12870 2 0 0 0

[๒๘๗] มน�ษย(ท�)งหัล่ายผู้"�ม#ปิ*ญญาเขุล่า ไม�เหัHนอร�ยธรรม พ"ดก�นแต�ว�า เง�นขุองเราทองขุองเราด�งน#) ท�)งกล่างค5นแล่ะกล่างว�น. -2 1 0 0 0 -1

2880 7 0 0 0

[๒๘๘] ในเร5อนหัล่�งหัน/0ง ม#เจ้�าขุองเร5อนอย"� ๒ คน ใน ๒ คนน�)น คนหัน/0งไม�ม#หันวด แต�ม#นมหั�อยยาน เกล่�าผู้มมวย แล่ะเจ้าะหั" เขุาซึ่5)อมาด�วยทร�พย(มาก เจ้�าขุองเร5อนผู้"�น�)น ย�อมกล่�าวเสุ#ยดแทงคนในเร5อนน�)นต�)งแต�แรกมาอย"�. จ้บ ครหั�ตชาดกท#0 ๙.

๑๐. ธ�มม�ทธชชาดก ว�าด�วยผู้"�ถื/งธรรมขุองสุ�ตบ�ร�ษ -2 1 0 0 0 -12890 2 0 0 0

[๒๘๙] ท�านอย"�เปิ2นสุ�ขุแล่�ว ได�ออกจ้ากแว�นแคว�นมาสุ"�ปิMาอ�นสุง�ดเง#ยบ ท�านน�)นน�0งซึ่บเซึ่าอย"�ท#0โคนต�นไม�แต�ผู้"�เด#ยว เหัม5อนคนก7าพร�า.-2 1 0 0 0 -12900 16 0 0 0

[๒๙๐] เราอย"�เปิ2นสุ�ขุแล่�ว ได�ออกจ้ากแว�นแคว�นมาสุ"�ปิMาสุง�ดเง#ยบ แล่ะระล่/กถื/ง ธรรมขุองสุ�ตบ�ร�ษอย"� น�0งซึ่บเซึ่าอย"�ท#0โคนต�นไม�แต�ผู้"�เด#ยว เหัม5อนคนก7าพร�า. จ้บ ธ�มม�ทธชชาดกท#0 ๑๐.

จ้บ พ#รณ�ตถื�มภกวรรคท#0 ๗. ----------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. โสุมท�ตตชาดก๒. อ�จ้ฉั�ฏฐภ�ตตชาดก๓. ภร�ราชชาดก ๔. ปิ�ณณนท#ชาดก ๕. ก�จ้ฉัปิชาดก๖. ม�จ้ฉัชาดก ๗. เสุคค�ชาดก๘. ก"ฏวาณ�ชชาดก๙. ครหั�ตชาดก ๑๐. ธ�มม�ทธชชาดก. ----------------

๘. กาสุาววรรค ๑. กาสุาวชาดก ว�าด�วยผู้"�ควรน��งหั�มผู้�ากาสุาวะ -2 1 0 0 0 -12910 2 0 0 0

[๒๙๑] ผู้"�ใด ย�งม#ก�เล่สุด�จ้น7)าฝัาด ปิราศจ้ากทมะแล่ะสุ�จ้จ้ะ จ้�กน��งหั�มผู้�าย�อมน7)าฝัาด ผู้"�น�)น ย�อมไม�สุมควรจ้ะน��งหั�มผู้�าย�อมน7)าฝัาดเล่ย. -2 1 0 0 0 -12920 5 0 0 0

[๒๙๒] สุ�วนผู้"�ใด คายก�เล่สุด�จ้น7)าฝัาดแล่�ว ต�)งม�0นอย"�ในศ#ล่ท�)งหัล่าย ปิระกอบด�วยทมะแล่ะสุ�จ้จ้ะ ผู้"�น�)นแล่ ย�อมสุมควรจ้ะน��งหั�มผู้�าย�อมน7)าฝัาดได�. จ้บ กาสุาวชาดกท#0 ๑.

๒. จ้�ล่ล่น�นท�ยชาดก

ผู้ล่ขุองกรรมด#กรรมช�0ว-2 1 0 0 0 -12930 2 0 0 0

[๒๙๓] ปิาราสุร�ยพราหัมณ(ได�กล่�าวค7าใดไว�ว�า ท�านอย�าได�กระท7ากรรมช�0ว อ�นจ้ะท7าต�วท�านใหั�เด5อดร�อนในภายหัล่�งนะ ค7าน#)น�)น เปิ2นถื�อยค7าขุองท�านอาจ้ารย(. -2 1 0 0 0 -12940 6 0 0 0

[๒๙๔] บ�ร�ษท7ากรรมเหัล่�าใดไว� เขุาย�อมเหัHนกรรมเหัล่�าน�)นในตน ผู้"�ท7ากรรมด#ย�อมได�ร�บผู้ล่ด# ผู้"�ท7ากรรมช�0ว ย�อมได�ร�บผู้ล่ช�0ว บ�คคล่หัว�านพ5ชเช�นใดย�อมได�ร�บผู้ล่เช�นน�)น.

จ้บ จ้�ล่ล่น�นท�ยชาดกท#0 ๒.

๓. ปิ�ฏภ�ตตชาดก ว�าด�วยการคบ-2 1 0 0 0 -12950 3 0 0 0

[๒๙๕] บ�คคล่ควรนอบน�อมต�อผู้"�ท#0นอบน�อมตน ควรคบก�บผู้"�ท#0คบตน ควรท7าก�จ้ ตอบแทนแก�ผู้"�ท#0ช�วยท7าก�จ้ขุองตน ไม�ควรท7าปิระโยชน(แก�ผู้"�ปิรารถืนาความ ฉั�บหัายใหั� แล่ะไม�ควรคบก�บผู้"�ท#0ไม�คบตน.-2 1 0 0 0 -12960 6 0 0 0

[๒๙๖] บ�คคล่ควรล่ะท�)งผู้"�ท#0ล่ะท�)งตน ไม�ควรท7าความอาล่�ยร�กใคร�ในบ�คคล่เช�นน�)น ไม�ควรสุมาคมก�บผู้"�ท#0เขุาไม�ใฝัMใจ้ก�บตน นกร" �ว�า ต�นไม�หัมดผู้ล่แล่�วกHล่ะท�)ง ไปิหัาต�นไม�อ50น เพราะโล่กเปิ2นขุองกว�างใหัญ�. จ้บ ปิ�ฏภ�ตตชาดกท#0 ๓.

๔. ก�มภ#ล่ชาดก ค�ณธรรมเคร50องใหั�เจ้ร�ญ-2 1 0 0 0 -12970 2 0 0 0

[๒๙๗] ผู้"�ใด ม#ค�ณธรรม อ�นเปิ2นเคร50องใหั�เจ้ร�ญอย�างย�0ง ๔ ปิระการน#) ค5อ สุ�จ้จ้ะ ๑ธรรม ๑ ธ�ต� ๑ จ้าคะ ๑ ผู้"�น�)น ย�อมล่�วงพ�นศ�ตร"ได�.-2 1 0 0 0 -12980 5 0 0 0

[๒๙๘] สุ�วนผู้"�ใด ไม�ม#ค�ณธรรม อ�นเปิ2นเคร50องใหั�เจ้ร�ญอย�างย�0ง ๔ ปิระการน#) ค5อ สุ�จ้จ้ะ ๑ ธรรม ๑ ธ�ต� ๑ จ้าคะ ๑ ผู้"�น�)นย�อมล่�วงพ�นศ�ตร"ไม�ได�. จ้บ ก�มภ#ล่ชาดกท#0 ๔.

๕. ขุ�นต�วรรณนชาดก ต�องอดใจ้ในคนท#0หัาค�ณธรรมยาก -2 1 0 0 0 -12990 3 0 0 0

[๒๙๙] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�สุมมต�เทพ ขุ�าพระบาทม#บ�ร�ษผู้"�ขุวนขุวายในก�จ้ท�กอย�าง

อย"�คนหัน/0ง แต�เขุาม#ความผู้�ดอย"�ขุ�อหัน/0ง พระองค(จ้ะทรงโปิรดด7าร�ในความ ผู้�ดขุองเขุาน�)นเปิ2นปิระการใด พระเจ้�าขุ�า. -2 1 0 0 0 -13000 5 0 0 0

[๓๐๐] บ�ร�ษเช�นน#)ขุองเรากHม#อย"�ในท#0น#) แต�บ�ร�ษผู้"�ปิระกอบด�วยองค(ค�ณหัาได�ยากเราจ้/งสุ"�อดใจ้เสุ#ย.

จ้บ ขุ�นต�วรรณนชาดกท#0 ๕.

๖. โกสุ�ยชาดก ว�าด�วยผู้"�ร" �กาล่ควรไม�ควร-2 1 0 0 0 -13010 6 0 0 0

[๓๐๑] การออกไปิในเวล่าอ�นสุมควร เปิ2นความด# การออกไปิในเวล่าอ�นไม�สุมควร ไม�ด# เพราะว�า คนผู้"�ออกไปิโดยเวล่าไม�สุมควร ย�อมไม�ย�ง

ปิระโยชน(อะไรใหั�เก�ดได� คนท#0เปิ2นศ�ตร"เปิ2นอ�นมาก ย�อมท7าอ�นตรายคน ผู้"�ออกไปิแต�ผู้"�เด#ยวในเวล่าอ�นไม�สุมควรได� เหัม5อนฝั"งการ�มจ้�กนกเค�า ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -13020 5 0 0 0

[๓๐๒] น�กปิราชญ(ร" �จ้�กว�ธ#การต�างๆ เขุ�าใจ้ช�องทางขุองคนเหัล่�าอ50น ท7าพวกศ�ตร" ท�)งมวล่ใหั�อย"�ในอ7านาจ้ได�แล่�ว พ/งอย"�เปิ2นสุ�ขุเหัม5อนนกเค�าผู้"�ฉัล่าด ฉัะน�)น.

จ้บ โกสุ�ยชาดกท#0 ๖.

๗. ค"ถืปิาณกชาดก หันอนท�าช�างสุ"�-2 1 0 0 0 -13030 3 0 0 0

[๓๐๓] ท�านกHเปิ2นผู้"�กล่�าหัาญ มาพบก�บเราผู้"�กล่�าหัาญ อาจ้ปิระหัารได�ไม�ย�นย�อ มาซึ่�ช�าง ท�านจ้งกล่�บมาก�อน ท�านกล่�วหัร5อจ้/งได�หัน#ไปิ ขุอใหั�พวกคนชาวอ�งคะแล่ะมคธะได�เหัHนความกล่�าหัาญขุองเรา แล่ะขุองท�านเถื�ด.-2 1 0 0 0 -13040 5 0 0 0

[๓๐๔] เราจ้�กไม�ต�องฆ�าเจ้�าด�วยเท�า งา หัร5อด�วยงวงเล่ย เราจ้�กฆ�าเจ้�าด�วยค"ถืหันอนต�วเน�า ควรฆ�าด�วยขุองเน�าเช�นก�น.

จ้บ ค"ถืปิาณกชาดกท#0 ๗.

๘. กามน#ตชาดก ผู้"�ถื"กโรคร�กครอบง7าร�กษายาก -2 1 0 0 0 -13050 4 0 0 0

[๓๐๕] เราปิรารถืนาระหัว�างเม5องท�)ง ๓ ค5อ เม5องปิ*ญจ้าล่ะ ๑ เม5องก�ร�ยะ ๑ เม5องเกกกะ ๑ ด"กรท�านพราหัมณ( เราปิรารถืนาราชสุมบ�ต�ท�)ง ๓ เม5องน�)นมาก

กว�าสุมบ�ต�ท#0เราได�แล่�วน#) ด"กรพราหัมณ( ขุอใหั�ท�านช�วยร�กษาเราผู้"�ถื"ก ความใคร�ครอบง7าด�วยเถื�ด.-2 1 0 0 0 -13060 7 0 0 0

[๓๐๖] อ�นท#0จ้ร�ง เม50อบ�คคล่ถื"กง"เหั�าก�ด หัมอบางคนกHร�กษาได� อน/0ง บ�คคล่ถื"กผู้# เขุ�าสุ�งหัมอผู้"�ฉัล่าดกHไล่�ออกได� แต�บ�คคล่ถื"กความใคร�ครอบง7าแล่�วใครๆ กHร�กษาไม�หัาย เพราะว�า เม50อบ�คคล่ล่�วงเล่ยธรรมขุาวเสุ#ยแล่�วจ้ะร�กษาได�อย�างไร?

จ้บ กามน#ตชาดกท#0 ๘.

๙. ปิล่าย�ชาดก ว�าด�วยขุ�บไล่�ศ�ตร"แบบสุายฟRาแล่บ -2 1 0 0 0 -13070 5 0 0 0

[๓๐๗] เม5องต�กกสุ�ล่าถื"กเขุาล่�อมไว�ท�กด�านแล่�ว ด�วยกองพล่ช�างต�วปิระเสุร�ฐซึ่/0งร�องค7ารณอย"�ด�านหัน/0ง ด�วยกองพล่ม�าต�วปิระเสุร�ฐ ซึ่/0งคล่�มมาล่าเคร50อง ครบอย"�ด�านหัน/0ง ด�วยกองพล่รถื ด�จ้คล่50นในมหัาสุม�ทรอ�นย�งฝันค5อล่"กศรใหั�ตกล่งด�านหัน/0ง ด�วยกองพล่เด�นเท�า ถื5อธน"ม�0นม#ฝัNม5อย�งแม�นอย"�ด�านหัน/0ง.-2 1 0 0 0 -13080 6 0 0 0

[๓๐๘] ท�านท�)งหัล่ายจ้งร#บร�กเขุ�าไปิ แล่ะจ้งร#บบ�กเขุ�าไปิ จ้งไสุช�างใหั�หัน�นเน50อง ก�นเขุ�าไปิเล่ย จ้งโหั�ร�องใหั�สุน�0นหัว�0นไหัวในว�นน#) ด�จ้สุายฟRาอ�นซึ่�าน ออกจ้ากกล่#บเมฆค7ารณอย"� ฉัะน�)น.

จ้บ ปิล่าย�ชาดกท#0 ๙.

๑๐. ท�ต�ยปิล่าย�ชาดก คนถื"กความเร�าร�อนเผู้าจ้นไม�อาจ้สุ"�ขุ�าศ/กได� -2 1 0 0 0 -13090 5 0 0 0

[๓๐๙] ธงสุ7าหัร�บรถืขุองเราม#มากมาย พล่พาหันะขุองเรากHน�บไม�ถื�วนแสุนยาก ท#0ศ�ตร"จ้ะหัาญหั�กเขุ�าสุ"�รบได� ด�จ้สุาครยากท#0ฝั"งกาจ้ะบ�นขุ�ามใหั�ถื/งฝั*0 งได� ฉัะน�)น อน/0ง กองพล่ขุองเราน#)ยากท#0กองพล่อ50นจ้ะหัาญเขุ�าต#หั�กได�ด�จ้ภ"เขุาอ�นล่มไม�อาจ้ใหั�ไหัวได� ฉัะน�)น ว�นน#) เราปิระกอบด�วยกองพล่เท�าน#) อ�นกองพล่เช�นน�)นยากท#0ศ�ตร"จ้ะหัาญหั�กเขุ�าร�กรานได�. -2 1 0 0 0 -13100 17 0 0 0

[๓๑๐] ท�านอย�าพ"ดเพ�อถื/งความท#0ตนเปิ2นคนโง�เขุล่าไปิเล่ย คนเช�นท�านจ้ะเร#ยกว�า ผู้"�สุามารถืไม�ได� ท�านถื"กความเร�าร�อน ค5อ ราคะ โทสุะ โมหัะ แล่ะมานะเผู้ารนอย"�เสุมอ ไม�อาจ้จ้ะก7าจ้�ดเราได�เล่ย จ้ะต�องหัน#เราไปิ กองพล่ขุองเราจ้�กย70าย#ท�านหัมดท�)งกองพล่ ด�จ้ช�างเมาม�นขุย#)ไม�อ�อด�วยเท�า ฉัะน�)น.

จ้บ ท�ต�ยปิล่าย�ชาดกท#0 ๑๐.

จ้บ กาสุาววรรคท#0 ๘. ----------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. กาสุาวชาดก๒. จ้�ล่ล่น�นท�ยชาดก๓. ปิ�ฏภ�ตตชาดก๔. ก�มภ#ล่ชาดก๕. ขุ�นต�วรรณนชาดก๖. โกสุ�ยชาดก๗. ค"ถืปิาณกชาดก๘. กามน#ตชาดก๙. ปิล่าย�ชาดก๑๐. ท�ต�ยปิล่าย�ชาดก. ----------------

๙. อ�ปิาหันวรรค ๑. อ�ปิาหันชาดก อนารยชนย�อมใช�ศ�ล่ปิะในทางผู้�ด -2 1 0 0 0 -13110 3 0 0 0

[๓๑๑] รองเท�าท#0คนซึ่5)อมา เพ50อปิระโยชน(จ้ะใหั�สุบายเท�า กล่�บน7าเอาความท�กขุ(มาใหั� รองเท�าน�)น ถื"กแดดเผู้าบ�าง ถื"กพ5)นเท�าคร"ดสุ#บ�าง กHกล่�บก�ดเท�าขุองผู้"�น�)นน�0นแหัล่ะ ฉั�นใด.-2 1 0 0 0 -13120 7 0 0 0

[๓๑๒] ผู้"�ใด เก�ดในตระก"ล่ต70า ไม�ใช�อารยชน เร#ยนว�ชาแล่ะศ�ล่ปิะมาจ้ากสุ7าน�กอาจ้ารย(ได�แล่�ว ผู้"�น�)น ย�อมฆ�าตนเองด�วยศ�ล่ปิะท#0เร#ยนมาในสุ7าน�กขุองอาจ้ารย(น�)น ฉั�นน�)น บ�คคล่น�)น บ�ณฑุ�ตเร#ยกว�า ไม�ใช�อารยชน เปิร#ยบด�วยรองเท�าท#0ท7าไม�ด# ฉัะน�)น.

จ้บ อ�ปิาหันชาดกท#0 ๑.

๒. ว#ณาถื"ณชาดก ร�กคนผู้�ด -2 1 0 0 0 -13130 2 0 0 0

[๓๑๓] เร50องน#)เจ้�าค�ดคนเด#ยว บ�ร�ษเต#)ย ค�อม ผู้"�โง�เขุล่าน#) จ้ะน7าทางไปิไม�ได�แน� ด"กรเจ้�าผู้"�เจ้ร�ญ เจ้�าไม�สุมควรจ้ะไปิก�บบ�ร�ษเต#)ยค�อมผู้"�น#)เล่ย.-2 1 0 0 0 -13140 5 0 0 0

[๓๑๔] ด�ฉั�นเขุ�าใจ้ว�า บ�ร�ษค�อมเปิ2นผู้"�องอาจ้ จ้/งได�ร�กใคร�บ�ร�ษค�อมผู้"�น#)นอนต�วงออย"� ด�จ้ค�นพ�ณท#0ม#สุายขุาดแล่�ว ฉัะน�)น.

จ้บ ว#ณาถื"ณชาดกท#0 ๒.

๓. ว�ก�ณณกชาดก คนเหัHนแก�อาม�สุย�อมเด5อดร�อน-2 1 0 0 0 -13150 3 0 0 0

[๓๑๕] เจ้�าปิรารถืนาในท#0ใด กHจ้งไปิในท#0น�)นเถื�ด เจ้�าเปิ2นผู้"�ถื"กชะน�กขุองเราแทง

แล่�ว เจ้�าเปิ2นผู้"�โล่ภด�วยอาหัารแท� เม50อต�ดตามปิล่าท�)งหัล่ายมากHถื"กอาหัาร ม#เสุ#ยงกล่องก7าจ้�ดเสุ#ยแล่�ว.-2 1 0 0 0 -13160 6 0 0 0

[๓๑๖] บ�คคล่เหัHนแก�โล่กาม�สุแม�อย�างน#) ชอบปิระพฤต�ตามอ7านาจ้ขุองจ้�ต ย�อมเด5อดร�อน เขุาย�อมเด5อดร�อนอย"�ในท�ามกล่างหัม"�ญาต�แล่ะสุหัาย ด�จ้จ้ระเขุ�ต�วต�ดตามปิล่าไปิถื"กแทง ฉัะน�)น.

จ้บ ว�ก�ณณกชาดกท#0 ๓.

๔. อสุ�ตาภ�ชาดก โล่ภมากล่าภหัาย-2 1 0 0 0 -13170 3 0 0 0

[๓๑๗] พระองค(น�0นแหัล่ะ ได�กระท7าเหัต�อ�นน#) ในบ�ดน#) หัม�อมฉั�นปิราศจ้าก ความร�กในพระองค(แล่�ว ความร�กน�)น ปิระสุานก�นอ#กไม�ได� ด�จ้งาช�างอ�นต�ดขุาดแล่�วด�วยเล่50อย ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -13180 6 0 0 0

[๓๑๘] บ�คคล่ผู้"�ปิรารถืนาเก�นสุ�วน ย�อมเสุ50อมจ้ากปิระโยชน( เพราะความโล่ภเก�นปิระมาณ แล่ะเพราะความม�วเมาอ�นเก�ดจ้ากความโล่ภเก�นปิระมาณ เหัม5อนเราเสุ50อมจ้ากนางอสุ�ตาภ" ฉัะน�)น.

จ้บ อสุ�ตาภ�ชาดกท#0 ๔.

๕. ว�จ้ฉันขุชาดก ว�าด�วยดาบสุผู้"�ม#เล่Hบงาม-2 1 0 0 0 -13190 3 0 0 0

[๓๑๙] ขุ�าแต�ท�านดาบสุผู้"�ม#เล่Hบงาม เร5อนท�)งหัล่ายท#0ม#เง�น แล่ะโภชนาหัารบร�บ"รณ( เปิ2นเร5อนม#ความสุ�ขุ ท�านบร�โภค แล่ะด50มในเร5อนใด ไม�ต�องขุวนขุวาย กHได�นอน การอย"�ครองเร5อนน�)น เปิ2นสุ�ขุอย�างย�0ง. -2 1 0 0 0 -13200 7 0 0 0

[๓๒๐] บ�คคล่ผู้"�เปิ2นฆราวาสุ ไม�ม#มานะ ท7าการงานกHด# ไม�กล่�าวค7าม�สุากHด# ...ไม�ใช�อ7านาจ้ล่งโทษผู้"�อ50น การครองเร5อนกHต�)งอย"�ไม�ได� เม50อเปิ2นเช�นน#) ใครเล่�าจ้ะครอบครองเร5อนไม�ใหั�บกพร�อง ใหั�เก�ดความย�นด#ได�แสุนยาก เล่�า?

จ้บ ว�จ้ฉันขุชาดกท#0 ๕.

๖. พกชาดก นกเจ้�าเล่�หั(-2 1 0 0 0 -13210 2 0 0 0

[๓๒๑] นกม#ปิNกต�วน#) ด#จ้ร�ง ย5นน�0งด�งดอกโกม�ท หั�บปิNกท�)ง ๒ ไว� ง�วงเหังา

ซึ่บเซึ่าอย"�.-2 1 0 0 0 -13220 6 0 0 0

[๓๒๒] ท�านท�)งหัล่าย ไม�ร" �จ้�กก�ร�ยาขุองม�นพวกท�านไม�ร" �จ้/งได�พาก�นสุรรเสุร�ญนกต�วน#)ไม�ได�ค��มครองร�กษาพวกเราดอก เพราะเหัต�น�)น นกต�วน#)จ้/งไม�เคล่50อนไหัวเล่ย.

จ้บ พกชาดกท#0 ๖.

๗. สุาเกตชาดก เหัต�ใหั�เก�ดความร�ก-2 1 0 0 0 -13230 2 0 0 0

[๓๒๓] ขุ�าแต�พระผู้"�ม#พระภาค เหัต�ไรหันอ เม50อบ�คคล่บางคนในโล่กน#) พอเหัHนก�นเขุ�ากHเฉัยๆ หั�วใจ้กHเฉัย บางคนพอเหัHนก�นเขุ�า จ้�ตกHเล่50อมใสุ.-2 1 0 0 0 -13240 7 0 0 0

[๓๒๔] ความร�กน�)น ย�อมเก�ดขุ/)นด�วยเหัต�๒ปิระการ ค5อ ด�วยการอย"�ร �วมก�น ในกาล่ก�อน ๑ ด�วยความเก5)อก"ล่ต�อก�นในปิ*จ้จ้�บ�น ๑ เหัม5อนดอกอ�บล่แล่ะชล่ชาต� เม50อเก�ดในน7)า ย�อมเก�ดเพราะอาศ�ยเหัต�๒ ปิระการ ค5อ น7)าแล่ะเปิTอกตม ฉัะน�)น.

จ้บ สุาเกตชาดกท#0 ๗.

๘. เอกปิทชาดกความเพ#ยรท7าใหั�เก�ดปิระโยชน(หัล่ายอย�าง-2 1 0 0 0 -13250 3 0 0 0

[๓๒๕] ค�ณพ�อคร�บ เหัต�อย�างเด#ยวท7าใหั�ได�ปิระโยชน(หัล่ายอย�างม#อย"�หัร5อไม� ผู้มจ้ะพ/งท7าปิระโยชน(ใหั�สุ7าเรHจ้ด�วยเหัต�ใด ขุอค�ณพ�อจ้งบอกเหัต�น�)น ซึ่/0ง รวบรวมปิระโยชน(ได�หัล่ายอย�างแก�ผู้มเถื�ด.-2 1 0 0 0 -13260 8 0 0 0

[๓๒๖] ล่"กเอUย เหัต�อย�างหัน/0ง ค5อ ความขุย�นหัม�0นเพ#ยร ท7าใหั�ได�ปิระโยชน(หัล่ายอย�าง กHความขุย�นหัม�0นเพ#ยรน�)น ปิระกอบด�วยศ#ล่ ปิระกอบด�วย ขุ�นต� อาจ้จ้ะท7าม�ตรท�)งหัล่ายใหั�ถื/งความสุ�ขุ หัร5ออาจ้ท7าศ�ตร"ท�)งหัล่ายใหั�

ถื/งความท�กขุ(ได�. จ้บ เอกปิทชาดกท#0 ๘.

๙. หัร�ตมาตชาดก ว�าด�วยผู้"�ม#อ�สุรภาพ -2 1 0 0 0 -13270 2 0 0 0

[๓๒๗] ด"กรท�านผู้"�เปิ2นบ�ตรกบเขุ#ยด ปิล่าท�)งหัล่ายร�มก�ดฉั�นผู้"�ม#พ�ษแล่�นเรHว เขุ�าไปิ

ย�งหัน�าล่อบ เร50องน#)ท�านชอบใจ้หัร5อ? -2 1 0 0 0 -13280 5 0 0 0

[๓๒๘] บ�ร�ษผู้"�ม#อ�สุรภาพอย"�เพ#ยงใด กHย70าย#ผู้"�อ50นได�อย"�เพ#ยงน�)น คนอ50นมาย70าย#ตน คราวใด คราวน�)น ผู้"�ท#0ถื"กย70าย#กHย70าย#ตอบบ�าง.

จ้บ หัร�ตมาตชาดกท#0 ๙.

๑๐. มหัาปิงคล่ชาดก ว�าด�วยพระเจ้�าปิงคล่ะผู้"�ร �ายกาจ้ -2 1 0 0 0 -13290 3 0 0 0

[๓๒๙] ชนท�)งปิวงถื"กพระเจ้�าปิงคล่ะเบ#ยดเบ#ยนแล่�ว เม50อพระเจ้�าปิงคล่ะน�)นสุวรรคตแล่�ว ชนท�)งหัล่ายกHได�ความย�นด# ด"กรนายปิระต" พระเจ้�าปิงคล่ะผู้"�ไม�ม#พระเนตรด7า เปิ2นท#0ร �กขุองท�านหัร5อ เพราะเหัต�ไร จ้/งได�ร�องไหั�หันอ? -2 1 0 0 0 -13300 4 0 0 0

[๓๓๐] พระเจ้�าปิงคล่ะผู้"�ไม�ม#พระเนตรด7า จ้ะเปิ2นท#0ร �กขุองขุ�าพเจ้�ากHหัาม�ได� แต�ขุ�าพเจ้�ากล่�วว�า พระเจ้�าปิงคล่ะน�)นจ้ะกล่�บเสุดHจ้มาอ#ก พระเจ้�าปิงคล่ะเสุดHจ้ไปิจ้ากมน�ษย(โล่กน#)แล่�ว กHจ้ะเบ#ยดเบ#ยนพระยาม�จ้จ้�ราช พระยาม�จ้จ้�ราช น�)นถื"กพระเจ้�าปิงคล่ะเบ#ยดเบ#ยนแล่�ว กHจ้ะพ/งน7ามาสุ�งมน�ษย(โล่กน#)อ#ก.-2 1 0 0 0 -13310 16 0 0 0

[๓๓๑] พระเจ้�าปิงคล่ะน�)น พวกเราช�วยก�นเผู้าแล่�วด�วยฟTนพ�นเล่�มเกว#ยนรดด�วยน7)าหัล่ายร�อยหัม�อ พ5)นท#0ด�นน�)นเราปิRองก�นไว�อย�างด#แล่�ว ท�านอย�ากล่�วเล่ย พระเจ้�าปิงคล่ะจ้�กไม�เสุดHจ้กล่�บมาอ#ก.

จ้บ มหัาปิงคล่ชาดกท#0 ๑๐.

จ้บ อ�ปิาหันวรรคท#0 ๙. ----------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. อ�ปิาหันชาดก๒. ว#ณาถื"ณชาดก๓. ว�ก�ณณกชาดก๔. อสุ�ตาภ�ชาดก ๕. ว�จ้ฉันขุชาดก๖. พกชาดก ๗. สุาเกตชาดก๘. เอกปิทชาดก๙. หัร�ตมาตชาดก ๑๐. มหัาปิงคล่ชาดก. ----------------

๑๐. สุ�คาล่วรรค ๑. สุ�พพทาฐ�ชาดก ผู้"�ม#บร�วารมากเปิ2นใหัญ�ได�-2 1 0 0 0 -13320 2 0 0 0

[๓๓๒] สุ�น�ขุจ้�)งจ้อกกระด�างด�วยมานะ ม#ความต�องการด�วยบร�วาร ได�บรรล่�ถื/ง

สุมบ�ต�ใหัญ� ได�เปิ2นราชาแหั�งสุ�ตว(ม#เขุ#)ยวงาท�)งปิวง ฉั�นใด.-2 1 0 0 0 -13330 5 0 0 0

[๓๓๓] ในหัม"�มน�ษย( ผู้"�ใดม#บร�วารมาก ผู้"�น�)นช50อว�า เปิ2นใหัญ�ในบร�วารเหัล่�าน�)นด�จ้สุ�น�ขุจ้�)งจ้อกได�เปิ2นใหัญ�กว�าสุ�ตว(ม#เขุ#)ยวงา ฉัะน�)น.

จ้บ สุ�พพทาฐ�ชาดกท#0 ๑.

๒. สุ�นขุชาดก ผู้"�ฉัล่าดย�อมช�วยต�วเองได� -2 1 0 0 0 -13340 3 0 0 0

[๓๓๔] สุ�น�ขุต�วใด ไม�ก�ดเช5อกหัน�งใหั�ขุาด สุ�น�ขุต�วน�)น โง�เขุล่ามาก สุ�น�ขุควรจ้ะเปิล่5)องตนเสุ#ยจ้ากเคร50องผู้"ก ก�นเช5อกหัน�งเสุ#ยใหั�อ�0ม แล่�วจ้/งค�อยกล่�บไปิย�งท#0อย"�ขุองตน.-2 1 0 0 0 -13350 5 0 0 0

[๓๓๕] ค7าท#0ท�านกล่�าวน#)ฝั*งอย"�ในหั�วใจ้ขุองขุ�าพเจ้�า อน/0ง ขุ�าพเจ้�าย�งได�จ้7าไว�ในใจ้แล่�ว ขุ�าพเจ้�าจ้ะรอเวล่าจ้นกว�าคนจ้ะหัล่�บ.

จ้บ สุ�นขุชาดกท#0 ๒.

๓. ค�ตต�ล่ชาดก ล่"กศ�ษย(ค�ดล่�างคร" -2 1 0 0 0 -13360 3 0 0 0

[๓๓๖] ขุ�าพระองค(ได�สุอนใหั�ศ�ษย(ช50อม�สุ�ล่ะเร#ยนว�ชาด#ดพ�ณ ๗ สุาย ม#เสุ#ยง ไพเราะจ้�บใจ้คนฟ*ง เขุากล่�บมาขุ�นด#ดพ�ณสุ"�ขุ�าพระองค( ณ ท�ามกล่าง สุนาม ขุ�าแต�ท�าวโกสุ#ย( ขุอพระองค(จ้งเปิ2นท#0พ/0งขุองขุ�าพระองค(เถื�ด.-2 1 0 0 0 -13370 5 0 0 0

[๓๓๗] ด"กรสุหัาย ฉั�นจ้ะเปิ2นท#0พ/0งขุองท�าน ฉั�นเปิ2นผู้"�บ"ชาอาจ้ารย( ศ�ษย(จ้�กไม� ชนะท�าน ท�านจ้�กชนะศ�ษย(. จ้บ ค�ตต�ล่ชาดกท#0 ๓.

๔. ว�คต�จ้ฉัชาดก ความปิรารถืนาไม�ม#ท#0สุ�)นสุ�ด-2 1 0 0 0 -13380 3 0 0 0

[๓๓๘] บ�คคล่เหัHนสุ�0งใด ไม�ปิรารถืนาสุ�0งน�)น อน/0ง บ�คคล่ไม�เหัHนสุ�0งใด ย�อมปิรารถืนาสุ�0งน�)น เราเขุ�าใจ้ว�า บ�คคล่น�)น จ้�กท�องเท#0ยวไปิอ#กนาน อยากได�สุ�0งใด กHจ้�กไม�ได�สุ�0งน�)นเล่ย.-2 1 0 0 0 -13390 6 0 0 0

[๓๓๙] บ�คคล่ได�สุ�0งใด ไม�ย�นด#ด�วยสุ�0งน�)น ปิรารถืนาสุมบ�ต�อ�นใด กHต�เต#ยน

สุมบ�ต�ท#0ได�มาน�)น เพราะขุ/)นช50อว�า ความปิรารถืนาม#อารมณ(ไม�สุ�)นสุ�ดเราขุอกระท7าความนอบน�อมแด�ท�านผู้"�ปิราศจ้ากความปิรารถืนา. จ้บ ว�คต�จ้ฉัชาดกท#0 ๔.

๕. ม"ล่ปิร�ยายชาดก กาล่เวล่าก�นสุ�ตว(พร�อมท�)งต�วเอง -2 1 0 0 0 -13400 2 0 0 0

[๓๔๐] กาล่ย�อมก�นสุ�ตว(ท�)งปิวงก�บท�)งต�วเองด�วย กHผู้"�ใดก�นกาล่ ผู้"�น�)นเผู้าต�ณหัาท#0เผู้าสุ�ตว(ได�แล่�ว. -2 1 0 0 0 -13410 5 0 0 0

[๓๔๑] ศ#รษะขุองนรชนปิรากฏว�าม#มาก ม#ผู้มด7ายาวปิกคล่�มถื/งคอ บรรดาคนท�)งหัล่ายน#) จ้ะหัาคนผู้"�ม#ปิ*ญญาสุ�กคนกHไม�ได�. จ้บ ม"ล่ปิร�ยายชาดกท#0 ๕.

๖. พาโล่วาทชาดก ว�าด�วยคนม#ปิ*ญญาบร�โภค-2 1 0 0 0 -13420 2 0 0 0

[๓๔๒] บ�คคล่ผู้"�ไม�สุ7ารวม ปิระหัารสุ�ตว( เบ#ยดเบ#ยน แล่ะฆ�าสุ�ตว( ใหั�ทานแก� สุมณะใด สุมณะน�)น บร�โภคภ�ตเช�นน#) ย�อมเขุ�าไปิต�ดบาปิด�วย.-2 1 0 0 0 -13430 5 0 0 0

[๓๔๓] ถื�าสุมณะเปิ2นผู้"�ม#ปิ*ญญา แม�จ้ะบร�โภคทานท#0บ�คคล่ผู้"�ไม�สุ7ารวมฆ�าบ�ตรแล่ะภรรยาถืวาย กHไม�เขุ�าไปิต�ดบาปิเล่ย.

จ้บ พาโล่วาทชาดกท#0 ๖.

๗. ปิาท�ญชล่�ชาดก ว�าด�วยปิาท�ญชล่#ราชก�มาร-2 1 0 0 0 -13440 3 0 0 0

[๓๔๔] ปิาท�ญชล่#ราชก�มาร ย�อมร� �งเร5องกว�าเราท�)งหัมดด�วยพระปิร#ชาแน�นอนเม50อเปิ2นเช�นน�)น ท7าไมจ้/งทรงเม�มพระโอฐอย"�เล่�า จ้ะทรงเหัHนเหัต�อย�างอ50นย�0งกว�าน#)เปิ2นแน�.-2 1 0 0 0 -13450 7 0 0 0

[๓๔๕] ปิาท�ญชล่#ราชก�มารพระองค(น#) จ้ะทรงทราบสุ�0งท#0เปิ2นธรรมหัร5อไม�เปิ2นธรรม สุ�0งท#0เปิ2นปิระโยชน(แล่ะไม�เปิ2นปิระโยชน( กHหัาไม�ปิาท�ญชล่# ราชก�มารพระองค(น#) นอกจ้ากจ้ะเม�มพระโอฐแล่�ว ย�อมไม�ทรงทราบ เหัต�การณ(สุ�กน�ดหัน/0งเล่ย.

จ้บ ปิาท�ญชล่�ชาดกท#0 ๗.

๘. ก�งสุ�โกปิมชาดก

คนไม�ร" �ธรรมด�วยญาณย�อมสุงสุ�ยในธรรม-2 1 0 0 0 -13460 2 0 0 0

[๓๔๖] ท�านท�กคนเหัHนต�นทองกวาวแล่�ว ย�งจ้ะสุงสุ�ยในต�นทองกวาวน�)น เพราะเหัต�ไรหันอ ท�านท�)งหัล่ายหัาได�ถืามนายสุารถื#ใหั�ถื#0ถื�วนในท#0ท�)งปิวงไม�.-2 1 0 0 0 -13470 6 0 0 0

[๓๔๗] บ�คคล่เหัล่�าใด ย�งไม�ร" �ธรรมท�)งหัล่าย ด�วยญาณท�)งปิวง บ�คคล่เหัล่�าน�)นแล่ ย�อมสุงสุ�ยในธรรมท�)งหัล่าย เหัม5อนพระราชาบ�ตร ๔ พระองค( ทรงสุงสุ�ยในต�นทองกวาวฉัะน�)น.

จ้บ ก�งสุ�โกปิมชาดกท#0 ๘.

๙. สุาล่กชาดก ว�าด�วยสุาล่กวานร -2 1 0 0 0 -13480 3 0 0 0

[๓๔๘] ด"กรพ�อสุาล่กวานร พ�อเปิ2นล่"กคนเด#ยวขุองเรา อน/0ง พ�อจ้�กได�เปิ2นใหัญ� แหั�งโภคสุมบ�ต�ในตระก"ล่ขุองเรา ล่งมาจ้ากต�นไม�เถื�ด มาเถื�ดพ�อ เรา จ้ะพาก�นกล่�บไปิบ�านขุองเรา. -2 1 0 0 0 -13490 5 0 0 0

[๓๔๙] ท�านสุ7าค�ญเราว�า เปิ2นสุ�ตว(ใจ้ด# จ้/งได�ต#เราด�วยเร#ยวไม�ไผู้� เราพอใจ้อย"�ในปิMามะม�วงท#0ม#ผู้ล่สุ�ก ท�านจ้งกล่�บไปิบ�านตามสุบายเถื�ด.

จ้บสุาล่กชาดกท#0 ๙.

๑๐. กปิชาดก เขุ�าใจ้ว�าล่�งเปิ2นฤาษ# -2 1 0 0 0 -13500 3 0 0 0

[๓๕๐] ฤาษ#ผู้"�ย�นด#แล่�วในความสุงบแล่ะความสุ7ารวม ท�านถื"กภ�ย ค5อ ความหันาวเบ#ยดเบ#ยน จ้/งมาย5นอย"� เช�ญฤาษ#ผู้"�น#)จ้งเขุ�ามาย�งบรรณศาล่าน#)เถื�ดจ้ะได�บรรเทาความหันาว แล่ะความกระวนกระวายใหั�หัมดสุ�)นไปิ.-2 1 0 0 0 -13510 25 0 0 0

[๓๕๑] น#)ไม�ใช�ฤาษ#ผู้"�ย�นด#ในความสุงบแล่ะความสุ7ารวม เปิ2นล่�งเท#0ยวโคจ้รอย"�ตามก�0งมะเด50อ ม�นเปิ2นสุ�ตว(ปิระท�ษร�าย ฉั�นเฉั#ยว แล่ะม#สุ�นดานล่ามกถื�าเขุ�ามาอย"�ย�งบรรณศาล่าหัล่�งน#) กHจ้ะพ/งปิระท�ษร�ายบรรณศาล่า. จ้บ กปิชาดกท#0 ๑๐.

จ้บ สุ�คาล่วรรคท#0 ๑๐. ----------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. สุ�พพทาฐ�ชาดก ๒. สุ�นขุชาดก

๓. ค�ตต�ล่ชาดก๔. ว�คต�จ้ฉัชาดก๕. ม"ล่ปิร�ยายชาดก๖. พาโล่วาทชาดก๗. ปิาท�ญชล่�ชาดก ๘. ก�งสุ�โกปิมชาดก๙. สุาล่กชาดก๑๐. กปิชาดก. ----------------

รวมวรรคท#0ม#ในท�กน�บาตน#) ค5อ ๑. ท�ฬหัวรรค ๒. สุ�นถืวรรค๓. ก�ล่ยาณธรรมวรรค ๔. อสุท�สุวรรค๕. ร�หักวรรค ๖. นต�งท�ฬหัวรรค๗. พ#รณ�ตถื�มภกวรรค๘. กาสุาววรรค๙. อ�ปิาหันวรรค ๑๐. สุ�คาล่วรรค.

จ้บ ท�กน�บาตชาดก. ----------------

ต�กน�บาตชาดก ๑. สุ�งก�ปิปิวรรค ๑. สุ�งก�ปิปิวรรคชาดก ว�าด�วยล่"กศรค5อก�เล่สุ -2 1 0 0 0 -13520 2 0 0 0

[๓๕๒] อาตมภาพอ�นล่"กศรท#0อาบด�วยราคะด7าร� อาศ�ยกามว�ตก อ�นนายช�างศร ไม�ได�ตกแต�งขุ�ดเกล่าแล่ะเหัล่าเสุ#)ยม แทงเขุ�าแล่�ว. -2 1 0 0 0 -13530 3 0 0 0

[๓๕๓] อาตมภาพม�ได�ถื"กล่"กศรท#0เขุายกค�นขุ/)นย�งมา หัร5อท#0ต�ดพ" �หัางนกย"งเสุ#ยบแทงเล่ย แต�อาตมภาพถื"กล่"กศร ค5อ ก�เล่สุเคร50องเผู้าอว�ยวะท�)งปิวงใหั� เร�าร�อน เสุ#ยบแทงท#0หัท�ย.-2 1 0 0 0 -13540 6 0 0 0

[๓๕๔] แต�อาตมภาพไม�เหัHนรอยแผู้ล่ ไม�เหัHนโล่หั�ตไหัล่ออกจ้ากรอยแผู้ล่น�)นจ้�ตท#0ไม�ม#อ�บายอ�นแยบคาย ถื"กล่"กศรตร/งไว�แล่�วอย�างม�0นคง อาตมภาพน7าความท�กขุ(มาใหั�แก�ตนเอง.

จ้บ สุ�งก�ปิปิราคชาดกท#0 ๑.

๒. ต�ล่ม�ฏฐ�ชาดก การเฆ#0ยนต#เปิ2นการสุ�0งสุอน -2 1 0 0 0 -13550 2 0 0 0

[๓๕๕] การท#0ท�านใหั�จ้�บแขุนเราไว�แล่�วเฆ#0ยนต#ด�วยซึ่#กไม�ไผู้� เพราะเหัต�เมล่Hดงาก7าม5อหัน/0งน�)น ย�งฝั*งอย"�ในใจ้ขุองเราจ้นท�กว�นน#). -2 1 0 0 0 -13560 2 0 0 0

[๓๕๖] ด"กรพราหัมณ( ชะรอยท�านจ้ะไม�ย�นด#ในช#ว�ตขุองตนแล่�วสุ�นะ จ้/งได�มาจ้�บแขุนแล่�วเฆ#0ยนต#เราถื/ง ๓ คร�)ง ว�นน#) ท�านจ้ะได�เสุวยผู้ล่ขุองกรรมน�)น.-2 1 0 0 0 -13570 6 0 0 0

[๓๕๗] อารยชนใด ย�อมขุ�มขุ#0คนท#0ไม�ใช�อารยชน ผู้"�ท7ากรรมช�0ว ด�วยอาชญา กรรมขุองอารยชนน�)น เปิ2นการสุ�0งสุอน หัาใช�เปิ2นเวรไม� บ�ณฑุ�ตท�)งหัล่าย ร" �ช�ด ขุ�อน�)นอย�างน#)แล่.

จ้บ ต�ล่ม�ฏฐ�ชาดกท#0๒.

๓. มณ�ก�ณฐชาดก ว�าด�วยขุอสุ�0งท#0ไม�ควรขุอ -2 1 0 0 0 -13580 3 0 0 0

[๓๕๘] ขุ�าวแล่ะน7)าอ�นไพบ"ล่ย(ย�0ง ย�อมเก�ดขุ/)นแก�ขุ�าพเจ้�า เพราะเหัต�แก�วมณ#ดวงน#) ขุ�าพเจ้�าจ้�กใหั�แก�วมณ#ดวงน�)นแก�ท�านไม�ได� ท�านกHย�0งขุอหัน�กขุ/)น ใช�แต�เท�าน�)น ขุ�าพเจ้�าจ้�กไม�มาสุ"�อาศรมขุองท�านอ#กด�วย.-2 1 0 0 0 -13590 4 0 0 0

[๓๕๙] ท�านขุอแก�วมณ#อ�นเก�ดจ้ากหั�นดวงน#) ย�อมท7าใหั�ขุ�าพเจ้�าหัวาดเสุ#ยว เหัม5อนก�บชายหัน��มม#ม5อถื5อดาบอ�นล่�บแล่�วท#0แผู้�นหั�น มาท7าใหั�ขุ�าพเจ้�าหัวาดเสุ#ยว ฉัะน�)น ขุ�าพเจ้�าจ้�กใหั�แก�วมณ#ดวงน�)นแก�ท�านไม�ได� ท�านกHย�0ง ขุอหัน�กขุ/)น ใช�แต�เท�าน�)น ขุ�าพเจ้�าจ้�กไม�มาสุ"�อาศรมขุองท�านอ#กด�วย.-2 1 0 0 0 -13600 6 0 0 0

[๓๖๐] บ�คคล่ร" �ว�า สุ�0งขุองอ�นใด เปิ2นท#0ร �กขุองเขุา กHไม�ควรขุอสุ�0งขุองอ�นน�)น บ�คคล่ย�อมเปิ2นท#0เกล่#ยดช�งเพราะขุอจ้�ด พระยานาคถื"กพราหัมณ(ขุอ แก�วมณ# ต�)งแต�น�)นกHม�ได�มาใหั�พราหัมณ(น�)นเหัHนอ#กเล่ย.

จ้บ มณ�ก�ณฐชาดกท#0 ๓.

๔. ก�ณฑุกก�จ้ฉั�สุ�นธวชาดก ร" �ว�าเขุาด#กHต�องเล่#)ยงใหั�สุมด#-2 1 0 0 0 -13610 3 0 0 0

[๓๖๑] ท�านเคยบร�โภคหัญ�าท#0เปิ2นเดน เคยบร�โภคร7าแล่ะขุ�าวต�งมาแล่�วจ้นเต�บโต น#0เคยเปิ2นอาหัารขุองท�านมาแล่�วเพราะเหัต�ไร บ�ดน#) ท�านจ้/งไม�บร�โภคเล่�า? -2 1 0 0 0 -13620 2 0 0 0

[๓๖๒] ขุ�าแต�ท�านพราหัมณ( ในท#0ใด ชนท�)งหัล่ายไม�ร" �จ้�กสุ�ตว( โดยชาต� หัร5อโดย ว�น�ยในท#0น�)น ร7า แล่ะขุ�าวต�งม#เปิ2นอ�นมาก. -2 1 0 0 0 -13630 5 0 0 0

[๓๖๓] กHท�านร" �จ้�กขุ�าพเจ้�าด#แล่�วว�า ม�าต�วน#) เปิ2นม�าอ�ดมเช�นไร ขุ�าพเจ้�าร" �สุ/กตนอย"� เพราะอาศ�ยท�านผู้"�ร" � จ้/งไม�บร�โภคร7าขุองท�าน.

จ้บ ก�ณฑุกก�จ้ฉั�สุ�นธวชาดกท#0 ๔.

๕. สุ�กชาดก โทษขุองการไม�ร" �ปิระมาณ -2 1 0 0 0 -13640 2 0 0 0

[๓๖๔] ล่"กนกแขุกเต�าต�วน�)น ร" �ปิระมาณในการบร�โภคอย"�เพ#ยงใด กHได�สุ5บอาย�แล่ะได�เล่#)ยงมารดาบ�ดาอย"�เพ#ยงน�)น.-2 1 0 0 0 -13650 3 0 0 0

[๓๖๕] อน/0ง ในกาล่ใด ล่"กนกแขุกเต�าน�)น กล่5นก�นโภชนะมากเก�นไปิ ในกาล่น�)น กHได�ช50อว�า ไม�ร" �จ้�กปิระมาณในการบร�โภค จ้/งได�จ้มล่งในมหัาสุม�ทรน�)นเท#ยว.-2 1 0 0 0 -13660 6 0 0 0

[๓๖๖] เพราะฉัะน�)น ความเปิ2นผู้"�ร" �จ้�กปิระมาณ ค5อ ความไม�หัล่งต�ดอย"�ใน โภชนะ เปิ2นความด# ด�วยว�า บ�คคล่ใด ไม�ร" �จ้�กปิระมาณ ย�อมจ้มล่งใน อบายท�)ง ๔ บ�คคล่ผู้"�ร" �จ้�กปิระมาณแล่ย�อมไม�จ้มล่งในอบาย ๔.

จ้บ สุ�กชาดกท#0 ๕.

๖. ชร"ทปิานชาดกขุ�ดบ�อได�ทร�พย(กล่�บพ�นาศเพราะขุ�ดเก�น-2 1 0 0 0 -13670 3 0 0 0

[๓๖๗] พ�อค�าท�)งหัล่าย ม#ความต�องการด�วยน7)า พาก�นขุ�ดบ�อน7)าเก�า ได�แร�เหัล่Hก แร�ทองแดง ด#บ�ก ตะก�0ว แก�วมณ# เง�น ทอง แก�วม�กดาแล่ะแก�ว ไพฑุ"รย( เปิ2นอ�นมาก.-2 1 0 0 0 -13680 3 0 0 0

[๓๖๘] แต�พวกพ�อค�าเหัล่�าน�)น กHไม�ได�ย�นด#ด�วยทร�พย(น�)น ได�พาก�นขุ�ดใหั�ล่/กย�0งขุ/)นๆ ในบ�อน7)าน�)น ม#พระยานาคม#พ�ษร�ายแรง ม#เดช ได�ฆ�าพวกพ�อค�าเหัล่�าน�)นเสุ#ยด�วยเดชแหั�งพ�ษ.-2 1 0 0 0 -13690 6 0 0 0

[๓๖๙] เพราะฉัะน�)น บ�คคล่พ/งขุ�ดบ�อน7)าเถื�ด แต�ไม�ควรขุ�ดใหั�ล่/กเก�นไปิ เพราะว�า บ�อท#0ขุ�ดล่/กเก�นไปิเปิ2นขุองล่ามก ทร�พย(ท#0พวกพ�อค�าได�แล่�วด�วยการ ขุ�ด แล่ะช#ว�ตกHพ�นาศไปิ เพราะการท#0ขุ�ดล่/กเก�นไปิ.

จ้บ ชร"ทปิานชาดกท#0 ๖.

๗. คามณ�จ้�นทชาดก ล่�งเปิ2นสุ�ตว(ไม�ร" �จ้�กเหัต�

-2 1 0 0 0 -13700 2 0 0 0

[๓๗๐] สุ�ตว(ต�วน#) ไม�ฉัล่าดท#0จ้ะท7าเร5อน ม#ปิกต�หัล่�กหัล่�ก หัน�งท#0หัน�าย�น พ/งปิระท�ษร�ายขุองท#0เขุาท7าไว�แล่�ว ตระก"ล่สุ�ตว(น#) ม#อย�างน�)นเปิ2นธรรมดา. -2 1 0 0 0 -13710 3 0 0 0

[๓๗๑] ขุนอย�างน#) ไม�ใช�ขุนขุองสุ�ตว(ท#0ม#ความค�ดฉัล่าด ล่�งต�วน#)จ้ะท7าใหั�ผู้"�อ50นย�นด#ไม�ได� พระราชบ�ดาขุองเราทรงพระนามว�า ชนสุ�นธนะ ได�ตร�สุสุอนไว�ว�า ธรรมดาล่�งย�อมไม�ร" �จ้�กเหัต�อ�นใดอ�นหัน/0ง. -2 1 0 0 0 -13720 5 0 0 0

[๓๗๒] สุ�ตว(เช�นน�)น จ้ะพ/งเล่#)ยงด"มารดาบ�ดา หัร5อพ#0ชายพ#0สุาวขุองตนไม�ได�เล่ยค7าสุอนน#) พระราชบ�ดาขุองเราได�ทรงสุ�0งสุอนไว�อย�างน#). จ้บ คามณ�จ้�นทชาดกท#0 ๗.

๘. ม�นธาต�ราชชาดก กามม#ความสุ�ขุน�อยม#ท�กขุ(มาก-2 1 0 0 0 -13730 3 0 0 0

[๓๗๓] พระจ้�นทร( พระอาท�ตย( (ย�อมเว#ยนรอบเขุาสุ�เนร�ราช) สุ�องร�ศม#สุว�างไสุวไปิท�0วท�ศโดยก7าหันดท#0เท�าใด สุ�ตว(ท�)งหัล่ายท#0อาศ�ยแผู้�นด�นอย"�ในท#0ม# ก7าหันดเท�าน�)น ล่�วนเปิ2นทาสุขุองพระเจ้�าม�นธาต�ราชท�)งสุ�)น.-2 1 0 0 0 -13740 2 0 0 0

[๓๗๔] ความอ�0มในกามท�)งหัล่าย ย�อมไม�ม#ด�วยฝันค5อกหัาปิณะ กามท�)งหัล่ายม#ความย�นด#น�อย ม#ท�กขุ(มาก บ�ณฑุ�ตร" �ช�ดอย�างน#).-2 1 0 0 0 -13750 5 0 0 0

[๓๗๕] พระสุาวกขุองพระสุ�มมาสุ�มพ�ทธเจ้�า ย�อมไม�ปิรารถืนาความย�นด#ในกามท�)งหัล่ายท#0เปิ2นท�พย( เปิ2นผู้"�ย�นด#แต�ความสุ�)นไปิแหั�งต�ณหัาโดยแท�. จ้บ ม�นธาต�ราชชาดกท#0 ๘.

๙. ต�ร#ต�ว�จ้ฉัชาดก ควรบ"ชาผู้"�ม#พระค�ณ-2 1 0 0 0 -13760 3 0 0 0

[๓๗๖] กรรมอะไรๆ ท#0สุ7าเรHจ้ด�วยว�ชาขุองดาบสุน#)ม�ได�ม#เล่ย อน/0ง ดาบสุน�)นไม�ใช�พระญาต�พระวงศ( ไม�ใช�พระสุหัายขุองพระองค( เม50อเปิ2นเช�นน�)นเพราะเหัต�ไร ต�ร#ต�ว�จ้ฉัดาบสุผู้"�ม#ม5อถื5อไม�เท�า จ้/งบร�โภคก�อนขุ�าวอ�นเล่�ศ?-2 1 0 0 0 -13770 4 0 0 0

[๓๗๗] เม50อเรารบพ�ายแพ�โจ้ร ตกอย"�ในฐานะอ�นตราย ต�ร#ต�ว�จ้ฉัดาบสุผู้"�น#)

ได�กระท7าความอน�เคราะหั(แก�เราผู้"�เด#ยว ในปิMาท#0ไม�ม#น7)า น�าหัวาดเสุ#ยว เม50อเราได�ร�บความล่7าบากกHได�พาดพะองใหั� เพราะเหัต�น�)น เราแม�ถื"กความท�กขุ(เบ#ยดเบ#ยนแล่�วกHขุ/)นจ้ากบ�อได�.-2 1 0 0 0 -13780 8 0 0 0

[๓๗๘] เรามาถื/งเม5องน#)ได�โดยความยาก เพราะอาน�ภาพขุองต�ร#ต�ว�จ้ฉัดาบสุผู้"�น#)เราถื/งจ้ะเปิ2นอย"�ในมน�ษยโล่ก กHเหัม5อนก�บไปิปิรโล่กอ�นเปิ2นว�สุ�ยขุองม�จ้จ้�ราช ล่"กร�ก ต�ร#ต�ว�จ้ฉัดาบสุ เปิ2นผู้"�ควรแก�ปิ*จ้จ้�ยล่าภ ท�านท�)งหัล่าย จ้งพาก�นถืวายขุองควรบร�โภค แล่ะขุองควรบ"ชาแก�ท�านต�ร#ต�ว�จ้ฉัดาบสุเถื�ด.

จ้บ ต�ร#ต�ว�จ้ฉัชาดกท#0 ๙.

๑๐. ท"ตชาดก ท�กช#ว�ตเปิ2นท"ตขุองท�อง-2 1 0 0 0 -13790 4 0 0 0

[๓๗๙] สุ�ตว(เหัล่�าน#) เปิ2นไปิในอ7านาจ้ขุองต�ณหัา ย�อมไปิสุ"�ปิระเทศอ�นไกล่ หัว�งจ้ะขุอสุ�0งขุองตามแต�จ้ะได� เพ50อปิระโยชน(แก�ท�องใด ขุ�าพระองค(เปิ2นท"ตขุองท�องน�)น ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�เปิ2นจ้อมท�พ ขุอพระองค(อย�าได�ทรง พ�โรธแก�ขุ�าพระองค(เล่ย.-2 1 0 0 0 -13800 3 0 0 0

[๓๘๐] อน/0ง มาณพท�)งหัล่าย ย�อมตกอย"�ในอ7านาจ้ขุองท�องใด ท�)งกล่างว�นแล่ะกล่างค5น ขุ�าพระองค(กHเปิ2นท"ตขุองท�องน�)น ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�เปิ2นจ้อมท�พ ขุอพระองค(อย�าได�ทรงพ�โรธแก�ขุ�าพระองค(เล่ย.-2 1 0 0 0 -13810 16 0 0 0

[๓๘๑] ด"กรพราหัมณ( เราจ้ะใหั�โคสุ#แดงแก�ท�านสุ�กพ�นต�วพร�อมท�)งโคจ้�าฝั"งแก�ท�าน แม�เราแล่ะสุ�ตว(ท�)งมวล่กHช50อว�า เปิ2นท"ตขุองท�องท�)งสุ�)น เพราะฉัะน�)นเรากHเปิ2นท"ต ไฉันจ้ะไม�ใหั�สุ�0งขุองแก�ท�านผู้"�เปิ2นท"ตเล่�า. จ้บ ท"ตชาดกท#0 ๑๐.

จ้บ สุ�งก�ปิปิวรรคท#0 ๑. ----------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. สุ�งก�ปิปิราคชาดก ๒. ต�ล่ม�ฏฐ�ชาดก๓. มณ�ก�ณฐชาดก ๔. ก�ณฑุกก�จ้ฉัสุ�นธวชาดก๕. สุ�กชาดก ๖. ชร"ทปิานชาดก ๗. คามณ�จ้�นทชาดก๘. ม�นธาต�ราชชาดก๙. ต�ร#ต�ว�จ้ฉัชาดก๑๐. ท"ตชาดก. ----------------

๒. ปิท�มวรรค

๑. ปิท�มชาดก ไม�ควรพ"ดใหั�เก�นความจ้ร�ง-2 1 0 0 0 -13820 3 0 0 0

[๓๘๒] ผู้มแล่ะหันวดท#0โกนแล่�ว ต�ดแล่�ว ย�อมงอกขุ/)นใหัม�ได� ฉั�นใด จ้ม"กขุองท�านจ้งงอกขุ/)นใหัม� ฉั�นน�)น ขุ�าพเจ้�าขุอดอกปิท�ม ขุอท�านจ้งใหั�แก�ขุ�าพเจ้�าเถื�ด. -2 1 0 0 0 -13830 3 0 0 0

[๓๘๓] พ5ชท#0เกHบไว�ในสุารทสุม�ย เอาหัว�านล่งในนา ย�อมงอกขุ/)น ฉั�นใด จ้ม"ก ขุองท�านจ้งงอกขุ/)นใหัม� ฉั�นน�)น ขุ�าพเจ้�าขุอดอกปิท�ม ขุอท�านจ้งใหั�แก� ขุ�าพเจ้�าเถื�ด. -2 1 0 0 0 -13840 6 0 0 0

[๓๘๔] แม�คนท�)งสุองน�)นค�ดว�า ท�านจ้�กใหั�ดอกปิท�มแก�ตน จ้/งได�พ"ดพล่�ามไปิคนท�)งสุองน�)นจ้ะพ/งกล่�าว หัร5อไม�กล่�าวกHตาม จ้ม"กย�อมงอกขุ/)นไม�ได� ด"กรสุหัาย ขุ�าพเจ้�าขุอดอกปิท�ม ขุอท�านจ้งใหั�แก�ขุ�าพเจ้�าเถื�ด.

จ้บ ปิท�มชาดกท#0 ๑.

๒. ม�ท�ปิาณ�ชาดกความปิรารถืนาสุมปิระสุงค(ในกาล่ม#ขุอง ๔ อย�าง-2 1 0 0 0 -13850 3 0 0 0

[๓๘๕] ถื�าคนใช�ขุองท�านพ/งม#ฝัMาม5ออ�อน ๑ ช�างขุองท�านฝัYกด#แล่�ว ๑ เวล่าม5ด ๑ฝันตก ๑ จ้ะพ/งม# ในกาล่ใด ความปิรารถืนาขุองท�านกHจ้ะสุมปิระสุงค(ในกาล่น�)นเปิ2นแน�.-2 1 0 0 0 -13860 3 0 0 0

[๓๘๖] หัญ�งท�)งหัล่าย บ�ร�ษไม�สุามารถืจ้ะปิกปิ*กร�กษาไว�ได�ด�วยถื�อยค7าอ�นอ�อนหัวาน ยากท#0จ้ะใหั�เตHมได� เสุมอด�วยแม�น7)า ฉัะน�)น ย�อมจ้ะจ้มล่งในนรก บ�ณฑุ�ตร" �ช�ดอย�างน#)แล่�ว พ/งหัล่#กเว�นเสุ#ยใหั�หั�างไกล่.-2 1 0 0 0 -13870 6 0 0 0

[๓๘๗] หัญ�งเหัล่�าน�)น ย�อมเขุ�าไปิคบหัาบ�ร�ษใด เพราะความร�กใคร� พอใจ้ หัร5อเพราะทร�พย( เขุาย�อมเผู้าบ�ร�ษน�)นเสุ#ยฉั�บพล่�น เปิร#ยบเหัม5อนไฟไหัม�ท#0ขุองตนเอง ฉัะน�)น.

จ้บ ม�ท�ปิาณ�ชาดกท#0 ๒.

๓. จ้�ล่ล่ปิโล่ภนชาดก ว�าด�วยหัญ�งท7าบ�ร�ษใหั�งงงวย-2 1 0 0 0 -13880 2 0 0 0

[๓๘๘] เม50อน7)าไม�หัว� 0นไหัว ดาบสุน#)มาได�ด�วยฤทธ�Vเอง คร�)นถื/งความระคนก�บด�วยหัญ�ง กHจ้มล่งในหั�วงมหัรรณพ.-2 1 0 0 0 -13890 3 0 0 0

[๓๘๙] ธรรมดาว�า หัญ�งเหัล่�าน#) เปิ2นผู้"�ย�งบ�ร�ษใหั�งงงวย ม#มายามาก แล่ะย�ง พรหัมจ้รรย(ใหั�ก7าเร�บ ย�อมจ้ะจ้มล่งในอบาย บ�ณฑุ�ตร" �ช�ดอย�างน#)แล่�วพ/งหัล่#กเว�นเสุ#ยใหั�หั�างไกล่.-2 1 0 0 0 -13900 6 0 0 0

[๓๙๐] หัญ�งเหัล่�าน�)น ย�อมเขุ�าไปิคบหัาบ�ร�ษใด เพราะความร�กใคร� พอใจ้ หัร5อเพราะทร�พย( เขุาย�อมเผู้าบ�ร�ษน�)นเสุ#ยฉั�บพล่�น เปิร#ยบเหัม5อนไฟไหัม�ท#0ขุองตนเองฉัะน�)น.

จ้บ จ้�ล่ล่ปิโล่ภนชาดกท#0 ๓.

๔. มหัาปินาทชาดกว�าด�วยปิราสุาทขุองพระเจ้�ามหัาปินาท-2 1 0 0 0 -13910 2 0 0 0

[๓๙๑] พระเจ้�ามหัาปินาทน�)น ม#ปิราสุาทล่�วนแล่�วไปิด�วยทอง กว�าง ๑๖ ช�0วธน"ตก สุ"ง ๑ พ�นช�0วธน".-2 1 0 0 0 -13920 3 0 0 0

[๓๙๒] แล่ะปิราสุาทน�)นม#พ5)น ๗ ช�)น ปิระกอบไปิด�วยธง แล่�วไปิด�วยแก�วม#สุ#เขุ#ยว ม#นางฟRอน ๖ พ�น แบ�งออกเปิ2น ๗ พวก ฟRอนร7าอย"�ในปิราสุาทน�)น. -2 1 0 0 0 -13930 5 0 0 0

[๓๙๓] ด"กรภ�ททช� ท�านกล่�าวถื/งปิราสุาทน�)นม#แล่�วในกาล่น�)น ในคร�)งน�)น เราเปิ2นท�าวสุ�กกะผู้"�ร �บใช�การงานขุองท�าน.

จ้บ มหัาปินาทชาดกท#0 ๔.

๕. ขุ�ร�ปิปิชาดก ถื/งคราวกล่�าควรกล่�า -2 1 0 0 0 -13940 3 0 0 0

[๓๙๔] เม50อท�านเหัHนพวกโจ้รย�งล่"กธน"อ�นแหัล่ม ถื5อดาบอ�นคมกล่�า ซึ่/0งขุ�ดแล่�ว ด�วยน7)าม�น เม50อมรณภ�ยปิรากฏเฉัพาะหัน�าแล่�ว เหัต�ไฉันหันอ ท�านจ้/ง ไม�ม#ความคร�0นคร�าม.-2 1 0 0 0 -13950 3 0 0 0

[๓๙๕] เม50อเราเหัHนพวกโจ้รย�งล่"กธน"อ�นแหัล่ม ถื5อดาบอ�นคมกล่�า ซึ่/0งขุ�ดแล่�วด�วยน7)าม�น เม50อมรณภ�ยปิรากฏเฉัพาะหัน�าแล่�ว เรากล่�บได�ความย�นด#

แล่ะโสุมน�สุมากย�0ง.-2 1 0 0 0 -13960 6 0 0 0

[๓๙๖] เราน�)นเก�ดความย�นด#แล่ะโสุมน�สุแล่�ว กHครอบง7าศ�ตร"ท�)งหัล่ายเสุ#ยได�เพราะว�า ช#ว�ตขุองเราๆ ได�สุล่ะมาแต�ก�อนแล่�ว เราไม�ได�ท7าความอาล่�ยในช#ว�ต บ�คคล่ผู้"�กล่�าหัาญพ/งกระท7าก�จ้ขุองคนกล่�า ในกาล่บางคราว.

จ้บ ขุ�ร�ปิปิชาดกท#0 ๕.

๖. วาต�คคสุ�นธวชาดก ว�าด�วยม�ตรสุ�นถืวะเก�ดแต�แรกพบ-2 1 0 0 0 -13970 2 0 0 0

[๓๙๗] ด�วยเหัต�ใด ค�ณแม�จ้/งม#โรคผู้อมเหัล่5อง ไม�ชอบใจ้อาหัาร ม�าน�)นกHมาคบหัาสุมาคมแล่�ว เหัต�ไร ค�ณแม�จ้/งใหั�ม�าต�วน�)นหัน#ไปิเสุ#ยในบ�ดน#)เล่�า?-2 1 0 0 0 -13980 3 0 0 0

[๓๙๘] ล่"กเอUย ขุ/)นช50อว�า ม�ตรสุ�นถืวะจ้ะเก�ดขุ/)นแต�แรกพบปิะเท#ยวแหัล่ะ ยศขุองสุตร#ท�)งหัล่าย ย�อมเสุ50อมไปิ เพราะฉัะน�)น แม�จ้/งแสุร�งท7าใหั�พระยาม�าน�)นหัน#ไปิเสุ#ย.-2 1 0 0 0 -13990 6 0 0 0

[๓๙๙] สุตร#คนใด ไม�ปิรารถืนาบ�ร�ษผู้"�เก�ดในตระก"ล่ม#ยศศ�กด�V ท#0ม#คนช�กพามาแล่�ว สุตร#คนน�)น จ้ะต�องเศร�าโศกอย"�สุ�)นกาล่นาน เหัม5อนนางล่าเศร�าโศกถื/งพระยาม�าวาต�คคสุ�นธพ ฉัะน�)น.

จ้บ วาต�คคสุ�นธวชาดกท#0 ๖.

๗. สุ�วรรณก�กกฏกชาดก ว�าด�วยปิ"ทอง-2 1 0 0 0 -14000 3 0 0 0

[๔๐๐] ปิ"ทอง ม#น�ยน(ตาอ�นยาว ม#หัน�งเปิ2นกระด"ก เปิ2นสุ�ตว(อย"�ในน7)า ไม�ม#ขุนฉั�นถื"กปิ"ทองน�)นหัน#บไว�แล่�ว จ้/งร�องขุอความช�วยเหัล่5อ เจ้�าอย�าท�)งฉั�นผู้"�ค"�ช#ว�ตเสุ#ยเล่ย.-2 1 0 0 0 -14010 3 0 0 0

[๔๐๑] ขุ�าแต�ท�านผู้"�เปิ2นล่"กเจ้�า ด�ฉั�นจ้�กไม�ล่ะท�)งท�านผู้"�เปิ2นช�างทรงก7าล่�งถื/ง ๖๐ ปิNเล่ย ท�านย�อมเปิ2นท#0ร �กใคร�อย�างย�0งขุองด�ฉั�น ย�0งกว�าแผู้�นด�นซึ่/0งม#สุม�ทรสุาครสุ#0เปิ2นขุอบเขุต. -2 1 0 0 0 -14020 6 0 0 0

[๔๐๒] ปิ"เหัล่�าใด อย"�ในมหัาสุม�ทรกHด# ในแม�น7)าคงคากHด# ในแม�น7)ายม�นากHด# ท�านเก�ดอย"�ในน7)า ย�อมปิระเสุร�ฐกว�าปิ"เหัล่�าน�)น ขุอท�านจ้งปิล่�อยสุาม#

ขุองด�ฉั�นผู้"�ร �องไหั�อย"�เถื�ด.

จ้บ สุ�วรรณก�กกฏกชาดกท#0 ๗.

๘. อารามท"สุกชาดก ว�าด�วยเหัต�ท#0นายอ�ยยานบาล่จ้ะถื"กต�-2 1 0 0 0 -14030 2 0 0 0

[๔๐๓] ล่�งต�วใด สุมม�ต�ก�นว�า เปิ2นใหัญ�กว�าฝั"งล่�งเหัล่�าน#) ปิ*ญญาขุองล่�งต�วน�)นม#อย"�เพ#ยงอย�างน#)เท�าน�)น ฝั"งล่�งท#0เปิ2นบร�วารนอกน#) จ้ะม#ปิ*ญญาอะไร.-2 1 0 0 0 -14040 3 0 0 0

[๔๐๔] ขุ�าแต�ท�านผู้"�ปิระเสุร�ฐ ท�านย�งไม�ร" �อะไร ไฉันมาด�วนต�เต#ยนเราต�างๆอย�างน#)เล่�า เราย�งไม�เหัHนรากไม�แล่�ว จ้ะพ/งร" �ต�นไม�ว�า รากหัย�0งล่งไปิล่/กได�อย�างไรเล่�า?-2 1 0 0 0 -14050 7 0 0 0

[๔๐๕] เราไม�ต�เต#ยนท�านท�)งหัล่าย พวกท�านเปิ2นล่�งไพร อาศ�ยอย"�ในปิMา แต�ว�านายอ�ยยานบาล่ท�)งหัล่าย ผู้"�ปิล่"กต�นไม� เพ50อปิระโยชน(แก�พระราชาพระองค(ใด พระราชาพระองค(น�)น ค5อ พระเจ้�าว�สุสุเสุนะ จ้ะพ/งถื"กต�เต#ยนได�. จ้บ อารามท"สุกชาดกท#0 ๘.

๙. สุ�ชาตาชาดก ว�าด�วยถื�อยค7าไพเราะท7าใหั�คนร�ก-2 1 0 0 0 -14060 3 0 0 0

[๔๐๖] สุ�ตว(เหัล่�าน#) สุมบ"รณ(ด�วยสุ#สุรรวรรณะ ม#สุ7าเน#ยงอ�อนหัวาน น�าร�ก น�าชม (แต�) เปิ2นสุ�ตว(ม#วาจ้ากระด�าง ย�อมไม�เปิ2นท#0ร �กขุองใคร ท�)งในโล่กน#)แล่ะโล่กหัน�าเล่ย.-2 1 0 0 0 -14070 2 0 0 0

[๔๐๗] ท�านกHได�เหัHนม�ใช�หัร5อว�า นกด�เหัว�าด7าล่ายพร�อยพรายต�วน#) เปิ2นท#0ร �กขุอง สุ�ตว(ท�)งหัล่ายเปิ2นอ�นมาก เพราะวาจ้าอ�อนหัวาน?-2 1 0 0 0 -14080 6 0 0 0

[๔๐๘] เพราะฉัะน�)น ผู้"�ท#0ต�องการจ้ะใหั�ตนเปิ2นท#0ร �กขุองปิระชาชน พ/งกล่�าวแต�ถื�อยค7าสุล่ะสุล่วย พ"ดพอปิระมาณ ไม�ฟ� Rงซึ่�าน ถื�อยค7าขุองผู้"�แสุดงอรรถื แล่ะธรรม เปิ2นถื�อยค7าไพเราะ. จ้บ สุ�ชาตาชาดกท#0 ๙.

๑๐. อ�ล่"กชาดก ว�าด�วยหัน�าตาไม�ด#ไม�ควรใหั�เปิ2นใหัญ�-2 1 0 0 0 -1

4090 2 0 0 0

[๔๐๙] ได�ย�นว�า พวกญาต�ท�)งมวล่ ต�)งนกเค�าใหั�เปิ2นใหัญ� ถื�าพวกญาต�อน�ญาต ฉั�นจ้ะขุอพ"ดสุ�กค7าหัน/0ง. -2 1 0 0 0 -14100 3 0 0 0

[๔๑๐] ด"กรสุหัาย เราท�)งหัมดอน�ญาตใหั�ท�านพ"ด แต�จ้งพ"ดแต�ถื�อยค7าท#0เปิ2นอรรถื แล่ะธรรมอย�างเด#ยว เพราะว�า นกท#0หัน��มๆ ม#ปิ*ญญา แล่ะทรงไว�ซึ่/0งญาณอ�นร� �งเร5อง ม#อย"�.-2 1 0 0 0 -14110 16 0 0 0

[๔๑๑] ขุอความเจ้ร�ญจ้งม#แก�ท�านท�)งหัล่าย การแต�งต�)งนกเค�าใหั�เปิ2นใหัญ� ขุ�าพเจ้�าไม�ชอบใจ้ ท�านจ้งมองด"หัน�าขุองนกเค�าผู้"�ไม�โกรธเถื�ด นกเค�าโกรธแล่�วจ้�กท7าหัน�าตาเปิ2นอย�างไร?

จ้บ อ�ล่"กชาดกท#0 ๑๐.

จ้บ ปิท�มวรรคท#0 ๒. ----------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. ปิท�มชาดก๒. ม�ท�ปิาณ�ชาดก ๓. จ้�ล่ล่ปิโล่ภนชาดก๔. มหัาปินาทชาดก๕. ขุ�ร�ปิปิชาดก ๖. วาต�คคสุ�นธวชาดก๗. สุ�วรรณก�กกฏกชาดก ๘. อารามท"สุกชาดก๙. สุ�ชาตาชาดก๑๐. อ�ล่"กชาดก. ----------------

๓. อ�ทปิานท"สุกวรรค ๑. อ�ทปิานท"สุกชาดกว�าด�วยการขุ#)เย#0ยวล่งบ�อน7)าเปิ2นธรรมดาขุองหัมาจ้�)งจ้อก-2 1 0 0 0 -14120 2 0 0 0

[๔๑๒] ด"กรสุหัาย ท7าไม ท�านจ้/งถื�ายม"ตรแล่ะค"ถืรดบ�อน7)าท#0ท7าได�โดยยาก ขุอง ฤาษ#ผู้"�อย"�ปิMา แสุวงหัาตบะอย"�ตล่อดกาล่นาน?-2 1 0 0 0 -14130 4 0 0 0

[๔๑๓] เราพวกสุ�น�ขุจ้�)งจ้อก ด50มก�นน7)า ณ ท#0ใดแล่�ว ย�อมถื�ายอ�จ้จ้าระปิ*สุสุาวะล่ง ในท#0น�)น เปิ2นธรรมดาขุองสุ�น�ขุจ้�)งจ้อกท�)งหัล่าย เปิ2นธรรมดาขุองบ�ดา มารดา แล่ะปิ"M ย�า ตา ยาย ท�านไม�ควรจ้ะถื5อโกรธธรรมดาอ�นน�)นขุอง พวกเราเล่ย.-2 1 0 0 0 -14140 6 0 0 0

[๔๑๔] อาการเช�นน#) เปิ2นธรรมดาขุองพวกท�าน อน/0ง อาการเช�นไร ไม�เปิ2น ธรรมดาขุองพวกท�าน ขุอพวกเราอย�าได�เหัHนธรรมดา หัร5อม�ใช�ธรรมดา

ขุองพวกท�าน ในกาล่ไหันๆ อ#กเล่ย.

จ้บ อ�ทปิานท"สุกชาดกท#0 ๑.

๒. พย�คฆชาดก ว�าด�วยเร50องขุองม�ตร -2 1 0 0 0 -14150 3 0 0 0

[๔๑๕] ความเกษมจ้ากโยคะ ย�อมเสุ50อมไปิเพราะการคบหัาก�บม�ตรคนใด บ�ณฑุ�ตพ/งร�กษาล่าภ ยศ แล่ะช#ว�ตขุองตน ท#0ม�ตรน�)นครอบง7าไว�เสุ#ยก�อน ด�จ้ บ�คคล่ผู้"�ร �กษาตาขุองตนไว� ฉัะน�)น. -2 1 0 0 0 -14160 3 0 0 0

[๔๑๖] ความเกษมจ้ากโยคะ ย�อมเจ้ร�ญเพราะการคบหัาก�บม�ตรคนใด บ�ร�ษผู้"�ฉัล่าดในก�จ้ท�)งมวล่ พ/งกระท7าก�จ้ท�กอย�างขุองก�ล่ยาณม�ตรใหั�เหัม5อน ขุองตน.-2 1 0 0 0 -14170 6 0 0 0

[๔๑๗] ด"กรราชสุ#หั(แล่ะเสุ5อโคร�ง จ้งมาเถื�ด เช�ญท�านท�)งสุองจ้งกล่�บเขุ�าไปิย�ง ปิMาใหัญ� พวกมน�ษย(อย�ามาต�ดปิMาขุองเราใหั�ปิราศจ้ากราชสุ#หั(แล่ะเสุ5อโคร�งเสุ#ยเล่ย ราชสุ#หั(แล่ะเสุ5อโคร�ง อย�าได�เปิ2นผู้"�ไร�ปิMา. จ้บ พย�คฆชาดกท#0 ๒.

๓. ก�จ้ฉัปิชาดก ว�าด�วยล่�งสุ�ปิดน-2 1 0 0 0 -14180 3 0 0 0

[๔๑๘] ใครหันอเด�นมา เหัม5อนบ�คคล่ผู้"�รวยอาหัาร เหัม5อนพราหัมณ(ผู้"�ได�ล่าภมาเตHมม5อ ฉัะน�)น ท�านไปิรวยภ�กษาหัารมาแต�ท#0ไหันหันอ ท�านเขุ�าไปิหัา ผู้"�ม#ศร�ทธาคนไรมา? -2 1 0 0 0 -14190 4 0 0 0

[๔๑๙] ด"กรท�านผู้"�เจ้ร�ญ ขุ�าพเจ้�าเปิ2นล่�ง ทรามปิ*ญญา จ้�บต�องสุ�0งท#0บ�คคล่ไม�ควรจ้�บต�อง ขุอพระค�ณเจ้�าโปิรดเปิล่5)องขุ�าพเจ้�าใหั�พ�นท�กขุ(ด�วยเถื�ด ขุอความเจ้ร�ญจ้งม#แก�พระค�ณเจ้�า ขุ�าพเจ้�าพ�นจ้ากความฉั�บหัายน#)แล่�วจ้ะไปิอย"�ท#0ภ"เขุา.-2 1 0 0 0 -14200 7 0 0 0

[๔๒๐] เต�าท�)งหัล่าย เปิ2นสุ�ตว(สุ5บเน50องมาจ้ากก�สุสุปิโคตร ล่�งท�)งหัล่ายเปิ2นสุ�ตว( สุ5บเน50องมาจ้ากโกณฑุ�ญญโคตร ด"กรเต�าผู้"�เท5อกแถืวก�สุสุปิโคตร ท�าน จ้งปิล่�อยล่�งผู้"�เท5อกแถืวโกณฑุ�ญญโคตรเสุ#ยเถื�ด ท�านคงเคยท7าเมถื�นธรรม ก�นแล่�ว.

จ้บ ก�จ้ฉัปิชาดกท#0 ๓.

๔. โล่ล่ชาดก ว�าด�วยโทษขุองความโล่เล่-2 1 0 0 0 -14210 3 0 0 0

[๔๒๑] นกยางต�วน#) อย�างไรจ้/งม#หังอน เปิ2นโจ้ร (เขุ�ามาอย"�ท#0ร �งกา) ด"กรนกยางผู้"�ม#เมฆเปิ2นบ�ดา ท�านจ้งมาเสุ#ยขุ�างน#)เถื�ด กาผู้"�เปิ2นสุหัายขุองเรา เปิ2นผู้"�ด�ร�าย.-2 1 0 0 0 -14220 2 0 0 0

[๔๒๒] เราไม�ใช�นกยางม#หังอน เราเปิ2นกาโล่เล่ ไม�ได�ท7าตามค7าขุองท�าน กล่�บมาแล่�ว จ้งมองด"เราผู้"�ร� �นน#)เถื�ด.-2 1 0 0 0 -14230 4 0 0 0

[๔๒๓] ด"กรสุหัาย ท�านจ้ะได�ร�บท�กขุ(อ#ก เพราะว�า ปิกต�ขุองท�านเปิ2นเช�นน�)นเคร50องบร�โภคขุองมน�ษย(ไม�ควรท#0นกจ้ะพ/งบร�โภค.

จ้บ โล่ล่ชาดกท#0 ๔.

๕. ร�จ้�รชาดก-2 1 0 0 0 -14240 2 0 0 0

[๔๒๔] นกยางต�วน#) อย�างไรจ้/งขุาว น�าร�ก มาอย"�ในร�งกาได� แล่ะน#0เปิ2นร�งขุองกาผู้"�ด�ร�ายสุหัายขุองเรา.-2 1 0 0 0 -14250 2 0 0 0

[๔๒๕] ด"กรนกพ�ราบผู้"�สุหัาย ท�านกHร" �จ้�กเรา ผู้"�ม#ขุ�าวฟMางเปิ2นอาหัารม�ใช�หัร5อ เราม�ได�กระท7าตามค7าขุองท�าน กล่�บมาแล่�ว จ้งมองด"เราผู้"�ร� �นน#)เถื�ด. -2 1 0 0 0 -14260 5 0 0 0

[๔๒๖] ด"กรกาผู้"�สุหัาย ท�านจ้ะได�ร�บท�กขุ(อ#ก เพราะว�า ปิกต�ขุองท�านเปิ2นเช�นน�)นเคร50องบร�โภคขุองมน�ษย(ไม�ควรท#0นกจ้ะพ/งบร�โภค.

จ้บ ร�จ้�รชาดกท#0 ๕.

๖. ก�ร�ธรรมชาดก ว�าด�วยใหั�ช�างแก�ท�าวกาล่�งคราช -2 1 0 0 0 -14270 3 0 0 0

[๔๒๗] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�เปิ2นใหัญ�กว�าปิระชาชน ขุ�าพระบาทท�)งหัล่าย ได�ทราบ ศร�ทธา แล่ะศ#ล่ขุองพระองค(แล่�ว จ้/งมาขุอร�บพระราชทานเอาทองค7าแล่กก�บช�างม#สุ#ด�งดอกอ�ญช�น น7าไปิในแคว�นกาล่�งคราช.-2 1 0 0 0 -14280 2 0 0 0

[๔๒๘] สุ�ตว(ท#0พ/งเล่#)ยงด�วยขุ�าวกHด# ท#0ไม�ได�เล่#)ยงกHด# ผู้"�ใด ในโล่กน#) ต�)งใจ้มาหัาเรา

สุ�ตว(เหัล่�าน�)นท�)งหัมด เรากHม�ได�หั�ามเล่ย น#)เปิ2นถื�อยค7าขุองท�านบ"รพาจ้ารย(.-2 1 0 0 0 -14290 7 0 0 0

[๔๒๙] ด"กรพราหัมณ(ท�)งหัล่าย เราจ้ะใหั�ช�างน#)อ�นควรเปิ2นราชพาหันะ เปิ2นราช บร�โภค ปิระกอบไปิด�วยยศ ปิระด�บไปิด�วยเคร50องปิระด�บ ปิกคล่�มไปิ ด�วยขุ�ายทอง ม#นายหั�ตถืาจ้ารย( พร�อมแก�ท�านท�)งหัล่าย ขุอพวกท�านจ้งไปิตามปิรารถืนาเถื�ด.

จ้บ ก�ร�ธรรมชาดกท#0 ๖.

๗. โรมชาดก ว�าด�วยอาช#วกเจ้�าเล่�หั(-2 1 0 0 0 -14300 3 0 0 0

[๔๓๐] ด"กรปิ*กษ#ผู้"�ม#ขุนปิNก เม50อเรามาอย"�ในถื7)าแหั�งภ"เขุาน#)กว�า ๕๐ ปิN นกพ�ราบ ท�)งหัล่ายกHม�ได�ร�งเก#ยจ้ เปิ2นผู้"�ม#จ้�ตเย5อกเยHนเปิ2นอย�างย�0ง ย�อมพาก�นมาสุ"�บ�วงม5อขุองเรา ในกาล่ก�อน. -2 1 0 0 0 -14310 5 0 0 0

[๔๓๑] ด"กรท�านผู้"�ม#อว�ยวะคด บ�ดน#) นกพ�ราบเหัล่�าน�)น คงจ้ะเหัHนเหัต�อะไรกระม�ง จ้/งใคร�จ้ะพาก�นไปิเสุพอาศ�ยซึ่อกภ"เขุาอ50น นกเหัล่�าน#) คร�)งก�อนย�อมสุ7าค�ญเราอย�างไร บ�ดน#) ย�อมไม�สุ7าค�ญเราอย�างน�)นหัร5อ หัร5อนกเหัล่�าน#) พล่�ดพรากไปินานแล่�ว จ้7าเราไม�ได� หัร5อว�าเปิ2นนกใหัม�จ้/งไม�เขุ�า ใกล่�เรา? -2 1 0 0 0 -14320 6 0 0 0

[๔๓๒] พวกเราเปิ2นผู้"�ไม�หัล่งใหัล่ ร" �อย"�ว�า ท�านกHค5อท�านน�0นแหัล่ะ พวกเราเหัล่�าน�)นกHไม�ใช�นกอ50น กHแต�ว�า จ้�ตขุองท�านเปิ2นจ้�ตปิระท�ษร�ายในชนน#) ด"กรอาช#วก เพราะเหัต�น�)น พวกเราจ้/งหัวาดกล่�วท�าน.

จ้บ โรมชาดกท#0 ๗.

๘. มหั�สุชาดก ว�าด�วยล่�งก�บควาย -2 1 0 0 0 -14330 2 0 0 0

[๔๓๓] ท�านอาศ�ยเหัต�อะไรจ้/งอดกล่�)นท�กขุ(น#) ต�อล่�งผู้"�ม#จ้�ตกล่�บกล่อก ม�กปิระท�ษ ร�ายม�ตร ด�จ้เปิ2นเจ้�าขุองผู้"�ใหั�ความใคร�ท�)งปิวง. -2 1 0 0 0 -14340 2 0 0 0

[๔๓๔] ท�านจ้งขุว�ดม�นเสุ#ย (ด�วยเขุา) จ้งเหัย#ยบเสุ#ย (ด�วยเท�า) ถื�าไม�หั�ามปิรามม�นเสุ#ย สุ�ตว(ท�)งหัล่ายท#0โง�เขุล่า กHจ้ะพ/งเบ#ยดเบ#ยนร70าไปิ. -2 1 0 0 0 -14350 6 0 0 0

[๔๓๕] เม50อล่�งต�วน#) ด"หัม�0นควายต�วอ50น ด�จ้ด"หัม�0นขุ�าพเจ้�า จ้�กกระท7าอนาจ้ารอย�างน#)แก�ควายต�วอ50น ควายเหัล่�าน�)น กHจ้ะฆ�าม�นเสุ#ยในท#0น�)น ความพ�นอ�นน�)นจ้�กม#แก�ขุ�าพเจ้�า. จ้บ มหั�สุชาดกท#0 ๘.

๙. สุตปิ*ตตชาดก ว�าด�วยความสุ7าค�ญผู้�ด-2 1 0 0 0 -14360 5 0 0 0

[๔๓๖] มาณพสุ7าค�ญนางสุ�น�ขุจ้�)งจ้อกในหันทาง ซึ่/0งเท#0ยวอย"�ในปิMา ผู้"�ปิรารถืนาปิระโยชน( แล่ะบอกใหั�ร" �ด�วยอาการอย�างน�)นว�า เปิ2นผู้"�ปิรารถืนาความ ฉั�บหัาย มาสุ7าค�ญนกกระไนผู้"�ปิรารถืนาความฉั�บหัายว�า เปิ2นผู้"�ปิรารถืนา ปิระโยชน( ฉั�นใด.

-2 1 0 0 0 -14370 2 0 0 0

[๔๓๗] บ�คคล่บางคนในโล่กน#)ย�อมเปิ2นเช�นน�)น เม50อชนท�)งหัล่ายผู้"�ปิรารถืนาปิระโยชน(จ้/งกล่�าวสุอน ย�อมกล่�บถื5อเอาโดยไม�เคารพ ฉั�นน�)น.-2 1 0 0 0 -14380 6 0 0 0

[๔๓๘] อน/0ง ชนเหัล่�าใด สุรรเสุร�ญบ�คคล่น�)นกHด# ยกย�องบ�คคล่น�)นเพราะกล่�วกHด# กHสุ7าค�ญชนเหัล่�าน�)นว�า เปิ2นม�ตร เหัม5อนมาณพสุ7าค�ญผู้�ดนกกระไน ว�า เปิ2นม�ตร ฉัะน�)น.

จ้บ สุตปิ*ตตชาดกท#0 ๙.

๑๐. ปิ"ฏท"สุกชาดก ว�าด�วยผู้"�ชอบท7าล่าย-2 1 0 0 0 -14390 2 0 0 0

[๔๓๙] พระยาเน5)อจ้ะฉัล่าดในการท7าหั�อใบไม�เปิ2นแน� เพราะฉัะน�)น จ้/งได�ร5)อหั�อใบไม�เสุ#ย คงจ้ะท7าหั�อใบไม�อย�างอ50นใหั�ด#กว�าเก�าเปิ2นม�0นคง.-2 1 0 0 0 -14400 3 0 0 0

[๔๔๐] บ�ดา หัร5อมารดาขุองเรา ไม�ใช�เปิ2นคนฉัล่าดในการท7าหั�อใบไม�เล่ย เรา ได�แต�ร5)อสุ�0งขุองท#0ท7าไว�แล่�วๆ เท�าน�)น ตระก"ล่ขุองเราน#) เปิ2นธรรมดา อย�างน#).-2 1 0 0 0 -14410 16 0 0 0

[๔๔๑] ธรรมดาขุองท�านท�)งหัล่ายเปิ2นถื/งเช�นน#) กHสุภาพท#0ม�ใช�ธรรมดาจ้ะเปิ2นเช�นไร ขุอพวกเราอย�าได�เหัHนธรรมดา หัร5อม�ใช�ธรรมดาขุองท�านท�)งหัล่าย ในกาล่ไหันๆ เล่ย.

จ้บ ปิ"ฏท"สุกชาดกท#0 ๑๐.

จ้บ อ�ทปิานวรรคท#0 ๓. ----------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. อ�ทปิานท"สุกชาดก ๒. พย�คฆชาดก๓. ก�จ้ฉัปิชาดก๔. โล่ล่ชาดก๕. ร�จ้�รชาดก๖. ก�ร�ธรรมชาดก๗. โรมชาดก๘. มหั�สุชาดก๙. สุตปิ*ตตชาดก๑๐. ปิ"ฏท"สุกชาดก. ----------------

๔. อ�พภ�นตรวรรค ๑. อ�พภ�นตรชาดก ว�าด�วยผู้ล่ไม�ท�พย(-2 1 0 0 0 -14420 2 0 0 0

[๔๔๒] ผู้ล่ขุองต�นไม�ช50ออ�พภ�นตระ เปิ2นผู้ล่ไม�ท�พย( นางนาร#ท#0แพ�ท�อง บร�โภคแล่�ว จ้ะปิระสุ"ต�พระราชโอรสุเปิ2นพระเจ้�าจ้�กรพรรด�. -2 1 0 0 0 -14430 2 0 0 0

[๔๔๓] ด"กรนางผู้"�เจ้ร�ญ แม�ท�านกHเปิ2นพระมเหัสุ#ผู้"�เล่อโฉัม แล่ะเปิ2นท#0ร �กขุอง พระราชสุวาม# พระราชาจ้�กทรงน7าเอาผู้ล่ไม�ช50ออ�พภ�นตระน#)มาใหั�แก�ท�าน.-2 1 0 0 0 -14440 5 0 0 0

[๔๔๔] บ�คคล่ผู้"�กล่�าหัาญ ยอมเสุ#ยสุล่ะตน กระท7าความพากเพ#ยรในปิระโยชน( ขุองท�านท#0ได�เล่#)ยงตนมา ย�อมถื/งฐานะอ�นใด ขุ�าพเจ้�าเปิ2นผู้"�จ้ะได�ฐานะอ�นน�)น.

จ้บ อ�พภ�นตรชาดกท#0 ๑.

๒. เสุยยชาดก -2 1 0 0 0 -14450 3 0 0 0

[๔๔๕] ผู้"�ใด คบหัาก�บบ�คคล่ผู้"�ปิระเสุร�ฐ ผู้"�น�)นช50อว�า เปิ2นผู้"�ม#สุ�วนอ�นปิระเสุร�ฐ ด�วย เราสุมานไมตร#ก�บพระยาโจ้รคนเด#ยวกHปิล่ดเปิล่5)องท�านท�)งหัล่าย ผู้"�ต�องโทษได�ท�)งร�อยคน. -2 1 0 0 0 -14460 2 0 0 0

[๔๔๖] เพราะฉัะน�)น บ�คคล่คนเด#ยวสุมานไมตร#ก�บโล่กท�)งมวล่สุ�)นช#พแล่�ว กHพ/งเขุ�าถื/งสุวรรค( ท�านชาวกาสุ�กร�ฐท�)งหัล่าย จ้งฟ*งค7าขุองเราน#)เถื�ด.-2 1 0 0 0 -14470 6 0 0 0

[๔๔๗] พระเจ้�าก�งสุมหัาราช ครอบครองราชสุมบ�ต�เม5องพาราณสุ# ได�ตร�สุพระราชด7าร�สุน#)แล่�ว กHทรงสุล่ะท�)งธน" แล่ะล่"กศรเสุ#ย ทรงสุมาทาน สุ7ารวม

ศ#ล่.

จ้บ เสุยยชาดกท#0 ๒.

๓. ว�ฑุฒก#สุ"กรชาดก ว�าด�วยหัม"สุ"�เสุ5อได�ด�วยสุาม�คค#ก�น-2 1 0 0 0 -14480 3 0 0 0

[๔๔๘] ด"กรเสุ5อโคร�ง ว�นก�อนๆ ท�านเคยย70าย#หัม"ท�)งหัล่ายในปิระเทศน#) แล่�วน7าเอาหัม"ต�วอ�วนๆ มา บ�ดน#) ท�านเด�นซึ่บเซึ่ามาแต�ผู้"�เด#ยว ด"กรเสุ5อโคร�งกHว�นน#) ก7าล่�งกายขุองท�านไม�ม#หัร5อ? -2 1 0 0 0 -14490 3 0 0 0

[๔๔๙] ได�ย�นว�า ว�นก�อนๆ หัม"เหัล่�าน#) เหัHนขุ�าพเจ้�าเขุ�าแล่�วกHกล่�วต�างกHบ�ายหัน�าหัน#ไปิหัาท#0ซึ่�อนเร�นคนล่ะท�ศล่ะทาง บ�ดน#) หัม"เหัล่�าน�)น มาปิระช�มรวมก�นเปิ2นหัมวดเปิ2นหัม"� อย"�ในท#0ช�ยภ"ม�ด# ยากท#0ขุ�าพเจ้�าจ้ะย70าย#ได�. -2 1 0 0 0 -14500 7 0 0 0

[๔๕๐] ขุ�าพเจ้�าขุอนอบน�อมแก�หัม"�หัม"ท#0มาปิระช�มก�น ขุ�าพเจ้�าได�เหัHนม�ตรภาพอ�นน�าอ�ศจ้รรย( ควรสุรรเสุร�ญแล่�ว จ้/งขุอกล่�าวสุรรเสุร�ญไว� หัม"ท�)งหัล่ายผู้"�ม# เขุ#)ยวเปิ2นก7าล่�ง ได�ชนะเสุ5อโคร�งด�วยสุาม�คค#อ�นใด กHพาก�นพ�นมรณภ�ยด�วยความสุาม�คค#อ�นน�)น.

จ้บ ว�ฑุฒก#สุ"กรชาดกท#0 ๓.

๔. สุ�ร�ชาดก ว�าด�วยโภคะเก�ดแก�ผู้"�ม#บ�ญ-2 1 0 0 0 -14510 2 0 0 0

[๔๕๑] ผู้"�ไม�ม#บ�ญ จ้ะเปิ2นผู้"�ม#ศ�ล่ปิะหัร5อไม�กHตาม ย�อมขุวนขุวายรวบรวมทร�พย(ไว�เปิ2นอ�นมาก ผู้"�ม#บ�ญย�อมใช�สุอยทร�พย(เหัล่�าน�)น. -2 1 0 0 0 -14520 3 0 0 0

[๔๕๒] โภคะเปิ2นอ�นมาก ย�อมล่�วงเล่ยสุ�ตว(เหัล่�าอ50นไปิเสุ#ย เก�ดขุ/)นในท#0ท�)งปิวงเท#ยว สุ7าหัร�บผู้"�ม#บ�ญอ�นกระท7าไว� ใช�แต�เท�าน�)น ร�ตนะท�)งหัล่ายกHบ�งเก�ด ขุ/)นแม�ในท#0ม�ใช�บ�อเก�ด.-2 1 0 0 0 -14530 5 0 0 0

[๔๕๓] ไก� แก�วมณ# ไม�เท�า แล่ะหัญ�งช50อว�า บ�ญญล่�กขุณาเทว# ย�อมเก�ดขุ/)นแก�อนาถืบ�ณฑุ�กเศรษฐ#ผู้"�ไม�ม#บาปิ ม#บ�ญอ�นกระท7าไว�แล่�ว.

จ้บ สุ�ร�ชาดกท#0 ๔.

๕. มณ�สุ"กรชาดก ว�าด�วยขุองด#ใครท7าล่ายไม�ได� -2 1 0 0 0 -1

4540 2 0 0 0

[๔๕๔] พวกขุ�าพเจ้�าปิระมาณ ๓๐ ต�ว อาศ�ยอย"�ในถื7)าแก�วมณ# ๗ ปิN ได�ปิร/กษา ก�นว�า จ้ะช�วยก�นก7าจ้�ดแสุงแก�วมณ#ใหั�เศร�าหัมอง.-2 1 0 0 0 -14550 3 0 0 0

[๔๕๕] พวกขุ�าพเจ้�าช�วยก�นเสุ#ยดสุ#แก�วมณ# แก�วมณ#กล่�บม#สุ#สุ�กใสุขุ/)นกว�าเก�าบ�ดน#) พวกขุ�าพเจ้�าขุอถืามท�านถื/งเหัต�น�)น ท�านย�อมสุ7าค�ญก�จ้ในเร50องน#) อย�างไร? -2 1 0 0 0 -14560 6 0 0 0

[๔๕๖] ด"กรหัม"ท�)งหัล่าย แก�วไพฑุ"รย(น#) เปิ2นขุองแขุHง งามผู้�องใสุ ใครๆ ไม� สุามารถืจ้ะก7าจ้�ดแก�วไพฑุ"รย(น�)นใหั�เศร�าหัมองได�เล่ย ท�านท�)งหัล่ายจ้งพา ก�นหัล่#กหัน#ไปิอย"�ท#0อ50นเสุ#ยเถื�ด.

จ้บ มณ�สุ"กรชาดกท#0 ๕.

๖. สุาล่�กชาดก ว�าด�วยอ�บายไม�ใหั�ถื"กฆ�า -2 1 0 0 0 -14570 3 0 0 0

[๔๕๗] ท�านอย�าปิรารถืนาอาหัารอย�างหัม"ช50อสุาล่�กะเล่ย เพราะว�า หัม"ช50อว�าสุาล่�กะ น#) บร�โภคอาหัารเปิ2นเคร50องเด5อดร�อน ท�านจ้งเปิ2นผู้"�ม#ความขุวนขุวายน�อย เค#)ยวก�นแต�ขุ�าวล่#บน#)เถื�ด น#)เปิ2นล่�กษณะแหั�งความอาย�ย5น. -2 1 0 0 0 -14580 3 0 0 0

[๔๕๘] ในไม�ช�า ราชบ�ร�ษผู้"�ม#บร�วารมากน�)น กHจ้ะเปิ2นแขุกมาปิระช�มก�น ณสุถืานท#0น#) ในกาล่น�)น ท�านกHจ้ะได�เหัHนหัม"สุาล่�กะต�วน#) อ�นเจ้�าขุองใหั�ท�บด�วยไม�ฆ�อนนอนตายอย"�.-2 1 0 0 0 -14590 6 0 0 0

[๔๕๙] ว�วชราท�)งสุองต�ว พอเหัHนหัม"สุาล่�กะผู้"�กล่�าหัาญ อ�นเจ้�าขุองใหั�ท�บด�วยไม� ฆ�อนนอนตายอย"� กHค�ดร�วมก�นว�า ขุ�าวล่#บเท�าน�)น เปิ2นอาหัารอย�างสุ"งสุ�ดขุองเรา. จ้บ สุาล่�กชาดกท#0 ๖.

๗. ล่าภครหั�กชาดก ว�าด�วยว�ธ#การหัล่อกล่วง -2 1 0 0 0 -14600 4 0 0 0

[๔๖๐] ไม�ใช�คนบ�า ท7าเปิ2นเหัม5อนคนบ�า ไม�ใช�คนสุ�อเสุ#ยด กHท7าเปิ2นเหัม5อนคน สุ�อเสุ#ยด ไม�ใช�น�กฟRอนร7า กHท7าเปิ2นเหัม5อนน�กฟRอนร7า ไม�ใช�คนต50นขุ�าวกHท7าเปิ2นเหัม5อนคนต50นขุ�าว ย�อมจ้ะได�ล่าภในคนผู้"�หัล่งใหัล่ท�)งหัล่าย น#)

เปิ2นค7าสุ�0งสุอนแก�ท�าน. -2 1 0 0 0 -14610 2 0 0 0

[๔๖๑] ขุ�าแต�ท�านพราหัมณ( น�าต�เต#ยนความปิระพฤต�อ�ตตว�น�บาตกรรม การปิระพฤต�ธรรม การได�ยศ แล่ะได�ทร�พย(. -2 1 0 0 0 -14620 5 0 0 0

[๔๖๒] อน/0ง ถื�าบ�คคล่จ้ะถื5อเอาบาตรออกไปิบวชเสุ#ย ความเปิ2นอย"�น#)แล่ ปิระเสุร�ฐกว�าการแสุวงหัาโดยอธรรม.

จ้บ ล่าภครหั�กชาดกท#0 ๗.

๘. ม�จ้ฉัทานชาดก ว�าด�วยบ�ญท#0ใหั�ทานแก�ปิล่า-2 1 0 0 0 -14630 3 0 0 0

[๔๖๓] ปิล่าท�)งหัล่าย ม#ราคาถื/งหัน/0งพ�นกหัาปิณะก�บ ๗ มาสุก ย�อมจ้ะไม�ม#ผู้"�ใดผู้"�หัน/0งเช50อถื5อเล่ย แล่ะในท#0น#) เรากHม# ๗ มาสุกเท�าน�)น แต�เรากHซึ่5)อปิล่าต�วน�)นได�. -2 1 0 0 0 -14640 3 0 0 0

[๔๖๔] ท�านได�ใหั�โภชนะแก�ปิล่าท�)งหัล่าย แล่�วอ�ท�ศสุ�วนบ�ญใหั�แก�เรา เรา ระล่/กถื/งสุ�วนบ�ญอ�นน�)น แล่ะความนอบน�อมท#0ท�านได�กระท7าแล่�ว จ้/งร�กษาทร�พย(ขุองท�านน#)ไว�.-2 1 0 0 0 -14650 6 0 0 0

[๔๖๕] บ�คคล่ผู้"�ม#จ้�ตค�ดปิระท�ษร�าย ย�อมไม�ม#ความเจ้ร�ญเล่ย ใช�แต�เท�าน�)น เทวดาท�)งหัล่ายกHไม�บ"ชาผู้"�น�)น ผู้"�ใด ท7ากรรมอ�นช�0วช�า ย�กยอกเอาทร�พย(มรดกขุองบ�ดา ไม�ต�องการจ้ะใหั�พ#0ชาย เทวดาท�)งหัล่าย ย�อมไม�บ"ชาผู้"�น�)น.

จ้บ ม�จ้ฉัทานชาดกท#0 ๘.

๙. นานาฉั�นทชาดก ว�าด�วยต�างคนต�างใจ้-2 1 0 0 0 -14660 3 0 0 0

[๔๖๖] ขุ�าแต�มหัาราช ขุ�าพระบาทท�)งหัล่ายอย"�ร �วมในเร5อนหัล่�งเด#ยวก�น แต�ม# ฉั�นทะต�างก�น ขุ�าพระบาทอยากได�บ�านสุ�วย นางพราหัมณ#อยากได�โคนม สุ�กร�อยหัน/0ง. -2 1 0 0 0 -14670 2 0 0 0

[๔๖๗] ล่"กชายอยากได�รถืเท#ยมด�วยม�าอาชาไนย ล่"กสุะใภ�อยากได�ก�ณฑุล่แก�ว ฝัMายนางปิ�ณณทาสุ#ผู้"�ช� 0วช�ากHจ้7านงจ้ะใคร�ได�ครก สุาก แล่ะกระด�ง.-2 1 0 0 0 -1

4680 7 0 0 0

[๔๖๘] ท�านท�)งหัล่าย จ้งใหั�บ�านสุ�วยแก�พราหัมณ( จ้งใหั�โคนมร�อยหัน/0งแก�นาง พราหัมณ# จ้งใหั�รถืเท#ยมด�วยม�าอาชาไนยแก�ล่"กชาย จ้งใหั�ก�ณฑุล่แก�วแก�ล่"กสุะใภ� แล่ะจ้งใหั�ครกต7าขุ�าว สุาก แล่ะกระด�งแก�นางปิ�ณณทาสุ#ผู้"�ช� 0วช�า. จ้บ นานาฉั�นทชาดกท#0๙.

๑๐. สุ#ล่ว#ม�งสุชาดก ว�าด�วยอาน�สุงสุ(ขุองศ#ล่-2 1 0 0 0 -14690 2 0 0 0

[๔๖๙] ได�ทราบมาว�า ศ#ล่เปิ2นความงาม ศ#ล่เปิ2นเย#0ยมในโล่ก ท�านจ้งด"ซึ่� ง"ใหัญ�ม#พ�ษอ�นร�ายแรง ย�อมไม�เบ#ยดเบ#ยนผู้"�อ50นด�วยร" �สุ/กต�วว�า เปิ2นผู้"�ม#ศ#ล่.-2 1 0 0 0 -14700 3 0 0 0

[๔๗๐] เราจ้�กสุมาทานศ#ล่ท#0บ�ณฑุ�ตร�บรองแล่�วว�า เปิ2นความปิล่อดภ�ยในโล่กเปิ2นค�ณชาต�เคร50องใหั�บ�ณฑุ�ตเร#ยกบ�คคล่ผู้"�ปิระพฤต�ตามขุ�อปิฏ�บ�ต�ขุองพระอร�ยะว�า เปิ2นผู้"�ม#ศ#ล่.-2 1 0 0 0 -14710 15 0 0 0

[๔๗๑] อน/0ง บ�คคล่ผู้"�ม#ศ#ล่ ย�อมเปิ2นท#0ร �กขุองญาต�ท�)งหัล่าย แล่ะร� �งเร5องในหัม"�ม�ตร เม50อตายไปิแล่�ว ย�อมเขุ�าถื/งสุ�คต�. จ้บ สุ#ล่ว#ม�งสุชาดกท#0 ๑๐.

จ้บ อ�พภ�นตรวรรคท#0 ๔. ----------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. อ�พภ�นตรชาดก๒. เสุยยชาดก๓. ว�ฑุฒก#สุ"กรชาดก๔. สุ�ร�ชาดก๕. มณ�สุ"กรชาดก ๖. สุาล่�กชาดก๗. ล่าภครหั�กชาดก๘. ม�จ้ฉัทานชาดก ๙. นานาฉั�นทชาดก ๑๐. สุ#ล่ว#ม�งสุชาดก. ----------------

๕. ก�มภวรรค ๑. ภ�ทรฆฏเภทกชาดก คนโง�เขุล่าเด5อดร�อนภายหัล่�ง-2 1 0 0 0 -14720 2 0 0 0

[๔๗๒] น�กเล่งได�หัม�อสุารพ�ดน/กอ�นเปิ2นยอดทร�พย(ใบหัน/0ง ย�งร�กษาหัม�อน�)นไว�ได�ตราบใด เขุากHจ้ะได�ร�บความสุ�ขุอย"�ตราบน�)น. -2 1 0 0 0 -14730 3 0 0 0

[๔๗๓] เม50อใด เขุาปิระมาท แล่ะเย�อหัย�0ง ได�ท7าล่ายหัม�อใหั�แตก เพราะความ ปิระมาท เม50อน�)น กHเปิ2นคนเปิล่5อย แล่ะน��งผู้�าเก�า เปิ2นคนโง�เขุล่า ย�อมเด5อดร�อนในภายหัล่�ง.-2 1 0 0 0 -14740 5 0 0 0

[๔๗๔] คนผู้"�ปิระมาทโง�เขุล่า ได�ทร�พย(มาแล่�วย�อมใช�สุอย จ้ะต�องเด5อดร�อนในภายหัล่�ง เหัม5อนน�กเล่งท�บหัม�อยอดทร�พย(เสุ#ย ฉัะน�)น.

จ้บ ภ�ทรฆฏเภทกชาดกท#0 ๑.

๒. สุ�ปิ*ตตชาดก ว�าด�วยนางกาแพ�ท�อง-2 1 0 0 0 -14750 2 0 0 0

[๔๗๕] ขุ�าแต�มหัาราช พระยากาช50อสุ�ปิ*ตตะ เปิ2นกาอย"�ในเม5องพาราณสุ# อ�นกา แปิดหัม50นแวดล่�อมแล่�ว.-2 1 0 0 0 -14760 2 0 0 0

[๔๗๖] นางกาสุ�ปิ*สุสุาภรรยาขุองพระยากาน�)นแพ�ท�อง ปิรารถืนาจ้ะก�นพระกระยาหัารม#ค�ามาก ท#0คนหั�งต�มแล่�วในหั�องเคร50อง.-2 1 0 0 0 -14770 6 0 0 0

[๔๗๗] ขุ�าพระบาทเปิ2นท"ตขุองพระยากาท�)งสุองน�)น ถื"กนายใช�ใหั�มาจ้/งได�เปิ2นผู้"�มาในท#0น#) ขุ�าพระบาทจ้ะกระท7าความจ้งร�กต�อเจ้�านาย จ้/งได�จ้�กจ้ม"กขุองคน เช�ญเคร50องใหั�เปิ2นแผู้ล่.

จ้บ สุ�ปิ*ตตชาดกท#0 ๒.

๓. กายน�พพ�นทชาดก ว�าด�วยความเบ50อหัน�ายร�างกาย-2 1 0 0 0 -14780 3 0 0 0

[๔๗๘] เม50อเราถื"กโรคอย�างหัน/0งถื"กต�อง ได�เสุวยท�กขุเวทนาอย�างสุาหั�สุ อ�นท�กขุ(เวทนาเบ#ยดเบ#ยนอย"� ร�างกายน#)กHซึ่"บผู้อมล่งอย�างรวดเรHว ด�จ้ดอกไม�ท#0ท�)งตากแดดไว�ท#0ทราย ฉัะน�)น. -2 1 0 0 0 -14790 3 0 0 0

[๔๗๙] ร"ปิร�างอ�นไม�น�าพอใจ้ถื/งการน�บว�า น�าพอใจ้ ท#0ไม�สุะอาดสุมมต�ว�า เปิ2นขุองสุะอาด เตHมด�วยซึ่ากศพต�างๆ ปิรากฏแก�คนพาล่ผู้"�ไม�พ�จ้ารณาเหัHนว�า เปิ2นขุองน�าพอใจ้. -2 1 0 0 0 -14800 6 0 0 0

[๔๘๐] น�าต�เต#ยนกายอ�นเปิT0 อยเน�า กระสุ�บกระสุ�าย น�าเกล่#ยด ไม�สุะอาด ม#ความปิMวยไขุ�เปิ2นธรรมดา เปิ2นท#0ๆ หัม"�สุ�ตว(ผู้"�ปิระมาทหัมกม��นอย"� ย�อม

ย�งหันทางเพ50อความเขุ�าถื/งสุ�คต�ใหั�เสุ50อมไปิ.

จ้บ กายน�พพ�นทชาดกท#0 ๓.

๔. ช�มพ�ขุาทกชาดก ว�าด�วยการสุรรเสุร�ญก�นแล่ะก�น-2 1 0 0 0 -14810 2 0 0 0

[๔๘๑] ใครน#0 ม#เสุ#ยงอ�นไพเราะเพราะพร�)ง อ�ดมกว�าสุ�ตว(ผู้"�ท#0ม#เสุ#ยงเพราะท�)งหัล่ายจ้�บอย"�ท#0ก�0งชมพ" � สุ�งเสุ#ยงร�องไพเราะด�จ้ล่"กนกย"ง ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -14820 2 0 0 0

[๔๘๒] ก�ล่บ�ตรย�อมร" �จ้�กสุรรเสุร�ญก�ล่บ�ตร ด"กรสุหัายผู้"�ม#ผู้�วพรรณคล่�ายก�บล่"กเสุ5อโคร�ง เช�ญท�านบร�โภคเถื�ด เรายอมใหั�แก�ท�าน.-2 1 0 0 0 -14830 6 0 0 0

[๔๘๓] ด"กรบ�คคล่ผู้"�สุรรเสุร�ญก�นแล่ะก�น เราได�เหัHนคนพ"ดม�สุา ค5อ กาผู้"�เค#)ยวก�นขุองท#0คนอ50นคายแล่�ว แล่ะสุ�น�ขุจ้�)งจ้อกผู้"�ก�นซึ่ากศพ มาปิระช�มก�น นานมาแล่�ว.

จ้บ ช�มพ�ขุาทกชาดกท#0 ๔.

๕. อ�นตชาดก ว�าด�วยท#0สุ�ด ๓ ปิระเภท-2 1 0 0 0 -14840 3 0 0 0

[๔๘๔] ขุ�าแต�พระยาเน5)อ ร�างกายขุองท�านเหัม5อนขุองโคอ�สุ�ภราช ความองอาจ้ขุองท�านเหัม5อนขุองสุ#หัราช ขุ�าพเจ้�าขุอนอบน�อมแด�ท�าน ท7าอย�างไรขุ�าพเจ้�าจ้/งจ้�กได�อาหัารสุ�กหัน�อย? -2 1 0 0 0 -14850 2 0 0 0

[๔๘๕] ก�ล่บ�ตรย�อมร" �จ้�กสุรรเสุร�ญก�ล่บ�ตร ด"กรกาผู้"�ม#สุร�อยคองามด�จ้นกย"งเช�ญท�านล่งจ้ากต�นล่ะหั��งมาก�นเน5)อใหั�สุบายเถื�ด.-2 1 0 0 0 -14860 6 0 0 0

[๔๘๖] บรรดามฤคชาต�ท�)งหัล่าย สุ�น�ขุจ้�)งจ้อกเปิ2นเล่วท#0สุ�ด บรรดาปิ*กษ#ท�)งหัล่ายกาเปิ2นเล่วท#0สุ�ด บรรดาร�กขุชาต�ท�)งหัล่าย ต�นล่ะหั��งเปิ2นเล่วท#0สุ�ด ท#0สุ�ด ๓ ปิระเภทมารวมก�นเอง.

จ้บ อ�นตชาดกท#0 ๕.

๖. สุม�ททชาดก ว�าด�วยสุม�ทรสุาคร-2 1 0 0 0 -14870 2 0 0 0

[๔๘๗] ใครน#)หันอ มาเท#0ยววนเว#ยนอย"�ในน7)าทะเล่อ�นเคHม ย�อมหั�ามปิล่า แล่ะ

ม�งกรท�)งหัล่าย แล่ะย�อมเด5อดร�อนในกระแสุน7)าท#0ม#คล่50น?-2 1 0 0 0 -14880 2 0 0 0

[๔๘๘] ขุ�าพเจ้�าเปิ2นนกช50อว�า อน�นตปิาย# ปิรากฏไปิท�0วท�ศว�า เปิ2นผู้"�ไม�อ�0ม เราปิรารถืนาจ้ะด50มน7)า ในมหัาสุม�ทรสุาครใหัญ�กว�าแม�น7)าท�)งหัล่าย.-2 1 0 0 0 -14890 6 0 0 0

[๔๘๙] สุม�ทรสุาครน#)พร�องกHด# เตHมเปิN0 ยมอย"�กHด# ใครๆ จ้ะด50มน7)าในสุม�ทรสุาคร น�)น กHหัาพร�องไปิไม� ได�ย�นมาว�า สุาครอ�นใครๆ ไม�อาจ้จ้ะด50มก�น ใหั�หัมดสุ�)นไปิได�. จ้บ สุม�ททชาดกท#0 ๖.

๗. กามว�ล่าปิชาดก ว�าด�วยผู้"�พ�ล่าปิถื/งกาม-2 1 0 0 0 -14900 4 0 0 0

[๔๙๐] ด"กรนกผู้"�ปิNกเปิ2นยาน บ�นทะยานไปิในเวหัา บ�นไปิในอากาศอ�นสุ"งท�านช�วยบอกกะภรรยาขุองขุ�าพเจ้�าผู้"�ม#ล่7าขุาเสุมอด�วยต�นกล่�วยว�าขุ�าพเจ้�าถื"กเสุ#ยบอย"�บนหัล่าว ภรรยาขุองขุ�าพเจ้�าน�)น เม50อไม�ร" �ขุ�าวคราวอ�นน#) กHจ้�ก ท7าการมาขุองขุ�าพเจ้�าใหั�ล่�าช�าไปิ.-2 1 0 0 0 -14910 4 0 0 0

[๔๙๑] ภรรยาขุองขุ�าพเจ้�าน�)น ย�งไม�ร" �เหัต�ท#0ขุ�าพเจ้�าถื"กเสุ#ยบหัล่าวแล่ะหัอก นางเปิ2นคนด�ร�าย กHจ้ะโกรธขุ�าพเจ้�า ความโกรธแหั�งภรรยาขุองขุ�าพเจ้�าน�)นจ้ะท7าใหั�ขุ�าพเจ้�าเด5อดร�อนไปิด�วย อน/0ง หัล่าวน#) อย�าท7าใหั�ขุ�าพเจ้�าเด5อดร�อนเล่ย. -2 1 0 0 0 -14920 7 0 0 0

[๔๙๒] หัอกแล่ะเกราะน#) ขุ�าพเจ้�าเกHบไว�ท#0หั�วนอน อน/0ง แหัวนปิระด�บน�)วก�อยท#0ท7าด�วยทองค7าเน5)อสุ�ก แล่ะผู้�าแคว�นกาสุ#เน5)ออ�อน ขุ�าพเจ้�ากHเกHบไว�ท#0หั�วนอน ขุอภรรยาท#0ร �กขุองขุ�าพเจ้�า ผู้"�ม#ความต�องการทร�พย( จ้งย�นด#ด�วยทร�พย(น#)เถื�ด.

จ้บ กามว�ล่าปิชาดกท#0 ๗.

๘. อ�ท�มพรชาดก ผู้"�อ�อนน�อมช50อว�าเปิ2นผู้"�อ�0ม-2 1 0 0 0 -14930 2 0 0 0

[๔๙๓] ต�นมะเด50อ ต�นไทร แล่ะต�นมะขุว�ดน#) ม#ผู้ล่สุ�กแล่�ว เช�ญท�านออกมา ก�นเสุ#ยเถื�ด จ้ะยอมตายเพราะความหั�วโหัยท7าไม? -2 1 0 0 0 -14940 3 0 0 0

[๔๙๔] ผู้"�ใด ปิระพฤต�อ�อนน�อมต�อผู้"�ใหัญ� ผู้"�น�)นช50อว�า เปิ2นผู้"�อ�0มแล่�ว ไม�หัวงแหัน เหัม5อนขุ�าพเจ้�าเค#)ยวก�นผู้ล่ไม�สุ�กจ้นอ�0มแล่�ว ในว�นน#) ไม�หัวงแหันผู้ล่ไม�ท#0สุ�กแล่�ว ฉัะน�)น. -2 1 0 0 0 -14950 6 0 0 0

[๔๙๕] ล่�งเก�ดในปิMา พ/งหัล่อกล่วงล่�งท#0เก�ดในปิMา เพราะเหัต�อ�นใด แม�ล่�งหัน��มเช�น ท�านกHไม�พ/งเช50อเหัต�อ�นน�)น ล่�งผู้"�ใหัญ�ท#0แก�เฒ�าชราเช�นขุ�าพเจ้�า ไม�พ/งเช50อถื5อเล่ย.

จ้บ อ�ท�มพรชาดกท#0 ๘.

๙. โกมาร�ยปิ�ตตชาดก ว�าด�วยผู้"�ไกล่จ้ากภ"ม�ฌิาน-2 1 0 0 0 -14960 3 0 0 0

[๔๙๖] เจ้�าล่�ง เม50อก�อน เจ้�าเคยโล่ดเต�นเล่�นในสุ7าน�ก เราผู้"�คะนองเล่�นเปิ2นปิกต�เจ้�าจ้ะกระท7าอาการโล่ดเต�นอย�างไรมาก�อน บ�ดน#) เราไม�ช50นชมย�นด#อาการ น�)นขุองเจ้�าแล่�ว.-2 1 0 0 0 -14970 3 0 0 0

[๔๙๗] ความหัมดจ้ดด�วยฌิานอย�างสุ"ง เราได�ฟ*งมาจ้ากอาจ้ารย(ช50อโกมาร�ยบ�ตร ผู้"�เปิ2นพหั"สุ"ต บ�ดน#) ท�านอย�าเขุ�าใจ้เราว�าเหัม5อนแต�ก�อน ด"กรท�านผู้"�ม#อาย� เราปิระกอบไปิด�วยฌิานอย"�ท�)งน�)น. -2 1 0 0 0 -14980 6 0 0 0

[๔๙๘] เจ้�าล่�งเอUย ถื�าแม�บ�คคล่จ้ะพ/งหัว�านพ5ชล่งท#0แผู้�นหั�น ถื/งฝันจ้ะตกล่งมาพ5ชน�)นกHงอกงามขุ/)นไม�ได�แน� ความหัมดจ้ดด�วยฌิานอย�างสุ"งน�)น ถื/งเจ้�าจ้ะได�ฟ*งมาแล่�ว เจ้�ากHย�งเปิ2นผู้"�ไกล่จ้ากภ"ม�ฌิานมากน�ก.

จ้บ โกมาร�ยปิ�ตตชาดกท#0 ๙.

๑๐. พกชาดก ว�าด�วยการท7าล่ายตบะ -2 1 0 0 0 -14990 2 0 0 0

[๔๙๙] หัมาปิMาต�วม#เน5)อแล่ะเล่5อดเปิ2นอาหัาร เปิ2นอย"�ได� เพราะฆ�าสุ�ตว(อ50น สุมาทานว�ตรแล่�ว ร�กษาอ�โบสุถือย"�. -2 1 0 0 0 -15000 3 0 0 0

[๕๐๐] ท�าวสุ�กกะทรงทราบว�ตรขุองหัมาปิMาน�)นแล่�ว จ้/งจ้7าแล่งเปิ2นแพะมา หัมาปิMาน�)นปิราศจ้ากตบะ ต�องการด50มก�นเล่5อดจ้/งว�0งไปิจ้ะก�นแพะ ได�ท7าล่ายตบะ ธรรมเสุ#ยแล่�ว. -2 1 0 0 0 -15010 23 0 0 0

[๕๐๑] บ�คคล่บางคนในโล่กน#) กHฉั�นน�)นเหัม5อนก�น เปิ2นผู้"�ม#ว�ตรอ�นเล่วทราม ในการสุมาทานว�ตร ย�อมท7าตนใหั�เบา ด�จ้หัมาปิMาท7าล่ายตบะขุองตน เพราะเหัต�ต�องการแพะ ฉัะน�)น.

จ้บ พกชาดกท#0 ๑๐.

จ้บ ก�มภวรรคท#0 ๕. ----------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. ภ�ทรฆฏเภทกชาดก ๒. สุ�ปิ*ตตชาดก ๓. กายน�พพ�นทชาดก๔. ช�มพ�ขุาทกชาดก๕. อ�นตชาดก ๖. สุม�ททชาดก๗. กามว�ล่าปิชาดก๘. อ�ท�มพรชาดก๙. โกมาร�ยปิ�ตตชาดก๑๐. พกชาดก. ----------------

รวมวรรคท#0ม#ในต�กน�บาตน#) ค5อ ๑. สุ�งก�ปิปิวรรค๒. ปิท�มวรรค๓. อ�ทปิานท"สุกวรรค๔. อ�พภ�นตรวรรค ๕. ก�มภวรรค.

จ้บ ต�กน�บาตชาดก. ----------------

จ้ต�กกน�บาตชาดก ๑. กาล่�งควรรค ๑. จ้�ล่ล่กาล่�งคชาดกเทวดาก#ดก�นความพยายามขุองคนไม�ได� -2 1 0 0 0 -15020 3 0 0 0

[๕๐๒] ท�านท�)งหัล่าย จ้งเปิดปิระต"ถืวายใหั�พระราชาเหัล่�าน#)เสุดHจ้เขุ�าไปิสุ"�ภายในพระนคร ขุ�าพเจ้�าช50อว�านนท�เสุน เปิ2นอ7ามาตย(ด�จ้ราชสุ#หั(ขุอง พระเจ้�าอร�ณ ได�ร�บการศ/กษามาเปิ2นอย�างด# จ้�ดร�กษาไว�เร#ยบร�อยแล่�ว.-2 1 0 0 0 -15030 3 0 0 0

[๕๐๓] แน�ะดาบสุโกง ท�านได�พ"ดไว�อย�างน#)ว�า ช�ยชนะ จ้�กม#แก�พวกพระเจ้�า กาล่�งคราช ผู้"�อดทนต�อภ�ยท#0แสุนยากจ้ะอดทนได� ความปิราช�ย จ้�กม#แก�พวกอ�สุสุกราช ชนท�)งหัล่ายผู้"�ซึ่50อตรง ย�อมไม�พ"ดเทHจ้.-2 1 0 0 0 -15040 4 0 0 0

[๕๐๔] ขุ�าแต�ท�าวสุ�กกะ เทวดาท�)งหัล่ายย�งปิระพฤต�ล่�วงม�สุาวาทอ#กหัร5อพระองค(พ/งตร�สุแต�ถื�อยค7าท#0จ้ร�ง ท#0แท�อย�างย�0งม�ใช�หัร5อ ขุ�าแต�ท�าวม�ฆวาน เทวราช ผู้"�เปิ2นใหัญ�กว�าปิวงชน พระองค(ทรงอาศ�ยเหัต�อะไรหัร5อ จ้/งได�ตร�สุม�สุา?-2 1 0 0 0 -15050 8 0 0 0

[๕๐๕] ด"กรพราหัมณ( เม50อชนท�)งหัล่ายพ"ดก�นอย"� ท�านกHเคยได�ย�นแล่�วม�ใช�หัร5อ ว�า เทวดาท�)งหัล่าย ย�อมเก#ยดก�นความพยายามขุองบ�ร�ษไม�ได� ความ ขุ�มใจ้ ความต�)งใจ้แน�วแน� ความไม�แตกสุาม�คค#ก�น ความไม�แก�งแย�งก�น การก�าวไปิในกาล่อ�นควร ความเพ#ยรอย�างเดHดเด#0ยว แล่ะความบากบ�0นขุองบ�ร�ษ เพราะเหัต�น�)นแหัล่ะ ช�ยชนะ จ้/งม#แก�พวกพระเจ้�าอ�สุสุกะ. จ้บ จ้�ล่ล่กาล่�งคชาดกท#0 ๑.

๒. มหัาอ�สุสุาโรหัชาดก ว�าด�วยการท7าความด#ไว�ในปิางก�อน-2 1 0 0 0 -15060 2 0 0 0

[๕๐๖] ผู้"�ใด ใหั�ทานในคนท#0ไม�ควรใหั� ไม�ใหั�ในคนท#0ควรใหั� ผู้"�น�)น ถื/งจ้ะได�ร�บความท�กขุ(ในคราวม#อ�นตราย กHไม�ได�สุหัาย.-2 1 0 0 0 -15070 2 0 0 0

[๕๐๗] ผู้"�ใด ไม�ใหั�ทานในคนท#0ไม�ควรใหั� ใหั�ในคนท#0ควรใหั� ผู้"�น�)น ถื/งจ้ะได�ร�บความท�กขุ(ในคราวม#อ�นตราย ย�อมได�สุหัาย. -2 1 0 0 0 -15080 4 0 0 0

[๕๐๘] การแสุดงค�ณว�เศษแหั�งความเก#0ยวพ�น แล่ะความสุน�ทสุนมก�นฉั�นท(ม�ตร ในชนท�)งหัล่ายผู้"�ไม�ม#อารยธรรม เปิ2นคนม�กอวด ย�อมไร�ผู้ล่ การแสุดง ค�ณว�เศษแหั�งความเก#0ยวพ�น แล่ะความสุน�ทสุนมก�นฉั�นท(ม�ตร ท#0กระท7า ในอารยชนท�)งหัล่ายผู้"�ซึ่50อตรง คงท#0 แม�เล่Hกน�อย กHย�อมม#ผู้ล่มาก. -2 1 0 0 0 -15090 5 0 0 0

[๕๐๙] ผู้"�ใด ได�ท7าความด#งามไว�แต�กาล่ก�อนแล่�ว ผู้"�น�)นช50อว�า ได�ท7าก�จ้ท#0ท7าได�แสุน ยากในโล่ก ภายหัล่�ง เขุาจ้ะท7ากHตาม ช50อว�า เปิ2นบ�คคล่ผู้"�ควรบ"ชาย�0งน�ก.

จ้บ มหัาอ�สุสุาโรหัชาดกท#0 ๒.

๓. เอกราชชาดก ค�ณธรรมค5อขุ�นต�แล่ะตบะ -2 1 0 0 0 -15100 3 0 0 0

[๕๑๐] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�เปิ2นเอกราช พระองค(เสุวยกามค�ณอ�นบร�บ"รณ(อย�างย�0งอย"�ในกาล่ก�อน มาบ�ดน#) พระองค(ถื"กโยนล่งในบ�ออ�นขุร�ขุระ เหัต�ไร จ้/งม�ได�ล่ะพระฉัว#วรรณ แล่ะพระก7าล่�งกายท#0ม#อย"�แต�เก�าก�อนเสุ#ยเล่ย? -2 1 0 0 0 -15110 3 0 0 0

[๕๑๑] ขุ�าแต�พระเจ้�าท�พภ�เสุน ขุ�นต� แล่ะตบะ เปิ2นค�ณธรรมท#0หัม�อมฉั�นปิรารถืนามาแต�เด�มแล่�ว บ�ดน#) หัม�อมฉั�นได�สุ�0งปิรารถืนาน�)นแล่�ว เหัต�ไรจ้ะพ/งล่ะฉัว#วรรณ แล่ะก7าล่�งกายท#0ม#อย"�แต�เก�าก�อนเสุ#ยเล่�า.-2 1 0 0 0 -1

5120 4 0 0 0

[๕๑๒] ได�ทราบมาว�า ก�จ้ท#0ควรท7าท�กอย�างสุ7าเรHจ้มาแต�ก�อนแล่�ว เพราะขุ�มขุ#0 ครอบง7าบ�คคล่ผู้"�เปิร50องยศ ม#ปิ*ญญา หัม�อมฉั�นได�ยศอ�นย�0งใหัญ�แล่�ว

เหัต�ไร จ้�กล่ะฉัว#วรรณ แล่ะก7าล่�งกายท#0ม#อย"�แต�เก�าก�อนเล่�า. -2 1 0 0 0 -15130 7 0 0 0

[๕๑๓] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�เปิ2นจ้อมแหั�งปิวงชน สุ�ตบ�ร�ษท�)งหัล่าย บรรเทาความสุ�ขุ ด�วยความท�กขุ( หัร5อบรรเทาความท�กขุ(ด�วยความสุ�ขุ เปิ2นผู้"�ม#จ้�ตเย5อกเยHน ย�0งน�ก ในความสุ�ขุ แล่ะความท�กขุ(ท�)งสุองอย�าง ย�อมเปิ2นผู้"�ม#จ้�ตเปิ2นกล่างท�)งในความสุ�ขุ แล่ะความท�กขุ( ด�งตราช" ฉัะน�)น.

จ้บ เอกราชชาดกท#0 ๓.

๔. ท�ททรชาดก ไม�ควรถื5อต�วในท#0ท#0เขุาไม�ร" �จ้�ก -2 1 0 0 0 -15140 3 0 0 0

[๕๑๔] ขุ�าแต�พ#0ท�ททระ ถื�อยค7าด�าว�าอ�นหัยาบคายในมน�ษยโล่กเหัล่�าน#) ย�อมท7า ใหั�ฉั�นเด5อดร�อน พวกเดHกๆ ชาวบ�านผู้"�ไม�ม#พ�ษฤทธ�Vเดช ย�งมาด�าว�าเรา ผู้"�เปิ2นอสุรพ�ษร�ายได�ว�า เปิ2นสุ�ตว(ก�นกบก�นเขุ#ยด แล่ะว�า เปิ2นสุ�ตว(น7)า.-2 1 0 0 0 -15150 2 0 0 0

[๕๑๕] บ�คคล่ผู้"�ถื"กขุ�บไล่�จ้ากแว�นแคว�นขุองตน ไปิอย"�ย�งถื�0นอ50นแล่�ว ควรสุร�าง ฉัางใหัญ�ไว� สุ7าหัร�บเกHบค7าหัยาบคายท�)งหัล่าย.-2 1 0 0 0 -15160 2 0 0 0

[๕๑๖] บ�คคล่อย"�ในสุ7าน�กคนผู้"�ไม�ร" �จ้�กชาต� แล่ะโคตรขุองตน ไม�พ/งท7าการถื5อต�วในท#0ท#0ไม�ม#ใครร" �จ้�กตน โดยชาต� หัร5อโดยว�น�ย.-2 1 0 0 0 -15170 5 0 0 0

[๕๑๗] บ�คคล่ผู้"�ม#ปิ*ญญา แม�เปิร#ยบเสุมอด�วยไฟ เม50อไปิอย"�ต�างถื�0นไกล่ พ/งอดทน แม�จ้ะเปิ2นค7าขุ"� ตะคอกขุองทาสุกHตาม.

จ้บ ท�ททรชาดกท#0 ๔.

๕. สุ#ล่ว#ม�งสุชาดก ความล่�บไม�ม#ในโล่ก -2 1 0 0 0 -15180 2 0 0 0

[๕๑๘] ขุ/)นช50อว�าท#0ล่�บ ย�อมไม�ม#ในโล่ก แก�คนผู้"�กระท7าบาปิกรรม ต�นไม�ท#0เก�ดในปิMากHย�งม#คนเหัHน คนพาล่ย�อมสุ7าค�ญบาปิกรรมน�)นว�า เปิ2นท#0ล่�บ. -2 1 0 0 0 -15190 2 0 0 0

[๕๑๙] ขุ�าพเจ้�าย�อมไม�เหัHนท#0ล่�บ หัร5อแม�ท#0ว�างเปิล่�ากHไม�ม# ในท#0ใด ขุ�าพเจ้�าไม�เหัHนท#0ว�างเปิล่�า ท#0น�)นกHไม�ว�างเปิล่�าจ้ากขุ�าพเจ้�า.-2 1 0 0 0 -15200 2 0 0 0

[๕๒๐] มาณพผู้"�ใหัญ� ๖ คนน�)น ค5อ ท�ช�จ้จ้ะ ๑ สุ�ช�จ้จ้ะ ๑ น�นทะ ๑ สุ�ขุว�จ้ฉันะ ๑ว�ชฌิะ ๑ อ�ทธ�วสุ#ล่ะ ๑ ม#ความต�องการธ�ดาขุองอาจ้ารย( พาก�นล่ะธรรมเสุ#ย.-2 1 0 0 0 -15210 6 0 0 0

[๕๒๑] สุ�วนพราหัมณ(มาณพ เปิ2นผู้"�ถื/งฝั*0 งแหั�งธรรมท�)งปิวง ม#ปิ*ญญา ม#ความเพ#ยรเคร50องก�าวหัน�าในสุ�จ้ธรรม ตามร�กษาธรรมไว� จ้ะพ/งล่ะสุตร#ล่าภเสุ#ย อย�างไรได�. จ้บ สุ#ล่ว#ม�งสุชาดกท#0 ๕.

๖. สุ�ชาตาชาดก ได�ร�บโทษเพราะปิระมาท-2 1 0 0 0 -15220 3 0 0 0

[๕๒๒] ขุ�าแต�พระราชสุวาม#ผู้"�ปิระเสุร�ฐ ไขุ�ท#0เกHบไว�ในจ้านทองน#) เปิ2นไขุ�อะไรล่"กกล่มเกล่#)ยง ม#สุ#แดง หัม�อมฉั�นท"ล่ถืามพระองค(ถื/งสุ�0งน�)น โปิรดตร�สุ บอกด�วย. -2 1 0 0 0 -15230 3 0 0 0

[๕๒๓] ด"กรพระเทว# เม50อก�อนน#) เธอเปิ2นหัญ�งหั�วโล่�น น��งผู้�าท�อนเก�าๆ ม5อถื5อหั�อพก เล่5อกเกHบผู้ล่ไม�อ�นใดอย"� สุ�0งท#0ฉั�นร�บปิระทานอย"� ณ บ�ดน#) เปิ2นผู้ล่ไม�อ�นน�)น เปิ2นสุมบ�ต�ปิระจ้7าตระก"ล่ขุองเธอ.-2 1 0 0 0 -15240 3 0 0 0

[๕๒๔] หัญ�งทราม เม50ออย"�ในราชสุก�ล่น#) ย�อมร�อนรน ไม�ร50นรมย( โภคสุมบ�ต� ท�)งหัล่าย กHย�อมล่ะเขุาไปิเสุ#ยสุ�)น ท�านท�)งหัล่าย จ้งช�วยก�นน7าหัญ�งทรามคนน�)นค5นไปิไว�ท#0ท#0 เขุาจ้�กเกHบผู้ล่ไม�ปิระจ้7าตระก"ล่ขุายเล่#)ยงช#ว�ตได�ตามเด�ม.-2 1 0 0 0 -15250 7 0 0 0

[๕๒๕] ขุ�าแต�พระมหัาราช โทษเพราะความปิระมาทเหัล่�าน#) ย�อมม#ได�แก�นาร#ผู้"�ได�ร�บยศ ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�สุมมต�เทพ ขุอพระองค(ได�ทรงโปิรดอดโทษแด� พระนางสุ�ชาดาเทว#เถื�ด ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�ปิระเสุร�ฐ ขุอพระองค(อย�าได�ทรงพระพ�โรธแด�พระเทว#เล่ย.

จ้บ สุ�ชาตาชาดกท#0 ๖.

๗. ปิล่าสุชาดก ว�าด�วยขุ�มทร�พย(ท#0ฝั*งไว�ท#0โคนไม�-2 1 0 0 0 -15260 3 0 0 0

[๕๒๖] ด"กรพราหัมณ( ท�านกHร" �ว�า ต�นทองกวาวน#) ไม�ม#จ้�ต ไม�ได�ย�นเสุ#ยงอะไร แล่ะไม�ร" �สุ/กอะไรเล่ย เพราะเหัต�ไร ท�านจ้/งเพ#ยรพยายาม ม�ได�ม#ความปิระมาท ถืามถื/งสุ�ขุไสุยาอย"�เสุมอมา. -2 1 0 0 0 -15270 3 0 0 0

[๕๒๗] ต�นทองกวาวต�นใหัญ� ปิรากฏไปิในท#0ไกล่ ต�)งอย"�ในภ"ม�ปิระเทศราบเร#ยบเปิ2นท#0อย"�อาศ�ยขุองทวยเทพ เพราะเหัต�น�)น ขุ�าพเจ้�าจ้/งนอบน�อมต�นทองกวาวน#) แล่ะเทพเจ้�าผู้"�สุ�งอย"�ท#0ต�นไม�น#)ด�วย เพราะเหัต�แหั�งทร�พย(.-2 1 0 0 0 -15280 3 0 0 0

[๕๒๘] ด"กรพราหัมณ( ขุ�าพเจ้�ามาเพ�งถื/งความกต�ญญู"ท#0ม#อย"�ในตน จ้�กท7าทดแทน ค�ณท�านตามสุต�ก7าล่�ง ความด�)นรนขุองท�านผู้"�มาถื/งสุ7าน�กขุองสุ�ตบ�ร�ษท�)งหัล่าย ไฉันจ้�กเปิล่�าจ้ากปิระโยชน(เล่�า.-2 1 0 0 0 -15290 6 0 0 0

[๕๒๙] ไม�เล่#ยบต�นใด ต�)งล่�อมรอบอย"�เบ5)องหัน�าต�นมะพล่�บ มหัาชนเคยบ"ชาย�ญก�นมาแต�ก�อน เปิ2นต�นไม�ใหัญ� ขุ�มทร�พย(เขุาฝั*งไว�ท#0โคนต�นไม�เล่#ยบน�)นแล่ ไม�ม#เจ้�าขุอง ท�านจ้งไปิขุ�ดเอาทร�พย(น�)นเถื�ด.

จ้บ ปิล่าสุชาดกท#0 ๗.

๘. ชวสุก�ณชาดก ผู้"�ไม�ม#กต�ญญู"ไม�ควรคบ-2 1 0 0 0 -15300 2 0 0 0

[๕๓๐] ขุ�าแต�พระยาเน5)อ ขุอนอบน�อมแด�ท�าน ขุ�าพเจ้�าได�ท7าก�จ้อย�างหัน/0งแก� ท�าน ตามก7าล่�งขุองขุ�าพเจ้�าท#0ม#อย"� ขุ�าพเจ้�าจ้ะได�อะไรตอบแทนบ�าง?-2 1 0 0 0 -15310 2 0 0 0

[๕๓๑] การท#0ท�านเขุ�าไปิอย"�ในระหัว�างฟ*นขุองเรา ผู้"�ม#เล่5อดเปิ2นภ�กษาหัาร ผู้"�ท7ากรรมอ�นหัยาบช�าอย"�เปิ2นน�ตย( ท�านย�งเปิ2นอย"�ได� น�0นกHเปิ2นค�ณมากอย"�แล่�ว. -2 1 0 0 0 -15320 3 0 0 0

[๕๓๒] น�าต�เต#ยนคนท#0ไม�ร" �ค�ณท#0เขุาท7าแล่�ว ผู้"�ไม�ท7าค�ณใหั�ใคร แล่ะผู้"�ท#0ไม�ท7า ตอบแทนค�ณท#0เขุาท7าก�อน ความกต�ญญู"ไม�ม#ในคนใด การคบคนน�)นย�อมไร�ปิระโยชน(.-2 1 0 0 0 -15330 6 0 0 0

[๕๓๓] บ�คคล่ไม�ได�ม�ตรธรรมด�วยอ�ปิการค�ณท#0ตนปิระพฤต�ต�อหัน�าในผู้"�ใด ผู้"�น�)น บ�ณฑุ�ตไม�ต�องร�ษยา ไม�ต�องด�าว�า พ/งค�อยๆ หัล่#กออกหั�างจ้ากผู้"�น�)นไปิเสุ#ย.

จ้บ ชวสุก�ณชาดกท#0 ๘.

๙. ฉัวชาดก ว�าด�วยการน�0งท#0ไม�สุมควร-2 1 0 0 0 -15340 3 0 0 0

[๕๓๔] ก�จ้ท�)งหัมดท#0เราท�)งสุองกระท7าแล่�ว เปิ2นก�จ้ล่ามก คนท�)ง ๒ ไม�เหัHนธรรมคนท�)ง ๒ เคล่50อนแล่�วจ้ากปิกต�เด�ม ค5อ อาจ้ารย(น�0งบนอาสุนะต70าบอกมนต( แล่ะศ�ษย(น�0งบนอาสุนะสุ"งเร#ยนมนต(. -2 1 0 0 0 -15350 3 0 0 0

[๕๓๕] เราบร�โภคขุ�าวสุ�กแหั�งขุ�าวสุาล่#ขุาวสุะอาด ปิร�งด�วยเน5)อ (ขุองพระราชาพระองค(น#)) เพราะเหัต�น�)น เราจ้/งไม�สุร�องเสุพธรรมน�)น ท#0พวกฤาษ#สุร�องเสุพมาแล่�ว. -2 1 0 0 0 -15360 3 0 0 0

[๕๓๖] ท�านจ้งหัล่#กไปิเสุ#ยเถื�ด ขุ/)นช50อว�าโล่กกว�างใหัญ� แม�คนอ50นๆ กHหั�งต�มก�นเพราะเหัต�น�)น อธรรมท#0ท�านปิระพฤต�มาแล่�ว อย�าท7าล่ายท�านเสุ#ยเล่ยด�จ้ก�อนหั�นต�อยหัม�อใหั�แตก ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -15370 5 0 0 0

[๕๓๗] ด"กรพราหัมณ( เราต�เต#ยนการได�ยศ การได�ทร�พย( แล่ะความปิระพฤต�เล่#)ยงช#ว�ต ด�วยการท7าตนใหั�ตกต70า หัร5อด�วยการปิระพฤต�ไม�เปิ2นธรรม.

จ้บ ฉัวชาดกท#0 ๙.

๑๐. สุ�ยหัชาดก ว�าด�วยการแสุวงหัาท#0ปิระเสุร�ฐ-2 1 0 0 0 -15380 3 0 0 0

[๕๓๘] บ�ณฑุ�ตไม�พ/งปิรารถืนาพ5)นแผู้�นด�น ม#สุ�ณฐานด�จ้ก�ณฑุล่ท�ามกล่างสุาคร ม#มหัาสุม�ทรล่�อมอย"�โดยรอบ พร�อมด�วยการน�นทา ด"กรสุ�ยหัอ7ามาตย(ท�านจ้งร" �อย�างน#)เถื�ด.-2 1 0 0 0 -15390 2 0 0 0

[๕๓๙] ด"กรพราหัมณ( เราต�เต#ยนการได�ยศ การได�ทร�พย( แล่ะความปิระพฤต�เล่#)ยงช#ว�ต ด�วยการท7าตนใหั�ตกต70า หัร5อด�วยการปิระพฤต�ไม�เปิ2นธรรม.-2 1 0 0 0 -15400 3 0 0 0

[๕๔๐] ถื/งแม�เราบวชเปิ2นบรรพช�ต ถื5อภาชนะเท#0ยวภ�กขุาจ้าร ความปิระพฤต�เล่#)ยงช#ว�ตน�)นแหัล่ะปิระเสุร�ฐกว�า การแสุวงหัาโดยไม�เปิ2นธรรมจ้ะปิระเสุร�ฐอะไร. -2 1 0 0 0 -15410 15 0 0 0

[๕๔๑] ถื/งแม�เราออกบวช ถื5อภาชนะเท#0ยวภ�กขุาจ้าร ไม�เบ#ยดเบ#ยนผู้"�อ50นในโล่กน�)น ปิระเสุร�ฐกว�าราชสุมบ�ต�เสุ#ยอ#ก.

จ้บ สุ�ยหัชาดกท#0 ๑๐.

จ้บ กาล่�งควรรคท#0 ๑. ----------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. จ้�ล่ล่กาล่�งคชาดก๒. มหัาอ�สุสุาโรหัชาดก ๓. เอกราชชาดก ๔. ท�ททรชาดก ๕. สุ#ล่ว#ม�งสุชาดก ๖. สุ�ชาตาชาดก๗. ปิล่าสุชาดก๘. ชวสุก�ณชาดก๙. ฉัวชาดก ๑๐. สุ�ยหัชาดก. ----------------

๒. ปิ�จ้�ม�นทวรรค ๑. ปิ�จ้�ม�นทชาดก ว�าด�วยผู้"�รอบคอบ -2 1 0 0 0 -15420 2 0 0 0

[๕๔๒] แน�ะโจ้ร ล่�กขุ/)นเถื�ด จ้ะม�วนอนอย"�ท7าไม ท�านต�องการอะไร ด�วยการนอน ราชบ�ร�ษอย�าจ้�บท�านผู้"�ท7าโจ้รกรรมอ�นหัยาบช�าทาร�ณในบ�านเล่ย.-2 1 0 0 0 -15430 2 0 0 0

[๕๔๓] ราชบ�ร�ษท�)งหัล่ายจ้�องจ้�บโจ้รผู้"�ท7าโจ้รกรรมอ�นหัยาบช�าทาร�ณในบ�าน ในเร50องน�)น ธ�ระอะไรขุองปิ�จ้�ม�นทเทวดาผู้"�เก�ดอย"�ในปิMาเล่�า? -2 1 0 0 0 -15440 3 0 0 0

[๕๔๔] ด"กรอ�สุสุ�ตถืเทวดา ท�านไม�ร" �เหัต�ท#0จ้ะอย"�ร �วมก�นไม�ได�ระหัว�างเราก�บโจ้ร ราชบ�ร�ษท�)งหัล่าย จ้�บโจ้รผู้"�ท7าโจ้รกรรมอ�นหัยาบช�าทาร�ณในบ�านได�แล่�ว จ้ะเสุ#ยบโจ้รไว�บนหัล่าวไม�สุะเดา ใจ้ขุองเราร�งเก#ยจ้ในเร50องน�)น.-2 1 0 0 0 -15450 5 0 0 0

[๕๔๕] บ�ณฑุ�ตพ/งร�งเก#ยจ้สุ�0งท#0ควรร�งเก#ยจ้ พ/งปิRองก�นภ�ยท#0ย�งไม�มาถื/งต�ว พ�จ้ารณาด"โล่กท�)ง ๒ เพราะภ�ยในอนาคต.

จ้บ ปิ�จ้�ม�นทชาดกท#0 ๑.

๒. ก�สุสุปิม�นท�ยชาดก ว�าด�วยร" �ต�วว�าผู้�ดแล่�วสุารภาพผู้�ด-2 1 0 0 0 -15460 3 0 0 0

[๕๔๖] ขุ�าแต�ท�านก�สุสุปิะ เดHกหัน��มจ้ะด�าแช�ง หัร5อจ้ะต#กHตาม ด�วยความเปิ2นเดHกหัน��ม บ�ณฑุ�ตผู้"�ม#ปิ*ญญา ย�อมอดทนความผู้�ดท#0พวกเดHกท7าแล่�วท�)งหัมดน�)นได�. -2 1 0 0 0 -1

5470 3 0 0 0

[๕๔๗] ถื�าแม�สุ�ตบ�ร�ษท�)งหัล่าย ว�วาทก�น กHกล่�บเช50อมก�นได�สุน�ทโดยเรHว สุ�วน คนพาล่ท�)งหัล่าย ย�อมแตกก�นเหัม5อนภาชนะด�น เขุาย�อมไม�ได�ความสุงบ เวรก�นได�เล่ย. -2 1 0 0 0 -15480 2 0 0 0

[๕๔๘] ผู้"�ใด ร" �โทษท#0ตนล่�วงแล่�ว ๑ ผู้"�ใด ร" �แสุดงโทษ ๑ คนท�)งสุองน�)น ย�อมพร�อมเพร#ยงก�นย�0งขุ/)น ความสุน�ทสุนมขุองเขุา ย�อมไม�เสุ50อมคล่าย. -2 1 0 0 0 -15490 5 0 0 0

[๕๔๙] ผู้"�ใด เม50อคนเหัล่�าอ50นล่�วงเก�นก�น ตนเองสุามารถืจ้ะเช50อมใหั�สุน�ทสุนม ได� ผู้"�น�)นแล่ช50อว�า เปิ2นผู้"�ปิระเสุร�ฐย�0ง ผู้"�น7าภาระไปิ ผู้"�ทรงธ�ระไว�. จ้บ ก�สุสุปิม�นท�ยชาดกท#0 ๒.

๓. ขุ�นต�วาท�ชาดก โทษท#0ท7าร�ายพระสุมณะ-2 1 0 0 0 -15500 2 0 0 0

[๕๕๐] ขุ�าแต�ท�านผู้"�ม#ความเพ#ยรมาก ผู้"�ใด ใหั�ต�ดม5อ ต�ดเท�า หั" แล่ะจ้ม"กขุองท�าน ท�านจ้งโกรธผู้"�น�)นเถื�ด อย�าได�ท7าร�ฐน#)ใหั�พ�นาศเสุ#ยเล่ย. -2 1 0 0 0 -15510 3 0 0 0

[๕๕๑] พระราชาพระองค(ใด ร�บสุ�0งใหั�ต�ดม5อ เท�า หั" แล่ะจ้ม"กขุองอาตมภาพ ขุอพระราชาพระองค(น�)น จ้งทรงพระชนม(ย5นนาน บ�ณฑุ�ตท�)งหัล่าย เช�นก�บอาตมภาพ ย�อมไม�โกรธเค5องเล่ย.-2 1 0 0 0 -15520 2 0 0 0

[๕๕๒] สุมณะผู้"�สุมบ"รณ(ด�วยขุ�นต� ได�ม#มาในอด#ตกาล่แล่�ว พระเจ้�ากาสุ#ร�บค7า สุ�0งใหั�ต�ดม5อ เท�า หั" แล่ะจ้ม"กขุองสุมณะผู้"�ต�)งอย"�ในขุ�นต�.-2 1 0 0 0 -15530 5 0 0 0

[๕๕๓] พระเจ้�ากาสุ#หัมกไหัม�อย"�ในนรก ได�เสุวยว�บากอ�นเผู้Hดร�อนขุองกรรมท#0 หัยาบช�าน�)น.

จ้บ ขุ�นต�วาท�ชาดกท#0 ๓.

๔. โล่หัก�มภ�ชาดก ว�าด�วยสุ�ตว(นรกในโล่หัก�มภ# -2 1 0 0 0 -15540 2 0 0 0

[๕๕๔] เม50อโภคะท�)งหัล่ายม#อย"� เราท�)งหัล่ายไม�ได�ใหั�ทาน ไม�ได�ท7าท#0พ/0งใหั�แก� ตน เราจ้/งม#ช#ว�ตเปิ2นอย"�ได�แสุนยาก. -2 1 0 0 0 -1

5550 2 0 0 0

[๕๕๕] เม50อเราท�)งหัล่ายหัมกไหัม�อย"�ในนรกตล่อดหักหัม50นปิNบร�บ"รณ( โดยปิระการท�)งปิวง เม50อไรท#0สุ�ดจ้�กปิรากฏ?-2 1 0 0 0 -15560 3 0 0 0

[๕๕๖] ด"กรชาวเราเอUย ท#0สุ�ดไม�ม# ท#0สุ�ดจ้�กม#แต�ท#0ไหัน ท#0สุ�ดจ้�กไม�ปิรากฏ ด"กรท�านผู้"�น�รท�กขุ( เพราะในกาล่น�)น ท�)งเรา แล่ะท�านได�กระท7าบาปิกรรม ไว�แล่�ว. -2 1 0 0 0 -15570 5 0 0 0

[๕๕๗] เราไปิจ้ากท#0น#) ได�ก7าเน�ดมน�ษย( พอร" �จ้�กภาษาแล่�ว จ้�กเปิ2นคนสุมบ"รณ(ไปิ ด�วยศ#ล่ จ้�กท7าก�ศล่ใหั�มากท#เด#ยว.

จ้บ โล่หัก�มภ�ชาดกท#0 ๔.

๕. ม�งสุชาดก วาทศ�ล่ปิ[ขุองคนขุอ -2 1 0 0 0 -15580 2 0 0 0

[๕๕๘] วาจ้าขุองท�านหัยาบคายจ้ร�งหันอ ท�านเปิ2นผู้"�ขุอเน5)อ วาจ้าขุองท�านเช�นก�บ พ�งผู้5ด ด"กรสุหัาย เราจ้ะใหั�พ�งผู้5ดแก�ท�าน.-2 1 0 0 0 -15590 3 0 0 0

[๕๕๙] ค7าว�า พ#0ชาย น�องชาย หัร5อพ#0สุาว น�องสุาวน#) เปิ2นอว�ยวะขุองมน�ษย(ท�)งหัล่าย อ�นเขุากล่�าวก�นอย"�ในโล่ก วาจ้าขุองท�านเช�นก�บอว�ยวะ ด"กรสุหัาย เราจ้ะใหั�เน5)ออว�ยวะแก�ท�าน.-2 1 0 0 0 -15600 2 0 0 0

[๕๖๐] บ�ตรเร#ยกบ�ดาว�า พ�อ ย�อมท7าใหั�หั�วใจ้ขุองพ�อหัว�0นไหัว วาจ้าขุองท�าน เช�นก�บหั�วใจ้ เราจ้ะใหั�เน5)อหั�วใจ้แก�ท�าน.-2 1 0 0 0 -15610 5 0 0 0

[๕๖๑] ในบ�านขุองผู้"�ใด ไม�ม#เพ50อน บ�านขุองผู้"�น�)น กHเปิ2นเหัม5อนก�บปิMา วาจ้าขุองท�านเช�นก�บสุมบ�ต�ท�)งมวล่ ด"กรสุหัาย เราจ้ะใหั�เน5)อท�)งหัมดแก�ท�าน.

จ้บ ม�งสุชาดกท#0 ๕.

๖. สุสุปิ*ณฑุ�ตชาดก ผู้"�สุล่ะช#ว�ตเปิ2นทาน-2 1 0 0 0 -15620 3 0 0 0

[๕๖๒] ด"กรพราหัมณ( ขุ�าพเจ้�าม#ปิล่าตะเพ#ยนแดงอย"� ๗ ต�ว ซึ่/0งนายพรานตก เบHดขุ/)นมาจ้ากน7)า เอาไว�บนบก ขุ�าพเจ้�าม#อาหัารอย�างน#) ท�านจ้งบร�โภค

อาหัารน#) แล่�วเจ้ร�ญสุมณธรรมอย"�ในปิMาเถื�ด.-2 1 0 0 0 -15630 3 0 0 0

[๕๖๓] อาหัารขุองคนร�กษานาคนโน�น ขุ�าพเจ้�าน7าเอามาไว�ในกล่างค5น ค5อ เน5)อ ย�าง ๒ ไม� เหั#)ย ๑ ต�ว แล่ะนมสุ�ม ๑ หัม�อ ด"กรพราหัมณ( ขุ�าพเจ้�า ม#อาหัารอย�างน#) ท�านจ้งบร�โภคอาหัารน#) แล่�วเจ้ร�ญสุมณธรรมอย"�ในปิMาเถื�ด.-2 1 0 0 0 -15640 3 0 0 0

[๕๖๔] ผู้ล่มะม�วงสุ�ก น7)าเยHน ร�มเงาอ�นเยHน เปิ2นท#0ร 50นรมย(ใจ้ ด"กรพราหัมณ( ขุ�าพเจ้�าม#อาหัารอย�างน#) ท�านจ้งบร�โภคอาหัารน#) แล่�วเจ้ร�ญสุมณธรรม อย"�ในปิMาเถื�ด.-2 1 0 0 0 -15650 5 0 0 0

[๕๖๕] กระต�ายไม�ม#งา ไม�ม#ถื�0ว ไม�ม#ขุ�าวสุาร ท�านจ้งบร�โภคเราต�วสุ�กไปิด�วยไฟน#) แล่�วเจ้ร�ญสุมณธรรมอย"�ในปิMาเถื�ด.

จ้บ สุสุปิ*ณฑุ�ตชาดกท#0 ๖.

๗. มตโรทนชาดก ว�าด�วยร�องไหั�ถื/งคนตาย-2 1 0 0 0 -15660 2 0 0 0

[๕๖๖] ท�านท�)งหัล่าย ย�อมร�องไหั�ถื/งแต�คนท#0ตายแล่�วๆ ท7าไมจ้/งไม�ร�องไหั�ถื/งคนท#0 จ้�กตายบ�างเล่�า สุ�ตว(ท�กจ้7าพวกผู้"�ด7ารงสุร#ระไว� ย�อมล่ะท�)งช#ว�ตไปิโดยล่7าด�บ.-2 1 0 0 0 -15670 3 0 0 0

[๕๖๗] เทวดา มน�ษย( สุ�ตว(จ้ต�บาท หัม"�ปิ*กษ#ชาต� แล่ะพวกง" ไม�ม#อ�สุระในสุร#ระร�างกายน#) ถื/งจ้ะอภ�รมย(อย"� (ในร�างกาย) น�)น กHต�องล่ะท�)งช#ว�ตไปิ ท�)งน�)น.-2 1 0 0 0 -15680 3 0 0 0

[๕๖๘] สุ�ขุแล่ะท�กขุ(ท#0เพ�งเล่Hงก�นอย"�ในหัม"�มน�ษย( เปิ2นขุองแปิรผู้�น ไม�ม�0นคงอย"�อย�างน#) การคร70าครวญ การร70าไหั� ไม�เปิ2นปิระโยชน(เล่ย เพราะเหัต�ไรกองโศกจ้/งท�วมท�บท�านได�? -2 1 0 0 0 -15690 6 0 0 0

[๕๖๙] พวกน�กเล่ง แล่ะพวกคอเหัล่�า ผู้"�ไม�ท7าความเจ้ร�ญ เปิ2นพาล่ หั�าวหัาญไม�ม#ความขุย�นหัม�0นเพ#ยร ไม�ฉัล่าดในธรรม ย�อมสุ7าค�ญบ�ณฑุ�ตว�า เปิ2นพาล่ไปิ.

จ้บ มตโรทนชาดกท#0 ๗.

๘. กณเวรชาดก ว�าด�วยหัญ�งหัล่ายผู้�ว

-2 1 0 0 0 -15700 2 0 0 0

[๕๗๐] ท�านกอดร�ดนางสุามาด�วยแขุน ท#0กอชบาม#สุ#แดงในวสุ�นตฤด" เธอได�สุ�0ง ความไม�ม#โรคมาถื/งท�าน.-2 1 0 0 0 -15710 3 0 0 0

[๕๗๑] ด"กรท�านผู้"�เจ้ร�ญ ได�ย�นว�า ล่มพ/งพ�ดภ"เขุาไปิ ใครๆ คงไม�เช50อถื5อ ถื�าล่มจ้ะพ/งพ�ดเอาภ"เขุาไปิได� แม�แผู้�นด�นท�)งหัมดกHพ�ดเอาไปิได� เพราะเหัต�ไร นางสุามาตายแล่�วจ้/งสุ�0งความไม�ม#โรคมาถื/งเราได�?-2 1 0 0 0 -15720 2 0 0 0

[๕๗๒] นางสุามาน�)นย�งไม�ตาย แล่ะไม�ปิรารถืนาชายอ50น ได�ย�นว�า นางจ้ะม#ผู้�วเด#ยว ย�งหัว�งเฉัพาะท�านอย"�เท�าน�)น.-2 1 0 0 0 -15730 6 0 0 0

[๕๗๓] นางสุามาได�เปิล่#0ยนเราผู้"�ไม�เคยสุน�ทสุนม ก�บสุาม#ท#0เคยสุน�ทสุนมมานานเปิล่#0ยนเราผู้"�ย�งไม�ท�นได�ร�วมร�ก ก�บสุาม#ผู้"�เคยร�วมร�กมาแล่�ว นางสุามาพ/งเปิล่#0ยนผู้"�อ50นก�บเราอ#ก เราจ้�กหัน#จ้ากท#0น#)ไปิเสุ#ยใหั�ไกล่.

จ้บ กณเวรชาดกท#0 ๘.

๙. ต�ตต�รชาดก ว�าด�วยบาปิเก�ดจ้ากความจ้งใจ้-2 1 0 0 0 -15740 3 0 0 0

[๕๗๔] ขุ�าพเจ้�าเปิ2นอย"�อย�างน#)สุบายหันอ แล่ะได�บร�โภคอาหัารตามชอบใจ้ แต�ว�าขุ�าพเจ้�าต�)งอย"�ในระหัว�างอ�นตรายแท� ขุ�าแต�พระค�ณเจ้�าผู้"�เจ้ร�ญ คต�ขุองขุ�าพเจ้�าเปิ2นอย�างไรหันอ?-2 1 0 0 0 -15750 2 0 0 0

[๕๗๕] ด"กรปิ*กษ# ถื�าใจ้ขุองท�านไม�น�อมไปิเพ50อกรรมอ�นเปิ2นบาปิ บาปิย�อมไม� แปิดเปิT) อนท�านผู้"�บร�สุ�ทธ�V ไม�ขุวนขุวายกระท7าบาปิกรรม.-2 1 0 0 0 -15760 3 0 0 0

[๕๗๖] นกกระทาเปิ2นอ�นมากพาก�นมาด�วยค�ดว�า ญาต�ขุองเราจ้�บอย"� นายพรานนกย�อมได�ร�บกรรม เพราะอาศ�ยขุ�าพเจ้�า ใจ้ขุองขุ�าพเจ้�าร�งเก#ยจ้อย"�ใน เร50องน�)น. -2 1 0 0 0 -15770 5 0 0 0

[๕๗๗] ถื�าใจ้ขุองท�านไม�ค�ดปิระท�ษร�าย กรรมท#0นายพรานอาศ�ยท�านกระท7าแล่�วกH ไม�ต�ดท�าน บาปิย�อมไม�แปิดเปิT) อนท�านผู้"�บร�สุ�ทธ�V ม#ความขุวนขุวายน�อย.

จ้บ ต�ตต�รชาดกท#0 ๙.

๑๐. สุ�จ้จ้ชชาดก ว�าด�วยภรรยาท#0ด#-2 1 0 0 0 -15780 3 0 0 0

[๕๗๘] พระราชา เม50อไม�ทรงพระราชทานภ"เขุาด�วยพระวาจ้า น�บว�า ไม�พระราชทานสุ�0งท#0ควรใหั�ง�ายหันอ เม50อพระองค(ไม�พระราชทานอะไรเล่ย กHช50อว�าไม�ทรงพระราชทานภ"เขุาด�วยพระวาจ้า.-2 1 0 0 0 -15790 2 0 0 0

[๕๗๙] คนฉัล่าดท7าสุ�0งใด กHพ"ดถื/งสุ�0งน�)น ไม�ท7าสุ�0งใด กHไม�พ"ดถื/งสุ�0งน�)น บ�ณฑุ�ตท�)งหัล่าย ย�อมร" �จ้�กคนท#0ไม�ท7าด#แต�พ"ด.-2 1 0 0 0 -15800 3 0 0 0

[๕๘๐] ขุ�าแต�พระล่"กเจ้�า ขุอนอบน�อมแด�ฝัMาพระบาท พระองค(ทรงปิระสุบความพ�นาศ แต�พระท�ยขุองพระองค(ย�งทรงย�นด#อย"�ในสุ�จ้จ้ะ พระองค(ช50อว�าด7ารงม�0นอย"�ในสุ�จ้จ้ธรรม.-2 1 0 0 0 -15810 16 0 0 0

[๕๘๑] หัญ�งใด เม50อสุาม#ขุ�ดสุนกHขุ�ดสุนด�วย เม50อสุาม#ม�0งค�0งกHพล่อยเปิ2นผู้"�ม�0งค�0งม#ช50อเสุ#ยงด�วย หัญ�งน�)นแหัล่ะ น�บว�า เปิ2นยอดภรรยาขุองเขุา เม50อม#เง�น กHย�อมม#หัญ�งเปิ2นธรรมดา. จ้บ สุ�จ้จ้ชชาดกท#0 ๑๐.

จ้บ ปิ�จ้�ม�นทวรรคท#0 ๒. ----------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. ปิ�จ้�ม�นทชาดก๒. ก�สุสุปิม�นท�ยชาดก ๓. ขุ�นต�วาท�ชาดก๔. โล่หัก�มภ�ชาดก๕. ม�งสุชาดก๖. สุสุปิ*ณฑุ�ตชาดก ๗. มตโรทนชาดก๘. กณเวรชาดก๙. ต�ตต�รชาดก๑๐. สุ�จ้จ้ชชาดก. ----------------

๓. ก�ฏ�ท"สุกวรรค ๑. ก�ฏ�ท"สุกชาดก ว�าด�วยล่�งก�บนกขุม�)น-2 1 0 0 0 -15820 2 0 0 0

[๕๘๒] ด"กรวานร ศ#รษะ ม5อ แล่ะเท�าขุองท�านเหัม5อนขุองมน�ษย( เออกH เพราะเหัต�ไรหันอ ท�านจ้/งไม�ม#เร5อนอย"�?-2 1 0 0 0 -15830 2 0 0 0

[๕๘๓] ด"กรนกขุม�)น ศ#รษะ ม5อ แล่ะเท�าขุองเราเหัม5อนขุองมน�ษย(กHจ้ร�ง แต�ปิ*ญญาท#0บ�ณฑุ�ตกล่�าวว�า ปิระเสุร�ฐสุ�ดในหัม"�มน�ษย( ขุองเราไม�ม#. -2 1 0 0 0 -15840 2 0 0 0

[๕๘๔] ผู้"�ม#จ้�ตไม�ม�0นคง ม#จ้�ตกล่�บกล่อก ม�กปิระท�ษร�ายม�ตร ม#ปิกต�ไม�ย�0งย5น เปิ2นน�จ้ ย�อมไม�ม#ความสุ�ขุ.-2 1 0 0 0 -15850 5 0 0 0

[๕๘๕] ท�านจ้งกระท7าอาน�ภาพ เปิล่#0ยนปิกต�เด�มเสุ#ยเถื�ด ด"กรวานร ท�านจ้งกระท7ากระท�อมไว�เปิ2นเคร50องปิRองก�นความหันาว แล่ะล่มเถื�ด.

จ้บ ก�ฏ�ท"สุกชาดกท#0 ๑.

๒. ท�ทท�ภายชาดก ว�าด�วยพวกกระต�ายต50นต"ม -2 1 0 0 0 -15860 3 0 0 0

[๕๘๖] ขุอความเจ้ร�ญจ้งม#แก�ท�าน ขุ�าพเจ้�าอย"�ในปิระเทศใด ปิระเทศน�)น ท7าเสุ#ยงว�า ท�ทท�ภะ แม�ขุ�าพเจ้�าเองกHไม�ร" �เสุ#ยงล่�0นน�)นตรงไหันก�น อะไรท7าใหั�เก�ดเสุ#ยงว�า ท�ทท�ภะ ขุ�าพเจ้�ากHไม�ร" �อ#ก.-2 1 0 0 0 -15870 2 0 0 0

[๕๘๗] กระต�ายได�ย�นผู้ล่มะต"มสุ�กหัล่�นม#เสุ#ยงว�า ท�ทท�ภะ กHว�0งหัน#ไปิ หัม"�เน5)อได�ฟ*งถื�อยค7าขุองกระต�ายแล่�ว พาก�นตกใจ้ว�0งหัน#ไปิด�วย. -2 1 0 0 0 -15880 3 0 0 0

[๕๘๘] ชนเหัล่�าใด ม�กเช50อตามเสุ#ยงคนอ50น ย�งไม�ท�นได�ถื/งร�องรอยแหั�งว�ญญาณเล่ย ชนเหัล่�าน�)นน�บว�า เปิ2นพาล่ ม#ความปิระมาทเปิ2นอย�างย�0ง ด#แต�เช50อ ผู้"�อ50น. -2 1 0 0 0 -15890 6 0 0 0

[๕๘๙] สุ�วนชนเหัล่�าใด สุมบ"รณ(ด�วยศ#ล่ ด�วยปิ*ญญา ย�นด#ในความสุงบ ชน เหัล่�าน�)นน�บว�า เปิ2นบ�ณฑุ�ต งดเว�นความช�0วหั�างไกล่ ย�อมไม�เช50อ คนอ50นเล่ย.

จ้บ ท�ทท�ภายชาดกท#0 ๒.

๓. พรหัมท�ตตชาดก ว�าด�วยผู้"�ขุอก�บผู้"�ถื"กขุอ -2 1 0 0 0 -15900 2 0 0 0

[๕๙๐] ด"กรมหัาบพ�ตร ผู้"�ขุอย�อมได� ๒ อย�าง ค5อ ได�ทร�พย( หัร5อไม�ได�ทร�พย(แท�จ้ร�ง การขุอม#อย�างน#)เปิ2นธรรมดา. -2 1 0 0 0 -1

5910 3 0 0 0

[๕๙๑] ด"กรมหัาบพ�ตร ผู้"�เปิ2นใหัญ�ในปิ*ญจ้าล่ร�ฐ บ�ณฑุ�ตกล่�าวถื/งการขุอว�า เปิ2น การร�องไหั� ผู้"�ใด ปิฏ�เสุธค7าขุอ บ�ณฑุ�ตกล่�าวค7าปิฏ�เสุธขุองผู้"�น�)นว�า เปิ2นการร�องไหั�ตอบ.-2 1 0 0 0 -15920 3 0 0 0

[๕๙๒] ชาวปิ*ญจ้าล่ร�ฐ ผู้"�มาปิระช�มก�นแล่�ว อย�าได�เหัHนอาตมภาพผู้"�ก7าล่�งร�องไหั�อย"� หัร5ออย�าได�เหัHนพระองค(ผู้"�ทรงกรรแสุงตอบอย"� เพราะเหัต�น�)น อาตมภาพ จ้/งปิรารถืนาขุอเฝัRาในท#0ล่�บ.-2 1 0 0 0 -15930 6 0 0 0

[๕๙๓] ขุ�าแต�ท�านพราหัมณ( ขุ�าพเจ้�าขุอถืวายว�วแดงหัน/0งพ�นพร�อมด�วยว�วจ้�าฝั"งแก�ท�าน อ�นอารยชนได�ฟ*งคาถืาอ�นปิระกอบด�วยเหัต�ผู้ล่ขุองท�านแล่�วท7าไมจ้ะไม�พ/งใหั�แก�ท�านผู้"�เปิ2นอารยชนเล่�า. จ้บ พรหัมท�ตตชาดกท#0 ๓.

๔. จ้�มมสุาฏกชาดก อย�าไว�ใจ้สุ�ตว(หัน�าขุน -2 1 0 0 0 -15940 3 0 0 0

[๕๙๔] แพะต�วน#)เปิ2นสุ�ตว(ท#0ม#ท�าทางงดงามด# เปิ2นท#0เจ้ร�ญใจ้ แล่ะม#ศ#ล่ น�าร�กใคร�ย�อมเคารพนบนอบพราหัมณ( ผู้"�สุมบ"รณ(ด�วยชาต�แล่ะมนต(ท�)งหัล่าย น�บ ได�ว�า เปิ2นแพะปิระเสุร�ฐ ม#ยศศ�กด�V. -2 1 0 0 0 -15950 2 0 0 0

[๕๙๕] ด"กรพราหัมณ( ท�านอย�าได�ไว�วางใจ้แก�สุ�ตว( ๔ เท�า เพ#ยงได�เหัHนม�นคร" � เด#ยว ม�นต�องการจ้ะชนใหั�ถืน�ด จ้/งย�อต�วล่งจ้�กชนใหั�ถืน�ดถืน#0. -2 1 0 0 0 -15960 3 0 0 0

[๕๙๖] กระด"กขุาขุองพราหัมณ(กHหั�ก บร�ขุารท#0หัาบอย"�กHพล่�ดตก สุ�0งขุองกHแตก ท7าล่ายหัมด พราหัมณ(ปิระคองแขุนท�)งสุองคร70าครวญอย"�ว�า โธ�เอUย แพะ มาฆ�าพรหัมจ้าร#ได�.-2 1 0 0 0 -15970 5 0 0 0

[๕๙๗] ผู้"�ใด สุรรเสุร�ฐบ"ชาคนท#0ไม�ควรบ"ชา ผู้"�น�)น จ้ะต�องถื"กเขุาหั7)าหั�0นนอนอย"�เหัม5อนก�บเราผู้"�ม#ปิ*ญญาทรามถื"กแพะชนเอาในว�นน#). จ้บ จ้�มมสุาฏกชาดกท#0 ๔.

๕. โคธชาดก ว�าด�วยเหั#)ยก�บฤาษ#ปิล่อม-2 1 0 0 0 -1598

0 2 0 0 0

[๕๙๘] เราสุ7าค�ญว�าท�านเปิ2นสุมณะ จ้/งได�เขุ�ามาหัาท�านผู้"�ไม�สุ7ารวม ท�านได�ขุว�าง เราด�วยท�อนไม� เหัม5อนไม�ใช�สุมณะ.-2 1 0 0 0 -15990 2 0 0 0

[๕๙๙] แน�ะท�านผู้"�โง�เขุล่า ปิระโยชน(อะไรด�วยชฎาแก�ท�าน ปิระโยชน(อะไรด�วยหัน�งเสุ5อแก�ท�าน ภายในขุองท�านร�งร�ง เกล่#)ยงเกล่าแต�ภายนอก. -2 1 0 0 0 -16000 2 0 0 0

[๖๐๐] แน�ะเหั#)ย ท�านจ้งกล่�บมาบร�โภคขุ�าวสุ�กแหั�งขุ�าวสุาล่#ก�อนเถื�ด น7)าม�นเกล่5อ แล่ะด#ปิล่#ขุองเรากHม#มาก.-2 1 0 0 0 -16010 6 0 0 0

[๖๐๑] เราจ้ะเขุ�าไปิสุ"�จ้อมปิล่วก อ�นล่/ก ช�0วร�อยบ�ร�ษ ย�0งขุ/)นด#กว�า น7)าม�น แล่ะเกล่5อขุองท�านจ้ะเปิ2นปิระโยชน(อะไร ด#ปิล่#กHหัาเปิ2นปิระโยชน(เก5)อก"ล่แก� เราไม�. จ้บ โคธชาดกท#0 ๕.

๖. ก�กการ�ชาดก ว�าด�วยผู้"�ควรปิระด�บดอกฟ*กท�พย(-2 1 0 0 0 -16020 2 0 0 0

[๖๐๒] ผู้"�ใด ไม�ล่�กสุ�0งขุองด�วยกาย ไม�พ"ดเทHจ้ด�วยวาจ้า ได�ร�บยศแล่�วไม�พ/งม�วเมา ผู้"�น�)นแล่ ย�อมควรจ้ะปิระด�บดอกฟ*กท�พย(.-2 1 0 0 0 -16030 2 0 0 0

[๖๐๓] ผู้"�ใด แสุวงหัาทร�พย(มาได�โดยชอบธรรม ไม�ล่�อล่วงเอาทร�พย(เขุามา ได� โภคทร�พย(แล่�วกHไม�ม�วเมา ผู้"�น�)นแล่ ย�อมควรจ้ะปิระด�บดอกฟ*กท�พย(.-2 1 0 0 0 -16040 2 0 0 0

[๖๐๔] ผู้"�ใด ม#จ้�ตไม�จ้5ดจ้างเรHว แล่ะม#ศร�ทธาไม�คล่ายง�ายๆ ไม�บร�โภคขุองด#ๆแต�ผู้"�เด#ยว ผู้"�น�)นแล่ ย�อมควรจ้ะปิระด�บดอกฟ*กท�พย(.-2 1 0 0 0 -16050 5 0 0 0

[๖๐๕] ผู้"�ใด ไม�บร�ภาษสุ�ตบ�ร�ษ ท�)งต�อหัน�า หัร5อล่�บหัล่�ง พ"ดอย�างใด ท7าอย�าง น�)น ผู้"�น�)นแล่ ย�อมควรจ้ะปิระด�บดอกฟ*กท�พย(. จ้บ ก�กการ�ชาดกท#0 ๖.

๗. กากาต�ชาดก ว�าด�วยนางกาก# -2 1 0 0 0 -16060 3 0 0 0

[๖๐๖] หัญ�งคนร�กขุองเราอย"� ณ ท#0แหั�งใด กล่�0นขุองนางย�งหัอมฟ� Rงมาจ้ากท#0แหั�งน�)นถื/งท#0น#0 ใจ้ขุองเราย�นด#ในนางคนใด นางคนน�)น ช50อกากาต� อย"�ไกล่จ้ากท#0น#)ไปิ.-2 1 0 0 0 -16070 2 0 0 0

[๖๐๗] ท�านขุ�ามทะเล่ไปิได�อย�างไร ท�านขุ�ามแม�น7)าช50อเกปิ�กะไปิได�อย�างไร ท�าน ขุ�ามสุม�ทรท�)ง ๗ ไปิได�อย�างไร ท�านขุ/)นต�นง�)วได�อย�างไร?-2 1 0 0 0 -16080 2 0 0 0

[๖๐๘] เราขุ�ามทะเล่ไปิก�บท�าน ขุ�ามแม�น7)าช50อเกปิ�กะไปิก�บท�าน ขุ�ามสุม�ทรท�)ง ๗ ไปิก�บท�าน ขุ/)นต�นง�)วไปิก�บท�าน. -2 1 0 0 0 -16090 5 0 0 0

[๖๐๙] น�าต�เต#ยนต�วเราผู้"�ม#กายใหัญ�โต น�าต�เต#ยนต�วเราผู้"�ม#ความสุ7าน/กต�ว เพราะว�า เราต�องน7ามาบ�าง น7าไปิบ�าง ซึ่/0งช" �ขุองเม#ยตนเอง.

จ้บ กากาต�ชาดกท#0 ๗.

๘. อนน�โสุจ้�ยชาดก ท�กคนจ้ะต�องตายควรเมตตาก�น-2 1 0 0 0 -16100 3 0 0 0

[๖๑๐] นางสุ�มม�ล่ล่หัาสุ�น#ผู้"�เจ้ร�ญ ได�ไปิอย"�ในระหัว�างพวกสุ�ตว(ท#0ตายไปิแล่�ว เปิ2นจ้7านวนมาก เม50อนางไปิอย"�ก�บสุ�ตว(เหัล่�าน�)น จ้�กช50อว�า ได�เปิ2นอะไรก�บเรา เพราะฉัะน�)น เราจ้/งม�ได�เศร�าโศกถื/งนางสุ�มม�ล่ล่หัาสุ�น#ท#0ร �กน#).-2 1 0 0 0 -16110 2 0 0 0

[๖๑๑] ถื�าบ�คคล่จ้ะพ/งเศร�าโศก ถื/งความตายอ�นจ้ะไม�เก�ดม#แก�สุ�ตว( ผู้"�เศร�าโศก น�)น กHควรจ้ะเศร�าโศกถื/งตนซึ่/0งจ้ะต�องตกไปิสุ"�อ7านาจ้ขุองม�จ้จ้�ราชท�กเม50อ.-2 1 0 0 0 -16120 2 0 0 0

[๖๑๒] สุ�ตว(ท#0ย5น น�0ง นอน หัร5อเด�นอย"� อาย�สุ�งขุารหัาได�เปิ2นไปิตามด�วยไม�ว�ยย�อมเสุ50อมไปิท�กขุณะท#0หัล่�บตาแล่ะล่5มตา.-2 1 0 0 0 -16130 6 0 0 0

[๖๑๓] เพราะว�ยเสุ50อมไปิอย�างน�)นหันอ อ�ตภาพย�อมบกพร�อง หันทางท#0คนเด�น เม50อต�องม#ความพล่�ดพรากจ้ากก�นโดยไม�ต�องสุงสุ�ย หัม"�สุ�ตว(ท#0ย�งเหัล่5ออย"� ควรม#เมตตาเอHนด"ก�น สุ�วนท#0ตายไปิแล่�ว ไม�ควรจ้ะต�องเศร�าโศกถื/ง.

จ้บ อนน�โสุจ้�ยชาดกท#0 ๘.

๙. กาฬพาหั�ชาดก ว�าด�วยล่�งหัล่อกเจ้�า-2 1 0 0 0 -1

6140 3 0 0 0

[๖๑๔] ในกาล่ก�อน เราได�ขุ�าวแล่ะน7)าอ�นใด จ้ากสุ7าน�กพระราชา มาบ�ดน#) ขุ�าว แล่ะน7)าน�)น มาขุ/)นอย"�ก�บสุาขุมฤคหัมด ด"กรพ#0ราธะ บ�ดน#) เราเปิ2นผู้"�อ�น พระเจ้�าธนญช�ยไม�สุ�กการะแล่�ว พาก�นกล่�บไปิปิMาตามเด�มเถื�ด.-2 1 0 0 0 -16150 3 0 0 0

[๖๑๕] ด"กรน�องโปิฏฐปิาทะ ธรรมในหัม"�มน�ษย(เหัล่�าน#) ค5อ ล่าภ ความเสุ50อม ล่าภ ยศ ความเสุ50อมยศ น�นทา สุรรเสุร�ญ สุ�ขุแล่ะท�กขุ( เปิ2นขุองไม�เท#0ยง เจ้�าอย�าเศร�าโศกเสุ#ยใจ้ไปิเล่ย จ้ะเศร�าโศกเสุ#ยใจ้ไปิท7าไม?-2 1 0 0 0 -16160 3 0 0 0

[๖๑๖] ด"กรพ#0ราธะ ค�ณพ#0เปิ2นบ�ณฑุ�ตแท� ย�อมร" �ถื/งผู้ล่ปิระโยชน(ท�)งหัล่ายท#0ย�งไม� มาถื/ง ท7าอย�างไรหันอ เราจ้ะได�เหัHนสุาขุมฤคผู้"�ล่ามก ถื"กเขุาขุ�บไล่�ออกจ้ากราชสุก�ล่. -2 1 0 0 0 -16170 6 0 0 0

[๖๑๗] ล่�งกาฬพาหั� กระด�กหั" แล่ะกล่อกหัน�ากล่อกตา ท7าใหั�พระราชก�มารทรงหัวาดเสุ#ยวพระท�ยอย"�เสุมอๆ ม�นจ้ะท7าต�วขุองม�นเองใหั�จ้7าต�องหั�างไกล่จ้ากขุ�าวแล่ะน7)า. จ้บ กาฬพาหั�ชาดกท#0 ๙.

๑๐. สุ#ล่ว#ม�งสุชาดก ว�าด�วยธรรมท#0น7าความสุ�ขุมาใหั�-2 1 0 0 0 -16180 3 0 0 0

[๖๑๘] ได�ย�นว�า ศ#ล่แล่ เปิ2นความงาม ศ#ล่เปิ2นเย#0ยมในโล่ก ขุอพระองค(จ้งทอดพระเนตรง"ใหัญ� ม#พ�ษร�าย ย�อมไม�เบ#ยดเบ#ยนผู้"�อ50น ด�วยมาร" �สุ/กต�วว�าเปิ2นผู้"�ม#ศ#ล่. -2 1 0 0 0 -16190 3 0 0 0

[๖๑๙] นกตะกร�มท�)งหัล่ายในโล่ก พาก�นล่�อมจ้�กช�)นเน5)อท#0เหัย#0ยวคาบอย"�ในปิากช�0วเวล่าท#0ม�นคาบช�)นเน5)อน�ดหัน�อยอย"�เท�าน�)น หัาได�เบ#ยดเบ#ยนคนท#0ไม�ม# ความก�งวล่ไม�. -2 1 0 0 0 -16200 2 0 0 0

[๖๒๐] ผู้"�ไม�ม#ความหัว�ง ย�อมหัล่�บเปิ2นสุ�ขุ ความหัว�ง ย�อมเผู้ล่Hดผู้ล่เปิ2นสุ�ขุได� นางปิงคล่าทาสุ# ได�ท7าความหัว�งจ้นหัมดหัว�งแล่�ว จ้/งหัล่�บเปิ2นสุ�ขุได�. -2 1 0 0 0 -16210 15 0 0 0

[๖๒๑] ท�)งในโล่กน#) แล่ะโล่กหัน�า ธรรมอ�นจ้ะน7าความสุ�ขุมาใหั�ย�0งไปิกว�าสุมาธ�

ย�อมไม�ม# ผู้"�ม#จ้�ตต�)งม�0น ย�อมไม�เบ#ยดเบ#ยนท�)งคนอ50น แล่ะตนเอง.

จ้บ สุ#ล่ว#ม�งสุชาดกท#0 ๑๐.

จ้บ ก�ฏ�ท"สุกวรรคท#0 ๓. ----------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. ก�ฏ�ท"สุกชาดก๒. ท�ทท�ภายชาดก๓. พรหัมท�ตตชาดก๔. จ้�มมสุาฏกชาดก๕. โคธชาดก๖. ก�กการ�ชาดก๗. กากาต�ชาดก๘. อนน�โสุจ้�ยชาดก ๙. กาฬพาหั�ชาดก๑๐. สุ#ล่ว#ม�งสุชาดก. ----------------

๔. โกก�ล่วรรค ๑. โกกาล่�กชาดก ว�าด�วยพ"ดในกาล่ท#0ควรพ"ด -2 1 0 0 0 -16220 2 0 0 0

[๖๒๒] เม50อย�งไม�ถื/งเวล่าท#0จ้ะพ"ด ผู้"�ใด พ"ดเก�นกาล่ไปิ ผู้"�น�)น ย�อมถื"กท7าร�ายด�จ้ล่"กนกด�เหัว�า ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -16230 2 0 0 0

[๖๒๓] ม#ดท#0ล่�บคมด#แล่�ว ด�จ้ยาพ�ษอ�นร�ายแรง หัาท7าใหั�ตกไปิท�นท#ท�นใด เหัม5อนวาจ้าท�พภาษ�ตไม�.-2 1 0 0 0 -16240 2 0 0 0

[๖๒๔] เพราะฉัะน�)น บ�ณฑุ�ตควรร�กษาวาจ้าไว� ท�)งในกาล่ควรพ"ด แล่ะไม�ควร ไม�ควรพ"ดใหั�ล่�วงเวล่า แม�ในบ�คคล่ผู้"�เสุมอก�บตน.-2 1 0 0 0 -16250 6 0 0 0

[๖๒๕] ผู้"�ใด ม#ความค�ดเหัHนเปิ2นเบ5)องหัน�า ม#ปิ*ญญาเคร50องพ�จ้ารณาเหัHนปิระจ้�กษ(พ"ดพอเหัมาะในกาล่ท#0ควรพ"ด ผู้"�น�)น ย�อมจ้�บศ�ตร"ได�ท�)งหัมด ด�จ้คร�ฑุจ้�บ นาคได� ฉัะน�)น.

จ้บ โกกาล่�กชาดกท#0 ๑.

๒. รถืล่�ฏฐ�ชาดก ว�าด�วยใคร�ครวญก�อนแล่�วท7า -2 1 0 0 0 -16260 3 0 0 0

[๖๒๖] ขุ�าแต�พระราชา บ�คคล่ท7าร�ายตนเอง กล่�บกล่�าวหัาว�า คนอ50นท7าร�าย ด�งน#)กHม#โกงเขุาแล่�ว กล่�บกล่�าวหัาว�า เขุาโกง ด�งน#)กHม# ไม�ควรเช50อค7าขุองโจ้ทก(ฝัMายเด#ยว. -2 1 0 0 0 -1627

0 2 0 0 0

[๖๒๗] เพราะฉัะน�)น บ�คคล่ผู้"�เปิ2นเช5)อชาต�บ�ณฑุ�ต ควรฟ*งค7าแม�ขุองฝัMายจ้7าเล่ย เม50อฟ*งค7าขุองโจ้ทก(แล่ะจ้7าเล่ยท�)งสุองฝัMายแล่�ว พ/งปิฏ�บ�ต�ตามธรรม.-2 1 0 0 0 -16280 3 0 0 0

[๖๒๘] คฤหั�สุถื(ผู้"�บร�โภคกามค�ณ เก#ยจ้คร�าน ไม�ด# บรรพช�ตผู้"�ไม�สุ7ารวม ไม�งามพระเจ้�าแผู้�นด�นไม�ทรงใคร�ครวญก�อนแล่�วท7าไปิ ไม�งาม บ�ณฑุ�ตม#ความโกรธเปิ2นเจ้�าเร5อน กHไม�งาม. -2 1 0 0 0 -16290 7 0 0 0

[๖๒๙] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�เปิ2นเจ้�าแหั�งท�ศ พระมหัากษ�ตร�ย(ทรงใคร�ครวญเสุ#ยก�อนแล่�วจ้/งปิฏ�บ�ต� ไม�ทรงใคร�ครวญเสุ#ยก�อน ไม�ควรปิฏ�บ�ต� อ�สุร�ยยศบร�วารยศ แล่ะเก#ยรต�ค�ณขุองพระเจ้�าแผู้�นด�นผู้"�ทรงใคร�ครวญแล่�วจ้/งทรง ปิฏ�บ�ต� ย�อมม#แต�เจ้ร�ญขุ/)น.

จ้บ รถืล่�ฏฐ�ชาดกท#0 ๒.

๓. โคธชาดก เขุาร�กกHร�กม�0ง เขุาช�งกHช�งตอบ-2 1 0 0 0 -16300 4 0 0 0

[๖๓๐] หัม�อมฉั�นทราบว�า พระองค(ผู้"�ทรงด7ารงร�ฐจ้ะไม�ทรงอาล่�ยใยด#ต�อหัม�อมฉั�น ต�)งแต�คร�)งเม50อพระองค(ทรงพระภ"ษาเปิล่5อกไม� เหันHบพระแสุงขุรรค( ทรงผู้"กสุอดเคร50องครบ ปิระท�บอย"�กล่างปิMา เหั#)ยย�างได�หัน#ไปิจ้ากก�0งไม�อ�สุสุ�ตถืะแล่�ว. -2 1 0 0 0 -16310 3 0 0 0

[๖๓๑] พ/งอ�อนน�อมต�อผู้"�ท#0อ�อนน�อม พ/งคบผู้"�ท#0เขุาพอใจ้จ้ะคบด�วย พ/งท7าก�จ้แก�ผู้"�ท#0ช�วยท7าก�จ้ ไม�พ/งท7าความเจ้ร�ญใหั�แก�ผู้"�ท#0ใคร�ความเสุ50อม อน/0ง ไม�พ/งคบหัาสุมาคมก�บผู้"�ท#0เขุาไม�พอใจ้จ้ะคบหัาสุมาคมด�วย.-2 1 0 0 0 -16320 4 0 0 0

[๖๓๒] พ/งล่ะท�)งผู้"�ท#0เขุาล่ะท�)ง ไม�พ/งท7าความสุ�เนหัาในผู้"�เล่�กล่าก�น ไม�พ/งสุมาคมก�บผู้"�ม#จ้�ตค�ดออกหั�าง นกร" �ว�า ต�นไม�ม#ผู้ล่หัมดแล่�ว ย�อมบ�นไปิสุ"�ต�นอ50นท#0เตHมไปิด�วยผู้ล่ ฉั�นใด คนกHฉั�นน�)น ร" �ว�า เขุาหัมดความอาล่�ยแล่�ว กHควร จ้ะเล่5อกหัาคนอ50นท#0เขุาผู้"�สุม�ครร�กใคร� เพราะว�า โล่กใหัญ�พอ. -2 1 0 0 0 -16330 6 0 0 0

[๖๓๓] ฉั�นเปิ2นกษ�ตร�ย(ม��งความกต�ญญู" จ้ะท7าตอบแทนแก�เธอตามสุต�ก7าล่�ง อน/0ง ฉั�นจ้ะมอบอ7านาจ้ใหั�แก�เธอท�)งหัมด เธอต�องการสุ�0งใด ฉั�นจ้ะใหั�สุ�0งน�)น แก�เธอ.

จ้บ โคธชาดกท#0 ๓.

๔. ราโชวาทชาดก ว�าด�วยค�ณสุมบ�ต�ขุองผู้"�น7า -2 1 0 0 0 -16340 2 0 0 0

[๖๓๔] ถื�าเม50อโคท�)งหัล่าย ว�ายขุ�ามแม�น7)าไปิ โคหั�วหัน�าฝั"งว�ายคด เม50อโคผู้"�น7าฝั"งว�ายคดอย�างน#) โคท�)งหัมดกHย�อมว�ายคดไปิตามก�น.-2 1 0 0 0 -16350 4 0 0 0

[๖๓๕] ในมน�ษย(ท�)งหัล่ายกHเหัม5อนก�น ผู้"�ใด ได�ร�บสุมมต�แต�งต�)งใหั�เปิ2นใหัญ�ถื�าผู้"�น�)น ปิระพฤต�ไม�เปิ2นธรรม ปิระชาชนนอกน#)กHปิระพฤต�ไม�เปิ2นธรรม โดยแท� ถื�าพระราชาผู้"�เปิ2นใหัญ�ไม�ต�)งอย"�ในธรรม ร�ฐกHย�อมอย"�ไม�เปิ2นสุ�ขุ ท�0วก�น. -2 1 0 0 0 -16360 2 0 0 0

[๖๓๖] ถื�าเม50อโคท�)งหัล่าย ว�ายขุ�ามแม�น7)าไปิ โคหั�วหัน�าฝั"งว�ายขุ�ามตรง เม50อม#โค ผู้"�น7าฝั"งว�ายขุ�ามตรงอย�างน�)น โคท�)งหัมดกHย�อมว�ายขุ�ามตรงไปิตามก�น.-2 1 0 0 0 -16370 6 0 0 0

[๖๓๗] ในหัม"�มน�ษย(ท�)งหัล่ายกHเหัม5อนก�น ผู้"�ใด ได�ร�บสุมมต�แต�งต�)งใหั�เปิ2นใหัญ�ถื�าผู้"�น�)น ปิระพฤต�เปิ2นธรรม ปิระชาชนนอกน#)กHย�อมปิระพฤต�เปิ2นธรรมไปิ ตามโดยแท� ถื�าพระราชา ผู้"�เปิ2นใหัญ�ต�)งอย"�ในธรรม ร�ฐกHย�อมอย"�เปิ2นสุ�ขุท�0วก�น.

จ้บ ราโชวาทชาดกท#0 ๔.

๕. ช�มพ�กชาดก ว�าด�วยโทษท#0ไม�ร" �ปิระมาณตน-2 1 0 0 0 -16380 2 0 0 0

[๖๓๘] ด"กรสุ�น�ขุจ้�)งจ้อก ช�างน�)น ต�วใหัญ� ร�างกายสุ"ง งากHยาว ต�วท�านไม�ได�เก�ดในตระก"ล่สุ�ตว(ท#0จ้ะจ้�บม�นได�.-2 1 0 0 0 -16390 2 0 0 0

[๖๓๙] ผู้"�ใด ม�ใช�ราชสุ#หั( ยกตนเพราะสุ7าค�ญว�า เปิ2นราชสุ#หั( ผู้"�น�)น ย�อมเปิ2นเหัม5อนสุ�น�ขุจ้�)งจ้อกถื"กช�างเหัย#ยบ นอนหัายใจ้แขุม�วๆ อย"�บนแผู้�นด�น. -2 1 0 0 0 -16400 3 0 0 0

[๖๔๐] ผู้"�ใด ไม�ร" �จ้�กก7าล่�งกาย ก7าล่�งความค�ด แล่ะชาต�ขุองผู้"�ม#ยศ เปิ2นชนช�)นสุ"งม#ขุ�อล่7าล่70าสุ�นก7าล่�งมาก ผู้"�น�)น ย�อมเปิ2นเหัม5อนสุ�น�ขุจ้�)งจ้อกถื"กช�างเหัย#ยบ นอนตายอย"�น#).-2 1 0 0 0 -16410 6 0 0 0

[๖๔๑] สุ�วนผู้"�ใด ใคร�ครวญก�อนแล่�วจ้/งท7าการงาน ร" �จ้�กก7าล่�งกาย แล่ะก7าล่�ง

ความค�ดขุองตน ก7าหันดด�วยค7าพ"ดอ�นปิระกอบด�วยปิ*ญญา เปิ2นวาจ้าสุ�ภาษ�ต ผู้"�น�)น ย�อมม#ช�ยอย�างไพบ"ล่ย(. จ้บ ช�มพ�กชาดกท#0 ๕.

๖. พรหัาฉั�ตตชาดก เอาขุองน�อยแล่กขุองมาก -2 1 0 0 0 -16420 2 0 0 0

[๖๔๒] พระองค(ตร�สุเพ�ออย"�ว�า หัญ�าๆ ใครหันอ น7าเอาหัญ�ามาถืวายพระองค(พระองค(ม#ก�จ้ด�วยหัญ�าหัร5อหันอ พระองค(จ้/งตร�สุถื/งแต�หัญ�าเท�าน�)น? -2 1 0 0 0 -16430 2 0 0 0

[๖๔๓] ฉั�ตตฤาษ#ผู้"�ม#ร�างกายสุ"งใหัญ� เปิ2นพรหัมจ้าร# เปิ2นพหั"สุ"ต มาอย"� ณ ท#0น#)เขุาล่�กเอาทร�พย(ขุองเราจ้นหัมดสุ�)นแล่�ว ย�งใสุ�หัญ�าไว�ในต��มแล่�วหัน#ไปิ.-2 1 0 0 0 -16440 3 0 0 0

[๖๔๔] การถื5อเอาทร�พย(ขุองตนไปิหัมด แล่ะการไม�ถื5อเอาหัญ�า เปิ2นก�จ้ท#0ผู้"� ปิรารถืนาขุองน�อยแล่กเอาขุองมาก พ/งกระท7าอย�างน�)น ฉั�ตตฤาษ#ใสุ�หัญ�าไว�ในต��มหัน#ไปิแล่�ว การปิร�เวทนาเพราะเร50องน�)น จ้ะม#ปิระโยชน(อะไร. -2 1 0 0 0 -16450 5 0 0 0

[๖๔๕] ผู้"�ม#ศ#ล่ท�)งหัล่าย ย�อมไม�ท7าอย�างน�)น คนพาล่ ย�อมกระท7าอนาจ้ารอย�างน#)ความเปิ2นบ�ณฑุ�ตจ้�กท7าคนท�ศ#ล่ ม#ศ#ล่ไม�ย�0งย5น ใหั�เปิ2นคนอย�างไร?

จ้บ พรหัาฉั�ตตชาดกท#0 ๖.

๗. ปิNฐชาดก ว�าด�วยธรรมในสุก�ล่ -2 1 0 0 0 -16460 2 0 0 0

[๖๔๖] เราท�)งหัล่ายไม�ได�ใหั�ต�0ง น7)าด50ม แล่ะโภชนาหัารแก�ท�าน ขุอท�านผู้"�เปิ2นพรหัมจ้าร# จ้งอดโทษใหั�แก�ขุ�าพเจ้�า ขุ�าพเจ้�าเหัHนโทษน#). -2 1 0 0 0 -16470 3 0 0 0

[๖๔๗] อาตมภาพไม�ได�ขุ�องเก#0ยว แล่ะไม�ได�น/กโกรธเค5องเล่ย แม�ความไม�ชอบใจ้อะไรๆ ขุองอาตมภาพกHไม�ม#เล่ย แท�ท#0จ้ร�ง อาตมภาพย�งม#ความว�ตกอย"�ในใจ้ว�า ธรรมขุองสุก�ล่น#) จ้�กเปิ2นเช�นน#)แน�.-2 1 0 0 0 -16480 2 0 0 0

[๖๔๘] ท#0น�0ง น7)าล่�างเท�า น7)าม�นทาเท�า ขุ�าพเจ้�าใหั�อย"�เปิ2นน�จ้ท�กอย�าง น#)เปิ2นธรรม ในสุก�ล่ เน50องมาจ้าก ปิ"M ย�า ตา ยาย ขุองขุ�าพเจ้�าท�กเม50อ.-2 1 0 0 0 -16490 5 0 0 0

[๖๔๙] ขุ�าพเจ้�าบ7าร�งสุมณพราหัมณ(โดยเคารพด�จ้ญาต�ท#0สุ"งสุ�ด น#)เปิ2นธรรมในสุก�ล่เน50องมาจ้ากปิ"M ย�า ตา ยาย ขุองขุ�าพเจ้�าท�กเม50อ.

จ้บ ปิNฐชาดกท#0 ๗.

๘. ถื�สุชาดก ว�าด�วยร" �จ้�กแกล่บหัร5อขุ�าวสุารในท#0ม5ด-2 1 0 0 0 -16500 3 0 0 0

[๖๕๐] แกล่บปิรากฏโดยความเปิ2นแกล่บแก�หัน"ท�)งหัล่าย แล่ะขุ�าวสุารกHปิรากฏ โดยความเปิ2นขุ�าวสุารแก�พวกม�น แม�ในท#0ม5ด พวกม�นเว�นแกล่บเสุ#ยเล่5อกก�นแต�ขุ�าวสุาร.-2 1 0 0 0 -16510 2 0 0 0

[๖๕๑] การปิร/กษาในปิMากHด# การพ"ดกระซึ่�บก�นในบ�านกHด# แล่ะการค�ดหัาโอกาสุ ด�าเราในบ�ดน#)กHด# เราร" �หัมดแล่�ว.-2 1 0 0 0 -16520 2 0 0 0

[๖๕๒] ได�ย�นว�า ล่�งต�วท#0เปิ2นพ�อม�นเอาฟ*นก�ดภาวะบ�ร�ษขุองล่"กผู้"�เก�ดตามสุภาพเสุ#ยแต�ย�งเยาว(ท#เด#ยว.-2 1 0 0 0 -16530 5 0 0 0

[๖๕๓] การท#0เจ้�าด�)นรนอย"�เหัม5อนแพะตาบอดในไร�ผู้�กกาดกHด# นอนอย"�ภายใต� ท#0นอนกHด# เราร" �หัมดสุ�)นแล่�ว.

จ้บ ถื�สุชาดกท#0 ๘.

๙. พาเวร�ชาดกว�าด�วยพวกเด#ยรถื#ย(เสุ50อมล่าภสุ�กการะ -2 1 0 0 0 -16540 2 0 0 0

[๖๕๔] เพราะย�งไม�เหัHนนกย"งซึ่/0งม#หังอน ม#เสุ#ยงไพเราะ ชนท�)งหัล่ายจ้/งพาก�น บ"ชากาในท#0น�)น ด�วยเน5)อ แล่ะผู้ล่ไม�.-2 1 0 0 0 -16550 2 0 0 0

[๖๕๕] แต�เม50อใด นกย"งต�วสุมบ"รณ(ไปิด�วยเสุ#ยงมาย�งพาเวฬ�ร�ฐ เม50อน�)น ล่าภแล่ะสุ�กการะขุองกากHเสุ50อมไปิ.-2 1 0 0 0 -16560 3 0 0 0

[๖๕๖] พระพ�ทธเจ้�าผู้"�เปิ2นพระธรรมราชา สุ�องแสุงสุว�าง ย�งไม�เสุดHจ้อ�บ�ต�ขุ/)นเพ#ยงใด ชนท�)งหัล่ายกHพาก�นบ"ชาสุมณพราหัมณ(เหัล่�าอ50นอย"�เปิ2นอ�นมากเพ#ยงน�)น.-2 1 0 0 0 -16570 5 0 0 0

[๖๕๗] แต�เม50อใด พระพ�ทธเจ้�าผู้"�ม#พระสุ�รเสุ#ยงอ�นไพเราะ ได�ทรงแสุดงธรรมแล่�ว เม50อน�)น ล่าภแล่ะสุ�กการะขุองพวกเด#ยรถื#ย(กHเสุ50อมไปิ.

จ้บ พาเวร�ชาดกท#0 ๙.

๑๐. ว�สุ�ยหัชาดก ความยากจ้นไม�เปิ2นเหัต�ใหั�ท7าช�0ว-2 1 0 0 0 -16580 3 0 0 0

[๖๕๘] ด"กรพ�อว�สุ�ยหัะ แต�ก�อนท�านได�ใหั�ทาน กHเม50อท�านใหั�อย"�อย�างน�)น ความเสุ50อมได�ม#แก�ท�านแล่�ว ต�อแต�น#)ไปิ ถื�าท�านจ้�กไม�ใหั�ทาน เม50อท�านไม�ใหั�ทาน โภคะท�)งหัล่ายกHคงกล่�บม#อย"�ตามเด�ม.-2 1 0 0 0 -16590 4 0 0 0

[๖๕๙] ขุ�าแต�ท�าวสุหั�สุสุเนตร พระอร�ยะท�)งหัล่ายท�านกล่�าวถื/งบาปิกรรมว�า อ�นอารยชนถื/งจ้ะเปิ2นคนยากจ้นเขุHญใจ้กHไม�ควรท7า ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�เปิ2นจ้อมทวยเทพ ขุ�าพระบาทจ้ะพ/งเล่�กศร�ทธาเพราะเหัต�การบร�โภคทร�พย(อ�นใด ทร�พย(อ�นน�)น อย�าได�ม#เล่ย. -2 1 0 0 0 -16600 3 0 0 0

[๖๖๐] รถืค�นหัน/0งแล่�นไปิทางใด รถืค�นอ50นกHแล่�นไปิทางน�)น ขุ�าแต�ท�าววาสุวะว�ตรท#0ขุ�าพระบาทบ7าเพHญมาแล่�วแต�คร�)งก�อน ขุอจ้งเปิ2นไปิเหัม5อนอย�างน�)น เถื�ด. -2 1 0 0 0 -16610 16 0 0 0

[๖๖๑] ถื�าย�งม#ย�งเปิ2นอย"� ขุ�าพระบาทกHจ้ะใหั� เม50อไม�ม#ไม�เปิ2น จ้ะใหั�ได�อย�างไรแม�ถื/งจ้ะเปิ2นอย�างน#)แล่�วกHตาม กHจ้ะต�องใหั� เพราะขุ�าพระบาทจ้ะล่5มทานเสุ#ยไม�ได�. จ้บ ว�สุ�ยหัชาดกท#0 ๑๐.

จ้บ โกก�ล่วรรคท#0 ๔. ----------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. โกกาล่�กชาดก๒. รถืล่�ฏฐ�ชาดก๓. โคธชาดก๔. ราโชวาทชาดก๕. ช�มพ�กชาดก ๖. พรหัาฉั�ตตชาดก๗. ปิNฐชาดก ๘. ถื�สุชาดก๙. พาเวร�ชาดก๑๐. ว�สุ�ยหัชาดก. ----------------

๕. จ้�ล่ล่ก�ณาล่วรรค ๑. ก�ณฑุล่�กชาดก เปิร#ยบนาร#ด�วยท�าน7)า -2 1 0 0 0 -1662

0 4 0 0 0

[๖๖๒] บรรดานาร#ท�)งหัล่าย เปิ2นคนหัล่ายใจ้ ไม�ม#ใครสุามารถืจ้ะขุ�มได� ท7าความย�0วยวนใหั�แก�ชายท�)งหัล่าย ถื�าหัากว�า นาร#ท�)งหัล่ายแม�จ้ะท7าใหั�เก�ดความปิNต�ได�โดยปิระการท�)งปิวง กHไม�ควรไว�วางใจ้ เพราะว�า นาร#ท�)งหัล่ายเปิร#ยบด�วยท�าน7)า. -2 1 0 0 0 -16630 3 0 0 0

[๖๖๓] บ�ณฑุ�ตได�พบเหัHนเหัต�คล่ายก7าหัน�ด ขุองก�นนรแล่ะนางก�นนร#ท�)งหัล่ายแล่�ว กHพ/งร" �เสุ#ยเถื�ดว�า หัญ�งท�กคน ย�อมไม�ย�นด#ในเร5อนขุองตน ภรรยาได�ทอดท�)งสุาม#ผู้"�เช�นน�)นได� เพราะไปิพบเหัHนบ�ร�ษอ50นแม�เปิ2นง�อยเปิล่#)ย. -2 1 0 0 0 -16640 3 0 0 0

[๖๖๔] พระมเหัสุ#ขุองพระเจ้�าพกะ แล่ะพระเจ้�าพาวร�กะ ผู้"�หัมกม��นอย"�ในกาม เก�นสุ�วน ย�งปิระพฤต�ล่�วงก�บชาวปิระมงคนใช�ผู้"�ใกล่�ช�ดแล่ะอย"�ในอ7านาจ้ หัญ�งจ้ะไม�ปิระพฤต�ล่�วงบ�ร�ษอ50นนอกจ้ากคนน�)นอ#ก ม#อย"�หัร5อ? -2 1 0 0 0 -16650 6 0 0 0

[๖๖๕] นางปิงค�ยาน# พระอ�ครมเหัสุ#ท#0ร �กขุองพระเจ้�าพรหัมท�ตต(ผู้"�เปิ2นอ�สุระแหั�ง มวล่โล่ก ได�ปิระพฤต�ล่�วงก�บคนเล่#)ยงม�าผู้"�เปิ2นคนใกล่�ช�ดแล่ะอย"�ในอ7านาจ้นางผู้"�ใคร�กามน�)น ไม�ได�ปิระสุบผู้ล่แม�ท�)งสุองอย�าง.

จ้บ ก�ณฑุล่�กชาดกท#0 ๑.

๒. วานรชาดก ผู้"�ร" �เท�าถื/งเหัต�การณ(เอาต�วรอดได�-2 1 0 0 0 -16660 2 0 0 0

[๖๖๖] ด"กรจ้ระเขุ� เราสุามารถืยกตนขุ/)นจ้ากน7)าสุ"�บกได�แล่�ว บ�ดน#) เราจ้ะไม�ตกอย"�ในอ7านาจ้ขุองท�านอ#กต�อไปิ.-2 1 0 0 0 -16670 2 0 0 0

[๖๖๗] เราไม�ต�องการด�วยผู้ล่มะม�วง ผู้ล่หัว�า แล่ะผู้ล่ขุน�นท�)งหัล่าย เราจ้ะต�องขุ�ามฝั*0 งแม�น7)าไปิบร�โภคผู้ล่มะเด50อขุองเราด#กว�า.-2 1 0 0 0 -16680 2 0 0 0

[๖๖๘] ผู้"�ใด ไม�ร" �เท�าถื/งเหัต�การณ( อ�นบ�งเก�ดขุ/)นแล่�วโดยฉั�บพล่�น ผู้"�น�)น จ้ะต�อง ตกอย"�ในอ7านาจ้ขุองศ�ตร" แล่ะต�องเด5อดร�อนใจ้ในภายหัล่�ง. -2 1 0 0 0 -16690 5 0 0 0

[๖๖๙] สุ�วนผู้"�ใด ร" �เท�าถื/งเหัต�การณ( ท#0บ�งเก�ดขุ/)นโดยฉั�บพล่�น ผู้"�น�)น ย�อมพ�นจ้ากความค�บขุ�นอ�นเก�ดแต�ศ�ตร" แล่ะไม�ต�องเด5อดร�อนใจ้ในภายหัล่�ง.

จ้บ วานรชาดกท#0 ๒.

๓. ก�นต�น#ชาดก ว�าด�วยการเช50อมม�ตรภาพ-2 1 0 0 0 -16700 3 0 0 0

[๖๗๐] หัม�อมฉั�นได�อาศ�ย อย"�ในพระราชน�เวศขุองพระองค( พระองค(ทรงอ�ปิถื�มภ( บ7าร�งมาเปิ2นอย�างด#ม�ได�ขุาด มาบ�ดน#) พระองค(ผู้"�เด#ยวได�ก�อเหัต�ขุ/)น ขุ�าแต� พระราชา ม�ฉัะน�)น หัม�อมฉั�นจ้ะขุอท"ล่ล่าไปิปิMาหั�มพานต(.-2 1 0 0 0 -16710 4 0 0 0

[๖๗๑] ผู้"�ใดแล่ เม50อคนอ50นท7ากรรมอ�นช�0วร�ายใหั�แก�ตนแล่�ว แล่ะตนกHได�ท7าตอบแทนแล่�ว ย�อมร" �สุ/กได�ว�า เราได�ท7าตอบแก�เขุาแล่�ว เวรขุองผู้"�น�)น ย�อมสุงบไปิด�วยอาการเพ#ยงเท�าน#) ด"กรนางนกกระเร#ยน ท�านจ้งอย"�ก�อนเถื�ด อย�าเพ�0งไปิเล่ย. -2 1 0 0 0 -16720 3 0 0 0

[๖๗๒] ม�ตรภาพขุองผู้"�ท#0ถื"กท7าร�ายก�บผู้"�ท#0ท7าร�าย ย�อมเช50อมก�นไม�ต�ดอ#ก ใจ้ขุอง หัม�อมฉั�นไม�ยอมใหั�อย"� ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�ปิระเสุร�ฐ เพราะเหัต�น�)นหัม�อมฉั�นขุอท"ล่ล่าไปิ. -2 1 0 0 0 -16730 6 0 0 0

[๖๗๓] ม�ตรภาพขุองผู้"�ท#0ถื"กท7าร�ายก�บผู้"�ท#0ท7าร�าย ย�อมกล่�บเช50อมต�ดก�นได�อ#กเฉัพาะพวกบ�ณฑุ�ตด�วยก�น ย�อมเช50อมก�นไม�ต�ดอ#ก เฉัพาะพวกชนพาล่ด"กรนางนกกระเร#ยน ท�านจ้งอย"�ก�อนเถื�ด อย�าเพ�0งไปิเล่ย.

จ้บ ก�นต�น#ชาดกท#0 ๓.

๔. อ�มพชาดก ว�าด�วยหัญ�งขุโมยมะม�วง -2 1 0 0 0 -16740 2 0 0 0

[๖๗๔] หัญ�งคนใด ล่�กมะม�วงท�)งหัล่ายขุองท�าน หัญ�งคนน�)น จ้งตกอย"�ใต�อ7านาจ้ ขุองช�างย�อมผู้ม แล่ะผู้"�เด5อดร�อนเพราะแหันบ.-2 1 0 0 0 -16750 2 0 0 0

[๖๗๕] หัญ�งคนใด ล่�กมะม�วงท�)งหัล่ายขุองท�าน หัญ�งคนน�)น ถื/งจ้ะม#อาย�ต�)ง๒๐ ปิN ๒๕ ปิN หัร5อไม�ถื/ง ๓๐ ปิN ต�)งแต�เก�ดมา อย�าได�ผู้�วเช�นน�)นเล่ย.-2 1 0 0 0 -16760 3 0 0 0

[๖๗๖] หัญ�งคนใด ล่�กมะม�วงท�)งหัล่ายขุองท�าน หัญ�งคนน�)น ถื/งจ้ะกระเสุ5อกกระสุนเท#0ยวหัาผู้�ว เด�นไปิสุ"�หันทางไกล่แสุนไกล่แต�ล่7าพ�งคนเด#ยว ถื/ง จ้ะได�น�ดแนะก�นไว�แล่�ว กHขุออย�าได�พบได�เหัHนผู้�วเล่ย.-2 1 0 0 0 -1

6770 6 0 0 0

[๖๗๗] หัญ�งคนใด ล่�กมะม�วงท�)งหัล่ายขุองท�าน หัญ�งคนน�)น ถื/งจ้ะม#ท#0อย"�สุะอาดตบแต�งร�างกายท�ดทรงดอกไม� ล่"บไล่�ด�วยกระแจ้ะจ้�นทน( กHจ้งนอนอย"�บนท#0นอนแต�เพ#ยงคนเด#ยวเถื�ด.

จ้บ อ�มพชาดกท#0๔.

๕. คชก�มภชาดก ช�าๆ จ้ะได�พร�าสุองเล่�มงาม-2 1 0 0 0 -16780 2 0 0 0

[๖๗๘] ด"กรเจ้�าต�วค5บ ไฟไหัม�ปิMา คราวใด คราวน�)น เจ้�าจ้ะท7าอย�างไร เจ้�าเปิ2นสุ�ตว(ม#ความบากบ�0นอ�อนแออย�างน#)?-2 1 0 0 0 -16790 2 0 0 0

[๖๗๙] โพรงไม� แล่ะระแหังแผู้�นด�น ม#อย"�เปิ2นอ�นมาก ถื�าพวกขุ�าพเจ้�าไปิไม�ท�น ถื/งโพรงไม� แล่ะระแหังแผู้�นด�นเหัล่�าน�)น พวกขุ�าพเจ้�ากHต�องตาย.-2 1 0 0 0 -16800 3 0 0 0

[๖๘๐] ในเวล่าท#0จ้ะต�องท7าช�าๆ ผู้"�ใด ร#บด�วนท7าเสุ#ยเรHว ในเวล่าท#0จ้ะต�องร#บด�วนท7ากล่�บท7าช�าไปิ ผู้"�น�)น ย�อมต�ดรอนปิระโยชน(ขุองตนเอง เหัม5อนคนเหัย#ยบใบตาล่แหั�งแหัล่กล่ะเอ#ยดไปิ ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -16810 6 0 0 0

[๖๘๑] ในเวล่าท#0จ้ะต�องท7าช�าๆ ผู้"�ใด ท7าช�า แล่ะในเวล่าท#0จ้ะต�องร#บท7าด�วนกHร#บ ด�วนท7าเสุ#ย ปิระโยชน(ขุองผู้"�น�)น ย�อมบร�บ"รณ(เหัม5อนดวงจ้�นทร(สุ�องแสุงสุว�างในกล่างค5น ฉัะน�)น.

จ้บ คชก�มภชาดกท#0 ๕.

๖. เกสุวชาดก ความค��นเคยเปิ2นรสุอ�นยอดเย#0ยม-2 1 0 0 0 -16820 3 0 0 0

[๖๘๒] เปิ2นอย�างไรหันอ เกสุวะดาบสุผู้"�ควรบ"ชาขุองขุ�าพเจ้�าท�)งหัล่ายจ้/งล่ะความเปิ2นพระเจ้�าพาราณสุ#ผู้"�เปิ2นจ้อมมน�ษย( ซึ่/0งสุามารถืใหั�สุ7าเรHจ้ปิระสุงค(ท�กอย�างท�กปิระการ แล่�วมาย�นด#อย"�ในอาศรมขุองก�ปิปิดาบสุ?-2 1 0 0 0 -16830 2 0 0 0

[๖๘๓] ด"กรนารทอ7ามาตย( หัม"�ไม�อ�นน�าร50นรมย(ใจ้ ม#อย"� ถื�อยค7าขุองก�ปิปิดาบสุเปิ2นสุ�ภาษ�ต ไพเราะ น�าร50นรมย(ใจ้ ย�งอาตมาใหั�ย�นด#. -2 1 0 0 0 -16840 2 0 0 0

[๖๘๔] พระค�ณเจ้�าบร�โภคขุ�าวสุ�กสุาล่#ท#0ปิร�งด�วยเน5)อสุะอาด ไฉันขุ�าวฟMางแล่ะ ล่"กเด5อยอ�นหัารสุม�ได�เล่ย จ้/งท7าใหั�พระค�ณเจ้�าย�นด#ได�เล่�า.-2 1 0 0 0 -16850 6 0 0 0

[๖๘๕] ขุองบร�โภคจ้ะด#หัร5อไม�ด#กHตาม จ้ะน�อยหัร5อมากกHตาม บ�คคล่ใดค��นเคย ก�นแล่�ว จ้ะพ/งบร�โภค ณ ท#0ใด การบร�โภค ณ ท#0น�)นแหัล่ะด# เพราะรสุ ท�)งหัล่าย ม#ความค��นเคยก�นเปิ2นยอดเย#0ยม.

จ้บ เกสุวชาดกท#0 ๖.

๗. อยก"ฏชาดก ว�าด�วยย�กษ(ถื5อกระบองเหัล่Hกใหัญ� -2 1 0 0 0 -16860 3 0 0 0

[๖๘๖] ท�านผู้"�ใด ย5นถื5อกระบองเหัล่Hกอ�นใหัญ�โตเหัล่5อขุนาดอย"�บนอากาศ ท�าน ผู้"�น�)น มาสุถื�ตอย"�เพ50อจ้ะค��มครองขุ�าพเจ้�าในว�นน#)หัร5อ หัร5อจ้ะพยายามมาฆ�า ขุ�าพเจ้�า? -2 1 0 0 0 -16870 3 0 0 0

[๖๘๗] ด"กรพระราชา เราเปิ2นท"ตขุองพวกย�กษ( ถื"กพวกย�กษ(เหัล่�าน�)นสุ�งมา ณ ท#0น#) เพ50อจ้ะปิล่งพระชนม(พระองค( แต�ท�าวสุ�กร�นทร(เทวราชค��มครองพระองค(อย"� เพราะเหัต�น�)น เราจ้/งผู้�าพระเศ#ยรขุองพระองค(ไม�ได�.-2 1 0 0 0 -16880 3 0 0 0

[๖๘๘] กHถื�าท�าวม�ฆวาฬเทวราชผู้"�เปิ2นจ้อมทวยเทพ พระสุวาม#ขุองนางสุ�ชาดาค��มครองขุ�าพเจ้�าอย"� ม�ฉัะน�)น พวกปิNศาจ้กHคงค�กคามเหัล่�าสุ�ตว(ท�)งหัล่าย เปิ2นแน� ขุ�าพเจ้�าไม�ได�สุะด��งกล่�วต�อพวกย�กษ(เล่ย. -2 1 0 0 0 -16890 6 0 0 0

[๖๘๙] พวกก�มภ�ณฑุ( แล่ะพวกปิNศาจ้ท�)งมวญจ้ะคร70าครวญก�นไปิกHตามเถื�ดพวกม�นคงไม�อาจ้จ้ะต�อย�ทธก�บขุ�าพเจ้�า ก�ร�ยาท#0หัล่อกหัล่อนขุองพวกย�กษ( ซึ่/0งท7าใหั�น�ากล่�วต�างๆ น�)น ม#อย"�เปิ2นอ�นมาก แต�ขุ�าพเจ้�ากHไม�กล่�ว.

จ้บ อยก"ฏชาดกท#0 ๗.

๘. อร�ญญชาดก ว�าด�วยการเล่5อกคบคน-2 1 0 0 0 -16900 2 0 0 0

[๖๙๐] ค�ณพ�อ ผู้มออกจ้ากปิMาไปิสุ"�บ�านแล่�ว จ้ะพ/งคบคนท#0ม#ศ#ล่อย�างไร ม#ว�ตร อย�างไร ผู้มถืามแล่�ว ขุอค�ณพ�อจ้งบอกขุ�อน�)นแก�ผู้มด�วย?-2 1 0 0 0 -16910 3 0 0 0

[๖๙๑] ล่"กเอUย ผู้"�ใด พ/งค��นเคยกะเจ้�ากHด# พ/งอดทนความค��นเคยขุองเจ้�าได�กHด#

เช50อถื5อค7าพ"ดขุองเจ้�ากHด# งดโทษใหั�เจ้�ากHด# เจ้�าไปิจ้ากท#0น#)แล่�วจ้งคบหัาผู้"�น�)นเถื�ด. -2 1 0 0 0 -16920 2 0 0 0

[๖๙๒] ผู้"�ใด ไม�ม#กรรมช�0วด�วยกาย วาจ้าแล่ะใจ้ เจ้�าไปิจ้ากท#0น#)แล่�วจ้งคบหัาผู้"�น�)น ท7าตนใหั�เหัม5อนบ�ตรผู้"�เก�ดจ้ากอกขุองผู้"�น�)นเถื�ด.-2 1 0 0 0 -16930 6 0 0 0

[๖๙๓] ล่"กเอUย คนท#0ม#จ้�ตเหัม5อนน7)าย�อมขุม�)น ม#จ้�ตกล่�บกล่อก ร�กง�ายหัน�ายเรHวเจ้�าอย�าคบหัาคนเช�นน�)นเล่ย ถื/งหัากว�า พ5)นชมพ"ทว#ปิท�)งหัมดจ้ะไม�ม#มน�ษย(กHตาม.

จ้บ อร�ญญชาดกท#0 ๘.

๙. สุ�นธ�เภทชาดก ว�าด�วยโทษท#0เช50อถื5อค7าสุ�อเสุ#ยด-2 1 0 0 0 -16940 4 0 0 0

[๖๙๔] ด"กรนายสุารถื# สุ�ตว(ท�)ง ๒ น#) ไม�ได�ม#ความเสุมอก�นเพราะสุตร#ท�)งหัล่ายเล่ย ไม�ได�ม#ความเสุมอก�นเพราะอาหัารเล่ย ภายหัล่�ง เม50อสุ�น�ขุจ้�)งจ้อกย�ยงท7าล่ายความสุน�ทสุนมก�นเสุ#ยจ้นถื/งใหั�ตาย ท�านจ้งเหัHนเหัต�น�)นซึ่/0ง ฉั�นค�ดไว�ถื"กต�องแล่�ว. -2 1 0 0 0 -16950 2 0 0 0

[๖๙๕] พวกสุ�น�ขุจ้�)งจ้อกพาก�นก�ดก�นโค แล่ะราชสุ#หั( เพราะค7าสุ�อเสุ#ยดใดค7าสุ�อเสุ#ยดน�)น ย�อมเปิ2นไปิถื/งต�ดม�ตรภาพเพราะเน5)อ ด�จ้ดาบคม ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -16960 2 0 0 0

[๖๙๖] ด"กรนายสุารถื# ท�านจ้งด"การนอนตายขุองสุ�ตว(ท�)ง ๒ น#) ผู้"�ใด เช50อถื5อถื�อยค7าขุองคนสุ�อเสุ#ยด ผู้"�ม��งท7าล่ายความสุน�ทสุนม ผู้"�น�)น จ้ะต�องนอนตายอย�างน#).-2 1 0 0 0 -16970 6 0 0 0

[๖๙๗] ด"กรนายสุารถื# นรชนเหัล่�าใด ไม�เช50อถื5อถื�อยค7าขุองคนสุ�อเสุ#ยด ผู้"�ม��ง ท7าล่ายความสุน�ทสุนม นรชนเหัล่�าน�)น ย�อมได�ปิระสุบความสุ�ขุเหัม5อน คนไปิสุวรรค( ฉัะน�)น.

จ้บ สุ�นธ�เภทชาดกท#0 ๙.

๑๐. เทวตาปิ*ญหัาชาดก ว�าด�วยปิ*ญหัาขุองเทวดา-2 1 0 0 0 -16980 3 0 0 0

[๖๙๘] ด"กรพระราชา บ�คคล่ปิระหัารผู้"�อ50นด�วยม5อท�)ง ๒ ด�วยเท�าท�)ง ๒ แล่�วเอาม5อ ปิระหัารปิากผู้"�อ50น บ�คคล่น�)น กล่�บเปิ2นท#0ร �กขุองผู้"�ถื"กปิระหัาร เพราะเหัต�

น�)น พระองค(ทรงเหัHนผู้"�ท#0ถื"กปิระหัารน�)นว�า ได�แก�ใคร?-2 1 0 0 0 -16990 3 0 0 0

[๖๙๙] ด"กรพระราชา บ�คคล่ด�าผู้"�อ50นตามความพอใจ้ แต�ไม�ปิรารถืนาใหั�ผู้"�ท#0ถื"กด�าน�)นได�ร�บภ�ยอ�นตราย บ�คคล่น�)น กล่�บเปิ2นท#0ร �กขุองผู้"�ด�า เพราะเหัต�น�)นพระองค(ทรงเหัHนผู้"�ด�าน�)นว�า ได�แก�ใคร?-2 1 0 0 0 -17000 3 0 0 0

[๗๐๐] ด"กรพระราชา บ�คคล่กล่�าวต"�ด�วยถื�อยค7าไม�เปิ2นจ้ร�ง แล่ะท�วงต�งด�วยค7า อ�นเหัล่าะแหัล่ะ บ�คคล่น�)น กล่�บเปิ2นท#0ร �กแหั�งก�นแล่ะก�น เพราะเหัต�น�)นพระองค(ทรงเหัHนผู้"�น�)นว�า ได�แก�ใคร?-2 1 0 0 0 -17010 23 0 0 0

[๗๐๑] ด"กรพระราชา บ�คคล่ผู้"�น7าเอาขุ�าว น7)า ผู้�า แล่ะเสุนาสุนะไปิ (ช50อว�าผู้"�น7าเอาไปิม#อย"�โดยแท�) บ�คคล่เหัล่�าน�)น กล่�บเปิ2นท#0ร �กขุองผู้"�เปิ2นเจ้�าขุองเพราะเหัต�น�)น พระองค(ทรงเหัHนผู้"�น�)นว�า ได�แก�ใคร?

จ้บ เทวตาปิ*ญหัาชาดกท#0 ๑๐.

จ้บ จ้�ล่ล่ก�ณาวรรคท#0 ๕. -----------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. ก�ณฑุล่�กชาดก ๒. วานรชาดก ๓. ก�นต�น#ชาดก๔. อ�มพชาดก๕. คชก�มภชาดก ๖. เกสุวชาดก๗. อยก"ฏชาดก๘. อร�ญญชาดก ๙. สุ�นธ�เภทชาดก ๑๐. เทวตาปิ*ญหัาชาดก ----------------

รวมวรรคท#0ม#ในจ้ต�กกน�บาตน#) ค5อ๑. กาล่�งควรรค๒. ปิ�จ้�ม�นทวรรค๓. ก�ฏ�ท"สุกวรรค๔. โกก�ล่วรรค๕. จ้�ล่ล่ก�ณาวรรค.

จ้บ จ้ต�กกน�บาตชาดก. ----------------

ปิ*ญจ้กน�บาตชาดก ๑. มณ�ก�ณฑุล่วรรค ๑. มณ�ก�ณฑุล่ชาดก ผู้"�ไม�หัว� 0นไหัวในโล่กธรรม-2 1 0 0 0 -17020 4 0 0 0

[๗๐๒] พระองค(ล่ะแว�นแคว�น ม�า ก�ณฑุล่ แล่ะแก�วมณ# อน/0ง ย�งทรงล่ะพระราชบ�ตร แล่ะเหัล่�าพระสุนมเสุ#ยได� เม50อโภคสุมบ�ต�ท�)งสุ�)นขุองพระองค( ไม�ม#เหัล่5อเล่ย เหัต�ไฉัน พระองค(จ้/งไม�ทรงเด5อดร�อน ใน

คราวท#0มหัาชนพาก�นเศร�าโศกอย"�เล่�า?.-2 1 0 0 0 -17030 4 0 0 0

[๗๐๓] โภคสุมบ�ต�ย�อมล่ะท�)งสุ�ตว(ไปิเสุ#ยก�อนกHม# บางท#สุ�ตว(ย�อมล่ะท�)งโภค สุมบ�ต�เหัล่�าน�)นไปิก�อนกHม# ด"กรพระองค(ผู้"�ใคร�ในกามารมณ( โภคสุมบ�ต�ท#0บร�โภคก�นอย"� เปิ2นขุองไม�แน�นอน เพราะฉัะน�)น หัม�อมฉั�นจ้/งไม�เด5อดร�อน ในคราวท#0มหัาชนพาก�นเศร�าโศกอย"�.-2 1 0 0 0 -17040 4 0 0 0

[๗๐๔] พระจ้�นทร(อ�ท�ยขุ/)นเตHมดวง กHจ้ะกล่�บหัายสุ�)นไปิ พระอาท�ตย(ก7าจ้�ด ความม5ด ท7าโล่กใหั�เร�าร�อนแล่�วอ�สุดงคตไปิ ด"กรพระองค(ผู้"�เปิ2นศ�ตร" โล่กธรรมท�)งหัล่าย หัม�อมฉั�นชนะได�แล่�ว เพราะฉัะน�)น หัม�อมฉั�นจ้/งไม� เด5อดร�อน ในคราวท#0มหัาชนพาก�นเศร�าโศกอย"�.-2 1 0 0 0 -17050 3 0 0 0

[๗๐๕] คฤหั�สุถื(ผู้"�บร�โภคกามค�ณ เก#ยจ้คร�านกHไม�ด# บรรพช�ตไม�สุ7ารวมกHไม�ด# พระเจ้�าแผู้�นด�นไม�ทรงใคร�ครวญเสุ#ยก�อนแล่�วทรงท7ากHไม�ด# บ�ณฑุ�ตม# ความโกรธเปิ2นเจ้�าเร5อนกHไม�ด#. -2 1 0 0 0 -17060 6 0 0 0

[๗๐๖] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�เปิ2นเจ้�าท�ศ กษ�ตร�ย(ใคร�ครวญเสุ#ยก�อนแล่�วจ้/งท7า ไม�ใคร� ครวญเสุ#ยก�อนแล่�วไม�ควรท7า อ�สุร�ยยศ บร�วารยศ แล่ะเก#ยรต�ค�ณขุอง พระราชาผู้"�ทรงใคร�ครวญก�อนแล่�วจ้/งท7า ย�อมเจ้ร�ญขุ/)น.

จ้บ มณ�ก�ณฑุล่ชาดกท#0 ๑.

๒. สุ�ชาตชาดก ว�าด�วยค7าคมขุองคนฉัล่าด-2 1 0 0 0 -17070 4 0 0 0

[๗๐๗] เหัต�ไรหันอ เจ้�าจ้/งเปิ2นเหัม5อนร#บด�วนเก#0ยวเอาหัญ�าอ�นเขุ#ยวสุดมาแล่�ว บ�นเพ�อถื/งว�วแก�ผู้"�ปิราศจ้ากช#ว�ตแล่�วว�า จ้งเค#)ยวก�นเสุ#ย ว�วท#0ตายแล่�วจ้ะพ/งล่�กขุ/)นได�เพราะหัญ�า แล่ะน7)าเปิ2นไม�ม#แน� เจ้�าบ�นเพ�อไปิเปิล่�าๆ เหัม5อนคนผู้"�ไร�ความค�ด ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -17080 4 0 0 0

[๗๐๘] ศ#รษะ เท�าหัน�า เท�าหัล่�ง หัาง แล่ะหั" ขุองว�ว กHต�)งอย"�ตามท#0อย�างน�)น ผู้มเขุ�าใจ้ว�า ว�วต�วน#)จ้ะพ/งล่�กขุ/)นได� ศ#รษะหัร5อม5อเท�าขุองค�ณปิ"M ม�ได�ปิรากฏเล่ย ค�ณพ�อน�0นเองมาร�องไหั�อย"�ท#0สุถื"ปิด�น เปิ2นคนไร�ความค�ดม�ใช�หัร5อ? -2 1 0 0 0 -17090 5 0 0 0

[๗๐๙] เจ้�ารดพ�อผู้"�เด5อดร�อนย�0งน�กใหั�หัายร�อน ย�งความกระวนกระวายขุองพ�อใหั�ด�บได�สุ�)น เหัม5อนบ�คคล่เอาน7)ารดไฟต�ดเปิร#ยงใหั�ด�บไปิ ฉัะน�)นเจ้�ามาถือนล่"กศรค5อ ความโศกท#0เสุ#ยบแน�นอย"�ในฤท�ยขุองพ�อออกได�แล่�ว หันอ เม50อพ�อถื"กความโศกครอบง7า เจ้�าได�บรรเทาความโศกถื/งบ�ดา เสุ#ยได�. -2 1 0 0 0 -17100 3 0 0 0

[๗๑๐] พ�อเปิ2นผู้"�ถือนล่"กศรค5อความโศกออกได�แล่�ว ปิราศจ้ากความเศร�าโศกหัมดความม�วหัมอง ล่"กร�ก พ�อจ้ะไม�เศร�าโศก จ้ะไม�ร�องไหั� เพราะได�ฟ*งถื�อยค7าขุองเจ้�า.-2 1 0 0 0 -17110 6 0 0 0

[๗๑๑] คนผู้"�ม#ปิ*ญญา ม#ใจ้อน�เคาะหั( ย�อมท7าบ�คคล่ใหั�หัล่�ดพ�นจ้ากความเศร�าโศกได� เหัม5อนก�บพ�อสุ�ชาตบ�ตรขุองพ�อ ท7าบ�ดาใหั�ล่�วงพ�นจ้ากความเศร�า โศก ฉัะน�)น.

จ้บ สุ�ชาตชาดกท#0 ๒.

๓. เวนสุาขุชาดก ท7าด#ได�ด# ท7าช�0วได�ช�0ว -2 1 0 0 0 -17120 4 0 0 0

[๗๑๒] ด"กรพรหัมท�ตตก�มาร ความเกษมสุ7าราญ ภ�กษาหัารหัาได�ง�าย แล่ะ ความเปิ2นผู้"�สุ7าราญกายน#) ไม�พ/งม#ตล่อดกาล่เปิ2นน�ตย( เม50อปิระโยชน(ขุองตนสุ�)นไปิ ท�านอย�าเปิ2นผู้"�ล่�มจ้มเสุ#ยเล่ย เหัม5อนเร5อแตก คนไม�ได� ท#0พ/0งอาศ�ย ต�องจ้มอย"�ในท�ามกล่างทะเล่ ฉัะน�)น. -2 1 0 0 0 -17130 3 0 0 0

[๗๑๓] บ�คคล่ท7ากรรมใด ย�อมมองเหัHนกรรมน�)นในตน ผู้"�ท7ากรรมด# ย�อมได�ผู้ล่ด# ผู้"�ท7ากรรมช�0ว ย�อมได�ผู้ล่ช�0ว บ�คคล่หัว�านพ5ชเช�นใด ย�อมได�ผู้ล่เช�นน�)น.-2 1 0 0 0 -17140 2 0 0 0

[๗๑๔] ปิาจ้ารย(ในปิางก�อนได�กล่�าวค7าใดไว�ว�า ท�านอย�าได�ท7าบาปิกรรมท#0ท7าแล่�วจ้ะท7าใหั�เด5อดร�อนในภายหัล่�งเล่ย ค7าน�)น เปิ2นค7าสุอนขุองอาจ้ารย(เรา-2 1 0 0 0 -17150 5 0 0 0

[๗๑๕] ปิงค�ยปิ�โรหั�ตน�)น ย�อมบ�นเพ�อแสุดงต�นไทรว�า ม#ก�0งแผู้�ไพศาล่ (สุามารถืใหั�ความชนะได�) เราได�ใหั�ฆ�ากษ�ตร�ย(ผู้"�ปิระด�บด�วยราชาล่�งการ ล่"บไล่�ด�วยแก�นจ้�นทน(แดงท�)งพ�นพระองค(เสุ#ย ท#0ต�นไม�ใด ต�นไม�น�)น บ�ดน#)ไม�อาจ้ท7าการปิRองก�นอะไรแก�เราได� ความท�กขุ(อ�นน�)นแหัล่ะกล่�บมาสุนองเราแล่�ว.

-2 1 0 0 0 -17160 8 0 0 0

[๗๑๖] พระนางอ�พพร#อ�ครมเหัสุ#ขุองเรา ม#พระฉัว#วรรณงามด�งทองค7า ล่"บไล่�ต�วด�วยแก�นจ้�นทน(แดง ย�อมงามเจ้ร�ญตา เหัม5อนก�บก�0งไม�สุ�งค�อ�นขุ/)นตรงไปิ ไหัวสุะเท5อนอย"� ฉัะน�)น เราม�ได�เหัHนพระนางอ�พพร#แล่�ว คงจ้�กต�องตายเปิ2นแน� การท#0เราไม�ได�เหัHนพระนางอ�พพร#น�)น จ้�กเปิ2นท�กขุ(ย�0งกว�ามรณท�กขุ(น#)อ#ก.

จ้บ เวนสุาขุชาดกท#0 ๓.

๔. อ�รคชาดก เปิร#ยบคนตายเหัม5อนง"ล่อกคราบ-2 1 0 0 0 -17170 5 0 0 0

[๗๑๗] บ�ตรขุองขุ�าพเจ้�า ล่ะท�)งร�างกายขุองตนไปิ ด�จ้ง"ล่ะท�)งคราบเก�าไปิ ฉัะน�)นเม50อร�างกายแหั�งบ�ตรขุองขุ�าพเจ้�าใช�อะไรไม�ได� เม50อบ�ตรขุองขุ�าพเจ้�ากระท7ากาล่ะไปิแล่�วอย�างน#) บ�ตรขุองขุ�าพเจ้�าถื"กเผู้าอย"� ย�อมไม�ร" �สุ/กถื/งความร70าไหั�ขุองพวกญาต� เพราะฉัะน�)น ขุ�าพเจ้�าจ้/งไม�เศร�าโศกถื/งเขุา คต�ขุองตนม#อย�างใด เขุากHย�อมไปิสุ"�คต�ขุองตนอย�างน�)น.-2 1 0 0 0 -17180 6 0 0 0

[๗๑๘] บ�ตรขุองด�ฉั�นน#) ด�ฉั�นม�ได�เช5)อเช�ญใหั�เขุามาจ้ากปิรโล่ก เขุากHมาเองแม�เม50อจ้ะไปิจ้ากมน�ษยโล่กน#) ด�ฉั�นกHม�ได�อน�ญาตใหั�เขุาไปิ เขุามา อย�างใด เขุากHไปิอย�างน�)น การปิร�เทวนาถื/งในการท#0บ�ตรขุองด�ฉั�นไปิจ้ากมน�ษยโล่กน�)น จ้ะเก�ดปิระโยชน(อะไร บ�ตรขุองด�ฉั�นถื"กเผู้าอย"� กHไม�ร" �สุ/ก ถื/งความร70าไหั�ขุองพวกญาต� เพราะฉัะน�)น ด�ฉั�นจ้/งไม�เศร�าโศกถื/งเขุา คต�ขุองตนม#อย�างใด เขุากHไปิสุ"�คต�ขุองตนอย�างน�)น.-2 1 0 0 0 -17190 5 0 0 0

[๗๑๙] เม50อพ#0ชายตายแล่�ว หัากว�า ด�ฉั�นจ้ะพ/งร�องไหั� ด�ฉั�นกHจ้ะผู้�ายผู้อม เม50อ ด�ฉั�นร�องไหั�อย"� จ้ะม#ผู้ล่อะไร ความไม�ย�นด#จ้ะพ/งม#แก�ญาต� ม�ตร แล่ะ สุหัายขุองด�ฉั�นย�0งขุ/)น พ#0ชายขุองด�ฉั�นถื"กเผู้าอย"� กHไม�ร" �สุ/กถื/งความร70าไหั�ขุองพวกญาต� เพราะฉัะน�)น ด�ฉั�นจ้/งไม�เศร�าโศกถื/งพ#0ชายน�)น คต�ขุองตนม#อย�างใด เขุากHไปิสุ"�คต�ขุองตนอย�างน�)น. -2 1 0 0 0 -17200 5 0 0 0

[๗๒๐] เดHกร�องไหั�ขุอพระจ้�นทร(อ�นโคจ้รอย"�ในอากาศ ฉั�นใด การท#0บ�คคล่มาเศร�าโศกถื/งผู้"�ท#0ล่ะไปิสุ"�ปิรโล่กแล่�วน#) กHม#อ�ปิไมย ฉั�นน�)น สุาม#ขุองด�ฉั�นถื"กเผู้าอย"� ย�อมไม�ร" �สุ/กถื/งความร70าไหั�ขุองพวกญาต� เพราะฉัะน�)น ด�ฉั�นจ้/งไม�เศร�าโศกถื/งสุาม#น�)น คต�ขุองตนม#อย�างใด เขุากHไปิสุ"�คต�ขุองตนอย�างน�)น.-2 1 0 0 0 -1

7210 8 0 0 0

[๗๒๑] หัม�อน7)าท#0แตกแล่�ว เช50อมใหั�สุน�ทอ#กไม�ได� ฉั�นใด การท#0บ�คคล่มาเศร�าโศกถื/งผู้"�ท#0ล่ะไปิสุ"�ปิรโล่กแล่�วน#) กHม#อ�ปิไมย ฉั�นน�)น นายขุองด�ฉั�นถื"กเผู้าอย"� ย�อมไม�ร" �สุ/กถื/งความร70าไหั�ขุองพวกญาต� เพราะฉัะน�)น ด�ฉั�นจ้/งไม�เศร�าโศกถื/งนายน�)น คต�ขุองตนม#อย�างใด นายขุองด�ฉั�นกHไปิสุ"�คต�ขุอง ตนอย�างน�)น.

จ้บ อ�รคชาดกท#0 ๔.

๕. ธ�งกชาดก ว�าด�วยการร�องไหั�ไม�ม#ปิระโยชน( -2 1 0 0 0 -17220 3 0 0 0

[๗๒๒] ชนเหัล่�าอ50น เศร�าโศกอย"� ร�องไหั�อย"� ชนเหัล่�าอ50น ม#ช� �มไปิด�วยน7)าตา พระองค(เปิ2นผู้"�ม#ผู้�วพระพ�กตร(ผู้�องใสุ ด"กรฆตราชา เพราะเหัต�ไร พระองค(จ้/งไม�เศร�าโศก? -2 1 0 0 0 -17230 3 0 0 0

[๗๒๓] ความเศร�าโศกหัาได�น7าสุ�0งท#0ล่�วงไปิแล่�วมาได�ไม� หัาได�น7าความสุ�ขุใน อนาคตมาได�ไม� ด"กรธ�งกราชา เพราะฉัะน�)น หัม�อมฉั�นจ้/งไม�เศร�าโศก ความเปิ2นสุหัายในความโศก ย�อมไม�ม#.-2 1 0 0 0 -17240 3 0 0 0

[๗๒๔] บ�คคล่เศร�าโศกอย"� ย�อมเปิ2นผู้"�ผู้อมเหัล่5อง แล่ะไม�พอใจ้บร�โภคอาหัาร เม50อเขุาถื"กล่"กศรค5อความเศร�าโศกเสุ#ยบแทงแล่�ว เร�าร�อนอย"�ศ�ตร"ท�)งหัล่าย ย�อมด#ใจ้.-2 1 0 0 0 -17250 3 0 0 0

[๗๒๕] ความฉั�บหัายอ�นความเศร�าโศกเปิ2นม"ล่ จ้�กไม�มาถื/งหัม�อมฉั�นผู้"�อย"�ใน บ�านหัร5อในปิMา ในท#0ล่��มหัร5อในท#0ดอน หัม�อมฉั�นเหัHนบทฌิานแล่�วอย�างน#).-2 1 0 0 0 -17260 6 0 0 0

[๗๒๖] ตนผู้"�เด#ยวเท�าน�)น สุามารถืจ้ะน7ากามรสุท�)งปิวงมาใหั�ได� สุหัายขุองพระราชาพระองค(ใด ไม�สุามารถืจ้ะน7ามาใหั�ได� ถื/งสุมาบ�ต�ในแผู้�นด�นท�)งสุ�)น กHจ้�กน7าความสุ�ขุมาใหั�แก�พระราชาพระองค(น�)นไม�ได�. จ้บ ธ�งกชาดกท#0 ๕.

๖. การ�นท�ยชาดก ว�าด�วยการท7าท#0เหัล่5อว�สุ�ย-2 1 0 0 0 -17270 3 0 0 0

[๗๒๗] ท�านผู้"�เด#ยวร#บร�อน ยกเอาก�อนหั�นใหัญ�กล่�)งล่งไปิในซึ่อกภ"เขุาในปิMาด"กรการ�นท�ยะ จ้ะเปิ2นปิระโยชน(อะไรแก�ท�านด�วยการท�)งก�อนหั�นล่งใน ซึ่อกเขุาน#)เล่�าหันอ?-2 1 0 0 0 -17280 3 0 0 0

[๗๒๘] ขุ�าพเจ้�าเกล่#0ยหั�นก�อนเล่Hกก�อนใหัญ�ล่ง จ้�กกระท7าแผู้�นด�นใหัญ�น#)ซึ่/0งม#มหัาสุม�ทรสุ#0เปิ2นขุอบเขุต ใหั�ราบเร#ยบเพ#ยงด�งฝัMาม5อ เพราะฉัะน�)น ขุ�าพเจ้�าจ้/งได�ท�)งหั�นล่งในซึ่อกเขุา.-2 1 0 0 0 -17290 3 0 0 0

[๗๒๙] ด"กรการ�นท�ยะ เราสุ7าค�ญว�า มน�ษย(คนเด#ยว ย�อมไม�สุามารถืจ้ะท7าแผู้�นด�นใหั�ราบเร#ยบด�งฝัMาม5อได� ท�านพยายามจ้ะท7าซึ่อกเขุาน#)ใหั�เตHมขุ/)นท�านกHจ้�กล่ะช#วโล่กน#)ไปิเสุ#ยเปิล่�าเปิ2นแน�.-2 1 0 0 0 -17300 3 0 0 0

[๗๓๐] ขุ�าแต�ท�านพราหัมณ( หัากว�า มน�ษย(คนเด#ยวไม�สุามารถืจ้ะท7าแผู้�นด�นใหัญ�น#)ใหั�ราบเร#ยบได� ฉั�นใด ท�านกHจ้�กน7ามน�ษย(เหัล่�าน#)ผู้"�ม#ท�ฏฐ�ต�างๆ ก�นมาไม�ได� ฉั�นน�)นเหัม5อนก�น. -2 1 0 0 0 -17310 6 0 0 0

[๗๓๑] ด"กรการ�นท�ยะ ท�านได�บอกความจ้ร�งโดยย�อแก�เรา ขุ�อน�)น เปิ2นอย�างน#) แผู้�นด�นน#)มน�ษย(ไม�สุามารถืจ้ะท7าใหั�ราบเร#ยบได� ฉั�นใด เรากHไม�อาจ้จ้ะท7าใหั�มน�ษย(ท�)งหัล่ายมาอย"�ในอ7านาจ้ขุองเราได� ฉั�นน�)น.

จ้บ การ�นท�ยชาดกท#0 ๖.

๗. ล่"ฏุ]ก�กชาดก คต�ขุองคนม#เวร-2 1 0 0 0 -17320 4 0 0 0

[๗๓๒] ด�ฉั�นขุอไหัว�พญาช�างผู้"�ม#ก7าล่�งเสุ50อมในกาล่ท#0ม#อาย�ได�หักสุ�บปิNแล่�ว ผู้"�อย"�ในปิMา เปิ2นเจ้�าโขุล่ง เพร#ยบพร�อมด�วยบร�วารยศน�)น ด�ฉั�นขุอท7าอ�ญชล่#ท�านด�วยปิNกท�)งสุอง ขุอท�านอย�าได�ฆ�าล่"กน�อยๆ ขุองฉั�นผู้"�ม#ก7าล่�งท�รพล่เสุ#ยเล่ย. -2 1 0 0 0 -17330 3 0 0 0

[๗๓๓] ด�ฉั�นขุอไหัว�พญาช�างผู้"�เท#0ยวไปิเช5อกเด#ยว ผู้"�อย"�ในปิMา เท#0ยวหัาอาหัาร ก�นตามเช�งภ"เขุา ด�ฉั�นขุอท7าอ�ญชล่#ท�านด�วยปิNกท�)งสุอง ขุอท�านอย�าได� ฆ�าล่"กน�อยๆ ขุองด�ฉั�นผู้"�ม#ก7าล่�งท�รพล่เสุ#ยเล่ย. -2 1 0 0 0 -17340 3 0 0 0

[๗๓๔] แน�ะนางนกไสุ� เราจ้ะฆ�าล่"กน�อยขุองเจ้�าเสุ#ย เจ้�าม#ก7าล่�งน�อยจ้�กท7า

อะไรเราได� เราจ้ะขุย#)นกไสุ�อย�างเจ้�าต�)งแสุนต�วใหั�ล่ะเอ#ยดไปิด�วยเท�าขุ�างซึ่�าย.-2 1 0 0 0 -17350 3 0 0 0

[๗๓๕] ก�จ้ท#0จ้ะพ/งท7าด�วยก7าล่�งกาย ย�อมสุ7าเรHจ้ในท#0ท�)งปิวง เพราะก7าล่�งกายขุองคนพาล่ ย�อมม#เพ50อฆ�าคนอ50น แน�ะพญาช�าง ผู้"�ใด ฆ�าล่"กน�อยๆ ขุองเรา ผู้"�ม#ก7าล่�งท�รพล่ เราจ้�กท7าสุ�0งท#0ไม�ใช�ความเจ้ร�ญใหั�แก�ผู้"�น�)น.-2 1 0 0 0 -17360 7 0 0 0

[๗๓๖] ท�านจ้งด"กา นางนกไสุ� กบ แล่ะแมล่งว�นหั�วเขุ#ยว สุ�ตว(ท�)งสุ#0เหัล่�าน#)ได�ร�วมใจ้ก�นฆ�าช�างเสุ#ยได� ท�านจ้งเหัHนคต�ขุองคนม#เวรแก�คนม#เวรท�)งหัล่าย เพราะฉัะน�)นแล่ ท�านท�)งหัล่าย อย�าได�กระท7าเวรก�บใครๆ ถื/งจ้ะไม�เปิ2นท#0ร �กใคร�ก�นเล่ย.

จ้บ ล่ฏุ]ก�กชาดกท#0 ๗.

๘. จ้�ล่ล่ธรรมปิาล่ชาดก ความร�กขุองแม�ท#0ม#ต�อล่"ก -2 1 0 0 0 -17370 3 0 0 0

[๗๓๗] หัม�อมฉั�นผู้"�เด#ยวท#0ต�ดความเจ้ร�ญ กระท7าความผู้�ดต�อพระเจ้�ามหัาปิตาปิะขุ�าแต�สุมมต�เทพ ขุอพระองค(ได�ทรงพระกร�ณาโปิรดปิล่�อยธรรมปิาล่ก�มารน#)เสุ#ยเถื�ด โปิรดร�บสุ�0งใหั�ต�ดม5อขุองหัม�อมฉั�นเถื�ด. -2 1 0 0 0 -17380 3 0 0 0

[๗๓๘] หัม�อมฉั�นผู้"�เด#ยวท#0ต�ดความเจ้ร�ญ กระท7าความผู้�ดต�อพระเจ้�ามหัาปิตาปิะขุ�าแต�สุมมต�เทพ ขุอพระองค(ได�ทรงพระกร�ณาโปิรดปิล่�อยธรรมปิาล่ก�มาร น#)เสุ#ยเถื�ด โปิรดร�บสุ�0งใหั�ต�ดเท�าขุองหัม�อมฉั�นเถื�ด.-2 1 0 0 0 -17390 3 0 0 0

[๗๓๙] หัม�อมฉั�นผู้"�เด#ยวท#0ต�ดความเจ้ร�ญ กระท7าความผู้�ดต�อพระเจ้�ามหัาปิตาปิะขุ�าแต�สุมมต�เทพ ขุอพระองค(ได�ทรงพระกร�ณาโปิรดปิล่�อยธรรมปิาล่ก�มาร น#)เสุ#ยเถื�ด โปิรดร�บสุ�0งใหั�ต�ดศ#รษะขุองหัม�อมฉั�นเถื�ด. -2 1 0 0 0 -17400 3 0 0 0

[๗๔๐] ใครๆ ผู้"�เปิ2นม�ตร แล่ะอ7ามาตย(ขุองพระราชาน#) ท#0ม#ใจ้ด# คงจ้ะไม�ม#แน� นอน ผู้"�ท#0จ้ะท"ล่หั�ามพระราชาว�า อย�าทรงปิล่งพระชนม(พระราชบ�ตรซึ่/0ง เก�ดแต�พระอ�ระเสุ#ยเล่ย กHไม�ม#.-2 1 0 0 0 -17410 3 0 0 0

[๗๔๑] ใครๆ ผู้"�เปิ2นม�ตรแล่ะพระญาต�ขุองพระราชาน#) ท#0ม#ใจ้ด# คงจ้ะไม�ม#แน�นอน ผู้"�ท#0จ้ะท"ล่หั�ามพระราชาว�า อย�าทรงปิล่งพระชนม(พระราชบ�ตรท#0

เก�ดจ้ากพระองค(เสุ#ยเล่ย กHไม�ม#.-2 1 0 0 0 -17420 6 0 0 0

[๗๔๒] แขุนขุองธรรมปิาล่ก�มารผู้"�เปิ2นทายาทแหั�งแผู้�นด�น อ�นล่"บไล่�ด�วยแก�น จ้�นทน(แดง มาขุาดไปิเสุ#ย ขุ�าแต�สุมมต�เทพ ช#ว�ตขุองหัม�อมฉั�นกHคงจ้ะ ด�บไปิ จ้บ จ้�ล่ล่ธรรมปิาล่ชาดกท#0 ๘.

๙. สุ�วรรณม�คชาดก ว�าด�วยเน5)อต�ดบ�วงนายพราน-2 1 0 0 0 -17430 3 0 0 0

[๗๔๓] ขุ�าแต�เน5)อผู้"�ม#ก7าล่�งมาก ท�านจ้งพยายามด/งบ�วงออก ขุ�าแต�ท�านผู้"�ม# เท�าด�จ้ทองค7า ท�านจ้งพยายามด/งบ�วงท#0ต�ดแน�นใหั�ขุาดเถื�ด ฉั�นผู้"�เด#ยวจ้ะ ไม�พ/งย�นด#อย"�ในปิMา. -2 1 0 0 0 -17440 2 0 0 0

[๗๔๔] ฉั�นพยายามด/งอย"� แต�ไม�สุามารถืจ้ะท7าบ�วงใหั�ขุาดได� ฉั�นเอาเท�าตะก�ยแผู้�นด�นด�วยก7าล่�งแรง บ�วงต�ดแน�นเหัล่5อเก�น จ้/งคร"ดเอาเท�าขุองฉั�นเขุ�า. -2 1 0 0 0 -17450 2 0 0 0

[๗๔๕] ขุ�าแต�นายพราน ท�านจ้งปิ"ใบไม�ล่ง จ้งช�กดาบออก จ้งฆ�าฉั�นเสุ#ยก�อนแล่�วจ้/งฆ�าพญาเน5)อต�อภายหัล่�ง. -2 1 0 0 0 -17460 2 0 0 0

[๗๔๖] เราไม�เคยได�ย�นได�ฟ*ง หัร5อได�เหัHนเน5)อท#0พ"ดภาษามน�ษย(ได� แนะนางผู้"�ม# หัน�าอ�นเจ้ร�ญ ต�วท�าน แล่ะพญาเน5)อน#)จ้งเปิ2นสุ�ขุเถื�ด.-2 1 0 0 0 -17470 6 0 0 0

[๗๔๗] ขุ�าแต�นายพราน ว�นน#) ฉั�นเหัHนพญาเน5)อหัล่�ดพ�นมาได�แล่�ว ย�อมช50นชม ย�นด# ฉั�นใด ขุอใหั�ท�านพร�อมด�วยญาต�ท�)งมวล่ขุองท�าน จ้งช50นชม ย�นด# ฉั�นน�)น.

จ้บ สุ�วรรณม�คชาดกท#0 ๙.

๑๐. สุ�สุ�นธ#ชาดก ว�าด�วยนางผู้�วหัอม-2 1 0 0 0 -17480 3 0 0 0

[๗๔๘] กล่�0นดอกไม�ม�ต�ระหัอมฟ� Rงไปิ น7)าทะเล่คะนองใหัญ� พระนางสุ�สุ�นธ#อย"�หั�างไกล่จ้ากนครน#) ขุ�าแต�พระเจ้�าต�มพราช กามท�)งหัล่ายเสุ#ยบแทงหั�วใจ้ขุ�าพระบาทอย"�.-2 1 0 0 0 -1

7490 2 0 0 0

[๗๔๙] ท�านขุ�ามทะเล่ไปิได�อย�างไร ท�านได�เหัHนเกาะเสุร�มได�อย�างไร ด"กรนาย อ�คคะ ความสุมาคมขุองนาง แล่ะท�าน ได�ม#ขุ/)นอย�างไร? -2 1 0 0 0 -17500 2 0 0 0

[๗๕๐] เม50อพวกพ�อค�าผู้"�แสุวงหัาทร�พย( ออกไปิจ้ากท�าช50อภร�ก�จ้ฉัะ พวกม�งกรท7าใหั�เร5อแตกแล่�ว เราได�ล่อยไปิก�บแผู้�นกระดาน.-2 1 0 0 0 -17510 4 0 0 0

[๗๕๑] พระนางสุ�สุ�นธ#ม#กล่�0นพระกายหัอมด�จ้แก�นจ้�นทน(อย"�เปิ2นน�ตย( น�าด"น�าชม ทรงเหัHนขุ�าพระบาทเขุ�าแล่�ว ปิล่อบโยนด�วยวาจ้าอ�นอ�อนหัวาน ได�ทรงอ��มขุ�าพระบาทด�วยแขุนท�)งสุองเหัม5อนก�บมารดา อ��มบ�ตรผู้"�เก�ดจ้ากอกฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -17520 15 0 0 0

[๗๕๒] พระนางผู้"�ม#พระเนตรอ�อนหัวาน ทรงบ7าร�งบ7าเรอขุ�าพระบาทด�วยขุ�าวน7)า ผู้�า ท#0นอน แล่ะแม�ด�วยพระองค( ขุ�าแต�พระเจ้�าต�มพราช ขุอพระ องค(โปิรดทรงทราบอย�างน#)เถื�ด.

จ้บ สุ�สุ�นธ#ชาดกท#0 ๑๐.

จ้บ มณ�ก�ณฑุล่วรรคท#0 ๑. -----------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. มณ�ก�ณฑุล่ชาดก ๒. สุ�ชาตชาดก๓. เวนสุาขุชาดก ๔. อ�รคชาดก๕. ธ�งกชาดก ๖. การ�นท�ยชาดก๗. ล่ฏุ]ก�กชาดก๘. จ้�ล่ล่ธรรมปิาล่ชาดก ๙. สุ�วรรณม�คชาดก ๑๐. สุ�สุ�นธ#ชาดก.

๒. วรรณาโรหัวรรค ๑. วรรณาโรหัชาดก ว�าด�วยผู้"�ม#ใจ้คอหัน�กแน�น -2 1 0 0 0 -17530 2 0 0 0

[๗๕๓] ท�านผู้"�ม#เขุ#)ยวงามกล่�าวว�า เสุ5อโคร�งช50อสุ�พาหั�น#) ม#ล่�กษณะ วรรณะชาต� ก7าล่�งกาย แล่ะก7าล่�งความเพ#ยร ไม�ปิระเสุร�ฐไปิกว�าเรา. -2 1 0 0 0 -17540 2 0 0 0

[๗๕๔] เสุ5อโคร�งช50อสุ�พาหั�กล่�าวว�า ราชสุ#หั(ผู้"�ม#เขุ#)ยวงาม ม#ล่�กษณะ วรรณะชาต� ก7าล่�งกาย แล่ะก7าล่�งความเพ#ยร ไม�ปิระเสุร�ฐไปิกว�าเรา. -2 1 0 0 0 -17550 2 0 0 0

[๗๕๕] แนะเพ50อนสุ�พาหั� ถื�าท�านจ้ะปิระท�ษร�ายเราผู้"�อย"�ก�บท�านอย�างน#) บ�ดน#)เรากHไม�พ/งย�นด#อย"�ร �วมก�บท�านต�อไปิ. -2 1 0 0 0 -17560 2 0 0 0

[๗๕๖] ผู้"�ใดเช50อฟ*งค7าขุองคนอ50นตามท#0เปิ2นจ้ร�ง ผู้"�น�)นต�องพล่�นแตกจ้ากม�ตรแล่ะต�องปิระสุบเวรเปิ2นอ�นมาก.-2 1 0 0 0 -17570 7 0 0 0

[๗๕๗] ผู้"�ใดไม�ปิระมาทท�กขุณะ ม��งความแตกร�าว คอยแต�จ้�บความผู้�ด ผู้"�น�)น ไม�ช50อว�าเปิ2นม�ตร สุ�วนผู้"�ใดอ�นคนอ50นย�ใหั�แตกก�นไม�ได� ไม�ม#ความร�งเก#ยจ้ ม�ตร นอนอย"�อย�างปิล่อดภ�ย เหัม5อนบ�ตรนอนแอบอกมารดา ฉัะน�)นผู้"�น�)นน�บว�าเปิ2นม�ตรแท�. จ้บ วรรณาโรหัชาดกท#0 ๑.

๒. สุ#ล่ว#ม�งสุชาดก ผู้"�ปิระพฤต�ธรรมย�อมเปิ2นผู้"�เสุมอก�น-2 1 0 0 0 -17580 2 0 0 0

[๗๕๘] ขุ�าพระองค(ม#ความสุงสุ�ยว�า ศ#ล่ปิระเสุร�ฐ หัร5อสุ�ตะปิระเสุร�ฐ ศ#ล่น#0แหัล่ะปิระเสุร�ฐกว�าสุ�ตะ ขุ�าพระองค(ไม�ม#ความสุงสุ�ยแล่�ว.-2 1 0 0 0 -17590 2 0 0 0

[๗๕๙] ชาต�แล่ะวรรณะเปิ2นขุองเปิล่�า ได�สุด�บมาว�า ศ#ล่เท�าน�)นปิระเสุร�ฐท#0สุ�ด บ�คคล่ผู้"�ไม�ปิระกอบด�วยศ#ล่ ย�อมไม�ได�ปิระโยชน(เพราะสุ�ตะ. -2 1 0 0 0 -17600 2 0 0 0

[๗๖๐] กษ�ตร�ย(แล่ะแพศย(ผู้"�ไม�ต�)งอย"�ในธรรม ไม�อาศ�ยธรรม ชนท�)งสุองน�)นล่ะโล่กน#)ไปิแล่�ว ย�อมเขุ�าถื/งท�คต�.-2 1 0 0 0 -17610 2 0 0 0

[๗๖๑] กษ�ตร�ย( พราหัมณ( แพศย( ศ"ทร คนจ้�ณฑุาล่ แล่ะคนเทหัยากเย50อ ปิระพฤต�ธรรมในธรรมว�น�ยน#)แล่�ว ย�อมเปิ2นผู้"�เสุมอก�นในไตรท�พย(. -2 1 0 0 0 -17620 6 0 0 0

[๗๖๒] เวท ชาต� แม�พวกพ�อง กHไม�สุามารถืจ้ะใหั�อ�สุร�ยยศหัร5อความสุ�ขุในภพหัน�าได� สุ�วนศ#ล่ขุองตนเองท#0บร�สุ�ทธ�Vด#แล่�ว ย�อมน7าความสุ�ขุใน ภพหัน�ามาใหั�ได�. จ้บ สุ#ล่ว#ม�งสุชาดกท#0 ๒.

๓. หั�ร�ชาดกการกระท7าท#0สุ�อใหั�ร" �ว�าม�ตรหัร5อม�ใช�ม�ตร -2 1 0 0 0 -1

7630 3 0 0 0

[๗๖๓] ผู้"�ใดหัมดความอาย เกล่#ยดช�งความม#เมตตา กล่�าวอย"�ว�า เราเปิ2นม�ตร สุหัายขุองท�าน ไม�ได�เอ5)อเฟT) อท7าการงานท#0ด#กว�า บ�ณฑุ�ตร" �จ้�กผู้"�น�)นได�ด#ว�า ผู้"�น#)ม�ใช�ม�ตรสุหัายขุองเรา.-2 1 0 0 0 -17640 3 0 0 0

[๗๖๔] เพราะว�า บ�คคล่ชอบท7าอย�างไร กHพ/งกล่�าวอย�างน�)น ไม�ชอบท7าอย�างไรกHไม�พ/งกล่�าวอย�างน�)น บ�ณฑุ�ตท�)งหัล่ายร" �จ้�กบ�คคล่น�)นว�า ผู้"�ไม�ท7าใหั�สุม ก�บพ"ด เปิ2นแต�กล่�าวอย"�ว�า เราเปิ2นม�ตรสุหัายขุองท�าน. -2 1 0 0 0 -17650 4 0 0 0

[๗๖๕] ผู้"�ใดไม�ปิระมาทอย"�ท�กขุณะ ม��งความแตกร�าว คอยแต�จ้�บความผู้�ด ผู้"� น�)นไม�ช50อว�าเปิ2นม�ตร สุ�วนผู้"�ใดอ�นคนอ50นย�ใหั�แตกก�นไม�ได� ไม�ม#ความร�งเก#ยจ้ในม�ตร นอนอย"�อย�างปิล่อดภ�ย เหัม5อนบ�ตรนอนแอบอก มารดา ฉัะน�)น ผู้"�น�)นน�บว�าเปิ2นม�ตรแท�.-2 1 0 0 0 -17660 2 0 0 0

[๗๖๖] ก�ล่บ�ตรผู้"�มองเหัHนผู้ล่อาน�สุงสุ( เม50อจ้ะน7าธ�ระขุองบ�ร�ษ ย�อมใหั�เก�ดฐานะค5อ การท7าความปิราโมทย( แล่ะความสุ�ขุ อ�นจ้ะน7าความสุรรเสุร�ญมาใหั�.-2 1 0 0 0 -17670 5 0 0 0

[๗๖๗] บ�คคล่ได�ด50มรสุอ�นเก�ดจ้ากว�เวก รสุแหั�งความสุงบ แล่ะรสุค5อธรรมปิNต�ย�อมเปิ2นผู้"�ไม�ม#ความกระวนกระวาย เปิ2นผู้"�หัมดบาปิ.

จ้บ หั�ร�ชาดกท#0 ๓.

๔. ขุ�ชโชปินกชาดก ว�าด�วยเหัHนหั�0งหั�อยว�าเปิ2นไฟ -2 1 0 0 0 -17680 2 0 0 0

[๗๖๘] ใครหันอ เม50อไฟม#อย"� ย�0งเท#0ยวแสุวงหัาไฟอ#ก เหัHนหั�0งหั�อยในเวล่า กล่างค5น กHมาสุ7าค�ญว�าเปิ2นไฟ.-2 1 0 0 0 -17690 3 0 0 0

[๗๖๙] บ�คคล่น�)น เอาจ้�รณโคม�ยแล่ะหัญ�าขุย#)ใหั�ล่ะเอ#ยดโปิรยล่งบนหั�0งหั�อย เพ50อจ้ะใหั�เก�ดไฟ กHไม�สุามารถืจ้ะใหั�ไฟล่�กได� ด�วยความสุ7าค�ญว�ปิร�ต ฉั�นใด.-2 1 0 0 0 -17700 2 0 0 0

[๗๗๐] คนพาล่ ย�อมไม�ได�สุ�0งท#0ต�องปิระสุงค(โดยม�ใช�อ�บาย นมโคไม�ม#ท#0เขุา โค คนร#ดนมโคจ้ากเขุาโค ย�อมไม�ได�นม กHฉั�นน�)น.-2 1 0 0 0 -1

7710 3 0 0 0

[๗๗๑] ชนท�)งหัล่าย ย�อมบรรล่�ถื/งปิระโยชน(ด�วยอ�บายต�างๆ ค5อ ด�วยการขุ�มศ�ตร"แล่ะด�วยการยกย�องม�ตร.

-2 1 0 0 0 -17720 6 0 0 0

[๗๗๒] พระเจ้�าแผู้�นด�นท�)งหัล่าย ย�อมครอบครองแผู้�นด�นอย"�ได� กHด�วยการได�อ7ามาตย(ผู้"�เปิ2นปิระม�ขุขุองเสุน# แล่ะด�วยการแนะน7าขุองอ7ามาตย(ผู้"�ท#0ทรงโปิรดปิราน.

จ้บ ขุ�ชโชปินกชาดกท#0 ๔.

๕. อหั�ต�ณฑุ�กชาดก ว�าด�วยล่�งก�บหัมอง"-2 1 0 0 0 -17730 2 0 0 0

[๗๗๓] ด"กรสุหัายผู้"�ม#หัน�างาม เราเปิ2นน�กเล่งสุะกา แพ�เขุาเพราะล่"กบาด ท�าน จ้งท�)งมะม�วงสุ�กล่งมาบ�าง เราจ้ะได�บร�โภคเพราะความเพ#ยรขุองท�าน.-2 1 0 0 0 -17740 2 0 0 0

[๗๗๔] ด"กรสุหัาย ท�านมากล่�าวสุรรเสุร�ญเราผู้"�ล่อกแล่ก ด�วยค7าไม�เปิ2นจ้ร�ง ขุ/)น ช50อว�าล่�งท#0ม#หัน�างาม ท�านเคยได�ย�นหัร5อเคยได�เหัHนท#0ไหันมาบ�าง? -2 1 0 0 0 -17750 3 0 0 0

[๗๗๕] ด"กรหัมอง" ท�านท7ากรรมใดไว�กะเรา กรรมน�)นย�อมปิรากฏอย"�ในหั�วใจ้ ขุองเราจ้นว�นน#) ท�านเขุ�าไปิย�งตล่าดขุายขุ�าวเปิล่5อก เมาสุ�ราแล่�ว ต#เรา ผู้"�ก7าล่�งหั�วโหัยถื/งสุามคร�)ง.-2 1 0 0 0 -17760 3 0 0 0

[๗๗๖] เราระล่/กถื/งการนอนเปิ2นท�กขุ( อย"�ท#0ตล่าดน�)นได� อน/0ง ถื/งท�านจ้ะยก ราชสุมบ�ต�ใหั�เราครอบครอง ท�านขุอมะม�วงเราแม�ผู้ล่เด#ยว เรากHไม�ใหั� เพราะว�าเราถื"กท�านค�กคามใหั�กล่�วเสุ#ยแล่�ว. -2 1 0 0 0 -17770 5 0 0 0

[๗๗๗] อน/0ง บ�ณฑุ�ตร" �จ้�กผู้"�ใดท#0เก�ดในตระก"ล่ เอ�บอ�0มอย"�ในหั�อง ไม�ม#ความตระหัน#0 กHควรจ้ะผู้"กความเปิ2นสุหัาย แล่ะม�ตรภาพก�บผู้"�น�)นไว�ใหั�สุน�ท.

จ้บ อหั�ต�ณฑุ�กชาดกท#0 ๕.

๖. ค�มพ�ยชาดก เปิร#ยบว�ตถื�กามเหัม5อนยาพ�ษ -2 1 0 0 0 -17780 2 0 0 0

[๗๗๘] ย�กษ(ช50อค�มพ�ยะเท#0ยวหัาเหัย50อขุองตนอย"� ได�วางยาพ�ษอ�นม#สุ# กล่�0นแล่ะ

รสุเหัม5อนน7)าผู้/)งไว�ในปิMา. -2 1 0 0 0 -17790 3 0 0 0

[๗๗๙] สุ�ตว(เหัล่�าใด มาสุ7าค�ญว�าน7)าผู้/)ง ก�นยาพ�ษน�)นเขุ�าไปิ ยาพ�ษน�)นเปิ2นขุอง ร�ายแรงกว�าสุ�ตว(เหัล่�าน�)น สุ�ตว(เหัล่�าน�)น ต�องพาก�นเขุ�าถื/งความตาย เพราะยาพ�ษน�)น.-2 1 0 0 0 -17800 3 0 0 0

[๗๘๐] สุ�วนสุ�ตว(เหัล่�าใดพ�จ้ารณาร" �ว�า เปิ2นยาพ�ษแล่�ว ล่ะเว�นเสุ#ย สุ�ตว(เหัล่�าน�)น เม50อสุ�ตว(ท#0บร�โภคยาพ�ษเขุ�าไปิ กระสุ�บกระสุ�ายอย"� ถื"กฤทธ�Vยาพ�ษแผู้ดเผู้าอย"� กHเปิ2นผู้"�ม#ความสุ�ขุ ด�บความท�กขุ(เสุ#ยได�. -2 1 0 0 0 -17810 4 0 0 0

[๗๘๑] ว�ตถื�กามท�)งหัล่ายฝั*งอย"�ในมน�ษย( บ�ณฑุ�ตพ/งทราบว�าเปิ2นยาพ�ษ เหัม5อนก�บยาพ�ษ อ�นย�กษ(วางไว�ท#0หันทางฉัะน�)น กามค�ณน#)ช50อว�าเปิ2นเหัย50อขุองสุ�ตวโล่ก แล่ะช50อว�าเปิ2นเคร50องผู้"กม�ดสุ�ตวโล่กไว� มฤตย"ม#ถื7)าค5อร�างกายเปิ2นท#0อย"�อาศ�ย. -2 1 0 0 0 -17820 7 0 0 0

[๗๘๒] บ�ณฑุ�ตเหัล่�าใด ผู้"�ม#ความเร�าร�อน ย�อมล่ะเว�นกามค�ณเหัล่�าน#) อ�นเปิ2นเคร50องบ7าร�ง ปิร�งก�เล่สุ เสุ#ยได�ในกาล่ท�กเม50อ บ�ณฑุ�ตเหัล่�าน�)นน�บว�าได�ก�าวล่�วงก�เล่สุเคร50องขุ�องในโล่กแล่�ว เหัม5อนก�บผู้"�ล่ะเว�นยาพ�ษท#0ย�กษ(วางไว�ในหันทางใหัญ� ฉัะน�)น.

จ้บ ค�มพ�ยชาดกท#0 ๖.

๗. สุาล่�ยชาดก ใหั�ท�กขุ(แก�ท�านท�กขุ(น�)นถื/งต�ว-2 1 0 0 0 -17830 2 0 0 0

[๗๘๓] ผู้"�ใดล่วงใหั�เราจ้�บง"เหั�าว�า น#0ล่"กนกสุาล่�กา ผู้"�น�)นตามพร70าสุอนสุ�0งท#0ล่ามกถื"กง"น�)นก�ดตายแล่�ว.-2 1 0 0 0 -17840 2 0 0 0

[๗๘๔] คนใดปิรารถืนาจ้ะฆ�าบ�คคล่ผู้"�ไม�ฆ�าเอง แล่ะผู้"�ไม�ใช�คนอ50นใหั�ฆ�าตน คน น�)นถื"กฆ�าแล่�วนอนตายอย"� เหัม5อนก�บบ�ร�ษผู้"�ถื"กง"ก�ดตายแล่�ว ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -17850 2 0 0 0

[๗๘๕] คนใดปิรารถืนาจ้ะฆ�าบ�คคล่ผู้"�ไม�เบ#ยดเบ#ยนตน แล่ะไม�ฆ�าตน คนน�)นถื"กฆ�าแล่�วนอนตายอย"� เหัม5อนก�บบ�ร�ษถื"กง"ก�ดตายแล่�ว ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -17860 2 0 0 0

[๗๘๖] บ�ร�ษผู้"�ก7าฝั�Mนไว�ในม5อ พ/งซึ่�ดฝั�Mนไปิในท#0ทวนล่ม ล่ะอองฝั�Mนน�)น ย�อมหัวนกล่�บมากระทบบ�ร�ษน�)นเอง เหัม5อนบ�ร�ษถื"กง"ก�ดตายแล่�ว ฉัะน�)น. -2 1 0 0 0 -17870 6 0 0 0

[๗๘๗] ผู้"�ใดปิระท�ษร�ายคนผู้"�ไม�ปิระท�ษร�ายตน เปิ2นคนบร�สุ�ทธ�V ไม�ม#ความผู้�ดเล่ย บาปิย�อมกล่�บมาถื/งคนพาล่ผู้"�น�)นเอง เหัม5อนก�บล่ะอองล่ะเอ#ยดท#0บ�คคล่ซึ่�ดไปิทวนล่ม ฉัะน�)น.

จ้บ สุาล่�ยชาดกท#0 ๗.

๘. ตจ้สุารชาดกคนฉัล่าดย�อมไม�แสุดงอาการใหั�ศ�ตร"เหัHน-2 1 0 0 0 -17880 2 0 0 0

[๗๘๘] พวกเจ้�าตกอย"�ในเง5)อมม5อขุองศ�ตร" ถื"กเขุาจ้องจ้7าด�วยท�อนไม�ไผู้�แล่�วย�งเปิ2นผู้"�ม#สุ#หัน�าผู้�องใสุ เพราะเหัต�ไรพวกเจ้�าจ้/งไม�เศร�าโศกเล่�า?-2 1 0 0 0 -17890 3 0 0 0

[๗๘๙] บ�คคล่ไม�พ/งได�ความเจ้ร�ญแม�แต�เล่Hกน�อย ด�วยความเศร�าโศก แล่ะความร70าร7าพ�น พวกศ�ตร"ร" �ว�า บ�คคล่น�)นเศร�าโศก ได�ร�บความท�กขุ( ย�อม ด#ใจ้. -2 1 0 0 0 -17900 3 0 0 0

[๗๙๐] สุ�วนบ�ณฑุ�ตผู้"�ฉัล่าดในการว�น�จ้ฉั�ยความ ย�อมไม�สุะทกสุะท�านเพราะอ�น ตรายท#0จ้ะเก�ดขุ/)นไม�ว�าเม50อไร พวกศ�ตร"ได�เหัHนหัน�าขุองบ�ณฑุ�ตน�)น อ�นไม�เปิล่#0ยนแปิล่ง เปิ2นเหัม5อนแต�ก�อน ย�อมเก�ดความท�กขุ(.-2 1 0 0 0 -17910 3 0 0 0

[๗๙๑] บ�คคล่จ้ะพ/งได�ปิระโยชน(ในท#0ใด ด�วยปิระการใดๆ เช�น การร�ายมนต( การปิร/กษาท�านผู้"�ร" � การกล่�าววาจ้าอ�อนหัวาน การใหั�สุ�นบน หัร5อการสุ5บ วงศ(ตระก"ล่ พ/งหัาเพ#ยรในท#0น�)น ด�วยปิระการน�)นๆ เถื�ด.-2 1 0 0 0 -17920 6 0 0 0

[๗๙๒] กHในการใด บ�ณฑุ�ตพ/งร" �ว�า ปิระโยชน(น#)เราหัร5อคนอ50นไม�พ/งได�ร�บ ในกาล่น�)น กHไม�ควรเศร�าโศก ควรอดกล่�)นไว�ด�วยค�ดเสุ#ยว�า กรรมเปิ2น ขุองม�0นคง บ�ดน#) เราจ้ะกระท7าอย�างไรด#. จ้บ ตจ้สุารชาดกท#0 ๘.

๙. ม�ตตว�นท�กชาดก ว�าด�วยจ้�กรกรดพ�ดบนหั�ว-2 1 0 0 0 -17930 3 0 0 0

[๗๙๓] ขุ�าพเจ้�าได�กระท7าอะไรไว�ใหั�แก�เทวดาท�)งหัล่าย ขุ�าพเจ้�าได�กระท7าบาปิ

กรรมอะไรไว� จ้�กรกรดจ้/งได�มากระทบศ#รษะขุองขุ�าพเจ้�าพ�ดอย"�บนกระหัม�อม?-2 1 0 0 0 -17940 2 0 0 0

[๗๙๔] ท�านล่�วงเล่ยปิราสุาทแก�วผู้ล่/ก ปิราสุาทแก�วมณ# ปิราสุาทเง�น แล่ะปิราสุาททอง แล่�วมาในท#0น#)เพราะเหัต�อะไร?-2 1 0 0 0 -17950 2 0 0 0

[๗๙๕] เช�ญท�านด"ขุ�าพเจ้�าผู้"�ถื/งความฉั�บหัาย เพราะความสุ7าค�ญเช�นน#)ว�า โภค สุมบ�ต�ในท#0น#) เหัHนจ้ะม#มากกว�าโภคสุมบ�ต�ในปิราสุาทท�)งสุ#0น�)น. -2 1 0 0 0 -17960 4 0 0 0

[๗๙๖] ท�านล่ะท�)งนางเวมาน�กเปิรต ๔ มาได�นางเวมาน�กเปิรต ๘ ล่ะท�)งนางเวมา น�กเปิรต ๘ มาได�นางเวมาน�กเปิรต ๑๖ ล่ะท�)งนางเวมาน�กเปิรต ๑๖ มา ได�นางเวมาน�กเปิรต ๓๒ ปิรารถืนาไม�ร" �จ้�กพอ จ้/งมาย�นด#จ้�กรกรดจ้�กรกรดจ้/งพ�ดอย"�บนกระหัม�อมขุองท�าน ผู้"�ถื"กความปิรารถืนาครอบง7าไว�.-2 1 0 0 0 -17970 6 0 0 0

[๗๙๗] อ�นธรรมดา ต�ณหัาเปิ2นสุ�0งท#0กว�างขุวางอย"� ณ เบ5)องบน ใหั�เตHมได�ยากม�กเปิ2นไปิตามอ7านาจ้ขุองความปิรารถืนา เพราะฉัะน�)น ชนเหัล่�าใดมาก7าหัน�ดย�นด#ต�ณหัาน�)น ชนเหัล่�าน�)นจ้/งต�องเปิ2นผู้"�ท"นจ้�กรกรดไว�. จ้บ ม�ตตว�นท�กชาดกท#0 ๙.

๑๐. ปิล่าสุชาดก ว�าด�วยเหัต�ท#0จ้ะต�องหัน#จ้ากไปิ-2 1 0 0 0 -17980 2 0 0 0

[๗๙๘] พระยาหังสุ(ได�กล่�าวกะปิล่าสุเทวดาว�า ด"กรสุหัาย ต�นไทรเก�ดต�ดอย"�ท#0 ค�าคบขุองท�านแล่�ว ม�นเจ้ร�ญขุ/)นแล่�ว จ้ะต�ดช#ว�ตขุองท�านเสุ#ย. -2 1 0 0 0 -17990 3 0 0 0

[๗๙๙] ขุ�าพเจ้�าจ้ะเปิ2นท#0พ/0งท7าต�นไทรใหั�เจ้ร�ญขุ/)น ต�นไทรน#)จ้�กเปิ2นท#0พ/0งขุองขุ�าพเจ้�า เหัม5อนมารดาบ�ดา เปิ2นท#0พ/0งขุองบ�ตรแล่�ว บ�ตรกล่�บเปิ2นท#0พ/0งขุองมารดาบ�ดา ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -18000 3 0 0 0

[๘๐๐] เหัต�ใดท�านจ้/งใหั�ต�นไม�ท#0น�าหัวาดเสุ#ยวด�จ้ขุ�าศ/ก เจ้ร�ญขุ/)นอย"�ท#0ค�าคบ เหัต�น�)นขุ�าพเจ้�าบอกท�านแล่�วจ้ะไปิ ความเจ้ร�ญแหั�งต�นไทรน�)น ขุ�าพเจ้�าไม� ชอบใจ้เล่ย.-2 1 0 0 0 -18010 3 0 0 0

[๘๐๑] บ�ดน#) ต�นไทรน#)ท7าใหั�เราน�าหัวาดเสุ#ยวภ�ยอ�นใหัญ�หัล่วง ได�มาถื/งเราเพราะไม�ร" �สุ/กถื/งค7า อ�นใหัญ�หัล่วงขุองพระยาหังสุ( ซึ่/0งควรเปิร#ยบด�วยขุ�นเขุาสุ�เนรราช.-2 1 0 0 0 -18020 16 0 0 0

[๘๐๒] ผู้"�ใด เม50อก7าล่�งเจ้ร�ญอย"� กระท7าท#0พ/0งอาศ�ยใหั�พ�นาศไปิเสุ#ย ความเจ้ร�ญขุองผู้"�น�)น ท�านผู้"�ฉัล่าดไม�สุรรเสุร�ญ น�กปิราชญ(ร�งเก#ยจ้ความพ�นาศขุองผู้"� น�)น จ้/งเพ#ยรพยายามท#0จ้ะต�ดรากเหัง�าเสุ#ย.

จ้บ ปิล่าสุชาดกท#0 ๑๐.

จ้บ วรรณาโรหัวรรคท#0 ๒. ----------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. วรรณาโรหัชาดก ๒. สุ#ล่ว#ม�งสุชาดก๓. หั�ร�ชาดก๔. ขุ�ชโชปินกชาดก ๕. อหั�ต�ณฑุ�กชาดก ๖. ค�มพ�ยชาดก๗. สุาล่�ยชาดก ๘. ตจ้สุารชาดก๙. ม�ตตว�นท�กชาดก ๑๐. ปิล่าสุชาดก ----------------

๓. อ�ฑุฒวรรค ๑. ท#ฆ#ต�โกสุล่ชาดก ว�าด�วยเวรย�อมไม�ระง�บด�วยเวร-2 1 0 0 0 -18030 2 0 0 0

[๘๐๓] ขุ�าแต�พระราชา เม50อพระองค(ตกอย"�ในอ7านาจ้ขุองขุ�าพระองค(อย�างน#)แล่�วเหัต�อ�นใดอ�นหัน/0งท#0จ้ะท7าใหั�พระองค(พ�นจ้ากท�กขุ(ได� ม#อย"�หัร5อ?-2 1 0 0 0 -18040 2 0 0 0

[๘๐๔] พ�อเอUย เม50อฉั�นตกอย"�ในอ7านาจ้ขุองท�านถื/งอย�างน#)แล่�ว เหัต�อ�นใดอ�นหัน/0งท#0จ้ะท7าใหั�ฉั�นพ�นจ้ากท�กขุ(ได� ไม�ม#เล่ย.-2 1 0 0 0 -18050 2 0 0 0

[๘๐๕] ขุ�าแต�พระราชา เว�นสุ�จ้ร�ต แล่ะวาจ้าสุ�ภาษ�ตเสุ#ย เหัต�อย�างอ50นจ้ะปิRอง ก�นได�ในเวล่าใกล่�มรณกาล่ ไม�ม#เล่ย ทร�พย(นอกน#)กHเหัม5อนก�นแหัล่ะ.-2 1 0 0 0 -18060 4 0 0 0

[๘๐๖] ชนเหัล่�าใด เขุ�าไปิผู้"กเวรว�า คนน#)ได�ด�าเรา คนน#)ได�ฆ�าเรา คนน#)ได�ชนะเรา คนน#)ได�ล่�กขุองๆ เรา เวรขุองชนเหัล่�าน�)น ย�อมไม�สุงบ สุ�วนชน เหัล่�าใด ไม�เขุ�าไปิผู้"กเวรว�า คนน#)ได�ด�าเรา คนน#)ได�ฆ�าเรา คนน#)ได�ชนะเรา คนน#)ได�ล่�กขุองๆ เรา เวรขุองชนเหัล่�าน�)น ย�อมสุงบ. -2 1 0 0 0 -1807

0 5 0 0 0

[๘๐๗] ในกาล่ไหันๆ เวรในโล่กน#) ย�อมไม�ระง�บด�วยเวรเล่ย แต�ย�อมระง�บได�ด�วยความไม�ม#เวร ธรรมน#)เปิ2นขุองเก�า. จ้บ ท#ฆ#ต�โกสุล่ชาดกท#0 ๑.

๒. ม�คโปิตกชาดก ค7าพ"ดท#0ท7าใหั�หัายเศร�าโศก-2 1 0 0 0 -18080 2 0 0 0

[๘๐๘] การท#0ท�านเศร�าโศกถื/งล่"กเน5)อผู้"�ล่ะไปิแล่�ว เปิ2นการไม�สุมควรแก�ท�านผู้"� หัล่#กออกจ้ากเร5อนบวชเปิ2นบรรพช�ต สุงบระง�บ.-2 1 0 0 0 -18090 3 0 0 0

[๘๐๙] ด"กรท�าวสุ�กกะ ความร�กขุองมน�ษย( หัร5อเน5)อ ย�อมเก�ดขุ/)นในใจ้ เพราะ อย"�ร �วมก�นมา มน�ษย( หัร5อเน5)อน�)น อาตมภาพไม�สุามารถืท#0จ้ะไม�เศร�าโศกถื/งได�.-2 1 0 0 0 -18100 3 0 0 0

[๘๑๐] ชนเหัล่�าใด มาร�องไหั�ร7าพ�น บ�นเพ�อถื/งผู้"�ตายไปิแล่�ว แล่ะผู้"�จ้ะตายอย"� ณ บ�ดน#) การร�องไหั�ขุองชนเหัล่�าน�)น สุ�ตบ�ร�ษท�)งหัล่ายกล่�าวว�า เปิล่�าจ้ากปิระโยชน( ด"กรฤาษ# เพราะฉัะน�)น ท�านอย�าร�องไหั�เล่ย.-2 1 0 0 0 -18110 3 0 0 0

[๘๑๑] ด"กรพราหัมณ( ผู้"�ท#0ตายไปิแล่�ว ล่ะไปิแล่�ว หัากจ้ะพ/งกล่�บเปิ2นขุ/)นได�เพราะการร�องไหั� เรากHจ้ะปิระช�มก�นท�)งหัมดร�องไหั� ถื/งพวกญาต�ขุองก�นแล่ะก�น.-2 1 0 0 0 -18120 10 0 0 0

[๘๑๒] มหัาบพ�ตร มารดอาตมภาพผู้"�เด5อดร�อนย�0งน�กใหั�หัายร�อน ด�บความกระวนกระวายได�ท�)งสุ�)น เหัม5อนบ�คคล่เอาน7)ารดไฟต�ดท#0เปิร#ยงใหั�ด�บ ฉัะน�)น มหัาบพ�ตรมาถือนล่"กศรค5อความโศกท#0เสุ#ยบแน�นอย"�ในหัท�ยขุองอาตมภาพออกได�แล่�วหันอ เม50ออาตมภาพถื"กความโศกครอบง7า มหัาบพ�ตรกHได� บรรเทาความโศกถื/งบ�ตรเสุ#ยได� ด"กรท�าววาสุวะ อาตมภาพเปิ2นผู้"�ถือนล่"กศรออกได�แล่�ว ปิราศจ้ากความเศร�าโศก ไม�ม#ความม�วหัมองอาตมาภาพจ้ะไม�เศร�าโศกร�องไหั� เพราะได�ฟ*งถื�อยค7าขุองมหัาบพ�ตร.

จ้บ ม�คโปิตกชาดกท#0 ๒.

๓. ม"สุ�กชาดกควรเร#ยนท�กอย�างแต�ไม�ควรใช�ท�กอย�าง-2 1 0 0 0 -18130 2 0 0 0

[๘๑๓] คนบ�นพร70าอย"�ว�า นางทาสุ#ช50อม"สุ�กาไปิไหันๆ เราคนเด#ยวเท�าน�)นร" �ว�า

นางทาสุ#ช50อม"สุ�กา ตายอย"�ในบ�อน7)า. -2 1 0 0 0 -18140 3 0 0 0

[๘๑๔] เหัต�ใด ท�านจ้/งค�ดอย�างน#) ล่ามองหัาโอกาสุจ้ะปิระหัารทางน#)ๆ กล่�บไปิแล่�ว เพราะฉัะน�)น เราจ้/งร" �ว�า ท�านฆ�านางทาสุ#ช50อว�าม"สุ�กาตาย ท�)งไว�ในบ�อ ว�นน#) ปิรารถืนาจ้ะก�นขุ�าวเหัน#ยวอ#กหัร5อ.-2 1 0 0 0 -18150 2 0 0 0

[๘๑๕] แม�เจ้�าผู้"�โง�เขุล่า เจ้�าย�งเปิ2นเดHกอ�อน ต�)งอย"�ในปิฐมว�ย ม#ผู้มด7าสุน�ทมาย5นถื5อท�อนไม�ยาวน#)อย"� เราจ้ะไม�ยอมยกช#ว�ตใหั�แก�เจ้�า.-2 1 0 0 0 -18160 3 0 0 0

[๘๑๖] เราเปิ2นผู้"�อ�นบ�ตรปิรารถืนาจ้ะฆ�าเสุ#ย ไม�ได�พ�นจ้ากความตายว�นน#) เพราะภพในอากาศ หัร5อเพราะบ�ตรท#0ร �กเปิร#ยบด�วยอว�ยวะเล่ย เราพ�นจ้ากความตายเพราะคาถืาท#0อาจ้ารย(ผู้"กใหั�.-2 1 0 0 0 -18170 7 0 0 0

[๘๑๗] บ�คคล่ควรเร#ยนว�ชาท#0ควรเร#ยนท�กอย�าง ไม�ว�าจ้ะเล่ว ด# หัร5อปิานกล่าง กHตาม บ�คคล่ควรร" �ปิระโยชน(ขุองว�ชาท#0เร#ยนท�กอย�าง แต�ไม�ควรปิระ กอบท�)งหัมด ศ�ล่ปิ ท#0ศ/กษาแล่�วน7าปิระโยชน(ใหั� ในเวล่าใด แม�เวล่าเช�นน�)นย�อมม#แท�. จ้บ ม"สุ�กชาดกท#0 ๓.

๔. จ้�ล่ล่ธน�คคหัชาดก ว�าด�วยจ้�ล่ล่ธน�คคหับ�ณฑุ�ต-2 1 0 0 0 -18180 2 0 0 0

[๘๑๘] ขุ�าแต�พราหัมณ( ท�านถื5อเอาหั�อเคร50องปิระด�บท�)งหัมดขุ�ามฝั*0 งไปิแล่�ว ขุอจ้งร#บกล่�บมาน7าเอาฉั�นขุ�ามไปิบ�ดน#).-2 1 0 0 0 -18190 3 0 0 0

[๘๑๙] แน�ะนางผู้"�เจ้ร�ญ ท�านน�บถื5อเราผู้"�อ�นท�านไม�เคยเชยช�ด เสุ#ยกว�าสุาม#ผู้"�ท#0เคยเชยช�ดมานาน น�บถื5อเราผู้"�ไม�ใช�ผู้�วเสุ#ยย�0งกว�าผู้�ว นางผู้"�เจ้ร�ญจ้ะพ/งน�บถื5อผู้"�อ50นย�0งกว�าเราอ#ก เราจ้�กไปิใหั�ไกล่ย�0งกว�าท#0น#)อ#ก. -2 1 0 0 0 -18200 3 0 0 0

[๘๒๐] ใครท#0มาท7าการหั�วเราะอย"�ในพ� �มตะไคร�น7)า ในท#0น#)กHไม�ม#การฟRอนร7าขุ�บร�อง หัร5อการด#ดสุ#ต#เปิMา แน�ะนางงามผู้"�ม#ตะโพกอ�นผู้/0งผู้าย ท7าไมเจ้�า จ้/งมาหั�วเราะอย"�ในเวล่าท#0ควรร�องไหั�?-2 1 0 0 0 -18210 2 0 0 0

[๘๒๑] แน�ะสุ�น�ขุจ้�)งจ้อกพาล่ผู้"�โง�เขุล่า ชาต�ช�มพ�กะ เจ้�าเปิ2นสุ�ตว(ม#ปิ*ญญาน�อย เสุ50อมจ้ากปิล่าแล่ะช�)นเน5)อ ซึ่บเซึ่าอย"� เหัม5อนคนก7าพร�า. -2 1 0 0 0 -18220 2 0 0 0

[๘๒๒] โทษขุองผู้"�อ50นเหัHนได�ง�าย สุ�วนโทษขุองตนเหัHนได�ยาก เจ้�าน�0นแหัล่ะเสุ50อมจ้ากผู้�ว แล่ะชายช"�แล่�ว ซึ่บเซึ่าแม�กว�าเราเสุ#ยอ#ก. -2 1 0 0 0 -18230 2 0 0 0

[๘๒๓] แน�ะพระยาเน5)อชาต�ช�มพ�กะ ท�านกล่�าวอย�างใด ขุ�อน#)กHเปิ2นอย�างน�)น ฉั�นไปิจ้ากท#0น#)แล่�ว จ้�กเปิ2นหัญ�งอย"�ในอ7านาจ้ขุองผู้�ว. -2 1 0 0 0 -18240 5 0 0 0

[๘๒๔] ผู้"�ใด น7าภาชนะเด�นไปิ ถื/งผู้"�น�)นจ้ะพ/งน7าภาชนะสุ7าร�ดไปิ บาปิท#0เจ้�าท7าไว�แล่�วน�0นแหัล่ะ เจ้�าจ้ะท7าอย�างน�)นอ#ก.

จ้บ จ้�ล่ล่ธน�คคหัชาดกท#0 ๔.

๕. กโปิตกชาดก ว�าด�วยโภคะขุองมน�ษย( -2 1 0 0 0 -18250 3 0 0 0

[๘๒๕] บ�ดน#) เราเปิ2นสุ�ขุ ไม�ม#โรค นกพ�ราบผู้"�เหัม5อนหันามในหัท�ยบ�นไปิแล่�วบ�ดน#) เราจ้�กกระท7าความย�นด#แหั�งหัท�ย เพราะเหัต�ว�า ช�)นเน5)อแล่ะแกงจ้ะท7าใหั�เราเก�ดก7าล่�ง.-2 1 0 0 0 -18260 2 0 0 0

[๘๒๖] นกกระยางอะไรน#0 ม#หังอน ขุ#)ขุโมย เปิ2นปิ"Mนก โล่ดเต�นอย"� แน�ะนก กระยาง ท�านจ้งออกมาขุ�างนอกเสุ#ย กาผู้"�เปิ2นสุหัายขุองเราด�ร�าย. -2 1 0 0 0 -18270 2 0 0 0

[๘๒๗] ท�านได�เหัHนเราม#ขุนปิNก อ�นพ�อคร�วถือนแล่�วทาด�วยน7)าขุ�าวเช�นน#) ไม� ควรจ้ะมาหั�วเราะเยาะเล่ย.-2 1 0 0 0 -18280 2 0 0 0

[๘๒๘] ท�านอาบด#แล่�ว ล่"บไล่�ด#แล่�ว เอ�บอ�0มไปิด�วยขุ�าวแล่ะน7)า แล่ะม#แก�ว ไพฑุ"รย(อย"�ท#0คอ ได�ไปิกช�งคล่ปิระเทศมาหัร5อ?-2 1 0 0 0 -18290 3 0 0 0

[๘๒๙] เราจ้ะเปิ2นม�ตร หัร5อม�ใช�ม�ตรขุองท�านกHตาม ท�านอย�าได�กล่�าวว�า ท�านได�ไปิย�งกช�งคล่ปิระเทศมาหัร5อ เพราะว�า ในกช�งคล่ปิระเทศน�)น ชนท�)งหัล่ายถือนขุนขุองเราออกแล่�ว ผู้"กช�)นกระเบ5)องไว�ท#0คอ.-2 1 0 0 0 -1

8300 19 0 0 0

[๘๓๐] แน�ะสุหัาย ท�านจ้ะปิระสุบสุภาพเหัHนปิานน#)อ#ก เพราะปิกต�ขุองท�านเปิ2นเช�นน�)น อ�นโภคะขุองพวกมน�ษย(ไม�ใช�เปิ2นขุองท#0นกจ้ะก�นได�ง�ายเล่ย.

จ้บ กโปิตกชาดกท#0 ๕.

จ้บ อ�ฑุฒวรรคท#0 ๓. ----------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. ท#ฆ#ต�โกสุล่ชาดก ๒. ม�คโปิตกชาดก๓. ม"สุ�กชาดก๔. จ้�ล่ล่ธน�คคหัชาดก๕. กโปิตกชาดก. ----------------

รวมวรรคท#0ม#ในปิ*ญจ้กน�บาตน#) ค5อ๑. มณ�ก�ณฑุล่วรรค ๒. วรรณาโรหัวรรค ๓. อ�ฑุฒวรรค.

จ้บ ปิ*ญจ้กน�บาตชาดก ----------------

ฉั�กกน�บาตชาดก ๑. อาวาร�ยวรรค ๑. อาวาร�ยชาดก การกระท7าท#0ไม�เจ้ร�ญด�วยโภคะ-2 1 0 0 0 -18310 5 0 0 0

[๘๓๑] ด"กรมหัาบพ�ตรผู้"�เปิ2นจ้อมภ"ม�ดล่ จ้อมพล่รถื ขุอมหัาบพ�ตรอย�าทรงพระพ�โรธ ขุอมหัาบพ�ตรอย�าทรงพระพ�โรธ พระราชาไม�ทรงพระพ�โรธต�อ บ�คคล่ท#0โกรธ อ�นชาวแว�นแคว�นบ"ชาแล่�วในบ�านหัร5อในปิMา ในท#0ล่��ม หัร5อในท#0ดอนกHตาม อาตมภาพย�อมตามสุอนอรรถืท�กอย�าง อย�าทรงพระพ�โรธเล่ย.-2 1 0 0 0 -18320 3 0 0 0

[๘๓๒] ณ แม�น7)าแหั�งหัน/0ง ม#นายเร5อจ้�างช50อว�าอาวาร�ยบ�ดา ขุ�ามสุ�งคนเสุ#ย ก�อน แล่�วจ้/งเร#ยกค�าจ้�างเม50อภายหัล่�ง เพราะเหัต�น�)น นายเร5อจ้�างน�)น จ้/งเก�ดทะเล่าะก�น แล่ะไม�เจ้ร�ญด�วยโภคสุมบ�ต�ท�)งหัล่าย. -2 1 0 0 0 -18330 3 0 0 0

[๘๓๓] ด"กรพ�อนายเร5อจ้�าง ท�านจ้งขุอเร#ยกค�าจ้�างคนท#0ย�งไม�ขุ�ามถื/งฝั*0 งเสุ#ยใหั�เสุรHจ้ท#เด#ยว เพราะว�า คนท#0ขุ�ามถื/งฝั*0 งแล่�วม#ใจ้เปิ2นอย�างหัน/0ง คนท#0 ปิรารถืนาจ้ะขุ�ามไปิฝั*0 งโน�น กHม#ใจ้เปิ2นอย�างหัน/0ง. -2 1 0 0 0 -18340 2 0 0 0

[๘๓๔] ด"กรนายเร5อจ้�าง จ้ะเปิ2นท#0บ�านหัร5อท#0ปิMา ท#0ล่��มหัร5อท#0ดอนกHตาม ฉั�น

พร70าสุอนท�กอย�าง ท�านอย�าโกรธเล่ย.-2 1 0 0 0 -18350 2 0 0 0

[๘๓๕] พระราชาพระราชทานบ�านสุ�วย เพราะวาจ้าเคร50องพร70าสุอนใด นายเร5อจ้�างได�ตบปิากดาบสุ เพราะวาจ้าเคร50องพร70าสุอนน�)นน�0นแหัล่ะ.-2 1 0 0 0 -18360 6 0 0 0

[๘๓๖] นายเร5อจ้�างท�บสุ7าร�บ ถื#บภรรยา ล่"กไหัล่ตกล่งย�งแผู้�นด�น เขุาไม�อาจ้ ท7าปิระโยชน(ใหั�เจ้ร�ญขุ/)นได� เหัม5อนก�บเน5)อไม�อาจ้ท7าปิระโยชน(ใหั�เจ้ร�ญได�ถื�วยทองค7า ฉัะน�)น.

จ้บ อาวาร�ยชาดกท#0 ๑.

๒. เสุตเกต�ชาดก ว�าด�วยคนท#0ได�ช50อว�าเปิ2นท�ศ-2 1 0 0 0 -18370 3 0 0 0

[๘๓๗] พ�อเอUย อย�าโกรธเล่ย เพราะความโกรธไม�ด# ท�ศท#0เจ้�าไม�ได�ย�นได�ฟ*งม# เปิ2นอ�นมาก พ�อเสุตเกต�เอUย มารดาบ�ดาช50อว�า เปิ2นท�ศ พระอร�ยเจ้�าท�)งหัล่ายกล่�าวสุรรเสุร�ญอาจ้ารย(ว�า เปิ2นท�ศ. -2 1 0 0 0 -18380 3 0 0 0

[๘๓๘] คฤหั�สุถื(ท�)งหัล่ายผู้"�ใหั�ขุ�าว น7)า แล่ะผู้�า ผู้"�ใหั�มาร�บ ท�านกHกล่�าวว�า เปิ2นท�ศเสุตเกต�เอUย บ�คคล่ผู้"�ม#ความท�กขุ(ถื/งท�ศใดแล่�วกล่�บเปิ2นผู้"�ม#ความสุ�ขุ ท�ศน�)นช50อว�า เปิ2นท�ศสุ"งสุ�ด.-2 1 0 0 0 -18390 3 0 0 0

[๘๓๙] ชฎ�ล่เหัล่�าใด น��งหัน�งเสุ5อเหัล่5องท�)งเล่Hบ ม#ฟ*นเขุรอะ ร"ปิร�างมอมแมม สุาธยายมนต(อย"� ชฎ�ล่เหัล่�าน�)น ต�)งอย"�ในความเพ#ยรท#0มน�ษย(ควรท7า เจ้น จ้�ดโล่กน#) จ้ะพ�นจ้ากอบายได�ล่ะหัร5อ?-2 1 0 0 0 -18400 3 0 0 0

[๘๔๐] ขุ�าแต�พระราชา บ�คคล่แม�จ้ะม#เวทมนต(ต�)งพ�น เปิ2นพหั"สุ"ต กระท7าแต�กรรมอ�นล่ามกท�)งหัล่าย ไม�พ/งปิระพฤต�ธรรม ผู้"�น�)น อาศ�ยความเปิ2น พหั"สุ"ตน�)น ไม�ปิระพฤต�จ้รณธรรม จ้ะพ/งพ�นจ้ากท�กขุ(ไปิไม�ได�.-2 1 0 0 0 -18410 4 0 0 0

[๘๔๑] บ�คคล่แม�ม#เวทมนต(ต�)งพ�น อาศ�ยความเปิ2นพหั"สุ"ตน�)น แต�ไม�ปิระพฤต�จ้รณธรรม พ/งพ�นจ้ากท�กขุ(ไปิไม�ได� เม50อเปิ2นเช�นน�)น เราย�อมสุ7าค�ญว�าเวทท�)งหัล่าย ย�อมไม�ม#ผู้ล่ การปิระพฤต�สุ7ารวมด�วยด#น�0นแล่ เปิ2นความจ้ร�งแท�. -2 1 0 0 0 -1

8420 6 0 0 0

[๘๔๒] เวทท�)งหัล่ายจ้ะไม�ม#ผู้ล่เล่ยน�)นหัาม�ได� การปิระพฤต�สุ7ารวมด�วยด#น�0นแล่เปิ2นความจ้ร�งแท� บ�คคล่เร#ยนเวทท�)งหัล่ายแล่�ว ย�อมได�ร�บเก#ยรต� บ�คคล่ฝัYกฝันตนด�วยจ้รณธรรม ย�อมถื/งสุ�นต�. จ้บ เสุตเกต�ชาดกท#0 ๒.

๓. ทร#ม�ขุชาดก ว�าด�วยโทษขุองกาม-2 1 0 0 0 -18430 4 0 0 0

[๘๔๓] ด"กรมหัาบพ�ตร กามท�)งหัล่ายเหัม5อนสุวะ กามท�)งหัล่ายเหัม5อนหัล่�ม อน/0ง กามน#) น�กปิราชญ(กล่�าวว�า เปิ2นภ�ยใหัญ�หัล่วง ม�0นคง ไม�หัว� 0นไหัว อาตมภาพขุอถืวายพระพรว�า กามเปิ2นธ�ล่# แล่ะเปิ2นคว�น ขุอพระองค(จ้งทรงล่ะกาม เสุดHจ้ออกทรงผู้นวชเสุ#ยเถื�ด.-2 1 0 0 0 -18440 3 0 0 0

[๘๔๔] ด"กรพราหัมณ( ขุ�าพเจ้�าย�งก7าหัน�ดย�นด#ล่��มหัล่งในกามท�)งหัล่ายอย"� ย�งม#ความต�องการความเปิ2นอย"�อย�างน#) จ้/งไม�สุามารถืจ้ะล่ะกามอ�นน�ากล่�วน�)นได� แต�ขุ�าพเจ้�าจ้ะกระท7าบ�ญเปิ2นอ�นมาก.-2 1 0 0 0 -18450 3 0 0 0

[๘๔๕] ผู้"�ใด อ�นบ�คคล่ผู้"�หัว�งความเจ้ร�ญร� �งเร5อง อน�เคราะหั(ด�วยปิระโยชน( กล่�าวต�กเต5อนอย"� กHไม�ท7าตามค7าสุอน ย�งสุ7าค�ญว�า สุ�0งน#)เท�าน�)นปิระเสุร�ฐ ผู้"�น�)น เปิ2นคนเขุล่า จ้ะต�องเก�ดอย"�ร 70าไปิ.-2 1 0 0 0 -18460 4 0 0 0

[๘๔๖] ผู้"�น�)นเม50อเขุ�าถื/งท�องมารดา ช50อว�า เขุ�าถื/งนรกอ�นร�ายกาจ้ เปิ2นขุองไม�งามขุองท�านผู้"�งดงาม เตHมไปิด�วยม"ตรแล่ะกร#สุ สุ�ตว(เหัล่�าใด ย�งก7าหัน�ด ย�งไม�ปิราศจ้ากความร�กใคร�ในกามท�)งหัล่าย สุ�ตว(เหัล่�าน�)น กHล่ะกายขุองตนไปิไม�ได�.-2 1 0 0 0 -18470 3 0 0 0

[๘๔๗] สุ�ตว(เหัล่�าน#) ย�อมแปิดเปิT) อนด�วยม"ตร ค"ถื เล่5อด แล่ะเศล่ษคล่อดออกมา ในเวล่าน�)น ย�อมจ้ะถื"กต�องสุ�วนใดสุ�วนหัน/0งด�วยกาย สุ�วนน�)นล่�วนไม�น�าย�นด# ม#แต�ท�กขุ(อย�างเด#ยวเท�าน�)น. -2 1 0 0 0 -18480 8 0 0 0

[๘๔๘] อาตมภาพกล่�าวมาปิระมาณเท�าน#) ไม�ใช�ว�าได�ย�นได�ฟ*งมาจ้ากสุมณะหัร5อหัร5อพราหัมณ(อ50น กล่�าวเพราะได�เหัHนมาเอง อาตมภาพระล่/กชาต�ก�อนๆได�เปิ2นอ�นมาก พระปิ*จ้เจ้กพ�ทธเจ้�าช50อทร#ม�ขุ ย�งพระเจ้�าพรหัมท�ตต(ผู้"�ม#

พระปิร#ชาเฉัล่#ยวฉัล่าดใหั�ทรงเช50อถื5อ ด�วยคาถืาเปิ2นสุ�ภาษ�ตม#เน5)อความ อ�นว�จ้�ตร.

จ้บ ทร#ม�ขุชาดกท#0 ๓.

๔. เนร�ชาดก อาน�ภาพขุองเนร�บรรพต -2 1 0 0 0 -18490 2 0 0 0

[๘๔๙] กาปิMา กาบ�าน แล่ะพวกเราท#0ปิระเสุร�ฐกว�านกท�)งหัล่าย มาจ้�บท#0ภ"เขุาล่"กน#)แล่�ว ย�อมเหัม5อนก�นท�)งหัมดท#เด#ยว.-2 1 0 0 0 -18500 2 0 0 0

[๘๕๐] ราชสุ#หั( เสุ5อโคร�ง นก แล่ะเน5)อท�)งหัล่ายซึ่/0งอย"�ท#0ภ"เขุาน#) ย�อมม#สุ#กายเหัม5อนก�นท�)งหัมด ภ"เขุาล่"กน#)ช50อว�าอะไร? -2 1 0 0 0 -18510 2 0 0 0

[๘๕๑] มน�ษย(ท�)งหัล่าย ย�อมร" �จ้�กภ"เขุาอ�นอ�ดมน#)ว�า เนร�บรรพต สุ�ตว(ท�กชน�ดอย"�ท#0เนร�บรรพตน#) ย�อมม#สุ#กายเหัม5อนทอง. -2 1 0 0 0 -18520 2 0 0 0

[๘๕๒] การไม�น�บถื5อกHด# การด"หัม�0นกHด# การเสุมอก�นก�บคนเล่วกHด# จ้ะพ/งม#แก�บ�ณฑุ�ตท�)งหัล่ายในท#0ใด บ�ณฑุ�ตท�)งหัล่าย ย�อมไม�พอใจ้อย"�ในท#0น�)น.-2 1 0 0 0 -18530 3 0 0 0

[๘๕๓] คนเก#ยจ้คร�านก�บคนขุย�น คนกล่�าหัาญก�บคนขุล่าด ม#ผู้"�บ"ชาเสุมอก�นในท#0ใด สุ�ตบ�ร�ษ ย�อมไม�อย"�ในท#0น�)น ซึ่/0งเปิ2นภ"เขุาท#0ไม�สุามารถืจ้ะแบ�งคนใหั� แปิล่กก�นได�. -2 1 0 0 0 -18540 5 0 0 0

[๘๕๔] เนร�บรรพตน#) ย�อมไม�จ้7าแนกคนช�)นเล่ว คนช�)นกล่าง แล่ะคนช�)นสุ"งท7าใหั�เหัม5อนก�นไปิเสุ#ยหัมด ม�ฉัะน�)น เราจ้ะล่ะเนร�บรรพตน#)ไปิเสุ#ย.

จ้บ เนร�ชาดกท#0 ๔.

๕. อาสุ�งกชาดก ว�าด�วยความหัว�ง-2 1 0 0 0 -18550 2 0 0 0

[๘๕๕] เถืาว�ล่ย(ช50อว�าอาสุาวด# เก�ดในสุวนจ้�ตรล่ดา เถืาว�ล่ย(อาสุาวด#น�)น น�บได� ๑,๐๐๐ ปิN จ้/งเก�ดผู้ล่สุ�กคร�)งหัน/0ง.-2 1 0 0 0 -18560 3 0 0 0

[๘๕๖] เม50อผู้ล่ม#อย"�หั�างไกล่ถื/งเพ#ยงน�)น พวกเทวดากHย�งหัม�0นเขุ�าไปิด"เถืาว�ล่ย(น�)น

เสุมอ ขุ�าแต�พระราชา ขุอพระองค(ทรงหัว�งไว�เถื�ด ความหัว�งย�อมม#ผู้ล่เปิ2นความสุ�ขุ.-2 1 0 0 0 -18570 3 0 0 0

[๘๕๗] นกย�งหัว�งสุ7าเรHจ้ได�เม50อผู้ล่ม#อย"�หั�างไกล่ถื/งเพ#ยงน�)น ความหัว�งขุองนกน#)ย�งสุ7าเรHจ้ได� ขุ�าแต�พระราชา ขุอพระองค(ทรงหัว�งไว�เถื�ด ความหัว�งม# ผู้ล่เปิ2นความสุ�ขุ.-2 1 0 0 0 -18580 2 0 0 0

[๘๕๘] เจ้�าย�งใหั�เราเอ�บอ�0มด�วยถื�อยค7า แต�ไม�ย�งเราใหั�เอ�บอ�0มไปิด�วยการกระท7า เปิร#ยบเหัม5อนดอกหังอนไก� ม#แต�สุ# ไม�ม#กล่�0น ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -18590 2 0 0 0

[๘๕๙] บ�คคล่ใด ไม�ใหั� ไม�แบ�งปิ*นโภคสุมบ�ต�ล่งได� ย�อมพ"ดวาจ้าท#0อ�อนหัวานแต�ไร�ผู้ล่ในม�ตรท�)งหัล่าย ความสุน�ทสุนมก�บบ�คคล่น�)น ย�อมไม�ย5ดยาว. -2 1 0 0 0 -18600 2 0 0 0

[๘๖๐] บ�คคล่ท7าสุ�0งใด พ/งพ"ดถื/งสุ�0งน�)น ไม�พ/งท7าสุ�0งใด ไม�พ/งกล่�าวถื/งสุ�0งน�)น บ�ณฑุ�ตท�)งหัล่าย ย�อมต�เต#ยนคนด#แต�พ"ดแต�ไม�ท7า-2 1 0 0 0 -18610 3 0 0 0

[๘๖๑] เม50อเราจ้ะอย"�ในท#0น#)อ#กต�อไปิ พล่น�กายขุองเรากHร�อยหัรอล่งไปิ ท�)งสุะเบ#ยง อาหัารกHจ้ะไม�ม# เราร�งเก#ยจ้ถื/งช#ว�ตขุองตนเองจ้ะไม�ย�0งย5น ผู้�ฉัะน�)น เราขุอล่าไปิเด#Wยวน#).-2 1 0 0 0 -18620 6 0 0 0

[๘๖๒] ขุ�าแต�พระมหัาราชผู้"�ปิระเสุร�ฐ พระด7าร�สุท#0พระองค(ตร�สุน#)แล่ เปิ2นช50อ ช50อขุองหัม�อมฉั�น ขุอพระองค(เสุดHจ้ไปิตร�สุบอกช50อขุองหัม�อมฉั�นก�บบ�ดาเถื�ด.

จ้บ อาสุ�งกชาดกท#0 ๕.

๖. ม�คาโล่ปิชาดก ว�าด�วยโทษขุองคนหั�วด5)อ-2 1 0 0 0 -18630 2 0 0 0

[๘๖๓] ล่"กม�คาโล่ปิะเอUย ฉั�นไม�ชอบใจ้การท#0เจ้�าบ�นไปิไกล่เช�นน�)นเล่ย เจ้�าบ�นไกล่เก�นไปิ ไปิซึ่�องเสุพภ"ม�สุถืานอ�นไม�สุมควร.-2 1 0 0 0 -18640 2 0 0 0

[๘๖๔] ล่"กเอUย แผู้�นด�นพ/งปิรากฏแก�เจ้�าเหัม5อนค�นนา ๔ ม�ม เจ้�าจ้งกล่�บจ้ากท#0น�)นเสุ#ย อย�าบ�นเล่ยจ้ากท#0น�)นไปิเปิ2นอ�นขุาด.

-2 1 0 0 0 -18650 3 0 0 0

[๘๖๕] แม�แร�งต�วอ50นๆ ท#0ม#ปิNกบ�นไปิในอากาศม#อย"�มาก แร�งเหัล่�าน�)นมาสุ7าค�ญ เสุมอด�วยแผู้�นด�นแล่ะภ"เขุา ถื"กก7าล่�งล่มพ�ดคร�าไปิ พาก�นพ�นาศหัมดแล่�ว. -2 1 0 0 0 -18660 3 0 0 0

[๘๖๖] แร�งช50อม�คาโล่ปิะ ไม�เช50อฟ*งค7าสุ�0งสุอนขุองแร�งช50ออปิร�ณณะผู้"�บ�ดา ซึ่/0งเปิ2นผู้"�เจ้ร�ญด�วยค�ณสุมบ�ต� บ�นผู้�านล่มกาล่วาตขุ/)นไปิตกอย"�ในอ7านาจ้ขุอง ล่มเวร�มภวาต.-2 1 0 0 0 -18670 2 0 0 0

[๘๖๗] บ�ตรแล่ะภรรยาขุองแร�งม�คาโล่ปิะน�)น แล่ะแร�งอ50นท#0อาศ�ยแร�งน�)นอย"� พา ก�นถื/งความพ�นาศสุ�)น เพราะแร�งม�คาโล่ปิะ ไม�กระท7าตามโอวาทขุองบ�ดา.-2 1 0 0 0 -18680 6 0 0 0

[๘๖๘] ผู้"�ใด ในโล่กน#) ไม�เช50อฟ*งค7าขุองผู้"�เจ้ร�ญ ผู้"�น�)น ย�อมถื/งความพ�นาศ เพราะไม�ท7าตามค7าสุอนขุองท�านผู้"�ร" � ด�จ้แร�งล่ะเม�ดค7าสุ�0งสุอน บ�นเล่ยเขุตแดนถื/งความพ�นาศหัมด ฉัะน�)น.

จ้บ ม�คาโล่ปิชาดกท#0 ๖.

๗. สุ�ร�กาฬก�ณณ�ชาดก ว�าด�วยสุ�ร�ก�บกาฬกรรณ#-2 1 0 0 0 -18690 2 0 0 0

[๘๖๙] ท�านเปิ2นใครหันอ ม#ผู้�วพรรณด7า ไม�น�าร�กน�าด"เล่ย ท�านเปิ2นใคร หัร5อ เปิ2นธ�ดาขุองใคร จ้ะร" �จ้�กท�านได�อย�างไร?-2 1 0 0 0 -18700 3 0 0 0

[๘๗๐] ฉั�นเปิ2นธ�ดาขุองท�าวมหัาราชนามว�าว�ร"ปิ*กษ( เปิ2นหัญ�งด�ร�าย เปิ2นหัญ�งกาฬิ#ไม�ม#บ�ญ ทวยเทพร" �จ้�กเราว�า เปิ2นหัญ�งกาฬกรรณ# ฉั�นขุอพ�กอาศ�ยอย"�ในสุ7าน�กขุองท�านสุ�กราตร#หัน/0ง ขุอท�านจ้งใหั�โอกาสุเถื�ด.-2 1 0 0 0 -18710 2 0 0 0

[๘๗๑] ท�านต�)งใจ้ม�0นอย"�ในบ�ร�ษผู้"�ม#ศ#ล่ ม#สุมาจ้ารเช�นไร แน�ะนางกาฬิ# เราถืามท�าน ท�านจ้งบอกเรา เราจ้ะร" �จ้�กท�านได�อย�างไร?-2 1 0 0 0 -18720 2 0 0 0

[๘๗๒] บ�ร�ษใด ล่บหัล่"�ค�ณท�าน ต#เสุมอท�าน แขุ�งด# ร�ษยา ตระหัน#0 โอ�อวดแล่ะได�ทร�พย(มาแล่�ว ย�อมพ�นาศหัมดไปิ บ�ร�ษน�)น เปิ2นท#0ร �กใคร�ขุองเรา.-2 1 0 0 0 -1

8730 3 0 0 0

[๘๗๓] บ�ร�ษใด เปิ2นคนม�กโกรธ ผู้"กโกรธไว� สุ�อเสุ#ยด ย�ยงใหั�แตกก�น ม#วาจ้ากระด�าง หัยาบคาย บ�ร�ษน�)น เปิ2นท#0ร �กใคร�ขุองฉั�นย�0งกว�าบ�ร�ษคนก�อนน�)นอ#ก. -2 1 0 0 0 -18740 2 0 0 0

[๘๗๔] บ�ร�ษไม�ร" �จ้�กปิระโยชน(ขุองตนว�า กรรมน#)ควรท7าว�นน#) กรรมน#)ควรท7าพร� �งน#) เปิ2นคนสุ7าค�ญตนว�า ด#กว�าเขุา เม50อถื"กต�กเต5อนกHโกรธเค5อง.-2 1 0 0 0 -18750 3 0 0 0

[๘๗๕] บ�ร�ษผู้"�อ�นความคะนองในกามค�ณครอบง7าเปิ2นน�ตย( ย�อมเสุ50อมจ้ากม�ตร ท�กคน บ�ร�ษน�)น เปิ2นท#0ร �กใคร�ขุองฉั�น ถื�าฉั�นได�บ�ร�ษเช�นน�)นแล่�ว จ้ะไม� เก#0ยวขุ�องในบ�ร�ษอ50นเล่ย.-2 1 0 0 0 -18760 3 0 0 0

[๘๗๖] แน�ะนางกาฬิ# เจ้�าจ้งหัล่#กไปิเสุ#ยจ้ากท#0น#) อ�ปิก�เล่สุม#ความล่บหัล่"�เปิ2นต�นท#0กระท7าความร�กใคร�ขุองเจ้�าน�)น ไม�ม#ในเรา เจ้�าจ้งไปิย�งชนบท น�คมแล่ะราชธาน#อ50นเสุ#ยเถื�ด.-2 1 0 0 0 -18770 4 0 0 0

[๘๗๗] แม�ฉั�นกHร" �จ้�กสุ�0งท#0ท7าความพอใจ้ใหั�แก�ฉั�น ม#ความล่บหัล่"�ค�ณท�านเปิ2นตน น#)ว�า ไม�ม#อย"�ในท�าน คนไร�ปิ*ญญาม#อย"�ในโล่ก ย�อมรวบรวมเอาทร�พย(ไว�มากมาย ฉั�น แล่ะพ#0ขุองฉั�น ผู้"�เปิ2นเทพบ�ตร ท�)งสุองคนจ้ะช�วยก�นก7าจ้�ดทร�พย(ท#0คนไม�ม#ปิ*ญญารวบรวมไว�เสุ#ยกHได�. -2 1 0 0 0 -18780 2 0 0 0

[๘๗๘] ท�านเปิ2นใครหันอ ม#ร�ศม#เปิ2นท�พย( ย5นอย"�ท#0แผู้�นด�นอย�างเร#ยบร�อย ท�านเปิ2นใคร หัร5อเปิ2นธ�ดาขุองใคร เราจ้ะร" �จ้�กท�านอย�างไร. -2 1 0 0 0 -18790 3 0 0 0

[๘๗๙] ด�ฉั�นเปิ2นธ�ดาขุองท�าวมหัาราชนามว�าธตรฐ ผู้"�ม#สุ�ร� ขุ�าพเจ้�าม#สุ�ร�ด�วย ม#บ�ญด�วย ทวยเทพร" �จ้�กขุ�าพเจ้�าว�า ม#ปิ*ญญาด�จ้แผู้�นด�น ด�ฉั�นขุอพ�กอาศ�ยอย"�ในสุ7าน�กขุองท�านสุ�กราตร#หัน/0ง ขุอท�านจ้งใหั�โอกาสุเถื�ด.-2 1 0 0 0 -18800 2 0 0 0

[๘๘๐] ท�านต�)งใจ้ม�0นอย"�ในบ�ร�ษผู้"�ม#ศ#ล่ ม#สุมาจ้ารเช�นไร แน�ะนางล่�กขุ# ขุ�าพเจ้�าถืามท�าน ท�านจ้งบอกขุ�าพเจ้�า ขุ�าพเจ้�าจ้ะร" �จ้�กท�านได�อย�างไร?-2 1 0 0 0 -18810 4 0 0 0

[๘๘๑] บ�ร�ษใด เม50อหันาว ร�อน ล่ม แดด เหัล่5อบ ย�ง แล่ะสุ�ตว(เล่5)อยคล่าน ม#อย"� กHครอบง7าความหั�วความกระหัายท�)งหัมด ปิระกอบการงานท�)งหัล่ายม�ได�ขุาด ท�)งกล่างค5นกล่างว�น ไม�ท7าปิระโยชน(ท#0มาถื/งตามกาล่ใหั�เสุ50อมเสุ#ยไปิ บ�ร�ษน�)น เปิ2นท#0พอใจ้ขุองด�ฉั�น ด�ฉั�นต�)งใจ้ม�0นอย"�ในบ�ร�ษน�)น.-2 1 0 0 0 -18820 5 0 0 0

[๘๘๒] อน/0ง บ�ร�ษใด เปิ2นคนไม�โกรธ ม#ม�ตรด# ชอบบร�จ้าคทาน ม#ศ#ล่ ไม� โอ�อวด เปิ2นคนตรง สุงเคราะหั(ม�ตร ม#วาจ้าอ�อนหัวานไพเราะ แม�ได�ร�บแต�งต�)งเปิ2นใหัญ�โต กHย�งปิระพฤต�ถื�อมตนอย"� ด�ฉั�นพอใจ้ในบ�ร�ษน�)นเปิ2นอย�างมาก ด�จ้คล่50นทะเล่ปิรากฏแก�คนท#0มองด"สุ#น7)าทะเล่เหัม5อนม#มาก ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -18830 5 0 0 0

[๘๘๓] อน/0ง บ�ร�ษใด ปิระพฤต�สุ�งคหัธรรม ท�)งต�อหัน�าแล่ะล่�บหัล่�ง ในม�ตร หัร5อผู้"�ท#0ม�ใช�ม�ตร ในคนท#0ปิระเสุร�ฐกว�า คนท#0เสุมอก�น หัร5อคนท#0เล่วกว�า คนท#0ปิระพฤต�ปิระโยชน( หัร5อคนท#0ปิระพฤต�สุ�0งท#0ไม�เปิ2นปิระโยชน(ไม�กล่�าววาจ้าหัยาบคายในกาล่ไหันๆ ด�ฉั�นจ้ะขุอคบบ�ร�ษน�)น ท�)งเม50อ เขุาตายแล่�วแล่ะเปิ2นอย"�.-2 1 0 0 0 -18840 4 0 0 0

[๘๘๔] บ�ร�ษใด เปิ2นคนไม�ม#ปิ*ญญา ปิรารถืนาสุ�ร�ท#0คนพอใจ้ ได�อย�างใดอย�างหัน/0ง บรรดาค�ณตามท#0กล่�าวมาแล่�วน#) แล่�วล่5มเสุ#ย ด�ฉั�นขุอเว�นบ�ร�ษน�)น ผู้"�ปิระพฤต�ล่��มๆ ดอนๆ เปิ2นเหัต�เด5อดร�อน เหัม5อนบ�คคล่เว�นหัล่��มค"ถืหั�างไกล่ ฉัะน�)น. -2 1 0 0 0 -18850 5 0 0 0

[๘๘๕] บ�คคล่ย�อมท7าความด# แล่ะความช�0วด�วยตนเอง คนอ50นจ้ะท7าความด# หัร5อความช�0วใหั�แก�คนอ50นไม�ได�เล่ย.

จ้บ สุ�ร�กาฬก�ณณ�ชาดกท#0 ๗.

๘. ก�กก�ฏชาดก ผู้ล่ขุองการไม�เช50อง�าย -2 1 0 0 0 -18860 3 0 0 0

[๘๘๖] ขุ�าแต�ท�านผู้"�ม#ขุนปิNกอ�นว�จ้�ตรตระการตา ม#หังอนงามสุง�า อาจ้จ้ะไปิใน อากาศได�โดยฉั�บพล่�น เช�ญท�านล่งมากจ้ากก�0งไม�เสุ#ยเถื�ด ฉั�นจ้ะยอม เปิ2นภรรยาขุองท�านโดยไม�ร�บม"ล่ค�าอ�นใดเล่ย. -2 1 0 0 0 -18870 2 0 0 0

[๘๘๗] ด"กรนางแมวร"ปิงามน�าร50นรมย(ใจ้ เจ้�าม#สุ#0เท�า เราม#สุองเท�า เจ้�าเปิ2นแมวเราเปิ2นไก� ไม�สุมควรก�นเล่ย เช�ญเจ้�าไปิแสุวงหัาสุาม#อ50นเถื�ด.

-2 1 0 0 0 -18880 3 0 0 0

[๘๘๘] ฉั�นจ้ะเปิ2นนางก�มาร�กาขุองท�าน ม#วาจ้าอ�อนหัวาน พ"ดน�าร�ก ขุองท�านจ้งร�บฉั�นผู้"�ม#ความงาม ปิระพฤต�ธรรมอ�นปิระเสุร�ฐ ไว�ด�วยการได�อ�นด#งามเถื�ด. -2 1 0 0 0 -18890 2 0 0 0

[๘๘๙] แน�ะนางขุโมย เล่อะเทอะไปิด�วยเล่5อดเหัม5อนซึ่ากศพ ชอบก�ดก�นไขุ�เจ้�าไม�ได�ปิรารถืนาเราเปิ2นสุาม#โดยการได�อย�างด#ดอก.-2 1 0 0 0 -18900 2 0 0 0

[๘๙๐] หัญ�งท�)งหัล่ายปิระกอบด�วยวาจ้าม#องค( ๔ เหัHนชายด#เขุ�าแล่�ว ย�อมช�กน7าไปิด�วยวาจ้าอ�อนหัวาน เหัม5อนนางแมวช�กชวนพระยาไก� ฉัะน�)น. -2 1 0 0 0 -18910 2 0 0 0

[๘๙๑] กHผู้"�ใด ไม�ร" �ปิระโยชน(อ�นเก�ดขุ/)นโดยฉั�บพล่�น ผู้"�น�)น ย�อมตกไปิสุ"�อ7านาจ้ศ�ตร" แล่ะจ้ะต�องเด5อดร�อนในภายหัล่�ง. -2 1 0 0 0 -18920 5 0 0 0

[๘๙๒] สุ�วนผู้"�ใด ร" �ปิระโยชน(ท#0เก�ดขุ/)นโดยฉั�บพล่�น ผู้"�น�)น ย�อมพ�นจ้ากความเบ#ยดเบ#ยนขุองศ�ตร" เหัม5อนพระยาไก�หัล่�ดพ�นจ้ากนางแมว ฉัะน�)น.

จ้บ ก�กก�ฏชาดกท#0 ๘.

๙. ธ�มม�ทธชชาดก พ"ดอย�างหัน/0งท7าอย�างหัน/0ง-2 1 0 0 0 -18930 3 0 0 0

[๘๙๓] ด"กรญาต�ท�)งหัล่าย ท�านท�)งหัล่ายจ้งปิระพฤต�ธรรม ท�านท�)งหัล่ายจ้งปิระพฤต�ธรรมอย"�เสุมอๆ เถื�ด ความเจ้ร�ญจ้ะม#แก�ท�านท�)งหัล่าย ผู้"�ปิระพฤต�ธรรม ย�อมอย"�เปิ2นสุ�ขุท�)งในโล่กน#)แล่ะโล่กหัน�า. -2 1 0 0 0 -18940 2 0 0 0

[๘๙๔] กาต�วน#)เจ้ร�ญด#จ้ร�งหันอ ปิระพฤต�ธรรมอย�างสุ"ง ย5นอย"�ด�วยเท�าขุ�างเด#ยวย�อมพร70าสุอนแต�ธรรมเท�าน�)นแก�พวกเรา.-2 1 0 0 0 -18950 2 0 0 0

[๘๙๕] ท�านท�)งหัล่ายไม�ร" �จ้�กปิกต�ขุองม�น จ้/งพาก�นสุรรเสุร�ญเพราะความไม�ร" � เท�าท�น ม�นก�นไขุ�แล่ะล่"กนกแล่�วกHร�องว�า ธ�มโม ธ�มโม.-2 1 0 0 0 -18960 3 0 0 0

[๘๙๖] กาต�วน#)พ"ดด�วยวาจ้าเปิ2นอย�างหัน/0ง กระท7าด�วยกายเปิ2นอย�างหัน/0ง ปิระพฤต�

ธรรมเพ#ยงวาจ้า แต�ไม�กระท7าด�วยกาย เพราะฉัะน�)น ม�นไม�ได�ต�)งอย"�ในธรรมเล่ย. -2 1 0 0 0 -18970 3 0 0 0

[๘๙๗] กาน#)เปิ2นสุ�ตว(ม#ถื�อยค7าอ�อนหัวาน ม#ใจ้ร" �ได�ยาก เปิร#ยบเหัม5อนง"เหั�าปิกปิดร�างกายด�วยปิล่�อง หัร5อเปิร#ยบเหัม5อนคนผู้"�เอาธรรมบ�งหัน�า คนโง�ไม�ร" �จ้ร�งพาก�นยกย�องว�า เปิ2นคนด#ในหัม"�บ�านแล่ะในน�คม ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -18980 5 0 0 0

[๘๙๘] ท�านท�)งหัล่ายจ้งช�วยก�นปิระหัารกาล่ามกต�วน#) ด�วยจ้ะงอยปิาก ด�วยปิNกแล่ะด�วยเท�าใหั�ม�นพ�นาศไปิ กาต�วน#)ไม�ควรจ้ะอย"�ร �วมก�บพวกเรา. จ้บ ธ�มม�ทธชชาดกท#0 ๙.

๑๐. น�นท�ยม�คราชชาดก ว�าด�วยพระยาเน5)อน�นท�ยะ -2 1 0 0 0 -18990 3 0 0 0

[๘๙๙] ขุ�าแต�พราหัมณ( ถื�าท�านจ้ะไปิย�งเม5องสุาเกต� โปิรดช�วยสุ�งขุ�าวบ�ตรขุองขุ�าพเจ้�าช50อน�นท�ยะ ผู้"�อย"�ในพระราชอ�ทยานช50ออ�ญญชนว�นว�า มารดา บ�ดาขุองท�านแก�แล่�ว ปิรารถืนาจ้ะได�เหัHนท�าน. -2 1 0 0 0 -19000 3 0 0 0

[๙๐๐] ด"กรพราหัมณ( เหัย50อ ค5อ น7)าแล่ะหัญ�าขุองพระราชา ขุ�าพเจ้�าบร�โภคแล่�ว เม50อขุ�าพเจ้�าย�งไม�ท7าก�จ้ขุองพระราชาใหั�เปิ2นผู้ล่สุ7าเรHจ้ กHไม�สุามารถื บร�โภคราชทร�พย(ใหั�เปิ2นการบร�โภคช�0วได�.-2 1 0 0 0 -19010 2 0 0 0

[๙๐๑] ขุ�าพเจ้�าจ้ะย5นหั�นขุ�างใหั�พระราชาผู้"�ทรงพระแสุงธน" เม50อใด เม50อน�)น ขุ�าพเจ้�ากHจ้ะพ�นจ้ากมรณภ�ย ม#ความสุ�ขุ ได�พบเหัHนมารดา. -2 1 0 0 0 -19020 2 0 0 0

[๙๐๒] เม50อก�อน เราเปิ2นพระยาเน5)อช50อว�าน�นท�ยะ ม#ร"ปิงาม อาศ�ยพระราช อ�ทยานขุองพระเจ้�าโกศล่. -2 1 0 0 0 -19030 2 0 0 0

[๙๐๓] พระเจ้�าโกศล่เสุดHจ้มาท#0พระราชอ�ทยานช50ออ�ญชนว�นน�)น ทรงโก�งธน"สุอด ล่"กศร หัมายจ้ะทรงย�งเรา.-2 1 0 0 0 -19040 15 0 0 0

[๙๐๔] เราย5นหั�นขุ�างใหั�พระเจ้�าโกศล่ผู้"�ทรงพระแสุงธน" เม50อใด เม50อน�)น เราพ�นจ้ากมรณภ�ย ม#ความสุ�ขุ กล่�บมาหัามารดา.

จ้บ น�นท�ยม�คราชชาดกท#0 ๑๐.

จ้บ อาวาร�ยวรรคท#0 ๑. ----------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. อาวาร�ยชาดก๒. เสุตเกต�ชาดก๓. ทร#ม�ขุชาดก ๔. เนร�ชาดก ๕. อาสุ�งกชาดก๖. ม�คาโล่ปิชาดก๗. สุ�ร�กาฬก�ณณ�ชาดก๘. ก�กก�ฏชาดก๙. ธ�มม�ทธชชาดก ๑๐. น�นท�ยม�คราชชาดก. ----------------

๒. ขุ�รปิ�ตตวรรค ๑. ขุ�รปิ�ตตชาดก ว�าด�วยท7าตนใหั�ไร�ปิระโยชน( -2 1 0 0 0 -19050 2 0 0 0

[๙๐๕] เปิ2นความจ้ร�งท#เด#ยว ท#0บ�ณฑุ�ตท�)งหัล่ายกล่�าวว�า แพะเปิ2นสุ�ตว(โง�เขุล่าด"เถื�ด แพะโง�เขุล่า ม�ได�ร" �จ้�กกรรมท#0ควรท7าในท#0ล่�บแล่ะท#0แจ้�ง.-2 1 0 0 0 -19060 2 0 0 0

[๙๐๖] แน�ะม�าผู้"�เปิ2นสุหัาย ท�านจ้งร" �เถื�ดว�า ท�านเปิ2นสุ�ตว(โง�เขุล่า เพราะท�าน น�0นแหัล่ะถื"กเขุาผู้"กด�วยเช5อก ม#ปิากคดถื"กปิดหัน�า. -2 1 0 0 0 -19070 3 0 0 0

[๙๐๗] แน�ะสุหัาย ความโง�ขุองเจ้�าย�งม#อย"�อ#ก เจ้�าเขุาแก�ออกแล่�วไม�หัน#ไปิเสุ#ยน�0นแล่ะช50อว�า เจ้�าย�งม#โง�อย"�อ#ก แน�ะสุหัาย พระเจ้�าเสุนกะท#0เจ้�าพาไปิน�)นย�งโง�ไปิกว�าเจ้�าเสุ#ยอ#ก.-2 1 0 0 0 -19080 3 0 0 0

[๙๐๘] ด"กรพระยาแพะผู้"�สุหัาย ได�ย�นว�า ท�านร" �ว�า เราเปิ2นสุ�ตว(โง�เขุล่า แต�พระเจ้�าเสุนกะ โง�เขุล่ากว�า เพราะเหัต�ไรเล่�า ขุอเจ้�าจ้งบอกเหัต�ท#0เราถืามน�)นเถื�ด?-2 1 0 0 0 -19090 4 0 0 0

[๙๐๙] พระเจ้�าเสุนกะได�มนต(ว�เศษช50อว�า สุ�พพร�ทชานนมนต( แล่�วปิระทานมนต(น�)นแก�พระอ�ครมเหัสุ# ทรงยอมสุล่ะพระองค( ด�วยเหัต�น�)น พระอ�ครมเหัสุ#น�)น จ้�กไม�เปิ2นพระเทว#ขุองพระเจ้�าเสุนกะ เพราะฉัะน�)นพระเจ้�าเสุนกะจ้/งทรงโง�เขุล่ากว�าท�าน. -2 1 0 0 0 -19100 8 0 0 0

[๙๑๐] ขุ�าแต�จ้อมปิระชาชน บ�คคล่ผู้"�เช�นก�บพระองค( ท7าตนใหั�ไร�ปิระโยชน(

ด�วยค�ดว�า สุ�0งน#)เปิ2นท#0ร �กขุองเรา ช50อว�า ไม�ซึ่�องเสุพสุ�0งท#0เปิ2นท#0ร �กท�)งหัล่าย ตนเท�าน�)น ปิระเสุร�ฐกว�าสุ�0งท#0ปิระเสุร�ฐอย�างอ50น ภรรยาผู้"�เปิ2นท#0 ร�กอ�นบ�ร�ษผู้"�ม#ตนอ�นเจ้ร�ญแล่�วอาจ้จ้ะได�ในภายหัล่�ง.

จ้บ ขุ�รปิ�ตตชาดกท#0 ๑.

๒. สุ"จ้�ชาดก ว�าด�วยเขุHม-2 1 0 0 0 -19110 2 0 0 0

[๙๑๑] ใครต�องการจ้ะซึ่5)อเขุHมอ�นไม�ขุร�ขุระ ไม�หัยาบ ช�บแก�กล่�า ม#ร"อ�นเร#ยบร�อยล่ะเอ#ยด ม#ปิล่ายคมบ�าง? -2 1 0 0 0 -19120 2 0 0 0

[๙๑๒] ใครต�องการจ้ะซึ่5)อเขุHมอ�นเกล่#)ยงเกล่า เจ้าะร"เร#ยบร�อย สุนได�คล่�อง แขุHงแกร�ง อาจ้แทงท�0งใหั�ทะล่�ได�บ�าง?-2 1 0 0 0 -19130 2 0 0 0

[๙๑๓] เวล่าน#) เขุHมแล่ะเบHดท�)งหัล่าย ย�อมแพร�หัล่ายออกไปิจ้ากบ�านช�างทองน#)ท�)งน�)น ใครเล่�าจ้ะปิรารถืนามาขุายเขุHมในบ�านช�างทอง?-2 1 0 0 0 -19140 3 0 0 0

[๙๑๔] ศาตราท�)งหัล่ายกHแพร�หัล่ายออกมาจ้ากบ�านช�างทองน#) แม�การงานเปิ2น อ�นมาก ย�อมด7าเน�นไปิด�วยเคร50องอ�ปิกรณ(ท#0ได�มาจ้ากบ�านช�างทองน#)ท�)งน�)นใครเล่�าจ้ะปิรารถืนามาขุายเขุHมในบ�านช�างทอง?-2 1 0 0 0 -19150 2 0 0 0

[๙๑๕] คนฉัล่าดควรจ้ะขุายเขุHมในบ�านช�างทอง อาจ้ารย(ท�)งหัล่าย ย�อมร" �กรรมท#0บ�คคล่ท7าด# แล่ะท7าช�0วได�ด#.-2 1 0 0 0 -19160 5 0 0 0

[๙๑๖] ด"กรนางผู้"�เจ้ร�ญ ถื�าบ�ดาขุองท�าน จ้ะพ/งร" �เขุHมท#0ขุ�าพเจ้�าท7าน#) จ้ะต�องยกท�าน ใหั�ขุ�าพเจ้�า พร�อมด�วยทร�พย(อย�างอ50นท#0ม#อย"�ในเร5อน.

จ้บ สุ"จ้�ชาดกท#0 ๒.

๓. ต�ณฑุ�ล่ชาดกธรรมเหัม5อนน7)า บาปิธรรมเหัม5อนเหัง50อไคล่-2 1 0 0 0 -19170 3 0 0 0

[๙๑๗] ว�นน#) มารดาใหั�ขุ�าวท#0เทล่งใหัม�ๆ รางขุ�าวกHเตHม มารดากHย5นอย"�ใกล่�ๆรางขุ�าวน�)น ใช�แต�เท�าน�)น ย�งม#คนเปิ2นอ�นมากย5นถื5อบ�วงอย"� ฉั�นไม�พอใจ้ จ้ะบร�โภคขุ�าวน�)นเล่ย.

-2 1 0 0 0 -19180 3 0 0 0

[๙๑๘] เจ้�าสุะด��งกล่�วภ�ย หัม�นไปิมา ปิรารถืนาท#0ซึ่�อนเร�น เปิ2นผู้"�ไร�ท#0พ/0ง จ้ะไปิไหันเล่�า ด"กรน�องต�ณฑุ�ล่ะ เจ้�าจ้งม#ความขุวนขุวายน�อยบร�โภคอาหัารเสุ#ยเถื�ด เราท�)งสุองมารดาเล่#)ยงไว� กHเพ50อจ้ะต�องการเน5)อ. -2 1 0 0 0 -19190 3 0 0 0

[๙๑๙] เจ้�าจ้งหัย�0งล่งย�งหั�วงน7)าท#0ไม�ม#เปิTอกตม แล่�วช7าระเหัง50อแล่ะมล่ท�นท�)งปิวงเสุ#ย จ้งถื5อเอาเคร50องล่"บไล่�ใหัม�ๆ ท#0ม#กล่�0นหัอม ไม�ร" �จ้�กหัายในกาล่ ไหันๆ เถื�ด.-2 1 0 0 0 -19200 3 0 0 0

[๙๒๐] อะไรหันอ ท#0ท�านกล่�าวว�า หั�วงน7)าไม�ม#เปิTอกตม อะไรเล่�า ท�านกล่�าวว�าเหัง50อไคล่แล่ะมล่ท�น แล่ะอะไรเล่�า ท�านกล่�าวว�า เคร50องล่"บไล่�ใหัม�ๆ ท#0ม#กล่�0นหัอม ไม�ร" �จ้�กหัายในกาล่ไหันๆ?-2 1 0 0 0 -19210 3 0 0 0

[๙๒๑] ธรรมบ�ณฑุ�ตกล่�าวว�า เปิ2นหั�วงน7)าไม�ม#เปิTอกตม บาปิธรรมบ�ณฑุ�ตกล่�าวว�าเหัง50อไคล่แล่ะมล่ท�น แล่ะศ#ล่บ�ณฑุ�ตกล่�าวว�า เปิ2นเคร50องล่"บไล่�ใหัม�ท#0ม#กล่�0นหัอม ไม�ร" �จ้�กหัายในกาล่ไหันๆ. -2 1 0 0 0 -19220 6 0 0 0

[๙๒๒] มน�ษย(ท�)งหัล่าย ผู้"�โง�เขุล่า ฆ�าต�วเอง ย�อมพอใจ้ท7าบาปิ สุ�วนสุ�ตว(ผู้"�ร �กษาต�วเอง ย�อมไม�พอใจ้ท7าบาปิ สุ�ตว(ท�)งหัล่าย ร50นเร�งในเด5อนม#พระจ้�นทร(เตHมดวงย�อมสุล่ะช#ว�ตได�. จ้บ ต�ณฑุ�ล่ชาดกท#0 ๓.

๔. สุ�วรรณก�กกฏกชาดก ว�าด�วยปิ"ต�วฉัล่าด -2 1 0 0 0 -19230 3 0 0 0

[๙๒๓] ปิ"ม#ก�ามเหัม5อนเขุาแหั�งมฤค ตายาว ม#กระด"กเปิ2นหัน�ง อาศ�ยอย"�ในน7)าไม�ม#ขุน เราถื"กม�นหัน#บร�องไหั�อย"�เหัม5อนคนก7าพร�า ด"กรสุหัายผู้"�เจ้ร�ญ เพราะเหัต�ไรหันอ ท�านจ้/งล่ะท�)งเราไปิเสุ#ย?-2 1 0 0 0 -19240 2 0 0 0

[๙๒๔] ง"เหั�า เม50อจ้ะปิล่อบกาใหั�เบาใจ้ จ้/งแผู้�แม�เบ#)ยใหัญ�เล่5)อยไปิใกล่�ปิ" จ้ะช�วยเหัล่5อสุหัายขุองตนไว� ปิ"จ้/งเอาก�ามอ#กขุ�างหัน#บคอไว�. -2 1 0 0 0 -19250 2 0 0 0

[๙๒๕] กHปิ"เปิ2นสุ�ตว(ต�องการอาหัารแต�ไม�ก�นกา ไม�ก�นง" ด"กรท�านผู้"�ม#ตายาว

เราขุอถืามท�าน เพราะเหัต�ไร ท�านจ้/งหัน#บเราท�)งสุองไว�? -2 1 0 0 0 -19260 3 0 0 0

[๙๒๖] บ�ร�ษใดปิรารถืนาปิระโยชน(แก�เรา จ้�บเราไปิปิล่�อยในน7)า บ�ร�ษน�)นเม50อเขุาตาย ความท�กขุ(จ้�กม#แก�เราไม�น�อย เราก�บบ�ร�ษน�)นเปิ2นคนๆเด#ยวก�น -2 1 0 0 0 -19270 2 0 0 0

[๙๒๗] อน/0ง คนท�)งปิวงได�เหัHนเราผู้"�ม#กายอ�นเต�บโตขุ/)น กHปิรารถืนาจ้ะเบ#ยดเบ#ยนเราผู้"�ม#เน5)อด#แล่ะอ�อนน��ม แม�กาท�)งหัล่ายเหัHนเราแล่�วกHพ/งเบ#ยดเบ#ยนเรา.-2 1 0 0 0 -19280 3 0 0 0

[๙๒๘] ถื�าท�านหัน#บเราท�)งสุองไว� เพราะเหัต�บ�ร�ษน�)น กHขุอใหั�บ�ร�ษจ้งล่�กขุ/)นเถื�ด เราจ้ะด"ดพ�ษออกเสุ#ยใหั�หัมด ขุอท�านจ้งร#บปิล่�อยเรา แล่ะกาโดยเรHวเถื�ด ก�อนท#0พ�ษจ้ะแล่�นเขุ�าไปิสุ"�บ�ร�ษร�นแรง ท7าใหั�ตายเสุ#ย. -2 1 0 0 0 -19290 3 0 0 0

[๙๒๙] เราจ้ะปิล่�อยง"ไปิ แต�กาเราย�งไม�ปิล่�อยก�อน เพราะว�า เราจ้ะเอากาไว�เปิ2นปิระก�นก�อน เราเหัHนบ�ร�ษม#ความสุ�ขุ ปิราศจ้ากโรคแล่�ว จ้/งจ้ะปิล่�อยกาไปิ เหัม5อนก�บง".-2 1 0 0 0 -19300 5 0 0 0

[๙๓๐] พระเทวท�ตต(ในคร�)งน�)น ได�เก�ดเปิ2นกา สุ�วนช�างเก�ดเปิ2นง"เหั�า พระอานนท( ผู้"�เจ้ร�ญเก�ดเปิ2นปิ" เราผู้"�เปิ2นศาสุดาในคร�)งน�)น เก�ดเปิ2นพราหัมณ(. จ้บ สุ�วรรณก�กกฏกชาดกท#0 ๔.

๕. ม�ยหัสุก�ณชาดก ว�าด�วยการใช�ทร�พย(ใหั�เปิ2นปิระโยชน( -2 1 0 0 0 -19310 2 0 0 0

[๙๓๑] นกช50อว�าม�ยหักะ เท#0ยวไปิตามไหัล่�เขุาแล่ะซึ่อกเขุา บ�นไปิสุ"�ต�นเล่#ยบอ�นม#ผู้ล่สุ�ก แล่�วร�องว�า ขุองเราๆ. -2 1 0 0 0 -19320 3 0 0 0

[๙๓๒] เม50อนกม�ยหักะน�)น ร7าพ�นเพ�ออย"�อย�างน�)น ฝั"งนกท�)งหัล่ายกHพาก�นบ�นมา จ้�กก�นผู้ล่เล่#ยบแล่�วพาก�นบ�นไปิต�นอ50น สุ�วนนกม�ยหักะน�)น กHร�องเพ�ออย"� น�0นเอง. -2 1 0 0 0 -19330 2 0 0 0

[๙๓๓] บ�คคล่บางคนในโล่กน#)กHฉั�นน�)นเหัม5อนก�น รวบรวมทร�พย(ไว�มากมายแล่�วตนเองกHไม�ได�ใช�สุอย ท�)งไม�แบ�งปิ*นใหั�ญาต�ท�)งหัล่ายตามสุ�วน.

-2 1 0 0 0 -19340 2 0 0 0

[๙๓๔] บ�คคล่น�)น ไม�ใช�เปิ2นค�าเคร50องน��งหั�ม อาหัาร ดอกไม� แล่ะเคร50องล่"บไล่�อะไรๆ สุ�กคร�)งเด#ยวเล่ย ไม�สุงเคราะหั(ญาต�ท�)งหัล่าย.-2 1 0 0 0 -19350 3 0 0 0

[๙๓๕] เม50อบ�คคล่น�)นเฝัRาร7าพ�นอย"�อย�างน#)ว�า ขุองเราๆ พระราชา โจ้ร หัร5อ ทายาทท#0ไม�ชอบพอก�นย�อมมาถื5อเอาทร�พย(ไปิ บ�คคล่น�)น กHร7าพ�นเพ�ออย"�น�0นเอง. -2 1 0 0 0 -19360 5 0 0 0

[๙๓๖] น�กปิราชญ(อาศ�ยทร�พย(สุมบ�ต�แล่�ว ย�อมสุงเคราะหั(ญาต� ย�อมได�เก#ยรต�ค�ณ เพราะทร�พย(น�)น ล่ะโล่กน#)ไปิแล่�ว ย�อมบ�นเท�งอย"�ในสุวรรค(. จ้บ ม�ยหัสุก�ณชาดกท#0 ๕.

๖. ปิ*พพช�ตว�เหัฐกชาดก ว�าด�วยกราบไหัว�ผู้"�ควรกราบไหัว�-2 1 0 0 0 -19370 3 0 0 0

[๙๓๗] ท�านม#ร"ปิงาม ปิระนมม5อนอบน�อมสุมณะผู้"�ม#ร"ปิร�างไม�น�าด" สุมณะน�)น ปิระเสุร�ฐกว�าท�าน หัร5อว�าเสุมอก�บท�าน ท�านจ้งบอกช50อสุมณะน�)นแล่ะช50อขุองตนแก�เรา.-2 1 0 0 0 -19380 4 0 0 0

[๙๓๘] ขุ�าแต�พระราชา เทวดาท�)งหัล่าย ย�อมไม�ถื5อเอานามแล่ะโคตรขุองพระขุ#ณาสุพผู้"�พร�อมเพร#ยงก�น ผู้"�ปิฏ�บ�ต�ตรงๆ กHแต�ว�า หัม�อมฉั�นจ้ะบอกช50อขุองหัม�อมฉั�นแก�พระองค( หัม�อมฉั�นเปิ2นท�าวสุ�กกะจ้อมเทพชาว ไตรทศท�)งหัล่าย.-2 1 0 0 0 -19390 3 0 0 0

[๙๓๙] ขุ�าแต�เทวราช หัม�อมฉั�นขุอถืามเน5)อความน#)กะพระองค( ผู้"�ใด เหัHนภ�กษ� ผู้"�ปิระกอบด�วยจ้รณะแล่�วปิระนมม5อนอบน�อม ผู้"�น�)น จ้�ต�จ้ากมน�ษยโล่กน#) ไปิแล่�ว จ้ะได�ความสุ�ขุอะไร? -2 1 0 0 0 -19400 3 0 0 0

[๙๔๐] ผู้"�ใด เหัHนภ�กษ�ผู้"�ปิระกอบด�วยจ้รณะแล่�ว ปิระนมม5อนอบน�อมผู้"�น�)น ย�อมได�ความสุรรเสุร�ญในปิ*จ้จ้�บ�น แล่ะเม50อตายไปิแล่�ว ย�อมไปิสุวรรค(.-2 1 0 0 0 -19410 3 0 0 0

[๙๔๑] ปิ*ญญาร" �ผู้ล่แหั�งก�ศล่ แล่ะอก�ศล่เก�ดขุ/)นแก�หัม�อมฉั�นในว�นน#) หัม�อมฉั�น

ได�เหัHนท�าววาสุวะผู้"�เปิ2นใหัญ�กว�าหัม"�สุ�ตว( ขุ�าแต�ท�าวสุ�กกะ หัม�อมฉั�นได�เหัHนภ�กษ�แล่ะพระองค(แล่�ว จ้�กกระท7าบ�ญไม�น�อย. -2 1 0 0 0 -19420 3 0 0 0

[๙๔๒] บ�คคล่เหัล่�าใด ม#ปิ*ญญา เปิ2นพหั"สุ"ต สุามารถืค�ดเหัต�การณ(ได�มาก บ�คคล่เหัล่�าน�)นควรคบหัาโดยแท�เท#ยว ขุ�าแต�พระราชา พระองค(ได�ทรงเหัHนภ�กษ�แล่ะหัม�อมฉั�นแล่�ว จ้งทรงกระท7าบ�ญใหั�มากเถื�ด.-2 1 0 0 0 -19430 7 0 0 0

[๙๔๓] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�เปิ2นจ้อมเทพ หัม�อมฉั�นจ้�กเปิ2นผู้"�ไม�โกรธ ม#จ้�ตเล่50อมใสุ เปิ2นน�ตย( จ้�กเปิ2นผู้"�ควรแก�การขุอขุองแขุกผู้"�มาท�กปิระเภท จ้�กก7าจ้�ดมานะเสุ#ย แล่�วกราบไหัว�ท�านผู้"�ควรกราบไหัว� เพราะได�ฟ*งค7าท#0พระองค( ตร�สุด#แล่�ว.

จ้บ ปิ*พพช�ตว�เหัฐกชาดกท#0 ๖.

๗. อ�ปิสุ�งฆปิ�ปิผู้กชาดก ว�าด�วยคนด#ไม�ควรท7าช�0วแม�น�ดหัน�อย -2 1 0 0 0 -19440 2 0 0 0

[๙๔๔] การท#0ท�านเขุ�าไปิสุ"ดดมกล่�0นดอกบ�วท#0เขุาย�งม�ได�ใหั� น#)เปิ2นสุ�วนแหั�งการขุโมยอย�างหัน/0ง ด"กรท�านผู้"�น�รท�กขุ( ท�านช50อว�า เปิ2นผู้"�ขุโมยกล่�0น.-2 1 0 0 0 -19450 2 0 0 0

[๙๔๕] เราไม�ได�น7าเอาไปิ ไม�ได�บร�โภค เราย5นดมดอกบ�วอย"�ในท#0ไกล่ เม50อเปิ2น เช�นน�)น เหัต�ไฉัน ท�านจ้/งกล่�าวว�า เราเปิ2นผู้"�ขุโมยกล่�0นดอกบ�วเล่�า? -2 1 0 0 0 -19460 2 0 0 0

[๙๔๖] บ�ร�ษใด มาขุ�ดเหัง�าบ�วท�)งหัล่าย เดHดเอาดอกบ�วไปิ เพราะเหัต�ไร ท�านจ้/งไม�ว�ากล่�าวบ�ร�ษน�)น ผู้"�ท7ากรรมหัยาบช�าอย�างน#)เล่�า? -2 1 0 0 0 -19470 3 0 0 0

[๙๔๗] บ�ร�ษผู้"�หัยาบช�า โหัดร�าย แปิดเปิT) อนไปิด�วยบาปิ เหัม5อนผู้�าน��งขุอง แม�นม ฉัะน�)น เพราะเหัต�น�)น ขุ�าพเจ้�าจ้/งไม�ว�ากล่�าวบ�ร�ษน�)น แต�ขุ�าพเจ้�าปิรารถืนาจ้ะว�ากล่�าวท�าน ผู้"�ท7ากรรมไม�สุมควร. -2 1 0 0 0 -19480 2 0 0 0

[๙๔๘] บาปิเพ#ยงเท�าปิล่ายขุนทราย ย�อมปิรากฏแก�บ�ร�ษผู้"�ไม�ม#โทษเหัม5อนท�าน แสุวงหัาความสุะอาดอย"�เปิ2นน�ตย( เหัม5อนเท�ามหัาเมฆ ฉัะน�)น. -2 1 0 0 0 -19490 2 0 0 0

[๙๔๙] ด"กรเทวดา ท�านร" �จ้�กเรา แล่ะอน�เคราะหั(เราโดยแท� ท�านเหัHนโทษเช�นน#)

ขุองเรา เม50อใด ขุอท�านจ้งต�กเต5อนเราแม�อ#ก เม50อน�)น.-2 1 0 0 0 -19500 5 0 0 0

[๙๕๐] ขุ�าพเจ้�าไม�ได�อาศ�ยท�านเล่#)ยงช#พ แล่ะไม�เปิ2นล่"กจ้�างขุองท�าน ด"กรภ�กษ�ท�านน�)นแล่ พ/งร" �การกระท7าอ�นเปิ2นเหัต�ใหั�ไปิสุ"�สุ�คต� จ้บ อ�ปิสุ�งฆปิ�ปิผู้กชาดกท#0 ๗.

๘. ว�ฆาสุาทชาดก ว�าด�วยการก�นขุองท#0เปิ2นเดน-2 1 0 0 0 -19510 3 0 0 0

[๙๕๑] ชนเหัล่�าใด บร�โภคอาหัารท#0เปิ2นเดน ชนเหัล่�าน�)น ย�อมเปิ2นอย"� สุบายด#หันอ เปิ2นผู้"�ได�ร�บความสุรรเสุร�ญในปิ*จ้จ้�บ�น แล่ะม#สุ�คต�ในโล่กหัน�า. -2 1 0 0 0 -19520 4 0 0 0

[๙๕๒] เม50อนกแขุกเต�าพ"ดอย"� ท�านท�)งหัล่ายผู้"�เปิ2นบ�ณฑุ�ต ไม�ได�ฟ*งท�านท�)งหัล่าย

ผู้"�ร �วมอ�ทรก�นมา จ้งฟ*งค7าขุองนกน�)น นกแขุกเต�าต�วน#)ก7าล่�งสุรรเสุร�ญพวกเราอย"�เปิ2นแน�. -2 1 0 0 0 -19530 3 0 0 0

[๙๕๓] ขุ�าพเจ้�าไม�ได�สุรรเสุร�ญท�านท�)งหัล่าย ด"กรท�านท�)งหัล่าย ผู้"�ก�นซึ่ากศพ ท�านท�)งหัล่ายจ้งฟ*งขุ�าพเจ้�า ท�านท�)งหัล่ายก�นขุองเดนท�)ง ไม�ใช�ผู้"�ก�นเดนเหัล่5อ.-2 1 0 0 0 -19540 3 0 0 0

[๙๕๔] เราออกบวช กระหัมวดมวยผู้ม เล่#)ยงช#พด�วยขุองเปิ2นเดนเหัล่5ออย"�กล่างปิMา ตล่อด ๗ ปิN ผู้�ว�า ท�านผู้"�เจ้ร�ญ พ/งต�เต#ยนเราท�)งหัล่าย กHใครเล่�าท#0ท�านผู้"�เจ้ร�ญจ้ะพ/งสุรรเสุร�ญ?-2 1 0 0 0 -19550 2 0 0 0

[๙๕๕] ท�านท�)งหัล่ายเล่#)ยงช#พด�วยขุองเปิ2นเดนท�)ง ขุองราชสุ#หั( เสุ5อแล่ะเน5)อ ท�)งหัล่าย ย�งสุ7าค�ญว�า เปิ2นผู้"�ก�นเดนเหัล่5อ. -2 1 0 0 0 -19560 5 0 0 0

[๙๕๖] ชนเหัล่�าใด บร�โภคอาหัารซึ่/0งเหัล่5อจ้ากท#0เขุาใหั�แก�สุมณะ พราหัมณ( แล่ะ วณ�พกอ50น ชนเหัล่�าน�)นช50อว�า เปิ2นคนก�นเดนเหัล่5อ.

จ้บ ว�ฆาสุาทชาดกท#0 ๘.

๙. ว�ฏฏกชาดก ว�าด�วยการท7าใหั�เก�ดความสุ�ขุ

-2 1 0 0 0 -19570 2 0 0 0

[๙๕๗] พ�อล่�งกา ท�านบร�โภคอาหัารขุองมน�ษย(อย�างปิระณ#ต ค5อ เนยใสุ แล่ะน7)าม�น เม50อเปิ2นเช�นน�)น เพราะเหัต�ไร ท�านจ้/งซึ่"บผู้อม.-2 1 0 0 0 -19580 2 0 0 0

[๙๕๘] เม50อกาอย"�ในท�ามกล่างศ�ตร" แสุวงหัาเหัย50ออย"�ในท#0น�)นๆ ม#ใจ้หัวาดสุะด��งอย"�เปิ2นน�ตย( ท#0ไหันจ้ะอ�วนเล่�า. -2 1 0 0 0 -19590 2 0 0 0

[๙๕๙] พวกกาม#ใจ้หัวาดสุะด��งอย"�เปิ2นน�ตย( ได�อาหัารมาด�วยกรรมเปิ2นบาปิจ้/ง ไม�อ�0ม ด"กรนกกระจ้าบ เราซึ่"บผู้อม เพราะเหัต�น�)น. -2 1 0 0 0 -19600 2 0 0 0

[๙๖๐] ด"กรนกกระจ้าบ ท�านก�นพ5ชหัญ�าหัยาบๆ ม#โอชาน�อย เม50อเปิ2นเช�นน�)น เพราะเหัต�ไร ท�านจ้/งอ�วนพ#หันอ. -2 1 0 0 0 -19610 3 0 0 0

[๙๖๑] ด"กรกา เราเล่#)ยงช#พด�วยความปิรารถืนาน�อยในอาหัาร ๑ ด�วยความค�ด แต�น�อย ๑ ด�วยไม�แสุวงหัาในท#0ไกล่ ๑ ด�วยอาหัารตามม#ตามได� ๑ เราเปิ2นผู้"�อ�วนพ# เพราะเหัต� ๔ อย�างน�)น.-2 1 0 0 0 -19620 6 0 0 0

[๙๖๒] เปิ2นความจ้ร�ง ความเปิ2นไปิขุองบ�ร�ษผู้"�ม#ความปิรารถืนาน�อย ค�ดถื/งความสุ�ขุแต�น�อย แล่ะถื5อเอาปิระมาณในอาหัารพอด# สุามารถืจ้ะใหั�เก�ดความสุ�ขุได�. จ้บ ว�ฏฏกชาดกท#0 ๙.

๑๐. มณ�ชาดก ว�าด�วยแก�วมณ#-2 1 0 0 0 -19630 2 0 0 0

[๙๖๓] นานมาแล่�วหันอ เราเพ�0งเหัHนสุหัายปิระด�บแก�วมณ# เพ50อนขุองเราแต�ง หันวดเสุ#ยเร#ยบร�อยงดงามจ้ร�งหันอ.-2 1 0 0 0 -19640 3 0 0 0

[๙๖๔] เราม�วย��งอย"�ในราชการ หัาโอกาสุไม�ได� จ้/งม#เล่Hบแล่ะขุนปิNกยาวร�งร�ง เปิ2นเวล่านานแล่�ว เราเพ�0งได�ช�างก�ล่บกในว�นน#) จ้/งใหั�ถือนขุนออก จ้นหัมด.-2 1 0 0 0 -19650 2 0 0 0

[๙๖๕] ท�านได�ช�างก�ล่บกท#0หัาได�ยาก แล่�วใหั�ถือนขุนออกเช�นน#) ท�านชอบใจ้เราจ้ะใหั�เขุาท7าใหั�บ�าง ด"กรสุหัาย เออกHอะไรเล่�า แขุวนอย"�ท#0คอขุองท�าน.-2 1 0 0 0 -19660 2 0 0 0

[๙๖๖] แก�วมณ#ขุองมน�ษย(ผู้"�สุ�ขุ�มาล่ชาต�หั�อยอย"�ท#0คอเรา เราสุ7าเหัน#ยกตามอย�าง ขุองมน�ษย(ผู้"�สุ�ขุ�มาล่ชาต�เหัล่�าน�)น ท�านอย�าสุ7าค�ญว�า เราท7าเล่�น.-2 1 0 0 0 -19670 2 0 0 0

[๙๖๗] ด"กรสุหัาย ถื�าแม�ท�านปิรารถืนาจ้ะใหั�แต�งหันวดใหั�เร#ยบร�อยเหัม5อนอย�างเรา เรากHจ้ะใหั�เขุาท7าใหั�แก�ท�าน แก�วมณ#เรากHจ้ะใหั�แก�ท�านด�วย.-2 1 0 0 0 -19680 20 0 0 0

[๙๖๘] ท�านผู้"�เด#ยวเท�าน�)น สุมควรแก�แก�วมณ#แล่ะหันวดท#0เขุาแต�งด#แล่�วด�วย การท#0ได�พบเหัHนท�านเปิ2นท#0พอใจ้ขุองเรา เพราะฉัะน�)น เราขุอล่าท�านไปิก�อน.

จ้บ มณ�ชาดกท#0 ๑๐.

จ้บ ขุ�รปิ�ตตวรรคท#0 ๒. ----------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. ขุ�รปิ�ตตชาดก๒. สุ"จ้�ชาดก๓. ต�ณฑุ�ล่ชาดก๔. สุ�วรรณก�กกฏชาดก ๕. ม�ยหักสุก�ณชาดก๖. ปิ*พพช�ตว�เหัฐกชาดก๗. อ�ปิสุ�งฆปิ�ปิผู้กชาดก ๘. ว�ฆาสุาทชาดก ๙. ว�ฏฏกชาดก๑๐. มณ�ชาดก.

รวมวรรคในฉั�กกน�บาตน#)ม# ๒ วรรค ค5อ ๑. อาวาร�ยวรรค ๒. ขุ�รปิ�ตตวรรค.

จ้บ ฉั�กกน�บาตชาดก. ----------------

สุ�ตตกน�บาตชาดก ๑. ก�กก�วรรค ๑. ก�กก�ชาดกว�าด�วยปิฏ�ปิทาขุองพระราชาผู้"�เปิ2นบ�ณฑุ�ต-2 1 0 0 0 -19690 3 0 0 0

[๙๖๙] ช�อฟRาโดยสุ�วนสุ"งปิระมาณสุองศอกค5บ โดยรอบกว�างปิระมาณแปิดค5บเปิ2นไม�สุ#เสุ#ยดม#แต�แก�น ไม�ม#กระพ#) ต�)งอย"�ได�อย�างไร จ้/งไม�ตกล่งจ้ากขุ�างบน?-2 1 0 0 0 -19700 3 0 0 0

[๙๗๐] กล่อนสุามสุ�บอ�นสุ7าเรHจ้ด�วยไม�แก�น ไม�ม#กระพ#) เร#ยงรายต�)งอย"�ได�สุ�วน

ก�น ช�อฟRาอ�นกล่อนเหัล่�าน�)น แล่ะก7าล่�งย/ดเหัน#0ยวร�)งไว�แน�นหันา ต�)งอย"�ได�สุ�วนก�น จ้/งไม�ตกล่งจ้ากขุ�างบน ฉั�นใด.-2 1 0 0 0 -19710 3 0 0 0

[๙๗๑] พระราชาผู้"�เปิ2นบ�ณฑุ�ต กHฉั�นน�)น อ�นก�ล่ยาณม�ตรท�)งหัล่ายผู้"�ม#จ้�ตม�0นคง ม� ได�แตกร�าว เปิ2นคนสุะอาด ม#ปิ*ญญา สุงเคราะหั(เปิ2นอย�างด#แล่�ว ย�อมไม� เสุ50อมจ้ากศ�ร� เหัม5อนช�อฟRาท#0กล่อนเหัน#0ยวร�)งไว� ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -19720 4 0 0 0

[๙๗๒] บ�คคล่ถื5อม#ดไม�ปิอกผู้ล่มะนาวท#0ม#เปิล่5อกอ�นแขุHงออกเสุ#ยก�อน กHจ้ะท7ารสุมะนาวใหั�ขุมได� เม50อปิอกเปิล่5อกออกด#แล่�วจ้ะท7าใหั�มะนาวม#รสุอร�อยด#ขุ/)น แต�เม50อปิอกเปิล่5อกออกไม�หัมดด# กHจ้ะท7าใหั�ม#รสุไม�อร�อยได�ฉั�นใด.-2 1 0 0 0 -19730 3 0 0 0

[๙๗๓] แม�พระราชาผู้"�เปิ2นบ�ณฑุ�ต กHฉั�นน�)น พระท�ยไม�เหั#)ยมโหัดแก�ชาวบ�านแล่ะชาวน�คม รวบรวมทร�พย(ไว� ทรงปิระพฤต�ตามธรรมปิฏ�บ�ต�อย"� ไม�ทรง เบ#ยดเบ#ยนปิระชาชน ทรงท7าแต�ความเจ้ร�ญร� �งเร5องใหั�.-2 1 0 0 0 -19740 2 0 0 0

[๙๗๔] ดอกบ�วเก�ดในน7)าอ�นใสุสุะอาด ม#รากอ�นขุาวเก�ดขุ/)นในสุระโบกขุรณ#พอต�องแสุงอาท�ตย(กHบาน เปิTอกตม ธ�ล่#แล่ะน7)ากHม�ได�แปิดเปิT) อน ฉั�นใด. -2 1 0 0 0 -19750 6 0 0 0

[๙๗๕] พระมหัากษ�ตร�ย(กHฉั�นน�)น ทรงท7าการว�น�จ้ฉั�ยโดยชอบธรรม เว�นอคต� ไม�ต�ดสุ�นโดยผู้ล่�นผู้ล่�น ม#การงานบร�สุ�ทธ�Vปิราศจ้ากกรรมอ�นช�0วช�า ย�อมไม�แปิดเปิT) อนกรรมก�เล่สุ เหัม5อนดอกบ�วท#0เก�ดในสุระโบกขุรณ# ฉัะน�)น.

จ้บ ก�กก�ชาดกท#0 ๑.

๒. มโนชชาดก คบคนช�0วไม�ได�ความสุ�ขุย�0งย5น -2 1 0 0 0 -19760 2 0 0 0

[๙๗๖] เหัต�ใดล่"กศรจ้/งไม�หัล่�ดไปิจ้ากแหัล่�ง แล่ะสุายจ้/งหัดหั"�เขุ�ามา พระยาเน5)อ ช50อมโนชะสุหัายขุองเรา คงถื"กเขุาฆ�าตายเปิ2นแน�.-2 1 0 0 0 -19770 2 0 0 0

[๙๗๗] ผู้�ฉัะน�)น บ�ดน#) เราจ้ะหัล่#กไปิชายปิMาตามความสุบาย ธรรมดาสุหัายผู้"�ตายแล่�วเช�นน#)ไม�ม# เราผู้"�ม#ช#ว�ตอย"�พ/งได�สุหัาย.-2 1 0 0 0 -19780 2 0 0 0

[๙๗๘] บ�คคล่ผู้"�คบหัาก�บปิาปิชน ย�อมไม�ได�ความสุ�ขุย5นนาน จ้งด"พระยาเน5)อ ช50อมโนชะ มาคบก�บสุ�น�ขุจ้�)งจ้อก ท7าตามค7าสุอนขุองสุ�น�ขุจ้�)งจ้อก-2 1 0 0 0 -19790 2 0 0 0

[๙๗๙] มารดาย�อมไม�ย�นด#ก�บบ�ตรผู้"�คบหัาปิาปิชน จ้งด"แต�พระยาเน5)อช50อมโนชะ คบก�บสุ�น�ขุจ้�)งจ้อก นอนจ้มเล่5อดอย"�.-2 1 0 0 0 -19800 3 0 0 0

[๙๘๐] บ�ร�ษมาถื/งความเปิ2นอย�างน�)นบ�าง จ้ะต�องถื/งความเล่วทรามต70าช�า ผู้"�ใดไม�ท7าตามค7าขุองบ�คคล่ผู้"�หัว�งความเก5)อก"ล่ ช�วยช#)ปิระโยชน(ใหั� ผู้"�น�)นเปิ2นผู้"�เล่วทรามต70าช�า.-2 1 0 0 0 -19810 4 0 0 0

[๙๘๑] อน/0ง ผู้"�ใดเปิ2นคนช�)นสุ"งแต�มาคบหัาก�บคนช�)นต70า ผู้"�น�)นเปิ2นคนเล่วทราม ต70าช�ากว�าเขุาเสุ#ยอ#ก อย�างน#) จ้งด"แต�ราชสุ#หั(เปิ2นสุ�ตว(ช�)นสุ"งเปิ2นใหัญ�กว�า มฤคชาต� แต�มาคบหัาก�บสุ�น�ขุจ้�)งจ้อกผู้"�ช� 0วช�า ต�องตายด�วยก7าล่�งล่"กศรขุองนายพราน. -2 1 0 0 0 -19820 6 0 0 0

[๙๘๒] บ�ร�ษผู้"�คบหัาก�บคนเล่วทราม ย�อมเล่วทราม ผู้"�คบหัาก�บคนท#0เสุมอก�บตน ย�อมไม�เสุ50อมในกาล่ไหันๆ เม50อจ้ะเขุ�าไปิคบหัาก�บคนท#0ด#กว�าตน ควรร#บ เขุ�าไปิคบหัา เพราะฉัะน�)น จ้งคบแต�ผู้"�ท#0ด#กว�าตน.

จ้บ มโนชชาดกท#0 ๒.

๓. สุ�ตนชาดก ว�าด�วยเสุ#ยเพ50อได� -2 1 0 0 0 -19830 2 0 0 0

[๙๘๓] ด"กรมฆเทพผู้"�สุ�งสุถื�ตอย"� ณ ต�นไทรน#) พระราชาร�บสุ�0งใหั�สุ�งอาหัารเจ้5อด�วยเน5)ออ�นสุะอาดมาใหั�ท�าน เช�ญท�านออกมาบร�โภคเสุ#ยเถื�ด.-2 1 0 0 0 -19840 2 0 0 0

[๙๘๔] ด"กรมาณพ เช�ญท�านน7าอาหัารพร�อมด�วยก�บมาใหั�เรา ด"กรมาณพ ท�านกHม#อาหัาร เรามาบร�โภคก�นเถื�ด. -2 1 0 0 0 -19850 2 0 0 0

[๙๘๕] ด"กรย�กษ( ท�านจ้ะล่ะปิระโยชน(อ�นใหัญ�เสุ#ย เพราะปิระโยชน(เล่Hกน�อย ชนท�)งหัล่ายผู้"�หัวาดเกรงความตาย เขุาจ้�กไม�น7าอาหัารมาใหั�.-2 1 0 0 0 -19860 3 0 0 0

[๙๘๖] ด"กรย�กษ( เม50อท�านไม�ก�นเรา คนจ้ะน7าอาหัารท#0สุะอาดปิระณ#ต ปิระกอบ

ด�วยรสุด#มาใหั�ท�านบร�โภคเปิ2นน�ตย( แต�เม50อท�านก�นเราเสุ#ยแล่�ว คนท#0จ้ะน7าอาหัารมาใหั�ท�านกHจ้ะหัาได�ยาก. -2 1 0 0 0 -19870 2 0 0 0

[๙๘๗] ด"กรสุ�ตนมาณพ ปิระโยชน(ท#0ท�านกล่�าวถื/ง ย�อมเจ้ร�ญแก�เราท�กปิระการ เราอน�ญาตใหั�ท�านกล่�บไปิหัามารดาโดยสุว�สุด#.-2 1 0 0 0 -19880 2 0 0 0

[๙๘๘] ด"กรมาณพ ท�านจ้งถื5อพระขุรรค( ฉั�ตรแล่ะถืาดกล่�บไปิเถื�ด มารดาขุอง ท�านจ้ะได�เหัHน แล่ะท�านกHจ้ะได�เหัHนมารดาโดยสุว�สุด#. -2 1 0 0 0 -19890 5 0 0 0

[๙๘๙] ด"กรย�กษ( เม50อเปิ2นเช�นน�)น ท�านจ้งม#ความสุ�ขุพร�อมด�วยญาต�ท�)งปิวงเถื�ดทร�พย(เรากHได�แล่�ว แล่ะพระด7าร�สุสุ�0งขุองพระราชาเรากHได�สุนองแล่�ว.

จ้บ สุ�ตนชาดกท#0 ๓.

๔. มาต�โปิสุกค�ชฌิชาดก เม50อถื/งคราวพ�นาศความค�ดย�อมว�บ�ต� -2 1 0 0 0 -19900 3 0 0 0

[๙๙๐] มารดาแล่ะบ�ดาขุองเราแก�เฒ�าชราแล่�ว นอนอย"�ในถื7)าจ้�กท7าอย�างไรหันอเรากHต�ดบ�วงตกอย"�ในอ7านาจ้ขุองนายพราน?

-2 1 0 0 0 -19910 2 0 0 0

[๙๙๑] ด"กรแร�ง เหัต�ไรท�านจ้/งคร70าครวญอย"�เล่�า การคร70าครวญขุองท�านเปิ2นอย�าง ไรหันอ แร�งพ"ดภาษามน�ษย( เราไม�เคยได�ย�นหัร5อเหัHนมาเล่ย. -2 1 0 0 0 -19920 2 0 0 0

[๙๙๒] ขุ�าพเจ้�าเล่#)ยงด"มารดาบ�ดาผู้"�แก�เฒ�าชรานอนอย"�ในถื7)า มารดาบ�ดาท�านจ้�กท7า อย�างไร เพราะขุ�าพเจ้�าตกอย"�ในอ7านาจ้ขุองท�านเสุ#ยแล่�ว. -2 1 0 0 0 -19930 2 0 0 0

[๙๙๓] เขุาพ"ดก�นว�า แร�งมองเหัHนซึ่ากศพได�ไกล่ถื/งร�อยโยชน( เหัต�ไฉันท�าน แม�จ้ะมาถื/งขุ�าย แล่ะบ�วงกHไม�ร" �สุ/ก. -2 1 0 0 0 -19940 2 0 0 0

[๙๙๔] เม50อใด จ้ะม#ความพ�นาศ สุ�ตว(จ้ะถื/งความสุ�)นช#ว�ต เม50อน�)นถื/งแม�จ้ะมาถื/งขุ�าย แล่ะบ�วงกHไม�ร" �สุ/กเล่ย.-2 1 0 0 0 -19950 2 0 0 0

[๙๙๕] ท�านจ้งไปิเล่#)ยงด"มารดาบ�ดาผู้"�แก�เฒ�าชรา นอนอย"�ในถื7)า เราอน�ญาตใหั�ท�านกล่�บไปิหัาพวกญาต�โดยสุว�สุด#. -2 1 0 0 0 -19960 5 0 0 0

[๙๙๖] ด"กรนายพราน เม50อเปิ2นเช�นน�)น ท�านจ้งเพล่�ดเพล่�นพร�อมด�วยญาต�ท�)ง ปิวงเถื�ด ขุ�าพเจ้�าจ้ะไปิเล่#)ยงด"มารดาบ�ดาผู้"�แก�เฒ�าชรานอนอย"�ในถื7)า.

จ้บ มาต�โปิสุกค�ชฌิชาดกท#0 ๔.

๕. ท�พพปิ�ปิผู้กชาดก โทษขุองการโต�เถื#ยงก�น-2 1 0 0 0 -19970 2 0 0 0

[๙๙๗] ด"กรสุหัาย นากผู้"�เท#0ยวไปิตามฝั*0 ง ขุอความเจ้ร�ญจ้งม#แก�ท�าน ท�านจ้งตาม ฉั�นมา จ้�บปิล่าใหัญ�ได�ต�วหัน/0ง ม�นพาฉั�นไปิด�วยก7าล่�งแรง.-2 1 0 0 0 -19980 2 0 0 0

[๙๙๘] ด"กรนากผู้"�เท#0ยวไปิในน7)าล่/ก ขุอความเจ้ร�ญจ้งม#แก�ท�าน ท�านจ้งจ้�บปิล่าใหั�ม�0นด�วยก7าล่�ง ฉั�นจ้�กยกปิล่าน�)นขุ/)น เหัม5อนคร�ฑุคาบพระยานาค ฉัะน�)น. -2 1 0 0 0 -19990 2 0 0 0

[๙๙๙] เราท�)งสุองม�วโต�เถื#ยงก�นอย"� ด"กรสุหัายท�พพปิ�ปิผู้กะ ขุอท�านจ้งฟ*ง ขุ�าพเจ้�า จ้งระง�บความโต�เถื#ยงก�น ขุอการโต�เถื#ยงก�นจ้งระง�บเสุ#ย.-2 1 0 0 0 -110000 3 0 0 0

[๑๐๐๐] เราเคยเปิ2นผู้"�พ�พากษาในกาล่ก�อน พ�จ้ารณาอรรถืคด#มามากน�กแล่�ว แน�ะ สุหัาย เราจ้ะช�วยระง�บความโต�เถื#ยง ความโต�เถื#ยงขุองท�านท�)งสุองจ้ะระง�บ.-2 1 0 0 0 -110010 2 0 0 0

[๑๐๐๑] ด"กรนากผู้"�เท#0ยวไปิตามฝั*0 ง ท�านจ้งคาบเอาท�อนหัางไปิ ท�อนหั�วเปิ2นขุองนากผู้"�เท#0ยวไปิในน7)าล่/ก สุ�วนท�อนกล่างน#)จ้�กเปิ2นขุองเราผู้"�ต�ดสุ�น. -2 1 0 0 0 -110020 2 0 0 0

[๑๐๐๒] ท�อนกล่างท#0สุ�น�ขุจ้�)งจ้อกน7าเอาไปิน�)น จ้�กเปิ2นอาหัารได�หัล่ายว�น ถื�าเราไม�โต�แย�งก�น สุ�น�ขุจ้�)งจ้อกกHจ้ะน7าเอาปิล่าตะเพ#ยนท�อนกล่างไปิไม�ได�.-2 1 0 0 0 -110030 2 0 0 0

[๑๐๐๓] พระมหัากษ�ตร�ย(ได�ครอบครองราชสุมบ�ต�แล่�ว จ้ะพ/งทรงย�นด#แม�ฉั�นใดด�ฉั�นได�เหัHนสุาม# ม#หัน�าอ�นเบ�กบานในว�นน#)กHย�อมย�นด# ฉั�นน�)น. -2 1 0 0 0 -110040 2 0 0 0

[๑๐๐๔] ท�านเปิ2นสุ�ตว(เก�ดบนบก ไฉันจ้/งจ้�บเอาปิล่าในน7)ามาได� ด"กรท�านผู้"�ร �วม ใจ้ ด�ฉั�นถืามท�าน จ้งบอกด�ฉั�นว�า ท�านจ้�บปิล่าน�)นมาได�อย�างไร?-2 1 0 0 0 -110050 3 0 0 0

[๑๐๐๕] สุ�ตว(ท�)งหัล่ายย�อมซึ่"บผู้อมเพราะว�วาทก�น เปิ2นผู้"�หัมดทร�พย(กHเพราะว�วาทก�น นากสุองต�ว เสุ50อมจ้ากปิล่าน#)เพราะว�วาทก�น ด"กรนางมายาว# จ้งก�นปิล่าตะเพ#ยนแดงน#)เสุ#ยเถื�ด.-2 1 0 0 0 -110060 7 0 0 0

[๑๐๐๖] ในหัม"�มน�ษย(ม#การว�วาทก�นขุ/)น ณ ท#0ใด หัม"�มน�ษย(กHพาก�นไปิหัาผู้"�พ�พากษา ณ ท#0น�)น เพราะว�าผู้"�พ�พากษาเปิ2นผู้"�แนะน7าพวกเขุา ใช�แต�เท�าน�)น เขุาย�งจ้ะเสุ50อมจ้ากทร�พย(อ#ก เหัม5อนนากท�)งสุองเสุ50อมจ้ากปิล่าตะเพ#ยน ฉัะน�)น พระคล่�งหัล่วงย�อมเจ้ร�ญขุ/)น.

จ้บ ท�พพปิ�ปิผู้กชาดกท#0 ๕.

๖. ทสุรรณกชาดกใหั�แล่�วไม�เด5อดร�อนภายหัล่�งท7าได�ยาก-2 1 0 0 0 -110070 4 0 0 0

[๑๐๐๗] บ�ร�ษคนน#)กล่5นดาบม#คมกล่�า อ�นเปิ2นดาบในทสุรรณกร�ฐ ด50มก�นเล่5อดผู้"� อ50นท#0ถื"กต�องแล่�ว ในท�ามกล่างบร�ษ�ท เหัต�อย�างอ50นท#0ท7ายากกว�าการกล่5นดาบน#) ย�งม#อ#กไหัม ฉั�นถืามท�านถื/งเหัต�ท#0ท7าได�ยากอย�างอ50น ขุอท�านจ้งบอกแก�ฉั�น?-2 1 0 0 0 -110080 4 0 0 0

[๑๐๐๘] บ�ร�ษกล่5นดาบอ�นด50มก�นเล่5อดขุองผู้"�อ50นท#0ถื"กต�องได� เพราะความโล่ภ กHผู้"� ใดพ"ดว�าจ้ะใหั�สุ�0งน�)น สุ�0งน#) ค7าพ"ดขุองผู้"�น�)นท7าได�ยากกว�าการกล่5นดาบน�)น เหัต�อย�างอ50นท�)งหัมดท7าได�ง�ายน�ก ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�เปิ2นจ้อมแหั�งชาวมคธ ขุอพระองค(โปิรดทรงทราบอย�างน#)เถื�ด. -2 1 0 0 0 -110090 3 0 0 0

[๑๐๐๙] อาย�รบ�ณฑุ�ตเปิ2นผู้"�ฉัล่าดในอรรถืธรรม ได�แก�ปิ*ญหัาแล่�ว บ�ดน#) ฉั�นจ้ะ ถืามปิ�กก�สุบ�ณฑุ�ตบ�าง เหัต�อย�างอ50นท#0ท7ายากกว�าค7าพ"ดน�)น ย�งม#อย"�หัร5อฉั�นถืามท�านถื/งเหัต�ท#0ท7าได�ยากอย�างอ50น ขุอท�านจ้งบอกแก�ฉั�น? -2 1 0 0 0 -110100 5 0 0 0

[๑๐๑๐] ชนท�)งหัล่ายย�อมไม�ร�กษาค7าพ"ดไว� ค7าท#0พ"ดน�)นกHไม�ม#ผู้ล่ ผู้"�ใดใหั�ปิฏ�ญญาไว�ว�า จ้ะใหั�สุ�0งน�)นสุ�0งน#) ไม�อยากได�สุ�0งน�)นค5น ค7าพ"ดขุองผู้"�น�)นท7าได�ยากกว�าการกล่5นดาบ แล่ะกว�าค7าพ"ดว�าจ้ะใหั�สุ�0งน�)น สุ�0งน#)น�)นเสุ#ยอ#ก เหัต�อย�างอ50นท�)งหัมดท7าได�ง�าย ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�เปิ2นจ้อมแหั�งชาวมคธ ขุอพระองค(โปิรดทรงทราบอย�างน#)เถื�ด.

-2 1 0 0 0 -110110 3 0 0 0

[๑๐๑๑] ปิ�กก�สุบ�ณฑุ�ตเปิ2นผู้"�ฉัล่าดในอรรถืธรรม ได�แก�ปิ*ญหัาแล่�ว บ�ดน#) ฉั�นจ้ะถืามเสุนกบ�ณฑุ�ตบ�าง เหัต�อย�างอ50นท#0ท7ายากกว�าน�)นย�งม#อ#กหัร5อ ฉั�นถืาม ท�านถื/งเหัต�ท#0ท7าได�ยากอย�างอ50น ขุอท�านจ้งบอกแก�ฉั�น? -2 1 0 0 0 -110120 5 0 0 0

[๑๐๑๒] บ�ร�ษควรจ้ะใหั�ทาน จ้ะน�อย หัร5อมากกHตาม กHผู้"�ใดใหั�ขุองร�กขุองตนแล่�ว ย�อมไม�เด5อดร�อนภายหัล่�ง ขุ�อน�)นท7าได�ยากกว�าการกล่5นดาบกว�าค7าว�าจ้ะใหั�สุ�0งน�)น สุ�0งน#) แล่ะกว�าการใหั�ขุองร�กน�)นเสุ#ยอ#ก เหัต� อย�างอ50นท�)งหัมดท7าได�ง�าย ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�เปิ2นจ้อมแหั�งชาวมคธ ขุอพระองค(โปิรดทรงทราบอย�างน#)เถื�ด.-2 1 0 0 0 -110130 6 0 0 0

[๑๐๑๓] อาย�รบ�ณฑุ�ตได�แก�ปิ*ญหัาแก�ฉั�นแล่�ว อน/0ง ปิ�กก�สุบ�ณฑุ�ตกHได�แก�ปิ*ญหัาแก�ฉั�นแล่�ว เสุนกบ�ณฑุ�ตแก�ปิ*ญหัาครอบง7าปิ*ญหัาเสุ#ยท�)งหัมด ฉั�นใดฉั�นกHใหั�ทานน�)นแล่�ว หัาควรจ้ะเด5อดร�อนภายหัล่�งไม� ฉั�นน�)น.

จ้บ ทสุรรณกชาดกท#0 ๖.

๗. เสุนกชาดก ผู้"�ม#ปิ*ญญาช�วยคนอ50นได� -2 1 0 0 0 -110140 3 0 0 0

[๑๐๑๔] ท�านเปิ2นผู้"�ม#จ้�ตฟ� Rงซึ่�าน ม#อ�นทร#ย(ก7าเร�บ หัยาดน7)าตาไหัล่ออกจ้ากน�ยน(ตาท�)งสุองขุองท�าน อะไรขุองท�านหัายหัร5อ หัร5อว�าท�านปิรารถืนาอะไรจ้/งได�มาในท#0น#) ด"กรพราหัมณ( เช�ญท�านพ"ดไปิเถื�ด?-2 1 0 0 0 -110150 4 0 0 0

[๑๐๑๕] (ร�กขุเทวดาตนหัน/0งกล่�าวว�า) เม50อขุ�าพเจ้�าไปิสุ"�เร5อนว�นน#) ภรรยาขุองขุ�าพเจ้�าจ้ะตาย เม50อขุ�าพเจ้�าไม�ไปิ ความตายจ้ะม#แก�ขุ�าพเจ้�าเอง ขุ�าพเจ้�าเปิ2นผู้"�หัวาดเกรงด�วยท�กขุ(น#) ขุ�าแต�เสุนกบ�ณฑุ�ต ขุอท�านจ้งบอกเหัต�น#) แก�ขุ�าพเจ้�าเถื�ด.-2 1 0 0 0 -110160 3 0 0 0

[๑๐๑๖] เราค�ดเหัHนเหัต�เปิ2นอ�นมากได�ตล่อดแล่�ว บรรดาเหัต�เหัล่�าน�)น เหัต�ท#0เราจ้ะบอกเปิ2นความจ้ร�ง ด"กรพราหัมณ( เราเขุ�าใจ้ว�าเม50อท�านม�ได�ร" �สุ/ก ง"เหั�าต�วหัน/0งเล่5)อยเขุ�าไปิในไถื�ขุ�าวสุ�ตต"ขุองท�าน.-2 1 0 0 0 -110170 3 0 0 0

[๑๐๑๗] ท�านจ้งเอาท�อนไม�เคาะไถื�ด"เถื�ด จ้ะเหัHนง"แล่บล่�)นม#น7)าล่ายไหัล่เล่5)อยออกจ้ากไถื� ท�านจ้ะสุ�)นความสุงสุ�ยเคล่5อบแคล่งว�นน#)แหัล่ะ ท�านจ้ะได�เหัHนง"

เด#Wยวน#)แหัล่ะ จ้งแก�ไถื�เถื�ด. -2 1 0 0 0 -110180 2 0 0 0

[๑๐๑๘] พราหัมณ(น�)นสุล่ดใจ้ ได�แก�ไถื�ขุ�าวสุ�ตต" ณ ท�ามกล่างบร�ษ�ท ล่7าด�บน�)นง"พ�ษมากได�แผู้�แม�เบ#)ยเล่5)อยออกมา. -2 1 0 0 0 -110190 6 0 0 0

[๑๐๑๙] การท#0พระเจ้�าชนกได�ทรงเหัHนเสุนกบ�ณฑุ�ต ผู้"�ม#ปิ*ญญา ใหั�สุ7าเรHจ้ปิระ โยชน(ก�จ้ท�)งปิวง เปิ2นล่าภ อ�นพระองค(ได�ด#แล่�ว ท�านเปิ2นผู้"�เปิดหัล่�งคาค5อ ก�เล่สุได�แล่�วหันอ เปิ2นผู้"�เหัHนแจ้�งในสุ�0งท�)งปิวง ขุ�าแต�พราหัมณ(ความร" �ขุองท�านน�าพ�ศวงย�0งน�ก ขุ�าพเจ้�าม#ทร�พย(อย"� ๗๐๐ ขุอท�านจ้งร�บ ไว�เถื�ด ขุ�าพเจ้�าขุอใหั�ท�านท�)งหัมด ขุ�าพเจ้�าได�ช#ว�ตในว�นน#) กHเพราะท�าน อน/0ง ท�านย�งได�ท7าความสุว�สุด#ใหั�แก�ภรรยาขุองขุ�าพเจ้�าอ#กด�วย.-2 1 0 0 0 -110200 6 0 0 0

[๑๐๒๐] บ�ณฑุ�ตท�)งหัล่ายย�อมไม�ร�บรางว�ล่ เพราะคาถืา อ�นว�จ้�ตรท#0ตนกล่�าวด#แล่�ว ด"กรพราหัมณ( ท�านจ้งใหั�ทร�พย(ขุองท�านท#0ใกล่�เท�าขุองเราน#)เสุ#ยก�อน แล่�วจ้งถื5อเอาไปิย�งเร5อนขุองตนเถื�ด.

จ้บ เสุนกชาดกท#0 ๗.

๘. อ�ฏฐ�เสุนชาดก ว�าด�วยการขุอ-2 1 0 0 0 -110210 3 0 0 0

[๑๐๒๑] ขุ�าแต�ท�านอ�ฏฐ�เสุนะ วณ�พกเหัล่�าใดท#0ขุ�าพเจ้�าไม�ร" �จ้�ก วณ�พกเหัล่�าน�)นมา หัาขุ�าพเจ้�าแล่�วเปิ2นต�องขุอ เหัต�ไรพระผู้"�เปิ2นเจ้�า จ้/งไม�ขุออะไรๆ ขุ�าพเจ้�า?-2 1 0 0 0 -110220 3 0 0 0

[๑๐๒๒] ผู้"�ขุอย�อมไม�เปิ2นท#0ร �กขุองผู้"�ถื"กขุอ ผู้"�ถื"กขุอเม50อไม�ใหั�กHไม�เปิ2นท#0ร �กขุองผู้"�ขุอ เพราะเหัต�น�)น อาตมภาพจ้/งไม�ท"ล่ขุออะไรพระองค( โดยค�ดเหัHนว�าอาตมภาพอย�าหัมางใจ้ก�บพระองค(เสุ#ยเล่ย.-2 1 0 0 0 -110230 2 0 0 0

[๑๐๒๓] ผู้"�ใดเปิ2นอย"�ด�วยการขุอ ย�อมไม�ขุอสุ�0งท#0ควรขุอ ในเวล่าท#0ควรขุอ ผู้"�น�)นย�อมท7าใหั�ผู้"�อ50นเสุ50อมจ้ากบ�ญ แม�ต�วเองกHหัาเล่#)ยงช#พไม�สุะดวก.-2 1 0 0 0 -110240 2 0 0 0

[๑๐๒๔] สุ�วนผู้"�ใดเปิ2นอย"�ด�วยการขุอ ย�อมขุอสุ�0งท#0ควรขุอในเวล่าท#0ควรขุอ ผู้"�น�)นย�อมท7าใหั�ผู้"�อ50นได�บ�ญ แม�ต�วเองกHหัาเล่#)ยงช#พสุะดวกด�วย.-2 1 0 0 0 -1

10250 3 0 0 0

[๑๐๒๕] ผู้"�ม#ปิ*ญญาเหัHนยาจ้กมาแล่�ว ย�อมไม�โกรธเล่ย ท�านผู้"�ปิระพฤต�พรหัมจ้รรย( เปิ2นท#0พอใจ้ขุองขุ�าพเจ้�า ท�านต�องการอะไร เช�ญบอกมาเถื�ด ขุ�าพเจ้�าจ้ะใหั� ท�กอย�าง.-2 1 0 0 0 -110260 3 0 0 0

[๑๐๒๖] ผู้"�ม#ปิ*ญญาย�อมไม�ออกปิากขุอเล่ย สุ�วนผู้"�ท#0ฉัล่าดควรจ้ะร" �ความต�องการได�เอง พระอร�ยะท�)งหัล่าย ย�อมไม�ออกปิากขุอ ม#แต�ย5นน�0งอย"� ด�วยภ�กขุาจ้ารว�ตรเท�าน�)น น#0เปิ2นอาการขุอขุองพระอร�ยะท�)งหัล่าย.-2 1 0 0 0 -110270 7 0 0 0

[๑๐๒๗] ขุ�าแต�ท�านพราหัมณ( ขุ�าพเจ้�าขุอถืวายโคนมสุ#แดงพ�นต�ว พร�อมท�)งโคผู้"�พ�นต�วแก�ท�าน เพราะว�า ผู้"�ท#0ม#มารยาทด�งพระอร�ยะ ได�ฟ*งคาถืาอ�นปิระกอบไปิด�วยธรรมขุองท�านแล่�ว จ้ะไม�ถืวายแก�ท�านผู้"�ม#มารยาทด�งพระอร�ยะอย�างไรได�. จ้บ อ�ฏฐ�เสุนชาดกท#0 ๘.

๙. กปิชาดก ค�ณธรรมขุองผู้"�บร�หัารคณะ-2 1 0 0 0 -110280 2 0 0 0

[๑๐๒๘] ผู้"�คอยจ้องเวรอย"�ในท#0ใด บ�ณฑุ�ตไม�ควรอย"�ในท#0น�)น บ�คคล่อย"�ในท#0ม#คนจ้องเวรเพ#ยงค5นเด#ยว หัร5อสุองค5น กHอย"�เปิ2นท�กขุ(. -2 1 0 0 0 -110290 2 0 0 0

[๑๐๒๙] บ�คคล่ม#จ้�ตเบา คล่�อยไปิตามเขุาง�ายๆ ย�อมกระท7าก�จ้ขุองคนจ้องเวร เพราะเหัต�ล่�งต�วเด#ยว ถื"กเขุาท7าความฉั�บหัายใหั�ท�)งฝั"ง. -2 1 0 0 0 -110300 2 0 0 0

[๑๐๓๐] คนพาล่ผู้"�สุ7าค�ญตนว�าเปิ2นบ�ณฑุ�ต ปิกครองหัม"�คณะ ตกอย"�ในอ7านาจ้จ้�ต ขุองตนแล่�ว พ/งนอนตาย เหัม5อนล่�งจ้�าฝั"ง นอนตายอย"� ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -110310 3 0 0 0

[๑๐๓๑] อ�นคนพาล่ถื/งจ้ะม#ก7าล่�งปิกครองหัม"�คณะ ไม�ด#เล่ย เพราะไม�เปิ2นปิระ โยชน(แก�ญาต�ท�)งหัล่าย เหัม5อนนกระทาผู้"�ต�วไม�เปิ2นปิระโยชน(แก�นก ปิกครองหัม"�คณะท�)งหัล่าย ฉัะน�)น. -2 1 0 0 0 -110320 3 0 0 0

[๑๐๓๒] สุ�วนน�กปิราชญ(ม#ก7าล่�งปิกครองหัม"�คณะ ด#มาก เพราะว�าเปิ2นปิระโยชน(แก�ญาต�ท�)งหัล่าย เหัม5อนท�าววาสุวะผู้"�เปิ2นปิระโยชน(แก�เทวดาช�)นดาวด/งสุ(

ท�)งหัล่าย ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -110330 2 0 0 0

[๑๐๓๓] ผู้"�ใดพ�จ้ารณาเหัHนศ#ล่ ปิ*ญญา แล่ะสุ�ตะในตน ผู้"�น�)นย�อมปิระพฤต�ปิระโยชน(ได�ท�)งสุองฝัMาย ค5อ ท�)งตน แล่ะผู้"�อ50น.-2 1 0 0 0 -110340 5 0 0 0

[๑๐๓๔] เพราะฉัะน�)น น�กปิราชญ(พ/งพ�จ้ารณาด"ตน ด�จ้ด"ศ#ล่ ปิ*ญญาแล่ะสุ�ตะฉัะน�)น พ/งบร�หัารหัม"�คณะเถื�ด หัร5อจ้ะเปิ2นผู้"�อย"�แต�ผู้"�เด#ยว กHพ/งเว�นรอบ.

จ้บ กปิชาดกท#0 ๙.

๑๐. พกพรหัมชาดก ว�าด�วยศ#ล่แล่ะพรตขุองพกพรหัม-2 1 0 0 0 -110350 4 0 0 0

[๑๐๓๕] ขุ�าแต�พระโคดม ขุ�าพระองค(ม#อย"� ๗๒ คน ล่�วนได�ท7าบ�ญมาแล่�ว ม#อ7านาจ้แผู้�ท�0วไปิ ล่�วงชาต�แล่ะชราได�แล่�ว การเก�ดเปิ2นพรหัมน#) เปิ2นท#0 สุ�ด สุ7าเรHจ้ได�ด�วยพระเวท ชนเปิ2นอ�นมากม��งหัว�งอยากใหั�เปิ2นอย�างพวกขุ�าพระองค(.-2 1 0 0 0 -110360 3 0 0 0

[๑๐๓๖] ด"กรพกพรหัม อาย�ขุองท�านน#)น�อย ไม�มากเล่ย ท�านมาสุ7าค�ญว�าอาย�ขุองท�านมากต�)งแสุนน�ร�พพ�ทะ (ร�อยค"ณแสุน ๑๐ ล่�านปิN) ด"กรพกพรหัม เราร" �อาย�ขุองท�าน.-2 1 0 0 0 -110370 5 0 0 0

[๑๐๓๗] ขุ�าแต�พระผู้"�ม#พระภาค พระองค(ตร�สุว�า พระองค(ร" �ก7าหันดอาย�ขุองขุ�าพระองค( แล่ะตร�สุว�าร" �เหัHนไม�ม#ท#0สุ�)นสุ�ด เปิ2นผู้"�ล่�วงชาต�ชราแล่ะความโศก ได�แล่�ว ขุอพระองค(จ้งตร�สุบอกการสุมาทานพรต แล่ะศ#ล่ว�ตร ขุองขุ�าพระองค( คร�)งก�อนว�าเปิ2นอย�างไร ขุ�าพระองค(ขุอทราบตามความเปิ2นจ้ร�ง ท#0พระองค(ตร�สุบอก? -2 1 0 0 0 -110380 3 0 0 0

[๑๐๓๘] ท�านได�ช�วยมน�ษย(เปิ2นอ�นมากผู้"�ถื"กแดดแผู้ดเผู้า กระหัายน7)าจ้�ดใหั�ได�ด50มน7)า เราระล่/กถื/งการสุมาทานพรต แล่ะศ#ล่ว�ตรคร�)งก�อนขุองท�านน�)นได� ด�จ้นอนหัล่�บฝั*นต50นขุ/)นจ้7าได� ฉัะน�)น. -2 1 0 0 0 -110390 3 0 0 0

[๑๐๓๙] ท�านได�ช�วยมหัาชน ผู้"�ถื"กหัม"�โจ้รจ้�บไปิจ้ะใหั�เปิ2นเชล่ยใหั�พ�นมาได� ท#0ร �ม ฝั*0 งแม�น7)าเอณ� เราย�งระล่/กถื/งการสุมาทานพรต แล่ะศ#ล่ว�ตรคร�)งก�อน ขุองท�านน�)นได� ด�จ้นอนหัล่�บฝั*นต50นขุ/)นจ้7าได� ฉัะน�)น.

-2 1 0 0 0 -110400 4 0 0 0

[๑๐๔๐] ท�านได�ท��มเทก7าล่�งเขุ�าช�วยพวกมน�ษย( ผู้"�ไปิเร5อในกระแสุแม�น7)าคงคา ใหั� พ�นจ้ากนาคราชผู้"�ต�วด�ร�าย ม�กท7ามน�ษย(ใหั�พ�นาศ เราย�งระล่/กถื/งการสุมาทานพรตแล่ะศ#ล่ว�ตรคร�)งก�อน ขุองท�านน�)นได� ด�จ้นอนหัล่�บฝั*นต50น ขุ/)นจ้7าได� ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -110410 3 0 0 0

[๑๐๔๑] อน/0ง เราเองม#ช50อว�าก�ปิปิะ ได�เคยเปิ2นอ�นเตวาสุ�กขุองท�าน ได�ร" �แล่�วว�าท�านเปิ2นดาบสุท#0ม#ปิ*ญญาแล่ะว�ตรด#ผู้"�หัน/0ง เราย�งระล่/กถื/งการสุมาทานพรต แล่ะศ#ล่ว�ตรคร�)งก�อนขุองท�านน�)นได� ด�จ้นอนหัล่�บฝั*นต50นขุ/)นจ้7าได� ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -110420 16 0 0 0

[๑๐๔๒] พระองค(ทรงทราบช�ดอาย�ขุองขุ�าพระองค( ได�แน�นอน แม�สุ�0งอ50นพระองค(กHทรงทราบ พระองค(เปิ2นพระพ�ทธเจ้�าอย�างแท�จ้ร�ง เพราะเหัต�น�)นแล่พระร�ศม#อ�นร� �งเร5องขุองพระองค(น#) จ้/งได�สุ�องพรหัมโล่กใหั�สุว�างไสุวอย"�. จ้บ พกพรหัมชาดกท#0 ๑๐.

จ้บ ก�กก�วรรคท#0 ๑. ----------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ๑. ก�กก�ชาดก ๒. มโนชชาดก ๓. สุ�ตนชาดก ๔. มาต�โปิสุกค�ชฌิชาดก ๕. ท�พพปิ�ปิผู้กชาดก ๖. ทสุรรณกชาดก๗. เสุนกชาดก๘. อ�ฏฐ�เสุนชาดก๙. กปิชาดก๑๐. พกพรหัมชาดก. ----------------

๒. ค�นธารวรรค ๑. ค�นธารชาดกพ"ดค7าม#ปิระโยชน(เขุาโกรธไม�ควรกล่�าว-2 1 0 0 0 -110430 2 0 0 0

[๑๐๔๓] ท�านสุล่ะหัม"�บ�านอ�นบร�บ"รณ(ถื/งหัม50นหักพ�นต7าบล่ แล่ะคล่�งท#0เตHมไปิด�วยทร�พย(มาแล่�ว บ�ดน#) ท7าไมย�งมาท7าการสุะสุมเพ#ยงก�อนเกล่5ออ#กเล่�า?-2 1 0 0 0 -110440 2 0 0 0

[๑๐๔๔] ท�านสุ"�สุล่ะค�นธารว�สุ�ย อ�นบร�บ"รณ(ด�วยทร�พย(มากมาย เล่�กการสุ�0งสุม มาแล่�ว บ�ดน#) ท7าไมย�งมาสุอนขุ�าพเจ้�าใหั�สุ�0งสุมในท#0น#)อ#กเล่�า? -2 1 0 0 0 -110450 3 0 0 0

[๑๐๔๕] ด"กรท�านว�เทหัดาบสุ ขุ�าพเจ้�าย�อมกล่�าวแต�ค7าท#0เปิ2นธรรม ขุ�าพเจ้�าไม�พอ

ใจ้กล่�าวค7าท#0ไม�เปิ2นธรรม เม50อขุ�าพเจ้�ากล่�าวค7าท#0เปิ2นธรรมอย"� บาปิย�อมไม�เขุ�ามาต�ดอย"�เล่ย.-2 1 0 0 0 -110460 2 0 0 0

[๑๐๔๖] บ�คคล่อ50นได�ร�บความโกรธเค5อง เพราะถื�อยค7าอย�างใดอย�างหัน/0ง ถื/งหัากถื�อยค7าน�)นจ้ะม#ปิระโยชน(มาก บ�ณฑุ�ตกHไม�ควรกล่�าว.-2 1 0 0 0 -110470 3 0 0 0

[๑๐๔๗] บ�คคล่ท7ากรรมท#0ไม�สุมควร เม50อถื"กต�กเต5อนอย"� จ้ะโกรธเค5องกHตาม ไม�โกรธเค5องกHตาม หัร5อจ้ะท�)งเสุ#ยเหัม5อนโปิรยขุ�าวล่#บกHตาม เม50อขุ�าพเจ้�ากล่�าวค7าท#0เปิ2นธรรมอย"� บาปิย�อมไม�เขุ�าต�ดอย"�เล่ย.-2 1 0 0 0 -110480 2 0 0 0

[๑๐๔๘] ถื�าสุ�ตว(เหัล่�าน#)ไม�พ/งม#ปิ*ญญาขุองตนเอง หัร5อไม�พ/งได�ศ/กษาว�น�ยด#แล่�วชนเปิ2นอ�นมากกHจ้ะเท#0ยวไปิ เหัม5อนกระบ5อตาบอดเท#0ยวไปิในปิMา ฉัะน�)น. -2 1 0 0 0 -110490 6 0 0 0

[๑๐๔๙] กHแล่บ�คคล่บางพวกในโล่กน#) ได�ศ/กษาว�น�ยมาเปิ2นอย�างด#ในสุ7าน�กอาจ้ารย( เพราะฉัะน�)น เขุาท�)งหัล่าย จ้/งม#ว�น�ยอ�นอาจ้ารย(แนะน7าแล่�ว เปิ2นน�กปิราชญ( ม#จ้�ตต�)งม�0นด# เท#0ยวไปิ.

จ้บ ค�นธารชาดกท#0 ๑.

๒. มหัากปิชาดก ว�าด�วยค�ณธรรมขุองหั�วหัน�า-2 1 0 0 0 -110500 3 0 0 0

[๑๐๕๐] ด"กรพระยาล่�ง ท�านได�ทอดต�วเปิ2นสุะพาน ใหั�ล่�งเหัล่�าน#)ขุ�ามไปิได� จ้นม#ความสุว�สุด# ท�านเปิ2นอะไรก�บล่�งเหัล่�าน�)น หัร5อว�าล่�งเหัล่�าน�)นเปิ2นอะไร ก�บท�าน? -2 1 0 0 0 -110510 2 0 0 0

[๑๐๕๑] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�ปิราบศ�ตร" ขุ�าพระองค(เปิ2นใหัญ� เปิ2นนายฝั"ง ปิกครองหัม"� ล่�งเหัล่�าน�)น เม50อเขุาเหัล่�าน�)นถื"กความโศกครอบง7า เกรงกล่�วพระองค(. -2 1 0 0 0 -110520 2 0 0 0

[๑๐๕๒] ขุ�าพระองค(ได�กระโจ้นไปิช�0วระยะร�อยล่"กธน" เอาเถืาว�ล่ย(ผู้"กก�บตอไม�ไผู้�ขุ�างหัน/0ง ผู้"กท#0สุะเอวขุ�างหัน/0ง. -2 1 0 0 0 -110530 2 0 0 0

[๑๐๕๓] กระโจ้นกล่�บมาย�งต�นมะม�วง เหัม5อนล่มต�ดอากาศ แต�ไม�ถื/งต�นมะม�วงน�)น ขุ�าพระองค(เอาม5อมาท�)งสุองเหัน#0ยวก�0งมะม�วงไว�.

-2 1 0 0 0 -110540 2 0 0 0

[๑๐๕๔] ร�างกายขุองขุ�าพระองค(ถื"กก�0งไม� แล่ะเถืาว�ล่ย(คร�าไปิมา ด�จ้สุายพ�ณท#0เขุา ขุ/งต/งเคร#ยด ฉัะน�)น พวกบร�วารพาก�นไต�ขุ�าพระองค(ไปิได�ร�บความสุว�สุด#. -2 1 0 0 0 -110550 3 0 0 0

[๑๐๕๕] ขุ�าพระองค(จ้ะถื"กจ้องจ้7า หัร5อถื"กฆ�า กHไม�คร�0นคร�ามเด5อดร�อนอย�างไร เพราะขุ�าพระองค(ได�น7าความสุ�ขุมาใหั�แก�หัม"�ล่�งท#0ยกย�องใหั�ขุ�าพระองค(เปิ2นใหัญ�. -2 1 0 0 0 -110560 7 0 0 0

[๑๐๕๖] ขุ�าแต�พระราชาผู้"�ปิราบปิรามศ�ตร" ขุ�าพระองค(จ้ะแสุดงขุ�ออ�ปิมาถืวายพระองค( ขุอพระองค(จ้งสุด�บ ธรรมดาพระราชามหัากษ�ตร�ย(ผู้"�ทรงพระปิร#ชา สุามารถื พ/งแสุวงหัาความสุ�ขุใหั�แก�ร�ฐ สุ�ตว(พาหันะ ทหัาร แล่ะพล่เม5องถื�วนหัน�าก�น.

จ้บ มหัากปิชาดกท#0 ๒.

๓. ก�มภการชาดก เหัต�ใหั�ปิระพฤต�ภ�กขุาจ้าร�ยว�ตร-2 1 0 0 0 -110570 3 0 0 0

[๑๐๕๗] อาตมภาพได�เหัHนมะม�วงอ�นงอกงามออกช�อแล่ะผู้ล่เขุ#ยวไปิท�)งต�น ในระหัว�างปิMามะม�วง เวล่ากล่�บ อาตมภาพได�เหัHนมะม�วงต�นน�)นหั�กย�อยย�บ เพราะผู้ล่เปิ2นเหัต� จ้/งได�เท#0ยวปิระพฤต�ภ�กขุาจ้าร�ยว�ตร. -2 1 0 0 0 -110580 3 0 0 0

[๑๐๕๘] นางนาร#คนหัน/0งสุวมก7าไรม5อหั�นค"�หัน/0ง เกล่#)ยงกล่ม อ�นนายช�างผู้"�ช7านาญท7าแล่�วไม�ม#เสุ#ยงด�ง เพราะอาศ�ยขุ�างท#0สุอง จ้/งเก�ดม#เสุ#ยงด�งขุ/)นได� อาตมภาพได�เหัHนอย�างน#) จ้/งได�เท#0ยวปิระพฤต�ภ�กขุาจ้าร�ยว�ตร. -2 1 0 0 0 -110590 3 0 0 0

[๑๐๕๙] นกจ้7านวนมากพาก�นล่�อมล่�มตามจ้�ก ต#นกต�วหัน/0งซึ่/0งก7าล่�งคาบก�อนเน5)ออย"� ได�ก�อนเน5)อแล่�วบ�นไปิ เพราะอาหัารเปิ2นเหัต� อาตมภาพได�เหัHนอย�างน#) จ้/งได�เท#0ยวปิระพฤต�ภ�กขุาจ้าร�ยว�ตร. -2 1 0 0 0 -110600 3 0 0 0

[๑๐๖๐] อาตมภาพได�เหัHนว�วหัน/0งต�วอย"�ในท�ามกล่างฝั"ง ม#วล่�ยเปิ2นเคร50องปิระด�บ ปิระกอบด�วยสุ#สุรรแล่ะก7าล่�งมาก ได�ขุว�ดเอาว�วต�วหัน/0งตาย เพราะกามเปิ2นเหัต� อาตมภาพได�เหัHนอย�างน#) จ้/งได�เท#0ยวปิระพฤต�ภ�กขุาจ้าร�ยว�ตร. -2 1 0 0 0 -110610 3 0 0 0

[๑๐๖๑] พระเจ้�ากร�นฑุกะขุองชาวกล่�งคร�ฐ พระเจ้�าน�คคช�ขุองชาวค�นธารร�ฐพระเจ้�าเนม�ราชขุองชาวว�เทหัร�ฐ แล่ะพระเจ้�าท�มม�ขุะขุองชาวปิ*ญจ้าล่ร�ฐ ท�)งสุ#0พระองค(น#)ต�างพาก�นทรงล่ะร�ฐออกผู้นวช หัาความหั�วงใยม�ได�.-2 1 0 0 0 -110620 4 0 0 0

[๑๐๖๒] แม�พระราชาเหัล่�าน�)นท�กๆ พระองค( เปิร#ยบด�วยเทพเจ้�า มาพร�อมหัน�าก�นย�อมสุง�างามไปิด�วยค�ณ เหัม5อนไฟอ�นงามสุว�างไสุวฉัะน�)น ด"กรนางภ�คว�แม�เราเองจ้ะสุล่ะกามท�)งหัล่ายตามสุ�วนขุองตนๆ แล่�วจ้ะออกบวชเท#0ยวไปิแต�ผู้"�เด#ยว.-2 1 0 0 0 -110630 3 0 0 0

[๑๐๖๓] เวล่าน#)เท�าน�)น เวล่าอ50นจ้ากน#)เปิ2นไม�ม# ภายหัล่�งบ�คคล่ผู้"�สุอนด�ฉั�นจ้ะไม�ม#ขุ�าแต�ท�านผู้"�ม#สุ�วนความด# แม�ด�ฉั�นกHจ้ะขุอพ�นจ้ากม5อขุองบ�ร�ษเท#0ยวไปิผู้"�เด#ยว ด�งนางนกท#0พ�นจ้ากม5อขุองบ�ร�ษ ฉัะน�)น. -2 1 0 0 0 -110640 6 0 0 0

[๑๐๖๔] เดHกสุองคนน�)นย�อมร" �จ้�กว�าน#0ขุ�าวด�บ น#0ขุ�าวสุ�ก แล่ะร" �จ้�กว�าน#0เคHม น#0ไม�เคHม ด�ฉั�นเหัHนอย�างน#)แล่�วจ้/งออกบวช ท�านจ้งปิระพฤต�ภ�กขุาจ้าร�ยว�ตร เถื�ด ถื/งด�ฉั�นกHจ้ะปิระพฤต�ภ�กขุาจ้าร�ยว�ตรเช�นเด#ยวก�น.

จ้บ ก�มภการชาดกท#0 ๓.

๔. ท�ฬหัธรรมชาดก ว�าด�วยความกต�ญญู"-2 1 0 0 0 -110650 3 0 0 0

[๑๐๖๕] เม50อขุ�าพเจ้�าเปิ2นสุาว ได�ท7าล่ายช�างศ�ตร"น7าก�จ้น�)นไปิ ได�ช�วยถือนล่"กศรท#0เสุ#ยบอย"�ท#0พระอ�ระ ว�0งตล่�ยไล่�เหัย#ยบย70าขุ�าศ/กไปิในเวล่ารบ ย�งท7าใหั�พระเจ้�าท�ฬหัธรรมราชาพอพระท�ยไม�ได�. -2 1 0 0 0 -110660 2 0 0 0

[๑๐๖๖] พระราชาคงไม�ทราบความเพ#ยรพยายามขุองขุ�าพเจ้�า ความด#ความชอบในสุงคราม แล่ะการเปิ2นท"ตเด�นสุ�งขุ�าวสุาสุ(นเปิ2นแน�.-2 1 0 0 0 -110670 2 0 0 0

[๑๐๖๗] ขุ�าพเจ้�าไม�ม#พวกพ�อง ไร�ท#0พ/0งอาศ�ย จ้�กต�องตายแน�ๆ ย�งม�หัน7าซึ่7)าพระ ราชทานขุ�าพเจ้�าใหั�แก�ช�างหัม�อ ไว�สุ7าหัร�บขุนโคม�ย.-2 1 0 0 0 -110680 3 0 0 0

[๑๐๖๘] คนบางคนในโล่กน#) ย�งม#ความหัว�งอย"�เพ#ยงใด กHย�งคบหัาก�นอย"�เพ#ยงน�)น เม50อปิระโยชน(ท#0หัว�งสุ�)นไปิ คนพาล่ท�)งหัล่ายย�อล่ะท�)งเขุา เหัม5อนพระมหัากษ�ตร�ย(ทอดท�)งช�างพ�งโอฏฐ�พยาธ� ฉัะน�)น.

-2 1 0 0 0 -110690 3 0 0 0

[๑๐๖๙] ผู้"�ใดอ�นคนอ50นท7าความย�นด#ใหั�แก�ตนก�อน ช�วยเหัล่5อก�จ้ใหั�สุ7าเรHจ้ท�กอย�างแล่�ว ไม�ร" �สุ/ก ปิระโยชน(ท�)งหัล่ายขุองบ�คคล่ผู้"�ช�วยเหัล่5อน�)น ย�อมพ�นาศไปิหัมด.-2 1 0 0 0 -110700 3 0 0 0

[๑๐๗๐] ผู้"�ใดอ�นคนอ50นท7าความด#ใหั�แก�ตนก�อน ช�วยเหัล่5อก�จ้ใหั�สุ7าเรHจ้ท�กอย�างแล่�ว ย�อมร" �สุ/ก ปิระโยชน(ท�)งหัล่ายขุองบ�คคล่ผู้"�ช�วยเหัล่5อน�)น ย�อมเจ้ร�ญ ทว#ขุ/)น. -2 1 0 0 0 -110710 7 0 0 0

[๑๐๗๑] เพราะเหัต�น�)น ขุ�าพเจ้�าจ้/งขุอพ"ดกะท�านท�)งหัล่าย ท�านท�)งหัล่าย มาปิระ ช�มก�นอย"� ณ ท#0น#)ม#ปิระมาณเท�าใด ขุอความเจ้ร�ญจ้งม#แก�ท�านท�)งหัล่ายปิระมาณเท�าน�)น ขุอท�านท�กคนจ้งเปิ2นผู้"�ม#กต�ญญู" ท�านท�)งหัล่ายจ้�กปิระด�ษฐานอย"�ในสุวรรค(ตล่อดกาล่นาน.

จ้บ ท�ฬหัธรรมชาดกท#0 ๔.

๕. โสุมท�ตตชาดก ว�าด�วยความเศร�าโศกถื/งผู้"�เปิ2นท#0ร �ก-2 1 0 0 0 -110720 2 0 0 0

[๑๐๗๒] พ�อโสุมท�ตช�างมาต�งคะ แต�ก�อนเคยออกมาต�อนร�บเราผู้"�กล่�บจ้ากปิMาแต�ท#0ไกล่ บ�ดน#) ไปิไหันเสุ#ยเล่�า เราจ้/งไม�เหัHน?-2 1 0 0 0 -110730 3 0 0 0

[๑๐๗๓] โธ�เอUย น#0พ�อโสุมท�ตน�)นแน�แล่�ว มานอนตายอย"�ท#0พ5)นแผู้�นด�น ด�งหัน�อเถืาย�างทรายท#0บ�คคล่เดHดท�)งฉัะน�)น พ�อโสุมท�ตก�ญชรชาต�ตายเสุ#ย แล่�วหันอ. -2 1 0 0 0 -110740 2 0 0 0

[๑๐๗๔] การท#0ท�านมาเศร�าโศกถื/งผู้"�ท#0ตายไปิแล่�วน�)น เปิ2นการไม�ด#งามแก�ท�านผู้"�ออกบวช เปิ2นสุมณะพ�นว�เศษแล่�ว.-2 1 0 0 0 -110750 3 0 0 0

[๑๐๗๕] ด"กรท�าวสุ�กกะ มน�ษย(หัร5อสุ�ตว(เด#ยร�จ้ฉัานกHตาม ย�อมเก�ดความร�กใคร�ก�นฝั*งอย"�ในใจ้ เพราะการอย"�ร �วมก�นโดยแท� อาตมภาพจ้/งไม�อาจ้อด กล่�)น ความเศร�าโศกถื/งผู้"�ท#0เปิ2นท#0ร �กใคร�น�)นได�.-2 1 0 0 0 -110760 3 0 0 0

[๑๐๗๖] สุ�ตว(เหัล่�าใดร�องไหั�ร7าพ�นเพ�อถื/งผู้"�ท#0ตาย สุ�ตว(เหัล่�าน�)นกHต�องตายเหัม5อน

ก�น ด"กรฤาษ#เพราะเหัต�น�)น ท�านอย�าร�องไหั�เล่ย สุ�ตบ�ร�ษกล่�าวการ ร�องไหั� ขุองบ�คคล่ผู้"�ร �องไหั�ถื/งผู้"�ท#0ตายไปิแล่�วว�าไร�ผู้ล่. -2 1 0 0 0 -110770 2 0 0 0

[๑๐๗๗] ด"กรท�านผู้"�ปิระเสุร�ฐ บ�คคล่ผู้"�ตายไปิแล่�ว จ้ะพ/งกล่�บเปิ2นขุ/)นอ#กเพราะการ ร�องไหั�แน�แล่�ว เราท�)งหัมดกHมาปิระช�มร�องไหั�ถื/งญาต�ขุองก�นแล่ะก�นเถื�ด. -2 1 0 0 0 -110780 10 0 0 0

[๑๐๗๘] อาตมภาพถื"กไฟค5อความโศกแผู้ดเผู้า มหัาบพ�ตรมาช�วยด�บความกระวนกระวายท�)งหัมดใหั�หัายได� เหัม5อนบ�คคล่เอาน7)าด�บไฟไหัม�เปิร#ยงฉัะน�)น.

มหัาบพ�ตร ได�ถือนล่"กศรอ�นปิ*กแน�น อย"�ในหั�วใจ้ขุองอาตมภาพออกแล่�ว เม50ออาตมภาพถื"กความโศกครอบง7า มหัาบพ�ตรกHได�บรรเทาความโศกถื/งบ�ตรน�)นเสุ#ยได�. ด"กรท�าวสุ�กกะ อาตมภาพน�)นเปิ2นผู้"�ม#ล่"กศรค5อความโศก เศร�าอ�นมหัาบพ�ตรถือนออกแล่�ว หัายโศก ใจ้ไม�ขุ��นม�ว จ้ะไม�เศร�าโศก จ้ะไม�ร�องไหั�ต�อไปิ เพราะได�ฟ*งค7าขุองมหัาบพ�ตร.

จ้บ โสุมท�ตตชาดกท#0 ๕.

๖. สุ�สุ#มชาดก ว�าด�วยพระเจ้�าสุ�สุ#มะออกผู้นวช-2 1 0 0 0 -110790 3 0 0 0

[๑๐๗๙] เม50อก�อนผู้มด7าเก�ดบนศ#รษะอ�นเปิ2นปิระเทศท#0สุมควร ด"กรสุ�สุ�มะ ว�นน#) ท�านเหัHนผู้มเหัล่�าน�)นกล่ายเปิ2นสุ#ขุาวแล่�ว จ้งปิระพฤต�ธรรมเถื�ด เวล่าน#)เปิ2นการสุมควรจ้ะปิระพฤต�พรหัมจ้รรย(แล่�ว.-2 1 0 0 0 -110800 4 0 0 0

[๑๐๘๐] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�ปิระเสุร�ฐ ผู้มหังอกขุองหัม�อมฉั�นเอง ไม�ใช�ขุองพระองค(หัม�อมฉั�นถือนออกจ้ากศ#รษะขุองหัม�อมฉั�นเอง หัม�อมฉั�นได�ท"ล่ค7าเทHจ้ด�วยค�ดจ้ะท7าปิระโยชน(แก�ตน ขุอพระองค(จ้งทรงพระราชทานความผู้�ดใหั�สุ�กคร�)งหัน/0งเถื�ด เพคะ.-2 1 0 0 0 -110810 5 0 0 0

[๑๐๘๑] ขุ�าแต�พระราชาผู้"�เปิ2นจ้อมปิระชาชน พระองค(ย�งหัน��ม ม#พระโฉัมชวนพ�ศ ย�งทรงต�)งอย"�ในปิฐมว�ย ม#พระฉัว#วรรณงาม ด�งใบกล่�วยม#นวล่อ�อนๆ เม50อแรกขุ/)นฉัะน�)น ขุอเช�ญพระองค(ด7ารงราชสุมบ�ต�อย"�ก�อนเถื�ด เช�ญทอดพระเนตรหัม�อมฉั�นก�อน อย�าทรงท7าใหั�หัม�อมฉั�นเปิ2นหัม�ายไร�ท#0พ/0งเสุ#ยเล่ย เพคะ. -2 1 0 0 0 -110820 3 0 0 0

[๑๐๘๒] เราได�เหัHนนางก�มาร#ร� �นสุาวม#ฉัว#วรรณอ�นเกล่#)ยงเกล่า ร�างกายงาม ทรวดทรงเฉั�ดฉัายอ�อนล่ะม�นล่ะไม เหัม5อนเถืากาล่ว�ล่ล่# เม50อต�องล่มอ�อนร7าเพย

พ�ด กHโอนเอนไปิมา เขุ�าไปิใกล่�ชายด�0งย�0วยวนใจ้ชายอย"�.-2 1 0 0 0 -110830 2 0 0 0

[๑๐๘๓] สุม�ยต�อมา เราได�เหัHนนาร#คนน�)นถื/งความชราม#อาย�ล่�วงไปิ ๘๐-๙๐ ปิN ถื5อไม�เท�าสุ�0นง�นงก ม#กายคดน�อมล่งด�จ้กล่อนเร5อน เด�นก�มหัน�าอย"�.-2 1 0 0 0 -110840 4 0 0 0

[๑๐๘๔] เราก7าล่�งตร�ตรองถื/งความพอใจ้แล่ะโทษขุองร"ปิท�)งหัล่ายน�)นแล่อย"� จ้/งหัล่#กออกไปินอนอย"�ท�ามกล่างท#0นอนแต�ผู้"�เด#ยว เราพ�จ้ารณาเหัHนว�า แม�เราเองกHจ้�กต�องเปิ2นอย�างน�)นบ�าง จ้/งม�ได�ย�นด#ในการอย"�ในเร5อนเล่ย ถื/งเวล่าท#0เราจ้ะปิระพฤต�พรหัมจ้รรย(แล่�ว.-2 1 0 0 0 -110850 6 0 0 0

[๑๐๘๕] ความย�นด#ขุองบ�คคล่ผู้"�อย"�ครอบครองเร5อนน#)แหัล่ะ เปิ2นเช5อกเคร50องเหัน#0ยวร�)งไว� ธ#รชนต�ดเช5อกน#)แล่�ว หัาความอาล่�ยใยด#ม�ได� ล่ะท�)งกามสุ�ขุแล่�วออกบวช.

จ้บ สุ�สุ#มชาดกท#0 ๖.

๗. โกฏสุ�มพล่�ชาดก ว�าด�วยการระว�งภ�ยท#0ย�งไม�มาถื/ง-2 1 0 0 0 -110860 2 0 0 0

[๑๐๘๖] เราได�จ้�บนาคราชยาวถื/งพ�นวามาแล่�ว ท�านย�งทรงนาคราชน�)นแล่ะเราซึ่/0งม#กายใหัญ�ไว�ได� ไม�หัว� 0นไหัว.-2 1 0 0 0 -110870 2 0 0 0

[๑๐๘๗] ด"กรโกฏสุ�มพล่#เทพบ�ตร กHท�านทรงนางนกต�วเล่Hกน#) ซึ่/0งม#เน5)อน�อยกว�าเรา กล่�วหัว�0นไหัวอย"� เพราะเหัต�อะไร?-2 1 0 0 0 -110880 3 0 0 0

[๑๐๘๘] ด"กรพระยาคร�ฑุ ท�านม#เน5)อเปิ2นภ�กษาหัาร นกน#)ม#ผู้ล่ไม�เปิ2นภ�กษาหัารนางนกน#)จ้�กไปิจ้�กก�นพ5ชเมล่Hดต�นไทร เมล่Hดต�นกร�าง เมล่Hดต�นมะเด50อ แล่ะเมล่Hดต�นโพธ� แล่�วมาถื�ายว�จ้จ้ะล่งบนค�าคบไม�ขุองเรา. -2 1 0 0 0 -110890 2 0 0 0

[๑๐๘๙] ต�นไม�เหัล่�าน�)นจ้�กเจ้ร�ญงอกงามขุ/)น ไม�ม#ล่มมากระทบขุ�างขุองเราได� ต�นไม�เหัล่�าน�)นจ้�กปิกคล่�มเรา ท7าเราไม�ใหั�เปิ2นต�นไม�ไปิเสุ#ย. -2 1 0 0 0 -110900 2 0 0 0

[๑๐๙๐] ต�นไม�ท�)งหัล่ายแม�ชน�ดอ50น เปิ2นหัม"�ไม�ม#รากปิระกอบด�วยล่7าต�นม#อย"� นก ต�วน#)น7าเอาพ5ชมาถื�ายไว� ท7าใหั�พ�นาศ.

-2 1 0 0 0 -110910 3 0 0 0

[๑๐๙๑] เพราะว�าต�นไม�ท�)งหัล่ายม#ต�นไทรเปิ2นต�น งอกงามขุ/)นปิกคล่�มไม�ซึ่/0งเปิ2นเจ้�าปิMา แม�ท#0ม#ล่7าต�นใหัญ�ได� ด"กรพระยาคร�ฑุ เหัต�น#)แหัล่ะ เราได�มองเหัHนภ�ยในอนาคต จ้/งได�หัว� 0นไหัว.-2 1 0 0 0 -110920 5 0 0 0

[๑๐๙๒] น�กปิราชญ(พ/งร�งเก#ยจ้สุ�0งท#0น�าร�งเก#ยจ้ พ/งระว�งภ�ยท#0ย�งไม�มาถื/ง น�กปิราชญ(ย�อมพ�จ้ารณาด"โล่กท�)งสุอง เพราะภ�ยในอนาคต.

จ้บ โกฏสุ�มพล่�ชาดกท#0 ๗.

๘. ธ"มการ#ชาดก เศร�าโศกเพราะได�ใหัม�ล่5มเก�า-2 1 0 0 0 -110930 2 0 0 0

[๑๐๙๓] พระเจ้�าย�ธ�ฏฐ�ล่ะผู้"�ทรงพอพระท�ยในธรรม ได�ตร�สุถืามว�ธ"รบ�ณฑุ�ตว�า ด"กรพราหัมณ( ท�านร" �บ�างไหัมว�า ใครผู้"�เด#ยวเศร�าโศกเปิ2นอ�นมาก? -2 1 0 0 0 -110940 2 0 0 0

[๑๐๙๔] พราหัมณ(วาเสุฏฐโคตรผู้"�เปิ2นใหัญ�ในฝั"งแพะมากด�วยก�น ไม�เก#ยจ้คร�านท�)งกล่างค5นกล่างว�น เม50ออย"�ในปิMา ได�ก�อไฟใหั�เก�ดคว�น. -2 1 0 0 0 -110950 2 0 0 0

[๑๐๙๕] ชะมดท�)งหัล่ายถื"กเหัล่5อบย�งรบกวน กHพาก�นเขุ�าไปิอาศ�ยอย"�ในสุ7าน�กขุองพราหัมณ(ธ"มการ#ตล่อดฤด"ฝัน เพราะกล่�0นคว�นขุองพราหัมณ(น�)น. -2 1 0 0 0 -110960 2 0 0 0

[๑๐๙๖] พราหัมณ(น�)นเอาใจ้ใสุ�อย"�ก�บพวกชะมด ไม�เอาใจ้ใสุ�ถื/งพวกแพะ ว�าจ้ะมาเขุ�าคอกหัร5อไม�มา แพะขุองเขุาเหัล่�าน�)นได�หัายไปิ.-2 1 0 0 0 -110970 2 0 0 0

[๑๐๙๗] พอถื/งสุารทสุม�ย แล่ะในปิMาม#ย�งซึ่าล่งแล่�ว พวกชะมดกHพาก�นเขุ�าไปิสุ"� ภ"เขุาทางท#0ก�นดาร แล่ะต�นแม�น7)าท�)งหัล่าย ฯ -2 1 0 0 0 -110980 2 0 0 0

[๑๐๙๘] พราหัมณ(เหัHนพวกชะมดหัน#ไปิหัมด แล่ะแพะท�)งหัล่ายหัายไปิ กHซึ่"บผู้อมม#ผู้�วพรรณซึ่"บซึ่#ด เปิ2นโรคผู้อมเหัล่5อง.-2 1 0 0 0 -110990 5 0 0 0

[๑๐๙๙] เปิ2นอย�างน#)แหัล่ะ ผู้"�ใดล่ะเล่ยคนเก�าเสุ#ยมากระท7าความร�กก�บคนใหัม�ผู้"�น�)นเปิ2นคนเด#ยว เศร�าโศกอย"�มาก เหัม5อนพราหัมณ(ธ"มการ# ฉัะน�)น.

จ้บ ธ"มการ#ชาดกท#0 ๘.

๙. ชาครชาดก ว�าด�วยผู้"�หัล่�บแล่ะต50น-2 1 0 0 0 -111000 3 0 0 0

[๑๑๐๐] ในโล่กน#) ใครเปิ2นผู้"�หัล่�บในระหัว�างสุ�ตว(ท�)งหัล่ายผู้"�ต50นอย"� ใครเปิ2นผู้"�ต50นในระหัว�างสุ�ตว(ท�)งหัล่ายผู้"�หัล่�บอย"� ใครหันอร" �แจ้�งปิ*ญหัาขุ�อน#) ใครหันอจ้ะแก�ปิ*ญหัาขุ�อน�)นขุองเราได�?-2 1 0 0 0 -111010 3 0 0 0

[๑๑๐๑] ขุ�าพเจ้�าเปิ2นผู้"�หัล่�บในระหัว�างสุ�ตว(ท�)งหัล่ายผู้"�ต50นอย"� ขุ�าพเจ้�าเปิ2นผู้"�ต50นในระหัว�างสุ�ตว(ท�)งหัล่ายผู้"�หัล่�บอย"� ขุ�าพเจ้�าร" �แจ้�งปิ*ญหัาขุ�อน�)นขุองท�าน จ้ะ แก�ปิ*ญหัาขุ�อน�)นขุองท�านได�.-2 1 0 0 0 -111020 3 0 0 0

[๑๑๐๒] ท�านเปิ2นผู้"�หัล่�บในระหัว�างสุ�ตว(ท�)งหัล่ายผู้"�ต50นอย"�อย�างไร ท�านเปิ2นผู้"�ต50นในระหัว�างสุ�ตว(ท�)งหัล่ายผู้"�หัล่�บอย"�อย�างไร ท�านร" �แจ้�งปิ*ญหัาขุ�อน#)อย�างไรท�านจ้ะแก�ปิ*ญหัาขุ�อน#)ขุองขุ�าพเจ้�าอย�างไร?-2 1 0 0 0 -111030 2 0 0 0

[๑๑๐๓] ด"กรเทวดา ขุ�าพเจ้�าต50นอย"�ในระหัว�างสุ�ตว(ท�)งหัล่ายผู้"�หัล่�บอย"�ด�วยความปิระมาท ไม�ร" �ท�0วถื/งธรรม ๒ ปิระการ ค5อ สุ�ญญมะ ๑ ทมะ ๑. -2 1 0 0 0 -111040 2 0 0 0

[๑๑๐๔] ด"กรเทวดา ขุ�าพเจ้�าหัล่�บอย"�ในระหัว�างพระอร�ยเจ้�าท�)งหัล่ายผู้"�สุล่ะราคะโทสุะ แล่ะอว�ชชา ต50นอย"�. -2 1 0 0 0 -111050 3 0 0 0

[๑๑๐๕] ขุ�าพเจ้�าเปิ2นผู้"�หัล่�บในระหัว�างสุ�ตว(ท�)งหัล่ายผู้"�ต50นอย"�อย�างน#) ขุ�าพเจ้�าเปิ2นผู้"�ต50นในระหัว�างสุ�ตว(ท�)งหัล่ายผู้"�หัล่�บอย"�อย�างน#) ขุ�าพเจ้�าร" �แจ้�งปิ*ญหัาขุ�อน#) อย�างน#) ขุ�าพเจ้�าแก�ปิ*ญหัาขุองท�านอย�างน#).-2 1 0 0 0 -111060 6 0 0 0

[๑๑๐๖] ถื"กแล่�ว ท�านเปิ2นผู้"�หัล่�บในระหัว�างสุ�ตว(ท�)งหัล่ายผู้"�ต50นอย"� เปิ2นผู้"�ต50นอย"�ในระหัว�างสุ�ตว(ท�)งหัล่ายผู้"�หัล่�บอย"� ท�านร" �แจ้�งปิ*ญหัาขุ�อน�)นขุองขุ�าพเจ้�าถื"ก แล่�ว ท�านแก�ปิ*ญหัาขุ�อน�)นขุองขุ�าพเจ้�าด#แล่�ว.

จ้บ ชาครชาดกท#0 ๙.

๑๐. ก�มมาสุปิณฑุชาดก ว�าด�วยอาน�สุงสุ(ถืวายขุนมก�มมาสุ-2 1 0 0 0 -1

11070 5 0 0 0

[๑๑๐๗] ได�ย�นว�า การท7าสุาม#จ้�กรรมในพระปิ*จ้เจ้กพ�ทธเจ้�าช50อว�าอโนมท�สุสุ# ม# ค�ณไม�น�อยเล่ย เช�ญด"ผู้ล่แหั�งก�อนขุนมก�มมาสุแหั�ง ไม�ม#รสุเคHม. สุ�งผู้ล่ใหั�เราได�ช�าง ม�า ว�ว ทร�พย( ขุ�าวเปิล่5อกเปิ2นอ�นมากน#) ตล่อดท�)งแผู้�นด�นท�)งสุ�)น แล่ะนางนาร#เหัล่�าน#)เปิร#ยบด�วยนางอ�ปิสุร เช�ญด"ผู้ล่แหั�งก�อนขุนมก�มมาสุ.-2 1 0 0 0 -111080 4 0 0 0

[๑๑๐๘] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�ปิระเสุร�ฐ ผู้"�ม#อ�ธยาศ�ยเปิ2นก�ศล่ ผู้"�บ7าร�งร�ฐใหั�เจ้ร�ญ พระองค(ตร�สุคาถืาเพล่งขุ�บเสุมอๆ ขุอพระองค(ผู้"�ม#พระท�ยเปิN0 ยมด�วยปิNต�อ�นแรงกล่�า ได�โปิรดตร�สุบอกใจ้ความแหั�งคาถืาเพล่งขุ�บท#0หัม�อมฉั�นท"ล่ถืามน�)นเถื�ด.-2 1 0 0 0 -111090 8 0 0 0

[๑๑๐๙] เราเก�ดในตระก"ล่หัน/0งในนครน#)แหัล่ะ เปิ2นล่"กจ้�างท7างานใหั�คนอ50น ถื/งจ้ะเปิ2นล่"กจ้�างท7าการงานเล่#)ยงช#ว�ต แต�เรากHม#ศ#ล่สุ�งวร. ว�นน�)นเราออก ไปิท7างาน ได�เหัHนสุมณะ ๔ ร"ปิ ผู้"�ปิระกอบไปิด�วยอาจ้าระแล่ะศ#ล่ เปิ2นผู้"� เย5อกเยHน ไม�ม#อาสุวะ. เราม#จ้�ตเล่50อมใสุในสุมณะเหัล่�าน�)น จ้/งน�มนต(ใหั�ท�านน�0งบนอาสุนะท#0ล่าดด�วยใบไม�แล่�ว ได�ถืวายขุนมก�มมาสุแก�ท�านด�วยม5อขุองตน. ผู้ล่แหั�งก�ศล่ กรรมน�)นขุองเราเปิ2นเช�นน#) เราจ้/งได�เสุวยราชสุมบ�ต�น#) อ�นม#แผู้�นด�นแผู้�ไพศาล่ไปิด�วยสุมบ�ต�ท�กชน�ด.-2 1 0 0 0 -111100 4 0 0 0

[๑๑๑๐] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�ม#อ�ธยาศ�ยเปิ2นก�ศล่ พระองค(ทรงปิระทานเสุ#ยก�อน จ้/งค�อยเสุวยเอง พระองค(อย�าทรงปิระมาทในบ�ญท�)งหัล่ายม#ทานเปิ2นต�น พระองค( จ้งทรงย�งจ้�กร ๔ ม#การอย"�ในปิระเทศอ�นสุมควรเปิ2นต�นใหั�เปิ2นไปิ อย�าได�ทรงต�)งอย"�ในอธรรมเล่ย จ้งทรงด7ารงอย"�ในทศพ�ธราชธรรมเถื�ด.-2 1 0 0 0 -111110 3 0 0 0

[๑๑๑๑] ด"กรพระราชธ�ดาขุองพระเจ้�าโกศล่ผู้"�เล่อโฉัม เราน�)นจ้�กปิระพฤต�ตามทางท#0พระอร�ยเจ้�าปิระพฤต�มาแล่�วน�)นแล่เสุมอๆ พระอรหั�นต(ท�)งหัล่ายเปิ2นท#0 พอใจ้ขุองเราแท� เราปิรารถืนาจ้ะได�เหัHนท�าน.-2 1 0 0 0 -111120 3 0 0 0

[๑๑๑๒] ด"กรนางเทว#ผู้"�เปิ2นพระราชธ�ดาท#0ร �กขุองพระเจ้�าโกศล่ เจ้�างดงามอย"�ในท�ามกล่างหัม"�นาร# เปิร#ยบเหัม5อนนางเทพอ�ปิสุรฉัะน�)น เจ้�าได�ท7ากรรมด#งามอะไรไว� เจ้�าเปิ2นผู้"�ม#ผู้�วพรรณผู้�ดผู้�องอย�างน#) เพราะกรรมอะไร? -2 1 0 0 0 -11113

0 8 0 0 0

[๑๑๑๓] ขุ�าแต�พระมหัากษ�ตร�ย( หัม�อมฉั�นเปิ2นทาสุ#ท7าการร�บใช�ขุองตระก"ล่กฏุ]มพ# เปิ2นผู้"�สุ7ารวมระว�ง เปิ2นอย"�โดยธรรม ม#ศ#ล่ ม#ความเหัHนชอบธรรม.

คราวน�)น หัม�อมฉั�นม#จ้�ตโสุมน�สุ ได�ถืวายอาหัารท#0เปิ2นสุ�วนขุองหัม�อมฉั�น แก�พระปิ*จ้เจ้กพ�ทธเจ้�าผู้"�ก7าล่�งเท#0ยวบ�ณฑุบาตอย"� ด�วยม5อตนเองผู้ล่แหั�งกรรมน�)นขุองหัม�อมฉั�น เปิ2นเช�นน#). จ้บ ก�มมาสุปิณฑุชาดกท#0 ๑๐.

๑๑. ปิร�นตปิชาดก ล่างบอกความช�0วแล่ะภ�ยท#0จ้ะมาถื/ง -2 1 0 0 0 -111140 2 0 0 0

[๑๑๑๔] ความช�0วแล่ะภ�ยจ้�กมาถื/งเรา เพราะก�0งไม�ไหัวคราวน�)น จ้ะเปิ2นด�วยมน�ษย( หัร5อเน5)อท7าใหั�ไหัว กHไม�ปิรากฏ. -2 1 0 0 0 -111150 2 0 0 0

[๑๑๑๕] ความกระสุ�นถื/งนางพราหัมณ#ผู้"�หัวาดกล่�วซึ่/0งอย"�ไม�ไกล่น�ก จ้�กท7าใหั�เรา ผู้อมเหัล่5อง เหัม5อนก�0งไม�ท7านายปิร�นตปิะใหั�ผู้อมเหัล่5อง ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -111160 3 0 0 0

[๑๑๑๖] ภรรยาท#0ร �กขุองเราอย"�ในบ�านเม5องพาราณสุ# ม#ร"ปิงาม จ้�กเศร�าโศกถื/งเรา ความเศร�าโศกจ้�กท7าใหั�นางผู้อมเหัล่5อง เหัม5อนก�0งไม�ท7านายปิร�นตปิะใหั� ผู้อมเหัล่5อง ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -111170 2 0 0 0

[๑๑๑๗] หัางตาท#0เจ้�าช7าเล่5องมากHด# การท#0เจ้�าย�)มแย�มกHด# เสุ#ยงท#0เจ้�าพ"ดกHด# จ้�กท7าเราใหั�ผู้อมเหัล่5อง เหัม5อนก�0งไม�ท7านายปิร�นตปิะใหั�ผู้อมเหัล่5อง ฉัะน�)น. -2 1 0 0 0 -111180 2 0 0 0

[๑๑๑๘] เสุ#ยงก�0งไม�น�)นได�มาปิรากฏแก�ท�านแล่�ว เสุ#ยงน�)นชะรอยจ้ะมาบอกท�านได� แน�แล่�ว ผู้"�ใดสุ�0นก�0งไม�น�)น ผู้"�น�)นได�มาบอกเหัต�น�)นแน�แล่�ว.-2 1 0 0 0 -111190 2 0 0 0

[๑๑๑๙] การท#0เราผู้"�โง�เขุล่าค�ดไว�ว�า ก�0งไม�ท#0มน�ษย( หัร5อเน5)อท7าใหั�ไหัวในคราวน�)นได�มาถื/งเราเขุ�าแล่�ว ฯ -2 1 0 0 0 -111200 20 0 0 0

[๑๑๒๐] ท�านได�ร" �ด�วยปิระการน�)นแล่�ว ย�งล่วงฆ�าพระชนกขุองเราแล่�ว เอาก�0งไม�ปิกปิดไว� บ�ดน#) ภ�ยจ้�กตกมาถื/งท�านบ�างล่ะ. จ้บ ปิร�นตปิชาดกท#0 ๑๑.

จ้บ ค�นธารวรรคท#0 ๒.

----------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. ค�นธารชาดก๒. มหัากปิชาดก ๓. ก�มภการชาดก๔. ท�ฬหัธรรมชาดก ๕. โสุมท�ตตชาดก ๖. สุ�สุ#มชาดก ๗. โกฏสุ�มพล่�ชาดก๘. ธ"มการ#ชาดก๙. ชาครชาดก๑๐. ก�มมาสุบ�ณฑุชาดก ๑๑. ปิร�นตปิชาดก.

รวมวรรคในสุ�ตตกน�บาตน#)ม# ๒ วรรค ค5อ๑. ก�กก�วรรค ๒. ค�นธารวรรค.

จ้บ สุ�ตตกน�บาต. ----------------

อ�ฏฐกน�บาตชาดก ๑. ก�จ้จ้าน�วรรค ๑. ก�จ้จ้าน�ชาดก ในกาล่ไหันๆ ธรรมย�อมไม�ตาย-2 1 0 0 0 -111210 3 0 0 0

[๑๑๒๑] ด"กรแม�ก�จ้จ้าน# เธอสุระผู้ม น��งหั�มผู้�าขุาวสุะอาด ยกถืาดสุ7าร�บขุ/)นสุ"�เตากระโหัล่กหั�วผู้# ย#แปิRง ล่�างงา ซึ่าวขุ�าวสุารท7าไม ขุ�าวสุ�กคล่�กงาจ้�กม#ไว�เพราะเหัต�อะไร?-2 1 0 0 0 -111220 4 0 0 0

[๑๑๒๒] ด"กรพราหัมณ( ขุ�าวสุ�กคล่�กงาซึ่/0งท7าใหั�สุ�กด#น#) ม#ไว�เพ50อจ้ะบร�โภคกHหัาไม� ธรรม ค5อ ความอ�อนน�อมต�อผู้"�ใหัญ� แล่ะสุ�จ้ร�ตธรรม ๓ ปิระการได�สุ"ญไปิเสุ#ยแล่�ว ว�นน#) ด�ฉั�นจ้�กกระท7าการบ"ชาแก�ธรรมน�)น ในท�ามกล่าง ปิMาช�า.-2 1 0 0 0 -111230 3 0 0 0

[๑๑๒๓] ด"กรแม�ก�จ้จ้าน# เธอจ้งใคร�ครวญเสุ#ยก�อนแล่�ว จ้/งท7าการงาน ใครบอก แก�เธอว�า ธรรมสุ"ญเสุ#ยแล่�ว ธรรมอ�นปิระเสุร�ฐเหัม5อนท�าวสุหั�สุน�ยเทวราชผู้"�ม#อาณ�ภาพหัาผู้"�เปิร#ยบม�ได� ย�อมไม�ตายในกาล่ไหันๆ.-2 1 0 0 0 -111240 5 0 0 0

[๑๑๒๔] ขุ�าแต�ท�านผู้"�ปิระเสุร�ฐ ในขุ�อท#0ว�าธรรมสุ"ญน#) ด�ฉั�นม�0นใจ้เอาเอง ในขุ�อท#0ว�า ธรรมไม�ม# ด�ฉั�นย�งสุงสุ�ย เด#Wยวน#)คนผู้"�ช� 0วช�าย�อมม#ความสุ�ขุ เช�นล่"กสุะใภ�ขุองด�ฉั�นเปิ2นหัม�น เขุาท�บต#ขุ�บไล่�ด�ฉั�นแล่�วคล่อดล่"ก บ�ดน#) เขุา เปิ2นใหัญ�ในตระก"ล่ท�)งหัมด ด�ฉั�นถื"กทอดท�)ง ไม�ม#ท#0พ/0ง อย"�แต�ล่7าพ�งผู้"�เด#ยว.-2 1 0 0 0 -11125

0 3 0 0 0

[๑๑๒๕] เราย�งเปิ2นอย"� ย�งไม�ตาย มา ณ ท#0น#)เพ50อปิระโยชน(แก�เธอโดยตรง ล่"กสุะใภ�คนใดท�บต#ขุ�บไล่�เธอออกแล่�วคล่อดล่"ก เราจ้ะกระท7าล่"กสุะใภ�คนน�)นพร�อมก�บล่"ก ใหั�ล่ะเอ#ยดเปิ2นเถื�าธ�ล่#.-2 1 0 0 0 -111260 3 0 0 0

[๑๑๒๖] ขุ�าแต�ท�าวเทวราช พระองค(ทรงย�นด#เสุดHจ้มาในท#0น#) เพ50อปิระโยชน(แก�หัม�อมฉั�นโดยตรงอย�างน#) ขุอใหั�หัม�อมฉั�น บ�ตร ล่"กสุะใภ� แล่ะหัล่านจ้งย�นด#สุม�ครสุมานอย"�เร5อนร�วมก�นเถื�ด.-2 1 0 0 0 -111270 3 0 0 0

[๑๑๒๗] ด"กรแม�กาต�ยาน# เธอย�นด#อย�างน�)นกHตามใจ้เธอ ถื/งจ้ะถื"กท�บต#ขุ�บไล่�กHไม�ล่ะธรรม ค5อเมตตาในพวกเดHกๆ ขุอใหั�เธอ บ�ตร ล่"กสุะใภ� แล่ะหัล่าน จ้งย�นด#สุม�ครสุมานอย"�เร5อนร�วมก�นเถื�ด.-2 1 0 0 0 -111280 5 0 0 0

[๑๑๒๘] นางกาต�ยาน# ย�นด#สุม�ครสุมานก�บล่"กสุะใภ� อย"�เร5อนร�วมก�นแล่�ว ล่"กแล่ะหัล่านต�างช�วยก�นบ7าร�ง เพราะท�าวสุ�กกเทวราชทรงอน�เคราะหั(. จ้บ ก�จ้จ้าน�ชาดกท#0 ๑.

๒. อ�ฏฐสุ�ททชาดก ว�าด�วยน�พพาน -2 1 0 0 0 -111290 4 0 0 0

[๑๑๒๙] สุระมงคล่โบกขุรณ#น#) แต�ก�อนเปิ2นท#0ล่��มล่/ก ม#น7)ามาก ปิล่ากHมาก เปิ2นท#0อย"�อาศ�ยขุองพระยานกยาง เปิ2นท#0อย"�แหั�งบ�ดาขุองเรา บ�ดน#) น7)าแหั�ง ว�นน#)พวกเราจ้ะพาก�นเล่#)ยงช#พด�วยกบ แม�พวกเราจ้ะถื"กความบ#บค�)นถื/ง เพ#ยงน#) กHจ้ะไม�ล่ะท#0อย"�.-2 1 0 0 0 -111300 2 0 0 0

[๑๑๓๐] ใครจ้ะท7าล่ายน�ยน(ตาขุ�างท#0สุองขุองนายพ�นธ�ระ ผู้"�ม#อาว�ธในม5อใหั�แตกได� ใครจ้�กกระท7าล่"ก แล่ะร�งขุองเรา แล่ะต�วเราใหั�ม#ความสุว�สุด#ได�? -2 1 0 0 0 -111310 3 0 0 0

[๑๑๓๑] ด"กรมหัาบพ�ตร คต�ขุองกระพ#)ไม�น�)นม#อย"�เพ#ยงใด กระพ#)ไม�ท�)งหัมดแมล่งภ"�เจ้าะก�นสุ�)นแล่�วเพ#ยงน�)น แมล่งภ"�หัมดอาหัารแล่�ว ย�อมไม�ย�นด#ในไม�แก�น.-2 1 0 0 0 -111320 2 0 0 0

[๑๑๓๒] ไฉันหันอ เราจ้/งจ้ะจ้ากท#0น#0ไปิใหั�พ�นจ้ากราชน�เวศน(เสุ#ยได� บ�นเท�งใจ้ชมต�นไม� ก�0งไม�ท#0ม#ดอก ท7าร�งอาศ�ยอย"�ตามปิระสุาขุองเรา.

-2 1 0 0 0 -111330 2 0 0 0

[๑๑๓๓] ไฉันหันอ เราจ้/งจ้ะจ้ากท#0น#0ไปิใหั�พ�นจ้ากราชน�เวศน(เสุ#ยได� จ้�กน7าหัน�าฝั"งไปิด50มน7)าท#0ด#เล่�ศได�.-2 1 0 0 0 -111340 3 0 0 0

[๑๑๓๔] นายพรานภรตะชาวพาหั�กร�ฐ น7าเราผู้"�ม�วเมาด�วยกามท�)งหัล่าย ผู้"�ก7าหัน�ดหัมกม��นอย"�ในกามมาแล่�ว ล่�งน�)นกล่�าวว�า ขุอความเจ้ร�ญจ้งม#แก�ท�าน ขุอท�านจ้งปิล่�อยขุ�าพเจ้�าเถื�ด.-2 1 0 0 0 -111350 2 0 0 0

[๑๑๓๕] เม50อความม5อต5)อปิรากฏเบ5)องบนภ"เขุาอ�นแขุHงคม นางก�นนร#น�)นได�กล่�าวกะเราด�วยถื�อยค7าอ�นไพเราะอ�อนหัวานว�า ท�านอย�าจ้รดเท�าล่งบนแผู้�นด�น. -2 1 0 0 0 -111360 6 0 0 0

[๑๑๓๖] เราเหัHนน�พพานอ�นเปิ2นท#0สุ�)นชาต� ไม�ต�องเว#ยนมาย�งก7าเน�ดค�พกไสุยาอ#ก ต�อไปิ โดยไม�ต�องสุงสุ�ย ความเก�ดขุองเราน#)เปิ2นชาต�ม#ในท#0สุ�ดก7าเน�ด ค�พภไสุยากHม#ในภายหัล่�ง สุงสุารเพ50อภพใหัม�ต�อไปิขุองเราสุ�)นสุ�ดแล่�ว.

จ้บ อ�ฏฐสุ�ททชาดกท#0 ๒.

๓. สุ�ล่สุาชาดก ผู้"�รอบร" �เหัต�ผู้ล่ย�อมรอดพ�นศ�ตร"-2 1 0 0 0 -111370 3 0 0 0

[๑๑๓๗] สุร�อยคอทองค7าน#) แก�วม�กดา แก�วไพฑุ"รย(ม#มาก ท�านจ้งน7าเอาทร�พย(น#) ไปิท�)งหัมด ขุอความเจ้ร�ญจ้งม#แก�ท�าน แล่ะจ้งปิระกาศขุ�าพเจ้�าว�า เปิ2นทาสุ#เถื�ดฯ-2 1 0 0 0 -111380 2 0 0 0

[๑๑๓๘] แน�ะแม�คนงาม เจ้�าจ้งเปิล่5)องเคร50องปิระด�บออก อย�าม�วร70าไรใหั�มากเล่ยเราไม�ร" �อะไรท�)งน�)น เราน7าเจ้�ามาเพ50อทร�พย(เท�าน�)น. -2 1 0 0 0 -111390 2 0 0 0

[๑๑๓๙] ฉั�นมาน/กถื/งต�วเอง น�บต�)งแต�น�อยค��มใหัญ� ฉั�นไม�ได�ร" �จ้�กร�กชายอ50นย�0งไปิ กว�าท�านเล่ย.-2 1 0 0 0 -111400 3 0 0 0

[๑๑๔๐] ขุอเช�ญท�านน�0งล่ง ฉั�นจ้�กขุอกอดร�ดท�านใหั�สุมร�ก แล่ะจ้�กกระท7าปิระท�กษ�ณท�านเสุ#ยก�อน เพราะว�าต�อแต�น#)ไปิ การคบหัาก�นระหัว�างฉั�นก�บท�านจ้ะไม�ม#อ#ก. -2 1 0 0 0 -1

11410 2 0 0 0

[๑๑๔๑] ชายจ้ะเปิ2นบ�ณฑุ�ตในท#0ท�กแหั�งกHหัาไม� แม�หัญ�งกHเปิ2นบ�ณฑุ�ตม#ปิ*ญญา เฉัล่#ยวฉัล่าดในท#0น�)นๆ ได�.-2 1 0 0 0 -111420 2 0 0 0

[๑๑๔๒] ชายจ้ะเปิ2นบ�ณฑุ�ตในท#0ท�กแหั�งกHหัาไม� แม�หัญ�งกHเปิ2นบ�ณฑุ�ตม#ปิ*ญญาด7าร�เหัต�ผู้ล่ได�รวดเรHว.-2 1 0 0 0 -111430 3 0 0 0

[๑๑๔๓] นางสุ�ล่สุาหัญ�งแพศยาย5นอย"� ณ ท#0ใกล่�โจ้ร ค�ดอ�บายจ้ะฆ�าโจ้ร ได�ฆ�าโจ้รสุ�ตต�กะตายได�รวดเรHว เหัม5อนนายพรานเน5)อผู้"�ฉัล่าดฆ�าเน5)อได�เรHวพล่�นเม50อม#ธน"บร�บ"รณ(มากแล่�ว ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -111440 2 0 0 0

[๑๑๔๔] ในโล่กน#) ผู้"�ใดไม�ร" �เหัต�ผู้ล่ท#0เก�ดขุ/)นได�ฉั�บพล่�น ผู้"�น�)นม#ปิ*ญญาเขุล่าย�อมถื"กฆ�าตาย เหัม5อนโจ้รถื"กฆ�าตายท#0ซึ่อกภ"เขุา ฉัะน�)น. -2 1 0 0 0 -111450 6 0 0 0

[๑๑๔๕] ในโล่กน#) ผู้"�ใดย�อมรอบร" �เหัต�ผู้ล่ท#0เก�ดขุ/)นได�ฉั�บพล่�น ผู้"�น�)นย�อมพ�นจ้าก ความเบ#ยดเบ#ยนขุองศ�ตร"ได� เหัม5อนนางสุ�ล่สุาหัญ�งแพศยาหัล่�ดพ�นไปิจ้ากโจ้รสุ�ตต�กะ ฉัะน�)น.

จ้บ สุ�ล่สุาชาดกท#0 ๓.

๔. สุ�ม�งคล่ชาดก ว�าด�วยค�ณธรรมขุองกษ�ตร�ย( -2 1 0 0 0 -111460 3 0 0 0

[๑๑๔๖] พระเจ้�าแผู้�นด�นทรงร" �ว�า เราก7าล่�งกร�)วจ้�ดไม�พ/งล่งอาชญา อ�นไม�สุมควรแก�ตนโดยไม�ใช�ฐานะก�อน พ/งเพ�กถือนความท�กขุ(ขุองผู้"�อ50นอย�างร�ายแรงไว�.-2 1 0 0 0 -111470 3 0 0 0

[๑๑๔๗] เม50อใด พ/งร" �ว�าจ้�ตขุองตนผู้�องใสุ พ/งใคร�ครวญ ความผู้�ดท#0ผู้"�อ50นท7าไว� พ/งพ�จ้ารณาใหั�เหัHนแจ้�มแจ้�งด�วยตนเองว�า น#0สุ�วนปิระโยชน( น#0สุ�วนโทษเม50อน�)น จ้/งปิร�บไหัมบ�คคล่น�)นๆ ตามสุมควร. -2 1 0 0 0 -111480 5 0 0 0

[๑๑๔๘] อน/0ง พระเจ้�าแผู้�นด�นพระองค(ใด ไม�ถื"กอคต�ครอบง7า ย�อมแนะน7าผู้"�อ50น ท#0ควรแนะน7า แล่ะไม�ควรแนะน7าได� พระเจ้�าแผู้�นด�นพระองค(น�)นช50อว�าไม�เผู้าผู้"�อ50น แล่ะพระองค(เอง พระเจ้�าแผู้�นด�นพระองค(ใดในโล่กน#)

ทรงล่งอาชญาสุมควรแก�โทษ พระเจ้�าแผู้�นด�นพระองค(น�)น อ�นค�ณงามความด#ค��มครองแล่�ว ย�อมไม�เสุ50อมจ้ากศ�ร�. -2 1 0 0 0 -111490 3 0 0 0

[๑๑๔๙] กษ�ตร�ย(เหัล่�าใดถื"กอคต�ครอบง7า ไม�ทรงพ�จ้ารณาเสุ#ยก�อนแล่�วท7าไปิ ทรงล่งอาชญาโดยผู้ล่�นผู้ล่�น กษ�ตร�ย(เหัล่�าน�)นปิระกอบไปิด�วยโทษน�าต�เต#ยน ย�อมล่ะท�)งช#ว�ตไปิ แล่ะพ�นไปิจ้ากโล่กน#)แล่�ว กHย�อมไปิสุ"�ท�คต�.-2 1 0 0 0 -111500 4 0 0 0

[๑๑๕๐] พระราชาเหัล่�าใด ทรงย�นด#แล่�วในทศพ�ธราชธรรม อ�นพระอร�ยเจ้�าปิระกาศไว� พระราชาเหัล่�าน�)นเปิ2นผู้"�ปิระเสุร�ฐด�วยกาย วาจ้า แล่ะใจ้ พระราชา เหัล่�าน�)นทรงด7ารงม�0นอย"�แล่�วในขุ�นต� โสุร�จ้จ้ะ แล่ะสุมาธ� ย�อมถื/งโล่ก ท�)งสุองโดยว�ธ#อย�างน�)น. -2 1 0 0 0 -111510 3 0 0 0

[๑๑๕๑] เราเปิ2นพระราชาผู้"�เปิ2นใหัญ�ขุองสุ�ตว(แล่ะมน�ษย(ท�)งหัล่าย ถื�าเราโกรธ ขุ/)นมา เรากHต�)งตนไว�ในแบบอย�างท#0โบราณราชแต�งต�)งไว� คอยหั�ามปิรามปิระชาชนอย"�อย�างน�)น ล่งอาชญาโดยอ�บายอ�นแยบคายด�วยความเอHนด".-2 1 0 0 0 -111520 4 0 0 0

[๑๑๕๒] ขุ�าแต�กษ�ตร�ย(ผู้"�ชนาธ�ปิ*ต� บร�วารสุมบ�ต�แล่ะปิ*ญญาม�ได�ล่ะพระองค(ในกาล่ไหันๆ เล่ย พระองค(ม�ได�ม�กกร�)วโกรธ ม#พระหัฤท�ยผู้�องใสุอย"�เปิ2นน�จ้ ขุอพระองค(ทรงปิราศจ้ากท�กขุ( บ7าร�งพระชนม(ช#พย5นอย"�ตล่อดร�อยพรรษาเถื�ด. -2 1 0 0 0 -111530 4 0 0 0

[๑๑๕๓] ขุ�าแต�กษ�ตร�ย( ขุอพระองค(ทรงปิระกอบด�วยค�ณธรรมเหัล่�าน#) ค5อ โบราณราชว�ตร ม�0นคงทรงอน�ญาตใหั�หัน"เต5อนได� ไม�ทรงกร�)วโกรธม#ความสุ�ขุสุ7าราญ ไม�เด5อดร�อน ปิกครองแผู้�นด�นใหั�ร�มเยHน แม�จ้�ต�จ้ากโล่กน#)ไปิแล่�วกHจ้งทรงถื/งสุ�คต�เถื�ด.-2 1 0 0 0 -111540 7 0 0 0

[๑๑๕๔] พระเจ้�าธรรม�กราชทรงฉัล่าดในอ�บาย เม50อครองราชสุมบ�ต�ด�วยอ�บายอ�น เปิ2นธรรม ค5อ ก�ศล่กรรมบถื ๑๐ อ�นบ�ณฑุ�ตแนะน7ากล่�าวไว�ด#แล่�วอย�างน#) พ/งย�งมหัาชนผู้"�ก7าเร�บร�อนกายแล่ะจ้�ตใหั�ด�บหัายไปิ เหัม5อนมหัาเมฆย�งแผู้�นด�นใหั�ช� �มช50นด�วยน7)า ฉัะน�)น.

จ้บ สุ�ม�งคล่ชาดกท#0 ๔.

๕. ค�งคมาล่ชาดก กามท�)งหัล่ายเก�ดจ้ากความด7าร� -2 1 0 0 0 -1

11550 4 0 0 0

[๑๑๕๕] แผู้�นด�นร�อนเหัม5อนถื�านไฟ ดาดาษไปิด�วยทรายอ�นร�อนเหัม5อนเถื�าร/ง เม50อเปิ2นเช�นน#) เจ้�าย�งท7าเปิ2นทองไม�ร" �ร �อน ขุ�บเพล่งอย"�ได� แดดไม�เผู้าเจ้�า ดอกหัร5อ? เบ5)องบนกHร�อน เบ5)องล่�างกHร�อน เม50อเปิ2นเช�นน#) เจ้�าย�งท7าเปิ2นทองไม�ร" �ร �อน ขุ�บเพล่งอย"�ได� แดดไม�เผู้าเจ้�าดอกหัร5อ?-2 1 0 0 0 -111560 3 0 0 0

[๑๑๕๖] ขุ�าแต�พระราชา แดดหัาเผู้าขุ�าพระองค(ไม� แต�ว�าว�ตถื�กาม แล่ะก�เล่สุกามย�อมเผู้าขุ�าพระองค( เพราะว�าความปิระสุงค(หัล่ายๆ อย�าง ม#อย"� ความปิระสุงค(เหัล่�าน�)นย�อมเผู้าขุ�าพระองค(แดดหัาได�เผู้าขุ�าพระองค(ไม�.-2 1 0 0 0 -111570 2 0 0 0

[๑๑๕๗] ด"กรกาม เราได�เหัHนม"ล่รากขุองเจ้�าแล่�ว เจ้�าเก�ดจ้ากความด7าร� เราจ้�กไม�ด7าร�ถื/งเจ้�าอ#กล่ะ เจ้�าจ้�กไม�เก�ดด�วยอาการอย�างน#).-2 1 0 0 0 -111580 3 0 0 0

[๑๑๕๘] กามแม�น�อยกHไม�พอแก�มหัาชน มหัาชนย�อมไม�อ�0มด�วยกามแม�มาก น�า สุล่ดใจ้ท#0พวกคนพาล่พาก�นบ�นว�า ร"ปิ เสุ#ยง เหัล่�าน#)จ้งม#แก�เรา ก�ล่บ�ตรผู้"�ปิระกอบความเพ#ยร พ/งเว�นใหั�ขุาดเถื�ด. -2 1 0 0 0 -111590 3 0 0 0

[๑๑๕๙] การท#0พระเจ้�าอ�ท�ยได�ถื/งความเปิ2นใหัญ�เปิ2นโตน#) เปิ2นแผู้ล่แหั�งกรรมม# ปิระมาณน�อยขุองเรา มาณพใดล่ะกามราคะออกบวชแล่�ว มาณพน�)นช50อว�าได�ล่าภด#แล่�ว.-2 1 0 0 0 -111600 4 0 0 0

[๑๑๖๐] สุ�ตว(ท�)งหัล่ายย�อมล่ะกรรมช�0วด�วยตบะ แต�สุ�ตว(เหัล่�าน�)น จ้ะล่ะความเปิ2นคน เอาหัม�อต�กน7)าใหั�เขุาอาบด�วยตบะได�หัร5อ แน�ะค�งคมาล่ะ การท#0ท�าน ขุ�มขุ#0ด�วยตบะ แล่�วร�องเร#ยกโอรสุขุองเราโดยช50อว�าพรหัมท�ตต(ว�นน#)น�)น ไม�เปิ2นการสุมควรเล่ย.-2 1 0 0 0 -111610 3 0 0 0

[๑๑๖๑] เสุดHจ้แม� เราท�)งหัล่ายพร�อมท�)งพระราชา แล่ะอ7ามาตย( พาก�นไหัว�พระปิ*จ้เจ้กพ�ทธเจ้�า พระปิ*จ้เจ้กพ�ทธเจ้�าน�)น เปิ2นผู้"�อ�นชนท�)งปิวงไหัว�แล่�วเช�ญเสุดHจ้แม� ทอดพระเนตรด"ผู้ล่แหั�งขุ�นต�แล่ะโสุร�จ้จ้ะในปิ*จ้จ้�บ�นเถื�ด. -2 1 0 0 0 -111620 6 0 0 0

[๑๑๖๒] ท�านท�)งหัล่ายอย�าได�กล่�าวอะไรๆ กะท�านค�งคมาล่ะผู้"�เปิ2นปิ*จ้เจ้กม�น# ศ/กษาอย"�ในคล่องม�น# ความจ้ร�ง พระปิ*จ้เจ้กม�น#ค�งคมาล่ะน#) ขุ�ามหั�วงน7)าท#0

พระปิ*จ้เจ้กม�น#ท�)งหัล่ายขุ�ามแล่�ว หัมดความเศร�าโศกเท#0ยวไปิ.

จ้บ ค�งคมาล่ชาดกท#0 ๕.

๖. เจ้ต�ยราชชาดก ว�าด�วยเชฏฐาปิจ้ายนธรรม-2 1 0 0 0 -111630 5 0 0 0

[๑๑๖๓] เชฏฐาปิจ้ายนธรรม อ�นบ�คคล่ใดท7าล่ายแล่�ว ย�อมท7าล่ายบ�คคล่น�)นเสุ#ยโดยแท� เชฏฐาปิจ้ายนธรรมอ�นบ�คคล่ใดไม�ท7าล่ายแล่�ว ย�อมไม�ท7าล่าย บ�คคล่น�)นสุ�กหัน�วยหัน/0ง เพราะเหัต�น�)นแล่ พระองค(ไม�ควรท7าล่ายเชฏฐาปิจ้ายนธรรมเล่ย เชฏฐาปิจ้ายนธรรมท#0พระองค(ท7าล่ายแล่�ว อย�า ได�กล่�บมาท7าล่ายพระองค(เล่ย.-2 1 0 0 0 -111640 6 0 0 0

[๑๑๖๔] เม50อพระองค(ย�งตร�สุค7ากล่�บกล่อกอย"� เทวดาท�)งหัล่ายกHจ้ะพาก�นหัล่#กหัน# ไปิเสุ#ย พระโอฐจ้�กม#กล่�0นบ"ดเน�าเหัมHนฟ� Rงไปิ ผู้"�ใดร" �อย"� เม50อถื"กถืามปิ*ญหัาแล่�ว แกล่�งแก�ปิ*ญหัาน�)นไปิเสุ#ยอย�างอ50น ผู้"�น�)นย�อมต�องพล่�ดตกล่งจ้ากฐานะขุองตน ขุ�าแต�พระเจ้�าเจ้ต�ยราช ถื�าพระองค(ตร�สุสุ�จ้จ้วาจ้า พระองค(กHจ้ะปิระท�บอย"�ในพระราชว�งตามเด�มได� ถื�าพระองค(ย�งตร�สุม�สุาอย"� กHจ้ะ ปิระท�บอย"�ได�ท#0พ5)นด�นเท�าน�)น.-2 1 0 0 0 -111650 5 0 0 0

[๑๑๖๕] พระราชาพระองค(ใดทรงทราบอย"� เม50อถื"กถืามปิ*ญหัาแล่�ว แกล่�งตร�สุแก� ปิ*ญหัาน�)นเสุ#ยอย�างอ50น ในแว�นแคว�นขุองพระราชาพระองค(น�)น ฝันย�อมตกในเวล่าไม�ใช�ฤด"กาล่ ย�อมไม�ตกตามฤด"กาล่ ขุ�าแต�พระเจ้�าเจ้ต�ยราช ถื�าพระองค(ตร�สุสุ�จ้จ้วาจ้า พระองค(กHจ้ะปิระท�บอย"�ในพระราชว�งตามเด�มได�ถื�าพระองค(ตร�สุม�สุาอย"� กHจ้ะถื"กแผู้�นด�นสุ"บ.-2 1 0 0 0 -111660 6 0 0 0

[๑๑๖๖] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�เปิ2นใหัญ�ในท�ศ พระราชาพระองค(ใดทรงทราบอย"� เม50อ ถื"กถืามปิ*ญหัาแล่�วแกล่�งตร�สุแก�ปิ*ญหัาน�)นไปิเสุ#ยอย�างอ50น พระช�วหัาขุอง พระราชาพระองค(น�)น จ้ะเปิ2นแฉักเหัม5อนล่�)นง" ฉัะน�)น ขุ�าแต�พระเจ้�าเจ้ต�ยราช ถื�าพระองค(ตร�สุสุ�จ้จ้วาจ้า พระองค(กHจ้ะปิระท�บอย"�ในพระราชว�งตามเด�มได� ถื�าพระองค(ย�งตร�สุม�สุาอย"� กHจ้ะถื"กแผู้�นด�นสุ"บ ล่/กล่งไปิอ#ก. -2 1 0 0 0 -111670 6 0 0 0

[๑๑๖๗] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�เปิ2นใหัญ�ในท�ศ พระราชาพระองค(ใดทรงทราบอย"� เม50อ ถื"กถืามปิ*ญหัาแล่�ว แกล่�งตร�สุแก�ปิ*ญหัาน�)นไปิเสุ#ยอย�างอ50น พระช�วหัา ขุองพระราชาพระองค(น�)น จ้ะไม�ม#เหัม5อนปิล่าฉัะน�)น ขุ�าแต�พระเจ้�าเจ้ต�ยราช ถื�าพระองค(ตร�สุสุ�จ้จ้วาจ้า พระองค(กHจ้ะปิระท�บอย"�ในพระราชว�ง

ตามเด�มได� ถื�าพระองค(ย�งตร�สุม�สุาอย"� กHจ้ะถื"กแผู้�นด�นสุ"บล่/กย�0งกว�าน#)ไปิอ#ก.-2 1 0 0 0 -111680 5 0 0 0

[๑๑๖๘] พระราชาพระองค(ใดทรงทราบอย"� เม50อถื"กถืามปิ*ญหัาแล่�ว แกล่�งตร�สุแก� ปิ*ญหัาน�)นไปิเสุ#ยอย�างอ50น พระราชาพระองค(น�)นจ้ะม#แต�พระธ�ดาเท�าน�)นมาเก�ด หัาม#พระโอรสุมาเก�ดในราชสุก�ล่ไม� ขุ�าแต�พระเจ้�าเจ้ต�ยราชถื�าพระองค(ตร�สุสุ�จ้จ้วาจ้า พระองค(กHจ้ะปิระท�บอย"�ในพระราชว�งตามเด�มได� ถื�าพระองค(ย�งตร�สุม�สุาอย"� กHจ้ะถื"กแผู้�นด�นสุ"บล่/กย�0งไปิกว�าน#)อ#ก.-2 1 0 0 0 -111690 5 0 0 0

[๑๑๖๙] พระราชาพระองค(ใดทรงทราบอย"� เม50อถื"กถืามปิ*ญหัาแล่�ว แกล่�งตร�สุแก� ปิ*ญหัาน�)นไปิเสุ#ยอย�างอ50น พระราชาพระองค(น�)นจ้ะไม�ม#พระราชโอรสุถื�าม#กHพาก�นหัล่#กหัน#ไปิย�งท�ศน�อย ท�ศใหัญ� ขุ�าแต�พระเจ้�าเจ้ต�ยราช ถื�าพระองค(ตร�สุสุ�จ้จ้วาจ้า พระองค(กHจ้ะปิระท�บอย"�ในพระราชว�งตามเด�มได�ถื�าพระองค(ย�งตร�สุม�สุาอย"� กHจ้ะถื"กแผู้�นด�นสุ"บล่/กย�0งกว�าน�)นล่งไปิอ#ก. -2 1 0 0 0 -111700 7 0 0 0

[๑๑๗๐] พระเจ้�าเจ้ต�ยราชน�)น แต�ก�อนเคยเสุดHจ้เท#0ยวไปิได�ในอากาศ ภายหัล่�งถื"กพระฤาษ#สุาปิแล่�วเสุ50อมอ7านาจ้ ถื/งก7าหันดเวล่าขุองตนแล่�วกHถื"กแผู้�นด�น สุ"บ เพราะเหัต�น�)นแหัล่ะ บ�ณฑุ�ตท�)งหัล่ายจ้/งไม�สุรรเสุร�ญฉั�นทาคต� บ�คคล่ไม�พ/งเปิ2นผู้"�ม#จ้�ตถื"กฉั�นทาคต�เปิ2นต�นปิระท�ษร�าย พ/งกล่�าวแต�ค7าสุ�จ้เท�าน�)น.

จ้บ เจ้ต�ยราชชาดกท#0 ๖.

๗. อ�นทร�ยชาดก ว�าด�วยด# ๔ ช�)น -2 1 0 0 0 -111710 3 0 0 0

[๑๑๗๑] ด"กรนารทะ บ�ร�ษใดตกอย"�ในอ7านาจ้แหั�งอ�นทร#ย(เพราะกาม บ�ร�ษน�)นล่ะโล่กท�)งสุองไปิแล่�ว ย�อมเก�ดในอบายม#นรกเปิ2นต�น แม�เม50อย�งเปิ2นอย"�กHย�อมซึ่"บซึ่#ดไปิ. -2 1 0 0 0 -111720 2 0 0 0

[๑๑๗๒] ท�กขุ(เก�ดในล่7าด�บแหั�งสุ�ขุ สุ�ขุเก�ดในล่7าด�บแหั�งท�กขุ( สุ�วนท�านน�)นปิระ สุบความท�กขุ(มากกว�าสุ�ขุ ท�านจ้งหัว�งความสุ�ขุอ�นปิระเสุร�ฐเถื�ด.-2 1 0 0 0 -111730 3 0 0 0

[๑๑๗๓] ในเวล่าเก�ดความล่7าบาก บ�คคล่ใดอดทนต�อความล่7าบากได� บ�คคล่น�)น ย�อมไม�เปิ2นไปิตามความล่7าบาก บ�คคล่น�)นเปิ2นน�กปิราชญ( ย�อมบรรล่�สุ�ขุ ปิราศจ้ากเคร50องปิระกอบ อ�นเปิ2นท#0สุ�ดแหั�งความล่7าบาก.-2 1 0 0 0 -1

11740 3 0 0 0

[๑๑๗๔] ท�านไม�ควรเคล่50อนจ้ากธรรม เพราะปิรารถืนากามท�)งหัล่าย เพราะเหัต�ใช� ปิระโยชน( เพราะเหัต�เปิ2นปิระโยชน( ถื/งท�านจ้ะท7าสุ�ขุในฌิานท#0สุ7าเรHจ้ แล่�วใหั�น�ราศไปิ กHไม�ควรจ้ะเคล่50อนจ้ากธรรมเล่ย. -2 1 0 0 0 -111750 4 0 0 0

[๑๑๗๕] ความขุย�นขุองคฤหับด#ผู้"�อย"�ครองเร5อนด#ช�)นหัน/0ง การแบ�งปิ*นโภคทร�พย(ใหั�แก�สุมณพราหัมณ( ผู้"�ต�)งอย"�ในธรรมแล่�วบร�โภคด�วยตนเอง ด#ช�)นสุอง เม50อได�ปิระโยชน(ไม�ระเร�งใจ้ด�วยความม�วเมา ด#ช�)นสุาม เม50อเวล่าเสุ50อมปิระโยชน( ไม�ม#ความล่7าบากใจ้ ด#ช�)นสุ#0.-2 1 0 0 0 -111760 3 0 0 0

[๑๑๗๖] เทว�ล่ดาบสุผู้"�สุงบระง�บ ได�พร70าสุอนความเปิ2นบ�ณฑุ�ตกะนารทดาบสุน�)น ด�วยค7าม#ปิระมาณเท�าน#)ว�า บ�คคล่ผู้"�เล่วกว�าผู้"�ท#0ตกอย"�ในอ7านาจ้อ�นทร#ย(ไม�ม#เล่ย.-2 1 0 0 0 -111770 5 0 0 0

[๑๑๗๗] ขุ�าแต�พระเจ้�าสุ#ว�ราช พระองค(เก5อบจ้ะถื/งความพ�นาศอย"�ในเง5)อมม5อขุองศ�ตร"ท�)งหัล่ายเท#ยว เหัม5อนขุ�าพระองค(ไม�กระท7ากรรมท#0ควรกระท7า ไม�ศ/กษาศ�ล่ปิว�ทยา ไม�ท7าความขุวนขุวายเพ50อใหั�เก�ดโภคทร�พย( ไม�ท7าอาวาหัว�วาหัะ ไม�ร�กษาศ#ล่ ไม�กล่�าววาจ้าอ�อนหัวาน ท7ายศเหัล่�าน#)ใหั�เสุ50อมไปิ จ้/งมาบ�งเก�ดเปิ2นเปิรต เพราะกรรมขุองตน. -2 1 0 0 0 -111780 3 0 0 0

[๑๑๗๘] ขุ�าพระองค(น�)นปิฏ�บ�ต�ชอบแล่�ว พ/งย�งโภคะใหั�เก�ดขุ/)น เหัม5อนบ�ร�ษช7านะ แล่�วพ�นคน ไม�ม#พวกพ�วงท#0พ/0งอาศ�ย ล่�วงเสุ#ยจ้ากอร�ยธรรม ม#อาการเหัม5อนเปิรต ฉัะน�)น. -2 1 0 0 0 -111790 6 0 0 0

[๑๑๗๙] ขุ�าพระองค(ท7าสุ�ตว(ท�)งหัล่าย ผู้"�ใคร�ต�อความสุ�ขุใหั�ได�ร�บความท�กขุ( จ้/งได�มาถื/งสุ�วนอ�นน#) ขุ�าพระองค(น�)นด7ารงอย"� เหัม5อนบ�คคล่อ�นกองถื�านไฟล่�อมรอบด�าน ย�อมไม�ได�ปิระสุบความสุ�ขุเล่ย.

จ้บ อ�นทร�ยชาดกท#0 ๗.

๘. อาท�ตตชาดก ว�าด�วยการใหั�ทานก�บการรบ-2 1 0 0 0 -111800 3 0 0 0

[๑๑๘๐] เม50อเร5อนถื"กไฟไหัม� บ�คคล่ผู้"�เปิ2นเจ้�าขุองขุนเอาสุ�0งขุองอ�นใดออกได� สุ�0งขุองอ�นน�)นย�อมเปิ2นปิระโยชน(แก�เจ้�าขุองน�)น แต�ขุองท#0ถื"กไฟไหัม�ย�อมไม�

เปิ2นปิระโยชน(แก�เขุา.-2 1 0 0 0 -111810 2 0 0 0

[๑๑๘๑] โล่กถื"กชราแล่ะมรณะเผู้าแล่�วอย�างน#) บ�คคล่พ/งน7าออกเสุ#ยด�วยการใหั�ทาน ทานท#0ใหั�แล่�วจ้ะน�อยกHตามมากกHตาม ช50อว�าเปิ2นอ�นน7าออกด#แล่�ว. -2 1 0 0 0 -111820 3 0 0 0

[๑๑๘๒] คนใดใหั�ทานแก�ท�านผู้"�ม#ธรรมอ�นได�แล่�ว ผู้"�บรรล่�ธรรมด�วยความเพ#ยรแล่ะความหัม�0น คนน�)นล่�วงเล่ยเวตรณ#นรกขุองพระยายมไปิได�แล่�ว จ้ะเขุ�าถื/งท�พยสุถืาน.-2 1 0 0 0 -111830 4 0 0 0

[๑๑๘๓] ท�านผู้"�ร" �กล่�าวทานก�บการรบว�าม#สุภาพเสุมอก�น น�กรบแม�จ้ะม#น�อยกHช7านะคนมากได� เจ้ตนาเคร50องบร�จ้าคกHเหัม5อนก�น แม�จ้ะน�อย ย�อมช7านะหัม"� ก�เล่สุแม�มากได� ถื�าบ�คคล่เช50อกรรมแล่ะผู้ล่แหั�งกรรม ย�อมใหั�ทานแม� น�อย เขุากHเปิ2นสุ�ขุในโล่กหัน�า เพราะการบร�จ้าคม#ปิระมาณน�อยน�)น.-2 1 0 0 0 -111840 4 0 0 0

[๑๑๘๔] การเล่5อกท�กขุ�ณาทานแล่ะพระท�กขุ�ไณยบ�คคล่แล่�วจ้/งใหั�ทาน พระสุ�คตทรงสุรรเสุร�ญ ทานท#0บ�คคล่ถืวายในพระท�กขุ�ไณยบ�คคล่ ม#พระพ�ทธเจ้�า เปิ2นต�น ซึ่/0งม#อย"�ในสุ�ตว(โล่กน#) ย�อมม#ผู้ล่มาก เหัม5อนพ5ชท#0หัว�านล่งในนาด# ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -111850 4 0 0 0

[๑๑๘๕] บ�คคล่ใดไม�เบ#ยดเบ#ยนสุ�ตว(ท�)งหัล่ายเท#0ยวไปิอย"� ไม�ท7าบาปิ เพราะกล่�วคนอ50นจ้ะต�เต#ยน บ�ณฑุ�ตท�)งหัล่ายย�อมสุรรเสุร�ญบ�คคล่ผู้"�กล่�วบาปิน�)น ย�อมไม�สุรรเสุร�ญบ�คคล่ผู้"�กล่�าในการท7าบาปิ เพราะว�าสุ�ตบ�ร�ษท�)งหัล่ายย�อมไม�ท7าบาปิ เพราะความกล่�วถื"กต�เต#ยน.-2 1 0 0 0 -111860 2 0 0 0

[๑๑๘๖] บ�คคล่ย�อมเก�ดในสุก�ล่กษ�ตร�ย(เพราะพรหัมจ้รรย(อย�างต70า เก�ดในเทวโล่กเพราะพรหัมจ้รรย(อย�างกล่าง แล่ะบร�สุ�ทธ�Vได�เพราะพรหัมจ้รรย(อย�างสุ"ง.-2 1 0 0 0 -111870 6 0 0 0

[๑๑๘๗] ทานท�านผู้"�ร" �สุรรเสุร�ญโดยสุ�วนมากกHจ้ร�ง แต�ว�าบทแหั�งธรรมแล่ปิระเสุร�ฐกว�าทาน เพราะว�าสุ�ตบ�ร�ษท�)งหัล่ายในคร�)งก�อน หัร5อว�าก�อนกว�าน�)นอ#ก ผู้"�ม#ปิ*ญญาเจ้ร�ญสุมถืว�ปิ*สุสุนาแล่�วได�บรรล่�น�พพานน�0นเท#ยว.

จ้บ อาท�ตตชาดกท#0 ๘.

๙. อ�ฏฐานชาดก ว�าด�วยสุ�0งท#0เปิ2นไปิไม�ได�

-2 1 0 0 0 -111880 2 0 0 0

[๑๑๘๘] เม50อใด แม�น7)าคงคาดาดาษด�วยดอกบ�วกHด# นกด�เหัว�าสุ#ขุาวเหัม5อนสุ�งขุ(กHด# ต�นหัว�าพ/งใหั�ผู้ล่เปิ2นตาล่กHด# เม50อน�)นเราท�)งสุองพ/งอย"�ร �วมก�นได�แน�.-2 1 0 0 0 -111890 3 0 0 0

[๑๑๘๙] เม50อใด ผู้�าสุามชน�ดจ้ะพ/งสุ7าเรHจ้ได�ด�วยขุนเต�า ใช�เปิ2นเคร50องก�นหันาว

ในคราวน7)าค�างตกได� เม50อน�)น เราท�)งสุองพ/งอย"�ร �วมก�นได�แน�.-2 1 0 0 0 -111900 2 0 0 0

[๑๑๙๐] เม50อใด เท�าย�งท�)งหัล่ายจ้ะพ/งท7าเปิ2นปิRอมม�0นคงด#ไม�หัว� 0นไหัว อาจ้จ้ะทนบ�ร�ษผู้"�ขุ/)นรบได�ต�)งร�อย เม50อน�)น เราท�)งสุองพ/งอย"�ร �วมก�นได�แน�.-2 1 0 0 0 -111910 2 0 0 0

[๑๑๙๑] เม50อใด เขุากระต�ายจ้ะพ/งท7าเปิ2นบ�นไดเพ50อขุ/)นไปิสุวรรค(ได� เม50อน�)น เราท�)งสุองพ/งอย"�ร �วมก�นได�แน�.-2 1 0 0 0 -111920 2 0 0 0

[๑๑๙๒] เม50อใด หัน"ท�)งหัล่ายจ้ะพ/งไต�บ�นไดขุ/)นไปิก�ดพระจ้�นทร( แล่ะขุ�บไล่�ราหั"ใหั�หัน#ไปิได� เม50อน�)น เราท�)งสุองพ/งอย"�ร �วมก�นได�แน�. -2 1 0 0 0 -111930 2 0 0 0

[๑๑๙๓] เม50อใด แมล่งว�นท�)งหัล่ายเท#0ยวไปิเปิ2นหัม"�ๆ ด50มเหัล่�าหัมดหัม�อเมาแล่�วจ้ะพ/งเขุ�าไปิอย"�ในโรงถื�านเพล่�ง เม50อน�)นเราท�)งสุองพ/งอย"�ร �วมก�นได�แน�.-2 1 0 0 0 -111940 3 0 0 0

[๑๑๙๔] เม50อใด ล่าพ/งม#ร�มฝัNปิากงาม สุ#เหัม5อนผู้ล่มะพล่�บ ม#หัน�างามเหัม5อนแว�น ทอง จ้ะเปิ2นสุ�ตว(ฉัล่าดในการฟRอนร7าขุ�บร�องได� เม50อน�)น เราท�)งสุองพ/งอย"�ร �วมก�นได�แน�. -2 1 0 0 0 -111950 2 0 0 0

[๑๑๙๕] เม50อใด กาก�บนกเค�าพ/งปิรารถืนาสุมบ�ต�ใหั�แก�ก�นแล่ะก�น ปิร/กษาปิรองดองก�นอย"�ในท#0ล่�บได� เม50อน�)น เราท�)งสุองพ/งอย"�ร �วมก�นได�แน�.-2 1 0 0 0 -111960 2 0 0 0

[๑๑๙๖] เม50อใด รากไม�แล่ะใบไม�อย�างล่ะเอ#ยด พ/งเปิ2นร�มม�0นคงปิRองก�นฝันได� เม50อน�)น เราท�)งสุองพ/งอย"�ร �วมก�นได�แน�.-2 1 0 0 0 -111970 2 0 0 0

[๑๑๙๗] เม50อใด นกต�วเล่Hกๆ พ/งเอาจ้ะงอยปิากคาบภ"เขุาค�นธมาทน(บ�นไปิได�เม50อน�)น เราท�)งสุองพ/งอย"�ร �วมก�นได�แน�.-2 1 0 0 0 -111980 5 0 0 0

[๑๑๙๘] เม50อใด เดHกๆ พ/งจ้�บเร5อใหัญ�อ�นปิระกอบด�วยเคร50องยนต(แล่ะใบพ�ดก7าล่�งแล่�นไปิในสุม�ทรไว�ได� เม50อน�)น เราท�)งสุองพ/งอย"�ร �วมก�นได�แน�. จ้บ อ�ฏฐานชาดกท#0 ๙.

๑๐. ท#ปิชาดก ว�าด�วยคนร�ายไม�ต�องการเหัต�ผู้ล่-2 1 0 0 0 -111990 3 0 0 0

[๑๑๙๙] ค�ณล่�งคร�บ ท�านพออดทนหัร5อ พอจ้ะเย#ยวยาอ�ตภาพไปิได�อย"�หัร5อ ท�าน ม#ความสุ�ขุด#หัร5อ มารดาขุองฉั�นได�ถืามถื/งความสุ�ขุขุองท�าน เราท�)งหัล่ายปิรารถืนาความสุ�ขุแก�ท�านเหัม5อนก�น. -2 1 0 0 0 -112000 2 0 0 0

[๑๒๐๐] แน�ะแม�แพะ เจ้�ามาร�งแกเหัย#ยบหัางขุองเราได� ว�นน#)เจ้�าสุ7าค�ญว�า จ้ะพ/งพ�นความตายด�วยวาทะว�าล่�งหัร5อ? -2 1 0 0 0 -112010 2 0 0 0

[๑๒๐๑] ท�านน�0งผู้�นหัน�าตรงท�ศบ"รพา ฉั�นกHได�มาน�0งอย"�ตรงหัน�าท�าน ไฉัน ฉั�นจ้ะ เขุ�าไปิเหัย#ยบหัางขุองท�าน ซึ่/0งอย"�เบ5)องหัล่�งได�เล่�า.-2 1 0 0 0 -112020 3 0 0 0

[๑๒๐๒] ทว#ปิท�)งสุ#0 ท�)งมหัาสุม�ทรแล่ะภ"เขุา ม#ปิระมาณเท�าใด เราเอาหัางขุองเรา วงท#0ม#ปิระมาณเท�าน�)นไว�หัมด เจ้�าจ้ะงดเว�นท#0ท#0เราเอาหัางวงไว�น�)นได�อย�างไร? -2 1 0 0 0 -112030 2 0 0 0

[๑๒๐๓] ในกาล่ก�อน มารดาบ�ดากHด# พ#0น�องท�)งหัล่ายกHด# ได�บอกความเร50องน#)แก� ฉั�นแล่�ว ว�าหัางขุองท�านผู้"�ปิระท�ษร�ายยาว ฉั�นจ้/งมาทางอากาศ.-2 1 0 0 0 -112040 2 0 0 0

[๑๒๐๔] แน�ะแม�แพะ กHเพราะว�าฝั"งเน5)อเหัHนเจ้�ามาในอากาศ จ้/งพาก�นหัน#ไปิเสุ#ยภ�กษาหัารขุองเรา เจ้�าท7าใหั�พ�นาศหัมดแล่�ว. -2 1 0 0 0 -112050 2 0 0 0

[๑๒๐๕] เม50อแม�แพะว�งวอนอย"�อย�างน#) เสุ5อเหัล่5องผู้"�ม#เล่5อดเปิ2นภ�กษาหัารกHขุม7)าคอ วาจ้าสุ�ภาษ�ตม�ได�ม#ในบ�คคล่ปิระท�ษร�าย.-2 1 0 0 0 -1

12060 17 0 0 0

[๑๒๐๖] เหัต�ผู้ล่ สุภาพธรรม วาจ้าสุ�ภาษ�ต ม�ได�ม#ในบ�คคล่ผู้"�ปิระท�ษร�ายเล่ยบ�คคล่พ/งพยายามหัล่#กไปิใหั�พ�นบ�คคล่ผู้"�ปิระท�ษร�าย กHบ�คคล่ผู้"�ปิระท�ษร�ายน�)น ย�อมไม�ย�นด#ค7าสุ�ภาษ�ตขุองสุ�ตบ�ร�ษท�)งหัล่าย.

จ้บ ท#ปิชาดกท#0 ๑๐.

จ้บ ก�จ้จ้าน�วรรค. ----------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. ก�จ้จ้าน�ชาดก ๒. อ�ฏฐสุ�ททชาดก๓. สุ�ล่สุาชาดก๔. สุ�ม�งคล่ชาดก๕. ค�งคมาล่ชาดก๖. เจ้ต�ยราชชาดก ๗. อ�นทร�ยชาดก ๘. อาท�ตตชาดก๙. อ�ฏฐานชาดก๑๐. ท#ปิชาดก.

จ้บ อ�ฏฐกน�บาตชาดก. ----------------

นวกน�บาตชาดก ๑. ค�ชฌิชาดก ผู้"�ไม�ท7าตามค7าสุอนย�อมพ�นาศ -2 1 0 0 0 -112070 2 0 0 0

[๑๒๐๗] ทางบนค�ชฌิบรรพตช50อว�า ปิร�สุ�งก�ปิถืะ เปิ2นขุองเก�าแก� แร�งเล่#)ยงด" มารดาบ�ดาผู้"�ชราอย"�ท#0ทางน�)น.-2 1 0 0 0 -112080 3 0 0 0

[๑๒๐๘] โดยมากไปิเท#0ยวหัาม�นขุ�นง"เหัล่5อมมาใหั�มารดาบ�ดาเหัล่�าน�)นก�น ฝัMายบ�ดาร" �ว�าแร�งสุ�ปิ*ตผู้"�ล่"กม#ปิNกแขุHงแล่�ว กล่�าหัาญ ม�กร�อนขุ/)นไปิสุ"ง เท#0ยวไปิไกล่ๆ จ้/งได�กล่�าวสุอนล่"กว�า.-2 1 0 0 0 -112090 3 0 0 0

[๑๒๐๙] ล่"กเอUย เม50อใด เจ้�าร" �ว�าแผู้�นด�นอ�นทะเล่ล่�อมรอบ กล่มด�งกงจ้�กร ล่อยอย"�บนน7)าเหัม5อนใบบ�ว เม50อน�)น เจ้�าจ้งกล่�บเสุ#ยจ้ากท#0น�)น อย�าบ�นต�อ จ้ากน�)นไปิอ#กเล่ย.-2 1 0 0 0 -112100 3 0 0 0

[๑๒๑๐] แร�งสุ�ปิ*ตเปิ2นสุ�ตว(ม#ก7าล่�งมาก ปิNกแขุHง ร�างกายสุมบ"รณ( บ�นขุ/)นไปิถื/งอากาศเบ5)องบนโดยก7าล่�งเรHว เม50อเหัล่#ยวกล่�บมาแล่ด"ภ"เขุา แล่ะปิMาไม�ท�)งหัล่าย ฯ-2 1 0 0 0 -112110 2 0 0 0

[๑๒๑๑] กHได�แล่เหัHนแผู้�นด�นอ�นทะเล่ล่�อมรอบ กล่มด�งกงจ้�กร เหัม5อนก�บค7าท#0ตน

ได�ฟ*งมาจ้ากสุ7าน�กแร�งผู้"�บ�ดา ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -112120 2 0 0 0

[๑๒๑๒] แร�งสุ�ปิ*ตน�)น ได�บ�นล่�วงเล่ยท#0น�)นขุ/)นไปิเบ5)องหัน�าอ#ก ยอดล่มแรงได�ปิระหัารแร�งสุ�ปิ*ตผู้"�ม#ก7าล่�งมากน�)นใหั�เปิ2นจ้�รณ(. -2 1 0 0 0 -112130 2 0 0 0

[๑๒๑๓] แร�งสุ�ปิ*ตบ�นเก�นไปิ ไม�สุามารถืจ้ะกล่�บจ้ากท#0น�)นได�อ#ก ตกอย"�ในอ7านาจ้ขุองล่มเวร�พภาวาต ถื/งความพ�นาศแล่�ว.-2 1 0 0 0 -112140 2 0 0 0

[๑๒๑๔] เม50อแร�งสุ�ปิ*ตไม�ท7าตามโอวาทขุองบ�ดา บ�ตรภรรยา แล่ะแร�งอ50นๆ ท#0 อาศ�ยเล่#)ยงช#พ กHพาก�นถื/งความพ�นาศไปิด�วยท�)งหัมด.-2 1 0 0 0 -112150 6 0 0 0

[๑๒๑๕] แม�ในศาสุนาน#)กHเหัม5อนก�น ภ�กษ�ใดไม�เช50อถื�อยฟ*งค7าขุองผู้"�ใหัญ� ภ�กษ�น�)นเปิ2นผู้"�ช50อว�าล่�วงศาสุนา ด�จ้แร�งล่�วงเขุตแดน ฉัะน�)น ผู้"�ไม�ท7าตามค7า สุอนขุองท�านผู้"�ใหัญ� ย�อมถื/งความพ�นาศท�)งหัมด.

จ้บ ค�ชฌิชาดกท#0 ๑.

๒. โกสุ�มพ�ยชาดก อย"�คนเด#ยวด#กว�าร�วมก�บคนพาล่ -2 1 0 0 0 -112160 2 0 0 0

[๑๒๑๖] คนพาล่ม#เสุ#ยงอ5)ออ/งเหัม5อนก�นหัมด สุ�กคนหัน/0งกHไม�ร" �สุ/กตนว�าเปิ2นคนพาล่ เม50อสุงฆ(แตกก�น กHไม�ร" �เหัต�อ50นโดยย�0งกว�าสุงฆ(แตกก�นเพราะเรา. -2 1 0 0 0 -112170 3 0 0 0

[๑๒๑๗] เพราะเปิ2นคนม#สุต�หัล่งล่5ม ย�งพ"ดว�าตนเปิ2นบ�ณฑุ�ต ม#วาจ้าเปิ2นโคจ้ร ช�างพ"ด ย�อมปิรารถืนาจ้ะใหั�เสุ#ยงออกจ้ากปิากอย"�เพ#ยงใด กHพ"ดไปิเพ#ยงน�)นเขุาถื"กความทะเล่าะน7าไปิแล่�ว ย�งไม�ร" �ว�าการทะเล่าะน�)นเปิ2นโทษ.-2 1 0 0 0 -112180 3 0 0 0

[๑๒๑๘] กHชนเหัล่�าใดเขุ�าไปิผู้"กความโกรธน�)นไว�ว�า คนโน�นด�าเรา คนโน�นได�ต# เรา คนโน�นได�ช7านะเรา คนโน�นได�ล่�กขุองๆ เรา เวรขุองชนเหัล่�าน�)น ย�อมไม�ระง�บเล่ย.-2 1 0 0 0 -112190 3 0 0 0

[๑๒๑๙] สุ�วนชนเหัล่�าใดไม�เขุ�าไปิผู้"กความโกรธน�)นไว�ว�า คนโน�นด�าเรา คนโน�น ได�ต#เรา คนโน�นได�ช7านะเรา คนโน�นได�ล่�กขุองๆ เรา เวรขุองชนเหัล่�าน�)นย�อมระง�บไปิ.

-2 1 0 0 0 -112200 2 0 0 0

[๑๒๒๐] ในกาล่ไหันๆ เวรในโล่กน#)ย�อมไม�ระง�บเพราะเวรเล่ย แต�ย�อมระง�บเพราะความไม�ม#เวร ธรรมน#)เปิ2นขุองเก�า. -2 1 0 0 0 -112210 3 0 0 0

[๑๒๒๑] กHชนเหัล่�าอ50นย�อมไม�ร" �สุ/กว�า พวกเราจ้ะพาก�นย�บย�บในท�ามกล่างสุงฆ(น#) ฝัMายชนเหัล่�าใดในหัม"�น�)นย�อมร" �สุ/กได� ความหัมายม�0นก�นย�อมสุงบระง�บไปิ เพราะการท7าไว�ในใจ้โดยแยบคายขุองชนเหัล่�าน�)น.-2 1 0 0 0 -112220 2 0 0 0

[๑๒๒๒] คนท#0ปิล่�นแว�นแคว�น ช�งทร�พย(สุมบ�ต�ต�ดกระด"กก�น ปิล่งช#ว�ตก�น กH ย�งกล่�บสุาม�คค#ก�นได� เหัต�ไรเธอท�)งหัล่ายจ้/งไม�สุาม�คค#ก�นเล่�า? -2 1 0 0 0 -112230 3 0 0 0

[๑๒๒๓] ถื�าจ้ะพ/งได�สุหัายผู้"�ม#ปิ*ญญา เปิ2นน�กปิราชญ(เท#0ยวไปิร�วมก�น ผู้"�ม#ปิกต�อย"�ด�วยกรรมด# พ/งครอบง7าอ�นตรายท�)งปิวงเสุ#ย แล่�วด#ใจ้ ม#สุต�เท#0ยวไปิก�บสุหัายน�)น.-2 1 0 0 0 -112240 4 0 0 0

[๑๒๒๔] ถื�าไม�พ/งได�สุหัายผู้"�ม#ปิ*ญญา เปิ2นน�กปิราชญ(เท#0ยวไปิร�วมก�น ผู้"�ม#ปิกต�อย"�ด�วยกรรมด# พ/งเท#0ยวไปิแต�ผู้"�เด#ยว เหัม5อนพระราชาทรงสุล่ะแว�นแคว�นเสุดHจ้ไปิแต�พระองค(เด#ยว หัร5อเหัม5อนช�างมาต�งคะเท#0ยวไปิใน ปิMาแต�เช5อกเด#ยว ฉัะน�)น. -2 1 0 0 0 -112250 6 0 0 0

[๑๒๒๕] การเท#0ยวไปิผู้"�เด#ยวปิระเสุร�ฐกว�า เพราะค�ณเคร50องความเปิ2นสุหัายย�อมไม�ม#ในคนพาล่ ควรเท#0ยวไปิแต�ผู้"�เด#ยวแต�ไม�ควรท7าบาปิ เหัม5อนช�างมาต�งคะม#ความขุวนขุวายน�อย เท#0ยวไปิในปิMา ไม�ท7ากรรมช�0ว ฉัะน�)น.

จ้บ โกสุ�มพ�ยชาดกท#0 ๒.

๓. มหัาสุ�วราชชาดก ว�าด�วยสุหัายย�อมไม�ล่ะท�)งสุหัาย-2 1 0 0 0 -112260 3 0 0 0

[๑๒๒๖] เม50อใด ต�นไม�ม#ผู้ล่บร�บ"รณ( เม50อน�)น ฝั"งนกย�อมพาก�นมาม�0วสุ�มบร�โภค ผู้ล่ไม�ต�นน�)น คร�)นร" �ว�าต�นไม�น�)นสุ�)นผู้ล่แล่�ว ฝั"งนกกHพาก�นจ้ากต�นไม�น�)นบ�นไปิสุ"�ท�ศน�อยท�ศใหัญ�.-2 1 0 0 0 -112270 4 0 0 0

[๑๒๒๗] ด"กรนกแขุกเต�าผู้"�ม#จ้ะงอยปิากแดง ท�านจ้งเท#0ยวจ้าร�กไปิเถื�ด อย�ามาตาย

เสุ#ยเล่ย ท7าไมท�านจ้/งซึ่บเซึ่าอย"�ท#0ต�นไม�แหั�ง แน�ะนกแขุกเต�าผู้"�ม#ขุนเขุ#ยวด�งไพรสุณฑุ(ในฤด"ฝัน ขุอเช�ญท�านบอกเถื�ด เหัต�ไรท�านจ้/งไม�ท�)งต�นไม�แหั�งไปิ?-2 1 0 0 0 -112280 3 0 0 0

[๑๒๒๘] ด"กรพญาหังสุ( ชนเหัล่�าใดเปิ2นเพ50อนขุองเพ50อนท�)งหัล่าย ในคราวร�วม สุ�ขุท�กขุ(จ้นตล่อดช#ว�ต ชนเหัล่�าน�)นเปิ2นสุ�ตบ�ร�ษ ระล่/กถื/งธรรมขุอง สุ�ตบ�ร�ษ ย�อมล่ะท�)งสุหัายผู้"�สุ�)นทร�พย( หัร5อย�งไม�สุ�)นทร�พย(ไปิไม�ได�เล่ย. -2 1 0 0 0 -112290 4 0 0 0

[๑๒๒๙] ด"กรพญาหังสุ( เรากHเปิ2นผู้"�หัน/0งในบรรดาสุ�ตบ�ร�ษท�)งหัล่าย ต�นไม�น#)เปิ2น ท�)งญาต�เปิ2นท�)งเพ50อนขุองเรา เราต�องการเพ#ยงเพ50อเปิ2นอย"� จ้/งไม�อาจ้ล่ะท�)งต�นไม�น�)นไปิได� การท#0จ้ะล่ะท�)งไปิเพราะมาร" �ว�าต�นไม�น�)นสุ�)นผู้ล่แล่�ว ไม� ย�ต�ธรรมเล่ย.-2 1 0 0 0 -112300 4 0 0 0

[๑๒๓๐] ด"กรปิ*กษ# ความเปิ2นสุหัาย ความไมตร# ความสุน�ทสุนมก�น ท�านท7าได�เปิ2นอย�างด#แล่�ว ถื�าท�านชอบธรรมน#) ท�านกHเปิ2นผู้"�ควรท#0ว�ญญู"ชนท�)ง

หัล่ายพ/งสุรรเสุร�ญ.-2 1 0 0 0 -112310 2 0 0 0

[๑๒๓๑] ด"กรนกแขุกเต�าผู้"�ม#ปิNกเปิ2นยาน ม#คอโค�งเปิ2นสุง�า เราจ้ะใหั�พรแก�ท�าน ท�านจ้งเล่5อกเอาพรตามใจ้ปิรารถืนาเถื�ด.-2 1 0 0 0 -112320 3 0 0 0

[๑๒๓๒] ด"กรพญาหังสุ( ถื�าท�านจ้ะใหั�พรแก�เรา ขุอต�นไม�น#)พ/งได�ม#อาย�ต�อไปิ ต�นไม�น�)นจ้งม#ก�0งม#ผู้ล่งอกงามด# ม#ผู้ล่ม#รสุหัวาน เหัม5อนน7)าผู้/)งต�)งอย"�อย�างงามสุง�าเถื�ด.-2 1 0 0 0 -112330 3 0 0 0

[๑๒๓๓] ด"กรสุหัาย ท�านจ้งด"ต�นไม�น�)นม#ผู้ล่มากมาย ขุอใหั�ท�านได�อย"�ร �วมก�บต�นมะเด50อขุองท�าน ขุอใหั�ต�นมะเด50อน�)นจ้งม#ก�0งก�านม#ผู้ล่งอกงามด#ม#ผู้ล่ม#รสุหัวานเหัม5อนน7)าผู้/)งต�)งอย"�อย�างงามสุง�า.-2 1 0 0 0 -112340 3 0 0 0

[๑๒๓๔] ขุ�าแต�ท�าวสุ�กกะ ขุอใหั�พระองค(ทรงพระเจ้ร�ญสุ�ขุพร�อมก�บพระญาต�ท�)ง ปิวง เหัม5อนขุ�าพระบาทม#ความสุ�ขุ เพราะได�เหัHนต�นไม�เผู้ล่Hดผู้ล่ในว�นน#)ฉัะน�)นเถื�ด. -2 1 0 0 0 -11235

0 5 0 0 0

[๑๒๓๕] ท�าวสุ�กกเทวราช ได�ฟ*งค7าขุองนกแขุกเต�า ทรงท7าต�นไม�ใหั�ม#ผู้ล่แล่�วเสุดHจ้กล่�บไปิสุ"�เทพน�นทว�นพร�อมก�บมเหัสุ#. จ้บ มหัาสุ�วราชชาดกท#0 ๓.

๔. จ้�ล่ล่สุ�วกราชชาดก ว�าด�วยผู้"�ร �กษาไมตร#-2 1 0 0 0 -112360 2 0 0 0

[๑๒๓๖] ต�นไม�ท�)งหัล่ายม#ใบเขุ#ยว ม#ผู้ล่ดก ม#อย"�เปิ2นอ�นมาก เหัต�ไรพญานก แขุกเต�าจ้/งม#ใจ้ย�นด#ในไม�แหั�งผู้�เล่�า?-2 1 0 0 0 -112370 2 0 0 0

[๑๒๓๗] เราได�ก�นผู้ล่แหั�งต�นไม�น#)น�บได�หัล่ายปิNมาแล่�ว ถื/งเราจ้ะร" �ว�าต�นไม�น�)นไม�ม#ผู้ล่แล่�ว กHต�องร�กษาไมตร#ใหั�เหัม5อนในกาล่ก�อน.-2 1 0 0 0 -112380 2 0 0 0

[๑๒๓๘] นกท�)งหัล่ายย�อมล่ะท�)งต�นไม�แหั�งผู้� ไม�ม#ใบ ไม�ม#ผู้ล่ไปิ แน�ะนกแขุกเต�าท�านเหัHนโทษอะไรหัร5อ?-2 1 0 0 0 -112390 3 0 0 0

[๑๒๓๙] นกเหัล่�าใด คบหัาก�นเพราะต�องการผู้ล่ไม� คร�)นร" �ว�าต�นไม�น#)ไม�ม#ผู้ล่แล่�ว กHล่ะท�)งต�นไม�น�)นไปิเสุ#ย นกเหัล่�าน�)นโง�เขุล่า ม#ความร" �เพ50อปิระโยชน( ขุองตนเท�าน�)น ม�กท7าฝั*กใฝัMแหั�งม�ตรภาพใหั�ตกไปิ.-2 1 0 0 0 -112400 3 0 0 0

[๑๒๔๐] ด"กรปิ*กษ# ความเปิ2นสุหัาย ความไมตร# ความสุน�ทสุนมก�น ท�านท7าไว�เปิ2นอย�างด#แล่�ว ถื�าท�านชอบธรรมน#) ท�านกHเปิ2นผู้"�ควรท#0ว�ญญู"ชน ท�)งหัล่ายพ/งสุรรเสุร�ญ.-2 1 0 0 0 -112410 2 0 0 0

[๑๒๔๑] ด"กรนกแขุกเต�าผู้"�ม#ปิNกเปิ2นยาน ม#คอโค�งเปิ2นสุง�า เราจ้ะใหั�พรแก�ท�าน ท�านจ้งเล่5อกเอาพรตามใจ้ปิรารถืนาเถื�ด.-2 1 0 0 0 -112420 2 0 0 0

[๑๒๔๒] ไฉันขุ�าพเจ้�าจ้ะพ/งได�เหัHนต�นไม�น�)นกล่�บม#ใบม#ผู้ล่อ#กเล่�า ขุ�าพเจ้�าจ้ะย�นด#ท#0สุ�ด เหัม5อนคนจ้นได�ขุ�มทร�พย( ฉัะน�)น. -2 1 0 0 0 -112430 2 0 0 0

[๑๒๔๓] ล่7าด�บน�)น ท�าวสุ�กกเทวราชทรงว�กน7)าอมฤตมาปิระพรมต�นไม�น�)น ก�0งก�านแหั�งต�นไม�น�)นกHงอกงาม ม#ร�มเงาช��มช50นน�าร50นรมย(ใจ้.

-2 1 0 0 0 -112440 3 0 0 0

[๑๒๔๔] ขุ�าแต�ท�าวสุ�กกเทวราช ขุอพระองค(ทรงพระเจ้ร�ญสุ�ขุพร�อมด�วยพระญาต�ท�)งปิวง เหัม5อนขุ�าพระบาทม#ความสุ�ขุ เพราะได�เหัHนต�นไม�เมล่Hดผู้ล่ในว�นน#) ฉัะน�)นเถื�ด. -2 1 0 0 0 -112450 5 0 0 0

[๑๒๔๕] ท�าวสุ�กกเทวราชได�ทรงฟ*งค7าขุองนกแขุกเต�า ทรงท7าต�นไม�ใหั�ม#ผู้ล่ แล่�วเสุดHจ้กล่�บไปิสุ"�เทพน�นทว�นพร�อมก�บพระมเหัสุ#. จ้บ จ้�ล่ล่สุ�วกราชชาดกท#0 ๔.

๕. หัร�ตจ้ชาดก ว�าด�วยก�เล่สุท#0ม#ก7าล่�งกล่�า-2 1 0 0 0 -112460 2 0 0 0

[๑๒๔๖] ขุ�าแต�มหัาพราหัมณ( โยมได�ย�นเขุาพ"ดก�นว�า หัาร�ตดาบสุบร�โภคกาม ค7าน#)ไม�เปิ2นจ้ร�งกระม�ง ท�านย�งเปิ2นผู้"�บร�สุ�ทธ�Vอย"�แล่หัร5อ?-2 1 0 0 0 -112470 3 0 0 0

[๑๒๔๗] ขุอถืวายพระพรมหัาบพ�ตร ค7าท#0พระองค(ทรงสุด�บมาแล่�วอย�างใด ค7าน�)นกHเปิ2นจ้ร�งอย�างน�)น อาตมภาพเปิ2นผู้"�หัมกม��นอย"�ในอารมณ(อ�นเปิ2นท#0ต�)งแหั�งความหัล่ง เด�นทางผู้�ดแล่�ว.-2 1 0 0 0 -112480 2 0 0 0

[๑๒๔๘] ปิ*ญญาอ�นล่ะเอ#ยด ค�ดสุ�0งท#0เปิ2นปิระโยชน( ไม�เปิ2นเคร50องใหั�ใจ้บรรเทาราคะท#0เก�ดแล่�วขุองท�าน ม#ไว�เพ50อปิระโยชน(อะไร?-2 1 0 0 0 -112490 3 0 0 0

[๑๒๔๙] ขุอถืวายพระพรมหัาบพ�ตร ก�เล่สุ ๔ อย�างน#) ค5อ ราคะ โทสุะ โมหัะ มทะ เปิ2นขุองม#ก7าล่�งกล่�าหัยาบคายในโล่ก เม50อก�เล่สุเหัล่�าใดร/งร�ดแล่�ว ปิ*ญญากHย�อมหัย�0งไม�ถื/ง. -2 1 0 0 0 -112500 2 0 0 0

[๑๒๕๐] โยมได�ยกย�องท�านแล่�วว�า หัาร�ตดาบสุเปิ2นพระอรหั�นต( สุมบ"รณ(ด�วย ศ#ล่ ปิระพฤต�บร�สุ�ทธ�V เปิ2นบ�ณฑุ�ต ม#ปิ*ญญา. -2 1 0 0 0 -112510 3 0 0 0

[๑๒๕๑] ขุอถืวายพระพรมหัาบพ�ตร ว�ตกอ�นล่ามก เปิ2นไปิด�วยการย/ดถื5อน�ม�ต ว�างาม ปิระกอบด�วยราคะ ย�อมเบ#ยดเบ#ยนแม�ผู้"�ม#ปิ*ญญาย�นด#แล่�วในค�ณธรรมขุองฤาษ#. -2 1 0 0 0 -1

12520 3 0 0 0

[๑๒๕๒] ราคะน#)เก�ดขุ/)นในสุร#ระ เก�ดขุ/)นมาแล่�วเปิ2นขุองท7าล่ายวรรณะ ท�านจ้งล่ะ ราคะน�)นเสุ#ย โยมขุอนอบน�อมท�าน ท�านเปิ2นผู้"�อ�นชนหัม"�มากยกย�อง แล่�วว�าเปิ2นคนม#ปิ*ญญา. -2 1 0 0 0 -112530 2 0 0 0

[๑๒๕๓] กามเหัล่�าน�)นท7าแต�ความม5ดใหั� ม#ท�กขุ(มาก ม#พ�ษใหัญ�หัล่วง อาตมภาพจ้�ก ค�นหัาม"ล่รากแหั�งกามเหัล่�าน�)น จ้�กต�ดราคะพร�อมท�)งเคร50องผู้"กเสุ#ย.-2 1 0 0 0 -112540 5 0 0 0

[๑๒๕๔] คร�)นหัาร�ตฤาษ#กล่�าวอย�างน#)แล่�ว ม#ความบากบ�0นอย�างแท�จ้ร�ง คล่ายกามราคะได�แล่�ว ได�เปิ2นผู้"�เขุ�าถื/งพรหัมโล่ก.

จ้บ หัร�ตจ้ชาดกท#0 ๕.

๖. ปิทก�ศล่มาณวชาดก ว�าด�วยภ�ยท#0เก�ดแต�ท#0พ/0งอาศ�ย-2 1 0 0 0 -112550 3 0 0 0

[๑๒๕๕] แม�น7)าคงคา ย�อมพ�ดพาเอามาณพช50อปิาฏล่#ผู้"�ม#ถื�อยค7าอ�นไพเราะ ได�ศ/กษามามาก ใหั�ล่อยไปิ ขุ�าแต�นายผู้"�ถื"กน7)าพ�ดไปิ ขุอความเจ้ร�ญจ้งม#แก�ท�าน ขุอท�านจ้งใหั�เพล่งขุ�บบทน�อยๆ แก�ขุ�าพเจ้�าสุ�กบทหัน/0งเถื�ด.-2 1 0 0 0 -112560 3 0 0 0

[๑๒๕๖] ชนท�)งหัล่ายย�อมรดบ�คคล่ ผู้"�ท#0ได�ร�บความท�กขุ(ด�วยน7)าใด ชนท�)งหัล่าย ย�อมรดบ�คคล่ผู้"�เร�าร�อนด�วยน7)าใด เรากHจ้�กตายในท�ามกล่างน7)าน�)น ภ�ยเก�ดขุ/)นแต�ท#0พ/0งอาศ�ยแล่�ว.-2 1 0 0 0 -112570 3 0 0 0

[๑๒๕๗] พ5ชท�)งหัล่ายงอกงามขุ/)นได�บนแผู้�นด�นใด สุ�ตว(ท�)งหัล่ายด7ารงอย"�ได�บนแผู้�นด�นใด แผู้�นด�นน�)นกHท7าล่ายศ#รษะขุองเราแตก ภ�ยเก�ดขุ/)นแต�ท#0พ/0งอาศ�ยแล่�ว.-2 1 0 0 0 -112580 2 0 0 0

[๑๒๕๘] ชนท�)งหัล่ายย�อมหั�งขุ�าวด�วยไฟใด แล่ะก7าจ้�ดความหันาวด�วยไฟใด ไฟน�)นกHมาล่วกต�วขุองเรา ภ�ยเก�ดขุ/)นแต�ท#0พ/0งอาศ�ยแล่�ว.-2 1 0 0 0 -112590 3 0 0 0

[๑๒๕๙] พราหัมณ(แล่ะกษ�ตร�ย(ท�)งหัล่ายเปิ2นจ้7านวนมาก ย�อมเล่#)ยงช#พด�วยขุ�าวสุ�ขุ ใด ขุ�าวสุ�ขุท#0เราก�นแล่�ว กHมาท7าเราใหั�ถื/งความพ�นาศ ภ�ยเก�ดขุ/)นแต�ท#0พ/0งอาศ�ยแล่�ว.-2 1 0 0 0 -1

12600 2 0 0 0

[๑๒๖๐] บ�ณฑุ�ตท�)งหัล่ายย�อมปิรารถืนาล่มในเด5อนท�ายแหั�งฤด"ร�อน ล่มน�)นมาพ�ด ปิระหัารต�วเรา ภ�ยเก�ดขุ/)นแต�ท#0พ/0งอาศ�ยแล่�ว.-2 1 0 0 0 -112610 2 0 0 0

[๑๒๖๑] นกท�)งหัล่ายพาก�นอาศ�ยต�นไม�ใด ต�นไม�น�)นกHพ�นไฟออกมา นกท�)งหัล่ายพาก�นหัล่บหัน#ไปิ ภ�ยเก�ดขุ/)นแต�ท#0พ/0งอาศ�ยแล่�ว. -2 1 0 0 0 -112620 3 0 0 0

[๑๒๖๒] เราน7าเอาหัญ�งใดผู้"�ม#ความโสุมน�สุ ผู้"�ท�ดทรงดอกไม� ม#กายอ�นปิระพรมด�วยจ้�นทน(เหัล่5องมา หัญ�งน�)นขุ�บไล่�เราใหั�ออกจ้ากเร5อน ภ�ยเก�ดขุ/)นแต�ท#0พ/0งอาศ�ยแล่�ว.-2 1 0 0 0 -112630 2 0 0 0

[๑๒๖๓] เราช50นชมย�นด#ด�วยบ�ตรใด แล่ะเราปิรารถืนาความเจ้ร�ญใหั�แก�บ�ตรใด บ�ตรน�)นกHมาขุ�บไล่�เราออกจ้ากเร5อน ภ�ยเก�ดขุ/)นแต�ท#0พ/0งอาศ�ยแล่�ว.-2 1 0 0 0 -112640 8 0 0 0

[๑๒๖๔] ชาวชนบท แล่ะชาวน�คมผู้"�มาปิระช�มก�นแล่�วขุอจ้งฟ*งขุ�าพเจ้�า น7)าม#ในท#0ใด ไฟกHม#ในท#0น�)น ความเกษมสุ7าราญบ�งเก�ดขุ/)นแต�ท#0ใด ภ�ยกHบ�งเก�ดขุ/)นแต�ท#0น�)น พระราชา แล่ะพราหัมณ(ปิ�โรหั�ต ย�อมพาก�นปิล่�นร�ฐเสุ#ย เอง ท�านท�)งหัล่ายจ้งพาก�นร�กษาตนขุองตนอย"�เถื�ด ภ�ยเก�ดขุ/)นแต�ท#0พ/0งอาศ�ยแล่�ว.

จ้บ ปิทก�ศล่มาณวชาดกท#0 ๖.

๗. โล่มสุก�สุสุปิชาดก ว�าด�วยตบะเปิ2นค�ณธรรมอ�นปิระเสุร�ฐ-2 1 0 0 0 -112650 2 0 0 0

[๑๒๖๕] ถื�าท�านน7าเอาฤาษ#ช50อโล่มสุก�สุสุปิะมาบ"ชาย�ญได� ท�านพ/งได�เปิ2นพระราชาเสุมอด�วยพระอ�นทร(ไม�ร" �แก�ไม�ร" �ตายเล่ย.-2 1 0 0 0 -112660 2 0 0 0

[๑๒๖๖] อาตมาไม�ปิรารถืนาแผู้�นด�นซึ่/0งม#สุม�ทรล่�อมรอบ ม#สุาครเปิ2นขุอบเขุตพร�อมก�บความน�นทา ด"กรไสุยหัะ ท�านจ้งทราบอย�างน#)เถื�ด.-2 1 0 0 0 -112670 2 0 0 0

[๑๒๖๗] ด"กรพราหัมณ( เราต�เต#ยนการได�ยศ การได�ทร�พย( แล่ะความปิระพฤต�อ�นไม�เปิ2นธรรม ม#แต�จ้ะใหั�ถื/งความพ�นาศ.-2 1 0 0 0 -11268

0 2 0 0 0

[๑๒๖๘] ถื/งแม�จ้ะเปิ2นบรรพช�ตต�องอ��มบาตรหัาเล่#)ยงช#พ ความเปิ2นอย"�น�0นแหัล่ะด#กว�า การแสุวงหัาโดยไม�เปิ2นธรรมจ้ะด#อะไร. -2 1 0 0 0 -112690 2 0 0 0

[๑๒๖๙] ถื/งแม�จ้ะเปิ2นบรรพช�ตต�องอ��มบาตรหัาเล่#)ยงช#พ แต�ไม�เบ#ยดเบ#ยนผู้"�อ50น ความเปิ2นอย"�น�0นแหัล่ะปิระเสุร�ฐกว�าความเปิ2นพระราชาในโล่ก. -2 1 0 0 0 -112700 2 0 0 0

[๑๒๗๐] พระจ้�นทร(ม#ก7าล่�ง พระอาท�ตย(ม#ก7าล่�ง สุมณะแล่ะพราหัมณ(ม#ก7าล่�ง ฝั*0 ง แหั�งสุม�ทรกHม#ก7าล่�ง หัญ�งกHม#ก7าล่�งย�0งกว�าก7าล่�งท�)งหัล่าย.-2 1 0 0 0 -112710 2 0 0 0

[๑๒๗๑] เพราะพระนางจ้�นทวด#ท7าใหั�ฤาษ#ช50อโล่มสุก�สุสุปิะ ผู้"�ม#ตบะกล่�ามาบ"ชาย�ญ เพ50อปิระโยชน(แก�พระราชบ�ดาได�.-2 1 0 0 0 -112720 2 0 0 0

[๑๒๗๒] กรรมท#0บ�คคล่ท7าด�วยความโล่ภน�)น เปิ2นกรรมเผู้Hดร�อน ม#กามเปิ2นเหัต�เราจ้�กค�นหัาม"ล่รากแหั�งกรรมน�)น จ้�กต�ดราคะพร�อมท�)งเคร50องผู้"กเสุ#ย.-2 1 0 0 0 -112730 7 0 0 0

[๑๒๗๓] ด"กรมหัาบพ�ตร อาตมภาพต�เต#ยนกามค�ณท�)งหัล่ายในโล่กมากมาย ตบะ ธรรมเท�าน�)นเปิ2นค�ณธรรมอ�นปิระเสุร�ฐกว�ากามค�ณท�)งหัล่าย อาตมภาพจ้�ก เล่�กล่ะกามค�ณท�)งหัล่ายเสุ#ยแล่�ว บ7าเพHญตบะ ร�ฐกHด# พระนางจ้�นทวด#กHด# จ้งเปิ2นขุองพระองค(ตามเด�มเถื�ด.

จ้บ โล่มสุก�สุสุปิชาดกท#0 ๗.

๘. จ้�กกวากชาดก ว�าด�วยความเปิ2นอย"�ขุองนกจ้�กรพราก-2 1 0 0 0 -112740 3 0 0 0

[๑๒๗๔] ขุ�าพเจ้�าขุอถืามนกท�)งหัล่าย ผู้"�ม#สุ#ด�งคล่�มด�วยผู้�าย�อมน7)าฝัาด ม#ใจ้เพล่�ดเพล่�นเท#0ยวอย"� นกท�)งหัล่ายย�อมสุรรเสุร�ญชาต�ขุองนกอะไรในหัม"�มน�ษย( ท�)งหัล่าย ขุอเช�ญท�านท�)งสุองบอกนกน�)นแก�ขุ�าพเจ้�าเถื�ด?-2 1 0 0 0 -112750 5 0 0 0

[๑๒๗๕] ด"กรท�านผู้"�เบ#ยดเบ#ยนมน�ษย( ในหัม"�มน�ษย(ท�)งหัล่าย นกท�)งหัล่ายย�อมกล่�าวถื/งขุ�าพเจ้�าผู้"�ม#ช50อว�านกจ้�กรพราก ต�ดต�อก�นมาว�า ในบรรดานกท�)งหัล่าย เขุายกย�องก�นว�า เราเปิ2นนกท#0ม#ความงดงาม (เราเปิ2นนกม#ร"ปิร�างงดงาม

เท#0ยวอย"�ท#0สุระ) เราม�ได�ท7าบาปิแม�เพราะเหัต�แหั�งอาหัาร. -2 1 0 0 0 -1

12760 3 0 0 0

[๑๒๗๖] ด"กรนกจ้�กรพราก ท�านท�)งหัล่ายก�นผู้ล่ไม�อะไรท#0สุระน#) หัร5อว�าท�านก�นเน5)อท#0ไหัน หัร5อว�าท�านก�นโภชนาหัารอะไร ก7าล่�งแล่ะวรรณะขุองท�านจ้/งไม�เสุ50อมทรามผู้�ดร"ปิไปิ?-2 1 0 0 0 -112770 3 0 0 0

[๑๒๗๗] ด"กรกา ท#0สุระน#)จ้ะม#ผู้ล่ไม�กHหัาไม� เน5)อท#0นกจ้�กรพรากจ้ะก�น กHม�ได�ม#ท#0 ไหัน เราจ้ะก�นแต�สุาหัร�ายก�บน7)า (เราม�ได�ท7าบาปิแม�เพราะเหัต�แหั�งอาหัาร)

เราเปิ2นนกม#ร"ปิร�างงดงามเท#0ยวอย"�ท#0สุระน#). -2 1 0 0 0 -112780 4 0 0 0

[๑๒๗๘] ด"กรนกจ้�กรพราก อาหัารท#0ท�านก�นน#)เราไม�ชอบใจ้ อาหัารท#0ท�านก�นในภพน#)อย�างไร ท�านกHคล่�ายก�นก�บอาหัารน�)น คร�)งก�อนเราเคยเปิ2นอย�างน#)มา แล่�ว แต�บ�ดน#)เรากล่ายเปิ2นอย�างอ50นไปิ ด�วยเหัต�น#)แหัล่ะ เราจ้/งเก�ด ความสุงสุ�ยในสุ#กายขุองท�าน. -2 1 0 0 0 -112790 3 0 0 0

[๑๒๗๙] แม�เราได�ก�นเน5)อ ผู้ล่ไม� แล่ะขุ�าวคล่�กด�วยเกล่5อเจ้5อด�วยน7)าม�น เราได�ก�นอาหัารม#รสุท#0เขุาก�นก�นในหัม"�มน�ษย( จ้/งได�กล่�าหัาญเขุ�าต�อสุ"�สุงคราม ได� ด"กรนกจ้�กรพราก แต�สุ#สุ�นวรรณะขุองเราหัาได�เหัม5อนขุองท�านไม�.-2 1 0 0 0 -112800 3 0 0 0

[๑๒๘๐] ด"กรกา ท�านเปิ2นผู้"�ก�นอาหัารไม�บร�สุ�ทธ�V ม�กจ้ะโฉับล่งในขุณะท#0เขุาพล่�)งเผู้ล่อ จ้ะได�ก�นขุ�าวน7)ากHโดยยาก ผู้ล่ไม�ท�)งหัล่ายท�านกHไม�ชอบใจ้ก�นหัร5อเน5)อในกล่างปิMาช�าท�านกHไม�ชอบใจ้ก�น.-2 1 0 0 0 -112810 3 0 0 0

[๑๒๘๑] ด"กรกา ผู้"�ใดอาศ�ยบร�โภคโภคสุมบ�ต�ด�วยกรรมอ�นสุาหั�สุ ม�กจ้ะโฉับล่งในขุณะท#0เขุาพล่�)งเผู้ล่อ ภายหัล่�งสุภาวธรรมกHย�อมต�เต#ยนผู้"�น�)น ผู้"�น�)น ถื"กสุภาวธรรมต�เต#ยนแล่�ว กHย�อมล่ะท�)งสุ#แล่ะก7าล่�งเสุ#ย. -2 1 0 0 0 -112820 6 0 0 0

[๑๒๘๒] ถื�าผู้"�ใดได�บร�โภคอาหัารแม�สุ�กน�ดหัน�อย ซึ่/0งเปิ2นขุองเยHนไม�เบ#ยดเบ#ยนผู้"�อ50นด�วยกรรมอ�นผู้ล่�นผู้ล่�น ก7าล่�งกายแล่ะวรรณะกHย�อมม#แก�ผู้"�น�)น วรรณะท�)งปิวงจ้ะได�ม#แก�ผู้"�น�)นด�วยอาหัารม#ปิระการต�างๆ เท�าน�)นกHหัาไม�. จ้บ จ้�กกวากชาดกท#0 ๘.

๙. หัล่�ททราคชาดก ว�าด�วยล่�กษณะขุองผู้"�ท#0จ้ะคบ-2 1 0 0 0 -11283

0 3 0 0 0

[๑๒๘๓] ความอดทนด�วยด#อย"�ในปิMา อ�นม#ท#0นอนแล่ะท#0น�0งสุง�ดเง#ยบ จ้ะม#ผู้ล่ ด#อะไร สุ�วนชนเหัล่�าใดอดทนอย"�ในบ�าน ชนเหัล่�าน�)นเปิ2นผู้"�ปิระเสุร�ฐ กว�าท�าน.-2 1 0 0 0 -112840 3 0 0 0

[๑๒๘๔] ค�ณพ�อคร�บ ผู้มออกจ้ากปิMาไปิถื/งบ�านแล่�ว จ้ะพ/งคบหัาบ�ร�ษม#ศ#ล่อย�างไร ม#ว�ตรอย�างไร ผู้มถืามค�ณพ�อแล่�ว ขุอค�ณพ�อช�วยบอกขุ�อน�)นแก�ผู้มด�วย?-2 1 0 0 0 -112850 3 0 0 0

[๑๒๘๕] ล่"กเอUย ผู้"�ใดพ/งค��นเคยก�บเจ้�า อดทนต�อความว�สุาสุะขุองเจ้�าได�เปิ2นผู้"�ต�)งใจ้ฟ*งค7าพ"ดขุองเจ้�า แล่ะอดทนต�อค7าพ"ดขุองเจ้�าได� เจ้�าไปิจ้ากท#0น#)แล่�วจ้งคบผู้"�น�)นเถื�ด.-2 1 0 0 0 -112860 2 0 0 0

[๑๒๘๖] ผู้"�ใดไม�ม#กรรมช�0วด�วยกาย วาจ้า ใจ้ เจ้�าไปิจ้ากท#0น#)แล่�วจ้งต�)งตน เหัม5อนล่"กท#0เก�ดแต�อกขุองผู้"�น�)น แล่�วจ้งคบผู้"�น�)นเถื�ด.-2 1 0 0 0 -112870 2 0 0 0

[๑๒๘๗] อน/0ง ผู้"�ใดย�อมปิระพฤต�โดยธรรม แม�เม50อปิระพฤต�อย"�กHไม�ถื5อต�ว เจ้�าไปิจ้ากท#0น#)แล่�วจ้งคบผู้"�น�)นผู้"�กระท7ากรรมอ�นบร�สุ�ทธ�Vม#ปิ*ญญาเถื�ด.-2 1 0 0 0 -112880 2 0 0 0

[๑๒๘๘] ล่"กเอUย เจ้�าอย�าคบบ�ร�ษผู้"�ม#จ้�ตกล่�บกล่อกด�จ้ผู้�าท#0ย�อมด�วยน7)าขุม�)น ร�กง�ายหัน�ายเรHว ถื/งแม�ว�าพ5)นชมพ"ทว#ปิจ้ะพ/งไร�มน�ษย(. -2 1 0 0 0 -112890 3 0 0 0

[๑๒๘๙] เจ้�าจ้งเว�นคนเช�นน�)นเสุ#ยใหั�หั�างไกล่ เหัม5อนบ�คคล่ผู้"�ล่ะเว�นอสุรพ�ษ ท#0ด�ร�าย เหัม5อนบ�คคล่ผู้"�ล่ะเว�นหันทางท#0เปิT) อนค"ถื แล่ะเหัม5อนบ�คคล่ผู้"�ไปิด�วยยานล่ะเว�นหันทางขุร�ขุระ ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -112900 3 0 0 0

[๑๒๙๐] ล่"กเอUย ความฉั�บหัายย�อมเจ้ร�ญแก�บ�คคล่ผู้"�คบหัาคนพาล่ เจ้�าอย�า สุมาคมก�บคนพาล่เล่ย การอย"�ร �วมก�บคนพาล่ เปิ2นท�กขุ(ท�กเม50อ ด�งอย"�ร �วมก�บศ�ตร" ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -112910 6 0 0 0

[๑๒๙๑] ล่"กเอUย เพราะเหัต�น�)น พ�อจ้/งขุอร�องเจ้�า ขุอเจ้�าจ้งกระท7าตามถื�อย ค7าขุองพ�อ เจ้�าอย�าสุมาคมก�บคนพาล่เล่ย เพราะการสุมาคมก�บคนพาล่

เปิ2นท�กขุ(. จ้บ หัล่�ททราคชาดกท#0 ๙.

๑๐. สุม�คคชาดก เปิร#ยบหัญ�งม#อาการคล่�ายก�นเหัว-2 1 0 0 0 -112920 4 0 0 0

[๑๒๙๒] ด"กรท�านผู้"�เจ้ร�ญ ท�านท�)งสุามคนพาก�นมาจ้ากท#0ไหันหันอ ท�านท�)งหัล่ายมาด#แล่�ว เช�ญมาน�0งท#0อาสุนะน#)เถื�ด ท�านผู้"�เจ้ร�ญท�)งหัล่ายเหัHนจ้ะ จ้ะสุ�ขุสุบายด# ไม�ม#ความปิMวยไขุ�กระม�ง นานมาแล่�ว ท�านท�)งหัล่ายพ/0ง มาในท#0น#)? -2 1 0 0 0 -112930 3 0 0 0

[๑๒๙๓] เราคนเด#ยวเท�าน�)นมาถื/งท#0น#)ในว�นน#)เอง อน/0ง ใครท#0จ้ะเปิ2นคนท#0สุองขุองเรากHไม�ม# ขุ�าแต�พระฤาษ# ค7าท#0ท�านกล่�าวว�า ด"กรท�านผู้"�เจ้ร�ญ ท�านท�)งสุามคนพาก�นมาจ้ากท#0ไหันหันอ ด�งน#) หัมายถื/งอะไร?-2 1 0 0 0 -112940 3 0 0 0

[๑๒๙๔] ท�านคนหัน/0ง แล่ะภรรยาท#0ร �กขุองท�านท#0ท�านใสุ�ไว�ในสุม�คคนหัน/0ง ภรรยาท#0ท�านร�กษาไว�ในท�องขุองท�านท�กเม50อ ย�นด#อย"�ก�บว�ชาธรช50อว�าวาย�บ�ตรภายในท�องขุองท�านน�)นอ#กคนหัน/0ง. -2 1 0 0 0 -112950 3 0 0 0

[๑๒๙๕] อสุ"รน�)นอ�นฤาษ#ช#)แจ้งใหั�ฟ*งแล่�ว กHเก�ดความสุล่ดใจ้ จ้/งคายสุม�คออกมา ณ ท#0น�)น ได�เหัHนภรรยาผู้"�ท�ดทรงดอกไม�อ�นสุะอาด ย�นด#อย"�ก�บว�ชาธรช50อว�าวาย�บ�ตร ในสุม�คท#0อย"�ในท�องขุองตนน�)น.-2 1 0 0 0 -112960 4 0 0 0

[๑๒๙๖] เหัต�อ�นน#) ท�านผู้"�ปิระพฤต�ตบะช�)นสุ"งเหัHนด#แล่�ว นรชนเหัล่�าใดเปิ2น คนเล่วทราม ตกอย"�ในอ7านาจ้แหั�งความช50นชมย�นด# นรชนเหัล่�าน�)นได� แก�ต�วเราเอง เพราะว�าภรรยาท#0เราร�กษาไว�ในท�องเพ#ยงด�งช#ว�ต กล่�บมา ปิระท�ษร�ายเรา ไปิช50นชมย�นด#กะบ�ร�ษอ50น.-2 1 0 0 0 -112970 3 0 0 0

[๑๒๙๗] ภรรยาน�)นเราบ7าร�งบ7าเรอท�)งกล่างว�นกล่างค5น ด�จ้ไฟอ�นโชต�ช�วงท#0ดาบสุผู้"�ม#ตบะอย"�ในปิMาบ7าเรอฉัะน�)น ภรรยาน�)นก�าวล่�วงธรรมมาปิระพฤต�สุ�0งท#0ไม�เปิ2นธรรม กายเชยช�ดสุน�ทสุนมก�บภรรยาผู้"�ร �าเร�ง เราไม�ควรท7าเล่ย. -2 1 0 0 0 -112980 4 0 0 0

[๑๒๙๘] เรามาสุ7าค�ญเสุ#ยว�า ภรรยาอย"�ในท�ามกล่างสุร#ระ แล่ะมาสุ7าค�ญหัญ�งผู้"�ไม�ม#ความสุงบไม�สุ7ารวมว�า หัญ�งน#)เปิ2นภรรยาขุองเรา ภรรยาขุองเราน�)น

ก�าวล่�วงธรรมมาปิระพฤต�สุ�0งท#0ไม�เปิ2นธรรม การเชยช�ดสุน�ทสุนมก�บภรรยาผู้"�ร �าเร�ง เราไม�ควรท7าเล่ย.-2 1 0 0 0 -112990 4 0 0 0

[๑๒๙๙] บ�ณฑุ�ตจ้ะพ/งวางใจ้อย�างไรได�ว�า หัญ�งน#)เราร�กษาไว�ด#แล่�ว ว�ธ#ท#0จ้ะปิRองก�นร�กษาหัญ�งผู้"�ม#หัล่ายใจ้ ไม�พ/งม#โดยแท� เพราะว�าหัญ�งเหัล่�าน�)นม# อาการคล่�ายก�นเหัวท#0เร#ยกก�นว�าบาดาล่ บ�ร�ษผู้"�ปิระมาทในหัญ�งเหัล่�าน�)นย�อมถื/งความพ�นาศท�)งน�)น.-2 1 0 0 0 -113000 7 0 0 0

[๑๓๐๐] เพราะเหัต�น�)นแหัล่ะ ชนเหัล่�าใดไม�เท#0ยงคล่�กคล่#ก�บมาต�คาม ชนเหัล่�า น�)นม#ความสุ�ขุปิราศจ้ากความโศก ความปิระพฤต�ไม�คล่�กคล่#ก�บมาต�คามน#)เปิ2นค�ณน7าความสุ�ขุมาใหั� บ�คคล่ผู้"�ปิรารถืนาความเกษมอ�นอ�ดม ไม�พ/งท7า ความเชยช�ดสุน�ทสุนมก�บมาต�คามเล่ย.

จ้บ สุม�คคชาดกท#0 ๑๐.

๑๑. ปิ"ต�ม�งสุชาดก โทษขุองการมองในเวล่าท#0ไม�ควรมอง-2 1 0 0 0 -113010 2 0 0 0

[๑๓๐๑] ด"กรสุหัาย การมองด"ขุองสุ�น�ขุจ้�)งจ้อกช50อว�าปิ"ต�ม�งสุะ เราไม�พอใจ้ เสุ#ยเล่ย พ/งล่ะเว�นจ้ากสุหัายเช�นน#)เสุ#ยใหั�หั�างไกล่.-2 1 0 0 0 -113020 3 0 0 0

[๑๓๐๒] นางสุ�น�ขุจ้�)งจ้อกช50อว�าเวน�น#)เปิ2นบ�าไปิได� ย�อมพรรณนาถื/งนางแพะ ผู้"�เปิ2นสุหัายใหั�ผู้�วฟ*ง คร�)นนางแพะถือยหัล่�งกล่�บไปิไม�มา กHน�0งซึ่บเซึ่าถื/งนางแพะผู้"�มาแล่�วถือยหัล่�งกล่�บไปิเสุ#ย.-2 1 0 0 0 -113030 2 0 0 0

[๑๓๐๓] ด"กรสุหัาย ท�านน�)นแหัล่ะบ�า ม#ปิ*ญญาทราม ไม�ม#ปิ*ญญาเคร50องใคร�ครวญ ท�านท7าอ�บายล่�อล่วงว�าตาย ย�อมมองด"โดยกาล่อ�นไม�ควร.-2 1 0 0 0 -113040 3 0 0 0

[๑๓๐๔] บ�ณฑุ�ตไม�ควรมองด"ในกาล่อ�นไม�ควร ควรมองด"แต�ในกาล่อ�นควร ผู้"�ใดมองด"ในกาล่อ�นไม�ควร ผู้"�น�)นย�อมซึ่บเซึ่า ด�งสุ�น�ขุจ้�)งจ้อกช50อปิ"ต�ม�งสุะฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -113050 2 0 0 0

[๑๓๐๕] ด"กรสุหัาย ฉั�นม#ความร�ก ท�านจ้งใหั�ความอ�0มแก�ฉั�นสุาม#ขุองฉั�นกล่�บฟT) นขุ/)น ถื�าท�านร�กฉั�นจ้งมาไปิก�บฉั�นเถื�ด. -2 1 0 0 0 -1

13060 2 0 0 0

[๑๓๐๖] ด"กรสุหัาย ท�านม#ความร�กฉั�นจ้ร�ง ฉั�นจ้ะใหั�ความอ�0มเอ�บแก�ท�านฉั�นจ้�กมาพร�อมด�วยบร�วารเปิ2นอ�นมาก ท�านจ้งจ้�ดแจ้งโภชนาหัารไว�เถื�ด.-2 1 0 0 0 -113070 3 0 0 0

[๑๓๐๗] บร�วารขุองท�านเช�นไร ฉั�นจ้�กจ้�ดแจ้งโภชนาหัารเพ50อบร�วารเหัล่�าใด กH บร�วารเหัล่�าน�)นท�)งหัมดม#ช50อว�าอย�างไร ฉั�นถืามท�านถื/งบร�วารท�าน จ้งบอกฉั�นไปิเถื�ด.-2 1 0 0 0 -113080 2 0 0 0

[๑๓๐๘] บร�วารขุองฉั�นเช�นน#) ค5อ สุ�น�ขุช50อมาล่�ยะ ๑ ช50อจ้ต�ร�กขุะ ๑ ช50อปิงค�ยะ๑ ช50อช�มพ�กะ ๑ ท�านจ้งจ้�ดแจ้งโภชนาหัารไว�เพ50อบร�วารเหัล่�าน�)นเถื�ด.-2 1 0 0 0 -113090 5 0 0 0

[๑๓๐๙] เม50อท�านออกจ้ากเร5อนไปิ แม�สุ�0งขุองกHจ้�กพ�นาศหัมด ค7าพ"ดขุองสุหัาย ม�ได�ม#ความร�งเก#ยจ้ ท�านจ้งอย"�ในท#0น#)เถื�ด อย�าไปิเล่ย.

จ้บ ปิ"ต�ม�งสุชาดกท#0 ๑๑.

๑๒. ท�ททรชาดก คนอกต�ญญู" ไม�ร" �จ้�กบ�ญค�ณคนอ50น-2 1 0 0 0 -113100 2 0 0 0

[๑๓๑๐] ผู้"�ใดเจ้�าใหั�ขุ�าวหั�งก�น กล่�บก�นล่"กท�)งสุองขุองเจ้�าซึ่/0งม�ได�ม#ความผู้�ดเล่ยเจ้�าจ้งวางเขุ#)ยวล่งบนผู้"�น�)น อย�าปิล่�อยใหั�ม�นม#ช#ว�ตอย"�ต�อไปิเล่ย.-2 1 0 0 0 -113110 2 0 0 0

[๑๓๑๑] บ�ร�ษผู้"�ม#ความหัยาบช�าร�ายแรง ผู้"�ล่บหัล่"�ช�)นผู้�าท#0ตนน��งอย"� ฉั�นไม�ขุอเหัHนม�นเล่ย ฉั�นจ้ะวางเขุ#)ยวล่งในบ�ร�ษใดเล่�า? -2 1 0 0 0 -113120 2 0 0 0

[๑๓๑๒] อ�นบ�ร�ษผู้"�อกต�ญญู" ม�กคอยแสุวงหัาโอกาสุอย"�เปิ2นน�ตย( ถื/งจ้ะพ/งใหั�แผู้�นด�นท�)งปิวง กHไม�พ/งท7าใหั�บ�ร�ษน�)นช50นชมย�นด#ได�เล่ย.-2 1 0 0 0 -113130 3 0 0 0

[๑๓๑๓] ด"กรเสุ5อโคร�งช50อสุ�พาหั� เพราะเหัต�ไรหันอท�านจ้/งร#บด�วนกล่�บมาพร�อมก�บมาณพ ก�จ้ท#0เปิ2นปิระโยชน(อะไรขุองท�านม#อย"�ในท#0น#) เราขุอถืามท�านถื/งก�จ้อ�นเปิ2นปิระโยชน(น�)น ท�านจ้งบอกแก�เรา?-2 1 0 0 0 -113140 3 0 0 0

[๑๓๑๔] นกกระทาผู้"�ม#ร"ปิงามต�วใด ซึ่/0งเปิ2นสุหัายขุองท�าน เราสุงสุ�ยว�านกกระทา

ต�วน�)นจ้ะถื"กฆ�าเสุ#ยแล่�วในว�นน#) เราได�ฟ*งเหัต�อ�นเก#0ยวเน50องด�วยการกระท7าขุองบ�ร�ษน�)น จ้/งม�ได�สุ7าค�ญว�านกกระทาต�วน�)นจ้ะอย"�เปิ2นสุ�ขุในว�นน#).-2 1 0 0 0 -113150 3 0 0 0

[๑๓๑๕] ท�านได�ฟ*งเหัต�อะไรอ�นเก#0ยวเน50องด�วยการกระท7าขุองบ�ร�ษน#) ในความ ปิระพฤต�เล่#)ยงช#พขุองบ�ร�ษน#) หัร5อท�านได�ฟ*งค7าปิฏ�ญาณอะไรขุองบ�ร�ษน#)จ้/งสุงสุ�ยว�า นกกระทาถื"กมาณพน#) ฆ�าเสุ#ยแล่�ว-2 1 0 0 0 -113160 4 0 0 0

[๑๓๑๖] การค�าขุายอ�นเปิ2นขุองชาวเม5องกล่�งคร�ฐ บ�ร�ษน#)กHได�ปิระพฤต�มาแล่�ว แม�หันทางท#0ม#หัล่�กตอ บ�ร�ษน#)กHได�ปิระพฤต�ท�องเท#0ยวไปิด�วยการจ้�างออน การฟRอนร7าขุ�บร�องร�วมก�บคนฟRอนท�)งหัล่าย บ�ร�ษน#)กHได�ปิระพฤต�มา ถื/งการรบก�นด�วยท�อนไม�ในท�ามกล่างมหัรสุพ บ�ร�ษน#)น#)กHได�เคยรบมาแล่�ว.-2 1 0 0 0 -113170 4 0 0 0

[๑๓๑๗] นกท�)งหัล่ายบ�ร�ษน#)กHได�ด�กมาแล่�ว การตวงขุ�าวเปิล่5อกด�วยเคร50องตวง บ�ร�ษน#)กHได�ตวงมาแล่�ว สุกาบ�ร�ษน#)กHได�ชนะมาแล่�ว ความสุ7ารวมระว�งบ�ร�ษน#) กHก�าวล่�วงเสุ#ย เล่5อดท#0ไหัล่ออกมาต�)งคร/0งค5นบ�ร�ษน#)กHค�ดใหั�หัย�ดได� ม5อท�)งสุองขุองบ�ร�ษน#)ม#ความร�อนในเวล่าร�บก�อนขุ�าว.-2 1 0 0 0 -113180 18 0 0 0

[๑๓๑๘] เราได�ฟ*งเหัต�ท�)งหัล่าย อ�นเก#0ยวเน50องด�วยการกระท7าขุองบ�ร�ษน#) ในความปิระพฤต�เล่#)ยงช#ว�ตขุองบ�ร�ษน#)มาด�งน#)ว�า กล่��มขุนนกกระทากHย�งปิระกฏอย"� บนชฎาขุองบ�ร�ษน#) ว�วท�)งหัล่ายบ�ร�ษน#)กHได�ฆ�าก�นแล่�ว ไฉันจ้ะไม�ฆ�านกกระทาก�นเล่�า. จ้บ ท�ททรชาดกท#0 ๑๒. --------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. ค�ชฌิชาดก๒. โกสุ�มพ�ยชาดก ๓. มหัาสุ�วราชชาดก๔. จ้�ล่ล่สุ�วกราชชาดก ๕. หัร�ตจ้ชาดก ๖. ปิทก�สุล่มาณวชาดก๗. โล่มสุก�สุสุปิชาดก๘. จ้�กกวากชาดก๙. หัล่�ททราคชาดก๑๐. สุม�คคชาดก ๑๑. ปิ"ต�ม�งสุชาดก๑๒. ท�ททรชาดก.

จ้บ นวกน�บาตชาดก. ----------------

ทสุกน�บาตชาดก ๑. จ้ต�ทวารชาดก ว�าด�วยจ้�กรกรดพ�ดบนศ#รษะ-2 1 0 0 0 -11319

0 2 0 0 0

[๑๓๑๙] เม5องน#)ม#ปิระต" ๔ ปิระต" ม#ก7าแพงม�0นคงล่�วนแล่�วไปิด�วยเหัล่Hกแดง ขุ�าพเจ้�าถื"กล่�อมไว�ด�วยก7าแพง ขุ�าพเจ้�าได�ท7าบาปิอะไรไว�? -2 1 0 0 0 -113200 2 0 0 0

[๑๓๒๐] ปิระต"ท�)งหัมดจ้/งปิดแน�น ขุ�าพเจ้�าถื"กขุ�งเหัม5อนนก ขุ�าแต�เทวดา เหัต� เปิ2นมาอย�างไร ขุ�าพเจ้�าจ้/งล่"กจ้�กรกรดพ�ดศ#รษะ? -2 1 0 0 0 -113210 2 0 0 0

[๑๓๒๑] ท�านได�ทร�พย(มากมายถื/งสุองล่�านแล่�ว ม�ได�ท7าตามค7าชอบขุองญาต�ท�)งหัล่ายผู้"�เอHนด".-2 1 0 0 0 -113220 3 0 0 0

[๑๓๒๒] ท�านแล่�นเร5อไปิสุ"�สุม�ทรซึ่/0งอาจ้ย�งเร5อใหั�โล่ดขุ/)นได� เปิ2นสุาครม#สุ�ทธ�Vน�อยได�ปิระสุบนางเวมาน�กเปิรต ๔ นาง จ้าก ๔ นางเปิ2น ๘ นาง จ้าก ๘นางเปิ2น ๑๖ นาง.-2 1 0 0 0 -113230 3 0 0 0

[๑๓๒๓] ถื/งจ้ะได�ปิระสุบนางเวมาน�กเปิรตจ้าก ๑๖ นางเปิ2น ๓๒ นาง กHย�งปิรารถืนาย�0งไปิกว�าน�)น จ้/งได�ปิระสุบจ้�กรน#) จ้�กรกรดย�อมพ�ดผู้�นบนศ#รษะขุองคนผู้"�ถื"กความอยากครอบง7า. -2 1 0 0 0 -113240 3 0 0 0

[๑๓๒๔] ความอยากเปิ2นขุองสุ"งใหัญ�ไพศาล่ ยากท#0จ้ะใหั�เตHมได� ม�กใหั�ถื/งความ ว�บ�ต� ชนเหัล่�าใดย�อมย�นด#ไปิตามความอยาก ชนเหัล่�าน�)นต�องเปิ2นผู้"�ทรงจ้�กรกรดไว�.-2 1 0 0 0 -113250 2 0 0 0

[๑๓๒๕] อน/0ง ชนเหัล่�าใดล่ะท�)งสุ�0งขุองมากมายเสุ#ย ไม�พ�จ้ารณาหันทางใหั�ถื�องแท�ไม�ใคร�ครวญเหัต�น�)นใหั�ถื#0ถื�วน ชนเหัล่�าน�)นต�องเปิ2นผู้"�ทรงจ้�กรกรดไว�.-2 1 0 0 0 -113260 3 0 0 0

[๑๓๒๖] ผู้"�ใดพ/งพ�จ้ารณาถื/งการงาน แล่ะโภคะอ�นไพบ"ล่ย( ไม�สุ�องเสุพความอยากอ�นปิระกอบด�วยความฉั�บหัาย ท7าตามถื�อยค7าขุองผู้"�เอHนด"ท�)งหัล่าย ผู้"�เช�นน�)นไม�พ/งถื"กจ้�กรกรดพ�ดผู้�น.-2 1 0 0 0 -113270 3 0 0 0

[๑๓๒๗] ขุ�าแต�เทวดา จ้�กรกรดจ้�กต�)งอย"�บนศ#รษะขุองขุ�าพเจ้�านานสุ�กเท�าไรหันอสุ�กก#0พ�นปิN ขุ�าพเจ้�าขุอถืามความน�)น ขุอท�านได�โปิรดบอกแก�ขุ�าพเจ้�าเถื�ด?

-2 1 0 0 0 -113280 6 0 0 0

[๑๓๒๘] ด"กรม�ตตว�นท�กะ ท�านจ้งฟ*งเรา ท�านจ้ะต�องทนท�กขุ(ทรมานไปิอ#กนานจ้�กรกรดจ้ะพ�ดผู้�นอย"�บนศ#รษะขุองท�าน เม50อท�านย�งม#ช#ว�ตอย"� จ้ะพ�นจ้�กรกรดน�)นไปิไม�ได�. จ้บ จ้ต�ทวารชาดกท#0 ๑.

๒. ก�ณหัชาดก ว�าด�วยขุอพร-2 1 0 0 0 -113290 2 0 0 0

[๑๓๒๙] บ�ร�ษน#)ด7าจ้ร�งหันอ บร�โภคโภชนะกHด7า อย"�ในภ"ม�ปิระเทศกHด7า ไม�เปิ2น ท#0ชอบใจ้ขุองเราเล่ย.-2 1 0 0 0 -113300 2 0 0 0

[๑๓๓๐] คนไม�ช50อว�าเปิ2นคนด7าเพราะผู้�วหัน�ง เพราะคนท#0ม#แก�นภายในจ้/งช50อว�าเปิ2นพราหัมณ( ผู้"�ใดม#บาปิกรรม ผู้"�น�)นแหัล่ะช50อว�าเปิ2นคนด7า นะท�าวสุ�ช�มบด#. -2 1 0 0 0 -113310 2 0 0 0

[๑๓๓๑] ด"กรท�านพราหัมณ( ค7าน�)นท�านกล่�าวด#แล่�ว สุมควรเปิ2นสุ�ภาษ�ต ขุ�าพเจ้�าจ้ะใหั�พรแก�ท�านอย�างหัน/0ง ตามแต�ใจ้ท�านปิรารถืนา.-2 1 0 0 0 -113320 4 0 0 0

[๑๓๓๒] ขุ�าแต�ท�าวสุ�กกะผู้"�เปิ2นใหัญ�กว�าภ"ตท�)งปิวง ถื�าจ้ะโปิรดปิระทานพรแก�ขุ�าพระองค( ขุ�าพระองค(ปิรารถืนาใหั�ความปิระพฤต�ขุองตน อย�าใหั�ม#ความโกรธ อย�าใหั�ม#โทสุะ อย�าใหั�ม#ความโล่ภ อย�าใหั�ม#ความสุ�เนหัาขุอได�ทรงโปิรดปิระทานพร ๔ ปิระการน#)แก�ขุ�าพระองค(เถื�ด.-2 1 0 0 0 -113330 3 0 0 0

[๑๓๓๓] ด"กรท�านพราหัมณ( ท�านเหัHนโทษในความโกรธ ในโทสุะ ในโล่ภะแล่ะในสุ�เนหัาเปิ2นอย�างไรหัร5อ ขุ�าพเจ้�าขุอถืามความน�)น ขุอท�านจ้งบอก แก�ขุ�าพเจ้�าเถื�ด?-2 1 0 0 0 -113340 3 0 0 0

[๑๓๓๔] ความโกรธเก�ดแต�ความไม�อดทน ท#แรกเปิ2นขุองน�อย แต�ภายหัล่�งเปิ2น ขุองมาก ย�อมเจ้ร�ญขุ/)นโดยล่7าด�บ ความโกรธม�กท7าความเก#0ยวขุ�อง ม#ความค�บแค�นมาก เพราะฉัะน�)น ขุ�าพระองค(จ้/งไม�ชอบใจ้ความโกรธ.-2 1 0 0 0 -113350 4 0 0 0

[๑๓๓๕] วาจ้าขุองผู้"�ปิระกอบด�วยโทสุะ เปิ2นวาจ้าหัยาบคาย ถื�ดจ้ากน�)นกHเก�ดปิรามาสุถื"กต�องก�น ต�อจ้ากน�)นกHชกต�อยก�นด�วยม5อ ต�อไปิกHหัย�บท�อน

ไม�เขุ�าท�บต#ก�น จ้นถื/งจ้�บศาตราเขุ�าฟ*นแทงก�นเปิ2นท#0สุ�ด โทสุะเก�ดแต�ความโกรธ เพราะฉัะน�)น ขุ�าพระองค(จ้/งไม�ชอบใจ้โทสุะ.-2 1 0 0 0 -113360 3 0 0 0

[๑๓๓๖] ความโล่ภเปิ2นอาการหัยาบ เปิ2นเหัต�ใหั�เท#0ยวปิล่�นขุ"�เอาสุ�0งขุองแสุดงขุอง ปิล่อมเปิล่#0ยนเอาขุองคนอ50น ท7าอ�บายล่�อล่วง บาปิธรรมท�)งหัล่ายน#) ม#ปิรากฏอย"�เพราะโล่ภธรรม เพราะฉัะน�)น ขุ�าพระองค(จ้/งไม�ชอบใจ้โล่ภะ. -2 1 0 0 0 -113370 3 0 0 0

[๑๓๓๗] ก�เล่สุเคร50องร�อยร�ดท�)งหัล่าย อ�นสุ�เนหัาผู้"กร�ดเขุ�าอ#ก เปิ2นขุองสุ7าเรHจ้ด�วย ใจ้ นอนเน50องอย"�เปิ2นอ�นมาก ย�อมท7าใหั�บ�คคล่เด5อดร�อนย�0งน�ก เพราะฉัะน�)น ขุ�าพระองค(จ้/งไม�ชอบใจ้ความสุ�เนหัา. -2 1 0 0 0 -113380 2 0 0 0

[๑๓๓๘] ด"กรท�านพราหัมณ( ค7าน�)นท�านกล่�าวด#แล่�ว สุมควรเปิ2นสุ�ภาษ�ต ขุ�าพเจ้�าจ้ะใหั�พรแก�ท�านอย�างหัน/0ง ตามแต�ใจ้ท�านปิรารถืนา.-2 1 0 0 0 -113390 4 0 0 0

[๑๓๓๙] ขุ�าแต�ท�าวสุ�กกะผู้"�เปิ2นใหัญ�กว�าภ"ตท�)งปิวง ถื�าจ้ะโปิรดปิระทานพรแก�ขุ�าพระองค( ขุออาพาธท�)งหัล่ายอ�นเปิ2นขุองร�ายแรง ซึ่/0งจ้ะท7าอ�นตรายตบะ กรรมได� อย�าพ/งบ�งเก�ดแก�ขุ�าพระองค(ผู้"�อย"�ในปิMา ซึ่/0งอย"�แต�ผู้"�เด#ยวเปิ2นน�ตย(. -2 1 0 0 0 -113400 2 0 0 0

[๑๓๔๐] ด"กรท�านพราหัมณ( ค7าน�)นท�านกล่�าวด#แล่�ว สุมควรเปิ2นสุ�ภาษ�ต ขุ�าพเจ้�าจ้ะใหั�พรแก�ท�านอย�างหัน/0ง ตามแต�ใจ้ท�านปิรารถืนา.-2 1 0 0 0 -113410 6 0 0 0

[๑๓๔๑] ขุ�าแต�ท�าวสุ�กกะผู้"�เปิ2นใหัญ�กว�าภ"ตท�)งปิวง ถื�าจ้ะโปิรดปิระทานพรแก�ขุ�าพระองค( ขุอใจ้หัร5อร�างกายขุองขุ�าพระองค( อย�าเขุ�าไปิกระทบกระท�0งใครๆ ในกาล่ไหันๆ เล่ย ขุอได�ทรงโปิรดปิระทานพรน#)เถื�ด.

จ้บ ก�ณหัชาดกท#0 ๒.

๓. จ้ต�โปิสุถืชาดก ว�าด�วยสุมณะ-2 1 0 0 0 -113420 3 0 0 0

[๑๓๔๒] ผู้"�ใด ไม�ท7าความโกรธในบ�คคล่ผู้"�ควรโกรธ ผู้"�น�)นเปิ2นสุ�ตบ�ร�ษ ย�อมไม�โกรธ ณ ในกาล่ไหันๆ บ�คคล่น�)นแม�จ้ะโกรธ กHไม�ท7าความโกรธใหั�ปิรากฏ น�กปิราชญ(ท�)งหัล่ายกล่�าวบ�คคล่น�)นแล่ ว�าเปิ2นสุมณะในโล่ก.-2 1 0 0 0 -1

13430 3 0 0 0

[๑๓๔๓] นรชนใดม#ท�องพร�อง ย�อมทนความหั�วได� นรชนน�)นเปิ2นผู้"�ฝัYกตน แล่�ว ม#ตบะ ม#ขุ�าวแล่ะน7)าพอปิระมาณ ย�อมไม�ท7าบาปิเพราะเหัต�แหั�งอาหัาร น�กปิราชญ(ท�)งหัล่ายกล่�าวนรชนน�)นแล่ ว�าเปิ2นสุมณะในโล่ก.-2 1 0 0 0 -113440 3 0 0 0

[๑๓๔๔] บ�คคล่ล่ะการเล่�นแล่ะความย�นด#ท�)งปิวงได�เดHดขุาด ไม�กล่�าวค7าเหัล่าะแหัล่ะน�ดหัน�อยในโล่ก เว�นจ้ากการแต�งเน5)อแต�งต�ว แล่ะเว�นจ้ากเมถื�นธรรม น�กปิราชญ(ท�)งหัล่ายกล่�าวบ�คคล่น�)นแล่ ว�าเปิ2นสุมณะในโล่ก.-2 1 0 0 0 -113450 3 0 0 0

[๑๓๔๕] บ�คคล่ใด ล่ะสุ�0งท#0เขุาหัวงแหัน แล่ะโล่ภธรรมท�)งปิวงเสุ#ย ด�วยปิ*ญญา เคร50องก7าหันดร" � น�กปิราชญ(ท�)งหัล่ายกล่�าวบ�คคล่น�)นแล่ ผู้"�ฝัYกตนแล่�ว ม#จ้�ตต�)งม�0น ไม�ม#ต�ณหัา ไม�ม#ความหัว�งว�า เปิ2นสุมณะในโล่ก.-2 1 0 0 0 -113460 4 0 0 0

[๑๓๔๖] ด"กรท�านผู้"�ม#ปิ*ญญาสุามารถืจ้ะร" �เหัต�แล่ะม�ใช�เหัต�ท#0ควรท7า เราขุอถืามท�าน ความท��มเถื#ยงก�นในถื�อยค7าท�)งหัล่าย บ�งเก�ดม#แก�เราท�)งหัล่าย ขุอท�านโปิรดช�วยต�ดเสุ#ยซึ่/0งความสุงสุ�ยความเคล่5อบแคล่งในว�นน#) ขุอได�โปิรด ช�วยเราท�)งหัมดใหั�ขุ�ามพ�นความสุงสุ�ยน�)นในว�นน#)? -2 1 0 0 0 -113470 4 0 0 0

[๑๓๔๗] บ�ณฑุ�ตเหัล่�าใดเปิ2นผู้"�สุามารถืเหัHนเน5)อความ บ�ณฑุ�ตเหัล่�าน�)นจ้/งจ้ะกล่�าวได�โดยแยบคายในกาล่น�)น ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�จ้อมปิระชาน�กร ท�านผู้"�ฉัล่าดท�)งหัล่าย จ้ะพ/งว�น�จ้ฉั�ยเน5)อความแหั�งถื�อยค7าท�)งหัล่าย ท#0ย�งไม�ได�กล่�าวแล่�วได�อย�างไรหันอ?-2 1 0 0 0 -113480 3 0 0 0

[๑๓๔๘] พญานาคกล่�าวอย�างไร พญาคร�ฑุกล่�าวอย�างไร ท�าวสุ�กกะผู้"�เปิ2นพระราชาขุองคนธรรพ(ตร�สุอย�างไร แล่ะพระราชาผู้"�ปิระเสุร�ฐขุองชาวก�ร�ร�ฐตร�สุอย�างไร?-2 1 0 0 0 -113490 3 0 0 0

[๑๓๔๙] พญานาคกล่�าวสุรรเสุร�ญขุ�นต� พญาคร�ฑุกล่�าวยกย�องการไม�ปิระหัาร ท�าวสุ�กกะผู้"�เปิ2นพระราชาขุองคนธรรพ(ตร�สุชมการล่ะความย�นด# พระราชาผู้"�ปิระเสุร�ฐขุองชาวก�ร�ร�ฐ ตร�สุสุรรเสุร�ญความไม�ก�งวล่.-2 1 0 0 0 -113500 4 0 0 0

[๑๓๕๐] ค7าเหัล่�าน#)ท�)งหัมดเปิ2นสุ�ภาษ�ต ในถื�อยค7าขุองท�านท�)ง ๔ น#) ไม�ม#ค7า

ท�พภาษ�ตแม�น�ดหัน�อยเล่ย ค�ณท�)ง ๔ ม#ขุ�นต�เปิ2นต�นน#) ต�)งม�0นอย"�ในผู้"�ใด กHเปิร#ยบ ได�ก�บก7ารถื หัย�0งเขุ�าเปิ2นอ�นด#ท#0ด�มรถื ฉัะน�)น น�กปิราชญ(ท�)งหัล่ายกล่�าวบ�คคล่ผู้"�พร�อมเพร#ยงด�วยธรรม ๔ ปิระการน�)นแล่ ว�าเปิ2นสุมณะในโล่ก. -2 1 0 0 0 -113510 5 0 0 0

[๑๓๕๑] ท�านน�)นแล่เปิ2นผู้"�ปิระเสุร�ฐ ไม�ม#ผู้"�อ50นย�0งกว�า เปิ2นผู้"�ถื/งธรรม ร" �แจ้�งธรรมม#ปิ*ญญาด# พ�จ้ารณาปิ*ญหัาด�วยปิ*ญญา เปิ2นน�กปิราชญ( ต�ดความสุงสุ�ย ความเคล่5อบแคล่งท�)งหัล่ายเสุ#ย ได�ต�ดความสุงสุ�ยความเคล่5อบแคล่งท�)งหัล่ายสุ7าเรHจ้แล่�ว ด�จ้นายช�างงาต�ดงาช�างด�วยเคร50องม5ออ�นคมฉัะน�)น

-2 1 0 0 0 -113520 3 0 0 0

[๑๓๕๒] ด"กรท�านผู้"�เปิ2นปิราชญ( ขุ�าพเจ้�าพอใจ้ด�วยการพยากรณ(ปิ*ญหัาขุองท�าน จ้/งขุอใหั�ผู้�าผู้5นน#)ซึ่/0งม#สุ#สุดใสุด�จ้สุ#อ�บล่เขุ#ยว ไม�หัม�นหัมองหัาค�าม�ได� ม#สุ#เสุมอด�วยคว�นไฟ เพ50อเปิ2นธรรมบ"ชาแก�ท�าน.-2 1 0 0 0 -113530 3 0 0 0

[๑๓๕๓] ด"กรท�านผู้"�เปิ2นปิราชญ( ขุ�าพเจ้�าพอใจ้ด�วยการพยากรณ(ปิ*ญหัาขุองท�าน จ้/งขุอใหั�ดอกไม�ทองม#กล่#บต�)งร�อยอ�นแย�มบาน ม#เกสุร ปิระด�บด�วยร�ตนะจ้7านวนพ�น เพ50อเปิ2นธรรมบ"ชาแก�ท�าน.-2 1 0 0 0 -113540 3 0 0 0

[๑๓๕๔] ด"กรท�านผู้"�เปิ2นปิราชญ( ขุ�าพเจ้�าพอใจ้ด�วยการพยากรณ(ปิ*ญหัาขุองท�าน จ้/งขุอใหั�แก�วมณ#อ�นหัาค�าม�ได� งามผู้�องใสุ คล่�องอย"�ท#0คอ เปิ2นแก�วมณ# เคร50องปิระด�บคอขุองขุ�าพเจ้�า เพ50อเปิ2นธรรมบ"ชาแก�ท�าน. -2 1 0 0 0 -113550 3 0 0 0

[๑๓๕๕] ด"กรท�านผู้"�เปิ2นปิราชญ( ขุ�าพเจ้�าพอใจ้ด�วยการพยากรณ(ปิ*ญหัาขุองท�าน จ้/งขุอใหั�โคนม โคผู้"� แล่ะช�าง อย�างล่ะพ�น รถืเท#ยมด�วยม�าอาชาไนย ๑๐ค�น แล่ะบ�านสุ�วย ๑๖ ต7าบล่แก�ท�าน.-2 1 0 0 0 -113560 7 0 0 0

[๑๓๕๖] พญานาคในกาล่น�)น เปิ2นพระสุาร#บ�ตร พญาคร�ฑุเปิ2นพระโมคค�ล่ล่านะท�าวสุ�กกเทวราชเปิ2นพระอน�ร�ทธะ พระเจ้�าโกร�พยะเปิ2นพระอานนท(บ�ณฑุ�ต ว�ธ"รบ�ณฑุ�ตเปิ2นพระโพธ�สุ�ตว(น�0นเอง ขุอท�านท�)งหัล่ายจ้งจ้7า ชาดกไว�อย�างน#). จ้บ จ้ต�โปิสุถืชาดกท#0 ๓.

๔. สุ�งขุชาดก ว�าด�วยอาน�สุงสุ(ถืวายรองเท�า -2 1 0 0 0 -11357

0 4 0 0 0

[๑๓๕๗] ขุ�าแต�สุ�งขุพราหัมณ( ท�านเปิ2นพหั"สุ"ต ได�ฟ*งธรรมมาแล่�ว แล่ะสุมณะพราหัมณ(ท�)งหัล่าย ท�านกHได�เหัHนมาแล่�ว เหัต�ไร ท�านจ้/งแสุดงค7าพร70าเพ�อในขุณะอ�นไม�สุมควร คนอ50นนอกจ้ากขุ�าพเจ้�า ใครเล่�าท#0จ้ะมาเจ้รจ้าก�บ ท�านได�?-2 1 0 0 0 -113580 3 0 0 0

[๑๓๕๘] นางเทพธ�ดาม#หัน�างาม เล่อโฉัม ปิระด�บเคร50องปิระด�บทอง ยกถืาดทองเตHมด�วยอาหัารท�พย( มาร�องเช�ญใหั�ขุ�าพเจ้�าบร�โภค นางเปิ2นผู้"�ม#ศร�ทธา แล่ะปิล่5)มใจ้ ขุ�าพเจ้�าตอบกะนางว�า ไม�บร�โภค.-2 1 0 0 0 -113590 3 0 0 0

[๑๓๕๙] ขุ�าแต�ท�านพราหัมณ( บ�ร�ษผู้"�ปิรารถืนาความสุ�ขุได�พบเหัHนเทวดาเช�นน�)นแล่�ว ควรถืามใหั�ได�ความ ขุอท�านจ้งล่�กขุ/)นปิระนมม5อ ถืามเทวดาน�)นว�า ท�านเปิ2นเทวดาหัร5อมน�ษย(? -2 1 0 0 0 -113600 3 0 0 0

[๑๓๖๐] เพราะเหัต�ว�า ท�านมามองด"ขุ�าพเจ้�าด�วยสุายตาอ�นแสุดงความร�ก ร�อง เช�ญใหั�ขุ�าพเจ้�าบร�โภคอาหัาร ด"กรนางผู้"�ม#อาน�ภาพมาก ขุ�าพเจ้�าขุอถืามท�าน ท�านเปิ2นเทวดาหัร5อมน�ษย(?-2 1 0 0 0 -113610 3 0 0 0

[๑๓๖๑] ขุ�าแต�ท�านสุ�งขุพราหัมณ( ขุ�าพเจ้�าเปิ2นเทวดาผู้"�ม#อาน�ภาพมากมาในกล่าง สุม�ทรน#) กHเพราะเปิ2นผู้"�ม#ความเอHนด" จ้ะได�ม#จ้�ตปิระท�ษร�ายกHหัาไม�ขุ�าพเจ้�ามาในท#0น#)เพ50อปิระโยชน(แก�ท�านน�0นเอง. -2 1 0 0 0 -113620 3 0 0 0

[๑๓๖๒] ขุ�าแต�ท�านสุ�งขุพราหัมณ( ในสุม�ทรน#)ม#ขุ�าวน7)า ท#0นอน ท#0น�0ง แล่ะยานพาหันะ มากมายหัล่ายอย�าง ใจ้ขุองท�านปิรารถืนาสุ�0งใด ขุ�าพเจ้�าจ้ะใหั� สุ�0งน�)นท�กอย�างแก�ท�าน.-2 1 0 0 0 -113630 4 0 0 0

[๑๓๖๓] ขุ�าแต�เทพธ�ดาผู้"�ม#ร�างกายสุวยงาม ตะโพกผู้/0งผู้าย ค�)วงาม เอวบางร�างน�อยย�ญ แล่ะการเสุ�นสุรวงขุองขุ�าพเจ้�าอย�างใด อย�างหัน/0งท#0ม#อย"� ท�านเปิ2น ผู้"�สุามารถืร" �ว�บากแหั�งกรรมขุองขุ�าพเจ้�าท�กอย�าง การท#0ขุ�าพเจ้�าได�ท#0พ/0งใน มหัาสุม�ทรน#) เปิ2นว�บากแหั�งกรรมอะไร?-2 1 0 0 0 -113640 3 0 0 0

[๑๓๖๔] ขุ�าแต�ท�านสุ�งขุพราหัมณ( ท�านได�ถืวายรองเท�ากะพระภ�กษ�ร"ปิหัน/0ง ผู้"�เด�นกระโหัย�งเท�า เด�นสุะด��งล่7าบากในหันทางอ�นร�อน ท�กขุ�ณาน�)นอ7านวยผู้ล่

สุ�0งท#0น�าปิรารถืนาแก�ท�านในว�นน#). -2 1 0 0 0 -113650 3 0 0 0

[๑๓๖๕] ขุอเร5อต�อด�วยแผู้�นกระดาน น7)าไม�ร� 0ว ม#ใบสุ7าหัร�บพาเร5อใหั�แล่�นไปิ จ้งบ�งเก�ดม# เพราะในสุม�ทรน#) ไม�ม#พ5)นท#0สุ7าหัร�บยานพาหันะอย�างอ50นขุอท�านได�สุ�งขุ�าพเจ้�าใหั�ถื/งเม5องโมล่�น#ในว�นน#)เถื�ด.-2 1 0 0 0 -113660 5 0 0 0

[๑๓๖๖] นางเทพธ�ดาน�)น ม#จ้�ตช50นชมโสุมน�สุปิราโมทย( น�รม�ตเร5ออ�นงดงามแล่�วพาสุ�งขุพราหัมณ(ก�บบ�ร�ษคนใช�มาสุ�งถื/งเม5องอ�นเปิ2นท#0ร 50นรมย(ย�นด#อย�างย�0ง.

จ้บ สุ�งขุชาดกท#0 ๔.

๕. จ้�ล่ล่โพธ�ชาดก ว�าด�วยความโกรธ -2 1 0 0 0 -113670 2 0 0 0

[๑๓๖๗] ด"กรพราหัมณ( ผู้"�ใดมาพาเอานางปิร�พาช�กาผู้"�ม#น�ยน(ตางามน�าร�ก ม#ใบหัน�าย�)มแย�มขุองท�านไปิด�วยพล่การ ท�านจ้ะท7าอย�างไร?-2 1 0 0 0 -113680 3 0 0 0

[๑๓๖๘] ถื�าความโกรธบ�งเก�ดขุ/)นแก�อาตมภาพแล่�ว ย�งไม�เสุ50อมคล่ายไปิ เม50ออาตมภาพย�งม#ช#ว�ตอย"�กHย�งไม�หัาย อาตมภาพจ้ะหั�ามก�นเสุ#ยโดยพล่�นท# เด#ยว ด�งฝันหั�าใหัญ�ช7าระล่�างธ�ล่# ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -113690 2 0 0 0

[๑๓๖๙] ท�านกล่�าวอวดอ�างไว�ในว�นก�อนอย�างไรหันอ ว�นน#)เปิ2นเหัม5อนว�าม#ก7าล่�ง ท7าเปิ2นไม�เหัHน น�0งน�0งเยHบสุ�งฆาฏ�อย"�ในบ�ดน#). -2 1 0 0 0 -113700 3 0 0 0

[๑๓๗๐] ความโกรธบ�งเก�ดแก�อาตมภาพแล่�ว ย�งไม�ได�เสุ50อมคล่ายไปิ เม50ออาตมภาพย�งม#ช#ว�ตอย"�กHย�งไม�หัาย อาตมภาพจ้ะหั�ามก�นเสุ#ยโดยพล่�นท# เด#ยว ด�งฝันหั�าใหัญ�ช7าระล่�างธ�ล่# ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -113710 3 0 0 0

[๑๓๗๑] ความโกรธบ�งเก�ดขุ/)นแก�ท�านแล่�ว ย�งไม�ได�เสุ50อมคล่ายไปิอย�างไร เม50อ ท�านย�งม#ช#ว�ตอย"� ความโกรธย�งไม�หัายอย�างไร ท�านได�หั�ามความโกรธ ด�งฝันหั�าใหัญ�ช7าระล่�างธ�ล่# ฉัะน�)น เปิ2นไฉัน?-2 1 0 0 0 -113720 4 0 0 0

[๑๓๗๒] เม50อความโกรธเก�ดขุ/)นแล่�ว บ�คคล่ย�อมไม�เหัHนปิระโยชน(ตน ปิระโยชน(ผู้"�อ50น เม50อความโกรธไม�เก�ดขุ/)น บ�คคล่ย�อมเหัHนได�ด# ความโกรธน�)นเก�ด

ขุ/)นแก�อาตมภาพแล่�ว ย�งไม�เสุ50อมคล่ายไปิ ความโกรธเปิ2นอารมณ(ขุองคนไร�ปิ*ญญา.-2 1 0 0 0 -113730 3 0 0 0

[๑๓๗๓] ชนท�)งหัล่ายย�อมย�นด#ด�วยความโกรธท#0เก�ดขุ/)นแล่�ว ช50อว�าเปิ2นศ�ตร"หัา ท�กขุ(ใหั�แก�ตนเอง ความโกรธน�)นเก�ดขุ/)นแก�อาตมภาพแล่�ว ย�งไม�เสุ50อมคล่ายไปิ ความโกรธเปิ2นอารมณ(ขุองคนไร�ปิ*ญญา. -2 1 0 0 0 -113740 3 0 0 0

[๑๓๗๔] อน/0ง เม50อความโกรธเก�ดขุ/)น บ�คคล่ไม�ร" �จ้�กปิระโยชน(ตน ความโกรธน�)น เก�ดขุ/)นแก�อาตมภาพแล่�ว ย�งไม�เสุ50อมคล่ายไปิ ความโกรธเปิ2นอารมณ( ขุองคนไร�ปิ*ญญา. -2 1 0 0 0 -113750 4 0 0 0

[๑๓๗๕] บ�คคล่ถื"กความโกรธครอบง7าแล่�ว ย�อมล่ะท�)งก�ศล่เสุ#ย ย�อมซึ่�ดสุ�ายปิระโยชน(แม�มากมายได� เขุาปิระกอบด�วยเสุนา ค5อ ก�เล่สุหัม"�ใหัญ�ท#0น�ากล่�ว ม#ก7าล่�ง สุามารถืปิราบผู้"�อ50นใหั�อย"�ในอ7านาจ้ได� ความโกรธน�)นย�งไม�เสุ50อมคล่ายไปิจ้ากอาตมภาพ ขุอถืวายพระพร.-2 1 0 0 0 -113760 2 0 0 0

[๑๓๗๖] ธรรมดาไฟย�อมเก�ดขุ/)นท#0ไม�สุ#ไฟอ�นบ�คคล่สุ#อย"� ไฟเก�ดขุ/)นแต�ไม�ใด ย�อม เผู้าไม�น�)นเองใหั�ไหัม�.-2 1 0 0 0 -113770 2 0 0 0

[๑๓๗๗] ความโกรธย�อมเก�ดขุ/)นแก�คนโง�เขุล่า เบาปิ*ญญา ไม�ร" �จ้ร�ง เพราะความ แขุ�งด# แม�เขุากHถื"กความโกรธน�)นแหัล่ะเผู้าล่น.-2 1 0 0 0 -113780 2 0 0 0

[๑๓๗๘] ความโกรธย�อมเจ้ร�ญขุ/)นแก�ผู้"�ใด ด�จ้ไฟเจ้ร�ญขุ/)นในกองหัญ�าแล่ะไม� ฉัะน�)น ยศขุองบ�คคล่น�)นย�อมเสุ50อมไปิ เหัม5อนพระจ้�นทร(ขุ�างแรม ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -113790 5 0 0 0

[๑๓๗๙] ความโกรธขุองผู้"�ใดย�อมสุงบล่ง เหัม5อนไฟหัมดเช5)อ ฉัะน�)น ยศขุองผู้"�น�)น ย�อมเตHมเปิN0 ยม เหัม5อนพระจ้�นทร(ขุ�างขุ/)น ฉัะน�)น.

จ้บ จ้�ล่ล่โพธ�ชาดกท#0 ๕.

๖. ม�ณฑุ�พยชาดก ว�าด�วยความร�กท#0ม#ต�อบ�ตร-2 1 0 0 0 -113800 4 0 0 0

[๑๓๘๐] เราเปิ2นผู้"�ต�องการบ�ญ ได�ม#จ้�ตเล่50อมใสุปิระพฤต�พรหัมจ้รรย(อย"�เพ#ยง ๗ ว�น

เท�าน�)น ต�อจ้ากน�)นมา แม�เราจ้ะไม�ม#ความใคร�บรรพชา กHได�ปิระพฤต� พรหัมจ้รรย(ขุองเราอย"�ได�ถื/ง ๕๐ ปิNกว�า ด�วยความสุ�จ้น#) ขุอความสุว�สุด#จ้งม#แก�ย�ญญท�ตตก�มาร พ�ษจ้งคล่าย ย�ญญท�ตตก�มาร จ้งรอดช#ว�ตเถื�ด. -2 1 0 0 0 -113810 4 0 0 0

[๑๓๘๑] เพราะเหัต�ท#0เราเหัHนแขุกในเวล่าท#0มาถื/งบ�าน เพ50อจ้ะพ�กอย"� บางคร�)งไม�พอใจ้จ้ะใหั�เล่ย แม�สุมณพราหัมณ(ผู้"�เปิ2นพหั"สุ"ต กHไม�ทราบความไม�พอใจ้ ขุองเขุา แม�เราไม�ปิระสุงค(จ้ะใหั�กHใหั�ได� ด�วยความสุ�จ้น#) ขุอความสุว�สุด#จ้งม#แก�ย�ญญท�ตตก�มาร พ�ษจ้งคล่าย ย�ญญท�ตตก�มาร จ้งรอดช#ว�ตเถื�ด. -2 1 0 0 0 -113820 4 0 0 0

[๑๓๘๒] ล่"กร�ก อสุรพ�ษท#0ออกจ้ากโพรงก�ดเจ้�าน�)น ม#เดชมาก ไม�เปิ2นท#0ร �กขุองแม�ในว�นน#)เล่ย อสุรพ�ษน�)นก�บบ�ดาขุองเจ้�า ไม�แปิล่กอะไรก�นเล่ย ด�วย ความสุ�จ้น#) ขุอความสุว�สุด#จ้งม#แก�ย�ญญท�ตตก�มาร พ�ษจ้งคล่าย ย�ญญท�ตตก�มาร จ้งรอดช#ว�ตเถื�ด.-2 1 0 0 0 -113830 4 0 0 0

[๑๓๘๓] กHน�กพรตท�)งหัล่ายเปิ2นผู้"�สุงบระง�บ ฝัYกฝันตนแล่�ว ย�อมเว�นรอบ นอกจ้ากท�านก�ณหัะแล่�วท#0จ้ะเปิ2นผู้"�ทนฝัTนใจ้ ปิระพฤต�พรหัมจ้รรย( ไม�ม#เล่ยด"กรท�านท#ปิายนะ ท�านเกล่#ยดช�งอะไร จ้/งสุ"�ฝัTนใจ้ปิระพฤต�พรหัมจ้รรย(อย"�ได�.-2 1 0 0 0 -113840 4 0 0 0

[๑๓๘๔] บ�คคล่ออกบวชด�วยศร�ทธาแล่�ว กล่�บเขุ�าบ�านอ#ก เปิ2นคนเหัล่วไหัล่ เปิ2นคนกล่�บกล่อก เราเกล่#ยดต�อถื�อยค7าเช�นน#) จ้/งสุ"�ฝัTนใจ้ ปิระพฤต� พรหัมจ้รรย(อย"� น#)เปิ2นฐานะท#0ว�ญญู"ชนสุรรเสุร�ญ แล่ะเปิ2นฐานะขุอง สุ�ตบ�ร�ษท�)งหัล่าย เราเปิ2นผู้"�กระท7าบ�ญด�วยเหัต�น#)แหัล่ะ.-2 1 0 0 0 -113850 3 0 0 0

[๑๓๘๕] ท�านเล่#)ยงสุมณะ พราหัมณ(แล่ะคนเด�นทาง ใหั�อ�0มหัน7าสุ7าราญด�วยขุ�าว แล่ะน7)า เร5อนขุองท�าน บร�บ"รณ(ด�วยขุ�าวแล่ะน7)าเปิ2นเหัม5อนบ�อน7)า เออ กHท�านเกล่#ยดต�อถื�อยค7าอะไร แม�ไม�ปิระสุงค( กHใหั�ทานน#)ได�? -2 1 0 0 0 -113860 4 0 0 0

[๑๓๘๖] มารดาบ�ดาแล่ะปิ"Mย�าตายายขุองด�ฉั�น เปิ2นผู้"�ม#ศร�ทธา เปิ2นทานบด# ร" �ความปิระสุงค(ขุองผู้"�ขุอ ด�ฉั�นอน�ว�ตรตามธรรมเน#ยมขุองตระก"ล่น�)น ก7าหันดใจ้ไว�ว�า อย�าได�เปิ2นคนต�ดธรรมเน#ยมแหั�งตระก"ล่น#)เสุ#ยเล่ย ด�ฉั�นเกล่#ยดถื�อยค7าเช�นน#) แม�ไม�ปิระสุงค(กHใหั�ทานน#)ได�. -2 1 0 0 0 -113870 4 0 0 0

[๑๓๘๗] ด"กรนางผู้"�ม#ร�างกายงาม เราน7าเจ้�าผู้"�ย�งเปิ2นสุาวน�อย ฯ ย�งไม�ม#ปิ*ญญา สุามารถืท#0จ้ะจ้�บจ้�ายมาแต�ตระก"ล่ญาต� แม�เจ้�าไม�ได�แสุดงความไม�ร�กใคร�เรา เจ้�าปิฏ�บ�ต�เราเว�นจ้ากความร�กใคร� เออกHนางผู้"�เจ้ร�ญ การท#0เจ้�าอย"�ร �วมก�บ เราเหัHนปิานน#)ได� เพราะเหัต�อะไร?-2 1 0 0 0 -113880 4 0 0 0

[๑๓๘๘] ต�)งแต�ไหันแต�ไรมา อ�นภรรยาท#0ม#สุาม#บ�อยๆ ม�ได�ม#อย"�ในตระก"ล่น#)ด�ฉั�นได�อน�ว�ตรตามธรรมเน#ยมขุองตระก"ล่น�)น ก7าหันดใจ้ไว�ว�า ขุออย�าใหั�เปิ2นคนต�ดธรรมเน#ยมขุองตระก"ล่ในภายหัล่�งเล่ย ด�ฉั�นเกล่#ยดต�อถื�อยค7าเช�นน#) แม�ไม�ปิระสุงค(กHปิฏ�บ�ต�ท�านได�.-2 1 0 0 0 -113890 6 0 0 0

[๑๓๘๙] ด"กรท�านม�ณฑุ�พยะ ว�นน#)ด�ฉั�นพ"ดถื�อยค7าท#0ไม�ควรจ้ะพ"ด ขุอท�านจ้งอด โทษถื�อยค7าน�)นใหั�แก�ด�ฉั�น เพราะเหัต�แหั�งบ�ตรเถื�ด สุ�0งอ50นอะไรๆ ในโล่กน#) ท#0จ้ะร�กย�0งไปิกว�าบ�ตรม�ได�ม# ย�ญญท�ตตก�มารขุองเราน#)รอดช#ว�ตแล่�ว.

จ้บ ม�ณฑุ�พยชาดกท#0 ๖.

๗. น�โครธชาดก ว�าด�วยการคบคนด#-2 1 0 0 0 -113900 3 0 0 0

[๑๓๙๐] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�ทรงพระนามว�าน�โครธ ท�านสุาขุะเสุนาบด#พ"ดว�า เราไม�ร" �จ้�กคนน#)เล่ยว�าเปิ2นใครก�น หัร5อเปิ2นเพ50อนขุองใคร พระองค(จ้ะทรงเขุ�า พระท�ยอย�างไร? -2 1 0 0 0 -113910 2 0 0 0

[๑๓๙๑] ล่7าด�บน�)น บ�ร�ษผู้"�ท7าตามค7าขุองท�านสุาขุะเสุนาบด# เขุ�าจ้�บคอตบหัน�าขุ�าพระองค( ขุ�บไสุออกไปิ.-2 1 0 0 0 -113920 3 0 0 0

[๑๓๙๒] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�เปิ2นจ้อมปิระชาน�กร กรรมอ�นไม�ปิระเสุร�ฐเช�นน#) อ�น ท�านสุาขุะเสุนาบด# ผู้"�เปิ2นเพ50อนเก�าขุองพระองค( เปิ2นคนม#ความค�ดทรามเปิ2นคนอกต�ญญู" ปิระท�ษร�ายม�ตรได�ท7าแล่�ว.-2 1 0 0 0 -113930 2 0 0 0

[๑๓๙๓] ด"กรสุหัาย เร50องน#)เราไม�ร" �เล่ย ใครกHไม�ได�บอกแก�เรา ท�านมาบอกแก�เราว�า ท�านสุาขุะเสุนาบด#ฉั�ดคร�าท�าน.-2 1 0 0 0 -113940 3 0 0 0

[๑๓๙๔] ท�านเปิ2นคนท7าเพ50อใหั�ม#ช#ว�ตอย"�สุบายด# ท�านเปิ2นคนใหั�อ�ศร�ยยศ ค5อความเปิ2นใหัญ� ในหัม"�มน�ษย(แก�เราแล่ะสุาขุะเสุนาบด#ท�)งสุองคน เราได�

ร�บความสุ7าเรHจ้เพราะท�านในเร50องน#) เราไม�ม#ความสุงสุ�ยเล่ย. -2 1 0 0 0 -113950 2 0 0 0

[๑๓๙๕] กรรมท#0บ�คคล่ท7าในอสุ�ตบ�ร�ษ ย�อมฉั�บหัายไม�งอกงาม เหัม5อนพ5ชท#0 บ�คคล่หัว�านล่งในไฟ ย�อมถื"กไฟไหัม� ไม�งอกงามฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -113960 2 0 0 0

[๑๓๙๖] สุ�วนกรรมท#0บ�คคล่ท7าในคนกต�ญญู" ม#ศ#ล่ ม#ความปิระพฤต�ปิระเสุร�ฐ ย�อมไม�ฉั�บหัายไปิ เหัม5อนพ5ชท#0บ�คคล่หัว�านล่งในนาด#ฉัะน�)น. -2 1 0 0 0 -113970 3 0 0 0

[๑๓๙๗] ราชบ�ร�ษท�)งหัล่าย จ้งฆ�าสุาขุะเสุนาบด#ผู้"�ช� 0วช�า ม�กหัล่อกล่วง ม#ความค�ดอย�างอสุ�ตบ�ร�ษคนน#)เสุ#ย ด�วยหัอกท�)งหัล่าย เราไม�ปิรารถืนาใหั�เขุาม#ช#ว�ตอย"�เล่ย.-2 1 0 0 0 -113980 3 0 0 0

[๑๓๙๘] ขุ�าแต�พระมหัาราชา ขุอพระองค(ได�โปิรดอดโทษใหั�แก�เขุาเถื�ด ช#ว�ตขุอง คนตายแล่�วไม�อาจ้จ้ะน7ากล่�บค5นมาได� ขุอได�ทรงโปิรดอดโทษ แก�อสุ�ตบ�ร�ษเถื�ด พระพ�ทธเจ้�าขุ�า ขุ�าพระบาทไม�ปิรารถืนาใหั�ฆ�าเขุา. -2 1 0 0 0 -113990 6 0 0 0

[๑๓๙๙] ควรคบหัาแต�น�โครธเท�าน�)น ไม�ควรเขุ�าไปิอาศ�ยเจ้�าสุาขุะอย"� ความตาย ในสุ7าน�กท�านน�โครธปิระเสุร�ฐกว�า ความเปิ2นอย"�ในสุ7าน�กเจ้�าสุาขุะจ้ะปิระเสุร�ฐอะไร.

จ้บ น�โครธชาดกท#0 ๗.

๘. ต�กกล่ชาดก ว�าด�วยการเล่#)ยงด"บ�ดามารดา-2 1 0 0 0 -114000 2 0 0 0

[๑๔๐๐] พ�อจ้Uา ม�นนก ม�นเทศ ม�นม5อเสุ5อ ผู้�กทอดยอด กHม�ได�ม# พ�อต�องการอะไร จ้/งขุ�ดหัล่�ม อย"�คนเด#ยวในปิMากล่างปิMาช�าเช�นน#)เล่�า?-2 1 0 0 0 -114010 3 0 0 0

[๑๔๐๑] ล่"กเอUย ปิ"Mขุองเจ้�าท�พพล่ภาพมากแล่�ว ถื"กกองท�กขุ(อ�นเก�ดจ้ากโรคภ�ยหัล่ายอย�างเบ#ยดเบ#ยน ว�นน#)พ�อจ้ะฝั*งปิ"Mขุองเจ้�าน�)นเสุ#ยในหัล่�ม เพราะพ�อไม�ปิรารถืนา จ้ะใหั�ปิ"Mขุองเจ้�าม#ช#ว�ตอย"�อย�างล่7าบากเล่ย ล่"กเอUย. -2 1 0 0 0 -114020 4 0 0 0

[๑๔๐๒] พ�อได�ความด7าร�อ�นล่ามกน#)แล่�ว ได�กระท7ากรรมท#0หัยาบช�า อ�นล่�วงเสุ#ยซึ่/0งปิระโยชน( พ�อจ้Uา แม�เม50อพ�อแก�ล่งแล่�ว กHจ้�กได�ร�บกรรมเช�นน#)เพราะ

ล่"กบ�าง แม�ล่"กเองกHจ้ะอน�ว�ตรตามธรรมเน#ยมขุองตระก"ล่น�)น จ้�กฝั*งพ�อเสุ#ยในหัล่�มบ�าง.-2 1 0 0 0 -114030 2 0 0 0

[๑๔๐๓] ล่"กเอUย เจ้�ามากล่�าวกระทบกระเท#ยบขุ"�เขุHญพ�อ ด�วยถื�อยค7าหัยาบคาย เจ้�าเปิ2นล่"กเก�ดแต�อกขุองพ�อ แต�หัาม#ความอน�เคราะหั(เก5)อก"ล่แก�พ�อไม�.-2 1 0 0 0 -114040 3 0 0 0

[๑๔๐๔] พ�อจ้Uา ม�ใช�ฉั�นจ้ะไม�ม#ความอน�เคราะหั(เก5)อก"ล่แก�พ�อ ฉั�นเปิ2นผู้"�ม#ความอน�เคราะหั(เก5)อก"ล่แก�พ�อ แต�เพราะฉั�นไม�กล่�าพอท#0จ้ะหั�ามพ�อ ผู้"�ท7าบาปิกรรมโดยตรงได� จ้/งได�พ"ดกระทบกระเท#ยบเช�นน�)น.-2 1 0 0 0 -114050 2 0 0 0

[๑๔๐๕] พ�อจ้Uา ผู้"�ใดเปิ2นคนม#ธรรมอ�นล่ามก เบ#ยดเบ#ยนมารดาหัร5อบ�ดาผู้"�ไม�ปิระท�ษร�าย ผู้"�น�)นคร�)นตายไปิภายหัน�า ต�องเขุ�าถื/งนรกโดยไม�ต�องสุงสุ�ย. -2 1 0 0 0 -114060 2 0 0 0

[๑๔๐๖] พ�อจ้Uา ผู้"�ใดบ7าร�งเล่#)ยงมารดาบ�ดาด�วยขุ�าวน7)า ผู้"�น�)นคร�)นตายไปิภายหัน�า ย�อมเขุ�าถื/งสุ�คต� โดยไม�ต�องสุงสุ�ย. -2 1 0 0 0 -114070 3 0 0 0

[๑๔๐๗] ล่"กเอUย เจ้�าจ้ะเปิ2นผู้"�ไม�เก5)อก"ล่อน�เคราะหั(แก�พ�อกHหัาไม� เจ้�าช50อว�าเปิ2นผู้"� เก5)อก"ล่อน�เคราะหั(แก�พ�อ แต�พ�อถื"กแม�ขุองเจ้�าว�ากล่�าว จ้/งได�กระท7ากรรม อ�นหัยาบช�าเช�นน#).-2 1 0 0 0 -114080 2 0 0 0

[๑๔๐๘] หัญ�งช�0วเปิ2นภรรยาขุองพ�อ เปิ2นแม�บ�งเก�ดเกล่�าขุองฉั�น พ�อจ้งขุ�บไล่�ไปิเสุ#ยจ้ากเร5อนขุองตน เพราะแม�จ้ะน7าท�กขุ(อย�างอ50นมาใหั�พ�ออ#ก.-2 1 0 0 0 -114090 6 0 0 0

[๑๔๐๙] หัญ�งช�0วผู้"�เปิ2นภรรยาขุองพ�อ เปิ2นแม�บ�งเก�ดเกล่�าขุองฉั�น เปิ2นหัญ�งม#บาปิธรรม ถื"กทรมาน ด�งช�างพ�ง ท#0นายควาญฝัYกใหั�อย"�ในอ7านาจ้แล่�วจ้งกล่�บมาเร5อนเถื�ด.

จ้บ ต�กกล่ชาดกท#0 ๘.

๙. มหัาธรรมปิาล่ชาดก ว�าด�วยเหัต�ท#0ไม�ตายในว�ยหัน��ม-2 1 0 0 0 -114100 4 0 0 0

[๑๔๑๐] อะไรเปิ2นว�ตรขุองท�าน อะไรเปิ2นพรหัมจ้รรย(ขุองท�าน การท#0คนหัน��มๆในตระก"ล่ขุองท�านไม�ตายน#) เปิ2นผู้ล่ขุองกรรมอะไรท#0ท�านได�ปิระพฤต�มา

เปิ2นอย�างด#แล่�ว ด"กรพราหัมณ( ขุอท�านช�วยบอกเน5)อความน#)แก�เราเหัต�ไรหันอคนหัน��มๆ ขุองท�านจ้/งไม�ตาย?-2 1 0 0 0 -114110 3 0 0 0

[๑๔๑๑] พวกเราปิระพฤต�ธรรม ไม�กล่�าวม�สุา งดเว�นกรรมช�0ว งดเว�นกรรมอ�นไม�ปิระเสุร�ฐท�)งปิวง เพราะเหัต�น#)แหัล่ะ คนหัน��มๆ ขุองพวกเราจ้/งไม� ตาย. -2 1 0 0 0 -114120 3 0 0 0

[๑๔๑๒] พวกเราได�ฟ*งธรรมขุองอสุ�ตบ�ร�ษ แล่ะสุ�ตบ�ร�ษแล่�ว ไม�ชอบใจ้ธรรมขุอง อสุ�ตบ�ร�ษเล่ย ล่ะท�)งอสุ�ตบ�ร�ษเสุ#ย แต�ไม�ล่ะท�)งสุ�ตบ�ร�ษ เพราะเหัต�น#)แหัล่ะ คนหัน��มๆ ขุองพวกเราจ้/งไม�ตาย. -2 1 0 0 0 -114130 3 0 0 0

[๑๔๑๓] ก�อนจ้ะใหั�ทาน พวกเรากHเปิ2นผู้"�ต�)งใจ้ด# แม�ก7าล่�งใหั�กHช50นชมย�นด# คร�)นใหั�แล่�วกHไม�เด5อดร�อน ในภายหัล่�ง เพราะเหัต�น#)แหัล่ะ คนหัน��มๆ ขุองพวกเราจ้/งไม�ตาย.-2 1 0 0 0 -114140 3 0 0 0

[๑๔๑๔] พวกเราเล่#)ยงด"สุมณะ พราหัมณ( คนเด�นทาง วณ�พก ยาจ้ก แล่ะคนขุ�ดสุนท�)งหัล่าย ใหั�อ�0มหัน7าสุ7าราญด�วยขุ�าวน7)า เพราะเหัต�น#)แหัล่ะคนหัน��มๆ ขุองพวกเราจ้/งไม�ตาย. -2 1 0 0 0 -114150 3 0 0 0

[๑๔๑๕] พวกเราไม�นอกใจ้ภรรยา ถื/งภรรยากHไม�นอกใจ้พวกเรา พวกเราปิระพฤต� พรหัมจ้รรย(นอกจ้ากภรรยาขุองตน เพราะเหัต�น#)แหัล่ะ คนหัน��มๆ ขุอง พวกเราจ้/งไม�ตาย.-2 1 0 0 0 -114160 3 0 0 0

[๑๔๑๖] เราท�กคนงดเว�นจ้ากปิาณาต�บาต งดเว�นสุ�0งท#0เขุาไม�ใหั�ในโล่ก ไม�กล่�าวม�สุา ไม�ด50มน7)าเมา เพราะเหัต�น#)แหัล่ะ คนหัน��มๆ ขุองพวกเราจ้/งไม� ตาย. -2 1 0 0 0 -114170 3 0 0 0

[๑๔๑๗] บ�ตรขุองพวกเราเก�ดในหัญ�งท#0ด#เหัล่�าน�)น เปิ2นผู้"�ฉัล่าดเฉัล่#ยว ม#ปิ*ญญามากเปิ2นพหั"สุ"ต เร#ยนจ้บไตรเพท เพราะเหัต�น#)แหัล่ะ คนหัน��มๆ ขุองพวกเราจ้/งไม�ตาย.-2 1 0 0 0 -114180 3 0 0 0

[๑๔๑๘] มารดาบ�ดา พ#0น�องหัญ�งชาย บ�ตรภรรยา แล่ะเราท�กคนปิระพฤต�ธรรม

เพราะเหัต�แหั�งโล่กหัน�า เพราะเหัต�น#)แหัล่ะ คนหัน��มๆ ขุองพวกเราจ้/งไม�ตาย. -2 1 0 0 0 -114190 3 0 0 0

[๑๔๑๙] ทาสุ ทาสุ# คนอาศ�ยเล่#)ยงช#พ คนใช� แล่ะกรรมกรท�)งหัมด กHปิระพฤต� ธรรมเพราะเหัต�แหั�งโล่กหัน�า เพราะเหัต�น#)แหัล่ะ คนหัน��มๆ ขุองพวกเราจ้/งไม�ตาย.-2 1 0 0 0 -114200 3 0 0 0

[๑๔๒๐] ธรรมแล่ย�อมร�กษาผู้"�ปิระพฤต�ธรรม ธรรมท#0บ�คคล่ปิระพฤต�ด#แล่�ว ย�อม น7าสุ�ขุมาใหั� น#)เปิ2นอาน�สุงสุ(ในธรรมท#0ปิระพฤต�ด#แล่�ว ผู้"�ปิระพฤต�ธรรมย�อมไม�ไปิสุ"�ท�คต�.-2 1 0 0 0 -114210 6 0 0 0

[๑๔๒๑] ธรรมแล่ย�อมร�กษาผู้"�ปิระพฤต�ธรรม เหัม5อนร�มใหัญ�ในฤด"ฝันฉัะน�)น ธรรมปิาล่ะบ�ตรขุองเรา อ�นธรรมค��มครองแล่�ว กระด"กท#0ท�านน7าเอามาน#)เปิ2น กระด"กสุ�ตว(อ50น บ�ตรขุองเราย�งม#ความสุ�ขุ.

จ้บ มหัาธรรมปิาล่ชาดกท#0 ๙.

๑๐. ก�กก�ฏชาดก ว�าด�วยพ�นศ�ตร"เพราะร" �เท�าท�น-2 1 0 0 0 -114220 2 0 0 0

[๑๔๒๒] บ�คคล่ไม�พ/งค��นเคยในคนท7าบาปิ คนม�กพ"ดเหัล่าะแหัล่ะ คนม#ปิ*ญญาค�ด แต�ปิระโยชน(ตน แล่ะคนท7าเปิ2นสุงบแต�ภายนอก.-2 1 0 0 0 -114230 2 0 0 0

[๑๔๒๓] ม#บ�ร�ษพวกหัน/0ง ม#ปิกต�เหัม5อนโคกระหัายน7)า ท7าท#เหัม5อนจ้ะกล่7)ากล่5น ม�ตรด�วยวาจ้า แต�ไม�ใช�ด�วยการงาน ไม�ควรค��นเคยในคนเช�นน�)น.-2 1 0 0 0 -114240 2 0 0 0

[๑๔๒๔] บ�ร�ษพวกหัน/0ง เปิ2นคนช"ม5อเปิล่�า พ�วพ�นอย"� แต�ด�วยวาจ้าเปิ2นมน�ษย(กระพ#) ไม�ม#ความกต�ญญู" ไม�ควรค��นเคยในคนเช�นน�)น. -2 1 0 0 0 -114250 2 0 0 0

[๑๔๒๕] บ�คคล่ไม�ควรค��นเคยต�อหัญ�ง หัร5อบ�ร�ษ ผู้"�ม#จ้�ตกล่�บกล่อก ไม�ท7าความ ขุ�องเก#0ยวใหั�แจ้�งช�ด.-2 1 0 0 0 -114260 2 0 0 0

[๑๔๒๖] ไม�ควรค��นเคยก�บบ�คคล่ผู้"�หัย�0งล่งสุ"�กรรม อ�นไม�ปิระเสุร�ฐ เปิ2นคนไม�แน�นอน ก7าจ้�ดคนไม�เล่5อก เหัม5อนดาบท#0เขุาล่�บแล่�วปิกปิดไว� ฉัะน�)น.

-2 1 0 0 0 -114270 3 0 0 0

[๑๔๒๗] คนบางพวกในโล่กน#) คอยเพ�งโทษ เขุ�าไปิหัาด�วยอ�บายต�างๆ ด�วยค7าพ"ดอ�นคมคายซึ่/0งไม�ตรงก�บน7)าใจ้ ด�วยสุามารถืแหั�งม�ตรเท#ยม แม�คนเช�นน#) กHไม�ควรค��นเคย. -2 1 0 0 0 -114280 3 0 0 0

[๑๔๒๘] คนม#ปิ*ญญาทรามเช�นน�)น พบเหัHนอาม�สุ หัร5อทร�พย(เขุ�า ณ ท#0ใด ย�อมค�ดปิระท�ษร�าย แล่ะย�อมล่ะท�)งเพ50อนน�)นไปิ แม�คนเช�นน�)น กHไม�ควร ค��นเคย.-2 1 0 0 0 -114290 2 0 0 0

[๑๔๒๙] ม#คนเปิ2นจ้7านวนมาก ท#0ปิล่อมเปิ2นม�ตรคบหัา บ�คคล่พ/งล่ะบ�ร�ษช�0วเหัล่�าน�)นเสุ#ย เหัม5อนไก�ล่ะเหัย#0ยว ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -114300 2 0 0 0

[๑๔๓๐] อน/0ง บ�คคล่ใดไม�ร" �เท�าท�นเหัต�ท#0เก�ดขุ/)นได�ฉั�บพล่�น หัล่งไปิตามอ7านาจ้ ศ�ตร" บ�คคล่น�)น ย�อมเด5อดร�อนในภายหัล่�ง. -2 1 0 0 0 -114310 2 0 0 0

[๑๔๓๑] สุ�วนบ�คคล่ใดร" �เท�าท�นเหัต�ท#0เก�ดขุ/)นได� ฉั�บพล่�น บ�คคล่น�)นย�อมพ�นจ้ากความเบ#ยดเบ#ยนขุองศ�ตร" เหัม5อนไก�พ�นจ้ากเหัย#0ยว ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -114320 6 0 0 0

[๑๔๓๒] นรชนผู้"�ม#ปิ*ญญาเคร50องพ�จ้ารณา ควรล่ะเว�นบ�คคล่ผู้"�ไม�ต�)งอย"�ในธรรม ม�กท7าการก7าจ้�ดอย"�เปิ2นน�ตย( ด�งแร�วท#0เขุาด�กไว�ในปิMาเช�นน�)นเสุ#ยใหั�หั�างไกล่เหัม5อนไก�ในปิMาไผู้�ล่ะเว�นเหัย#0ยว ฉัะน�)น.

จ้บ ก�กก�ฏชาดกท#0 ๑๐.

๑๑. ม�ฏฐก�ณฑุล่�ชาดก คนร�องไหั�ถื/งคนตายเปิ2นคนโง�เขุล่า-2 1 0 0 0 -114330 3 0 0 0

[๑๔๓๓] ท�านปิระด�บแล่�วด�วยอาภรณ(ต�างๆ ม#ต�างหั"เกล่#)ยงเกล่า ท�ดทรงระเบ#ยบดอกไม� ล่"บไล่�กระแจ้ะจ้�นทน(สุ#เหัล่5อง ท�านม#ท�กขุ(อะไรหัร5อ จ้/งมากอด อกคร70าครวญอย"�ในกล่างปิMา?-2 1 0 0 0 -114340 2 0 0 0

[๑๔๓๔] เร5อนรถืงามแพรวพราวแล่�วไปิด�วยทองค7า ขุองเราม#อย"�แล่�ว เราหัาล่�อท�)งสุองขุองรถืน�)นย�งไม�ได� ด�วยความท�กขุ(อ�นน#) เราจ้ะตายเปิ2นแน�ๆ.-2 1 0 0 0 -1

14350 2 0 0 0

[๑๔๓๕] ท�านต�องการรถืชน�ดไร รถืท7าด�วยทองค7า แก�วมณ# โล่หัะ หัร5อร"ปิยะจ้งบอกรถืชน�ดน�)นแก�เราเถื�ด เราจ้�กท7าใหั�ท�าน จ้ะหัาล่�อท�)งค"�ใหั�ท�าน?-2 1 0 0 0 -114360 3 0 0 0

[๑๔๓๖] ล่7าด�บน�)น มาณพจ้/งบอกแก�พราหัมณ(น�)นว�า พระจ้�นทร(แล่ะพระอาท�ตย( ย�อมงามผู้�องใสุอย"�ในว�ถื#ท�)งสุอง รถืทองขุองเราย�อมจ้ะงามด�วยพระจ้�นทร(แล่ะพระอาท�ตย(น�)น อ�นเปิ2นล่�อท�)งค"�. -2 1 0 0 0 -114370 3 0 0 0

[๑๔๓๗] ด"กรมาณพ ท�านเปิ2นคนพาล่แท� เพราะท�านปิรารถืนาสุ�0งท#0เขุาไม�พ/ง ปิรารถืนาก�น เราสุ7าค�ญว�าท�านจ้�กตายเสุ#ยเปิล่�า ท�านจ้�กไม�ได�พระจ้�นทร(พระอาท�ตย(เล่ย. -2 1 0 0 0 -114380 4 0 0 0

[๑๔๓๘] แม�ความอ�ท�ยแล่ะอ�สุดงขุองพระจ้�นทร(แล่ะพระอาท�ตย(น�)น กHย�งปิรากฏ อย"� สุ#สุรรวรรณะ แล่ะว�ถื#ทางขุองพระจ้�นทร(แล่ะพระอาท�ตย(ท�)งสุอง กHย�งปิรากฏอย"� สุ�วนบ�คคล่ผู้"�ล่�วงล่�บไปิแล่�ว ย�อมไม�ปิรากฏเล่ย เราท�)งสุอง ผู้"�คร70าครวญอย"� ใครเล่�าหันอจ้ะเปิ2นคนโง�เขุล่าย�0งกว�าก�น?-2 1 0 0 0 -114390 3 0 0 0

[๑๔๓๙] ด"กรมาณพ ท�านพ"ดจ้ร�ง บรรดาเราท�)งสุองผู้"�คร70าครวญอย"� เราน#0แหัล่ะ คนโง�เขุล่าย�0งกว�าท�าน เราปิรารถืนาผู้"�ตายไปิย�งปิรโล่กแล่�ว เหัม5อนเดHกร�องไหั�อยากได�พระจ้�นทร(ฉัะน�)น. -2 1 0 0 0 -114400 2 0 0 0

[๑๔๔๐] ท�านมารดาเราผู้"�เร�าร�อนใหั�สุงบระง�บ ด�บความกระวนกระวายท�)งปิวงได�เหัม5อนบ�คคล่ด�บไฟ ท#0ต�ดเปิร#ยงด�วยน7)าฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -114410 2 0 0 0

[๑๔๔๑] ท�านได�ถือนล่"กศรท#0เสุ#ยบแทงหัท�ยขุองเรา ออกไปิแล่�ว ได�บรรเทาความ โศกถื/งบ�ตรขุองเรา ผู้"�ถื"กความโศกครอบง7าแล่�วหันอ. -2 1 0 0 0 -114420 5 0 0 0

[๑๔๔๒] ด"กรมาณพ เราเปิ2นผู้"�ถือนล่"กศรได�แล่�ว ปิราศจ้ากความโศก ไม�ม#ความขุ��นม�ว เราจ้ะไม�เศร�าโศก จ้ะไม�ร�องไหั� เพราะได�ฟ*งถื�อยค7าขุองท�าน.

จ้บ ม�ฏฐก�ณฑุล่�ชาดกท#0 ๑๑.

๑๒. พ�ล่ารโกสุ�ยชาดก ใหั�ทานไม�ได�เพราะเหัต� ๒ อย�าง-2 1 0 0 0 -1

14430 2 0 0 0

[๑๔๔๓] สุ�ตบ�ร�ษท�)งหัล่ายแม�ไม�หั�งก�นเอง ได�โภชนะมาแล่�ว ย�อมปิรารถืนาจ้ะใหั�ท�านหั�งโภชนะ ไว�ม�ใช�หัร5อ ไม�พ/งใหั�โภชนะน�)น ไม�สุมควรแก�ท�าน.-2 1 0 0 0 -114440 2 0 0 0

[๑๔๔๔] บ�คคล่ใหั�ทานไม�ได�ด�วยเหัต� ๒ อย�างค5อ ความตระหัน#0 ๑ ความปิระมาท๑ บ�ณฑุ�ตผู้"�ร" �แจ้�ง เม50อต�องการบ�ญพ/งใหั�ทานแท�.-2 1 0 0 0 -114450 4 0 0 0

[๑๔๔๕] คนผู้"�ตระหัน#0กล่�วยากจ้น ย�อมไม�ใหั�อะไรๆ แก�ผู้"�ใดเล่ย ความกล่�วจ้น น�0นแล่จ้ะเปิ2นภ�ยแก�คนผู้"�ไม�ใหั� คนตระหัน#0ย�อมกล่�วความอยากขุ�าวอยากน7)า ความกล่�วน�)นแหัล่ะ จ้ะกล่�บมาถื"กต�องคนพาล่ท�)งในโล่กน#)แล่ะโล่กหัน�า.-2 1 0 0 0 -114460 2 0 0 0

[๑๔๔๖] เพราะเหัต�น�)น บ�ณฑุ�ตพ/งครอบง7ามล่ท�น ก7าจ้�ดตระหัน#0เสุ#ยแล่�ว พ/งใหั� ทานเถื�ด เพราะบ�ญย�อมเปิ2นท#0พ/0งขุองสุ�ตว(ท�)งหัล่ายในโล่กหัน�า.-2 1 0 0 0 -114470 3 0 0 0

[๑๔๔๗] ทานผู้"�ใหั�ได�ยาก เพราะต�องครอบง7าความตระหัน#0ก�อน แล่�วจ้/งใหั�ได� อสุ�ตบ�ร�ษท�)งหัล่าย ย�อมไม�ท7าทานตามท#0สุ�ตบ�ร�ษท7าแล่�ว ธรรมขุอง สุ�ตบ�ร�ษอ�นคนอ50นร" �ได�ยาก.-2 1 0 0 0 -114480 2 0 0 0

[๑๔๔๘] เพราะเหัต�น�)น คต�จ้ากโล่กน#)ขุองสุ�ตบ�ร�ษ ก�บอสุ�ตบ�ร�ษจ้/งต�างก�น อสุ�ตบ�ร�ษย�อมไปินรก สุ�ตบ�ร�ษย�อมไปิสุวรรค(.-2 1 0 0 0 -114490 3 0 0 0

[๑๔๔๙] บ�ณฑุ�ตพวกหัน/0ง ย�อมใหั�ไทยธรรมแม�ม#สุ�วนเล่Hกน�อยได� สุ�ตว(พวกหัน/0งแม�ม#ไทยธรรมมาก กHใหั�ไม�ได� ท�กขุ�ณาทานท#0บ�คคล่ใหั�จ้ากขุองเล่Hกน�อยกHน�บว�าเสุมอด�วยการใหั�จ้7านวนพ�น.-2 1 0 0 0 -114500 5 0 0 0

[๑๔๕๐] แม�ผู้"�ใดเท#0ยวไปิขุออาหัารมา ผู้"�น�)นช50อว�า ปิระพฤต�ธรรม อน/0ง บ�คคล่ผู้"�เล่#)ยงบ�ตรแล่ะภรรยาขุองตน เม50อไทยธรรมม#น�อยกHเฉัล่#0ย ใหั�แก�สุมณะแล่ะพราหัมณ( บ�คคล่น�)นช50อว�า ปิระพฤต�ธรรม ย�ญท#0คนต�)งแสุนฆ�าสุ�ตว(มาบ"ชาแก�คนผู้"�ควรบ"ชาจ้7านวนพ�น ย�ญขุองคนเช�นน�)น ย�อมไม�ถื/งแม� เสุ#)ยวแหั�งผู้ล่ทาน ขุองคนเขุHญใจ้ผู้"�ย�งไทยธรรมใหั�เก�ดโดยชอบใหั�อย"�.-2 1 0 0 0 -11451

0 4 0 0 0

[๑๔๕๑] เพราะเหัต�ไร ย�ญน#)กHไพบ"ล่ย( ม#ค�ามาก จ้/งไม�เท�าค�าแหั�งผู้ล่ทานขุอง บ�คคล่ท#0ใหั�โดยชอบธรรมเล่�า ไฉันย�ญท#0คนต�)งแสุนฆ�าสุ�ตว(มาบ"ชา แก� แก�คนท#0ควรบ"ชาจ้7านวนพ�นๆ จ้/งไม�เท�าแม�สุ�วนเสุ#)ยวแหั�งผู้ล่ทาน ขุองคนเขุHญใจ้ผู้"�ย�งไทยธรรม ใหั�เก�ดโดยชอบใหั�อย"�?-2 1 0 0 0 -114520 10 0 0 0

[๑๔๕๒] เพราะว�า คนบางพวกต�)งอย"�ในกายกรรมเปิ2นต�น อ�นไม�เสุมอก�น ท7าสุ�ตว(ใหั�ล่7าบากบ�าง ฆ�าใหั�ตายบ�าง ท7าใหั�เศร�าโศกบ�าง แล่�วจ้/งใหั�ทาน ท�กขุ�ณาทานน�)น ม#หัน�าช� �มไปิด�วยน7)าตา พร�อมท�)งอาชญา จ้/งไม�เท�าถื/ง สุ�วนเสุ#)ยวแหั�งผู้ล่ทานท#0บ�คคล่ใหั�แล่�วโดยชอบธรรม เพราะอย�างน#) ย�ญท#0คนต�)งแสุนฆ�าสุ�ตว(มาบ"ชาย�ญ แก�คนท#0ควรบ"ชาจ้7านวนพ�นๆ จ้/งไม�เท�าถื/งสุ�วนเสุ#)ยวแหั�งผู้ล่ทาน ขุองคนเขุHญใจ้ผู้"�ย�งไทยธรรมใหั�เก�ดโดยชอบใหั�อย"�. จ้บ พ�ล่ารโกสุ�ยชาดกท#0 ๑๒.

๑๓. จ้�กกวากชาดก ว�าด�วยนกจ้�กรพราก -2 1 0 0 0 -114530 2 0 0 0

[๑๔๕๓] ด"กรนกจ้�กรพราก ท�านม#สุ#สุวย ร"ปิงาม ร�างกายแน�นแฟRน ม#สุ#แดงด�ง ทอง ทรวดทรงงาม ใบหัน�าผู้�ดผู้�อง.-2 1 0 0 0 -114540 2 0 0 0

[๑๔๕๔] ท�านจ้�บอย"�ท#0ฝั*0 งคงคา เหัHนจ้ะได�ก�นอาหัารอย�างน#) ค5อ ปิล่ากา ปิล่ากะบอกปิล่าหัมอ ปิล่าเค�า ปิล่าตะเพ#ยน กระม�ง? -2 1 0 0 0 -114550 2 0 0 0

[๑๔๕๕] ด"กรสุหัาย นอกจ้ากสุาหัร�ายแล่ะแหันแล่�ว เราม�ได�ถื5อเอาเน5)อสุ�ตว(บกหัร5อสุ�ตว(น7)ามาก�นเปิ2นอาหัารเล่ย น�0นเปิ2นอาหัารขุองเรา.-2 1 0 0 0 -114560 2 0 0 0

[๑๔๕๖] เราไม�เช50อว�า นกจ้�กรพรากก�นอาหัารอย�างน�)นเล่ย เพ50อนเอUย แม�เราก�นอาหัารท#0คล่�กเคล่�าด�วยเกล่5อแล่ะน7)าม�นในบ�าน. -2 1 0 0 0 -114570 2 0 0 0

[๑๔๕๗] ปิร�งด�วยเน5)ออ�นสุะอาด ซึ่/0งเขุาท7าก�นก�นในหัม"�มน�ษย( ด"กรนกจ้�กรพรากถื/งกระน�)น สุ#ขุองเรากHไม�เหัม5อนท�าน.-2 1 0 0 0 -114580 2 0 0 0

[๑๔๕๘] ท�านเบ#ยดเบ#ยนสุ�ตว(ท�)งหัล่าย จ้/งต�องคอยมองด"ผู้"�ท#0ผู้"กเวรในตน แม�จ้ะ

ก�นกHสุะด��งกล่�ว เพราะเหัต�น�)น สุ#กายขุองท�านจ้/งเปิ2นเช�นน#).-2 1 0 0 0 -114590 3 0 0 0

[๑๔๕๙] ด"กรกา ท�านเปิ2นผู้"�ถื"กคนท�0วโล่กโกรธเค5อง อาหัารท#0ท�านได�มาด�วยกรรม อ�นล่ามก กHหัาอ�0มท�องไม� เพราะเหัต�น�)น สุ#กายขุองท�าน จ้/งเปิ2นเช�น น#). -2 1 0 0 0 -114600 2 0 0 0

[๑๔๖๐] ด"กรสุหัาย สุ�วนเราม�ได�เบ#ยดเบ#ยนสุ�ตว(ท�)งปิวงมาก�น ม#ความขุวนขุวาย น�อย ไม�ม#ใครร�งเก#ยจ้ ใจ้ไม�หั�อเหั#0ยว ภ�ยแต�ท#0ไหันๆ กHม�ได�ม#.-2 1 0 0 0 -114610 2 0 0 0

[๑๔๖๑] ท�านน�)นจ้งท7าอาน�ภาพ ล่ะปิกต�ค5อความท�ศ#ล่ขุองตนเสุ#ย ไม�เบ#ยดเบ#ยนใครเท#0ยวไปิในโล่ก จ้�กเปิ2นท#0ร �กใคร�ขุองสุ�ตว(โล่กเหัม5อนเรา ฉัะน�)น. -2 1 0 0 0 -114620 5 0 0 0

[๑๔๖๒] ผู้"�ใดไม�ฆ�าเอง ไม�ใช�ใหั�ผู้"�อ50นฆ�า ไม�ท7าทร�พย(ใหั�เสุ50อมเอง ไม�ใช�ผู้"�อ50นท7าใหั�เสุ50อม ม#เมตตาจ้�ตในสุ�ตว(ท�0วไปิ ผู้"�น�)นย�อมไม�ม#เวรก�บใคร.

จ้บ จ้�กกวากชาดกท#0 ๑๓.

๑๔. ภ"ร�ปิ*ญหัาชาดก ว�าด�วยคนไม�ด# ๔ จ้7าพวก-2 1 0 0 0 -114630 5 0 0 0

[๑๔๖๓] ด"กรท�านผู้"�ม#ปิ*ญญากว�างขุวาง ได�ย�นว�า ค7าท#0ท�านอาจ้ารย(เสุนกกล่�าวน�)นเปิ2นความจ้ร�ง ท�านเปิ2นผู้"�ม#ปิ*ญญา ม#ศ�ร� ม#ความเพ#ยร ม#ความค�ดม�0นคงแม�ท�านเปิ2นผู้"�ม#ปิ*ญญา ม#ศ�ร� ม#ความเพ#ยร ม#ความค�ดม�0นคงเช�นน�)นกHปิRองก�นความเขุ�าถื/งอ7านาจ้แหั�งความฉั�บหัายไม�ได� ท�านจ้/งต�องก�นขุ�าวแดงไม�ม#แกง. -2 1 0 0 0 -114640 3 0 0 0

[๑๔๖๔] เราท7าความสุ�ขุเด�มขุองเราใหั�เจ้ร�ญได�ด�วยความยาก เม50อพ�จ้ารณากาล่ อ�นควรแล่ะไม�ควร จ้/งหัล่บอย"�ตามความพอใจ้ เปิดช�องปิระโยชน(ใหั�แก�ตน ด�วยเหัต�น�)น เราได�ย�นด#ด�วยขุ�าวแดง. -2 1 0 0 0 -114650 3 0 0 0

[๑๔๖๕] กHเราร" �จ้�กกาล่เพ50อกระท7าความเพ#ยร ย�งปิระโยชน(ใหั�เจ้ร�ญด�วยความร" �ขุองตนเอง อาจ้อย"� เหัม5อนความองอาจ้แหั�งราชสุ#หั( ฉัะน�)น ท�านจ้�กได�เหัHน เราพร�อมด�วยความสุ7าเรHจ้น�)นอ#ก. -2 1 0 0 0 -114660 3 0 0 0

[๑๔๖๖] กHบ�คคล่บางพวก แม�จ้ะม#ความสุ�ขุกHไม�ท7าบาปิ บ�คคล่อ#กพวกหัน/0งไม� ท7าบาปิ เพราะเกรงกล่�วต�อการเก#0ยวขุ�องด�วยความต�เต#ยน ท�านเปิ2นคนสุามารถื ม#ความค�ดกว�างขุวาง เหัต�ไร จ้/งไม�ท7าท�กขุ(ใหั�เก�ดแก�เรา? -2 1 0 0 0 -114670 3 0 0 0

[๑๔๖๗] บ�ณฑุ�ตท�)งหัล่าย ย�อมไม�ปิระพฤต�กรรมอ�นเปิ2นบาปิ เพราะเหัต�แหั�งความสุ�ขุขุองตน ถื"กท�กขุ(กระทบแล่�ว แม�จ้ะพล่าดพล่�)งล่งไปิกHสุงบอย"�ได� ไม� ล่ะท�)งธรรมเพราะความร�กแล่ะความช�ง. -2 1 0 0 0 -114680 2 0 0 0

[๑๔๖๘] บ�คคล่ควรถือนตนผู้"�เขุHญใจ้ขุ/)น ด�วยเพศท#0อ�อนแอหัร5อแขุHงแรงอย�างใดอย�างหัน/0ง ภายหัล่�งจ้/งปิระพฤต�ธรรม. -2 1 0 0 0 -114690 2 0 0 0

[๑๔๖๙] บ�คคล่นอน หัร5อน�0งท#0ร �มเงาแหั�งต�นไม�ใด ไม�พ/งหั�กรานก�0งแหั�งต�นไม� น�)น เพราะบ�คคล่ผู้"�ปิระท�ษร�ายม�ตรเปิ2นคนช�0วช�า. -2 1 0 0 0 -114700 3 0 0 0

[๑๔๗๐] บ�ร�ษร" �แจ้�งธรรมแต�สุ7าน�กอาจ้ารย(ใด อน/0ง การท#0สุ�ตบ�ร�ษท�)งหัล่าย ก7าจ้�ด ความสุงสุ�ยขุองบ�ร�ษน�)นน�0นแล่ะ ช50อว�าเปิ2นด�งเกาะหัร5อเปิ2นท#0พ/0งพา ขุอง บ�ร�ษน�)น คนม#ปิ*ญญาไม�พ/งล่ะม�ตรภาพ ก�บอาจ้ารย(เช�นน�)น.-2 1 0 0 0 -114710 3 0 0 0

[๑๔๗๑] คฤหั�สุถื(ผู้"�บร�โภคกามค�ณ เปิ2นคนเก#ยจ้คร�าน ไม�ด# บรรพช�ต ผู้"�ไม�สุ7ารวม ระว�ง ไม�ด# พระราชาไม�ทรงพ�จ้ารณาเสุ#ยก�อน แล่�วปิระกอบราชก�จ้ไม�ด# บ�ณฑุ�ตม�กโกรธ กHไม�ด#. -2 1 0 0 0 -114720 6 0 0 0

[๑๔๗๒] ขุ�าแต�พระราชา กษ�ตร�ย(ควรพ�จ้ารณาก�อน แล่�วจ้/งค�อยปิระกอบราชก�จ้ ไม�พ�จ้ารณาก�อนไม�ควรปิระกอบราชก�จ้ พระยศแล่ะพระเก#ยรต� ย�อมเจ้ร�ญแก�พระราชาผู้"�ทรงพ�จ้ารณาเสุ#ยก�อน แล่�วจ้/งปิระกอบราชก�จ้.

จ้บ ภ"ร�ปิ*ญหัาชาดกท#0 ๑๔.

๑๕. มหัาม�งคล่ชาดก ว�าด�วยมงคล่-2 1 0 0 0 -114730 3 0 0 0

[๑๔๗๓] นรชนร" �ว�ชาอะไรกHด# ร" �สุ�ตะท�)งหัล่ายอะไรกHด# กระซึ่�บถืามก�นว�า อะไรเปิ2นมงคล่ ในเวล่าปิรารถืนามงคล่ นรชนน�)นจ้ะท7าอย�างไร จ้/งจ้ะเปิ2นผู้"�อ�นความสุว�สุด#ค��มครองแล่�ว ท�)งในโล่กน#) แล่ะโล่กหัน�าฯ-2 1 0 0 0 -1

14740 3 0 0 0

[๑๔๗๔] เทวดาแล่ะพรหัมท�)งปิวง ท#ฆชาต�แล่ะสุรรพสุ�ตว(ท�)งหัล่าย บ�คคล่ใด อ�อนน�อมอย"�เปิ2นน�ตย( ด�วยเมตตา บ�ณฑุ�ตท�)งหัล่าย กล่�าวเมตตา ขุองบ�คคล่น�)นแล่ว�า เปิ2นสุว�สุด�มงคล่ในสุ�ตว(ท�)งหัล่าย.-2 1 0 0 0 -114750 3 0 0 0

[๑๔๗๕] ผู้"�ใดปิระพฤต�ถื�อมตนแก�สุ�ตว(โล่กท�)งปิวง แก�หัญ�งแล่ะชาย พร�อมท�)งเดHกเปิ2นผู้"�อดทนต�อถื�อยค7าช�0วร�าย ไม�กล่�าวล่7าเล่�กถื/งเร50องเก�าๆ บ�ณฑุ�ตท�)งหัล่ายกล่�าวความอดกล่�)น ขุองผู้"�น�)นว�า เปิ2นสุว�สุด�มงคล่.-2 1 0 0 0 -114760 4 0 0 0

[๑๔๗๖] ผู้"�ใดเปิ2นผู้"�ม#ปิ*ญญาด# ม#ความร" �ปิร�โปิร�งในเม50อเหัต�เก�ดขุ/)น ไม�ด"หัม�0นม�ตรสุหัายท�)งหัล่ายด�วย ศ�ล่ปิ สุก�ล่ ทร�พย( แล่ะด�วยชาต� บ�ณฑุ�ตท�)งหัล่ายกล่�าวการไม�ด"หัม�0นสุหัายขุองผู้"�น�)นว�า เปิ2นสุว�สุด�มงคล่ในสุหัายท�)งหัล่าย.-2 1 0 0 0 -114770 4 0 0 0

[๑๔๗๗] สุ�ตบ�ร�ษท�)งหัล่ายเปิ2นผู้"�ชอบพอค��นเคยก�น เปิ2นม�ตรแท�ขุองผู้"�ใด ผู้"�ม#ค7าพ"ดม�0นคง อน/0ง ผู้"�ใดเปิ2นผู้"�ไม�ปิระท�ษร�ายม�ตร แบ�งปิ*นทร�พย(ขุองตน ใหั� แก�ม�ตร บ�ณฑุ�ตท�)งหัล่ายกล่�าวการได�ปิระโยชน(เพราะอาศ�ยม�ตร แล่ะการ แบ�งปิ*นขุองผู้"�น�)นว�า เปิ2นความสุว�สุด�มงคล่ในม�ตรท�)งหัล่าย.-2 1 0 0 0 -114780 4 0 0 0

[๑๔๗๘] ภรรยาขุองผู้"�ใดม#ว�ยเสุมอก�น อย"�รวมก�นด�วยความปิรองดอง ปิระพฤต�ตามใจ้ก�น เปิ2นคนใคร�ธรรม ไม�เปิ2นหัญ�งหัม�น ม#ศ#ล่โดยสุมควรแก�สุก�ล่ ร" �จ้�กปิรนน�บ�ต�สุาม# บ�ณฑุ�ตท�)งหัล่าย กล่�าวค�ณความด#ในภรรยาขุองผู้"�น�)นว�าเปิ2นสุว�สุด�มงคล่ในภรรยาท�)งหัล่าย. -2 1 0 0 0 -114790 5 0 0 0

[๑๔๗๙] พระราชาเปิ2นเจ้�าแผู้�นด�น ทรงพระอ�ศร�ยยศใหัญ� ทรงทราบความสุะอาด แล่ะความขุย�นหัม�0นเพ#ยรขุองราชเสุวกคนใด แล่ะทรงทราบราชเสุวกคนใด ด�วยความเปิ2นผู้"�ไม�ร�าวรานก�บพระองค( แล่ะทรงทราบราชเสุวก คนใดว�าม#ใจ้จ้งร�กภ�กด#ต�อเรา บ�ณฑุ�ตท�)งหัล่ายกล่�าวค�ณความด#ขุองราช เสุวกน�)นๆ ว�าเปิ2นสุว�สุด�มงคล่ ในพระราชาท�)งหัล่าย. -2 1 0 0 0 -114800 3 0 0 0

[๑๔๘๐] บ�คคล่ใดม#ศร�ทธาใหั�ขุ�าวน7)า ใหั�ดอกไม�ขุองหัอม แล่ะเคร50องล่"บไล่� ม#จ้�ตเล่50อมใสุอน�โมทนา บ�ณฑุ�ตท�)งหัล่ายกล่�าวค�ณขุ�อน�)นขุองบ�คคล่น�)นแล่ ว�าเปิ2นความสุว�สุด#ในสุวรรค(ท�)งหัล่าย.-2 1 0 0 0 -1

14810 4 0 0 0

[๑๔๘๑] สุ�ตบ�ร�ษท�)งหัล่ายผู้"�ร" �แจ้�งด�วยญาณ ผู้"�ย�นด#แล่�ว ในสุ�มมาปิฏ�บ�ต� เปิ2นพหั"สุ"ต แสุวงหัาค�ณ เปิ2นผู้"�ม#ศ#ล่ ย�งบ�คคล่ใดใหั�บร�สุ�ทธ�Vด�วยอร�ยธรรมบ�ณฑุ�ตท�)งหัล่ายยกย�องค�ณความด#ขุองสุ�ตบ�ร�ษน�)น ว�าเปิ2นความสุว�สุด#ในท�ามกล่างพระอรหั�นต(.-2 1 0 0 0 -114820 7 0 0 0

[๑๔๘๒] ความสุว�สุด#เหัล่�าน#)แล่ ผู้"�ร" �สุรรเสุร�ญแล่�ว ม#สุ�ขุเปิ2นผู้ล่ก7าไรในโล่ก นรชน ผู้"�ม#ปิ*ญญา พ/งเสุพความสุว�สุด#เหัล่�าน�)นไว�ในโล่กน#) กHในมงคล่ม#ปิระเภทค5อ ท�ฏฐมงคล่ สุ�ตมงคล่ แล่ะม�ตมงคล่ มงคล่สุ�กน�ดหัน/0งท#0จ้ะเปิ2นมงคล่จ้ร�งๆ ไม�ม#เล่ย.

จ้บ มหัาม�งคล่ชาดกท#0 ๑๕.

๑๖. ฆตปิ*ณฑุ�ตชาดก ว�าด�วยความด�บความโศก -2 1 0 0 0 -114830 5 0 0 0

[๑๔๘๓] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�ก�ณหัวงศ( เช�ญพระองค(เสุดHจ้ล่�กขุ/)นเถื�ด จ้ะม�วทรงบรรทมอย"�ท7าไม ความเจ้ร�ญอะไรจ้ะม#แก�พระองค(ด�วยพระสุ�บ�นเล่�าพระภาดาขุองพระองค(แม�ใด เสุมอด�วยพระหัท�ย แล่ะเสุมอด�วยพระเนตรขุ�างขุวา ล่มกระทบดวงหัท�ยขุองพระภาดาน�)น ขุ�าแต�พระเจ้�าเกสุวะ ฆตบ�ณฑุ�ตทรงเพ�อไปิ.-2 1 0 0 0 -114840 3 0 0 0

[๑๔๘๔] พระเจ้�าเกสุวะทรงสุด�บค7าขุองโรหั�เณยยอ7ามาตย( น�)นแล่�ว อ�ดอ�)นพระหัฤท�ยด�วยความเศร�าโศก ถื/งพระภาดา ม#พระวรกายกระสุ�บกระสุ�ายเสุดHจ้ล่�กขุ/)น.-2 1 0 0 0 -114850 2 0 0 0

[๑๔๘๕] เหัต�ไรหันอ เจ้�าจ้/งเปิ2นเหัม5อนคนบ�า เท#0ยวบ�นเพ�ออย"�ท�0วนครทาวราวด# น#)ว�า กระต�าย กระต�าย ใครมาล่�กเอากระต�ายขุองเจ้�าไปิหัร5อ? -2 1 0 0 0 -114860 5 0 0 0

[๑๔๘๖] เจ้�าปิรารถืนากระต�ายทอง กระต�ายเง�น กระต�ายแก�วมณ# กระต�ายสุ�งขุสุ�ล่า หัร5อกระต�ายแก�วปิระพาฬปิระการใด จ้งบอกแก�เรา เราจ้ะใหั�เขุาท7าใหั�เจ้�า. ถื�าแม�เจ้�าไม�ชอบกระต�ายเหัล่�าน#) แม�กระต�ายอ50นๆม#อย"�ในปิMา เราจ้ะใหั�เขุาน7าเอากระต�ายเหัล่�าน�)นมาใหั� เจ้�าต�องการกระต�ายชน�ดใดเล่�า?-2 1 0 0 0 -114870 3 0 0 0

[๑๔๘๗] ขุ�าแต�พระเจ้�าเกสุวะ กระต�ายเหัล่�าใดท#0อาศ�ยอย"�บนแผู้�นด�น หัม�อมฉั�นไม�ปิรารถืนากระต�ายเหัล่�าน�)น หัม�อมฉั�นปิรารถืนากระต�ายจ้ากดวงจ้�นทร(ขุอพระองค(ได�ทรงโปิรดสุอยกระต�ายน�)นมาใหั�หัม�อมฉั�นเถื�ด.-2 1 0 0 0 -114880 2 0 0 0

[๑๔๘๘] น�องร�ก เจ้�าปิรารถืนาสุ�0งท#0เขุาไม�พ/งปิรารถืนาก�น อยากได�กระต�ายจ้ากดวงจ้�นทร( จ้ะล่ะช#ว�ตไปิเสุ#ยเปิ2นแน�. -2 1 0 0 0 -114890 3 0 0 0

[๑๔๘๙] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�ก�ณหัวงศ( ถื�าพระองค(ทรงทราบแล่ะตร�สุสุอนผู้"�อ50นอย�างน#) เหัต�ไรพระองค(จ้/งทรงเศร�าโศกถื/งพระราชโอรสุ ผู้"�สุ�)นพระชนม(ไปิแล่�ว ในกาล่ก�อน จ้นกระท�0งถื/งว�นน#)เล่�า?-2 1 0 0 0 -114900 6 0 0 0

[๑๔๙๐] มน�ษย( หัร5อเทวดาไม�พ/งได�ฐานะอ�นใด ค5อความม��งหัว�งว�า บ�ตรขุองเราท#0เก�ดมาแล่�วอย�าตายเล่ย พระองค(ทรงปิรารถืนาขุ�า ฐานะน�)นอย"� จ้ะพ/งทรงได�ฐานะท#0ไม�ควรได�แต�ท#0ไหัน ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�ก�ณหัวงศ( พระองค(ทรงเศร�าโศกถื/งพระโอรสุองค(ใด ผู้"�ไปิรโล่กแล่�ว พระองค(กHไม�สุามารถื จ้ะน7าพระโอรสุน�)นมาได�ด�วยมนต( ยารากไม� โอสุถื หัร5อ พระราชทร�พย( เล่ย. -2 1 0 0 0 -114910 8 0 0 0

[๑๔๙๑] บ�ร�ษผู้"�เปิ2นบ�ณฑุ�ตเช�นน#) เปิ2นอ7ามาตย( ขุองพระราชาพระองค(ใด พระราชาพระองค(น�)น จ้ะม#ความโศกมาแต�ไหัน เหัม5อนฆตบ�ณฑุ�ต ด�บความ โศกขุองเราในว�นน#). ฆตบ�ณฑุ�ตได�รดเรา ผู้"�เร�าร�อนใหั�สุงบระง�บ ด�บความกระวนกระวายท�)งปิวงได� เหัม5อนบ�คคล่ด�บไฟท#0ต�ดเปิร#ยงด�วยน7)า ฉัะน�)น. ฆตบ�ณฑุ�ตได�ถือนล่"กศรท#0เสุ#ยบแทงหัท�ยขุองเราออกแล่�วได�บ�นเทาความโศก ถื/งบ�ตรขุองเราผู้"�ถื"กความเศร�าโศกครอบง7าแล่�วหันอ.

เราเปิ2นผู้"�ถือนล่"กศรออกได�แล่�ว ปิราศจ้ากความโศก ไม�ขุ��นม�วจ้ะไม�เศร�าโศก จ้ะไม�ร�องไหั� เพราะได�ฟ*งค7าขุองเจ้�า นะน�องชาย. -2 1 0 0 0 -114920 19 0 0 0

[๑๔๙๒] ผู้"�ม#ปิ*ญญา ม#ใจ้กร�ณา ย�อมท7าผู้"�ท#0เศร�าโศก ใหั�หัล่�ดพ�นจ้ากความเศร�าโศกได� เหัม5อนฆตบ�ณฑุ�ตท7าพระเชฏฐาผู้"�เศร�าโศก ใหั�หัล่�ดพ�นจ้ากความเศร�าโศก ฉัะน�)น.

จ้บ ฆตปิ*ณฑุ�ตชาดกท#0 ๑๖. ----------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. จ้ต�ทวารชาดก๒. ก�ณหัชาดก ๓. จ้ต�โปิสุถืชาดก ๔. สุ�งขุชาดก

๕. จ้�ล่ล่โพธ�ชาดก ๖. ม�ณฑุ�พยชาดก ๗. น�โครธชาดก๘. ต�กกล่ชาดก ๙. มหัาธรรมปิาล่ชาดก๑๐. ก�กก�ฏชาดก ๑๑. ม�ฏฐก�ณฑุล่�ชาดก๑๒. พ�ล่ารโกสุ�ยชาดก ๑๓. จ้�กกวากชาดก๑๔. ภ"ร�ปิ*ญหัาชาดก๑๕. มหัาม�งคล่ชาดก๑๖. ฆตปิ*ณฑุ�ตชาดก จ้บ ทสุกน�บาตชาดก. ----------------

เอกาทสุกน�บาตชาดก ๑. มาต�โปิสุกชาดก ว�าด�วยเร50องพญาช�างผู้"�เล่#)ยงมารดา -2 1 0 0 0 -114930 3 0 0 0

[๑๔๙๓] ไม�อ�อยช�าง ไม�ม"กม�น ไม�ช�างน�าว หัญ�างวงช�าง ขุ�าวฟMาง แล่ะล่"กเด5อย งอกงามขุ/)นแล่�วเพราะพญาช�างน�)นพล่�ดพรากไปิ อน/0ง ต�นกรรณ�การ(ท�)งหัล่ายท#0เช�งเขุากHเผู้ล่Hดดอกบาน.-2 1 0 0 0 -114940 3 0 0 0

[๑๔๙๔] พระราชา หัร5อพระราชก�มาร ปิระท�บน�0งบนคอพญาช�างใด เปิ2นผู้"�ไม�ม# ความสุะด��ง ย�อมก7าจ้�ดเสุ#ยซึ่/0งปิ*จ้จ้าม�ตรท�)งหัล่าย อ�สุรชนผู้"�ปิระด�บด�วยอาภรณ(อ�นงดงามผู้"�หัน/0ง ย�อมเล่#)ยงด"พญาช�างน�)นด�วยก�อนขุ�าว.-2 1 0 0 0 -114950 2 0 0 0

[๑๔๙๕] ด"กรพญาช�างต�วปิระเสุร�ฐ เช�ญพ�อร�บเอาค7าขุ�าวเถื�ด อย�าผู้�ายผู้อมเล่ยราชก�จ้ม#เปิ2นอ�นมาก ท�านจ้ะต�องท7าราชก�จ้เหัล่�าน�)น.-2 1 0 0 0 -114960 2 0 0 0

[๑๔๙๖] นางช�างน�)นเปิ2นก7าพร�า ตาบอด ไม�ม#ผู้"�น7าทางคงจ้ะสุด�ดตอไม�ล่�มล่งตรง ภ"เขุาจ้�ณโฑุรณะเปิ2นแน�.-2 1 0 0 0 -114970 3 0 0 0

[๑๔๙๗] ด"กรพญาช�าง นางช�างตาบอดหัาผู้"�น7าทางม�ได� คงจ้ะสุด�ดตอไม�ล่�มล่งตรงภ"เขุาจ้�ณโฑุรณะน�)นเปิ2นอะไรก�บท�านหัร5อ.

(เม50อพราหัมณ(เด�นทางย5นขุออย"� บ�ณฑุ�ตท�)งหัล่ายไม�กล่�าวควรว�าไปิ)-2 1 0 0 0 -114980 2 0 0 0

[๑๔๙๘] ขุ�าแต�พระมหัาราชา นางช�างตาบอดไม�ม#ผู้"�น7าทาง คงจ้ะสุด�ดตอไม�ล่�มล่งตรงภ"เขุาช50อจ้�ณโฑุรณะน�)น เปิ2นมารดาขุองขุ�าพระองค(.-2 1 0 0 0 -114990 2 0 0 0

[๑๔๙๙] พญาช�างน#)ย�อมเล่#)ยงด"มารดา ท�านท�)งหัล่ายจ้งปิล่�อยพญาช�างน�)นเสุ#ยเถื�ดพญาช�างต�วปิระเสุร�ฐจ้งอย"�ร �วมก�บมารดา พร�อมด�วยญาต�ท�)งหัล่ายเถื�ด.-2 1 0 0 0 -115000 3 0 0 0

[๑๕๐๐] พญาช�างอ�นพระเจ้�ากาสุ#ทรงปิล่�อยแล่�ว พอหัล่�ดจ้ากเคร50องผู้"ก พ�กอย"�คร" �หัน/0ง ได�ไปิย�งภ"เขุา จ้ากน�)นเด�นไปิสุ"�สุระบ�วอ�นเยHนท#0เคยซึ่�องเสุพมา แล่�วด"ดน7)าด�วยงวงมารดมารดา.-2 1 0 0 0 -115010 2 0 0 0

[๑๕๐๑] ฝันอะไรน#)ไม�ปิระเสุร�ฐเล่ย ย�อมตกโดยกาล่ท#0ไม�ควรตก บ�ตรเก�ดใน ตนขุองเราเปิ2นผู้"�บ7าร�งเรา ไปิเสุ#ยแล่�ว.-2 1 0 0 0 -115020 2 0 0 0

[๑๕๐๒] เช�ญท�านล่�กขุ/)นเถื�ด จ้ะม�วนอนอย"�ท7าไม ฉั�นผู้"�เปิ2นล่"กขุองแม�มาแล่�ว พระเจ้�ากาสุ#ผู้"�ทรงพระปิร#ชาญาณ ม#บร�วารยศใหัญ�หัล่วงทรงปิล่�อยมาแล่�ว. -2 1 0 0 0 -115030 6 0 0 0

[๑๕๐๓] พระราชาพระองค(ใดทรงปิล่�อยล่"กขุองเราผู้"�ปิระพฤต�อ�อนน�อมต�อบ�คคล่ผู้"�เจ้ร�ญท�กเม50อ ขุอพระราชาพระองค(น�)นจ้งทรงพระชนม(ย5นนาน ทรงบ7าร�งแคว�นกาสุ#ใหั�เจ้ร�ญร� �งเร5องเถื�ด.

จ้บ มาต�โปิสุกชาดกท#0 ๑.

๒. ช�ณหัชาดก ว�าด�วยการคบบ�ณฑุ�ตแล่ะคบคนพาล่-2 1 0 0 0 -115040 4 0 0 0

[๑๕๐๔] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�เปิ2นจ้อมแหั�งชน ขุอพระองค(ทรงสุด�บค7าขุองขุ�าพระองค( ขุ�าพระองค(มาถื/งในท#0น#)ด�วยปิระโยชน(ในพระเจ้�าช�ณหัะ ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�ปิระเสุร�ฐกว�าสุ�ตว( ๒ เท�าท�)งหัล่าย เม50อพราหัมณ(เด�นทางย5นขุออย"�บ�ณฑุ�ตท�)งหัล่ายไม�กล่�าวว�า ควรไปิ.-2 1 0 0 0 -115050 3 0 0 0

[๑๕๐๕] ด"กรพราหัมณ( ขุ�าพเจ้�าก7าล่�งรอฟ*งอย"� ท�านมาถื/งในท#0น#)ด�วยปิระโยชน(อ�นใด จ้งบอกปิระโยชน(อ�นน�)น หัร5อว�าท�านปิรารถืนาปิระโยชน(อะไรในขุ�าพเจ้�าจ้/งมาในท#0น#) เช�ญท�านพราหัมณ(บอกมาเถื�ด. -2 1 0 0 0 -115060 3 0 0 0

[๑๕๐๖] ขุอพระองค(โปิรดพระราชทานบ�านสุ�วย ๕ ต7าบล่แก�ขุ�าพระองค( ทาสุ# ๑๐๐ คน โค ๗๐๐ ทองเน5)อด# ๑๐๐๐ แท�ง ขุอได�ทรงโปิรดปิระทานภรรยาผู้"�พร�)มเพราแก�ขุ�าพระองค( ๒ คน. -2 1 0 0 0 -1

15070 3 0 0 0

[๑๕๐๗] ด"กรพราหัมณ( ตบะอ�นม#ก7าล่�งกล่�าขุองท�านม#อย"�หัร5อ หัร5อว�ามนต(ขุล่�ง ขุองท�านม#อย"� หัร5อว�าย�กษ(บางพวกผู้"�เช50อฟ*งถื�อยค7าขุองท�านม#อย"� หัร5อว�าท�านย�งจ้7าได�ถื/งปิระโยชน(ท#0ท�านท7าแล่�วแก�เรา? -2 1 0 0 0 -115080 4 0 0 0

[๑๕๐๘] ตบะขุองขุ�าพระองค(ม�ได�ม# แม�มนต(ขุองขุ�าพระองค(กHม�ได�ม# ย�กษ(บางพวกผู้"�เช50อฟ*งถื�อยค7าขุองขุ�าพระองค(กHไม�ม# อน/0ง ขุ�าพระองค(กHจ้7าไม�ได�ถื/งปิระโยชน( ท#0ขุ�าพระองค(ท7าแล่�วแก�พระองค( กHแต�ว�า เม50อก�อนได�ม#การพบปิะก�นเท�าน�)นเอง.-2 1 0 0 0 -115090 3 0 0 0

[๑๕๐๙] ขุ�าพเจ้�าร" �อย"�ว�า การเหัHนน#)เปิ2นการเหัHนคร�)งแรก นอกจ้ากน#)ขุ�าพเจ้�าจ้7า ไม�ได�ถื/งการพบก�นในคร�)งใดเล่ย ขุ�าพเจ้�าถืามถื/งเร50องน�)น ขุอท�านจ้งบอกแก�ขุ�าพเจ้�าว�า เราได�เคยพบก�นเม50อไรหัร5อท#0ไหัน?-2 1 0 0 0 -115100 7 0 0 0

[๑๕๑๐] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�สุมมต�เทพ พระองค(แล่ะขุ�าพระองค(ได�อย"�ก�นมาแล่�วในเม5องต�กกสุ�ล่า อ�นเปิ2นเม5องท#0ร 50นรมย(ขุองพระเจ้�าค�นธารราช พระองค(ก�บขุ�าพระองค(ได�กระทบไหัล่�ก�นในความม5ด ม#หัมอกท/บในนครน�)น ขุ�า แต�พระองค(ผู้"�เปิ2นจ้อมปิระชาชน พระองค(แล่ะขุ�าพระองค(ย5นก�นอย"�ในท#0ตรงน�)น เจ้รจ้าปิราศร�ยด�วยค7าอ�นใหั�ระล่/กถื/งก�นท#0ตรงน�)นแล่ เปิ2นการพบก�นแหั�งพระองค(แล่ะขุ�าพระองค( ภายหัล่�งจ้ากน�)นม�ได�ม# ก�อนแต�น�)นกHไม�ม#. -2 1 0 0 0 -115110 3 0 0 0

[๑๕๑๑] ด"กรพราหัมณ( การสุมาคมก�บสุ�ปิบ�ร�ษย�อมม#ในหัม"�มน�ษย(บางคร�)งบาง คราว บ�ณฑุ�ตท�)งหัล่ายย�อมไม�ท7าการพบปิะก�น ความสุน�ทสุนม หัร5อ ค�ณท#0กระท7าไว�แล่�วในกาล่ก�อนใหั�เสุ50อมสุ"ญไปิ. -2 1 0 0 0 -115120 3 0 0 0

[๑๕๑๒] สุ�วนคนพาล่ท�)งหัล่าย ย�อมท7าการพบปิะก�น ความสุน�ทสุนม หัร5อค�ณท#0เขุาท7าไว�ในกาล่ก�อนใหั�เสุ50อมสุ"ญไปิ ค�ณท#0ท7าไว�ในคนพาล่ท�)งหัล่าย ถื/ง จ้ะมากมายกHย�อมเสุ50อมไปิหัมด เพราะว�าคนพาล่ท�)งหัล่ายเปิ2นคนอกต�ญญู".-2 1 0 0 0 -115130 6 0 0 0

[๑๕๑๓] สุ�วนน�กปิราชญ(ท�)งหัล่าย ย�อมไม�ท7าการพบปิะก�น ความสุน�ทสุนม หัร5อ ค�ณท#0เขุาท7าไว�ในกาล่ก�อน ใหั�เสุ50อมสุ"ญไปิ ค�ณท#0ท7าไว�ในน�กปิราชญ(ท�)งหัล่าย ถื/งจ้ะน�อยกHย�อมไม�เสุ50อมหัายไปิ เพราะว�าน�กปิราชญ(ท�)งหัล่าย

เปิ2นผู้"�ม#ความกต�ญญู"ด# ขุ�าพเจ้�าจ้ะใหั�บ�านสุ�วย ๕ ต7าบล่แก�ท�าน ทาสุ# ๑๐๐ คน โค ๗๐๐ ทองเน5)อด# ๑๐๐๐ แท�ง แล่ะภรรยาผู้"�พร�)มเพรา ๒คน ม#ชาต�แล่ะตระก"ล่เสุมอก�น แก�ท�าน.-2 1 0 0 0 -115140 7 0 0 0

[๑๕๑๔] ขุ�าแต�พระราชา การสุมาคมก�บสุ�ตบ�ร�ษย�อมเปิ2นอย�างน#) ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�เปิ2นใหัญ�ในกาสุ�กร�ฐ ขุ�าพระองค(บร�บ"รณ(ไปิด�วยสุมบ�ต� ม#บ�านสุ�วยเปิ2นต�น เหัม5อนพระจ้�นทร(ต�)งอย"�ท�ามกล่างแหั�งหัม"�ดาวท�)งหัล่าย ฉัะน�)น การสุ�งคมก�บพระองค(น�0นแล่ เปิ2นอ�นว�าขุ�าพระองค(ได�แล่�วในว�นน#)เอง.

จ้บ ช�ณหัชาดกท#0 ๒.

๓. ธรรมเทวปิ�ตตชาดก ว�าด�วยเร50องธรรมชนะอธรรม-2 1 0 0 0 -115150 3 0 0 0

[๑๕๑๕] ด"กรอธรรมเทพบ�ตร ขุ�าพเจ้�าเปิ2นผู้"�ไม�ค�ายศ ไม�ค�าบ�ญ สุมณะแล่ะพราหัมณ(สุรรเสุร�ญท�กเม50อ ขุ�าพเจ้�าเปิ2นผู้"�ม#ธรรม อ�นเทวดาแล่ะมน�ษย(บ"ชาแล่�วค"�ควรแก�หันทาง ท�านจ้งใหั�หันทางแก�เรา. -2 1 0 0 0 -115160 3 0 0 0

[๑๕๑๖] ด"กรธรรมเทพบ�ตร เราผู้"�ช50อว�าอธรรมขุ/)นสุ"�ยามแหั�งอธรรมอ�นม�0นคง ไม�เคยกล่�วใคร ม#ก7าล่�งเขุ�มแขุHง เราจ้ะพ/งใหั�ทางท#0ไม�เคยใหั�ใครแก�ท�านใน ว�นน#) เพราะเหัต�อะไรเล่�า?-2 1 0 0 0 -115170 2 0 0 0

[๑๕๑๗] ธรรมแล่ปิรากฏก�อน ภายหัล่�งอธรรมจ้/งเก�ดขุ/)นในโล่ก เราเปิ2นผู้"�เจ้ร�ญ กว�า ปิระเสุร�ฐกว�า ท�)งเก�ากว�า ขุอจ้งใหั�ทางแก�เราเถื�ด น�องเอUย.-2 1 0 0 0 -115180 2 0 0 0

[๑๕๑๘] เราจ้ะไม�ใหั�หันทางแก�ท�าน เพราะการขุอร�องหัร5อเพราะความเปิ2นผู้"�สุมควรในว�นน#)เราท�)งสุองจ้งมารบก�น แล่�วหันทางจ้ะเปิ2นขุองผู้"�ชนะในการรบ. -2 1 0 0 0 -115190 3 0 0 0

[๑๕๑๙] เราผู้"�ช50อว�าธรรม เปิ2นผู้"�ฤาชาปิรากฏไปิท�0วท�กท�ศ ม#ก7าล่�งมาก ม#ยศปิระมาณไม�ได� ไม�ม#ผู้"�เสุมอเหัม5อน ปิระกอบด�วยค�ณท�)งปิวง อธรรมเอUย ท�านจ้�กชนะได�อย�างไร? -2 1 0 0 0 -115200 3 0 0 0

[๑๕๒๐] เขุาเอาฆ�อนเหัล่Hกต#ทองอย�างเด#ยว หัาได�เอาทองต#เหัล่Hกไม� ถื�าหัากว�าเราผู้"�ช50อว�าอธรรม ฆ�าท�านผู้"�ช50อว�าธรรมในว�นน#)ได� เหัล่Hกจ้ะน�าด" น�าชมเหัม5อนทองค7า ฉัะน�)น.

-2 1 0 0 0 -115210 3 0 0 0

[๑๕๒๑] ด"กรอธรรมเทพบ�ตร ถื�าหัากว�าท�านเปิ2นผู้"�ม#ก7าล่�งในการรบไซึ่ร� ผู้"�หัล่�กผู้"�ใหัญ� แล่ะคร"ขุองท�านม�ได�ม# เราจ้ะย�อมใหั�หันทางอ�นเปิ2นท#0ร �กด�วยอาการอ�นไม�เปิ2นท#0ร �กขุองท�าน ท�)งจ้ะขุออดทนถื�อยค7าช�0วๆ ขุองท�าน.-2 1 0 0 0 -115220 3 0 0 0

[๑๕๒๒] อธรรมเทพบ�ตรได�ฟ*งค7าน#)แล่�ว กHเปิ2นผู้"�ม#ศ#รษะล่งเบ5)องต70า ม#เท�าขุ/)นเบ5)องสุ"ง ตกล่งจ้ากรถื ร7าพ�นเพ�อว�าเราปิรารถืนาจ้ะรบกHไม�ได�รบ อธรรมเทพบ�ตรถื"กต�ดรอนเสุ#ยแล่�ว ด�วยเหัต�ม#ปิระมาณเท�าน#). -2 1 0 0 0 -115230 3 0 0 0

[๑๕๒๓] ธรรมเทพบ�ตรผู้"�ม#ขุ�นต�เปิ2นก7าล่�ง ม#จ้�ตเท#0ยงตรง ม#ก7าล่�งมาก ม#ความบากบ�0นอย�างแท�จ้ร�ง ช7านะก7าล่�งรบ ได�ฆ�าอธรรมเทพบ�ตรฝั*งเสุ#ยในแผู้�นด�นแล่�ว ขุ/)นสุ"�รถืขุองตนไปิโดยหันทางน�0นเท#ยว. -2 1 0 0 0 -115240 4 0 0 0

[๑๕๒๔] มารดา บ�ดา แล่ะสุมณพราหัมณ( ไม�ได�ร�บความน�บถื5อในเร5อนขุองชนเหัล่�าใด ชนเหัล่�าน�)น คร�)นทอดท�)งร�างกายไว�ในโล่กน#) ตายไปิแล่�วย�อมต�องพาก�นไปิสุ"�นรก เหัม5อนอธรรมเทพบ�ตรผู้"�ม#ศ#รษะล่งในเบ5)องต70าตกไปิแล่�วฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -115250 7 0 0 0

[๑๕๒๕] มารดา บ�ดา แล่ะสุมณพราหัมณ( ได�ร�บความน�บถื5อเปิ2นอย�างด#ในเร5อนขุองชนเหัล่�าใด ชนเหัล่�าน�)น คร�)นทอดท�)งร�างกายไว�ในโล่กน#) ตายไปิแล่�ว ย�อมพาก�นไปิสุ�คต� เหัม5อนธรรมเทพบ�ตรขุ/)นสุ"�รถืขุองตนไปิสุ"�เทวโล่กฉัะน�)น.

จ้บ ธรรมเทวปิ�ตตชาดกท#0 ๓.

๔. อ�ทยชาดก ว�าด�วยบารม# ๑๐ ท�ศ-2 1 0 0 0 -115260 4 0 0 0

[๑๕๒๖] ด"กรพระนาง ผู้"�ม#พระวรกายงามหัาท#0ต�ม�ได� ม#ช�วงพระเพล่ากล่มกล่�อมทรงว�ตถืาภรณ(อ�นสุะอาด เสุดHจ้ขุ/)นสุ"�ปิราสุาทปิระท�บน�0งอย"�พระองค(เด#ยว ด"กรพระนางผู้"�ม#พระเนตรงามด�งเนตรนางก�นนร หัม�อมฉั�นขุอว�งวอนพระนาง เราท�)งสุองควรอย"�ร �วมก�นตล่อดค5นหัน/0งน#).-2 1 0 0 0 -115270 3 0 0 0

[๑๕๒๗] นครน#)ม#ค"รายรอบ ม#ปิRอมแล่ซึ่� �มปิระต"ม�0นคง ม#หัม"�ทหัารถื5อกระบ#0ร �กษา ยากท#0ใครๆ จ้ะเขุ�าได�. ทหัารขุองน�กรบหัน��มกHไม�ม#มาเล่ย เม50อเปิ2นเช�นน#)

ท�านปิรารถืนามาพบขุ�าพเจ้�าด�วยเหัต�อะไรหันอ. -2 1 0 0 0 -115280 3 0 0 0

[๑๕๒๘] ด"กรพระนางผู้"�เล่อโฉัม หัม�อมฉั�นเปิ2นเทพบ�ตรมาในต7าหัน�กขุองพระนาง ด"กรพระนางผู้"�เจ้ร�ญ เช�ญพระนางช50นชมก�บหัม�อมฉั�นเถื�ด หัม�อมฉั�นจ้ะถืวายถืาดทอง อ�นเตHมด�วยเหัร#ยญทองแก�นาง.-2 1 0 0 0 -115290 3 0 0 0

[๑๕๒๙] นอกจ้ากเจ้�าชายอ�ท�ยแล่�ว ขุ�าพเจ้�าไม�พ/งปิรารถืนาเทวดา ย�กษ( หัร5อมน�ษย(ผู้"�อ50นเล่ย ด"กรเทพบ�ตรผู้"�ม#อาน�ภาพมาก ท�านจ้งไปิเสุ#ยเถื�ด อย�ากล่�บมา อ#กเล่ย. -2 1 0 0 0 -115300 4 0 0 0

[๑๕๓๐] ความย�นด#อ�นใดเปิ2นท#0สุ�ดขุองผู้"�บร�โภคกาม สุ�ตว(ท�)งหัล่ายปิระพฤต�ไม�สุมควร เพราะเหัต�แหั�งความย�นด#อ�นใด พระนางอย�าพล่าดความย�นด#ในทางอ�นสุะอาดขุองพระนางน�)นเล่ย หัม�อมฉั�นขุอถืวายถืาดเง�น อ�นเตHมด�วยเหัร#ยญเง�นแก�พระนาง.-2 1 0 0 0 -115310 3 0 0 0

[๑๕๓๑] ธรรมดาชายหัมายจ้ะใหั�หัญ�งเอออวยด�วยทร�พย( ย�อมปิระม"ล่ราคาขุ/)นจ้นใหั�พอใจ้ ขุองท�านตรงก�นขุ�าม ท�านปิระม"ล่ราคาโดยล่ดล่งด�งท#0เหัHนปิระจ้�กษ(อย"�.-2 1 0 0 0 -115320 7 0 0 0

[๑๕๓๒] ด"กรพระนางผู้"�ม#พระวรกายงาม อาย�แล่ะวรรณะขุองหัม"�มน�ษย(ในมน�ษย โล่กย�อมเสุ50อมล่ง ด�วยเหัต�น�)นแล่ แม�ทร�พย(สุ7าหัร�บพระนางกHจ้7าต�อง ล่ดล่ง เพราะว�นน#)พระนางชราล่งกว�าว�นก�อน. ด"กรพระราชบ�ตร#ผู้"�ม# พระยศ เม50อหัม�อมฉั�นก7าล่�งเพ�งมองอย"�อย�างน#) พระฉัว#วรรณขุองพระนางย�อมเสุ50อมไปิ เพราะว�นค5นล่�วงไปิๆ ด"กรพระราชบ�ตร#ผู้"�ม#ปิร#ชา เพราะเหัต�น�)น พระนางพ/งปิระพฤต�พรหัมจ้รรย(เสุ#ยว�นน#)ท#เด#ยว จ้ะได�ม#พระฉัว#วรรณงดงามย�0งขุ/)นอ#ก.-2 1 0 0 0 -115330 3 0 0 0

[๑๕๓๓] เทวดาท�)งหัล่ายไม�แก�เหัม5อนมน�ษย(หัร5อ เสุ�นเอHนในร�างกายขุองเทวดาเหัล่�าน�)นไม�ม#หัร5อ ด"กรเทพบ�ตร ขุ�าพเจ้�าขุอถืามท�านผู้"�ม#อาน�ภาพมากร�างกายขุองเทวดาเปิ2นอย�างไร?-2 1 0 0 0 -115340 3 0 0 0

[๑๕๓๔] เทวดาท�)งหัล่ายไม�แก�เหัม5อนมน�ษย( เสุ�นเอHนในร�างกายขุองเทวดาเหัล่�า น�)นไม�ม# ฉัว#วรรณอ�นเปิ2นท�พย(ขุองเทวดาเหัล่�าน�)น ผู้�ดผู้�องย�0งขุ/)นท�กๆ

ว�น แล่ะโภคสุมบ�ต�กHไพบ"ล่ย(ขุ/)น. -2 1 0 0 0 -115350 4 0 0 0

[๑๕๓๕] หัม"�ชนเปิ2นอ�นมากในโล่กน#) กล่�วอะไรเล่�าจ้/งไม�ไปิเทวโล่กก�น กHหันทาง ไปิเทวโล่กบ�ณฑุ�ตท�)งหัล่ายกล่�าวไว�หัล่ายด�าน ด"กรเทพบ�ตรผู้"�ม#อาน�ภาพ มาก ขุ�าพเจ้�าขุอถืามท�านว�า บ�คคล่ต�)งอย"�ในหันทางไหัน จ้/งจ้ะไม�กล่�วปิรโล่ก?-2 1 0 0 0 -115360 4 0 0 0

[๑๕๓๖] บ�คคล่ผู้"�ต�)งวาจ้า แล่ะใจ้ไว�โดยชอบ ไม�กระท7าบาปิด�วยกาย อย"�ครองเร5อนอ�นม#ขุ�าวแล่ะน7)ามาก เปิ2นผู้"�ม#ศร�ทธา อ�อนโยน จ้7าแนกแจ้กทาน ร" �ความปิระสุงค( ชอบสุงเคราะหั( ม#ถื�อยค7ากล่มกล่�อม อ�อนหัวาน ผู้"�ต�)งอย"�ใน ค�ณธรรมด�งกล่�าวมาน#) ไม�พ/งกล่�วปิรโล่ก.-2 1 0 0 0 -115370 2 0 0 0

[๑๕๓๗] ขุ�าแต�เทพบ�ตร ท�านพร70าสุอนขุ�าพเจ้�าเหัม5อนมารดาบ�ดา ขุ�าแต�ท�านผู้"�ม#ผู้�วพรรณงามย�0ง ขุ�าพเจ้�าขุอถืาม ท�านเปิ2นใครหันอ ม#ร�างกายสุง�างาม? -2 1 0 0 0 -115380 3 0 0 0

[๑๕๓๘] ด"กรพระนางผู้"�เล่อโฉัม ขุ�าพเจ้�าเปิ2นพระเจ้�าอ�ท�ย มาในท#0น#)เพ50อต�องการจ้ะเปิล่5)องขุ�อผู้"กพ�น ขุ�าพเจ้�าบอกพระนางแล่�ว จ้ะขุอล่าไปิ ขุ�าพเจ้�าพ�นจ้ากขุ�อผู้"กพ�นขุองพระนางแล่�ว. -2 1 0 0 0 -115390 3 0 0 0

[๑๕๓๙] ขุ�าแต�พระล่"กเจ้�า ถื�าพระองค(เปิ2นพระเจ้�าอ�ท�ยเสุดHจ้มา ณ ท#0น#)เพ50อต�องการ จ้ะเปิล่5)องขุ�อผู้"กพ�นไซึ่ร� ขุ�าแต�พระราชบ�ตร ขุอเช�ญพระองค(จ้งโปิรดพร70าสุอนหัม�อมฉั�น ด�วยว�ธ#ท#0เราท�)งสุองจ้ะได�พบก�นอ#กใหัม�เถื�ด เพคXะ. -2 1 0 0 0 -115400 11 0 0 0

[๑๕๔๐] ว�ยล่�วงไปิเรHวย�0งน�ก ขุณะกHเช�นน�)นเหัม5อนก�น ความต�)งอย"�ย�0งย5นไม�ม# สุ�ตว(ท�)งหัล่ายย�อมจ้�ต�ไปิแน�แท� สุร#ระไม�ย�0งย5น ย�อมเสุ50อมถือย ด"กรพระนางอ�ท�ย เธออย�าปิระมาท จ้งปิระพฤต�ธรรม. พ5)นแผู้�นด�นท�)งสุ�)น เตHมไปิด�วยทร�พย( ถื�าพ/งเปิ2นขุองๆ พระราชาพระองค(เด#ยว ไม�ม#ผู้"�อ50นครอบครอง ถื/งกระน�)น ผู้"�ท#0ย�งไม�ปิราศจ้ากความก7าหัน�ดกHต�องท�)งสุมบ�ต� น�)นไปิ ด"กรพระนางอ�ท�ย เธออย�าปิระมาท จ้งปิระพฤต�ธรรม. มารดาบ�ดา พ#0ชายน�องชาย พ#0สุาวน�องสุาว ภรรยาแล่ะสุาม# พร�อมท�)งทร�พย(แม�เขุาเหัล่�าน�)นต�างกHจ้ะล่ะท�)งก�นไปิ ด"กรพระนางอ�ท�ย เธออย�าปิระมาทจ้งปิระพฤต�ธรรม. ด"กรพระนางอ�ท�ยเธอพ/งทราบว�า ร�างกายเปิ2นอาหัาร ขุองสุ�ตว(อ50นๆ พ/งทราบว�าสุ�คต�แล่ะท�คต�ในสุงสุารเปิ2นท#0พ�กช�0วคราว เธออย�าปิระมาท จ้งปิระพฤต�ธรรม.

-2 1 0 0 0 -115410 6 0 0 0

[๑๕๔๑] เทพบ�ตรพ"ดด#จ้ร�ง ช#ว�ตขุองสุ�ตว(ท�)งหัล่ายน�อย ท�)งล่7าเคHญ ท�)งน�ดหัน�อยท�)งปิระกอบไปิด�วยท�กขุ( หัม�อมฉั�นจ้�กสุล่ะสุ�ร�ธนนครแคว�นกาสุ#ออกบวช อย"�ล่7าพ�งผู้"�เด#ยว.

จ้บ อ�ทยชาดกท#0 ๔.

๕. ปิาน#ยชาดกว�าด�วยการท7าบาปิแล่�วร�งเก#ยจ้บาปิท#0ท7า -2 1 0 0 0 -115420 3 0 0 0

[๑๕๔๒] อาตมภาพเปิ2นม�ตรขุองชายคนหัน/0ง ได�บร�โภคน7)าขุองม�ตรท#0เขุาไม�ได�ใหั� เพราะเหัต�น�)นภายหัล่�งอาตมภาพร�งเก#ยจ้ว�า เราท7าบาปิน�)นไว�แล่�วอย�าได�กระท7าบาปิอ#กเล่ย เพราะเหัต�น�)น อาตมภาพจ้/งออกบวช. -2 1 0 0 0 -115430 3 0 0 0

[๑๕๔๓] ความพอใจ้บ�งเก�ดขุ/)นแก�อาตมภาพ เพราะเหัHนภรรยาขุองผู้"�อ50น เพราะ เหัต�น�)น ภายหัล่�งอาตมภาพร�งเก#ยจ้ว�า เราได�ท7าบาปิน�)นไว�แล่�วอย�าได�กระท7าบาปิน�)นอ#กเล่ย เพราะเหัต�น�)นอาตมภาพจ้/งออกบวช. -2 1 0 0 0 -115440 4 0 0 0

[๑๕๔๔] ขุอถืวายพระพรมหัาบพ�ตร โจ้รท�)งหัล่ายจ้�บโยมบ�ดาขุองอาตมภาพไว�ในปิMา อาตมภาพถื"กโจ้รเหัล่�าน�)นถืาม ร" �อย"�ได�แกล่�งพ"ดถื/งโยมบ�ดาน�)นเปิ2นอย�างอ50นไปิ เพราะเหัต�น�)น ภายหัล่�งอาตมภาพร�งเก#ยจ้ว�า เราได�ท7าบาปิน�)นไว�แล่�วอย�าได�ท7าบาปิน�)นอ#กเล่ย เพราะเหัต�น�)นอาตมภาพจ้/งออกบวช.-2 1 0 0 0 -115450 4 0 0 0

[๑๕๔๕] เม50อพล่#กรรมช50อโสุมยาคะปิรากฏขุ/)นแล่�ว มน�ษย(ท�)งหัล่ายกHพาก�นกระท7าปิาณาต�บาต อาตมภาพได�ยอมอน�ญาตใหั�แก�พวกเขุา เพราะเหัต�น�)น ภายหัล่�งอาตมภาพร�งเก#ยจ้ว�า เราได�ท7าบาปิน�)นไว�แล่�วอย�าได�ท7าบาปิน�)นอ#กเล่ย เพราะเหัต�น�)น อาตมภาพจ้/งออกบวช.-2 1 0 0 0 -115460 5 0 0 0

[๑๕๔๖] ในกาล่ก�อน ชนท�)งหัล่ายในหัม"�บ�านขุองอาตมภาพ สุ7าค�ญสุ�ราแล่ะเมร�ยว�าเปิ2นน7)าหัวานจ้/งได�พาก�นด50มน7)าเมา เพ50อความฉั�บหัายแก�ชนเปิ2นอ�นมากอาตมภาพยอมอน�ญาตใหั�แก�เขุา เพราะเหัต�น�)น ภายหัล่�งอาตมภาพร�งเก#ยจ้ว�าเราได�ท7าบาปิน�)นไว�แล่�ว อย�าได�ท7าบาปิน�)นอ#กเล่ย เพราะเหัต�น�)น อาตมภาพจ้/งออกบวช.-2 1 0 0 0 -115470 2 0 0 0

[๑๕๔๗] น�าต�เต#ยนแท� ซึ่/0งกามเปิ2นอ�นมาก ม#กล่�0นเหัมHน ม#เสุ#)ยนหันามมาก

เราสุ�องเสุพอย"� ไม�ได�ร�บความสุ�ขุเช�นน�)น. -2 1 0 0 0 -115480 2 0 0 0

[๑๕๔๘] กามท�)งหัล่ายม#ความพอใจ้มาก สุ�ขุอ50นย�0งกว�ากามไม�ม# ชนเหัล่�าใดสุ�องเสุพกามท�)งหัล่าย ชนเหัล่�าน�)นย�อมเขุ�าถื/งสุวรรค(. -2 1 0 0 0 -115490 2 0 0 0

[๑๕๔๙] กามท�)งหัล่ายม#ความพอใจ้น�อย ท�กขุ(อ50นย�0งกว�ากามไม�ม# ชนเหัล่�าใดสุ�องเสุพกามท�)งหัล่าย ชนเหัล่�าน�)นย�อมเขุ�าถื/งนรก.-2 1 0 0 0 -115500 2 0 0 0

[๑๕๕๐] เหัม5อนดาบท#0ล่�บคมด#แล่�วเช5อด เหัม5อนกระบ#0ท#0ขุ�ดด#แล่�วแทง เหัม5อนหัอกท#0พ� �งปิ*กอก (เจ้Hบปิานใด) กามท�)งหัล่ายเปิ2นท�กขุ(ย�0งกว�าน�)น.-2 1 0 0 0 -115510 2 0 0 0

[๑๕๕๑] หัล่�มถื�านเพล่�งล่�กโพล่งแล่�ว ล่/กกว�าช�0วบ�ร�ษ ผู้าล่ท#0เขุาเผู้าร�อนอย"�ตล่อดว�น (ร�อนปิานใด) กามท�)งหัล่ายเปิ2นท�กขุ(ย�0งกว�าน�)น.-2 1 0 0 0 -115520 5 0 0 0

[๑๕๕๒] เหัม5อนยาพ�ษชน�ดร�ายแรง น7)าม�นท#0เด5อดพล่�าน ทองแดงท#0ก7าล่�งล่ะล่ายคว�าง (ร�อนปิานใด) กามท�)งหัล่ายเปิ2นท�กขุ(ย�0งกว�าน�)น.

จ้บ ปิาน#ยชาดกท#0 ๕.

๖. ย�ธ�ญชยชาดก ว�าด�วยการผู้นวชขุองเจ้�าชายย�ธ�ญช�ยแล่ะย�ธ�ฏฐ�ล่ะ -2 1 0 0 0 -115530 3 0 0 0

[๑๕๕๓] หัม�อมฉั�นขุอถืวายบ�งคมพระองค( ผู้"�เปิ2นจ้อมท�พม#ม�ตรแล่ะอ7ามาตย(แวดล่�อมแน�นขุน�ด ขุ�าแต�พระท"ล่กระหัม�อม หัม�อมฉั�นจ้�กบวช ขุอได�โปิรด ทรงพระอน�ญาตเถื�ด. -2 1 0 0 0 -115540 2 0 0 0

[๑๕๕๔] ถื�าเธอย�งบกพร�องด�วยกามท�)งหัล่าย ฉั�นจ้ะเพ�0มเต�มใหั�เตHม ผู้"�ใดเบ#ยดเบ#ยนเธอ ฉั�นจ้�กหั�ามปิราม พ�อย�ธ�ญช�ยอย�าเพ�0งบวชเล่ย.-2 1 0 0 0 -115550 2 0 0 0

[๑๕๕๕] หัม�อมฉั�นม�ได�บกพร�องด�วยกามท�)งหัล่ายเล่ย ไม�ม#ใครเบ#ยดเบ#ยนหัม�อม ฉั�น แต�หัม�อมฉั�นปิรารถืนาจ้ะท7าท#0พ/0ง ท#0ชราครอบง7าไม�ได� พระเจ้�าขุ�า.-2 1 0 0 0 -115560 3 0 0 0

[๑๕๕๖] พระโอรสุกราบท"ล่ว�งวอนพระราชบ�ดา พระราชบ�ดาหัร5อกHทรงว�งวอน

พระราชโอรสุ พ�อเอUย ชาวน�คมพาก�นว�งวอนว�า ขุ�าแต�พระย�ธ�ญช�ย อย�าทรงผู้นวชเล่ย.-2 1 0 0 0 -115570 3 0 0 0

[๑๕๕๗] ขุ�าแต�พระราชบ�ดาผู้"�เปิ2นจ้อมท�พ พระองค(อย�าทรงหั�ามหัม�อมฉั�นผู้"�จ้ะบวชเล่ย อย�าใหั�หัม�อมฉั�นม�วเมาอย"�ด�วยกามท�)งหัล่าย เปิ2นไปิตามอ7านาจ้ ชราเล่ย พระเจ้�าขุ�า.-2 1 0 0 0 -115580 2 0 0 0

[๑๕๕๘] ล่"กเอUย แม�ขุอร�องเธอ แม�ขุอหั�ามเธอ แม�ปิรารถืนาจ้ะเหัHนเธอนานๆอย�าบวชเสุ#ยเล่ยนะพ�อย�ธ�ญช�ย. -2 1 0 0 0 -115590 2 0 0 0

[๑๕๕๙] น7)าค�างบนยอดหัญ�า พระอาท�ตย(ขุ/)นกHตกไปิฉั�นใด อาย�ขุองมน�ษย(ท�)งหัล่าย กHฉั�นน�)น ขุอท"ล่กระหัม�อมแม�อย�าหั�ามฉั�นเล่ย พระเจ้�าขุ�า. -2 1 0 0 0 -115600 3 0 0 0

[๑๕๖๐] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�เปิ2นจ้อมเสุนา ขุอได�โปิรดร#บตร�สุใหั�พระมารดาเสุดHจ้ขุ/)นสุ"�ยานน#)เสุ#ยเถื�ด พระมารดาอย�าได�ทรงท7าอ�นตรายแก�หัม�อมฉั�นผู้"�ก7าล่�งร#บด�วนเสุ#ยเล่ย.-2 1 0 0 0 -115610 3 0 0 0

[๑๕๖๑] ท�านท�)งหัล่ายจ้งช�วยว�0งเต�นด�วยเถื�ด ขุอความเจ้ร�ญจ้งม#แก�ท�านเถื�ด ร�มมนครจ้�กเปิล่�าเปิล่#0ยวเสุ#ยแล่�ว พ�อย�ธ�ญช�ยพระเจ้�าสุ�พพท�ตทรงอน�ญาตแล่�วล่ะ. -2 1 0 0 0 -115620 3 0 0 0

[๑๕๖๒] เจ้�าชายองค(ใดเปิ2นผู้"�ปิระเสุร�ฐกว�ามน�ษย(ท�)งหัล่าย ย�งก7าล่�งหัน��มแน�นเปิล่�งปิล่�0งด�งทองธรรมชาต� เจ้�าชายองค(น�)นม#ก7าล่�งแขุHงแรง ม#ผู้�าน��งหั�มย�อมฝัาดบวชแล่�ว.-2 1 0 0 0 -115630 5 0 0 0

[๑๕๖๓] เจ้�าชายท�)งสุององค( ค5อย�ธ�ญช�ยก�บย�ธ�ฏฐ�ล่ะทรงล่ะท�)งพระราชมารดาแล่ะพระราชบ�ดาแล่�ว ทางต�ดเคร50องขุ�องแหั�งม�จ้จ้�ราช เสุดHจ้ออกผู้นวชแล่�ว.

จ้บ ย�ธ�ญชยชาดกท#0 ๖.

๗. ทสุรถืชาดก ว�าด�วยผู้"�ม#ปิ*ญญาย�อมไม�เศร�าโศกถื/งสุ�0งท#0เสุ#ยไปิแล่�ว -2 1 0 0 0 -115640 2 0 0 0

[๑๕๖๔] มาน#0แน�ะ เจ้�าล่�กษณ(แล่ะนางสุ#ดาท�)งสุองจ้งมาล่งน7)า พระภรตน#)กล่�าว

อย�างน#)ว�า พระเจ้�าทสุรถืสุวรรคตเสุ#ยแล่�ว.-2 1 0 0 0 -115650 2 0 0 0

[๑๕๖๕] พ#0ราม ด�วยอาน�ภาพอะไรเจ้�าพ#0ไม�เศร�าโศกถื/งสุ�0งท#0ควรเศร�าโศก ความท�กขุ(ม�ได�ครอบง7าพ#0เพราะได�ทรงสุด�บว�า พระราชบ�ดาสุวรรคตเล่�า?-2 1 0 0 0 -115660 2 0 0 0

[๑๕๖๖] คนเราไม�สุามารถืจ้ะร�กษาช#ว�ต ท#0คนเปิ2นอ�นมากพร70าเพ�อถื/ง น�กปิราชญ(ผู้"�ร" �แจ้�งจ้ะท7าตนใหั�เด5อดร�อนเพ50ออะไรก�น?-2 1 0 0 0 -115670 2 0 0 0

[๑๕๖๗] ท�)งเดHกท�)งผู้"�ใหัญ� ท�)งพาล่ท�)งบ�ณฑุ�ต ท�)งคนม�0งม#ท�)งคนยากจ้น ล่�วนบ�ายหัน�าไปิหัามฤตย"ท�)งน�)น.-2 1 0 0 0 -115680 2 0 0 0

[๑๕๖๘] ผู้ล่ไม�ท#0สุ�กแล่�ว กHพล่�นแต�จ้ะหัล่�นล่งเปิ2นแน� ฉั�นใด สุ�ตว(ท�)งหัล่ายเก�ดมาแล่�ว กHพล่�นแต�จ้ะตายเปิ2นแน� ฉั�นน�)น.-2 1 0 0 0 -115690 2 0 0 0

[๑๕๖๙] เวล่าเช�าเหัHนก�นอย"�มากคน พอถื/งเวล่าเยHนบางคนไม�เหัHนก�น เวล่าเยHน เหัHนก�นอย"�มากคน พอถื/งเวล่าเช�าบางคนไม�เหัHนก�น. -2 1 0 0 0 -115700 2 0 0 0

[๑๕๗๐] ถื�าผู้"�ท#0คร70าครวญหัล่งเบ#ยดเบ#ยนตนอย"� จ้ะพ/งได�ร�บปิระโยชน(สุ�กเล่Hกน�อยไซึ่ร� บ�ณฑุ�ตผู้"�ม#ปิร#ชากHจ้ะพ/งท7าเช�นน�)นบ�าง.-2 1 0 0 0 -115710 3 0 0 0

[๑๕๗๑] ผู้"�เบ#ยดเบ#ยนตนขุองตนอย"� ย�อมซึ่"บผู้อมปิราศจ้ากผู้�วพรรณ สุ�ตว(ผู้"�ล่ะไปิ

แล่�วไม�ได�ช�วยค��มครองร�กษา ด�วยการร70าไหั�น�)นเล่ย การร70าไหั�ไร�ปิระโยชน(.-2 1 0 0 0 -115720 3 0 0 0

[๑๕๗๒] คนฉัล่าดพ/งด�บไฟท#0ไหัม�เร5อนด�วยน7)า ฉั�นใด คนผู้"�เปิ2นน�กปิราชญ(ได�ร�บการศ/กษามาด# ม#ปิ*ญญาเฉัล่#ยวฉัล่าด พ/งร#บก7าจ้�ดความโศกท#0เก�ดขุ/)นโดยฉั�บพล่�น เหัม5อนล่มพ�ดปิ�ยน��น ฉั�นน�)น.-2 1 0 0 0 -115730 2 0 0 0

[๑๕๗๓] คนๆ เด#ยวเท�าน�)นตายไปิ คนเด#ยวเท�าน�)นเก�ดในตระก"ล่ สุ�วนการคบ หัาก�นขุองสุรรพสุ�ตว( ม#ความเก#0ยวขุ�องก�นเปิ2นอย�างย�0ง.-2 1 0 0 0 -11574

0 3 0 0 0

[๑๕๗๔] เพราะเหัต�น�)นแล่ ความเศร�าโศกแม�จ้ะมากมายกHไม�ท7าจ้�ตใจ้ขุองน�กปิราชญ( ผู้"�เปิ2นพหั"สุ"ต มองเหัHนโล่กน#)แล่ะโล่กหัน�า ร" �ท�0วถื/งธรรมใหั� เร�าร�อนได�. -2 1 0 0 0 -115750 2 0 0 0

[๑๕๗๕] เราจ้�กใหั�ยศ แล่ะโภคสุมบ�ต� แก�ผู้"�ท#0ควรจ้ะได� จ้�กทะน�บ7าร�งภรรยา ญาต�ท�)งหัล่าย แล่ะคนท#0เหัล่5อ น#)เปิ2นก�จ้ขุองบ�ณฑุ�ตผู้"�ปิร#ชา. -2 1 0 0 0 -115760 5 0 0 0

[๑๕๗๖] พระเจ้�ารามผู้"�ม#พระศอด�จ้กล่องทอง ม#พระพาหัาใหัญ� ทรงครอบครองราชสุมบ�ต�อย"�ตล่อด ๑๖,๐๐๐ ปิN. จ้บ ทสุรถืชาดกท#0 ๗.

๘. สุ�งวรชาดกว�าด�วยพระราชาผู้"�ม#ศ#ล่าจ้ารว�ตรท#0ด#งาม -2 1 0 0 0 -115770 3 0 0 0

[๑๕๗๗] ขุ�าแต�พระมหัาราช พระราชาผู้"�เปิ2นจ้อมแหั�งชน ทรงทราบถื/งพระศ#ล่า จ้ารว�ตรขุองพระองค( ทรงยกย�องพระก�มารเหัล่�าน#)ม�ได�สุ7าค�ญพระองค(ด�วยชนบทอะไรเล่ย. -2 1 0 0 0 -115780 3 0 0 0

[๑๕๗๘] เม50อพระมหัาราชาผู้"�สุมมต�เทพ ย�งทรงพระชนม(อย"�หัร5อท�วงคตแล่�วกHตาม พระปิระย"รญาต�ผู้"�เหัHนปิระโยชน(ตนเปิ2นสุ7าค�ญ พาก�นยอมร�บน�บถื5อพระองค(.-2 1 0 0 0 -115790 3 0 0 0

[๑๕๗๙] ขุ�าแต�พระเจ้�าสุ�งวรราช ด�วยพระศ#ล่าจ้ารว�ตรขุ�อไหัน พระองค(จ้/งสุถื�ตอย"�เหัน5อพระเชฏฐภาดาผู้"�ทรงร�วมก7าเน�ดได� ด�วยพระศ#ล่าจ้ารว�ตรขุ�อไหัน หัม"�พระญาต�ท#0ปิระช�มก�นแล่�ว จ้/งไม�ย70าย#พระองค(ได�?-2 1 0 0 0 -115800 3 0 0 0

[๑๕๘๐] ขุ�าแต�พระราชบ�ตร หัม�อมฉั�นม�ได�ร�ษยาสุมณะท�)งหัล่ายผู้"�แสุวงหัาค�ณอ�นใหัญ�หัล่วง หัม�อมฉั�นนอบน�อมท�านเหัล่�าน�)นโดยเคารพ ไหัว�เท�าขุองท�านผู้"�คงท#0.-2 1 0 0 0 -115810 2 0 0 0

[๑๕๘๑] สุมณะเหัล่�าน�)น ย�นด#แล่�วในค�ณธรรมขุองท�านผู้"�แสุวงหัาค�ณ ย�อมพร70า สุอนหัม�อมฉั�นผู้"�ปิระกอบในค�ณธรรม ผู้"�พอใจ้ฟ*ง ไม�ม#ความร�ษยา.-2 1 0 0 0 -11582

0 2 0 0 0

[๑๕๘๒] หัม�อมฉั�นได�ฟ*งค7าขุองสุมณะ ผู้"�แสุวงหัาค�ณอ�นใหัญ�หัล่วง เหัล่�าน�)นแล่�ว ม�ได�ด"หัม�0นสุ�กน�อยหัน/0งเล่ย ใจ้ขุองหัม�อมฉั�นย�นด#แล่�วในธรรม.-2 1 0 0 0 -115830 2 0 0 0

[๑๕๘๓] กองพล่ช�าง กองพล่ม�า กองพล่รถื แล่ะกองพล่เด�นเท�า หัม�อมฉั�นไม� ต�ดเบ#)ยเล่#)ยงแล่ะบ7าเหันHจ้บ7านาญขุองจ้าต�รงคเสุนาเหัล่�าน�)นใหั�ล่ดน�อยล่ง.-2 1 0 0 0 -115840 2 0 0 0

[๑๕๘๔] อ7ามาตย(ผู้"�ใหัญ� แล่ะขุ�าราชการผู้"�ม#ปิร#ชาขุองหัม�อมฉั�นม#อย"� ช�วยก�นบ7าร�ง พระนครพาราณสุ#ใหั�ม#เน5)อมาก ม#น7)าด#.-2 1 0 0 0 -115850 2 0 0 0

[๑๕๘๕] อน/0ง พวกพ�อค�าผู้"�ม�0งค�0งมาแล่�วจ้ากร�ฐต�างๆ หัม�อมฉั�นช�วยจ้�ดอาร�กขุาใหั�พ�อค�าเหัล่�าน�)น ขุอได�โปิรดทราบอย�างน#)เถื�ด เจ้�าพ#0อ�โบสุถื.-2 1 0 0 0 -115860 3 0 0 0

[๑๕๘๖] ขุ�าแต�พระเจ้�าสุ�งวรราช ได�ย�นว�า พระองค(ทรงครอบครองราชสุมบ�ต�แหั�ง หัม"�พระญาต�โดยธรรม พระองค(เปิ2นผู้"�ม#พระปิร#ชาด�วย เปิ2นบ�ณฑุ�ตด�วย ท�)งทรงเก5)อก"ล่พระปิระย"รญาต�ด�วย. -2 1 0 0 0 -115870 6 0 0 0

[๑๕๘๗] ศ�ตร"ท�)งหัล่ายย�อมไม�เบ#ยดเบ#ยนพระองค(ผู้"�แวดล่�อมไปิด�วยพระปิระย"รญาต�มองม"ล่ด�วยร�ตนะต�างๆ เหัม5อนจ้อมอสุ"ร ไม�เบ#ยดเบ#ยนพระอ�นทร( ฉัะน�)น.

จ้บ สุ�งวรชาดกท#0 ๘.

๙. สุ�ปิปิารกชาดก ว�าด�วยทะเล่ ๖ ปิระการ-2 1 0 0 0 -115880 2 0 0 0

[๑๕๘๘] พวกมน�ษย(จ้ม"กแหัล่มด7าผู้�ดด7าว�ายอย"� พวกขุ�าพเจ้�าขุอถืามท�านสุ�ปิปิารกะ ทะเล่น#)ช50ออะไร?-2 1 0 0 0 -115890 2 0 0 0

[๑๕๘๙] เม50อท�านท�)งหัล่าย ผู้"�เปิ2นพ�อค�าแสุวงหัาทร�พย(ออกจ้ากท�าช50อภร�ก�จ้ฉัะ คร�)นเร5อแล่�นไปิผู้�ดทางมาถื/งทะเล่ตอนน#)เขุาเร#ยกก�นว�า ขุ�รมาล่#.-2 1 0 0 0 -115900 2 0 0 0

[๑๕๙๐] ทะเล่น#) ปิรากฏเหัม5อนกองไฟแล่ะพระอาท�ตย( ขุ�าพเจ้�าขุอถืามท�าน สุ�ปิปิารกะ ทะเล่น#)ช50ออะไร?

-2 1 0 0 0 -115910 2 0 0 0

[๑๕๙๑] เม50อท�านท�)งหัล่าย ผู้"�เปิ2นพ�อค�าแสุวงหัาทร�พย( ออกจ้ากท�าช50อภร�ก�จ้ฉัะ คร�)นเร5อแล่�นไปิผู้�ดทางมาถื/งทะเล่ตอนน#)เขุาเร#ยกว�า อ�คค�มาล่#. -2 1 0 0 0 -115920 2 0 0 0

[๑๕๙๒] ทะเล่น#)ปิรากฏเหัม5อนนมสุ�มแล่ะนมสุด พวกขุ�าพเจ้�าขุอถืามท�านสุ�ปิปิารกะ ทะเล่น#)ช50ออะไร?-2 1 0 0 0 -115930 2 0 0 0

[๑๕๙๓] เม50อท�านท�)งหัล่าย ผู้"�เปิ2นพ�อค�าแสุวงหัาทร�พย( ออกจ้ากท�าช50อภร�ก�จ้ฉัะ คร�)นเร5อแล่�นไปิผู้�ดทางมาถื/งทะเล่ตอนน#)เขุาเร#ยกก�นว�า ทธ�มาล่#.-2 1 0 0 0 -115940 2 0 0 0

[๑๕๙๔] ทะเล่น#)ปิรากฏเหัม5อนหัญ�าคาแล่ะขุ�าวกล่�า พวกขุ�าพเจ้�าขุอถืามท�านสุ�ปิปิารกะ ทะเล่น#)ช50ออะไร?-2 1 0 0 0 -115950 2 0 0 0

[๑๕๙๕] เม50อท�านท�)งหัล่าย ผู้"�เปิ2นพ�อค�าแสุวงหัาทร�พย( ออกจ้ากท�าช50อภร�ก�จ้ฉัะคร�)นเร5อแล่�นไปิผู้�ดทางมาถื/งทะเล่ตอนน#)เขุาเร#ยกก�นว�า ก�สุมาล่#.-2 1 0 0 0 -115960 2 0 0 0

[๑๕๙๖] ทะเล่น#)ปิรากฏเหัม5อนไม�อ�อ แล่ะไม�ไผู้� พวกขุ�าพเจ้�าขุอถืามท�านสุ�ปิปิารกะทะเล่น#)ช50ออะไร?-2 1 0 0 0 -115970 2 0 0 0

[๑๕๙๗] เม50อท�านท�)งหัล่าย ผู้"�เปิ2นพ�อค�าแสุวงหัาทร�พย( ออกจ้ากท�าช50อภร�ก�จ้ฉัะ คร�)นเร5อแล่�นไปิผู้�ดทางมาถื/งทะเล่ตอนน#)เขุาเร#ยกก�นว�า นฬมาล่#.-2 1 0 0 0 -115980 3 0 0 0

[๑๕๙๘] เสุ#ยงน�ากล่�วมาก น�าสุยดสุยอง ฟ*งเหัม5อนเสุ#ยงอมน�ษย( แล่ะทะเล่น#)ปิรากฏเหัม5อนบ/งแล่ะเหัว พวกขุ�าพเจ้�าขุอถืามท�านสุ�ปิปิารกะ ทะเล่น#)ช50ออะไร?-2 1 0 0 0 -115990 2 0 0 0

[๑๕๙๙] เม50อท�านท�)งหัล่ายผู้"�เปิ2นพ�อค�าแสุวงหัาทร�พย( ออกจ้ากท�าช50อภร�ก�จ้ฉัะ คร�)นเร5อแล่�นไปิผู้�ดทางมาถื/งทะเล่ตอนน#)เขุาเร#ยกก�นว�า พล่วาม�ขุ#. -2 1 0 0 0 -116000 16 0 0 0

[๑๖๐๐] ต�)งแต�ขุ�าพเจ้�าระล่/กถื/งตนได� ถื/งความเปิ2นผู้"�ร" �เด#ยงสุา ขุ�าพเจ้�าไม�เคยร" �สุ/ก

แกล่�งเบ#ยดเบ#ยนสุ�ตว(แม�สุ�กต�วหัน/0งเล่ย ด�วยสุ�จ้จ้วาจ้าน#) ขุอเร5อจ้งกล่�บได�โดยสุว�สุด#. จ้บ สุ�ปิปิารกชาดกท#0 ๙. ------------------------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. มาต�โปิสุกชาดก๒. ช�ณหัชาดก๓. ธรรมเทวปิ�ตตกชาดก๔. อ�ทยชาดก๕. ปิาน#ยชาดก๖. ย�ธ�ญชยชาดก๗. ทสุรถืชาดก๘. สุ�งวรชาดก๙. สุ�ปิปิารกชาดก.

จ้บ เอกาทสุกน�บาต ----------------

ทวาทสุน�บาตชาดก ๑. จ้�ล่ล่ก�ณาล่ชาดก ว�าด�วยสุ�0ง ๕ อย�างร" �ได�ยาก -2 1 0 0 0 -116010 2 0 0 0

[๑๖๐๑] บ�ร�ษผู้"�ไม�ถื"กผู้#สุ�ง ย�อมไม�ควรจ้ะเช50อหัญ�งผู้"�หัยาบช�า ใจ้เบาไม�ร" �จ้�กค�ณคน ม�กปิระท�ษร�ายม�ตร.-2 1 0 0 0 -116020 3 0 0 0

[๑๖๐๒] หัญ�งเหัล่�าน�)นย�อมไม�ร" �จ้�กก�จ้ท#0ท7าแล่�วแล่ะก�จ้ท#0ย�งไม�ได�ท7า ไม�ร" �จ้�กมารดาบ�ดา หัร5อพ#0น�อง ไม�ใช�อารยชน ก�าวล่�วงธรรมเสุ#ยแล่�ว ย�อมไปิตาม อ7านาจ้จ้�ตขุองตนถื�ายเด#ยว. -2 1 0 0 0 -116030 3 0 0 0

[๑๖๐๓] เม50อม#อ�นตราย แล่ะเม50อก�จ้เก�ดขุ/)น หัญ�งย�อมล่ะท�)งสุาม#น�)นแม�อย"�ร �วมก�น มานาน เปิ2นท#0ร �ก เปิ2นท#0พอใจ้ เปิ2นผู้"�อน�เคราะหั(แม�เสุมอด�วยช#ว�ต เพราะเหัต�น�)น เราจ้/งไม�ไว�วางใจ้หัญ�งท�)งหัล่าย. -2 1 0 0 0 -116040 3 0 0 0

[๑๖๐๔] ความจ้ร�ง จ้�ตขุองหัญ�งเหัม5อนก�บจ้�ตขุองล่�ง ล่��มๆ ดอนๆ เหัม5อนก�บ เงาต�นไม� หั�วใจ้ขุองหัญ�งท�)งหัล่ายไหัวไปิมาเหัม5อนล่�อรถืท#0ก7าล่�งหัม�นไปิ ฉัะน�)น. -2 1 0 0 0 -116050 3 0 0 0

[๑๖๐๕] คราวใด หัญ�งมองเหัHนทร�พย(ขุองบ�ร�ษท#0ควรจ้ะถื5อเอาได� คราวน�)น ย�อมใช�วาจ้าอ�อนหัวานน7าพาเอาบ�ร�ษน�)นไปิ เหัม5อนชาวก�มโพชใช�สุาหัร�ายล่�อม�าไปิได�ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -11606

0 3 0 0 0

[๑๖๐๖] คราวใด ไม�มองเหัHนทร�พย(ขุองบ�ร�ษท#0ควรจ้ะถื5อเอาได� คราวน�)น ย�อมล่ะท�)งบ�ร�ษน�)นไปิเสุ#ย เหัม5อนบ�คคล่ขุ�ามฟากถื/งฝั*0 งโน�นแล่�ว กHท�)งแพไปิเสุ#ย ฉัะน�)น. -2 1 0 0 0 -116070 3 0 0 0

[๑๖๐๗] หัญ�งเปิร#ยบเหัม5อนยางร�ก ก�นไม�เล่5อกเหัม5อนเปิล่วไฟ ม#มายาแรงกล่�า เหัม5อนแม�น7)าอ�นม#กระแสุเช#0ยว ย�อมคบหัาบ�ร�ษท�)งท#0น�าร�กแล่ะไม�น�าร�กเหัม5อนเร5อจ้อดไม�เล่5อกว�าฝั*0 งขุ�างน#) หัร5อขุ�างโน�น ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -116080 3 0 0 0

[๑๖๐๘] หัญ�งไม�ใช�ขุองบ�ร�ษคนเด#ยว หัร5อสุองคน ย�อมต�อนร�บท�0วไปิ เหัม5อนร�านตล่าด ผู้"�ใดสุ7าค�ญซึ่/0งหัญ�งเหัล่�าน�)น ว�าขุองเรากHเท�าก�บด�กล่มด�วยตาขุ�ายฉัะน�)น. -2 1 0 0 0 -116090 2 0 0 0

[๑๖๐๙] แม�น7)า หันทาง ร�านขุายเหัล่�า สุภา แล่ะบ�อน7)า ม#อ�ปิมาฉั�นใด หัญ�งในโล่กกHม#อ�ปิไมยฉั�นน�)น เขุตแดนขุองหัญ�งเหัล่�าน�)นไม�ม#เล่ย.-2 1 0 0 0 -116100 2 0 0 0

[๑๖๑๐] หัญ�งเหัล่�าน�)นเสุมอด�วยไฟก�นเปิร#ยง เปิร#ยบด�วยหั�วง"เหั�า เล่5อกหัย�บเอา แต�ท#0อร�อยๆ เหัม5อนโคเล่5อกก�นหัญ�าในภายนอก ฉัะน�)น. -2 1 0 0 0 -116110 3 0 0 0

[๑๖๑๑] ไฟก�นเปิร#ยง ๑ ช�างสุาร ๑ ง"เหั�า ๑ พระเจ้�าแผู้�นด�นผู้"�ได�ม"รธาภ�เษก ๑ หัญ�งท�กคน ๑ ท�)ง ๕ น#) คนพ/งคบหัาด�วยความระม�ดระว�งเปิ2นน�ตย(เพราะว�าสุ�0งท�)ง ๕ น�)นม#อ�ธยาศ�ยท#0ร" �ได�ยาก. -2 1 0 0 0 -116120 6 0 0 0

[๑๖๑๒] หัญ�งท#0งามเก�นไปิ ๑ หัญ�งท#0ชายเปิ2นอ�นมากไม�ร�กใคร� ๑ (หัญ�งแพศยา)หัญ�งท#0เหัม5อนม5อขุวา ๑ (ช7านาญการฟRอนการขุ�บ) หัญ�งท#0เปิ2นภรรยาขุอง คนอ50น ๑ หัญ�งท#0เหัHนแก�ทร�พย( ๑ หัญ�ง ๕ จ้7าพวกน#)กHไม�ควรคบหัา. จ้บจ้�ล่ล่ก�ณาล่ชาดกท#0 ๑.

๒. ภ�ททสุาล่ชาดก ว�าด�วยการบ7าเพHญปิระโยชน(แก�ญาต� -2 1 0 0 0 -116130 2 0 0 0

[๑๖๑๓] ท�านเปิ2นใคร ม#ผู้�าอ�นสุะอาดหัมดจ้ด มาย5นอย"�บนอากาศ เพราะเหัต�ไรน7)าตาขุองท�านจ้/งไหัล่ ภ�ยมาถื/งท�านแต�ท#0ไหัน?-2 1 0 0 0 -11614

0 2 0 0 0

[๑๖๑๔] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�สุมมต�เทพ เม50อหัม�อมฉั�นได�ร�บการบ"ชาอย"� ๖๐,๐๐๐ ปิN ชนท�)งหัล่าย ร" �จ้�กหัม�อมฉั�นว�า ภ�ททสุาล่ะ ในแว�นแคว�นขุองพระองค(น#)แล่.-2 1 0 0 0 -116150 4 0 0 0

[๑๖๑๕] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�เปิ2นใหัญ�ในท�ศ พระราชาพระองค(ก�อนๆ เม50อสุร�าง พระนคร อาคาร แล่ะปิราสุาทต�างๆ พระราชาเหัล่�าน�)นม�ได�ด"หัม�0นหัม�อมฉั�นเล่ย พระราชาเหัล่�าน�)นบ"ชาหัม�อมฉั�น ฉั�นใด แม�พระองค(กHจ้งบ"ชาหัม�อมฉั�น ฉั�นน�)นเถื�ด.-2 1 0 0 0 -116160 2 0 0 0

[๑๖๑๖] กHขุ�าพเจ้�าม�ได�เหัHนต�นไม�อ50นท#0จ้ะใหัญ�โตเหัม5อนท�าน โดยปิระมาณท�านเปิ2นไม�งามแต�ก7าเน�ดด�วยย�านแล่ะปิร�มณฑุล่.-2 1 0 0 0 -116170 2 0 0 0

[๑๖๑๗] ขุ�าพเจ้�าจ้ะใหั�นายช�างท7าปิราสุาทม#เสุาเด#ยว เปิ2นท#0ร 50นรมย(ใจ้ ขุ�าพเจ้�าจ้ะเช5)อเช�ญท�านมาอย"�ท#0ปิราสุาทน�)น ด"กรเทวดา ช#ว�ตขุองท�านจ้�กย�0งย5น.-2 1 0 0 0 -116180 2 0 0 0

[๑๖๑๘] ถื�าพระองค(ทรงด7าร�อย�างน#) กHจ้7าต�องพล่�ดพรากจ้ากต�นร�งอ�นเปิ2นร�างกาย ขุองหัม�อมฉั�น พระองค(จ้งต�ดหัม�อมฉั�นท7าเปิ2นท�อนๆ ใหั�มากเถื�ด. -2 1 0 0 0 -116190 2 0 0 0

[๑๖๑๙] พระองค(จ้งต�ดปิล่ายก�อนแล่�วจ้งต�ดท�อนกล่าง ภายหัล่�งจ้/งต�ดท#0โคนเม50อหัม�อมฉั�นถื"กต�ดอย�างน#) ถื/งจ้ะตายล่งกHไม�ม#ท�กขุ(.-2 1 0 0 0 -116200 2 0 0 0

[๑๖๒๐] ราชบ�ร�ษต�ดม5อแล่ะเท�า ต�ดหั"แล่ะจ้ม"ก ภายหัล่�งจ้/งต�ดศ#รษะขุองโจ้รผู้"�เปิ2นอย"� ความตายน�)นช50อว�าตายเปิ2นท�กขุ(. -2 1 0 0 0 -116210 2 0 0 0

[๑๖๒๑] ด"กรต�นร�งผู้"�เปิ2นเจ้�าแหั�งปิMา เขุาต�ดเปิ2นท�อนๆ เปิ2นสุ�ขุหัร5อหันอ ท�านม#เหัต�อะไร ม�0นใจ้อย�างไร จ้/งปิรารถืนาใหั�ต�ดเปิ2นท�อนๆ ? -2 1 0 0 0 -116220 2 0 0 0

[๑๖๒๒] ขุ�าแต�มหัาราช หัม�อมฉั�นย/ดม�0นเหัต�อ�นใด อ�นเปิ2นเหัต�ปิระกอบด�วยธรรมปิรารถืนาใหั�ต�ดเปิ2นท�อนๆ ขุอพระองค(จ้งทรงสุด�บเหัต�อ�นน�)น.-2 1 0 0 0 -116230 4 0 0 0

[๑๖๒๓] หัม"�ญาตขุองหัม�อมฉั�น เจ้ร�ญอย"�ด�วยความสุ�ขุ เก�ดแล่�วใกล่�ต�นร�งขุ�าง

หัม�อมฉั�น หัม�อมฉั�นพ/งเขุ�าไปิเบ#ยดเบ#ยนหัม"�ญาต�เหัล่�าน�)น เม50อเปิ2นเช�นน#) หัม�อมฉั�นช50อว�าเขุ�าไปิสุ�0งสุมสุ�0งท#0ม�ใช�ความสุ�ขุใหั�แก�คนเหัล่�าอ50น เหัต�น�)นหัม�อมฉั�นจ้/งปิรารถืนาใหั�ต�ดเปิ2นท�อนๆ .-2 1 0 0 0 -116240 5 0 0 0

[๑๖๒๔] ด"กรต�นร�งผู้"�เปิ2นเจ้�าแหั�งปิMา ท�านย�อมค�ดสุ�0งท#0ควรค�ด ท�านเปิ2นผู้"�ปิรารถืนาปิระโยชน(แก�หัม"�ญาต� ด"กรสุหัาย ขุ�าพเจ้�าใหั�อภ�ยแก�ท�าน.

จ้บภ�ททสุาล่ชาดกท#0 ๒.

๓. สุม�ททวาณ�ชชาดก ว�าด�วยพ�อค�าทางสุม�ทร-2 1 0 0 0 -116250 2 0 0 0

[๑๖๒๕] ชนท�)งหัล่ายพาก�นไถื พาก�นหัว�าน เปิ2นมน�ษย(ผู้"�ต�องเล่#)ยงช#พด�วยผู้ล่การงาน ไม�ถื/งสุ�วนหัน/0งแหั�งเกาะอ�นน#) เกาะขุองเราน#)แหัล่ะด#กว�าชมพ"ทว#ปิ.-2 1 0 0 0 -116260 3 0 0 0

[๑๖๒๖] ในว�นพระจ้�นทร(เพHญ ทะเล่จ้�กม#คล่50นจ้�ด จ้ะท�วมเกาะใหัญ�น#)ใหั�จ้มล่งคล่50นทะเล่อย�าฆ�าท�านท�)งหัล่ายเสุ#ยเล่ย ท�านท�)งหัล่ายจ้งพาก�นไปิหัาท#0พ/0งอาศ�ยท#0อ50นเถื�ด. -2 1 0 0 0 -116270 2 0 0 0

[๑๖๒๗] คล่50นทะเล่จ้ะไม�เก�ดท�วมเกาะใหัญ�น#) เหัต�อ�นน�)นเราเหัHนแล่�วด�วยน�ม�ตเปิ2นอ�นมาก ท�านท�)งหัล่ายอย�ากล่�วเล่ย จ้ะเศร�าโศกท7าไม จ้งเบ�กบานใจ้เถื�ด. -2 1 0 0 0 -116280 3 0 0 0

[๑๖๒๘] ท�านท�)งหัล่ายจ้งอย"�ย/ดครองเกาะใหัญ�น#) อ�นม#อาหัารเพ#ยงพอ ม#ขุ�าวแล่ะน7)ามากมาย เปิ2นท#0อย"�อาศ�ยเถื�ด เราไม�มองเหัHนภ�ยอ�นใดอ�นหัน/0ง ซึ่/0งจ้ะเก�ด ม#แก�ท�านท�)งหัล่ายเล่ย ท�านท�)งหัล่ายจ้งเบ�กบานใจ้อย"�ด�วยบ�ตรหัล่านเถื�ด. -2 1 0 0 0 -116290 3 0 0 0

[๑๖๒๙] เทพบ�ตรในท�ศท�กษ�ณน#) ย�อมค�ดค�านความเกษมสุ7าราญ ถื�อยค7าขุองเทพ บ�ตรน�)นเปิ2นค7าจ้ร�ง เทพบ�ตรในท�ศอ�ดรไม�ร" �แจ้�งภ�ย หัร5อม�ใช�ภ�ย ท�านท�)งหัล่ายอย�ากล่�วเล่ย จ้ะเศร�าโศกไปิท7าไม จ้งเบ�กบานใจ้เถื�ด.-2 1 0 0 0 -116300 3 0 0 0

[๑๖๓๐] เทวดาเหัล่�าน#)ย�อมกล่�าวผู้�ดก�นอย�างไร เทวดาตนหัน/0งกล่�าวว�าจ้ะม#ภ�ยตนหัน/0งกล่�าวว�าปิล่อดภ�ย ด�งเราขุอเต5อน ท�านท�)งหัล่ายจ้งฟ*งถื�อยค7าขุองเราเถื�ด เราท�)งหัมดอย�าฉั�บหัายเสุ#ยเรHวพล่�นเล่ย. -2 1 0 0 0 -116310 2 0 0 0

[๑๖๓๑] เราท�)งปิวง จ้งมาช�วยก�นท7าเร5อใหัญ�ใหั�ม�0นคงต�ดเคร50องยนต(ไว�พร�อมสุรรพ ถื�าเทพบ�ตรในท�ศท�กษ�ณพ"ดจ้ร�ง เทพบ�ตรในท�ศอ�ดรกHพ"ดค�านเปิล่�าๆ . -2 1 0 0 0 -116320 3 0 0 0

[๑๖๓๒] เม50ออ�นตรายเก�ดม#ขุ/)น เร5อขุองพวกเราน�)นกHจ้�กไม�เสุ#ยหัาย อน/0ง เราจ้ะไม�ล่ะท�)งเกาะน#) ถื�าหัากเทพบ�ตรในท�ศอ�ดรพ"ดจ้ร�ง เทพบ�ตรในท�ศท�กษ�ณกHพ"ดค�านเปิล่�าๆ .-2 1 0 0 0 -116330 4 0 0 0

[๑๖๓๓] เราท�กคนพ/งขุ/)นสุ"�เร5อน�)นท�นท# ขุ�ามไปิถื/งฝั*0 งโน�นโดยสุว�สุด#อย�างน#) พวกเราไม�พ/งเช50อถื5อง�ายๆ ว�าค7าจ้ร�งโดยค7าแรก ไม�พ/งเช50อถื5อง�ายๆ ซึ่/0งถื�อยค7า ท#0เทพบ�ตรกล่�าวแล่�วในภายหัล่�งว�าเปิ2นจ้ร�ง นรชนใดในโล่กน#)เล่5อกถื5อ เอาสุ�วนกล่างไว�ได� นรชนน�)นย�อมเขุ�าถื/งซึ่/0งฐานะอ�นปิระเสุร�ฐ.-2 1 0 0 0 -116340 3 0 0 0

[๑๖๓๔] ก�ล่บ�ตรผู้"�ม#ปิ*ญญากว�างขุวาง แทงตล่อดปิระโยชน(ในอนาคตแล่�ว ย�อมไม�ใหั�ปิระโยชน(น�)นผู้�านพ�นไปิแม�แต�น�อย เหัม5อนพวกพ�อค�าเหัล่�าน�)น พา ก�นไปิในท�ามกล่างทะเล่โดยสุว�สุด#ด�วยกรรมขุองตน. -2 1 0 0 0 -116350 3 0 0 0

[๑๖๓๕] สุ�วนพวกคนพาล่ม�วหัมกม��นอย"�ในรสุด�วยโมหัะ ไม�แทงตล่อดปิระโยชน(อ�นเปิ2นอนาคต เม50อความต�องการเก�ดขุ/)น เฉัพาะหัน�าย�อมพาก�นล่�มจ้มเหัม5อนมน�ษย(เหัล่�าน�)นพาก�นล่�มจ้มในท�ามกล่างทะเล่ ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -116360 6 0 0 0

[๑๖๓๖] ชนผู้"�เปิ2นบ�ณฑุ�ตพ/งร#บท7าก�จ้ท#0ควรท7าก�อนเสุ#ยท#เด#ยว อย�าใหั�ก�จ้ท#0ต�องท7าเบ#ยดเบ#ยนต�วได�ในเวล่าท#0ต�องการ ก�จ้น�)นไม�เบ#ยดเบ#ยนบ�คคล่ผู้"�ร #บท7าก�จ้ท#0ควรท7าเช�นน�)น ในเวล่าท#0ต�องการ.

จ้บสุม�ททวาณ�ชชาดก ท#0 ๓.

๔. กามชาดก ว�าด�วยกามแล่ะโทษขุองกาม -2 1 0 0 0 -116370 2 0 0 0

[๑๖๓๗] เม50อบ�คคล่ปิรารถืนากาม ถื�าสุ�0งท#0ปิรารถืนาขุองบ�คคล่น�)นย�อมสุ7าเรHจ้ได�สุ�ตว(ปิรารถืนาสุ�0งใดได�สุ�0งน�)นแล่�ว ย�อมม#ใจ้อ�0มเอ�บแท�.-2 1 0 0 0 -116380 4 0 0 0

[๑๖๓๘] เม50อบ�คคล่ปิรารถืนากาม ถื�าสุ�0งท#0ปิรารถืนาขุองบ�คคล่น�)นย�อมสุ7าเรHจ้ได�คร�)นสุ�0งท#0ปิรารถืนาน�)นสุ7าเรHจ้ บ�คคล่ย�งปิรารถืนาต�อไปิอ#ก กHย�อมได�ปิระสุบกามต�ณหัา เหัม5อนบ�คคล่ท#0ถื"กล่มแดดแผู้ดเผู้าในฤด"ร�อน ย�อมเก�ด

ความกระหัายใคร�จ้ะด50มน7)า ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -116390 2 0 0 0

[๑๖๓๙] ต�ณหัากHด# ความกระหัายกHด# ขุองคนพาล่ม#ปิ*ญญาน�อย ไม�ร" �อะไร ย�อม เจ้ร�ญย�0งขุ/)นท�กท# เหัม5อนเขุาโคย�อมเจ้ร�ญขุ/)นตามต�ว ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -116400 3 0 0 0

[๑๖๔๐] แม�จ้ะใหั�ทร�พย(สุมบ�ต� ขุ�าวสุาล่# ขุ�าวเหัน#ยว โค ม�า ขุ�าทาสุหัญ�งชายท�)งแผู้�นด�น กHย�งไม�พอแก�คนๆ เด#ยว ร" �อย�างน#)แล่�วพ/งปิระพฤต�ธรรมสุม70า เสุมอ.-2 1 0 0 0 -116410 3 0 0 0

[๑๖๔๑] พระราชาทรงปิราบปิรามชนะท�0วแผู้�นด�น ทรงครอบครองแผู้�นด�นใหัญ� ม#มหัาสุม�ทรเปิ2นขุอบเขุต ทรงครอบครองมหัาสุม�ทรฝั*0 งน#)แล่�ว ม#พระท�ย ไม�อ�0ม ย�งปิรารถืนาแม�มหัาสุม�ทรฝั*0 งโน�นต�อไปิอ#ก. -2 1 0 0 0 -116420 3 0 0 0

[๑๖๔๒] เม50อย�งระล่/กถื/งกามอย"�ตราบใด กHไม�ได�ความอ�0มด�วยใจ้ตราบน�)น ชนเหัล่�า ใดบร�บ"รณ(ด�วยปิ*ญญา ม#กายแล่ะใจ้หัล่#กเว�นจ้ากกามท�)งหัล่าย เหัHนโทษ ด�วยญาณ ชนเหัล่�าน�)นแล่ช50อว�าเปิ2นผู้"�อ�0ม.-2 1 0 0 0 -116430 3 0 0 0

[๑๖๔๓] บรรดาความอ�0มท�)งหัล่าย ความอ�0มด�วยปิ*ญญาปิระเสุร�ฐ เพราะผู้"�อ�0มด�วยปิ*ญญาน�)น ย�อมไม�เด5อดร�อนด�วยกามท�)งหัล่าย คนผู้"�อ�0มด�วยปิ*ญญา ต�ณหัาย�อมกระท7าใหั�อย"�ในอ7านาจ้ไม�ได�.-2 1 0 0 0 -116440 3 0 0 0

[๑๖๔๔] ไม�พ/งสุ�0งสุมกามท�)งหัล่าย พ/งเปิ2นผู้"�ม#ความปิรารถืนาน�อย ไม�ม#ความล่ะโมภบ�ร�ษผู้"�ม#ปิ*ญญาเปิร#ยบด�วยมหัาสุม�ทร ย�อมไม�เด5อดร�อนด�วยกามท�)งหัล่าย.-2 1 0 0 0 -116450 4 0 0 0

[๑๖๔๕] ช�างท7ารองเท�าหัน�งเล่#)ยงช#พ เม50อปิระกอบรองเท�า สุ�วนใดควรเว�นกHเว�น เล่5อบเอาแต�สุ�วนท#0ด#ๆ มาท7ารองเท�าขุายได�ราคาแล่�ว ย�อมม#ความสุ�ขุ เรา กHฉั�นน�)นเหัม5อนก�น พ�จ้ารณาด�วยปิ*ญญาแล่�ว ล่ะท�)งสุ�วนแหั�งกามเสุ#ยย�อมถื/งความสุ�ขุ ถื�าพ/งปิรารถืนาความสุ�ขุท�)งปิวง กHพ/งล่ะกามท�)งปิวงเสุ#ย. -2 1 0 0 0 -116460 2 0 0 0

[๑๖๔๖] คาถืาท�)งหัมด ๘ คาถืา ท#0ท�านกล่�าวแล่�วขุอท�านจ้งร�บเอาทร�พย( ๘ พ�นน#)เถื�ด ค7าท#0ท�านกล่�าวน#) เปิ2นค7าย�งปิระโยชน(ใหั�สุ7าเรHจ้.

-2 1 0 0 0 -116470 2 0 0 0

[๑๖๔๗] ขุ�าพระบาทไม�ต�องการด�วยทร�พย(ร�อย ทร�พย(พ�น หัร5อทร�พย(หัม50น เม50อ ขุ�าพระบาทกล่�าวคาถืาสุ�ดท�าย ใจ้ขุองขุ�าพระบาทไม�ย�นด#ในกาม.-2 1 0 0 0 -116480 5 0 0 0

[๑๖๔๘] มาณพใดเปิ2นบ�ณฑุ�ต ก7าหันดร" �ต�ณหัาอ�นย�งความท�กขุ(ใหั�เก�ดแล่�ว น7าออกได� มาณพน#)เปิ2นคนด# เปิ2นม�น#ผู้"�ร" �แจ้�งโล่กท�)งปิวง.

จ้บกามชาดกท#0 ๔.

๕. ชนสุ�นธชาดก เหัต�ท#0ท7าจ้�ตใหั�เด5อดร�อน -2 1 0 0 0 -116490 2 0 0 0

[๑๖๔๙] พระเจ้�าชนสุ�นธะได�ตร�สุอย�างน#)ว�า เหัต�ท#0จ้ะท7าใหั�จ้�ตเด5อดร�อนน�)นม#อย"� ๑๐ปิระการ บ�คคล่ไม�กระท7าเสุ#ยในกาล่ก�อนแล่�ว ย�อมเด5อดร�อนในภายหัล่�ง.-2 1 0 0 0 -116500 3 0 0 0

[๑๖๕๐] บ�คคล่เม50อย�งเปิ2นหัน��ม ไม�ท7าความพยายามย�งทร�พย(ใหั�เก�ดขุ/)น คร�)นแก�ล่งหัาทร�พย(ไม�ได� ย�อมเด5อดร�อนภายหัล่�งว�า เม50อก�อนเราไม�ได�แสุวงหัาทร�พย(ไว�. -2 1 0 0 0 -116510 3 0 0 0

[๑๖๕๑] ศ�ล่ปิท#0สุมควรแก�ตน บ�คคล่ใดไม�ได�ศ/กษาไว�ในกาล่ก�อน บ�คคล่น�)นย�อม เด5อดร�อนในภายหัล่�งว�า เราไม�ได�ศ/กษาศ�ล่ปิไว�ก�อน ผู้"�ไม�ม#ศ�ล่ปิย�อมเล่#)ยงช#พล่7าบาก.-2 1 0 0 0 -116520 2 0 0 0

[๑๖๕๒] ผู้"�ใดเปิ2นคนโกง ผู้"�น�)นย�อมเด5อดร�อนในภายหัล่�งว�า เราเปิ2นคนโกง สุ�อเสุ#ยด ก�นสุ�นบน ด�ร�าย หัยาบคาย ในกาล่ก�อน.-2 1 0 0 0 -116530 3 0 0 0

[๑๖๕๓] ผู้"�ใดเปิ2นคนฆ�าสุ�ตว( ผู้"�น�)นย�อมเด5อดร�อนในภายหัล่�งว�า เราเปิ2นคนฆ�า สุ�ตว( หัยาบช�า ท�ศ#ล่ ปิระพฤต�ต70าช�า ปิราศจ้ากขุ�นต� เมตตาแล่ะเอHนด"สุ�ตว(ในกาล่ก�อน.-2 1 0 0 0 -116540 2 0 0 0

[๑๖๕๔] ผู้"�ใดคบช"�ในภรรยาผู้"�อ50น ย�อมเด5อดร�อนในภายหัล่�งว�า หัญ�งท#0ไม�ม#ใครหัวงแหันม#อย"�เปิ2นอ�นมาก ไม�ควรท#0เราจ้ะคบหัาภรรยาผู้"�อ50นเล่ย.-2 1 0 0 0 -116550 2 0 0 0

[๑๖๕๕] คนตระหัน#0 ย�อมเด5อดร�อนในภายหัล่�งว�า เม50อก�อน ขุ�าวแล่ะน7)าขุองเราม#อย"�มากมาย เรากHม�ได�ใหั�ทานเล่ย.-2 1 0 0 0 -116560 2 0 0 0

[๑๖๕๖] ผู้"�ไม�เล่#)ยงด"มารดาบ�ดา ย�อมเด5อดร�อนในภายหัล่�งว�า เราสุามารถืพอท#0จ้ะเล่#)ยงด"มารดาแล่ะบ�ดาผู้"�แก�เฒ�าชราได� กHม�ได�เล่#)ยงด"ท�าน.-2 1 0 0 0 -116570 2 0 0 0

[๑๖๕๗] ผู้"�ไม�ท7าตามโอวาทบ�ดา ย�อมเด5อดร�อนในภายหัล่�งว�า เราได�ด"หัม�0นบ�ดาผู้"�เปิ2นอาจ้ารย(สุ�0งสุอน ผู้"�น7ารสุท#0ต�องการท�กอย�างมาเล่#)ยงด". -2 1 0 0 0 -116580 2 0 0 0

[๑๖๕๘] ผู้"�ไม�เขุ�าใกล่�สุมณพราหัมณ( ย�อมเด5อดร�อนในภายหัล่�งว�า เม50อก�อน เราม�ได�ไปิมาหัาสุ"�สุมณพราหัมณ(ท�)งหัล่าย ผู้"�ม#ศ#ล่ เปิ2นพหั"สุ"ตเล่ย.-2 1 0 0 0 -116590 3 0 0 0

[๑๖๕๙] ผู้"�ใดไม�ม#ปิระพฤต�สุ�จ้ร�ตธรรม ไม�เขุ�าไปิน�0งใกล่�สุ�ตบ�ร�ษ ย�อมเด5อดร�อนในภายหัล่�งว�า สุ�จ้ร�ตธรรมท#0ปิระพฤต�แล่�ว แล่ะสุ�ตบ�ร�ษอ�นเราไปิมาหัาสุ"�แล่�ว ย�อมเปิ2นความด# แต�เม50อก�อนน#) เราไม�ได�ปิระพฤต�สุ�จ้ร�ตธรรมไว�เล่ย.-2 1 0 0 0 -116600 5 0 0 0

[๑๖๖๐] ผู้"�ใดย�อมปิฏ�บ�ต�เหัต�เหัล่�าน#)โดยอ�บายอ�นแยบคาย ผู้"�น�)นเม50อกระท7าก�จ้ท#0บ�ร�ษควรท7า ย�อมไม�เด5อดร�อนใจ้ในภายหัล่�งเล่ย.

จ้บ ชนสุ�นธชาดกท#0 ๕.

๖. มหัาก�ณหัชาดก ว�าด�วยคราวท#0สุ�น�ขุด7าก�นคน-2 1 0 0 0 -116610 2 0 0 0

[๑๖๖๑] ด"กรท�านผู้"�ม#ความเพ#ยร สุ�น�ขุต�วน#)ด7าจ้ร�ง ด�ร�าย ม#เขุ#)ยวขุาว ม#ความร�อนพ� �งออกจ้ากเขุ#)ยวท�านผู้"กไว�ด�วยเช5อกถื/ง ๕ เสุ�น สุ�น�ขุขุองท�านจ้ะท7าอะไร?-2 1 0 0 0 -116620 3 0 0 0

[๑๖๖๒] ด"กรพระเจ้�าอ�สุ�นนระ สุ�น�ขุน#)ม�ได�มาเพ50อต�องการก�นเน5)อ แต�มาเพ50อจ้ะ ก�นมน�ษย(ท�)งหัล่าย เม50อใด จ้�กม#มน�ษย(ท7าความพ�นาศใหั�แก�มน�ษย(ท�)งหัล่าย เม50อน�)น สุ�น�ขุด7าต�วน#)กHจ้ะหัล่�ดไปิก�นมน�ษย(.-2 1 0 0 0 -116630 3 0 0 0

[๑๖๖๓] เม50อใด คนท�)งหัล่ายผู้"�ปิฏ�ญาณตนว�า เปิ2นสุมณะม#บาตรในม5อ ศ#รษะโล่�น คล่�มผู้�าสุ�งฆาฏ� จ้�กท7าไร�ไถืนาเล่#)ยงช#พ เม50อน�)น สุ�น�ขุด7าต�วน#)กHจ้ะหัล่�ด ไปิก�นคนเหัล่�าน�)น.

-2 1 0 0 0 -116640 3 0 0 0

[๑๖๖๔] เม50อใด จ้�กม#หัญ�งผู้"�ปิฏ�ญาณตนว�า ม#ตบะ บวชม#ศ#รษะโล่�น คล่�มผู้�าสุ�งฆาฏ� เท#0ยวบร�โภคกามค�ณอย"� เม50อน�)น สุ�น�ขุด7าต�วน#)จ้ะหัล่�ดไปิก�นหัญ�งเหัล่�าน�)น. -2 1 0 0 0 -116650 3 0 0 0

[๑๖๖๕] เม50อใด ชฎ�ล่ท�)งหัล่ายม#หันวดอ�นยาว ม#ฟ*นเขุล่อะ ม#ศ#รษะเกล่5อกกล่�)ว ด�วยธ�ล่# เท#0ยวภ�กขุาจ้าร รวบรวมทร�พย(ไว�ใหั�เขุาก"� ช50นชมย�นด#ด�วยดอกเบ#)ยเล่#)ยงช#พ เม50อน�)น สุ�น�ขุด7าต�วน#)จ้ะหัล่�ดไปิก�นชฎ�ล่เหัล่�าน�)น.-2 1 0 0 0 -116660 3 0 0 0

[๑๖๖๖] เม50อใด พราหัมณ(ท�)งหัล่ายเร#ยนเวทค5อสุาว�ตต�ศาสุตร( ย�ญญว�ธ# แล่ะ ย�ญญสุ"ตรแล่�วร�บจ้�างบ"ชาย�ญ เม50อน�)น สุ�น�ขุด7าต�วน#)จ้ะหัล่�ดไปิก�นพราหัมณ( เหัล่�าน�)น. -2 1 0 0 0 -116670 2 0 0 0

[๑๖๖๗] เม50อใด ผู้"�ม#ก7าล่�งสุามารถืจ้ะเล่#)ยงด"มารดาบ�ดาได� แต�ไม�เล่#)ยงด"มารดาบ�ดาผู้"�แก�เฒ�าชรา เม50อน�)น สุ�น�ขุด7าต�วน#)จ้ะหัล่�ดไปิก�นคนเหัล่�าน�)น. -2 1 0 0 0 -116680 2 0 0 0

[๑๖๖๘] อน/0ง เม50อใด ชนท�)งหัล่ายจ้�กกล่�าวด"หัม�0นมารดาบ�ดาผู้"�แก�เฒ�าชราว�า เปิ2นคนโง�เง�า เม50อน�)น สุ�น�ขุด7าต�วน#)จ้ะหัล่�ดไปิก�นคนเหัล่�าน�)น.-2 1 0 0 0 -116690 2 0 0 0

[๑๖๖๙] อน/0ง เม50อใด คนในโล่กจ้�กคบหัาภรรยาขุองอาจ้ารย( ภรรยาเพ50อน ปิRาแล่ะน�าเปิ2นภรรยา เม50อน�)น สุ�น�ขุด7าต�วน#)จ้ะหัล่�ดไปิก�นคนเหัล่�าน�)น. -2 1 0 0 0 -116700 2 0 0 0

[๑๖๗๐] เม50อใด พวกพราหัมณ(จ้�กถื5อโล่�หั(แล่ะดาบเหันHบกระบ#0 คอยด�กอย"�ท#0ทางฆ�าคนช�งเอาทร�พย( เม50อน�)น สุ�น�ขุด7าต�วน#)จ้ะหัล่�ดไปิก�นพราหัมณ(เหัล่�าน�)น.-2 1 0 0 0 -116710 4 0 0 0

[๑๖๗๑] เม50อใด น�กเล่งหัญ�งท�)งหัล่าย ขุ�ดสุ#ผู้�วกายบ7าร�งร�างกายใหั�อ�วนพ# ไม�ร" �จ้�กหัาทร�พย( ร�วมสุ�งวาสุก�บหัญ�งหัม�ายท#0ม#ทร�พย( คร�)นใช�สุอยทร�พย(ขุองหัญ�งหัม�ายน�)นหัมดแล่�ว กHท7าล่ายม�ตรภาพไปิหัาหัญ�งอ50นต�อไปิ เม50อน�)น สุ�น�ขุด7าต�วน#)จ้ะหัล่�ดไปิก�นน�กเล่งหัญ�งเหัล่�าน�)น. -2 1 0 0 0 -116720 5 0 0 0

[๑๖๗๒] เม50อใด คนผู้"�ม#มารยา ปิกปิดโทษตน เปิดเผู้ยโทษผู้"�อ50น ค�ดใหั�ท�กขุ(

ผู้"�อ50น ม#อย"�ในโล่ก เม50อน�)น สุ�น�ขุด7าต�วน#)จ้ะหัล่�ดไปิก�นคนเหัล่�าน�)น.

จ้บ มหัาก�ณหัชาดกท#0 ๖.

๗. โกสุ�ยชาดก ว�าด�วยโกสุ�ยเศรษฐ#ขุ#)ตระหัน#0 -2 1 0 0 0 -116730 3 0 0 0

[๑๖๗๓] ขุ�าพเจ้�าไม�ซึ่5)อไม�ขุายเล่ย อน/0ง ความสุ�0งสุมขุองขุ�าพเจ้�ากHม�ได�ม#ในท#0น#)เล่ยภ�ตน#)น�ดหัน�อยหัาได�ยากเหัล่5อเก�น ขุ�าวสุ�กแล่�งหัน/0งหัาพอเพ#ยงแก�เราท�)งสุองคนไม� -2 1 0 0 0 -116740 5 0 0 0

[๑๖๗๔] บ�คคล่ควรแบ�งขุองน�อยใหั�ตามน�อย ควรแบ�งขุองปิานกล่างใหั�ตามขุองปิานกล่าง ควรแบ�งขุองมากใหั�ตามมาก การไม�ใหั�เสุ#ยเล่ย ย�อมไม�สุม ควร. ด"กรโกสุ�ยเศรษฐ# เพราะเหัต�น�)น ขุ�าพเจ้�าจ้/งกล่�าวกะท�าน ท�านจ้งขุ/)น สุ"�ทางแหั�งพระอร�ยะ จ้งใหั�ทานด�วย จ้งบร�โภคด�วย ผู้"�บร�โภคคนเด#ยวย�อมไม�ได�ความสุ�ขุ.-2 1 0 0 0 -116750 4 0 0 0

[๑๖๗๕] ผู้"�ใด เม50อแขุกน�0งแล่�ว บร�โภคโภชนะแต�ผู้"�เด#ยว พล่#กรรมขุองผู้"�น�)นย�อมไร�ผู้ล่ ท�)งความเพ#ยรท#0จ้ะหัาทร�พย(กHไร�ปิระโยชน(. ด"กรโกสุ�ยเศรษฐ#เพราะเหัต�น�)น ขุ�าพเจ้�าจ้/งกล่�าวกะท�าน ท�านจ้งขุ/)นสุ"�หันทางแหั�งพระอร�ยะจ้งใหั�ทานด�วย จ้งบร�โภคด�วย ผู้"�บร�โภคคนเด#ยว ย�อมไม�ได�ความสุ�ขุ.-2 1 0 0 0 -116760 5 0 0 0

[๑๖๗๖] ผู้"�ใด เม50อแขุกน�0งแล่�ว ไม�บร�โภคโภชนะแต�ผู้"�เด#ยว พล่#กรรมผู้"�น�)นย�อมม#ผู้ล่จ้ร�ง ท�)งความเพ#ยรท#0จ้ะหัาทร�พย(กHย�อมม#ปิระโยชน(ด�วย. ด"กรโกสุ�ยเศรษฐ# เพราะเหัต�น�)น ขุ�าพเจ้�าจ้/งกล่�าวกะท�าน ท�านจ้งขุ/)นสุ"�ทางแหั�งพระอร�ยะ จ้งใหั�ทานด�วย จ้งบร�โภคด�วย ผู้"�บร�โภคคนเด#ยว ย�อมไม�ได� ความสุ�ขุ.-2 1 0 0 0 -116770 7 0 0 0

[๑๖๗๗] กHบ�ร�ษเขุ�าไปิสุ"�สุระแล่�ว บ"ชาท#0แม�น7)าพหั�กากHด# ท#0แม�น7)าคยากHด# ท#ท�าโทณะกHด# ท#ท�าต�มพร�กHด# ท#0หั�วงน7)าใหัญ�ม#กระแสุอ�นเช#0ยวกHด#. พล่#กรรม ขุองผู้"�น�)นในท#0น�)นๆ ย�อมม#ผู้ล่ ท�)งความเพ#ยรท#0จ้ะหัาทร�พย(ขุองผู้"�น�)นในท#0 น�)นๆ กHย�อมม#ปิระโยชน( ผู้"�ใด เม50อแขุกน�0งแล่�ว ไม�บร�โภคโภชนะแต�ผู้"�เด#ยว. ผู้"�น�)นย�อมได�ความสุ�ขุ ด"กรโกสุ�ยเศรษฐ# เพราะเหัต�น#) ขุ�าพเจ้�าจ้/งกล่�าวกะท�าน ท�านจ้งขุ/)นสุ"�หันทางแหั�งพระอร�ยเจ้�า จ้งใหั�ทานด�วย จ้งบร�โภคด�วย ผู้"�บร�โภคแต�ผู้"�เด#ยว ย�อมไม�ได�ความสุ�ขุ.-2 1 0 0 0 -116780 4 0 0 0

[๑๖๗๘] ผู้"�ใด เม50อแขุกน�0งแล่�ว บร�โภคโภชนะแต�ผู้"�เด#ยว ผู้"�น�)นช50อว�ากล่5นก�นเบHดอ�นม#สุายยาวพร�อมท�)งเหัย50อ. ด"กรโกสุ�ยเศรษฐ# เพราะเหัต�น�)นขุ�าพเจ้�าจ้/งกล่�าวกะท�าน ท�านจ้งขุ/)นสุ"�หันทางแหั�งพระอร�ยะ จ้งใหั�ทาน ด�วย จ้งบร�โภคด�วย ผู้"�บร�โภคคนเด#ยว ย�อมไม�ได�ความสุ�ขุ.-2 1 0 0 0 -116790 3 0 0 0

[๑๖๗๙] พราหัมณ(เหัล่�าน#)ม#ผู้�วพรรณงามจ้ร�งหันอ แต�เหัต�อะไร สุ�น�ขุขุองท�านน#) จ้/งเปิล่�งร�ศม#ม#วรรณะต�างๆ ได� ท�านท�)งหัล่ายผู้"�เปิ2นพราหัมณ( ใครหันอจ้ะบอกขุ�าพเจ้�าได�? -2 1 0 0 0 -116800 3 0 0 0

[๑๖๘๐] ผู้"�น#) ค5อ จ้�นทเทพบ�ตร ผู้"�น#) ค5อ สุ�ร�ยเทพบ�ตร ผู้"�น#) ค5อ มาตล่#เทพสุารภ# มาแล่�วในท#0น#) เรา ค5อ ท�าวสุ�กกะ ผู้"�เปิ2นจ้อมแหั�งเทวดาชาวไตรทศสุ�วนสุ�น�ขุน#)แล่ เราเร#ยกว�า ปิ*ญจ้สุ�ขุเทพบ�ตร. -2 1 0 0 0 -116810 2 0 0 0

[๑๖๘๑] ฉั�0ง ตะโพน แล่ะเปิงมางท�)งหัล่าย ย�อมปิล่�กเทพบ�ตรผู้"�หัล่�บใหั�ต50นแล่ะผู้"�ต50นอย"�แล่�วย�อมเพล่�ดเพล่�นใจ้.-2 1 0 0 0 -116820 2 0 0 0

[๑๖๘๒] คนตระหัน#0เหัน#ยวแน�น ม�กบร�ภาษสุมณพราหัมณ( ทอดท�)งร�างกายไว�ในโล่กน#) ตายแล่�วย�อมไปิสุ"�นรก.-2 1 0 0 0 -116830 2 0 0 0

[๑๖๘๓] ชนเหัล่�าใด หัว�งสุ�คต� ต�)งอย"�แล่�วในธรรม ค5อ ความสุ7ารวมแล่ะการ จ้7าแนกแจ้กทาน ทอดท�)งร�างกายไว�ในโล่กน#) ตายแล่�วย�อมไปิสุ"�สุ�คต�. -2 1 0 0 0 -116840 3 0 0 0

[๑๖๘๔] ท�านน�)นช50อโกสุ�ยะ ม#ความตระหัน#0 ม#ธรรมล่ามก เปิ2นญาต�ขุองเรา ท�)งหัล่ายในชาต�ก�อน เราท�)งหัล่ายมาในท#0น#) เพ50อปิระโยชน(แก�ท�านคนเด#ยว ด�วยค�ดว�า โกสุ�ยเศรษฐ#น#) อย�าม#ธรรมอ�นล่ามกไปินรกเสุ#ยเล่ย.-2 1 0 0 0 -116850 11 0 0 0

[๑๖๘๕] ท�านเหัล่�าน�)น เปิ2นผู้"�ปิรารถืนาปิระโยชน(เก5)อก"ล่แก�ขุ�าพเจ้�าโดยแท� เพราะเหัต�ท#0มาตามพร70าสุอนขุ�าพเจ้�าอย"�เน5องๆ ขุ�าพเจ้�าจ้�กท7าตามท#0ท�านผู้"�แสุวง หัาปิระโยชน(ท�)งหัล่าย กล่�าวสุอนท�กอย�าง. ขุ�าพเจ้�าจ้ะงดเว�นความตระหัน#0เสุ#ยในว�นน#)ท#เด#ยว อน/0ง ขุ�าพเจ้�าจ้ะไม�พ/งท7าบาปิอะไรๆ อน/0ง ขุ/)นช50อว�าการไม�ใหั�อะไรๆ จ้ะไม�ม#แก�ขุ�าพเจ้�า อน/0ง ขุ�าพเจ้�าย�งไม�ได� ใหั�แล่�ว จ้ะไม�ด50มน7)า. ขุ�าแต�ท�าววาสุวะ กHเม50อขุ�าพเจ้�าใหั�อย"�อย�างน#) ตล่อดกาล่ท�กเม50อ จ้นโภคะท�)งหัล่ายจ้ะหัมดสุ�)นไปิในท#0น#) ขุ�าแต�ท�าวสุ�กกะ

ต�อแต�น�)น ขุ�าพเจ้�าจ้�กล่ะกามท�)งหัล่ายตามท#0ม#อย"�อย�างไรแล่�วจ้�กออกบวช.

จ้บ โกสุ�ยชาดกท#0 ๗.

๘. เมณฑุกปิ*ญหัาชาดก ว�าด�วยเมณฑุกปิ*ญหัา -2 1 0 0 0 -116860 3 0 0 0

[๑๖๘๖] ความท#0สุ�ตว(เหัล่�าใดในโล่กน#) เปิ2นสุหัายก�นแม�จ้ะไปิด�วยก�นเพ#ยง ๗ ก�าว ม�ได�เคยม#มาในกาล่ไหันๆ เล่ย สุ�ตว(ท�)ง ๒ น�)นซึ่/0งเปิ2นศ�ตร"ก�นกล่�บเปิ2นสุหัายก�น ย�อมปิระพฤต�เพ50อความค��นเคยก�นเพราะเหัต�อะไร? -2 1 0 0 0 -116870 3 0 0 0

[๑๖๘๗] ในเวล่าอาหัารเช�าว�นน#) ถื�าท�านท�)งหัล่ายไม�สุามารถืจ้ะแก�ปิ*ญหัาน#)ขุองเรา ได� เราจ้�กขุ�บไล่�ท�านท�กคนใหั�ออกไปิจ้ากแว�นแคว�นขุองเรา เพราะเรา ไม�ต�องการคนโง�เขุล่า. -2 1 0 0 0 -116880 3 0 0 0

[๑๖๘๘] เม50อสุมาคมแหั�งมหัาชนอ/กท/ก เม50อช�มน�มชนเก�ดโกล่าหัล่อย"� ขุ�าพระองค(ท�)งหัล่ายม#ใจ้ฟ� Rงซึ่�าน จ้�ตไม�แน�วแน� กHไม�สุามารถืจ้ะพยากรณ(ปิ*ญหัา น�)นได�.-2 1 0 0 0 -116890 3 0 0 0

[๑๖๘๙] ขุ�าแต�พระจ้อมปิระชาชน น�กปิราชญ(ท�)งหัล่ายม#จ้�ตม#อารมณ(อ�นเด#ยวเท#ยว คนหัน/0งๆ อย"�ในท#0ล่�บ ค�ดเน5)อความท�)งหัล่าย พ�จ้ารณาอย"�ในสุถืานท#0เง#ยบสุง�ด ภายหัล่�งจ้/งจ้�กกราบท"ล่แก�เน5)อความขุ�อน�)น พระเจ้�าขุ�า.-2 1 0 0 0 -116900 3 0 0 0

[๑๖๙๐] เน5)อแพะ เปิ2นท#0ร �กเปิ2นท#0พอใจ้แหั�งบ�ตรอ7ามาตย(แล่ะราชโอรสุท�)งหัล่ายชนเหัล่�าน�)นย�อมไม�บร�โภคเน5)อสุ�น�ขุ คร�)งน#) ม�ตรธรรมแหั�งแพะก�บสุ�น�ขุม#ต�อก�น. -2 1 0 0 0 -116910 3 0 0 0

[๑๖๙๑] ชนท�)งหัล่ายย�อมใช�หัน�งแพะเปิ2นเคร50องล่าดบนหัล่�งม�า เพราะเหัต�แหั�งความสุ�ขุ แต�ไม�ใช�หัน�งสุ�น�ขุเปิ2นเคร50องล่าดบนหัล่�งม�า คร�)งน#) ม�ตรธรรมแหั�งแพะก�บสุ�น�ขุม#ต�อก�น.-2 1 0 0 0 -116920 2 0 0 0

[๑๖๙๒] แพะม#เขุาอ�นโค�งจ้ร�ง แต�สุ�น�ขุไม�ม#เขุาเล่ย แพะก�นหัญ�า สุ�น�ขุก�นเน5)อคร�)งน#) ม�ตรธรรมแหั�งแพะก�บสุ�น�ขุม#ต�อก�น.-2 1 0 0 0 -116930 2 0 0 0

[๑๖๙๓] แพะก�นหัญ�า ก�นใบไม� สุ�วนสุ�น�ขุไม�ก�นหัญ�า ไม�ก�นใบไม� สุ�น�ขุจ้�บ กระต�าย หัร5อแมวก�น คร�)งน#) ม�ตรธรรมแหั�งแพะก�บสุ�น�ขุม#ต�อก�น. -2 1 0 0 0 -116940 2 0 0 0

[๑๖๙๔] แพะม# ๔ เท�า ๘ ก#บ ม#กายไม�ปิรากฏ สุ�น�ขุน#)น7าหัญ�ามาเพ50อแพะน#) แพะน#)กHน7าเน5)อมาเพ50อสุ�น�ขุโน�น.-2 1 0 0 0 -116950 4 0 0 0

[๑๖๙๕] น�ยว�า พระผู้"�เปิ2นจ้อมปิระชาน�กรผู้"�ปิระเสุร�ฐกว�าชาวว�เทหัร�ฐ ปิระท�บอย"�บนปิราสุาทอ�นปิระเสุร�ฐ ได�ทอดพระเนตรเหัHนการน7าอาหัารมาแล่กก�น ก�นโดยปิระจ้�กษ( แล่ะได�ทอดพระเนตรเหัHนม�ตรธรรมแหั�งสุ�น�ขุก�บแพะ ด�วยพระองค(เอง.-2 1 0 0 0 -116960 3 0 0 0

[๑๖๙๖] เปิ2นล่าภขุองเราไม�ใช�น�อยเล่ย ท#0ม#บ�ณฑุ�ตเช�นน#)อย"�ในราชสุก�ล่ เพราะว�าน�กปิราชญ(ท�)งหัล่ายย�อมแทงตล่อด ซึ่/0งเน5)อความแหั�งปิ*ญหัาอ�นล่/กซึ่/)งล่ะเอ#ยด ด�วยค7าสุ�ภาษ�ต.-2 1 0 0 0 -116970 6 0 0 0

[๑๖๙๗] เราม#ความพอใจ้เปิ2นอย�างย�0งด�วยค7าสุ�ภาษ�ต จ้ะใหั�รถืเท#ยมด�วยม�าอ�สุดรคนล่ะหัน/0งค�น แล่ะบ�านสุ�วยอ�นเจ้ร�ญคนล่ะหัน/0งบ�าน แก�ท�านท�)งหัล่ายผู้"�เปิ2นบ�ณฑุ�ตท�กคน.

จ้บ เมณฑุกปิ*ญหัาชาดกท#0 ๘.

๙. มหัาปิท�มชาดก ว�าด�วยมหัาปิท�มก�มาร-2 1 0 0 0 -116980 3 0 0 0

[๑๖๙๘] พระราชาผู้"�เปิ2นใหัญ�ในแผู้�นด�น ไม�เหัHนโทษขุองผู้"�อ50นว�าน�อยหัร5อมาก โดยปิระการท�)งปิวง ไม�พ�จ้ารณาด�วยพระองค(เองก�อนแล่�ว ไม�พ/งล่ง อาชญา.-2 1 0 0 0 -116990 3 0 0 0

[๑๖๙๙] กษ�ตร�ย(พระองค(ใด ย�งไม�ท�นพ�จ้ารณาแล่�วทรงล่งพระราชอาชญา กษ�ตร�ย(พระองค(น�)นช50อว�า ย�อมกล่5นก�นพระกระยาหัารพร�อมด�วยหันาม เหัม5อนคนตาบอดกล่5นก�นอาหัารพร�อมด�วยแมล่งว�น ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -117000 4 0 0 0

[๑๗๐๐] กษ�ตร�ย(พระองค(ใด ทรงล่งพระราชอาชญาก�บผู้"�ไม�ควรจ้ะล่งพระราชอาชญาไม�ทรงล่งพระราชอาชญาก�บผู้"�ท#0ควรล่งพระราชอาญา กษ�ตร�ย(พระองค(น�)นเปิ2นเหัม5อนคนเด�นทางไม�ราบเร#ยบ ไม�ร" �ว�าทางเร#ยบ

หัร5อไม�เร#ยบ.-2 1 0 0 0 -117010 4 0 0 0

[๑๗๐๑] กษ�ตร�ย(พระองค(ใด ทรงเหัHนเหัต�ท#0ควรล่งพระราชอาชญา แล่ะไม�ควร ล่งพระราชอาชญา แล่ะทรงเหัHนเหัต�น�)น โดยปิระการท�)งปิวงเปิ2นอย�างด# แล่�ว ทรงปิกครองบ�านเม5อง กษ�ตร�ย(พระองค(น�)น สุมควรปิกครองราชสุมบ�ต�. -2 1 0 0 0 -117020 4 0 0 0

[๑๗๐๒] กษ�ตร�ย(ผู้"�ม#พระท�ยอ�อนโยนโดยสุ�วนเด#ยว หัร5อม#พระท�ยกล่�าโดยสุ�วน เด#ยว กHไม�อาจ้ท#0จ้ะด7ารงพระองค(ไว�ในอ�สุร�ยยศท#0สุ"งใหัญ�ได� เพราะเหัต�น�)น กษ�ตร�ย(ไม�พ/งปิระพฤต�เหัต�ท�)งสุอง ค5อ พระท�ยอ�อนเก�นไปิ แล่ะกล่�าเก�นไปิ. -2 1 0 0 0 -117030 2 0 0 0

[๑๗๐๓] กษ�ตร�ย(ผู้"�ม#พระท�ยอ�อน กHถื"กปิระชาราษฎร(ด"หัม�0น กษ�ตร�ย(ผู้"�ม#พระท�ยแขุHงน�กกHม#เวร กษ�ตร�ย(ควรทราบเหัต�ท�)งสุองอย�างแล่�ว ปิระพฤต�เปิ2นกล่างๆ . -2 1 0 0 0 -117040 2 0 0 0

[๑๗๐๔] ขุ�าแต�พระราชา คนม#ราคะย�อมพ"ดมาก แม�คนม#โทสุะกHพ"ดมาก พระองค(ไม�ควรจ้ะใหั�ปิล่งพระชนม(พระราชโอรสุ เพราะเหัต�แหั�งหัญ�งเล่ย.-2 1 0 0 0 -117050 4 0 0 0

[๑๗๐๕] ด�วยเหัต�ใด ปิระชาชนท�)งหัมดจ้/งร�วมก�นเปิ2นพวกพ�องขุองเจ้�าปิท�มก�มาร สุ�วนพระมเหัสุ#น#)พระองค(เด#ยวเท�าน�)นไม�ม#พวกพ�อง ด�วยเหัต�น�)น เราจ้�กปิฏ�บ�ต�ตามค7าขุองพระมเหัสุ# ท�านท�)งหัล่ายจ้งไปิ จ้งโยนเจ้�าปิท�มก�มารล่งไปิในเหัวท#เด#ยว.-2 1 0 0 0 -117060 2 0 0 0

[๑๗๐๖] ท�านเปิ2นผู้"�อ�นเราใหั�โยนล่งในเหัวอ�นล่/กหัล่ายช�0วล่7าตาล่ เหัม5อนนรกยากท#0จ้ะขุ/)นได� เหัต�ไร ท�านจ้/งไม�ตายอย"�ในเหัวน�)น? -2 1 0 0 0 -117070 2 0 0 0

[๑๗๐๗] พญานาคผู้"�ม#ก7าล่�งเร#0ยวแรงเก�ดท#0ขุ�างภ"เขุา ร�บอาตมภาพในท#0น�)นด�วย ขุนดหัาง เพราะเหัต�น�)น อาตมภาพจ้/งม�ได�ตายในท#0น�)น. -2 1 0 0 0 -117080 3 0 0 0

[๑๗๐๘] ด"กรพระราชบ�ตร มาเถื�ด เราจ้�กน7าเจ้�ากล่�บไปิสุ"�พระราชว�ง จ้ะใหั�เจ้�า ครอบครองราชสุมบ�ต� ขุอความเจ้ร�ญจ้งม#แก�เจ้�าเถื�ด เจ้�าจ้�กมาท7าอะไร อย"�ในปิMาเล่�า?

-2 1 0 0 0 -117090 2 0 0 0

[๑๗๐๙] บ�ร�ษกล่5นก�นเบHดแล่�วปิล่ดเบHดท#0เปิT) อนโล่หั�ตออกได� แล่�วพ/งม#ความสุ�ขุฉั�นใด อาตมภาพมองเหัHนด�วยตนเอง ฉั�นน�)น.-2 1 0 0 0 -117100 3 0 0 0

[๑๗๑๐] เจ้�ากล่�าวอะไรหันอว�าเปิ2นเบHด เจ้�ากล่�าวอะไรหันอว�าเบHดเปิT) อนโล่หั�ต เจ้�ากล่�าวอะไรหันอว�าปิล่ดออกได� เราถืามแล่�ว ขุอเจ้�าจ้งบอกความขุ�อน�)น แก�เรา? -2 1 0 0 0 -117110 3 0 0 0

[๑๗๑๑] ด"กรมหัาบพ�ตร อาตมภาพกล่�าวกามค�ณว�าเปิ2นเบHด กล่�าวช�างแล่ะม�าว�าเบHดเปิT) อนโล่หั�ต กล่�าวถื/งการสุล่ะได�ว�าปิล่ดออกได� ขุอมหัาบพ�ตรจ้งทรงทราบอย�างน#)เถื�ด. -2 1 0 0 0 -117120 7 0 0 0

[๑๗๑๒] พระราชมารดาขุองเรา ค5อ นางจ้�ญจ้มานว�กา พระราชบ�ดาขุองเรา ค5อพระเทวท�ต พญานาค ค5อ พระอานนท(บ�ณฑุ�ต แล่ะเทวดา ค5อ พระสุาร#บ�ตร พระราชบ�ตรในกาล่น�)น ค5อ เราตถืาคต ท�านท�)งหัล่ายจ้งจ้7าชาดกไว�อย�างน#)เถื�ด.

จ้บ มหัาปิท�มชาดกท#0 ๙.

๑๐. ม�ตตาม�ตตชาดกอาการ ๑๖ ขุองผู้"�เปิ2นม�ตรแล่ะม�ใช�ม�ตร -2 1 0 0 0 -117130 3 0 0 0

[๑๗๑๓] บ�ร�ษผู้"�เปิ2นบ�ณฑุ�ตม#ปิ*ญญา ได�เหัHน แล่ะได�ฟ*งซึ่/0งบ�คคล่ผู้"�ท7ากรรมอย�างไร จ้/งจ้ะร" �ได�ว�า ผู้"�น#)ไม�ใช�ม�ตร ว�ญญู"ชนจ้ะพ/งพยายามอย�างไร เพ50อจ้ะร" �ได�ว�า ผู้"�น#)ไม�ใช�ม�ตร? -2 1 0 0 0 -117140 2 0 0 0

[๑๗๑๔] บ�คคล่ผู้"�ม�ใช�ม�ตรเหัHนเพ50อนๆ แล่�ว ไม�ย�)มแย�มแจ้�มใสุ ไม�ร�าเร�งต�อนร�บเพ50อน ไม�แล่ด"เพ50อน กล่�าวค7าย�อนเพ50อน. -2 1 0 0 0 -117150 2 0 0 0

[๑๗๑๕] บ�คคล่ผู้"�ม�ใช�ม�ตร คบหัาศ�ตร"ขุองเพ50อน ไม�คบหัาม�ตรขุองเพ50อน หั�ามผู้"�ท#0 กล่�าวสุรรเสุร�ญเพ50อน สุรรเสุร�ญผู้"�ท#0ด�าเพ50อน. -2 1 0 0 0 -117160 2 0 0 0

[๑๗๑๖] บ�คคล่ผู้"�ม�ใช�ม�ตร ไม�บอกความล่�บแก�เพ50อน ไม�ช�วยปิกปิดความล่�บขุองเพ50อน ไม�สุรรเสุร�ญการงานขุองเพ50อน ไม�สุรรเสุร�ญปิ*ญญาขุองเพ50อน.

-2 1 0 0 0 -117170 3 0 0 0

[๑๗๑๗] บ�คคล่ผู้"�ม�ใช�ม�ตร ย�นด#ในความฉั�บหัายขุองเพ50อน ไม�ย�นด#ในความเจ้ร�ญขุองเพ50อน ได�อาหัารท#0ด#ม#รสุอร�อยมาแล่�ว กHม�ได�น/กถื/งเพ50อน ไม�ย�นด#อน�เคราะหั(เพ50อนว�า อย�างไรหันอ เพ50อนขุองเราพ/งได�ล่าภจ้ากท#0น#)บ�าง.-2 1 0 0 0 -117180 2 0 0 0

[๑๗๑๘] บ�ณฑุ�ตได�เหัHน แล่ะได�ฟ*งแล่�วพ/งร" �ว�า ไม�ใช�ม�ตรด�วยอาการเหัล่�าใดอาการด�งกล่�าวมา ๑๖ ปิระการน#) ม#อย"�ในบ�คคล่ผู้"�ม�ใช�ม�ตร. -2 1 0 0 0 -117190 3 0 0 0

[๑๗๑๙] บ�ณฑุ�ตม#ปิ*ญญา ได�เหัHน แล่ะได�ฟ*งบ�คคล่ผู้"�กระท7ากรรมอย�างไร จ้/งจ้ะร" �ได�ว�า ผู้"�น#)เปิ2นม�ตร ว�ญญู"ชนจ้ะพ/งพยายามอย�างไร เพ50อจ้ะร" �ได�ว�า ผู้"�น#) เปิ2นม�ตร?-2 1 0 0 0 -117200 3 0 0 0

[๑๗๒๐] บ�คคล่ผู้"�เปิ2นม�ตรน�)น ย�อมระล่/กถื/งเพ50อนผู้"�อย"�หั�างไกล่ ย�อมย�นด#ต�อนร�บเพ50อนผู้"�มาหัา ถื5อว�า เปิ2นเพ50อนขุองเราจ้ร�ง ร�กใคร�จ้ร�ง ท�กทายปิราศร�ยด�วยวาจ้าอ�นไพเราะ.-2 1 0 0 0 -117210 3 0 0 0

[๑๗๒๑] คนท#0เปิ2นม�ตร ย�อมคบหัาผู้"�ท#0เปิ2นม�ตรขุองเพ50อน ไม�คบหัาผู้"�ท#0ไม�ใช�ม�ตรขุองเพ50อน หั�ามปิรามผู้"�ท#0ด�าต�เต#ยนเพ50อน สุรรเสุร�ญผู้"�ท#0พรรณนาค�ณความ ด#ขุองเพ50อน. -2 1 0 0 0 -117220 2 0 0 0

[๑๗๒๒] คนท#0เปิ2นม�ตร ย�อมบอกความล่�บแก�เพ50อน ปิดความล่�บขุองเพ50อนสุรรเสุร�ญการงานขุองเพ50อน สุรรเสุร�ญปิ*ญญาขุองเพ50อน.-2 1 0 0 0 -117230 3 0 0 0

[๑๗๒๓] คนท#0เปิ2นม�ตร ย�อมย�นด#ในความเจ้ร�ญขุองเพ50อน ไม�ย�นด#ในความเสุ50อมขุองเพ50อน ได�อาหัารม#รสุอร�อยมาย�อมระล่/กถื/งเพ50อน ย�นด#อน�เคราะหั(เพ50อนว�า อย�างไรหันอ เพ50อนขุองเราจ้ะพ/งได�ล่าภจ้ากท#0น#)บ�าง. -2 1 0 0 0 -117240 15 0 0 0

[๑๗๒๔] บ�ณฑุ�ตได�เหัHนแล่�ว ได�ฟ*งแล่�ว พ/งร" �ว�า เปิ2นม�ตรด�วยอาการเหัล่�าใดอาการด�งกล่�าวมา ๑๖ ปิระการน#) ม#อย"�ในบ�คคล่ผู้"�เปิ2นม�ตร.

จ้บ ม�ตตาม�ตตชาดกท#0 ๑๐. ----------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ

๑. จ้�ล่ล่ก�ณาล่ชาดก ๒. ภ�ททสุาล่ชาดก๓. สุม�ททวาณ�ชชาดก๔. กามชาดก ๕. ชนสุ�นธชาดก ๖. มหัาก�ณหัชาดก ๗. โกสุ�ยชาดก๘. เมณฑุกปิ*ญหัาชาดก๙. มหัาปิท�มชาดก ๑๐. ม�ตตาม�ตตชาดก จ้บ ทวาทสุน�บาตชาดก. ----------------

เตรสุน�บาตชาดก ๑. อ�มพชาดก มนต(เสุ50อมเพราะล่บหัล่"�คร"อาจ้ารย(-2 1 0 0 0 -117250 3 0 0 0

[๑๗๒๕] ด"กรท�านผู้"�ปิระพฤต�พรหัมจ้รรย( แต�ก�อน ท�านได�น7าเอาผู้ล่มะม�วงท�)งเล่Hกท�)งใหัญ�มาใหั�เรา ด"กรพราหัมณ( บ�ดน#) ผู้ล่ไม�ท�)งหัล่ายย�อมไม�ปิรากฏด�วยมนต(เหัล่�าน�)นขุองท�านเล่ย. -2 1 0 0 0 -117260 3 0 0 0

[๑๗๒๖] ขุ�าพระบาทก7าล่�งค7านวณคล่องแหั�งน�กขุ�ตฤกษ( จ้นเหัHนขุณะแล่ะคร" �ด�วยมนต(ก�อน คร�)นได�ฤกษ(แล่ะยามด#แล่�ว จ้�กน7าผู้ล่มะม�วงเปิ2นอ�นมากมาถืวายพระองค(เปิ2นแน�.-2 1 0 0 0 -117270 3 0 0 0

[๑๗๒๗] แต�ก�อน ท�านไม�ได�พ"ดถื/งคล่องแหั�งน�กขุ�ตฤกษ( ไม�ได�เอ�ยถื/งขุณะแล่ะ คร" � ท�นใดน�)น ท�านกHน7าเอาผู้ล่มะม�วงเปิ2นอ�นมาก อ�นปิระกอบด�วยสุ# กล่�0น แล่ะรสุมาใหั�เราได�. -2 1 0 0 0 -117280 3 0 0 0

[๑๗๒๘] ด"กรพราหัมณ( แม�เม50อก�อน ผู้ล่ไม�ท�)งหัล่ายย�อมปิรากฏด�วยการร�ายมนต( ขุองท�าน ว�นน#) แม�ท�านจ้ะร�ายมนต(กHไม�อาจ้ใหั�สุ7าเรHจ้ได� ว�นน#) สุภาพขุองท�านเปิ2นอย�างไร?-2 1 0 0 0 -117290 3 0 0 0

[๑๗๒๙] บ�ตรแหั�งคนจ้�ณฑุาล่ ได�บอกมนต(ใหั�แก�ขุ�าพระบาทโดยธรรม แล่ะได�สุ�0งก7าช�บขุ�าพระบาทว�า ถื�าม#ใครมาถืามถื/งช50อ แล่ะโคตรขุองเราแล่�ว เจ้�าอย�าปิกปิด มนต(ท�)งหัล่ายกHจ้ะไม�ล่ะเจ้�า.-2 1 0 0 0 -117300 4 0 0 0

[๑๗๓๐] ขุ�าพระบาทน�)น คร�)นพระองค(ผู้"�เปิ2นจ้อมแหั�งปิระชาชนถืามถื/งอาจ้ารย( อ�นความล่บหัล่"�ครอบง7าแล่�ว ได�กราบท"ล่เทHจ้ว�า มนต(เหัล่�าน#)เปิ2นขุองพราหัมณ( ขุ�าพระบาทจ้/งเปิ2นผู้"�เสุ50อมมนต( เปิ2นเหัม5อนคนก7าพร�า ร�องไหั�

อย"�.-2 1 0 0 0 -117310 3 0 0 0

[๑๗๓๑] บ�ร�ษต�องการน7)าหัวาน จ้ะพ/งได�น7)าหัวานจ้ากต�นไม�ใด จ้ะเปิ2นต�นล่ะหั��ง กHตาม ต�นสุะเดากHตาม ต�นทองหัล่างกHตาม ต�นไม�น�)นแล่ เปิ2นต�นไม�สุ"งสุ�ดขุองบ�ร�ษน�)น.-2 1 0 0 0 -117320 3 0 0 0

[๑๗๓๒] บ�ร�ษพ/งร" �แจ้�งธรรมจ้ากผู้"�ใด เปิ2นกษ�ตร�ย(กHตาม เปิ2นพราหัมณ(กHตาม เปิ2นแพศย(กHตาม เปิ2นศ"ทรกHตาม เปิ2นคนจ้�ณฑุาล่กHตาม คนเทหัยากเย50อกHตาม ผู้"�น�)นกHจ้�ดเปิ2นคนสุ"งสุ�ดขุองบ�ร�ษน�)น.-2 1 0 0 0 -117330 3 0 0 0

[๑๗๓๓] ท�านท�)งหัล่ายจ้งล่งอาชญา แล่ะเฆ#0ยนต#มาณพผู้"�น#) แล่�วจ้�บมาณพล่ามกผู้"�น#)ไสุคอออกไปิเสุ#ย มาณพใด ได�ปิระโยชน(อย�างสุ"งสุ�ดด�วยความยากเขุHญ ท�านท�)งหัล่ายจ้งย�งมาณพน�)นใหั�พ�นาศเพราะความเย�อหัย�0งจ้องหัอง. -2 1 0 0 0 -117340 5 0 0 0

[๑๗๓๔] บ�คคล่ผู้"�สุ7าค�ญว�า ท#0เสุมอ พ/งตกบ�อ ถื7)า เหัว หัร5อหัล่�มท#0ม#รากไม�ผู้�ฉั�นใด อน/0ง บ�คคล่ตาบอด เม50อสุ7าค�ญว�า เช5อก พ/งเหัย#ยบง"เหั�า พ/ง เหัย#ยบไฟ ฉั�นใด ขุ�าแต�ท�านผู้"�ม#ปิ*ญญา ท�านทราบว�า ขุ�าพเจ้�าพล่าดไปิ แล่�ว กHฉั�นน�)น ขุอจ้งใหั�มนต(แก�ขุ�าพเจ้�าผู้"�ม#มนต(อ�นเสุ50อมแล่�วอ#กสุ�กคร�)งหัน/0งเถื�ด. -2 1 0 0 0 -117350 2 0 0 0

[๑๗๓๕] เราได�ใหั�มนต(แก�ท�านโดยธรรม ฝัMายท�านกHได�เร#ยนมนต(โดยธรรม หัากว�าท�านม#ใจ้ด#ร�กษาปิกต�ไว� มนต(กHจ้ะไม�พ/งล่ะท�)งท�านผู้"�ต�)งอย"�ในธรรม. -2 1 0 0 0 -117360 3 0 0 0

[๑๗๓๖] ด"กรคนพาล่ มนต(อ�นใด ท#0จ้ะพ/งได�ในมน�ษยโล่ก มนต(อ�นน�)น ท�านกHจ้ะ ได�ในว�นน#)โดยล่7าบาก ท�านผู้"�ไม�ม#ปิ*ญญากล่�าวค7าเทHจ้ ท7ามนต(อ�นม#ค�าเสุมอด�วยช#ว�ต ท#0ได�ก�นโดยยากใหั�เสุ50อมเสุ#ยแล่�ว.-2 1 0 0 0 -117370 5 0 0 0

[๑๗๓๗] เราจ้ะไม�ใหั�มนต(เช�นน�)นแก�เจ้�าผู้"�เปิ2นพาล่ หัล่งงมงาย อกต�ญญู" พ"ดเทHจ้ ไม�ม#ความสุ7ารวม มนต(ท#0ไหัน ไปิเสุ#ยเถื�ด เราไม�พอใจ้.

จ้บ อ�มพชาดกท#0 ๑.

๒. ผู้�นทนชาดก การผู้"กเวรขุองหัม#แล่ะไม�ตะคร�อ-2 1 0 0 0 -1

17380 2 0 0 0

[๑๗๓๘] ท�านเปิ2นบ�ร�ษถื5อขุวานมาสุ"�ปิMา ย5นอย"� ด"กรสุหัาย เราถืามท�าน ท�านจ้งบอกแก�เรา ท�านต�องการจ้ะต�ดไม�หัร5อ. -2 1 0 0 0 -117390 2 0 0 0

[๑๗๓๙] เจ้�าเปิ2นหัม# เท#0ยวอย"�ท�0วไปิท�)งท#0ท/บ แล่ะท#0โปิร�ง ด"กรสุหัาย เราถืามเจ้�าขุอเจ้�าจ้งบอกแก�เรา ไม�อะไรท#0จ้ะท7าเปิ2นกงรถืได�ม�0นคงด#? -2 1 0 0 0 -117400 2 0 0 0

[๑๗๔๐] ไม�ร�งกHไม�ม�0นคง ไม�ตะเค#ยนกHไม�ม�0นคง ไม�หั"กวางจ้ะม�0นคงท#0ไหันเล่�าแต�ว�า ต�นไม�ช50อว�าต�นตะคร�อน�0นแหัล่ะ ท7าเปิ2นกงรถืม�0นคงด#น�ก. -2 1 0 0 0 -117410 2 0 0 0

[๑๗๔๑] ต�นตะคร�อน�)นใบเปิ2นอย�างไร อน/0ง ล่7าต�นเปิ2นอย�างไร ด"กรสุหัาย เรา ถืามเจ้�า ขุอเจ้�าจ้งบอกแก�เรา เราจ้ะร" �จ้�กไม�ตะคร�อได�อย�างไร?-2 1 0 0 0 -117420 2 0 0 0

[๑๗๔๒] ก�0งท�)งหัล่ายแหั�งต�นไม�ใด ย�อมหั�อยล่งด�วย ย�อมน�อมล่งด�วย แต�ไม�หั�กต�นไม�น�)นช50อว�าต�นตะคร�อ ท#0เราย5นอย"�ใกล่�โคนต�นน#0.-2 1 0 0 0 -117430 2 0 0 0

[๑๗๔๓] ต�นไม�น#)แหัล่ะช50อว�าต�นตะคร�อ เปิ2นต�นไม�ควรแก�การงานขุองท�านท�ก อย�าง ค5อ ควรแก�ก7า ล่�อ ด�ม งอน แล่ะกงรถื. -2 1 0 0 0 -117440 2 0 0 0

[๑๗๔๔] เทวดาผู้"�สุ�งอย"�ท#0ต�นตะคร�อได�กล่�าวด�งน#)ว�า ด"กรภารทวาชะ แม�ถื�อยค7าขุองเราม#อย"� เช�ญท�านฟ*งถื�อยค7าขุองเราบ�าง.-2 1 0 0 0 -117450 2 0 0 0

[๑๗๔๕] ท�านจ้งล่อกหัน�งปิระมาณ ๔ น�)ว จ้ากคอแหั�งหัม#ต�วน#) แล่�วจ้งเอาหัน�งหั��มกงรถื เม50อท7าได�อย�างน�)น กงรถืขุองท�านกHจ้ะพ/งเปิ2นขุองม�0นคง.-2 1 0 0 0 -117460 2 0 0 0

[๑๗๔๖] เทวดาผู้"�สุ�งอย"�ต�นตะคร�อ จ้องเวรได�สุ7าเรHจ้ น7าความท�กขุ(มาใหั�แก�หัม#ท�)งหัล่าย ท#0เก�ดแล่�ว แล่ะย�งไม�เก�ด ด�วยปิระการฉัะน#).-2 1 0 0 0 -117470 2 0 0 0

[๑๗๔๗] ไม�ตะคร�อฆ�าหัม# แล่ะหัม#กHฆ�าไม�ตะคร�อ ต�างกHฆ�าก�นแล่ะก�น ด�วยการว�วาทก�น ด�วยปิระการฉัะน#).-2 1 0 0 0 -1

17480 2 0 0 0

[๑๗๔๘] ในหัม"�มน�ษย( ความว�วาทเก�ดขุ/)น ณ ท#0ใด มน�ษย(ท�)งหัล่ายในท#0น�)น ย�อมฟRอนร7าด�งนกย"งร7าแพนหัาง เหัม5อนหัม#แล่ะไม�ตะคร�อ ฉัะน�)น. -2 1 0 0 0 -117490 3 0 0 0

[๑๗๔๙] เพราะเหัต�น�)น อาตมภาพขุอถืวายพระพรแก�บพ�ตรท�)งหัล่าย ขุอความ เจ้ร�ญจ้งม#แก�บพ�ตรท�)งหัล่าย เท�าท#0มาปิระช�มก�นอย"� ณ ท#0น#) ขุอบพ�ตร ท�)งหัล่ายจ้งร�วมบ�นเท�งใจ้ อย�าว�วาทก�น อย�าเปิ2นด�งหัม#แล่ะไม�ตะคร�อเล่ย.-2 1 0 0 0 -117500 6 0 0 0

[๑๗๕๐] ขุอบพ�ตรท�)งหัล่ายจ้งศ/กษาความสุาม�คค# ความสุาม�คค#น�)นแหัล่ะ พระ พ�ทธเจ้�าท�)งหัล่ายทรงสุรรเสุร�ญแล่�ว บ�คคล่ผู้"�ย�นด#ในสุาม�คค#ธรรม ต�)งอย"�ในธรรม ย�อมไม�คล่าดจ้ากธรรม อ�นเปิ2นแดนเกษมจ้ากโยคะ. จ้บ ผู้�นทนชาดกท#0 ๒.

๓. ชวนหั�งสุชาดก ร�กก�นอย"�ไกล่กHเหัม5อนอย"�ใกล่�-2 1 0 0 0 -117510 3 0 0 0

[๑๗๕๑] ด"กรหังสุ( เช�ญเกาะท#0ต�0งทองน#)เถื�ด การได�เหัHนท�านช50นใจ้ฉั�นจ้ร�ง ท�านเปิ2นอ�สุระในสุถืานท#0น#) ท�านมาถื/งแล่�ว ร�งเก#ยจ้สุ�0งใดท#0ม#อย"�ในน�เวศน(น#) จ้งบอกสุ�0งน�)นใหั�ทราบเถื�ด.-2 1 0 0 0 -117520 4 0 0 0

[๑๗๕๒] คนบางพวก ย�อมเปิ2นท#0ร �กขุองบ�คคล่บางพวกเพราะได�ฟ*ง อน/0ง ความร�กขุองบ�คคล่บางพวก ย�อมหัมดสุ�)นไปิเพราะได�เหัHน คนบางพวกย�อมเปิ2นท#0ร �กเพราะได�เหัHน แล่ะเพราะได�ฟ*ง ท�านร�กใคร�ฉั�นเพราะได�เหัHนบ�างไหัม? -2 1 0 0 0 -117530 3 0 0 0

[๑๗๕๓] ท�านเปิ2นท#0ร �กขุองฉั�นเพราะได�ฟ*ง แล่ะเปิ2นท#0ร �กขุองฉั�นย�0งน�ก เพราะอาศ�ยการเหัHน ด"กรพญาหังสุ( ท�านน�าร�กน�าด"อย�างน#) เช�ญอย"�ในสุ7าน�กขุองฉั�นเถื�ด.-2 1 0 0 0 -117540 3 0 0 0

[๑๗๕๔] ขุ�าพระองค(ท�)งหัล่ายได�ร�บการสุ�กการบ"ชาแล่�วเปิ2นน�ตย( พ/งอย"�ในพระราชน�เวศน(ขุองพระองค( แต�บางคร�)ง พระองค(ทรงเมาน7)าจ้�ณฑุ(แล่�ว จ้ะพ/งตร�สุสุ�0งว�า จ้งย�างพญาหังสุ(ใหั�ฉั�นท#.-2 1 0 0 0 -117550 3 0 0 0

[๑๗๕๕] การด50มน7)าเมา ซึ่/0งเปิ2นท#0ร �กขุองฉั�นย�0งกว�าท�าน ฉั�นต�เต#ยนการด50มน7)าเมาน�)นเอาเถือะ ตล่อดเวล่าท#0ท�านย�งอย"�ในน�เวศน(ขุองฉั�น ฉั�นจ้�กไม�ด50มน7)าเมา เล่ย. -2 1 0 0 0 -117560 2 0 0 0

[๑๗๕๖] ขุ�าแต�พระราชา เสุ#ยงขุองสุ�น�ขุจ้�)งจ้อกท�)งหัล่ายกHด# ขุองนกท�)งหัล่ายกHด#ร" �ได�ง�าย แต�เสุ#ยงขุองมน�ษย(ร" �ได�ยากกว�าน�)น. -2 1 0 0 0 -117570 3 0 0 0

[๑๗๕๗] อน/0ง ผู้"�ใด เม50อก�อน เปิ2นผู้"�ใจ้ด# คนท�)งหัล่ายน�บถื5อว�า เปิ2นญาต�เปิ2นม�ตรหัร5อเปิ2นสุหัาย ภายหัล่�ง ผู้"�น�)นกล่�บกล่ายเปิ2นศ�ตร"ไปิกHได� ใจ้ขุองมน�ษย(ร" �ได�ยากอย�างน#).-2 1 0 0 0 -117580 2 0 0 0

[๑๗๕๘] ใจ้จ้ดจ้�ออย"�ในบ�คคล่ใด แม�บ�คคล่น�)นจ้ะอย"�ไกล่กHเหัม5อนก�บอย"�ใกล่� ใจ้เหั�นหั�างจ้ากบ�คคล่ใด แม�บ�คคล่น�)นจ้ะอย"�ใกล่�กHเหัม5อนก�บอย"�ไกล่. -2 1 0 0 0 -117590 3 0 0 0

[๑๗๕๙] ถื�าม#จ้�ตเล่50อมใสุร�กใคร�ก�น ถื/งแม�จ้ะอย"�คนล่ะฝั*0 งสุม�ทร กHเหัม5อนอย"� ใกล่�ช�ดก�น ถื�าม#จ้�ตค�ดปิระท�ษร�ายก�น ถื/งแม�จ้ะอย"�ใกล่�ช�ดก�น กHเหัม5อนก�บอย"�ก�นคนล่ะฝั*0 งสุม�ทร.-2 1 0 0 0 -117600 3 0 0 0

[๑๗๖๐] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�ปิระเสุร�ฐ คนท#0เปิ2นศ�ตร"ก�นถื/งจ้ะอย"�ร �วมก�น กHเหัม5อนก�บอย"�หั�างไกล่ก�น ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�เปิ2นม�0งขุว�ญแหั�งร�ฐ คนท#0ร �กก�นถื/งแม� จ้ะอย"�หั�างไกล่ก�น กHเหัม5อนก�บอย"�ร �วมก�นด�วยหั�วใจ้. -2 1 0 0 0 -117610 3 0 0 0

[๑๗๖๑] ด�วยการอย"�ร �วมก�นนานเก�นควร คนร�กก�นย�อมกล่ายเปิ2นคนไม�ร�กก�นกHได� ขุ�าพระองค(ขุอท"ล่ล่าพระองค(ไปิ ก�อนท#0ขุ�าพระองค(จ้ะกล่ายเปิ2นผู้"�ไม�เปิ2นท#0ร �กขุองพระองค(. -2 1 0 0 0 -117620 3 0 0 0

[๑๗๖๒] เม50อเราว�งวอนอย"�อย�างน#) ถื�าท�านม�ได�ร" �ถื/งความน�บถื5อขุองเรา ท�านกHม�ได�ท7าตามค7าว�งวอนขุองเรา ซึ่/0งจ้ะเปิ2นผู้"�ปิรนน�บ�ต�ท�าน เม50อเปิ2นอย�างน#) เรา ขุอว�งวอนท�านว�า ท�านพ/งหัม�0นมาท#0น#0บ�อยๆ นะ.-2 1 0 0 0 -117630 6 0 0 0

[๑๗๖๓] ขุ�าแต�พระมหัาราชผู้"�เปิ2นม�0งขุว�ญแหั�งร�ฐ ถื�าเราย�งอย"�ก�นเปิ2นปิกต�อย�างน#)อ�นตรายจ้�กย�งไม�ม#ท�)งแก�พระองค(แล่ะแก�ขุ�าพระองค( เปิ2นอ�นแน�นอนว�า

เราท�)งสุองคงได�พบเหัHนก�น ในเม50อว�นค5นผู้�านไปิเปิ2นแน�. จ้บ ชวนหั�งสุชาดกท#0 ๓.

๔. จ้�ล่ล่นารทก�สุสุปิชาดก ว�าด�วยพ�ษเหัวเปิTอกตมแล่ะอสุรพ�ษ-2 1 0 0 0 -117640 2 0 0 0

[๑๗๖๔] ฟTนเจ้�ากHม�ได�หั�ก น7)าเจ้�ากHม�ได�ต�กเอามา แม�กองไฟเจ้�ากHม�ได�ก�อใหั�ล่�กโพล่ง เหัต�ไรหันอเจ้�าจ้/งเปิ2นเหัม5อนคนโง�เขุล่านอนซึ่บเซึ่าอย"�?-2 1 0 0 0 -117650 2 0 0 0

[๑๗๖๕] ขุ�าแต�ค�ณพ�อก�สุสุปิะ ผู้มอดทนอย"�ในปิMาล่7าบาก ผู้มจ้ะขุอล่าค�ณพ�อไปิการอย"�ในปิMาล่7าบาก ผู้มปิรารถืนาจ้ะไปิสุ"�บ�านเม5อง. -2 1 0 0 0 -117660 3 0 0 0

[๑๗๖๖] ขุ�าแต�ค�ณพ�อผู้"�เปิ2นด�จ้พรหัม ผู้"�ออกจ้ากปิMาน#)ไปิอย"� ณ ชนบทใดๆ จ้ะพ/งศ/กษาขุนบธรรมเน#ยมท#0ชาวชนบทเขุาปิระพฤต�ก�นอย�างไร ขุอ ค�ณพ�อจ้งพร70าสุอนขุนบธรรมเน#ยมน�)นแก�ผู้มด�วยเถื�ด?-2 1 0 0 0 -117670 2 0 0 0

[๑๗๖๗] ถื�าเจ้�าล่ะปิMา เหัง�าม�นแล่ะผู้ล่ไม�ในปิMา พ/งพอใจ้อย"�ในบ�านเม5อง เจ้�าจ้งสุ7าเหัน#ยกจ้าร#ตขุองชนบทน�)นขุองเราไว�.-2 1 0 0 0 -117680 2 0 0 0

[๑๗๖๘] เจ้�าจ้งอย�าเสุพขุองม#พ�ษ จ้งเว�นเหัวโดยเดHดขุาด อย�าจ้มอย"�ในเปิTอกตมในท#0ใกล่�อสุรพ�ษ จ้งเตร#ยมต�วใหั�พร�อม. -2 1 0 0 0 -117690 3 0 0 0

[๑๗๖๙] ผู้มขุอถืาม ค�ณพ�อกล่�าวอะไรว�าเปิ2นพ�ษ เปิ2นเหัว เปิ2นเปิTอกตมเปิ2นอสุรพ�ษขุองพรหัมจ้รรย( ผู้มถืามแล่�ว ขุอค�ณพ�อโปิรดบอกความ ขุ�อน�)นแก�ผู้มเถื�ด? -2 1 0 0 0 -117700 3 0 0 0

[๑๗๗๐] ด"กรพ�อนารทะ น7)าดองในโล่กเขุาเร#ยกช50อว�าสุ�รา สุ�ราน�)นท7าใจ้ใหั�ฮึ/กเหั�มม#กล่�0นหัอม ท7าใหั�พ"ดมาก ม#รสุหัวานแหัล่มปิานน7)าผู้/)ง พระอร�ยะท�)งหัล่ายกล่�าวสุ�ราน�)นว�า เปิ2นพ�ษขุองพรหัมจ้รรย(.-2 1 0 0 0 -117710 3 0 0 0

[๑๗๗๑] ด"กรพ�อนารทะ หัญ�งในโล่กย�อมย70าย#บ�ร�ษผู้"�ปิระมาทแล่�ว หัญ�งเหัล่�าน�)นย�อมจ้"งจ้�ตขุองบ�ร�ษไปิ เหัม5อนล่มพ�ดปิ�ยน��นท#0หัล่�นจ้ากต�นไปิ ฉัะน�)นน#0บ�ณฑุ�ตกล่�าวว�า เปิ2นเหัวขุองพรหัมจ้รรย(.

-2 1 0 0 0 -117720 2 0 0 0

[๑๗๗๒] ด"กรพ�อนารทะ ล่าภ สุรรเสุร�ญ สุ�กการะ แล่ะการบ"ชาในตระก"ล่ อ50นๆ น#0บ�ณฑุ�ตกล่�าวว�า เปิ2นเปิTอกตมขุองพรหัมจ้รรย(.-2 1 0 0 0 -117730 2 0 0 0

[๑๗๗๓] ด"กรพ�อนารทะ พระราชาผู้"�เปิ2นใหัญ�ครอบครองแผู้�นด�นน#) เจ้�าอย�าเขุ�าไปิใกล่�พระราชาผู้"�เปิ2นใหัญ� เปิ2นจ้อมมน�ษย(เช�นน�)น.-2 1 0 0 0 -117740 3 0 0 0

[๑๗๗๔] ด"กรพ�อนารทะ เจ้�าอย�าเท#0ยวไปิใกล่�บาทม"ล่แหั�งพระราชาท�)งหัล่าย ผู้"�เปิ2นอ�สุระแล่ะเปิ2นอธ�บด#เหัล่�าน�)น พระราชน�)น บ�ณฑุ�ตกล่�าวว�า เปิ2นอสุรพ�ษขุองพรหัมจ้รรย(. -2 1 0 0 0 -117750 4 0 0 0

[๑๗๗๕] บ�คคล่ผู้"�ต�องการอาหัารในเวล่าอาหัาร พ/งเขุ�าไปิใกล่�เร5อนใด พ/งร" �ก�ศล่ค5อ อโคจ้ร ๕ ท#0ควรเว�นในสุก�ล่น�)น แล่�วพ/งเท#0ยวแสุวงหัาอาหัารในเร5อนน�)น. บ�คคล่เขุ�าไปิสุ"�ตระก"ล่อ50นเพ50อปิานะ หัร5อโภชนะแล่�ว พ/งร" �จ้�ก ปิระมาณบร�โภคแต�พอควร แล่ะไม�พ/งใสุ�ใจ้ในร"ปิหัญ�ง.-2 1 0 0 0 -117760 6 0 0 0

[๑๗๗๖] เจ้�าจ้งเว�นใหั�หั�างไกล่ซึ่/0งการต�)งคอกโค ร�านขุายสุ�รา คนเกเร ท#0ปิระช�ม แล่ะขุ�มทร�พย(ท�)งหัล่าย เหัม5อนบ�คคล่ผู้"�ไปิด�วยยาน เว�นหันทางอ�นไม� ราบเร#ยบ ฉัะน�)น.

จ้บ จ้�ล่ล่นารทก�สุสุปิชาดกท#0 ๔.

๕. ท"ตชาดก ว�าด�วยการบอกความท�กขุ(แก�ผู้"�ท#0ควรบอก-2 1 0 0 0 -117770 3 0 0 0

[๑๗๗๗] ด"กรพราหัมณ( เราสุ�งท"ตท�)งหัล่ายเพ50อท�านผู้"�เพ�งอย"� ณ ฝั*0 งแม�น7)าคงคาท"ตเหัล่�าน�)นถืามท�าน ท�านกHม�ได�บอกใหั�แจ้�มแจ้�ง ความท�กขุ(ท#0เก�ดขุ/)นแก�ท�านน�)น เปิ2นความตายขุองท�านม�ใช�หัร5อ?-2 1 0 0 0 -117780 3 0 0 0

[๑๗๗๘] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�ทรงบ7าร�งร�ฐกาสุ#ใหั�เจ้ร�ญ ถื�าความท�กขุ(เก�ดขุ/)นแก�พระองค( ผู้"�ใดไม�พ/งเปิล่5)องพระองค(จ้ากท�กขุ(ได� พระองค(อย�าได�ตร�สุบอกความท�กขุ(น�)นแก�ผู้"�น�)น.-2 1 0 0 0 -117790 2 0 0 0

[๑๗๗๙] ผู้"�ใดพ/งเปิล่5)องท�กขุ(ขุองบ�คคล่ผู้"�เก�ดท�กขุ(ได�สุ�วนเด#ยวโดยธรรม

พ/งบอกเล่�าแก�ผู้"�น�)นได�โดยแท�.-2 1 0 0 0 -117800 2 0 0 0

[๑๗๘๐] ขุ�าแต�พระราชา เสุ#ยงขุองสุ�น�ขุจ้�)งจ้อกกHด# ขุองนกกHด# ร" �ได�ง�ายเสุ#ยงขุองมน�ษย(ร" �ได�ยากย�0งกว�าน�)น. -2 1 0 0 0 -117810 3 0 0 0

[๑๗๘๑] อน/0ง ผู้"�ใด เม50อก�อน เปิ2นผู้"�ใจ้ด# คนท�)งหัล่ายน�บถื5อว�า เปิ2นญาต�เปิ2นม�ตรหัร5อเปิ2นสุหัาย ภายหัล่�ง ผู้"�น�)นกล่�บกล่ายเปิ2ฯศ�ตร"ไปิกHได� ใจ้ขุองมน�ษย(ร" �ได�ยากอย�างน#).-2 1 0 0 0 -117820 2 0 0 0

[๑๗๘๒] ผู้"�ใดถื"กถืามเน5องๆ ถื/งท�กขุ(ขุองตน ย�อมบอกในกาล่อ�นไม�ควร ผู้"�น�)นย�อมม#แต�ม�ตรผู้"�แสุวงหัาปิระโยชน( แต�ไม�ย�นด#ร�วมท�กขุ(ด�วย.-2 1 0 0 0 -117830 3 0 0 0

[๑๗๘๓] บ�คคล่ร" �กาล่อ�นควร แล่ะร" �จ้�กบ�ณฑุ�ต ผู้"�ม#ปิ*ญญาว�า ม#ใจ้ร�วมก�นแล่�วพ/งบอกความท�กขุ(ท�)งหัล่ายแก�บ�คคล่ผู้"�เช�นน�)น น�กปิราชญ(พ/งบอกความ ท�กขุ(ร�อนแก�ผู้"�อ50น พ/งเปิล่�งวาจ้าอ�อนหัวานม#ปิระโยชน(.-2 1 0 0 0 -117840 4 0 0 0

[๑๗๘๔] อน/0ง ถื�าบ�คคล่อดกล่�)นความท�กขุ(ขุองตนไม�ได�กHพ/งร" �ว�า ปิระเพณ#ขุองโล่กน#) จ้ะม#เพ50อถื/งความสุ�ขุสุ7าหัร�บเราผู้"�เด#ยวไม�ได� น�กปิราชญ(เม50อเพ�งเล่Hงหั�ร�แล่ะโอตต�ปิปิะอ�นเปิ2นขุองจ้ร�ง พ/งอดกล่�)นความท�กขุ(ร�อนไว�ผู้"�เด#ยวเท�าน�)น.-2 1 0 0 0 -117850 2 0 0 0

[๑๗๘๕] ขุ�าแต�พระมหัาราชา ขุ�าพระองค(ต�องการจ้ะหัาทร�พย(ใหั�อาจ้ารย( จ้/งเท#0ยวไปิท�0วแว�นแคว�น น�คม แล่ะราชธาน#ท�)งหัล่าย.-2 1 0 0 0 -117860 3 0 0 0

[๑๗๘๖] ขุอกะคฤหับด# ราชบ�ร�ษ แล่ะพราหัมณ(มหัาศาล่ได�ทองค7า ๗ ล่�0ม ทองค7า ๗ ล่�0มขุองขุ�าพระองค(น�)นหัายเสุ#ยแล่�ว เพราะเหัต�น�)น ขุ�าพระองค(จ้/ง เศร�าโศกมาก. -2 1 0 0 0 -117870 3 0 0 0

[๑๗๘๗] ขุ�าแต�พระมหัาราชา บ�ร�ษผู้"�เปิ2นท"ตขุองพระองค(เหัล่�าน�)น ขุ�าพระองค(ค�ดร" �ด�วยใจ้ว�า ไม�สุามารถืจ้ะปิล่ดเปิล่5)อง ขุ�าพระองค(จ้ากท�กขุ(ได� เพราะเหัต�น�)น ขุ�าพระองค(จ้/งไม�บอกแก�บ�ร�ษเหัล่�าน�)น. -2 1 0 0 0 -1

17880 3 0 0 0

[๑๗๘๘] ขุ�าแต�พระมหัาราชา สุ�วนพระองค( ขุ�าพระองค(ค�ดร" �ด�วยใจ้ว�า พระองค( สุามารถืจ้ะปิล่ดเปิล่5)องขุ�าพระองค(จ้ากท�กขุ(ได� เพราะเหัต�น�)น ขุ�าพระองค(จ้/งกราบท"ล่ใหั�พระองค(ทรงทราบ. -2 1 0 0 0 -117890 5 0 0 0

[๑๗๘๙] พระราชาผู้"�บ7าร�งร�ฐกาสุ#ใหั�เจ้ร�ญ ม#พระฤหัท�ยเล่50อมใสุ ได�พระราชทาน ทองค7า ๑๔ แท�ง แก�พระโพธ�สุ�ตว(น�)น.

จ้บ ท"ตชาดกท#0 ๕.

๖. กาล่�งคโพธ�ชาดก ว�าด�วยการพยากรณ(ท#0อ�นเปิ2นช�ยภ"ม�-2 1 0 0 0 -117900 2 0 0 0

[๑๗๙๐] พระเจ้�าจ้�กพรรด�ทรงพระนามว�ากาล่�งคะ ได�ทรงสุ�0งสุอนมน�ษย(ท�0วแผู้�นด�นโดยธรรม ได�เสุดHจ้ไปิสุ"�ท#0ใกล่�ต�นโพธ�Vด�วยช�าง ทรงม#อาน�ภาพมาก.-2 1 0 0 0 -117910 2 0 0 0

[๑๗๙๑] ภารทวาชปิ�โรหั�ตชาวกาล่�งคร�ฐ พ�จ้ารณา ด"ภ"ม�ภาคแล่�ว จ้/งปิระคอง อ�ญชล่#กราบท"ล่พระเจ้�าจ้�กรพรรด�ผู้"�เปิ2นบ�ตรแหั�งดาบสุ ช50อกาล่�งคะว�า.-2 1 0 0 0 -117920 3 0 0 0

[๑๗๙๒] ขุ�าแต�พระมหัาราชา ขุอเช�ญพระองค(เสุดHจ้ล่งเถื�ด ภ"ม�ภาคน#)อ�นพระพ�ทธเจ้�าผู้"�เปิ2นสุมณะทรงสุรรเสุร�ญแล่�ว พระพ�ทธเจ้�าท�)งหัล่ายผู้"�ตร�สุร" �โดยย�0งม#พระค�ณหัาปิระมาณม�ได� ย�อมไพโรจ้น( ณ ภ"ม�ภาคน#).-2 1 0 0 0 -117930 4 0 0 0

[๑๗๙๓] หัญ�าแล่ะเคร5อเถืาท�)งหัล่ายในภ"ม�ภาคสุ�วนน#) ม�วนเว#ยนโดยท�กษ�ณาว�ตรภ"ม�ภาคสุ�วนน#) เปิ2นท#0ไม�หัว� 0นไหัวแหั�งแผู้�นด�น (เม50อก�ล่ปิ[จ้ะต�)งขุ/)นกHต�)งขุ/)นก�อน เม50อก�ล่ปิ[พ�นาศกHพ�นาศภายหัล่�ง) ขุ�าแต�พระมหัาราชา ขุ�าพระองค(ได�สุด�บมาอย�างน#).-2 1 0 0 0 -117940 3 0 0 0

[๑๗๙๔] ภ"ม�ภาคสุ�วนน#) เปิ2นมณฑุล่แหั�งแผู้�นด�นอ�นทรงไว�ซึ่/0งภ"ตท�)งปิวง ม#สุาครเปิ2นขุอบเขุต ขุอเช�ญพระองค(เสุดHจ้ล่ง แล่�วทรงกระท7าการนอบน�อมเถื�ด พระเจ้�าขุ�า.-2 1 0 0 0 -117950 2 0 0 0

[๑๗๙๕] ช�างก�ญชรต�วปิระเสุร�ฐ เก�ดในตระก"ล่อ�โบสุถื ย�อมไม�เขุ�าไปิใกล่�ปิระเทศน�)นเล่ย ด�วยเหัต�ม#ปิระมาณเท�าน#).-2 1 0 0 0 -1

17960 3 0 0 0

[๑๗๙๖] ช�างต�วปิระเสุร�ฐน#) เปิ2นช�างเก�ดแล่�วในตระก"ล่อ�โบสุถืโดยแท� ถื/งกระน�)นกHไม�อาจ้จ้ะเขุ�าไปิใกล่�ปิระเทศม#ปิระมาณเท�าน#)ได� ถื�าพระองค(ย�งทรงสุงสุ�ยอย"� กHจ้งทรงไสุช�างพระท#0น�0งไปิเถื�ด.-2 1 0 0 0 -117970 3 0 0 0

[๑๗๙๗] พระเจ้�ากาล่�งคะทรงสุด�บค7าน�)นแล่�ว จ้/งทรงใคร�ครวญถื�อยค7าขุองปิ�โรหั�ตผู้"�ช7านาญการพยากรณ(ว�า เราจ้�กร" �ถื�อยค7าขุองปิ�โรหั�ตน#)ว�า จ้ร�งหัร5อไม�จ้ร�งน#)แล่�ว ทรงไสุช�างพระท#0น�0งไปิ. -2 1 0 0 0 -117980 2 0 0 0

[๑๗๙๘] ฝัMายช�างพระท#0น�0งน�)น ถื"กพระราชาทรงไสุไปิแล่�ว กHเปิล่�งเสุ#ยงด�จ้นก กระเร#ยนแล่�วถือยหัล่�งทร�ดค�กล่ง ด�งอดทนภาระหัน�กไม�ได�.-2 1 0 0 0 -117990 3 0 0 0

[๑๗๙๙] ปิ�โรหั�ตภารทราชะชาวกาล่�งคร�ฐ ร" �ว�า ช�างพระท#0น�0งสุ�)นอาย�แล่�ว จ้/งร#บ กราบท"ล่พระเจ้�ากาล่�งคะว�า ขุ�าแต�พระมหัาราชา ขุอเช�ญเสุดHจ้ไปิทรงช�าง พระท#0น�0งเช5อกอ50นเถื�ด ช�างพระท#0น�0งเช5อกน#)สุ�)นอาย�แล่�ว พระเจ้�าขุ�า.-2 1 0 0 0 -118000 4 0 0 0

[๑๘๐๐] พระเจ้�ากาล่�งคะทรงสุด�บค7าน�)นแล่�ว จ้/งร#บเสุดHจ้ไปิทรงช�างพระท#0น�0ง เช5อกใหัม� เม50อพระราชาเสุดHจ้ก�าวไปิพ�นแล่�ว ช�างพระท#0น�0งท#0ตายแล่�ว กHล่�มล่ง ณ พ5)นด�นท#0น�)นเอง ถื�อยค7าขุองปิ�โรหั�ต ผู้"�ช7านาญการพยากรณ(เปิ2นอย�างใด ช�างพระท#0น�0งเปิ2นอย�างน�)น.-2 1 0 0 0 -118010 2 0 0 0

[๑๘๐๑] พระเจ้�ากาล่�งคะได�ตร�สุกะพราหัมณ(ภารทวาชะชาวกาล่�งคร�ฐอย�างน#)ว�าท�านเปิ2นสุ�มพ�ทธะ ร" �เหัHนเหัต�ท�)งปิวงโดยแท�. -2 1 0 0 0 -118020 3 0 0 0

[๑๘๐๒] กาล่�งคพราหัมณ( เม50อไม�ร�บค7าสุรรเสุร�ญน�)นจ้/งได�กราบท"ล่ว�า ขุ�าแต� พระมหัาราชา ขุ�าพระองค(เปิ2นผู้"�ช7านาญการพยากรณ( ช50อว�าพ�ทธะ ผู้"�ร" �เหัต�ท�)งปิวงกHจ้ร�ง. -2 1 0 0 0 -118030 4 0 0 0

[๑๘๐๓] แต�พระพ�ทธเจ้�าท�)งหัล่ายเปิ2นพระสุ�พพ�ญญู"ด�วย เปิ2นพระสุ�พพว�ท"ด�วยย�อมร" �เหัต�ท�)งปิวงด�วยพระญาณเปิ2นเคร50องก7าหันด ขุ�าพระองค(ร" �เหัต� ท�)งปิวงได� เพราะก7าล่�งแหั�งอาคม พระพ�ทธเจ้�าท�)งหัล่าย ร" �เหัต�ท�)งปิวงได�ด�วยพระสุ�พพ�ญญู�ตญาณ. -2 1 0 0 0 -1

18040 2 0 0 0

[๑๘๐๔] พระเจ้�ากาล่�งคะ ทรงน7าเอามาล่าแล่ะเคร50องล่"บไล่�พร�อมด�วยดนตร#ต�างๆ ไปิบ"ชาพระมหัาโพธ�Vแล่�ว ร�บสุ�0งใหั�กระท7าก7าแพงแวดล่�อม.-2 1 0 0 0 -118050 5 0 0 0

[๑๘๐๕] ร�บสุ�0งใหั�เกHบดอกไม�ปิระมาณหักหัม50นเล่�มเกว#ยนมาบ"ชาโพธ�มณฑุล่อ�นเปิ2นอน�ตร�ยะ แล่�วเสุดHจ้กล่�บ.

จ้บ กาล่�งคโพธ�ชาดกท#0 ๖.

๗. อก�ตต�ชาดก อก�ตต�ดาบสุขุอพรท�าวสุ�กกะ-2 1 0 0 0 -118060 3 0 0 0

[๑๘๐๖] ท�าวสุ�กกะผู้"�เปิ2นใหัญ�แหั�งภ"ต ทรงเหัHนอก�ตต�ดาบสุผู้"�ย�บย�)งอย"� จ้/งได�ตร�สุถืามว�า ด"กรพราหัมณ( ท�านปิรารถืนาสุมบ�ต�อะไร ถื/งย�บย�)งอย"�ผู้"�เด#ยวในถื�0นอ�นแหั�งแล่�ง?-2 1 0 0 0 -118070 3 0 0 0

[๑๘๐๗] ด"กรท�าวสุ�กกะ การเก�ดบ�อยๆ เปิ2นท�กขุ( อน/0ง ความแตกท7าล่ายแหั�งร�างกาย แล่ะความตายอย�างหัล่งใหัล่ กHเปิ2นท�กขุ( เพราะเหัต�น�)น อาตมภาพจ้/งย�บย�)งอย"� ณ ท#0น#).-2 1 0 0 0 -118080 2 0 0 0

[๑๘๐๘] ขุ�าแต�ท�านก�สุสุปิะ เพราะถื�อยค7าท#0พระค�ณเจ้�ากล่�าวน#) เปิ2นถื�อยค7าสุมควรเปิ2นสุ�ภาษ�ต โยมขุอถืวายพรแก�ท�านตามท#0ท�านม#ใจ้ปิรารถืนา. -2 1 0 0 0 -118090 4 0 0 0

[๑๘๐๙] ด"กรท�าวสุ�กกะผู้"�เปิ2นใหัญ�แหั�งภ"ตท�)งปิวง ถื�ามหัาบพ�ตรจ้ะทรงปิระทานพรแก�อาตมภาพ ชนท�)งหัล่ายได�บ�ตร ภรรยา ทร�พย( ขุ�าวเปิล่5อก แล่ะสุ�0งขุองอ�นเปิ2นท#0ร �กท�)งหัล่าย แล่�วย�งไม�อ�0มด�วยความโล่ภใด ความโล่ภน�)น อย�าพ/งม#ในอาตมภาพเล่ย.-2 1 0 0 0 -118100 2 0 0 0

[๑๘๑๐] ขุ�าแต�ท�านก�สุสุปิะ เพราะถื�อยค7าท#0พระค�ณเจ้�ากล่�าวน#) เปิ2นถื�อยค7าสุมควรเปิ2นสุ�ภาษ�ต โยมขุอถืวายพรแก�ท�านตามท#0ท�านม#ใจ้ปิรารถืนา. -2 1 0 0 0 -118110 3 0 0 0

[๑๘๑๑] ด"กรท�าวสุ�กกะผู้"�เปิ2นใหัญ�แหั�งภ"ตท�)งปิวง ถื�ามหัาบพ�ตรจ้ะทรงปิระทานพรแก�อาตมภาพ นา ท#0ด�น เง�น โค ม�า ทาสุ กรรมกร ย�อมเสุ50อมสุ�)นไปิด�วยโทสุะใด โทสุะน�)นอย�าพ/งม#ในอาตมภาพเล่ย.-2 1 0 0 0 -1

18120 2 0 0 0

[๑๘๑๒] ขุ�าแต�ท�านก�สุสุปิะ เพราะถื�อยค7าท#0พระค�ณเจ้�ากล่�าวน#) เปิ2นถื�อยค7าสุมควรเปิ2นสุ�ภาษ�ต โยมขุอถืวายพรแก�ท�านตามท#0ท�านม#ใจ้ปิรารถืนา. -2 1 0 0 0 -118130 4 0 0 0

[๑๘๑๓] ด"กรท�าวสุ�กกะผู้"�เปิ2นใหัญ�แหั�งภ"ตท�)งปิวง ถื�ามหัาบพ�ตรจ้ะทรงปิระทานพรแก�อาตมภาพ อาตมภาพไม�พ/งเหัHน ไม�พ/งได�ฟ*งคนพาล่ ไม�พ/งอย"�ร �วมก�บคนพาล่ ไม�ขุอกระท7า แล่ะไม�ขุอชอบใจ้การเจ้รจ้าปิราศร�ยก�บคนพาล่.-2 1 0 0 0 -118140 2 0 0 0

[๑๘๑๔] ขุ�าแต�ท�านก�สุสุปิะ คนพาล่ได�กระท7าอะไรใหั�แก�ท�านหัร5อ ขุอท�านจ้งบอก เหัต�น�)นแก�โยม เพราะเหัต�ไร ท�านจ้/งไม�ปิรารถืนาเหัHนคนพาล่?-2 1 0 0 0 -118150 3 0 0 0

[๑๘๑๕] คนพาล่ผู้"�ม#ปิ*ญญาทราม ย�อมแนะน7าสุ�0งท#0ไม�ควรจ้ะแนะน7า ย�อมช�กชวนในสุ�0งท#0ไม�ใช�ธ�ระ การแนะน7าช�0วเปิ2นความด#ขุองเขุา คนพาล่น�)นถื/งจ้ะพ"ดด#กHโกรธ เขุาม�ได�ร" �ว�น�ย การไม�เหัHนคนพาล่น�)นเปิ2นความด#.-2 1 0 0 0 -118160 2 0 0 0

[๑๘๑๖] ขุ�าแต�ท�านก�สุสุปิะ เพราะถื�อยค7าท#0พระค�ณเจ้�ากล่�าวน#) เปิ2นถื�อยค7าสุมควรเปิ2นสุ�ภาษ�ต โยมขุอถืวายพรแก�ท�านตามท#0ท�านม#ใจ้ปิรารถืนา. -2 1 0 0 0 -118170 4 0 0 0

[๑๘๑๗] ด"กรท�าวสุ�กกะผู้"�เปิ2นใหัญ�แหั�งภ"ตท�)งปิวง ถื�ามหัาบพ�ตรจ้ะทรงปิระทานพรแก�อาตมภาพ อาตมภาพพ/งขุอเหัHน ขุอฟ*งน�กปิราชญ( ขุออย"�ร �วมก�นก�บน�กปิราชญ( ขุอกระท7า แล่ะขุอชอบใจ้การเจ้รจ้าปิราศร�ยก�บน�กปิราชญ(.-2 1 0 0 0 -118180 2 0 0 0

[๑๘๑๘] ขุ�าแต�ท�านก�สุสุปิะ น�กปิราชญ(ได�กระท7าอะไรใหั�แก�ท�านหัร5อ ขุอท�านจ้งบอกเหัต�น�)นแก�โยม เพราะเหัต�ไร ท�านจ้/งปิรารถืนาเหัHนน�กปิราชญ(? -2 1 0 0 0 -118190 4 0 0 0

[๑๘๑๙] น�กปิราชญ(ย�อมแนะน7าสุ�0งท#0ควรแนะน7า ย�อมไม�ช�กชวนในสุ�0งท#0ไม�ใช�ธ�ระการแนะน7าด#เปิ2นความด#ขุองน�กปิราชญ(น�)น น�กปิราชญ(น�)น ผู้"�อ50น กล่�าวชอบกHไม�โกรธ ย�อมร" �จ้�กว�น�ย การสุมาคมคบหัาก�นก�บน�กปิราชญ(น�)นเปิ2นความด#.-2 1 0 0 0 -11820

0 2 0 0 0

[๑๘๒๐] ขุ�าแต�ท�านก�สุสุปิะ เพราะถื�อยค7าท#0พระค�ณเจ้�ากล่�าวน#) เปิ2นถื�อยค7าสุมควรเปิ2นสุ�ภาษ�ต โยมขุอถืวายพรแก�ท�านตามท#0ท�านม#ใจ้ปิรารถืนา. -2 1 0 0 0 -118210 7 0 0 0

[๑๘๒๑] ด"กรท�าวสุ�กกะผู้"�เปิ2นใหัญ�แหั�งภ"ตท�)งปิวง ถื�ามหัาบพ�ตรจ้ะทรงปิระทานพรแก�อาตมภาพ เม50อราตร#สุว�างแจ้�ง พระอาท�ตย(อ�ท�ยขุ/)นแล่�ว ขุออาหัารอ�นเปิ2นท�พย( แล่ะยาจ้กผู้"�ม#ศ#ล่ พ/งปิรากฏขุ/)น เม50ออาตมภาพใหั�ทานอย"�ขุอใหั�ศร�ทธาขุองอาตมภาพไม�พ/งเสุ50อมสุ�)นไปิ คร�)นใหั�ทานแล่�วขุอใหั� อาตมภาพไม�พ/งเด5อดร�อนในภายหัล่�ง เม50อก7าล่�งใหั�อย"� กHขุอใหั�อาตมภาพพ/งย�งจ้�ตใหั�เล่50อมใสุ ด"กรท�าวสุ�กกะ ขุอมหัาบพ�ตรทรงปิระทานพรน#)แก�อาตมภาพเถื�ด.-2 1 0 0 0 -118220 2 0 0 0

[๑๘๒๒] ขุ�าแต�ท�านก�สุสุปิะ เพราะถื�อยค7าท#0พระค�ณเจ้�ากล่�าวน#) เปิ2นถื�อยค7าสุมควรเปิ2นสุ�ภาษ�ต โยมขุอถืวายพรแก�ท�านตามท#0ท�านม#ใจ้ปิรารถืนา. -2 1 0 0 0 -118230 3 0 0 0

[๑๘๒๓] ด"กรท�าวสุ�กกะผู้"�เปิ2นใหัญ�แหั�งภ"ตท�)งปิวง ถื�ามหัาบพ�ตรจ้ะทรงปิระทานพรแก�อาตมภาพ มหัาบพ�ตรอย�าพ/งเขุ�ามาใกล่�อาตมภาพอ#กเล่ย ด"กรท�าวสุ�กกะ ขุอมหัาบพ�ตรทรงปิระทานพรน#)แก�อาตมภาพเถื�ด.-2 1 0 0 0 -118240 2 0 0 0

[๑๘๒๔] นรชาต�หัญ�งชายท�)งหัล่าย ย�อมปิรารถืนาจ้ะเหัHนโยมด�วยว�ตรจ้ร�ยาเปิ2นอ�นมาก เพราะเหัต�ไรหันอ การเหัHนโยมจ้/งเปิ2นภ�ยแก�ท�าน?-2 1 0 0 0 -118250 6 0 0 0

[๑๘๒๕] อาตมภาพเหัHนเพศเทวดาเช�นพระองค( ผู้"�สุ7าเรHจ้ด�วยสุ�0งท#0ต�องปิระสุงค( ท�กอย�างแล่�ว กHจ้ะพ/งปิระมาท ท7าความเพ#ยรปิรารถืนาต7าแหัน�งท�าวสุ�กกะการเหัHนมหัาบพ�ตรจ้/งเปิ2นภ�ยแก�อาตมภาพ.

จ้บ อก�ตต�ชาดกท#0 ๗.

๘. ต�กการ�ยชาดก การพ"ดด#เปิ2นศร#แก�ต�ว-2 1 0 0 0 -118260 3 0 0 0

[๑๘๒๖] ด"กรพ�อต�กการ�ยะ ฉั�นเองเปิ2นคนโง�เขุล่า กล่�าวค7าช�0วช�าเหัม5อนกบในปิMาร�องเร#ยกง"มาใหั�ก�นตน ฉัะน�)น ฉั�นน�าจ้ะตกล่งไปิในหัล่�มน#) ได�ย�นมาว�าบ�คคล่ท#0พ"ดล่�วงเล่ยขุอบเขุตไม�ด#เล่ย. -2 1 0 0 0 -118270 3 0 0 0

[๑๘๒๗] บ�คคล่ท#0พ"ดล่�วงเล่ยขุอบเขุต ย�อมได�ปิระสุบการจ้องจ้7า การถื"กฆ�า ความเศร�าโศกแล่ะความร70าไหั� ขุ�าแต�ท�านอาจ้ารย( ชนท�)งหัล่ายจ้ะฝั*งท�านล่งในหัล่�ม เพราะเหัต�ใด ท�านต�องต�เต#ยนต�วท�านเอง เพราะเหัต�น�)น.-2 1 0 0 0 -118280 3 0 0 0

[๑๘๒๘] เราจ้ะซึ่�กถืามต�ณฑุ�ล่ะ เพ50อปิระโยชน(อะไรเล่�า นางกาล่#ซึ่�ควรท7ากะน�องชายขุองเขุาเอง เราถื"กแย�งผู้�าจ้นเปิ2นคนเปิล่5อยกาย แม�เร50องน#) กHเหัม5อนก�บเร50องขุองท�านเปิ2นอ�นมาก?-2 1 0 0 0 -118290 3 0 0 0

[๑๘๒๙] นกกะล่�งต�วใด ม�ได�ชนก�บเขุาด�วย เขุ�าไปิจ้�บอย"�ในระหัว�างศ#รษะแพะท�)งสุองผู้"�ก7าล่�งชนก�นอย"� นกกะล่�งต�วน�)น กHถื"กศ#รษะแพะบดขุย#)แล่�วณ ท#0น�)นเอง แม�เร50องน#) กHเหัม5อนก�บเร50องขุองท�านเปิ2นอ�นมาก.-2 1 0 0 0 -118300 3 0 0 0

[๑๘๓๐] คน ๔ คนจ้ะปิRองก�นคนคนเด#ยว ช�วยก�นจ้�บชายผู้�าไว�คนล่ะชาย คน ท�)งหัมดน�)นกHพาก�นหั�วแตกนอนตายแล่�ว แม�เร50องน#) กHเหัม5อนก�บเร50อง ขุองท�านเปิ2นอ�นมาก.-2 1 0 0 0 -118310 3 0 0 0

[๑๘๓๑] นางแพะท#0ถื"กโจ้รท�)งหัล่ายผู้"กไว�ในพ� �มกอไผู้� ค/กคะนอง เอาเท�าหัล่�งด#ดไปิกระทบม#ดตกล่งมา พวกโจ้รกHเอาม#ดน�)นเองเช5อดคอนางแพะฉั�นใด แม�เร50องน#) กHเหัม5อนก�บเร50องขุองท�านเปิ2นอ�นมาก.-2 1 0 0 0 -118320 3 0 0 0

[๑๘๓๒] พวกน#)ม�ใช�เทวดา ม�ใช�บ�ตรคนธรรพ( พวกน#)เปิ2นเน5)อ พวกน#)ถื"กน7ามาด�วยอ7านาจ้ปิระโยชน( เจ้�าท�)งหัล่ายจ้งย�างม�นต�วหัน/0ง สุ7าหัร�บอาหัารม5)อเยHนอ#กต�วหัน/0งสุ7าหัร�บอาหัารม5)อเช�า.-2 1 0 0 0 -118330 3 0 0 0

[๑๘๓๓] ค7าท�พภาษ�ตต�)งแสุนค7า กHไม�ถื/งแม�สุ�วนเสุ#)ยวขุองค7าสุ�ภาษ�ต ก�นนรร�งเก#ยจ้ค7าท�พภาษ�ตจ้/งเศร�าหัมอง เพราะเหัต�น�)น ก�นนรจ้/งน�0งเฉัยเสุ#ย ไม�ใช�น�0งเฉัยเพราะความโง�เขุล่า.-2 1 0 0 0 -118340 3 0 0 0

[๑๘๓๔] ก�นนร#ต�วน#)กล่�าวแก�เราได�แล่�ว เจ้�าท�)งหัล่าย จ้งปิล่�อยก�นนร#ต�วน�)นไปิอน/0ง จ้งน7าไปิสุ�งใหั�ถื/งเขุาหั�มพานต( สุ�วนก�นนรต�วน#) เจ้�าท�)งหัล่ายจ้งสุ�งไปิใหั�โรงคร�วใหัญ� จ้งย�างม�นสุ7าหัร�บอาหัารเช�า แต�เช�าท#เด#ยว. -2 1 0 0 0 -118350 4 0 0 0

[๑๘๓๕] ขุ�าแต�พระมหัาราชา ปิศ�สุ�ตว(ท�)งหัล่ายพ/0งฝัน ปิระชาชนน#)กHพ/0งปิศ�สุ�ตว(พระองค(เปิ2นท#0พ/0งขุองขุ�าพระบาท ภรรยาขุองขุ�าพระบาท กHพ/0งขุ�าพระบาทในระหัว�างขุ�าพระบาทท�)งสุอง ต�วหัน/0งร" �ว�าอ#กต�วหัน/0งตายแล่�ว ตนเองพ�นแล่�วจ้ากความตาย จ้/งจ้ะไปิสุ"�บรรพต.-2 1 0 0 0 -118360 4 0 0 0

[๑๘๓๖] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�เปิ2นจ้อมแหั�งชน ความน�นทาท�)งหัล่ายม�ใช�จ้ะหัล่#กเล่#0ยงใหั�พ�นไปิโดยง�ายเล่ย ชนท�)งหัล่ายม#ฉั�นทะต�างๆ ก�น ซึ่/0งควรจ้ะซึ่�องเสุพ คนหัน/0งได�ร�บการสุรรเสุร�ญด�วยค�ณธรรมขุ�อใด คนอ50นได�คนน�นทา ด�วยค�ณธรรมขุ�อน�)นเอง. -2 1 0 0 0 -118370 3 0 0 0

[๑๘๓๗] โล่กท�)งปิวงม#จ้�ตย�0งด�วยจ้�ตขุองคนอ50น โล่กท�)งปิวงช50อว�าม#จ้�ตในจ้�ตขุองตน สุ�ตว(ท�)งปิวง ท#0เปิ2นปิ�ถื�ชน ต�างกHม#จ้�ตใจ้ต�างก�น สุ�ตว(ท�)งหัล่ายในโล่กน#)ไม�พ/งเปิ2นไปิในอ7านาจ้แหั�งจ้�ตขุองใคร. -2 1 0 0 0 -118380 7 0 0 0

[๑๘๓๘] ก�นนรพร�อมด�วยก�นนร#ผู้"�ภรรยา เปิ2นผู้"�น�0งไม�พ"ด เปิ2นผู้"�กล่�วภ�ย ได�กล่�าวแก�แล่�วในบ�ดน#) ก�นนรน�)นช50อว�า พ�นแล่�วในบ�ดน#) เปิ2นผู้"�ม#ความสุ�ขุ หัาโรคม�ได� เพราะว�าการเปิล่�งวาจ้าด# น7ามาซึ่/0งปิระโยชน(แก�นรชนท�)งหัล่าย.

จ้บ ต�กการ�ยชาดกท#0 ๘.

๙. ร�ร�ม�คชาดก ว�าด�วยน7)าใจ้ขุองพญาเน5)อร�ร�-2 1 0 0 0 -118390 2 0 0 0

[๑๘๓๙] ใครบอกมฤค ผู้"�สุ"งสุ�ดกว�ามฤคท�)งหัล่ายน�)นแก�เราได� เราจ้ะใหั�บ�านสุ�วยแล่ะหัญ�งท#0ปิระด�บปิระดาแล่�วแก�ผู้"�น�)น. -2 1 0 0 0 -118400 3 0 0 0

[๑๘๔๐] ขุอได�โปิรดพระราชทานบ�านสุ�วย แล่ะหัญ�งท#0ปิระด�บปิระดาแล่�วแก� ขุ�าพระองค(เถื�ด ขุ�าพระองค( จ้ะกราบท"ล่มฤคผู้"�สุ"งสุ�ดกว�ามฤคท�)งหัล่ายแก� พระองค(.-2 1 0 0 0 -118410 3 0 0 0

[๑๘๔๑] ณ ไพรสุณฑุ(น�)น ม#ต�นมะม�วง แล่ะต�นร�งท�)งหัล่าย ดอกบานสุะพร�0งพ5)นท#0แหั�งไพรสุณฑุ(น�)น ดารดาษไปิด�วยต�ณชาต� ม#สุ#เหัม5อนแมล่งค�อมทอง มฤคต�วน�)นอย"�ท#0ไพรสุณฑุ(น�)น. -2 1 0 0 0 -118420 5 0 0 0

[๑๘๔๒] พระเจ้�าพาราณสุ# ทรงโก�งธน"สุอดใสุ�ล่"กศรไว� เสุดHจ้เขุ�าไปิแล่�ว สุ�วน มฤคเหัHนพระราชาแล่�ว ได�ร�องกราบท"ล่ไปิแต�ไกล่ว�า ขุ�าแต�พระมหัาราชาผู้"�ปิระเสุร�ฐ โปิรดทรงรอก�อน อย�าเพ�0งทรงย�งขุ�าพระบาทเสุ#ยเล่ย ใครหันอได�กราบท"ล่ความเร50องแก�พระองค(ว�า มฤคต�วน#)อย"�ณ ไพรสุณฑุ(น#).-2 1 0 0 0 -118430 2 0 0 0

[๑๘๔๓] ด"กรสุหัาย บ�ร�ษผู้"�ม#มารยาทอ�นเล่วทราม ย5นอย"�หั�างๆ น�0น บ�ร�ษคนน�)น แหัล่ะ ได�บอกความเร50องน#)แก�เราว�า มฤคต�วน#)อย"� ณ ไพรสุณฑุ(น#).-2 1 0 0 0 -118440 2 0 0 0

[๑๘๔๔] ได�ย�นว�า คนบางพวกในโล่กน#) กล่�าวความจ้ร�งไว�อย�างน#)ว�า ไม�ล่อยน7)าย�งด#กว�า คนบางคนไม�ด#เล่ย. -2 1 0 0 0 -118450 3 0 0 0

[๑๘๔๕] ด"กรพญามฤค เธอต�เต#ยนพวกไหันแน� ต�เต#ยนพวกมฤค พวกนกหัร5อพวกมน�ษย( เราม#ความกล่�วไม�น�อย เพราะได�ฟ*งเจ้�าพ"ดภาษามน�ษย(ได�. -2 1 0 0 0 -118460 3 0 0 0

[๑๘๔๖] ขุ�าพระองค(ช�วยยกขุ/)นซึ่/0งบ�ร�ษคนใด ผู้"�ล่อยไปิในหั�วงน7)าคงคา ม#น7)ามากไหัล่เช#0ยว ภ�ยมาถื/งขุ�าพระองค(แล่�ว เพราะบ�ร�ษผู้"�น�)นเปิ2นเหัต� ขุ�าแต� พระมหัาราชา การสุมาคมก�บอสุ�ตบ�ร�ษท�)งหัล่าย น7าท�กขุ(มาใหั�โดยแท�.-2 1 0 0 0 -118470 3 0 0 0

[๑๘๔๗] เราน�)นจ้ะปิล่�อยล่"กศร ๔ ปิNกน#)แหัวกไปิในอากาศ ใหั�ไปิต�ดตรงหั�วใจ้ เราจ้�กฆ�าม�นผู้"�ปิระท�ษร�ายม�ตร ผู้"�ไม�ท7าก�จ้ท#0ควรท7า ไม�ร" �จ้�กผู้"�กระท7าค�ณใหั�เช�นท�าน. -2 1 0 0 0 -118480 5 0 0 0

[๑๘๔๘] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�เปิ2นจ้อมแหั�งปิระชาชน สุ�ตบ�ร�ษท�)งหัล่ายไม�สุรรเสุร�ญ การฆ�าบ�ณฑุ�ต แล่ะคนพาล่เล่ย คนผู้"�ม#ธรรมอ�นล่ามก จ้งกล่�บไปิสุ"� เร5อนขุองเขุาตามปิรารถืนาเถื�ด อน/0ง ขุอได�โปิรดพระราชทานค�าจ้�าง ตามท#0พระองค(ตร�สุไว�แก�เขุาด�วยเถื�ด อน/0ง ขุ�าพระองค( ขุอท7าความปิรารถืนาขุองพระองค(.-2 1 0 0 0 -118490 4 0 0 0

[๑๘๔๙] ด"กรพญามฤค ท�านผู้"�ไม�ปิระท�ษร�ายต�อมน�ษย(ผู้"�ปิระท�ษร�าย น�บเปิ2นผู้"�หัน/0งในจ้7านวนสุ�ตบ�ร�ษท�)งหัล่ายเปิ2นแน� คนผู้"�ม#ธรรมอ�นล่ามก จ้งกล่�บไปิสุ"�เร5อนขุองตนตามความปิรารถืนา อน/0ง เราจ้ะใหั�ค�าจ้�างท#0เราพ"ดไว�แก�เขุา

แล่ะเราขุอใหั�บ�านสุ�วยแก�ท�าน.-2 1 0 0 0 -118500 4 0 0 0

[๑๘๕๐] ขุ�าแต�พระราชา เสุ#ยงขุองสุ�น�ขุจ้�)งจ้อกกHด# ขุองนกกHด# ร" �ได�ง�าย เสุ#ยง ขุองมน�ษย(ร" �ได�ยาก ย�0งกว�าน�)น อน/0ง ผู้"�ใดเม50อก�อน เปิ2นคนใจ้ด# คนท�)งหัล่ายน�บถื5อว�า เปิ2นญาต�เปิ2นม�ตร หัร5อเปิ2นสุหัาย ภายหัล่�ง ผู้"�น�)นกล่�บกล่ายเปิ2นศ�ตร"ไปิกHได� ใจ้ขุองมน�ษย(ร" �ได�ยากอย�างน#).-2 1 0 0 0 -118510 3 0 0 0

[๑๘๕๑] ชาวชนบท แล่ะชาวน�คมท�)งหัล่ายมาปิระช�มพร�อมก�นร�องท�กขุ(ว�า ฝั"ง เน5)อพาก�นมาก�นขุ�าว ขุอพระองค(จ้งตร�สุหั�ามฝั"งเน5)อน�)นเสุ#ยบ�าง พระเจ้�าขุ�า.-2 1 0 0 0 -118520 2 0 0 0

[๑๘๕๒] ชนบทอย�าได�ม# แม�แว�นแคว�นจ้ะพ�นาศไปิ กHตามท#เถื�ด เราใหั�อภ�ย แก�ฝั"งเน5)อแล่ะนกย"งแล่�ว ไม�ขุอปิระท�ษร�ายพญาเน5)อร�ร�เปิ2นอ�นขุาด. -2 1 0 0 0 -118530 5 0 0 0

[๑๘๕๓] ชาวชนบทขุองเราจ้ะไม�ม#กHตาม ชาวชนบทจ้ะไม�พ"ดกะเรากHตาม เราได� ใหั�พรแก�พญาเน5)อไว�แล่�ว จ้ะไม�พ"ดเทHจ้เปิ2นอ�นขุาด.

จ้บ ร�ร�ม�คชาดกท#0 ๙.

๑๐. สุรภชาดก ว�าด�วยล่ะม�0งท7าค�ณแก�พระราชา-2 1 0 0 0 -118540 2 0 0 0

[๑๘๕๔] บ�ร�ษพ/งหัว�งไว�ท#เด#ยว บ�ณฑุ�ตไม�พ/งเบ50อหัน�าย เราเหัHนตนอย"�ว�า ปิรารถืนาอย�างใด ได�เปิ2นอย�างน�)น.-2 1 0 0 0 -118550 2 0 0 0

[๑๘๕๕] บ�ร�ษพ/งหัว�งไว�ท#เด#ยว บ�ณฑุ�ตไม�พ/งเบ50อหัน�าย เราเหัHนตนอย"�ว�า ได�ร�บความช�วยเหัล่5อใหั�ขุ/)นจ้ากน7)าสุ"�บกได�.-2 1 0 0 0 -118560 2 0 0 0

[๑๘๕๖] บ�ร�ษพ/งพยายามไว�ท#เด#ยว บ�ณฑุ�ตไม�พ/งเบ50อหัน�าย เราเหัHนตนอย"�ว�าปิรารถืนาอย�างใด ได�เปิ2นอย�างน�)น.-2 1 0 0 0 -118570 2 0 0 0

[๑๘๕๗] บ�ร�ษพ/งพยายามร70าไปิ บ�ณฑุ�ตไม�พ/งเบ50อหัน�าย เราเหัHนตนอย"�ว�า ได�ร�บความช�วยเหัล่5อใหั�ขุ/)นจ้ากน7)าสุ"�บกได�.-2 1 0 0 0 -1

18580 3 0 0 0

[๑๘๕๘] นรชนผู้"�ม#ปิ*ญญา แม�ตกอย"�ในกองท�กขุ( กHไม�ควรต�ดความหัว�งในอ�นจ้ะมาสุ"�ความสุ�ขุ เพราะว�าผู้�สุสุะอ�นไม�เก5)อก"ล่แล่ะเก5)อก"ล่ม#มาก คนท#0ไม�ใฝัM ฝั*นถื/งเล่ยกHต�องเขุ�าถื/งความตาย. -2 1 0 0 0 -118590 2 0 0 0

[๑๘๕๙] สุ�0งท#0ไม�ได�ค�ดไว�ย�อมม#ได�บ�าง สุ�0งท#0ค�ดไว�ย�อมพ�นาศไปิบ�าง โภคะท�)งหัล่ายขุองสุตร# หัร5อบ�ร�ษ จ้ะสุ7าเรHจ้ได�ด�วยความค�ดน/กไม�ม#เล่ย. -2 1 0 0 0 -118600 3 0 0 0

[๑๘๖๐] เม50อก�อนพระองค(เสุดHจ้ต�ดตามล่ะม�0งต�วใดไปิตกเหัวท#0ซึ่อกเขุา พระองค( ทรงพระชนม(สุ5บมาได� ด�วยความบากบ�0นขุองล่ะม�0งต�วน�)น ผู้"�ม#จ้�ตไม� ท�อแท�. -2 1 0 0 0 -118610 3 0 0 0

[๑๘๖๑] ล่ะม�0งต�วใดพยายามเอาก�อนหั�นถืมเหัว ช�วยพระองค(ขุ/)นจ้ากเหัวล่/กยาก ท#0จ้ะขุ/)น ปิล่ดเปิล่5)องพระองค( ผู้"�เขุ�าถื/งกองท�กขุ(เสุ#ยจ้ากปิากมฤตย"พระองค(ก7าล่�งตร�สุถื/งล่ะม�0งต�วน�)น ผู้"�ม#จ้�ตไม�ท�อแท�.-2 1 0 0 0 -118620 3 0 0 0

[๑๘๖๒] ด"กรพราหัมณ( เม50อคราวน�)น ท�านได�อย"�ในท#0น�)นด�วยหัร5อ หัร5อว�าใครได� บอกเร50องน#)แก�ท�าน ท�านเปิ2นผู้"�เปิดเผู้ยขุ�อท#0เคล่5อบคล่�ม เหัHนเร50องได�ท�)งปิวงล่ะสุ�หันอ ความร" �ขุองท�านม#ก7าล่�ง เหัHนปิร�โปิร�งหัร5ออย�างไร?-2 1 0 0 0 -118630 4 0 0 0

[๑๘๖๓] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�เปิ2นจ้อมปิระชาชน เม50อคราวน�)น ขุ�าพระองค(หัาได�อย"�ในท#0น�)นไม� แล่ะใครกHม�ได�บอกเร50องน�)นแก�ขุ�าพระองค(เล่ย แต�ว�าน�ก ปิราชญ(ท�)งหัล่าย ย�อมน7าเน5)อความแหั�งบทคาถืาท#0พระองค(ทรงภาษ�ตแล่�ว มาใคร�ครวญด".-2 1 0 0 0 -118640 4 0 0 0

[๑๘๖๔] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�ทรงพระปิร#ชาอ�นปิระเสุร�ฐ พระองค(ทรงสุอดล่"กศรอ�นม# ปิNก อ�นจ้ะก7าจ้�ดความแกล่�วกล่�าขุองปิรปิ*กษ(ได�เขุ�าในแล่�งแล่�ว จ้ะทรง ล่�งเล่อะไรอย"�อ#กเล่�า ล่"กศรท#0ทรงย�งไปิแล่�วต�องฆ�าล่ะม�0งได�ท�นท# ล่ะม�0งน#)คงเปิ2นพระกระยาหัารขุองพระราชาได�โดยแท�.-2 1 0 0 0 -118650 3 0 0 0

[๑๘๖๕] ด"กรพราหัมณ( แม�เราจ้ะร" �แจ้�งช�ดความขุ�อน#)ว�า เน5)อเปิ2นอาหัารขุองกษ�ตร�ย( กHแต�ว�า เราจ้ะบ"ชาค�ณท#0ล่ะม�0งน#)ได�ท7าไว�แก�เรา ในคร�)งก�อน

เพราะเหัต�น�)น เราจ้/งไม�ฆ�าล่ะม�0งน#). -2 1 0 0 0 -118660 3 0 0 0

[๑๘๖๖] ขุ�าแต�พระมหัาราชาผู้"�เปิ2นใหัญ�แหั�งท�ศ น�0นม�ใช�เน5)อ น�0นค5อท�าวสุ�กกะผู้"�เปิ2นใหัญ�กว�าอสุ"ร ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�เปิ2นจ้อมมน�ษย( พระองค(จ้งทรงฆ�า ท�าวสุ�กกะเทวราชน�)นเสุ#ย แล่�วจ้ะได�เปิ2นใหัญ�ในหัม"�อมรเทพ.-2 1 0 0 0 -118670 3 0 0 0

[๑๘๖๗] ขุ�าแต�พระราชาผู้"�องอาจ้ ปิระเสุร�ฐกว�านรชน ถื�าว�าพระองค(ย�งทรงล่�งเล่ท#0จ้ะฆ�าล่ะม�0งผู้"�เปิ2นพระสุหัาย พระองค(พร�อมด�วยพระราชโอรสุ แล่ะพระราชชายา จ้�กต�องไปิย�งเวตรณ#นรกขุองพญายม.-2 1 0 0 0 -118680 3 0 0 0

[๑๘๖๘] เรา ชาวชนบทท�)งหัมด ล่"ก เม#ยแล่ะหัม"�สุหัาย จ้ะพาก�นไปิย�งเวตรณ#นรก ขุองพญายมน�)นกHตาม ถื/งกระน�)น เราจ้ะไม�ฆ�าผู้"�ท#0ใหั�ช#ว�ตเรา เปิ2น อ�นขุาด. -2 1 0 0 0 -118690 3 0 0 0

[๑๘๖๙] ด"กรมหัาพราหัมณ( ล่ะม�0งต�วน#) ท7าค�ณแก�เราเม50อคราวถื/งความยาก ต�ว คนเด#ยวในปิMาเปิล่#0ยวแสุนร�าย เราระล่/กได�อย"�ถื/งบ�รพก�จ้เช�นน�)น ท#0ล่ะม�0งต�วน#)กระท7าแก�เรา ร" �ค�ณอย"�จ้ะพ/งฆ�าอย�างไรได�เล่�า.-2 1 0 0 0 -118700 4 0 0 0

[๑๘๗๐] ขุอพระองค(ผู้"�ทรงโปิรดปิรานม�ตรย�0งน�ก จ้งทรงพระชนม(ช#พอย"�ย5นนาน เถื�ด พระองค(จ้งทรงปิกครองราชสุมบ�ต�ในค�ณธรรมเถื�ด จ้งทรงม#หัม"�นาร#บ7าร�งบ7าเรอ จ้งทรงบ�นเท�งพระหัฤท�ยในแว�นแคว�น เหัม5อนท�าววาสุวะบ�นเท�งอย"�ในไตรท�พย( ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -118710 17 0 0 0

[๑๘๗๑] ขุอพระองค(ไม�ทรงพระพ�โรธ จ้งม#พระหัฤท�ยผู้�องใสุอย"�เปิ2นน�ตย( ทรงกระท7าสุมณพราหัมณ( ผู้"�ต�)งอย"�ในธรรมท�)งปิวง ใหั�เปิ2นแขุกควรต�อนร�บคร�)นทรงบ7าเพHญทาน แล่ะเสุวยบ�างตามอาน�ภาพแล่�ว ชาวโล่กไม�ต�เต#ยนพระองค(ได� จ้งเสุดHจ้เขุ�าถื/งสุ�คคสุถืานเถื�ด.

จ้บ สุรภชาดกท#0 ๑๐. ----------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. อ�มพชาดก๒. ผู้�นทนชาดก ๓. ชวนหั�งสุชาดก ๔. จ้�ล่ล่นารทก�สุสุปิชาดก๕. ท"ตชาดก ๖. กาล่�งคโพธ�ชาดก ๗. อก�ตต�ชาดก ๘. ต�กการ�ยชาดก

๙. ร�ร�ม�คชาดก๑๐. สุรภชาดก.

จ้บ เตรสุน�บาตชาดก ----------------

ปิก�ณณกน�บาตชาดก ๑. สุาล่�เกทารชาดก ว�าด�วยนกแขุกเต�าเล่#)ยงพ�อแม�-2 1 0 0 0 -118720 5 0 0 0

[๑๘๗๒] ขุ�าแต�ท�านโกสุ�ยะ นาขุ�าวสุาล่#บร�บ"รณ(ด# แต�นกแขุกเต�าท�)งหัล่ายพาก�นมาก�นเสุ#ย ขุ�าพเจ้�าขุอค5นนาน�)นใหั�แก�ท�าน เพราะขุ�าพเจ้�าไม�อาจ้จ้ะหั�าม นกแขุกเต�าเหัล่�าน�)นได� กHในนกแขุกเต�าเหัล่�าน�)น ม#นกแขุกเต�าต�วหัน/0งงามกว�าท�กๆ ต�ว ก�นขุ�าวสุาล่#ตามต�องการแล่�วย�งคาบเอาไปิด�วยจ้ะงอยปิากอ#ก. -2 1 0 0 0 -118730 2 0 0 0

[๑๘๗๓] เจ้�าจ้งด�กบ�วงพอท#0จ้ะใหั�นกน�)นต�ดได� แล่�วจ้งจ้�บนกน�)นท�)งย�งเปิ2นมาใหั�เราเถื�ด.-2 1 0 0 0 -118740 2 0 0 0

[๑๘๗๔] ฝั"งนกเหัล่�าน�)นก�น แล่ะด50มแล่�ว ย�อมพาก�นบ�นไปิ เราผู้"�เด#ยวต�ดบ�วงเราท7าบาปิอะไรไว�?-2 1 0 0 0 -118750 5 0 0 0

[๑๘๗๕] ด"กรนกแขุกเต�า ท�องขุองเจ้�าเหัHนจ้ะใหัญ�กว�าท�องขุองนกเหัล่�าอ50นเปิ2นแน� เจ้�าก�นขุ�าวสุาล่#ตามต�องการแล่�ว ย�งคาบเอาไปิด�วยจ้ะงอยปิากอ#ก?

ด"กรนกแขุกเต�า เจ้�าจ้ะบรรจ้�ฉัางในปิMาไม�ง�)วน�)นใหั�เตHมหัร5อ หัร5อว�าเจ้�าก�บเราม#เวรก�นมา สุหัายเอUย เราถืามเจ้�าแล่�ว ขุอเจ้�าจ้งบอกแก�เรา เถื�ด เจ้�าฝั*งขุ�าวสุาล่#ไว�ท#0ไหัน? -2 1 0 0 0 -118760 4 0 0 0

[๑๘๗๖] ขุ�าพเจ้�าก�บท�านม�ได�ม#เวรก�น ฉัางขุองขุ�าพเจ้�ากHไม�ม# ขุ�าพเจ้�าน7าเอาขุ�าว สุาล่#ขุองท�านไปิถื/งยอดง�)วแล่�ว กHเปิล่5)องหัน#)เก�า ใหั�เขุาก"�หัน#)ใหัม� แล่ะฝั*งขุ�มทร�พย(ไว�ท#0ปิMาง�)วน�)น ขุ�าแต�ท�านโกสุ�ยะ ขุอท�านจ้งทราบอย�างน#)เถื�ด.-2 1 0 0 0 -118770 2 0 0 0

[๑๘๗๗] การใหั�ก"�หัน#)ขุองท�านเปิ2นเช�นไร แล่ะการเปิล่5)องหัน#)ขุองท�านเปิ2นเช�นไร ท�านจ้งบอกว�ธ#ฝั*งขุ�มทร�พย( แล่�วท�านจ้ะหัล่�ดพ�นจ้ากบ�วงได�?-2 1 0 0 0 -118780 10 0 0 0

[๑๘๗๘] ขุ�าแต�ท�านโกสุ�ยะ บ�ตรน�อยท�)งหัล่ายขุองขุ�าพเจ้�าย�งอ�อน ขุนปิNกย�งไม�ขุ/)น บ�ตรเหัล่�าน�)นขุ�าพเจ้�าเล่#)ยงมาแล่�ว เขุาจ้�กเล่#)ยงขุ�าพเจ้�าบ�าง เพราะเหัต�น�)น ขุ�าพเจ้�าจ้/งช50อว�าใหั�บ�ตรเหัล่�าน�)นก"�หัน#) มารดาแล่ะบ�ดาขุองขุ�าพเจ้�าแก�เฒ�าล่�วงกาล่ผู้�านว�ยไปิแล่�ว ขุ�าพเจ้�าคาบเอาขุ�าวสุาล่#ไปิด�วยจ้ะงอยปิาก เพ50อท�านเหัล่�าน�)น ช50อว�าเปิล่5)องหัน#)ท#0ท�านท7าไว�ก�อน อน/0ง นกเหัล่�าอ50นท#0ปิMาไม�ง�)วน�)น ม#ขุนปิNกอ�นหัล่�ดหัมดแล่�ว เปิ2นนกท�พพล่ภาพ ขุ�าพเจ้�าต�องการบ�ญ จ้/งได�ใหั�ขุ�าวสุาล่#แก�นกเหัล่�าน�)น บ�ณฑุ�ตท�)งหัล่ายกล่�าวการท7าบ�ญน�)นว�า เปิ2นขุ�มทร�พย(. การใหั�ก"�หัน#)ขุองขุ�าพเจ้�า เปิ2นเช�นน#) การเปิล่5)องหัน#)ขุองขุ�าพเจ้�าเปิ2นเช�นน#) ขุ�าพเจ้�าบอกการฝั*งขุ�มทร�พย(ไว�เช�นน#) ขุ�าแต�ท�านโกสุ�ยะ ขุอท�านจ้งทราบอย�างน#)เถื�ด. -2 1 0 0 0 -118790 4 0 0 0

[๑๘๗๙] นกต�วน#)ด#จ้ร�งหันอ เปิ2นนกม#ธรรมช�)นเย#0ยม ในมน�ษย(บางพวกย�งไม�ม#ธรรมเช�นน#)เล่ย. เจ้�าพร�อมด�วยญาต�ท�)งมวล่ จ้งก�นขุ�าวสุาล่#ตามความต�องการเถื�ด ด"กรนกแขุกเต�า เราขุอเหัHนเจ้�าแม�อ#กต�อไปิ การท#0ได�เหัHนเจ้�าเปิ2นท#0พอใจ้ขุองเรา.-2 1 0 0 0 -118800 3 0 0 0

[๑๘๘๐] ขุ�าแต�ท�านโกสุ�ยะ ขุ�าพเจ้�าได�ก�น แล่ะด50มแล่�วในท#0อย"�ขุองท�าน ท�านเปิ2นท#0พ/0งพ7าน�กขุองพวกเราท�กว�นค5น ขุอท�านจ้งใหั�ทานในท�านท#0ม#อาชญา อ�นวางแล่�ว แล่ะจ้งเล่#)ยงด"มารดาบ�ดาผู้"�แก�เฒ�าแล่�วด�วย. -2 1 0 0 0 -118810 2 0 0 0

[๑๘๘๑] ว�นน#) สุง�าราศร#เก�ดขุ/)นแก�เราแล่�วหันอ ท#0เราได�เหัHนท�านผู้"�เปิ2นยอดแหั�งฝั"งนก เพราะได�ฟ*งค7าสุ�ภาษ�ตขุองนกแขุกเต�า เราจ้�กท7าบ�ญใหั�มาก.-2 1 0 0 0 -118820 6 0 0 0

[๑๘๘๒] โกสุ�ยพราหัมณ(น�)น ม#ใจ้เบ�กบานร�าเร�งผู้�องใสุ จ้�ดแจ้งขุ�าวแล่ะน7)าไว�แล่�ว เล่#)ยงด"สุมณะแล่ะพราหัมณ(ท�)งหัล่าย ใหั�อ�0มหัน7าสุ7าราญด�วยขุ�าวแล่ะน7)า. จ้บ สุาล่�เกทารชาดกท#0 ๑.

๒. จ้�นทก�นนรชาดก ว�าด�วยนางจ้�นทก�นนร# -2 1 0 0 0 -118830 11 0 0 0

[๑๘๘๓] ด"กรนางจ้�นทา ช#ว�ตขุองพ#0ใกล่�จ้ะขุาดอย"�แล่�ว พ#0ก7าล่�งเมาเล่5อด จ้�นทาเอUย พ#0เหัHนจ้ะล่ะช#ว�ตไปิแม�ในว�นน#) ล่มปิราณขุองพ#0ก7าล่�งจ้ะด�บ. ช#ว�ตขุองพ#0 ก7าล่�งจ้ะจ้ม ความท�กขุ(ก7าล่�งเผู้าผู้ล่าญหั�วใจ้พ#0 พ#0ล่7าบากย�0งน�ก ความโศกขุองพ#0คร�)งน#)เปิ2นความโศกย�0งใหัญ�กว�าความโศกเหัล่�าอ50น เพราะเหัต�แหั�งเจ้�าจ้�นทาผู้"�จ้ะเศร�าโศกถื/งพ#0โดยแท�. พ#0จ้ะเหั#0ยวแหั�ง เหัม5อนต�นหัญ�า

ท#0ถื"กท�)งไว�บนแผู้�นหั�นร�อน เหัม5อนต�นไม�ม#รากอ�นขุาด พ#0จ้ะเหั5อดหัายเหัม5อนแม�น7)าท#0ขุาดหั�วง ความโศกขุองพ#0คร�)งน#)เปิ2นความโศกย�0งใหัญ�กว�าความโศกเหัล่�าอ50น เพราะเหัต�แหั�งเจ้�าจ้�นทาผู้"�จ้ะเศร�าโศกถื/งพ#0โดยแท�.น7)าตาขุองพ#0ไหัล่ออกเร50อยเหัม5อนน7)าฝันท#0ตกล่งท#0เช�งบรรพต ไหัล่ไปิไม� ขุาดสุาย ฉัะน�)น ความโศกขุองพ#0คร�)งน#)เปิ2นความโศกย�0งใหัญ�กว�าความ โศกเหัล่�าอ50น เพราะเหัต�แหั�งเจ้�าจ้�นทาผู้"�จ้ะเศร�าโศกถื/งพ#0โดยแท�.-2 1 0 0 0 -118840 9 0 0 0

[๑๘๘๔] พระราชบ�ตรใด ย�งสุาม#ผู้"�เปิ2นท#0ปิรารถืนาขุองเรา เพ50อใหั�เปิ2นหัม�ายท#0ชายปิMา พระราชบ�ตรน�)นเปิ2นคนเล่วทรามแท� สุาม#ขุองเราน�)นถื"กย�งแล่�ว นอนอย"�บนพ5)นด�น. พระราชบ�ตรเอUย มารดาขุองท�านจ้งได�ร�บสุนองความโศกในดวงหัท�ยขุองขุ�าผู้"�เพ�งมองด"ก�นนรผู้"�สุาม#น#). ชายาขุองท�านจ้งได�ร�บสุนองความโศกในดวงหัท�ยขุองขุ�าผู้"�เพ�งมองด"ก�นนรผู้"�สุาม#น#). พระ ราชบ�ตรเอUย ท�านได�ฆ�าก�นนรผู้"�ไม�ปิระท�ษร�าย เพราะความร�กใคร�ในเรา ขุอมารดาขุองท�านอย�าได�พบเหัHนบ�ตร แล่ะสุาม#เล่ย. ท�านได�ฆ�าก�นนรผู้"� ไม�ปิระท�ษร�าย เพราะความร�กใคร�ในเรา ขุอชายาขุองท�านจ้งอย�าได�พบ เหัHนบ�ตร แล่ะสุาม#เล่ย. -2 1 0 0 0 -118850 3 0 0 0

[๑๘๘๕] ด"กรนางจ้�นทา ผู้"�ม#น�ยน(ตาบานด�งดอกไม�ในปิMา เธออย�าร�องไหั� อย�า เศร�าโศกเล่ย เธอจ้�กได�เปิ2นอ�ครมเหัสุ#ขุองฉั�น ม#เหัล่�านาร#ในราชสุก�ล่บ"ชา.-2 1 0 0 0 -118860 2 0 0 0

[๑๘๘๖] พระราชบ�ตร ถื/งแม�ว�าเราจ้�กต�องตาย แต�เราจ้�กไม�ขุอยอมเปิ2นขุองท�าน ผู้"�ฆ�าก�นนรสุาม#ขุองเราผู้"�ม�ได�ปิระท�ษร�าย เพราะความร�กใคร�ในเรา. -2 1 0 0 0 -118870 2 0 0 0

[๑๘๘๗] แนะนางก�นนร#ผู้"�ขุ#)ขุล่าด ม#ความร�กใคร�ต�อช#ว�ต เจ้�าจ้งไปิสุ"�ปิMาหั�มพานต(เถื�ด มฤคอ50นๆ ผู้"�บร�โภคกฤษณาแล่ะกะล่7าพ�ก จ้�กย�งร�กใคร�ย�นด#ต�อเจ้�า. -2 1 0 0 0 -118880 20 0 0 0

[๑๘๘๘] ขุ�าแต�ก�นนร ภ"เขุาเหัล่�าน�)น ซึ่อกเขุาเหัล่�าน�)น แล่ะถื7)าเหัล่�าน�)นต�)งอย"� ณ ท#0น�)น ฉั�นไม�เหัHนท�านในท#0น�)นๆ จ้ะกระท7าอย�างไร? ขุ�าแต�ก�นนร เม50อฉั�นไม�เหัHนท�านท#0เท5อกเขุา ซึ่/0งเราเคยร�วมอภ�รมย(ก�น จ้ะกระท7าอย�างไร ขุ�าแต�ก�นนร เม50อฉั�นไม�เหัHนท�านท#0แผู้�นผู้าอ�นล่าดด�วยใบไม�เปิ2นท#0น�า ร50นรมย( พวกมฤคร�ายไม�กล่7)ากล่าย จ้ะท7าอย�างไร? ขุ�าแต�ก�นนร เม50อฉั�นไม�เหัHนท�านท#0แผู้�นผู้าอ�นล่าดด�วยดอกไม� เปิ2นท#0น�าร50นรมย( พวก มฤคร�ายไม�กล่7)ากล่าย จ้ะท7าอย�างไร? ขุ�าแต�ก�นนร เม50อฉั�นไม�เหัHนท�านท#0ล่7าธารอ�นม#น7)าใสุไหัล่อย"�เร50อยๆ ม#กระแสุเกล่50อนกล่�นไปิด�วยดอก

โกสุ�ม จ้ะกระท7าอย�างไร? ขุ�าแต�ก�นนร เม50อฉั�นไม�เหัHนท�านท#0ยอดเขุา หั�มพานต(อ�นม#สุ#เขุ#ยว น�าด"น�าชม จ้ะกระท7าอย�างไร? ขุ�าแต�ก�นนรฉั�นไม�เหัHนท�านท#0ยอดเขุาหั�มพานต(ม#สุ#เหัล่5องอร�าม น�าด"น�าชม จ้ะกระท7า อย�างไร? ขุ�าแต�ก�นนร เม50อฉั�นไม�เหัHนท�านท#0ยอดเขุาหั�มพานต(อ�นม#สุ#แดงน�าด"น�าชม จ้ะกระท7าอย�างไร? ขุ�าแต�ก�นนร เม50อฉั�นไม�เหัHนท�านท#0ยอดเขุาหั�มพานต(อ�นสุ"งตระหัง�าน น�าด"น�าชม จ้ะกระท7าอย�างไร? ขุ�าแต�ก�นนร เม50อฉั�นไม�เหัHนท�านท#0ยอดเขุาหั�มพานต(อ�นม#สุ#ขุาว น�าด"น�าชมจ้ะกระท7าอย�างไร? ขุ�าแต�ก�นนร เม50อฉั�นไม�เหัHนท�านท#0ยอดเขุาหั�มพานต(อ�นงามว�จ้�ตร น�าด"น�าชม จ้ะกระท7าอย�างไร? ขุ�าแต�ก�นนร เม50อฉั�นไม�เหัHนท�านท#0เขุาค�นธมาทน(อ�นดารดาษไปิด�วยยาต�างๆ เปิ2นถื�0นท#0อย"�ขุองหัม"�เทพเจ้�า จ้ะกระท7าอย�างไร? ขุ�าแต�ก�นนร เม50อฉั�นไม�เหัHนท�านท#0ภ"เขุาค�นธมาทน(อ�นดารดาษไปิด�วยโอสุถืท�)งหัล่าย จ้ะกระท7าอย�างไร? -2 1 0 0 0 -118890 3 0 0 0

[๑๘๘๙] ขุ�าแต�ท�านพราหัมณ(ผู้"�เปิ2นเจ้�า ฉั�นขุอไหัว�เท�าท�)งสุองขุองท�าน ผู้"�ม#ความเอHนด" มารดาสุาม#ผู้"�ท#0ด�ฉั�นซึ่/0งเปิ2นก7าพร�าปิรารถืนาย�0งน�กด�วยน7)าอมฤต ด�ฉั�นได�ช50อว�า เปิ2นผู้"�พร�อมเพร#ยงด�วยสุาม#ผู้"�เปิ2นท#0ร �กย�0งแล่�ว.-2 1 0 0 0 -118900 6 0 0 0

[๑๘๙๐] บ�ดน#) เราท�)งสุองจ้�กไปิเท#0ยวสุ"�ล่7าธาร อ�นม#กระแสุสุ�นธ�(อ�นเกล่50อนกล่�นด�วยดอกโกสุ�ม ดารดาษไปิด�วยบ�ปิผู้ชาต�ต�างๆ เราท�)งสุองจ้ะกล่�าววาจ้า เปิ2นท#0ร �กแก�ก�นแล่ะก�น.

จ้บ จ้�นทก�นนรชาดกท#0 ๒.

๓. มหัาอ�กก�สุชาดก ว�าด�วยสุ�ตว( ๔ สุหัาย-2 1 0 0 0 -118910 3 0 0 0

[๑๘๙๑] พวกพรานชาวชนบท พาก�นม�ดคบเพล่�งอย"�บนเกาะ ปิรารถืนาจ้ะก�นล่"กน�อยขุองเรา ขุ�าแต�พญาเหัย#0ยว ท�านจ้งบอกม�ตรแล่ะสุหัาย จ้งแจ้�ง ความพ�นาศแหั�งหัม"�ญาต�ขุองเรา. -2 1 0 0 0 -118920 3 0 0 0

[๑๘๙๒] ขุ�าแต�พญานกออก ท�านเปิ2นนกผู้"�ปิระเสุร�ฐกว�านกท�)งหัล่าย ขุ�าพเจ้�าขุอย/ดท�านเปิ2นท#0พ/0ง พวกพรานชาวชนบทปิรารถืนาจ้ะก�นล่"กน�อยขุอง ขุ�าพเจ้�า ขุอท�านจ้งช�วยใหั�ขุ�าพเจ้�าได�ร�บความสุ�ขุเถื�ด.-2 1 0 0 0 -118930 3 0 0 0

[๑๘๙๓] บ�ณฑุ�ตท�)งหัล่าย ผู้"�แสุวงหัาความสุ�ขุท�)งในกาล่แล่ะม�ใช�กาล่ ย�อมท7าบ�คคล่ใหั�เปิ2นม�ตรสุหัาย ด"กรเหัย#0ยว ฉั�นจ้ะกระท7าปิระโยชน(อ�นน#)แก�ท�านจ้งได� ท#0จ้ร�งอร�ยชนย�อมกระท7าก�จ้ใหั�แก�อร�ยชน.

-2 1 0 0 0 -118940 3 0 0 0

[๑๘๙๔] ก�จ้อ�นใด ท#0อร�ยชนผู้"�ม#ความอน�เคราะหั(จ้ะพ/งกระท7าแก�อร�ยชน ก�จ้อ�นน�)นช50อว�า อ�นท�านกระท7าแล่�ว ขุอท�านจ้งร�กษาต�วเถื�ด อย�าร#บร�อนไปิน�ก เล่ย เม50อท�านย�งม#ช#ว�ตอย"� เรากHจ้ะได�ล่"กค5นมาเปิ2นแน�.-2 1 0 0 0 -118950 3 0 0 0

[๑๘๙๕] ฉั�นกระท7าการร�กษาปิRองก�นน�)น แม�ถื/งต�วจ้ะตายกHม�ได�สุะด��งเล่ย แท�จ้ร�งสุหัายท�)งหัล่ายผู้"�ยอมสุล่ะช#ว�ต กระท7าเพ50อสุหัายท�)งหัล่าย น#0เปิ2นธรรมดาขุองสุ�ตบ�ร�ษท�)งหัล่าย. -2 1 0 0 0 -118960 2 0 0 0

[๑๘๙๖] นกออกต�วน#)ซึ่/0งเปิ2นอ�ณฑุชะ ได�กระท7ากรรมท#0ท7าได�แสุนยาก เพ50อ ปิระโยชน(แก�ล่"กเหัย#0ยว ต�)งแต�ยามคร/0งจ้นถื/งเท#0ยงค5นไม�หัย�ดหัย�อน.-2 1 0 0 0 -118970 4 0 0 0

[๑๘๙๗] แท�จ้ร�ง คนบางพวก ถื/งจ้ะเคล่50อนคล่าดพล่าดพล่�)งจ้ากการงานขุองตนกHย�งต�)งต�วได�ด�วยความอน�เคราะหั(ขุองม�ตรท�)งหัล่าย พวกล่"กท�)งหัล่ายขุองขุ�าพเจ้�าเด5อดร�อน ขุ�าพเจ้�าจ้/งร#บมาหัาท�านเพ50อขุอใหั�เปิ2นท#0พ/0งอาศ�ยด"กรเต�าผู้"�เปิ2นสุหัาย ขุอท�านช�วยบ7าเพHญปิระโยชน(แก�ขุ�าพเจ้�าเถื�ด. -2 1 0 0 0 -118980 4 0 0 0

[๑๘๙๘] บ�ณฑุ�ตท�)งหัล่าย ย�อมท7าบ�คคล่ใหั�เปิ2นม�ตรสุหัายด�วยทร�พย( ขุ�าวเปิล่5อก

แล่ะด�วยตน ด"กรเหัย#0ยว ขุ�าพเจ้�าจ้ะกระท7าปิระโยชน(น#)แก�ท�านใหั�จ้งได�เพราะอร�ยชนย�อมท7าก�จ้แก�อร�ยชน. -2 1 0 0 0 -118990 3 0 0 0

[๑๘๙๙] ค�ณพ�อคร�บ ขุอค�ณพ�อจ้งม#ความขุวนขุวายน�อยอย"�เฉัยๆ เถื�ด บ�ตรย�อม บ7าเพHญสุ�0งท#0เปิ2นปิระโยชน(เพ50อบ�ดา ผู้มเองจ้�กปิRองก�นล่"กท�)งหัล่ายขุองพญาเหัย#0ยว จ้�กบ7าเพHญปิระโยชน(เพ50อค�ณพ�อ.-2 1 0 0 0 -119000 3 0 0 0

[๑๙๐๐] ล่"กเอUย บ�ตรพ/งบ7าเพHญสุ�0งท#0เปิ2นปิระโยชน(เพ50อบ�ดา น#0เปิ2นธรรมขุองสุ�ตบ�ร�ษท�)งหัล่ายโดยแท�แล่ พวกพรานท�)งหัล่ายแล่เหัHนพ�อผู้"�ม#กายอ�นใหัญ�โต ท#0ไหันเล่ยจ้ะเบ#ยดเบ#ยนล่"กท�)งหัล่ายขุองพญาเหัย#0ยวได�. -2 1 0 0 0 -119010 5 0 0 0

[๑๙๐๑] ขุ�าแต�พญาราชสุ#หั(ผู้"�ปิระเสุร�ฐด�วยความแกล่�วกล่�า สุ�ตว(แล่ะมน�ษย(เม50อตกอย"�ในภ�ยแล่�ว ย�อมเขุ�าไปิหัาผู้"�ปิระเสุร�ฐ พวกบ�ตรขุองขุ�าพเจ้�าเด5อด

ร�อน ขุ�าพเจ้�าจ้/งร#บมาหัาท�านเพ50อขุอใหั�ท�านเปิ2นท#0พ/0งอาศ�ย ท�านเปิ2นเจ้�านายขุองขุ�าพเจ้�า ขุอท�านได�โปิรดช�วยใหั�ขุ�าพเจ้�าได�ร�บความสุ�ขุด�วยเถื�ด.-2 1 0 0 0 -119020 3 0 0 0

[๑๙๐๒] ด"กรพญาเหัย#0ยวผู้"�สุหัาย ฉั�นจ้ะบ7าเพHญปิระโยชน(น#)เพ50อท�านใหั�จ้งได� เรา มาไปิด�วยก�น เพ50อก7าจ้�ดหัม"�ศ�ตร"ขุองท�านน�)นเสุ#ย ว�ญญู"ชนร" �ว�าภ�ยเก�ดขุ/)น แก�ม�ตร จ้ะไม�พยายามเพ50อค��มครองม�ตรอย�างไรได�.-2 1 0 0 0 -119030 3 0 0 0

[๑๙๐๓] บ�คคล่พ/งคบม�ตรสุหัายแล่ะเจ้�านายไว� เพ50อได�ร�บความสุ�ขุ เราก7าจ้�ดศ�ตร"ได�ด�วยก7าล่�งแหั�งม�ตร เปิ2นผู้"�พร�อมเพร#ยงด�วยบ�ตรท�)งหัล่าย บ�นเท�งอย"�เหัม5อนเกราะท#0บ�คคล่สุวมแล่�ว ปิRองก�นล่"กศรท�)งหัล่ายได� ฉัะน�)น. -2 1 0 0 0 -119040 2 0 0 0

[๑๙๐๔] ล่"กน�อยท�)งหัล่ายขุองเรา เปิล่�งเสุ#ยงอ�นจ้�บใจ้ร�องร�บเราผู้"�ร �องหัาอย"� ด�วย การกระท7าขุองพญาเน5)อผู้"�เปิ2นม�ตรสุหัายขุองตน ซึ่/0งม�ได�หัน#ไปิ. -2 1 0 0 0 -119050 6 0 0 0

[๑๙๐๕] แนะเธอผู้"�ต�องการสุ�0งท#0น�าปิรารถืนา บ�ณฑุ�ตได�ม�ตรสุหัายแล่�ว ย�อม ปิกปิ*กร�กษาบ�ตร ปิศ�สุ�ตว( แล่ะทร�พย(ไว�ได� ฉั�น บ�ตร แล่ะสุาม#ขุองฉั�นด�วย เปิ2นผู้"�พร�อมเพร#ยงก�น เพราะความอน�เคราะหั(ขุองม�ตรท�)งหัล่าย.

บ�คคล่ผู้"�ม#พระราชาแล่ะม#ม�ตรผู้"�กล่�าหัาญ สุามารถืจ้ะบรรล่�ถื/งปิระโยชน(ได�เพราะสุหัายเหัล่�าน#) ย�อมม#แก�ผู้"�ม#ม�ตรธรรมอ�นบร�บ"รณ( บ�คคล่ผู้"�ม#ม�ตรสุหัาย ม#ยศ ม#ตนอ�นสุ"งสุ�ง ย�อมบ�นเท�งใจ้อย"�ในโล่กน#)ด�วย.-2 1 0 0 0 -119060 7 0 0 0

[๑๙๐๖] ขุ�าแต�พญาเหัย#0ยว ม�ตรธรรมท�)งหัล่ายแม�ผู้"�ท#0ยากจ้นกHควรท7า ด"ซึ่�ท�านเราพร�อมด�วยหัม"�ญาต�เปิ2นผู้"�พร�อมเพร#ยงก�น ด�วยความอน�เคราะหั(ขุองม�ตร นกต�วใด ผู้"กม�ตรไว�ก�บผู้"�กล่�าหัาญม#ก7าล่�ง นกต�วน�)น ย�อมม#ความสุ�ขุเหัม5อนฉั�นก�บเธอ ฉัะน�)น.

จ้บ มหัาอ�กก�สุชาดกท#0 ๓.

๔. อ�ททาล่กชาดก ว�าด�วยจ้รณธรรม -2 1 0 0 0 -119070 3 0 0 0

[๑๙๐๗] ชฎ�ล่เหัล่�าใดครองหัน�งเสุ5อพร�อมท�)งเล่Hบ ฟ*นเขุล่อะ ร"ปิร�างเล่อะเทอะร�ายมนต(อย"� ชฎ�ล่เหัล่�าน�)นเปิ2นผู้"�ร" �การปิระพฤต�ตบะ แล่ะการสุาธยาย มนต(น#) ในความเพ#ยรท#0มน�ษย(จ้ะพ/งท7าก�น จ้ะพ�นจ้ากอบายได�ล่ะหัร5อ?-2 1 0 0 0 -1

19080 3 0 0 0

[๑๙๐๘] ขุ�าแต�พระราชา ถื�าบ�คคล่เปิ2นพหั"สุ"ต ไม�ปิระพฤต�ธรรม กHจ้ะพ/งกระท7า กรรมอ�นล่ามกท�)งหัล่ายได� แม�จ้ะม#เวทต�)งพ�น อาศ�ยแต�ความเปิ2นพหั"สุ"ตย�งไม�บรรล่�จ้รณธรรม จ้ะพ�นจ้ากท�กขุ(ไปิไม�ได�เล่ย. -2 1 0 0 0 -119090 3 0 0 0

[๑๙๐๙] แม�บ�คคล่ผู้"�ม#เวทต�)งพ�น อาศ�ยแต�ความเปิ2นพหั"สุ"ตน�)น ย�งไม�บรรล่� จ้รณธรรมแล่�ว จ้ะพ�นจ้ากท�กขุ(ไปิไม�ได� อาตมภาพย�อมสุ7าค�ญว�า เวทท�)งหัล่ายกHย�อมไม�ม#ผู้ล่ จ้รณธรรมอ�นม#ความสุ7ารวมเท�าน�)นเปิ2นความจ้ร�ง.-2 1 0 0 0 -119100 3 0 0 0

[๑๙๑๐] เวทท�)งหัล่ายจ้ะไม�ม#ผู้ล่กHหัาม�ได� จ้รณธรรมอ�นม#ความสุ7ารวมน�0นแล่เปิ2นความจ้ร�ง แต�บ�คคล่เร#ยนเวทท�)งหัล่ายแล่�ว ย�อมได�ร�บเก#ยรต�ค�ณ ท�านผู้"�ฝัYกฝันตนด�วยจ้รณธรรมแล่�วย�อมบรรล่�ถื/งสุ�นต�.-2 1 0 0 0 -119110 3 0 0 0

[๑๙๑๑] บ�ตรท#0เก�ดแต�มารดา บ�ดา แล่ะเผู้�าพ�นธ�(ใด อ�นบ�ตรจ้ะต�องเล่#)ยงด" อาตมภาพเปิ2นคนๆ น�)นแหัล่ะ ม#ช50อว�าอ�ททาล่กะ เปิ2นเช5)อสุายขุองวงศ(ตระก"ล่โสุตถื�ยะแหั�งท�านผู้"�เจ้ร�ญ.-2 1 0 0 0 -119120 3 0 0 0

[๑๙๑๒] ด"กรท�านผู้"�เจ้ร�ญ บ�คคล่เปิ2นพราหัมณ(ได�อย�างไร เปิ2นพราหัมณ(เตHมท#0 ได�อย�างไร ความด�บรอบจ้ะม#ได�อย�างไร ผู้"�ท#0ต�)งอย"�ในธรรม บ�ณฑุ�ตเร#ยก ว�ากระไร?-2 1 0 0 0 -119130 3 0 0 0

[๑๙๑๓] บ�คคล่เปิ2นพราหัมณ( ต�องบ"ชาไฟเปิ2นน�ตย( ต�องรดน7)า เม50อบ"ชาย�ญต�องยกเสุาเจ้วHด ผู้"�กระท7าอย�างน#)จ้/งเปิ2นพราหัมณ(ผู้"�เกษม ด�วยเหัต�น�)นชนท�)งหัล่ายจ้/งได�พาก�นสุรรเสุร�ญว�า เปิ2นผู้"�ต�)งอย"�ในธรรม. -2 1 0 0 0 -119140 3 0 0 0

[๑๙๑๔] ความหัมดจ้ด ย�อมไม�ม#ด�วยการรดน7)า อน/0ง พราหัมณ(จ้ะเปิ2นพราหัมณ( เตHมท#0ด�วยการรดน7)ากHหัาไม� ขุ�นต�แล่ะโสุร�จ้จ้ะย�อมม#ไม�ได� ท�)งผู้"�น�)นจ้ะ เปิ2นผู้"�ด�บรอบกHหัาม�ได�. -2 1 0 0 0 -119150 3 0 0 0

[๑๙๑๕] ด"กรท�านผู้"�เจ้ร�ญ บ�คคล่เปิ2นพราหัมณ(ได�อย�างไร แล่ะเปิ2นพราหัมณ(เตHมท#0 ได�อย�างไร ความด�บรอบจ้ะม#ได�อย�างไร ผู้"�ท#0ต�)งอย"�ในธรรม บ�ณฑุ�ตเร#ยก ว�ากระไร?-2 1 0 0 0 -1

19160 4 0 0 0

[๑๙๑๖] บ�คคล่ผู้"�ไม�ม#ไร�นา ไม�ม#พวกพ�อง ไม�ถื5อว�าเปิ2นขุองเรา ไม�ม#ความหัว�ง ไม�ม#บาปิค5อความโล่ภ สุ�)นความล่ะโมบในภพแล่�ว ผู้"�กระท7าอย�างน#) ช50อว�า เปิ2นพราหัมณ(ผู้"�เกษม เพราะเหัต�น�)น ชนท�)งหัล่ายจ้/งได�พาก�นสุรรเสุร�ญ ว�า ผู้"�ต�)งอย"�ในธรรม.-2 1 0 0 0 -119170 3 0 0 0

[๑๙๑๗] กษ�ตร�ย( พราหัมณ( แพศย( ศ"ทร คนจ้�ณฑุาล่ คนเทหัยากเย50อท�)งปิวงเปิ2นผู้"�สุงบเสุง#0ยม ฝัYกฝันตนแล่�ว ย�อมด�บรอบได�ท�)งหัมด เม50อคนท�กๆ คนเปิ2นผู้"�เยHนแล่�ว ย�งจ้ะม#คนด# คนเล่วอ#กหัร5อไม�? -2 1 0 0 0 -119180 3 0 0 0

[๑๙๑๘] กษ�ตร�ย( พราหัมณ( แพศย( ศ"ทร คนจ้�ณฑุาล่ คนเทหัยากเย50อท�)งปิวงเปิ2นผู้"�สุงบเสุง#0ยม ฝัYกฝันตนแล่�ว ย�อมด�บรอบได�ท�)งหัมด เม50อคนท�กๆ คนเปิ2นผู้"�เยHนแล่�ว ย�อมไม�ม#คนด# คนเล่วเล่ย.-2 1 0 0 0 -119190 5 0 0 0

[๑๙๑๙] กษ�ตร�ย( พราหัมณ( แพศย( ศ"ทร คนจ้�ณฑุาล่ คนเทหัยากเย50อท�)งปิวงเปิ2นผู้"�สุงบเสุง#0ยม ฝัYกฝันตนแล่�ว ย�อมด�บรอบได�ท�)งหัมด เม50อคนท�กๆ คนเปิ2นผู้"�เยHนแล่�ว ย�อมไม�ม#คนด# คนเล่วเล่ย เม50อเปิ2นอย�างน#) ท�านช50อว�า ท7าล่าย ความเปิ2นเช5)อสุายแหั�งตระก"ล่โสุตถื�ยะ จ้ะปิระพฤต�เพศพราหัมณ(ท#0เขุาสุรรเสุร�ญก�นอย"�ท7าไม. -2 1 0 0 0 -119200 7 0 0 0

[๑๙๒๐] ว�มานท#0เขุาคล่�มด�วยผู้�าม#สุ#ต�างๆ ก�น เงาแหั�งผู้�าเหัล่�าน�)นย�อมเปิ2นสุ#เด#ยวก�นหัมด สุ#ท#0ย�อมน�)นย�อมไม�เก�ดเปิ2นสุ# ฉั�นใด ในมน�ษย(ท�)งหัล่าย กHฉั�นน�)นเม50อใด มาณพบร�สุ�ทธ�V เม50อน�)น มาณพเหัล่�าน�)นเปิ2นผู้"�ม#ว�ตรด# เพราะร" �ท�0วถื/งธรรม ย�อมล่ะชาต�ขุองตนได�. จ้บ อ�ททาล่กชาดกท#0 ๔.

๕. ภ�สุชาดก ว�าด�วยผู้"�ล่�กเอาเหัง�าม�น -2 1 0 0 0 -119210 3 0 0 0

[๑๙๒๑] ขุ�าแต�ท�านพราหัมณ( ผู้"�ใดล่�กเอาเหัง�าม�นขุองท�านไปิ ขุอใหั�ผู้"�น�)นจ้งได�ม�าว�ว เง�น ทอง แล่ะภรรยาท#0น�าชอบใจ้ จ้งพร�อมพร�0งด�วยบ�ตรแล่ะภรรยามากมายเถื�ด.-2 1 0 0 0 -119220 3 0 0 0

[๑๙๒๒] ขุ�าแต�ท�านพราหัมณ( ผู้"�ใดล่�กเอาเหัง�าม�นขุองท�านไปิ ขุอใหั�ผู้"�น�)นจ้งได�ท�ด

ทรงระเบ#ยบ ดอกไม� ล่"บไล่�กระแจ้ะจ้�นทน( แคว�นกาสุ# จ้งเปิ2นผู้"�มากไปิด�วยบ�ตร จ้งกระท7าความเพ�งเล่Hงอย�างแรงกล่�าในกามท�)งหัล่ายเถื�ด.-2 1 0 0 0 -119230 4 0 0 0

[๑๙๒๓] ขุ�าแต�ท�านพราหัมณ( ผู้"�ใดล่�กเอาเหัง�าม�นขุองท�านไปิ ขุอใหั�ผู้"�น�)นจ้งเปิ2น คฤหั�สุถื(ม#ธ�ญชาต�มากมาย สุมบ"รณ(ด�วยเคร50องกสุ�กรรม ม#ยศ จ้งได�บ�ตรท�)งหัล่าย ม�0งม#ทร�พย( ได�กามค�ณท�กอย�าง จ้งอย"�ครองเร5อนอย�างไม�เหัHนความเสุ50อมเล่ย. -2 1 0 0 0 -119240 3 0 0 0

[๑๙๒๔] ขุ�าแต�ท�านพราหัมณ( ผู้"�ใดล่�กเอาเหัง�าม�นขุองท�านไปิ ขุอใหั�ผู้"�น�)นจ้งปิราบดาภ�เษกเปิ2นกษ�ตร�ย(บรมราชาธ�ราช ม#ก7าล่�ง ม#ยศศ�กด�V จ้งครอบครองแผู้�นด�นม#มหัาสุม�ทรท�)ง ๔ เปิ2นขุอบเขุตเถื�ด.-2 1 0 0 0 -119250 3 0 0 0

[๑๙๒๕] ขุ�าแต�ท�านพราหัมณ( ผู้"�ใดล่�กเอาเหัง�าม�นขุองท�านไปิ ขุอใหั�ผู้"�น�)นจ้งเปิ2น พราหัมณ(ม�วปิระกอบในทางท7านายฤกษ(ยาม อย�าได�คล่ายความย�นด#ในต7าแหัน�ง ท�านผู้"�เปิ2นเจ้�าแคว�น ผู้"�ม#ยศ จ้งบ"ชาผู้"�น�)นไว�เถื�ด. -2 1 0 0 0 -119260 3 0 0 0

[๑๙๒๖] ขุ�าแต�ท�านพราหัมณ( ผู้"�ใดล่�กเอาเหัง�าม�นขุองท�านไปิ ขุอชาวโล่กท�)งมวล่ จ้งสุ7าค�ญผู้"�น�)นว�า เปิ2นผู้"�เช#0ยวชาญเวทมนต(ท�)งปิวง ผู้"�เร5องตบะ ชาวชนบทท�)งหัล่ายทราบด#แล่�ว จ้งบ"ชาผู้"�น�)นเถื�ด.-2 1 0 0 0 -119270 4 0 0 0

[๑๙๒๗] ขุ�าแต�ท�านพราหัมณ( ผู้"�ใดล่�กเอาเหัง�าม�นขุองท�านไปิ ขุอใหั�ผู้"�น�)นจ้งครอบ ครองบ�านสุ�วย อ�นพระราชาทรงปิระทานใหั� เปิ2นบ�านท#0ม�0งค�0ง สุมบ"รณ(ด�วยเหัต� ๔ ปิระการ ด�จ้ท�าววาสุวะพระราชทานใหั� อย�าได�คล่ายความ ย�นด#จ้นกระท�0งถื/งความตายเถื�ด.-2 1 0 0 0 -119280 3 0 0 0

[๑๙๒๘] ขุ�าแต�ท�านพราหัมณ( ผู้"�ใดล่�กเอาเหัง�าม�นขุองท�านไปิ ขุอใหั�ผู้"�น�)นจ้งเปิ2น นายบ�าน บ�นเท�งอย"�ด�วยการฟRอนร7าขุ�บร�องในท�ามกล่างสุหัาย อย�าได�ร�บความพ�นาศอย�างใดอย�างหัน/0งจ้ากพระราชาเล่ย.-2 1 0 0 0 -119290 4 0 0 0

[๑๙๒๙] ขุ�าแต�ท�านพราหัมณ( หัญ�งใดล่�กเอาเหัง�าม�นขุองท�านไปิ ขุอใหั�พระมหัา กษ�ตร�ย(ผู้"�ทรงเปิ2นเอกราช ทรงปิราบปิรามศ�ตร"ได�ท�0วพ5)นปิฐพ# ทรงสุถืาปินาใหั�หัญ�งน�)นเปิ2นยอดสุตร#จ้7านวนพ�น ขุอหัญ�งน�)นจ้งเปิ2นมเหัสุ#ผู้"�ปิระเสุร�ฐกว�านางสุนมท�)งหัล่ายเถื�ด.

-2 1 0 0 0 -119300 3 0 0 0

[๑๙๓๐] ขุ�าแต�ท�านพราหัมณ( หัญ�งใดล่�กเอาเหัง�าม�นขุองท�านไปิ ขุอใหั�หัญ�งน�)นจ้งเปิ2นทาสุ#ไม�สุะด��งสุะเท5อน ก�นขุองด#ๆ ในท�ามกล่างคนท�)งปิวงท#0มาปิระช�มก�นอย"� จ้งเท#0ยวโอ�อวดล่าภอย"�เถื�ด.-2 1 0 0 0 -119310 3 0 0 0

[๑๙๓๑] ขุ�าแต�ท�านพราหัมณ( ผู้"�ใดล่�กเอาเหัง�าม�นขุองท�านไปิ ขุอใหั�ผู้"�น�)นจ้งได�เปิ2นเจ้�าอาวาสุในว�ดใหัญ�ๆ จ้งเปิ2นผู้"�ปิระกอบนวกรรมในเม5องกช�งคล่ะจ้งกระท7าหัน�าต�างตล่อดว�นเถื�ด.-2 1 0 0 0 -119320 3 0 0 0

[๑๙๓๒] ขุ�าแต�ท�านพราหัมณ( ช�างเช5อกใดล่�กเอาเหัง�าม�นขุองท�านไปิ ขุอใหั�ช�าง เช5อกน�)น จ้งถื"กคล่�องด�วยบ�วงบาศต�)งร�อย จ้งถื"กน7าออกจ้ากปิMาอ�นน�า ร50นรมย(มาย�งราชธาน# จ้งถื"กท�0มแทงด�วยปิระต�กแล่ะสุ�บด�วยขุอเถื�ด. -2 1 0 0 0 -119330 4 0 0 0

[๑๙๓๓] ขุ�าแต�ท�านพราหัมณ( ล่�งต�วใดล่�กเอาเหัง�าม�นขุองท�านไปิ ขุอใหั�ล่�งต�วน�)นม#พวงดอกไม�สุวมคอ ถื"กเจ้าะหั"ด�วยด#บ�ก ถื"กเฆ#0ยนด�วยไม�เร#ยวเม50อฝัYกหั�ดใหั�เล่�นง" เขุ�าไปิใกล่�ปิากง" ถื"กม�ดตระเวนเท#0ยวไปิตามตรอกเถื�ด.-2 1 0 0 0 -119340 3 0 0 0

[๑๙๓๔] ท�านผู้"�เจ้ร�ญท�)งหัล่าย ผู้"�ใดแกล่�งกล่�าวถื/งขุองท#0ไม�หัายว�าหัายกHด# หัร5อผู้"�ใด สุงสุ�ยคนใดคนหัน/0งกHด# ขุอใหั�ผู้"�น�)นจ้งได�บร�โภคกามท�)งหัล่าย จ้งเขุ�าถื/ง ความตายอย"�ในท�ามกล่างเร5อนเถื�ด.-2 1 0 0 0 -119350 3 0 0 0

[๑๙๓๕] สุ�ตว(ท�)งหัล่ายในโล่ก ย�อมพาก�นเท#0ยวแสุวงหัากามใด เปิ2นสุ�0งท#0น�า ปิรารถืนา น�าใคร� น�าร�ก น�าฟ"ใจ้ขุองสุ�ตว(เปิ2นอ�นมาก ในช#วโล่กน#) เพราะเหัต�ไร ฤาษ#ท�)งหัล่ายจ้/งไม�สุรรเสุร�ญกามเล่ย.-2 1 0 0 0 -119360 5 0 0 0

[๑๙๓๖] ด"กรท�านผู้"�เปิ2นจ้อมภ"ต เพราะกามน�0นแล่ สุ�ตว(ท�)งหัล่ายจ้/งถื"กปิระหัาร ถื"กจ้องจ้7า เพราะกามท�)งหัล่าย ท�กขุ(แล่ะภ�ยจ้/งเก�ดเพราะกามท�)งหัล่าย สุ�ตว(ท�)งหัล่ายจ้/งปิระมาทล่��มหัล่งกระท7ากรรมอ�นเปิ2นบาปิ สุ�ตว(เหัล่�าน�)นม#บาปิ จ้/งปิระสุบบาปิกรรม เม50อตายไปิแล่�วย�อมไปิสุ"�นรก เพราะเหัHน โทษในกามค�ณด�งน#) ฤาษ#ท�)งหัล่ายจ้/งไม�สุรรเสุร�ญกาม.-2 1 0 0 0 -119370 3 0 0 0

[๑๙๓๗] ขุ�าแต�ท�านผู้"�ปิระพฤต�พรหัมจ้รรย( ขุ�าพเจ้�าจ้ะทดล่องด"ว�า ฤาษ#เหัล่�าน#)ย�งน�อมไปิในกามหัร5อไม� จ้/งถื5อเอาเหัง�าม�นท#0ฝั*0 งน7)าไปิฝั*งไว�บนบก ฤาษ#ท�)งหัล่ายเปิ2นผู้"�บร�สุ�ทธ�V ไม�ม#บาปิ น#)เหัง�าม�นขุองท�าน.-2 1 0 0 0 -119380 3 0 0 0

[๑๙๓๘] ด"กรท�าวสุหั�สุน�ยน(เทวราช ฤาษ#เหัล่�าน�)นม�ใช�น�กฟRอนขุองท�าน แล่ะม�ใช� ผู้"�ท#0ท�านจ้ะพ/งล่�อเล่�น ไม�ใช�พวกพ�องแล่ะสุหัายขุองท�าน เพราะเหัต�ไร ท�านจ้/งมาด"หัม�0นล่�อเล่�นก�บฤาษ#ท�)งหัล่าย? -2 1 0 0 0 -119390 4 0 0 0

[๑๙๓๙] ขุ�าแต�ท�านผู้"�ปิระพฤต�พรหัมจ้รรย( ผู้"�ม#ปิ*ญญากว�าง ท�านเปิ2นอาจ้ารย(แล่ะเปิ2นบ�ดาขุองขุ�าพเจ้�า ขุอเงาเท�าขุองท�านจ้งเปิ2นท#0พ/0งขุองขุ�าพเจ้�าผู้"�พล่�)งพล่าด ขุอได�โปิรดอดโทษคร�)งหัน/0งเถื�ด บ�ณฑุ�ตท�)งหัล่ายย�อมไม�ม#ความโกรธเปิ2นก7าล่�ง. -2 1 0 0 0 -119400 3 0 0 0

[๑๙๔๐] การท#0พวกเราได�เหัHนท�าววาสุวะผู้"�เปิ2นจ้อมภ"ต น�บเปิ2นราตร#เอกขุองพวกเราเหัล่�าฤาษ#ซึ่/0งอย"�ก�นด�วยด# ท�านผู้"�เจ้ร�ญ ท�กคนจ้งพาก�นด#ใจ้เถื�ด เพราะท�านพราหัมณ(ได�เหัง�าม�นค5นแล่�ว. -2 1 0 0 0 -119410 8 0 0 0

[๑๙๔๑] เราตถืาคต สุาร#บ�ตร โมคค�ล่ล่านะ ก�สุสุปิะ อน�ร�ทธะ ปิ�ณณะแล่ะอานนท( เปิ2น ๗ พ#0น�อง ในคร�)งน�)น อ�บล่วรรณาเปิ2นน�องสุาว ขุ�ชช�ตตราเปิ2นทาสุ# จ้�ตตคฤหับด#เปิ2นทาสุ สุาตาค#ระเปิ2นเทวดา ปิาล่�เล่ยยกะเปิ2นช�าง มธ�ทะผู้"�ปิระเสุร�ฐเปิ2นวานร กาฬ�ทาย#เปิ2นท�าวสุ�กกะ ท�านท�)งหัล่ายจ้งทรงชาดกไว� ด�วยปิระการฉัะน#)แล่.

จ้บ ภ�สุชาดกท#0 ๕.

๖. สุ�ร�จ้�ชาดก ว�าด�วยพระเจ้�าสุ�ร�จ้�-2 1 0 0 0 -119420 6 0 0 0

[๑๙๔๒] ด�ฉั�นถื"กเช�ญมาเปิ2นพระอ�ครมเหัสุ#คนแรกขุองพระเจ้�าสุ�ร�จ้�ตล่อดเวล่าหัม50นปิN พระเจ้�าสุ�ร�จ้�น7าด�ฉั�นมาผู้"�เด#ยว ขุ�าแต�ท�านพราหัมณ( ด�ฉั�นน�)นม�ได�ร" �สุ/กเล่ยว�า ได�ล่�วงเก�นพระเจ้�าสุ�ร�จ้�ผู้"�เปิ2นจ้อมปิระชาชนชาวว�เทหัร�ฐ ครองพระนครม�ถื�ล่า ด�วยกาย วาจ้า หัร5อใจ้ ท�)งในท#0แจ้�งหัร5อในท#0ล่�บ เล่ย ขุ�าแต�พระฤาษ# ด�วยการกล่�าวค7าสุ�ตย(จ้ร�งน#) ขุอบ�ตรจ้งเก�ดเถื�ดเม50อด�ฉั�น กล่�าวค7าเทHจ้ ขุอศ#รษะขุองด�ฉั�นจ้งแตก ๗ เสุ#0ยง.-2 1 0 0 0 -119430 7 0 0 0

[๑๙๔๓] ขุ�าแต�ท�านพราหัมณ( ด�ฉั�นเปิ2นท#0พอใจ้ขุองพระภ�สุดา พระชนน# แล่ะ

พระชนกขุองพระภ�สุดากHเปิ2นท#0ร �กขุองด�ฉั�น พระองค(ท�านเหัล่�าน�)นทรงแนะน7าด�ฉั�น ตล่อดเวล่าท#0พระองค(ท�านย�งทรงพระชนม(ช#พอย"� ด�ฉั�นน�)นย�นด#ในความไม�เบ#ยดเบ#ยน ม#ปิกต�ปิระพฤต�ธรรมโดยสุ�วนเด#ยว ม��งบ7าเรอพระองค(ท�านเหัล่�าน�)นโดยเคารพ ไม�เก#ยจ้คร�านท�)งกล่างค5นกล่างว�น ขุ�าแต�พระฤาษ# ด�วยการกล่�าวค7าสุ�ตย(จ้ร�งน#) ขุอบ�ตรจ้งเก�ดเถื�ด เม50อด�ฉั�น กล่�าวค7าเทHจ้ ขุอศ#รษะขุองด�ฉั�นจ้งแตก ๗ เสุ#0ยง. -2 1 0 0 0 -119440 7 0 0 0

[๑๙๔๔] ขุ�าแต�ท�านพราหัมณ( ความร�ษยาหัร5อความโกรธ ในสุตร#ผู้"�เปิ2นพระราช เทว#ร�วมก�น ๑๖,๐๐๐ คน ม�ได�ม#แก�ด�ฉั�นในกาล่ไหันๆ เล่ย ด�ฉั�นช50นชม ด�วยความเก5)อก"ล่แก�พระราชเทว#เหัล่�าน�)น แล่ะคนไหันท#0จ้ะไม�เปิ2นท#0ร �ก ขุองด�ฉั�นไม�ม#เล่ย ด�ฉั�นอน�เคราะหั(หัญ�งผู้"�ร �วมพระสุาม#ท�0วก�นท�กคน ใน กาล่ท�กเม50อ เหัม5อนอน�เคราะหั(ตน ฉัะน�)น ขุ�าแต�พระฤาษ# ด�วยการกล่�าวค7าสุ�ตย(จ้ร�งน#) ขุอบ�ตรจ้งเก�ดเถื�ด เม50อด�ฉั�นกล่�าวค7าเทHจ้ ขุอศ#รษะขุองด�ฉั�นจ้งแตก ๗ เสุ#0ยง. -2 1 0 0 0 -119450 4 0 0 0

[๑๙๔๕] ด�ฉั�นเล่#)ยงด"ทาสุกรรมกร ซึ่/0งจ้ะต�องเล่#)ยงด"แล่ะชนเหัล่�าอ50นผู้"�อาศ�ยเล่#)ยงช#ว�ต โดยเหัมาะสุมก�บหัน�าท#0 ด�ฉั�นม#อ�นทร#ย(อ�นเบ�กบานในกาล่ท�กเม50อ ขุ�าแต�พระฤาษ# ด�วยการกล่�าวค7าสุ�ตย(จ้ร�งน#) ขุอบ�ตรจ้งเก�ดเถื�ด เม50อด�ฉั�น กล่�าวค7าเทHจ้ ขุอศ#รษะขุองด�ฉั�นจ้งแตก ๗ เสุ#0ยง. -2 1 0 0 0 -119460 4 0 0 0

[๑๙๔๖] ด�ฉั�นม#ฝัMาม5ออ�นช��ม เล่#)ยงด"สุมณพราหัมณ( แล่ะแม�วณ�พกเหัล่�าอ50น ใหั�อ�0ม หัน7าสุ7าราญด�วยขุ�าวแล่ะน7)าท�กเม50อ ขุ�าแต�พระฤาษ# ด�วยการกล่�าวค7าสุ�ตย(จ้ร�งน#) ขุอบ�ตรจ้งเก�ดเถื�ด เม50อด�ฉั�นกล่�าวค7าเทHจ้ ขุอศ#รษะขุองด�ฉั�นจ้งแตก ๗ เสุ#0ยง.-2 1 0 0 0 -119470 5 0 0 0

[๑๙๔๗] ด�ฉั�นเขุ�าอย"�ปิระจ้7าอ�โบสุถื อ�นปิระกอบด�วยองค( ๘ ปิระการ ตล่อดด�ถื# ท#0 ๑๔,๑๕ แล่ะด�ถื#ท#0 ๘ แหั�งปิ*กษ( แล่ะตล่อดปิาฏ�หัาร�ยปิ*กษ( ด�ฉั�น สุ7ารวมแล่�วในศ#ล่ท�กเม50อ ขุ�าแต�พระฤาษ# ด�วยการกล่�าวค7าสุ�ตย(จ้ร�งน#)ขุอบ�ตรจ้งเก�ดเถื�ด เม50อด�ฉั�นกล่�าวค7าเทHจ้ ขุอศ#รษะขุองด�ฉั�นจ้งแตก ๗เสุ#0ยง. -2 1 0 0 0 -119480 4 0 0 0

[๑๙๔๘] ด"กรพระราชบ�ตร#ผู้"�เร5องยศงดงาม ค�ณอ�นเปิ2นธรรมเหัล่�าใด ในพระองค( ท#0พระองค(แสุดงแล่�ว ค�ณอ�นเปิ2นธรรมเหัล่�าน�)นม#ท�กอย�าง พระราชโอรสุผู้"�เปิ2นกษ�ตร�ย( สุมบ"รณ(ด�วยพระชาต� เปิ2นอภ�ชาตบ�ตร เร5องพระยศ เปิ2น พระธรรมราชาแหั�งชนชาวว�เทหัะ จ้งอ�บ�ต�แก�พระนาง.

-2 1 0 0 0 -119490 4 0 0 0

[๑๙๔๙] ท�านผู้"�ม#ดวงตาน�าย�นด# ทรงผู้�าคล่�กธ�ล่# สุถื�ตอย"�บนเวหัาอ�นไม�ม#สุ�0งใดก�)นได�กล่�าววาจ้าเปิ2นท#0พอใจ้จ้�บใจ้ขุองด�ฉั�น ท�านเปิ2นเทวดามาจ้ากสุวรรค(เปิ2นฤาษ#ผู้"�ม#ฤทธ�Vมาก หัร5อว�าเปิ2นใครมาถื/งท#0น#) ขุอท�านจ้งกล่�าวความจ้ร�งใหั�ด�ฉั�นทราบด�วย. -2 1 0 0 0 -119500 14 0 0 0

[๑๙๕๐] หัม"�เทวดามาปิระช�มก�นท#0สุ�ธรรมาสุภา ย�อมกราบไหัว�ท�าวสุ�กกะองค(ใดขุ�าพเจ้�าเปิ2นท�าวสุ�กกะองค(น�)น ม#ดวงตาพ�นหัน/0ง มาย�งสุ7าน�กขุองท�านหัญ�งเหัล่�าใดในเทวโล่ก เปิ2นผู้"�ม#ปิกต�ปิระพฤต�สุม70าเสุมอ ม#ปิ*ญญา ม#ศ#ล่ ม# พ�อผู้�วแม�ผู้�วเปิ2นเทวดา ย7าเกรงสุาม# เทวดาท�)งหัล่ายผู้"�ม�ใช�มน�ษย( มาเย#0ยมหัญ�งเช�นน�)น ผู้"�ม#ปิ*ญญา ม#กรรมอ�นสุะอาด เปิ2นหัญ�งมน�ษย( ด"กรนางผู้"�เจ้ร�ญ ท�านเก�ดในราชสุก�ล่น#) พร�0งพร�อมไปิด�วยสุ�0งท#0น�าปิรารถืนาท�กอย�าง ด�วยสุ�จ้ร�ตธรรมท#0ท�านปิระพฤต�ด#แล่�วในปิางก�อน ด"กรพระราชบ�ตร# กH แหัล่ะ ขุ�อน#)เปิ2นช�ยชนะในโล่กท�)งสุองขุองท�าน ค5อ การอ�บ�ต�ในเทวโล่ก แล่ะเก#ยรต�ในช#ว�ตน#) ด"กรพระนางสุ�เมธา ขุอใหั�พระนางจ้งม#สุ�ขุ ย�0งย5นนาน จ้งร�กษาธรรมไว�ในตนใหั�ย�0งย5นเถื�ด ขุ�าพเจ้�าน#) ขุอล่าไปิสุ"�ไตรท�พย(การพบเหัHนท�าน เปิ2นการพบเหัHนท#0ด"ดด50มใจ้ขุองขุ�าพเจ้�าย�0งน�ก.

จ้บ สุ�ร�จ้�ชาดกท#0 ๖.

๗. ปิ*ญจ้�โปิสุถื�กชาดก ว�าด�วยนกพ�ราบ -2 1 0 0 0 -119510 2 0 0 0

[๑๙๕๑] ด"กรนกพ�ราบ เพราะเหัต�ไร บ�ดน#) เจ้�าจ้/งม#ความขุวนขุวายน�อย ไม�ต�องการอาหัาร อดกล่�)นความหั�วกระหัายมาร�กษาอ�โบสุถื.-2 1 0 0 0 -119520 5 0 0 0

[๑๙๕๒] แต�ก�อนน#)ขุ�าพเจ้�าบ�นไปิก�บนางนกพ�ราบ เราท�)ง ๒ ช50นชมย�นด#ก�นอย"�ในปิMาปิระเทศน�)น ท�นใดน�)น เหัย#0ยวได�โฉับเอานางนกพ�ราบไปิเสุ#ยขุ�าพเจ้�าไม�ปิรารถืนาจ้ะพล่�ดพรากจ้ากนางไปิ แต�จ้7าต�องพล่�ดพรากจ้ากนาง เพราะพล่�ดพล่ากจ้ากนาง ขุ�าพเจ้�าได�เสุวยเวทนาทางใจ้ เพราะเหัต�น�)นขุ�าพเจ้�าจ้/งร�กษาอ�โบสุถื ด�วยค�ดว�า ความร�กอย�าได�กล่�บมาหัาเราอ#กเล่ย.-2 1 0 0 0 -119530 4 0 0 0

[๑๙๕๓] ด"กรง"ผู้"�ไปิไม�ตรง เล่5)อยไปิด�วยอก ม#ล่�)น ๒ ล่�)น เจ้�าม#เขุ#)ยวเปิ2นอาว�ธ ม#พ�ษร�ายแรง เพราะเหัต�ไร เจ้�าจ้/งอดกล่�)นความหั�วกระหัายมาร�กษาอ�โบสุถื.

-2 1 0 0 0 -11954

0 5 0 0 0

[๑๙๕๔] โคขุองนายอ7าเภอ ก7าล่�งเปิล่#0ยว ม#หันอกกระเพ50อม ม#ล่�กษณะงาม ม#ก7าล่�ง ม�นได�เหัย#ยบขุ�าพเจ้�า ขุ�าพเจ้�าโกรธจ้/งได�ก�ดม�น ม�นกHถื"กท�กขุเวทนาครอบง7า ถื/งความตาย ณ ท#0น�)นเอง ล่7าด�บน�)น ชนท�)งหัล่ายกHพาก�นออกมาจ้ากบ�าน ร�องไหั�คร70าครวญ หัาได�พาก�นหัล่บหัล่#กไปิไม� เพราะเหัต�น�)น ขุ�าพเจ้�าจ้/งร�กษาอ�โบสุถื ด�วยค�ดว�า ความโกรธอย�าได�มาถื/งเราอ#กเล่ย.-2 1 0 0 0 -119550 3 0 0 0

[๑๙๕๕] ด"กรสุ�น�ขุจ้�)งจ้อก เน5)อขุองคนท#0ตายแล่�ว ม#อย"�ในปิMาช�าเปิ2นอ�นมาก อาหัารชน�ดน#)เปิ2นท#0พอใจ้ขุองเจ้�า เพราะเหัต�ไร เจ้�าจ้/งอดกล่�)นความหั�วกระหัายมาร�กษาอ�โบสุถื. -2 1 0 0 0 -119560 7 0 0 0

[๑๙๕๖] ขุ�าพเจ้�าได�เขุ�าไปิสุ"�ท�องช�างต�วใหัญ� ย�นด#ในซึ่ากศพ ต�ดใจ้ในเน5)อช�าง ล่มร�อนแล่ะแสุงแดดอ�นกล่�า ได�แผู้ดเผู้าทวารหัน�กขุองช�างน�)นใหั�แหั�ง ขุ�าแต�ท�านผู้"�เจ้ร�ญ ขุ�าพเจ้�าท�)งผู้อม ท�)งเหัล่5อง ไม�ม#ทางจ้ะออกได� ต�อมา ม#ฝันหั�าใหัญ�ตกล่งมาโดยพล่�น ชะทวารหัน�กขุองช�างต�วน�)นใหั�เปิNยกช��มด"กรท�านผู้"�เจ้ร�ญ ท#น�)น ขุ�าพเจ้�าจ้/งออกมาได� ด�งดวงจ้�นทร( พ�นจ้ากปิากแหั�งราหั"ฉัะน�)น เพราะเหัต�น�)น ขุ�าพเจ้�าจ้/งร�กษาอ�โบสุถื ด�วยค�ดว�า ความโล่ภอย�ามาถื/งเราอ#กเล่ย. -2 1 0 0 0 -119570 2 0 0 0

[๑๙๕๗] ด"กรหัม# แต�ก�อนน#) เจ้�าขุย7)าก�นต�วปิล่วกในจ้อมปิล่วก เพราะเหัต�ไร เจ้�าจ้/งอดกล่�)นความหั�วกระหัายมาร�กษาอ�โบสุถืเล่�า.-2 1 0 0 0 -119580 5 0 0 0

[๑๙๕๘] ขุ�าพเจ้�าด"หัม�0นถื�0นท#0เคยอย"�ขุองตน ได�ไปิย�งปิ*จ้จ้�นตคามแคว�นมล่ร�ฐเพราะความเปิ2นผู้"�อยากมากเก�นไปิ คร�)งน�)น ชนท�)งหัล่ายกHพาก�นออก จ้ากบ�าน ร�มต#ขุ�าพเจ้�าด�วยค�นธน" ขุ�าพเจ้�าศ#รษะแตกเล่5อดอาบ ได�กล่�บมาสุ"�ถื�0นท#0เคยอย"�อาศ�ยขุองตน เพราะเหัต�น�)น ขุ�าพเจ้�าจ้/งร�กษาอ�โบสุถืด�วยค�ดว�า ความอยากมากเก�นไปิอย�าได�มาถื/งเราอ#กเล่ย.-2 1 0 0 0 -119590 4 0 0 0

[๑๙๕๙] ขุ�าแต�ท�านผู้"�เจ้ร�ญ ขุ�อความอ�นใด ท�านกHได�ถืามพวกขุ�าพเจ้�าแล่�ว ขุ�าพเจ้�า ท�)งหัมดกHได�พยากรณ(ขุ�อความอ�นน�)นตามท#0ได�ร" �เหัHนมา ขุ�าแต�ท�านผู้"�เปิ2นวงศ(พรหัมผู้"�เจ้ร�ญ พวกขุ�าพเจ้�าจ้ะขุอถืามท�านบ�างล่ะ เพราะเหัต�ไร ท�าน จ้/งร�กษาอ�โบสุถืเล่�า.-2 1 0 0 0 -119600 8 0 0 0

[๑๙๖๐] พระปิ*จ้เจ้กพ�ทธะร"ปิหัน/0ง ผู้"�ไม�แปิดเปิT) อนด�วยก�เล่สุ น�0งอย"�ในอาศรมขุอง

ฉั�นคร" �หัน/0ง ท�านได�บอกใหั�ฉั�นทราบถื/งท#0ไปิท#0มา นามโคตรแล่ะจ้รณะท�กอย�าง ถื/งอย�างน�)น ฉั�นกHม�ได�กราบไหัว�เท�าท�)ง ๒ ขุองท�าน อน/0ง ฉั�นกHม�ได�ถืามถื/งนามแล่ะโคตรขุองท�านเล่ย เพราะเหัต�น�)น ฉั�นจ้/งร�กษาอ�โบสุถื ด�วยค�ดว�า มานะอย�าได�มาถื/งฉั�นอ#กเล่ย.

จ้บ ปิ*ญจ้�โปิสุถื�กชาดกท#0 ๗.

๘. มหัาโมรชาดก ว�าด�วยพญานกย"งพ�นจ้ากบ�วง -2 1 0 0 0 -119610 3 0 0 0

[๑๙๖๑] ด"กรสุหัาย กHถื�าแหัล่ะท�านจ้�บขุ�าพเจ้�าเพราะเหัต�แหั�งทร�พย(แล่�ว ท�านอย�าฆ�าขุ�าพเจ้�าเล่ย จ้งจ้�บเปิ2นน7าขุ�าพเจ้�าไปิถืวายพระราชาเถื�ด เขุ�าใจ้ว�า ท�านจ้ะได�ทร�พย(ไม�ใช�น�อยเล่ย.-2 1 0 0 0 -119620 2 0 0 0

[๑๙๖๒] เราผู้"กสุอดล่"กธน"ใสุ�เขุ�าในแล่�ง ม�ได�หัมายม�0นว�าจ้ะฆ�าท�านในว�นน#)เล่ย แต�เราจ้�กต�ดบ�วงท#0ผู้"กร�ดเท�าท�าน พญานกย"งจ้งไปิตามสุบายเถื�ด. -2 1 0 0 0 -119630 5 0 0 0

[๑๙๖๓] เหัต�ไร ท�านจ้/งเพ#ยรด�กขุ�าพเจ้�ามาถื/ง ๗ ปิN สุ"�อดกล่�)นความหั�วกระหัายท�)งกล่างค5นแล่ะกล่างว�น เม50อเปิ2นเช�นน�)น ท�านปิรารถืนาจ้ะปิล่ดปิล่�อยขุ�าพเจ้�า ผู้"�ต�ดบ�วงเสุ#ยจ้ากบ�วงเพ50ออะไร ว�นน#) ท�านงดเว�นจ้ากปิาณาต�บาตหัร5อ หัร5อว�าท�านใหั�อภ�ยในสุ�ตว(ท�)งปิวง เหัต�ไรท�านจ้/งปิรารถืนาจ้ะปิล่ดปิล่�อยขุ�าพเจ้�าผู้"�ต�ดบ�วง ออกจ้ากบ�วงเสุ#ยเล่�า.-2 1 0 0 0 -119640 3 0 0 0

[๑๙๖๔] ด"กรพญานกย"ง ขุอท�านจ้งบอกว�า ผู้"�ใดเปิ2นผู้"�งดเว�นจ้ากปิาณาต�บาต แล่ะ ใหั�อภ�ยในสุ�ตว(ท�)งปิวง ขุ�าพเจ้�าขุอถืามความขุ�อน�)นกะท�าน ผู้"�น�)นจ้�ต�จ้ากโล่กน#)แล่�วจ้ะได�ความสุ�ขุอะไร?-2 1 0 0 0 -119650 3 0 0 0

[๑๙๖๕] ขุ�าพเจ้�าขุอบอกว�า ผู้"�ใดเปิ2นผู้"�งดเว�นจ้ากปิาณาต�บาต แล่ะใหั�อภ�ยในสุ�ตว( ท�)งปิวง ผู้"�น�)นย�อมได�ร�บความสุรรเสุร�ญในปิ*จ้จ้�บ�น แล่ะเม50อตายไปิย�อม ไปิสุ"�สุวรรค(. -2 1 0 0 0 -119660 4 0 0 0

[๑๙๖๖] สุมณพราหัมณ(พวกหัน/0งกล่�าวว�า เทวดาท�)งหัล่ายไม�ม# ช#พย�อมเขุ�าถื/งความเปิ2นต�างๆ ก�นในโล่กน#) ผู้ล่ขุองกรรมด#แล่ะกรรมช�0วกHเหัม5อนก�น แล่ะกล่�าวว�า ทานอ�นคนโง�บ�ญญ�ต�ไว� ขุ�าพเจ้�าเช50อถื�อยค7าขุองพระอรหั�นต(เหัล่�าน�)น ฉัะน�)น จ้/งเบ#ยดเบ#ยนนกท�)งหัล่าย.-2 1 0 0 0 -1

19670 4 0 0 0

[๑๙๖๗] ดวงจ้�นทร(ดวงอาท�ตย(ท�)ง ๒ เหัHนก�นได�ง�ายๆ สุ�องสุว�างไปิในอากาศ ดวงจ้�นทร(ดวงอาท�ตย(ท�)ง ๒ น�)น อย"�ในโล่กน#)หัร5อในโล่กอ50น สุมณพราหัมณ(เหัล่�าน�)น กล่�าวถื/งดวงจ้�นทร(ดวงอาท�ตย(ในมน�ษยโล่กอย�างไรหัร5อ?-2 1 0 0 0 -119680 4 0 0 0

[๑๙๖๘] ดวงจ้�นทร(ดวงอาท�ตย(ท�)ง ๒ เหัHนก�นได�ง�ายๆ สุ�องสุว�างไปิในอากาศ ดวงจ้�นทร(ดวงอาท�ตย(ท�)ง ๒ น�)น ม#อย"�ในโล่กอ50น ไม�ม#ในโล่กน#) สุมณ พราหัมณ(เหัล่�าน�)น กล่�าวถื/งดวงจ้�นทร(ดวงอาท�ตย(ว�า เปิ2นเทวดาในมน�ษย โล่ก. -2 1 0 0 0 -119690 4 0 0 0

[๑๙๖๙] สุมณพราหัมณ(เหัล่�าใด ม#วาทะว�าหัาเหัต�ม�ได� ไม�กล่�าวถื/งกรรม ไม�กล่�าวถื/งผู้ล่แหั�งกรรมด# กรรมช�0ว แล่ะกล่�าวถื/งทานว�าคนโง�บ�ญญ�ต�ไว� สุมณ พราหัมณ(เหัล่�าน�)น เปิ2นผู้"�ม#วาทะเล่วทราม ถื"กท�านก7าจ้�ดเสุ#ยแล่�ว เพราะการพยากรณ(น#)แหัล่ะ.-2 1 0 0 0 -119700 5 0 0 0

[๑๙๗๐] ค7าขุองท�านน#)เปิ2นค7าจ้ร�งแท�ท#เด#ยว ไฉันทานจ้ะไม�พ/งม#ผู้ล่เล่�า ผู้ล่ขุองกรรมด#กรรมช�0ว กHเหัม5อนก�น ไฉันจ้ะไม�ม#ผู้ล่ อน/0ง ทานน#)จ้ะว�าคนโง� บ�ญญ�ต�ขุ/)นอย�างไรได� ด"กรพญานกย"ง ขุ�าพเจ้�าจ้ะท7าอย�างไร จ้ะท7าอะไรปิระพฤต�อะไร เสุพสุมาคมอะไร ด�วยตบะค�ณอะไร อย�างไรจ้/งจ้ะไม� ต�องไปิตกนรก ขุอท�านจ้งบอกเน5)อความน#)แก�ขุ�าพเจ้�าเถื�ด?-2 1 0 0 0 -119710 6 0 0 0

[๑๙๗๑] ม#สุมณะเหัล่�าใดเหัล่�าหัน/0ง น��งหั�มผู้�าย�อมด�วยน7)าฝัาด ปิระพฤต�เปิ2นผู้"�ไม�ม# เร5อน เท#0ยวไปิบ�ณฑุบาตในเวล่าเช�าในกาล่ เว�นจ้ากการเท#0ยวไปิในเวล่าว�กาล่ ผู้"�สุงบระง�บ ม#อย"�ในแผู้�นด�นน#)แน�. ท�านจ้งเขุ�าไปิหัาสุมณะเหัล่�าน�)นในเวล่าอ�นควร ณ ท#0น�)น แล่�วจ้งถืามขุ�อความตามความพอใจ้ขุองท�าน สุมณะเหัล่�าน�)นกHจ้ะช#)แจ้งปิระโยชน(โล่กน#)แล่ะโล่กหัน�าใหั�แก�ท�าน ตามความร" �ความเหัHน.-2 1 0 0 0 -119720 3 0 0 0

[๑๙๗๒] ความเปิ2นพรานน#) เราล่ะได�แล่�ว เหัม5อนง"ล่อกคราบเก�าขุองตน หัร5อ เหัม5อนต�นไม� อ�นเขุ#ยวชะอ��ม ผู้ล่�ดใบเหัล่5องท�)งฉัะน�)น ว�นน#)เราล่ะความความเปิ2นพรานได�.-2 1 0 0 0 -119730 3 0 0 0

[๑๙๗๓] อน/0ง ม#นกเหัล่�าใดท#0เราขุ�งไว�ในน�เวศน(ปิระมาณหัล่ายร�อย ว�นน#)เราใหั� ช#ว�ตแก�นกเหัล่�าน�)น ขุอนกเหัล่�าน�)นจ้งพ�นจ้ากการก�กขุ�ง ไปิสุ"�สุถืานท#0อย"�เด�มขุองตนเถื�ด. -2 1 0 0 0 -119740 6 0 0 0

[๑๙๗๔] นายพรานถื5อบ�วงเท#0ยวไปิในราวปิMา เพ50อด�กพญานกย"งต�วเร5องยศ คร�)นด�กพญานกย"งต�วเร5องยศได�แล่�ว กHได�พ�นจ้ากท�กขุ(เหัม5อนเราพ�นแล่�วฉัะน�)น.

จ้บ มหัาโมรชาดกท#0 ๘.

๙. ต�จ้ฉักสุ"กรชาดก ว�าด�วยหัม"พร�อมใจ้ก�นสุ"�เสุ5อ-2 1 0 0 0 -119750 7 0 0 0

[๑๙๗๕] ขุ�าพเจ้�าเท#0ยวแสุวงหัาหัม"�ญาต�ใด ตามภ"เขุา แล่ะราวปิMาท�)งหัล่าย ค�นหัาหัม"�ญาต�มากมาย หัม"�ญาต�น�)นเราพบแล่�ว. รากไม�แล่ะผู้ล่ไม�น#) กHม#มากมาย อน/0ง ภ�กษาหัารน#)กHม�ใช�น�อย ท�)งหั�วยล่ะหัานน#)กHน�าร50นรมย( คง เปิ2นท#0อย"�สุ�ขุสุบาย. ขุ�าพเจ้�าจ้�กขุออย"�ก�บญาต�ท�)งมวล่ ในท#0น#)แหัล่ะจ้�กเปิ2นผู้"�ขุวนขุวายน�อย ไม�ม#ความระแวงภ�ย ไม�ม#ความเศร�าโศก ไม�ม#ภ�ยแต�ท#0ไหันๆ.

-2 1 0 0 0 -119760 2 0 0 0

[๑๙๗๖] ด"กรต�จ้ฉักะ เจ้�าจ้งไปิหัาท#0ซึ่�อนเร�นแหั�งอ50นเถื�ด ในท#0น#)ศ�ตร"ขุองพวกเราม#อย"� ม�นมาในท#0น#)แล่�ว กHฆ�าหัม"แต�ล่�วนต�วท#0อ�วนพ#เสุ#ย.-2 1 0 0 0 -119770 3 0 0 0

[๑๙๗๗] ใครหันอเปิ2นศ�ตร"ขุองเราในท#0น#) ใครมาก7าจ้�ดญาต�ท�)งหัล่ายผู้"�พร�อมเพร#ยงก�น ซึ่/0งยากท#0จ้ะก7าจ้�ดได� เราถืามท�านแล่�วขุอจ้งบอกความขุ�อน�)นแก�เราเถื�ด -2 1 0 0 0 -119780 2 0 0 0

[๑๙๗๘] ด"กรต�จ้ฉักะ พญาเน5)อต�วหัน/0งล่ายพาดขุ/)น เปิ2นเน5)อก7าล่�งม#เขุ#)ยวเปิ2นอาว�ธ ม�นมาในท#0น#)แล่�ว กHฆ�าหัม"แต�ล่�วนต�วท#0อ�วนพ#เสุ#ย.-2 1 0 0 0 -119790 2 0 0 0

[๑๙๗๙] พวกเราไม�ม#เขุ#)ยวหัร5อ ก7าล่�งกายไม�พร�0งพร�อมหัร5อ พวกเราท�)งหัมดพร�อมใจ้ก�นแล่�ว กHจ้ะจ้�บม�นต�วเด#ยวเท�าน�)นใหั�อย"�ในอ7านาจ้ได�.-2 1 0 0 0 -119800 2 0 0 0

[๑๙๘๐] ด"กรต�จ้ฉักะ ท�านกล่�าววาจ้าจ้�บอกจ้�บใจ้ เพราะหัม" แม�ต�วใดหัน#ไปิเวล่า

รบ พวกเราจ้�กฆ�าม�นเสุ#ยในภายหัล่�ง.-2 1 0 0 0 -119810 3 0 0 0

[๑๙๘๑] ด"กรพญาเน5)อผู้"�เก�งกล่�า ว�นน#)เจ้�าคงจ้ะงดเว�นจ้ากการฆ�าสุ�ตว(ล่ะซึ่�หันอ ท�านใหั�อภ�ยในสุ�ตว(ท�)งปิวงเสุ#ยแล่�วหัร5อ หัร5อเขุ#)ยวขุองเจ้�าคงไม�ม# เจ้�ามาถื/งกล่างฝั"งสุ�กรแล่�ว จ้/งซึ่บเซึ่าอย"�ด�งคนก7าพร�า ฉัะน�)น? -2 1 0 0 0 -119820 9 0 0 0

[๑๙๘๒] ม�ใช�ว�าเขุ#)ยวขุองขุ�าพเจ้�าไม�ม# ก7าล่�งกายขุองขุ�าพเจ้�ากHม#อย"�พร�0งพร�อม แต�ขุ�าพเจ้�าเหัHนสุ�กรท�)งหัล่ายผู้"�เปิ2นญาต�ก�น ร�วมใจ้เปิ2นอ�นหัน/0งอ�นเด#ยวก�น เหัต�ฉัะน�)น ขุ�าพเจ้�าจ้/งซึ่บเซึ่าอย"�แต�ผู้"�เด#ยวในปิMา. เม50อก�อนสุ�กรเหัล่�าน#)พอขุ�าพเจ้�าล่5มตาแล่ด"เท�าน�)น ต�างกHกล่�วตายหัาท#0หัล่บซึ่�อนว�0งกระเจ้�ด กระเจ้�งไปิตามท�ศาน�ท�ศ บ�ดน#) พวกม�นมาปิระช�มพร�อมเปิ2นอ�นหัน/0งอ�นเด#ยวก�น ในภ"ม�ภาคท#0พวกม�นย5นอย"�น�)น ขุ�าพเจ้�าขุ�มพวกม�นได�ยากในว�นน#) พวกม�นคงม#ขุ�นพล่ จ้/งพร�กพร�อมก�น คงเปิ2นเสุ#ยงเด#ยวก�น คงร�วมม5อร�วมใจ้ก�นเบ#ยดเบ#ยนขุ�าพเจ้�า เพราะเหัต�น�)น ขุ�าพเจ้�าจ้/งไม�ปิรารถืนาสุ�กรเหัล่�าน�)น.-2 1 0 0 0 -119830 4 0 0 0

[๑๙๘๓] พระอ�นทร(องค(เด#ยวเท�าน�)น ย�งเอาชนะอสุ"รท�)งหัล่ายได� เหัย#0ยวต�วเด#ยวเท�าน�)น ย�อมขุ�มฆ�านกท�)งหัล่ายได� เสุ5อโคร�งต�วเด#ยวเหัม5อนก�น ไปิถื/ง ท�ามกล่างฝั"งสุ�กรแล่�ว กHย�อมฆ�าสุ�กรต�วพ#ๆ ได� เพราะก7าล่�งขุองม�นเปิ2นเช�นน�)น.-2 1 0 0 0 -119840 3 0 0 0

[๑๙๘๔] จ้ะเปิ2นพระอ�นทร( จ้ะเปิ2นเหัย#0ยว แม�จ้ะเปิ2นเสุ5อโคร�งผู้"�เปิ2นใหัญ�กว�าเน5)อ กHท7าญาต�ผู้"�พร�อมเพร#ยงก�นม�0นคง ซึ่/0งเปิ2นเช�นเด#ยวก�บเสุ5อโคร�งไว�ในอ7านาจ้ไม�ได�ท�)งน�)นแหัล่ะ.-2 1 0 0 0 -119850 4 0 0 0

[๑๙๘๕] ฝั"งนกต�วน�อยๆ ม#ช50อก�มภ�ล่กะ เปิ2นนกม#พวก เท#0ยวไปิเปิ2นหัมวดหัม"�ร �าเร�งบ�นเท�งใจ้ โผู้ผู้�นบ�นร�อนไปิเปิ2นกล่��มๆ. กHเหัม5อนฝั"งนกเหัล่�าน�)น บ�นไปิ บรรดานกเหัล่�าน�)น คงม#สุ�กต�วหัน/0งท#0แตกฝั"งไปิ เหัย#0ยวย�อมโฉับจ้�บนกต�วน�)นได� น#0เปิ2นคต�ขุองเสุ5อโคร�งท�)งหัล่ายโดยแท�.-2 1 0 0 0 -119860 3 0 0 0

[๑๙๘๖] เสุ5อโคร�งเปิ2นสุ�ตว(ม#เขุ#)ยว ถื"กชฎ�ล่ผู้"�หัยาบช�า เหัHนแก�อาม�สุปิล่�กใจ้ใหั�ฮึ/กเหั�ม สุ7าค�ญว�าจ้ะท7าได�เหัม5อนเม50อคร�)งก�อน จ้/งว�0งเขุ�าไปิในฝั"งสุ�กรผู้"�ม# เขุ#)ยว. -2 1 0 0 0 -1

19870 3 0 0 0

[๑๙๘๗] ญาต�ท�)งหัล่ายม#มากด�วยก�น ย�อมย�งปิระโยชน(ใหั�สุ7าเรHจ้ ถื/งต�นไม�ท�)งหัล่ายท#0เก�ดในปิMา กHเหัม5อนก�น สุ�กรท�)งหัล่ายพร�อมเพร#ยงก�นเขุ�า ฆ�าเสุ5อโคร�ง เสุ#ยได� เพราะปิระพฤต�ร�วมใจ้เปิ2นอ�นหัน/0งอ�นเด#ยวก�น.-2 1 0 0 0 -119880 2 0 0 0

[๑๙๘๘] สุ�กรท�)งหัล่ายช�วยก�นฆ�าพราหัมณ( แล่ะเสุ5อโคร�ง ท�)ง ๒ ได�แล่�ว ต�าง ร�าเร�งบ�นเท�งใจ้ พาก�นบ�นล่5อสุ�ททสุ7าเน#ยงเสุ#ยงสุน�0น.-2 1 0 0 0 -119890 5 0 0 0

[๑๙๘๙] สุ�กรเหัล่�าน�)นมาปิระช�มพร�อมก�นท#0โคนต�นมะเด50อ อภ�เษกต�จ้ฉักสุ�กรด�วย ค7าว�า ท�านเปิ2นราชา เปิ2นเจ้�าเปิ2นใหัญ�ขุองพวกเรา. จ้บ ต�จ้ฉักสุ�กรชาดกท#0 ๙.

๑๐. มหัาวาณ�ชชาดก โล่ภมากจ้นต�วตาย-2 1 0 0 0 -119900 36 0 0 0

[๑๙๙๐] พวกพ�อค�าพาก�นนาจ้ากร�ฐต�างๆ กระท7าการปิระช�มก�นในเม5องพาราณสุ#ต�)งพ�อค�าคนหัน/0งใหั�เปิ2นหั�วหัน�า แล่�วพาก�นขุนเอาทร�พย(กล่�บไปิ. พ�อค�าเหัล่�าน�)นมาถื/งแดนก�นดาร ไม�ม#อาหัาร ไม�ม#น7)า ได�เหัHนต�นไทรใหัญ�ม#ร�มเงาเยHนสุบาย น�าร50นรมย(ใจ้. กHพาก�นเขุ�าไปิน�0งพ�กท#0ร �มต�นไทรน�)นพ�อค�าท�)งหัล่ายเปิ2นคนโง�เขุล่า ถื"กโมหัะครอบง7า ค�ดร�วมก�นว�าไม�ต�นน#)บางท#จ้ะม#น7)าไหัล่ซึ่/มอย"� เช�ญพวกเราเหัล่�าพ�อค�ามาช�วยก�นต�ดก�0งขุ�างท�ศตะว�นออกแหั�งต�นไม�น�)นด"ท#เถื�ด. พอก�0งน�)นถื"กต�ดขุาดออก น7)าใสุไม�ขุ��นม�วไหัล่ออกมา พ�อค�าเหัล่�าน�)นกHพาก�นอาบแล่ะด50ม ท#0สุายน7)าน�)นจ้นสุม ปิรารถืนา. พ�อค�าท�)งหัล่าย ผู้"�โง�เขุล่า ถื"กโมหัะครอบง7า ร�วมค�ดก�นเปิ2นคร�)งท#0 ๒ ว�า ขุอใหั�พวกเราช�วยก�นต�ดก�0ง ขุ�างท�ศใต�แหั�งต�นไม�น�)นอ#กเถื�ด. พอก�0งน�)นถื"กต�ดขุาดออก ขุ�าวสุาล่# เน5)อสุ�ก ขุนมถื�0ว ซึ่/0งม#สุ#เหัม5อนขุ�าวปิายาสุปิราศจ้ากน7)า แกงอ�อมปิล่าด�ก กHไหัล่ออกมามากมายพ�อค�าเหัล่�าน�)นพาก�นบร�โภคเค#)ยวก�นจ้นสุมปิรารถืนา. พ�อค�าท�)งหัล่ายผู้"�โง� เขุล่า ถื"กโมหัะครอบง7า ร�วมค�ดก�นเปิ2นคร�)งท#0 ๓ ว�า ขุอใหั�พวกเราช�วยก�นต�ดก�0งขุ�างท�ศตะว�นตกแหั�งต�นไม�น�)นอ#กเถื�ด. พอก�0งน�)นถื"กต�ดขุาดออก เหัล่�านางนาร#แต�งต�วงามสุมสุ�วน ม#ผู้�าแล่ะเคร50องอาภรณ(อ�นว�จ้�ตรใสุ�ต�างหั"แก�วมณ# พาก�นออกมา. นาร#ท�)งหัล่ายต�างแยกก�นบ7าเรอพ�อค�า นางคนล่ะคน นาร# ๒๕ นางต�างกHแวดล่�อมพ�อค�า ผู้"�เปิ2นหั�วหัน�าอย"�โดย รอบ ท#0ร �มแหั�งต�นไทรน�)น พ�อค�าเหัล่�าน�)นแวดล่�อมด�วยนาร#เหัล่�าน�)นจ้นสุมปิรารถืนา. พ�อค�าท�)งหัล่ายผู้"�โง�เขุล่า ถื"กโมหัะครอบง7า ร�วมค�ดเปิ2นคร�)งท#0 ๔ ว�า ขุอใหั�พวกเราช�วยก�นต�ดก�0งทางท�ศเหัน5อแหั�งต�นไม�อ#กเถื�ด.

พอก�0งน�)นถื"กต�ดขุาดออก แก�วม�กดา แก�วไพฑุ"รย( เง�น ทอง เคร50อง

ปิระด�บม5อ เคร50องปิ"ล่าด ผู้�ากาสุ�กพ�สุตร(แล่ะผู้�าก�มพล่ ช50ออ�ทธ�ยะ กHพร�0งพร" ออกมาเปิ2นอ�นมาก พ�อค�าเหัล่�าน�)นพาก�นขุนบรรท�กใสุ�ในเกว#ยนเหัล่�าน�)นจ้นสุมปิรารถืนา. พ�อค�าเหัล่�าน�)น เปิ2นคนโง�เขุล่า ถื"กโมหัะครอบง7าร�วมก�นค�ดเปิ2นคร�)งท#0 ๕ ว�า ขุอใหั�พวกเราช�วยก�นต�ดโคนต�นไม�น�)นเสุ#ยท#เด#ยว บางท#จ้ะได�ขุองมากไปิกว�าน#)อ#ก. ท�นใดน�)นนายกองเกว#ยนจ้/งล่�กขุ/)น ปิระคองอ�ญชล่#ร�องขุอว�า ด"กรพ�อค�าท�)งหัล่าย ต�นไทรท7าผู้�ดอะไรหัร5อ (จ้/งพาก�นท7าร�าย) ขุอใหั�ท�านจ้งม#ความเจ้ร�ญเถื�ด. ด"กรพ�อค�าท�)งหัล่าย ก�0งทางท�ศตะว�นออกกHใหั�น7)า ก�0งทางท�ศใต�กHใหั�ขุ�าวแล่ะน7)า ก�0ง ทางท�ศตะว�นตก กHใหั�นางนาร# แล่ะก�0งทางท�ศเหัน5อกHใหั�สุ�0งท#0ปิรารถืนาท�กอย�าง ต�นไทรท7าผู้�ดอะไรหัร5อ (จ้/งพาก�นจ้ะท7าร�าย) ขุอใหั�ท�านจ้งม#ความเจ้ร�ญเถื�ด. บ�คคล่พ/งน�0งหัร5อนอนท#0ร �มเงาแหั�งต�นไม�ใด กHไม�ควรหั�กรานก�านแหั�งต�นไทรน�)น เพราะผู้"�ปิระท�ษร�ายม�ตรเปิ2นคนเล่วทราม แต�พ�อค�าเหัล่�าน�)นมากด�วยก�น ไม�เช50อถื5อถื�อยค7านายกองเกว#ยนผู้"�เด#ยวต�างกHถื5อขุวานท#0ล่�บแล่�ว พาก�นเขุ�าไปิหัมายจ้ะต�ดต�นไทรน�)นท#0โคน.-2 1 0 0 0 -119910 2 0 0 0

[๑๙๙๑] ท�นใดน�)น นาคท�)งหัล่ายกHพาก�นออกไปิ พวกสุวมเกราะ ๒๕ พวกถื5อ ธน" ๓๐๐ พวกถื5อโล่�หั( ๖,๐๐๐. -2 1 0 0 0 -119920 2 0 0 0

[๑๙๙๒] ท�านท�)งหัล่ายจ้งจ้�บพวกน#)ม�ดฆ�าเสุ#ย อย�าไว�ช#ว�ตเล่ย เว�นไว�แต�นายกองเกว#ยนเท�าน�)น นอกน�)นจ้งสุ�งหัารม�นท�กคนใหั�เปิ2นภ�สุมธ�ล่#ไปิ.-2 1 0 0 0 -119930 7 0 0 0

[๑๙๙๓] เพราะเหัต�น#)แหัล่ะ บ�ร�ษผู้"�เปิ2นบ�ณฑุ�ต เม50อพ�จ้ารณาถื/งปิระโยชน(ขุองตนไม�ควรล่�อ7านาจ้แหั�งความโล่ภ พ/งก7าจ้�ดใจ้อ�นปิระกอบด�วยความโล่ภเสุ#ยภ�กษ�ร" �โทษอย�างน#) แล่ะร" �ต�ณหัาว�า เปิ2นแดนเก�ดแหั�งท�กขุ( พ/งเปิ2นผู้"�ปิราศจ้ากต�ณหัา ไม�ม#ความถื5อม�0น พ/งเปิ2นผู้"�ม#สุต�ล่ะเว�นโดยรอบเถื�ด.

จ้บ มหัาวาณ�ชชาดกท#0 ๑๐.

๑๑. สุาธ�นราชชาดก พระเจ้�าว�เทหัราชปิระพาสุดาวด/งสุ(-2 1 0 0 0 -119940 2 0 0 0

[๑๙๙๔] อ�ศจ้รรย(จ้ร�งหันอ ขุนพองสุยองเกล่�าเก�ดขุ/)นแล่�วในโล่ก รถืท�พย(ได� ปิรากฏแก�พระเจ้�าว�เทหัราชผู้"�เร5องยศ.-2 1 0 0 0 -119950 18 0 0 0

[๑๙๙๕] มาตล่#เทพบ�ตรเทพสุารถื#ผู้"�ม#ฤทธ�Vมาก ได�เช5)อเช�ญพระเจ้�าว�เทหัราชผู้"�ครอง ม�ถื�ล่านครว�า ขุ�าแต�พระราชาผู้"�ทรงพระค�ณอ�นปิระเสุร�ฐ ผู้"�เปิ2นใหัญ�ท�0ว ท�ศ ขุอเช�ญพระองค(เสุดHจ้ขุ/)นทรงรถืน#)เถื�ด ด�วยว�า ทวยเทพช�)นดาวด/งสุ(

พร�อมด�วยสุมเดHจ้อมร�นทราธ�ราช ใคร�จ้ะเหัHนพระองค( ทวยเทพเหัล่�า น�)น ปิระช�มพร�อมก�นอย"� ณ สุ�ธรรมาเทวสุภา. ล่7าด�บน�)นแล่ พระเจ้�าว�เทหัราชพระนามว�าสุาธ�นะ ผู้"�ครองม�ถื�ล่านคร เสุดHจ้ทรงรถือ�นเท#ยมด�วยม�าพ�นหัน/0ง เสุดHจ้ไปิย�งสุ7าน�กขุองเทวดาท�)งหัล่าย (พระมหัาราชาทรง ปิระท�บย5นบนท�พยาน อ�นเท#ยมด�วยม�าพ�นหัน/0ง ซึ่/0งม�าพาล่ากไปิ เสุดHจ้ ไปิอย"� ได�ทอดพระเนตรเหัHนเทวสุภาน#)) ทวยเทพเหัHนพระราชาเสุดHจ้มาด�งน�)น กHพาก�นช50นชม ย�นด# กระท7าปิฏ�สุ�ณฐารเช5)อเช�ญว�า ขุ�าแต�พระมหัาราชา พระองค(เสุดHจ้มาด#แล่�ว อน/0ง ช50อว�าพระองค(ม�ได�เสุดHจ้มาร�าย ขุ�าแต�พระราชาผู้"�แสุวงหัาค�ณอ�นใหัญ� ขุอพระองค(ทรงปิระท�บใกล่�ๆ ก�บท�าวเทวราชเสุ#ยแต�บ�ดน#)เถื�ด. ฝัMายท�าววาสุวสุ�กกเทวราชทรงช50นชม ย�นด#เช5)อเช�ญพระเจ้�าสุาธ�นราชผู้"�ครองม�ถื�ล่านครด�วยท�พยกามารมณ( แล่ะ อาสุนะว�า ขุ�าแต�พระราชฤาษ# เปิ2นการด#แล่�วท#0พระองค(เสุดHจ้มาถื/งท#0อย"�ขุองทวยเทพ ผู้"�บ�นดาล่ใหั�เปิ2นไปิในอ7านาจ้ได� ขุอเช�ญพระองค(ปิระท�บ อย"�ในหัม"�ทวยเทพผู้"�ใหั�สุ7าเรHจ้ท�พยกามารมณ(ท�กอย�าง ขุอเช�ญพระองค(ทรง เสุวยกามค�ณอ�นม�ใช�ขุองมน�ษย( ในหัม"�ทวยเทพชาวดาวด/งสุ(เถื�ด.-2 1 0 0 0 -119960 4 0 0 0

[๑๙๙๖] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�ปิระเสุร�ฐกว�าจ้อมเทพ เม50อก�อนหัม�อมฉั�นมาถื/งสุวรรค(แล่�ว ย�อมย�นด#ด�วยการฟRอนร7าขุ�บร�องแล่ะเคร50องปิระโคมท�)งหัล่าย บ�ดน#) หัม�อมฉั�นไม�ย�นด#อย"�ในสุวรรค(เล่ย จ้ะหัมดอาย� หัร5อใกล่�จ้ะตาย หัร5อว�าหัม�อมฉั�นหัล่งใหัล่ไปิ? -2 1 0 0 0 -119970 6 0 0 0

[๑๙๙๗] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�แกล่�วกล่�ากว�านรชน ผู้"�ปิระเสุร�ฐ พระชนมาย�ขุอง พระองค(ย�งไม�หัมดสุ�)น ความสุ�)นพระชนม(กHย�งหั�างไกล่ อน/0ง พระองค( จ้ะได�ทรงหัล่งใหัล่ไปิกHหัาไม� แต�ว�าว�บากแหั�งบ�ญก�ศล่ขุองพระองค( ท#0 ได�ทรงเสุวยในเทวโล่กน#)ม#น�อยไปิ ขุ�าแต�พระราชาผู้"�ปิระเสุร�ฐ ผู้"�เปิ2น ใหัญ�ท�0วท�ศ ขุอเช�ญพระองค(ปิระท�บอย"� เสุวยกามค�ณอ�นม�ใช�ขุองมน�ษย(ในหัม"�ทวยเทพชาวดาวด/งสุ( ด�วยเทวาน�ภาพต�อไปิเถื�ด.-2 1 0 0 0 -119980 7 0 0 0

[๑๙๙๘] ขุอย5มยานเขุามาขุ�บ ขุอย5มทร�พย(เขุามาใช� ฉั�นใด การท#0ได�เสุวยความสุ�ขุเปิ2นความสุ�ขุท#0ผู้"�อ50นย50นใหั� กHเปิร#ยบก�นได� ฉั�นน�)นแล่ กHแล่การได�เสุวย ความสุ�ขุ โดยเปิ2นความสุ�ขุท#0ผู้"�อ50นย50นใหั� หัม�อมฉั�นไม�ปิรารถืนาเล่ยบ�ญท�)งหัล่ายอ�นหัม�อมฉั�นท7าเองแล่�วน�)น ย�อมเปิ2นทร�พย(อ�นอาจ้ต�ดตาม หัม�อมฉั�นไปิได� หัม�อมฉั�นไปิในมน�ษย(โล่กแล่�ว จ้�กได�ท7าก�ศล่ใหั�มาก ท#0บ�คคล่ท7าแล่�วได�ร�บความสุ�ขุ แล่ะไม�ต�องเด5อดร�อนในภายหัล่�ง ด�วยทาน ด�วยการปิระพฤต�สุม70าเสุมอ ด�วยการสุ7ารวม ด�วยการฝัYกตน.-2 1 0 0 0 -119990 8 0 0 0

[๑๙๙๙] ท#0ตรงน#)เปิ2นไร�นา ท#0ตรงน#)ตรงร�องน7)าตรงด# ท#0ตรงน#)เปิ2นภ"ม�ภาคม#หัญ�าแพรกเขุ#ยวสุะพร�0ง ท#0ตรงน#)เปิ2นแม�น7)าไหัล่อย"�ไม�ขุาดสุาย ท#0ตรงน#)เปิ2นสุระโบกขุรณ#อ�นน�าร50นรมย( ม#ฝั"งนกจ้�กพรากขุ�นอย"�ระงม เปิN0 ยมไปิด�วยน7)าใสุสุะอาด ดารดาษไปิด�วยดอกปิท�มแล่ะดอกอ�บล่ พวกขุ�าเฝัRาแล่ะน�กสุนมพาก�นย/ดถื5อสุถืานเหัล่�าน#)ว�าเปิ2นขุองเรา เขุาเหัล่�าน�)นพาก�นไปิ เสุ#ยท�ศทางใดหันอ? ด"กรพ�อนารทะ ไร�นาเหัล่�าน�)น ภ"ม�ภาคตรงน�)นแล่ะอ�ปิจ้ารแหั�งสุวนแล่ะปิMาไม�ย�งคงม#อย"�ด�งเด�ม เม50อเราไม�เหัHนหัม"�ชน เหัล่�าน�)น ท�ศท�)งหัล่ายกHปิรากฏว�า ว�างเปิล่�าแก�เรา.-2 1 0 0 0 -120000 12 0 0 0

[๒๐๐๐] ว�มานท�)งหัล่ายย�นโอภาสุท�0วท�)งสุ#0ท�ศ ฉั�นได�เหัHนแล่�วเฉัพาะพระพ�กตร(ขุองท�าวสุ�กกเทวราช แล่ะเฉัพาะหัน�าขุองทวยเทพชาวไตรทศ ภพท#0ฉั�นอย"�กHเปิ2นท�พย( กามท�)งหัล่ายอ�นม�ใช�ขุองมน�ษย(ฉั�นได�บร�โภคแล่�ว ในทวยเทพชาวดาวด/งสุ( ผู้"�ใหั�สุ7าเรHจ้สุ�0งท#0น�าปิรารถืนาท�กอย�าง. ฉั�นน�)นล่ะสุมบ�ต�เช�นน�)นเสุ#ยแล่�วมาในมน�ษยโล่กน#) เพ50อต�องการท7าบ�ญเท�าน�)น ฉั�นจ้�กปิระพฤต�แต�ธรรมเท�าน�)น ฉั�นไม�ม#ความต�องการด�วยราชสุมบ�ต�. ฉั�นจ้�กด7าเน�นไปิตามทางท#0ท�านผู้"�ไม�ม#อาชญาพาก�นท�องเท#0ยวไปิ อ�นพระ สุ�มมาสุ�มพ�ทธเจ้�าทรงแสุดงไว� ซึ่/0งเปิ2นทางสุ7าหัร�บไปิขุองท�านผู้"�ม#ว�ตรงาม ท�)งหัล่าย.

จ้บ สุาธ�นราชชาดกท#0 ๑๑.

๑๒. ทสุพราหัมณชาดก ว�าด�วยชาต�พราหัมณ( ๑๐ ชาต� -2 1 0 0 0 -120010 4 0 0 0

[๒๐๐๑] พระเจ้�าย�ธ�ฏฐ�ล่ะผู้"�ทรงฝั*กใฝัMในธรรม ได�ตร�สุกะว�ธ"ระอ7ามาตย(ว�า ด"กร ว�ธ"ระ ท�านจ้งแสุวงหัาพราหัมณ(ท�)งหัล่ายผู้"�ม#ศ#ล่ เปิ2นพหั"สุ"ต งดเว�นจ้ากเมถื�นธรรม ซึ่/0งสุมควรจ้ะบร�โภคโภชนาหัารขุองฉั�น ด"กรสุหัาย ฉั�นจ้ะใหั�ท�กษ�ณาในพวกพราหัมณ(ท#0ใหั�ทานแล่�วจ้�กม#ผู้ล่มาก. -2 1 0 0 0 -120020 10 0 0 0

[๒๐๐๒] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�สุมมต�เทพ พราหัมณ(ท�)งหัล่ายผู้"�ม#ศ#ล่ เปิ2นพหั"สุ"ต งด เว�นจ้ากเมถื�นถืรรม ท#0สุมควรจ้ะบร�โภคโภชนาหัารขุองพระองค(น�)นหัาได� ยาก ขุ�าแต�พระมหัาราชา ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าได�สุด�บมาว�า ชาต�พราหัมณ(ม# ๑๐ ชาต� ขุอพระองค(จ้งทรงสุด�บการจ้7าแนกแจ้กแจ้งชาต�พราหัมณ(เหัล่�าน�)น ขุองขุ�าพระองค(. ชนท�)งหัล่ายถื5อเอาร�วมยาอ�นเตHมไปิด�วยรากไม�ปิดเร#ยบร�อย ปิดสุล่ากบอกสุรรพค�ณยาไว� รดน7)ามนต(แล่ะร�ายมนต(.ขุ�าแต�พระราชา ชนเหัล่�าน�)นแม�จ้ะเปิ2นเหัม5อนก�บหัมอ กHย�งเร#ยกก�นว�าเปิ2นพราหัมณ( ขุ�าแต�พระมหัาราชา ขุ�าพระพ�ทธเจ้�ากราบท"ล่ถื/งพราหัมณ( พวกน�)นแก�พระองค(แล่�ว เราจ้ะต�องการพราหัมณ(เช�นน�)นหัร5อหัาไม� พระเจ้�าขุ�า?

-2 1 0 0 0 -120030 5 0 0 0

[๒๐๐๓] (พระเจ้�าโกรพยะตร�สุด�งน#)ว�า) ด"กรว�ธ"ระ ชนเหัล่�าน�)นปิราศจ้ากค�ณเคร50อง ความเปิ2นพราหัมณ( จ้ะเร#ยกว�า เปิ2นพราหัมณ(ไม�ได� ท�านจ้งแสุวงหัาพราหัมณ(เหัล่�าอ50นผู้"�ม#ศ#ล่ เปิ2นพหั"สุ"ต งดเว�นจ้ากเมถื�นธรรม ซึ่/0งสุมควรบร�โภคโภชนาหัารขุองฉั�น ด"กรสุหัาย ฉั�นจ้�กใหั�ท�กษ�ณาในพวกพราหัมณ(ท#0ใหั�ทานแล่�วจ้�กม#ผู้ล่มาก.-2 1 0 0 0 -120040 5 0 0 0

[๒๐๐๔] ชนท�)งหัล่ายถื5อกระด�0งต#ปิระกาศไปิขุ�างหัน�าบ�าง คอยร�บใช�บ�าง ศ/กษา ในการขุ�บรถืบ�าง ขุ�าแต�พระราชา ชนเหัล่�าน�)นแม�จ้ะเหัม5อนก�บคนบ7าเรอกHย�งเร#ยกก�นว�า เปิ2นพราหัมณ( ขุ�าพระพ�ทธเจ้�ากราบท"ล่ถื/งพราหัมณ( พวกน�)นแก�ขุ�าพระองค(แล่�ว เราจ้ะต�องการพราหัมณ(เช�นน�)นหัร5อหัาไม�พระเจ้�าขุ�า?-2 1 0 0 0 -120050 5 0 0 0

[๒๐๐๕] (พระเจ้�าโกรพยะตร�สุด�งน#)ว�า) ด"กรว�ธ"ระ ชนเหัล่�าน�)นปิราศจ้ากค�ณเคร50อง ความเปิ2นพราหัมณ( จ้ะเร#ยกว�า เปิ2นพราหัมณ(ไม�ได� ท�านจ้งแสุวงหัาพราหัมณ(เหัล่�าอ50นผู้"�ม#ศ#ล่ เปิ2นพหั"สุ"ต งดเว�นจ้ากเมถื�นธรรม ซึ่/0งสุมควรบร�โภคโภชนาหัารขุองฉั�น ด"กรสุหัาย ฉั�นจ้ะใหั�ท�กษ�ณาในพวกพราหัมณ(ท#0ใหั�ทานแล่�วจ้�กม#ผู้ล่มาก.-2 1 0 0 0 -120060 6 0 0 0

[๒๐๐๖] พวกพราหัมณ( ถื5อเต�าน7)า แล่ะไม�สุ#ฟ*น คอยเขุ�าใกล่�พระราชาท�)งหัล่าย ในบ�าน แล่ะน�คมด�วยต�)งใจ้ว�า เม50อคนท�)งหัล่าย ในบ�าน หัร5อน�คมไม� ใหั�อะไรๆ พวกเราจ้�กไม�ล่�กขุ/)น ขุ�าแต�พระราชา ชนเหัล่�าน�)นแม�จ้ะเหัม5อนก�บผู้"�กดขุ#0ขุ�มเหัง กHย�งเร#ยกก�นว�า เปิ2นพราหัมณ( ขุ�าพระพ�ทธเจ้�ากราบท"ล่ถื/งพราหัมณ(พวกน�)นแก�พระองค(แล่�ว เราจ้�กต�องการพราหัมณ(เช�นน�)นหัร5อหัาไม� พระเจ้�าขุ�า?-2 1 0 0 0 -120070 5 0 0 0

[๒๐๐๗] (พระเจ้�าโกรพยะตร�สุด�งน#)ว�า) ด"กรว�ธ"ระ ชนเหัล่�าน�)นปิราศจ้ากค�ณเคร50องความเปิ2นพราหัมณ( จ้ะเร#ยกว�า เปิ2นพราหัมณ5ไม�ได� ท�านจ้งแสุวง หัาพราหัมณ(เหัล่�าอ50นผู้"�ม#ศ#ล่ เปิ2นพหั"สุ"ต งดเว�นจ้ากเมถื�นธรรม ซึ่/0งสุมควรบร�โภคโภชนาหัารขุองฉั�น ด"กรสุหัาย ฉั�นจ้�กใหั�ท�กษ�ณาในพวกพราหัมณ(ท#0ใหั�ทานแล่�วจ้�กม#ผู้ล่มาก.-2 1 0 0 0 -120080 5 0 0 0

[๒๐๐๘] ชนท�)งหัล่ายม#เล่Hบ แล่ะขุนร�กแร�งอกยาว ฟ*นเขุล่อะ ม#ธ�ล่#บนศ#รษะเกรอะ กร�งด�วยฝั�Mนล่ะออง เปิ2นพวกยาจ้กท�องเท#0ยวไปิ ขุ�าแต�พระราชา ชนพวก

น�)นแม�จ้ะเหัม5อนก�บมน�ษย(ขุ�ดตอ กHย�งเร#ยกก�นว�า เปิ2นพราหัมณ( ขุ�าแต� พระมหัาราชา ขุ�าพระพ�ทธเจ้�ากราบท"ล่ถื/งพราหัมณ(พวกน�)นแก�พระองค(แล่�ว เราจ้ะต�องการพราหัมณ(เช�นน�)นหัร5อหัาไม� พระเจ้�าขุ�า?-2 1 0 0 0 -120090 5 0 0 0

[๒๐๐๙] (พระเจ้�าโกรพยะตร�สุด�งน#)ว�า) ด"กรว�ธ"ระ ชนเหัล่�าน�)นปิราศจ้ากค�ณเคร50อง ความเปิ2นพราหัมณ( จ้ะเร#ยกว�า เปิ2นพราหัมณ(ไม�ได� ท�านจ้งแสุวงหัาพราหัมณ(เหัล่�าอ50นผู้"�ม#ศ#ล่ เปิ2นพหั"สุ"ต งดเว�นจ้ากเมถื�นธรรม ซึ่/0งสุมควรบร�โภคโภชนาหัารขุองฉั�น ด"กรสุหัาย ฉั�นจ้�กใหั�ท�กษ�ณาในพวกพราหัมณ(ท#0ใหั�ทานแล่�วจ้�กม#ผู้ล่มาก.-2 1 0 0 0 -120100 7 0 0 0

[๒๐๑๐] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�เปิ2นอธ�บด#แหั�งปิระชาชน ชนท�)งหัล่ายขุายสุ�0งขุองเคร50อง ช7า ค5อ ผู้ล่สุมอ ผู้ล่มะขุามปิRอม มะม�วง ชมพ" � สุมอพ�เภก ขุน�นสุ7ามะล่อ ไม�สุ#ฟ*น มะต"ม พ�ทรา ผู้ล่เกด อ�อย แล่ะงบน7)าอ�อย เคร50องโบกคว�น น7)าผู้/)ง แล่ะยาหัยอดตา ขุ�าแต�พระราชา ชนเหัล่�าน�)นแม�จ้ะเหัม5อนก�บพ�อค�า กHย�งเร#ยกก�นว�า เปิ2นพราหัมณ( ขุ�าแต�พระมหัาราชาขุ�าพระองค(กราบท"ล่ถื/งพราหัมณ(พวกน�)นแก�พระองค(แล่�ว เราจ้ะต�องการพราหัมณ(เช�นน�)นหัร5อหัาไม� พระเจ้�าขุ�า? -2 1 0 0 0 -120110 5 0 0 0

[๒๐๑๑] (พระเจ้�าโกรพยะตร�สุด�งน#)ว�า) ด"กรว�ธ"ระ ชนเหัล่�าน�)นปิราศจ้ากค�ณเคร50อง ความเปิ2นพราหัมณ( จ้ะเร#ยกว�า เปิ2นพราหัมณ5ไม�ได� ท�านจ้งแสุวงหัาพราหัมณ(เหัล่�าอ50นผู้"�ม#ศ#ล่ เปิ2นพหั"สุ"ต งดเว�นจ้ากเมถื�นธรรม ซึ่/0งสุมควรบร�โภคโภชนาหัารขุองฉั�น ด"กรสุหัาย ฉั�นจ้�กใหั�ท�กษ�ณาในพวกพราหัมณ( ท#0ใหั�ทานแล่�วจ้�กม#ผู้ล่มาก.-2 1 0 0 0 -120120 5 0 0 0

[๒๐๑๒] ชนท�)งหัล่าย ใช�คนใหั�ท7าการไถื แล่ะการค�า ใช�ใหั�เล่#)ยงแพะ เล่#)ยงแกะ สุ"�ขุอนางก�มาร#ท7าการว�วาหัมงคล่แล่ะอาวาหัมงคล่ ชนเหัล่�าน�)นแม�จ้ะเหัม5อนก�บก�ฏมพ#แล่ะคฤหับด# กHย�งเร#ยกก�นว�า เปิ2นพราหัมณ( ขุ�าแต�พระมหัาราชา ขุ�าพระพ�ทธเจ้�ากราบท"ล่ถื/งชนพวกน�)นแก�พระองค(แล่�ว เราจ้ะต�องการพราหัมณ(เช�นน�)นหัร5อหัาไม� พระเจ้�าขุ�า?-2 1 0 0 0 -120130 5 0 0 0

[๒๐๑๓] (พระเจ้�าโกรพยะตร�สุด�งน#)ว�า) ด"กรว�ธ"ระ ชนเหัล่�าน�)นปิราศจ้ากค�ณเคร50อง ความเปิ2นพราหัมณ( จ้ะเร#ยกว�าเปิ2นพราหัมณ(ไม�ได� ท�านจ้งแสุวงหัาพราหัมณ(เหัล่�าอ50นผู้"�ม#ศ#ล่ เปิ2นพหั"สุ"ต งดเว�นจ้ากเมถื�นธรรม ซึ่/0งสุมควรบร�โภคโภชนาหัารขุองฉั�น ด"กรสุหัาย ฉั�นจ้�กใหั�ท�กษ�ณาในพวกพราหัมณ(ท#0ใหั�ทานแล่�วจ้�กม#ผู้ล่มาก.

-2 1 0 0 0 -120140 7 0 0 0

[๒๐๑๔] ย�งอ#กพวกหัน/0งเล่�า เปิ2นปิ�โรหั�ตในบ�าน บร�โภคภ�กษาท#0เกHบไว� ชนเปิ2น อ�นมากพาก�นถืามปิ�โรหั�ตบ�านเหัล่�าน�)น พวกเหัล่�าน�)นจ้�กร�บจ้�างตอนสุ�ตว( แม�ปิศ�สุ�ตว( ค5อ กระบ5อ สุ�กร แพะ ถื"กฆ�าเพราะปิ�โรหั�ตชาวบ�านเหัล่�าน�)น ขุ�าแต�พระราชา คนเหัล่�าน�)นแม�จ้ะเหัม5อนก�บคนฆ�าโค กHย�ง เร#ยกก�นว�า เปิ2นพราหัมณ( ขุ�าแต�พระมหัาราชา ขุ�าพระพ�ทธเจ้�ากราบท"ล่ถื/งชนพวกน�)นแก�พระองค(แล่�ว เราจ้�กต�องการพราหัมณ(เช�นน�)นหัร5อ หัาไม� พระเจ้�าขุ�า? -2 1 0 0 0 -120150 5 0 0 0

[๒๐๑๕] (พระเจ้�าโกรพยะตร�สุด�งน#)ว�า) ด"กรว�ธ"ระ ชนเหัล่�าน�)นปิราศจ้ากค�ณเคร50อง ความเปิ2นพราหัมณ( จ้ะเร#ยกว�า เปิ2นพราหัมณ(ไม�ได� ท�านจ้งแสุวงหัาพราหัมณ(เหัล่�าอ50นผู้"�ม#ศ#ล่ เปิ2นพหั"สุ"ต งดเว�นจ้ากเมถื�นธรรม ซึ่/0งสุมควรบร�โภคโภชนาหัารขุองฉั�น ด"กรสุหัาย ฉั�นจ้�กใหั�ท�กษ�ณาในพวกพราหัมณ( ท#0ใหั�ทานแล่�วจ้�กม#ผู้ล่มาก.-2 1 0 0 0 -120160 5 0 0 0

[๒๐๑๖] อ#กพวกหัน/0ง เปิ2นพราหัมณ(ถื5อดาบแล่ะโล่�หั(เหันHบกระบ#0 ย5นเฝัRาอย"�ท#0ย�านพ�อค�าบ�าง ร�บค��มครองขุบวนเกว#ยนบ�าง ชนเหัล่�าน�)นแม�จ้ะเหัม5อนก�บ คนเล่#)ยงโคแล่ะนายพราน กHย�งเร#ยกก�นว�า เปิ2นพราหัมณ( ขุ�าแต�พระมหัา ราชา ขุ�าพระพ�ทธเจ้�ากราบท"ล่ถื/งพราหัมณ(พวกน�)นแก�พระองค(แล่�ว เราจ้ะต�องการพราหัมณ(เช�นน�)นหัร5อหัาไม� พระเจ้�าขุ�า?-2 1 0 0 0 -120170 5 0 0 0

[๒๐๑๗] (พระเจ้�าโกรพยะตร�สุว�าด�งน#)) ด"กรว�ธ"ระ ชนเหัล่�าน�)นปิราศจ้ากค�ณเคร50อง ความเปิ2นพราหัมณ( จ้ะเร#ยกว�า เปิ2นพราหัมณ(ไม�ได� ท�านจ้งแสุวงหัาพราหัมณ(เหัล่�าอ50นผู้"�ม#ศ#ล่ เปิ2นพหั"สุ"ต งดเว�นจ้ากเมถื�นธรรม ซึ่/0งสุมควรบร�โภคโภชนาหัารขุองฉั�น ด"กรสุหัาย ฉั�นจ้�กใหั�ท�กษ�ณาในพวกพราหัมณ(ท#0ใหั�ทานแล่�วจ้�กม#ผู้ล่มาก.-2 1 0 0 0 -120180 5 0 0 0

[๒๐๑๘] ชนท�)งหัล่ายปิล่"กกระท�อมไว�ในปิMา ท7าเคร50องด�กสุ�ตว( เบ#ยดเบ#ยนกระต�าย แล่ะเสุ5อปิล่าตล่อดถื/งเหั#)ย ท�)งปิล่าแล่ะเต�า ขุ�าแต�พระราชา ชนท�)งหัล่าย แม�จ้ะเปิ2นผู้"�เสุมอก�บนายพราน เขุากHเร#ยกก�นว�า พราหัมณ( ขุ�าแต�พระมหัาราชา ขุ�าพระพ�ทธเจ้�ากราบท"ล่ถื/งพราหัมณ(พวกน�)นแก�พระองค(แล่�ว เราจ้ะต�องการพราหัมณ(เช�นน�)นหัร5อหัาไม� พระเจ้�าขุ�า?-2 1 0 0 0 -120190 5 0 0 0

[๒๐๑๙] (พระเจ้�าโกรพยะตร�สุด�งน#)ว�า) ด"กรว�ธ"ระ ชนเหัล่�าน�)นปิราศจ้ากค�ณเคร50อง

ความเปิ2นพราหัมณ( จ้ะเร#ยกว�า เปิ2นพราหัมณ(ไม�ได� ท�านจ้งแสุวงหัาพราหัมณ(เหัล่�าอ50นผู้"�ม#ศ#ล่ เปิ2นพหั"สุ"ต งดเว�นจ้ากเมถื�นธรรม ซึ่/0งสุมควรบร�โภคโภชนาหัารขุองฉั�น ด"กรสุหัาย ฉั�นจ้�กใหั�ท�กษ�ณาในพวกพราหัมณ( ท#0ใหั�ทานแล่�วจ้�กม#ผู้ล่มาก.-2 1 0 0 0 -120200 5 0 0 0

[๒๐๒๐] อ#กพวกหัน/0ง ย�อมนอนใต�เต#ยง เพราะปิรารถืนาทร�พย( พระราชาท�)งหัล่าย สุรงสุนานอย"�ขุ�างบนในคราวม#พ�ธ#โสุมยาคะ ขุ�าแต�พระราชา ชนพวกน�)น แม�จ้ะเหัม5อนก�บคนกวาดมล่ท�น กHย�งเร#ยกก�นว�า เปิ2นพราหัมณ( ขุ�าแต�พระมหัาราชา ขุ�าพระพ�ทธเจ้�ากราบท"ล่ถื/งพราหัมณ(พวกน�)นแก�พระองค(แล่�ว เราจ้ะต�องการพราหัมณ(เช�นน�)นหัร5อหัาไม� พระเจ้�าขุ�า?-2 1 0 0 0 -120210 5 0 0 0

[๒๐๒๑] (พระเจ้�าโกรพยะตร�สุด�งน#)ว�า) ด"กรว�ธ"ระ ชนเหัล่�าน�)นปิราศจ้ากค�ณเคร50อง ความเปิ2นพราหัมณ( จ้ะเร#ยกว�า เปิ2นพราหัมณ(กHไม�ได� ท�านจ้งแสุวงหัาพราหัมณ(เหัล่�าอ50นผู้"�ม#ศ#ล่ เปิ2นพหั"สุ"ต งดเว�นจ้ากเมถื�นธรรม ซึ่/0งสุมควรจ้ะบร�โภคโภชนาหัารขุองฉั�น ด"กรสุหัาย ฉั�นจ้�กใหั�ท�กษ�ณาในพวกพราหัมณ(ท#0ใหั�ทานแล่�วจ้�กม#ผู้ล่มาก -2 1 0 0 0 -120220 5 0 0 0

[๒๐๒๒] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�สุมมต�เทพ พราหัมณ(ท�)งหัล่ายผู้"�ม#ศ#ล่ เปิ2นพหั"สุ"ต งด เว�นจ้ากเมถื�นธรรม ซึ่/0งสุมควรบร�โภคโภชนาหัารขุองพระองค( ม#อย"�แล่พราหัมณ(เหัล่�าน�)นบร�โภคภ�ตตาหัารหันเด#ยว แล่ะไม�ด50มน7)าเมา ขุ�าแต�พระมหัาราชา ขุ�าพระพ�ทธเจ้�ากราบท"ล่ถื/งพราหัมณ(เหัล่�าน�)นแก�พระองค(แล่�ว พวกเราคงต�องการพราหัมณ(เช�นน�)นสุ� พระเจ้�าขุ�า. -2 1 0 0 0 -120230 6 0 0 0

[๒๐๒๓] ด"กรว�ธ"ระ พราหัมณ(เหัล่�าน�)นแหัล่ะเปิ2นผู้"�ม#ศ#ล่ เปิ2นพหั"สุ"ต ด"กรว�ธ"ระ ท�านจ้งแสุวงหัาพราหัมณ(พวกน�)น แล่ะจ้งเช�ญพราหัมณ(พวกน�)นมาโดยเรHวด�วยเถื�ด.

จ้บ ทสุพราหัมณชาดกท#0 ๑๒.

๑๓. ภ�กขุาปิร�มปิรชาดก ว�าด�วยการใหั�ทานในท�านใด ม#ผู้ล่มาก-2 1 0 0 0 -120240 6 0 0 0

[๒๐๒๔] ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าได�เหัHนพระองค(ผู้"�ทรงเปิ2นสุ�ขุ�มาล่ชาต� เคยปิระท�บในพระต7าหัน�กอ�นปิระเสุร�ฐ ทรงบรรทมเหัน5อพระย#0ภ"�อ�นใหัญ�โต เสุดHจ้จ้ากแว�นแคว�นมาสุ"�ดง จ้/งได�ท"ล่ถืวายขุ�าวสุ�กอย�างด#แหั�งขุ�าวสุาล่# เปิ2นภ�ตอ�นว�จ้�ตร ม#แกงเน5)ออ�นสุะอาดด�วยความร�กต�อพระองค( พระองค(ทรงร�บภ�ตน�)นแล่�ว ม�ได�เสุวยด�วยพระองค(เอง ได�พระราชทานแก�พราหัมณ(

ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าขุอถืวายบ�งคมพระองค( ขุ�อน#)เปิ2นธรรมอะไรขุองพระองค(? -2 1 0 0 0 -120250 2 0 0 0

[๒๐๒๕] พราหัมณ(เปิ2นอาจ้ารย(ขุองฉั�น เปิ2นผู้"�ขุวนขุวายในก�จ้น�อยก�จ้ใหัญ� ท�)งเปิ2นคร" แล่ะเปิ2นผู้"�คอยต�กเต5อน ฉั�นควรใหั�โภชนะ.-2 1 0 0 0 -120260 4 0 0 0

[๒๐๒๖] บ�ดน#) ขุ�าพเจ้�าขุอถืามท�านพราหัมณ(ผู้"�โคดมอ�นพระราชาทรงบ"ชา พระราชาทรงพระราชทานภ�ต อ�นม#แกงเน5)ออย�างสุะอาดแก�ท�าน ท�านร�บภ�ตน�)นแล่�วได�ถืวายโภชนะแก�ฤาษ# ชะรอยท�านจ้ะร" �ว�า ตนม�ได�เปิ2นเขุตแหั�งท�านขุ�าพเจ้�าขุอนอบน�อมแก�ท�าน ธรรมขุ�อน#)เปิ2นธรรมอะไรขุองท�าน? -2 1 0 0 0 -120270 4 0 0 0

[๒๐๒๗] ขุ�าพเจ้�าย�งก7าหัน�ดอย"�ในเร5อนท�)งหัล่าย ต�องเล่#)ยงบ�ตรแล่ะภรรยา ถืวายอน�ศาสุน(แก�พระราชา เช�ญใหั�เสุวยกามอ�นเปิ2นขุองมน�ษย( ขุ�าพเจ้�าควรถืวายโภชนะแก�ฤาษ# ผู้"�อย"�ในปิMาสุ�)นกาล่นาน ผู้"�เร5องตบะ เปิ2นว�ฒบ�คคล่อบรมตนแล่�ว.-2 1 0 0 0 -120280 3 0 0 0

[๒๐๒๘] บ�ดน#) ขุ�าพเจ้�าขุอถืามท�านฤาษ#ผู้"�ซึ่"บผู้อม สุะพร�0งไปิด�วยเสุ�นเอHน ม#เล่Hบแล่ะขุนร�กแร�งอกยาว ฟ*นเขุล่อะ ม#ธ�ล่#บนศ#รษะ ท�านอย"�ในปิMาผู้"�เด#ยว ไม�หั�วงใยช#ว�ต ภ�กษ�ท#0ท�านถืวายโภชนะน�)นด#กว�าท�านด�วยค�ณขุ�อไหัน?-2 1 0 0 0 -120290 6 0 0 0

[๒๐๒๙] อาตมภาพย�งขุ�ดเผู้5อก ม�นม5อเสุ5อ ม�นนก ย�งเกHบขุ�าวฟMางแล่ะล่"กเด5อย มาตากต7า เท#0ยวหัาฝั*กบ�ว เหัง�าบ�ว น7)าผู้/)ง เน5)อสุ�ตว( พ�ทราแล่ะมะขุามปิRอมมาบร�โภค ความย/ดถื5อน�)นขุองอาตมาย�งม#อย"� เม50ออาตมาย�งหั�งต�มกHควรถืวายโภชนะแก�ท�านผู้"�ไม�หั�งต�ม ย�งม#ก�งวล่กHควรถืวายโภชนะแก�ผู้"�ไม�ม#ความหั�วงใย ย�งม#ความถื5อม�0น กHควรถืวายโภชนะแก�ท�านผู้"�ไม�ม# ความถื5อม�0น. -2 1 0 0 0 -120300 4 0 0 0

[๒๐๓๐] บ�ดน#) กระผู้มขุอถืามท�าน ภ�กษ�ผู้"�น�0งน�0ง ม#ว�ตรอ�นด# พระฤาษ#ถืวาย ภ�ตตาหัารอ�นปิร�งด�วยเน5)อสุะอาดแก�ท�านด�งน�)น ท�านร�บภ�ตตาหัารน�)นแล่�วน�0งน�0ง ฉั�นอย"�องค(เด#ยว ไม�เช5)อเช�ญใครๆ อ50น กระผู้มขุอนม�สุการแด� พระค�ณท�าน น#)เปิ2นธรรมอะไรขุองพระค�ณท�าน?-2 1 0 0 0 -120310 6 0 0 0

[๒๐๓๑] อาตมาไม�ได�หั�งต�มเอง ไม�ได�ใหั�ใครหั�งต�ม ไม�ได�ต�ดเอง ไม�ได�ใหั�ใคร ต�ด ฤาษ#ร" �ว�าอาตมาไม�ม#ความก�งวล่ เปิ2นผู้"�หั�างไกล่จ้ากบาปิท�)งปิวง จ้/ง

ถื5อภ�กษาหัารด�วยม5อซึ่�าย ถื5อเต�าน7)าด�วยม5อขุวา ถืวายภ�ตตาหัารอ�นปิร�งด�วยเน5)อสุะอาดแก�อาตมา. บ�คคล่เหัล่�าน#)ย�งม#ความหั�วงใย ย�งม#ความย/ด ถื5อ จ้/งสุมควรจ้ะใหั�ทาน อาตมาเขุ�าใจ้เอาว�า การท#0บ�คคล่เช5)อเช�ญผู้"�ใหั� น�)นเปิ2นการผู้�ด -2 1 0 0 0 -120320 19 0 0 0

[๒๐๓๒] ว�นน#) พระราชาผู้"�ปิระเสุร�ฐเสุดHจ้มา ณ ท#0น#)เพ50อปิระโยชน(แก�ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าหันอ ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าเพ�0งทราบช�ดว�นน#)เองว�าทานท#0ใหั�ในท�าน ผู้"�ใดจ้ะม#ผู้ล่มาก. พระราชาท�)งหัล่ายทรงก�งวล่อย"�ในแว�นแคว�น พราหัมณ( ท�)งหัล่ายก�งวล่อย"�ในก�จ้น�อยก�จ้ใหัญ� ฤาษ#ก�งวล่อย"�ในเหัง�าม�นแล่ะผู้ล่ไม� สุ�วนพวกภ�กษ�หัล่�ดพ�นได�แล่�ว จ้บ ภ�กขุาปิร�มปิรชาดกท#0 ๑๓.

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. สุาล่�เกทารชาดก๒. จ้�นทก�นนรชาดก๓. มหัาอ�กก�สุชาดก ๔. อ�ททาล่กชาดก๕. ภ�สุชาดก๖. สุ�ร�จ้�ชาดก๗. ปิ*ญจ้�โปิสุถื�กชาดก๘. มหัาโมรชาดก๙. ต�จ้ฉักสุ"กรชาดก๑๐. มหัาวาณ�ชชาดก๑๑. สุาธ�นราชชาดก๑๒. ทสุพราหัมณ(ชาดก๑๓. ภ�กขุาปิร�มปิรชาดก.

จ้บ ปิก�ณณกน�บาตชาดก ----------------

ว�สุต�น�บาตชาดก ๑. มาต�งคชาดก อาน�ภาพขุองมาต�งคฤาษ#-2 1 0 0 0 -120330 3 0 0 0

[๒๐๓๓] ท�านม#ปิกต�น��งหั�มไม�สุมควร ด�จ้ปิNศาจ้เปิรอะเปิT) อนด�วยฝั�Mนล่ะออง สุวม ใสุ�ผู้�าขุ#)ร �)วท#0ได�จ้ากกองขุยะไว�ท#0คอ มาจ้ากไหัน ท�านเปิ2นใคร เปิ2นผู้"�ไม� ควรแก�ท�กขุ�ณาทานเล่ย? -2 1 0 0 0 -120340 3 0 0 0

[๒๐๓๔] ขุ�าวน7)าน#)ท�านจ้�ดไว�เพ50อท�านผู้"�เร5องยศ พราหัมณ(ท�)งหัล่ายย�อมขุบเค#)ยวบร�โภคแล่ะด50มขุ�าวน7)าขุองท�านน�)น ท�านร" �จ้�กขุ�าพเจ้�าว�าเปิ2นผู้"�อาศ�ยโภชนะท#0ผู้"�อ50นใหั�เล่#)ยงช#ว�ต ถื/งคนจ้�ณฑุาล่กHขุอจ้งได�ก�อนขุ�าวบ�างเถื�ด.-2 1 0 0 0 -120350 3 0 0 0

[๒๐๓๕] ขุ�าวน7)าขุองเราน#) เราจ้�ดไว�เพ50อพราหัมณ(ท�)งหัล่าย ทานว�ตถื�น#)เราเช50อว�าย�อมเปิ2นไปิเพ50อปิระโยชน(แก�ตน ท�านจ้งหัล่#กไปิเสุ#ยจ้ากท#0น#) จ้ะมาย5น อย"� ณ ท#0น#)เพ50ออะไร เจ้�าคนเล่ว คนเช�นเราย�อมไม�ใหั�ทานแก�เจ้�า.

-2 1 0 0 0 -120360 4 0 0 0

[๒๐๓๖] ชนท�)งหัล่ายผู้"�หัว�งผู้ล่ขุ�าวกล่�า ย�อมหัว�านพ5ชล่งในท#0ดอนบ�าง ในท#0ล่��มบ�าง ในท#0ไม�ล่��ม ไม�ดอนบ�าง ฉั�นใด ท�านจ้งใหั�ทานแก�ปิฏ�คาหักท�0วไปิด�วย ศร�ทธา ฉั�นน�)น เม50อท�านใหั�ทานอย�างน#) ไฉันจ้ะพ/งย�งท�กขุ�ไณยบ�คคล่ใหั�ย�นด#ได�เล่�า?-2 1 0 0 0 -120370 3 0 0 0

[๒๐๓๗] เราย�อมต�)งไว� ซึ่/0งพ5ชท�)งหัล่ายในเขุตเหัล่�าใด เขุตเหัล่�าน�)นเราร" �แจ้�งแล่�วในโล่ก พราหัมณ(เหัล่�าใดสุมบ"รณ(ด�วยชาต�แล่ะมนต( พราหัมณ(เหัล่�าน�)นช50อว�าเปิ2นเขุต ม#ศ#ล่เปิ2นท#0ร �กในโล่กน#). -2 1 0 0 0 -120380 7 0 0 0

[๒๐๓๘] ความเมาเพราะชาต� ความด"หัม�0นท�าน โล่ภะ โทสุะ มทะ แล่ะโมหัะก�เล่สุท�)งหัมดน#)เปิ2นโทษ ไม�ใช�ค�ณ ม#อย"�ในเขุตเหัล่�าใด เขุตเหัล่�าน�)นเปิ2นเขุตไม�ม#ศ#ล่ ไม�เปิ2นท#0ร �กในโล่กน#) ความเมาเพราะชาต�กHด# ความด" หัม�0นท�าน โล่ภะ โทสุะ มทะ แล่ะโมหัะ ก�เล่สุท�)งหัมดน#)เปิ2นโทษม�ใช�ค�ณ ไม�ม#อย"�ในเขุตเหัล่�าใด เขุตเหัล่�าน�)นจ้�ดเปิ2นเขุตม#ศ#ล่ เปิ2นท#0ร �ก

ในโล่กน#)-2 1 0 0 0 -120390 3 0 0 0

[๒๐๓๙] คนเฝัRาปิระต"ท�)งสุาม ค5อ อ�ปิโชต�ยะ ๑ อ�ปิ*ชฌิายะ ๑ ภ�ณฑุก�จ้ฉั� ๑ พาก�นไปิเสุ#ยท#0ไหัน ท�านท�)งหัล่ายจ้งล่งอาชญาแล่ะฆ�าต#คนจ้�ณฑุาล่ผู้"�ล่ามกน#)แล่�วล่ากคอไปิเสุ#ยใหั�พ�น.-2 1 0 0 0 -120400 2 0 0 0

[๒๐๔๐] ผู้"�ใดบร�ภาษฤาษ# ผู้"�น�)นช50อว�าแกะภ"เขุาด�วยเล่Hบ ช50อว�าเค#)ยวก�นก�อนเหัล่Hกด�วยฟ*น ช50อว�าพยายามกล่5นก�นไฟ.-2 1 0 0 0 -120410 2 0 0 0

[๒๐๔๑] ฤาษ#ช50อว�ามาต�งคะผู้"�ม#สุ�จ้จ้ะเปิ2นเคร50องก�าวไปิในเบ5)องหัน�า คร�)นกล่�าวคาถืาน#)แล่�ว เม50อพราหัมณ(ท�)งหัล่ายแล่ด"อย"�ได�เหัาะไปิในอากาศ.-2 1 0 0 0 -120420 2 0 0 0

[๒๐๔๒] ศ#รษะขุองล่"กเราบ�ดกล่�บไปิอย"�เบ5)องหัล่�ง แขุนเหัย#ดตรงไม�ไหัวต�ง น�ยน(ตาขุาวเหัม5อนคนตาย ใครมาท7าบ�ตรขุองเราใหั�เปิ2นอย�างน#).-2 1 0 0 0 -120430 3 0 0 0

[๒๐๔๓] สุมณะร"ปิหัน/0งม#ปิกต�น��งหั�มไม�สุมควร สุกปิรกด�จ้ปิNศาจ้

เปิรอะเปิT) อนด�วยฝั�Mนล่ะออง สุวมใสุ�ผู้�าขุ#)ร �)วท#0ได�จ้ากกองขุยะไว�ท#0คอ ได�มา ณ ท#0น#)สุมณะร"ปิน�)นได�ท7าบ�ตรขุองท�านใหั�เปิ2นอย�างน#).-2 1 0 0 0 -120440 3 0 0 0

[๒๐๔๔] ด"กรมาณพท�)งหัล่าย สุมณะผู้"�ม#ปิ*ญญาเสุมอด�วยแผู้�นด�น ท�านไปิทางท�ศไหัน ท�านท�)งหัล่ายจ้งบอกเน5)อความน�)นแก�เรา เราจ้ะไปิย�งสุ7าน�กขุองท�านกระท7าค5นโทษน�)นเสุ#ย ไฉันหันอเราจ้ะพ/งได�ช#ว�ตบ�ตรค5นมา.-2 1 0 0 0 -120450 3 0 0 0

[๒๐๔๕] ฤาษ#ผู้"�ม#ปิ*ญญาเสุมอด�วยแผู้�นด�น ได�ไปิแล่�วในอากาศในว�นเพHญพระจ้�นทร(เตHมดวงท�ามกล่างอากาศ แล่�วฤาษ#ผู้"�ม#ปิฏ�ญาณในสุ�จ้จ้ะ ม#ค�ณธรรมอ�นด#งามน�)น ท�านไปิทางท�ศบ"รพา. -2 1 0 0 0 -120460 2 0 0 0

[๒๐๔๖] ศ#รษะขุองล่"กเราบ�ดกล่�บไปิอย"�เบ5)องหัล่�ง แขุนเหัย#ยดตรงไม�ไหัวต�งน�ยน(ตาขุาวเหัม5อนคนตาย ใครมาท7าบ�ตรขุองเราใหั�เปิ2นอย�างน#). -2 1 0 0 0 -120470 3 0 0 0

[๒๐๔๗] ย�กษ(ท�)งสุองตนผู้"�ม#อาน�ภาพมากม#อย"�แล่ ย�กษ(เหัล่�าน�)นพาก�นต�ดตามฤาษ#ผู้"�ม#ค�ณธรรมมาแล่�ว ร" �ว�าบ�ตรขุองท�านม#จ้�ตค�ดปิระท�ษร�ายโกรธเค5องจ้/งท7า บ�ตรขุองท�านใหั�เปิ2นอย�างน#)แหัล่ะ.-2 1 0 0 0 -120480 3 0 0 0

[๒๐๔๘] ขุ�าแต�ภ�กษ� ถื�าย�กษ(ท�)งหัล่ายได�ท7าบ�ตรขุองด�ฉั�นใหั�เปิ2นอย�างน#) ขุอแต�ท�านผู้"�เปิ2นพรหัมจ้าร#เท�าน�)น อย�าโกรธบ�ตรขุองด�ฉั�นเล่ย ด�ฉั�นขุอถื/งเท�าขุอง ท�านเปิ2นท#0พ/0ง ด�ฉั�นตามมาด�วยความโศกถื/งบ�ตร.-2 1 0 0 0 -120490 4 0 0 0

[๒๐๔๙] ในคราวท#0บ�ตรขุองท�านด�าเรากHด# แล่ะเม50อท�านมาอ�อนวอนอย"� ณ บ�ดน#)กHด#จ้�ตค�ดปิระท�ษร�ายหัน�อยหัน/0งม�ได�ม#แก�เราเล่ย แต�บ�ตรขุองท�านเปิ2นคนปิระมาท เพราะความม�วเมาว�าเร#ยนจ้บไตรเพท แม�จ้ะเร#ยนจ้บไตรเพทแล่�ว กHย�งไม�ร" �จ้�กสุ�0งท#0เปิ2นปิระโยชน(. -2 1 0 0 0 -120500 3 0 0 0

[๒๐๕๐] ขุ�าแต�ท�านผู้"�เปิ2นภ�กษ� ความจ้7าขุองบ�ร�ษ ย�อมหัล่งล่5มได�โดยคร" �เด#ยวเปิ2นแน�แท� ท�านผู้"�ม#ปิ*ญญาเสุมอแผู้�นด�น ขุอได�โปิรดอดโทษสุ�กคร�)งเถื�ดบ�ณฑุ�ตท�)งหัล่ายย�อมไม�เปิ2นผู้"�ม#ความโกรธเปิ2นก7าล่�ง.-2 1 0 0 0 -120510 3 0 0 0

[๒๐๕๑] ม�ณฑุ�พยก�มารบ�ตรขุองท�านผู้"�ม#ปิ*ญญาน�อย จ้งบร�โภคก�อนขุ�าวท#0เราฉั�น

เหัล่5อน#)เถื�ด ย�กษ(ท�)งหัล่ายจ้ะไม�พ/งเบ#ยดเบ#ยนบ�ตรขุองท�านเล่ย แล่ะบ�ตรขุองท�านจ้�กหัายโรคท�นท#.-2 1 0 0 0 -120520 8 0 0 0

[๒๐๕๒] พ�อม�ณฑุ�พยะ เจ้�าย�งเปิ2นคนโง�เขุล่า ม#ปิ*ญญาน�อย เจ้�าเปิ2นผู้"�ไม�ฉัล่าดในเขุตบ�ญท�)งหัล่าย ได�ใหั�ทานในหัม"�ชนผู้"�ปิระกอบด�วยก�เล่สุด�จ้น7)าฝัาดใหัญ� ม#กรรมอ�นเศร�าหัมอง ไม�สุ7ารวม. บรรดาท�กขุ�ไณยบ�คคล่ขุอง เจ้�าบางพวกเกล่�าผู้มฟ"เปิ2นเซึ่�ง น��งหั�มหัน�งสุ5อ ปิากรกร�งร�งไปิด�วยหันวดเครา ด�งปิากบ�อน7)าอ�นเก�ารกไปิด�วยกอหัญ�า เจ้�าจ้งด"หัม"�ชนท#0ม#ร"ปิร�าง น�าเกล่#ยดน#) การเกล่�าผู้มฟ"เปิ2นเซึ่�ง หัาปิRองก�นคนผู้"�ม#ปิ*ญญาน�อยได�ไม� ท�านเหัล่�าใดสุ7ารอกราคะ โทสุะ แล่ะอว�ชชาแล่�ว หัร5อเปิ2นพระอรหั�นต( ผู้"�ม#อาสุวะสุ�)นแล่�ว ทานท#0บ�คคล่ถืวายในท�านเหัล่�าน�)นย�อมม#ผู้ล่มาก.-2 1 0 0 0 -120530 5 0 0 0

[๒๐๕๓] พระเจ้�าเมชฌิะ ได�ปิระท�ษร�ายใจ้ในมาต�งคบ�ณฑุ�ตผู้"�เร5องยศวงศ(กษ�ตร�ย(เมชฌิราชพร�อมท�)งบร�ษ�ทได�ขุาดสุ"ญต�)งแต�น�)นมา. จ้บ มาต�งคชาดกท#0 ๑.

๒. จ้�ตตสุ�มภ"ตชาดก ว�าด�วยผู้ล่ขุองกรรม-2 1 0 0 0 -120540 7 0 0 0

[๒๐๕๔] กรรมท�กอย�างท#0นรชนสุ�0งสุมไว�แล่�ว ย�อมม#ผู้ล่เสุมอไปิ ขุ/)นช50อว�ากรรมแม�จ้นเล่Hกน�อย ท#0จ้ะไม�ใหั�ผู้ล่เปิ2นอ�นไม�ม# เราได�เหัHนต�วขุองเราผู้"�ช50อว�าสุ�มภ"ตะม#อาน�ภาพมาก อ�นบ�งเก�ดขุ/)นด�วยผู้ล่บ�ญ เพราะกรรมขุองตนเองกรรมท�กอย�างท#0นรชนสุ�0งสุมไว�แล่�ว ย�อมม#ผู้ล่เสุมอไปิ ขุ/)นช50อว�ากรรมแม�จ้ะเล่Hกน�อย ท#0จ้ะไม�ใหั�ผู้ล่เปิ2นอ�นไม�ม# มโนรถืขุองเราสุ7าเรHจ้แล่�วแม�ฉั�นใด มโนรถืแม�ขุองจ้�ตตบ�ณฑุ�ต พระเชฏฐาขุองเรา กHสุ7าเรHจ้แล่�ว ฉั�นน�)น กระม�งหันอ.-2 1 0 0 0 -120550 4 0 0 0

[๒๐๕๕] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�สุมมต�ภพ กรรมท�กอย�างท#0นรชนสุ�0งสุมไว�แล่�ว ย�อมม#ผู้ล่เสุมอไปิ ขุ/)นช50อว�ากรรมแม�จ้ะเล่Hกน�อย ท#0จ้ะไม�ใหั�ผู้ล่เปิ2นอ�นไม�ม# มโนรถืขุองพระองค(สุ7าเรHจ้แล่�ว แม�ฉั�นใด ขุอพระองค(โปิรดทราบแม� พระจ้�ตตบ�ณฑุ�ตฉั�นน�)นเถื�ด.-2 1 0 0 0 -120560 3 0 0 0

[๒๐๕๖] เจ้�าหัร5อค5อจ้�ตตะ เจ้�าได�ฟ*งค7าน#)มาจ้ากคนอ50น หัร5อว�าใครบอกเน5)อความน#)แก�เจ้�า คาถืาน#)เจ้�าขุ�บด#แล่�ว เราไม�ม#ความสุงสุ�ย เราจ้ะใหั�บ�านสุ�วยร�อยต7าบล่แก�เจ้�า. -2 1 0 0 0 -1

20570 4 0 0 0

[๒๐๕๗] ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าหัาใช�จ้�ตตะไม� ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าฟ*งค7าน#)มาจ้ากคนอ50น แล่ะฤาษ#ได�บอกเน5)อความน#)แก�ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าแล่�วสุ�0งว�า เจ้�าจ้งไปิขุ�บคาถืาน#)ตอบถืวายพระราชา พระราชาทรงพอพระท�ยแล่�ว จ้ะพ/งพระราชทานบ�านสุ�วยใหั�แก�เจ้�าบ�านกระม�ง?-2 1 0 0 0 -120580 4 0 0 0

[๒๐๕๘] ราชบ�ตรท�)งหัล่ายจ้งเท#ยมราชรถืขุองเรา จ้�ดแจ้งใหั�ด# ผู้"กร�ดจ้�ดสุรรใหั�งดงามว�จ้�ตร จ้งผู้"กร�ดสุายปิระคนมงคล่หั�ตถื# นายหั�ตถืาจ้ารย(จ้งขุ/)นปิระจ้7า คอ. ตะโพนแล่ะสุ�งขุ(มาตระเตร#ยมไว� เจ้�าหัน�าท#0ท�)งหัล่ายจ้งเท#ยบยานพาหันะโดยเรHว ว�นน#)แล่ เราจ้�กไปิย�งอาศรมซึ่/0งจ้�กได�พบฤาษ#น�0งอย"�.-2 1 0 0 0 -120590 2 0 0 0

[๒๐๕๙] ขุ�าพเจ้�าเปิ2นผู้"�ได�ล่าภด#แล่�วหันอ คาถืาอ�นขุ�าพเจ้�าขุ�บด#แล่�วในท�ามกล่าง บร�ษ�ท ขุ�าพเจ้�าได�พบฤาษ#ผู้"�ปิระกอบด�วยศ#ล่แล่�วเก�ดปิNต�โสุมน�สุ.-2 1 0 0 0 -120600 3 0 0 0

[๒๐๖๐] เช�ญท�านผู้"�เจ้ร�ญโปิรดร�บอาสุนะ น7)า แล่ะรองเท�าขุองขุ�าพเจ้�าท�)งหัมดเถื�ด ขุ�าพเจ้�าย�นด#ต�อนร�บท�านผู้"�เจ้ร�ญในสุ�0งขุองอ�นม#ค�า ขุอท�านผู้"�เจ้ร�ญเช�ญร�บสุ�กการะอ�นม#ค�าขุองขุ�าพเจ้�าท�)งหัล่ายด�วยเถื�ด. -2 1 0 0 0 -120610 4 0 0 0

[๒๐๖๑] ขุอเช�ญพระเชฏฐาทรงสุร�างปิรางค(ปิราสุาท อ�นเปิ2นท#0อย"�น�าร50นรมย(สุ7าหัร�บพระองค(เถื�ด จ้งทรงบ7าร�งบ7าเรอด�วยหัม"�นางนาร#ท�)งหัล่าย โปิรดใหั� โอกาสุเพ50ออน�เคราะหั(แก�หัม�อมฉั�นเถื�ด แม�เราท�)งสุองกHจ้ะครอบครองอ�สุร�ยสุมบ�ต�น#)ร �วมก�น. -2 1 0 0 0 -120620 19 0 0 0

[๒๐๖๒] ด"กรมหัาบพ�ตร พระองค(ทรงเหัHนผู้ล่แหั�งสุ�จ้ร�ตอย�างเด#ยว สุ�วนอาตมภาพเหัHนผู้ล่แหั�งสุ�จ้ร�ต แล่ะท�จ้ร�ตท#0สุ� 0งสุมไว�แล่�ว เปิ2นว�บากใหัญ� จ้/งสุ7ารวมตนเท�าน�)น ม�ได�ปิรารถืนาบ�ตร ปิศ�สุ�ตว( หัร5อทร�พย(. ช#ว�ตขุองสุ�ตว( ท�)งหัล่ายในโล่กน#) ม#ก7าหันดร�อยปิNเปิ2นอย�างมาก ไม�ล่�วงก7าหันดน�)นไปิได�เล่ย ย�อมจ้ะเหั5อดแหั�งไปิ เหัม5อนไม�อ�อท#0ถื"กต�ดแล่�ว ม#แต�จ้ะแหั�งไปิฉัะน�)น. ในช#ว�ตอ�นจ้ะต�องเหั5อดแหั�งไปิน�)น จ้ะม�วเพล่�ดเพล่�นไปิใย จ้ะ ม�วเล่�นค/กคนองไปิท7าไม ความย�นด#จ้ะเปิ2นปิระโยชน(อะไร ปิระโยชน(อะไรด�วยการแสุวงหัาทร�พย( จ้ะม#ปิระโยชน(อะไรด�วยบ�ตร แล่ะภรรยาสุ7าหัร�บอาตมา ด"กรมหัาบพ�ตร อาตมภาพเปิ2นผู้"�พ�นแล่�วจ้ากเคร50องผู้"ก.

อาตมภาพร" �ช�ดอย�างน#)ว�า ม�จ้จ้�จ้ะไม�ร�งควานเราเปิ2นอ�นไม�ม# เม50อบ�คคล่ ถื"กม�จ้จ้�ราชครอบง7าแล่�ว ความย�นด#จ้ะเปิ2นปิระโยชน(อะไร จ้ะม#ปิระโยชน(

อะไรด�วยการแสุวงหัาทร�พย(. ด"กรมหัาบพ�ตรผู้"�จ้อมปิระชาชนชาต�ขุองนรชนไม�สุม70าเสุมอก�น ก7าเน�ดแหั�งคนจ้�ณฑุาล่ จ้�ดว�าเล่วทรามในระหัว�าง มน�ษย( เม50อชาต�ก�อนเราท�)งสุองได�อย"�ร �วมก�นในครรภ(แหั�งนางจ้�ณฑุาล่# เพราะกรรมอ�นช�0วช�าขุองตน. เราท�)งสุองได�เก�ดเปิ2นคนจ้�ณฑุาล่ ในกร�ง อ�ชเชน#อว�นต#ชนบท คร�)นจ้�ต�จ้ากอ�ตภาพน�)นแล่�ว ได�เก�ดเปิ2นเน5)อสุองต�วพ#0น�องอย"�ท#0ฝั*0 งแม�น7)าเนร�ญชรา คร�)นจ้�ต�จ้ากอ�ตภาพน�)นแล่�วได�เก�ดเปิ2นนกออกสุองต�วพ#0น�องอย"�ร �มฝั*0 งร�มมทานท# คร�)นจ้�ต�จ้ากอ�ตภาพน�)นแล่�วคราวน#) อาตมภาพเก�ดเปิ2นพราหัมณ( มหัาบพ�ตรทรงสุมภพเปิ2นกษ�ตร�ย(.-2 1 0 0 0 -120630 15 0 0 0

[๒๐๖๓] ช#ว�ตขุองสุ�ตว(ท�)งหัล่าย ถื"กชราน7าเขุ�าไปิสุ"�ความตาย อาย�ขุองสุ�ตว(ท�)งหัล่ายเปิ2นขุองน�อย เม50อนรชนถื"กชราน7าเขุ�าไปิสุ"�ความตาย ย�อมไม�ม#ผู้"�ต�านทาน ด"กรพระเจ้�าปิ*ญจ้าล่ราช มหัาบพ�ตรจ้งทรงท7าตามค7าขุอง อาตมภาพ อย�าทรงท7ากรรมท�)งหัล่ายท#0ม#ท�กขุ(เปิ2นก7าไรเล่ย. ช#ว�ตขุองสุ�ตว( ท�)งหัล่ายถื"กชราน7าเขุ�าไปิสุ"�ความตาย อาย�ขุองสุ�ตว(ท�)งหัล่ายเปิ2นขุองน�อยเม50อนรชนถื"กชราน7าเขุ�าไปิสุ"�ความตาย ย�อมไม�ม#ผู้"�ต�านทาน ด"กรพระเจ้�า ปิ*ญจ้าล่ราช มหัาบพ�ตรจ้งทรงท7าตามค7าขุองอาตมภาพ อย�าทรงท7ากรรมท�)งหัล่ายท#0ม#ท�กขุ(เปิ2นว�บากเล่ย ช#ว�ตขุองสุ�ตว(ท�)งหัล่ายถื"กชราน7าเขุ�าไปิสุ"�ความตาย อาย�ขุองสุ�ตว(ท�)งหัล่ายเปิ2นขุองน�อย เม50อนรชนถื"กชราน7า เขุ�าไปิสุ"�ความตาย ย�อมไม�ม#ผู้"�ต�านทาน ด"กรพระเจ้�าปิ*ญจ้าล่ราชมหัาบพ�ตรจ้งทรงท7าตามค7าขุองอาตมภาพ อย�าทรงท7ากรรมท�)งหัล่ายอ�นม#ศ#รษะเกล่5อกกล่�)วด�วยก�เล่สุธ�ล่#. ช#ว�ตขุองสุ�ตว(ท�)งหัล่ายถื"กชราน7าเขุ�าไปิสุ"�ความตาย อาย�ขุองสุ�ตว(ท�)งหัล่ายเปิ2นขุองน�อย ชราย�อมก7าจ้�ดวรรณะ ขุองนรชนผู้"�แก�เฒ�า ด"กรพระเจ้�าปิ*ญจ้าล่ราช มหัาบพ�ตรจ้งทรงท7าตามค7าขุองอาตมภาพ อย�าทรงท7ากรรมท#0จ้ะใหั�เขุ�าถื/งนรกเล่ย.-2 1 0 0 0 -120640 9 0 0 0

[๒๐๖๔] ขุ�าแต�ภ�กษ� ถื�อยค7าขุองพระค�ณเจ้�าน#)เปิ2นค7าจ้ร�งแท�ท#เด#ยว ฤาษ#กล่�าวฉั�นใดค7าน#)กHเปิ2นฉั�นน�)น แต�ว�ากามท�)งหัล่ายขุองขุ�าพเจ้�าย�งม#อย"�มาก กามเหัล่�าน�)นคนเช�นก�บขุ�าพเจ้�าสุล่ะได�ยาก. ช�างจ้มอย"�ท�ามกล่างหัล่�มแล่�วย�อมไม�อาจ้จ้ะไปิย�งท#0ควรได�ด�วยตนเอง ฉั�นใด ขุ�าพเจ้�าจ้มอย"�ในหัล่�มค5อ กามก�เล่สุ กHย�งไม�สุามารถืจ้ะปิฏ�บ�ต�ตามทางขุองภ�กษ�ได� ฉั�นน�)น. ขุ�าแต� พระค�ณเจ้�าผู้"�เจ้ร�ญ อน/0ง บ�ตรจ้ะพ/งม#ความสุ�ขุได�ด�วยว�ธ#ใด บ�ดามารดาพร70าสุอนบ�ตรด�วยว�ธ#น�)น ฉั�นใด ขุ�าพเจ้�าล่ะจ้ากโล่กน#)ไปิแล่�ว จ้ะพ/งเปิ2นผู้"�ม#ความสุ�ขุย5นนานได�ด�วยว�ธ#ใด ขุอพระค�ณเจ้�าโปิรดพร70าสุอนขุ�าพเจ้�าด�วยว�ธ#น�)นฉั�นน�)นเถื�ด.-2 1 0 0 0 -120650 17 0 0 0

[๒๐๖๕] ด"กรมหัาบพ�ตรผู้"�เปิ2นจ้อมปิระชาชน ถื�ามหัาบพ�ตรไม�อาจ้ล่ะกามขุองมน�ษย(เหัล่�าน#)ได�ไซึ่ร� มหัาบพ�ตรจ้งทรงเร�0มต�)งพล่#กรรมอ�นชอบธรรมเถื�ด

แต�การกระท7าอ�นไม�เปิ2นธรรมขุออย�าได�ม#ในร�ฐสุ#มาขุองมหัาบพ�ตรเล่ย. ท"ตท�)งหัล่ายจ้งไปิย�งท�ศท�)ง ๔ น�มนต(สุมณพราหัมณ(ท�)งหัล่ายมา มหัาบพ�ตร จ้งทรงบ7าร�งสุมณพราหัมณ(ท�)งหัล่ายด�วยขุ�าว น7)า ผู้�า เสุนาสุนะแล่ะ ค�ล่านปิ*จ้จ้�ย. มหัาบพ�ตรจ้งเปิ2นผู้"�ม#พระกมล่จ้�ตอ�นผู้�องใสุ ทรงอ�งคาสุ สุมณพราหัมณ(ใหั�อ�0มหัน7าสุ7าราญด�วยขุ�าว น7)า ได�ทรงบร�จ้าคทานตามสุต�ก7าล่�ง แล่ะทรงเสุวยแล่�ว เปิ2นผู้"�อ�นเทวดาแล่ะมน�ษย(ไม�ต�เต#ยน จ้งเสุดHจ้เขุ�าถื/งสุ�คคสุถืานเถื�ด. ด"กรมหัาบพ�ตร กHถื�าความเมาจ้ะพ/ง ครอบง7ามหัาบพ�ตรผู้"�อ�นหัม"�นางนาร#ท�)งหัล่ายแวดล่�อมอย"� มหัาบพ�ตรจ้งทรงมนสุ�การคาถืาน#) แล่�วพ/งตร�สุคาถืาน#)ในท�ามกล่างบร�ษ�ทว�า เม50อชาต�ก�อนเราเปิ2นคนนอนอย"�กล่างแจ้�ง อ�นมารดาจ้�ณฑุาล่# เม50อจ้ะไปิปิMาใหั�ด50มน7)านม มาแล่�ว นอนคล่�กคล่#อย"�ก�บสุ�น�ขุท�)งหัล่ายจ้นเต�บโต มาบ�ดน#) คนน�)นใครๆ เขุากHเร#ยกก�นว�าพระราชา. จ้บ จ้�ตตสุ�มภ"ตชาดกท#0 ๒.

๓. สุ#ว�ราชชาดก ว�าด�วยการใหั�ดวงตาเปิ2นทาน-2 1 0 0 0 -120660 4 0 0 0

[๒๐๖๖] ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าเปิ2นคนชรา ไม�แล่เหัHนในท#0ไกล่ มาเพ50อจ้ะท"ล่ขุอพระเนตร ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าม#ตาขุ�างเด#ยว ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าท"ล่ขุอแล่�วขุอพระองค(ทรงโปิรดพระราชทานพระเนตรขุ�างหัน/0งแก�ขุ�าพระพ�ทธเจ้�า เถื�ด.-2 1 0 0 0 -120670 3 0 0 0

[๒๐๖๗] ด"กรวณ�พก ใครเปิ2นผู้"�แนะน7าท�านจ้/งมาขุอดวงตาฉั�น ณ ท#0น#) บ�ณฑุ�ต ท�)งหัล่ายกล่�าวดวงตาใดว�า ยากท#0บ�ร�ษจ้ะสุล่ะได� ท�านมาขุอดวงตาน�)นอ�นเปิ2นอว�ยวะเบ5)องสุ"ง ยากท#0เราจ้ะสุล่ะได�ง�ายๆ. -2 1 0 0 0 -120680 12 0 0 0

[๒๐๖๘] ในเทวโล่ก เขุาเร#ยกท�านผู้"�ใดว�า สุ�ช�มบด# ในมน�ษยโล่ก เขุาเร#ยกท�าน ผู้"�น�)นว�า มฆวา ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าเปิ2นวณ�พก ท�านผู้"�น�)นแนะน7าใหั�มาขุอพระเนตร ณ ท#0น#). ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าเปิ2นวณ�พก การขุอขุองขุ�าพระพ�ทธเจ้�าไม�ม#สุ�0งใดย�0งไปิกว�า ขุอพระองค(ทรงพระราชทานพระเนตร แก�ขุ�าพระพ�ทธเจ้�า ผู้"�มาขุอเถื�ด บ�ณฑุ�ตท�)งหัล่ายกล่�าวว�า ดวงตาใดยากท#0บ�ร�ษจ้ะสุล่ะได� ขุอพระองค(โปิรดพระราชทานดวงเนตรน�)นท#0ไม�ม#สุ�0ง อ50นจ้ะย�0งกว�าแก�ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าเถื�ด.

ท�านมาด�วยปิระโยชน(อ�นใด ปิรารถืนาปิระโยชน(สุ�0งใด ความด7าร�เหัล่�าน�)นเพ50อปิระโยชน(น�)นๆ ขุองท�านจ้งสุ7าเรHจ้เถื�ด ด"กรพราหัมณ(ท�านจ้งได�ดวงตาเถื�ด. เม50อท�านขุอขุ�างเด#ยว เราจ้ะใหั�ท�)งสุองขุ�าง ขุอท�านน�)นจ้งเปิ2นผู้"�ม#น�ยน(ตาไปิเถื�ด ท�านปิรารถืนาสุ�0งใดจ้ากเราผู้"�ม��งหัมายขุอสุ�0งน�)นจ้งสุ7าเรHจ้แก�ท�านเถื�ด.

-2 1 0 0 0 -120690 9 0 0 0

[๒๐๖๙] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�ทรงพระค�ณอ�นปิระเสุร�ฐ ขุองขุ�าพระองค(ท�)งหัล่าย พระองค(อย�าทรงพระราชทานดวงพระเนตรเล่ย อย�าทรงทอดท�)งขุ�าพระ พ�ทธเจ้�าท�)งปิวงเล่ย ขุ�าแต�พระมหัาราชเจ้�า ขุอพระองค(พระราชทานทร�พย(เถื�ด แก�วม�กดา แก�วไพฑุ"รย( ม#เปิ2นอ�นมาก ขุ�าแต�พระมหัาราชเจ้�าผู้"�ทรงพระค�ณอ�นปิระเสุร�ฐ พระองค(จ้ะพระราชทานรถืท�)งหัล่ายท#0เท#ยมแล่�วม�าอาชาไนย ช�างต�วปิระเสุร�ฐท#0ตบแต�งแล่�ว ท#0อย"�แล่ะเคร50องบร�โภคท#0ท7าด�วยทองค7าเถื�ด. ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�ปิระเสุร�ฐ ขุอพระองค(ทรงพระราชทานเหัม5อนก�บชาวสุ#พ#ท�)งปิวง ท#0ม#เคร50องใช�สุอยสุ#รถื แวดล่�อมพระองค(อย"�โดยรอบท�กเม50อ ฉัะน�)นเถื�ด. -2 1 0 0 0 -120700 6 0 0 0

[๒๐๗๐] ผู้"�ใดแล่พ"ดว�าจ้�กใหั� แล่�วมากล่�บใจ้ว�าไม�ใหั� ผู้"�น�)นเหัม5อนก�บสุวมบ�วง ท#0ตกล่งย�งพ5)นด�นไว�ท#0คอ. ผู้"�ใดแล่ พ"ดว�าจ้�กใหั� แล่�วมากล่�บใจ้ว�าไม�ใหั�ผู้"�น�)นเปิ2นคนล่ามกกว�าผู้"�ท#0ล่ามก ท�)งจ้ะต�องเขุ�าถื/งสุถืานท#0ล่งอาชญาขุองพญายม. ความจ้ร�งผู้"�ขุอได�ขุอสุ�0งใดไว� ผู้"�ใหั�กHควรจ้ะใหั�สุ�0งน�)นแหัล่ะผู้"�ขุอย�งไม�ได�ขุอสุ�0งใดไว� ผู้"�ใหั�กHอย�าพ/งใหั�สุ�0งน�)น พราหัมณ(ได�ขุอ สุ�0งใดไว�กะเรา เรากHจ้�กใหั�สุ�0งน�)นน�0นแหัล่ะ.-2 1 0 0 0 -120710 4 0 0 0

[๒๐๗๑] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�เปิ2นจ้อมปิระชาชน พระองค(ทรงปิรารถืนาพระชนมาย�วรรณะ สุ�ขุะ แล่ะพล่ะอะไรหัร5อ จ้/งทรงพระราชทานพระเนตรพระองค(ทรงเปิ2นราชาแหั�งชาวสุ#พ# ไม�ม#ใครจ้ะปิระเสุร�ฐย�0งไปิกว�า ทรง พระราชทานพระเนตร เพราะเหัต�ปิรโล่กหัร5ออย�างไร?-2 1 0 0 0 -120720 4 0 0 0

[๒๐๗๒] เราใหั�ดวงตาเปิ2นทานน�)น เพราะยศกHหัาไม� เราจ้ะได�ปิรารถืนาบ�ตรทร�พย(หัร5อแว�นแคว�น เพราะผู้ล่แหั�งการใหั�ดวงตาน#)กHหัาไม� อ#กปิระการหัน/0ง ธรรมขุองสุ�ตบ�ร�ษท�)งหัล่าย ท�านได�ปิระพฤต�ก�นมาแล่�วแต�โบราณ เพราะเหัต�น#)แหัล่ะ ใจ้ขุองเราจ้/งย�นด#ในทาน.-2 1 0 0 0 -120730 3 0 0 0

[๒๐๗๓] ดวงตาท�)ง ๒ ขุ�างจ้ะได�เปิ2นท#0เกล่#ยดช�งขุองเรากHหัาไม� ตนขุองตนเองกHหัาได�เปิ2นท#0เกล่#ยดช�งขุองเราไม� พระสุ�พพ�ญญู�ตญาณเปิ2นท#0ร �กขุองเราเพราะฉัะน�)น เราจ้/งได�ใหั�ดวงตา. -2 1 0 0 0 -120740 3 0 0 0

[๒๐๗๔] ด"กรนายสุ#ว�กะ ท�านเปิ2นม�ตรสุหัายขุองเรา ท�านเปิ2นคนศ/กษามาด#แล่�ว จ้งกระท7าตามถื�อยค7าขุองเราใหั�ด# จ้งคว�กดวงตาท�)ง ๒ ขุองเราผู้"�ปิรารถืนา

อย"�แล่�ววางล่ง ในม5อขุองพราหัมณ(วณ�พกเถื�ด. -2 1 0 0 0 -120750 3 0 0 0

[๒๐๗๕] พระเจ้�าสุ#ว�ราชทรงเต5อนใหั�หัมอสุ#ว�กะกระท7าตามพระราชด7าร�สุแล่�ว หัมอสุ#ว�กะคว�กดวงพระเนตรขุองพระราชาสุ�งใหั�แก�พราหัมณ( พราหัมณ(เปิ2น ผู้"�ม#จ้�กษ� พระราชาเปิ2นคนตาบอดเสุดHจ้เขุ�าท#0ปิระท�บ.-2 1 0 0 0 -120760 6 0 0 0

[๒๐๗๖] ต�)งแต�น�)นมาสุองสุามว�น เม50อพระเนตรท�)ง ๒ ม#เน5)องอกขุ/)นเตHมแล่�วพระราชาผู้"�บ7าร�งสุ#พ#ร�ฐ จ้/งตร�สุเร#ยกนายสุารถื#ผู้"�เฝัRาอย"�น�)นว�า ด"กรนายสุารถื# ท�านจ้งเท#ยมยานเถื�ด เสุรHจ้แล่�วจ้งบอกใหั�เราทราบ เราจ้ะไปิย�งอ�ทยาน จ้ะไปิย�งสุระโบกขุรณ# แล่ะราวปิMา. พอพระเจ้�าสุ#ว�ราชเขุ�าไปิปิระท�บขุ�ด สุมาธ�ร�มขุอบสุระโบกขุรณ#แล่�ว ท�าวสุ�ช�มบด#สุ�กกเทวราชกHปิรากฏแก� พระเจ้�าสุ#ว�ราชน�)น.-2 1 0 0 0 -120770 2 0 0 0

[๒๐๗๗] หัม�อมฉั�นเปิ2นท�าวสุ�กกะจ้อมแหั�งเทพ มาในสุ7าน�กขุองพระองค(แล่�ว ขุ�าแต�พระราชฤาษ# ขุอพระองค(จ้งเล่5อกเอาพรตามท#0พระท�ยปิรารถืนาเถื�ด. -2 1 0 0 0 -120780 3 0 0 0

[๒๐๗๘] ขุ�าแต�ท�าวสุ�กกะ ทร�พย( ก7าล่�งขุองหัม�อมฉั�นม#พอแล่�ว อน/0ง คล่�งขุองหัม�อมฉั�นกHม#เปิ2นอ�นมาก บ�ดน#) หัม�อมฉั�นเปิ2นคนตาบอด พอใจ้ความตายเท�าน�)น.-2 1 0 0 0 -120790 3 0 0 0

[๒๐๗๙] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�เปิ2นกษ�ตร�ย( ผู้"�เปิ2นใหัญ�กว�าสุ�ตว(สุองเท�า พระองค(จ้งตร�สุถื�อยค7าท#0เปิ2นสุ�จ้จ้ะ เม50อพระองค(ตร�สุแต�ถื�อยค7าท#0เปิ2นสุ�จ้จ้ะ พระ เนตรจ้�กเก�ดขุ/)นอ#ก.-2 1 0 0 0 -120800 3 0 0 0

[๒๐๘๐] บรรดาวณ�พกท�)งหัล่ายผู้"�ม#โคตรต�างๆ ก�น มาขุอหัม�อมฉั�น แม�วณ�พกใด มาขุอหัม�อมฉั�น แม�วณ�พกน�)นกHเปิ2นท#0ร �กแหั�งใจ้ขุองหัม�อมฉั�น ด�วยการ กล่�าวค7าสุ�ตย(น#) ขุอจ้�กษ�จ้งบ�งเก�ดขุ/)นแก�หัม�อมฉั�นเถื�ด. -2 1 0 0 0 -120810 4 0 0 0

[๒๐๘๑] พราหัมณ(ผู้"�ใด มาขุอหัม�อมฉั�นว�า ขุอจ้งพระราชทานพระเนตรเถื�ดหัม�อมฉั�นได�ใหั�ดวงตาท�)งสุองแก�พราหัมณ(ผู้"�น�)นซึ่/0งเปิ2นวณ�พก. ปิNต�แล่ะ โสุมน�สุเปิ2นอ�นมากเก�ดขุ/)นแก�หัม�อมฉั�นย�0งน�ก ด�วยการกล่�าวค7าสุ�ตย(น#) ขุอจ้�กษ�จ้งเก�ดขุ/)นแก�หัม�อมฉั�นเถื�ด. -2 1 0 0 0 -1

20820 3 0 0 0

[๒๐๘๒] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�ทรงบ7าร�งสุ#พ#ร�ฐ พระองค(ตร�สุพระคาถืาแล่�วโดยธรรมพระเนตรท�)งสุองขุองพระองค( จ้ะปิรากฏเปิ2นตาท�พย(เหัHนได�ทะล่�ภายนอกฝัา ภายนอกก7าแพง แล่ะภ"เขุาตล่อดร�อยโยชน(โดยรอบ. -2 1 0 0 0 -120830 14 0 0 0

[๒๐๘๓] ใครหันอในโล่กน#) ถื"กขุอทร�พย(อ�นน�าปิล่5)มใจ้แล่�ว แม�จ้ะเปิ2นขุองพ�เศษ แม�จ้ะเปิ2นขุองท#0ร �กอย�างด#ขุองตน จ้ะไม�พ/งใหั� ฉั�นขุอต�กเต5อน ท�านท�)งหัล่ายผู้"�เปิ2นชาวสุ#พ#ร�ฐท�กๆ คนท#0มาปิระช�มก�น จ้งด"ดวงตาท�)งสุองอ�นเปิ2นท�พย(ขุองเราในว�นน#). ตาท�พย(ขุองเราเหัHนได�ทะล่�ภายนอกฝัา ภายนอกก7าแพง แล่ะภ"เขุาตล่อดร�อยโยชน(โดยรอบ. ในโล่กท#0เปิ2นอย"�ขุองสุ�ตว(ท�)งหัล่ายน#) ไม�ม#อะไรท#0จ้ะย�0งไปิกว�าการบร�จ้าคทาน เราได�ใหั�จ้�กษ�ท#0เปิ2นขุองมน�ษย(แล่�ว เราได�จ้�กษ�ท�พย(. ด"กรชาวสุ#พ#ร�ฐท�)งหัล่าย

ท�านท�)งหัล่ายเหัHนจ้�กษ�ท�พย(ท#0เราได�น#)แล่�ว จ้งใหั�ทานเสุ#ยก�อนจ้/งค�อยบร�โภคเถื�ด ท�านท�)งหัล่ายได� ใหั�ทานตามสุต�ก7าล่�งแล่ะได�บร�โภคทานแล่�วไม�ม#ใครต�เต#ยนได� ย�อมเขุ�าถื/งสุ�คคสุถืาน.

จ้บ สุ#ว�ราชชาดกท#0 ๓.

๔. ศ�ร�ม�นทชาดก ว�าด�วยปิ*ญญาปิระเสุร�ฐ -2 1 0 0 0 -120840 3 0 0 0

[๒๐๘๔] ท�านอาจ้ารย(เสุนก เราขุอถืามเน5)อความน#) บรรดาคนสุองพวก ค5อ คนผู้"� สุมบ"รณ(ด�วยปิ*ญญาแต�เสุ50อมจ้ากศ�ร� ก�บคนท#0ม#ยศแต�ไร�ปิ*ญญา น�กปิราชญ(กล่�าวคนไหันว�าปิระเสุร�ฐ?-2 1 0 0 0 -120850 5 0 0 0

[๒๐๘๕] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�เปิ2นจ้อมปิระชาราษฎร( คนฉัล่าด หัร5อคนโง� คนบร�บ"รณ( ด�วยศ�ล่ปิะ หัร5อคนหัาศ�ล่ปิะม�ได� แม�จ้ะม#ชาต�สุ"ง กHย�อมเปิ2นคนร�บใช� ขุองคนผู้"�ม#ชาต�ต70าแต�ม#ยศ ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าเหัHนความด�งน#) จ้/งขุอกราบท"ล่ว�า คนม#ปิ*ญญา เปิ2นคนเล่วทราม คนม#ศ�ร�แล่ เปิ2นคนปิระเสุร�ฐ พระเจ้�าขุ�า.-2 1 0 0 0 -120860 3 0 0 0

[๒๐๘๖] ด"กรมโหัสุถืผู้"�ม#ปิ*ญญาไม�ทราม ผู้"�เหัHนธรรมสุ�)นเช�ง เราถืามเจ้�าในคนสุองพวก ค5อ คนพาล่ผู้"�ม#ยศ ก�บบ�ณฑุ�ตผู้"�ไม�ม#โภคะ น�กปิราชญ(กล่�าว คนไหันว�าปิระเสุร�ฐ. -2 1 0 0 0 -120870 4 0 0 0

[๒๐๘๗] คนพาล่กระท7ากรรมอ�นช�0วช�า กHสุ7าค�ญว�า สุ�0งน#)เท�าน�)นปิระเสุร�ฐ เหัHนแต�

เพ#ยงโล่กน#) ไม�เหัHนโล่กหัน�า ต�องได�ร�บเคราะหั(ร�ายในโล่กท�)งสุอง ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าเหัHนขุ�อความแม�น#) จ้/งกราบท"ล่ว�า คนม#ปิ*ญญาเท�าน�)นปิระเสุร�ฐ คนโง�ถื/งม#ยศจ้ะปิระเสุร�ฐอะไร พระเจ้�าขุ�า.-2 1 0 0 0 -120880 5 0 0 0

[๒๐๘๘] ศ�ล่ปิะน#)กHด# พวกพ�องกHด# ร�างกายกHด# หัาได�จ้�ดโภคสุมบ�ต�มาใหั�ไม� มหัาชนย�อมคบหัาโคว�นทเศรษฐ# ผู้"�ม#น7)าล่ายไหัล่ออกจ้ากคางท�)งสุองขุ�าง ผู้"�ได�ร�บความสุ�ขุ ม#ศ�ร�ต70าช�า ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าเหัHนขุ�อความแม�น#) จ้/ง กราบท"ล่ว�า คนม#ปิ*ญญา เปิ2นคนเล่วทราม คนม#ศ�ร�เท�าน�)นเปิ2นคนปิระเสุร�ฐ พระเจ้�าขุ�า. -2 1 0 0 0 -120890 5 0 0 0

[๒๐๘๙] คนม#ปิ*ญญาน�อย ได�ร�บความสุ�ขุแล่�ว ย�อมม�วเมา แม�ถื"กความท�กขุ( กระทบแล่�ว ย�อมถื/งความหัล่ง อ�นสุ�ขุท�กขุ(ท#0จ้รมากระทบเขุ�าแล่�ว ย�อมหัว�0นไหัว ด�จ้ปิล่าท#0ด�)นรนอย"�ในท#0ร �อน ฉัะน�)น ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าเหัHนขุ�อความแม�น#) จ้/งกราบท"ล่ว�า คนม#ปิ*ญญาเท�าน�)นปิระเสุร�ฐ คนโง�ถื/งม#ยศจ้ะปิระเสุร�ฐอะไร พระเจ้�าขุ�า. -2 1 0 0 0 -120900 5 0 0 0

[๒๐๙๐] ฝั"งนกย�อมพาก�นบ�นเร�ร�อนไปิมาโดยรอบต�นไม� ท#0ม#ผู้ล่ด#ในปิMา ฉั�นใดคนเปิ2นอ�นมากย�อมคบหัาผู้"�ม�0งค�0ง ม#ทร�พย( ม#โภคสุมบ�ต� เพราะเหัต� ต�องการทร�พย( กHฉั�นน�)น ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าเหัHนขุ�อความแม�น#) จ้/งกราบท"ล่ว�า คนม#ปิ*ญญา เปิ2นคนเล่วทราม คนม#ศ�ร�เท�าน�)น เปิ2นคนปิระเสุร�ฐ พระเจ้�าขุ�า.-2 1 0 0 0 -120910 5 0 0 0

[๒๐๙๑] คนโง�ถื/งจ้ะม#ก7าล่�งกHหัาย�งปิระโยชน(ใหั�สุ7าเรHจ้ไม� ได�ทร�พย(มาด�วยกรรมอ�นร�ายแรง นายน�รยบาล่ท�)งหัล่าย ย�อมฉั�ดคร�าเอาคนโง� ผู้"�ไม�ฉัล่าด คร70าครวญอย"� ไปิสุ"�นรกอ�นร�ายกาจ้ ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าเหัHนขุ�อความแม�น#)จ้/งกราบท"ล่ว�าคนม#ปิ*ญญาเท�าน�)น ปิระเสุร�ฐ คนโง�ถื/งม#ยศจ้ะปิระเสุร�ฐ อะไร พระเจ้�าขุ�า.-2 1 0 0 0 -120920 5 0 0 0

[๒๐๙๒] แม�น7)าแหั�งใดแหั�งหัน/0ง ย�อมไหัล่ไปิสุ"�แม�น7)าคงคา แม�น7)าเหัล่�าน�)น ท�)งหัมดเท#ยว ย�อมล่ะท�)งช50อแล่ะถื�0นเด�ม แม�น7)าคงคาไหัล่ไปิถื/งมหัาสุม�ทร ย�อมไม�ปิรากฏช50อ คนในโล่กน#)ท#0ม#ฤทธ�Vย�0ง กHไม�ปิรากฏ ฉั�นน�)นแล่ ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าเหัHนขุ�อความแม�น#) จ้/งกราบท"ล่ว�า คนม#ปิ*ญญา เปิ2นคน เล่วทราม คนม#ศ�ร�เท�าน�)น เปิ2นคนปิระเสุร�ฐ พระเจ้�าขุ�า.-2 1 0 0 0 -120930 6 0 0 0

[๒๐๙๓] ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าจ้ะกล่�าวแก�ปิ*ญหัาท#0ท�านอาจ้ารย(กล่�าว แม�น7)าท�)งหัล่ายย�อมไหัล่ไปิสุ"�ทะเล่ใหัญ�ไม�ได�ตล่อดกาล่ท�)งปิวง ทะเล่น�)นม#ก7าล่�งมากเปิ2นน�ตย( มหัาสุม�ทรย�อมไม�ล่�วงเล่ยฝั*0 งไปิได� ฉั�นใด ก�จ้การท#0คนโง� ปิระสุงค( กHฉั�นน�)น คนม#ศ�ร�ย�อมไม�ล่�วงเล่ยคนม#ปิ*ญญาไปิได�ไม�ว�าในกาล่ ไหันๆ ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าเหัHนขุ�อความแม�น#) จ้/งกราบท"ล่ว�า คนม#ปิ*ญญา เท�าน�)นปิระเสุร�ฐ คนโง�ถื/งม#ยศจ้ะปิระเสุร�ฐอะไร. -2 1 0 0 0 -120940 5 0 0 0

[๒๐๙๔] ถื�าแม�คนม#ยศไม�สุ7ารวมแล่�ว อย"�ในท#0ว�น�จ้ฉั�ย กล่�าวขุ�อความแก�ชน เหัล่�าอ50น ค7าพ"ดขุองคนน�)นย�อมเจ้ร�ญงอกงามในท�ามกล่างญาต� คนม# ปิ*ญญาย�งคนผู้"�ม#ศ�ร�ต70าช�าใหั�ท7าตามค7าขุองตนไม�ได� ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าเหัHน ขุ�อความแม�น#) จ้/งกราบท"ล่ว�า คนม#ปิ*ญญา เปิ2นคนเล่วทราม คนม#ศ�ร� เท�าน�)น เปิ2นคนปิระเสุร�ฐ พระเจ้�าขุ�า.-2 1 0 0 0 -120950 4 0 0 0

[๒๐๙๕] คนโง�หัาปิ*ญญาม�ได� ย�อมกล่�าวม�สุา เพราะเหัต�แหั�งบ�คคล่อ50น หัร5อแม� แหั�งตน คนโง�น�)นย�อมถื"กน�นทาในท�ามกล่างบร�ษ�ท แม�ภายหัล่�ง เขุากHต�องไปิท�คต� ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าเหัHนขุ�อความแม�น#) จ้/งกราบท"ล่ว�า คนม#ปิ*ญญาเท�าน�)นปิระเสุร�ฐ คนโง�ถื/งม#ยศจ้ะปิระเสุร�ฐอะไร พระเจ้�าขุ�า.-2 1 0 0 0 -120960 5 0 0 0

[๒๐๙๖] ถื�าคนม#ปิ*ญญาด�งแผู้�นด�น ไม�ม#ท#0อย"�อาศ�ย ไม�ม#ทร�พย( เปิ2นคนเขุHญใจ้ กล่�าวขุ�อความ ค7าพ"ดขุองเขุาน�)นย�อมไม�เจ้ร�ญงอกงามในท�ามกล่างบร�ษ�ท อน/0ง ศ�ร�ขุองคนม#ปิ*ญญาย�อมไม�ม# ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าเหัHนขุ�อความแม�น#)จ้/งกราบท"ล่ว�า คนม#ปิ*ญญา เปิ2นคนเล่วทราม คนม#ศ�ร�เท�าน�)น เปิ2นคนปิระเสุร�ฐ พระเจ้�าขุ�า. -2 1 0 0 0 -120970 5 0 0 0

[๒๐๙๗] คนม#ปิ*ญญาด�งแผู้�นด�น ย�อมไม�กล่�าวค7าเหัล่าะแหัล่ะ เพราะเหัต�แหั�งคนอ50น หัร5อแม�แหั�งตน บ�คคล่น�)นย�อมเปิ2นผู้"�อ�นมหัาชนบ"ชาในท�ามกล่างท#0ปิระช�ม แม�ภายหัล่�งเขุากHจ้ะไปิสุ�คต� ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าเหัHนขุ�อความแม�น#) จ้/งกราบท"ล่ว�า คนม#ปิ*ญญาเท�าน�)นปิระเสุร�ฐ คนโง�ถื/งม#ยศจ้ะปิระเสุร�ฐอะไร พระเจ้�าขุ�า. -2 1 0 0 0 -120980 5 0 0 0

[๒๐๙๘] ช�าง ม�า โค แก�วมณ# ก�ณฑุล่ แล่ะนางนาร#ท�)งหัล่ายผู้"�เก�ดในตระก"ล่ท#0ม�0งค�0ง สุ�0งท�)งปิวงน�)นย�อมเปิ2นเคร50องอ�ปิโภคขุองคนท#0ม�0งค�0ง คนท�)งหัล่ายผู้"�ไม�ม�0งค�0ง กHย�อมเปิ2นเคร50องอ�ปิโภคขุองคนท#0ม�0งค�0ง ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าเหัHนขุ�อความแม�น#) จ้/งกราบท"ล่ว�า คนม#ปิ*ญญาเปิ2นคนเล่วทราม คนม#ศ�ร�เท�าน�)นเปิ2นคนปิระเสุร�ฐ พระเจ้�าขุ�า.

-2 1 0 0 0 -120990 4 0 0 0

[๒๐๙๙] ศ�ร�ย�อมล่ะคนโง�ผู้"�ไม�จ้�ดแจ้งการงาน ไม�ม#ความค�ด ม#ปิ*ญญาทราม เหัม5อนง"ล่ะท�)งคราบเก�าไปิ ฉัะน�)น ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าเหัHนขุ�อความแม�น#)จ้/งกราบท"ล่ว�า คนม#ปิ*ญญาเท�าน�)น ปิระเสุร�ฐคนโง�ถื/งม#ยศจ้ะปิระเสุร�ฐ อะไร พระเจ้�าขุ�า.-2 1 0 0 0 -121000 5 0 0 0

[๒๑๐๐] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�เจ้ร�ญ ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าท�)ง ๕ คน เปิ2นบ�ณฑุ�ต ท�กคน กราบไหัว�บ7าร�งพระองค( พระองค(เปิ2นอ�สุระครอบง7าขุ�าพระพ�ทธเจ้�าท�)งหัล่าย ด�จ้ท�าวสุ�กกเทวราชผู้"�เปิ2นเจ้�าแหั�งหัม"�สุ�ตว( ฉัะน�)น ขุ�าพระ พ�ทธเจ้�าเหัHนขุ�อความแม�น#) จ้/งกราบท"ล่ว�า คนม#ปิ*ญญา เปิ2นคนเล่วทรามคนม#ศ�ร�เท�าน�)น เปิ2นคนปิระเสุร�ฐ พระเจ้�าขุ�า.-2 1 0 0 0 -121010 4 0 0 0

[๒๑๐๑] คนโง�ถื/งจ้ะม#ยศ กHเปิ2นทาสุขุองคนม#ปิ*ญญา เม50อก�จ้การต�างๆ เก�ดขุ/)น คนฉัล่าดย�อมจ้�ดแจ้งก�จ้อ�นล่ะเอ#ยดใด คนโง�ย�อมถื/งความหัล่งใหัล่ในก�จ้น�)น ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าเหัHนขุ�อความแม�น#) จ้/งกราบท"ล่ว�า คนม#ปิ*ญญาน�)นแล่ปิระเสุร�ฐ คนโง�ถื/งม#ยศจ้ะปิระเสุร�ฐอะไร พระเจ้�าขุ�า.-2 1 0 0 0 -121020 4 0 0 0

[๒๑๐๒] แท�จ้ร�ง สุ�ตบ�ร�ษท�)งหัล่ายสุรรเสุร�ญปิ*ญญาเท�าน�)น ศ�ร�เปิ2นท#0ใคร�ขุองคนโง� เพราะมน�ษย(ท�)งหัล่ายย�นด#ในโภคสุมบ�ต� กHความร" �ขุองท�านผู้"�ร" �ท�)งหัล่าย ใครๆ ช�0งไม�ได� ในกาล่ไหันๆ คนม#ศ�ร�ย�อมไม�ล่�วงเล่ยคนม#ปิ*ญญาไปิได� ไม�ว�าในกาล่ไหันๆ.-2 1 0 0 0 -121030 7 0 0 0

[๒๑๐๓] ด"กรมโหัสุถืผู้"�เหัHนธรรมท�)งสุ�)น เราได�ถืามปิ*ญหัาขุ�อใดกะเจ้�า เจ้�าได� ปิระกาศปิ*ญหัาขุ�อน�)นแก�เราแล่�ว เราย�นด#ด�วยการแก�ปิ*ญหัาขุองเจ้�า เราใหั�โคพ�นหัน/0ง โคอ�สุ�ภราชา ช�าง รถืเท#ยมด�วยม�าอาชาไนย ๑๐ ต�วแล่ะบ�านสุ�วย ๑๖ ต7าบล่ แก�เจ้�า. จ้บ ศ�ร�ม�นทชาดกท#0 ๔.

๕. โรหันม�คชาดก ว�าด�วยความร�กในสุายเล่5อด-2 1 0 0 0 -121040 2 0 0 0

[๒๑๐๔] ด"กรน�องจ้�ตตกะ ฝั"งเน5)อเหัล่�าน�)นกล่�วความตายจ้/งพาก�นหัน#กล่�บไปิ ถื/งเธอกHจ้งไปิเสุ#ยเถื�ด อย�าหั�วงใยพ#0เล่ย เน5)อท�)งหัล่ายจ้�กม#ช#ว�ตอย"�ก�บเธอ.-2 1 0 0 0 -121050 7 0 0 0

[๒๑๐๕] พ#0โรหันะ ฉั�นจ้ะไม�ไปิ ถื/งใครจ้ะคร�าเอาหั�วใจ้ขุองฉั�นไปิ ฉั�นจ้�กไม�ท�)งพ#0ไปิฉั�นจ้�กยอมท�)งช#ว�ตไว�ในท#0น#). กHมารดาบ�ดาท�)งสุองขุองเราน�)น ท�านตาบอด เม50อไม�ม#ผู้"�น7า จ้�กต�อง ตายแน� เธอจ้งไปิเถื�ด อย�าหั�วงใยพ#0เล่ย เน5)อท�)งหัล่ายจ้�กม#ช#ว�ตอย"�ก�บเธอ.

พ#0โรหันะ ฉั�นจ้ะไม�ไปิ ถื/งใครจ้ะมาคร�าเอาหั�วใจ้ขุองฉั�นไปิ ฉั�นจ้�กไม� ท�)งพ#0ผู้"�ถื"กม�ดไปิ ฉั�นจ้�กยอมท�)งช#ว�ตไว�ในท#0น#). -2 1 0 0 0 -121060 2 0 0 0

[๒๑๐๖] เจ้�าเปิ2นคนขุล่าด จ้งหัน#ไปิเสุ#ยเถื�ด พ#0ต�ดอย"�ในหัล่�กเหัล่Hก เธอจ้งไปิ เสุ#ยเถื�ด อย�าหั�วงใยพ#0เล่ย เน5)อท�)งหัล่ายจ้�กม#ช#ว�ตอย"�ก�บเธอ. -2 1 0 0 0 -121070 6 0 0 0

[๒๑๐๗] พ#0โรหันะ ฉั�นจ้ะไม�ไปิ ถื/งใครจ้ะมาคร�าเอาหั�วใจ้ขุองฉั�นไปิ ฉั�นจ้�กไม� ล่ะท�)งพ#0 ฉั�นจ้�กยอมท�)งช#ว�ตไว�ในท#0น#).กHมารดาบ�ดาท�)งสุองขุองเราน�)น ท�านตาบอด เม50อไม�ม#ผู้"�น7า จ้�กต�องตาย แน� เธอจ้งไปิเถื�ด อย�าหั�วงใยพ#0เล่ย เน5)อท�)งหัล่ายจ้�กม#ช#ว�ตอย"�ก�บเธอ.

พ#0โรหันะ ฉั�นจ้ะไม�ไปิ ถื/งใครจ้ะมาคร�าเอาหั�วใจ้ขุองฉั�นไปิ ฉั�นจ้ะไม�ล่ะท�)งพ#0ผู้"�ถื"กม�ดไปิ ฉั�นจ้�กยอมท�)งช#ว�ตไว�ในท#0น#). -2 1 0 0 0 -121080 2 0 0 0

[๒๑๐๘] ว�นน#) นายพรานคนใด จ้�กฆ�าเราด�วยล่"กศร หัร5อหัอก นายพรานคนน�)นม#ร"ปิร�ายกาจ้ ถื5ออาว�ธเด�นมาแล่�ว.-2 1 0 0 0 -121090 2 0 0 0

[๒๑๐๙] นางสุ�ตนามฤค#น�)น ถื"กภ�ยบ#บค�)นค�กคามหัน#ไปิ คร" �หัน/0งแล่�วกล่�บเขุ�ามา หัาความตาย ถื/งนางจ้ะม#ขุว�ญอ�อนกHได�ท7ากรรมท#0ท7าได�แสุนยาก.-2 1 0 0 0 -121100 2 0 0 0

[๒๑๑๐] เน5)อท�)ง ๒ น#)เปิ2นอะไรก�บท�านหันอ พ�นไปิแล่�วย�งกล่�บเขุ�ามาหัาเคร50อง ผู้"กอ#ก ไม�ปิรารถืนาจ้ะล่ะท�)งท�านไปิ แม�เพราะเหัต�แหั�งช#ว�ต?-2 1 0 0 0 -121110 2 0 0 0

[๒๑๑๑] ด"กรนายพราน เน5)อท�)ง ๒ น#)เปิ2นน�องชาย น�องสุาวขุองขุ�าพเจ้�า ร�วมท�องมารดาเด#ยวก�น ไม�ปิรารถืนาล่ะขุ�าพเจ้�าไปิ แม�เพราะเหัต�แหั�งช#ว�ต.-2 1 0 0 0 -121120 3 0 0 0

[๒๑๑๒] ขุ�าแต�นายพราน มารดาบ�ดาท�)งสุองขุอง เราท�านตาบอด เม50อไม�ม#ผู้"�น7า จ้�กต�องตายแน� โปิรดใหั�ช#ว�ตแก�เราท�)ง ๕ เถื�ด โปิรดปิล่�อยพ#0ชายเสุ#ยเถื�ด.

-2 1 0 0 0 -121130 2 0 0 0

[๒๑๑๓] ขุ�าพเจ้�าจ้ะปิล่�อยเน5)อ ผู้"�เล่#)ยงมารดาบ�ดาเท�าน�)น มารดาบ�ดาได�เหัHนพระยาเน5)อหัล่�ดจ้ากบ�วงไปิแล่�ว กHจ้งย�นด#เถื�ด. -2 1 0 0 0 -121140 2 0 0 0

[๒๑๑๔] ขุ�าแต�นายพราน ท�านจ้งย�นด#เพล่�ดเพล่�นก�บพวกญาต�ท�)งปิวง เหัม5อนขุ�าพเจ้�าเหัHนพระยาเน5)อท#0หัล่�ดจ้ากบ�วงแล่�ว ช50นชม ย�นด# ในว�นน#) ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -121150 2 0 0 0

[๒๑๑๕] ด"กรล่"กร�ก เม50อช#ว�ตเขุ�าไปิใกล่�ความตายแล่�ว เจ้�าหัล่�ดมาได�อย�างไรไฉันนายพรานจ้/งได�ปิล่�อยจ้ากบ�วงเหัล่Hกมาเล่�า?-2 1 0 0 0 -121160 5 0 0 0

[๒๑๑๖] น�องจ้�ตตกะกล่�าววาจ้าไพเราะหั" เปิ2นท#0จ้�บอกจ้�บใจ้ด50มด70าในหัท�ย ช�วยขุ�าพเจ้�าใหั�หัล่�ดมาได�ด�วยวาจ้าสุ�ภาษ�ต. น�องสุ�ตนาได�กล่�าววาจ้าไพเราะหั"จ้�บอกจ้�บใจ้ด50มด70าในหัท�ย ช�วยขุ�าพเจ้�าใหั�หัล่�ดมาได�ด�วยวาจ้าสุ�ภาษ�ต.

นายพรานได�ฟ*งวาจ้าไพเราะหั" เปิ2นท#0จ้�บอกจ้�บใจ้ด50มด70าในหัท�ย ได�ฟ*งวาจ้าสุ�ภาษ�ต จ้/งได�ปิล่�อยขุ�าพเจ้�ามา.-2 1 0 0 0 -121170 2 0 0 0

[๒๑๑๗] เราได�เหัHนล่"กโรหันะมาได�แล่�ว ย�อมช50นชม ย�นด# ในว�นน#) ฉั�นใด ขุอใหั� นายพรานพร�อมท�)งบ�ตรแล่ะภรรยา จ้งม#ความชมช50น ย�นด# ฉั�นน�)นเถื�ด. -2 1 0 0 0 -121180 2 0 0 0

[๒๑๑๘] ด"กรนายพราน เจ้�าได�พ"ดไว�ว�า จ้ะน7าเอาเน5)อแล่ะหัน�งมาม�ใช�หัร5อ เออกHเหัต�อะไรเล่�า เจ้�าจ้/งไม�น7าเอาเน5)อแล่ะหัน�งมา?-2 1 0 0 0 -121190 3 0 0 0

[๒๑๑๙] เน5)อน�)นได�มาต�ดบ�วงเหัล่Hกถื/งม5อแล่�ว แต�ม#เน5)อ ๒ ต�วไม�ได�ต�ดบ�วงเขุ�ามาย5นอย"�ใกล่�เน5)อต�วน�)น ขุ�าพระองค(ได�เก�ดความสุ�งเวชใจ้ ความอ�ศจ้รรย( ใจ้ ขุนพองสุยองเกล่�าว�า ถื�าเราฆ�าเน5)อต�วน#) เราจ้�กต�องท�)งช#ว�ตในว�นน#).-2 1 0 0 0 -121200 2 0 0 0

[๒๑๒๐] ด"กรนายพราน เน5)อเหัล่�าน�)นเปิ2นเช�นไร เปิ2นเน5)อม#ธรรมอย�างไร ม#สุ#สุรรอย�างไร ม#ศ#ล่อย�างไร ท�านจ้/งได�สุรรเสุร�ญเน5)อเหัล่�าน�)นน�ก? -2 1 0 0 0 -121210 2 0 0 0

[๒๑๒๑] เน50อเหัล่�าน�)นม#เขุาขุาว ขุนสุะอาด หัน�งเปิร#ยบด�วยทองค7า เท�าแดง ตาสุ�กใสุ เปิ2นท#0น�าร50นรมย(ใจ้.

-2 1 0 0 0 -121220 3 0 0 0

[๒๑๒๒] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�สุมมต�เทพ เน5)อเหัล่�าน�)นเปิ2นเช�นน#) เปิ2นเน5)อม#ธรรมเช�นน#) เปิ2นเน5)อเล่#)ยงบ�ดามารดา ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าจ้/งม�ได�น7าพระยาเน5)อน�)น มาถืวายพระองค( พระเจ้�าขุ�า.-2 1 0 0 0 -121230 9 0 0 0

[๒๑๒๓] ด"กรนายพราน เราใหั�ทองค7า ๑๐๐ แท�ง ก�ณฑุล่แก�วมณ#อ�นม#ค�ามากเต#ยง ๔ เหัล่#0ยมม#สุ#คล่�ายดอกผู้�กตบ แล่ะภรรยาผู้"�ม#ร"ปิร�างเหัม5อนก�น ๒ คนก�บโค ๑๐๐ ต�ว แก�ท�าน เราจ้�กปิกครองราชสุมบ�ต�โดยธรรม ท�าน เปิ2นผู้"�ม#อ�ปิการะแก�เรามาก ด"กรนายพราน ท�านจ้งเล่#)ยงด"บ�ตรแล่ะภรรยาด�วยกสุ�กรรม พาณ�ชกรรม การใหั�ก"�หัน#) แล่ะด�วยการแสุวงหัาอ�นเปิ2นสุ�มมาช#พเถื�ด อย�าได�กระท7าบาปิอ#กเล่ย.

จ้บ โรหันม�คชาดกท#0 ๕.

๖. หั�งสุชาดก ว�าด�วยหังสุ(สุ�ม�ขุะผู้"�ภ�กด#-2 1 0 0 0 -121240 6 0 0 0

[๒๑๒๔] ด"กรสุ�ม�ขุะ ผู้"�ม#ผู้�วพรรณงามด�งทองค7า หังสุ(เหัล่�าน#)ถื"กภ�ยค�กคามแล่�ว ม#ต�วงอบ�นหัน#ไปิ ท�านจ้งหัน#ไปิตามปิรารถืนาเถื�ด. หัม"�ญาต�ท�)งหัล่ายล่ะท�)งเราต�ดอย"�ในบ�วงผู้"�เด#ยว ไม�หั�วงใย พาก�นบ�นหัน#ไปิ ท�านผู้"�เด#ยวจ้ะหั�วงอย"� ท7าไม? ด"กรสุ�ม�ขุะผู้"�ปิระเสุร�ฐ ท�านควรจ้ะบ�นหัน#เอาต�วรอด เพราะ ความเปิ2นสุหัายในเราผู้"�ต�ดบ�วงย�อมไม�ม# ท�านอย�าท7าความเพ#ยรใหั�เสุ50อม เสุ#ยเพราะความไม�ม#ท�กขุ(เล่ย จ้งร#บบ�นหัน#ไปิตามความปิรารถืนาเถื�ด.-2 1 0 0 0 -121250 3 0 0 0

[๒๑๒๕] ขุ�าแต�ท�าวธตรฐมหัาราช ถื/งพระองค(จ้ะถื"กท�กขุ(ครอบง7า ขุ�าพระพ�ทธเจ้�า กHจ้�กไม�ล่ะท�)งพระองค(ไปิ ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าจ้�กเปิ2น หัร5อจ้�กตายกHจ้�กร�วมอย"�ก�บพระองค(.-2 1 0 0 0 -121260 2 0 0 0

[๒๑๒๖] ด"กรสุ�ม�ขุะ ท�านกล่�าวค7าใด ค7าน�)นเปิ2นค7าด#งามขุองพระอร�ยเจ้�า อน/0งเล่�า เราเม50อจ้ะทดล่องท�านจ้/งได�พ"ดกะท�านว�า จ้งบ�นหัน#ไปิ. -2 1 0 0 0 -121270 3 0 0 0

[๒๑๒๗] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�ปิระเสุร�ฐสุ"งสุ�ดกว�าหังสุ(ท�)งหัล่าย นกต�วสุ�ญจ้รไปิในอากาศ ย�อมบ�นไปิสุ"�ทางโดยท#0ม�ใช�ทางได� พระองค(ไม�ทรงทราบบ�วงแต�ท#0ไกล่ดอกหัร5อ? -2 1 0 0 0 -121280 2 0 0 0

[๒๑๒๘] คราวใด จ้ะม#ความเสุ50อม คราวน�)น เม50อถื/งคราวจ้ะสุ�)นช#พ สุ�ตว(แม�จ้ะต�ดบ�วง ต�ดขุ�ายกHย�อมไม�ร" �สุ/ก.-2 1 0 0 0 -121290 6 0 0 0

[๒๑๒๙] ด"กรสุ�ม�ขุะ ผู้"�ม#ผู้�วพรรณงามด�งทองค7า หังสุ(เหัล่�าน#)ถื"กภ�ยค�กคามแล่�ว ม#ต�วงอพาก�นบ�นหัน#ไปิ ท�านเท�าน�)นม�วพะวงอย"�. หังสุ(เหัล่�าน�)นก�นแล่ะด50มแล่�วกHพาก�นบ�นหัน#ไปิ ม�ได�แล่เหัล่#ยวถื/งใคร กHท�านผู้"�เด#ยวจ้ะมาเฝัRาอย"�ท7าไมเล่�า? หังสุ(ต�วน#)เปิ2นอะไรก�บท�านหันอ ท�านพ�นแล่�วจ้ากบ�วงท7าไมจ้/งมาเปิ2นหั�วงหังสุ(ผู้"�ต�ดบ�วงอย"�เล่�า หังสุ(ท�)งหัล่ายเขุาพาก�นทอดท�)งไปิแล่�ว ท�านผู้"�เด#ยวมาพะวงอย"�ท7าไม?-2 1 0 0 0 -121300 2 0 0 0

[๒๑๓๐] หังสุ(ต�วน�)นเปิ2นราชาขุองเรา เปิ2นม�ตรสุหัายเสุมอด�วยช#ว�ตขุองเรา เราจ้�กไม�ทอดท�)งท�านไปิจ้นตราบเท�าจ้นว�นตาย.-2 1 0 0 0 -121310 2 0 0 0

[๒๑๓๑] ท�านปิรารถืนาจ้ะสุล่ะช#ว�ต เพราะเหัต�แหั�งสุหัาย เราจ้�กปิล่�อยสุหัายขุอง ท�านไปิ ขุอพญาหังสุ(จ้งไปิตามความปิระสุงค(ขุองท�านเถื�ด. -2 1 0 0 0 -121320 3 0 0 0

[๒๑๓๒] ด"กรนายพราน ว�นน#) ขุ�าพเจ้�าได�เหัHนพญาหังสุ(ต�วเปิ2นใหัญ�ในหัม"�ท�ชาชาต�พ�นจ้ากบ�วงแล่�วย�อมช50นชม ย�นด# ฉั�นใด ขุอท�านพร�อมก�บหัม"�ญาต�ท�)งปิวง จ้งช50นชม ย�นด# ฉั�นน�)นเถื�ด.-2 1 0 0 0 -121330 3 0 0 0

[๒๑๓๓] พระองค(ผู้"�ทรงพระเจ้ร�ญ ทรงเกษมสุ7าราญด#หัร5อ โรคาพยาธ�ม�ได�เบ#ยดเบ#ยนพระองค(หัร5อ ร�ฐสุ#มาอาณาจ้�กรขุองพระองค(น#)สุมบ"รณ(ด#หัร5อ พระองค(ปิกครองปิระชาราษฎรโดยธรรมหัร5อ?-2 1 0 0 0 -121340 2 0 0 0

[๒๑๓๔] ด"กรพญาหังสุ( เราเกษมสุ7าราญด# ท�)งโรคาพยาธ�กHม�ได�เบ#ยดเบ#ยน ร�ฐสุ#มา อาณาจ้�กรขุองเราน#)กHสุมบ"รณ(ด# เราปิกครองราษฎรโดยธรรม.-2 1 0 0 0 -121350 2 0 0 0

[๒๑๓๕] โทษผู้�ดอะไรๆ ในหัม"�อ7ามาตย(ขุองพระองค(ไม�ม#อย"�หัร5อ หัม"�ศ�ตร"หั�าง ไกล่จ้ากพระองค( เหัม5อนเงาย�อมไม�เจ้ร�ญทางท�ศท�กษ�ณ แล่หัร5อ? -2 1 0 0 0 -121360 2 0 0 0

[๒๑๓๖] โทษผู้�ดอะไรๆ ในหัม"�อ7ามาตย(ขุองเราไม�ม#เล่ย อน/0ง หัม"�ศ�ตร"กHหั�างไกล่จ้ากเรา เหัม5อนเงาย�อมไม�เจ้ร�ญทางด�านท�ศท�กษ�ณ ฉัะน�)น.

-2 1 0 0 0 -121370 3 0 0 0

[๒๑๓๗] พระมเหัสุ#ขุองพระองค( ม�ได�ทรงปิระพฤต�ล่�วงล่ะเม�ดพระท�ย ทรงเช50อฟ*ง ทรงปิราศร�ยน�าร�ก พร�อมพร�กไปิด�วยปิ�ตตสุมบ�ต� ร"ปิสุมบ�ต� แล่ะยศสุมบ�ต� ย�งเปิ2นท#0โปิรดปิรานขุองพระองค(หัร5อ? -2 1 0 0 0 -121380 3 0 0 0

[๒๑๓๘] มเหัสุ#ขุองเราเปิ2นเช�นน�)น ทรงเช50อฟ*งถื�อยค7า ทรงปิราศร�ยน�าร�ก พร�อมพร�กไปิด�วยปิ�ตตสุมบ�ต� ร"ปิสุมบ�ต� แล่ะยศสุมบ�ต� ย�งเปิ2นท#0โปิรดปิรานขุองเราอย"�.-2 1 0 0 0 -121390 3 0 0 0

[๒๑๓๙] พระโอรสุขุองพระองค(ม#มากพระองค( ทรงอ�บ�ต�มาเปิ2นศร#สุว�สุด# ในร�ฐสุ#มาอ�นเจ้ร�ญ ทรงสุมบ"รณ(ด�วยพระปิร#ชาเฉัล่#ยวฉัล่าด ย�อมทรงบ�นเท�งพระท�ยแต�ท#0น�)นๆ อย"�แล่หัร5อ?-2 1 0 0 0 -121400 3 0 0 0

[๒๑๔๐] ด"กรพระยาหังสุ(ธตรฐ เราปิรากฏว�าม#โอรสุถื/ง ๑๐๑ คน ขุอท�านได�โปิรดช#)แจ้งก�จ้ท#0ควรแก�โอรสุเหัล่�าน�)นด�วยเถื�ด โอรสุเหัล่�าน�)นจ้ะไม�ด"หัม�0นถื�อยค7าขุองท�านเล่ย.-2 1 0 0 0 -121410 16 0 0 0

[๒๑๔๑] ถื�าแม�ว�า บ�คคล่ปิระกอบด�วยชาต� หัร5อว�น�ย แต�กระท7าความเพ#ยรในภาย หัล่�ง เม50อก�จ้ท#0จ้7าต�องท7าเก�ดขุ/)น ย�อมต�องจ้มอย"�ในหั�วงอ�นตราย. ช�องทางร�0วไหัล่แหั�งโภคสุมบ�ต�เปิ2นต�น กHจ้ะเก�ดใหัญ�โตขุ/)นก�บบ�คคล่ผู้"�ม#ปิ*ญญาง�อนแง�นน�)น บ�คคล่น�)นย�อมมองเหัHนได�แต�ร"ปิท#0หัยาบๆ เหัม5อนความม5ดในราตร# ฉัะน�)น. บ�คคล่ผู้"�ปิระกอบความเพ#ยรในสุ�0งอ�นไม�เปิ2นสุาระว�าเปิ2นสุาระ กHย�อมไม�ปิระสุบความร" �เล่ยท#เด#ยว ย�อมจ้ะจ้มล่งในหั�วงอ�นตราย อย�างเด#ยว เหัม5อนกวางว�0งโล่ดโผู้นไปิในซึ่อกผู้า ตกจ้มเหัวล่งไปิในระหัว�างทาง ฉัะน�)น. ถื/งหัากว�า นรชนจ้ะเปิ2นผู้"�ม#ชาต�เล่วทราม แต�เปิ2นผู้"�ม# ความขุย�นหัม�0นเพ#ยร ม#ปิ*ญญา ปิระกอบด�วยอาจ้าระแล่ะศ#ล่ ย�อมจ้ะร� �ง เร5อง เหัม5อนกองไฟในกล่างค5น ฉัะน�)น ขุอพระองค(ทรงท7าขุ�อน�)นน�0นแล่ใหั�เปิ2นเคร50องเปิร#ยบเท#ยบ แล่�วทรงย�งพระโอรสุท�)งหัล่ายใหั�ด7ารงอย"�ในว�ชา บ�คคล่ผู้"�ม#ปิ*ญญาย�อมงอกงาม เหัม5อนพ5ชในนางอกงามขุ/)นเพราะน7)าฝัน ฉัะน�)น.

จ้บ หั�งสุชาดกท#0 ๖ ๗. สุ�ตต�ค�มพชาดก ว�าด�วยพ#0น�องกHย�งต�างใจ้ก�น -2 1 0 0 0 -121420 10 0 0 0

[๒๑๔๒] พระมหัาราชาผู้"�เปิ2นจ้อมแหั�งชนชาวปิ*ญจ้าล่ร�ฐ เปิ2นด�จ้พรานเน5)อ เสุดHจ้ออกมาสุ"�ปิMาพร�อมด�วยเสุนา พล่�ดจ้ากหัม"�เสุนาไปิ. ท�าวเธอได�ทอดพระเนตรเหัHนหัม"�บ�านท#0เขุาท7าไว� เปิ2นท#0อย"�อาศ�ยขุองโจ้รท�)งหัล่ายในปิMาน�)นสุ�วโปิดกออกจ้ากหัม"�บ�านน�)นแล่�ว กล่�บมาพ"ดค7าหัยาบคายก�บพ�อคร�ว ว�า ม#บ�ร�ษหัน��มน�อย ม#รถืม�าเปิ2นพาหันะ ม#ก�ล่ฑุล่เกล่#)ยงเกล่าด# ม#กรอบ หัน�าแดงงดงามเหัม5อนพระอาท�ตย(สุ�องแสุงสุว�างในกล่างว�น ฉัะน�)น. เม50อถื/งเวล่าเท#0ยงว�น พระราชาก7าล่�งบรรทมหัล่�บพร�อมก�บนายสุารถื# เอาซึ่� พวกเราจ้งร#บไปิช�งเอาทร�พย(ท�)งหัมด ขุองท�าวเธอเสุ#ย. เวล่าน#)กHเง#ยบสุง�ดด�จ้กล่างค5น พระราชาก7าล่�งบรรทมหัล่�บพร�อมก�บนายสุารถื# พวกเราจ้งไปิแย�งเอาผู้�าแล่ะก�ล่ฑุล่แก�วมณ# แล่�วฆ�าเสุ#ยเอาก�0งไม�ปิดไว�.-2 1 0 0 0 -121430 3 0 0 0

[๒๑๔๓] ด"กรสุ�วโปิดกสุ�ตต�ค�มพะ เจ้�าเปิ2นบ�าไปิกระม�งจ้/งได�พ"ดอย�างน�)น เพราะ ว�า พระราชาท�)งหัล่ายถื/งจ้ะเสุดHจ้มาแต�ไกล่ กHย�อมทรงเดชาน�ภาพเหัม5อน ด�งไฟสุว�างไสุว ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -121440 2 0 0 0

[๒๑๔๔] ด"กรนายปิต�โกล่�มพะ ท�านเมาแล่�วย�อมเก�งกาจ้มากม�ใช�หัร5อ เม50อมารดาขุองเราเปิล่5อยกาย ไฉันท�านจ้/งเกล่#ยดเล่�าหันอ?-2 1 0 0 0 -121450 2 0 0 0

[๒๑๔๕] ด"กรสุารถื#ผู้"�เพ50อนยาก จ้งร#บล่�กขุ/)นเท#ยมรถื เราไม�ชอบใจ้นก เราจ้งไปิอาศรมอ50นก�นเถื�ด. -2 1 0 0 0 -121460 3 0 0 0

[๒๑๔๖] ขุ�าแต�พระมหัาราชา ราชรถืได�เท#ยมแล่�ว แล่ะม�าราชพาหันะม#ก7าล่�งกHได�จ้�ดเท#ยมแล่�ว เช�ญพระองค(เสุดHจ้ขุ/)นปิระท�บเถื�ด จ้ะได�เสุดHจ้ไปิย�งอาศรมอ50น พระเจ้�าขุ�า.-2 1 0 0 0 -121470 4 0 0 0

[๒๑๔๗] พวกโจ้รในอาศรมน#)พาก�นไปิเสุ#ยท#0ไหันหัมดเล่�า พระเจ้�าปิ*ญจ้าล่ราชน�)นหัล่�ดพ�นไปิได� เพราะพวกโจ้รเหัล่�าน�)นไม�เหัHน. ท�านท�)งหัล่ายจ้งจ้�บเกาท�ณฑุ( หัอก แล่ะโตมร พระเจ้�าปิ*ญจ้าล่ราช ก7าล่�งหัน#ไปิ ท�านท�)งหัล่ายอย�าได�ปิล่�อยใหั�ม#ช#ว�ตอย"�ได�เล่ย. -2 1 0 0 0 -121480 9 0 0 0

[๒๑๔๘] คร�)งน�)น ปิ�บผู้กะสุ�วโปิดกผู้"�ม#จ้ะงอยปิากแดง ย�นด#ต�อนร�บพระราชาว�า ขุ�าแต�พระมหัาราชา พระองค(เสุดHจ้มาด#แล่�ว อน/0ง พระองค(ม�ได�เสุดHจ้มาร�าย พระองค(ผู้"�ทรงอ�สุรภาพเสุดHจ้มาถื/งแล่�วโดยล่7าด�บ ขุองสุ�0งใดม#อย"�ใน อาศรมน#) ขุอพระองค(ทรงเล่5อกเสุวยขุองสุ�0งน�)น. ผู้ล่มะพล่�บ ผู้ล่มะหัาด

ผู้ล่มะซึ่าง ผู้ล่หัมากเม�า อ�นเปิ2นผู้ล่ไม�ม#รสุหัวานเล่Hกน�อย ขุอพระองค(จ้งเล่5อกเสุวยแต�ท#0ด#ๆ ขุ�าแต�พระมหัาราชา น7)าน#)เยHน น7ามาแต�ซึ่อกภ"เขุาขุอเช�ญพระองค(ทรงด50มถื�าทรงปิรารถืนา. ฤาษ#ท�)งหัล่ายในอาศรมน#)พาก�น ไปิปิMาเพ50อแสุวงหัาผู้ล่าผู้ล่ เช�ญเสุดHจ้ล่�กขุ/)นไปิทรงเล่5อกหัย�บเอาเองเถื�ด เพราะขุ�าพระองค(ไม�ม#ม5อท#0จ้ะท"ล่ถืวายได�. -2 1 0 0 0 -121490 4 0 0 0

[๒๑๔๙] นกแขุกเต�าต�วน#)เจ้ร�ญด#หันอ ปิระกอบด�วยค�ณธรรมอย�างย�0ง สุ�วนนกแขุกเต�าต�วโน�นพ"ดถื�อยค7าหัยาบคายว�า จ้งจ้�บม�ดพระราชาน#)ฆ�าเสุ#ย อย�าใหั�รอดช#ว�ตไปิได�เล่ย เม50อนกแขุกเต�าน�)นร7าพ�นเพ�ออย"�อย�างน#) เราได�มา ถื/งอาศรมน#)โดยสุว�สุด#.-2 1 0 0 0 -121500 6 0 0 0

[๒๑๕๐] ขุ�าแต�พระมหัาราชา ขุ�าพระองค(ท�)งสุองเปิ2นพ#0น�องร�วมท�องมารดาเด#ยวก�นได�เจ้ร�ญเต�บโตท#0ต�นไม�เด#ยวก�น แต�ต�างพล่�ดก�นไปิอย"�คนล่ะเขุตแดน.

สุ�ตต�ค�มพะเจ้ร�ญอย"�ในสุ7าน�กขุองพวกโจ้ร สุ�วนขุ�าพระองค(เจ้ร�ญอย"�ในสุ7าน�กขุองฤาษ#ในอาศรมน#) สุ�ตต�ค�มพะน�)นเขุ�าอย"�ในสุ7าน�กขุองอสุ�ตบ�ร�ษขุ�าพระองค(อย"�ในสุ7าน�กขุองสุ�ตบ�ร�ษ ฉัะน�)น ขุ�าพระองค(ท�)งสุองจ้/งต�างก�นโดยธรรม.-2 1 0 0 0 -121510 7 0 0 0

[๒๑๕๑] การฆ�ากHด# การจ้องจ้7ากHด# การหัล่อกล่วงด�วยขุองปิล่อมกHด# การหัล่อกล่วงด�วยอาการตรงๆ กHด# การปิล่�นฆ�าชาวบ�านกHด# การกระท7ากรรมอ�นอ�นแสุนสุาหั�สุกHด# ม#อย"�ในท#0ใด สุ�ตต�ค�มพะน�)นย�อมศ/กษาสุ�0งเหัล่�าน�)นในท#0น�)น. ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�ภารตวงศ( ในอาศรมขุองฤาษ#น#)ม#แต�สุ�จ้จ้ะธรรมะ ความไม�เบ#ยดเบ#ยน ความสุ7ารวม แล่ะความฝัYกอ�นทร#ย( ขุ�าพระองค(เปิ2นผู้"�เจ้ร�ญแล่�วบนต�กขุองฤาษ#ท�)งหัล่าย ผู้"�ม#ปิกต�ใหั�อาสุนะแล่ะน7)า. -2 1 0 0 0 -121520 18 0 0 0

[๒๑๕๒] ขุ�าแต�พระราชา บ�คคล่คบคนใดๆ เปิ2นสุ�ตบ�ร�ษ อสุ�ตบ�ร�ษ ม#ศ#ล่ หัร5อ ไม�ม#ศ#ล่ บ�คคล่น�)นย�อมไปิสุ"�อ7านาจ้ขุองบ�คคล่น�)นน�0นเท#ยว. บ�คคล่คบคนเช�นใดเปิ2นม�ตร หัร5อเขุ�าไปิคบสุน�ทคนเช�นใด กHย�อมเปิ2นคนเช�นน�)น เพราะการอย"�ร �วมก�นเปิ2นเช�นน�)น. อาจ้ารย(คบอ�นเตวาสุ�ก ย�อมท7าอ�นเตวาสุ�กผู้"�ย�งไม�แปิดเปิT) อนใหั�แปิดเปิT) อนได� อาจ้ารย(ถื"กอ�นเตวาสุ�กพาเปิT) อนแล่�ว พาอาจ้ารย(อ50นใหั�เปิT) อนอ#ก เหัม5อนล่"กศรท#0เปิT) อนยาพ�ษแล่�วย�อมท7าแล่�งล่"กศรใหั�เปิT) อน ฉัะน�)น. น�กปิราชญ(ไม�พ/งม#สุหัายล่ามกเล่ยท#เด#ยว เพราะกล่�วแต�การแปิดเปิT) อนด�วยบาปิธรรม นรชนใดหั�อปิล่าเน�า ด�วยใบหัญ�าคา แม�ใบหัญ�าคาขุองนรชนน�)น กHย�อมม#กล่�0นเน�าฟ� Rงไปิฉั�นใด การเขุ�าไปิคบคนพาล่ กHฉั�นน�)นเหัม5อนก�น. นรชนใด หั�อกฤษณา

ด�วยใบไม�แม�ใบไม�ขุองนรชนน�)น กHย�อมหัอมฟ� Rงไปิ ฉั�นใด การเขุ�าไปิ คบน�กปิราชญ( กHฉั�นน�)นเหัม5อนก�น เพราะเหัต�น�)น บ�ณฑุ�ตร" �ความเปิล่#0ยน แปิล่งขุองตนด�จ้หั�อใบไม�แล่�ว ไม�ควรเขุ�าไปิคบพวกอสุ�ตบ�ร�ษ ควรคบแต�พวกสุ�ตบ�ร�ษ ด�วยว�า อสุ�ตบ�ร�ษย�อมน7าไปิสุ"�นรก สุ�ตบ�ร�ษย�อมพาใหั�ถื/งสุ�คต�. จ้บ สุ�ตต�ค�มพชาดกท#0 ๗.

๘. ภ�ล่ล่าต�ยชาดก ว�าด�วยอาย�ขุองก�นนร-2 1 0 0 0 -121530 8 0 0 0

[๒๑๕๓] ได�ม#พระราชาทรงพระนามว�า ภ�ล่ล่ต�ยะ ทรงล่ะร�ฐสุ#มา เสุดHจ้ปิระพาสุ ปิMาล่�ามฤค ท�าวเธอเสุดHจ้ไปิถื/งค�นธมาทน(วรค#ร# ม#พรรณดอกไม�บาน สุะพร�0ง ซึ่/0งก�นนรเล่5อกเกHบอย"�เน5องๆ ม#ก�นนรสุองสุาม#ภรรยาย5นก�น อย"� ณ ท#0ใด ท�าวเธอปิระสุงค(จ้ะตร�สุถืาม จ้/งทรงหั�ามหัม"�สุ�น�ขุ แล่ะเกHบแล่�งธน"ไว�แล่�วเสุดHจ้เขุ�าไปิใกล่� ณ ท#0น�)น. ตร�สุถืามว�า ล่�วงฤด"หันาวแล่�ว เหัต�ไร เจ้�าท�)งสุองจ้/งมาย5นกระซึ่�บกระซึ่าบก�นอย"�เน5องๆ ท#0ร �มฝั*0 งเหัมวด# ณ ท#0น#)เล่�า เราขุอถืามเจ้�าท�)งสุองผู้"�ม#เพศเหัม5อนกายมน�ษย( ชน ท�)งหัล่ายในมน�ษยโล่ก จ้ะร" �จ้�กเจ้�าท�)งสุองว�า เปิ2นอะไร?-2 1 0 0 0 -121540 3 0 0 0

[๒๑๕๔] ขุ�าแต�ท�านพราน เราท�)งสุองเปิ2นมฤค ม#เพศพรรณปิรากฏเหัม5อนมน�ษย(เท#0ยวอย"�ตามแม�น7)าเหัล่�าน#) ค5อ มาล่าค�ร#นท# ปิ*ณฑุรกนท# ต�ก"ฏนท# ซึ่/0งม#น7)าใสุเยHนสุน�ท ชาวโล่กร" �จ้�กเราท�)งสุองว�า เปิ2นก�นนร.-2 1 0 0 0 -121550 10 0 0 0

[๒๑๕๕] เจ้�าท�)งสุองเหัม5อนได�ร�บความท�กขุ(ร�อนเสุ#ยเหัล่5อเก�น ปิร�เทวนาอย"� เจ้�าท�)งสุองม#ความร�กก�น ได�สุวมกอดก�นสุมความร�กแล่�ว เราขุอถืาม เจ้�าท�)งสุองผู้"�ม#เพศพรรณด�งกายมน�ษย( เหัต�ไร เจ้�าท�)งสุองจ้/งร�องไหั�อย"�ในปิMาน#) ไม�สุร�างซึ่าเล่ย? เจ้�าท�)งสุองเหัม5อนได�ร�บความท�กขุ(ร�อนเสุ#ยเหัล่5อเก�น ปิร�เทวนาอย"� เจ้�าท�)งสุองม#ความร�กก�น ได�สุวมกอดก�นสุมความร�กแล่�ว เราขุอถืามเจ้�าท�)งสุองผู้"�ม#เพศพรรณด�งกายมน�ษย( เหัต�ไร เจ้�าท�)งสุองจ้/งมาบ�นเพ�ออย"�ในปิMาน#) ไม�สุร�างซึ่าเล่ย? เจ้�าท�)งสุองเหัม5อนได�ร�บความท�กขุ(ร�อนเสุ#ยเหัล่5อเก�น ปิร�เทวนาอย"� เจ้�าท�)งสุองม#ความร�กก�น ได�สุวมกอดก�นสุมความร�กแล่�ว เราขุอถืามเจ้�าท�)งสุองผู้"�ม#เพศพรรณด�งกายมน�ษย(เหัต�ไร เจ้�าท�)งสุองจ้/งเศร�าโศกอย"�ในปิMาน#)ไม�สุร�างซึ่าเล่ย? -2 1 0 0 0 -121560 3 0 0 0

[๒๑๕๖] ขุ�าแต�ท�านพราน เราท�)งสุองไม�อยากจ้ะจ้ากก�น กHต�องจ้ากก�นแยกก�นอย"�สุ�)นราตร#หัน/0ง เม50อมาระล่/กถื/งก�นแล่ะก�น กHเด5อดร�อนเศร�าโศกถื/งก�น ตล่อดราตร#หัน/0งว�า ราตร#น�)นจ้�กไม�ม#อ#ก.

-2 1 0 0 0 -121570 3 0 0 0

[๒๑๕๗] เจ้�าท�)งสุองค�ดถื/งทร�พย(ท#0หัายไปิหัร5อ หัร5อว�าค�ดถื/งบ�ดามารดาผู้"�ล่�วงล่�บไปิแล่�ว จ้/งได�เด5อดร�อนอย"�สุ�)นราตร#หัน/0ง เราขุอถืามเจ้�าท�)งสุองผู้"�ม#เพศพรรณด�งกายมน�ษย( เหัต�ไร เจ้�าท�)งสุองจ้/งต�องจ้ากก�นไปิ?-2 1 0 0 0 -121580 26 0 0 0

[๒๑๕๘] ท�านเหัHนนท#น#)แหั�งใด ม#กระแสุอ�นเช#0ยวไหัล่มาในระหัว�างหั�บหั�น ปิกคล่�มไปิด�วยหัม"�ไม�ต�างๆ พรรณ ในฤด"ฝัน ก�นนรสุาม#ผู้"�เปิ2นท#0ร �กขุองด�ฉั�น ได�ขุ�ามแม�น7)าน�)นไปิด�วยสุ7าค�ญว�า ด�ฉั�นคงจ้ะต�ดตามมาขุ�างหัล่�ง สุ�วนด�ฉั�นม�วเล่5อกเกHบดอกปิร" ดอกล่7าดวน ดอกมะล่�ซึ่�อน แล่ะดอกค�ดเค�าท#0บานๆ ด�วย ค�ดว�า สุาม#ท#0ร �กขุองเราจ้ะได�ท�ดทรงดอกไม� สุ�วนเรากHจ้ะได�สุอดแซึ่มดอกไม�เขุ�าไปินอนแนบสุาม#ท#0ร �กน�)น. อน/0ง ด�ฉั�นม�วเล่5อกเกHบดอกไม�บานไม�ร" �โรยดอกราชพฤกษ( ดอกแคฝัอย ดอกย�านทราย ด�วยค�ดว�า สุาม#ท#0ร �กขุองเราจ้ะท�ดทรงดอกไม� สุ�วนเรากHจ้�กได�สุอดแซึ่มดอกไม�เขุ�าไปินอนแนบสุาม#ท#0ร �กน�)น. อน/0ง ด�ฉั�นม�วเล่5อกเกHบดอกสุาล่พฤกษ(ซึ่/0งก7าล่�งบานด#ร�อยเปิ2นพวงมาล่�ย ด�วยค�ดว�า สุาม#ท#0ร �กขุองเราจ้ะได�สุวมใสุ�พวงมาล่�ยสุ�วนเรากHจ้�กได�สุวมใสุ�พวงมาล่�ยเขุ�าไปินอนแนบสุาม#ท#0ร �กน�)น. อน/0ง ด�ฉั�นม�วเล่5อกเกHบดอกสุาล่พฤกษ(ซึ่/0งก7าล่�งบานด#แล่�วร�อยกรองท7าเปิ2นพวงๆด�วยค�ดว�า ค5นว�นน#) เราท�)งสุองจ้ะอย"� ณ ท#0แหั�งใด พวงดอกร�งน#)จ้�กเปิ2นเคร50องปิ"ล่าด ณ ท#0น�)น. อน/0ง ด�ฉั�นม�วเล่�นเล่�อบดกฤษณาด7า แล่ะจ้�นทน(แดงด�วยศ�ล่า ด�วยค�ดว�า สุาม#ท#0ร �กขุองเราจ้�กได�ปิระพรมร�างกาย สุ�วนเราปิระพรมร�างกายแล่�วจ้ะเขุ�าไปินอนแนบสุาม#ท#0ร �กน�)น. คร�)งน�)น น7)าม# กระแสุอ�นเช#0ยว ไหัล่มาพ�ดเอาดอกสุาล่พฤกษ( ดอกสุน ดอกกรรณ�การ(ท�)งหัล่ายไปิโดยคร" �เด#ยวน�)น น7)ากHขุ/)นเตHมฝั*0 ง ถื/งเวล่าเยHน ด�ฉั�นขุ�ามแม�น7)าไปิไม�ได�. คราวน�)น เราท�)งสุองย5นก�นอย"�คนล่ะฝั*0 งแม�น7)า มองเหัHนหัน�าก�น แล่ะก�นกHหั�วเราคร�)งหัน/0ง มองไม�เหัHนหัน�าก�นกHร�องไหั�เสุ#ยคร�)งหัน/0ง ค5นว�นน�)น ได�ผู้�านเราท�)งสุองไปิโดยยาก. ขุ�าแต�ท�านพราน เม50อพระอาท�ตย( ขุ/)นเวล่าเช�า เราท�)งสุองท�องขุ�ามแม�น7)าอ�นย�บแหั�ง มาสุวมกอดก�นแล่ะก�น ร�องไหั�อย"�คราวหัน/0ง หั�วเราะอย"�คราวหัน/0ง. ขุ�าแต�ท�านพรานผู้"�ภ"ม�บาล่เม50อคร�)งก�อน เราท�)งสุองได�พรากก�นอย"�นานถื/ง ๖๙๗ ปิN ช#ว�ตขุองท�านน#) ม#ก7าหันดเพ#ยง ๑๐๐ ปิNเท�าน�)น เม50อเปิ2นเช�นน#) ใครหันอจ้ะพ/งอย"�ปิราศจ้ากภรรยาสุ�ดท#0ร �กเสุ#ยเล่�า? -2 1 0 0 0 -121590 5 0 0 0

[๒๑๕๙] ด"กรสุหัาย อาย�ขุองพวกท�านม#ปิระมาณเท�าไร ถื�าท�านท�)งสุองร" � กHขุอจ้ง บอกอาย�ขุองพวกท�านแก�เรา ขุอท�านท�)งหัล่ายอย�าได�บ�ดพร�)ว จ้งบอก

อาย�พวกท�านแก�เรา ตามท#0ได�ย�นได�ฟ*งมาจ้ากว�ฒบ�คคล่ หัร5อจ้ากต7าหัร�บต7ารา?

-2 1 0 0 0 -121600 3 0 0 0

[๒๑๖๐] ขุ�าแต�ท�านพราน อาย�ขุองเราท�)งสุองปิระมาณ ๑,๐๐๐ ปิN อน/0ง ในระหัว�างอาย�น�)น โรคร�ายย�อมไม�ม# ม#ความท�กขุ(น�อย ม#ความสุ�ขุย�0งๆ ขุ/)นไปิเราท�)งสุองย�งไม�คล่ายความร�กก�นแล่ะก�น กHต�องล่ะท�)งช#ว�ตไปิ.-2 1 0 0 0 -121610 3 0 0 0

[๒๑๖๑] พระเจ้�าภ�ล่ล่าต�ยะ ได�ทรงสุด�บถื�อยค7าขุองก�นนรท�)งสุองน#)แล่�ว ทรงพระด7าร�ว�า ช#ว�ตเปิ2นขุองน�อย จ้/งเสุดHจ้กล่�บ ไม�เสุดHจ้ล่�าเน5)อ ได�ทรงบ7าเพHญทาน เสุวยราชสุมบ�ต�สุ5บมา.-2 1 0 0 0 -121620 8 0 0 0

[๒๑๖๒] มหัาบพ�ตรท�)งหัล่าย ได�ทรงสุด�บเร50องราวขุองก�นนรท�)งสุองน#)แล่�ว จ้งบ�นเท�งพระท�ยเถื�ด อย�าได�ทรงท7าความทะเล่าะก�นเล่ย กรรมอ�นเปิ2นโทษขุองตน อย�าได�ท7าใหั�มหัาบพ�ตรท�)งสุองต�องเด5อดร�อน เหัม5อนกรรมอ�น เปิ2นโทษขุองตนท7าใหั�ก�นนรสุองสุาม#ภรรยาเด5อดร�อยอย"�ราตร#หัน/0ง ฉัะน�)น.

มหัาบพ�ตรท�)งสุองได�สุด�บเร50องราวขุองก�นนรท�)งสุองน#)แล่�ว จ้งบ�นเท�งพระท�ยเถื�ด อย�าได�ทรงท7าความว�วาทบาดหัมางก�นเล่ย กรรมอ�นเปิ2นโทษ ขุองตน อย�าได�ท7าใหั�มหัาบพ�ตรเด5อดร�อน เหัม5อนกรรมอ�นเปิ2นโทษขุองตนท7าใหั�ก�นนรสุองสุาม#ภรรยาเด5อดร�อนอย"�หัน/0งราตร# ฉัะน�)น. -2 1 0 0 0 -121630 8 0 0 0

[๒๑๖๓] หัม�อมฉั�นม#ใจ้เล่50อมใสุ ต�)งใจ้ฟ*งธรรมเทศนาขุองพระองค(ท#0พระองค(ทรงแสุดงปิระกอบไปิด�วยเหัต�ต�างๆ ปิระกอบไปิด�วยปิระโยชน( พระองค(ทรงเปิล่�งพระสุ�รเสุ#ยงอ�นไพเราะ ด�บความกระวนกระวายใจ้ขุองหัม�อมฉั�นได� ขุ�าแต�พระสุมณเจ้�า ผู้"�ทรงน7าความสุ�ขุมาใหั�หัม�อมฉั�น ขุอ พระองค(จ้งม#พระชนม(ช#พย5นนานเถื�ด.

จ้บ ภ�ล่ล่าต�ยชาดกท#0 ๘.

๙. โสุมน�สุสุชาดก ว�าด�วยการใคร�ครวญก�อนแล่�วท7า-2 1 0 0 0 -121640 3 0 0 0

[๒๑๖๔] ใครมาต#มาด�าท�านหัร5อ ท7าไมท�านจ้/งเสุ#ยใจ้ น�อยใจ้ เศร�าโศกอย"� ว�นน#) บ�ดามารดาขุองท�านมาร�องไหั�กระม�ง หัร5อว�าว�นน#) ใครมาร�งแกท�านใหั�นอนเหัน5อแผู้�นด�น?-2 1 0 0 0 -121650 3 0 0 0

[๒๑๖๕] ขุอถืวายพระพรพระจ้อมภ"ม�บาล่ อาตมภาพด#ใจ้มากท#0ได�เหัHนมหัาบพ�ตรอาตมภาพเขุ�ามาอาศ�ยมหัาบพ�ตร ไม�ได�เบ#ยดเบ#ยนใคร ขุอถืวายพระพร อาตมภาพถื"กพระราชโอรสุขุองมหัาบพ�ตรเบ#ยดเบ#ยน.

-2 1 0 0 0 -121660 16 0 0 0

[๒๑๖๖] พวกนายปิระต" พน�กงานต7ารวจ้ดาบ แล่ะนายเพชฌิฆาตท�)งหัล่าย จ้ง ไปิตามว�ธ#ขุองตนๆ จ้งไปิย�งภายในพระราชฐาน ฆ�าเจ้�าโสุมน�สุสุก�มารเสุ#ย แล่�วต�ดเอาศ#รษะมา. ท"ตท�)งหัล่ายท#0พระราชาสุ�0งไปิได�กราบท"ล่พระก�มารว�า ขุ�าแต�พระขุ�ตต�โยรสุ พระองค(ถื"กพระอ�ศราชบ�ดาทรงต�ดขุาดแล่�วพระองค(ต�องโทษถื/งปิระหัารช#ว�ต พระเจ้�าขุ�า.พระราชโอรสุน�)นทรงกรรแสุงอย"� ปิระนมน�)วท�)งสุ�บขุ/)นอ�อนวอนว�า แม�เรา อยากจ้ะขุอเฝัRาพระราชบ�ดา ผู้"�เปิ2นจ้อมปิระชาราษฎร( ขุอท�านท�)งหัล่ายจ้งน7าเราผู้"�ย�งม#ช#ว�ตไปิเฝัRาพระราชบ�ดาเถื�ด.

ท"ตท�)งหัล่ายได�ฟ*งพระด7าร�สุขุองพระราชก�มารแล่�ว ได�พาพระราชโอรสุไปิเฝัRาพระราชา. ฝัMายพระโอรสุ คร�)นเหัHนพระราชบ�ดาจ้/งกราบท"ล่ไปิแต�ไกล่ว�า ขุ�าแต�พระราชบ�ดา ผู้"�เปิ2นจ้อมปิระชาราชษฎร( พวกนายปิระต" พน�กงานต7ารวจ้ดาบ แล่ะเพชฌิฆาตท�)งหัล่าย พาก�นมาเพ50อจ้ะฆ�าเกล่�ากระหัม�อมเสุ#ย เกล่�ากระหัม�อมขุอกราบท"ล่ถืาม ขุอได�ทรงพระกร�ณาโปิรดบอกเน5)อความน�)นแก�เกล่�ากระหัม�อม ว�นน#) เกล่�ากระหัม�อมม#ความผู้�ดในเร50องน#)เปิ2นปิระการใดหัร5อ พระเจ้�าขุ�า?-2 1 0 0 0 -121670 3 0 0 0

[๒๑๖๗] ท�พจ้�กขุ�ดาบสุผู้"�ไม�ปิระมาท ท7าก�จ้รดน7)าแล่ะบ7าเรอไฟท�)งเวล่าเยHนเวล่าเช�าท�กเม50อ เหัต�ไร เจ้�าจ้/งเร#ยกท�พจ้�กขุ�ดาบสุ ผู้"�สุ7ารวมอ�นทร#ย( เปิ2นพรหัมจ้าร#เช�นน�)นว�า คฤหับด# ด�งน#)เล่�า? -2 1 0 0 0 -121680 4 0 0 0

[๒๑๖๘] ขุอเดชะ ก�ล่�ปิกดาบสุผู้"�น#) ม#สุ�0งขุองเกHบไว�หัล่ายอย�าง ค5อ ผู้ล่สุมอพ�เภกเผู้5อก ม�น แล่ะผู้ล่ไม�ท�)งหัล่าย ก�ล่�ปิกดาบสุ ผู้"�น#)เปิ2นผู้"�ไม�ปิระมาท เกHบ ร�กษาสุ�0งขุองเหัล่�าน�)นไว� เพราะเหัต�น�)น เกล่�ากระหัม�อมจ้/งเร#ยกดาบสุน�)นว�าคฤหับด#. -2 1 0 0 0 -121690 3 0 0 0

[๒๑๖๙] ด"กรเจ้�าโสุมน�สุสุก�มาร เร50องน#)เจ้�าพ"ดจ้ร�ง ดาบสุผู้"�น#)ม#สุ�0งขุองเกHบไว� หัล่ายอย�าง ดาบสุผู้"�น#)เปิ2นผู้"�ไม�ปิระมาท เกHบร�กษาสุ�0งขุองเหัล่�าน�)นไว� เพราะฉัะน�)น ดาบสุผู้"�น#)จ้/งช50อว�า พราหัมณคฤหับด#. -2 1 0 0 0 -121700 3 0 0 0

[๒๑๗๐] บร�ษ�ทท�)งหัล่ายท�)งชาวน�คม แล่ะชาวชนบท ท#0มาปิระช�มก�นถื�วนท�กคน ขุอจ้งฟ*งขุ�าพเจ้�า พระราชาผู้"�เปิ2นจ้อมปิระชาราษฎร(น#)เปิ2นพาล่ ได�ฟ*งค7าชฏ�ล่โกงแล่�วร�บสุ�0งใหั�ฆ�าเราเสุ#ย โดยหัาเหัต�ม�ได�เล่ย.-2 1 0 0 0 -1

21710 5 0 0 0

[๒๑๗๑] เม50อรากย�งม�0นคงเจ้ร�ญงอกงามแผู้�ไพศาล่อย"� ไม�ไผู้�ท#0แตกเปิ2นกอใหัญ�แล่�วกHแสุนยากท#0จ้ะถือนใหั�หัมดสุ�)นไปิได� ขุ�าแต�พระราชบ�ดาผู้"�เปิ2นจ้อมปิระชาราษฎร( เกล่�ากระหัม�อมฉั�นขุอถืวายบ�งคมพระย�คล่บาทขุองพระองค( ขุอพระราชทานพระบรมราชาน�ญาตเกล่�ากระหัม�อม เกล่�ากระหัม�อมจ้�กออกบวช พระเจ้�าขุ�า.-2 1 0 0 0 -121720 3 0 0 0

[๒๑๗๒] ด"กรพ�อโสุมน�สุสุก�มาร พ�อจ้งเสุวยโภคสุมบ�ต�อ�นไพบ"ล่ย(เถื�ด อน/0ง ฉั�น จ้ะยกอ�สุร�ยยศท�)งหัมดใหั�แก�พ�อ พ�อจ้งเปิ2นพระราชาขุองชาวก�ร�ร�ฐใน ว�นน#)เถื�ด อย�าบวชเล่ย เพราะการบวชเปิ2นท�กขุ(.-2 1 0 0 0 -121730 7 0 0 0

[๒๑๗๓] ขุอเดชะ บรรดาโภคสุมบ�ต�ขุองพระองค(ซึ่/0งม#อย"�ในราชธาน#น#) สุ�0งไรเล่�า ท#0เกล่�ากระหัม�อมควรบร�โภคม#อย"�หัร5อ เม50อชาต�ก�อนเกล่�ากระหัม�อมเคย ร50นรมย( อย"�ในเทวโล่ก ด�วยร"ปิ เสุ#ยง กล่�0น รสุ แล่ะผู้�สุสุะท�)งหัล่ายท#0น�าร50นรมย(ใจ้. ขุอเดชะ เกล่�ากระหัม�อมเคยบร�โภคสุมบ�ต�มาแล่�วในไตรท�พย( เคยม#หัม"�นางอ�ปิสุรแวดล่�อมมาแล่�ว เกล่�ากระหัม�อมมาร" �ว�าพระองค(ทรงเขุล่าอ�นคนอ50นจ้ะต�องน7าไปิ แล่�วจ้ะพ/งอย"�ในราชสุก�ล่เช�นน�)นไม�ได�เล่ย.-2 1 0 0 0 -121740 3 0 0 0

[๒๑๗๔] ด"กรพ�อโสุมน�สุ ถื�าหัากว�า ฉั�นเปิ2นคนเขุล่าอ�นคนอ50นจ้ะต�องน7าไปิ พ�อ จ้งงดโทษใหั�แก�ฉั�นสุ�กคร�)งหัน/0งเถื�ด ถื�าแม�ว�า โทษเช�นน#)จ้ะพ/งม#อ#ก พ�อจ้งกระท7าตามอ�ธยาศ�ยเถื�ด.-2 1 0 0 0 -121750 22 0 0 0

[๒๑๗๕] กรรมท#0บ�คคล่ใดไม�พ�จ้ารณา ใหั�ถื#0ถื�วนเสุ#ยก�อนแล่�วท7าล่งไปิ ผู้ล่ช�0วร�ายย�อมม#แก�บ�คคล่น�)น เหัม5อนความว�บ�ต�แหั�งยาแก�โรค ฉัะน�)น. สุ�วนกรรมท#0บ�คคล่ใดพ�จ้ารณาถื#0ถื�วนก�อนแล่�วท7าล่งไปิ ผู้ล่อ�นเจ้ร�ญกHย�อมม#แก�บ�คคล่ น�)น เหัม5อนความถื/งพร�อมแหั�งยาแก�โรค ฉัะน�)น. คฤหั�สุถื(ผู้"�บร�โภคกามเปิ2นคนเก#ยจ้คร�าน ไม�ด# บรรพช�ตไม�สุ7ารวม ไม�งาม พระราชาไม�ทรงใคร�ครวญเสุ#ยก�อนแล่�วท7าล่งไปิ ไม�ด# บ�ณฑุ�ตม#ความโกรธเปิ2นเจ้�าเร5อน กHไม�ด# ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�เปิ2นอธ�บด#แหั�งท�ศ กษ�ตร�ย(ทรงใคร�ครวญเสุ#ยก�อนแล่�วจ้/งควรท7า ย�งไม�ทรงใคร�ครวญเสุ#ยก�อนแล่�วไม�ควรท7า พระเก#ยรต�ยศขุองพระราชาผู้"�ทรงใคร�ครวญเสุ#ยก�อนแล่�วท7าล่งไปิ ย�อมเจ้ร�ญ. ขุ�าแต� พระจ้อมภ"ม�บาล่ อ�สุรชนควรใคร�ครวญเสุ#ยก�อนแล่�วจ้/งล่งอาชญากรรมท#0ท7าด�วยความร#บร�อนย�อมใหั�เด5อดร�อน อน/0ง ความต�)งตนไว�โดยชอบ แล่ะปิระโยชน(ขุองนรชน ย�อมไม�ตามเด5อดร�อนในภายหัล่�ง. แท�จ้ร�ง

ชนเหัล่�าใด จ้7าแนก แจ้กแจ้ง (เล่5อกเฟRน) แล่�ว กระท7ากรรมท�)งหัล่ายท#0 ไม�ตามเด5อดร�อนภายหัล่�งในโล่ก กรรมขุองชนเหัล่�าน�)น ท�านผู้"�ร" �สุรรเสุร�ญ ม#ความสุ�ขุเปิ2นก7าไร อ�นพระพ�ทธเจ้�าอน�ม�ต�แล่�ว. ขุอเดชะ ขุ�าแต� พระองค(ผู้"�เปิ2นจ้อมปิระชาชน นายปิระต" ต7ารวจ้ดาบ แล่ะพวกเพชฌิฆาตพาก�นไปิจ้ะฆ�าเกล่�ากระหัม�อมฉั�น พวกน�)นร�มก�นฉั�ดคร�าเกล่�ากระหัม�อม ฉั�น ผู้"�ก7าล่�งน�0งอย"�บนพระเพล่าแหั�งพระราชมารดามาโดยพล่�น. ขุ�าแต�พระราชบ�ดา แท�จ้ร�ง เกล่�ากระหัม�อมฉั�นถื/งแล่�วซึ่/0งมรณภ�ยอ�นเผู้Hดร�อนค�บแคบ ฝัTดเค5องเหัล่5อเก�น ว�นน#) เกล่�ากระหัม�อมฉั�นได�ม#ช#ว�ตอ�นเปิ2น ท#0ร �กหัวานซึ่าบซึ่/)งใจ้ รอดพ�นจ้ากการถื"กปิระหัารมาได�แสุนยาก จ้/งน�อม ใจ้ต�อบรรพชาอย�างเด#ยว.-2 1 0 0 0 -121760 3 0 0 0

[๒๑๗๖] ด"กรสุ�ธรรมาเทว# พ�อโสุมน�สุสุก�มารโอรสุขุองเธอน#) ย�งร� �นหัน��ม น�าเอHนด"ว�นน#) ฉั�นอ�อนวอนเขุาไว� กHไม�ได�สุมปิรารถืนา แม�เธอกHควรจ้ะอ�อนวอน โอรสุขุองเธอด"บ�าง. -2 1 0 0 0 -121770 6 0 0 0

[๒๑๗๗] ด"กรพระล่"กร�ก เจ้�าจ้งย�นด#ด�วยภ�กขุาจ้าร�ยว�ตรเถื�ด จ้งใคร�ครวญในธรรมท�)งหัล่ายแล่�ว ล่ะเว�นบรรพชาขุองคนม�จ้ฉัาท�ฏฐ�เสุ#ยเถื�ด เจ้�าจ้งวาง อาชญาในสุรรพสุ�ตว( ไม�ถื"กต�เต#ยนแล่�ว จ้งเขุ�าถื/งพรหัมสุถืานเถื�ด.

ด"กรสุ�ธรรมาเทว# เธอพ"ดค7าเช�นใด ค7าเช�นน�)น น�าอ�ศจ้รรย(จ้ร�งหันอ ฉั�นได�ร�บท�กขุ(อย"�แล่�ว เธอย�งกล่�บเพ�0มท�กขุ(ใหั�อ#ก ฉั�นขุอร�องเธอใหั�ช�วยอ�อนวอนล่"ก เธอกล่�บสุน�บสุน�นใหั�โสุมน�สุสุก�มารเก�ดอ�ตสุาหัะย�0งขุ/)น.-2 1 0 0 0 -121780 3 0 0 0

[๒๑๗๘] พระอร�ยเจ้�าเหัล่�าใด พ�นว�เศษแล่�ว บร�โภคปิ*จ้จ้�ยอ�นหัาโทษม�ได� ด�บรอบแล่�ว เท#0ยวไปิในโล่กน#) หัม�อมฉั�นไม�อาจ้จ้ะหั�ามโอรสุผู้"�ด7าเน�นไปิตาม มรรคาขุองพระอร�ยเจ้�าเหัล่�าน�)นได�.-2 1 0 0 0 -121790 6 0 0 0

[๒๑๗๙] ชนเหัล่�าใด ม#ปิ*ญญา เปิ2นพหั"สุ"ต ตร/กตรองเหัต�การณ(ถื#0ถื�วนมาก พระนางสุ�ธรรมาเทว#น#) เปิ2นผู้"�ม#ความขุวนขุวายน�อย ปิราศจ้ากความโศกเศร�า ได�สุด�บค7าสุ�ภาษ�ตขุองชนเหัล่�าใด ชนเหัล่�าน�)นควรจ้ะคบหัาแท�ท#เด#ยว.

จ้บ โสุมน�สุสุชาดกท#0 ๙.

๑๐. จ้�มเปิยยชาดก บ7าเพHญตบะเพ50อต�องการเก�ดเปิ2นมน�ษย( -2 1 0 0 0 -121800 2 0 0 0

[๒๑๘๐] ท�านเปิ2นใคร งามผู้�องใสุด�จ้สุายฟRา แล่ะอ�ปิมาเหัม5อนดาวปิระจ้7าร� �ง เราไม�ร" �จ้�กท�านว�า เปิ2นเทวดาหัร5อคนธรรพ( หัร5อเปิ2นหัญ�งมน�ษย(?

-2 1 0 0 0 -121810 3 0 0 0

[๒๑๘๑] ขุ�าแต�พระมหัาราชา หัม�อมฉั�นหัาใช�เทวดา คนธรรพ( หัร5อหัญ�งมน�ษย(ไม�ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�เจ้ร�ญ หัม�อมฉั�นเปิ2นนางนาคก�ญญา อาศ�ยเหัต�อย�างหัน/0ง จ้/งได�มาในพระนครน#). -2 1 0 0 0 -121820 3 0 0 0

[๒๑๘๒] ด"กรนางนาคก�ญญา ท�านม#อาการเหัม5อนคนม#จ้�ตฟ*0 นเฟTอน ม#อ�นทร#ย(อ�นเศร�าหัมอง หัยาดน7)าตาไหัล่ออกจ้ากเบ�าตาท�)งสุองขุองท�าน อะไรขุองท�านหัาย หัร5อว�าท�านปิรารถืนาอะไรจ้/งได�มาในเม5องน#) เช�ญท�านบอกเถื�ด? -2 1 0 0 0 -121830 4 0 0 0

[๒๑๘๓] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�เปิ2นจ้อมปิระชาชน มหัาชนเขุาร�องเร#ยกสุ�ตว(ใดว�า อ�รคชาต�ผู้"�ม#เดชสุ"ง มหัาชนเขุาร�องเร#ยกสุ�ตว(น�)นว�า นาค บ�ร�ษคนน#)จ้�บนาคน�)นมาต�องการเล่#)ยงช#พ นาคน�0นแหัล่ะเปิ2นสุาม#ขุองหัม�อมฉั�น ขุอพระ องค(ได�ทรงพระกร�ณาโปิรดปิล่�อยนาคน�)นเสุ#ยจ้ากท#0ค�มขุ�งเถื�ด เพคะ. -2 1 0 0 0 -121840 3 0 0 0

[๒๑๘๔] ด"กรนางนาคก�ญญา นาคราชน#)ปิระกอบไปิด�วยก7าล่�งอ�นแรงกล่�า ไฉันจ้/งมาถื/งเง5)อมม5อขุองชายวณ�พกได�เล่�า เราจ้ะใคร�ร" �ถื/งการท#0นาคราชถื"กกระท7าจ้นถื"กจ้�บมาได� ขุอท�านจ้งบอกความขุ�อน�)นแก�เราเถื�ด?-2 1 0 0 0 -121850 3 0 0 0

[๒๑๘๕] แท�จ้ร�ง นาคราชน�)นปิระกอบด�วยก7าล่�งอ�นแรงกล่�า พ/งท7าแม�นครใหั�เปิ2นภ�สุมธ�ล่#ไปิได� แต�เพราะนาคราชน�)น เคารพ นบนอบธรรม ฉัะน�)น จ้/งได� บากบ�0นบ7าเพHญตบะ. -2 1 0 0 0 -121860 4 0 0 0

[๒๑๘๖] ขุ�าแต�พระราชา นาคราชอธ�ษฐานร�กษาอ�โบสุถืในด�ถื#ท#0 ๑๔ แล่ะด�ถื#ท#0 ๑๕ นอนอย"�ใกล่�ทางสุ#0แพร�ง บ�ร�ษหัมอง"จ้�บนาคราชน�)นมาต�องการเล่#)ยงช#พนาคราชน#)เปิ2นสุาม#ขุองหัม�อมฉั�น ขุอพระองค(ได�ทรงพระกร�ณาโปิรดปิล่�อยนาคราชน�)นจ้ากท#0ค�มขุ�งเถื�ด เพคะ.-2 1 0 0 0 -121870 6 0 0 0

[๒๑๘๗] สุนมนาร#ถื/งหัม50นหักพ�นนาง ล่�วนสุวมใสุ�ก�ณฑุล่แก�วมณ# บรรดาล่วาร#เปิ2นหั�องไสุยาสุน( แม�สุนมนาร#เหัล่�าน�)นกHย/ดถื5อนาคราชน�)นเปิ2นท#0พ/0ง.

ขุอพระองค(ได�ทรงพระกร�ณาโปิรดปิล่�อยนาคราชน�)นโดยธรรม ปิราศจ้ากกรรมอ�นสุาหั�สุเถื�ด ด�วยบ�านสุ�วยร�อยบ�าน ทองร�อยแท�ง แล่ะโคร�อยต�ว ขุอนาคราชผู้"�ต�องการบ�ญ จ้งเหัย#ยดกายตรงเท#0ยวไปิ จ้งพ�นจ้ากท#0 ค�มขุ�งเถื�ด เพคะ.

-2 1 0 0 0 -121880 7 0 0 0

[๒๑๘๘] เราจ้ะปิล่�อยนาคราชน#)ไปิโดยธรรม ปิราศจ้ากกรรมอ�นสุาหั�สุ ด�วยบ�านสุ�วยร�อยบ�าน ทองค7าร�อยแท�ง โคร�อยต�ว นาคราชผู้"�ต�องการบ�ญ จ้งเหัย#ยดกายตรงเท#0ยวไปิ จ้งพ�นจ้ากท#0ค�มขุ�ง.

ด"กรนายพราน ฉั�นจ้ะใหั�ทอง ๑๐๐ แท�ง ก�ณฑุล่แก�วมณ#ราคามาก บ�ล่ล่�งก(สุ#0เหัล่#0ยมสุ#ด�งดอกผู้�กตบ ภรรยาร"ปิงาม ๒ คน แล่ะโคอ�สุ�ภะ ๑๐๐ ต�ว แก�ท�าน ขุอนาคราชต�วต�องการบ�ญ จ้งเหัย#ยดกายตรงเท#0ยวไปิ จ้งพ�นจ้ากท#0ค�มขุ�งเถื�ด. -2 1 0 0 0 -121890 4 0 0 0

[๒๑๘๙] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�เปิ2นจ้อมปิระชาชน แม�จ้ะม�ทรงพระราชทานสุ�0งไรเล่ยเพ#ยงแต�ร�บสุ�0งใหั�ปิล่�อยเท�าน�)น ขุ�าพระพ�ทธเจ้�ากHจ้ะปิล่�อยนาคราชน�)น จ้ากท#0ค�มขุ�งท�นท# ขุอนาคราชต�วต�องการบ�ญ จ้งเหัย#ยดกายตรงเท#0ยวไปิ จ้งพ�นจ้ากท#0ค�มขุ�งเถื�ด.-2 1 0 0 0 -121900 5 0 0 0

[๒๑๙๐] จ้�มเปิยยนาคราชหัล่�ดพ�นได�แล่�ว จ้/งกราบท"ล่พระราชาว�า ขุ�าแต�พระเจ้�า กาสุ�กราช ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าขุอถืวายบ�งคมพระองค( ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�ทรงผู้ด�งกาสุ�กร�ฐใหั�ร� �งเร5อง ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าขุอถืวายบ�งคมพระองค( ขุ�าพระ พ�ทธเจ้�าปิระนมอ�ญชล่#แด�พระองค( ขุอเช�ญเสุดHจ้ทอดพระเนตรน�เวศน( ขุองขุ�าพระพ�ทธเจ้�าเถื�ด พระเจ้�าขุ�า. -2 1 0 0 0 -121910 3 0 0 0

[๒๑๙๑] ด"กรนาคราช แท�จ้ร�ง คนท�)งหัล่ายเขุากล่�าวถื/งเหัต�ท#0มน�ษย(จ้ะพ/งค��นเคย ก�บอมน�ษย(ว�า พ/งค��นเคยก�นได�ยาก กHถื�าท�านขุอร�องเราถื/งเร50องน�)น เรากHอยากจ้ะไปิด"น�เวศน(ขุองท�าน.-2 1 0 0 0 -121920 6 0 0 0

[๒๑๙๒] ขุ�าแต�พระราชา ถื/งแม�ว�า ล่มจ้ะพ/งพ�ดภ"เขุาไปิกHด# พระจ้�นทร( แล่ะพระ อาท�ตย(จ้ะพ/งเผู้าผู้ล่าญแผู้�นด�นกHด# แม�น7)าท�กสุายพ/งไหัล่ทวนกระแสุกHด#ถื/งกระน�)น ขุ�าพระพ�ทธเจ้�ากHจ้ะไม�กล่�าวค7าเทHจ้เล่ย. ขุ�าแต�พระราชา ท�องฟRาจ้ะท7าล่ายไปิ ทะเล่จ้ะเหั5อดแหั�งไปิ มหัาปิฐพ#ม#นามว�าภ"ตธราแล่ะพสุ�นธราจ้ะพ/งม�วนได� เมร�บรรพตอ�นหันาแน�นด�วยศ�ล่าจ้ะพ/งถือนไปิท�)งราก ถื/งกระน�)น ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าจ้ะไม�กล่�าวค7าเทHจ้เล่ย. -2 1 0 0 0 -121930 3 0 0 0

[๒๑๙๓] ด"กรนาคราช แท�จ้ร�ง คนท�)งหัล่ายเขุากล่�าวถื/งเหัต�ท#0มน�ษย(จ้ะพ/งค��นเคย ก�บอมน�ษย(ว�า พ/งค��นเคยก�นได�ยาก กHถื�าท�านขุอร�องเราถื/งเร50องน�)น เรากHอยากจ้ะไปิด"น�เวศน(ขุองท�าน.

-2 1 0 0 0 -121940 2 0 0 0

[๒๑๙๔] ท�านเปิ2นผู้"�ม#พ�ษร�ายแรงย�0ง ม#เดชมาก ท�)งโกรธง�าย ท�านหัล่�ดพ�นจ้ากท#0ค�มขุ�งไปิได�กHเพราะเหัต�แหั�งเรา ท�านควรจ้ะร" �ค�ณท#0เราท7าใหั�แก�ท�าน.-2 1 0 0 0 -121950 4 0 0 0

[๒๑๙๕] ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าถื"กค�มขุ�งอย"�ในกระโปิรง เก5อบจ้ะถื/งความตาย จ้�กไม�ร" �จ้�กอ�ปิการค�ณท#0พระองค(ทรงกระท7าแล่�วเช�นน�)น กHขุอใหั�ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าจ้งหัมกไหัม�อย"�ในนรกอ�นแสุนร�ายกาจ้ อย�าได�ร�บความสุ7าราญกายสุ�กหัน�อย หัน/0งเล่ย.-2 1 0 0 0 -121960 3 0 0 0

[๒๑๙๖] ค7าปิฏ�ญาณขุองท�านน�)น จ้งเปิ2นค7าสุ�ตย(จ้ร�ง ท�านอย�าได�ม#ความโกรธ อย�าผู้"กโกรธไว� อน/0ง ขุอสุ�บรรณท�)งหัล่ายจ้งล่ะเว�นนาคสุก�ล่ขุองท�านท�)งมวล่ เหัม5อนไฟในฤด"ร�อน ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -121970 3 0 0 0

[๒๑๙๗] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�เปิ2นจ้อมปิระชาชน พระองค(ทรงเอHนด"นาคสุก�ล่ เหัม5อนมารดาผู้"�เอHนด"บ�ตรคนเด#ยวผู้"�เปิ2นสุ�ดท#0ร �ก ฉัะน�)น. ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าก�บนาคสุก�ล่ จ้ะขุอกระท7าเวยยาวฏ�กกรรมอย�างยอดย�0งแด�พระองค(.-2 1 0 0 0 -121980 4 0 0 0

[๒๑๙๘] เจ้�าพน�กงานรถื จ้งตระเตร#ยมราชรถือ�นงามว�จ้�ตร จ้งเท#ยมอ�สุดรอ�นเก�ด ในก�มโพชกร�ฐซึ่/0งฝัYกหั�ดอย�างด#แล่�ว แล่ะเจ้�าพน�กงานช�างจ้งผู้"กช�างต�วปิระเสุร�ฐท�)งหัล่าย ใหั�งามไปิด�วยสุ�วรรณหั�ตถืาภรณ( เราจ้ะไปิด"น�เวศน(ขุองนาคราช. -2 1 0 0 0 -121990 3 0 0 0

[๒๑๙๙] พน�กงานเภร# ตะโพน บ�ณเฑุาะว( แล่ะแตรสุ�งขุ(ขุองพระเจ้�าอ�คคเสุนราชมาพร�อมหัน�าก�น พระราชาทรงแวดล่�อมด�วยสุนมนาร# เสุดHจ้ไปิในท�ามกล่างหัม"�สุนมนาร#งามสุง�าย�0งน�ก. -2 1 0 0 0 -122000 10 0 0 0

[๒๒๐๐] พระเจ้�ากาสุ#ว�ฒนราช ได�ทอดพระเนตรเหัHนภ"ม�ภาคอ�นงามว�จ้�ตรล่าดแล่�ว ด�วยทรายทองท�)งสุ�วรรณปิราสุาทกHปิ"ล่าดไปิด�วยแผู้�นกระดานแก�วไพฑุ"รย(. พระองค(เสุดHจ้เขุ�าไปิสุ"�น�เวศน(ขุองจ้�มเปิยยนาคราชอ�นปิระด�บปิระดาแล่�ว งามโอภาสุด�จ้แสุงพระอาท�ตย( ม#ร�ศม#ด�งสุายฟRาในกล่��มเมฆ พระเจ้�ากาสุ�กราชทรงทอดพระเนตรจ้นท�0วน�เวศน(ขุองจ้�มเปิยยนาคราช อ�นดาดาษไปิด�วยร�กขุชาต�นานาชน�ด หัอมฟ� Rงไปิด�วยกล่�0นท�พย(ต�างๆ เม50อพระเจ้�ากาสุ�กราชเสุดHจ้เขุ�าไปิในน�เวศน(ขุองจ้�มเปิยยนาคราช ท�พยดนตร#กHบรรเล่ง

แล่ะเหัล่�านางนาคก�ญญาต�างกHฟRอนร7าขุ�บร�องถืวาย. พระเจ้�ากาสุ�กราชเสุดHจ้ขุ/)นน�เวศน( ซึ่/0งม#หัม"�นางนาคก�ญญาตามเสุดHจ้ ทรงพอพระท�ยปิระท�บน�0งบนพระแท�นทองอ�นม#พน�ก ไล่�ทาด�วยแก�นจ้�นทน(ท�พย(.-2 1 0 0 0 -122010 20 0 0 0

[๒๒๐๑] พระเจ้�ากาสุ�กราชน�)น คร�)นเสุวยสุมบ�ต�แล่ะทรงร50นรมย(อย"�ในนาคพ�ภพ น�)นแล่�ว ได�ตร�สุถืามจ้�มเปิยยนาคราชว�า ว�มานอ�นปิระเสุร�ฐขุองท�านเหัล่�าน#) ม#ร�ศม#ด�งพระอาท�ตย(งามผู้�ดผู้�อง ว�มานเช�นน#)ไม�ม#ในมน�ษยโล่กด"กรพญานาคราช ท�านบ7าเพHญตบะธรรมเพ50อปิระโยชน(อะไร? นางนาคก�ญญาเหัล่�าน�)นล่�วนสุวมใสุ�ก7าไล่ทอง น��งหั�มเร#ยบร�อย ม#น�)วม5อกล่มกล่/ง ฝัMาม5อฝัMาเท�าแดงงาม ผู้�วพรรณไม�ทราม พาก�นยกท�พยปิานะถืวายใหั�พระองค(ทรงเสุวย เหัล่�านาร#เช�นน#)จ้ะได�ม#อย"�ในมน�ษยโล่กกHหัาไม� ด"กรพญานาคราช ท�านบ7าเพHญตบะธรรมเพ50อปิระโยชน(อะไร? อน/0ง มหัานท#อ�นช��มช50น ดาษด50นไปิด�วยปิล่าท#0ม#เกล่Hดนานาชน�ด ม#นกเง5อกร70าร�องอย"�อ/งม#0 ม#ท�าราบเร#ยบ แม�น7)าเช�นน#)จ้ะได�ม#อย"�ในมน�ษยโล่กกHหัาไม� ด"กร พระยานาคราช ท�านบ7าเพHญตบะธรรมเพ50อปิระโยชน(อะไร? ฝั"งนกกระเร#ยน ฝั"งนกย"ง ฝั"งหังสุ( แล่ะฝั"งนกด�เหัว�าท�พย( ร70าร�องเสุ#ยงไพเราะ จ้�บใจ้ ต�างกHโผู้ผู้�นบ�นจ้�บอย"�บนต�นไม� ท�พยสุก�ณาเช�นน#)จ้ะได�ม#ในมน�ษยโล่กกHหัาไม� ด"กรพญานาคราช ท�านบ7าเพHญตบะธรรมเพ50อ ปิระโยชน(อะไร? ต�นมะม�วง ต�นสุาล่ะ หัมากเหัม�าควาย ต�นหัว�าต�นราชพฤกษ( แล่ะแคฝัอย ผู้ล่�ตดอกออกผู้ล่เปิ2นพวงๆ ท�พยร�กขุชาต�เช�นน#)จ้ะได�ม#อย"�ในมน�ษยโล่กกHหัาไม� ด"กรพระยานาคราช ท�านบ7าเพHญ ตบะธรรมเพ50อปิระโยชน(อะไร? อน/0ง ท�พยสุ�คนธ(รอบๆ สุระโบกขุรณ#เหัล่�าน#) หัอมฟ� Rงอย"�เปิ2นน�ตย( ท�พยสุ�คนธ(เช�นน#)จ้ะได�ม#อย"�ในมน�ษยโล่ก กHหัาไม� ด"กรพญานาคราช ท�านบ7าเพHญตบะธรรมเพ50อปิระโยชน(อะไร?-2 1 0 0 0 -122020 4 0 0 0

[๒๒๐๒] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�เปิ2นจ้อมปิระชาชน ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าบ7าเพHญตบะธรรม เพราะเหัต�แหั�งบ�ตรทร�พย( หัร5อแม�เพราะเหัต�แหั�งอาย�กHหัาไม� แต�เพราะขุ�าพระพ�ทธเจ้�าปิรารถืนาก7าเน�ดมน�ษย( ฉัะน�)น จ้/งได�บากบ�0นบ7าเพHญตบะธรรม.-2 1 0 0 0 -122030 5 0 0 0

[๒๒๐๓] ท�านม#ดวงเนตรแดง ม#ร�ศม#สุ�องแสุงสุว�าง ปิระด�บตกแต�งแล่�ว ปิล่งเกสุาแล่ะม�สุสุ�แล่�ว ปิระพรมด�วยจ้�รณ(จ้�นทน(แดง ฉัายแสุงไปิท�0วท�ศ ด�งคนธรรพราช ฉัะน�)น. ท�านเปิ2นผู้"�ปิระกอบด�วยเทวฤทธ�V ม#อาน�ภาพมาก เพร#ยบพร�อมไปิด�วยสุรรพกามารมณ( ด"กรพระยานาคราช เราขุอถืามเน5)อความน#)กะท�าน มน�ษยโล่กปิระเสุร�ฐกว�านาคพ�ภพน#) ด�วยเหัต�ไร?-2 1 0 0 0 -122040 3 0 0 0

[๒๒๐๔] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�เปิ2นจ้อมปิระชาชน เว�นมน�ษยโล่กเสุ#ยแล่�ว ความบร�สุ�ทธ�Vหัร5อความสุ7ารวมย�อมไม�ม#เล่ย ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าบ7าเพHญตบะธรรมด�วยต�)งใจ้ว�า เราได�ก7าเน�ดมน�ษย(แล่�วจ้�กท7าท#0สุ�ดแหั�งชาต�แล่ะมรณะได�.-2 1 0 0 0 -122050 3 0 0 0

[๒๒๐๕] ชนเหัล่�าใด ม#ปิ*ญญา เปิ2นพหั"สุ"ต ตร/กตรองเหัต�การณ(ถื#0ถื�วนมาก ชนเหัล่�าน�)น ควรคบหัาแท�ท#เด#ยว ด"กรพระยานาคราช เราได�เหัHนนางนาค ก�ญญาท�)งหัล่ายขุองท�านแล่ะต�วท�านแล่�ว จ้�กท7าบ�ญใหั�มาก. -2 1 0 0 0 -122060 4 0 0 0

[๒๒๐๖] ชนเหัล่�าใด ม#ปิ*ญญา เปิ2นพหั"สุ"ต ตร/กตรองเหัต�การณ(ถื#0ถื�วนมาก ชนเหัล่�าน�)นควรคบหัาแท�ท#เด#ยว ขุ�าแต�พระมหัาราชา พระองค(ได�ทอดพระเนตรเหัHนนางนาคก�ญญาแล่ะต�วขุ�าพระพ�ทธเจ้�าแล่�ว ขุอจ้งทรงบ7าเพHญบ�ญใหั�มากเถื�ด. -2 1 0 0 0 -122070 12 0 0 0

[๒๒๐๗] กองเง�น แล่ะกองทองขุองขุ�าพระพ�ทธเจ้�าน#)มากมาย สุ"งปิระมาณเท�าต�นตาล่ พระองค(จ้งร�บสุ�0งใหั�พวกราชบ�ร�ษขุนไปิจ้ากนาคพ�ภพน#) แล่�วจ้งร�บสุ�0งใหั�สุร�างพระราชว�งด�วยทองค7า ใหั�สุร�างก7าแพงด�วยเง�นเถื�ด. น#)กองแก�วม�กดาอ�นเจ้5อปินด�วยแก�วไพฑุ"รย(หั�าพ�นเล่�มเกว#ยน พระองค( จ้งร�บสุ�0งใหั�ราชบ�ร�ษขุนไปิจ้ากนาคพ�ภพน#) แล่�วใหั�ล่าดล่ง ณ ภ"ม�ภาค ภายในพระราชฐาน ภ"ม�ภาคภายในพระราชฐานกHจ้�กปิราศจ้ากเปิTอกตม แล่ะล่ะอองธ�ล่#. ขุ�าแต�พระราชาผู้"�ปิระเสุร�ฐ ผู้"�ทรงพระปิร#ชาอ�นล่7)าเล่�ศขุอพระองค(โปิรดเสุวยราชสุมบ�ต� ครอบครองพระนครพาราณสุ#อ�นม�0งค�0งสุมบ"รณ( สุง�างามล่7)าเล่�ศ ด�จ้ท�พยว�มานเหัHนปิานฉัะน#)เถื�ด พระเจ้�าขุ�า. จ้บ จ้�มเปิยยชาดกท#0 ๑๐.

๑๑. มหัาปิโล่ภนชาดก ว�าด�วยหัญ�งเปิ2นมล่ท�นขุองพรหัมจ้รรย(-2 1 0 0 0 -122080 11 0 0 0

[๒๒๐๘] เทพบ�ตรผู้"�ม#ฤทธ�มาก จ้�ต�จ้ากพรหัมโล่กแล่�วมาเก�ดเปิ2นโอรสุขุองพระราชาผู้"�ทรงด7ารงอย"�ในพระราชสุมบ�ต�อ�นเพร#ยบพร�อมด�วยสุรรพกามค�ณกHด# ความสุ7าค�ญในกามกHด# ม�ได�ม#ในพรหัมโล่ก พระราชก�มารน�)นจ้/งเกล่#ยด ช�งกามท�)งหัล่าย ด�วยสุ�ญญาอ�นเก�ดในพรหัมโล่กน�)น. พระราชบ�ดาร�บสุ�0งใหั�สุร�างฌิานาคารไว�ภายในพระราชฐาน สุ7าหัร�บพระราชก�มารน�)นทรงหัล่#กเร�นบ7าเพHญฌิานในอาคารน�)นพระองค(เด#ยว. พระราชาทรงอ�ดอ�)นต�น พระท�ยด�วยความโศกถื/งพระโอรสุ ทรงปิร�เทวนาการว�า ล่"กคนเด#ยวขุองเราน#) ไม�บร�โภคกามารมณ(เล่ย. อ�บายท#0จ้ะท7าใหั�ล่"กเราบร�โภคกามารมณ(น#) ม#อย"�อย�างไรบ�างหันอ หัร5อว�าเราจ้ะร" �เหัต�ท#0จ้ะท7าใหั�ล่"กเราพ�ว พ�นอย"�ในอารมณ(ได� หัร5อว�าผู้"�ใดจ้ะปิระเล่�าปิระโล่มล่"กเราใหั�ปิรารถืนา

กามารมณ(ได�อย�างไรบ�าง? -2 1 0 0 0 -122090 5 0 0 0

[๒๒๐๙] ภายในพระราชฐานน�)นเอง ม#ก�มาร#คนหัน/0งม#ฉัว#วรรณงดงาม ร"ปิร�างสุะสุวย ฉัล่าดในการฟRอนร7าขุ�บร�อง แล่ะช7านาญในการด#ดสุ#ต#เปิMาเธอเขุ�าไปิในพระราชฐานน�)นแล่�วกราบท"ล่พระราชาว�า เกล่�ากระหัม�อมฉั�น พ/งปิระเล่�าปิระโล่มพระราชก�มารน�)นได� ถื�าพระราชก�มารน�)นจ้ะเปิ2นพระสุวาม#ขุองเกล่�ากระหัม�อมฉั�น. -2 1 0 0 0 -122100 2 0 0 0

[๒๒๑๐] พระราชาจ้/งตร�สุกะนางก�มาร�กาผู้"�กล่�าวย5นย�นเช�นน#)ว�า เธอจ้งปิระเล่�าปิระโล่มล่"กขุองเรา ล่"กขุองเราจ้�กเปิ2นสุาม#ขุองเจ้�า. -2 1 0 0 0 -122110 3 0 0 0

[๒๒๑๑] นางก�มาร#น�)นได�เขุ�าไปิภายในพระราชฐานแล่�ว จ้/งกล่�าวเปิ2นคาถืาหั�วเราะจ้�บจ้�ตใจ้ ย�0วยวนชวนใหั�ร�กใคร� เปิล่#0ยนแปิล่งขุ�บร7าอ�นปิระกอบด�วยกามารมณ(มากอย�าง. -2 1 0 0 0 -122120 4 0 0 0

[๒๒๑๒] กามฉั�นทะกHบ�งเก�ดแก�พระราชก�มารน�)น เพราะได�ทรงสุด�บเสุ#ยงขุองนางก�มาร#ผู้"�ขุ�บกล่�อมอย"� พระราชก�มารจ้/งตร�สุถืามคนท#0อย"�ใกล่�เค#ยงด"ว�าโอ น�0นเสุ#ยงใคร หัร5อใครน�0นมาขุ�บร�องเสุ#ยงสุ"งต70าจ้�บจ้�ตใจ้ย�0วยวนชวน ใหั�ร�กใคร� เพราะหั"ขุองเราน�ก? -2 1 0 0 0 -122130 2 0 0 0

[๒๒๑๓] ขุอเดชะเสุ#ยงน#)น�าย�นด# ใหั�สุน�กสุนานได�ม�ใช�น�อย ถื�าพระองค(พ/ง บร�โภคกามค�ณไซึ่ร� กามท�)งหัล่ายจ้ะพ/งพอพระท�ยพระองค(เปิ2นอย�างย�0ง. -2 1 0 0 0 -122140 2 0 0 0

[๒๒๑๔] เช�ญมาภายในน#) จ้งมาขุ�บร�องใกล่�ๆ เรา เล่50อนเขุ�ามาขุ�บใกล่�ต7าหัน�กขุองเรา จ้งขุ�บกล่�อมใกล่�ท#0บรรทมขุองเรา. -2 1 0 0 0 -122150 3 0 0 0

[๒๒๑๕] นางก�มาร#น�)น เขุ�าไปิขุ�บกล่�อมภายนอกฝัาหั�องบรรทม แล่�วเล่50อนเขุ�าไปิ ณ ต7าหัน�กฌิานาคารโดยล่7าด�บ จ้นผู้"กพระราชก�มารไว�ได� เหัม5อนนายหั�ตถืาจ้ารย(จ้�บคชสุารปิMาม�ดไว� ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -122160 5 0 0 0

[๒๒๑๖] เพราะร" �กามรสุแหั�งนางก�มาร#น�)น อธรรม ค5อ ความร�ษยา ได�เก�ดขุ/)นแก� พระราชก�มารว�า เราเท�าน�)นพ/งได�บร�โภคกาม อย�าได�ม#บ�ร�ษคนอ50นเล่ย.

ต�อแต�น�)นมา พระราชก�มารทรงถื5อเอาดาบเล่�มหัน/0งแล่�ว เสุดHจ้ไปิเพ50อ จ้ะฆ�าบ�ร�ษท�)งหัล่ายเสุ#ย ด�วยทรงค�ดว�า เราจ้�กบร�โภคกามแต�คนเด#ยว อย�าพ/งม#บ�ร�ษคนอ50นอย"�เล่ย. -2 1 0 0 0 -122170 3 0 0 0

[๒๒๑๗] ต�อมาน�)น ชาวชนบทท�)งปิวงจ้/งมาปิระช�ม ถืวายเร50องราวร�องท�กขุ(ว�าขุ�าแต�พระมหัาราชา พระราชโอรสุขุองพระองค(น#) ทรงเบ#ยดเบ#ยนผู้"�หัาโทษม�ได� พระเจ้�าขุ�า. -2 1 0 0 0 -122180 3 0 0 0

[๒๒๑๘] จ้อมขุ�ตต�ยราชทรงเนรเทศพระราชก�มารออกไปิจ้ากร�ฐสุ#มาขุองพระองค(แล่�ว ม#พระราชโองการว�า อาณาเขุตขุองเราม#อย"�เพ#ยงใด เจ้�าอย�าอย"�ในอาณาเขุตขุองเราเพ#ยงน�)น. -2 1 0 0 0 -122190 2 0 0 0

[๒๒๑๙] คร�)งน�)น พระราชก�มารทรงพาชายาไปิจ้นบรรล่�ถื/งสุม�ทรนท#แหั�งหัน/0ง ทรงสุร�างบรรณศาล่าแล่�ว จ้/งเสุดHจ้เขุ�าไปิสุ"�ปิMาเพ50อแสุวงหัาผู้ล่าผู้ล่. -2 1 0 0 0 -122200 3 0 0 0

[๒๒๒๐] คร�)งน�)น ม#ฤาษ#ตนหัน/0ง มาถื/งบรรณศาล่าน�)น โดยทางเบ5)องบนสุม�ทรเขุ�าไปิย�งบรรณศาล่าขุองพระราชก�มาร ในเวล่าท#0นางก�มาร#จ้�ดแจ้งภ�ตตาหัารไว�แล่�ว.-2 1 0 0 0 -122210 3 0 0 0

[๒๒๒๑] ชายาขุองพระราชก�มาร ปิระเล่�าปิระโล่มฤาษ#น�)น ด"เถื�ดกรรมท#0นางก�มาร#กระท7าน�)นหัยาบช�าเพ#ยงไร ฤาษ#น�)นได�เคล่50อนจ้ากพรหัมจ้รรย( เสุ50อมจ้ากฤทธ�V.-2 1 0 0 0 -122220 2 0 0 0

[๒๒๒๒] ฝัMายพระราชโอรสุแสุวงหัาม"ล่แล่ะผู้ล่าผู้ล่ในปิMาได�จ้7านวนมากแล่�ว จ้/งหัาบหัามเขุ�ามาย�งอาศรมในเวล่าเยHน.-2 1 0 0 0 -122230 2 0 0 0

[๒๒๒๓] ฝัMายฤาษ#พอเหัHนขุ�ตต�ยราชก�มาร จ้/งร#บเขุ�าไปิย�งฝั*0 งสุม�ทร ด�วยต�)งใจ้ไว�ว�า เราจ้�กไปิทางเวหัาสุ(แต�ต�องจ้มล่งในมหัรรณพน�0นเอง. -2 1 0 0 0 -122240 2 0 0 0

[๒๒๒๔] ฝัMายว�าขุ�ตต�ยราชก�มาร ได�ทอดพระเนตรเหัHนฤาษ#จ้มล่งในมหัรรณพ จ้/งได�ตร�สุพระคาถืาน#) ด�วยทรงพระอน�เคราะหั(ต�อฤาษ#น�)นว�า.-2 1 0 0 0 -1

22250 8 0 0 0

[๒๒๒๕] ต�วท�านเองมาด�วยฤทธ�Vบนน7)าอ�นไม�แตกแยก คร�)นถื/งความระคนด�วยสุตร#แล่�ว ต�องจ้มล่งในมหัรรณพ. ธรรมดาสุตร#ม#ปิกต�หัม�นเว#ยน ม#มายา มาก ม�กท7าพรหัมจ้รรย(ใหั�ก7าเร�บ ย�อมท7าน�กพรตใหั�จ้มล่ง ท�านร" �แจ้�งฉัะน#)แล่�ว พ/งเว�นเสุ#ยใหั�หั�างไกล่. สุตร#ท�)งหัล่ายม#วาจ้าไพเราะ ม#สุ�มภาสุอ�อนหัวาน ยากท#0จ้ะใหั�เตHมได� เสุมอด�วยแม�น7)า ย�อมท7าน�กพรตใหั�จ้ม ล่ง ท�านจ้ะร" �แจ้�ง ฉัะน#)แล่�ว พ/งเว�นเสุ#ยใหั�หั�างไกล่. สุตร#ท�)งหัล่ายย�อมเขุ�าไปิซึ่�องเสุพบ�ร�ษใด ด�วยความพอใจ้หัร5อด�วยทร�พย(กHตาม ย�อมพล่�นตามเผู้าผู้ล่าญบ�ร�ษน�)น เหัม5อนไฟปิMาเผู้าสุถืานท#0ตนเอง ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -122260 2 0 0 0

[๒๒๒๖] ความเบ50อหัน�ายได�เก�ดม#แก�ฤาษ# เพราะได�ฟ*งถื�อยค7าขุองขุ�ตต�ยราชก�มาร ฤาษ#น�)นกล่�บได�ทางเก�า แล่�วกHเหัาะขุ/)นไปิย�งเวหัาสุ(. -2 1 0 0 0 -122270 6 0 0 0

[๒๒๒๗] ฝัMายขุ�ตต�ยราชก�มารผู้"�ทรงพระปิร#ชา ได�ทอดพระเนตรเหัHนฤาษ#ก7าล่�งเหัาะไปิย�งเวหัาสุ( จ้/งได�ความสุล่ดจ้�ต น�อมพระท�ยบรรพชา. ต�อแต�น�)นขุ�ตต�ยราชก�มารกHทรงบรรพชาสุ7ารอกกามราคะแล่�ว ได�เขุ�าถื/งพรหัมโล่ก.

จ้บ มหัาปิโล่ภชาดกท#0 ๑๑.

๑๒. ปิ*ญจ้ปิ*ณฑุ�ตชาดก ว�าด�วยความล่�บไม�ควรเปิดเผู้ย-2 1 0 0 0 -122280 3 0 0 0

[๒๒๒๘] ท�านท�)งหัล่ายผู้"�เปิ2นบ�ณฑุ�ตท�)ง ๕ คน มาพร�อมก�นแล่�ว ปิ*ญหัาย�อมแจ้�มแจ้�งแก�เรา ท�านท�)งหัล่ายจ้งฟ*งปิ*ญหัาน�)น บ�คคล่ควรเปิดเผู้ยขุ�อความท#0ควรต�เต#ยน หัร5อควรสุรรเสุร�ญ อ�นเปิ2นความล่�บ แก�ใคร? -2 1 0 0 0 -122290 5 0 0 0

[๒๒๒๙] ขุ�าแต�พระจ้อมภ"ม�บาล่ พระองค(จ้งตร�สุเปิดเผู้ยก�อน พระองค(เปิ2นผู้"�ช�บเล่#)ยงพวกขุ�าพระองค( ทรงอดทนต�อกรณ#ยก�จ้อ�นหัน�ก เช�ญตร�สุก�อนขุ�าแต�จ้อมปิระชาชน ขุ�าพระองค(ผู้"�เปิ2นน�กปิราชญ(ท�)ง ๕ คน จ้�กพ�จ้ารณาสุ�0งท#0พอพระท�ย แล่ะเหัต�ท#0ชอบพระท�ยขุองพระองค( แล่�วจ้�กกราบท"ล่ ในภายหัล่�ง. -2 1 0 0 0 -122300 3 0 0 0

[๒๒๓๐] สุาม#ควรเปิดเผู้ยขุ�อความท#0ควรต�เต#ยน หัร5อควรสุรรเสุร�ญ อ�นเปิ2นเน5)อความล่�บ แก�ภรรยาผู้"�ม#ศ#ล่ ไม�ยอมใหั�บ�ร�ษอ50นล่�กสุ�มผู้�สุ คล่�อยตามอ7านาจ้ความพอใจ้ขุองสุาม# เปิ2นท#0ร �กท#0พอใจ้ขุองสุาม#.-2 1 0 0 0 -12231

0 3 0 0 0

[๒๒๓๑] บ�คคล่ควรเปิดเผู้ยขุ�อความท#0ควรต�เต#ยน หัร5อควรสุรรเสุร�ญ อ�นเปิ2นเน5)อความล่�บ แก�สุหัายผู้"�เปิ2นท#0ระล่/ก เปิ2นคต� แล่ะเปิ2นท#0พ/0งขุองสุหัาย ผู้"�ได�ร�บความท�กขุ(ล่7าบากได�.-2 1 0 0 0 -122320 3 0 0 0

[๒๒๓๒] บ�คคล่ควรเปิดเผู้ยขุ�อความท#0ควรต�เต#ยน หัร5อควรสุรรเสุร�ญ อ�นเปิ2นเน5)อความล่�บ แก�พ#0น�องซึ่/0งเปิ2นพ#0ใหัญ� พ#0กล่าง หัร5อน�อง ถื�าเขุาต�)งใจ้อย"�ในศ#ล่ ม#จ้�ตต�)งม�0น. -2 1 0 0 0 -122330 3 0 0 0

[๒๒๓๓] บ�ดาควรเปิดเผู้ยขุ�อความท#0ควรต�เต#ยน หัร5อควรสุรรเสุร�ญ อ�นเปิ2น เน5)อความล่�บ แก�บ�ตรผู้"�ด7าเน�นไปิตามใจ้ขุองบ�ดา เปิ2นอน�ชาตบ�ตรม# ปิ*ญญาไม�ทรามกว�าบ�ดา.-2 1 0 0 0 -122340 3 0 0 0

[๒๒๓๔] ขุ�าแต�พระจ้อมปิระชาราษฎร( ผู้"�ปิระเสุร�ฐกว�ามน�ษย(น�กร บ�ตรควรเปิดเผู้ยขุ�อความท#0ควรต�เต#ยน หัร5อควรสุรรเสุร�ญ อ�นเปิ2นเน5)อความล่�บ แก�มารดาผู้"�เล่#)ยงด"บ�ตรด�วยความพอใจ้ ร�กใคร�.-2 1 0 0 0 -122350 3 0 0 0

[๒๒๓๕] การปิกปิดความล่�บเอาไว�น�0นแหัล่ะเปิ2นความด# การเปิดเผู้ยความล่�บบ�ณฑุ�ตไม�สุรรเสุร�ญเล่ย น�กปิราชญ(พ/งอดกล่�)น ในเม50อปิระโยชน(ย�งไม�สุ7าเรHจ้ เม50อปิระโยชน(สุ7าเรHจ้แล่�วพ/งกล่�าวตามสุบาย. -2 1 0 0 0 -122360 4 0 0 0

[๒๒๓๖] ขุ�าแต�พระราชาผู้"�ปิระเสุร�ฐ พระองค(ทรงม#พระมน�สุว�ปิร�ตไปิอย�างไรหัร5อขุ�าแต�พระจ้อมปิระชากร เกล่�ากระหัม�อมฉั�น ขุอฟ*งพระด7าร�สุขุองพระองค( พระองค(ทรงด7าร�อย�างไรหัร5อ จ้/งทรงโทมน�สุ ขุ�าแต�สุมมต�เทพความผู้�ดขุองเกล่�ากระหัม�อมฉั�นไม�ม#เล่ยหัร5อ? -2 1 0 0 0 -122370 3 0 0 0

[๒๒๓๗] มโหัสุถืจ้ะถื"กฆ�าเพราะปิ*ญหัา เพราะมโหัสุถืผู้"�ม#ปิ*ญญาด�งแผู้�นด�น ฉั�นสุ�0งใหั�ฆ�าแล่�ว ฉั�นค�ดถื/งเร50องน�)นจ้/งโทมน�สุ ด"กรพระเทว# ความผู้�ดขุอง เธอไม�ม#เล่ย? -2 1 0 0 0 -122380 3 0 0 0

[๒๒๓๘] เจ้�าไปิต�)งหั�วค70ามาเอาจ้นบ�ดน#) ใจ้ขุองเจ้�าร�งเก#ยจ้เพราะได�ฟ*งอะไรหัร5อด"กรเจ้�าผู้"�ม#ปิ*ญญาด�งแผู้�นด�น ใครได�พ"ดอะไรแก�เจ้�า เราจ้ะขุอฟ*งค7าขุอง เจ้�า เช�ญเจ้�าบอกแก�เรา?

-2 1 0 0 0 -122390 3 0 0 0

[๒๒๓๙] มโหัสุถืจ้ะถื"กฆ�าเพราะปิ*ญหัา ขุ�าแต�พระจ้อมปิระชาน�กร ในกาล่ใดพระองค(เสุดHจ้อย"�ในท#0ล่�บ ได�ตร�สุความล่�บก�บพระอ�ครมเหัสุ# เม50อหั�วค70าความล่�บขุองพระองค(น�)นได�เปิดเผู้ยแล่�ว ขุ�าพระบาทได�ฟ*งแล่�ว ในกาล่น�)น.-2 1 0 0 0 -122400 3 0 0 0

[๒๒๔๐] เสุนกบ�ณฑุ�ตได�ท7ากรรมอ�นล่ามก อ�นไม�ใช�กรรมขุองสุ�ตบ�ร�ษในสุวนไม�ร�ง อย"�ในท#0ล่�บแล่�วได�บอกเร50องน�)นแก�สุหัายคนหัน/0ง กรรมอ�นล่ามก น�)นเปิ2นความล่�บ อ�นเสุนกบ�ณฑุ�ตได�เปิดเผู้ยแล่�ว ขุ�าพระบาทได�ฟ*งแล่�ว.-2 1 0 0 0 -122410 4 0 0 0

[๒๒๔๑] ขุ�าแต�พระจ้อมปิระชาน�กร โรคเร5)อนเก�ดขุ/)นแก�ปิ�กก�สุบ�ร�ษขุองพระองค(เปิ2นโรคท#0ไม�สุมควรจ้ะใกล่�ช�ดพระราชา ปิ�กก�สุะอย"�ในท#0ล่�บ ได�แจ้�ง เร50องน#)แก�น�องชาย ความล่�บอ�นน�)นอ�นปิ�กก�สุะเปิดเผู้ยแล่�ว ขุ�าพระบาท ได�ฟ*งแล่�ว.-2 1 0 0 0 -122420 3 0 0 0

[๒๒๔๒] กาม�นท(น#)เปิ2นคนอาพาธ ล่ามก ถื"กย�กษ(ช50อนรเทพสุ�งแล่�ว อย"�ในท#0ล่�บได�แจ้�งเร50องน#)แก�บ�ตร ความล่�บน�)นอ�นกาม�นท(ได�เปิดเผู้ยแล่�ว ขุ�าพระบาทได�ฟ*งแล่�ว.-2 1 0 0 0 -122430 4 0 0 0

[๒๒๔๓] ท�าวสุ�กกเทวราชได�ปิระทานมณ#ร�ตน(อ�นโอฬารม#คด ๘ คด แก�พระอ�ยกา ขุองพระองค(เด#Wยวน#) มณ#ร�ตน(น�)นได�ตกถื/งม5อขุองเทว�นท(แล่�ว กHเทว�นท(อย"�ในท#0ล่�บ ได�แจ้�งเร50องน�)นแก�มารดา ความล่�บน�)นอ�นเทว�นท(ได�เปิดเผู้ยแล่�ว ขุ�าพระบาทได�ฟ*งแล่�ว.-2 1 0 0 0 -122440 19 0 0 0

[๒๒๔๔] การปิกปิด ความล่�บเอาไว�น�0นแหัล่ะ เปิ2นความด# การเปิดเผู้ยความล่�บบ�ณฑุ�ตไม�สุรรเสุร�ญเล่ย น�กปิราชญ(พ/งอดกล่�)นไว�ในเม50อปิระโยชน(ย�งไม�สุ7าเรHจ้ เม50อปิระโยชน(สุ7าเรHจ้แล่�วพ/งกล่�าวตามสุบาย. ไม�ควรเปิดเผู้ย ความล่�บเล่ย ควรร�กษาความล่�บน�)นไว� เหัม5อนร�กษาขุ�มทร�พย( ฉัะน�)นความล่�บอ�นบ�คคล่ผู้"�ร" �แจ้�มแจ้�งไม�เปิดเผู้ยได�น�0นแหัล่ะเปิ2นความด#. บ�ณฑุ�ต ไม�ควรบอกความล่�บแก�สุตร# แล่ะแก�คนท#0ไม�ใช�ม�ตร ก�บอย�าบอกความ ในใจ้แก�คนท#0ถื"กอาม�สุล่ากไปิ แล่ะแก�คนท#0ไม�ใช�ม�ตร บ�ณฑุ�ตย�อมอดทน ค7าด�า ค7าบร�ภาษ แล่ะการปิระหัารขุองคนผู้"�ร" �ความล่�บ ซึ่/0งคนอ50นไม�ร" � เพราะกล่�วจ้ะขุยายความล่�บท#0ค�ดไว� เหัม5อนคนท#0เปิ2นทาสุ อดทนต�อค7าด�าว�าเปิ2นต�นขุองนาย ฉัะน�)น. ชนท�)งหัล่ายร" �ความล่�บท#0ปิร/กษาก�นขุองคนๆหัน/0ง เพ#ยงใด ความสุะด��งหัวาดกล่�วขุองคนน�)น ย�อมเก�ดขุ/)น เพ#ยงน�)น.

เพราะเหัต�น�)น จ้/งไม�ควรเปิดเผู้ยความล่�บเล่ย บ�คคล่จ้ะพ"ดความล่�บใน เวล่ากล่างว�น ควรหัาโอกาสุท#0เง#ยบสุง�ด เม50อจ้ะพ"ดความล่�บในเวล่าค70าค5น อย�าปิล่�อยเสุ#ยงใหั�เก�นขุอบเขุต เพราะว�า คนแอบฟ*งจ้ะได�ย�นความล่�บท#0ปิร/กษาก�น เพราะฉัะน�)น ความล่�บท#0ปิร/กษาก�น กHจ้ะพล่�นถื/งความแพร�งพรายท�นท#. จ้บ ปิ*ญจ้ปิ*ณฑุ�ตชาดกท#0 ๑๒.

๑๓. หั�ตถื�ปิาล่ชาดก ว�าด�วยกาล่เวล่าไม�คอยใคร-2 1 0 0 0 -122450 6 0 0 0

[๒๒๔๕] นานท#เด#ยว ขุ�าพเจ้�าเพ�0งได�พบท�านพราหัมณ(ผู้"�ม#ผู้�วพรรณด�งเทพเจ้�า ม��นชฎาใหัญ� ทรงไว�ซึ่/0งหัาบคอน ม#ฟ*นเขุล่อะ ม#ธ�ล่#บนเศ#ยร. นานท#เด#ยว ขุ�าพเจ้�าเพ�0งได�พบท�านฤาษ#ผู้"�ย�นด#ในค�ณธรรม น��งหั�มผู้�าย�อมน7)าฝัาด ผู้�าคากรอง ปิกปิดโดยรอบ. ขุอท�านผู้"�เจ้ร�ญจ้งร�บอาสุนะ น7)า ผู้�าเชHดเท�า แล่ะน7)าม�นทาเท�าขุองขุ�าพเจ้�า ขุ�าพเจ้�าขุอต�อนร�บท�านด�วยสุ�0ง ขุองม#ค�ามาก ได�กร�ณาร�บขุองม#ค�ามากขุองขุ�าพเจ้�าเถื�ด.-2 1 0 0 0 -122460 4 0 0 0

[๒๒๔๖] ล่"กร�ก เจ้�าจ้งเร#ยนว�ชาแล่ะจ้งแสุวงหัาทร�พย( จ้งปิล่"กฝั*งบ�ตรธ�ดาใหั�ด7ารงอย"�ในเร5อนเสุ#ยก�อน แล่�วจ้งบร�โภคกล่�0นรสุแล่ะว�ตถื�กามท�)งปิวงเถื�ด ก�จ้ ท#0จ้ะอย"�ปิMา เม50อเวล่าแก�สุ7าเรHจ้ปิระโยชน(ด# ม�น#ใดบวชในกาล่เช�นน#)ได�ม�น#น�)นพระอร�ยเจ้�าสุรรเสุร�ญ. -2 1 0 0 0 -122470 3 0 0 0

[๒๒๔๗] ว�ชาเปิ2นขุองไม�จ้ร�ง แล่ะล่าภ ค5อ ทร�พย(กHไม�จ้ร�ง ใครๆ จ้ะหั�ามความชราด�วยล่าภ ค5อ บ�ตรไม�ได�เล่ย สุ�ตบ�ร�ษท�)งหัล่ายสุอนใหั�ปิล่�อยกล่�0นแล่ะรสุท�)งหัล่ายเสุ#ย ความอ�บ�ต�แหั�งผู้ล่ย�อมม#ได�เพราะกรรมขุองตน. -2 1 0 0 0 -122480 3 0 0 0

[๒๒๔๘] ค7าขุองท�านท#0ว�า ความอ�บ�ต�แหั�งผู้ล่ย�อมม#ได�เพราะกรรมขุองตนน�)น เปิ2นค7าจ้ร�งแท�แน�นอน อน/0ง บ�ดามารดาขุองท�านน#) แก�เฒ�าแล่�วหัว�งจ้ะเหัHนท�านม#อาย�ย5น ๑๐๐ ปิN ไม�ม#โรค. -2 1 0 0 0 -122490 6 0 0 0

[๒๒๔๙] ขุ�าแต�พระราชาผู้"�ปิระเสุร�ฐกว�านรชน ความเปิ2นสุหัายก�บความตาย ความไมตร#ก�บความแก� พ/งม#แก�ผู้"�ใด หัร5อแม�ผู้"�ใดพ/งร" �ว�าจ้�กไม�ตาย มารดาบ�ดาพ/งเหัHนผู้"�น�)นม#อาย�ย5น ๑๐๐ ปิN ไม�ม#โรคเบ#ยดเบ#ยน ได�ในบางคราวบ�ร�ษเอาเร5อมาจ้อดไว�ท#0ท�าน7)า ร�บคนฝั*0 งน#)สุ�งถื/งฝั*0 งโน�น แล่�วย�อนกล่�บร�บคนฝั*0 งโน�นพามาสุ�งถื/งฝั*0 งน#) ฉั�นใด ชราแล่ะพยาธ�กHย�อมน7าเอาช#ว�ตสุ�ตว(ไปิสุ"�อ7านาจ้แหั�งม�จ้จ้�ราชอย"�เน5องๆ ฉั�นน�)น.

-2 1 0 0 0 -122500 7 0 0 0

[๒๒๕๐] กามท�)งหัล่ายเปิ2นด�งเปิTอกตม เปิ2นเคร50องใหั�จ้มล่ง แล่ะเปิ2นเคร50องน7าไปิซึ่/0งน7)าใจ้สุ�ตว( ขุ�ามได�ยาก เปิ2นท#0ต�)งแหั�งมฤตย" สุ�ตว(ท�)งหัล่าย ผู้"�ขุ�องอย"�ในกามอ�นเปิ2นด�งเปิTอกตม เปิ2นเคร50องใหั�จ้มล่งน#) เปิ2นสุ�ตว(ม#จ้�ตเล่วทรามย�อมขุ�ามถื/งฝั*0 งไม�ได�. เม50อคร�)งก�อน อ�ตภาพขุองพระองค(น#) ได�กระท7ากรรมอ�นหัยาบช�า ผู้ล่แหั�งกรรมน�)นขุ�าพระองค(ถื5อไว�ม�0นแล่�ว ขุ�าพระองค(จ้ะพ�นไปิจ้ากผู้ล่แหั�งกรรมน#)ไม�ได�เล่ย ขุ�าพระองค(จ้�กปิดก�)นร�กษาอ�ตภาพน�)นอย�างรอบคอบ ขุออ�ตภาพน#)อย�าได�ท7ากรรมอ�นหัยาบช�าอ#กเล่ย.-2 1 0 0 0 -122510 4 0 0 0

[๒๒๕๑] ขุ�าแต�พระเจ้�าเอสุ�การ# ปิระโยชน(ขุองขุ�าพระองค( ย�อมพ�นาศไปิเสุ#ยแล่�วเหัม5อนบ�ร�ษเล่#)ยงโคไม�เหัHนโคท#0หัายไปิในปิMา ฉัะน�)น ขุ�าแต�พระราชา ขุ�าพระองค(ได�เหัHนทางแหั�งบรรพช�ตท�)งหัล่าย แล่�วไฉันจ้ะไม�แสุวงหัาการบรรพชาเล่�า?-2 1 0 0 0 -122520 4 0 0 0

[๒๒๕๒] บ�ร�ษกล่�าวผู้�ดเพ#)ยนการงานท#0ควรจ้ะท7าในว�นน#)ว�า ควรท7าในว�นพร� �งน#) การงานท#0ควรจ้ะท7าในว�นพร� �งน#)ว�า ควรท7าในว�นต�อไปิ ย�อมเสุ50อมจ้ากการ งานน�)น ธ#รชนคนใดร" �ว�า สุ�0งใดเปิ2นอนาคต สุ�0งน�)นไม�ม#แล่�ว พ/งบรรเทาความพอใจ้ท#0เก�ดขุ/)นเสุ#ย. -2 1 0 0 0 -122530 7 0 0 0

[๒๒๕๓] ขุ�าพระองค(ได�เหัHนหัญ�งสุาวคนหัน/0ง ร"ปิร�างงามพอปิระมาณ ม#ดวงเนตร เหัม5อนดอกการเกต ม�จ้จ้�ราชมาฉั�ดคร�าพาหัญ�งสุาวคนน�)นซึ่/0งก7าล่�งต�)งอย"� ในปิฐมว�ย ย�งไม�ท�นได�บร�โภคสุมบ�ต�ไปิ. อน/0ง ชายหัน��มม#ทรวดทรง งาม ม#ใบหัน�าผู้�องใสุ น�าด"น�าชม ม#วรรณะเร5องรองด�งทองค7า ม#หันวด เคราล่ะเอ#ยดอ�อนด�งเกสุรดอกค7าฝัอย แม�ชายหัน��มเหัHนปิานน#)กHย�อมไปิสุ"�อ7านาจ้แหั�งมฤตย" ขุอเดชะ ขุ�าพระองค(จ้ะล่ะกามแล่ะเร5อนเสุ#ยแล่�ว จ้�กบวช ขุอได�โปิรดทรงพระกร�ณาอน�ญาตขุ�าพระองค(เถื�ด.-2 1 0 0 0 -122540 3 0 0 0

[๒๒๕๔] ด"กรแม�วาเสุฏฐ# ต�นไม�จ้ะได�นามโวหัารว�า ต�นไม�ได� กHเพราะม#ก�0งแล่ะใบ ชาวโล่กเขุาเร#ยกต�นไม�ท#0ไม�ม#ก�0งแล่ะใบว�า เปิ2นตอไม� ว�นน#) เราผู้"�ม#บ�ตรล่ะท�)งไปิเสุ#ยแล่�ว เวล่าน#) เราสุมควรจ้ะบวชเท#0ยวภ�กขุาจ้ารไปิ.-2 1 0 0 0 -122550 4 0 0 0

[๒๒๕๕] นกกระเร#ยนท�)งหัล่ายบ�นไปิในอากาศได�คล่�องแคล่�ว ฉั�นใด หังสุ(ท�)งหัล่าย เม50อสุ�)นฤด"ฝันแล่�ว พ/งท7าล่ายใยท#0แมล่งม�มท7าไว� แล่�วออกไปิได� ฉั�นน�)น บ�ตรแล่ะสุาม#ขุองเราพาก�นไปิหัมด ไฉันเราจ้ะไม�ปิฏ�บ�ต�ตามบ�ตรแล่ะ

สุาม#ขุองเราเล่�า.-2 1 0 0 0 -122560 5 0 0 0

[๒๒๕๖] แร�งเหัล่�าน#) ก�นเน5)อแล่ะสุ7ารอกออกหัมดแล่�ว ย�อมพาก�นบ�นไปิได�ฝัMายแร�งเหัล่�าใด ก�นเน5)อแล่�วไม�สุ7ารอกเน5)อออกเสุ#ย แร�งเหัล่�าน�)น กHพาก�นตกอย"�ในเง5)อมม5อขุองหัม�อมฉั�น. ขุ�าแต�พระราชา พราหัมณ(ได�คล่ายกามท�)งหัล่ายออกท�)งแล่�ว สุ�วนพระองค(น�)นกล่�บร�บเอากามน�)นไว�บร�โภคอ#กบ�ร�ษผู้"�บร�โภคสุ�0งท#0ผู้"�อ50นคายออกแล่�ว ไม�พ/งได�ร�บความสุรรเสุร�ญเล่ย.-2 1 0 0 0 -122570 3 0 0 0

[๒๒๕๗] ด"กรพระนางปิ*ญจ้าล่#ผู้"�เจ้ร�ญ บ�ร�ษผู้"�ม#ก7าล่�งช�วยฉั�ดบ�ร�ษท�พพล่ภาพ ผู้"�จ้มอย"�ในเปิTอกตมขุ/)นได� ฉั�นใด เธอกHช�วยผู้ย�งฉั�นใหั�ขุ/)นจ้ากกามได�ด�วยคาถืาอ�นเปิ2นสุ�ภาษ�ต ฉั�นน�)นแล่.-2 1 0 0 0 -122580 3 0 0 0

[๒๒๕๘] พระเจ้�าเอสุ�การ#มหัาราชา ผู้"�เปิ2นอธ�บด#ในท�ศ ทรงภาษ�ตคาถืาน#)แล่�ว ทรงล่ะร�ฐสุ#มาเสุดHจ้ออกบรรพชา ด�จ้ช�างต�วปิระเสุร�ฐสุล่�ดเคร50องผู้"กใหั�ขุาด ไปิได� ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -122590 4 0 0 0

[๒๒๕๙] กHพระราชาผู้"�กล่�าหัาญ ปิระเสุร�ฐท#0สุ�ดกว�านรชน ทรงพอพระท�ยในบรรพชาเพศ ล่ะร�ฐสุ#มาไปิแล่�ว ขุอพระนางเจ้�าโปิรดเปิ2นพระราชาแหั�งขุ�าพระพ�ทธเจ้�าท�)งหัล่ายเถื�ด พระนางเจ้�า อ�นขุ�าพระพ�ทธเจ้�าท�)งหัล่ายค��มครองแล่�ว โปิรดเสุวยราชสุมบ�ต�เหัม5อนพระราชาเถื�ด.-2 1 0 0 0 -122600 14 0 0 0

[๒๒๖๐] กHพระราชาผู้"�กล่�าหัาญ ปิระเสุร�ฐท#0สุ�ดกว�านรชน ทรงพอพระท�ยในบรรพชาเพศ ล่ะร�ฐสุ#มาไปิแล่�ว แม�เรากHจ้�กล่ะกามท�)งหัล่ายอ�นน�าร50นรมย(ใจ้ เท#0ยวไปิในโล่กแต�ผู้"�เด#ยว กHพระราชาผู้"�กล่�าหัาญ ปิระเสุร�ฐท#0สุ�ด กว�านรชน ทรงพอพระท�ยในบรรพชาเพศ ล่ะร�ฐสุ#มาไปิแล่�ว แม�เรากHจ้�กล่ะกามท�)งหัล่ายอ�นต�)งอย"�เปิ2นถื�องแถืว แล่�วเท#0ยวไปิในโล่กแต�ผู้"�เด#ยวกาล่ย�อมล่�วงไปิๆ ราตร#ย�อมผู้�านไปิๆ ช�)นแหั�งว�ยย�อมล่ะล่7าด�บไปิ แม� เรากHจ้�กล่ะกามท�)งหัล่ายอ�นน�าร50นรมย(ใจ้ เท#0ยวไปิในโล่กแต�ผู้"�เด#ยว. กาล่ย�อมล่�วงไปิๆ ราตร#ย�อมผู้�านไปิๆ ช�)นแหั�งว�ยย�อมล่ะล่7าด�บไปิ แม�เรากHจ้�ก ล่ะกามท�)งหัล่ายอ�นต�)งอย"�เปิ2นถื�องแถืว เท#0ยวไปิในโล่กแต�ผู้"�เด#ยว. กาล่ ย�อมล่�วงไปิๆ ราตร#ย�อมผู้�านไปิๆ ช�)นแหั�งว�ยย�อมล่ะล่7าด�บไปิ แม�เรา กHจ้�กเปิ2นผู้"�เยHนใจ้ ก�าวล่�วงความขุ�องท�)งปิวง เท#0ยวไปิในโล่กแต�ผู้"�เด#ยว.

จ้บ หั�ตถื�ปิาล่ชาดกท#0 ๑๓.

๑๔. อโยฆรชาดก ว�าด�วยอ7านาจ้ขุองม�จ้จ้�ราช

-2 1 0 0 0 -122610 3 0 0 0

[๒๒๖๑] สุ�ตว(ถื5อปิฏ�สุนธ�กล่างค5นกHตาม ย�อมอย"�ในครรภ(มารดาก�อน สุ�ตว(น�)น ย�อมเก�ดขุ/)นเพราะก7าล่�งล่ม ย�อมไปิสุ"�ความเปิ2นกล่ล่ะเปิ2นต�น ย�อมไม�กล่�บมาสุ"�ความเปิ2นกล่ล่ะเปิ2นต�นอ#ก.-2 1 0 0 0 -122620 4 0 0 0

[๒๒๖๒] นรชนผู้"�ปิระกอบด�วยก7าล่�งกาย หัร5อก7าล่�งทหัารกHตาม จ้ะสุ"�รบก�บชราแล่ะมรณะแล่�วไม�แก� ไม�ตาย ไม�ม#เล่ย เพราะว�า ช#ว�ตขุองสุ�ตว(น#)ท�)งมวล่ ถื"กความเก�ดแล่ะความแก�เบ#ยดเบ#ยน เพราะเหัต�น�)น ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าจ้/งค�ดว�า จ้ะบวชปิระพฤต�ธรรม.-2 1 0 0 0 -122630 4 0 0 0

[๒๒๖๓] พระราชาผู้"�เปิ2นอธ�บด#แหั�งร�ฐท�)งหัล่าย ย�อมจ้ะขุ�มขุ#0หัม"�เสุนาปิระกอบด�วยองค( ๔ อ�นน�าสุพ/งกล่�ว เอาช�ยชนะได� แต�ไม�สุามารถืจ้ะชนะเสุนาแหั�ง ม�จ้จ้�ราชได� เพราะเหัต�น�)น ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าจ้/งค�ดว�า จ้ะบวชปิระพฤต� ธรรม.-2 1 0 0 0 -122640 3 0 0 0

[๒๒๖๔] พระราชาบางจ้7าพวกแวดล่�อมด�วยพล่ช�าง พล่ม�า พล่รถื แล่ะพล่เด�นเท�าย�อมพ�นจ้ากเง5)อมม5อขุองขุ�าศ/ก แต�กHไม�อาจ้จ้ะพ�นจ้ากสุ7าน�กขุองม�จ้จ้�ราชได� เพราะเหัต�น�)น ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าจ้/งค�ดว�า จ้ะบวชปิระพฤต�ธรรม.-2 1 0 0 0 -122650 4 0 0 0

[๒๒๖๕] พระราชาท�)งหัล่ายผู้"�กล่�าหัาญ ย�อมหั�กราญพระนครแหั�งราชศ�ตร"ใหั�ย�อยย�บได� แล่ะก7าจ้�ดมหัาชนได� ด�วยพล่ช�าง พล่ม�า พล่รถื แล่ะพล่ เด�นเท�า แต�ไม�สุามารถืจ้ะหั�กราญเสุนาแหั�งม�จ้จ้�ราชได� เพราะเหัต�น�)น ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าจ้/งค�ดว�า จ้ะบวชปิระพฤต�ธรรม-2 1 0 0 0 -122660 3 0 0 0

[๒๒๖๖] คชสุารท�)งหัล่ายเช5อกตกม�น ม#ม�นไหัล่เย�)มแตกซึ่าบซึ่�าน ย�อมย70าย#นคร ท�)งหัล่าย แล่ะเขุ�นฆ�าปิระชาชนได� แต�ไม�สุามารถืจ้ะย70าย#เสุนาแหั�งม�จ้จ้�ราชได� เพราะเหัต�น�)น ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าจ้/งค�ดว�า จ้ะบวชปิระพฤต�ธรรม.-2 1 0 0 0 -122670 3 0 0 0

[๒๒๖๗] นายขุม�งธน"ท�)งหัล่าย แม�ม#ม5ออ�นได�ฝัYกฝันมาด#แล่�ว สุามารถืย�งธน"ได�ไกล่ แล่ะย�งไม�พล่าด กHไม�สุามารถืจ้ะย�งต�อต�านม�จ้จ้�ราชได� เพราะเหัต�น�)น ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าจ้/งค�ดว�า จ้ะบวชปิระพฤต�ธรรม.-2 1 0 0 0 -122680 4 0 0 0

[๒๒๖๘] สุระท�)งหัล่าย แล่ะมหัาปิฐพ#ก�บท�)งภ"เขุาราวปิMา ย�อมเสุ50อมสุ�)นไปิ สุ�งขุารท�)งปิวงน�)น จ้ะต�)งอย"�นานสุ�กเท�าไร กHย�อมเสุ50อมสุ�)นไปิ เพราะสุ�งขุาร ท�)งปิวงน�)น คร�)นถื/งการก7าหันดแล่�วย�อมจ้ะแตกท7าล่ายไปิ เพราะเหัต� น�)น ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าจ้/งค�ดว�า จ้ะบวชปิระพฤต�ธรรม. -2 1 0 0 0 -122690 4 0 0 0

[๒๒๖๙] แท�จ้ร�ง ช#ว�ตขุองสุ�ตว(ท�)งมวล่ ท�)งเปิ2นสุตร#แล่ะบ�ร�ษในโล่กน#) เปิ2นขุอง หัว�0นไหัว เหัม5อนแผู้�นผู้�าขุองน�กเล่งสุ�รา แล่ะต�นไม�เก�ดใกล่�ฝั*0 ง เปิ2นขุอง หัว�0นไหัว ไม�ย�0งย5นฉัะน�)น เพราะเหัต�น�)น ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าจ้/งค�ดว�า จ้ะบวชปิระพฤต�ธรรม. -2 1 0 0 0 -122700 3 0 0 0

[๒๒๗๐] ผู้ล่ไม�ท#0สุ�กแล่�วย�อมหัล่�นล่�วง ฉั�นใด สุ�ตว(ท�)งหัล่าย ท�)งหัน��มท�)งแก� ท�)งปิานกล่าง ท�)งหัญ�ง ท�)งชาย ย�อมเปิ2นผู้"�ม#สุร#ระท7าล่ายหัล่�นไปิ ฉั�นน�)น เพราะเหัต�น�)น ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าจ้/งค�ดว�า จ้ะบวชปิระพฤต�ธรรม. -2 1 0 0 0 -122710 4 0 0 0

[๒๒๗๑] พระจ้�นทร( ผู้"�เปิ2นราชาแหั�งดวงดาวเปิ2นฉั�นใด ว�ยน#)หัาเปิ2นฉั�นน�)นไม�เพราะสุ�วนใดล่�วงล่งไปิแล่�ว สุ�วนน�)นกHเปิ2นอ�นล่�วงไปิแล่�ว ในบ�ดน#) แม�ความย�นด#ในกามค�ณขุองคนแก�ย�อมไม�ม# ความสุ�ขุจ้ะม#มาแต�ไหันเพราะเหัต�น�)น ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าจ้/งค�ดว�า จ้ะบวชปิระพฤต�ธรรม. -2 1 0 0 0 -122720 3 0 0 0

[๒๒๗๒] ย�กษ(กHด# ปิNศาจ้กHด# หัร5อเปิรตกHด# โกรธเค5องแล่�วย�อมเขุ�าสุ�งมน�ษย(ได�แต�ไม�สุามารถืจ้ะเขุ�าสุ�งม�จ้จ้�ราชได� เพราะเหัต�น�)น ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าจ้/งค�ดว�า จ้ะบวชปิระพฤต�ธรรม.-2 1 0 0 0 -122730 3 0 0 0

[๒๒๗๓] มน�ษย(ท�)งหัล่ายย�อมกระท7าการบวงสุรวงย�กษ( ปิNศาจ้ หัร5อเปิรตท�)งหัล่ายผู้"�โกรธเค5องแล่�วได� แต�ไม�สุามารถืจ้ะบวงสุรวงแก�ม�จ้จ้�ราชได� เพราะเหัต�น�)น ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าจ้/งค�ดว�า จ้ะบวชปิระพฤต�ธรรม.-2 1 0 0 0 -122740 4 0 0 0

[๒๒๗๔] พระราชาทรงร" �โทษแล่�ว ย�อมล่งอาชญากะบ�คคล่ผู้"�กระท7าความผู้�ด ผู้"�ปิระท�ษร�ายต�อราชสุมบ�ต� แล่ะผู้"�เบ#ยดเบ#ยนปิระชาชน ตามสุมควร แต�ไม�สุามารถืจ้ะล่งอาชญาม�จ้จ้�ราชได� เพราะเหัต�น�)น ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าจ้/งค�ดว�า จ้ะบวชปิระพฤต�ธรรม.-2 1 0 0 0 -122750 4 0 0 0

[๒๒๗๕] ชนท�)งหัล่ายผู้"�กระท7าความผู้�ดกHด# ผู้"�ปิระท�ษร�ายราชสุมบ�ต�กHด#

ผู้"�เบ#ยดเบ#ยนปิระชาชนกHด# ย�อมจ้ะย�งพระราชาใหั�ทรงพระกร�ณาได� แต�หัาท7าใหั�ม�จ้จ้�ราชกร�ณาได�ไม� เพราะเหัต�น�)น ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าจ้/งค�ดว�า จ้ะบวชปิระพฤต�ธรรม. -2 1 0 0 0 -122760 3 0 0 0

[๒๒๗๖] ม�จ้จ้�ราชม�ได�ม#ความอาล่�ยใยด#ว�า ผู้"�น#)เปิ2นกษ�ตร�ย( ผู้"�น#)เปิ2นพราหัมณ( ผู้"�น#)ม� 0งค�0ง ผู้"�น#)ม#ก7าล่�ง ผู้"�น#)ม#เดชาน�ภาพ เพราะเหัต�น�)น ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าจ้/งค�ดว�า จ้ะบวชปิระพฤต�ธรรม.-2 1 0 0 0 -122770 3 0 0 0

[๒๒๗๗] ราชสุ#หั(กHด# เสุ5อโคร�งกHด# เสุ5อเหัล่5องกHด# ย�อมขุ�มขุ#0เค#)ยวก�นสุ�ตว(ผู้"�ด�)นรน อย"�ได� แต�ไม�สุามารถืจ้ะเค#)ยวก�นม�จ้จ้�ราชได� เพราะเหัต�น�)น ขุ�าพระพ�ทธเจ้�า จ้/งค�ดว�า จ้ะบวชปิระพฤต�ธรรม.-2 1 0 0 0 -122780 4 0 0 0

[๒๒๗๘] น�กเล่�นกล่ท�)งหัล่าย เม50อกระท7ากล่มายา ณ ท�ามกล่างสุนาม ย�อมล่วงน�ยน(ตาขุองปิระชาชนในท#0น�)นๆ ใหั�หัล่งเช50อได� แต�ไม�สุามารถืจ้ะล่วง ม�จ้จ้�ราชใหั�หัล่งเช50อได� เพราะเหัต�น�)น ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าจ้/งค�ดว�า จ้ะบวชปิระพฤต�ธรรม. -2 1 0 0 0 -122790 3 0 0 0

[๒๒๗๙] อสุรพ�ษท#0ม#พ�ษร�าย โกรธขุ/)นมาแล่�วย�อมขุบก�ดมน�ษย(ใหั�ถื/งตายได� แต�ไม�สุามารถืจ้ะขุบก�ดม�จ้จ้�ราชได� เพราะเหัต�น�)น ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าจ้/งค�ดว�า จ้ะบวชปิระพฤต�ธรรม. -2 1 0 0 0 -122800 3 0 0 0

[๒๒๘๐] อสุรพ�ษโกรธขุ/)นแล่�วขุบก�ดผู้"�ใด หัมอท�)งหัล่าย ย�อมถือนพ�ษท#0ผู้"�น�)นได�แต�จ้ะถือนพ�ษ ขุองผู้"�ถื"กม�จ้จ้�ราชปิระท�ษร�ายหัาไม�ได� เพราะเหัต�น�)นขุ�าพระพ�ทธเจ้�าจ้/งค�ดว�า จ้ะบวชปิระพฤต�ธรรม.-2 1 0 0 0 -122810 4 0 0 0

[๒๒๘๑] แพทย(ผู้"�ม#ช50อเสุ#ยงเหัล่�าน#) ค5อ แพทย(ธรรมมนตร# แพทย(เวตตร�ณแพทย(โภชะ ก7าจ้�ดพ�ษพระยานาคได� แต�แพทย(เหัล่�าน�)นต�องท7ากาล่ก�ร�ยานอนตาย เพราะเหัต�น�)น ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าจ้/งค�ดว�า จ้ะบวชปิระพฤต�ธรรม. -2 1 0 0 0 -122820 3 0 0 0

[๒๒๘๒] พวกว�ชาธร เม50อร�ายว�ชาช50อโฆระ ย�อมหัายต�วไปิได�ด�วยโอสุถืท�)งหัล่ายแต�จ้ะหัายต�วไม�ใหั�ม�จ้จ้�ราชเหัHนไม�ได�เล่ย เพราะเหัต�น�)น ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าจ้/งค�ดว�า จ้ะบวชปิระพฤต�ธรรม.

-2 1 0 0 0 -122830 3 0 0 0

[๒๒๘๓] ธรรมแล่ ย�อมร�กษาผู้"�ปิระพฤต�ธรรม ธรรมท#0บ�คคล่ปิระพฤต�ด#แล่�ว ย�อมน7าความสุ�ขุมาใหั� น#)เปิ2นอาน�สุงสุ(ในธรรมท#0ปิระพฤต�ด#แล่�ว ผู้"�ม#ปิกต� ปิระพฤต�ธรรม ย�อมไม�ไปิสุ"�ท�คต�. -2 1 0 0 0 -122840 18 0 0 0

[๒๒๘๔] สุภาพท�)ง ๒ ค5อ ธรรมแล่ะอธรรม ม#ว�บากไม�เสุมอก�น อธรรมย�อมน7าไปิสุ"�นรก ธรรมย�อมใหั�ถื/งสุ�คต�. จ้บ อโยฆรชาดกท#0 ๑๔. -----------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ๑. มาต�งคชาดก ๒. จ้�ตตสุ�มภ"ตชาดก๓. สุ#ว�ราชชาดก ๔. ศ�ร�ม�นทชาดก รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#)๕. โรหันม�คชาดก๖. หั�งสุชาดก ๗. สุ�ตต�ค�มพชาดก๘. ภ�ล่ล่าต�ยชาดก๙. โสุมน�สุสุชาดก ๑๐. จ้�มเปิยยชาดก ๑๑. มหัาโล่ภนชาดก๑๒. ปิ*ญจ้ปิ*ณฑุ�ตชาดก ๑๓. หั�ตถื�ปิาล่ชาดก ๑๔. อโยฆรชาดก.

จ้บ ว#สุต�น�บาตชาดก. ----------------

ต�งสุต�น�บาตชาดก ๑. ก�งฉั�นทชาดก ว�าด�วยโทษท#0ฉักฉัวยเอาปิระโยชน(ขุองคนอ50น-2 1 0 0 0 -122850 3 0 0 0

[๒๒๘๕] ด"กรพราหัมณ( ท�านม#ความพอใจ้อะไร ม#ความปิระสุงค(อะไร ปิรารถืนาอะไร แสุวงหัาอะไร ด�วยต�องการอะไร จ้/งมาน�0งอย"�แต�ผู้"�เด#ยวในเวล่า ร�อน?-2 1 0 0 0 -122860 16 0 0 0

[๒๒๘๖] หัม�อน7)าใหัญ�ม#ร"ปิทรงงดงาม ฉั�นใด ผู้ล่มะม�วงสุ�กอ�นม#สุ#กล่�0นแล่ะรสุอย�างด#เย#0ยม กHม#อ�ปิม�ย ฉั�นน�)น. เราได�เหัHนผู้ล่มะม�วงน�)น อ�นกระแสุน7)า พ�ดล่อยมาในท�ามกล่างแม�น7)า ได�เอาม5อท�)งสุองหัย�บมาวางไว�ในเร5อนไฟ.

แต�น�)นกHวางไว�บนใบตอง ท7าว�ก�ปิด�วยม#ดเองแล่�วฉั�น ความหั�วแล่ะความ กระหัายขุองเราหัายไปิ. เราหัมดความกระวนกระวายใจ้ พอมะม�วงหัมดเราต�องอดทนต�อความท�กขุ( ย�อมไม�ได�ปิระสุบความพอใจ้ในผู้ล่ไม�ไรๆอ50น. ผู้ล่มะม�วงซึ่/0งม#รสุอร�อยหัวานจ้�บใจ้ ล่อยมาในหั�วงน7)าใหัญ� เรากHเกHบขุ/)นมาจ้ากแม�น7)า จ้�กท7าใหั�เราซึ่"บผู้อม น7าความตายมาใหั�เราเปิ2นแน�

เราได�บอกเหัต�ท#0เราหั�วกระหัายแก�ท�านหัมดสุ�)นแล่�ว. เราน�0งอย"�ท#0แม�น7)า น�าร50นรมย(กว�างใหัญ� ม#ปิล่าโล่มาขุนาดใหัญ�อาศ�ยอย"� ด"กรท�านผู้"�ม#อาย� ย5นอย"�เฉัพาะหัน�า ม#ร�างกายงดงามเอวกล่มด# เกล่#)ยงเกล่าด�งแผู้�นทองใบแล่ะเหัม5อนนางพย�คฆ#ท#0สุ�ญจ้รอย"�ตามซึ่อกเขุา ท�านเปิ2นใคร หัร5อว�าท�านมา ณ ท#0น#)เพ50ออะไร ขุอท�านจ้งบอกความน�)นแก�เราเถื�ด? นางเทพนาร# ในเทวโล่ก ท#0เปิ2นบร�จ้าร�กาแหั�งทวยเทพท�)งหัล่ายกHตาม สุตร#ท#0ม#ร"ปิงดงามในมน�ษยโล่กกHตาม ท#0จ้ะม#ร"ปิงามเสุมอด�วยท�านไม�ม# ท�านผู้"�ม#ขุางาม เราถืามท�านแล่�ว ขุอจ้งบอกช50อแล่ะเผู้�าพ�นธ�(เถื�ด?-2 1 0 0 0 -122870 16 0 0 0

[๒๒๘๗] ด"กรพราหัมณ( ท�านน�0งอย"�ท#0แม�น7)าใด ช50อว�าโกสุ�ก# น�าร50นรมย( ขุ�าพเจ้�าอาศ�ยอย"�ท#0แม�น7)าน�)น อ�นม#กระแสุไหัล่เช#0ยว. ม#ล่7าหั�วยแล่ะล่7าธาร ไหัล่มาจ้ากเขุาหัล่ายแหั�ง เกล่50อนกล่�นไปิด�วยหัม"�ไม�นานาพรรณ ย�อมไหัล่ตรงมารวมอย"�ท#0ขุ�าพเจ้�าท�)งน�)น. ใช�แต�เท�าน�)น ย�งม#น7)าท#0ไหัล่มาจ้ากปิMา ม#กระแสุเช#0ยวสุ#เขุ#ยวปิ*ด อ#กมากหัล่าย แล่ะน7)าท#0พวกนาคกระท7าใหั�ม#สุ# ว�จ้�ตรต�างๆ ย�อมไหัล่มาตามกระแสุน7)า. แม�น7)าเหัล่�าน�)น ย�อมพ�ดเอาผู้ล่ มะม�วง ผู้ล่ชมพ" � ผู้ล่ขุน�นสุ7ามะล่อ ผู้ล่กระท��ม ผู้ล่ตาล่ แล่ะผู้ล่มะเด50อเปิ2นอ�นมากมาเน5องๆ ผู้ล่ไม�ชน�ดใดชน�ดหัน/0งท#0ฝั*0 งท�)งสุองตกล่งในน7)าแล่�วย�อมตกอย"�ในอ7านาจ้แหั�งกระแสุน7)าขุองขุ�าพเจ้�าโดยไม�ต�องสุงสุ�ย. ด"กรท�านผู้"�เปิ2นปิราชญ( ม#ปิ*ญญามาก ผู้"�เปิ2นใหัญ�กว�าชน ท�านร" �อย�างน#)แล่�วจ้งฟ*งขุ�าพเจ้�า ท�านอย�าชอบใจ้ความขุ�องด�วยต�ณหัาเล่ย จ้งหั�ามเสุ#ยเถื�ด.

ด"กรพระราชฤาษ# ผู้"�ผู้ด�งร�ฐใหั�เจ้ร�ญ ขุ�าพเจ้�าไม�เขุ�าใจ้ว�า ท�านจ้ะเจ้ร�ญร� �งเร5องได�อย�างไร เม50อท�านซึ่"บผู้อม รอความตายอย"�. พรหัม คนธรรพ(เทวดา แล่ะฤาษ#ท�)งหัล่ายในโล่กน#) ผู้"�ม#ตนอ�นสุ7ารวมแล่�ว เร5องตบะ เร�0มต�)งความเพ#ยร ผู้"�เร5องยศ ย�อมร" �ความท#0บ�คคล่ผู้"�เปิ2นไปิในอ7านาจ้แหั�งต�ณหัา โดยไม�ต�องสุงสุ�ยเล่ย.-2 1 0 0 0 -122880 8 0 0 0

[๒๒๘๘] บาปิย�อมไม�เจ้ร�ญแก�นรชนผู้"�ร" �ความสุล่าย แล่ะความเคล่50อนแหั�งช#ว�ต อย�างน#) ช50อว�าผู้"�ร" �ธรรมท�)งปิวง. ถื�านรชนน�)นไม�ค�ดฆ�าคนอ50น. ด"กรท�าน ผู้"�อ�นหัม"�ฤาษ#ร" �ก�นด#แล่�ว ผู้"�กล่�าวค7าอ�นงดงาม ท�านปิรากฏว�าท7าปิระโยชน( ใหั�แก�โล่กอย�างน#) ไฉันจ้/งแสุวงหัาบาปิกรรมใหั�แก�ตน? ด"กรท�านผู้"�ม# ตะโพกอ�นผู้/0งผู้าย ถื�าเราจ้�กตายอย"�ท#0ฝั*0 งแม�น7)าขุองท�าน เม50อเราตายแล่�ว ความต�เต#ยนกHจ้ะมาถื/งท�านโดยไม�ต�องสุงสุ�ย. ด"กรท�านผู้"�ม#สุะเอวกล่มกล่/ง เพราะฉัะน�)นแล่ ท�านจ้งร�กษาบาปิกรรมไว�เถื�ด อย�าใหั�คนท�)งปิวงต�เต#ยนท�านได�ภายหัล่�ง ในเม50อเราตายไปิแล่�ว. -2 1 0 0 0 -122890 12 0 0 0

[๒๒๘๙] เหัต�น�)น ขุ�าพเจ้�าทราบแล่�ว ท�านจ้งอดกล่�)นไว�ก�อน ขุ�าพเจ้�าจ้ะยอมตน แล่ะใหั�มะม�วงแก�ท�าน เพราะท�านล่ะกามค�ณท#0ล่ะได�ยาก แล่�วต�)งไว�ซึ่/0ง

ความสุงบ แล่ะสุ�จ้ร�ตธรรม. บ�คคล่ใดล่ะสุ�งโยชน(ในก�อน แล่�วต�)งอย"�ในสุ�งโยชน(ในภายหัล่�ง ปิระพฤต�อธรรมอย"� บาปิย�อมพอกพ"นแก�บ�คคล่ น�)น. มาเถื�ด ขุ�าพเจ้�าจ้ะน7าท�านไปิย�งสุวนมะม�วง แต�ท�านจ้ะต�องม#ความขุวนขุวายน�อย ขุ�าพเจ้�าจ้ะน7าท�านไปิในสุวนมะม�วงอ�นร�มเยHน ท�านจ้ง เปิ2นผู้"�ม#ความขุวนขุวายอย"�เถื�ด. ด"กรท�านผู้"�ปิราบปิรามขุ�าศ/ก สุวนน�)นเกล่50อนกล่�นไปิด�วยหัม"�นกท#0ม�วเมาอย"�ในรสุดอกไม� ม#นกกระเร#ยน นกย"ง นกเขุาซึ่/0งม#สุร�อยคออ�นน�าชม ม#หัม"�หังสุ(สุ�งเสุ#ยงร�องขุรม ฝั"งนกด�เหัว�า ท#0ร �องปิล่�กสุ�ตว(ท�)งหัล่ายอย"�ในสุวนมะม�วงน�)น. ผู้ล่มะม�วงในสุวนน�)นดกเปิ2นพวงๆ ด�จ้ฟMอนฟาง ปิล่ายก�0งหั�อยโน�มล่งมา ม#ท�)งต�นค7า ต�นสุน ต�นกระท��ม แล่ะผู้ล่ตาล่สุ�กหั�อยอย"�เร#ยงราย. -2 1 0 0 0 -122900 6 0 0 0

[๒๒๙๐] ท�านทรงท�พมาล่า ผู้�าโพกศ#รษะ แล่ะเคร50องอาภรณ(ล่�วนแต�เปิ2นท�พย(ม#ทองต�นแขุน ล่"บไล่�ด�วยจ้�รณจ้�นทน( กล่างค5น หัญ�ง ๑๖,๐๐๐ คน เปิ2น บร�จ้าร�กาบ7าเรอท�านอย"� แต�กล่างว�น ท�านเสุวยท�กขุเวทนา ท�านม#อาน�ภาพ มากอย�างน#) ไม�เคยปิรากฏม# ท�านขุนล่�กขุนพอง. เม50อก�อนท�านได�ท7า บาปิกรรมอะไรอ�นน7าท�กขุ(มาใหั�แก�ตน ในมน�ษยโล่ก ท�านจ้/งต�องก�นเน5)อขุองตนอย"� ในบ�ดน#)?-2 1 0 0 0 -122910 7 0 0 0

[๒๒๙๑] ขุ�าพเจ้�าเร#ยนไตรเพทจ้บแล่�ว หัมกม��นอย"�ในกามท�)งหัล่าย ได�ปิระพฤต�เพ50อสุ�0งม�ใช�ปิระโยชน(แก�ผู้"�อ50นตล่อดกาล่นาน. ผู้"�ท#0ก�นเน5)อหัล่�งขุองคนอ50น ย�อมคว�กเน5)อขุ�างหัล่�งตนเองก�น เหัม5อนขุ�าพเจ้�าก�นเน5)อหัล่�งขุองตนอย"� ท�กว�นน#) ฉัะน�)นแล่.

จ้บ ก�งฉั�นทชาดกท#0 ๑.

๒. ก�มภชาดก ว�าด�วยโทษขุองสุ�รา -2 1 0 0 0 -122920 7 0 0 0

[๒๒๙๒] ท�านเปิ2นใคร มาจ้ากไตรท�พย(หัร5อ จ้/งเปิล่�งร�ศม#สุว�างไสุวอย"�ในนภากาศเหัม5อนพระจ้�นทร(สุ�องสุว�างในกล่างค5น ฉัะน�)น? ท�านเหัย#ยบล่มหันาว ในอากาศได� เด�นแล่ะย5นในอากาศได� ฤทธ�Vขุองเทวดาท�)งหัล่าย ผู้"�ไม� ต�องเด�นทางไกล่ ท�านท7าใหั�เปิ2นท#0ต�)ง แล่ะใหั�เจ้ร�ญด#แล่�วเปิ2นไฉัน?

ท�านเปิ2นใคร มาย5นอย"�ในอากาศร�องขุายหัม�ออย"� หัร5อว�าหัม�อขุองท�านน#) เพ50อปิระโยชน(อะไร ด"กรพราหัมณ( ขุอท�านจ้งบอกเน5)อความน�)นแก�ขุ�าพเจ้�าเถื�ด?-2 1 0 0 0 -122930 57 0 0 0

[๒๒๙๓] หัม�อใบน#) ไม�ใช�หัม�อเนยใสุ ไม�ใช�หัม�อน7)าม�น ไม�ใช�หัม�อน7)าอ�อย ไม�ใช�หัม�อน7)าผู้/)ง โทษขุองหัม�อใบน#)ม#น�อย ท�านจ้งฟ*งโทษเปิ2นอ�นมากท#0ม#อย"�ใน

หัม�อใบน#). บ�คคล่ด50มสุ�ราแล่�วเด�นโซึ่เซึ่ล่�มไปิย�งบ�อ ถื7)า หัล่�มน7)าคร7า แล่ะหัล่�มโสุโครก พ/งบร�โภคขุองท#0ไม�ควรบร�โภคแม�มากได� ท�านจ้งช�วยซึ่5)อ หัม�อใบน#)ซึ่/0งเตHมไปิด�วยสุ�ราน�)นไว� บ�คคล่ด50มสุ�ราแล่�ว ไม�เปิ2นใหัญ�ในใจ้ ย�อมเท#0ยวไปิเหัม5อนโคก�นกากสุ�รา ฉัะน�)น หัาท#0พ/งม�ได� ย�อมฟRอนร7าขุ�บร�องได� ท�านช�วยซึ่5)อหัม�อใบน#)ซึ่/0งเตHมด�วยสุ�ราน�)นไว�. บ�คคล่ด50มสุ�ราแล่�ว แก� ผู้�าเปิล่5อยกายเท#0ยวไปิตามตรอกตามถืนนในบ�านเหัม5อนช#เปิล่5อย ม#จ้�ตล่��มหัล่ง นอนต50นสุาย ท�านช�วยซึ่5)อหัม�อใบน#)ซึ่/0งเตHมไปิด�วยน7)าชน�ดน�)นไว�.บ�คคล่ด50มสุ�ราแล่�ว ล่�กขุ/)นเซึ่ไปิมา โคล่งศ#รษะ แล่ะยกแขุนขุ/)นร7า เหัม5อนร"ปิหั��นไม� ฉัะน�)น ท�านช�วยซึ่5)อหัม�อใบน#)ซึ่/0งเตHมไปิด�วยสุ�ราน�)นไว�. บ�คคล่ ด50มสุ�ราแล่�ว นอนจ้นถื"กไฟไหัม� แล่ะก�นอาหัารท#0เหัล่5อเดนสุ�น�ขุได� ย�อมถื/งการถื"กจ้องจ้7า ถื"กฆ�า แล่ะความเสุ50อมแหั�งโภคะ ท�านช�วยซึ่5)อหัม�อ ใบน#)ซึ่/0งเตHมด�วยสุ�ราน�)นไว�. บ�คคล่ด50มสุ�ราแล่�ว พ"ดค7าท#0ไม�ควรพ"ดได� เปิล่5อยกายน�0งในท#0ปิระช�มได� เปิรอะเปิT) อนจ้มอย"�ในอาเจ้#ยนขุองตน ถื/งความพ�นาศ ท�านช�วยซึ่5)อหัม�อใบน#)ซึ่/0งเตHมไปิด�วยสุ�ราน�)นไว� บ�คคล่ด50มสุ�ราแล่�ว ฮึ/กเหั�ม น�ยน(ตาแดงกล่70า สุ7าค�ญใจ้ว�า แผู้�นด�นท�)งหัมดเปิ2นขุองเราเท�าน�)น พระราชาแม�ม#มหัาสุม�ทร ๔ เปิ2นขุอบขุ�ณฑุสุ#มา กHไม�เสุมอเรา ท�านช�วยซึ่5)อหัม�อใบน#)ซึ่/0งเตHมไปิด�วยสุ�ราน�)นไว�. บ�คคล่ด50มสุ�ราแล่�ว ถื5อต�วจ้�ด ก�อความทะเล่าะว�วาท สุ�อเสุ#ยด กล่�าวร�าย เปิล่5อยกาย ว�0งไปิ คล่�กคล่#หัมกอย"�กะพวกน�กเล่งเก�า ท�านช�วยซึ่5)อหัม�อใบน#)ซึ่/0งเตHมไปิด�วยสุ�ราน�)นไว�. สุ�ราน#)ท7าตระก"ล่ท�)งหัล่ายในโล่กน#) อ�นม�0นคงบร�บ"รณ( ม#เง�นทองต�)งหัล่ายพ�น ใหั�ขุาดทายาทได� ท�านช�วยซึ่5)อหัม�อใบน#)ซึ่/0งเตHมไปิด�วยสุ�ราน�)นไว�. ขุ�าวเปิล่5อก ทร�พย( เง�น ทอง ไร� นา โค กระบ5อ ในสุก�ล่ใดย�อมพ�นาศไปิ ตระก"ล่ท#0ม�0งม#ท�)งหัล่าย ขุาดสุ"ญไปิเพราะด50มสุ�รา ท�านช�วยซึ่5)อหัม�อใบน#)ซึ่/0งเตHมไปิด�วยสุ�ราน�)นไว�. บ�คคล่ด50มสุ�ราแล่�ว เปิ2นคนหัยาบช�า ด�าบ�ดามารดาได� แม�ถื/งเปิ2นพ�อผู้�วกHพ/งหัยอกล่"กสุะใภ�ได� ท�านช�วยซึ่5)อหัม�อใบน#)ซึ่/0งเตHมไปิด�วยสุ�ราน�)นไว� หัญ�งด50มสุ�ราแล่�ว เปิ2น คนหัยาบช�า ด�าพ�อผู้�วแม�ผู้�ว แล่ะสุาม#ได� แม�เปิ2นทาสุ เปิ2นคนใช�พ/งร�บเปิ2นสุาม#ขุองตนได� ท�านช�วยซึ่5)อหัม�อใบน#)ซึ่/0งเตHมไปิด�วยสุ�ราน�)นไว�.บ�คคล่ด50มสุ�ราแล่�ว พ/งปิระหัารสุมณะ หัร5อพราหัมณ(ผู้"�ต�)งอย"�ในธรรมได�พ/งไปิสุ"�อบายอ�นม#กรรมน�)นเปิ2นเหัต� ท�านช�วยซึ่5)อหัม�อใบน#)ซึ่/0งเตHมไปิด�วยสุ�ราน�)นไว�. บ�คคล่ด50มสุ�ราแล่�ว ย�อมปิระพฤต�ท�จ้ร�ตด�วยกาย วาจ้า แล่ะใจ้ คร�)นแล่�ว ต�องไปิตกนรก ท�านช�วยซึ่5)อหัม�อใบน#)ซึ่/0งเตHมไปิด�วยสุ�ราน�)นไว�. ชนท�)งหัล่าย แม�จ้ะยอมสุล่ะเง�นเปิ2นอ�นมาก มาอ�อนวอนบ�ร�ษ ใดผู้"�ย�งไม�ได�ด50มสุ�ราก�อนใหั�พ"ดเทHจ้ ย�อมไม�ได� บ�ร�ษด50มสุ�ราน�)นแล่�วย�อมพ"ดเทHจ้ได� ท�านช�วยซึ่5)อหัม�อใบน#)ซึ่/0งเตHมด�วยสุ�ราน�)นไว�. บ�คคล่ด50มสุ�ราแล่�ว ถื"กใช�ไปิในกรณ#ยก�จ้ร#บร�อนเก�ดขุ/)น ถื"กซึ่�กถืามกHไม�ร" �เน5)อความท�านช�วยซึ่5)อหัม�อใบน#)ซึ่/0งเตHมด�วยสุ�ราน�)นไว�. บ�คคล่แม�จ้ะม#ใจ้ล่ะอาย คร�)นเมาสุ�ราแล่�ว กHย�อมจ้ะท7าความไม�ล่ะอายใหั�ปิรากฏได� แม�จ้ะเปิ2นคน หัน�กแน�นอย"�บ�าง กHอดพ"ดมากไม�ได� ท�านช�วยซึ่5)อหัม�อใบน#)ซึ่/0งเตHมด�วยสุ�ราน�)นไว�. บ�คคล่ด50มสุ�ราแล่�ว นอนด�งล่"กสุ�กรอดอาหัาร ย�อมถื/งความ

นอนเปิ2นท�กขุ(ท#0พ5)นด�น เขุาต�องถื/งความม#ผู้�วพรรณทราม แล่ะความ ต�เต#ยน ท�านช�วยซึ่5)อหัม�อใบน#)ซึ่/0งเตHมด�วยสุ�ราน�)นไว�. บ�คคล่ด50มสุ�ราแล่�ว ย�อมนอนคอตก หัาเปิ2นเหัม5อนโคท#0ถื"กล่งปิระต�กฉัะน�)นไม� ฤทธ�Vสุ�ราย�อมท7าใหั�คนอดทนได� (ไม�ก�นขุ�าวก�นน7)า) ท�านช�วยซึ่5)อหัม�อใบน#)ซึ่/0งเตHมด�วยสุ�ราน�)นไว�. มน�ษย(ท�)งหัล่ายย�อมเว�นสุ�ราอ�นเปิร#ยบด�วยง"ม#พ�ษร�าย ใครคนไหันในโล่ก ควรจ้ะด50มสุ�ราอ�นเสุมอด�วยพ�ษง" ท�านช�วยซึ่5)อหัม�อใบน#)ซึ่/0งเตHมด�วยสุ�ราน�)นไว�. โอรสุท�)งหัล่ายขุองท�าวอ�นธกเวณฑุะ ด50มสุ�ราแล่�วพาหัญ�งไปิบ7าเรออย"�ร �มฝั*0 งสุม�ทร ปิระหัารก�นแล่ะก�นด�วยสุาก ท�านช�วยซึ่5)อหัม�อใบน#)ซึ่/0งเตHมด�วยสุ�ราน�)นไว�. พวกอสุ"รด50มสุ�ราแล่�ว เมาจ้นถื/งจ้�ต�จ้ากไตรท�พย( สุ7าค�ญต�วว�าเท#0ยง ม#มารยา ขุ�าแต�พระมหัาราชา เม50อร" �ว�า

สุ�ราเช�นน�)นเปิ2นน7)าเมา หัาปิระโยชน(ม�ได� จ้ะด50มท7าไม? ในหัม�อน#) ไม�ม#เนยขุ�น หัร5อน7)าผู้/)ง พระองค(ร" �อย�างน#)แล่�ว จ้งขุายเสุ#ย ขุ�าแต�ท�านสุรรพม�ตร สุ�0งท#0อย"�ในหัม�อน#) ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าได�กราบท"ล่แก�พระองค(แล่�ว ด�วยปิระการฉัะน#).-2 1 0 0 0 -122940 5 0 0 0

[๒๒๙๔] ท�านม�ใช�เปิ2นบ�ดา หัร5อมารดาขุองขุ�าพเจ้�า ท�านเปิ2นคนชน�ดใดชน�ดหัน/0งม#ความอน�เคราะหั( เพ50อปิระโยชน(เก5)อก"ล่ ปิรารถืนาปิระโยชน(อย�างย�0งต�)งแต�ว�นน#)ไปิ ขุ�าพเจ้�าจ้�กท7าตามค7าขุองท�าน. ขุ�าพเจ้�าขุอใหั�บ�านสุ�วย ๕ต7าบล่ ทาสุ# ๑๐๐ โค ๗๐๐ รถืเท#ยมด�วยม�าอาชาไชย ๑๐ ค�น แก�ท�านขุอท�านผู้"�ปิรารถืนาปิระโยชน( เปิ2นอาจ้ารย(ขุองขุ�าพเจ้�าเถื�ด. -2 1 0 0 0 -122950 9 0 0 0

[๒๒๙๕] ขุ�าแต�พระราชา ทาสุ# บ�านสุ�วย โค แล่ะรถือ�นเท#ยมด�วยม�าอาชาไนย จ้งเปิ2นขุองพระองค(ตามเด�มเถื�ด ขุ�าพเจ้�าเปิ2นท�าวสุ�กกะจ้อมเทพ ชาวไตรท�พย(. พระองค(จ้งเสุวยพระกระยาหัาร เนยใสุ แล่ะขุ�าวปิายาสุพ/งเสุวยขุนมก�มมาสุอ�นโอชารสุ ด"กรพระองค(ผู้"�เปิ2นจ้อมปิระชาชนพระองค(ย�นด#ในธรรม ไม�ถื"กใครๆ ต�เต#ยนด�วยอาการอย�างน#)แล่�ว จ้งเขุ�า ถื/งสุ�คคสุถืาน.

จ้บ ก�มภชาดกท#0 ๒.

๓. ช�ยท�ศชาดก ว�าด�วยโปิร�สุาทก�บพระเจ้�าช�ยท�ศ -2 1 0 0 0 -122960 3 0 0 0

[๒๒๙๖] ในเวล่าท#0เราบร�โภคอาหัารในว�นท#0 ๗ ภ�กษาหัารเปิ2นอ�นมากเก�ดขุ/)นแล่�วแก�เรา ในว�นน#) นานน�กหันอ ท�านเปิ2นใคร มาจ้ากไหัน ขุอเช�ญท�านบอก ขุอท�านจ้งบอกถื/งชาต�ตระก"ล่ตามท#0ร" �ก�นเถื�ด?-2 1 0 0 0 -122970 3 0 0 0

[๒๒๙๗] เราเปิ2นพระเจ้�าปิ*ญจ้าล่ราช ม#นามว�าช�ยท�ศ ถื�าท�านได�ย�นช50อกHคงร" �จ้�กเราออกมาล่�าเน5)อ เท#0ยวมาตามขุ�างภ"เขุา แล่ะปิMา ท�านจ้งก�นเน5)อกวางน#)เถื�ด ขุอจ้งปิล่�อยเราเสุ#ยในว�นน#)เถื�ด.-2 1 0 0 0 -122980 3 0 0 0

[๒๒๙๘] พระองค( เอาขุองขุองขุ�าพระองค(เองมาแล่กเปิล่#0ยน กวางท#0พระองค(ตร�สุถื/งน�)นเปิ2นอาหัารขุองขุ�าพระองค( ขุ�าพระองค(ก�นพระองค(แล่�ว อยากจ้ะก�นเน5)อกวาง กHจ้�กก�นได�ในภายหัล่�ง เวล่าน#) ไม�ใช�เวล่าขุอร�อง.-2 1 0 0 0 -122990 3 0 0 0

[๒๒๙๙] ถื�าความพ�นขุองเราย�อมไม�ม#ด�วยการแล่กเปิล่#0ยน ขุอใหั�เราได�กล่�บไปิย�งพระนครเสุ#ยก�อน เราผู้ล่�ดไว�แก�พราหัมณ(ว�า จ้ะใหั�ทร�พย( เราจ้�กร�กษา ค7าสุ�ตย(กล่�บมาหัาท�านอ#ก. -2 1 0 0 0 -123000 3 0 0 0

[๒๓๐๐] ด"กรพระราชา พระองค(ใกล่�จ้ะถื/งสุวรรคตอย"�แล่�ว ย�งทรงเด5อดร�อนถื/งกรรมอะไรอย"� ขุอจ้งตร�สุบอกกรรมน�)นแก�ขุ�าพระองค( ขุ�าพระองค(อาจ้จ้ะอน�ญาตใหั�เสุดHจ้กล่�บไปิก�อนได�? -2 1 0 0 0 -123010 3 0 0 0

[๒๓๐๑] ความหัว�งในทร�พย( เราได�ท7าไว�แก�พราหัมณ( ความผู้�ดเพ#)ยนเปิ2นขุ�อผู้"ก ม�ดต�ว ย�งพ�นไปิไม�ได� เพราะเราผู้�ดไว�ว�า จ้ะใหั�ทร�พย(แก�พราหัมณ( เรา จ้�กร�กษาค7าสุ�ตย(กล่�บมาหัาท�านอ#ก.-2 1 0 0 0 -123020 3 0 0 0

[๒๓๐๒] ความหัว�งในทร�พย( พระองค(ได�ท7าไว�แก�พราหัมณ( ความผู้�ดเพ#)ยนเปิ2นขุ�อผู้"กม�ดต�ว ย�งพ�นไปิไม�ได� เพราะได�ผู้�ดเพ#)ยนไว�แก�พราหัมณ(ว�า จ้ะพระราชทานทร�พย( พระองค(จ้งร�กษาค7าสุ�ตย(ไว�เสุดHจ้กล่�บมาอ#กเถื�ด.-2 1 0 0 0 -123030 6 0 0 0

[๒๓๐๓] กHพระเจ้�าช�ยท�ศน�)น หัล่�ดพ�นจ้ากเง5)อมม5อขุองโปิร�สุาท แล่�วร#บเสุดHจ้ กล่�บไปิย�งพระราชมณเฑุ#ยรขุองพระองค( เพราะได�ทรงผู้�ดเพ#)ยนไว�แก�พราหัมณ(ว�า จ้ะพระราชทานทร�พย( ได�ร�บสุ�0งใหั�หัาพระราชโอรสุพระนาม ว�าอล่#นสุ�ตต� ตร�สุว�า เจ้�าจ้งอภ�เษกปิกครองร�ฐสุ#มา ในว�นน#) จ้งปิระพฤต� ธรรมในร�ฐสุ#มา แล่ะในปิระชาชนท�)งหัล่าย บ�คคล่ไม�ปิระพฤต�ธรรม อย�าได�ม#ในแว�นแคว�นขุองเจ้�า เราจ้ะไปิในสุ7าน�กโปิร�สุาท. -2 1 0 0 0 -123040 4 0 0 0

[๒๓๐๔] ขุอเดชะ ขุ�าพระองค(ได�ท7าความไม�พอพระท�ยอะไรในใต�ฝัMาพระบาท ขุ�าพระองค(ปิรารถืนาจ้ะได�สุด�บความท#0พระองค(จ้ะใหั�ขุ/)นครองราชสุมบ�ต�

ในว�นน#) ขุ�าพระองค(ไม�ปิรารถืนาแม�ราชสุมบ�ต�เว�นจ้ากใต�ฝัMาพระบาท เล่ย. -2 1 0 0 0 -123050 3 0 0 0

[๒๓๐๕] ล่"กร�ก พ�อไม�ได�น/กถื/งความผู้�ดทางกายกรรม แล่ะวจ้#กรรมขุองเธอเล่ยแต�พ�อได�ท7าความตกล่งไว�ก�บโปิร�สุาท พ�อร�กษาค7าสุ�ตย( จ้/งต�องกล่�บ ไปิอ#ก.-2 1 0 0 0 -123060 4 0 0 0

[๒๓๐๖] ขุ�าพระบาทจ้�กไปิแทนเอง ขุอใต�ฝัMาพระบาท จ้งปิระท�บอย"� ณ ท#0น#) การท#0จ้ะรอดช#ว�ตหัล่�ดพ�นจ้ากสุ7าน�กนายโปิร�สุาทน�)นไม�ม#เล่ย ขุ�าแต�พระราชบ�ดา ถื�าใต�ฝัMาพระบาทจ้ะเสุดHจ้ไปิจ้ร�งๆ แม�ขุ�าพระบาทกHจ้ะตามเสุดHจ้ไปิด�วย เราท�)งสุองจ้ะไม�ยอมอย"�. -2 1 0 0 0 -123070 3 0 0 0

[๒๓๐๗] ล่"กร�ก น�0นเปิ2นธรรมขุองสุ�ตบ�ร�ษโดยแท�จ้ร�ง แต�เม50อไร นายโปิร�สุาทขุ�มขุ#0 ท7าล่ายเผู้าเธอก�นเสุ#ยท#0โคนไม� น�0นเปิ2นความด�างพร�อยขุองพ�อ ขุ�อน#) แหัล่ะ เปิ2นท�กขุ(ย�0งกว�าความตายขุองพ�อเสุ#ยอ#ก.-2 1 0 0 0 -123080 4 0 0 0

[๒๓๐๘] ขุ�าพระบาท ขุอเอาช#ว�ตขุองขุ�าพระบาทแล่กพระชนมช#พขุองใต�ฝัMาพระบาทไว� ใต�ฝัMาพระบาทอย�าเสุดHจ้ไปิในสุ7าน�กขุองโปิร�สุาทเล่ย ขุ�าพระบาทจ้ะขุอเอาช#ว�ต ขุองขุ�า พระบาท แล่กพระชนมช#พ ใต�ฝัMา พระบาทน#) แหัล่ะไว�เพราะฉัะน�)น ขุ�าพระบาทขุอยอมตายแทนใต�ฝัMาพระบาท พระเจ้�าขุ�า.-2 1 0 0 0 -123090 3 0 0 0

[๒๓๐๙] ล่7าด�บน�)นแล่ พระราชโอรสุผู้"�ทรงพระปิร#ชา ถืวายบ�งคมพระย�คล่บาทพระชนกชนน# พระชนน#ทรงเสุ#ยพระท�ยล่�มล่ง ณ พ5)นปิฐมพ# พระชนก ทรงยกพระพาหัาท�)ง ๒ คร70าครวญอย"�.-2 1 0 0 0 -123100 5 0 0 0

[๒๓๑๐] พระชนกทรงทราบว�า พระโอรสุเสุดHจ้ล่�วงหัน�าไปิก�อนแล่�ว ทรงปิระคองอ�ญชล่#กราบไหัว�เทวดาท�)งหัล่ายทรงอ�อนวอนว�า ขุอโสุมราชา วร�ณราชาพระปิชาบด# พระจ้�นทร( แล่ะพระอาท�ตย(ช�วยค��มครองเจ้�า ขุอใหั�เจ้�าได� ร�บอน�ญาตจ้ากสุ7าน�กขุองนายโปิร�สุาทกล่�บมาโดยสุว�สุด#เถื�ด ล่"กร�ก.-2 1 0 0 0 -123110 4 0 0 0

[๒๓๑๑] มารดาขุองบ�ร�ษช50อว�ารามะ ผู้"�ไปิสุ"�นครขุองพระเจ้�าท�ณฑุก�ราชได�ค��มครองท7าความสุว�สุด#แก�บ�ร�ษผู้"�เปิ2นบ�ตรอย�างใด แม�ขุอท7าความสุว�สุด#อย�างน�)น

แก�เจ้�าด�วยค7าสุ�ตย(น#) ขุอทวยเทพจ้งช�วยค��มครอง ขุอใหั�เจ้�าได�ร�บอน�ญาตกล่�บมาโดยสุว�สุด#เถื�ด ล่"กเอUย. -2 1 0 0 0 -123120 3 0 0 0

[๒๓๑๒] ขุ�าพเจ้�าระล่/กไม�ได�เล่ยว�า เคยค�ดร�ายในท#0แจ้�ง หัร5อในท#0ล่�บในพระเชฏฐาอล่#นสุ�ตต� ด�วยค7าสุ�ตย(น#) ขุอทวยเทพจ้งช�วยค��มครอง ขุอใหั�พระเชฏฐาได�ร�บอน�ญาตกล่�บมาโดยสุว�สุด#เถื�ด.-2 1 0 0 0 -123130 3 0 0 0

[๒๓๑๓] ขุ�าแต�พระสุวาม# พระองค(ไม�เคยปิระพฤต�นอกใจ้หัม�อมฉั�นเล่ย ฉัะน�)น จ้/งเปิ2นท#0ร �กขุองหัม�อมฉั�นด�วยใจ้จ้ร�ง ด�วยค7าสุ�ตย(น#) ขุอทวยเทพจ้งช�วยค��มครอง ขุอใหั�พระองค(ได�ร�บอน�ญาตกล่�บมาโดยสุว�สุด#เถื�ด.-2 1 0 0 0 -123140 3 0 0 0

[๒๓๑๔] ท�านผู้"�ม#ร�างกายอ�นสุ"งใหัญ� ม#หัน�าอ�นงดงามมาจ้ากท#0ไหัน ท�านไม�ร" �จ้�กเราผู้"�ด�ร�าย ซึ่/0งอย"�ในปิMาน#)ม#นามว�าโปิร�สุาทดอกหัร5อ ใครท#0ไม�ร" �จ้�กความ สุว�สุด#ขุองตนดอก จ้/งได�มา ณ ท#0น#)? -2 1 0 0 0 -123150 3 0 0 0

[๒๓๑๕] ด"กรท�านพราน เราร" �ว�าท�านเปิ2นผู้"�ก�นเน5)อมน�ษย(เปิ2นอาหัาร แต�ไม�ร" �ว�าท�านอย"�ในปิMาน#) เราเปิ2นโอรสุขุองพระเจ้�าช�ยท�ศ ว�นน#) ท�านจ้งก�นเราแทนเพ50อปิล่ดเปิล่5)องพระชนกใหั�พ�นไปิ. -2 1 0 0 0 -123160 3 0 0 0

[๒๓๑๖] เราร" �ว�าท�านเปิ2นโอรสุขุองพระเจ้�าช�ยท�ศ พระพ�กตร(แล่ะผู้�วพรรณขุองท�านท�)ง ๒ คล่�ายๆ ก�น กรรมท#0ท�านผู้"�ยอมตายแทนเพ50อปิล่ดเปิล่5)องพระชนก ใหั�พ�นไปิท7าแล่�วน#) เปิ2นขุองท7าได�ยากย�0งน�ก.-2 1 0 0 0 -123170 3 0 0 0

[๒๓๑๗] กรรมท#0บ�คคล่ยอมตายแทน เพ50อปิล่ดเปิล่5)องบ�ดา หัร5อเพราะเหัต�แหั�งมารดาในโล่กน#) เปิ2นเหัต�ใหั�ไปิสุ"�ปิรโล่ก ท�)งจ้ะเพร#ยบพร�อมด�วยความสุ�ขุแล่ะอารมณ(อ�นงามเล่�ศ เราไม�เหัHนว�าจ้ะท7าได�ยากสุ�กน�อยเล่ย.-2 1 0 0 0 -123180 6 0 0 0

[๒๓๑๘] เราระล่/กไม�ได�เล่ยว�า เราจ้ะกระท7าความช�0วเพ50อตนเองท�)งในท#0แจ้�ง แล่ะท#0ล่�บ เพราะว�า เราเปิ2นผู้"�ม#ชาต�แล่ะมรณะอ�นก7าหันดไว�แล่�วว�า ในโล่กน#)ขุองเรา ฉั�นใด ในปิรโล่ก กHฉั�นน�)น. ด"กรท�านผู้"�ม#อาน�ภาพมาก เช�ญท�านก�นเน5)อเรา ในว�นน#) เสุ#ยบ�ดน#)เถื�ด เช�ญท�านท7าก�จ้เถื�ด สุร#ระน#)เราสุล่ะแล่�วเราจ้ะท7าเปิ2นพล่�ดตกมาจ้ากยอดไม� ท�านชอบใจ้เน5)อสุ�วนใดๆ กHเช�ญท�านก�นเน5)อสุ�วนน�)นๆ ขุองเราเถื�ด.

-2 1 0 0 0 -123190 2 0 0 0

[๒๓๑๙] ด"กรพระราชโอรสุ เร50องน#)ท�านเตHมใจ้จ้ร�ง ท�านจ้/งสุล่ะช#ว�ตเพ50อปิล่ดเปิล่5)องพระชนกได� เพราะเหัต�น�)นแหัล่ะ ท�านจ้งร#บไปิหั�กไม�มาก�อไฟเถื�ด.-2 1 0 0 0 -123200 2 0 0 0

[๒๓๒๐] ล่7าด�บน�)น พระราชโอรสุผู้"�ม#ปิ*ญญา ได�น7าเอาฟTนมาก�อไฟกองใหัญ�ขุ/)น แล่�ว แจ้�งใหั�ย�กษ(ทราบว�า บ�ดน#) ได�ก�อไปิเสุรHจ้แล่�ว.-2 1 0 0 0 -123210 3 0 0 0

[๒๓๒๑] เม50อก#)น#) ท�านท7าการขุ"�เขุHญว�า จ้ะก�นเราในว�นน#) ท7าไมหัวาดเกรงเรามองด"อย"�บ�อยๆ เราได�ท7าตามค7าขุองท�านเสุรHจ้แล่�ว เม50อพอใจ้จ้ะก�นกHเช�ญก�น เสุ#ยซึ่�ท�าน.-2 1 0 0 0 -123220 3 0 0 0

[๒๓๒๒] ผู้"�ท#0ต�)งอย"�ในธรรม ม#วาจ้าสุ�ตย( ร" �ความปิระสุงค(ขุองผู้"�ขุอเช�นท�าน ใครจ้ะน7ามาก�นเปิ2นภ�กษาหัารได� ผู้"�ใดก�นผู้"�ม#วาจ้าสุ�ตย(เช�นท�าน ศ#รษะขุองผู้"�น�)นกHจ้ะพ/งแตกออก ๗ เสุ#0ยง. -2 1 0 0 0 -123230 3 0 0 0

[๒๓๒๓] ด"กรย�กษ( สุสุบ�ณฑุ�ตสุ7าค�ญท�าวสุ�กกะน#)ว�า เปิ2นพราหัมณ( จ้/งยอมใหั�พ�กอย"�เพ50อจ้ะใหั�สุร#ระขุองตน ด�วยเหัต�น�)นแล่ จ้�นท�มเทพบ�ตร จ้/งม#ภาพ กระต�ายปิรากฏสุมปิระสุงค(ขุองโล่กอย"�ท�กว�นน#).-2 1 0 0 0 -123240 4 0 0 0

[๒๓๒๔] พระจ้�นทร( พระอาท�ตย( พ�นแล่�วจ้ากปิากแหั�งราหั" ย�อมไพโรจ้น(ในว�นเพHญ ฉั�นใด ด"กรท�านผู้"�ม#อาน�ภาพมาก ท�านกHฉั�นน�)น หัล่�ดพ�นไปิจ้ากเราผู้"�ก�นเน5)อมน�ษย(เปิ2นอาหัารแล่�ว ย�งพระชนกชนน#ใหั�ปิล่5)มพระท�ยจ้งร� �งโรจ้น(ในกบ�ล่ร�ฐ อน/0ง พระปิระย"รญาต�ขุองท�านจ้งย�นด#ก�นท�0วหัน�า.-2 1 0 0 0 -123250 3 0 0 0

[๒๓๒๕] ล่7าด�บน�)นแล่ พระราชโอรสุอล่#นสุ�ตต�ผู้"�ม#พระปิ*ญญา ทรงปิระคองอ�ญชล่# ไหัว�ย�กษ(โปิร�สุาท ได�ร�บอน�ญาตแล่�ว ม#ความสุ�ขุสุว�สุด# หัาโรคม�ได� เสุดHจ้กล่�บมาย�งกบ�ล่ร�ฐ.-2 1 0 0 0 -123260 6 0 0 0

[๒๓๒๖] ชาวน�คมชนบทถื�วนหัน�า ท�)งพล่ช�าง พล่รถื แล่ะพล่เด�นเท�าต�างพาก�น มาถืวายบ�งคมพระราชโอรสุน�)น พร�อมก�นกราบท"ล่ขุ/)นว�า ขุ�าพระองค(ท�)งหัล่ายขุอถืวายบ�งคมพระองค( พระองค(ทรงท7าก�จ้ซึ่/0งยากท#0ทรงท7าได�. จ้บ ช�ยท�ศชาดกท#0 ๓.

๔. ฉั�ทท�นตชาดก ว�าด�วยพญาช�างฉั�ทท�นต(-2 1 0 0 0 -123270 3 0 0 0

[๒๓๒๗] ด"กรพระน�องนาง ผู้"�ม#อว�ยวะงามอร�ามด�งทอง ม#ผู้�วพรรณเหัล่5องงามเล่�ศพระเนตรท�)งสุองแจ้�มใสุ เหัต�ไรหันอ พระน�องจ้/งเศร�าโศกซึ่"บไปิ ด�จ้ ดอกไม�ท#0ถื"กขุย#) ฉัะน�)น?-2 1 0 0 0 -123280 2 0 0 0

[๒๓๒๘] ขุ�าแต�พระมหัาราชเจ้�า หัม�อมฉั�นแพ�พระครรภ(โดยการแพ�พระครรภ(เปิ2นเหัต�ใหั�หัม�อมฉั�นฝั*นเหัHนสุ�0งท#0หัาไม�ได�ง�าย. -2 1 0 0 0 -123290 2 0 0 0

[๒๓๒๙] กามสุมบ�ต�ขุองมน�ษย(เหัล่�าใดเหัล่�าหัน/0งในโล่กน#) แล่ะในสุวนน�นทนว�น กามสุมบ�ต�ท�)งหัมดน�)น เปิ2นขุองฉั�นท�)งสุ�)น ฉั�นจ้ะใหั�แก�เธอได�ท�)งน�)น.-2 1 0 0 0 -123300 3 0 0 0

[๒๓๓๐] ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�สุมมต�เทพ นายพรานปิMาเหัล่�าใดเหัล่�าหัน/0งในแว�นแคว�นขุองพระองค(จ้งมาปิระช�มพร�อมก�น หัม�อมฉั�นจ้ะแจ้�งเหัต�ท#0แพ�พระครรภ(ขุองหัม�อมฉั�นใหั�นายพรานปิMาเหัล่�าน�)นทราบ.-2 1 0 0 0 -123310 2 0 0 0

[๒๓๓๑] ด"กรพระเทว# นายพรานปิMาเหัล่�าน#) ล่�วนแต�ม#ฝัNม5อ เปิ2นคนแกล่�วกล่�าช7านาญปิMา ร" �จ้�กชน�ดขุองเน5)อ ย�อมสุล่ะช#ว�ตเพ50อปิระโยชน(ขุองเราได�.-2 1 0 0 0 -123320 3 0 0 0

[๒๓๓๒] ท�านท�)งหัล่ายผู้"�เปิ2นเช5)อแถืวขุองนายพราน ท#0มาพร�อมก�นอย"� ณ ท#0น#) จ้งฟ*งฉั�น ฉั�นฝั*นเหัHนช�างเผู้5อกผู้�องงาม#ร�ศม# ๖ ปิระการ ฉั�นต�องการงาช�างค"�น�)นเม50อไม�ได�ช#ว�ตกHหัาไม�.-2 1 0 0 0 -123330 4 0 0 0

[๒๓๓๓] บ�ดาหัร5อปิ"Mทวด ขุองขุ�าพระองค(ท�)งหัล่ายกHย�งไม�เคยได� เหัHนท�)งย�งไม�เคยได�ย�นว�า พญาช�างท#0ม#งา ม#ร�ศม# ๖ ปิระการ พระนางเจ้�าทรงน�ม�ตเหัHนพญาช�างม#ล่�กษะเช�นไร ขุอได�ตร�สุบอกพญาช�างท#0ม#ล่�กษณะเช�นน�)นแก�พระองค(ท�)งหัล่ายเถื�ด พระเจ้�าขุ�า.-2 1 0 0 0 -123340 2 0 0 0

[๒๓๓๔] ท�ศใหัญ� ๔ ท�ศน�อย ๔ เบ5)องบน ๑ เบ5)องล่�าง ๑ ท�ศท�)ง ๑๐ น#) พระองค(ทรงฝั*นเหัHนพญาช�าง ซึ่/0งม#งาม#ร�ศม# ๖ ปิระการอย"�ท�ศไหัน พระเจ้�าขุ�า.? -2 1 0 0 0 -1

23350 9 0 0 0

[๒๓๓๕] จ้ากท#0น#)ตรงไปิท�ศอ�ดร ขุ�ามภ"เขุาสุ"งใหัญ� ๗ ล่"ก ภ"เขุาใหัญ�ช50อสุ�วรรณปิ*สุม#พรรณไม�ผู้ล่�ดอกอย"�ไสุว ม#ฝั"งก�นนรเท#0ยวว�0งเล่�นอย"� ท�านจ้งขุ/)นไปิบนภ"เขุาอ�นเปิ2นท#0อย"�แหั�งหัม"�ก�นนรท�)งหัล่ายแล่�วมองล่งมาตามเช�งเขุา ท�นใดน�)น จ้ะได�เหัHนต�นไทรใหัญ�ท#0ม#สุ#เท#ยมเมฆ ม#ย�านไทร ๘,๐๐๐ หั�อยย�อยอย"�.ท#0โคนต�นไทรน�)น ม#พญาช�างเผู้5อกผู้�องงาม#ร�ศม# ๖ ปิระการอาศ�ยอย"� ยากท#0คนอ50นจ้ะจ้�บได� ม#ช�างปิระมาณ ๘,๐๐๐ เช5อกล่�วนม#งางอนงาม ว�0งไล่�ปิระหัารเรHวด�งล่มพ�ด ร�กษาพญาช�างน�)นอย"�. ช�างเหัล่�าน�)นย�อมบ�นล่5อเสุ#ยงน�าหัวาดกล่�ว ย�อมโกรธแม�ต�อล่มท#0พ�ดถื"กต�ว ถื�าเหัHนมน�ษย( ณท#0น�)นเปิ2นต�องขุย#)เสุ#ยใหั�เปิ2นภ�สุมธ�ล่# แม�แต�ล่ะอองกHไม�ถื"กต�องพญาช�างได�เล่ย.-2 1 0 0 0 -123360 5 0 0 0

[๒๓๓๖] ขุ�าแต�พระราชเทว# เคร50องอาภรณ(ท#0แล่�วไปิด�วยเง�น แก�วม�กดา แก�วมณ# แล่ะแก�วไพฑุ"รย(ม#อย"�ในราชสุก�ล่มากมาย เหัต�ไร พระแม�เจ้�าจ้/งทรงปิระสุงค(เอางาช�างมาท7าเปิ2นเคร50องปิระด�บเล่�า พระแม�เจ้�าทรงปิรารถืนา จ้ะใหั�ฆ�าพญาช�าง ซึ่/0งม#งาม#ร�ศม# ๖ ปิระการเสุ#ย หัร5อว�าจ้ะใหั�พญาช�างฆ�าพวกเช5)อแถืวขุองนายพรานเสุ#ยกระม�ง?-2 1 0 0 0 -123370 3 0 0 0

[๒๓๓๗] ด"กรนายพราน ฉั�นร�ษยาด�วย เสุ#ยใจ้ด�วย เพราะน/กถื/งความหัล่�งกHตรอมใจ้ ขุอท�านจ้งท7าตามความปิระสุงค(ขุองฉั�น ฉั�นจ้�กใหั�บ�านสุ�วยแก� ท�าน ๕ ต7าบล่. -2 1 0 0 0 -123380 3 0 0 0

[๒๓๓๘] พญาช�างน�)นอย"�ท#0ไหัน ย5นท#0ไหัน ทางไหันท#0พญาช�างไปิอาบน7)า พญาช�างอาบน7)าด�วยปิระการอย�างไร ขุ�าพระองค(จ้ะร" �จ้�กคต�แหั�งพญาช�างได�อย�างไร?-2 1 0 0 0 -123390 5 0 0 0

[๒๓๓๙] ในท#0ๆ พญาช�างอย"�น�)น ม#สุระอย"�ใกล่�ๆ น�าร50นรมย( ม#ท�าราบเร#ยบน7)ามากมาย สุะพร�0งไปิด�วยพรรณไม�ดอก ม#หัม"�ภมรมาคล่/งเคล่�า พญาช�าง น�)น ล่งอาบท#0สุระน�)นแหัล่ะ ช7าระศ#รษะแล่�วหั�อยพวงดอกอ�บล่ม#ร�างกายเผู้5อกผู้�องด�งดอกบ�วขุาบ บ�นเท�งใจ้ใหั�มเหัสุ#ช50อว�าสุรรพภ�ททา เด�นหัน�ากล่�บไปิย�งท#0อย"�ขุองตน.-2 1 0 0 0 -123400 12 0 0 0

[๒๓๔๐] นายพรานน�)น ย/ดเอาพระราชด7าร�สุขุองพระนางซึ่/0งปิระท�บย5นอย"� ณ ท#0น�)นเอง แล่�วถื5อเอาแล่�งล่"กธน"ขุ�ามภ"เขุาใหัญ�ท�)ง ๗ ล่"กไปิจ้นถื/งล่"กท#0ช50อสุ�วรรณปิ*สุอ�นสุ"งโดด. ขุ/)นไปิถื/งภ"เขุาอ�นเปิ2นท#0อย"�ขุองหัม"�ก�นนรแล่�ว มองล่งมา

ย�งเช�งเขุา ได�เหัHนต�นไทรใหัญ�ม#สุ#เท#ยมเมฆ ม#ย�านไทร ๘,๐๐๐ หั�อยย�อย อย"� ณ ท#0น�)น ท�นใดน�)นเอง กHได�เหัHนพญาช�างเผู้5อกผู้�องงาม#ร�ศม# ๖ ปิระการ ยากท#0คนเหัล่�าอ50นจ้ะจ้�บได� ม#ช�างปิระมาณ ๘,๐๐๐ เช5อก ล่�วนแต�ม#งางอนงาม ว�0งไล่�เรHวด�จ้ล่มพ�ด ร�กษาพญาช�างอย"�. แล่ะได�เหัHนสุระโบกขุรณ#อ�นน�าร50นรมย(อย"�ใกล่�ๆ ท#0อย"�ขุองพญาช�างน�)น ท�)งท�าน7)ากHราบเร#ยบน7)ามากมายม#พรรณไม�ดอกบานสุะพร�0งม#หัม"�ภมรเท#0ยวเคล่�าคล่/งอย"� แล่เหัHนท#0ท#0พญา ช�างล่งอาบน7)า. จ้นกระท�)งท#0ๆ พญาช�างเด�น ย5นอย"� แล่ะทางท#0พญาช�างล่งอาบน�)นกHแล่เหัHน นายพรานผู้"�ม#ใจ้ล่ามก ถื"กพระนางสุ�ภ�ททาผู้"�ตกอย"�ใน อ7านาจ้จ้�ตทรงใช�มา กHมาตระเตร#ยมหัล่�ม.-2 1 0 0 0 -123410 7 0 0 0

[๒๓๔๑] นายพรานผู้"�กระท7ากรรมอ�นช�0วช�า ขุ�ดหัล่�มเอากระดานปิดเสุรHจ้แล่�ว สุอดธน"เขุ�าไว� เอาล่"กธน"ล่"กใหัญ�ย�งพญาช�างซึ่/0งมาย5นอย"�ขุ�างหัล่�มขุองตน.

พระยาช�างถื"กย�งแล่�วกHร�องก�องโกญจ้นาท ช�างท�กๆ เช5อกพาก�นบ�นล่5อ อ5)ออ/งว�0งไปิท�)ง ๘ ท�ศ ท7าหัญ�าแล่ะไม�ใหั�เปิ2นจ้�ณไปิ. พญาช�างฉั�ทท�นต(เอา เท�ากระช��นด�นด�วยค�ดว�า จ้�กฆ�าม�นเสุ#ย แต�ได�เหัHนผู้�ากาสุาวพ�สุตร( อ�นเปิ2นธงช�ยขุองฤาษ# ท�)งท#0ได�ร�บความท�กขุ( กHเก�ดความร" �สุ/กว�า ธงช�ยแหั�งพระอรหั�นต(อ�นสุ�ตบ�ร�ษไม�พ/งท7าล่าย. -2 1 0 0 0 -123420 3 0 0 0

[๒๓๔๒] ผู้"�ใดย�งไม�หัมดก�เล่สุ ปิราศจ้ากทมะแล่ะสุ�จ้จ้ะ ผู้"�น�)นไม�ควรจ้ะน��งหั�มผู้�ากาสุาวะ. สุ�วนผู้"�ใดคล่ายก�เล่สุได�แล่�ว ต�)งม�0นอย"�ในศ#ล่ ปิระกอบด�วย ทมะแล่ะสุ�จ้จ้ะ ผู้"�น�)นย�อมควรน��งหั�มผู้�ากาสุาวะแท�. -2 1 0 0 0 -123430 3 0 0 0

[๒๓๔๓] พญาช�างถื"กล่"กศรใหัญ�เสุ#ยบเขุ�าแล่�ว ไม�ม#จ้�ตค�ดปิระท�ษร�าย ได�ถืามนายพรานว�า เพ50อนเอUย ท�านปิระสุงค(อะไรเพราะเหัต�ไร หัร5อว�าใคร ใช�ใหั�ท�านมาฆ�าเรา?-2 1 0 0 0 -123440 4 0 0 0

[๒๓๔๔] ด"กรพญาช�างผู้"�เจ้ร�ญ พระนางสุ�ภ�ททาพระมเหัสุ#ขุองพระเจ้�ากาสุ�กราชอ�นปิระชาชนสุ�กการะบ"ชาอย"�ในราชสุก�ล่ พระนางได�ทรงน�ม�ตเหัHนท�าน แล่ะได�โปิรดใหั�ท7าสุ�กการะแก�ขุ�าพเจ้�าแล่�ว ตร�สุบอกขุ�าพเจ้�าว�า ม#พระปิระสุงค(งาท�)งค"�ขุองท�าน.-2 1 0 0 0 -123450 5 0 0 0

[๒๓๔๕] ท#0จ้ร�ง พระนางสุ�ภ�ททาทรงทราบอย"�ว�างางามๆ แหั�งบ�ดาแล่ะปิ"Mทวดขุองเราม#อย"�เปิ2นอ�นมาก แต�พระนางเปิ2นคนพาล่ โกรธเค5อง ผู้"กเวร ต�องการจ้ะ ฆ�าเรา. ด"กรนายพราน ท�านจ้งล่�กขุ/)นเถื�ด จ้งหัย�บเล่50อยมาต�ดงาค"�น#)เถื�ดปิระเด#Wยวเราจ้ะตายเสุ#ยก�อน ท�านจ้งกราบท"ล่พระนางสุ�ภ�ททาผู้"�ย�งผู้"กโกรธ

ว�า พญาช�างตายแล่�ว เช�ญพระนางร�บงาค"�น#)ไว�เถื�ด.-2 1 0 0 0 -123460 2 0 0 0

[๒๓๔๖] นายพรานน�)น ล่�กขุ/)นจ้�บเล่50อย เล่50อยงาพญาช�างท�)งค"�อ�นงดงามหัาท#0เปิร#ยบม�ได�ในพ5)นปิฐพ#แล่�ว ร#บถื5อหัล่#กออกจ้ากท#0น�)นไปิ. -2 1 0 0 0 -123470 3 0 0 0

[๒๓๔๗] ช�างเหัล่�าน�)นตกใจ้ ได�ร�บความเสุ#ยใจ้ เพราะพญาช�างถื"กย�งพาก�นว�0งไปิย�งท�ศท�)ง ๘ เม50อไม�เหัHนปิ*จ้จ้าม�ตรขุองพญาช�าง กHพาก�นกล่�บมาย�งท#0อย"�ขุอง พญาช�าง.-2 1 0 0 0 -123480 3 0 0 0

[๒๓๔๘] ช�างเหัล่�าน�)นพาก�นคร70าครวญร70าไหั�อย"� ณ ท#0น�)น ต�างสุ"บเอาฝั�Mนพ�นขุ/)นบนกระพองขุองตนๆ ยกนางสุรรพภ�ททาผู้"�เปิ2นมเหัสุ#ใหั�เปิ2นหั�วหัน�า พาก�นกล่�บย�งท#0อย"�ขุองตนท�)งหัมด.-2 1 0 0 0 -123490 4 0 0 0

[๒๓๔๙] นายพรานน�)น ถื5อเอางาพญาช�างท�)งค"�อ�นงดงาม หัาท#0เปิร#ยบในพ5)นปิฐพ#ม�ได�ซึ่/0งแผู้�ร�ศม#ด�จ้สุ#ทองไปิรอบๆ มาถื/งย�งพระนครกาสุ#แล่�ว น�อมน7างาท�)งค"� เขุ�าไปิถืวายพระนางสุ�ภ�ททากราบท"ล่ว�า พญาช�างล่�มแล่�ว ขุอเช�ญพระนางทอดพระเนตรงาท�)งค"�น#)เถื�ด.-2 1 0 0 0 -123500 3 0 0 0

[๒๓๕๐] พระนางสุ�ภ�ททาผู้"�เปิ2นพาล่ คร�)นทอดพระเนตรงาพญาช�างท�)งค"� ผู้"�เปิ2นสุาม#ท#0ร �กในชาต�ก�อนแล่�ว หัท�ยขุองพระนางกHแตกท7าล่าย ณ ท#0น�)นเอง เพราะเหัต�น�)นเอง พระนางจ้/งได�สุวรรคต.-2 1 0 0 0 -123510 17 0 0 0

[๒๓๕๑] พระศาสุดาได�บรรล่�สุ�มโพธ�ญาณแล่�ว ม#พระอาน�ภาพมาก ได�ทรงท7าการแย�มในท�ามกล่างบร�ษ�ท ภ�กษ�ท�)งหัล่ายผู้"�ม#จ้�ตหัล่�ดพ�นด#แล่�ว พาก�นท"ล่ถืามว�าพระพ�ทธเจ้�าท�)งหัล่าย ย�อมไม�ทรงท7าการแย�มใหั�ปิรากฏ เม50อไม�ม#เหัต�?พระผู้"�ม#พระภาคตร�สุว�า ท�านท�)งหัล่ายจ้งด"นางก�มาร#สุาวคนน�)น น��งหั�มผู้�ากาสุาวพ�สุตร( ปิระพฤต�อนาคาร�ยว�ตร นางก�มาร#คนน�)นแล่ เปิ2นนางสุ�ภ�ททาในกาล่น�)น เราตถืาคตเปิ2นพญาช�างในกาล่น�)น. นายพรานถื5อเอา งาท�)งค"�อ�นงดงามขุองพญาช�าง หัาท#0เปิร#ยบในพ5)นปิฐพ#ม�ได� กล่�บมาย�งพระนครกาสุ#ในกาล่น�)น เปิ2นพระเทวท�ต. พระพ�ทธเจ้�าผู้"�ปิราศจ้ากความ กระวนกระวาย ความเศร�าโศก แล่ะก�เล่สุด�จ้ล่"กศร ตร�สุร" �ย�0งด�วยพระองค(เองแล่�ว ได�ตร�สุฉั�ทท�นตชาดกน#) อ�นเปิ2นขุองเก�า ไม�ร" �จ้�กสุ�)นสุ"ญ ซึ่/0งพระองค(ท�องเท#0ยวไปิแล่�วตล่อดกาล่นาน เปิ2นบ�รพจ้รรยาท�)งสุ"งท�)งต70าว�า

ด"กรภ�กษ�ท�)งหัล่าย คราวคร�)งน�)น เราเปิ2นพญาช�างฉั�ทท�นต(อย"�ท#0สุระฉั�ทท�นต(น�)น ท�านท�)งหัล่ายจ้งทรงจ้7าชาดกไว� ด�วยปิระการฉัะน#)แล่.

จ้บ ฉั�นท�นตชาดกท#0 ๔.

๕. สุ�มภวชาดก ว�าด�วยคนผู้"�ร� �งโรจ้น(ได�เพราะปิ*ญญา -2 1 0 0 0 -123520 7 0 0 0

[๒๓๕๒] ด"กรท�านอาจ้ารย(สุ�จ้#รตะ เราท�)งหัล่ายได�ราชสุมบ�ต� แล่ะความเปิ2นใหัญ� แล่�ว ย�งปิรารถืนาจ้ะได�บ�ตรคนใหัญ� เพ50อครองแผู้�นด�นน#) โดยธรรม ไม�ใช�โดยอธรรม อธรรมเราไม�พอใจ้ การปิระพฤต�ธรรมเปิ2นก�จ้ขุองพระราชาแท�. เราท�)งหัล่ายจ้ะไม�ถื"กน�นทาในโล่กน#) แล่ะในโล่กหัน�าด�วยเหัต�ใดแล่ะจ้ะได�ร�บเก#ยรต�ยศ ในเทวดาแล่ะมน�ษย(ด�วยเหัต�ใด. ขุอท�านจ้งบอกเหัต�น�)นๆ แก�เรา ด"กรท�านพราหัมณ( เราปิรารถืนาจ้ะปิฏ�บ�ต�ตามอรรถื แล่ะธรรม เราถืามท�านแล่�วขุอจ้งบอกอรรถื แล่ะธรรมน�)นด�วยเถื�ด?-2 1 0 0 0 -123530 3 0 0 0

[๒๓๕๓] ขุ�าแต�พระราชา พระองค(ทรงปิรารถืนาจ้ะทรงปิฏ�บ�ต�ตามอรรถืแล่ะธรรมใดนอกจ้ากว�ธ"รพราหัมณ(แล่�ว ไม�ม#ใครสุมควรท#0จ้ะช#)แจ้งซึ่/0งอรรถืแล่ะธรรมน�)นได�.-2 1 0 0 0 -123540 3 0 0 0

[๒๓๕๔] ด"กรท�านอาจ้ารย(สุ�จ้#รตะ มาเถื�ดท�าน เราจ้ะสุ�งท�านไปิย�งสุ7าน�กขุองว�ธ"รพราหัมณ( ท�านจ้งน7าเอาทองค7าแท�งน#)ไปิมอบใหั� เพ50อร�บค7าอธ�บายอรรถื แล่ะธรรม.-2 1 0 0 0 -123550 2 0 0 0

[๒๓๕๕] มหัาพราหัมณ(ผู้"�ภารทวาชโคตรน�)น ได�ไปิถื/งสุ7าน�กขุองว�ธ"รพราหัมณ(แล่�วเหัHนท�านก7าล่�งบร�โภคอาหัารอย"�ในเร5อนขุองตน.-2 1 0 0 0 -123560 3 0 0 0

[๒๓๕๖] พระเจ้�าโกร�พยราชผู้"�เร5องพระยศ ทรงสุ�งเราใหั�เปิ2นท"ตมา พระเจ้�าย�ธ�ฏฐ�ล่ะได�ตร�สุถืามอรรถืแล่ะธรรม ได�ตร�สุแล่�วด�งกล่�าวมา ท�านอาจ้ารย(ว�ธ"รขุ�าพเจ้�าถืามท�านแล่�ว ขุอได�กร�ณาบอกอรรถืแล่ะธรรมน�)นด�วย.-2 1 0 0 0 -123570 4 0 0 0

[๒๓๕๗] ด"กรพราหัมณ( เราค�ดว�า จ้�กก�)นแม�น7)าคงคา แต�ไม�อาจ้จ้ะก�)นแม�น7)าใหัญ�น�)นได� เพราะเหัต�น�)น โอกาสุน�)นจ้�กม#ได�อย�างไร? เม50อท�านถืามถื/งอรรถืแล่ะธรรม เราจ้/งไม�อาจ้จ้ะบอกได�. แต�ภ�ทรการะผู้"�เปิ2นบ�ตรเก�ดแต�อกขุองเราม#อย"� เช�ญท�านไปิถืามอรรถืแล่ะธรรมกะเธอด"เถื�ด พราหัมณ(.-2 1 0 0 0 -1

23580 2 0 0 0

[๒๓๕๘] มหัาพราหัมณ(ผู้"�ภารทวาชโคตรน�)น ได�ไปิถื/งสุ7าน�กขุองภ�ทรการะเหัHนท�านก7าล่�งน�0งอย"�ในเร5อนขุองตน. -2 1 0 0 0 -123590 3 0 0 0

[๒๓๕๙] พระเจ้�าโกร�พยาราชผู้"�เร5องพระยศ ทรงสุ�งเราเปิ2นท"ตมาพระเจ้�าย�ธ�ฏฐ�ล่ะได�ตร�สุถืามอรรถืแล่ะธรรม ได�ตร�สุแล่�วด�งกล่�าวมา ด"กรภ�ทรการมาณพขุอได�กร�ณาบอกอรรถืแล่ะธรรมน�)นแก�เราด�วย. -2 1 0 0 0 -123600 4 0 0 0

[๒๓๖๐] ขุ�าพเจ้�าเปิ2นเหัม5อนคนท�)งหัาบเน5)อแล่�วว�0งตามเหั#)ยไปิ ถื/งจ้ะถื"กถืามอรรถืแล่ะธรรมกHไม�อาจ้จ้ะบอกแก�ท�านได� ขุ�าแต�ท�านพราหัมณ(สุ�จ้#รตะ น�อง ชายขุองขุ�าพเจ้�าช50อว�าสุญช�ยม#อย"� เช�ญท�านไปิถืามอรรถืแล่ะธรรมกะเธอ ด"เถื�ด. -2 1 0 0 0 -123610 2 0 0 0

[๒๓๖๑] มหัาพราหัมณ(ผู้"�ภารทวาชโคตรน�)น ได�ไปิถื/งย�งสุ7าน�กขุองสุญช�ยก�มาร ได�เหัHนสุญช�ยก�มารก7าล่�งน�0งอย"�ในบร�ษ�ทขุองตน. -2 1 0 0 0 -123620 3 0 0 0

[๒๓๖๒] พระเจ้�าโกร�พยราชผู้"�เร5องพระยศ ทรงสุ�งเราเปิ2นท"ตมา พระเจ้�าย�ธ�ฏฐ�ล่ะ ได�ตร�สุถืามอรรถืแล่ะธรรม ได�ตร�สุแล่�วด�งกล่�าวมา ด"กรสุญช�ยก�มาร ขุอได�กร�ณาบอกอรรถืแล่ะธรรมน�)นแก�เราด�วย. -2 1 0 0 0 -123630 4 0 0 0

[๒๓๖๓] ขุ�าแต�ท�านสุ�จ้#รตพราหัมณ( ม�จ้จ้�ราชย�อมกล่5นก�นขุ�าพเจ้�าท�)งเช�าแล่ะเยHนถื/งขุ�าพเจ้�าถื"กถืาม กHไม�อาจ้จ้ะบอกอรรถืแล่ะธรรมแก�ท�านได�. แต�ว�าน�องชายขุองขุ�าพเจ้�าช50อว�าสุ�มภวะม#อย"� เช�ญท�านไปิถืามอรรถืแล่ะธรรมกะเธอด"เถื�ด. -2 1 0 0 0 -123640 4 0 0 0

[๒๓๖๔] ด"กรท�านผู้"�เจ้ร�ญ ธรรมน#)น�าอ�ศจ้รรย(จ้ร�งหันอย�อมไม�พอใจ้เรา ชนท�)ง ๓ ค5อบ�ดาแล่ะบ�ตร ๒ คน ไม�ม#ปิ*ญญาร" �แจ้�งธรรมน#)เล่ย.

ถื"กถืามแล่�ว กHไม�อาจ้จ้ะบอกอรรถืแล่ะธรรมได� เดHกถื"กถืามอรรถืแล่ะธรรมแล่�ว จ้ะร" �ได�อย�างไรหันอ?-2 1 0 0 0 -123650 28 0 0 0

[๒๓๖๕] ด"กรท�านพราหัมณ( ท�านย�งไม�ได�ถืามสุ�มภวก�มาร อย�าเพ�0งเขุ�าใจ้ว�าเธอเปิ2นเดHก ท�านถืามสุ�มภวก�มารแล่�ว จ้ะพ/งร" �อรรถืแล่ะธรรมได�. พระจ้�นทร(

ปิราศจ้ากมล่ท�น โคจ้รไปิในอากาศย�อมสุว�างไสุวล่�วงหัม"�ดาวท�)งปิวง ในโล่กน#)ด�วยร�ศม# ฉั�นใด. สุ�มภวก�มารแม�ย�งเปิ2นเดHก กHฉั�นน�)น ย�อมไพโรจ้น(ล่�วงบ�ณฑุ�ตท�)งหัล่าย เพราะปิระกอบด�วยปิ*ญญา ท�านย�งไม�ได� ถืามสุ�มภวก�มาร อย�าเพ�0งเขุ�าใจ้เธอว�าเปิ2นเดHก ท�านถืามสุ�มภวก�มารแล่�วจ้ะพ/งร" �อรรถืแล่ะธรรมได�. ด"กรท�านพราหัมณ( เด5อนหั�าในค�มหั�นตฤด"ย�อมสุวยงามย�0งกว�าเด5อนอ50นๆ ด�วยต�นไม�แล่ะดอกไม� ฉั�นใด. สุ�มภวก�มารแม�ย�งเปิ2นเดHก กHฉั�นน�)น ย�อมไพโรจ้น(ล่�วงบ�ณฑุ�ตท�)งหัล่าย เพราะปิระกอบด�วยปิ*ญญา ด"กรท�านพราหัมณ( ท�านย�งไม�ได�ถืามสุ�มภวก�มาร อย�าเพ�0ง เขุ�าใจ้เธอว�าเปิ2นเดHก ท�านถืามสุ�มภวก�มารแล่�ว จ้ะพ/งร" �อรรถืแล่ะธรรม ได� ด"กรท�านพราหัมณ( หั�มว�นตบรรพตช50อว�าค�นธมาทน( ดารดาษไปิด�วยไม�ต�างๆ พรรณ เปิ2นท#0อย"�อาศ�ยแหั�งทวยเทพ ย�อมสุง�างามแล่ะหัอม ตล่บไปิท�0วท�ศด�วยท�พยโอสุถื ฉั�นใด. สุ�มภวก�มารแม�ย�งเปิ2นเดHก กHฉั�น น�)น ย�อมไพโรจ้น(ล่�วงบ�ณฑุ�ตท�)งหัล่าย เพราะปิระกอบด�วยปิ*ญญา ด"กร ท�านพราหัมณ( ท�านย�งไม�ได�ถืามสุ�มภวก�มาร อย�าเพ�0งเขุ�าใจ้เธอว�าเปิ2นเดHก ท�านถืามสุ�มภวก�มารแล่�ว จ้ะพ/งร" �อรรถืแล่ะธรรมได�. ไฟปิMาม#เปิล่วร� �งเร5องไหัม�ล่ามไปิในปิMา ไม�อ�0มม#แนวทางด7าค�เร50อยไปิม#เปิร#ยงเปิ2นอาหัาร ม#คว�นเปิ2นธง ไหัม�แนวไพรสุ"งๆ เวล่ากล่างค5นสุว�างล่�กโชนอย"�บนยอดภ"เขุา ฉั�นใด. สุ�มภวก�มารแม�ย�งเปิ2นเดHก กHฉั�นน�)น ย�อมไพโรจ้น(ล่�วงบ�ณฑุ�ตท�)งหัล่ายเพราะปิระกอบด�วยปิ*ญญา ด"กรท�านพราหัมณ( ท�านย�งไม�ได�ถืามสุ�มภวก�มาร อย�าเพ�0งเขุ�าใจ้เธอว�าเปิ2นเดHก ท�านถืามสุ�มภวก�มารแล่�ว จ้ะ พ/งร" �อรรถืแล่ะธรรมได�. ม�าด#จ้ะร" �ได�เพราะฝัNเท�า โคพล่�พ�ทธ(จ้ะร" �ได�เพราะเขุHนภาระไปิ แม�โคนมจ้ะร" �ได�เพราะน7)านมด# แล่ะบ�ณฑุ�ตจ้ะร" �ได�เม50อเจ้รจ้าฉั�นใด. สุ�มภวก�มารแม�ย�งเปิ2นเดHกกHฉั�นน�)น ย�อมไพโรจ้น(ล่�วงบ�ณฑุ�ต ท�)งหัล่าย เพราะปิระกอบด�วยปิ*ญญา ด"กรท�านพราหัมณ( ท�านย�งไม�ได�ถืาม สุ�มภวก�มาร อย�าเพ�0งเขุ�าใจ้ว�าเธอย�งเปิ2นเดHก ท�านถืามสุ�มภวก�มารแล่�ว จ้ะพ/งร" �อรรถืแล่ะธรรมได�. -2 1 0 0 0 -123660 2 0 0 0

[๒๓๖๖] มหัาพราหัมณ(ภวรทวาชโคตรน�)น ได�ไปิย�งสุ7าน�กขุองสุ�มภวก�มาร เหัHนเธอก7าล่�งเล่�นอย"�นอกบ�าน จ้/งกล่�าวว�า. -2 1 0 0 0 -123670 3 0 0 0

[๒๓๖๗] พระเจ้�าโกร�พยราชผู้"�เร5องพระยศ ทรงสุ�งเราเปิ2นท"ตมา พระเจ้�าย�ธ�ฏฐ�ล่ะ ได�ตร�สุถืามอรรถืแล่ะธรรม ได�ตร�สุแล่�วด�งกล่�าวมา ด"กรสุ�มภวก�มาร ท�านถื"กถืามแล่�ว ขุอจ้งบอกอรรถืแล่ะธรรมน�)นเถื�ด. -2 1 0 0 0 -123680 2 0 0 0

[๒๓๖๘] เช�ญฟ*ง ขุ�าพเจ้�าจ้�กแก�ปิ*ญหัาแก�ท�านอย�างน�กปิราชญ( พระราชาย�อมทรงทราบอรรถืแล่ะธรรมน�)นได� แต�จ้�กทรงท7าตามหัร5อไม� ไม�ทราบ?-2 1 0 0 0 -1

23690 14 0 0 0

[๒๓๖๙] ขุ�าแต�ท�านสุ�จ้#รตพราหัมณ( บ�คคล่ผู้"�ถื"กพระราชาตร�สุถืามแล่�ว พ/งท"ล่ก�จ้ท#0ควรท7าในว�นน#)ใหั�ท7าในว�นพร� �งน#) พระเจ้�าย�ธ�ฏฐ�ล่ะอย�าได�ทรงท7าตาม ในเม50อปิระโยชน(เก�ดขุ/)น ขุ�าแต�ท�านสุ�จ้#รตะ เม50อบ�คคล่ถื"กพระราชาตร�สุถืามพ/งกราบท"ล่ธรรมภายในเท�าน�)น ไม�พ/งใหั�เสุดHจ้ไปิย�งหันทางผู้�ด ด�จ้คนโง�ไม�ม#ความค�ดฉัะน�)น. กษ�ตร�ย(ไม�พ/งทรงล่5มพระองค( ไม�พ/งทรงปิระพฤต�ธรรม ไม�พ/งทรงขุ�ามไปิในท#0ม�ใช�ท�า ไม�พ/งทรงขุวนขุวายในสุ�0งอ�นไม� เปิ2นปิระโยชน(. กษ�ตร�ย(พระองค(ใด ทรงทราบว�าควรจ้ะท7าฐานะเหัล่�าน#)กษ�ตร�ย(พระองค(น�)นย�อมทรงพระเจ้ร�ญท�กเม50อ ด�งพระจ้�นทร(ในสุ�กรปิ*กษ(ฉัะน�)น. ย�อมเปิ2นท#0ร �กใคร�ขุองพระปิระย"รญาต�ท�)งหัล่ายด�วย ย�อมทรง ร� �งโรจ้น(ในหัม"�ม�ตรด�วย ท�าวเธอม#พระปิร#ชา เม50อสุวรรคตแล่�ว ย�อมเขุ�าถื/งโล่กสุวรรค(. จ้บ สุ�มภวชาดกท#0 ๕.

๖. มหัากปิNชาดก ผู้ล่บาปิขุองผู้"�ท7าร�ายผู้"�ม#ค�ณ-2 1 0 0 0 -123700 16 0 0 0

[๒๓๗๐] ม#พระราชาแหั�งชนชาวกาสุ#ผู้"�ครองร�ฐสุ#มา ในพระนครพาราณสุ# ทรงแวดล่�อมด�วยม�ตรแล่ะอ7ามาตย( ได�เสุดHจ้ไปิย�งม�คาช�นอ�ทยาน. ณ ท#0น�)นได�ทอดพระเนตรเหัHนพราหัมณ(ซึ่/0งเปิ2นโรคเร5)อนด�าง เปิ2นจ้�ดตามต�วมากไปิด�วยกล่ากเกล่5)อนเร#0ยราดด�วยเน5)อท#0หัล่�ดออกมาจ้ากปิากแผู้ล่ เช�นก�บดอกทองกวาวท#0บาน ซึ่"บผู้อม สุะพร�0งไปิด�วยเสุ�นเอHน. คร�)นทอดพระเนตรเหัHนคนถื/งความล่7าบากน�าสุงสุารย�0งน�กแล่�ว ทรงหัวาดพระท�ย จ้/งตร�สุถืามว�า ท�านเปิ2นย�กษ(ปิระเภทไหันในจ้7าพวกย�กษ(ท�)งหัล่าย? อน/0งม5อแล่ะเท�าขุองท�านขุาว ย�0งกว�าน�)นศ#รษะกHขุาวโพล่น ต�วขุองท�านกHด�างพร�อย มากไปิด�วยเกล่5)อนกล่าก. หัล่�งขุองท�านกHเปิ2นปิ�Mมเปิ2นปิมด�จ้ เถืาว�ล่ย(อ�นย��ง อว�ยวะขุองท�านด�จ้เถืาว�ล่ย(ขุ�อด7า ด"ไม�เหัม5อนก�บคนอ50น.

เท�าเปิรอะเปิT) อนน�าหัวาดเสุ#ยว ซึ่"บผู้อม สุะพร�0งไปิด�วยเสุ�นเอHน หั�วระหัาย ร�างกายซึ่"บซึ่#ด ท�านมาจ้ากไหัน แล่ะจ้ะไปิไหัน? ด"น�าเกล่#ยดร"ปิร�างไม� น�าด" ผู้�วพรรณทราม ด"น�ากล่�ว แม�มารดาบ�งเก�ดเกล่�าขุองท�าน กHไม�ปิรารถืนาจ้ะเหัล่#ยวแล่เสุ#ยเล่ย. ในชาต�ก�อนท�านได�ท7ากรรมอะไร ได�เบ#ยด เบ#ยนผู้"�ท#0ไม�ควรเบ#ยดเบ#ยนไว�อย�างไร ได�เขุ�าถื/งท�กขุ(อ�นน#)เพราะท7ากรรมอ�นหัยาบช�าอ�นใดไว�?-2 1 0 0 0 -123710 69 0 0 0

[๒๓๗๑] ขุอเช�ญพระองค(ทรงสุด�บ ขุ�าพระองค(จ้�กกราบท"ล่อย�างคนท#0ฉัล่าดท"ล่ เพราะว�าบ�ณฑุ�ตท�)งหัล่ายในโล่กน#) ย�อมสุรรเสุร�ญคนท#0พ"ดจ้ร�ง. ขุ�าพระองค(ผู้"�เด#ยวเท#0ยวตามหัาโคได�หัล่งทางเขุ�าไปิในปิMาหั�มพานต(แสุนจ้ะก�นดารเง#ยบสุง�ด อ�นหัม"�ก�ญชรต�างๆ อาศ�ยอย"�. ขุ�าพระองค(ได�หัล่งทางเขุ�าไปิ

ในปิMาท/บ อ�นหัม"�มฤคร�ายกาจ้ท�องเท#0ยวไปิมา ต�องทนหั�วกระหัายเท#0ยวไปิในปิMาน�)นตล่อด ๗ ว�น ณ ปิMาน�)นขุ�าพระองค(ก7าล่�งหั�วจ้�ด ได�เหัHนต�นมะพล่�บต�นหัน/0งต�)งอย"�หัม�0นเหัม� เอนไปิทางปิากเหัวม#ผู้ล่ดกด50น. จ้/งเกHบ เอาผู้ล่ท#0ล่มพ�ดหัล่�นมาก�นผู้ล่เหัล่�าน�)นพอใจ้ขุ�าพระองค(ย�0งน�ก เม50อย�งไม�อ�0มจ้/งปิNนขุ/)นไปิบนต�น ด�วยหัว�งใจ้ว�าก�นใหั�สุบายบนต�นน�)น ขุ�าพระองค( ก�นผู้ล่ท#0หัน/0งแล่�ว กHปิรารถืนาจ้ะก�นผู้ล่ท#0สุองต�อไปิ ท�นใดน�)น ก�0งน�)นกHหั�กล่งด�จ้ถื"กขุวานฟ*นฉัะน�)น. ขุ�าพระองค(ศ#รษะปิ*กล่ง เท�าช#)ฟRา ตกล่ง ไปิในเหัวซึ่/0งไม�ม#ท#0ย/ดท#0เกาะเล่ย พร�อมด�วยก�0งไม�น�0นเอง. ขุ�าพระองค( หัย�0งไม�ถื/งเพราะน7)าล่/ก ต�องไปินอนไร�ความเพล่�ดเพล่�นอย"�ในเหัวน�)น ๑๐ ราตร#เตHมๆ. ภายหัล่�งม#ล่�งต�วหัน/0งม#หัางด�งหัางโค เท#0ยวไปิตามซึ่อกเขุาเท#0ยวไต�ไปิตามก�0งไม�หัาผู้ล่ไม�ก�น ได�มาถื/งท#0น�)น ม�นเหัHนขุ�าพระองค(ผู้อม เหัล่5อง กHเก�ดความสุงสุารในขุ�าพระองค(ขุ/)น. จ้/งถืามว�า พ�อช50อไรท7าไมจ้/งมาทนท�กขุ(อย"�ท#0น#0อย�างน#) เปิ2นมน�ษย(หัร5อมน�ษย( ขุอได�โปิรด แนะน7าตนใหั�ขุ�าพเจ้�าทราบด�วย? ขุ�าพระองค(จ้/งได�ปิระนมอ�ญชล่#ไหัว�ล่�ง ต�วน�)นแล่�วกล่�าวว�า เราเปิ2นมน�ษย(ผู้"�ถื/งซึ่/0งความหัายนะ เราไม�ม#หันทางท#0จ้ะไปิจ้ากท#0น#)ได� เพราะเหัต�น�)น เราจ้/งขุอบอกใหั�ท�านทราบไว� ขุอท�านจ้งม#ความเจ้ร�ญ อน/0ง ขุอท�านจ้งเปิ2นท#0พ/0งพาขุองเราด�วย. ล่�งผู้"�ต�วองอาจ้เท#0ยวไปิหัาก�อนหั�นก�อนใหัญ�ในภ"เขุามา แล่�วผู้"กเช5อกไว�ท#0ก�อนหั�นร�องบอกว�า. มาเถื�ดท�านขุ/)นมาเกาะหัล่�งขุ�าพเจ้�า เอาม5อท�)ง ๒ กอดคอไว� ขุ�าพเจ้�าจ้�กพาท�านกระโดดขุ/)นจ้ากเหัวท�นท#. ขุ�าพระองค(ได�ฟ*งค7าขุองพญาพานร�นทร(ผู้"�ต�วม#ศ�ร�น�)นแล่�ว จ้/งขุ/)นเกาะหัล่�งเอาม5อท�)ง ๒ โอบคอไว�.ล่7าด�บน�)น พญาวานรผู้"�ต�วม#เดชก7าล่�ง กHพาขุ�าพระองค(กระโดดขุ/)นจ้ากเหัวโดยความยากล่7าบากท�นท#. คร�)นขุ/)นมาได�แล่�วพญาวานรผู้"�ต�วองอาจ้ได�ขุอร�องขุ�าพระองค(ว�า แน�ะสุหัาย ขุอท�านจ้งช�วยค��มครองขุ�าพเจ้�าขุ�าพเจ้�าจ้�กง#บสุ�กหัน�อย. ราชสุ#หั( เสุ5อโคร�ง หัม#แล่ะเสุ5อดาว พ/งเบ#ยด เบ#ยนขุ�าพเจ้�าผู้"�ต�วหัล่�บไปิ. ท�านเหัHนพวกม�นแล่�วจ้งปิRองก�นไว�. เพราะขุ�าพระองค(ช�วยปิRองก�นใหั�อย�างน�)นพญาวานรจ้/งหัล่�บไปิสุ�กคร" �หัน/0งในกาล่คร�)งน�)น ขุ�าพระองค(กHไม�ม#ความค�ด กล่�บได�ความเหัHนอ�นเล่วทราม ว�า ล่�งน#)กHเปิ2นอาหัารขุองมน�ษย(ท�)งหัล่าย เหัม5อนเน5)อในปิMาเหัล่�า อ50นเช�นก�น ถื�ากระไร เราพ/งฆ�าล่�งน#)ก�นแก�หั�วเถื�ด. อน/0ง อ�0มแล่�วจ้�ก จ้�กถื5อเอาเน5)อไปิเปิ2นสุะเบ#ยงเด�นทาง เราจ้�กต�องผู้�านทางก�นดาร เน5)อกHจ้�กได�เปิ2นสุะเบ#ยงขุองเรา. ท�นใดน�)น ขุ�าพระองค(จ้/งหัย�บเอาหั�นมาท��มศ#รษะล่�ง การปิระหัารขุองขุ�าพระองค(ผู้"�ล่7าบากเพราะอดอาหัาร ม#ก7าล่�งน�อย. ด�วยก7าล่�งก�อนหั�นท#0ขุ�าพระองค(ท��มล่ง ล่�งน�)นผู้ล่�ดล่�กขุ/)นท�)งๆ ท#0ต�วอาบไปิด�วยเล่5อด ร�องไหั�น7)าตาไหัล่พร" มองด"ขุ�าพระองค(. พล่างกH กล่�าวขุ/)นว�า นายอย�าท7าขุ�าพเจ้�าเล่ย ขุอท�านจ้งม#ความเจ้ร�ญ แต�ท�านได�ท7ากรรมอ�นหัยาบช�าเช�นน#) กHแล่ท�านม#อาย�ย5นมาได� สุมควรจ้ะหั�ามปิราม คนอ50น. แน�ะท�านผู้"�ท7ากรรมอ�นยากท#0บ�คคล่จ้ะท7าล่งได� น�าอดสุ"ใจ้จ้ร�งๆขุ�าพเจ้�าช�วยใหั�ท�านขุ/)นมาจ้ากเหัวล่/กซึ่/0งยากท#0จ้ะขุ/)นมาได�. ท�านด�จ้ว�าเราน7ามาจ้ากปิรโล่ก ย�งสุ7าค�ญขุ�าพเจ้�าว�า ควรจ้ะฆ�าเสุ#ย ด�วยจ้�ตอ�นเปิ2นบาปิ

กรรม ซึ่/0งเปิ2นเหัต�ใหั�ท�านค�ดช�0ว. เวทนาอ�นเผู้Hดร�อนอย�าได�ต�องท�านผู้"�ต�)ง อย"�ในอธรรมเล่ย อน/0ง บาปิกรรมกHอย�าได�ตามฆ�าท�านอย�างขุ�ยไผู้�เล่ย.

แน�ะท�านผู้"�ม#ธรรมอ�นเล่ว หัาความสุ7ารวมม�ได� ความค��นเคยขุองขุ�าพเจ้�าจ้ะไม�ม#อย"�ในท�านเล่ย มาเถื�ด ท�านจ้งเด�นไปิหั�างๆ เรา พอมองเหัHนหัล่�งก�นเท�าน�)น. ท�านพ�นจ้ากเง5)อมม5อแหั�งสุ�ตว(ร�าย ถื/งทางเด�นขุองมน�ษย(แล่�ว แน�ะท�านผู้"�ไม�ต�)งอย"�ในธรรม น#0ทาง ท�านจ้งไปิตามสุบายโดยทาง น�)นเถื�ด. วานรคร�)นกล่�าวอย�างน#)แล่�ว กHล่�างเล่5อดท#0ศ#รษะเชHดน7)าตาเสุรHจ้แล่�ว กระโดดขุ/)นไปิย�งภ"เขุา. ขุ�าพระองค(เปิ2นผู้"�อ�นวานรน�)นอน�เคราะหั( แล่�ว ถื"กความกระวนกระวายเบ#ยดเบ#ยน ม#ต�วอ�นร�อน ได�ล่งไปิย�งหั�วงน7)าแหั�งหัน/0งเพ50อจ้ะด50มก�นน7)า. หั�วงน7)ากHเด5อดพล่�านด�จ้ต�มด�วยไฟนองไปิด�วยเล่5อด คล่�ายก�บน7)าเล่5อด น7)าหันอง ฉัะน�)น ท�กสุ�0งท�กอย�าง ปิรากฏแก�ขุ�าพระองค(น�)น. หัยาดน7)าซึ่/0งตกถื"กท#0กายขุองขุ�าพระองค(ม#เท�าใดฝัNกHผู้�ดขุ/)นเท�าน�)น ม#สุ�ณฐานเหัม5อนมะต"มคร/0งล่"ก. น7)าเล่5อดน7)าหันองกHไหัล่ออกจ้ากแผู้ล่ฝัNขุองขุ�าพระองค(ซึ่/0งแตกแล่�ว ขุ�าพระองค(จ้ะเด�นไปิทาง ไหันในคามน�คมท�)งหัล่าย. พวกหัญ�ง แล่ะชายพาก�นถื5อท�อนไม�หั�ามก�น ขุ�าพระองค( ผู้"�ฟ� Rงไปิด�วยกล่�0นเหัมHนว�า อย�าเขุ�ามาขุ�างน#)นะ บ�ดน#) ขุ�าพระ องค(ได�เสุวยท�กขุเวทนาเหัHนปิานน#)อย"� ๗ ปิN ซึ่/0งเปิ2นผู้ล่กรรมช�0วขุองตนในปิางก�อน. เพราะเหัต�น�)น ขุ�าพระองค(จ้/งกราบท"ล่ใหั�พระองค(ทรงทราบ ขุอความเจ้ร�ญจ้งม#แก�ท�านท�)งหัล่ายเท�าท#0มาปิระช�มก�นอย"�ในท#0น#) ขุอพระองค(อย�าได�ปิระท�ษร�ายต�อม�ตร เพราะว�าผู้"�ปิระท�ษร�ายม�ตรเปิ2นคนเล่ว.

ในโล่กน#) ผู้"�ท#0ปิระท�ษร�ายต�อม�ตร ย�อมเปิ2นโรคเร5)อน เกล่5)อนกล่าก เม50อตายไปิแล่�ว ย�อมเขุ�าถื/งนรก.

จ้บ มหัากปิชาดกท#0 ๖.

๗. ทกร�กขุสุชาดก ว�าด�วยผู้#เสุ5)อน7)า-2 1 0 0 0 -123720 5 0 0 0

[๒๓๗๒] ถื�าผู้#เสุ5)อน7)าผู้"�ตนแสุวงหัาเคร50องเซึ่�น ด�วยมน�ษย(พ/งจ้�บเร5อขุองพระนาง สุล่ากเทว#พระราชชนน#พระนางน�นทาเทว#อ�ครมเหัสุ# พระต�ขุ�นนก�มารราชอน�ชา ธน�เสุขุก�มารผู้"�สุหัาย เกว�ฏพราหัมณ(ปิ�โรหั�ต มโหัสุถืบ�ณฑุ�ต แล่ะ พระองค(รวมเปิ2น ๗ ผู้"�แล่�นเร5อไปิในทะเล่ พระองค(จ้ะพระราชทาน ใครอย�างไร ใหั�ตามล่7าด�บแก�ผู้#เสุ5)อน7)า พระเจ้�าขุ�า.-2 1 0 0 0 -123730 3 0 0 0

[๒๓๗๓] ขุ�าพเจ้�าจ้ะใหั�พระราชมารดาก�อน ใหั�มเหัสุ# ใหั�กน�ษฐาภาดา ต�อแต�น�)น ไปิกHจ้ะใหั�สุหัาย ใหั�พราหัมณ(ปิ�โรหั�ตเปิ2นล่7าด�บท#0 ๕ ใหั�ตนเองเปิ2นท#0 ๖มโหัสุถืใหั�ไม�ได�เล่ย.-2 1 0 0 0 -123740 6 0 0 0

[๒๓๗๔] กHพระราชชนน#ขุองพระองค( เปิ2นผู้"�บ7าร�งเล่#)ยงทรงอน�เคราะหั(ตล่อด

ราตร#นาน เม50อฉั�พภ�พราหัมณ(ปิระท�ษร�ายในพระองค( พระราชมารดาเปิ2นผู้"�ฉัล่าด ทรงเหัHนปิระโยชน( ท7าร"ปิเปิร#ยบอ50น ปิล่ดเปิล่5)องพระองค(จ้ากการถื"กปิล่งพระชนม( พระองค(จ้ะพระราชทานพระชนน#ผู้"�ม#พระท�ยคงท#0 ปิระทานพระชนม(ช#พใหั� ทรงใหั�เจ้ร�ญ ณ ระหัว�างพระทรวง ทรงพระ ครรภ(น�)นแก�ผู้#เสุ5)อน7)าด�วยโทษอะไร.-2 1 0 0 0 -123750 4 0 0 0

[๒๓๗๕] พระราชมารดาทรงเปิ2นเหัม5อนหัญ�งสุาวทรงเคร50องปิระด�บซึ่/0งไม�สุมควรจ้ะปิระด�บ ตร�สุสุรวล่เสุเฮึฮึากะพวกร�กษาปิระต"แล่ะพวกฝัYกหั�ดม�า จ้นเก�นเวล่าอ�นควร อน/0ง พระราชมารดาขุองเรา ย�อมสุ�0งท"ตท�)งหัล่ายถื/งอร�ราชศ�ตร"เอง ขุ�าพเจ้�าจ้ะใหั�พระราชมารดาแก�ผู้#เสุ5)อน7)าด�วยโทษอ�นน�)น.-2 1 0 0 0 -123760 4 0 0 0

[๒๓๗๖] พระนางอ�พพร#เทว#ผู้"�ปิระเสุร�ฐกว�าหัม"�สุนมนาร# ม#พระเสุาวน#ย(น�าร�กย�0งน�กทรงปิระพฤต�ตาม ทรงม#ศ#ล่าจ้ารว�ตร ด�จ้เงาม#ปิกต�ไปิตาม ไม�ทรงพ�โรธ ง�ายๆ ทรงม#บ�ญบารม# เฉัล่#ยวฉัล่าด ทรงเหัHนปิระโยชน( พระองค(จ้ะพระราชทานพระราชเทว#แก�ผู้#เสุ5)อน7)าด�วยโทษอะไร. -2 1 0 0 0 -123770 5 0 0 0

[๒๓๗๗] นางอ�พพร#น�)นร" �ว�า ขุ�าพเจ้�า ถื/งพร�อมด�วยความย�นด#ในการเล่�นอ�นกระท7าความพ�นาศ กHขุอทร�พย(ท#0ขุ�าพเจ้�าใหั�แก�บ�ตรธ�ดาขุองตนแล่ะชายาอ50นๆ ขุ�าพเจ้�าม#ความก7าหัน�ดมากกHใหั�ทร�พย(ท�)งปิระณ#ตแล่ะทรามเปิ2นอ�นมากคร�)นสุล่ะสุ�0งท#0สุล่ะได�ยากแล่�ว ภายหัล่�งกHเศร�าโศกเสุ#ยใจ้ ขุ�าพเจ้�าจ้ะใหั�นางอ�พพร#แก�ผู้#เสุ5)อน7)าโดยโทษน�)น. -2 1 0 0 0 -123780 6 0 0 0

[๒๓๗๘] พระกน�ษฐาภาดา ทรงบ7าร�งชาวนาชนบทท�)งหัล่าย ใหั�เจ้ร�ญร� �งเร5อง เช�ญพระองค(ผู้"�ปิระท�บอย"� ณ ปิระเทศอ50นมาสุ"�พระนครน#) ทรงอน�เคราะหั(พระองค( ครอบง7าพระราชาท�)งหัล่าย เอาทร�พย(เปิ2นอ�นมากมาแต�ราชสุมบ�ต� อ50น เปิ2นผู้"�ปิระเสุร�ฐกว�านายขุม�งธน"ท�)งหัล่าย ทรงกล่�าหัาญกว�าผู้"�ม#ความค�ดหัล่�กแหัล่มท�)งหัล่าย พระองค(จ้ะพระราชทานพระกน�ษฐภาดาแก�ผู้#เสุ5)อน7)า ด�วยโทษอะไร.-2 1 0 0 0 -123790 7 0 0 0

[๒๓๗๙] กน�ษฐภาดาขุองขุ�าพเจ้�าด"หัม�0นขุ�าพเจ้�าว�า ชาวชนบทท�)งหัล่าย เจ้ร�ญกH เพราะเขุา ขุ�าพเจ้�ากล่�บมาได�กHเพราะเขุา อน�เคราะหั(ขุ�าพเจ้�าครอบง7าพระราชาท�)งหัล่าย น7าเอาทร�พย(เปิ2นอ�นมากมาแต�ราชสุมบ�ต�อ50น เปิ2น เล่�ศกว�านายขุม�งธน"ท�)งหัล่าย กล่�าหัาญกว�าผู้"�ม#ความค�ดหัล่�กแหัล่มท�)งหัล่ายขุ�าพเจ้�าน#)เปิ2นพระราชาเดHกๆ ได�ความสุ�ขุกHเพราะเขุา อน/0ง เม50อก�อนเขุามาบ7าร�งขุ�าพเจ้�าแต�เช�า แต�บ�ดน#)เขุาไม�มาอย�างก�อน ขุ�าพเจ้�าจ้ะใหั�

กน�ษฐภาดาแก�ผู้#เสุ5)อน7)าด�วยโทษน�)น.-2 1 0 0 0 -123800 5 0 0 0

[๒๓๘๐] พระองค(ปิระสุ"ต�ว�นเด#ยวก�นก�บธน�เสุขุก�มาร ท�)งสุองพระองค(เปิ2นชาวปิ*ญจ้าล่นคร เก�ดในกร�งปิ*ญจ้าล่ะ เปิ2นสุหัายม#ว�ยเสุมอก�น ธน�เสุขุก�มารเปิ2นผู้"�ต�ดตามพระองค( โดยเสุดHจ้จ้าร�กไปิย�งชนบทร�วมสุ�ขุร�วมท�กขุ(ก�บพระองค( ขุวนขุวายจ้�ดแจ้งในก�จ้ท�กอย�างขุองพระองค(ท�)งกล่างว�น กล่างค5น พระองค(จ้ะพระราชทานพระสุหัายแก�ผู้#เสุ5)อน7)าด�วยโทษอะไร. -2 1 0 0 0 -123810 6 0 0 0

[๒๓๘๑] ขุ�าแต�ผู้"�เปิ2นเจ้�า ธน�เสุขุก�มารน#) เปิ2นผู้"�หั�วร�อต�อกระซึ่�กก�บขุ�าพเจ้�า ด�วย ความปิระพฤต�มาแต�ก�อน แม�ว�นน#) เขุากHย�งซึ่�กซึ่#)เฮึฮึาเก�นเวล่าด�วยก�ร�ยาน�)นอ#ก ขุ�าแต�ผู้"�เปิ2นเจ้�า ขุ�าพเจ้�าจ้ะปิร/กษาหัาร5อก�นในท#0ล่�บก�บนางอ�พพร#เทว#บ�าง ขุ�าพเจ้�าไม�ท�นเร#ยกกHเขุ�ามา ม�ใหั�ขุ�าพเจ้�าร" �ต�วก�อน ถื/งจ้ะได�ร�บอน�ญาตใหั�เขุ�าเฝัRาได�ไม�ก7าจ้�ดเวล่าแล่ะโอกาสุกHตาม ขุ�าพเจ้�าจ้ะใหั�สุหัายผู้"�ไม�ม#ความล่ะอายแก�ใจ้ หัาความเอ5)อเฟT) อม�ได� แก�ผู้#เสุ5)อน7)าด�วยโทษน�)น.-2 1 0 0 0 -123820 5 0 0 0

[๒๓๘๒] เกว�ฏปิ�โรหั�ตเปิ2นผู้"�ฉัล่าดในน�ม�ตท�กอย�าง ร" �เสุ#ยงร�องท�กชน�ด ร" �จ้บไตรภพเปิ2นผู้"�ฉัล่าด ในจ้�นทร�ปิราคาเปิ2นต�นท#0จ้ะเก�ดขุ/)น ร" �ท7านายความฝั*น ร" �การ ถือยท�พ หัร5อการร�กเขุ�าไปิต�อสุ"� เปิ2นผู้"�สุามารถืร" �โทษหัร5อค�ณในภ"ม�ภาค แล่ะอากาศ เปิ2นผู้"�รอบร" �ในโคจ้รแหั�งน�กษ�ตร พระองค(จ้ะพระราชทาน เกว�ฏพราหัมณ(แก�ผู้#เสุ5)อน7)าด�วยโทษอะไร.-2 1 0 0 0 -123830 3 0 0 0

[๒๓๘๓] ขุ�าแต�ผู้"�เปิ2นเจ้�า อาจ้ารย(เกว�ฏล่5มตาท�)ง ๒ เพ�งด"ขุ�าพเจ้�าแม�ในบร�ษ�ทเพราะเหัต�น�)น ขุ�าพเจ้�าจ้/งจ้ะใหั�อาจ้ารย(เกว�ฏผู้"�ร �ายกาจ้ด�จ้ม#ค�)วอ�นเล่�กขุ/)นแก�ผู้#เสุ5)อน7)าด�วยโทษน�)น.-2 1 0 0 0 -123840 9 0 0 0

[๒๓๘๔] พระองค(เปิ2นผู้"�อ�นอ7ามาตย(แวดล่�อม ทรงครอบครองพสุ�นธรมหั�ดล่ ม#สุม�ทรเปิ2นขุอบเขุตด�จ้ก�ณฑุล่แหั�งสุาคร พระองค(ม#มหัาร�ฐซึ่/0งม#สุม�ทรท�)ง ๔เปิ2นขุอบเขุต ทรงชนะสุงครามเสุรHจ้แล่�ว ม#พระก7าล่�งมาก เปิ2นเอกราชในปิฐพ# ม#พระอ�สุร�ยยศ ถื/งความไพบ"ล่ย( พระสุนมนาร#จ้ากชนบทต�างๆ ๑๖,๐๐๐ นาง สุวมใสุ�ก�ณฑุล่แก�วมณ# งามด�งเทพก�ญญา ด"กรขุ�ตต�ยราช น�กปิราชญ(ท�)งหัล่ายกล่�าวช#ว�ตอ�นสุมบ"รณ(ด�วยองค(ท�)งปิวง อ�นสุ7าเรHจ้ด�วยสุ�0งท#0น�าใคร�ท�กอย�าง อ�นย5นนานอย�างน#) ขุองชนท�)งหัล่ายผู้"�ถื/งความสุ�ขุว�าเปิ2นท#0ร �ก เม50อเปิ2นเช�นน#) พระองค(ตามร�กษามโหัสุถืบ�ณฑุ�ตยอมทรงสุล่ะพระชนมช#พซึ่/0งแสุนยากจ้ะพ/งสุล่ะได� ด�วยเหัต�หัร5อว�ากรณ#อะไร. -2 1 0 0 0 -1

23850 6 0 0 0

[๒๓๘๕] ขุ�าแต�ผู้"�เปิ2นเจ้�า จ้7าเด�มแต�มโหัสุถืมาอย"�ก�บขุ�าพเจ้�าแล่�ว ขุ�าพเจ้�าไม�เหัHนมโหัสุถืผู้"�ม#ปิ*ญญาท7าช�0ว แม�แต�สุ�กเล่Hกน�อยเล่ย ถื�าแม�ความตายจ้ะพ/งม#แก�ขุ�าพเจ้�าเสุ#ยก�อนในเวล่าหัน/0งมโหัสุถืกHจ้ะพ/งย�งเหัล่�าโอรสุ แล่ะน�ดดาท�)งหัล่ายขุองขุ�าพเจ้�าใหั�เปิ2นสุ�ขุได� เพราะมโหัสุถืย�อมมองเหัHนปิระโยชน( ท�)งปิวง ท�)งอนาคต ปิ*จ้จ้�บ�นแล่ะอด#ต โดยไม�ผู้�ด ด�วยเหัต�น�)น ขุ�าพเจ้�า จ้/งจ้ะไม�ใหั�มโหัสุถืผู้"�ม#การงานอ�นหัาความผู้�ดม�ได�แก�ผู้#เสุ5)อน7)า. -2 1 0 0 0 -123860 11 0 0 0

[๒๓๘๖] ท�านท�)งหัล่ายชาวปิ*ญจ้าล่นคร จ้งฟ*งราชภาษ�ตขุองพระเจ้�าจ้�ฬน#พรหัมท�ตน#)พระองค(ทรงตามร�กษามโหัสุถืบ�ณฑุ�ตถื/งก�บสุ"�สุล่ะพระชนมช#พ ซึ่/0งแสุนยากท#0จ้ะสุล่ะได� ค5อ พระเจ้�าปิ*ญจ้าล่ราชทรงสุล่ะช#ว�ตแหั�งชนท�)ง ๖ ค5อ พระราชชนน# พระอ�ครมเหัสุ# พระกน�ษฐภาดา พระสุหัาย แล่ะพราหัมณ( ก�บท�)งพระองค(เองแก�ผู้#เสุ5)อน7)า ปิ*ญญาม#ปิระโยชน(ใหัญ�หัล่วง ล่ะเอ#ยดล่ออม#ปิกต�ค�ดย�งปิระโยชน(ใหั�สุ7าเรHจ้ เปิ2นไปิเพ50อปิระโยชน(เก5)อก"ล่ในปิ*จ้จ้�บ�น แล่ะเพ50อความสุ�ขุในสุ�มปิรายภพ ด�วยปิระการฉัะน#)แล่.

จ้บ ทกร�กขุสุชาดกท#0 ๗.

๘. ปิ*ณฑุรกชาดก ไม�ควรบอกความล่�บแก�คนอ50น -2 1 0 0 0 -123870 20 0 0 0

[๒๓๘๗] ภ�ยเก�ดจ้ากตนเอง ย�อมตามถื/งบ�คคล่ผู้"�ไร�ปิ*ญญา พ"ดพล่�อยๆ ไม�ปิดบ�ง ความร" � หัาความระว�งม�ได� ไม�ม#การพ�จ้ารณา เหัม5อนคร�ฑุตามถื/งเราผู้"�ปิ*ณฑุรกนาคฉัะน�)น. นรชนใดย�นด#บอกมนต(ล่�บท#0ตนควรจ้ะร�กษา เพราะความหัล่ง ภ�ยย�อมตามถื/งนรชนน�)นผู้"�ม#มนต(อ�นแพร�งพรายแล่�วโดยพล่�นเหัม5อนคร�ฑุตามถื/งเราผู้"�ปิ*ณฑุรกนาคราชฉัะน�)น. ม�ตรเท#ยมไม�ควรจ้ะใหั�ร" � เหัต�สุ7าค�ญอ�นล่/กล่�บ ถื/งม�ตรแท�แต�เปิ2นคนโง� หัร5อม#ปิ*ญญาแต�ปิระพฤต�สุ�0งท#0ไม�เปิ2นปิระโยชน( กHไม�ควรจ้ะใหั�ร" �ความล่�บเหัม5อนก�น. เราได�ถื/งความค��นเคยก�บช#เปิล่5อยด�วยเขุ�าใจ้ว�า สุมณะน#)โล่กเขุาน�บถื5อ ม#ตนอ�นอบรมแล่�ว ได�บอกเปิดเผู้ยความล่�บแก�ม�น จ้/งได�ล่�วงเล่ยปิระโยชน(ร�องไหั�อย"�ด�จ้คนก7าพร�าฉัะน�)น. ด"กรพญาคร�ฑุผู้"�ต�วปิระเสุร�ฐ เราไม�อาจ้จ้ะระว�งวาจ้าล่�บอย�างย�0งน#)แก�ม�นได� ภ�ยได�มาถื/งเราจ้ากสุ7าน�กขุองม�น เราจ้/งได�ล่�วงเล่ยปิระโยชน(ร�องไหั�อย"�ด�จ้คนก7าพร�าฉัะน�)น นรชนใดสุ7าค�ญว�าผู้"�น#)ม#ใจ้ด# บอกความล่�บกะคนสุก�ล่ทราม นรชนน�)นเปิ2นคนโง�เขุล่าทร�ดโทรมล่งโดยไม�ต�องสุงสุ�ย เพราะโทสุาคต� ภยาคต� หัร5อเพราะฉั�นทาคต�. ผู้"�ใดปิากบอนน�บเขุ�าในพวกอสุ�ตบ�ร�ษ ชอบกล่�าวถื�อยค7าในท#0ปิระช�มชน น�กปิราชญ(ท�)งหัล่ายเร#ยกผู้"�น�)นว�า ผู้"�ม#ปิากช�0วร�ายคล่�ายอสุรพ�ษ บ�คคล่ควรระม�ดระว�งคนเช�นน�)นเสุ#ยใหั�หั�างไกล่. เราได�ล่ะท�)งขุ�าวน7)า ผู้�าแคว�นกาสุ#

แล่ะจ้ร�ณจ้�นทน( สุตร#ท#0เจ้ร�ญใจ้ ดอกไม�แล่ะเคร50องชะโล่มทา ซึ่/0งเปิ2นสุ�วนกามารมณ(ท�)งปิวงไปิหัมดแล่�ว ด"กรพญาคร�ฑุ เราขุอถื/งท�านเปิ2นสุรณะตล่อดช#ว�ต. -2 1 0 0 0 -123880 3 0 0 0

[๒๓๘๘] ด"กรบ�ณฑุรกนาคราช บรรดาสุ�ตว(ท�)ง ๓ จ้7าพวก ค5อ สุมณะ คร�ฑุแล่ะนาค ใครหันอควรจ้ะได�ร�บความต�เต#ยนในโล่กน#) ท#0จ้ร�งต�วท�านแหัล่ะควร จ้ะได�ร�บ ท�านถื"กคร�ฑุจ้�บเพราะเหัต�ไร?-2 1 0 0 0 -123890 3 0 0 0

[๒๓๘๙] ช#เปิล่5อยเปิ2นผู้"�ม#อ�ตภาพท#0เรายกย�องว�าเปิ2นสุมณะ เปิ2นท#0ร �กขุองเรา ท�)ง เปิ2นผู้"�อ�นเรายกย�องด�วยใจ้จ้ร�ง เราจ้/งบอกเปิดเผู้ยความล่�บแก�ม�น เราเปิ2นคนล่�วงเล่ยปิระโยชน(ร�องไหั�อย"�ด�จ้คนก7าพร�าฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -123900 10 0 0 0

[๒๓๙๐] แท�จ้ร�ง สุ�ตว(ท#0จ้ะไม�ตายไม�ม#เล่ยในแผู้�นด�น ธรรมชาต�เช�นก�บปิ*ญญาไม� ควรต�เต#ยน คนในโล่กน#)ย�อมบรรล่�ค�ณว�เศษท#0ย�งไม�ได� เพราะสุ�จ้จ้ธรรมปิ*ญญา แล่ะทมะ. มารดาบ�ดาเปิ2นยอดเย#0ยมแหั�งเผู้�าพ�นธ�( คนท#0สุามช50อว�าม#ความอน�เคราะหั(แก�บ�คคล่น�)น เม50อร�งเก#ยจ้ว�ามนต(จ้ะแตก กHไม�ควรบอกความล่�บสุ7าค�ญแม�แก�มารดาบ�ดาน�)น. เม50อร�งเก#ยจ้ว�ามนต(จ้ะแตกกHไม�ควรบอกความล่�บสุ7าค�ญแม�แก�มารดา บ�ดา พ#0สุาว น�องสุาว พ#0ชายน�องชาย สุหัาย หัร5อพวกพ�องเล่ย. ถื�าภรรยาสุาวพ"ดเพราะ ถื/งพร�อมด�วยบ�ตรธ�ดา ร"ปิแล่ะยศ หั�อมล่�อมด�วยหัม"�ญาต� พ/งกล่�าวอ�อนวอน สุาม#ใหั�บอกความล่�บ เม50อร�งเก#ยจ้ว�ามนต(จ้ะแตก กHไม�ควรบอกความล่�บ สุ7าค�ญแม�แก�ภรรยาน�)น.-2 1 0 0 0 -123910 11 0 0 0

[๒๓๙๑] บ�คคล่ไม�ควรเปิดเผู้ยความล่�บเล่ย ควรร�กษาความล่�บน�)นไว�เหัม5อนร�กษา ขุ�มทร�พย(ไว�ฉัะน�)น ความล่�บอ�นบ�คคล่อ50นร" �เขุ�า ท7าใหั�แพร�งพรายแล่�วไม�ด#เล่ย. บ�ณฑุ�ตไม�ควรบอกความล่�บแก�สุตร# ศ�ตร" คนม��งอาม�สุ แล่ะคนผู้"�ม��งหัมายล่�วงดวงใจ้. คนใดใหั�คนโง�เขุล่าร" �ความล่�บ ถื/งแม�คนโง� เขุล่าน�)นจ้ะเปิ2นทาสุขุองตน กHจ้7าต�องอดกล่�)นไว� เพราะกล่�วความค�ดจ้ะ แตก. คนม#ปิระมาณเท�าใดร" �ความล่�บท#0ปิร/กษาก�นขุองบ�ร�ษ คนปิระมาณ เท�าน�)น ย�อมขุ"�ใหั�บ�ร�ษน�)นหัวาดเสุ#ยวได� เพราะเหัต�น�)นจ้/งไม�ควรขุยายความล่�บ กล่างว�นกHด# กล่างค5นกHด# ควรพ"ดเปิดเผู้ยความล่�บในท#0สุง�ดไม�ควรเปิล่�งวาจ้าใหั�ล่�วงเวล่า เพราะคนท#0คอยแอบฟ*งกHจ้ะได�ย�นขุ�อความท#0ปิร/กษาก�น เพราะเหัต�น�)น ขุ�อความท#0ปิร/กษาก�น กHจ้ะถื/งความแพร�งพรายท�นท#. -2 1 0 0 0 -123920 5 0 0 0

[๒๓๙๒] ผู้"�ม#ความค�ดอ�นล่#)ล่�บในโล่กน#) ย�อมปิรากฏแก�เรา เปิร#ยบเหัม5อนนครอ�นล่�วนแล่�วด�วย เหัล่Hกใหัญ�โต ไม�ม#ปิระต" เจ้ร�ญด�วยเร5อนโรง ล่�วนแต�เหัล่Hก ปิระกอบด�วยค"อ�นขุ�ดไว�โดยรอบฉัะน�)น. ด"กรนาคราช ผู้"�ม#ความค�ดอ�นล่#)ล่�บต�องไม�พ"ดแพร�งพราย ม�0นคงในปิระโยชน(ขุองตน ย�อมหัล่#กจ้าก ศ�ตร"เหัล่�าน�)นแต�ไกล่ เหัม5อนหัม"�มน�ษย(หัล่#กจ้ากอสุรพ�ษแต�ไกล่ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -123930 6 0 0 0

[๒๓๙๓] อเจ้ล่กช#เปิล่5อย ล่ะเร5อนออกบวช ม#ศ#รษะโล่�น เท#0ยวไปิเพราะเหัต�แหั�งอาหัาร เราได�ขุยายความล่�บแก�ม�นซึ่�หันอ เราจ้/งเปิ2นผู้"�ปิราศจ้ากปิระโยชน(แล่ะธรรม. ด"กรพญาคร�ฑุ บ�คคล่ผู้"�ล่ะสุ�0งท#0ย/ดถื5อว�าเปิ2นขุองเราแล่�ว มาปิระพฤต�เปิ2นน�กบวช ม#การท7าอย�างไร ม#ศ#ล่อย�างไร ปิระพฤต�พรตอย�างไร จ้/งจ้ะช50อว�าเปิ2นสุมณะ สุมณะน�)นม#การท7าอย�างไร จ้/งจ้ะเขุ�าถื/งแดนสุวรรค(? -2 1 0 0 0 -123940 4 0 0 0

[๒๓๙๔] บ�คคล่ผู้"�สุล่ะสุ�0งท#0ย/ดถื5อว�าเปิ2นขุองเราแล่�ว มาปิระพฤต�เปิ2นน�กบวช ต�องปิระกอบด�วยความล่ะอาย ความอดกล่�)น ความฝัYกตน ความอดทนไม�โกรธง�าย ล่ะวาจ้าสุ�อเสุ#ยด จ้/งจ้ะช50อว�าเปิ2นสุมณะ สุมณะน�)นม#การท7าอย�างน#) จ้/งจ้ะเขุ�าถื/งแดนสุวรรค(.-2 1 0 0 0 -123950 3 0 0 0

[๒๓๙๕] ขุ�าแต�พญาคร�ฑุ ขุอท�านจ้งปิรากฏแก�ขุ�าพเจ้�าเหัม5อนมารดาท#0กกกอดล่"กอ�อนท#0เก�ดแต�ตน แผู้�ร�างกายท�กสุ�วนปิกปิRองหัร5อด�จ้มารดาผู้"�เอHนด"บ�ตร ฉัะน�)นเถื�ด.-2 1 0 0 0 -123960 3 0 0 0

[๒๓๙๖] ด"กรนาคราช เอาเถือะ ท�านจ้งพ�นจ้ากการถื"กฆ�าในว�นน#) กHบ�ตรม# ๓ จ้7าพวก ค5อ ศ�ษย( ๑ บ�ตรบ�ญธรรม ๑ บ�ตรต�ว ๑ บ�ตรอ50นหัาม#ไม� ท�านย�นด#จ้ะเปิ2นบ�ตรจ้7าพวกไหันขุองเรา.-2 1 0 0 0 -123970 5 0 0 0

[๒๓๙๗] พญาคร�ฑุจ้อมท�ชาชาต� กล่�าวอย�างน#)โผู้ล่งจ้�บท#0แผู้�นด�นแล่�วปิล่�อยพญานาคไปิด�วยกล่�าวว�า ว�นน#) ท�านรอดพ�นแล่�วจ้ากสุรรพภ�ย จ้งเปิ2นผู้"�อ�น เราค��มครองแล่�วท�)งทางบกแล่ะทางน7)า. หัมอผู้"�ฉัล่าดเปิ2นท#0พ/0งขุองคนไขุ�ได�ฉั�นใด หั�องน7)าอ�นเยHนเปิ2นท#0พ/0งขุองคนหั�วกระหัาย ฉั�นใด สุถืานท#0พ�กเปิ2นท#0พ/0งขุองคนเด�นทาง ฉั�นใด เราจ้ะเปิ2นท#0พ/0งขุองท�านฉั�นน�)น.-2 1 0 0 0 -123980 2 0 0 0

[๒๓๙๘] แน�ะท�านผู้"�ชล่าพ�ชชาต� ท�านแยกเขุ#)ยวมองด"ด�งจ้ะท7าก�บศ�ตร"ผู้"�อ�ณฑุชชาต�ภ�ยน#)ม#มาแต�ไหัน.

-2 1 0 0 0 -123990 7 0 0 0

[๒๓๙๙] บ�คคล่พ/งร�งเก#ยจ้ในศ�ตร"ท#เด#ยว แม�ในม�ตรกHไม�ควรไว�วางใจ้ ภ�ยเก�ดขุ/)นได�จ้ากท#0ท#0ไม�ม#ภ�ย ม�ตรย�อมต�ดโค�นรากได� จ้ะพ/งไว�วางใจ้ในบ�คคล่ท#0ท7าการทะเล่าะก�นมาแล่�วอย�างไรได�เล่�า ผู้"�ใดด7ารงอย"�ด�วยการเตร#ยมต�วเปิ2นน�ตย( ผู้"�น�)นย�อมไม�ย�นด#ก�บศ�ตร"ขุองตน บ�คคล่พ/งท7าใหั�เปิ2นท#0ไว�วางใจ้ขุองคนอ50นแต�ไม�ควรจ้ะไว�วางใจ้คนอ50นเก�นไปิ ตนเองอย�าใหั�คนอ50นร�งเก#ยจ้ได�แต�ควรร�งเก#ยจ้เขุา ว�ญญู"ชนพ/งพากเพ#ยรไปิด�วยอาการอ�นล่/กซึ่/)ง ซึ่/0งฝัMายอ50นจ้ะล่�วงร" �ไม�ได�. -2 1 0 0 0 -124000 3 0 0 0

[๒๔๐๐] สุ�ตว(ท�)ง ๒ ผู้"�ม#เพศพรรณด�จ้เทวดา สุ�ขุ�มาล่ชาต�เช�นเด#ยวก�น บร�สุ�ทธ�Vด�จ้กองบ�ญ เคล่�าคล่/งก�นไปิด�จ้ม�าเท#ยมรถื ได�จ้�บม5อพาก�นเขุ�าไปิหัากร�ม ปิยอเจ้ล่ก.-2 1 0 0 0 -124010 3 0 0 0

[๒๔๐๑] ล่7าด�บน�)น ปิ*ณฑุรกนาคราช เขุ�าไปิหัาช#เปิล่5อยแต�ล่7าพ�งตนเท�าน�)น แล่�ว ได�กล่�าวว�า ว�นน#)เรารอดพ�นจ้ากความตายล่�วงภ�ยท�)งปิวง แล่�วคงไม�เปิ2น ท#0ร �กท#0พอใจ้ท�านเสุ#ยเล่ยเปิ2นแน�.-2 1 0 0 0 -124020 3 0 0 0

[๒๔๐๒] พญาคร�ฑุเปิ2นท#0ร �กขุองเราย�0งกว�าปิ*ณฑุรกนาคราชอย�างแท�จ้ร�ง โดยไม�ต�องสุงสุ�ย เราม#ความร�กใคร�ในพญาคร�ฑุ ท�)งท#0ร" �กHได�ท7ากรรมอ�นล่ามก ไม�ใช�ท7าเพราะความหัล่��มหัล่งเล่ย. -2 1 0 0 0 -124030 5 0 0 0

[๒๔๐๓] ความถื5อว�าสุ�0งน#)เปิ2นท#0ร �ก หัร5อว�าไม�เปิ2นท#0ร �กขุองเรา ย�อมไม�ม#แก�บรรพช�ต ผู้"�พ�จ้ารณาเหัHนโล่กน#) แล่ะโล่กหัน�า กHท�านเปิ2นคนไม�สุ7ารวม แต�ปิระพฤต�ล่วงโล่กด�วยเพศขุองผู้"�สุ7ารวมด#ท�)งหัล่าย ไม�ได�เปิ2นอร�ยะเล่ย แต�ปิล่อมต�วเปิ2นอร�ยะ ไม�ใช�คนสุ7ารวม แต�ท7าคล่�ายคนสุ7ารวม ท�านเปิ2นคนชาต�เล่วทราม ม�ใช�คนปิระเสุร�ฐได�ปิระพฤต�บาปิท�จ้ร�ตเปิ2นอ�นมาก.-2 1 0 0 0 -124040 2 0 0 0

[๒๔๐๔] แน�ะเจ้�าคนเล่วทราม เจ้�าปิระท�ษร�ายต�อผู้"�ม�ได�ปิระท�ษร�ายท�)งเปิ2นคนสุ�อเสุ#ยดด�วยค7าสุ�ตย(น#) ขุอศ#รษะขุองเจ้�าจ้งแตกออกเปิ2น ๗ เสุ#0ยง.-2 1 0 0 0 -124050 7 0 0 0

[๒๔๐๕] เพราะเหัต�น�)นแล่ บ�คคล่ไม�พ/งปิระท�ษร�ายต�อม�ตร เพราะผู้"�ปิระท�ษร�ายต�อม�ตรเปิ2นคนเล่วทรามท#0สุ�ด จ้ะหัาคนอ50นท#0เล่วกว�าเปิ2นไม�ม# ช#เปิล่5อย ถื"กอสุรพ�ษก7าจ้�ดในแผู้�นด�น ท�)งท#0ได�ปิฏ�ญาณว�าเราม#สุ�งวร กHได�ถื"กท7าล่าย

แล่�วด�วยถื�อยค7าขุองนาคราช จ้บ ปิ*ณฑุรกชาดกท#0 ๘.

๙. สุ�มพ�ล่าชาดก ว�าด�วยความซึ่50อสุ�ตย(ขุองนางสุ�มพ�ล่า-2 1 0 0 0 -124060 6 0 0 0

[๒๔๐๖] ด"กรนางผู้"�ม#ล่7าขุาอ�นอวบอ�0ม เธอเปิ2นใครมาย5นสุ�0นอย"�ผู้"�เด#ยวท#0ล่7าธารเขุาด"กรนางผู้"�ม#กล่างต�วอ�นน�าล่"บคล่7าด�วยฝัMาม5อ เราถืามท�านแล่�ว จ้งบอกช50อแล่ะเผู้�าพ�นธ�(แก�เรา. ด"กรนางผู้"�ม#เอวอ�นกล่มกล่/ง ท�านเปิ2นใคร หัร5อว�าเปิ2นล่"กเม#ยขุองใคร เปิ2นผู้"�งดงามท7าใหั�ปิMาน�าร50นรมย( เปิ2นท#0อย"�อาศ�ยแหั�งสุ#หัะแล่ะเสุ5อโคร�ง สุว�างไสุวอย"� ด"กรนางผู้"�เจ้ร�ญ เราค5ออสุ"รตนหัน/0งขุอไหัว�ท�าน ขุอความนอบน�อมจ้งม#แก�ท�าน. -2 1 0 0 0 -124070 7 0 0 0

[๒๔๐๗] คนท�)งหัล่ายร" �จ้�กโอรสุขุองพระเจ้�ากาสุ#ว�า ม#นามโสุตถื�เสุนก�มาร เราช50อสุ�มพ�ล่าเปิ2นชายาขุองโสุตถื�เสุนก�มารน�)น ขุ�าแต�อสุ"ร ท�านจ้งร" �อย�างน#)ด"กรท�านผู้"�เจ้ร�ญ เราช50อสุ�มพ�ล่าขุอไหัว�ท�าน ขุอความนอบน�อมจ้งม#แก�ท�านด"กรท�านผู้"�เจ้ร�ญ พระโอรสุขุองพระเจ้�าว�เทหัราชเด5อดร�อนอย"�ในปิMา เรามาพยาบาล่เธอผู้"�ถื"กโรคเบ#ยดเบ#ยนอย"�ต�วต�อต�ว เราเท#0ยวแสุวงหัารวงผู้/)งแล่ะเน5)อมฤค เราหัาอาหัารอย�างใดไปิ พระสุวาม#ขุองเรากHได�เสุวยอาหัารอย�างน�)น ว�นน#) เธอคงจ้ะหั�วเปิ2นแน�.-2 1 0 0 0 -124080 18 0 0 0

[๒๔๐๘] ด"กรนางสุ�มพ�ล่า เธอจ้�กท7าปิระโยชน(อะไรด�วยราชบ�ตรผู้"�เด5อดร�อนท#0เธอบ7าเรออย"�ในปิMา เราจ้ะเปิ2นผู้�วขุองเธอ.

ด"กรท�านผู้"�เจ้ร�ญ ร"ปิขุองเราผู้"�อาด"รด�วยความโศก เปิ2นอ�ตภาพยากไร� จ้ะงดงามอะไร ขุอท�านจ้งแสุวงหัาหัญ�งอ50นท#0ม#ร"ปิร�างงามกว�าเราเถื�ด.

มาเถื�ดเธอ เช�ญขุ/)นย�งภ"เขุาน#) เธอจ้งเปิ2นใหัญ�กว�าภรรยา ๔๐๐ คนขุองเรา จ้ะสุ7าเรHจ้ความปิระสุงค(ท�กอย�าง ด"กรนางผู้"�ม#ผู้�วพรรณเปิล่�งปิล่�0งด�งดวงดาวเธอปิรารถืนาสุ�0งใดสุ�0งหัน/0งในใจ้ม�ใช�หัร5อ สุ�0งน�)นขุองเราม#ท�กอย�างมากมายเช�ญมาร50นรมย(ก�บเราในว�นน#)เถื�ด ด"กรนางสุ�มพ�ล่า ถื�าเธอจ้�กไม�ยอมเปิ2นภรรยาเรา เธอกHจ้�กต�องเปิ2นภ�กษาหัารขุองเราในเวล่าเช�าพร� �งน#)เปิ2นแม�นม�0นคร�)นอสุ"รผู้"�ม#ชฎา ๗ ช�)น หัยาบช�า เขุ#)ยวออกนอกปิาก ก�นคนเปิ2นอาหัารได�จ้�บแขุนนางสุ�มพ�ล่าผู้"�มองไม�เหัHนท#0พ/0งในปิMา. นางสุ�มพ�ล่าถื"กปิNศาจ้ผู้"�หัยาบช�าม��งอาม�สุครอบง7าแล่�ว ต�องตกอย"�ในอ7านาจ้ขุองศ�ตร" เศร�าโศกถื/งพระสุวาม#เท�าน�)น. ร7าพ�นว�า แม�ย�กษ(จ้ะพ/งก�นเราเสุ#ย เรากHไม�ม#ความท�กขุ( ท�กขุ(อย"�แต�ว�าพระหัฤท�ยขุองท"ล่กระหัม�อม ขุองเราจ้�กทรงเคล่5อบแคล่งเปิ2นอย�างอ50นไปิ. เทพเจ้�าท�)งหัล่ายคงจ้ะไม�ม#อย"�แน�นอน ท�าวโล่กบาล่กHคงไม�ม#ในโล่กน#)เปิ2นแน� เม50อย�กษ(ผู้"�ไม�สุ7ารวมท7าด�วยอาการหัยาบช�า

จ้ะหัาผู้"�ช�วยหั�ามก�นไม�ม#เล่ย.-2 1 0 0 0 -124090 4 0 0 0

[๒๔๐๙] หัญ�งน#)ปิระเสุร�ฐกว�าหัญ�งท�)งหัล่าย สุงบเสุง#0ยมเร#ยบร�อยม#เดชฟ� RงเฟT0 องด�จ้ไฟ แน�ะรากษสุ ถื�าเจ้�าจ้ะก�นนางน#) ศ#รษะขุองเจ้�าจ้ะแตกออก ๗ เสุ#0ยงเจ้�าอย�าท7าใหั�นางเด5อดร�อน จ้งปิล่�อยไปิเสุ#ย เพราะนางเปิ2นหัญ�งปิฏ�บ�ต�สุาม#.-2 1 0 0 0 -124100 17 0 0 0

[๒๔๑๐] พระนางสุ�มพ�ล่าน�)นหัล่�ดพ�นแล่�วจ้ากย�กษ(ก�นคน กล่�บมาสุ"�อาศรม ด�จ้แม�นกซึ่/0งม#ล่"กอ�อนเปิ2นอ�นตรายบ�นมาย�งร�ง หัร5อด�งแม�โคนมมาย�งท#0อย"�อ�นว�าง เปิล่�าจ้ากล่"กน�อย ฉัะน�)นพระนางสุ�มพ�ล่าราชบ�ตรผู้"�ม#ยศ เม50อไม�เหัHนพระ สุวาม#ผู้"�เปิ2นท#0พ/0งในปิMา กHม#พระเนตรพร�าเพราะความร�อน ร70าไหั�อย"� ณ ท#0น�)น เม50อไม�พบพระราชสุวาม# พระนางกHวอนไหัว�สุมณพราหัมณ(แล่ะฤาษ#ท�)งหัล่ายผู้"�สุมบ"รณ(ด�วยจ้รณะว�า ด�ฉั�นขุอถื/งท�านท�)งหัล่ายเปิ2นท#0พ/0ง. เม50อไม�พบพระราชสุวาม# พระนางกHวอนไหัว�ราชสุ#หั( เสุ5อโคร�ง แล่ะหัม"�มฤคเหัล่�าอ50นในปิMาว�า ด�ฉั�นขุอถื/งท�านท�)งหัล่ายว�าเปิ2นท#0พ/0ง. เม50อไม�พบพระราชสุวาม# พระนางกHวอนไหัว�เทพเจ้�า อ�นเนาสุถื�ตอย"�ท#0กอหัญ�าล่ดาชาต�แล่ะท#0 เนาอย"� ณ ภ"เขุาราวไพร ตล่อดถื/งดวงดาวในอากาศว�า ด�ฉั�นขุอถื/งท�าน ท�)งหัล่ายเปิ2นท#0พ/0ง. เม50อไม�พบพระราชสุวาม# พระนางกHวอนไหัว�เทพเจ้�าผู้"�ม#วรรณะเสุมอดอกราชพฤกษ( ผู้"�ย�งดวงดาวใหั�ร� �งเร5องงามในราตร#ว�า ด�ฉั�นขุอถื/งท�านเปิ2นท#0พ/0ง.

เม50อไม�พบพระราชสุวาม# พระนางกHวอนไหัว�เทพเจ้�าอ�นเนาสุถื�ตอย"� ณ แม� น7)าคงคาช50อภค#รสุ# อ�นเปิ2นท#0ร �บรองแม�น7)าอ50นว�า ด�ฉั�นขุอถื/งท�านเปิ2นท#0พ/0ง.

เม50อไม�พบพระราชสุวาม# ด�ฉั�นขุอวอนไหัว�เทพเจ้�าซึ่/0งสุถื�ตอย"� ณ ขุ�นเขุาหั�มว�นต( อ�นล่�วนแล่�วไปิด�วยหั�นว�า ด�ฉั�นขุอถื/งท�านเปิ2นท#0พ/0ง.-2 1 0 0 0 -124110 2 0 0 0

[๒๔๑๑] ด"กรพระราชบ�ตร#ผู้"�ม#ยศ เธอมาเสุ#ยจ้นค70าท#เด#ยวหันอ ว�นน#)เธอมาก�บใคร เล่�า ใครเปิ2นท#0ร �กขุองเจ้�าย�0งกว�าเรา.-2 1 0 0 0 -124120 3 0 0 0

[๒๔๑๒] หัม�อมฉั�นถื"กศ�ตร"ม�นจ้�บไว� ได�กล่�าวค7าน#)ว�า ถื/งย�กษ(จ้ะก�นเราเสุ#ย เรากHไม�ม#ความท�กขุ( ท�กขุ(แต�ว�าพระหัฤท�ยขุองท"ล่กระหัม�อมขุองเราจ้ะเคล่5อบ แคล่งเปิ2นอย�างอ50นไปิ. -2 1 0 0 0 -124130 2 0 0 0

[๒๔๑๓] ความสุ�ตย(ยากท#0จ้ะหัาได�ในหัญ�งโจ้รผู้"�ม#เล่�หั(เหัล่#0ยมมากมาย ความเปิ2นไปิขุองหัญ�งท�)งหัล่ายร" �ได�ยาก เหัม5อนความเปิ2นไปิขุองปิล่าในน7)าฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -1

24140 3 0 0 0

[๒๔๑๔] ถื�าความสุ�ตย(ท#0หัม�อมฉั�นไม�ร" �สุ/กว�า ร�กชายอ50นย�0งกว�าท"ล่กระหัม�อม เปิ2นความจ้ร�ง ขุอจ้งช�วยพ�ท�กษ(ร�กษาหัม�อมฉั�น ด�วยสุ�จ้วาจ้าน#) ขุอพยาธ�ขุองท"ล่กระหัม�อมจ้งระง�บหัาย.-2 1 0 0 0 -124150 3 0 0 0

[๒๔๑๕] แน�ะนางผู้"�เจ้ร�ญ ก�ญชรสุ"งใหัญ�ม#มากมายถื/ง ๗๐๐ ม#พล่โยธาถื5ออาว�ธขุ#0ปิระจ้7า คอยพ�ท�กษ(ร�กษาอย"�ท�)งกล่างว�นแล่ะกล่างค5น แล่ะพล่โยธาท#0ถื5อ ธน"กHม#ถื/ง ๑,๖๐๐ พ�ท�กษ(ร�กษาอย"� เธอเหัHนศ�ตร"ชน�ดไหัน?-2 1 0 0 0 -124160 18 0 0 0

[๒๔๑๖] ขุ�าแต�พระราชบ�ดา เม50อก�อนพระล่"กเจ้�าทรงปิระพฤต�แก�หัม�อมฉั�นอย�างไรเด#Wยวน#)หัาเปิ2นอย�างน�)นไม� เพราะได�ทรงเหัHนสุนมนาร#ผู้"�ปิระด�บตบแต�งม#ผู้�วพรรณด�จ้เกสุรบ�ว ม#ร�างกายอ�นอ�อนแอ�น เสุ#ยงเพราะด�งหังสุ( แล่ะ เพราะได�ทรงฟ*งเสุ#ยงแย�มหั�วแล่ะขุ�บกล่�อมปิระโคมขุองสุนมนาร#เหัล่�าน�)น.

ขุ�าแต�พระราชบ�ดา สุนมนาร#เหัล่�าน�)น ทรงเคร50องปิระด�บล่�วนทองค7าม#ร�างกายเฉั�ดโฉัม ปิระด�บด�วยเคร50องอล่�งการนานาชน�ดด�งสุาวสุวรรค(ในมน�ษย( เปิ2นท#0โปิรดปิรานขุองพระเจ้�าโสุตถื�เสุนะ ม#ทรวดทรงหัาท#0ต�ม�ได�ล่�วนเปิ2นขุ�ตต�ยก�ญญา มาปิระเล่�าปิระโล่มพระเจ้�าโสุตถื�เสุนะน�)นอย"�. ขุ�าแต�พระราชบ�ดา ถื�าพระเจ้�าโสุตถื�เสุนะยกย�องหัม�อมฉั�น ด�งท#0หัม�อมฉั�นเคยเท#0ยวแสุวงหัาผู้ล่าผู้ล่ในปิMา มาเล่#)ยงด"พระราชสุวาม#ในกาล่ก�อนอ#ก ไม�ทรงด"หัม�0นหัม�อมฉั�นไซึ่ร� จ้ะปิระเสุร�ฐกว�าราชสุมบ�ต�ในพระนครพาราณสุ#น#). หัญ�งใดอย"�ในเร5อนอ�นม#ขุ�าวน7)าไพบ"ล่ย( ตกแต�งไว�เร#ยบร�อยม#เคร50องอาภรณ(อ�นว�จ้�ตรปิระด�บปิระดา แม�จ้ะเปิ2นผู้"�ถื/งพร�อมด�วยค�ณสุมบ�ต�ท�กอย�าง แต�ไม�เปิ2นท#0ร �กขุองสุาม# คอยแต�ปิระหั�ตปิระหัาร ความตายขุองหัญ�งน�)นปิระเสุร�ฐกว�าการอย"�ครองเร5อน. ถื�าแม�หัญ�งใดเปิ2นหัญ�งเขุHญใจ้ไร�เคร50องปิระด�บ ม#เสุ50อล่7าแพนเปิ2นท#0นอน แต�เปิ2นท#0ร �กขุองสุาม#หัญ�งน�)นปิระเสุร�ฐเสุ#ยกว�าหัญ�งผู้"�เพร#ยบพร�อมด�วยค�ณสุมบ�ต�ท�กอย�าง แต�ไม�เปิ2นท#0ร �กขุองสุาม#.-2 1 0 0 0 -124170 3 0 0 0

[๒๔๑๗] ภรรยาผู้"�เก5)อก"ล่ต�อสุาม# เปิ2นหัญ�งหัาได�แสุนยาก สุาม#ผู้"�เก5)อก"ล่ต�อภรรยากHหัาได�แสุนยาก ด"กรเจ้�าผู้"�จ้อมชน มเหัสุ#ขุองเจ้�าเปิ2นผู้"�เก5)อก"ล่เจ้�าด�วยม#ศ#ล่ด�วย เพราะฉัะน�)น เจ้�าจ้งปิระพฤต�ธรรมต�อนางสุ�มพ�ล่า.-2 1 0 0 0 -124180 6 0 0 0

[๒๔๑๘] ด"กรแม�สุ�มพ�ล่าผู้"�เจ้ร�ญ ถื�าเจ้�าได�โภคสุมบ�ต�อ�นไพบ"ล่ย(แล่�ว แต�ม#ความหั/งหัวงครอบง7าจ้นจ้ะถื/งมรณะไซึ่ร� พ#0แล่ะนางราชก�ญญาท�)งหัมดน#) จ้ะท7าตาม ค7าขุองเจ้�า.

จ้บ สุ�มพ�ล่าชาดกท#0 ๙.

๑๐. ภ�ณฑุ�ต�ณฑุ�กชาดกพระราชาทรงออกสุด�บฟ*งขุ�าวชาวเม5อง -2 1 0 0 0 -124190 21 0 0 0

[๒๔๑๙] ความไม�ปิระมาทเปิ2นทางไม�ตาย ความปิระมาทเปิ2นทางแหั�งความตาย ผู้"�ไม�ปิระมาทย�อมไม�ตาย คนปิระมาทเปิ2นเหัม5อนคนตายแล่�ว. เพราะม�วเมาจ้/งเก�ดความปิระมาท เพราะความปิระมาทจ้/งเก�ดความเสุ50อม เพราะ ความเสุ50อมจ้/งเก�ดโทษ ด"กรท�านผู้"�ม#ภาระครอบครองขุองร�ฐ อย�าได�ปิระมาทเล่ย. เพราะกษ�ตร�ย(เปิ2นอ�นมากผู้"�ม#ความปิระมาท ต�องเสุ50อมปิระโยชน( แล่ะร�ฐ อน/0ง ชาวบ�านม#ความปิระมาท กHเสุ50อมจ้ากบ�าน บรรพช�ตม#ความ ปิระมาทกHเสุ50อมจ้ากอนาคาร�ยว�สุ�ย. ด"กรพระองค(ผู้"�เปิ2นม�0งขุว�ญขุองร�ฐโภคสุมบ�ต�ท�กอย�างในแว�นแคว�นขุองกษ�ตร�ย(ผู้"�ปิระมาทแล่�ว ย�อมพ�นาศ หัมด ขุ�อน�)นท�านกล่�าวว�าเปิ2นความท�กขุ(ขุองพระราชา. ด"กรพระมหัาราชา ความปิระมาทน#)ไม�เปิ2นธรรมขุองโบราณกษ�ตร�ย( โจ้รท�)งหัล่ายย�อมก7าจ้�ดชนบทอ�นบร�บ"รณ(ม�0งค�0ง ขุองพระราชาผู้"�ปิระมาทเก�นขุอบเขุต. พระโอรสุ ขุองพระองค(กHจ้�กไม�ม# เง�นทองทร�พย(สุ�นกHจ้�กไม�ม#เหัม5อนก�น เม50อร�ฐ ถื"กปิล่�น พระองค(กHย�อมเสุ50อมจ้ากโภคสุมบ�ต�ท�กอย�าง ญาต�ม�ตรแล่ะสุหัายย�อมไม�น�บถื5อขุ�ตต�ยราชผู้"�เสุ50อมจ้ากสุรรพโภคสุมบ�ต� ในความค�ดอ�านพล่ช�าง พล่ม�า พล่รถื แล่ะพล่เด�นเท�า ผู้"�พ/0งโพธ�สุมภารเปิ2นอย"� ย�อมไม�น�บถื5อในความค�ดอ�าน ศ�ร�ย�อมล่ะพระราชาผู้"�ไม�จ้�ดแจ้งการงาน โง�เขุล่าม#ความค�ดอ�านเล่วทรามไร�ปิ*ญญาเหัม5อนง"ล่อกคราบเก�าออก ฉัะน�)น พระราชาผู้"�จ้�ดการงานด�วยหัม�0นขุย�นตามกาล่ ไม�เก#ยจ้คร�าน โภคสุมบ�ต�ท�)งปิวงย�อมเจ้ร�ญย�0งขุ/)น เหัม5อนฝั"งโคท#0ม#โคผู้"�ฉัะน�)น ด"กรพระมหัาราชา พระองค( จ้งเสุดHจ้เท#0ยวฟ*งเหัต�การณ(ในแว�นแคว�น แล่ะในชนบท คร�)นได�ทอด พระเนตรเหัHนแล่ะได�ทรงสุด�บแล่�วแต�น�)นจ้/งทรงปิฏ�บ�ต�ราชก�จ้น�)นๆ เถื�ด. -2 1 0 0 0 -124200 2 0 0 0

[๒๔๒๐] ขุอใหั�พระเจ้�าปิ*ญจ้าล่ราชจ้งถื"กล่"กศรเสุ#ยบในสุงคราม เสุวยท�กขุเวทนา เหัม5อนเราถื"กหันามแทงแล่�ว เสุวยท�กขุเวทนาอย"�ในว�นน#).-2 1 0 0 0 -124210 2 0 0 0

[๒๔๒๑] ท�านเปิ2นคนแก� ม#จ้�กษ�ม5ดม�ว มองเหัHนอะไรไม�ถืน�ด หันามแทงท�านเองในเร50องน#)พระเจ้�าพรหัมท�ตต(ม#ความผู้�ดอะไรด�วย.-2 1 0 0 0 -124220 6 0 0 0

[๒๔๒๒] ด"กรพราหัมณ( เราถื"กหันามแทงในหันทางน#)เปิ2นความผู้�ดขุองพระเจ้�าพรหัมท�ตต(มากมายเพราะชาวชนบท พระเจ้�าพรหัมท�ตต(ม�ได�ทรงพ�ท�กษ(ร�กษา ถื"กพวกราชบ�ร�ษกดขุ#0ด�วยพล่#อ�นไม�ชอบธรรม กล่างค5นถื"กโจ้รปิล่�น กล่างว�นถื"กราชบ�ร�ษกดขุ#0ด�วยพล่#อ�นไม�ชอบธรรม ในแคว�นขุอง

พระราชาโกง ม#คนอธรรมมากมาย พ�อเอUย เม50อภ�ยเช�นน#)เก�ดขุ/)น มน�ษย(ท�)งหัล่ายอ/ดอ�ดเพราะกล่�ว พาก�นหัาไม�ม#หันามในปิMามาท7าท#0ซึ่�กซึ่�อน -2 1 0 0 0 -124230 2 0 0 0

[๒๔๒๓] ในแคว�นขุองพระเจ้�าพรหัมท�ตต( หัญ�งสุาวหัาผู้�วไม�ได�ไปิจ้นแก� เม50อไร พระเจ้�าพรหัมท�ตต( จ้�กสุวรรคตเสุ#ยท#. -2 1 0 0 0 -124240 2 0 0 0

[๒๔๒๔] แน�ะยายคนช�0วผู้"�ไม�ฉัล่าดในเหัต� แกพ"ดไม�ด#เล่ย พระราชาทรงหัาผู้�วใหั� นางก�มาร�กา ท#0ไหันก�น.-2 1 0 0 0 -124250 5 0 0 0

[๒๔๒๕] ด"กรพราหัมณ( เราไม�ได�พ"ดไม�ด# เราฉัล่าดในเหัต�ผู้ล่ เพราะชาวชนบท พระเจ้�าพรหัมท�ตต( ม�ได�ทรงพ�ท�กษ(ร�กษา ถื"กกดขุ#0ด�วยพล่#อ�นไม�ชอบธรรมกล่างค5นถื"กโจ้รปิล่�น กล่างว�นถื"กราชบ�ร�ษกดขุ#0ด�วยพล่#อ�นไม�ชอบธรรมในแคว�นขุองพระราชาโกง ม#คนอาธรรม(มากมาย เม50อการครองช#พล่7าบากการเล่#)ยงด"ล่"กเม#ยกHล่7าบาก หัญ�งสุาวจ้�กม#ผู้�วได�ท#0ไหัน?-2 1 0 0 0 -124260 2 0 0 0

[๒๔๒๖] ขุอใหั�พระเจ้�าปิ*ญจ้าล่ราช จ้งถื"กหัอกแทงต�องนอนกล่�)งอย"�ในสุงครามเหัม5อนโคสุาล่�ยะ ถื"กผู้าล่แทงนอนอย"�ด�งคนก7าพร�าฉัะน�)น. -2 1 0 0 0 -124270 2 0 0 0

[๒๔๒๗] เจ้�าคนชาต�ช�0ว เจ้�าโกรธพระเจ้�าพรหัมท�ตต( โดยไม�เปิ2นธรรม เจ้�าท7าร�าย โคขุองตนเอง ไฉันจ้/งมาสุาปิแช�งพระราชาเล่�า.-2 1 0 0 0 -124280 6 0 0 0

[๒๔๒๘] ด"กรพราหัมณ( เราโกรธพระเจ้�าพรหัมท�ตต( โดยชอบธรรมเพราะชาวชนบทพระเจ้�าพรหัมท�ตต(ม�ได�ทรงพ�ท�กษ(ร�กษา ถื"กราชบ�ร�ษกดขุ#0ด�วยพล่#อ�นไม�ชอบธรรม กล่างค5นถื"กโจ้รปิล่�น กล่างว�นถื"กกดขุ#0ด�วยพล่#อ�นไม�ชอบธรรมในแคว�นขุองพระราชาโกง ม#คนอธรรมมากมาย แม�คร�วคงหั�งต�มใหัม�อ#กเปิ2นแน� จ้/งน7าขุ�าวมาสุ�งในเวล่าสุาย เราม�วแล่ด"แม�คร�วมาสุ�0งขุ�าวอย"�โคสุาล่�ยะจ้/งถื"กผู้าล่แทงเอา.-2 1 0 0 0 -124290 2 0 0 0

[๒๔๒๙] ขุอใหั�พระเจ้�าปิ*ญจ้าล่ราช จ้งถื"กฟ*นด�วยดาบในสุงคราม เด5อดร�อนอย"�เหัม5อนเราถื"กแม�โค ถื#บในว�นน#)จ้นนมสุดขุองเราหักไปิฉัะน�)น. -2 1 0 0 0 -124300 2 0 0 0

[๒๔๓๐] การท#0แม�โคถื#บเจ้�าใหั�บาดเจ้Hบ น7)านมหักไปิน�)น เปิ2นความผู้�ดอะไรขุอง

พระเจ้�าพรหัมท�ตต( ท�านจ้/งต�เต#ยนอย"�. -2 1 0 0 0 -124310 6 0 0 0

[๒๔๓๑] ด"กรพราหัมณ( พระเจ้�าปิ*ญจ้าล่ราชควรได�ร�บความต�เต#ยน เพราะชาวชนบท พระเจ้�าพรหัมท�ตต( ไม�ได�ทรงพ�ท�กษ(ร�กษาถื"กราชบ�ร�ษกดขุ#0ด�วยพล่#อ�นไม�ชอบธรรม กล่างค5นถื"กโจ้รปิล่�น กล่างว�นถื"กราชบ�ร�ษกดขุ#0ด�วยพล่#อ�นไม� ชอบธรรม ในแคว�นขุองพระราชาโกง ม#คนอธรรมมากมาย แม�โคเปิร#ยวด�ร�ายเม50อก�อนเราไม�ได�ร#ดนมม�น มาว�นน#) เราถื"กพวกราชบ�ร�ษผู้"�ต�องการน7)านมปิระท�ษร�าย จ้/งต�องร#ดนมม�นอย"�เด#Wยวน#).-2 1 0 0 0 -124320 2 0 0 0

[๒๔๓๒] ขุอใหั�พระเจ้�าปิ*ญจ้าล่ราชจ้งพล่�ดพรากจ้ากโอรสุ ว�0งคร70าครวญอย"� เหัม5อนแม�โคก7าพร�า พล่�ดพรากจ้ากล่"กว�0งคร70าครวญอย"�ฉัะน�)น. -2 1 0 0 0 -124330 2 0 0 0

[๒๔๓๓] ในการท#0แม�โคขุองคนเล่#)ยงโคเท#0ยวว�0งไปิมา หัร5อร70าร�องอย"�น#) เปิ2นความผู้�ดอะไรขุองพระเจ้�าพรหัมท�ตต(เล่�า. -2 1 0 0 0 -124340 5 0 0 0

[๒๔๓๔] ด"กรมหัาพราหัมณ( ความผู้�ดขุองพระเจ้�าพรหัมท�ตต(ม#ซึ่� เพราะชาวชนบท พระเจ้�าพรหัมท�ตต(ม�ได�ทรงพ�ท�กษ(ร�กษา ถื"กราชบ�ร�ษกดขุ#0ด�วยพล่#อ�นไม�ชอบธรรม กล่างค5นถื"กโจ้รปิล่�น กล่างว�นถื"กกดขุ#0ด�วยพล่#อ�นไม�ชอบธรรมในแคว�นขุองพระราชาโกง ม#คนอธรรมมากมาย ล่"กโคขุองพวกเราย�งด50ม นมอย"� กHต�องถื"กฆ�าตายเพราะต�องการฝั*กดาบ น�0นอย�างไร.-2 1 0 0 0 -124350 2 0 0 0

[๒๔๓๕] ขุอใหั�พระเจ้�าปิ*ญจ้าล่ราชพร�อมด�วยราชโอรสุ ถื"กปิระหัารในสุนามรบ ฝั"งการ�มจ้�กก�นเหัม5อนเราผู้"�เก�ดในปิMาถื"กฝั"งกาชาวบ�านจ้�กก�นในว�นน#)ฉัะน�)น. -2 1 0 0 0 -124360 3 0 0 0

[๒๔๓๖] เฮึ�ยกบ พระราชาท�)งหัล่ายในมน�ษย(โล่ก จ้ะทรงจ้�ดการพ�ท�กษ(ร�กษาสุ�ตว( ท�0วไปิไม�ได�อย"�เอง พระราชาไม�ช50อว�าไม�ทรงปิระพฤต�ธรรม ด�วยเหัต�ท#0พวกกาก�นสุ�ตว(เปิ2นเช�นพวกเจ้�าเท�าน�)น.-2 1 0 0 0 -124370 18 0 0 0

[๒๔๓๗] ท�านเปิ2นพรหัมจ้าร#ชาต�อธรรมหันอ จ้/งกล่�าวสุรรเสุร�ญกษ�ตร�ย(อย"�ได� เม50อปิระชากรเปิ2นอ�นมากถื"กปิล่�นอย"� ท�านย�งบ"ชาพระราชา ผู้"�เปิ2นท#0น�าต�เต#ยนอย�างย�0ง ด"กรพราหัมณ( ถื�าแว�นแคว�นน#)พ/งม#พระราชาด# กHจ้ะม�0งค�0ง เบ�กบานผู้�องใสุ ฝั"งกากHจ้ะได�ก�นก�อนขุ�าวท#0ด#ๆ เปิ2นพล่# ไม�ต�องก�นสุ�ตว(เปิ2นเช�นพวกเรา.

จ้บ ภ�ณฑุ�ต�ณฑุ�กชาดกท#0 ๑๐. -----------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ๑. ก�งฉั�นทชาดก๒. ก�มภชาดก ๓. ช�ยท�ศชาดก ๔. ฉั�ทท�นตชาดก๕. สุ�มภวชาดก ๖. มหัากปิชาดก๗. ทกร�กขุสุชาดก๘. ปิ*ณฑุรกชาดก๙. สุ�มพ�ล่าชาดก๑๐. ภ�ณฑุ�ต�ณฑุกชาดก.

จ้บ ต�งสุต�น�บาตชาดก. ----------------

จ้�ตตาฬิ#สุน�บาตชาดก ๑. เตสุก�ณชาดก ว�าด�วยนกตอบปิ*ญหัาพระราชา-2 1 0 0 0 -124380 2 0 0 0

[๒๔๓๘] เราขุอถืามเจ้�าเวสุสุ�นดร ด"กรนก ขุอความเจ้ร�ญจ้งม#แก�เจ้�า ก�จ้อะไรท#0บ�คคล่ผู้"�ปิระสุงค(เสุวยราชสุมบ�ต�กระท7าแล่�ว เปิ2นก�จ้ปิระเสุร�ฐ?-2 1 0 0 0 -124390 2 0 0 0

[๒๔๓๙] นานน�กหันอ พระเจ้�าก�งสุราชพระบ�ดาเรา ผู้"�ทรงสุงเคราะหั(ชาวเม5อง พาราณสุ# เปิ2นผู้"�ปิระมาท ได�ตร�สุถืามเราผู้"�บ�ตรซึ่/0งหัาความปิระมาทม�ได�.-2 1 0 0 0 -124400 26 0 0 0

[๒๔๔๐] ขุ�าแต�บรมกษ�ตร�ย( ธรรมดาพระราชาควรทรงหั�ามม�สุาวาท ความโกรธแล่ะความร�าเร�งก�อนท#เด#ยว แต�น�)นพ/งร�บสุ�0งใหั�กระท7าก�จ้ท�)งหัล่าย ค7าท#0 ขุ�าพระพ�ทธเจ้�ากล่�าวมาน�)นน�กปิราชญ(ท�)งหัล่ายกล่�าวว�า เปิ2นว�ตรขุองพระราชา. ขุ�าแต�พระบ�ดา เม50อก�อนพระองค(ทรงร�กใคร�แล่ะเกล่#ยดช�งแล่�ว พ/งทรงท7ากรรมใดกรรมน�)นท#0พระองค(ท7าแล่�ว พ/งย�งพระองค(ใหั�เด5อดร�อนโดยไม�ต�องสุงสุ�ย แต�น�)นพระองค(ไม�ควรทรงกระท7ากรรมน�)นอ#ก. ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�ทรงบ7าร�งร�ฐ เม50อกษ�ตร�ย(ปิระมาทแล่�ว โภคสุมบ�ต�ท�กอย�างในแว�นแคว�นย�อมพ�นาศ ขุ�อน�)นน�กปิราชญ(กล่�าวว�าเปิ2นความท�กขุ(ขุองพระราชา. ขุ�าแต�พระบ�ดา เทพธ�ดาช50อศ�ร� แล่ะช50อล่�กขุ#ถื"กสุ"จ้�บร�วารเศรษฐ#ถืามได�ตอบว�า ขุ�าพเจ้�าย�อมย�นด#ในบ�ร�ษผู้"�ม#ความขุย�นหัม�0นเพ#ยรไม�ม#ความร�ษยา. ขุ�าแต�พระมหัาราชา คนกาล่กรรณ#ผู้"�ท7าล่ายจ้�กร ย�อม ย�นด#ในบ�ร�ษผู้"�ร �ษยา ผู้"�ม#ใจ้ช�0ว ผู้"�ปิระท�ษร�ายการงาน. ขุ�าแต�พระมหัาราชา พระองค(จ้งทรงเปิ2นผู้"�ม#พระท�ยด#ต�อคนท�)งปิวง จ้งทรงพ�ท�กษ(ร�กษาคนท�)งปิวง จ้งทรงบรรเทาเสุ#ยซึ่/0งคนไม�ม#ราศร# จ้งเปิ2นผู้"�ม#คนท#0ม#ราศร#เปิ2นท#0พ/0งเถื�ด. ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�เปิ2นใหัญ�แหั�งชนชาวกาสุ# บ�ร�ษผู้"�ม#ราศร#สุมบ"รณ(ด�วยความเพ#ยร ม#อ�ธยาศ�ยใหัญ� ย�อมต�ดโคน แล่ะยอดขุองศ�ตร"ท�)งหัล่ายได�. ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�เปิ2นใหัญ�ขุองปิระชาชน จ้ร�งอย"� ถื/งท�าว

สุ�กกะกHไม�ทรงปิระมาทในความหัม�0นเพ#ยร ท�าวเธอทรงท7าความเพ#ยรในก�ล่ยาณธรรม ท7าพระท�ยในความหัม�0นเพ#ยร. คนธรรพ( พรหัม เทวดา เปิ2นผู้"�เปิ2นอย"� อาศ�ยพระราชาเช�นน�)น เม50อพระราชาทรงอ�ตสุาหัะ ไม�ทรงปิระมาท เทวดาท�)งหัล่ายย�อมค��มครองปิRองก�น. ขุ�าแต�พระบ�ดาพระองค(จ้งทรงเปิ2นผู้"�ไม�ปิระมาท ไม�ทรงพระพ�โรธแล่�ว ร�บสุ�0งใหั�ท7าก�จ้ท�)งหัล่าย จ้งทรงพยายามในก�จ้ท�)งหัล่าย เพราะคนเก#ยจ้คร�าน ย�อมไม�พบความสุ�ขุ. ขุ�อความท#0ขุ�าพระองค(กล่�าวแก�แล่�วในปิ*ญหัาขุองพระองค( น�)น ขุ�อน#)เปิ2นอน�ศาสุน# สุามารถืย�งผู้"�เปิ2นม�ตรใหั�ถื/งความสุ�ขุ แล่ะย�งคนผู้"�น�)นเปิ2นศ�ตร"ใหั�ถื/งความท�กขุ(ได�.-2 1 0 0 0 -124410 3 0 0 0

[๒๔๔๑] ด"กรนางนกก�ณฑุล่�น# ผู้"�เปิ2นเผู้�าพ�นธ�(ขุองนกม#บรรดาศ�กด�V เจ้�าสุามารถืล่ะหัร5อ เจ้�าจ้ะเขุ�าใจ้ได�หัร5อ ก�จ้อะไร เล่�าท#0ผู้"�ม��งจ้ะครอบครองสุมบ�ต�กระท7า แล่�วเปิ2นก�จ้ปิระเสุร�ฐ? -2 1 0 0 0 -124420 26 0 0 0

[๒๔๔๒] ขุ�าแต�พระบ�ดา ปิระโยชน(ท�)งปิวงต�)งม�0นอย"�ในเหัต� ๒ ปิระการเท�าน�)น ค5อ ความได�ล่าภท#0ย�งไม�ได� ๑ การตามร�กษาล่าภท#0ได�แล่�ว ๑. พระองค(จ้งทรง ทราบอ7ามาตย(ท�)งหัล่ายผู้"�เปิ2นน�กปิราชญ( ฉัล่าดในปิระโยชน( ไม�แพร�งพรายความล่�บ ไม�เปิ2นน�กเล่งสุ�รา ไม�ท7าใหั�เสุ50อมเสุ#ย. อ7ามาตย(ผู้"�ใด พ/งร�กษาพระราชทร�พย(ขุองพระองค(ใหั�ม#คงท#0อย"�ได� ด�จ้นายสุารถื#ย/ดรถืไว� พระองค(ควรทรงใช�อ7ามาตย(ผู้"�น�)น ใหั�กระท7าก�จ้ท�)งหัล่ายขุองพระองค(พระราชาพ/งเปิ2นผู้"�ม#อ�นโตชนอ�นสุงเคราะหั(ด#แล่�ว พ/งตรวจ้ตราพระราช ทร�พย(ด�วยพระองค(เอง ไม�ควรจ้�ดการทร�พย(แล่ะการก"�หัน#) โดยทรงไว� วางพระท�ยในคนอ50น. ควรทรงทราบรายได�รายจ้�ายด�วยพระองค(เอง ควร ทรงทราบก�จ้ท#0ท7าแล่�วแล่ะย�งไม�ท7าด�วยพระองค(เอง ควรขุ�มคนท#0ควรขุ�ม ยกย�องคนท#0ควรยกย�อง. ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�จ้อมพล่รถื พระองค(จ้งทรง พร70าสุอนเหัต�ผู้ล่ แก�ชาวชนบทเอง เจ้�าหัน�าท#0ผู้"�เกHบภาษ#อากร ผู้"�ไม�ปิระกอบด�วยธรรม อย�าย�งพระราชทร�พย(แล่ะร�ฐสุ#มาขุองพระองค(ใหั�พ�นาศ. อน/0ง พระองค(อย�าทรงท7าเอง หัร5ออย�าทรงใช�คนอ50นใหั�ท7าก�จ้ท�)งหัล่ายโดยฉั�บพล่�น เพราะว�าการงานท#0ท7าล่งไปิโดยฉั�บพล่�น ไม�ด#เล่ยคนเขุล่าย�อมเด5อดร�อนในภายหัล่�ง. พระองค(อย�าทรงล่�วงเล่ยก�ศล่ อย�า ทรงปิล่�อยพระท�ยใหั�เกร#)ยวกราดน�ก เพราะว�าสุก�ล่ท#0ม�0นคงเปิ2นอ�นมากได�ถื/งความไม�เปิ2นสุก�ล่เพราะความโกรธ. พระองค(อย�าทรงน/กว�าเราเปิ2นใหัญ� แล่�วย�งมหัาชนใหั�หัย�0งล่งเพ50อความฉั�บหัาย ก7าไรค5อความท�กขุ(อย�าได�ม#แก�หัญ�งแล่ะชายขุองพระองค(เล่ย. โภคสุมบ�ต�ท�)งปิวงขุองพระราชาผู้"�ปิราศจ้ากความหัวาดเสุ#ยว แสุ�หัากามารมณ( ย�อมพ�นาศหัมด ขุ�อน�)น น�กปิราชญ(ท�)งหัล่ายกล่�าวว�าเปิ2นความท�กขุ(ขุองพระราชา. ขุ�อความท#0หัม�อม ฉั�นกราบท"ล่ในปิ*ญหัาขุองพระองค(น�)น เปิ2นว�ตตบท น#0แหัล่ะเปิ2นอน�ศาสุน# ขุ�าแต�พระมหัาราชา บ�ดน#) พระองค(ย�งทรงขุย�นบ7าเพHญก�ศล่

ไม�ทรงเปิ2นน�กเล่ง ไม�ทรงท7าใหั�ราชทร�พย(ใหั�พ�นาศ จ้งทรงศ#ล่ เพราะว�าคนท�ศ#ล่ย�อมตกนรก. -2 1 0 0 0 -124430 2 0 0 0

[๒๔๔๓] พ�อช�มพ�กะ พ�อได�ถืามปิ*ญหัากะเจ้�าโกสุ�ยโคตรแล่ะเจ้�าก�ณฑุล่�น#มาเช�นเด#ยวก�นแล่�ว บ�ดน#) เจ้�าจ้งบอกก7าล่�งอ�นอ�ดมกว�าก7าล่�งท�)งหัล่าย.-2 1 0 0 0 -124440 26 0 0 0

[๒๔๔๔] ก7าล่�งในบ�ร�ษผู้"�ม#อ�ธยาศ�ยใหัญ�ในโล่กน#)ม# ๕ ปิระการ ในก7าล่�ง ๕ ปิระการ น�)น ก7าล่�งแขุน บ�ณฑุ�ตกล่�าวว�าเปิ2นก7าล่�งต70าทราม ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�ทรงเจ้ร�ญพระชนม( ก7าล่�งโภคทร�พย( บ�ณฑุ�ตกล่�าวว�าเปิ2นก7าล่�งท#0 ๒. ก7าล่�งอ7ามาตย( บ�ณฑุ�ตกล่�าวว�าเปิ2นก7าล่�งท#0 ๓ ก7าล่�งค5อม#ชาต�ย�0งใหัญ�เปิ2นก7าล่�งท#0 ๔ โดยแท� บ�ณฑุ�ตย�อมย/ดเอาก7าล่�งท�)งหัมดน#)ไว�ได�. ก7าล่�งปิ*ญญาบ�ณฑุ�ตกล่�าวว�าเปิ2นก7าล่�งปิระเสุร�ฐ ยอดเย#0ยมกว�าก7าล่�งท�)งหัล่าย เพราะว�าบ�ณฑุ�ตอ�นก7าล่�งปิ*ญญาสุน�บสุน�นแล่�ว ย�อมได�ความเจ้ร�ญ. ถื�าบ�คคล่ม#ปิ*ญญาทราม แม�ได�แผู้�นด�นอ�นสุมบ"รณ( เม50อเขุาไม�ปิรารถืนา คนอ50นผู้"�ถื/ง พร�อมด�วยปิ*ญญา กHขุ�มขุ#0แย�งเอาแผู้�นด�นน�)นเสุ#ย. ขุ�าแต�พระจ้อมแหั�งชน ชาวกาสุ# ถื�าบ�คคล่แม�เปิ2นผู้"�ม#ชาต�สุ"ง ได�ราชสุมบ�ต�แล่�วเปิ2นกษ�ตร�ย( แต� ม#ปิ*ญญาทราม หัาเปิ2นอย"�ด�วยราชสุมบ�ต�ท�กอย�างได�ไม�. ปิ*ญญาเปิ2นเคร50องว�น�จ้ฉั�ยขุ�อความท#0ได�ศ/กษาเล่�าเร#ยนมา ปิ*ญญาเปิ2นเคร50องเพ�0มพ"นเก#ยรต�ค�ณแล่ะช50อเสุ#ยง คนในโล่กน#)ปิระกอบด�วยปิ*ญญาแล่�ว แม�เม50อท�กขุ(เก�ดขุ/)นกHย�อมได�ร�บสุ�ขุ. กHคนบางคนไม�ต�)งใจ้ฟ*งด�วยด# ไม�อาศ�ยผู้"�เปิ2นพหั"สุ"ต ผู้"�ต�)ง อย"�ในธรรม ไม�พ�จ้ารณาเหัต�ผู้ล่ ย�อมไม�ได�บรรล่�ปิ*ญญาแล่ อน/0ง ผู้"�ใดร" � จ้�กจ้7าแนกธรรม ล่�กขุ/)นในเวล่าเช�า ไม�เก#ยจ้คร�าน ย�อมบากบ�0นตามกาล่ ผู้ล่การงานขุองผู้"�น�)นย�อมสุ7าเรHจ้ปิระโยชน(แหั�งการงานขุองบ�คคล่ผู้"�ม#ศ#ล่ ม�ใช�บ�อเก�ด ผู้"�คบหัาบ�คคล่ท#0ม�ใช�บ�อเก�ด (ล่าภยศสุ�ขุ) ผู้"�ม#ปิกต�เบ50อหัน�าย ท7าการงาน ย�อมไม�เผู้ล่Hดผู้ล่โดยชอบ. สุ�วนปิระโยชน(แหั�งการงานขุองบ�คคล่ผู้"�ปิระกอบธรรมอ�นเปิ2นภายใน คบหัาบ�คคล่ท#0เปิ2นบ�อเก�ดอย�างน�)นไม�ม#ปิกต�เบ50อหัน�ายท7าการงาน ย�อมเผู้ล่Hดผู้ล่โดยชอบ. ขุ�าแต�พระบ�ดา ขุอพระองค(ทรงเสุวนะปิ*ญญา อ�นเปิ2นสุ�วนแหั�งการปิระกอบความเพ#ยรเปิ2นเคร50องตามร�กษาทร�พย(ท#0รวบรวมไว� แล่ะเหัต� ๒ ปิระการขุ�างต�นท#0ขุ�าพระพ�ทธเจ้�ากราบท"ล่แล่�วน�)นเถื�ด อย�าได�ทรงท7าล่ายทร�พย(เสุ#ยด�วยการงานอ�นไม�สุมควร เพราะคนม#ปิ*ญญาทราม ย�อมล่�มจ้มด�วยการงานอ�นไม�สุมควร ด�งเร5อนไม�อ�อฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -124450 23 0 0 0

[๒๔๔๕] ขุ�าแต�พระมหัาราชา ขุอพระองค(จ้งทรงปิระพฤต�ธรรม ในพระราชมารดาพระราชบ�ดา คร�)นทรงปิระพฤต�ธรรมในโล่กน#)แล่�ว จ้�กเสุดHจ้สุ"�สุวรรค(. ขุอพระองค(จ้งทรงปิระพฤต�ธรรมในพระราชโอรสุแล่ะพระอ�ครมเหัสุ# คร�)น ทรงปิระพฤต�ธรรมในโล่กน#)แล่�ว จ้�กเสุดHจ้สุ"�สุวรรค(.

ขุอพระองค(จ้งทรงปิระพฤต�ธรรมในม�ตรแล่ะอ7ามาตย( คร�)นทรงปิระพฤต�ธรรมในโล่กน#)แล่�วจ้�กเสุดHจ้สุ"�สุวรรค(. ขุอพระองค(จ้งทรงปิระพฤต�ธรรมในพาหันะแล่ะพล่น�กาย คร�)นทรงปิระพฤต�ธรรมในโล่กน#)แล่�ว จ้�กเสุดHจ้สุ"�สุวรรค(. ขุอพระองค(จ้งทรงปิระพฤต�ธรรมในชาวบ�านแล่ะชาวน�คม คร�)นทรงปิระพฤต�ธรรมในโล่กน#)แล่�วจ้�ดเสุดHจ้สุ"�สุวรรค(. ขุอพระองค(จ้งทรงปิระพฤต�ธรรมในสุมณะแล่ะพราหัมณ(ท�)งหัล่าย คร�)นทรงปิระพฤต�ธรรมในโล่กน#)แล่�ว จ้�กเสุดHจ้สุ"�สุวรรค(. ขุอพระองค(จ้งทรงปิระพฤต�ธรรมในเน5)อแล่ะนก คร�)นทรงปิระพฤต�ธรรมในโล่กน#)แล่�ว จ้�กเสุดHจ้สุ"�สุวรรค(. ขุอพระองค(จ้งทรงปิระพฤต�ธรรมเพราะธรรมท#0บ�คคล่ปิระพฤต�แล่�ว ย�อมน7าความสุ�ขุมาใหั� คร�)นพระองค( ทรงปิระพฤต�ธรรมในโล่กน#)แล่�ว จ้�กเสุดHจ้สุ"�สุวรรค(. ขุ�าแต�พระมหัาราชา ขุอพระองค(ทรงปิระพฤต�ธรรม เพราะว�าพระอ�นทร( ทวยเทพพร�อมท�)งพราหัมณ( ถื/งท�พยสุถืานได�ด�วยธรรมอ�นตนปิระพฤต�ด#แล่�ว ขุ�าแต�บรม กษ�ตร�ย( ขุอพระองค(อย�าทรงปิระมาทธรรมเล่ย. ขุ�อความท#0ขุ�าพระองค( กล่�าวแล่�วในปิ*ญหัาขุองพระองค(น�)นเปิ2นว�ตตบท ขุ�อน#)แล่เปิ2นอน�ศาสุน#ขุอพระองค(จ้งทรงคบหัาสุมาคมก�บผู้"�ม#ปิ*ญญา จ้งม#ค�ณอ�นงามทรงทราบขุ�อ น�)นด�วยพระองค(แล่�ว จ้งทรงปิฏ�บ�ต�ใหั�ครบถื�วนเถื�ด จ้บ เตสุก�ณชาดกท#0 ๑.

๒. สุรภ�งคชาดก สุรภ�งคดาบสุเฉัล่ยปิ*ญหัา -2 1 0 0 0 -124460 3 0 0 0

[๒๔๔๖] ท�านท�)งหัล่ายผู้"�ปิระด�บแล่�ว สุอดใสุ�ก�ณฑุล่ น��งหั�มผู้�างดงาม เหันHบพระขุรรค(ม#ด�ามปิระด�บด�วยแก�วไพฑุ"รย( แล่ะแก�วม�กดา เปิ2นจ้อมพล่รถืย5นอย"�เปิ2นใครก�นหันอ ชนท�)งหัล่ายในมน�ษยโล่กจ้ะร" �จ้�กท�านท�)งหัล่ายอย�างไร? -2 1 0 0 0 -124470 4 0 0 0

[๒๔๔๗] ขุ�าพเจ้�าเปิ2นกษ�ตร�ย(ช50อว�าอ�ฏฐกะ สุ�วนท�านผู้"�น#) ค5อ พระเจ้�าภ#มรถืะแล่ะท�านผู้"�น#) ค5อพระเจ้�ากาล่�งคราช ม#พระเดช ฟ� RงเฟT0 อง ขุ�าพเจ้�า ท�)งหัล่ายมาในท#0น#) เพ50อเย#0ยมท�านฤาษ#ท�)งหัล่ายผู้"�สุ7ารวมด�วยด# แล่ะเพ50อจ้ะ ขุอถืามปิ*ญหัา.-2 1 0 0 0 -124480 3 0 0 0

[๒๔๔๘] ท�านเหัาะล่อยอย"�ในอากาศเวหัา ด�งพระจ้�นทร(ล่อยเด�นอย"�ท�ามกล่างท�องฟRาในว�น ๑๕ ค70า ฉัะน�)น ด"กรเทพเจ้�า อาตมภาพขุอถืามท�านผู้"�ม#อาน�ภาพมาก ชนท�)งหัล่ายในมน�ษยโล่กจ้ะร" �จ้�กท�านอย�างไร? -2 1 0 0 0 -124490 3 0 0 0

[๒๔๔๙] ในเทวโล่กเขุาเร#ยกขุ�าพเจ้�าว�า สุ�ช�มบด# ในมน�ษยโล่กเขุาเร#ยกขุ�าพเจ้�าว�าท�าวมฆวา ขุ�าพเจ้�าน�)น ค5อ ท�าวเทวราช ว�นน#)มาถื/งท#0น#0 เพ50อขุอเย#0ยม ท�านฤาษ#ท�)งหัล่ายผู้"�สุ7ารวมแล่�วด�วยด#.

-2 1 0 0 0 -124500 3 0 0 0

[๒๔๕๐] ฤาษ#ท�)งหัล่ายขุองขุ�าพเจ้�า ผู้"�ม#ฤทธ�Vมาก ปิระกอบด�วยอ�ทธ�ค�ณ มาปิระช�มพร�อมก�นแล่�ว ปิรากฏไปิในท#0ไกล่ ขุ�าพเจ้�าม#จ้�ตเล่50อมใสุ ขุอไหัว�พระค�ณเจ้�าท�)งหัล่าย ผู้"�ปิระเสุร�ฐกว�ามน�ษย(ในช#วโล่กน#). -2 1 0 0 0 -124510 3 0 0 0

[๒๔๕๑] กล่�0นแหั�งฤาษ#ท�)งหัล่ายผู้"�บวชมานาน ย�อมออกจ้ากกายฟ� Rงไปิตามล่มได� ด"กรท�าวสุหั�สุสุเนตร เช�ญมหัาบพ�ตรถือยไปิเสุ#ยจ้ากท#0น#0 ด"กรท�าวเทวราชกล่�0นขุองฤาษ#ท�)งหัล่ายไม�สุะอาด.-2 1 0 0 0 -124520 4 0 0 0

[๒๔๕๒] กล่�0นแหั�งฤาษ#ท�)งหัล่ายผู้"�บวชมานาน จ้งออกจ้ากกายฟ� Rงไปิตามล่มเถื�ดขุ�าแต�พระค�ณเจ้�าผู้"�เจ้ร�ญ ขุ�าพเจ้�าท�)งหัล่ายย�อมม��งหัว�งกล่�0นน�)น ด�งพวงบ�ปิผู้าชาต�อ�นว�จ้�ตรม#กล่�0นหัอม เพราะว�าเทวดาท�)งหัล่ายม�ได�ม#ความสุ7าค�ญในกล่�0นน#) ว�าเปิ2นปิฏ�ก"ล่.-2 1 0 0 0 -124530 5 0 0 0

[๒๔๕๓] ท�าวมฆวาฬสุ�ช�มบด#เทวราช องค(ปิ�ร�นททะ ผู้"�เปิ2นใหัญ�แหั�งภ"ต ม#พระยศ เปิ2นจ้อมแหั�งทวยเทพ ทรงย70าย#หัม"�อสุ"ร ทรงรอคอยโอกาสุ เพ50อตร�สุถืามปิ*ญหัา. บรรดาฤาษ#ผู้"�เปิ2นบ�ณฑุ�ตเหัล่�าน#) ณ ท#0น#) ใครเล่�าหันอถื"กถืามแล่�วจ้�กพยากรณ(ปิ*ญหัาอ�นสุ�ขุ�ม ขุองพระราชา ๓ พระองค(ผู้"�เปิ2นใหัญ�ในหัม"�มน�ษย( แล่ะขุองท�าววาสุวะผู้"�เปิ2นจ้อมแหั�งทวยเทพได�?-2 1 0 0 0 -124540 3 0 0 0

[๒๔๕๔] ท�านสุรภ�งคฤาษ#ผู้"�เร5องตบะน#) เว�นจ้ากเมถื�นธรรมต�)งแต�เก�ดมา เปิ2นบ�ตรขุองปิ�โรหั�ตาจ้ารย( ได�ร�บฝัYกฝันมาเปิ2นอย�างด# ท�านจ้�กพยากรณ(ปิ*ญหัาขุองพระราชาเหัล่�าน�)นได�. -2 1 0 0 0 -124550 3 0 0 0

[๒๔๕๕] ขุ�าแต�ท�านโกณฑุ�ญญะ ขุอท�านได�โปิรดพยากรณ(ปิ*ญหัา ฤาษ#ท�)งหัล่ายผู้"�ย�งปิระโยชน(ใหั�สุ7าเรHจ้ พาก�นขุอร�องท�าน ขุ�าแต�ท�านโกณฑุ�ญญะ ภาระน#) ย�อมมาถื/งท�านผู้"�เจ้ร�ญด�วยปิ*ญญา น#0เปิ2นธรรมดาในหัม"�มน�ษย(.-2 1 0 0 0 -124560 3 0 0 0

[๒๔๕๖] มหัาบพ�ตรผู้"�เจ้ร�ญท�)งหัล่าย อาตมภาพใหั�โอกาสุแล่�ว เช�ญตร�สุถืามปิ*ญหัาอย�างใดอย�างหัน/0ง ตามพระหัฤท�ยปิรารถืนาเถื�ด กHอาตมภาพร" �โล่กน#)แล่ะ โล่กหัน�าเองแล่�ว จ้�กพยากรณ(ปิ*ญหัาน�)นๆ แก�มหัาบพ�ตรท�)งหัล่าย.-2 1 0 0 0 -124570 5 0 0 0

[๒๔๕๗] ล่7าด�บน�)น ท�าวมฆวาฬสุ�กกเทวราชปิ�ร�นททะ ทรงเหัHนปิระโยชน( ได�ตร�สุตามปิ*ญหัาอ�นเปิ2นปิฐม ด�งท#0พระท�ยปิรารถืนาว�า บ�คคล่ฆ�าซึ่/0งอะไรสุ�จ้/งจ้ะไม�เศร�าโศกในกาล่ไหันๆ ฤาษ#ท�)งหัล่าย ย�อมสุรรเสุร�ญการล่ะอะไรบ�คคล่พ/งอดทนค7าหัยาบท#0ใครๆ ในโล่กน#)กล่�าวแล่�ว ขุ�าแต�ท�าน โกณฑุ�ญญะ ขุอท�านได�โปิรดบอกความขุ�อน#)แก�โยมเถื�ด? -2 1 0 0 0 -124580 3 0 0 0

[๒๔๕๘] บ�คคล่ฆ�าความโกรธได�แล่�ว จ้/งจ้ะไม�เศร�าโศกในกาล่ไหันๆ ฤาษ#ท�)งหัล่าย ย�อมสุรรเสุร�ญการล่ะความล่บหัล่"� บ�คคล่ควรอดทนค7าหัยาบท#0ชนท�)งปิวงกล่�าว สุ�ตบ�ร�ษท�)งหัล่ายกล่�าวความอดทนน#)ว�าสุ"งสุ�ด.-2 1 0 0 0 -124590 3 0 0 0

[๒๔๕๙] บ�คคล่อาจ้จ้ะอดทนถื�อยค7าขุองคนท�)ง ๒ พวกได� ค5อ คนท#0เสุมอก�น ๑คนท#0ปิระเสุร�ฐกว�าตน ๑ จ้ะอดทนถื�อยค7าขุองคนเล่วกว�าได�อย�างไรหันอขุ�าแต�ท�านโกณฑุ�ญญะ ขุอท�านได�โปิรดบอกความขุ�อน#)แก�โยมเถื�ด?-2 1 0 0 0 -124600 4 0 0 0

[๒๔๖๐] บ�คคล่พ/งอดทนถื�อยค7าขุองคนผู้"�ปิระเสุร�ฐกว�าได� เพราะความกล่�ว พ/งอดทนถื�อยค7าขุองคนท#0เสุมอก�นได� เพราะการแขุ�งขุ�นเปิ2นเหัต� สุ�วนผู้"�ใดใน โล่กน#) พ/งอดทนถื�อยค7าขุองคนท#0เล่วกว�าได� สุ�ตบ�ร�ษท�)งหัล่ายกล่�าวความอดทนขุองผู้"�น�)นว�าสุ"งสุ�ด.-2 1 0 0 0 -124610 4 0 0 0

[๒๔๖๑] ไฉันจ้/งจ้ะร" �จ้�กคนปิระเสุร�ฐกว�า คนท#0เสุมอก�น หัร5อคนท#0เล่วกว�า ซึ่/0งม# สุภาพอ�นอ�ร�ยาบถืท�)ง ๔ ปิกปิดไว� เพราะว�าสุ�ตบ�ร�ษท�)งหัล่าย ย�อมเท#0ยวไปิด�วยสุภาพขุองคนช�0วได� เพราะเหัต�น�)นแล่ จ้/งควรอดทนถื�อยค7าขุองคน ท�)งปิวง.-2 1 0 0 0 -124620 3 0 0 0

[๒๔๖๒] สุ�ตบ�ร�ษผู้"�ม#ความอดทน พ/งได�ผู้ล่ค5อความไม�ม#การกระทบกระท�0ง เพราะการสุงบระง�บเวร เสุนาแม�มากพร�อมด�วยพระราชาเม50อรบอย"� จ้ะพ/งได�ผู้ล่น�)นกHหัาม�ได� เวรท�)งหัล่ายย�อมระง�บด�วยก7าล่�งแหั�งขุ�นต�. -2 1 0 0 0 -124630 5 0 0 0

[๒๔๖๓] กระผู้มขุออน�โมทนาค7าสุ�ภาษ�ตขุองท�าน แต�จ้ะขุอถืามปิ*ญหัาอ50นๆ กะท�านขุอเช�ญท�านกล่�าวปิ*ญหัาน�)น โดยม#พระราชา ๔ พระองค( ค5อ พระเจ้�าท�ณฑุก# ๑ พระเจ้�านาล่�ก#ระ ๑ พระเจ้�าอ�ชช�นะ ๑ พระเจ้�ากล่าพ� ๑ ขุอท�านได�โปิรดบอกคต�ขุองพระราชาเหัล่�าน�)น ผู้"�ม#บาปิกรรมอ�นหัน�ก พระราชาท�)ง ๔ องค(น�)นเบ#ยดเบ#ยนฤาษ#ท�)งหัล่าย พาก�นบ�งเก�ด ณ ท#0ไหัน?-2 1 0 0 0 -1

24640 13 0 0 0

[๒๔๖๔] พระเจ้�าท�ณฑุก# ได�เร#0ยรายโทษล่ง ณ ท�านก#สุว�จ้ฉัดาบสุแล่�ว เปิ2นผู้"�ม#ม"ล่ อ�นขุาดแล่�ว พร�อมท�)งบร�ษ�ท พร�อมท�)งชาวแว�นแคว�น หัมกไหัม�อย"�ใน นรกช50อก�กก"ล่ะ ถื�านเพล่�งปิราศจ้ากเปิล่ว ย�อมตกล่งบนพระกายขุอง พระราชาน�)น. พระเจ้�านาล่�ก#ระได�เบ#ยดเบ#ยนบรรพช�ตท�)งหัล่ายผู้"�สุ7ารวมแล่�ว ผู้"�กล่�าวธรรมสุงบระง�บ ไม�ปิระท�ษร�ายใคร สุ�น�ขุท�)งหัล่ายในโล่กหัน�า ย�อมร�มก�นก�ดก�นพระเจ้�านาล่�ก#ระน�)นผู้"�ด�)นรนอย"�. อน/0ง พระเจ้�า อ�ชช�นะ พระเศ#ยรปิ*กพระบาทขุ/)น ตกล่งในสุ�ตต�สุ"ล่นรก เพราะเบ#ยด เบ#ยน อ�งค#รสุฤาษ#ผู้"�โคดม ผู้"�ม#ขุ�นต� ม#ตบะ ปิระพฤต�พรหัมจ้รรย(มานาน.

พระเจ้�ากล่าพ�ได�ทรงเช5อดเฉั5อนฤาษ#ช50อขุ�นต�วาท# ผู้"�สุงบระง�บ ไม�ปิระท�ษร�ายใหั�เปิ2นท�อนๆ พระเจ้�ากล่าพ�น�)น ได�บ�งเก�ดหัมกไหัม�อย"�ในอเวจ้#นรก อ�นร�อนใหัญ� ม#เวทนากล่�า น�ากล่�ว. บ�ณฑุ�ตได�ฟ*งนรกเหัล่�าน#) แล่ะนรกเหัล่�าอ50นอ�นช�0วช�ากว�าน#)ในท#0น#)แล่�ว ควรปิระพฤต�ธรรมในสุมณพราหัมณ( ท�)งหัล่าย ผู้"�กระท7าอย�างน#) ย�อมเขุ�าถื/งแดนสุวรรค(.-2 1 0 0 0 -124650 3 0 0 0

[๒๔๖๕] กระผู้มขุออน�โมทนาค7าสุ�ภาษ�ตขุองท�าน ขุอถืามปิ*ญหัาขุ�ออ50นกะท�าน ขุอเช�ญท�านกล่�าวปิ*ญหัาน�)น บ�ณฑุ�ตเร#ยกคนเช�นไรว�าม#ศ#ล่ เร#ยกคนเช�นไรว�าม#ปิ*ญญา เร#ยกคนเช�นไรว�าสุ�ตบ�ร�ษ ศ�ร�ย�อมไม�ล่ะคนเช�นไรหันอ?-2 1 0 0 0 -124660 9 0 0 0

[๒๔๖๖] ผู้"�ใดในโล่กน#) เปิ2นผู้"�สุ7ารวมด�วยกาย วาจ้าแล่ะใจ้ ไม�ท7าบาปิกรรมอะไรๆไม�พ"ดพร�อยๆ เพราะเหัต�แหั�งตน บ�ณฑุ�ตเร#ยกคนเช�นน�)นว�าม#ศ#ล่. ผู้"�ใด ค�ดปิ*ญหัาอ�นล่/กซึ่/)งได�ด�วยใจ้ ไม�ท7ากรรมอ�นหัยาบช�าอ�นหัาปิระโยชน(ม�ได� ไม�ล่ะท�)งทางแหั�งปิระโยชน(อ�นมาถื/งตามกาล่ บ�ณฑุ�ตเร#ยกคนเช�นน�)นว�าม# ปิ*ญญา. ผู้"�ใดแล่ เปิ2นคนกต�ญญู"กตเวท# ม#ปิ*ญญา ม#ก�ล่ยาณม�ตร แล่ะม# ความภ�กด#ม�0นคง ช�วยท7าก�จ้ขุองม�ตรผู้"�ตกยากโดยเตHมใจ้ บ�ณฑุ�ตเร#ยกคนเช�นน�)นว�าสุ�ตบ�ร�ษ. ผู้"�ใดปิระกอบด�วยค�ณธรรมท�)งปิวงเหัล่�าน#) ค5อเปิ2นผู้"�ม#ศร�ทธา อ�อนโยน แจ้กทานด�วยด# ร" �ความปิระสุงค( ศ�ร�ย�อมไม�ล่ะคนเช�นน�)น ผู้"�สุงเคราะหั( ม#วาจ้าอ�อนหัวาน สุล่ะสุล่วย. -2 1 0 0 0 -124670 3 0 0 0

[๒๔๖๗] กระผู้มขุออน�โมทนาค7าสุ�ภาษ�ตขุองท�าน ขุอถืามปิ*ญหัาขุ�ออ50นกะท�าน ขุอเช�ญท�านกล่�าวปิ*ญหัาน�)น น�กปิราชญ(ย�อมกล่�าวศ#ล่ ศ�ร� ธรรม ขุองสุ�ตบ�ร�ษแล่ะปิ*ญญา ว�าขุ�อไหันปิระเสุร�ฐกว�าก�น?-2 1 0 0 0 -124680 3 0 0 0

[๒๔๖๘] ท�านผู้"�ฉัล่าดท�)งหัล่ายย�อมกล่�าวว�า ปิ*ญญาน�0นแหัล่ะปิระเสุร�ฐสุ�ด ด�จ้ พระจ้�นทร(ปิระเสุร�ฐกว�าดวงดาวท�)งหัล่าย ฉัะน�)น ศ#ล่ ศ�ร� แล่ะธรรมขุอง

สุ�ตบ�ร�ษ ย�อมเปิ2นไปิตามบ�คคล่ผู้"�ม#ปิ*ญญา.-2 1 0 0 0 -124690 4 0 0 0

[๒๔๖๙] กระผู้มขุออน�โมทนาค7าสุ�ภาษ�ตขุองท�าน ขุอถืามปิ*ญหัาขุ�ออ50นกะท�าน ขุอเช�ญท�านกล่�าวปิ*ญหัาน�)น บ�คคล่ในโล่กน#)ท7าอย�างไร ท7าด�วยอ�บายอย�างไร ปิระพฤต�อะไร เสุพอะไร จ้/งจ้ะได�ปิ*ญญา ขุอท�านได�โปิรดบอก ปิฏ�ปิทาแหั�งปิ*ญญา ณ บ�ดน#)ว�า นรชนท7าอย�างไรจ้/งจ้ะเปิ2นผู้"�ม#ปิ*ญญา?-2 1 0 0 0 -124700 7 0 0 0

[๒๔๗๐] บ�คคล่ควรคบหัาท�านผู้"�ร" �ท�)งหัล่าย ล่ะเอ#ยดล่ะออ เปิ2นพหั"สุ"ต พ/งเปิ2นท�)ง น�กเร#ยน แล่ะไต�ถืาม พ/งต�)งใจ้ฟ*งค7าสุ�ภาษ�ตโดยเคารพ นรชนท7าอย�าง น#)จ้/งจ้ะเปิ2นผู้"�ม#ปิ*ญญา. ผู้"�ม#ปิ*ญญาน�)นย�อมพ�จ้ารณาเหัHนกามค�ณท�)งหัล่ายโดยความเปิ2นขุองไม�เท#0ยง เปิ2นท�กขุ(แล่ะเปิ2นโรค ผู้"�เหัHนแจ้�งอย�างน#)ย�อมล่ะความพอใจ้ในกามท�)งหัล่ายอ�นเปิ2นท�กขุ( ม#ภ�ยอ�นใหัญ�หัล่วงเสุ#ยได�.ผู้"�น�)นปิราศจ้ากราคะแล่�ว ก7าจ้�ดโทสุะได� พ/งเจ้ร�ญเมตตาจ้�ตไม�ม#ปิระมาณงดอาชญาในสุ�ตว(ท�กจ้7าพวกแล่�ว ไม�ถื"กต�เต#ยน ย�อมเขุ�าถื/งแดนพรหัม. -2 1 0 0 0 -124710 3 0 0 0

[๒๔๗๑] การมาขุองมหัาบพ�ตรผู้"�ม#พระนามว�า อ�ฏฐกะ ภ#มรถืะ แล่ะกาล่�งคราชผู้"�ม#พระเดชาน�ภาพฟ� RงเฟT0 องไปิ เปิ2นการมาท#0ม#ฤทธ�Vใหัญ�โต ท�กๆ พระองค(ทรงล่ะกามราคะได�แล่�ว.-2 1 0 0 0 -124720 3 0 0 0

[๒๔๗๒] ท�านเปิ2นผู้"�ร" �จ้�ตผู้"�อ50น ขุ�อน�)นเปิ2นอย�างน�)น กระผู้มท�กคนล่ะกามราคะได� แล่�ว ขุอท�านจ้งใหั�โอกาสุเพ50อความอน�เคราะหั(ตามท#0กระผู้มท�)งหัล่ายจ้ะร" �ถื/งคต�ขุองท�านได�. -2 1 0 0 0 -124730 3 0 0 0

[๒๔๗๓] อาตมาใหั�โอกาสุเพ50อความอน�เคราะหั( เพราะมหัาบพ�ตรท�)งหัล่าย ล่ะกามราคะได�อย�างน�)นแล่�ว จ้งย�งกายใหั�ซึ่าบซึ่�านด�วยปิNต�อ�นไพบ"ล่ย( ตามท#0มหัาบพ�ตรท�)งหัล่ายจ้ะทรงทราบถื/งคต�ขุองอาตมา.-2 1 0 0 0 -124740 3 0 0 0

[๒๔๗๔] ขุ�าแต�ท�านผู้"�ม#ปิ*ญญาด�งแผู้�นด�น กระผู้มท�)งหัล่ายจ้�กท7าตามค7าสุ�0งสุอนท#0ท�านกล่�าวท�กอย�าง กระผู้มท�)งหัล่ายจ้ะย�งกายใหั�ซึ่าบซึ่�านด�วยปิNต�อ�น ไพบ"ล่ย( ตามท#0กระผู้มท�)งหัล่ายจ้ะร" �ถื/งคต�ขุองท�าน. -2 1 0 0 0 -124750 4 0 0 0

[๒๔๗๕] ด"กรท�านผู้"�เจ้ร�ญท�)งหัล่าย ฤาษ#ท�)งหัล่ายผู้"�ม#ค�ณความด# ท7าการบ"ชาน#)แก�ก#สุว�จ้ฉัดาบสุแล่�ว จ้งพาก�นไปิย�งท#0อย"�ขุองตนๆ เถื�ด ท�านท�)งหัล่ายจ้ง

เปิ2นผู้"�ย�นด#ในฌิาน ม#จ้�ตต�)งม�0นท�กเม50อเถื�ด ความย�นด#น#) เปิ2นค�ณชาต� ปิระเสุร�ฐสุ�ดขุองบรรพช�ต.-2 1 0 0 0 -124760 6 0 0 0

[๒๔๗๖] ชนเหัล่�าน�)นได�ฟ*งคาถืาอ�นปิระกอบด�วยปิระโยชน(อย�างย�0ง ท#0ฤาษ#ผู้"�เปิ2นบ�ณฑุ�ตกล่�าวด#แล่�ว เก�ดปิNต�โสุมน�สุ พาก�นอน�โมทนาอย"� เทวดาท�)งหัล่ายผู้"�ม#ยศ ต�างกHพาก�นกล่�บไปิสุ"�เทพบ�ร#. คาถืาเหัล่�าน#)ม#อรรถืพย�ญชนะด# อ�นฤาษ#ผู้"�เปิ2นบ�ณฑุ�ตกล่�าวด#แล่�ว คนใดคนหัน/0งฟ*งคาถืา เหัล่�าน#)ใหั�ม#ปิระโยชน( พ/งได�ค�ณพ�เศษท�)งเบ5)องต�นแล่ะเบ5)องปิล่าย คร�)น แล่�วพ/งบรรล่�ถื/งสุถืานท#0อ�นม�จ้จ้�ราชมองไม�เหัHน. -2 1 0 0 0 -124770 10 0 0 0

[๒๔๗๗] สุาล่�สุสุรดาบสุในกาล่น�)น เปิ2นพระสุาร#บ�ตร เมณฑุ�สุสุรดาบสุในกาล่น�)นเปิ2นพระก�สุสุปิะ ปิ*พพตดาบสุในกาล่น�)นเปิ2นพระอน�ร�ทธะ เทว�ล่ดาบสุในกาล่น�)น เปิ2นพระก�จ้จ้ายนะ อน�สุ�สุสุดาบสุในกาล่น�)นเปิ2นพระอานนท(ก#สุว�จ้ฉัดาบสุในกาล่น�)น เปิ2นโกล่�ตมหัาโมคค�ล่ล่านะ นารทดาบสุในกาล่น�)น เปิ2นพระอ�ทาย#เถืระ บร�ษ�ทในกาล่น�)น เปิ2นพ�ทธบร�ษ�ทในบ�ดน#)สุรภ�งคดาบสุโพธ�สุ�ตว(ในกาล่น�)น ค5อตถืาคต ท�านท�)งหัล่ายจ้งทรงจ้7าชาดกไว�อย�างน#)แล่.

จ้บ สุรภ�งคชาดกท#0 ๒.

๓. อล่�มพ�สุาชาดก ว�าด�วยอ�สุ�สุ�งคดาบสุถื"กท7าล่ายตบะ -2 1 0 0 0 -124780 3 0 0 0

[๒๔๗๘] คร�)งน�)น พระอ�นทร(ผู้"�เปิ2นใหัญ� ผู้"�ทรงครอบง7าว�ตรภ"อสุ"รเปิ2นพระบ�ดาแหั�งเทพบ�ตรผู้"�ชนะ ปิระท�บน�0งอย"� ณ สุ�ธรรมาเทวสุภา ร�บสุ�0งใหั�เร#ยกนางอล่�มพ�สุาเทพก�ญญามาแล่�วตร�สุว�า. -2 1 0 0 0 -124790 3 0 0 0

[๒๔๗๙] แน�ะนางอล่�มพ�สุาผู้"�เจ้5อปินด�วยก�เล่สุ สุามารถืจ้ะเล่�าโล่มฤาษ#ได� เทวดา ช�)นดาวด/งสุ(พร�อมด�วยพระอ�นทร(ขุอร�องเจ้�า เจ้�าจ้งไปิหัาอ�สุ�สุ�งคดาบสุเถื�ด.-2 1 0 0 0 -124800 2 0 0 0

[๒๔๘๐] ดาบสุองค(น#)ม#ว�ตร ปิระพฤต�พรหัมจ้รรย( ย�นด#ย�0งในน�พพาน เปิ2นผู้"�ร" �อย�าเพ�0งล่�วงเล่ยพวกเราไปิก�อนเล่ย เจ้�าจ้งหั�ามมรรคขุองเธอเสุ#ย.-2 1 0 0 0 -124810 5 0 0 0

[๒๔๘๑] ขุ�าแต�เทวราช พระองค(ทรงท7าอะไร ทรงม��งหัมายแต�หัม�อมฉั�นเท�าน�)น ร�บสุ�0งว�า แน�ะเจ้�าผู้"�อาจ้จ้ะเล่�าโล่มฤาษ#ได� เจ้�าจ้งไปิเถื�ดด�งน#) นางเทพ

อ�ปิสุรผู้"�ท�ดเท#ยมหัม�อมฉั�น แล่ะผู้"�ปิระเสุร�ฐกว�าหัม�อมฉั�น กHม#อย"�ใน น�นทนว�น อ�นหัาความเศร�าโศกม�ได� วาระค5อการไปิจ้งม#แม�แก�นางเทพ อ�ปิสุรเหัล่�าน�)น แม�นางเทพอ�ปิสุรเหัล่�าน�)นจ้งไปิปิระเล่�าปิระโล่มเถื�ด-2 1 0 0 0 -124820 6 0 0 0

[๒๔๘๒] เจ้�าพ"ดจ้ร�งโดยแท�แล่ นางเทพอ�ปิสุรอ50นๆ ท#0ท�ดเท#ยมก�บเจ้�า แล่ะปิระเสุร�ฐกว�าเจ้�า ม#อย"�ในน�นทนว�นอ�นหัาความโศกม�ได�. ด"กรนางผู้"�ม#อว�ยวะงามท�กสุ�วน กHแต�ว�า นางเทพอ�ปิสุรเหัล่�าน�)นไปิถื/งชายเขุ�าแล่�ว ย�อมไม�ร" �จ้�กการบ7าเรออย�างย�0งท#0เจ้�าร" �. แม�งามเอUย เจ้�าน�0นแหัล่ะจ้งไปิเพราะว�าเจ้�าเปิ2นผู้"�ปิระเสุร�ฐกว�าหัญ�งท�)งหัล่าย เจ้�าจ้�กน7าดาบสุน�)นมาสุ"�อ7านาจ้ได� ด�วยผู้�วพรรณแล่ะร"ปิร�างขุองเจ้�าเอง.-2 1 0 0 0 -124830 4 0 0 0

[๒๔๘๓] หัม�อมฉั�นอ�นท�าวเทวราชทรงใช� จ้�กไม�ไปิหัาได�ไม� แต�ว�าหัม�อมฉั�นกล่�วท#0จ้ะเบ#ยดเบ#ยนดาบสุน�)น เพราะท�านเปิ2นพราหัมณ(ม#เดชฟ� RงเฟT0 อง. ชนท�)งหัล่ายม�ใช�น�อย เบ#ยดเบ#ยนฤาษ#แล่�วต�องตกนรก ถื/งสุ�งสุารว�ฏเพราะความหัล่ง เพราะเหัต�น�)น หัม�อมฉั�นขุนล่�กขุนพอง.-2 1 0 0 0 -124840 6 0 0 0

[๒๔๘๔] นางอล่�มพ�สุาเทพอ�ปิสุร ผู้"�ม#วรรณะน�าร�กใคร� ผู้"�เจ้5อปินด�วยก�เล่สุปิรารถืนาจ้ะย�งอ�สุ�สุ�งคดาบสุใหั�ผู้สุม คร�)นกราบท"ล่อย�างน#)แล่�วกHหัล่#กไปิ.

กHนางอล่�มพ�สุาเทพอ�ปิสุรน�)น เขุ�าไปิย�งปิMาท#0อ�สุ�สุ�งคดาบสุร�กษา อ�น ดาดาษไปิด�วยเถืาต7าล่/งโดยรอบปิระมาณก/0งโยชน(. นางได�เขุ�าไปิหัาอ�สุ�สุ�งคดาบสุผู้"�ก7าล่�งปิ*ดกวาดโรงไฟ ใกล่�เวล่าอาท�ตย(อ�ท�ย ก�อนเวล่า อาหัารเช�า. -2 1 0 0 0 -124850 19 0 0 0

[๒๔๘๕] เธอเปิ2นใครหันอ ม#ร�ศม#เหัม5อนสุายฟRา หัร5อเหัม5อนดาวปิระกายพฤกษ( ม#เคร50องปิระด�บแขุนงามว�จ้�ตร สุวมใสุ�ก�ณฑุล่แก�วมณ#. คล่�ายก�บแสุงพระอาท�ตย( ม#กล่�0นจ้�รณจ้�นทร( วรรณะด�งทองค7า ล่7าขุางามด# ม#มารยา มากมาย ก7าล่�งร� �นสุาวน�าด" น�าชม. เท�าขุองเธอไม�เว�ากล่าง อ�อนล่ะม�นสุะอาดต�)งล่งด�วยด# การเย5)องกรายขุองเธอน�าร�กใคร� ด/งจ้�ตใจ้ขุองเราได� ท#เด#ยว. อน/0ง ล่7าขุาขุองเธอเร#ยวงาม เปิร#ยบเสุมอด�วยงวงช�าง ตะโพกขุองเธอผู้/0งผู้ายเกล่#)ยงเกล่าด�งแผู้�นทองค7า. นาภ#ขุองเธอกHต�)งอย"�เปิ2นอย�างด#เหัม5อนก�บฝั*กดอกอ�บล่ ย�อมปิรากฏแต�ท#0ไกล่คล่�ายเกสุรดอกอ�ญช�นเช#ยว.

ถื�นท�)งค"�เก�ดท#0ทรวงอกหัาขุ�)วม�ได� ทรงไว�ซึ่/0งขุ#รรสุ ไม�หัดเหั#0ยว เต�งต�)ง ท�)ง ๒ ขุ�าง เสุมอด�วยผู้ล่น7)าเต�าคร/0งซึ่#ก. คอขุองเธอด�งเน5)อทราย ยาวคล่�ายหัน�าสุ�วรรณเภร# ม#ร�มฝัNปิากเร#ยบงดงาม เปิ2นท#0ต�)งแหั�งมนะท#0 ๔ ค5อ ล่�)น. ฟ*นขุองเธอท�)งขุ�างบนขุ�างล่�างขุาวสุะอาด เปิ2นขุองหัาโทษม�ได� ด"งาม น�ก น�ยย(ตาท�)ง ๒ ขุ�างขุองเธอด7าขุล่�บ ม#สุ#แดงเปิ2นท#0สุ�ด สุ#ด�งเมHด

มะกล่70า ท�)งยาวท�)งกว�างด"งามน�ก ผู้มท#0งอกบนศ#รษะขุองเธอไม�ยาวน�ก เกล่#)ยงเกล่าด# หัว#ด�วยหัว#ทองค7า ม#กล่�0นหัอมฟ� Rงด�วยกล่�0นจ้�นทน(. กสุ�กรรม โคร�กขุกรรม การค�าขุองพ�อค�า แล่ะความบากบ�0นขุองฤาษ#ท�)งหัล่ายผู้"�สุ7ารวมด# ม#ตบะม#ปิระมาณเท�าใด. เราไม�เหัHนบ�คคล่ม#ปิระมาณเท�าน�)นใน ปิฐพ#มณฑุล่น#) จ้ะเสุมอเหัม5อนก�บเธอ เธอเปิ2นใคร หัร5อเปิ2นบ�ตรขุองใคร เราจ้ะร" �จ้�กเธอได�อย�างไร?-2 1 0 0 0 -124860 4 0 0 0

[๒๔๘๖] ด"กรท�านก�สุปิะผู้"�เจ้ร�ญ เม50อจ้�ตขุองท�านเปิ2นไปิอย�างน#)แล่�วกHไม�ใช�กาล่ท#0จ้ะเปิ2นปิ*ญหัา มาเถื�ดท�านท#0ร �ก เราท�)งสุองจ้�กร50นรมย(ก�นในอาสุนะขุองเรามาเถื�ดท�าน ฉั�นจ้�กเคล่�าคล่/งท�าน ท�านจ้งเปิ2นผู้"�ฉัล่าดในความย�นด#ด�วยกามค�ณ. -2 1 0 0 0 -124870 2 0 0 0

[๒๔๘๗] นางอล่�มพ�สุาเทพอ�ปิสุร ผู้"�ม#ผู้�วพรรณน�าร�กใคร�ผู้"�เจ้5อปินด�วยก�เล่สุ ปิรารถืนาจ้ะใหั�อ�สุ�สุ�งคดาบสุผู้สุม คร�)นกล่�าวอย�างน#)แล่�วกHหัล่#กไปิ.-2 1 0 0 0 -124880 15 0 0 0

[๒๔๘๘] สุ�วนอ�สุ�สุ�งคดาบสุน�)นร#บเด�นออกไปิโดยเรHว ต�ดความก�าวไปิช�าเสุ#ย ไปิท�นเขุ�ากHจ้�บท#0มวยผู้มอ�นอ�ดมขุองนางไว�. นางอ�ปิสุรผู้"�ม#ร"ปิสุวยงาม หัม�น กล่�บมาสุวมกอดดาบสุน�)น อ�สุ�สุ�งคดาบสุเคล่50อนจ้ากพรหัมจ้รรย( ตามท#0ท�าวสุ�กกเทวราชทรงปิรารถืนา. ภายหัล่�งนางเทพก�ญญากHม#ใจ้ย�นด# น/ก ถื/งพระอ�นทร(ผู้"�ปิระท�บอย"�ในน�นทนว�น ท�าวมฆวาฬเทพก�ญชรทรงทราบ ความด7าร�ขุองนางแล่�ว จ้/งทรงสุ�งบ�ล่ล่�งก(ทองพร�อมท�)งเคร50องบร�วาร. ผู้�าเคร50องปิกปิดทรวง ๕๐ ผู้5น เคร50องล่าด ๑,๐๐๐ ผู้5นโดยเรHว นางอล่�มพ�สุาเทพอ�ปิสุรกอดดาบสุแนบทรวงอก. บนบ�ล่ล่�งก(น�)นตล่อด ๓ ปิN ด"เหัม5อน คร" �เด#ยวเท�าน�)น พราหัมณ(ดาบสุสุร�างเมาแล่�วร" �สุ/กได�โดยล่�วงไปิ ๓ ปิNได�เหัHนหัม"�ไม�เขุ#ยวชะอ��มโดยรอบเร5อนไฟ ผู้ล่�ดใบใหัม� ดอกบาน อ�น ฝั"งนกกระเหัว�าร�องอย"�อ5)ออ/ง. เธอตรวจ้ด"โดยรอบแล่�ว ร�องไหั�น7)าตาไหัล่ ปิร�เทวนาการว�า เราม�ได�บ"ชาไฟ ม�ได�ร�ายมนต( อะไรมาบ�นดาล่ใหั�การ บ"ชาไฟต�องเสุ50อมล่ง. ผู้"�ใดใครหันอ มาปิระเล่�าปิระโล่มจ้�ตขุองเราด�วย การบ7าเรอในก�อน ย�งฌิานอ�นเก�ดพร�อมก�บเดชขุองเราผู้"�อย"�ในปิMาใหั�พ�นาศ ด�จ้บ�คคล่ย/ดเร5ออ�นเตHมด�วยร�ตนะต�างๆ ในมหัาสุม�ทรฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -124890 2 0 0 0

[๒๔๘๙] ด�ฉั�นอ�นท�าวเทวราชทรงใช�มาเพ50อบ7าเรอท�าน จ้/งได�ครอบง7าจ้�ตขุองท�านด�วยจ้�ตขุองด�ฉั�น ท�านไม�ร" �สุ/กเพราะปิระมาท.-2 1 0 0 0 -124900 6 0 0 0

[๒๔๙๐] เด�มท# ท�านก�สุสุปิดาบสุผู้"�บ�ดา ได�พร70าสุอนเราถื/งสุ�0งเหัล่�าน#)ว�า

ด"กรมาณพ สุตร#อ�นเสุมอด�วยนาร#ผู้ล่ เจ้�าจ้งร" �จ้�กสุตร#เหัล่�าน�)น. ด"กรมาณพ เจ้�าจ้งร" �จ้�กสุตร#ผู้"�ม#เขุาท#0อก เจ้�าจ้งร" �จ้�กสุตร#เหัล่�าน�)น บ�ดาเหัม5อนเอHนด"เราเฝัRาพร70าสุอนเราด�งน#). เราม�ได�ท7าตามค7าสุ�0งสุอนขุองบ�ดาผู้"�ร" �น�)น ว�นน#) เรา ซึ่บเซึ่าอย"�แต�ผู้"�เด#ยวในปิMาอ�นหัามน�ษย(ม�ได�. เราจ้�กท7าอย�างท#0เราเปิ2นผู้"�เช�นเด�มอ#ก หัร5อจ้�กตายเสุ#ย ปิระโยชน(อะไรด�วยช#ว�ตท#0น�าต�เต#ยน. -2 1 0 0 0 -124910 6 0 0 0

[๒๔๙๑] นางอล่�มพ�สุาเทพก�ญญาร" �จ้�กเดช ความเพ#ยรแล่ะปิ*ญญาอ�นม�0นคงขุอง อ�สุ�สุ�งคดาบสุน�)นแล่�ว กHซึ่บศ#รษะล่งท#0เท�าขุองอ�สุ�สุ�งคดาบสุ. กล่�าวว�าขุ�าแต�ท�านมหัาว#ระ ขุอท�านอย�าได�โกรธด�ฉั�นเล่ย ขุ�าแต�ท�านผู้"�แสุวงหัา ค�ณใหัญ� ขุอท�านอย�าโกรธด�ฉั�นเล่ย ด�ฉั�นได�ก�อปิระโยชน(อ�นใหัญ�แล่�ว เพ50อเทวดาช�)นไตรทศผู้"�ม#ยศ เพราะว�าเทพบ�ร#ท�)งหัมดอ�นท�านได�ท7าใหั�หัว� 0นไหัวแล่�วในคราวน�)น.-2 1 0 0 0 -124920 2 0 0 0

[๒๔๙๒] ด"กรนางผู้"�เจ้ร�ญ ขุอทวยเทพช�)นดาวด/งสุ( ท�าววาสุวะจ้อมไตรทศ แล่ะเธอ จ้งม#ความสุ�ขุเถื�ด ด"กรนางเทพก�ญญา เช�ญไปิตามสุบายเถื�ด.-2 1 0 0 0 -124930 7 0 0 0

[๒๔๙๓] นางอล่�มพ�สุาเทพก�ญญา ซึ่บศ#รษะล่งท#0เท�าแหั�งอ�สุ�สุ�งคดาบสุ แล่ะท7าปิระท�กษ�ณแล่�ว ปิระคองอ�ญชล่#หัล่#กออกไปิจ้ากท#0น�)น. ขุ/)นสุ"�บ�ล่ล่�งก(ทองพร�อมด�วยเคร50องบร�วาร เคร50องปิดทรวง ๕๐ ผู้5น แล่ะเคร50องล่าด ๑,๐๐๐ ผู้5น แล่�วกล่�บไปิในสุ7าน�กขุองเทวดาท�)งหัล่าย. ท�าวสุ�กกะจ้อมเทพทรงปิNต�โสุมน�สุปิล่าบปิล่5)มพระท�ย ได�พระราชทานพรกะนางเทพก�ญญาน�)นซึ่/0งก7าล่�งมาอย"� ราวกะว�า ดวงปิระท#ปิอ�นร� �งเร5อง หัร5อเหัม5อนสุายฟRา ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -124940 6 0 0 0

[๒๔๙๔] ขุ�าแต�ท�าวสุ�กกะผู้"�เปิ2นใหัญ�กว�าภ"ตท�)งปิวง ถื�าพระองค(จ้ะปิระทานพรแก�หัม�อมฉั�นไซึ่ร� ขุออย�าใหั�หัม�อมฉั�นไปิเล่�าโล่มฤาษ#อ#กเล่ย ขุ�าแต�ท�าวสุ�กกะหัม�อมฉั�นขุอพรอ�นน#). จ้บ อล่�มพ�สุาชาดกท#0 ๓.

๔. สุ�งขุปิาล่ชาดก ว�าด�วยสุ�งขุปิาล่นาคราชบ7าเพHญตบะ-2 1 0 0 0 -124950 3 0 0 0

[๒๔๙๕] ท�านเปิ2นผู้"�ม#ร"ปิร�างงดงาม ม#ดวงตาแจ้�มใสุ ขุ�าพเจ้�าสุ7าค�ญว�าท�านผู้"�เจ้ร�ญบวชจ้ากสุก�ล่ ไฉันหันอ ท�านผู้"�ม#ปิ*ญญาจ้/งล่ะทร�พย( แล่ะโภคสุมบ�ต�ออก บวชเปิ2นบรรพช�ตเสุ#ยเล่�า?-2 1 0 0 0 -1

24960 3 0 0 0

[๒๔๙๖] ด"กรมหัาบพ�ตรผู้"�จ้อมนรชน อาตมภาพได�เหัHนว�มารขุองพระยาสุ�งคปิาล่นาคราชต�วม#อาน�ภาพมากมาด�วยตนเอง คร�)นเหัHนแล่�วจ้/งออกบวชด�วย เช50อมหัาว�บากขุองบ�ญท�)งหัล่าย.-2 1 0 0 0 -124970 3 0 0 0

[๒๔๙๗] บรรพช�ตท�)งหัล่ายย�อมไม�กล่�าวค7าเทHจ้ เพราะความร�ก เพราะความกล่�วเพราะความช�ง ขุ�าพเจ้�าถืามท�านแล่�ว ขุอท�านได�โปิรดบอกเน5)อความน�)นแก�ขุ�าพเจ้�า เพราะขุ�าพเจ้�าได�ฟ*งแล่�วจ้�กเก�ดความเล่50อมใสุ.-2 1 0 0 0 -124980 29 0 0 0

[๒๔๙๘] ด"กรมหัาบพ�ตร ผู้"�เปิ2นอธ�บด#ในร�ฐมณฑุล่ อาตมภาพเด�นทางไปิค�าขุายได�เหัHนบ�ตรนายพรานช�วยก�นหัามนาคต�วม#ร�างกายใหัญ�โต เด�นร�าเร�งไปิ ในหันทาง. ด"กรพระจ้อมปิระชาน�กร อาตมภาพ มาปิระจ้วบเขุ�าก�บล่"กนายพรานเหัล่�าน�)น กHกล่�วจ้นขุนล่�กขุนพอง ได�ถืามเขุาว�า ด"กรพ�อ บ�ตรนายพราน ท�านท�)งหัล่ายจ้งน7าง"ซึ่/0งม#ร�างกายน�ากล่�วไปิไหัน ท�านท�)งหัล่ายจ้�กท7าอะไรก�บง"น#). ง"ใหัญ�ม#กายอ�นเจ้ร�ญพวกเราน7าไปิเพ50อจ้ะก�นเน5)อขุองม�นม#รสุอร�อยม�นแล่ะอ�อนน��ม ด"กรท�านผู้"�เปิ2นบ�ตรชาวว�เทหัร�ฐท�านย�งไม�ร" �จ้�กรสุ. เราท�)งหัล่ายไปิจ้ากท#0น#)ถื/งบ�านขุองตนแล่�ว จ้ะเอาม#ดสุ�บก�นเน5)อก�นใหั�สุ7าราญใจ้ เพราะว�าเราท�)งหัล่ายเปิ2นศ�ตร"ขุองพวกง".ถื�าท�านท�)งหัล่ายจ้ะน7าง"ใหัญ�ม#กายอ�นเจ้ร�ญน#)ไปิเพ50อก�น เราจ้ะใหั�โค ๑๖ ต�ว แก�ท�านท�)งหัล่าย ขุอใหั�ปิล่�อยง"น#)เสุ#ยจ้ากเคร50องผู้"กเถื�ด. ความจ้ร�งง"ต�วน#)เปิ2นอาหัารท#0ชอบใจ้ขุองเราท�)งหัล่ายโดยแท� แล่ะเราท�)งหัล่ายเคยก�นง"มามาก ด"กรนายอฬาระผู้"�เปิ2นบ�ตรชาวว�เทหัร�ฐ เราท�)งหัล่ายจ้ะท7าตามค7าขุองท�าน แต�ว�าท�านจ้งเปิ2นม�ตรขุองเราท�)งหัล่าย. ชนเหัล่�าน�)นกHแก�นาคราช ออกจ้ากเคร50องผู้"ก นาคราชน�)นได�พ�นจ้ากเคร50องผู้"กซึ่/0งเขุาร�อยไว�ท#0จ้ม"กก�บบ�วงน�)นแล่�วบ�ายหัน�าตรงปิาจ้�นท�ศหัล่#กไปิได�คร" �หัน/0ง คร�)นบ�ายหัน�าตรง ปิาจ้�นท�ศไปิสุ�กคร" �หัน/0ง ม#ดวงตาเตHมไปิด�วยน7)าตา เหัล่#ยวมาด"อาตมภาพ อาตมภาพได�ตามไปิขุ�างหัล่�งขุองนาคราชน�)นปิระคองอ�ญชล่#ท�)ง ๑๐ น�)วเต5อนว�า. จ้งร#บไปิเสุ#ยโดยเรHว ขุอพวกศ�ตร"อย�าจ้�บได�อ#กเล่ย เพราะว�าการสุมาคมด�วยพวกพรานบ�อยๆ เปิ2นท�กขุ( ท�านจ้งไปิสุ"�ท#0ท#0พวกบ�ตรนายพรานจ้ะไม�เหัHน. นาคราชน�)นได�ไปิสุ"�หั�วงน7)าใสุม#สุ#เขุ#ยวน�าร50นรมย( ม#ท�าราบเร#ยบ ปิกคล่�มไปิด�วยไม�หัว�า แล่ะย�างทราย เปิ2นสุ�ตว(ปิล่อดภ�ย ม#ปิNต�เขุ�าไปิย�งนาคพ�ภพ. ด"กรพระจ้อมปิระชาน�กร นาคราชน�)น คร�)นเขุ�าไปิสุ"� นาคพ�ภพแล่�ว ไม�ช�ากHม#บร�วารท�พย(มาปิรากฏแก�อาตมภาพ บ7าร�งอาตมภาพ เหัม5อนบ�ตรบ7าร�งบ�ดาฉัะน�)น กล่�าวค7าจ้�บใจ้ร50นหั"แก�อาตมภาพว�า. ขุ�าแต�ท�านอฬาระ ท�านเปิ2นเหัม5อนมารดาบ�ดาขุองขุ�าพเจ้�า เปิ2นด�งดวงใจ้ เปิ2นผู้"�ใหั�ช#ว�ต เปิ2นสุหัาย ขุ�าพเจ้�าจ้/งกล่�บได�ฤทธ�Vขุองตน ขุ�าแต�ท�านอฬาระขุอเช�ญท�านไปิเย#0ยมนาคพ�ภพขุองขุ�าพเจ้�า ซึ่/0งม#ภ�กษาหัารมาก ม#ขุ�าวแล่ะ

น7)ามากมาย ด�งเทพนครขุองท�าววาสุวะ ฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -124990 5 0 0 0

[๒๔๙๙] นาคพ�ภพน�)นสุมบ"รณ(ด�วยภ"ม�ภาค พ5)นไม�ม#กรวด อ�อนน��ม งาม ม#หัญ�า เต#)ยๆ ไม�ม#ธ�ล่# น7ามาซึ่/0งความเล่50อมใสุ เปิ2นท#0ล่ะความเศร�าโศกขุองคนผู้"�เขุ�าไปิ. ในนาคพ�ภพน�)นม#สุระโบกขุรณ#อ�นไม�อาก"ล่ เขุ#ยวชะอ��มด�งแก�ว ไพฑุ"รย( ม#ต�นมะม�วงน�าร50นรมย(ท�)ง ๔ ท�ศ ม#ผู้ล่สุ�กก�0งหัน/0ง ผู้ล่อ�อนก�0งหัน/0ง เผู้ล่Hดผู้ล่เปิ2นน�ตย(.-2 1 0 0 0 -125000 20 0 0 0

[๒๕๐๐] ด"กรมหัาบพ�ตรผู้"�ปิระเสุร�ฐกว�านรชน ในท�ามกล่างสุวนเหัล่�าน�)น ม#น�เวศน(เล่50อมภ�สุสุรล่�วนแล่�วไปิด�วยทองค7า ม#บานปิระต"แล่�วไปิด�วยเง�น งาม ร� �งเร5องย�0ง ด�จ้สุายฟRาในอากาศฉัะน�)น. ขุอถืวายพระพร ในท�ามกล่างสุวนเหัล่�าน�)น เร5อนยอดแล่ะหั�องแล่�วไปิด�วยแก�วมณ# แล่�วไปิด�วย ทองค7าโอฬารว�จ้�ตร เปิ2นอเนกปิระการ น�รม�ตด�วยด# ต�ดต�อก�นเตHมไปิด�วยนางนาคก�ญญาท�)งหัล่ายผู้"�ปิระด�บแล่�ว ล่�วนทรงสุายสุร�อยทองค7า.สุ�งขุปิาล่นาคราชน�)นม#ผู้�วพรรณไม�ทราม ว�องไว ขุ/)นสุ"�ปิราสุาทม#เสุา ปิระมาณ ๑,๐๐๐ ต�น ม#อาน�ภาพช�0งไม�ได� เปิ2นท#0อย"�ขุองมเหัสุ#แหั�งสุ�งขุปิาล่นาคราชน�)น. นาร#นางหัน/0งว�องไว ไม�ต�องเต5อนยกอาสุนะ ล่�วนแล่�วด�วยแก�วไพฑุ"รย( ม#ค�ามากงดงาม สุมบ"รณ(ด�วยแก�วม#ชาต�ด�งแก�วมณ#มาปิ"ล่าด. ล่7าด�บน�)น นาคราชจ้"งม5ออาตมภาพใหั�น�0งบนอาสุนะอ�นเปิ2น ปิระธาน กล่�าวว�า น#0อาสุนะ เช�ญท�านน�0งบนอาสุนะน#) เพราะว�าท�านเปิ2นท#0เคารพคนหัน/0งขุองขุ�าพเจ้�า ในจ้7านวนท�านท#0เคารพท�)งหัล่าย. ด"กรพระจ้อมปิระชาน�กร นาร#อ#กนางหัน/0งกHว�องไว ต�กเอาน7)าเขุ�ามาล่�างเท�าขุอง อาตมภาพ ด�จ้ภรรยาล่�างเท�าสุาม#ท#0ร �กฉัะน�)น ม#นาร#อ#กนางหัน/0งว�องไวปิระคองภาชนะทองค7าเตHมไปิด�วยภ�ตตาหัารน�าบร�โภค ม#สุ"ปิะหัล่ายอย�าง ม#พย�ญชนะต�างๆ น7าเขุ�ามาใหั�อาตมภาพ. ขุอถืวายพระพร นาร#เหัล่�าน�)นร" �จ้�กใจ้สุาม# พาก�นบ7าร�ง อาตมภาพผู้"�บร�โภคแล่�วด�วยดนตร#ท�)งหัล่าย นาคราชน�)นกHเขุ�ามาหัาอาตมภาพพร�อมด�วยท�พกามค�ณม�ใช�น�อย ใหัญ�ย�0ง กว�าการฟRอนร7าน�)น. -2 1 0 0 0 -125010 3 0 0 0

[๒๕๐๑] ขุ�าแต�ท�านอฬาระ ภรรยาขุองขุ�าพเจ้�าท�)ง ๓๐๐ น#) ล่�วนม#เอวอ�อนแอ�น ม#ร�ศม#ร� �งเร5องด�งกล่#บปิท�ม นางเหัล่�าน#) จ้ะเปิ2นผู้"�ท7าความใคร�ใหั�ท�านขุ�าพเจ้�าขุอยกนางเหัล่�าน#)ใหั�ท�าน ท�านจ้งใหั�นางเหัล่�าน�)นบ7าเรอท�านเถื�ด. -2 1 0 0 0 -125020 5 0 0 0

[๒๕๐๒] อาตมภาพได�เสุวยรสุอ�นเปิ2นท�พย(อย"�ปิNหัน/0ง คราวน�)นอาตมภาพได�ไต�ถืามถื/งสุมบ�ต�อ�นย�0งว�า ท�านพญานาคได�สุมบ�ต�น#)ด�วยอ�บายอย�างไร ได�ว�มานอ�นปิระเสุร�ฐอย�างไร? ได�โดยไม�ม#เหัต�หัร5อเก�ดเพราะใครน�อมมา

ใหั�แก�ท�าน ท�านกระท7าเอง หัร5อว�าเทวดาใหั� ด"กรพญานาคราช ขุ�าพเจ้�าขุอถืามเน5)อความน�)นกะท�าน ท�านได�ว�มานอ�นปิระเสุร�ฐอย�างไร?-2 1 0 0 0 -125030 3 0 0 0

[๒๕๐๓] ขุ�าพเจ้�าได�ว�มานน#)ม�ใช�โดยไม�ม#เหัต�แล่ะม�ใช�เก�ดเพราะใครน�อมมาใหั�ขุ�าพเจ้�า ขุ�าพเจ้�าม�ได�ท7าเอง แม�เทวดากHม�ได�ใหั� ขุ�าพเจ้�าได�ว�มานน#)ด�วยบ�ญกรรมอ�นไม�เปิ2นบาปิขุองตน.-2 1 0 0 0 -125040 3 0 0 0

[๒๕๐๔] พรตขุองท�านเปิ2นอย�างไร แล่ะพรหัมจ้รรย(ขุองท�านเปิ2นไฉัน น#)เปิ2นว�บากแหั�งกรรมอะไรท#0ท�านปิระพฤต�ด#แล่�ว ด"กรพญานาคราช ขุอท�านจ้งบอกเน5)อความน#)แก�ขุ�าพเจ้�า ท�านได�ว�มานน#)มาอย�างไรหันอ?-2 1 0 0 0 -125050 9 0 0 0

[๒๕๐๕] ขุ�าพเจ้�าเปิ2นพระราชาใหัญ�กว�าชนชาวมคธ ม#นามว�า ท�ยโยธนะ ม# อาน�ภาพมาก ทราบช�ดว�า ช#ว�ตเปิ2นขุองน�อยไม�เท#0ยง ม#ความแปิรปิรวนไปิ เปิ2นธรรมดา. จ้/งเปิ2นผู้"�ม#จ้�ตเล่50อมใสุ ได�ใหั�ขุ�าวแล่ะน7)าเปิ2นทานอ�นไพบ"ล่ย(โดยเคารพ ว�งขุองขุ�าพเจ้�าในคร�)งน�)นเปิ2นด�จ้บ�อน7)า สุมณพราหัมณ(ท�)งหัล่ายกHอ�0มหัน7าสุ7าราญในท#0น�)น. ขุ�าพเจ้�าได�ใหั�ดอกไม� ขุองหัอมเคร50องล่"บไล่� ปิระท#บ ยวดยาน ท#0พ�ก ผู้�าน��งหั�ม ท#0นอน แล่ะขุ�าวน7)า เปิ2นทานโดยเคารพ. น�0นเปิ2นพรต แล่ะเปิ2นพรหัมจ้รรย(ขุองขุ�าพเจ้�า น#)เปิ2นว�บากแหั�งกรรมน�)น ท#0ขุ�าพเจ้�าปิระพฤต�ด#แล่�ว ขุ�าพเจ้�าได�ว�มานอ�นม#ภ�กษาหัารเพ#ยงพอ ม#ขุ�าวน7)ามากมาย เพราะว�ตรแล่ะพรหัมจ้รรย(น�)นแล่.-2 1 0 0 0 -125060 7 0 0 0

[๒๕๐๖] ว�มานน#)บร�บ"รณ(ด�วยการฟRอนร7าขุ�บร�อง ต�)งอย"�ช�านาน แต�เปิ2นขุองไม�เท#0ยง บ�ตรนายพรานท�)งหัล่ายผู้"�ม#อาน�ภาพน�อย ไม�ม#เดช ไยจ้/งเบ#ยดเบ#ยนท�านผู้"�ม#อาน�ภาพมากม#เดชได�? ด"กรพญานาคราช เพราะอาศ�ยอะไรหัร5อท�านจ้/งตกอย"�ในเง5)อมม5อขุองบ�ตรนายพรานท�)งหัล่าย ความกล่�วใหัญ� ตามถื/งท�าน หัร5อว�าพ�ษขุองท�านไม�แล่�นไปิย�งรากเขุ#)ยว ด"กรพญานาคราช เพราะอาศ�ยอะไรหัร5อ ท�านจ้/งถื/งความเศร�าหัมองในสุ7าน�กขุองบ�ตรนาย พรานท�)งหัล่าย? -2 1 0 0 0 -125070 7 0 0 0

[๒๕๐๗] ความกล่�วใหัญ�ม�ได�ตามถื/งขุ�าพเจ้�า บ�ตรนายพรานเหัล่�าน�)นไม�สุามารถืจ้ะท7าล่ายเดชขุองขุ�าพเจ้�า แต�ว�าธรรมขุองสุ�ตบ�ร�ษท�)งหัล่ายท�านปิระกาศไว�ยากท#0จ้ะล่�วงได� เหัม5อนเขุตแดนสุม�ทร ฉัะน�)น ขุ�าแต�ท�านอฬาระ ขุ�าพเจ้�าเขุ�าจ้7าอ�โบสุถืในว�นจ้าต�ททสุ#ปิ*ณณรสุ#เปิ2นน�ตย( ต�อมา บ�ตรนายพราน ๑๖ คนเปิ2นคนหัยาบช�า ถื5อเอาเช5อกแล่ะบ�วงอ�นม�0นคงมาแล่�ว.

แทงจ้ม"กเอาเช5อกร�อยช�วยก�นหัามขุ�าพเจ้�าไปิ ขุ�าพเจ้�าอดทนความท�กขุ(

เช�นน#) ไม�ท7าอ�โบสุถืใหั�ก7าเร�บ. -2 1 0 0 0 -125080 3 0 0 0

[๒๕๐๘] บ�ตรนายพรานเหัล่�าน�)น ได�พบท�านผู้"�สุมบ"รณ(ด�วยก7าล่�งแล่ะผู้�วพรรณ ท#0ทางเด�นคนเด#ยว ด"กรพญานาคราช ท�านเปิ2นผู้"�เจ้ร�ญด�วยศ�ร�แล่ะปิ*ญญา จ้ะบ7าเพHญตบะเพ50อปิระโยชน(อะไรอ#กเล่�า?-2 1 0 0 0 -125090 3 0 0 0

[๒๕๐๙] ขุ�าแต�ท�านอฬาระ ขุ�าพเจ้�าบ7าเพHญตบะม�ใช�เพราะเหัต�แหั�งบ�ตร ม�ใช�เพราะเหัต�แหั�งทร�พย( แล่ะม�ใช�เพราะเหัต�แหั�งอาย� เพราะขุ�าพเจ้�าปิรารถืนา ก7าเน�ดมน�ษย( จ้/งบากบ�0นบ7าเพHญตบะ.-2 1 0 0 0 -125100 5 0 0 0

[๒๕๑๐] ท�านเปิ2นผู้"�ม#น�ยย(ตาแดง ม#ร�ศม#ร� �งเร5อง ปิระด�บตบแต�งแล่�ว ปิล่งผู้ม แล่ะหันวด ชะโล่มทาด�วยจ้�รณจ้�นทร(แดง สุ�องสุว�างไปิท�0วท�ศ ด�จ้คนธรรพราชาฉัะน�)น. ท�านเปิ2นผู้"�ถื/งแล่�วซึ่/0งเทวฤทธ�V ม#อาน�ภาพมาก พร�อมพร�0งไปิด�วยกามารมณ(ท�)งปิวง ด"กรพญานาคราช ขุ�าพเจ้�าขุอถืาม เน5)อความน#)กะท�าน เหัต�ไรมน�ษยโล่กจ้/งปิระเสุร�ฐกว�านาคพ�ภพน#)? -2 1 0 0 0 -125110 3 0 0 0

[๒๕๑๑] ขุ�าแต�ท�านอฬาระ นอกจ้ากมน�ษยโล่ก ความบร�สุ�ทธ�Vหัร5อความสุ7ารวมย�อมไม�ม# ถื�าขุ�าพเจ้�าได�ก7าเน�ดมน�ษย(แล่�ว จ้�กกระท7าท#0สุ�ดแหั�งชาต�แล่ะ มรณะ. -2 1 0 0 0 -125120 3 0 0 0

[๒๕๑๒] ขุ�าพเจ้�าอย"�ในสุ7าน�กขุองท�านปิNหัน/0งแล่�ว เปิ2นผู้"�ท#0ท�านบ7าร�งด�วยขุ�าวด�วยน7)า ขุ�าพเจ้�าขุอล่าท�าน ด"กรท�านผู้"�เปิ2นจ้อมนาค ขุ�าพเจ้�าจ้ากมน�ษยโล่กมาเสุ#ยนาน. -2 1 0 0 0 -125130 3 0 0 0

[๒๕๑๓] ขุ�าแต�ท�านอฬาระ บ�ตร ภรรยา แล่ะชนบร�วารขุ�าพเจ้�าพร70าสุอนเปิ2นน�ตย(ใหั�บ7าร�งท�าน ใครม�ได�แช�งด�าท�านแล่หัร5อ กHการได�พบเหัHนท�านเปิ2นท#0ร �กขุองขุ�าพเจ้�า.-2 1 0 0 0 -125140 3 0 0 0

[๒๕๑๔] ด"กรพญานาคราช บ�ตรผู้"�เปิ2นท#0ร �กปิฏ�บ�ต�มารดาบ�ดาอย"�ในเร5อน แม�ด�วย ปิระการใด ท�านบ7าร�งขุ�าพเจ้�าอย"�ในนาคพ�ภพน#) ปิระเสุร�ฐกว�าปิระการน�)นเพราะว�าจ้�ตขุองท�านเล่50อมใสุขุ�าพเจ้�า.-2 1 0 0 0 -125150 3 0 0 0

[๒๕๑๕] แก�วท�บท�ม อ�นจ้ะน7าทร�พย(มาใหั�ตามปิระสุงค(ขุองขุ�าพเจ้�าม#อย"� ท�านจ้ง ถื5อเอามณ#ร�ตน(อ�นโอฬารน�)นไปิย�งท#0อย"�ขุองตน ได�ทร�พย(แล่�วจ้งเกHบแก�วมณ#น�)น. -2 1 0 0 0 -125160 6 0 0 0

[๒๕๑๖] ขุอถืวายพระพร แม�กามค�ณเปิ2นขุองมน�ษย( อาตมภาพได�เหัHนแล่�ว เปิ2นขุองไม�เท#0ยง ม#ความแปิรปิรวนเปิ2นธรรมดา อาตมภาพเหัHนโทษในกามค�ณท�)งหัล่าย จ้/งออกบวชด�วยศร�ทธา. ขุอถืวายพระพร ท�)งคนหัน��ม คนแก�ย�อมม#สุร#ระท7าล่าย ร�วงหัล่�นไปิ เปิร#ยบเหัม5อนผู้ล่ไม�ฉัะน�)น อาตมภาพเหัHนค�ณขุ�อน#)ว�า สุาม�ญผู้ล่เปิ2นขุ�อปิฏ�บ�ต�อ�นไม�ผู้�ด ปิระเสุร�ฐ จ้/งออกบวช.-2 1 0 0 0 -125170 3 0 0 0

[๒๕๑๗] ชนเหัล่�าใดเปิ2นพหั"สุ"ต ค�นค�ดเหัต�ผู้ล่ได�มาก ชนเหัล่�าน�)นเปิ2นคนม#ปิ*ญญาบ�คคล่ควรคบหัาโดยแท�ท#เด#ยว ขุ�าแต�ท�านอฬาระ ขุ�าพเจ้�าได�ฟ*งค7าขุอง นาคราช แล่ะขุองท�านแล่�วจ้�กท7าบ�ญไม�ใช�น�อย. -2 1 0 0 0 -125180 7 0 0 0

[๒๕๑๘] ขุอถืวายพระพร ชนท�)งหัล่ายเปิ2นพหั"สุ"ต ค�นค�ดเหัต�ผู้ล่ได�มาก ชนเหัล่�า น�)นเปิ2นคนม#ปิ*ญญา บ�คคล่ควรคบหัาโดยแท�ท#เด#ยว ได�ทรงสุด�บเร50องราวขุองนาคราช แล่ะขุองอาตมภาพแล่�ว ขุอจ้งทรงบ7าเพHญบ�ญใหั�มาก เถื�ด ขุอถืวายพระพร.

จ้บ สุ�งขุปิาล่ชาดกท#0 ๔ ๕. จ้�ล่ล่สุ�ตโสุมชาดก ว�าด�วยพระเจ้�าจ้�ล่ล่สุ�ตโสุมออกบวช -2 1 0 0 0 -125190 2 0 0 0

[๒๕๑๙] เราขุอบอกชาวเม5อง ม�ตร อ7ามาตย( แล่ะบร�ษ�ทท�)งหัล่ายด�วย ผู้มหังอกเก�ดขุ/)นบนศ#รษะแล่�ว บ�ดน#) เราชอบใจ้จ้ะบวช.-2 1 0 0 0 -125200 4 0 0 0

[๒๕๒๐] อย�างไรหันอ พระองค(จ้/งทรงร�บสุ�0งความไม�เจ้ร�ญแก�ขุ�าพระพ�ทธเจ้�า ขุ�าแต�พระองค(ผู้"�สุมมต�เทพ พระองค(ทรงปิ*กพระแสุงศรท#0อกขุองขุ�าพระพ�ทธเจ้�า พระชายาขุองพระองค(ม#อย"�ปิระมาณ ๗๐๐ พระนางเหัล่�าน�)นขุอง พระองค(จ้�กเปิ2นอย"�อย�างไรหันอ? -2 1 0 0 0 -125210 2 0 0 0

[๒๕๒๑] นางเหัล่�าน�)นย�งสุาวจ้�กปิรากฏเอง นางเหัล่�าน�)นจ้�กไปิพ/0งพ�งพระราชาองค(อ50นกHได� สุ�วนเราปิรารถืนาสุวรรค( เพราะฉัะน�)น จ้/งจ้�กบวช. -2 1 0 0 0 -1

25220 4 0 0 0

[๒๕๒๒] ด"กรพ�อสุ�ตโสุม แม�ผู้"�เปิ2นมารดาขุองเจ้�าช50อว�าได�แล่�วช�0ว เพราะเม50อแม�พร70าเพ�ออย"� เจ้�าย�งไม�หั�วงใยจ้ะบวชเสุ#ยใหั�ได�. ด"กรพ�อสุ�ตโสุม แม�ได� คล่อดเจ้�าซึ่/0งเปิ2นผู้"�ท#0แม�ได�มาไม�ด#เสุ#ยแล่�ว เพราะเม50อแม�พร70าเพ�ออย"� พ�อย�งไม�หั�วงใยจ้ะบวชเสุ#ยใหั�ได�.-2 1 0 0 0 -125230 2 0 0 0

[๒๕๒๓] ด"กรพ�อสุ�ตโสุม ธรรมน�0นช50ออะไร แล่ะการบวชช50ออะไร เพราะว�าเจ้�า ล่ะท�)งเรา ๒ คนผู้"�แก�เฒ�าแล่�ว ไม�หั�วงใยจ้ะบวชเสุ#ยใหั�ได�?-2 1 0 0 0 -125240 3 0 0 0

[๒๕๒๔] แม�บ�ตรแล่ะธ�ดาท�)งหัล่ายขุองเจ้�ากHมากม# ย�งเล่Hกน�ก ไม�เจ้ร�ญว�ย ก7าล่�งฉัอเล่าะ น�าร�กใคร� เม50อไม�เหัHนเจ้�า เขุ�าใจ้ว�าจ้ะได�ร�บความล่7าบากไปิ ตามๆ ก�น.-2 1 0 0 0 -125250 3 0 0 0

[๒๕๒๕] ความท#0หัม�อมฉั�นต�)งอย"�แม�นานมาแล่�ว กHจ้ะต�องพล่�ดพรากจ้ากบ�ตรแล่ะธ�ดาเหัล่�าน#) ซึ่/0งย�งเล่Hกน�ก ไม�เจ้ร�ญว�ย ก7าล่�งฉัอเล่าะ จ้ากท"ล่กระหัม�อม ท�)งสุองพระองค( แล่ะสุ�0งท�)งปิวงไปิเปิ2นขุองเท#0ยงแท�.-2 1 0 0 0 -125260 3 0 0 0

[๒๕๒๖] พระท�ยขุองท"ล่กระหัม�อมจ้ะต�ดขุาดเช#ยวหัร5อ หัร5อจ้ะไม�ทรงพระกร�ณากระหัม�อมฉั�นท�)งหัล่าย ไยเล่�าพระองค(จ้/งไม�หั�วงใยกระหัม�อมฉั�นท�)งหัล่ายผู้"�คร70าครวญอย"� จ้ะเสุดHจ้ออกผู้นวชเสุ#ยใหั�ได�เท#ยวหัร5อ เพคะ?-2 1 0 0 0 -125270 2 0 0 0

[๒๕๒๗] ใจ้ขุองเราม�ได�ต�ดขุาด แล่ะเรากHม#ความกร�ณาในเธอท�)งหัล่าย แต�เรา ปิรารถืนาสุวรรค( เพราะฉัะน�)น จ้/งจ้�กออกบวช.-2 1 0 0 0 -125280 8 0 0 0

[๒๕๒๘] ขุ�าแต�พระสุ�ตโสุมผู้"�ปิระเสุร�ฐ หัม�อมฉั�นผู้"�เปิ2นอ�ครมเหัสุ#ขุองพระองค( ช50อว�าได�แล่�วช�0ว เพราะเหัต�ไร เม50อหัม�อมฉั�นพร70าเพ�ออย"� พระองค(จ้/งไม�ทรงหั�วงใย จ้ะทรงผู้นวชเสุ#ยใหั�ได�. ขุ�าแต�พระสุ�ตโสุมผู้"�ปิระเสุร�ฐหัม�อมฉั�นผู้"�เปิ2นอ�ครมเหัสุ#ขุองพระองค(ช50อว�าได�แล่�วช�0ว เพราะเหัต�ไรพระองค(จ้/งม�ได�ทรงหั�วงใยสุ�ตว(ผู้"�ถื5อปิฏ�สุนธ�ในครรภ(ขุองหัม�อมฉั�น จ้ะ ทรงผู้นวชเสุ#ยใหั�ได�. ครรภ(ขุองหัม�อมฉั�นแก�แล่�ว ขุอพระองค(ทรงรออย"� จ้นกระท�0งหัม�อมฉั�นปิระสุ"ต� อย�าใหั�หัม�อมฉั�นเปิ2นหัม�ายอย"�แต�ผู้"�เด#ยวต�องได�ร�บท�กขุ(ในภายหัล่�งเล่ย.-2 1 0 0 0 -12529

0 2 0 0 0

[๒๕๒๙] ครรภ(ขุองเธอแก�แล่�ว ขุอเช�ญปิระสุ"ต�พระโอรสุซึ่/0งม#ม#ผู้�วพรรณไม�เล่วทรามเถื�ด ฉั�นจ้�กล่ะโอรสุพร�อมท�)งเธอบวชใหั�ได�.-2 1 0 0 0 -125300 3 0 0 0

[๒๕๓๐] ด"กรแม�จ้�นทาผู้"�ม#ดวงตาเสุมอด�วยดอกอ�ญช�น เธออย�าร�องไหั�เศร�าโศกไปิเล่ย จ้งขุ/)นสุ"�ปิราสุาทอ�นปิระเสุร�ฐเสุ#ยเถื�ด ฉั�นไม�หั�วงใย จ้�กไปิบวชใหั�ได�.-2 1 0 0 0 -125310 3 0 0 0

[๒๕๓๑] ขุ�าแต�เสุดHจ้แม� ใครท7าใหั�เสุดHจ้แม�ทรงพ�โรธ เหัต�ไฉัน เสุดHจ้แม�จ้/งทรงกรรแสุงแล่ะจ้�องมองด"หัม�อมฉั�นย�0งน�ก บรรดาพระปิระย"รญาต�ท�)งหัล่ายท#0เหัHนอย"� หัม�อมฉั�นจ้ะฆ�าใครท#0ควรร�บสุ�0งใหั�ฆ�า?-2 1 0 0 0 -125320 2 0 0 0

[๒๕๓๒] ล่"กร�ก ท�านผู้"�ใด ผู้"�ชนะแผู้�นด�นท7าใหั�แม�ขุ��นเค5อง ท�านผู้"�น�)นเจ้�าไม�อาจ้ฆ�าได�เล่ย พระบ�ดาขุองเจ้�าได�ตร�สุกะแม�ว�า ฉั�นไม�ม#หั�วงใยจ้�กไปิบวช.-2 1 0 0 0 -125330 2 0 0 0

[๒๕๓๓] เม50อก�อนเราเคยไปิเท#0ยวสุวนด�วยรถื แล่ะรบก�นด�วยช�างตกม�น เม50อพระราชบ�ดาทรงผู้นวชเสุ#ยแล่�ว บ�ดน#) เราจ้�กท7าอย�างไร?-2 1 0 0 0 -125340 3 0 0 0

[๒๕๓๔] เม50อพระมารดาขุองหัม�อมฉั�นทรงกรรแสุงอย"� แล่ะเม50อพระเชฏฐภาดาไม�ทรงย�นยอม หัม�อมฉั�นกHจ้�กย/ดพระหั�ตถื(ท�)ง ๒ ขุองพระบ�ดาไว� เม50อ หัม�อมฉั�นท�)งหัล่ายไม�ย�นยอม พระบ�ดาจ้ะย�งเสุดHจ้ไปิไม�ได�.-2 1 0 0 0 -125350 2 0 0 0

[๒๕๓๕] แม�นมจ้Uา เช�ญแม�ล่�กขุ/)นเถื�ด แม�จ้งพาก�มารน#)ไปิเล่�นใหั�ร50นรมย(เสุ#ยใน ท#0อ50น ก�มารน#)อย�าได�ท7าอ�นตรายแก�ฉั�น เม50อฉั�นปิรารถืนาสุวรรค(. -2 1 0 0 0 -125360 3 0 0 0

[๒๕๓๖] ไฉันหันอ พระราชาจ้/งพระราชทานแก�วมณ#อ�นม#แสุงสุว�างน#) เราจ้ะปิระโยชน(ด�วยอะไรด�วยแก�วมณ#น#) เม50อพระเจ้�าสุ�ตโสุมทรงผู้นวชแล่�วเราจ้�กท7าแก�วมณ#อะไรก�น?-2 1 0 0 0 -125370 3 0 0 0

[๒๕๓๗] พระคล่�งน�อยขุองพระองค(ย�งไพบ"ล่ย( แล่ะพระคล่�งใหัญ�ขุองพระองค( กHบร�บ"รณ( ปิฐพ#มณฑุล่พระองค(กHทรงชนะแล่�ว ขุอพระองค(จ้งทรงย�นด#เถื�ด อย�าทรงผู้นวชเล่ย พระเจ้�าขุ�า.

-2 1 0 0 0 -125380 2 0 0 0

[๒๕๓๘] คล่�งน�อยขุองเรากHไพบ"ล่ย( คล่�งใหัญ�ขุองเรากHบร�บ"รณ( แล่ะปิฐพ#มณฑุล่เรากHชนะแล่�ว แต�เรากHจ้�กล่ะสุ�0งน�)นๆ ออกบวช. -2 1 0 0 0 -125390 3 0 0 0

[๒๕๓๙] ทร�พย(ขุองขุ�าพระพ�ทธเจ้�าม#มากมาย ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าไม�สุามารถืจ้ะน�บได� ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าขุอถืวายทร�พย(ท�)งหัมดน�)นแด�พระองค( ขุอพระองค(จ้งทรงย�นด# อย�าทรงผู้นวชเล่ย พระพ�ทธเจ้�าขุ�า.-2 1 0 0 0 -125400 2 0 0 0

[๒๕๔๐] ด"กรก�ล่ว�ฒนเศรษฐ# เราร" �ว�าทร�พย(ขุองท�านม#มาก แล่ะท�านกHบ"ชาเรา แต� เราปิรารถืนาสุวรรค( เพราะฉัะน�)น เราจ้/งจ้�กบวช.-2 1 0 0 0 -125410 2 0 0 0

[๒๕๔๑] ด"กรพ�อโสุมท�ต เราเปิ2นผู้"�กระสุ�นน�ก ความไม�ย�นด#ย�อมมาครอบง7าเรา อ�นตรายม#มาก เราจ้�กบวชใหั�ได�ในว�นน#)ท#เด#ยว.-2 1 0 0 0 -125420 3 0 0 0

[๒๕๔๒] ขุ�าแต�พระเจ้�าพ#0สุ�ตโสุม แม�ก�จ้น#) พระองค(ทรงพอพระท�ย ขุอพระองค(ทรงผู้นวช ณ บ�ดน#) ในว�นน#) แม�หัม�อมฉั�นกHจ้�กบวช หัม�อมฉั�นไม�อาจ้จ้ะอย"� หั�างพระองค(ได�. -2 1 0 0 0 -125430 2 0 0 0

[๒๕๔๓] เธอจ้ะบวชไม�ได�เปิ2นอ�นขุาด เพราะว�าใครๆ ในพระนครแล่คามน�คมชนบทกHพาก�นไม�หั�งต�ม. -2 1 0 0 0 -125440 2 0 0 0

[๒๕๔๔] เม50อพระเจ้�าสุ�ตโสุมทรงผู้นวชเสุ#ยแล่�ว บ�ดน#) ขุ�าพระพ�ทธเจ้�าท�)งหัล่ายจ้�กท7าอย�างไรเล่�า พระเจ้�าขุ�า?-2 1 0 0 0 -125450 6 0 0 0

[๒๕๔๕] เราเขุ�าใจ้ว�า ช#ว�ตน#)ถื"กชราน7าเขุ�าไปิ เปิ2นขุองน�อย ด�จ้น7)าในโคล่นฉัะน�)น เม50อช#ว�ตเปิ2นขุองน�อยเหัล่5อเก�นอย�างน#) เวล่าน#)ไม�ใช�เวล่าท#0จ้ะปิระมาทเล่ย.

เราเขุ�าใจ้ว�าช#ว�ตน#)ถื"กชราน7าเขุ�าไปิ เปิ2นขุองน�อย ด�จ้น7)าในโคล่นฉัะน�)นเม50อช#ว�ตเปิ2นขุองน�อยเหัล่5อเก�นอย�างน#) แต�พวกคนพาล่ย�อมพาก�นปิระ มาท. คนพาล่เหัล่�าน�)นอ�นเคร50องผู้"กค5อต�ณหัาผู้"กไว�แล่�ว ย�อมย�งนรก ก7าเน�ดสุ�ตว(เด#ยรฉัาน เปิรตว�สุ�ย แล่ะอสุ�รกายใหั�เจ้ร�ญ.-2 1 0 0 0 -125460 2 0 0 0

[๒๕๔๖] กล่��มธ�ล่#ต�)งขุ/)นไม�ไกล่ปิ�ปิผู้กปิราสุาท ชะรอยพระธรรมราชา ผู้"�เร5องยศขุองพวกเราจ้ะทรงต�ดพระเกศาแล่�ว. -2 1 0 0 0 -125470 37 0 0 0

[๒๕๔๗] พระราชาทรงหั�อมล่�อมด�วยพระสุนมนางใน เสุดHจ้ไปิเท#0ยวย�งปิราสุาทใด น#0ค5อปิราสุาทขุองพระองค( เกล่50อนกล่�นไปิด�วยสุ�วรรณบ�บผู้ามาล่�ย พระราชาทรงหั�อมล่�อมด�วยหัม"�พระปิระย"รญาต� เสุดHจ้เท#0ยวไปิย�งปิราสุาทใด.

น#0ค5อปิราสุาทขุองพระองค( เกล่50อนกล่�นไปิด�วยสุ�วรรณบ�บผู้ามาล่�ย พระราชาทรงหั�อมล่�อมด�วยพระสุนมนางใน เสุดHจ้เท#0ยวไปิย�งก"ฏาคารใด.

น#0ค5อก"ฏาคารขุองพระองค( เกล่50อนกล่�นไปิด�วยสุ�วรรณบ�บผู้ามาล่�ย พระราชาทรงหั�อมล่�อมด�วยหัม"�พระปิระย"รญาต� เสุดHจ้เท#0ยวไปิย�งก"ฏาคารใด.

น#0ค5อก"ฏาคารขุองพระองค( เกล่50อนกล่�นไปิด�วยสุ�วรรณบ�บผู้ามาล่�ย พระราชาทรงหั�อมล่�อมด�วยพระสุนมนางใน เสุดHจ้เท#0ยวไปิย�งสุวนอโศกว�นใด. น#0ค5อสุวนอโศกว�นขุองพระองค( ม#ดอกไม�บานสุะพร�0ง น�าร50นรมย( ตล่อดกาล่ท�)งปิวง พระราชาทรงหั�อมล่�อมด�วยพระปิระย"รญาต� เสุดHจ้ เท#0ยวไปิย�งสุวนอโศกว�นใด. น#0ค5อสุวนอโศกว�นขุองพระองค( ม#ดอกไม�บานสุะพร�0ง น�าร50นรมย(ตล่อดกาล่ท�)งปิวง พระราชาทรงหั�อมล่�อมด�วยพระสุนมนางใน เสุดHจ้เท#0ยวไปิย�งพระราชอ�ทยานใด. น#0ค5อพระราชอ�ทยานขุองพระองค( ม#ดอกไม�บานสุะพร�0ง น�าร50นรมย(ตล่อดกาล่ท�)งปิวงพระราชาทรงหั�อมล่�อมด�วยหัม"�พระปิระย"รญาต� เสุดHจ้เท#0ยวไปิในพระอ�ทยานใด. น#0ค5อพระราชอ�ทยานขุองพระองค( ม#ดอกไม�บานสุะพร�0ง น�าร50นรมย(ตล่อดกาล่ท�)งปิวง พระราชาทรงหั�อมล่�อมด�วยพระสุนมนางใน เสุดHจ้เท#0ยวไปิย�งสุวนกรรณ�การ(ใด. น#0ค5อ สุวนกรรณ�การ(ขุองพระองค( ม#ดอกไม�บานสุะพร�0ง น�าร50นรมย(ตล่อดกาล่ท�)งปิวง พระราชาทรงหั�อมล่�อมด�วยหัม"�พระปิระย"รญาต� เสุดHจ้เท#0ยวไปิย�งสุวนกรรณ�การ(ใด. น#0ค5อสุวน กรรณ�การ(ขุองพระองค( ม#ดอกบานสุะพร�0ง น�าร50นรมย(ตล่อดกาล่ท�)งปิวง พระราชาทรงหั�อมล่�อมด�วยพระสุนมนางใน เสุดHจ้เท#0ยวไปิย�งสุวนปิาฏล่�ว�นใด. น#0ค5อ สุวนปิาฏล่�ว�นขุองพระองค( ม#ดอกบานสุะพร�0ง น�าร50น รมย(ตล่อดกาล่ท�)งปิวง พระราชาทรงหั�อมล่�อมด�วยหัม"�พระปิระย"รญาต�เสุดHจ้เท#0ยวไปิย�งสุวนปิาฏล่�ว�นใด. น#0ค5อ สุวนปิาฏล่�ว�นขุองพระองค( ม#ดอกบานสุะพร�0ง น�าร50นรมย(ตล่อดกาล่ท�)งปิวง พระราชาทรงหั�อมล่�อมด�วยพระสุนมนางใน เสุดHจ้เท#0ยวไปิย�งสุวนอ�มพว�นใด. น#0ค5อสุวนอ�มพว�นขุองพระองค( ม#ดอกบานสุะพร�0ง น�าร50นรมย(ตล่อดกาล่ท�)งปิวงพระราชาทรงหั�อมล่�อมด�วยหัม"�พระปิระย"รญาต� เสุดHจ้เท#0ยวไปิย�งสุวนอ�มพว�นใด. น#0ค5อสุวนอ�มพว�นขุองพระองค( ม#ดอกบานสุะพร�0ง น�าร50นรมย(ตล่อดกาล่ท�)งปิวง พระราชาหั�อมล่�อมด�วยพระสุนมนางใน เสุดHจ้เท#0ยวไปิย�งสุระโบกขุรณ#ใด. น#0ค5อ สุระโบกขุรณ#ขุองพระองค( ดาดาษไปิด�วยบ�บผู้าชาต�นานาชน�ด เกล่50อนกล่�นไปิด�วยฝั"งว�หัค พระราชาทรงหั�อมล่�อมด�วยหัม"�พระปิระย"รญาต� เสุดHจ้เท#0ยวไปิย�งสุระโบกขุรณ#ใด.

น#0ค5อ สุระโบกขุรณ#ขุองพระองค( ดาดาษไปิด�วยบ�บผู้าชาต�นานาชน�ด

เกล่50อนกล่�นไปิด�วยฝั"งว�หัค. -2 1 0 0 0 -125480 2 0 0 0

[๒๕๔๘] พระเจ้�าสุ�ตโสุมทรงสุล่ะราชสุมบ�ต�น#)แล่�ว เสุดHจ้ออกผู้นวช ทรงผู้�ากาสุาวพ�สุตร เท#0ยวไปิพระองค(เด#ยว เหัม5อนช�างเช5อกต�วปิระเสุร�ฐฉัะน�)น.-2 1 0 0 0 -125490 14 0 0 0

[๒๕๔๙] ท�านท�)งหัล่ายอย�าระล่/กถื/งความย�นด# การเล่�นแล่ะการร�าเร�งในคร�)งก�อนเล่ย กามท�)งหัล่ายอย�าท7าล่ายท�านท�)งหัล่ายได�เล่ย จ้ร�งอย"� สุ�ท�สุสุนนครน�าร50นรมย(ย�0งน�ก ท�านท�)งหัล่ายจ้งเจ้ร�ญ เมตตาจ้�ตหัาปิระมาณม�ได� ท�)งกล่างว�นกล่างค5นเถื�ด เม50อเปิ2นเช�นน#) ท�านท�)งหัล่ายจ้ะได�ไปิสุ"�เทพบ�ร#อ�นเปิ2นท#0อย"�ขุองท�านม#บ�ญกรรม.

จ้บ จ้�ล่ล่สุ�ตโสุมชาดกท#0 ๕. ---------------------------------

รวมชาดกท#0ม#ในวรรคน#) ค5อ ๑. เตสุก�ณชาดก ๒. สุรภ�งคชาดก ๓. อล่�มพ�สุาชาดก๔. สุ�งขุปิาล่ชาดก ๕. จ้�ล่ล่สุ�ตโสุมชาดก.

จ้บ จ้�ตตาฬิ#สุน�บาตชาดก. ----------------------------------------