toprak İŞleme - karadeniz teknik Üniversitesi · 2017-04-13 · toprak işleme...

TOPRAK İŞLEME

1Prof. Dr. İbrahim TURNA

Dikilen fidanların veya ekilen tohumlardan gelişen

fidelerin köklerini,

**toprağın derinliklerine ve çevresine yayarak topraktan

ihtiyaçları olan besin elementlerini ve suyu kolayca almalarını sağlamak,

**kökler için gereken gaz değişimini yapmak,

**özellikle oksijeni yeterli miktarda toprakta bulabilmek,


**yüzeysel akışın azalması sonucu yağış suyunun toprağa

iyi nüfuz etmesini sağlamak ve bu şekilde,

**kurak periyotlar için suyun depolanmasına yardımcı

olma görevini görmektedir.

Toprak işlemesi;

Toprak işleme ekipmanları, insan gücü ile kullanılan basitekipmanlar olabildiği gibi, bir makineye bağlanarak dakullanılabilmektedir. İnsan gücüne dayanan toprakişlemelerinde, çeşitli tipte bel kürek, kürek, çapa, kazma vetırmık gibi aletler kullanılır


Toprak İşleme Alet ve Makineleri

Toprak işleme için kullanılan ekipmanlar Riper

Kazayaklı (pabuçlu) riper

Riper pulluk

Diskli pulluk

Ağır hizmet offset diskaro (ağır diskaro)

Offset hafif dalgalı diskaro (bakım diskarosu)

Ekskavatör,

Mini ekskavatör

Örümcek,

Tek dişli dip kazan

Darbeli delici

Çukur açma burguları

Çift riper+pulluk kulağı kombinasyonu4Prof. Dr. İbrahim TURNA

Paletli traktöre (dozere) arkadan monte edilmiş ÜÇLÜ RİPER


Riper (Dip Kazan Pulluğu)

Riperler toprağı alt üst etmeden derin olarak işlerler.

Tek dişli olabildikleri gibi, birkaç dişli de olabilirler. Riperler aynı zamanda kökleme işleminde de

kullanılmaktadır.


Riper özellikle alt toprağı ince tekstürlü olan, kök

gelişimini engelleyecek derecede sıkı istiflenmiştopraklarda, altta kök yayılış sahasına giren çeşitli

toprak derinliklerinde pas veya sert kireç taşı gibi

geçirimsiz sert bir tabakanın bulunduğu

topraklarda çok etkilidir.


Ağır topraklarda ve durgun su şartlarında da

riperle toprak işleme önemli yararlar sağlar.

Riperlerin ağaçlandırma sahalarının

hazırlanmasında, diri örtü kökleme ve toprak işlemelerinde oldukça yaygın kullanımları vardır.

Ağır, havalanma güçlüğü olan, nemli ve derin topraklarda riper dişlerine “çarık” veya “kaz ayağı” denilen ilaveler takılabilmektedir. Bu durumda “kazyaklı riper”, toprağı alt üst ederek karıştıran bir ekipman haline dönüşür.


Ancak her koşulda çarık ya da kaz ayağı’ nın ripere eklenmesi bazı sorunlar da oluşturabilir. Örneğin aşırı taşlı ve sığ topraklarda taşların alt üst edilerek üste çıkmaması için, sade riper kullanılması tercih edilmelidir.

Taşlı karstik ve mutlak derinliği 30 cm’ yi geçmeyen topraklarda ise riper kullanılması önerilmemektedir.

Toprak işleme


Çift soklu döner kulaklı riper pulluk


Çift riper+pulluk kulağı kombinasyonu (biri önde diğeri arkada olan ve toprağı derin işleyebilen iki riper ile işlenen toprağı yamaç tarafına eğimli olarak yatırarak gradonioluşturan özel bir pulluk kulağından oluşmaktadır.


Yetişme koşullarını dikkate almayan bir toprak işlemesi, bazı durumlarda fayda değil, çeşitli ölçülerde zararlı etkiler de yapabilmektedir.

Örneğin yaş ve ıslak killi topraklarda, paletli ağırtoprak işleme makinelerinin kullanımı, toprakişlemenin en önemli faydası olan toprağıngevşetilmesi fonksiyonunu yeterli ölçüdegerçekleştiremez.

Aksine toprağı sıkıştırır, ezer ve böylece toprağın su ve hava dengesini bozar.

Prof. Dr. İbrahim TURNA 14

Pulluklar : Yumuşak ve hafif bünyeli topraklarda ve zayıf

diri örtünün bulunduğu alanlarda, diri örtü temizliğine

gerek kalmadan, diri örtü temizliği ile toprak işlemeyi

birlikte sağlayabilirler.

Pulluklar “kulaklı pulluklar” ve “diskli pulluklar” olmak

üzere iki grup altında toplanırlar

15

Diskli pulluk

Kulaklı pulluk

Prof. Dr. İbrahim TURNA

Diskli pulluk (hafif ve orta bünyeli topraklarda toprağı 30-45 cm derinliğinde işlemektedir.


Diskarolar: bir veya birkaç eksen üzerinde yer alan

çok sayıda diskten oluşurlar.

Diskarolar, özellikle toprağın pullukla sürülmesinden

sonra, üst toprağı çok iyi işleyen bir toprak işleme

ekipmanıdır.


4X4 traktöre monte edilmiş ağır diskaro (ağır hizmet offset diskaro): kesekleri parçalamak ve toprak yüzeyini düzeltmek için)


Bakım diskarosu


Ekskavatör (normal toprak şartlarında veya anakayanın yüzeye yakın olduğu topraklarda teras yapma veya fidan çukuru açmada kullanılır


Mini ekskavatör (eğimli alanlarda 100-180 cm genişlikte ve 50-80 cm derinlikte teras yapan bir ekipmandır


Örümcek (özel tasarımı olan ve çok eğimli alanlarda teras yapımında kullanılan bir ekipman


Paletli traktöre monte edilmiş darbeli delici (düşük eğimli ve ana kayanın yüzeye yakın olduğu alanlarda dikim çukuru açan güçlü bir ekipman


24

Çukur açma burguları


Ağaçlandırma çalışmalarında, toprak işlemesi ve yöntemleri;

*anataşa,

*toprak özelliklerine,

*arazi şartlarına,

*eğime,

*bölgedeki kuraklık etkilerine ve

*ağaç türlerine göre değişmektedir.


Karstik sahalarda yayılış gösteren Sedir’de,

ekimlerden önce arazi hazırlığına gerek olmadığı, bazı

sıkışmış ve keçeleşmiş topraklarda ise uygun bir

ekipmanla hafif bir toprak işlemesinin gerekebileceği

belirtilmekte ve karstik arazilerde RİPER kullanımı

çoğunlukla sakıncalı görülmektedir.

Meşeler ise kültürden önce derin ve entansif bir

toprak işlemesini gerektirirler.


Toprak türü de, toprak işlemede dikkate

alınmalıdır.

Örneğin toprak türü bakımından kaba tekstürlü

olan kumlu topraklarda entansif işleme, kurutucu

etki yaptığından, özellikle ekimlerde sakıncalı

olabilir. Buna karşılık ağır ve sert toprakları, bir kışevvel işlemek yerinde olur ve kış boyunca don,

kesekleri parçalar.


Toprak işlemesi arazi koşullarına göre de değişir.

Düz olmayan, sığ ve taşlı arazi, işleme güçlükleri yaratır. Bu toprakları ya kısmen veya büyük masraflar ve ağır makinelerle işlemek mümkündür.

Toprak işleme derinliğinin belirlenmesi de ayrı bir önem taşımaktadır.

Eğer tabanda sertçe ve sıkı istiflenmiş bir tabaka mevcut ise, bu tabakanın yeterli derinlikte bir toprak işlemesi ile kırılması gerekir. Normal koşullarda entansif plantasyonların dışındaki ağaçlandırma çalışmalarında 25-30 cm derinlikte bir toprak işlemesi yeterli olmaktadır.


Makineli toprak işleme imkanı olmayan genellikle eğimi %40

dan fazla olan sahalarda insan gücü ile toprak işleme

yapılır.

İşci gücü ile yapılan toprak işlemeleri ile genellikle teraslar

tesis edilmektedir.

Bilimsel ve teknik esaslara uymayan, yetişme ortamı

koşullarını dikkate almayan toprak işlemesi fayda yerine

zarar verir.

Son zamanlarda Buror/Meror/Maror gibi isimlerle

adlandırılan değişik tiplerde TERASlar mini ekskavatör ile eğimi %40 dan daha fazla olan sahalarda da toprak işlemesi ve teras yapımı makine ile yapılabilmektedir.


Mini ekskavatör ile “TERAS” yapımında %60 eğime kadarolan alanlarda makine ile diri örtü temizliği ve toprak işlemesi yapılabilmektedir.

Toprak işlemesi alanın tümünü kapsayarak

yapılacak olursa bu durumda, tam alanda toprak işlemesi, alanın bazı bölümlerinde yapılacak

olursa kısmi toprak işlemesinden söz edilir.

32

Tam alan toprak işleme: Toprağın bütün alanda işlenmesi yöntemidir, fakat ideal bir yöntem olmakla birlikte pahalı bir yöntemdir. Tam alan toprak işleme genellikle, erozyon tehlikesi bulunmayan ve %20 eğime kadar olan yerlerde, eşyükseklik eğrilerine paralel uygulanmaktadır.

Toprak İşleme Şekil ve Yöntemleri


Kısmi toprak işlemesi: Kısmi işlemede toprak şeritler

üzerinde veya yer yer parçalar halinde (ocaklar) işlenerek

kültüre hazırlanmaktadır.

33

En çok kullanılan kısmi toprak işleme şekli, şeritler halinde

yapılanıdır.

Şeritler halinde toprak işlemede, işlenecek ve işlenmeden

bırakılacak şeridin genişliğini etkileyen bazı faktörler

bulunmaktadır.

İşlenen ve bırakılan şerit genişlikleri; *arazinin eğimine, *diri örtünün şekline, *sıklığına ve *boyuna göre değişir.

Daha önce şeritler halinde yapılan diri örtü temizliğinde bahsedildiği gibi, toprak işlemesi yapılan şeritlerin genişlikleri de çeşitli koşullara göre değişmektedir. Genel olarak belirtilen şerit genişliğinin, diri örtünün kontrol altında tutulan boyunun iki katı olması gerektiği kuralı burada da geçerlidir.


İşlenen ve bırakılan şerit genişlikleri; *arazinin eğimine, *diri örtünün şekline, *sıklığına ve *boyuna göre değişir.


Toprak işlemede, üst toprak işleme ve alt (derin)

toprak işleme olmak üzere iki toprak işleme

derinliği söz konusudur.

35

Üst toprak işleme: 0-30 cm derinlikte toprağın

işlenmesidir. Bu toprak derinliği biyolojik aktivitenin

yüksek olduğu toprak derinliğidir. Bu tarz toprak işlemede

yaygın olarak kullanılan işleme ekipmanı bir, iki ve üç soklu

olabilen pulluklardır.

Toprak İşleme Derinliği


Alt (derin) toprak işleme: 30 cm’ den fazla derinliğe inilerek yapılan toprak işlemesidir.

Birikme horizonunun olduğu bu derinlikte yapılan toprak işlemesi 30-60 cm’ e kadar olan derinliktir ve bu işleme derinliği duruma göre yer yer 90 cm’ e kadar çıkabilmektedir.

36

Kullanılan ekipman “kaz ayağı takılı veya çıplak riperdir”

Bu tip bir işlemeyle geçirimsiz ve sert tabakalar parçalanmakta, alt toprak işlemektedir.


Tarakla örtü temizliği yapılan alanlarda %20 eğime

kadar toprak işlemede toprak ağır ise, kazayağı

takılmış bir riperle, tam alanda yapılan derin bir

toprak işlemesinden sonra, diskaro ile üst toprak

işlemesi uygulanabilir.

37

Eğim Gruplarına Göre

Toprak İşleme Yöntemleri

I.Eğim Grubunda


Diri örtü temizliğinin çekiçli veya zincirli çalı doğrayıcılarla gerçekleştirilmesi durumunda (makiliklerde ve fundalıklarda), toprak işlemesi “diskli pulluklarla” veya “riper” veya “diskaro” ile tam alanda işlenir.

Çalışma eş yükseklik eğrilerine paralel olarak yapılmalıdır.

38

Toprak kaba tekstürlü ve gevşek bir bünyeye sahip ise

%20 eğime kadar olan alanlarda ise ağır bir diskaro ile

tam alanda yapılacak toprak işlemesi, yeterli olacaktır.


Tarakla diri örtü temizliği yapılan, eğimin %21-40

olduğu yerlerde, toprak ağır ise,

paletli bir traktöre monte edilen kazayağı takılmışbir riper (dip kazan) ile toprak, eş yüksekli

eğrilerine paralel olarak tam alanda işlenmeli

fakat diskaro kullanılmamalıdır.

39

Toprak kaba tekstürlü ve gevşek bir bünyeye

sahip ise bu durumda, iki soklu pulluk ile toprak işlemesiyle gradoni (teras) yapılması

önerilmektedir.

II.Eğim Grubunda


Makilik ve fundalıklardan oluşan ve eğimi %21-40 (II. Eğim

grubu) arasında değişen alanlarda en iyi ve ekonomik

toprak işleme şekli “Çift Sürüm Gradoni” yapılmasıdır.

Aynı şekilde eğimi II.grupta bulunan (%21-40) yüksek makiliklerde de “çift sürüm gradoni” yapılması esastır.

42

Eğimin yüksek olduğu ve erozyon tehlikesinin bulunduğu

alanlarda pullukla oluşturulan bu teraslar (gradoniler), işçi ile yapılan işlemlerin makine ile yapılası anlamındadır.

Çift sürüm ile fidanların işlenmemiş toprak üzerine dikimi

önlenmiş olmaktadır.

İki soklu pullukla tesviye eğrilerine paralel, bir geçişte 35-

45 cm derinlikte, 80-100 cm genişlikte gradoniler şeklinde

toprak işlenmektedir.


B) Su tutma kapasitesi düşük; kumlu, alüvyal ve kolivyal yapılardaki yerlerde suyun drenajla akıp gitmesine neden olmamak için derin toprak işlemesi gerekmeyen yerlerde toprağın işlenmesidir.

43

Bu yöntem;

A) Tam alanda riperle alt toprak işlemesi yapılmasının ekonomik olmadığı, kök gelişimini engelleyici sert ve yatay tabakanın bulunmadığı, kaba ve orta tekstürlü topraklarda,


Eğimi %40’dan fazla olan sahalarda toprak işlemesi el emeği ile yapılmaktadır. Bu eğim grubundaki alanlarda yapılacak çalışma, eş yükseklik eğrilerine paralel olarak insan gücü ile teras yapımıdır.

44

Mini ekskavatör ile “BUROR TİPİ TERAS” yapımında ise %60 eğime kadar olan alanlarda makine ile toprak işlemesini hatırlayalım!!!!

III. ve IV. Eğim Grubunda

Toprak işleme başlığı altında anlatılan tüm bu faktörlere göre, en uygun toprak işleme yöntemini seçebilmek için;

arazideki etüt aşamasında toprak etütlerinin iyi yapılması ve yeterli sayıda toprak profilinin açılarak değerlendirilmesi yerinde olacaktır.


45

Toprak işlemenin diri örtü temizliğini takiben aynı mevsim içinde yapılması yerinde olur.

Ancak toprağın işlenmesi için en uygun zaman, onun uygun bir nem oranına, yani toprağın tarla kapasitesi nem derecesine sahip olduğu zamandır.

Toprak İşleme Zamanı

Toprağın rutubet içeriğinin uygun olduğu, yani tarla kapasitesi nem derecesinde bulunduğu, dolayısıyla işlenmeye en uygun olduğu zamana “toprağın tav hali denir”.


46

Basit olarak normal strüktüre sahip topraklarda, avuçla sıkıldığında parçalanıp dökülüyorsa tav hali gelmişdemektir. Veya ayakkabı topuğu ile toprak keseklerine

kuvvetlice vurulduğunda kesek üzerinde ökçenin izi

kalmayıp, toprak keseği dağılıp parçalara ayrılıyorsa bu

durum toprağın tav haline geldiğini gösterir.

Kurak ve yarı kurak bölgelerde en uygun toprak işleme

zamanı, sonbaharda ilk yağışın düşmesinden sonra toprağın tav durumuna ulaşabildiği zamandır.

Kış mevsiminden önce yapılacak toprak işleme ile

toprakta kış yağışları daha fazla depo edilebilmektedir.


47

Genel olarak ekim ve dikim için

Toprağın kış rutubetinden faydalanması,

Keseklerin donlarla parçalanması ve toprağın iyi

oturması için toprak işlemesinin,

Ekimden veya dikim çalışmalarına başlamadan bir süre

önce yapılması faydalıdır.


toprak İŞleme - karadeniz teknik Üniversitesi · 2017-04-13 · toprak işleme...

Documents