TOKSOPLAZMOZA

Prof. dr Biljana Mijović

Uzročnik

• Toxoplasma gondii• intracelularna protozoa iz grupe

kokcidija (apikompleksa-sporozoa)

Uzročnik• Toxoplasma gondii Razvojni ciklus:

– I faza – proliferativna – II faza – reproduktivna (endoepitelijalna):

1. aseksualna reprodukcija (šizogonija)- prelazni (intermedijerni) domaćin- u tkivima velikog broja kičmenjaka (glodari, domaće životinje, ptice,

čovek)

2. seksualna reprodukcija -gamogonija (gametogonija) → sporogonija → oocista

-u epitelnim ćelijama intestinuma stalnog domaćina (Felida)

Životni ciklus u mačaka

• fertilizacija tokom infekcije ćelije domaćina

• nezrele oociste u fecesu

• sporulacija u spoljnoj sredini

Stadijum tahizoita

• ingestija oocisti

• sporozoiti penetriraju intestinalni epitel

• brza intracelularna replikacija

• diseminacija putem makrofaga

Stadijum tahizoita

•merogonija → 'merozoiti‘

• invazivni stadijum

• intracelularna replikacija

• 'binarna fisija' = endodiogenija

Endodiogenija

Stadijum tahizoita

• akutni infektivni stadijum

Bradizoit stadijum

• skrivena, spora replikacija

• imunski odgovor domaćina

• hronična ili latentna infekcija

• tkivne ciste primarno u mozgu i mišićima→prave ciste

Rezervoar

• Mačke i druge feline

• Feline se ugl inficiraju hraneći se zaraženim glodarima, a ređe preko fecesa mačaka

• Nakon seksualne faze životnog ciklusa (u intestinalnog traktu) u spoljašnju sredinu se fecesom izlučuju oociste u trajanju od 10-20 dana

Put prenošenja

• horizontalna trasmisija → unosom oocisti preko prljavih ruku, hrane i vode kontaminirane fecesom felida

• horizontalna trasmisija →putem tkivnih cisti

• vertikalna transmisija → tahizoitima (pseudociste)

Put prenošenja

Ingestija sporulisanih oocisti (feces mačke)

Ingestija cisti (nepečeno meso)

Kongenitalna infekcija (samo za vreme akutne faze-tahozoiti)

Transplatacija organa

Transfuzija krvi (samo za vreme akutne faze)

Inhaliranje sporulisanih oocista???

Laboratorijske infekcije

Inkubacija

• 5 - 20 dana (nekada i duže ako je povezano sa ingestijom mesa)

Period zaraznosti

• Nema direktnog intrahumanog prenosa (osim transplacentarno)

• Oociste koje rasejavaju mačke sporulišu u spoljnoj sredini i postaju zarazne nakon 1-5 dana

• U vodi i vlažnoj sredini mogu ostati infektivne oko 1 godinu

• Ciste u mesu ostaju zarazne sve dok je meso upotrebljivo za jelo i dok je nekuvano

Osetljivost i otpornost

• Osetljivost je opšta

• Većina infekcija je asimptomatska

• Imunitet je solidan i dugotrajan

• Imunosupresija – visok rizik za reaktivaciju infekcije

Rasprostranjenost

• Širom sveta

• Prevalencija seropozitivnih 20-75% (zavisno od geografskog područja)

• U 2018. godini povećan broj registrovanih, razlozi povezani sa otkrivanjem tokom liječenja bračnog steriliteta

Rasprostranjenost-Srbija

Oralna ingestija oocisti ili tkivnih cisti

Diseminacija tahizoita do raznih tkiva i organa

Destrukcija ćelija sa inflamacijom

Klinička slika

Mogućnost reaktivacije infekcije

PATOGENEZA INFEKCIJE

Transformacija u tkivne ciste

Hronična latentna infekcija

Klinička slika

Imunokompetentni domaćin: Asimptomatska infekcija (80-90%) Simptomatska infekcija

- cervikalna limfadenopatija- sindrom sličan mononukleozi- retinohoroiditis- pneumonitis, miokarditis,meningoencefalitis, polimiozitis, ospa,-sistemska bolest

Klinička slika-kongenitalna infekcija-

Primarna infekcija u trudnoći !!! Incidencija ~1 na 1000 rodjenih Anatomske karakteristike placente/doba gestacije utiču na

verovatnoću prenosa parazita sa majke na plod– mnogo teža u početku trudnoće, mnogo učestalija u kasnoj trudnoći

30% tokom cele gestacije6% 13 nedelja72% 72 nedelja

75% inficirane dece asimptomatsko na rođenju → simptomi mesecima/godinama kasnije !!!

Spontani abortus, smanjena TT, sistemska bolest CNS - hidrocefalus, mikrocefalus, epilepsija, intracerebralne kalcifikacije (ICK) Trijas: retinohoroiditis + ICK + hidrocefalus

Klinička slika-kongenitalna infekcija-

Prevalencija ishoda infekcije:

5-10% smrt8-10% teška oštećenja mozga i oka10-13% umerena vidljiva oštećenja58-72% asimptomatski na rođenju,mnogi razvijaju retinohorioditis ili mentalna oštećenja

Klinička slika

Imunokompromitovani domaćin (AIDS,transplantacija, limfomi, leukemije):

Reaktivacija latentne infekcije ili sveža infekcija Encefalitis Orhitis, pankreatitis, miokarditis, pneumonitis,

gastroenteritis, kolitis, cistitis Retinitis Kožne lezije - ospa, noduli

Dijagnoza

Klinička slika

Epidemiološki podaci

Laboratorijska analiza

Dijagnoza

• Uzorci• tkivo dobijeno biopsijom• telesne tečnosti (bronhoalveolarni lavaž, CST, krv, urin, amnionska tečnost)

• Metode• Direktna detekcija parazita - histopatološki i otisni preparati/Giemsa,

Wright• Izolacija parazita - laboratorijski miševi, kultura ćelija• Detekcija Ag• Detekcija DNK - PCR (B1 gen, SAG1 gen) - kongenitalna toksoplazmoza (amnionska tečnost, krv, urin)

Laboratorijska analiza

Dijagnoza

Serološki testovi - IgG, IgM, IgA, IgE-Prisustvo infekcije-Vreme infekcijeNalaz:

IgG↑↑ + IgM↑↑ → infekcija unutar 3 mesecaIgG↑↑ + IgM↑ → infekcija pre 3-6 meseciIgG↑↑ → infekcija pre više od 6 meseci, mogu perzistirati godinama

Testovi:Sabin-Feldman daj (“dye”) testELISAIndirektna imunofluorescencijaAglutinacija (ISAGA i dr)

Laboratorijska analiza

Terapija

pirimetamin + folna kiselina + sulfodiazin

pirimetamin se izostavlja u prva 3 meseca graviditeta

umesto pirimetamina daju se sulfonamidi + klindamicin ili spiramicin (trudnoća)

Preventivne mere Zdravstveno prosvećivanje i obrazovanje (naročito

populacije trudnica)

Preventivne mere Izbegavanje kontakta sa mačijim izmetom

Preventivne mere Termička obrada mesa /66 C

Preventivne mere Pranje povrća i voća Ruke i posuđe (kontakt sa presnim mesom) dobro oprati

toplom vodom i sapunom

Preventivne mere Zaštitne rukavice za trudnice prilikom rada sa

zemljom Vakcina - živa za ovce

Mere suzbijanjaMere prema bolesniku: Dijagnoza Prijava Izolacija NE! Lečenje

Mere prema okolini: Traženje kontakata i izvora infekcije:

- kod kongenitalne infekcije određivanje titra At kod majke-kod stečene infekcije određivanje titra At kod članova porodice

(utvrđivanje zajedničke ekspozicije npr. fecesu mačaka i sl.)