tradities en folklore in ootmarsum · henk eertman. tel. 291478 stichting openluchtmuseum...
TRANSCRIPT
Tradities en Folklore in Ootmarsum
Een overzicht van personen en instellingen die de jaarlijks terugkerende activiteiten op het gebied van folklore en tradities in Ootmarsum organiseren.
Inhoud
Voorwoord
Nachtwacht
Palmpaasoptocht
Paashout halen / Paasvuur
Vlöggelen
Meikroon
Siepelmarkt
Midwinterhoornblazen
Knieperkes bakken
Stadsrondleidingen
Folkloristische avonden
Dodenherdenking
Intocht St.Nicolaas.
Oranjefeest
Nostalgische Oogstdag
Kerstmarkt
Tot slot
Groepen, verenigingen en stichtingen die betrokken zijn bij de tradities en folklore in Ootmarsum :
VVV Ootmarsum, Vincent Maaswinkel, voorzitter
Werkgroep folklore en tradities VVV : Joke van der Veer-Bloemen
Ootmarsumse Boerendansers, secr. Hannie Schulten, tel
Poaskeerls Ootmarsum, contactpers. Henk Eertman. Tel. 291478
Stichting Openluchtmuseum Ootmarsum, Beheerder Jurgen Tip.Tel. 293099
Midwinterhoarnbloazers Oatmöske, Hans Kamphuis,tel.292678
Midwinterhoornblazersgroep Ootmarsum, Roy Kremer,
Vereniging Heemkunde Ootmarsum, Jan Raatgerink,Tel.292102
BMS Stichting. Ben Morshuis.Tel.291504
Stichting Siepelmarkten Ootmarsum, Henk Meijer
Oranjecomite Ootmarsum, Ben Bodde, 292811
Werkgroep 4 Mei Herdenking, Herman Baars.Tel 201709
Harmonie Caecilia, Mevr. C.Kottink-Groothuis, 293612
GOFO / Promoot Ondernemersfederatie Ootmarsum, Tim Zweerink. Tel.294012
Horecaondernemers Ootmarsum, Henri van Duinen.Tel. 293118
Kerstmarkt, Jeanneke v.d.Veer.Tel. 291210
Voorwoord
Het stadje dat zo “enig en anders is”, heeft dit predikaat niet zomaar verworven. Het zijn de specifieke tradities en gebruiken die gekoesterd worden en van generatie op generatie zijn doorgegeven..
Geen ‘rituelen’ die van bovenaf opgelegd werden of door de VVV worden georganiseerd :het zijn tradities waarover bij de inwoners van Ootmarsum de rotsvaste mening bestaat dat die bijzondere zaken behouden dienen te blijven. De werkgroep toeristische en culturele activiteiten vervuld hierin een service-functie. Vanuit de samenleving worden de signalen opgepakt en wordt hulp verleend bij verschillende activiteiten.
De werkgroep folklore en tradities van de VVV Ootmarsum ondersteund de vele activiteiten reeds jaren geruisloos op de achtergrond. Toch leek het verstandig de verschillende activiteiten even kort in beeld te brengen met daarbij een opsomming van personen en verenigingen die bij de verschillende onderdelen een rol spelen. Het overzicht is dan ook enkel bedoeld als basisinformatie met het doel een organisatorische hulp te zijn bij de instandhouding van het waardevolle pakket aan gebruiken en tradities
We hopen dat hiermee bij te dragen aan het behoud van de waardevolle tradities die Ootmarsum zo enig en anders maken.
Joke v.d.Veer-Bloemen
Voorzitter werkgroep folklore en traditie
Nachtwacht
1. Korte omschrijving
Jaarlijks rondgang van de vroegere nachtwacht op oudejaarsavond. Op 13 punten in de binnenstad wordt door de burgerij samen met de nachtwacht het lied gezongen ”komt burgers komt”. Na afloop wordt de nachtwacht drie keer op een stoel omhoog geheven op het eindpunt voor de R.K.kerk.
2. betrokken personen.
Nachtwacht : Ben Morshuis. Al vele jaren werd dit gebruik binnen de familie Morshuis doorgegeven. In 2009 is Ben Morshuis 40 jaar Nachtwacht van Ootmarsum.
3. Ondersteuning
Gegevens worden doorgegeven door de VVV tbv de verschillende agenda’s
Palmpaasoptocht
1. Omschrijving
Jaarlijks op Palmzondag een optocht door het centrum van ouders met kinderen die een Palmpaas meedragen. De Palmpaasoptocht herinnert aan de intocht van Christus in Jerusalem. De uitvoering van de Ootmarsumse Palmpaas is saksisch. Het gebruik leefde rond 1920 weer op in Twente. Een oproep tot deelname, met gegevens over de uitvoering van de palmpaas, wordt jaarlijks verspreid op de scholen. De optocht eindigt in een Ootmarssumse lokaliteit waar een jury een waardering vastlegt en de kinderen uit een prijzenaanbod kunnen kiezen.
2. Betrokken personen
1e voorzanger : Guus Brons (in 2003 - 50 jaar voorzanger) , 2e voorzanger Toon Heupink, Ere-voorzanger : Hendrik Avéres (afscheid in 2000 na 50 jaar lidmaatschap). Jury : Hanneke Buyvoets,, Rob Meijer, Monique Veelers, Elly Mulstege
3. Ondersteuning
Bekendmaking, Verspreiding van een oproep en flyer via de VVV voor de scholen, de organisatie van de optocht, beschikbaarstelling van prijzen, bekendmaking prijswinnaars..
Paashout halen / Paasvuur
1. Omschrijving
Paasvuren zijn een overblijfsel uit de heidense tijden, toen men met vreugdevuren de komst van het nieuwe voorjaar wilde vieren en de boze geesten af wilde weren. Op Paaszaterdag wordt in Ootmarsum door de stadsomroeper melding gemaakt dat de bevolking een handje kan helpen bij het laden van de originele wagens met paashout. Locatie hiervoor is meestal het Springendal. Na zonsondergang op paaszaterdag komen drie wagens de binnenstad in gevolgd door de Poaskeerls die de paasliederen zingen. Het paasvuur wordt op de eerste paasdag om 20.00 uur ontstoken op de paasweide aan de Almelosestraat
2. Betrokken personen
Stadsomroeper : Ben Bodde. Organisatie houthalen : de Poaskeerls. Vervoer paashout : door de families Eertman, Aarnink en Brunninkhuis. Contactpersoon Poaskeerls : Henk Eertman.
3. Ondersteuning
Kennisgeving / publiciteit.
Vlöggelen
1. Omschrijving
Op de eerste en tweede Paasdag maken 8 poaskeerls meerdere keren een ronde door Ootmarsum onder het zingen van de liederen “Christus is opgestanden” en “Halleluja de blijden toon “ . s’ Morgens voor de Hoogmis en s’middags om 14.15 uur, voor het Vesper, wordt de ronde rond de Wehme gemaakt en aan het eind van de middag wordt de officiële tocht gemaakt in de vorm van een hand in hand processie door huizen en rond de stiepels. Hieraan neemt de eigen bevolking deel, maar ook gasten. Aan het eind van de tocht op het Marktplein, rolt de keten zich op en worden als afsluiting de kinderen omhoog geheven. Herkomst van het gebruik is onduidelijk maar aangenomen wordt dat dit gebruik een overblijfsel is van een geselprocessie die “ flaggelanten “ in de 12e -13e eeuw maakten, om aalmoezen in te zamelen.
2. betrokken personen
De Poaskeerls, 8 jonge ongetrouwde mannen. Contactpersoon Henk Eertman. Voorzanger is Ben Morshuis. (In 2009 40 jaar in functie)
3. Ondersteuning
Kennisgeving / publiciteit / vermelding arrangementen / documentatieverspreiding
Meikroon
1. Omschrijving
Een oud gebruik is het ophangen van een meikroon ter afweer van de boze geesten en ter begroeting van het voorjaar. In de Schiltstraat wordt jaarlijks de meikroon opgehangen boven de straat.
2. betrokken personen
De dames Reinders, Schiltstraat.
3. Ondersteuning
Kennisgeving, documentatieverspreiding, info
1. Omschrijving
Al vele tientallen jaren houden de Ootmarsumse Boerendansers de folkloristische dansen in ere door deze op te voeren voor de verblijvende gasten in Ootmarsum. Tijdens deze avonden worden de traditionele dansen opgevoerd in originele Twentse klederdracht en vindt er declamatie plaats van typische Twentse voordrachten. Een vaste avond in het seizoen, van Mei tot Oktober wordt er opgetreden. Ook is de groep regelmatig aanwezig bij verschillende evenementen waar een presentatie van de folklore passend is.
2. betrokken personen
www.boerendansers-ootmarsum.nl
Vereniging Ootmarsumse Boerendansers.
3. Ondersteuning Stichting.
Kennisgeving. Publiciteit via de VVV.
Folkloristische dansen.
Siepelmarkten
1. Omschrijving
Jaarlijkse ambachtenmarkt genoemd naar de siepel, een product dat vroeger op ruime schaal in de omgeving werd verbouwd. In de binnenstad worden verschillende oude ambachten gedemonstreerd en bouwt de detailhandel en horeca stands op. De Siepelmarkten kennen een traditie van meer dan 30 jaar en trekken jaarlijks enkele duizenden bezoekers.
2. Betrokken personen
De organisatie is in handen van de Stichting Siepelmarkten Ootmarsum in samenwerking met de OFO en Horeca.
www.siepelmarkten.nl
3. Ondersteuning
Kennisgeving. Publiciteit via de VVV.
Midwinterhoornblazen
1. Omschrijving
Jaarlijks in de tijd voor Kerst, de advent klinken de tonen van de Midwinterhoorn in heel Twente. In Ootmarsum wordt geblazen door leden van twee blazersgroepen als ondersteuning van verschillende kerstevenementen zoals de midwinterhoorn kerstwandeling, het knieperkes bakken , op kerstavond, voor bezoekersgroepen, etc. Op verschillende lokaties, met name bij de verschillende stadsputten zijn de klanken van de midwinterhoorn tot driekoningen te horen.
2. Betrokken personen
Geblazen wordt door de Midwinterhoornblazers Ootmarsum olv. Roy Kremer en de Midwinterhoornbloazers Oatmöske olv Hans Kamphuis. Sinds 1945 zijn Frans Tenniglo en Herman Bekhuis bekende midwinterhoornblazers van Ootmarsum.
www.midwinterhoornblazen.nl
3. Ondersteuning
Kennisgeving. De tijden worden doorgegeven aan de VVV tbv de agenda’s . Koppeling aan kerstevenementen zoals Kerstwandeling, Kerstmarkt, Knieperkes bakken, Kerst-inn en Bijbels Kerstspel.
Knieperkes bakken
1. Omschrijving
Op oudejaarsmiddag vindt traditioneel het Knieperkes bakken plaats, in het Los Hoes op het terrein van het Openluchtmuseum Ootmarsum. Boven het open vuur wordt met een wafelijzer beslag volgens oud recept gebakken tot een koekje dat opgerold wordt. Er wordt toelichting gegeven en midwinterhoornblazers luisteren het geheel op.
2. Betrokken personen
De organisatie ligt bij het Openluchtmuseum en wordt door verschillende vrijwilligers uitgevoerd.
www.openluchtmuseumootmarsum.nl
3. Ondersteuning Stichting
Kennisgeving. Verspreiding flyer en recept via de VVV.
1. Omschrijving
Op vaste tijden en op verzoek worden in Ootmarsum rondleidingen verzorgd. Elke maandagavond om 20.00 uur in het seizoen van mei tot oktober verzamelen zich de bezoekers op het kerkplein. Via de VVV worden de deelname geboekt evenals dde bijzondere rondleidingen die op afspraak mogelijk zijn. Jaarlijks krijgen vele duizenden bezoekers een kleurrijk beeld geschetst van het verleden en heden van Ootmarsum.
2.Betrokken personen
Vaste stadsgidsen zijn : Ben Morshuis, Toon Heupink, Guus Brons.
Stadsgidsen ook beschikbaar voor incidentele rondwandelingen : Wim Polman, Ben Kleisen, Hans Voorpostel, Chris Velthuis, e.a.
3.Ondersteuning
De organisatie van de stadsrondwandelingen valt onder de VVV. De werkgroep verzorgt jaarlijks het schema, beheert de megafoon en regelt tijdens de tussenstop een glaasje boerenjongens voor de gasten.
Stadsrondwandelingen
1. Omschrijving
Jaarlijks vindt op 4 mei een herdenking van de gevallenen in de Tweede Wereldoorlog plaats in Ootmarsum. Tot 2001 werd deze herdenking georganiseerd door de Gemeente Ootmarsum. Na de gemeentelijke herindeling wordt deze herdenking binnen de samenleving van Ootmarsum georganiseerd. De herdenking bestaat uit een tocht vanaf de Hervormde begraafplaats aan de Molenstraat naar het herdenkingsmonumentje op het Bergplein. De stoet wordt voorafgegaan door Harmonie Caecilia. Door een vertegenwoordiger van de gemeente wordt een krans gelegd, vindt een minuut stilte plaats waarna eventueel zang en declamatie.
2. betrokken personen
De organisatie van de herdenking is in handen van een werkgroep onder leiding van Herman Baars.
3. Ondersteuning
Kennisgeving
Dodenherdenking
1. Omschrijving
Op 5 december wordt jaarlijks de goedheilig Man uit Mira ingehaald. Vanaf een van de invalswegen van Ootmarsum wordt Sint Nicolaas met pieten verwelkomd en maakt een tocht naar het Kerkplein. De tocht wordt naargelang de omstandigheden per paard of met een koets afgelegd. De stoet wordt vooraf gegaan door Harmonie Caecilia. De Sint wordt verwelkomd door een vertegenwoordiger van de gemeente en houdt een toespraak vanaf het balkon van het voormalige stadhuis.
2. Betrokken personen
De organisatie is in handen van de Ondernemersfederatie Ootmarsum
3. Ondersteuning stichting
Kennisgeving
Intocht Sint Nicolaas
1. Omschrijving
Koninginnedag 30 april is jaarlijks in vele gemeenten een aanleiding tot verschillende festiviteiten. Met name de scholen zijn hierbij op deze nationale feestdag betrokken. De feestelijkheden beginnen gebruikelijk met een aubade op het Kerkplein die door een vertegenwoordiger van de gemeente vanaf het balkon van het voormalige stadhuis wordt afgenomen. De feestprogramma’s verschillen jaarlijks.
2. Betrokken personen
Het Oranjecomite Ootmarsum staat onder leiding van Hennie Bodde. Leden zijn : Henk Oplaat, Marieke Reekers en Pauline Leussink
3. Ondersteuning stichting
Kennisgeving.
Oranjefeest
1. Omschrijving
De nostalgische oogstdag vindt jaarlijks plaats eind juli op de Ageler Es. De grond die door 4 boeren van de gemeente gepacht is wordt steeds bebouwd met rogge. Het oogsten geschiedt met oude werktuigen van het openluchtmuseum. De garven worden opgebonden en aan het eind van de dag gaat de wagen met de oogst naar het Openluchtmuseum.
2. Betrokken personen
De dag wordt georganiseerd door de Stichting Openluchtmuseum Ootmarsum in samenwerking met de landbouwers, Voorpostel Tijink en Brunninkhuis.
3.Ondersteuning stichting
Kennisgeving
Nostalgische oogstdag.
Omschrijving
Jaarlijks vindt jaarlijks een kerstmarkt plaats op de tweede zondag in december in het centrum. De kerstsfeer wordt opgeroepen door de fraaie feestverlichting en de vele stands met kerstproducten. Ter muzikale opluistering treden verschillende groepen op en is het midwinterhoornblazen te beluisteren.. In 2007 is dit evenement uitgebreid en gebracht onder de titel “Winters van weleer” met o.a. het maken van ijs-sculpturen.
Betrokken personen
De organisatie is in handen een werkgroep vanuit de OFO, de Stichting Promoot, de kerstmarktcommissie en het Openluchtmuseum Ootmarsum.
Ondersteuning
Kennisgeving.
Kerstmarkt.
Jaaroverzicht terugkerende activiteiten.
Datum Gebeurtenis Berokkenen
Palmzondag Palmpaasoptocht Palmpaascommissie
1e Paasdag Paashouthalen/Paasvuur Poaskeerls
1e en 2e Paasdag Vlöggelen Poaskeerls
30 april Oranjefeest Oranjecomite Ootmarsum
4 Mei Dodenherdenking Oranjecomite.
Mei Meikroon Dames Reinders
Mei tot Oktober Stadrondleidingen VVV
Mei tot Oktober Folkloristische avond Ootmarsumse Boerendansers. .
Eind Juli/begin augustus Siepelmarkt Stichting Siepelmarkt Ootmarsum,
Juli Nostalgische Oogstdag Stichting Openluchtmuseum Ootmarsum
2e weekend december Kerstmarkt Kerstmarktcommissie,
31 december Knieperkes bakken Stichting Openluchtmuseum Ootmarsum.
25 december Bijbels kerstspel, tweejaarlijks
Stichting Openluchtmuseum Ootmarsum
31 december Rondgang Nachtwacht Ben Morshuis
We hebben geen uitputtend overzicht gegeven van alle activiteiten : in de verschillende wijken vinden verschillende evenementen op eigen initiatief plaats zoals, de activiteiten rond het noaberschap, het kroamschudd’n, het klootscheetn,de Pinksterbroed, putfeest,etc . Er vinden regelmatig plezierige bijeenkomsten plaats die voortkomen uit de aard van de gastvrije bewoners van het fraaie Twentse land.
De vele tradities, gebruiken en festiviteiten verhogen in belangrijke mate de leefbaarheid van onze stad. Het is een stukje eigenbelang dat de verschillende activiteiten in stand worden gehouden en levendig blijven in de toekomst. In de huidige tijd, met een samenleving, die zeer sterk gericht is op individualisering, is deze saamhorigheid een verademing.
De VVV Ootmarsum is geen organisator van alle genoemde activiteiten, maar is slechts een platform. Onze dank gaat natuurlijk uit naar eenieder die zich daadwerkelijk regelmatig belangeloos inzet voor de tradities en evenementen en wensen hen veel sterkte en doorzettingsvermogen, alleen door hen kan de eigenheid van Ootmarsum optimaal behouden blijven.
April 2008
Rob Meijer
Tot slot
De volgende activiteiten zijn ook jaarlijks in Ootmarsum te beleven :
Oude ambachten in het Openluchtmuseum
Kerstwandeling met veel midwinterhoornblazers op tweede Kerstdag
Jaarlijks bloemenfestival : www.floraootmarsum.nl
tweejaarlijks bijbels kerstspel www.openluchtmuseumootmarsum.nl
fietsevenementen vvv.ootmarsum.nl
Muziekuitvoeringen in de openlucht
Evenement Kunst in Ootmarsum laatste weekend van augustus. www.kunstinootmarsum.nl