truØng trÒ tyØ-ni66.254.41.11/.../pdf/luattrungtrityni_thichdongminh_tap01_quyen_01.pdf- môùi...
TRANSCRIPT
TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 67 68 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU
Thaønh kính ñaûnh leã Ñöùc Theá Toân
Ngaøi laø baäc ÖÙNG CUÙNG
Ñaáng CHAÙNH BIEÁN TRI
TRUØNG TRÒ TYØ-NI
SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU
QUYEÅN MOÄT
Sa-moân TRÍ HUÙC töï NGAÃU ÍCH, ngöôøi COÅ NGOÂ1 soaïn taäp, giaûi thích
Vieät dòch: Sa-moân THÍCH ÑOÃNG MlNH
Nhuaän vaên vaø chuù thích: Sa-moân THÍCH ÑÖÙC THAÉNG
Toaøn vaên boä Luaät naøy chia laøm hai phaàn, ñeà
muïc vaø giaûi thích baûn vaên.
PHAÀN ÑAÀU LAØ ÑEÀ MUÏC
TÖÙ PHAÀN GIÔÙI BOÅN - Giaûi thích ñeà muïc cuûa boä
Luaät naøy laø phoûng theo giôùi Phaïm voõng nghóa sôù,
löôïc thuaät theo ba lôùp huyeàn nghóa :
– Giaûi thích teân goïi.
– Trình baøy baûn theå.
– Ñònh lieäu vaán ñeà giaûn ñôn.
1 Coå Ngoâ: laø huyeän Ngoâ xöa, nay laø thaønh phoá Toâ Chaâu tænh Giang
Toâ.
A. GIAÛI THÍCH TEÂN GOÏI:
Chia laøm ba:
Noùi roõ Töù phaàn giôùi boån.
Ruùt ra töø boä Luaät naøo.
Giaûi thích söï nghóa taäp yeáu.
I. TÖÙ PHAÀN GIÔÙI BOÅN LAØ GÌ?
Luaät Töù Phaàn Giôùi Kinh cuûa Tyø-kheo.
Boä Luaät naøy ruùt ra töø boä luaät Ñaøm-voâ-đöùc.
Tieáng Phaïn goïi laø Ñaøm-voâ-đöùc, Hoa dòch laø Phaùp
Maät.
Boä Luaät naøy coù 4 phaàn:
Phaàn thöù nhaát, thuyeát minh vieäc cuûa Tyø-
kheo.
Phaàn thöù hai, thuyeát minh vieäc cuûa Tyø-kheo-
ni vaø phaùp thoï giôùi, phaùp thuyeát giôùi.
Phaàn thöù ba, thuyeát minh caùc phaùp An cö vaø
töï töù...
Phaàn thöù tö, thuyeát minh caùc phaùp phoøng xaù
vaø taïp phaùp...
Giôùi boån naøy thuoäc phaàn thöù nhaát. Ñöùc Nhö Lai
nhaân söï vieäc maø keát thaønh giôùi kinh.
II. RUÙT RA TÖØ BOÄ LUAÄT NAØO?
TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 69 70 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU
Ruùt ra töø nhieàu boä Luaät, trong ñoù coù thoâng vaø
bieät.
Thoâng nghóa laø taát caû ñeàu goïi laø Luaät. Bieät chæ
cho Taêng kyø, Nguõ phaàn v.v... Chuùng ñöôïc ruùt ra töø
söï quan heä cuûa Kinh saùch soá muïc maø goïi teân. Tyø-ni
hay Tyø-naïi-da, phieân aâm töø tieáng Phaïn, Hoa dòch
laø Thieän trò cuõng dòch laø Ñieàu phuïc, hay laø Dieät,
goïi chung laø Luaät, luaät laø phaùp vaäy.
Kinh Giôùi nhaân duyeân noùi:
Chöõ ‚Tyø‛ ngoân ngöõ nhaø Taàn goïi laø ‚Khöû‛, ‚Naïi-
da‛ goïi laø ‚Chôn‛, nghóa laø loaïi boû bao nhieâu caùi sai
quaáy ñeå coøn laïi caùi chôn, cho neân goïi laø chôn. Haøng
phuïc taâm naøy, chaám döùt taâm naøy, nhaãn nhuïc
khoâng ñeå taâm naøy sinh khôûi, neân goïi laø chôn.
Haøng phuïc laø giôùi, chaám döùt laø ñònh, nhaãn laø tueä.
Neâu leân moät phaùp laø goàm thaâu caû ba moân Voâ laäu
hoïc. Neáu khoâng coù giôùi thieän thì ñònh tueä khoâng
phaùt khôûi. Giôùi phaùp naøy coù ba loaïi:
- Luaät nghi giôùi, cuõng goïi laø Ba-la-ñeà-moäc-xoa
giôùi.
- Ñònh coäng giôùi, cuõng goïi laø Thieàn giôùi.
- Ñaïo coäng giôùi, cuõng goïi laø Voâ laäu giôùi.
1) Luaät nghi giôùi: Luaät laø ngaên ngöøa vaø ñình
chæ; Nghi laø hình nghi, noù coù khaû naêng ñình chæ caùc
vieäc aùc, theå hieän nôi thaân goïi laø giôùi, cuõng goïi laø
oai nghi. Oai laø thanh baïch trang nghieâm khaû
kính. Nghi laø pheùp taéc ñaùng laøm moâ phaïm, cuõng
goïi laø ñieàu ngöï, töùc laø höôùng daãn taâm laøm ñieàu
laønh. Ba-la-ñeà-moäc-xoa: Hoa dòch laø baûo giaûi thoaùt,
cuõng dòch laø bieät bieät giaûi thoaùt, vì noù coù khaû naêng
baûo ñaûm haønh giaû ra khoûi bieån sanh töû. Hôn nöõa,
tuøy theo söï giöõ gìn khoâng phaïm giôùi naøo ñoù thì ôû
nôi ñoù coù söï giaûi thoaùt, töùc chæ cho 250 hoïc xöù, vaø
tuøy luaät oai nghi.
2) Ñònh coäng giôùi: Ñònh laø vaéng laëng, khi vaøo
ñònh töï nhieân ñieàu phuïc taâm thieän, chaän ñöùng caùc
ñieàu aùc.
3) Ñaïo coäng giôùi: Ñaïo coù khaû naêng thoâng suoát,
sau khi chôn taâm ñöôïc phaùt khôûi, töï noù khoâng huûy
phaïm, nhö ngöôøi chöùng ñöôïc sô quaû, khi caøy ñaát thì
loaøi truøng xa lìa boán taác, ñoù laø caùi söùc cuûa Ñaïo coäng
giôùi.
Hai phaùp giôùi naøy chæ cho caùi duïng thaéng dieäu
treân baûn taâm, chuùng coù khaû naêng phaùt sanh giôùi,
hôn nöõa Ñaïo, Ñònh vaø Luaät nghi, caû ba cuøng phaùt
khôûi neân goïi laø coäng. Taïng Tyø-ni naøy chính laø noùi
roõ luaät nghi, nhöng nhieáp caû Ñònh vaø Ñaïo.
Do coâng ñöùc trì tònh giôùi neân thieàn ñònh, trí tueä
môùi phaùt sanh. Nhö vaäy, Luaät nghi laø nhaân, Ñònh,
Ñaïo laø quaû. Hoaëc do thieàn ñònh vaø söùc cuûa Voâ laäu
maø taùnh nghieäp, giaù nghieäp ñeàu thanh tònh, cho
neân Moäc-xoa laø quaû, Ñònh, Ñaïo laø duyeân.
TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 71 72 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU
Luaän Taùt-baø-ña noùi: Giôùi Ba-la-ñeà-moäc-xoa naøy
neáu Phaät xuaát theá thì coù, Phaät khoâng xuaát theá thì
khoâng, nhöng Thieàn giôùi, Voâ laäu giôùi luùc naøo cuõng
coù. Giôùi Ba-la-ñeà-moäc-xoa töø nôi lôøi daïy maø coù ñöôïc;
coøn Thieàn, Voâ laäu giôùi khoâng töø nôi lôøi daïy maø coù
ñöôïc. Cho neân luaän aáy noùi: Giôùi Ba-la-ñeà-moäc-xoa
chæ ñeä töû Phaät môùi coù, coøn Thieàn giôùi thì ngoaïi ñaïo
cuõng coù.
Luaän raèng: khaû naêng duy trì Phaät phaùp, goàm caû
baûy chuùng ôû theá gian, ñaïo quaû ba thöøa noái tieáp
nhau khoâng döùt ñoaïn, ñeàu duøng Ba-la-ñeà-moäc-xoa
laøm caên baûn. Thieàn vaø Voâ laäu giôùi thì khoâng vaäy.
Do ñoù, trong ba giôùi noù laø hôn heát.
Luaän Thieän kieán cuõng noùi:
Tyø-ni taïng laø maïng soáng cuûa Phaät phaùp. Tyø-ni
taïng coù maët, Phaät phaùp cuõng coù maët. Ñoù laø löôïc
giaûi nghóa teân chung.
Keá ñeán teân rieâng chæ cho luaät Taêng kyø, Nguõ
phaàn, Taùt-baø-ña, Thaät tuïng, Thieän kieán, kinh Giôùi
nhaân duyeân, luaän Tyø-ni maãu v.v... Taïi sao laïi duøng
caùc boä Luaät naøy? Xeùt theo kinh Xaù-lôïi-phaát hoûi
Phaät, Ñöùc Phaät töï huyeàn kyù raèng: Sau khi phaùp
dieät, chaùu Vua Thaâu-kha (A-duïc) laø Phaát-sa-maät-ña-
la, moät vò vua ñöùc tính hieàn löông ñaõ chaán höng
Phaät phaùp2. Khi aáy, caùc Tyø-kheo tham ñaém theo
danh khen, raát öa tranh luaän, sao cheùp söûa ñoåi giôùi
luaät cuûa Nhö Lai, theâm bôùt gia giaûm. Ñoái vôùi nhöõng
gì ngaøi Ca-dieáp kieát taäp, hoï chia laøm töøng phe
nhoùm rieâng, cuøng nhau noùi phaûi noùi quaáy. Hoï yeâu
caàu nhaø vua phaùn quyeát. Vua taäp hoïp hai boä laïi, ruùt
thaêm. Soá ngöôøi thuû cöïu nhieàu goïi laø Ma-ha Taêng
kyø; soá ngöôøi theo chuû thuyeát môùi thì ít, maø laø baäc
Thöôïng toïa, goïi laø Tha-tyø-la, töùc Thöôïng toïa boä. Veà
sau do söï tranh luaän laïi chia laøm nhieàu boä, trong
thôøi gian ba boán traêm naêm, sau khi Phaät dieät ñoä,
laàn löôït phaân chia thaønh nhieàu giaùo phaùi. Nhö vaäy
truyeàn maõi veà sau, phaûi coù, quaáy coù. Ngoaøi ra chæ coù
5 boä, theo sôû tröôøng cuûa mình, duøng saéc phuïc ñeå
noùi leân ñieàu ñoù.
a) Boä Ma-ha Taêng kyø, sieâng hoïc kinh ñieån,
truyeàn giaûng chôn nghóa, theo choã ôû cuûa mình neân
maëc aùo maøu vaøng.
b) Boä Ñaøm-voâ-cuùc-ña-ca (töùc laø Ñaøm-voâ-ñöùc)
thoâng suoát yù nghóa cuûa giaùo lyù, môû baøy höôùng daãn
vieäc lôïl ích, neâu leân ñieåm thuø thaéng, neân maëc aùo
maøu ñoû.
2 Ñoaïn naøy ngaøi Trí Huùc vieát goïn laïi theo yù rieâng (Truøng trò
tyø-ni söï nghóa taäp yeáu 1, tr. 351b01, Vaïn ‘Tuïc taïng’ 40n719).
Trong nguyeân vaên coù chuùt sai khaùc, xem ‚Xaù-lôïi-phaát vaán
kinh‛, tr. 900a15, Ñaïi (Ñaïi Chaùnh) 24n1465.
TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 73 74 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU
c) Boä Taùt-baø-đa, roãng khoâng, maãn ñaït, duøng
phaùp höôùng daãn ñeå giaùo hoùa, neân maëc aùo maøu ñen.
d) Boä Ca-dieáp-di, sieâng naêng maïnh meõ, nhieáp
hoä chuùng sanh, neân maëc aùo maøu lam.
e) Boä Di-sa-taéc, tö duy thieàn quaùn ñeán choã vi
dieäu, cöùu xeùt ñeán choã taän cuøng u maät, neân maëc aùo
maøu xanh.
Ma-ha Taêng kyø yù vò thuaàn chaùnh, coøn caùc boä
kia cuõng nhö trang bò theâm cam loà. Nhö chö thieân
khi uoáng thì chæ uoáng cam loà, loaïi boû nöôùc thöôøng,
coøn ngöôøi ñôøi khi uoáng thì cam loà vaø nöôùc ñeàu
duøng, coù khi tieâu heát beänh, coù khi laïi sanh beänh.
Ngöôøi ñoïc tuïng cuõng nhö vaäy, ngöôøi nhieàu trí hueä
coù khaû naêng thuû xaû, coøn keû ngu si khoâng theå phaân
bieät ñöôïc.
Laïi xeùt, trong taäp Phieân dòch danh nghóa ghi
raèng:
Ñöùc Theá Toân thaønh ñaïo 38 naêm, moät hoâm ñeán
thaønh Vöông Xaù thoï trai, khi thoï trai xong, Ngaøi
baûo La Vaân röûa baùt (La-vaân laø La-haàu-la, phieân
dòch laø phuù chöôùng ‘ngăn che’, ôû trong thai 6 naêm
laø con cuûa Taát-ñaït-ña)3 ruûi tay laøm beå caùi baùt thaønh
5 maûnh. Phaät daïy: Ñoù laø ñieàm baùo sau khi Ta dieät
ñoä, trong khoaûng 500 naêm ñaàu, caùc Tyø-kheo chia
3 Phieân dòch danh nghóa taäp 1, tr. 1064a05, Ñaïi 54n2131.
Taïng luaät thaønh naêm boä. Sau quaû laø nhö vaäy. Naêm
boä laø:
1) Ñaøm-voâ-đöùc boä.
2) Taùt-baø-ña boä, Hoa dòch laø Thuyeát nhaát theá
höõu. Teân cuûa luaät laø Thaäp Tuïng.
3) Ca-dieáp-di boä, Hoa dòch laø Truøng khoâng quaùn.
Chæ coù moät quyeån kinh Giaûi thoaùt giôùi boån
truyeàn ñeán Trung Hoa maø thoâi.
4) Di-sa-taéc boä, Hoa dòch laø Baát tröôùc höõu voâ
quaùn. Teân luaät laø Nguõ phaàn.
5) Baø-ta-phuù-la boä. Hoa dòch laø Ñoäc töû. Boä naøy
khoâng truyeàn ñeán nöôùc Trung Hoa.
Naêm boä laø bieät, Ma-ha Taêng kyø laø toång. Chung
laïi laø saùu boä.
Laïi xeùt, Nam haûi kyù qui truyeän4 coù noùi:
Söï löu truyeàn cuûa caùc boä phaùi, sanh khôûi khoâng
ñoàng nhau. Söï töông thöøa beân Taây Vöùc ñaïi cöông
chæ coù 4:
1) Thaùnh Ñaïi chuùng boä, chia ra thaønh baûy boä.
2) Thaùnh Thöôïng toïa boä, chia ra thaønh ba boä.
3) Thaùnh Caên baûn thuyeát nhaát thieát höõu boä,
chia ra laøm 4 boä.
4) Thaùnh Chaùnh löôïng boä, chia ra laøm 4 boä.
4 Nam haûi kyù qui noäi phaùp truyeän 1, tr.205a25, Ñaïi 54n2125.
TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 75 76 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU
Trong thôøi gian ñoù, vaán ñeà phaân chia ñaõ xuaát
hieän hay coøn aån khuaát, rieâng teân goïi töøng boä
khoâng phaûi laø moät, nôi ñaây khoâng phieàn ñeå thuaät
laïi.
Höõu boä chia ra laøm ba boä khaùc nhau:
1) Phaùp hoä boä.
2) Hoùa ñòa boä.
3) Ca-nhieáp-tì (Ca-dieáp-di) boä.
Thaäp tuïng, Töù phaàn, phaàn nhieàu gaàn vôùi kinh,
vaø laáy ñoù laøm ñeà muïc, song Thaäp tuïng chính laø
Caên baûn höõu boä.
Vua Taàn-baø-sa-la naèm moäng thaáy moät thôùt luïa
bò xeù thaønh 18 mieáng, moät caây tröôïng baèng vaøng bò
chaët thaønh 18 ñoaïn. Nhaø vua sôï, ñeán hoûi Phaät,
Phaät daïy: ‚Hôn 100 naêm sau, khi Ta dieät ñoä, coù vua
A-thaâu-ca, oai löïc ôû coõi Thieäm-boä, khi aáy caùc Bí-soâ
ñem giaùo phaùp cuûa Ta chia thaønh 18 boä. Nhöng
phaùp moân giaûi thoaùt thì chæ coù moät. Ñaây töùc laø
ñieàm baùo tröôùc, vieäc ñoù vua chôù neân lo.‛ Nhöõng gì
vöøa trình baøy ñeàu khaùc nhau khoâng ñoàng bôûi caùch
Phaät quaù xa, cho neân söï truyeàn thöøa coù theå bò sai
laïc. Nay neáu caâu neä nôi daáu veát dò ñoàng thì söï maâu
thuaãn naûy sanh, khoâng phaûi laø ít. Nhöng neáu ta
naém laáy yù nghóa thì seõ coù ñieàu hay toát tieän duïng.
Tuy Thaùnh taâm khoù löôøng nhöng söï so saùnh coù theå
y cöù vaøo ñöôïc. Mieãn naém ñöôïc yù nghóa thì söï vieäc
khoâng phaûi nhoïc nhaèn ñeå giaûi quyeát. Phaàn nguyeân
uûy cuûa caùc Boä ñaõ noùi xong.
III. GIAÛI THÍCH VEÀ SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU
Söï laø duyeân khôûi ñeå cheá giôùi.
Nghóa laø tuøy theo toäi phaïm naëng nheï, kieát toäi
saùm hoái.
Yeáu töùc laø vaên cuûa Luaät nghi phaàn nhieàu phieàn
phöùc nay chæ laáy choã coát yeáu.
Taäp laø tuy rieâng toân luaät Töù phaàn, nhöng vaãn
tham khaûo vaø duïng laáy nghóa cuûa caùc Boä phaùi. Taïi
sao chæ rieâng toân luaät Töù phaàn? Vì 250 giôùi töôùng,
khoâng theå theâm bôùt ñöôïc vaø vì ñaõ nhieàu ñôøi löu
haønh. Taïi sao phaûi tham khaûo duøng nghóa cuûa caùc
boä khaùc? Vì ‚Sö‛ï laø khi noùi roõ, coù khi noùi löôïc.
‚Nghóa‛ laø coù sôû tröôøng, sôû ñoaûn, neân khoâng ngaïi gì
vieäc laøm saùng toû cho nhau.
Phaàn giaûi thích teân goïi xong.
B. TRÌNH BAØY BAÛN THEÅ
1) Tröôùc heát bieän minh danh töø “Voâ taùc”:
Ngaøi Thieân Thai ñaïi sö noùi: ‚Giôùi theå khoâng
phaùt thì thoâi, phaùt khôûi thì thuoäc veà taùnh‛. Cuõng
trong höôùng aáy, Khaùnh Coâng giaûi thích ‚Voâ taùc giaû
saéc‛ nhö sau: ‚Giôùi theå naøy khoâng phaùt khôûi thì
thoâi, neáu phaùt khôûi thì hoaøn toaøn thuoäc veà taùnh‛.
Taùnh vaø tu keát hôïp vôùi nhau maø thaønh (giôùi theå)
TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 77 78 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU
chaéc chaén coù voâ taùc giaû saéc. Voâ taùc moät khi phaùt
khôûi, töï noù ngaên ñieàu aùc vaø laøm ñieàu laønh. Cho neân
sau khi phaùt khôûi roài khoâng heà phaùt khôûi laïi, neân
goïi laø voâ taùc.
Noùi voâ taùc giaû saéc, laø chæ cho 11 saéc phaùp,
chuùng coù giaû vaø thaät neân phaùp xöù laø nôi dung
nhieáp caùc saéc. ÔÛ ñoù chæ coù ñònh quaû saéc goïi laø thaät
saéc, coøn Bieåu, voâ bieåu saéc ñeàu goïi laø giaû saéc. Hai
giôùi thieän vaø aùc ñeàu coù bieåu vaø voâ bieåu; bieåu chæ cho
taùc, voâ bieåu chæ cho voâ taùc.
Nay giaûi thích thieän giôùi: Khi quyø goái moät caùch
chí thaønh goïi laø thaân bieåu. Ba laàn noùi leân söï xin
giôùi, goïi laø ngöõ bieåu. Chuùng Taêng hoøa hôïp ñoàng
nhoùm hoïp nôi giôùi tröôøng cuõng goïi laø thaân bieåu.
Baïch töù yeát-ma cuõng goïi laø ngöõ bieåu. Do ñaây, khi
taùc phaùp nhaän ñöôïc giôùi theå thanh tònh cuûa Tyø-
kheo thì ñoù laø caûnh sôû duyeân cuûa yù, töï noù haèng
ñöôïc hai phaùp thieän ‚chæ vaø haønh‛. Cho neân noùi sau
khi phaùt khôûi roài khoâng heà phaùt laïi, goïi ñoù laø voâ
taùc giaû saéc vaäy.
Voâ taùc giôùi theå naøy, khi Yeát-ma laàn thöù ba xong
lieàn ñöôïc. Khi aáy, ñoái vôùi taát caû nam nöõ ñöôïc caùi
saéc thaùi khoâng daâm. Ñoái vôùi taát caû höõu tình, phi
tình ñöôïc caùi saéc thaùi khoâng troäm caép. Ñoái vôùi taát
caû loaøi höõu tình ñöôïc caùi saéc thaùi khoâng gieát haïi.
Ñoái vôùi taát caû loaøi höõu tình ñöôïc caùi saéc thaùi khoâng
khi cuoáng. Cho ñeán ñoái vôùi taát caû ñaát ñai ñöôïc caùi
saéc thaùi khoâng ñaøo bôùi. Ñoái vôùi taát caû coû caây ñöôïc
saéc thaùi khoâng phaù hoaïi. Ñoái vôùi taát caû röôïu ñöôïc
caùi saéc thaùi khoâng uoáng. Nhö vaäy 250 giôùi phaùp
moãi moãi ñeàu hieän höõu khaép caû phaùp giôùi. Cho neân
trong kinh Xuaát gia coâng ñöùc, noùi roõ coâng ñöùc trì
giôùi moät ngaøy moâït ñeâm khoâng theå cuøng taän. Chính
laø do thieän vi dieäu cuûa giôùi naøy bieán khaép, vaø laáy
phaùp giôùi laøm caûnh sôû duyeân.
Nhö vaäy thì voâ taùc giôùi theå laø Phaùp xöù saéc, laø
Voâ laäu saéc. Thaønh thaät luaän goïi laø ‚phi saéc phi taâm
hoäi tuï‛, vì noù ngaên taâm khoâng coøn coù ñaéc thaát, quaû
khoâng coøn coù baát thieän, maø chuùng laø hai moùn naïn
vaäy.
(Boä Nghóa sôù noùi: Hoûi ñeà voâ taùc giaû saéc, kinh
luaän cuøng nhau thuyeát minh, keû noùi coù, ngöôøi noùi
khoâng. Moät chuû thuyeát cho raèng chæ theà khoâng laøm
aùc, töùc goïi laø thoï giôùi hoaøn toaøn khoâng coù caùi saéc
voâ taùc. Neáu trong nhaân rieâng coù caùi baát thieän, cuøng
nhau laøm caùi nhaân thaønh Phaät, thì nôi Phaät ñòa
cuõng phaûi rieâng coù caùi thieän naøy cuøng laøm Phaät
quaû. ÔÛ ñaây vì caùi quaû khoâng coù bất thieän, neân söï
trôû ngaïi ñoái vôùi giôùi, chính laø saéc phaùp, vì Tieåu
thöøa, voïng cho voâ taùc laø thaät saéc ôû ngoaøi taâm. Moät
chuû thuyeát cho raèng: Kinh luaän Ñaïi, Tieåu thöøa ñeàu
coù ñeà caäp ñeán voâ taùc. Coù theå duøng thaéng taâm laøm
giôùi, thì khi phaùt taâm lieàn ñaéc giôùi. Neáu vaäy thì taïi
TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 79 80 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU
sao coù baûy thöù ngaên ngaïi, khoâng theå ñaéc giôùi? Hôn
nöõa, neáu hoaøn toaøn khoâng coù voâ taùc, thì taïi sao khi
phaïm troïng toäi lieàn goïi laø maát giôùi? Do taâm khoâng
coù ñaéc thaát neân söï trôû ngaïi ñoái vôùi giôùi, chính laø
taâm phaùp. Thaønh thaät luaän laäp “phi saéc phi taâm
hoäi tuï” vôùi muïc ñích laø duøng hai caùi naøy ñeå ngaên
hai naïn treân. Xöa nay, caùc Luaät sö ñeàu döïa vaøo ñoù
maø duïng nghóa. Neáu Ñaïi thöøa thuyeát minh giôùi laø
giaû saéc, nöông vaøo Boån sö, moät khi thoï laõnh giôùi
phaùp cho ñeán chöùng quaû Boà-ñeà, tuøy theo Ñònh coäng
giôùi, Ñaïo coäng giôùi maø theà tu caùc thieän, theä nguyeän
ñoä haøm thức (hữu tình), cuõng duøng caùi khaû naêng
lôùn maïnh cuûa taâm naøy. Rieâng phaùt khôûi thieän giôùi
ñeå laøm caûnh sôû duyeân cho haønh giaû, chaám döùt caùc
ñieàu aùc.)
Thaät söï laø do taâm caûm maø ñöôïc, neân möôïn saéc
ñeå tieâu bieåu thoâi. Cho neân Ñaïi thöøa noùi: Yeát-ma laàn
thöù nhaát thaønh töïu, vì do nghieäp löïc cuûa taâm maø
dieäu thieän giôùi phaùp trong möôøi phöông, theá giôùi
thaûy ñeàu chaán ñoäng. Yeát-ma laàn thöù hai thaønh töïu,
thì dieäu thieän giôùi phaùp trong möôøi phöông theá
giôùi, ôû giöõa hö khoâng nhö maây, nhö baûo caùi (lọng
baùu) bao truøm treân ñaûnh ngöôøi thoï giôùi. Yeát-ma laàn
thöù ba thaønh töïu, thì dieäu thieän giôùi phaùp trong
möôøi phöông theá giôùi, töø ñaûnh moân cuûa ngöôøi thoï
giôùi, troâi chaûy vaøo trong thaân taâm, sung maõn
chaùnh baùo, bao truøm caû ñôøi vò lai, luoân luoân laø haït
gioáng Phaät. Tuy trong Taïng Tyø-ni khoâng noùi vieäc
naøy, nhöng cuõng noùi raèng: ‚Yeát-ma thaønh töïu goïi laø
ñaéc xöù sôû‛. Neân bieát höõu laäu nguõ uaån, saéc thaân laø
choã nöông. Voâ laäu nguõ uaån, giôùi thaân laø choã nöông.
Höõu laäu saéc thaân töø tinh cha huyeát meï hoøa hôïp maø
thaønh laø saéc xöù giaû saéc; coøn Voâ laäu giôùi thaân töø
Tam sö Thaát chöùng yeát-ma maø ñöôïc, ñoù laø phaùp xöù
giaû saéc. Sôû dó, Hoøa thöôïng goïi laø löïc sanh, vì chính
töø caùi khaû naêng naøy sanh ra giôùi thaân, neân duøng
nghóa ñoù maø goïi teân vaäy.
Ñöôïc giôùi thaân naøy, lieàn ñoàng vôùi Taêng baûo,
thöôøng khieán cho Thieân long toân phuïng, quyû thaàn
khaâm phuïc tuaân theo. Neáu taâm khoâng vui soáng vôùi
ñaïo thì goïi laø giôùi luy (giôùi yeáu keùm). Neáu höôùng
ñeán ngöôøi naøo noùi xaû giôùi thì goïi laø hoaøn giôùi. Neáu
khoâng coù caùi voâ taùc giôùi theå naøy, thì thieän thaàn döïa
vaøo ñaâu maø quyù kính, laøm sao goïi laø yeáu keùm, laøm
sao goïi laø xaû giôùi?
Hoûi: - Ñaõ laø yeáu keùm, coù xaû laïi coù phaù, vaäy taïi
sao goïi laø nhaäm vaän chæ, haønh?
Ñaùp: - Thí nhö caàu, ñoø coù coâng naêng ñöa ngöôøi
qua soâng, ao gieáng coù coâng naêng cho nöôùc duøng.
Neáu nhö phaù boû caàu ñoø, laáp baèng ao gieáng thì coâng
naêng kia lieàn maát. Neáu khoâng nhö vaäy, thì luùc naøo
cuõng söû duïng ñöôïc, khoûi ñôïi phaûi laøm laïi, cho neân
goïi laø voâ taùc.
TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 81 82 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU
2) Thuyeát minh chæ vaø haønh:
Ñaây laø hai phaùp haønh.
Nhö Baùch luaän noùi:
Döùt ñieàu aùc khoâng laøm goïi laø chæ, tin thoï tu taäp
goïi laø haønh.
Phaät giaùo tuy bao la, nhöng hai chöõ ‚chæ vaø
haønh‛ thaâu nhieáp caû.
Nay noùi veà giôùi thieän, neáu khoâng phaùt khôûi thì
thoâi, coøn phaùt khôûi thì chaän ñöùng ngay caùc ñieàu aùc,
ñoù laø nghóa chöõ ‚chæ‛. Vaø töø ñoù tieán leân thöïc hieän
ñieàu laønh, ñoù laø nghóa chöõ ‚haønh‛. Chaän ñöùng ñieàu
aùc töø caên Tuøy phieàn naõo, khôûi leân thaân, khaåu thaát
chi laø nhaân aùc, trong ba ñöôøng chòu khoå khoác laø
quaû aùc.
Thaäp cuù nghóa seõ giaûi baøy ñaày ñuû ôû sau.
Moãi khi caùc Tyø-kheo kieát giôùi, coù khaû naêng
khieán cho ngöôøi thoï trì, khi nhaân aùc ñaõ tröø, quaû aùc
seõ tieâu heát, ñoù laø ‚phaït aùc‛. Tieán leân nhieáp trì caùc
caên, khoâng cho nieäm taùn loaïn, thöôøng nhaát taâm tu
taäp caùc phaùp laønh, nhaäm vaän caûm ñöôïc hoa baùo coõi
nhôn thieân, cho ñeán khi ñaït ñeán thaät quaû xuaát theá
giaûi thoaùt, ñoù laø nghóa ‚taán thuù‛. Phaàn trình baøy veà
baûn theå ñaõ xong.
C. ÑÒNH LIEÄU VAÁN ÑEÀ GIAÛN ÑÔN:
Chia laøm hai:
- Ñoái vôùi Ñaïi thöøa thì bieän choã ñöôïc (ñaéc) vaø boû
(xaû)
- Ñöùng treân giaùo töôùng thì bieän choã caïn vaø saâu.
1) Bieän choã ñöôïc vaø boû:
Ñaïi thöøa chuù troïng noäi nhaân, Tieåu thöøa chuù
troïng ngoaïi duyeân. Vì chuù troïng noäi nhaân cho neân
caàn phaûi phaùt taâm Boà-ñeà môùi coù theå thoï giôùi ñöôïc.
Neáu ôû trong taâm baát thieän, voâ kyù khoâng phaùt khôûi
voâ taùc, ngaøn daëm tìm thaày khoâng coù, thì cho pheùp
ñoái tröôùc Phaät töôïng töï thoï. Vì chuù troïng ngoaïi
duyeân neân caàn phaûi coù Sö, Taêng, Giôùi, Phaùp, moïi
vieäc hôïp laïi ñeå cheá. Neáu caùc duyeân coù moät caùi naøo
khoâng ñuû thì khoâng ñaéc giôùi, coøn caùc duyeân ñaày ñuû
thì caû ba taâm ñeàu ñaéc giôùi (thieän, baát thieän, voâ kyù
ñeàu phaùt khôûi).
Hôn nöõa, Ñaïi thöøa sau khi ñöôïc giôùi thaúng ñeán
thaønh Phaät, Tieåu thöøa chæ ñaéc giôùi trong moät ñôøi
thoâi.
Ñaïi thöøa thì thöôïng phaåm trieàn, phaïm thaäp
troïng, vaø thoái thaát taâm ñaïi Boà-ñeà thì goïi laø maát
giôùi. Tieåu thöøa phaïm töù troïng caám thì goïi laø maát
giôùi. Neáu loøng khoâng vui soáng vôùi ñaïo, ñeán tröôùc
moät ngöôøi ñeå xaû thì goïi laø hoaøn giôùi.
Ñaïi thöøa sau khi maát giôùi, neáu thaáy ñöôïc haûo
töôùng thì cho pheùp thoï giôùi laïi. Tieåu thöøa maát giôùi
roài, döùt khoaùt khoâng cho thoï giôùi laïi. Tröôøng hôïp
tuyeät ñoái khoâng che giaáu thì cuõng chæ coù theå cho
TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 83 84 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU
Yeát-ma döõ hoïc. (Trong phaùp trò toäi coù thuyeát minh
vaán ñeà naøy). Tröôøng hôïp coù xaû giôùi môùi cho pheùp
thoï laïi, coøn ñuû ba phen hoaøn tuïc, thì môùi khoâng
cho thoï laïi.
Hoûi: - Giaûi thích giôùi theå döïa vaøo Ñaïi thöøa ñeå
trình baøy choã ñöôïc boû, nhöng laïi phaân ra coù ñaïi coù
tieåu, laøm sao cho toâng chæ nghóa lyù cuûa noù khoâng
traùi nhau?
Ñaùp: - Vì y vaøo Ñaïi thöøa ñeå giaûi thích voâ taùc
neân khoâng traùi vôùi theå phaùp. Ñoái vôùi ñaïi tieåu ñeå
trình baøy choã ñöôïc boû thì khoâng laøm huûy hoaïi phaùp
töôùng, neáu traùi vôùi theå phaùp, thì töôùng khoâng coù
choã nöông töïa, laøm hoaïi phaùp töôùng thì theå khoâng
do ñaâu hieån hieän. Cho neân sau khi khai hieån cuûa
kinh Phaùp hoa, thì phaàn phoø trì giôùi luaät thuoäc veà
kinh Nieát-baøn. Pheùp taéc cuûa Tyø-ni khoâng heà coù
thay ñoåi moät maûy may. Chính bieát nghóa ‚thöôøng‛
ôû ñaây neân môùi goïi laø nhieäm maàu tuyeät ñaõi, do doù
toâng chæ nghóa lyù ñeàu thaønh, nghó suy coù theå hieåu
ñöôïc.
Laïi hoûi: - Ñaïi thöøa ñaõ chuù troïng noäi nhaân, thôøi
nay, Luaät sö cho ngöôøi thoï Boà-taùt giôùi, vaäy coù theå
bieát noäi nhaân cuûa hoï chôn thaät khoâng? Giaû nhö
khoâng chôn thaät thì coù goïi laø ñaéc giôùi hay khoâng?
Neáu khoâng ñaéc giôùi, thì daàu coù phaïm thaäp troïng ñi
nöõa, laïi coù theå duøng thaäp troïng ñeå ñònh toäi kia
ñöôïc sao?
Ñaùp: - Trong vaên Di-laëc boà-taùt yeát-ma, coù trình
baøy roõ vaán ñeà quaùn saùt ñöông cô. Neáu khoâng bieát
caùi noäi nhaân kia, sai quaáy töông truyeàn cho thoï thì
khoâng traùnh khoûi caùi toäi khoâng hieåu roõ maø laøm
thaày. Song ngöôøi thoï giôùi kia trong taâm baát thieän,
voâ kyù, tuy khoâng phaùt khôûi giôùi nhöng maø ñaõ laïm
nhaän caùi teân Boà-taùt, töï mình caàn phaûi y theo luaät
quaùn xeùt toäi kia, khoâng ñoàng vôùi khoâng ñaéc giôùi.
Roát cuoäc xeáp vaøo haïng taëc truù vaäy.
2) Bieän minh choã caïn, saâu:
Ñaây laø thuoäc veà giaùo phaùp cuûa vò ‚laïc‛ (sữa
ñoâng) tröôùc heát höôùng daãn ngöôøi phaøm phu vaøo coõi
Thaùnh. Neáu coù theå duøng 5 vò ñeå dung thoâng, cuõng
coù theå duøng töù giaùo ñeå giaûi thích.
Ñoái vôùi taát caû caám giôùi, kieân coá chaáp trì, haèng
xa lìa heä phöôïc, töùc laø phaùp cuûa ‚Taïng giaùo‛. Neáu
ñaït ñeán toäi nhö beänh huyeãn, giôùi nhö thuoác huyeãn,
trì phaïm voán khoâng, thaân taâm thanh tònh, töùc laø
phaùp cuûa ‚Thoâng giaùo‛. Neáu tin theo trung ñaïo, töùc
duøng giôùi naøy, ñoaïn kieán tö hoaëc, keá ñeán nhaäp vaøo
ñôøi laøm vieäc lôïi ích cho chuùng sanh, sau ngoä nhaäp
trung ñaïo, töùc laø phaùp cuûa ‚Bieät giaùo‛. Neáu goïi giôùi
laø phaùp giôùi thì taát caû phaùp ñeàu höôùng veà giôùi,
höôùng naøy laø truï nôi bí taøng cuûa giôùi. Trong moãi
moät giôùi thaáy roõ Phaät taùnh, töùc 1aø phaùp cuûa ‚Vieân
giaùo‛.
TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 85 86 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU
Laïi nöõa, đöùc Nhö Lai duøng Töù taát-ñaøn, ñeå laäp ra
giôùi phaùp naøy. Tuøy thuaän theá gian, baûo hoä chuùng
sanh, khieán cho hoï hoan hyû, töùc ‚Theá giôùi taát-ñaøn‛.
Sanh thieän töùc laø ‚Vò nhôn taát-ñaøn‛. Dieät aùc töùc laø
‚Ñoái trò taát-ñaøn‛. Hay khieán cho Chaùnh phaùp cöûu
truï, töùc laø ‚Ñeä nhaát nghóa taát-ñaøn‛.
Laïi nöõa, sau khi laõnh thoï, khai hieån thì giôùi
naøy chæ laø Nhaát thöøa, khoâng thuoäc ba giaùo tröôùc.
Cho neân kinh Phaùp hoa noùi: ‚Sau khi caùc đöùc Phaät
dieät ñoä, neáu ngöôøi naøo coù taâm thieän thaønh töïu,
haïng ngöôøi nhö vaäy ñeàu thaønh Phaät ñaïo‛. Laïi noùi
raèng: ‚Vieäc laøm cuûa caùc ngöôi laø ñaïo cuûa Boà-taùt
vaäy‛.
Laïi nöõa, tröôùc khi chöa khai hieån, Tyø-kheo Ñaïi
thöøa cuõng phaûi ñoàng hoïc. Cho neân trong kinh Boà-
taùt giôùi boån noùi: ‚Neáu Boà-taùt ñoái vôùi Taïng Ba-la-ñeà-
moäc-xoa cuûa Nhö Lai maø kieán laäp Tyø-ni thì ngaên
ñöôïc toäi. Boà-taùt neân hoä trì chuùng sanh khieán ngöôøi
chöa tin thì tin, tin roài thì taêng tröôûng ñoàng nhö
Thanh vaên hoïc. Taïi sao vaäy? Thanh vaên laø töï ñoä,
nhöng cuõng khoâng xa lìa ñoä tha, huoáng chi Boà-taùt
ñoä sanh laø ñeä nhaát‛.
Laïi noùi raèng: Neáu Boà-taùt thaáy nhö vaäy, thuyeát
nhö vaäy, vaø noùi: ‚Boà-taùt khoâng nghe kinh phaùp cuûa
Thanh vaên, khoâng thoï, khoâng hoïc, nhöng taïi sao
Boà-taùt duøng phaùp cuûa Thanh vaên maø laøm‛. Nhö vaäy
goïi laø phaïm, phaïm raát nhieàu, nhö vaäy laø phaïm toäi
khôûi nhieãm oâ. Than oâi!
Luaät naøy toaøn vaên chia laøm hai, phaàn moät giaûi
thích ñeà muïc roài.
TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 87 88 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU
PHAÀN HAI CHAÙNH VAÊN
Chia laøm ba:
Tröôùc heát noùi veà töïa cuûa giôùi.
Thöù hai laø lieät keâ caùc giôùi töôùng.
Thöù ba laø khuyeán, keát, hoài höôùng.
Phaàn ñaàu chia laøm boán:
Baøi keä khen ngôïi.
Hoûi ñaùp khaûi baïch.
Noùi töïa cuûa giôùi kinh.
Keát thuùc hoûi.
Muïc moät laïi chia laøm saùu:
Quay veà vôùi Tam Baûo.
Baûo chuùng hoïp ñeå nghe.
Thaày troø truyeàn thoï.
Duøng duï khuyeân ñöøng phaù giôùi.
Trình baøy giôùi ñieàu ñang noùi.
Khen giôùi laø hôn heát ñeå keát thuùc.
A. BAØI KEÄ KHEN NGÔÏI
I. NAY NOÙI VEÀ PHAÀN QUY KÍNH
Cuùi ñaàu leã chö Phaät,
Toân phaùp Tyø-kheo Taêng.
Tröôùc khi taùc phaùp, phaûi leã kính Tam baûo, ñeå
caàu söï gia bò. Cuùi ñaàu laø thaân nghieäp thaønh kính,
khi ‚thaân‛ thaønh kính thì ‚mieäng‛ xöng danh hieäu
coâng ñöùc, ‚taâm‛ chæ coù quaùn töôûng, töùc laø ba nghieäp
cuùng döôøng.
Phaät, Phaùp, Taêng goïi laø Tam baûo, ñaùng toân
troïng.
- Phaät nghóa laø giaùc. Töï giaùc, giaùc tha, giaùc
haïnh vieân maõn, cho neân goïi laø Phaät.
- Phaùp nghóa laø quyõ trì, laø töï noù coù tính chaát
cuûa noù, vaø khi chuùng ta tieáp xuùc thì khaùi nieäm veà
noù khoâng nhaàm caùi khaùc. (Nhaäm trì töï taùnh, quyõ
sanh vaät giaûi), cho neân goïi laø Phaùp.
- Tyø-kheo goàm coù ba nghóa:
1) Khaát só: xa lìa phaùp soáng taø maïng, vôùi moät
chieác bình baùt nuoâi thaân, xaû boû söï nhô nhôùp vì ngu
si, ba hueä töï trong saùng.
2) Boá ma: khi vöøa thoï giôùi Cuï tuùc, yeát-ma thaønh
töïu, chö thaàn lieàn noùi lôùn raèng: Nôi ñaây, luùc naøy coù
ngöôøi con trai (con gaùi) laønh ñaõ thoï giôùi Cuï tuùc, seõ
laøm cho chö Thieân maïnh theâm, Tu-la (A-tu-la) toån
giaûm. Nhö vaäy, caùc thieân thaàn ñi giöõa hö khoâng
nghe ñöôïc, laàn löôït lôùn tieáng xöôùng reo, chæ trong
giaây laùt, thaáu ñeán Phaïm thieân, ma Ba-tuaàn hoảng
sôï. Cho neân goïi laø ma sôï (Boá ma).
3) Phaù aùc: laø ngöôøi tu Boà-ñeà phaàn, ñoaïn kieán tö
hoaëc.
TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 89 90 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU
Trong khi tu haønh, ñaày ñuû ba nghóa, cho neân
trong quaû chöùng, theo ñoù ñöôïc danh hieäu Ứng cuùng,
Voâ sanh, Saùt taëc cuõng goïi laø A-la-haùn.
Laïi nöõa, Tyø-kheo laø Tröø caån. Laøm ruoäng phöôùc
cho ñôøi, môû ñaïi phaùp thí, cho neân goïi laø Tröø caån.
Taêng, goïi ñuû laø Taêng-giaø. Trung Hoa dòch laø
Hoøa hieäp chuùng. Ñoù laø danh xöng daønh cho boán vò
Tyø-kheo trôû leân.
Hoøa hieäp coù hai nghóa:
1) Lyù hoøa, laø ñoàng chöùng quaû Traïch dieät.
2) Söï hoøa, coù 6 nghóa:
Giôùi hoøa ñoàng tu.
Kieán hoøa ñoàng giaûi.
Thaân hoøa ñoàng truï.
Lôïi hoøa ñoàng quaân.
Khaåu hoøa voâ traùnh.
YÙ hoøa ñoàng duyeät.
Laïi nöõa, luaät Thaäp tuïng noùi coù 5 loaïi Taêng:
Taêng khoâng bieát taøm quyù, töùc laø caùc Tyø-kheo
phaù giôùi.
Taêng nhuï döông5, laø caùc Tyø-kheo taäp hôïp ôû
moät choã, khoâng bieát Boá-taùt, khoâng bieát Yeát-ma Boá-
taùt, khoâng bieát thuyeát giôùi, khoâng bieát phaùp hoäi.
5 Nhuï döông 羺羊: Keû phaøm phu ñoän caên, khoâng coù trí tueä,
nhö loaøi deâ caâm.
Taêng bieät chuùng, laø caùc Tyø-kheo trong moät
cöông giôùi, laøm caùc phaùp Yeát-ma rieâng reõ.
Taêng thanh tònh, laø caùc Tyø-kheo phaøm phu
giöõ giôùi vaø phaøm phu thaéng giaû (thaát hieàn).
Taêng chôn thaät, laø caùc Tyø-kheo höõu hoïc vaø voâ
hoïc.
Trong ñaây noùi kính leã laø kính leã hai haïng Taêng
sau. Vì chôn thaät Taêng, coù khaû naêng laøm cho
Chaùnh phaùp thaéng nghóa cöûu truï. Vì Taêng thanh
tònh, coù khaû naêng khieán cho Chaùnh phaùp nôi theá
tuïc cöûu truï.
Ba haïng Taêng tröôùc coù khaû naêng laøm caùc Yeát-
ma phi phaùp, khieán cho Chaùnh phaùp bò phaù hoaïi,
cho neân khoâng phaûi haïng ngöôøi ñeå ta leã laïy.
Laïi nöõa, coù Truï trì Tam baûo, Nhaát thieát Tam
baûo. Truï trì, töùc laø khi Phaät taïi theá, ñaéc ñaïo döôùi
caây thoï vuông laø Phaät baûo, phaùp Töù ñeá laø Phaùp
baûo, naêm vò Tyø-kheo laø Taêng baûo. Sau khi Phaät
dieät ñoä, caùc töôïng baèng kim loaïi, baèng goã, baèng
ñaát, baèng giaáy coù maøu saéc laø Phaät baûo, kinh saùch
ba taïng Thaùnh giaùo laø Phaùp baûo, keû caïo ñaàu nhuoäm
aùo keá thöøa ñaïo phaùp laø Taêng Baûo. Ba moùn naøy
khoâng chaám döùt ôû ñôøi neân goïi laø Truï trì Tam baûo.
Song, taát caû töôïng ñoàng vôùi chôn thaân, kinh
ñieån hieän coù töùc laø Phaùp thaân xaù-lôïi, phaøm Taêng
TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 91 92 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU
hieän coù cuõng coù theå gaùnh vaùc Chaùnh phaùp, laøm
ruoäng phöôùc cho ñôøi, vì theá cuõng ñeàu neân kính leã.
Laïi nöõa, caùc đöùc Phaät laø chæ cho taát caû caùc vò
Ñaïi sö hieän toïa ñaïo traøng trong möôøi phöông. Bôûi
vì giaùc theå cuûa vò aáy bieán khaép, tuy ôû phöông khaùc,
nhöng hoï coù theå laøm ngöôøi baïn laønh giuùp ñôõ ôû coõi
naøy, töùc chæ chung cho taát caû ñöùc Theá Toân tuaàn töï
xuaát hieän trong ba ñôøi. Do giaùc taùnh thöôøng taïi, tuy
ôû ñôøi quaù khöù, vò lai maø coù theå ñoái vôùi ñôøi hieän taïi
cuõng duõ loøng caûm öùng. Phaùp vaø Taêng cuõng theá.
Nhaát theå laø duøng trí hueä thaät töôùng bieát roõ caùc
phaùp khoâng phaûi khoâng, khoâng phaûi coù; cuõng coù
cuõng khoâng, caû hai ñeàu maát, caû hai ñeàu chieáu soi.
Ba trí vieân giaùc goïi laø Phaät baûo. Giaùc hueä cuøng vôùi
lyù, söï hoøa hieäp goïi laø Taêng baûo.
Laïi nöõa, moät nieäm hieän tieàn, voán ñuû Ba ñeá, vì
meâ khoâng bieát, chính ñoù laø Phaùp baûo. Duøng caùi trí
bieát ñöôïc Ba ñeá laø Phaät baûo. Ba ñeá, ba trí hieäp
nhau ñoù laø Taêng baûo. Phaät, Phaùp, Taêng laø neâu roõ
nghóa moät theå Tam baûo.
Laïi nöõa, noùi leã laø khoâng ngoaøi moät theå maø coù
truï trì, cuõng khoâng lìa töôùng truï trì maø coù moät theå.
Neáu khoâng roõ caùi lyù moät theå maø haønh leã kính, chæ
ñöôïc söï thieän, khoâng goïi laø chôn leã. Bôûi vì leã laø
nghóa cuûa theå. Chöa ñaït ñöôïc caùi theå Ba luaân6 laø
vaéng laëng, khoâng phaûi laø nghóa cuûa theå vaäy.
6 Ba luaân: ngöôøi leã, ñoái töôïng ñöôïc leã, vaø söï leã.
Neáu lìa töôùng truï trì maø baøn nhaát theå, thì rôi
vaøo aùc thuù, khoâng goïi laø ñaït lyù. Ñem lyù ñaët ra
ngoaøi söï, chöa bieát toaøn söï töùc laø lyù, chaúng phaûi laø
nghóa ‚moät‛ vaäy.
Noùi Phaät, Phaùp, Taêng chính laø neâu leân ñieàu
chaúng phaûi moät, chaúng phaûi ba, nhöng laø ba, laø
moät. Ñoù laø toân chæ söï lyù, haønh boá vieân dung.
II. BAÛO CHUÙNG HOÏP ÑEÅ NGHE
Nay dieãn phaùp Tyø-ni
Ñeå Chaùnh phaùp tröôøng toàn.
Giôùi nhö bieån khoâng bôø
Nhö baùu caàu khoâng chaùn.
Muoán hoä taøi saûn Thaùnh,
Chuùng hoïp nghe toâi tuïng.
Muoán tröø Boán toäi khí,
Vaø dieät toäi Taêng taøn,
Ngaên Ba möôi xaû ñoïa,
Chuùng hoïp nghe toâi tuïng.
Dieãn laø rao giaûng cuøng khaép.
Phaùp Tyø-ni laø nghóa nhö phaàn thích danh (giải
tích danh từ) ñaõ noùi.
Chaùnh phaùp laø Thaùnh ñaïo xuaát theá. Chaùnh
phaùp ôû ñôøi thì giaùo, haïnh, quaû caû ba ñeàu ñaày ñuû.
Luaät naøy thì giôùi thaân thaønh töïu, ñònh, hueä phaùt
sinh. Ñaïi Sa-moân quaû do ñaây ñöôïc, khieán cho
Chaùnh phaùp cöûu truï.
TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 93 94 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU
Nöûa baøi keä naøy thuyeát minh nghóa nhieáp chuùng
sanh.
Nhö bieån khoâng bôø: Trong Thuyeát giôùi Kieàn-đoä
noùi raèng: Nöôùc bieån coù taùm phaùp ñaëc bieät, cho neân
loaøi A-tu-la thích ôû.
Taát caû soâng ngoøi ñeàu chaûy veà nôi ñoù.
Thuûy trieàu leân khoâng maát giôùi haïn.
Soâng lôùn nhoû khi nhaäp vaøo beå thì maát caùi
teân
cuõ cuûa noù.
Caùc soâng vaø möa lôùn ñeàu quy veà bieån maø
khoâng
theâm bôùt.
Ñoàng moät vò maën.
Khoâng chaáp nhaän thaây cheát.
Saûn sinh nhieàu traân baûo.
Nhöõng vaät coù thaân hình lôùn ôû nôi ñoù.
Trong giaùo phaùp cuûa Nhö Lai cuõng coù taùm kyø
ñaëc, khieán caùc ñeä töû moät khi gaëp ñöôïc roài, töï mình
vui soáng trong ñoù:
Caùc ñeä töû cuûa Ta, laàn löôït hoïc giôùi, ñeàu quy
veà
phaùp cuûa Ta, ôû nôi ñoù hoïc caùc phaùp laønh.
Caùc ñeä töû cuûa Ta, truï ôû trong giôùi, ñeán cheát
khoâng phaïm.
Boán gioøng hoï boû nhaø ñeán ôû vôùi nhau ñeàu
xöng
laø Sa-moân.
ÔÛ trong phaùp Ta, vôùi loøng tin kieân coá, boû nhaø
hoïc ñaïo, vaøo trong cöông giôùi Nieát-baøn, maø coõi
Nieát-baøn khoâng theâm khoâng bôùt.
Ñoàng moät vò laø giaûi thoaùt.
Phaïm giôùi aùc phaùp, tuy ngoài trong chuùng,
maø thöôøng xa lìa Taêng chuùng. Chuùng Taêng cuõng xa
lìa keû ñoù.
Hieän höõu nhieàu Phaùp baûo, nhö Töù nieäm xöù,
cho ñeán taùm Thaùnh ñaïo.
Thoï höôûng thaân lôùn nhö Töù höôùng, Töù quaû.
Laïi nöõa, khi môùi thoï giôùi, töùc ñoái vôùi khaép phaùp
giôùi ñöôïc saéc thaùi khoâng daâm, khoâng troäm, khoâng
saùt... Nhö vaäy cho ñeán 250 giôùi, 3.000 oai nghi,
80.000 teá haïnh, ñeàu thanh tònh giôùi saéc, khaép caû
phaùp giôùi.
Laïi nöõa, töø ñoù trong moãi nieäm, nhaäm vaän thaønh
töïu, giôùi phaùp thieän saéc, khaép caû phaùp giôùi, khoâng
cuøng taän. Cho neân goïi laø nhö bieån khoâng bôø vaäy.
Nhö baùu caàu khoâng chaùn: Baùu laø vua chaâu Nhö
yù. Thöù baùu naøy ôû trong moãi nieäm, coù khaû naêng möa
ñaày coõi Dieâm-phuø-ñeà, ñaày ñuû taát caû söï vui, maø theå
cuûa noù troïn khoâng toån giaûm. Giôùi cuõng nhö vaäy, ôû
trong moãi nieäm, sanh taát caû nieäm xöù nhö, Chaùnh
caàn, Nhö yù, Caên löïc, Giaùc ñaïo, caùc phaùp, cho ñeán
TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 95 96 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU
Tam thöøa vaø taát caû Thaùnh quaû maø giôùi theå khoâng
bieán ñoåi.
Hôn nöõa, giôùi naøy caøng hoïc caøng thaáy caùi tinh
ba cuûa noù, caøng tu caøng ñöôïc caùi thieän lôïi. Cho neân
noùi raèng nhö baùu caàu khoâng chaùn.
Taøi saûn Thaùnh löôïc coù 7 chuûng loaïi: Tín, Giôùi,
Vaên, Xaû, Hueä, Taøm vaø Quyù.
Noùi roäng coù: Luïc ñoä, Vaïn haïnh, Thaäp löïc, Töù voâ
sôû uùy, Baùch baùt tam-muoäi, Thaäp baùt baát coäng phaùp
v.v... Caùc phaùp taøi naøy do giôùi maø ñöôïc giöõ gìn.
Giôùi nhö binh gioûi töôùng maïnh, cuõng nhö thaønh
chaéc, haøo saâu, cuõng nhö hieán chöông, pheùp taéc,
cuõng nhö vua Chuyeån luaân coù ñaïi thaàn chuû kho
taøng, gìn giöõ bieân cöông khoâng ñeå bò xaâm löôïc, ñeà
phoøng keû gian taëc, khoâng ñeå bò cöôùp troäm, chænh lyù
moät caùch an oån, khoâng cho huûy hoaïi. Xuaát, naïp,
thuû, giöõ, khieán ñöôïc taêng tröôûng. Nghóa chöõ ‚hoä‛ laø
vaäy.
Moät baøi keä naøy thuyeát minh nghóa cuûa nhieáp
thieän phaùp. Tröø khí, dieät taøn, ngaên xaû ñoïa, thuyeát
minh nghóa cuûa Nhieáp luaät nghi. Khí v.v... trình
baøy ôû vaên sau.
Hoûi: - Teân goïi cuûa Ba tuï, khoâng coäng vôùi tieåu
giaùo, ñaâu ñöôïc öôùc theo nôi ñaây maø phaùn ñònh ñeå
giaûi thích?
Ñaùp: - Khi chöa khai hieån thì coù thöïc maø khoâng
coù danh, khi ñaõ khai hieån thì danh vaø thöïc ñeàu coù.
Ba nghóa roõ raøng ñaâu coù chuyeän öôùc theo nôi ñaây
maø phaùn ñònh ñeå giaûi thích.
III. THAÀY TROØ TRUYEÀN THOÏ
Tyø-baø-thi, Thöùc-khí
Tyø-xaù, Caâu-löu-toân.
Caâu-na-haøm-maâu-ni,
Ca-dieáp, Thích-ca-vaên7,
Caùc Ñaïi ñöùc Theá Toân,
Vì toâi daïy söï naøy,
Toâi nay muoán nhaéc roõ,
Caùc Ngaøi thaûy cuøng nghe.
Tyø-baø-thi, hoaëc goïi laø Duy-veä, Hoa dịch Thaéng
Quaùn. Thöùc-khí, hoaëc goïi laø Thi-khí, Hoa dòch laø
Hoûa. Tyø-xaù-phuø, hoaëc goïi laø Tuøy-dieáp, hoaëc goïi laø
Tuøy-dieáp-la, Hoa dòch laø Bieán Nhaát Thieát Töï Taïi.
Ba ñöùc Theá Toân naøy xuaát hieän ôû nôi cuoái kieáp
trang nghieâm. Caâu-löu-toân, hoaëc goïi laø Caâu-laâu-
taàn, Hoa dòch laø Kim Tòch, hay dòch laø Kim Tieân.
Ca-dieáp, hoaëc goïi laø Ca-dieáp-ba, Hoa dòch laø AÅm
Quang. Thích-ca-vaên hoaëc goïi laø Thích-ca Maâu-ni,
Trung Hoa dòch laø Naêng Nhôn, laïi dòch laø Naêng
7 Thích-ca-vaên: teân goïi taét nhöng khoâng ñuùng cuûa Thích-ca
Maâu-ni.
TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 97 98 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU
Nhôn Tòch Maëc. Boán ñöùc Nhö Lai naøy, giai ñoaïn
ñaàu cuûa Hieàn kieáp, thöù töï ra ñôøi.
Sôû dó choã naøo cuõng noùi ñeán baûy ñöùc Phaät naøy
vì:
Moät laø ôû trong 100 tieåu kieáp, ngöôøi vaø trôøi ôû
coõi Tònh Cö ñaõ töøng thaáy.
Hai laø Boån sö tu nghieäp haûo töôùng, baét ñaàu töø
khi ñöùc Phaät Tyø-baø-thi.
Theá Toân coù 10 hieäu ñaày ñuû, chín coõi ñeàu toân
ngöôõng. Ñaïi ñöùc laø nhaân troøn quaû ñaày, ngöôøi ñôøi
khoâng theå baèng ñöôïc.
Tyø-kheo cuõng coù theå goïi chung laø Ñaïi ñöùc, bôûi vì
coù quaûng ñaïi ñöùc haïnh vaäy.
‚Söï naøy‛ laø chæ cho 4 troïng toäi, 13 Taêng taøn,
cho ñeán tuøy luaät caùc hoïc xöù.
‚Thieän thuyeát‛ laø noùi roõ, noùi ñuùng nhö phaùp,
vaø hoøa hieäp.
‚Thaûy cuøng nghe‛ laø ngöôøi môùi thoï giôùi cho
ñeán ngöôøi 100 haï ñeàu taäp hôïp laïi ñeå nghe, töø töïa
cuûa giôùi cho ñeán keä cuûa kinh.
IV. DUØNG DUÏ KHUYEÂN ÑÖØNG PHAÙ GIÔÙI
Ví nhö ngöôøi queø chaân,
Khoâng theå ñi ñaâu ñöôïc.
Ngöôøi phaù giôùi cuõng vaäy,
Khoâng theå sanh trôøi, ngöôøi.
Muoán ñöôïc sanh leân trôøi,
Hoaëc sanh vaøo coõi ngöôøi,
Thöôøng phaûi giöõ chaân giôùi,
Ñöøng ñeå bò thöông toån.
Nhö xe vaøo ñöôøng hieåm,
Lo hö choát gaõy truïc,
Phaù giôùi cuõng nhö vaäy
Khi cheát loøng sôï haõi.
Hai baøi keä tröôùc khuyeân raên vaán ñeà trôû ngaïi
sanh vaøo coõi laønh. Moät baøi keä sau khuyeân raên vaán
ñeà sau khi cheát ñoïa vaøo ñöôøng aùc. Sanh töû duï nhö
ñöôøng hieåm.
Giôùi phaùp duï nhö choát truïc cuûa xe. Huûy giôùi thì
khi cheát töôùng cuûa ñöôøng aùc hieän ra, nhö trong
ñöôøng hieåm hö choát gaõy truïc. Tröôùc sau khoâng
nhaàm laãn, sôï seät khuûng khieáp.
Phaåm Haïnh nguyeän noùi:
Ñoùng chaët taát caû caùc cöûa cuûa ñöôøng aùc, môû
toang cöûa chính vaøo coõi nhôn thieân, Nieát-baøn. Coâng
naêng cuûa giôùi thaät söï laø nhö vaäy.
Song, trong luaät Caên baûn noùi:
Hoaëc an vui nôi theá gian, hoaëc caàu veà thieân
thöôïng, caàn phaûi tu phaïm haïnh. Ñöôïc sanh vaøo coõi
ngöôøi, trôøi taïm thoï khoaùi laïc, ngöôøi ñoù sau khi
maïng chung ñoïa vaøo ñòa nguïc, cho neân caàn caàu veà
Nieát-baøn phải tu phaïm haïnh. Ñöøng vui caùi vui cuûa
nhôn, thieân ñeå roài phaûi chòu khoå.
TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 99 100 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU
Luaän Nhieáp noùi:
Ñöôøng hieåm coù hai:
Sanh leân coõi trôøi.
Sanh vaøo ñöôøng aùc.
Tuy sanh leân coõi trôøi, thoï caùc thöù vui ñeïp, sau
khi baùo heát, laïi ñoïa vaøo ñöôøng aùc. Cho neân coõi trôøi,
ngöôøi khoâng phaûi laø nôi caàn mong caàu.
Baøi keä thöù hai noùi nhö vaäy, löôïc coù hai nghóa:
a) Chaân giôùi caàn giöõ gìn, khoâng neân phaù huûy.
Phaù huûy thì nhôn thieân coøn khoâng coù phaàn huoáng
laø Nieát-baøn.
b) Nhieáp thoï haïng ngöôøi thaáp keùm, noùi Nieát-
baøn thì sôï maø noùi coõi trôøi ngöôøi thì vui. Cho neân
tröôùc caàn khuyeán duï, sau môùi khieán cho hoï vaøo trí
Phaät.
Hôn nöõa, caên cöù vaøo söï ñeå noùi, neáu trì giôùi
khoâng bò phaù huûy, daàu khoâng coù ñònh hueä, quyeát
ñònh cuõng khoâng maát thoï thaân nôi coõi nhôn thieân.
Laïi nöõa, neân bieát, duøng caùi chaân ñeå duï cho giôùi
thì khoâng nôi naøo chaúng ñeán ñöôïc. Neáu muoán sieâu
thoaùt leân phaåm treân cuûa ñaøi sen, hay muoán thöøa söï
möôøi phöông caùc ñöùc Phaät, hoaëc muoán nghieâm tònh
voâ bieân coõi Phaät, hay muoán nhaäp vaøo huyeàn moân
cuûa phaùp giôùi, ñaâu khoâng duøng giôùi naøy laøm phöông
tieän ñaàu tieân.
V. TRÌNH BAØY HOÏC XÖÙ SEÕ NOÙI
Nhö ngöôøi töï soi kieáng
Ñeïp xaáu sanh vui, buoàn.
Thuyeát giôùi cuõng nhö vaäy,
Veïn, hoûng sanh möøng, lo.
Nhö hai traän xaùp chieán,
Gan, nhaùt coù tieán thoái.
Thuyeát giôùi cuõng nhö vaäy
Tònh, nhieãm sanh vui, sôï.
Vui buoàn thuoäc yù, lo sôï hieän nôi thaân haønh.
Giôùi ñöôïc hoaøn toaøn saïch thì beân trong khoâng hoå
vôùi mình, beân ngoaøi khoâng theïn vôùi ngöôøi, cho neân
taâm vui laø thaân an. Giôùi bò phaù huûy nhô nhôùp thì
beân trong coù tyø veát ñoái vôùi mình, beân ngoaøi bò nhôùp
nhuùa ñoái vôùi Taêng, cho neân oâm loøng lo sôï chuùng
vaäy.
VI. KHEN GIÔÙI LAØ HÔN HEÁT ÑEÅ KEÁT THUÙC
Theá gian vua laø lôùn,
Soâng ngoøi beå roäng hôn.
Caùc sao, traêng saùng nhaát,
Caùc Thaùnh, Phaät treân heát.
Trong taát caû caùc luaät,
Giôùi kinh laø toái thöôïng.
Nhö Lai laäp caám giôùi,
Nöûa thaùng tuïng moät laàn.
TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 101 102 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU
Thoï giôùi naøy goïi laø Ñaïi Sa-moân. Chöõ ‚ñaïi‛ tieáng
Phaïn goïi laø Ma-ha, goàm coù ba nghóa:
1) Lôùn, lôùn hôn heát trong coõi trôøi, ngöôøi.
2) Nhieàu, coù nhieàu phöôùc hueä.
3) Hôn, vöôït hôn caùc ngoaïi ñaïo.
Caâu ñaàu duøng ngoâi vò lôùn ñeå khen. Caâu thöù hai
duøng soá nhieàu ñeå khen. Caâu thöù ba duøng vaán ñeà
troäi hôn ñeå khen. Caâu thöù tö duøng ví duï chung ñeå
khen.
Nöûa baøi keä döôùi, chính duøng phaùp ñeå hieäp. Chæ
coù Giôùi kinh naøy laø hôn, neân thoï Giôùi naøy cuõng
thaønh hôn heát.
Taát caû caùc Luaät, nghóa laø theá gian vaø ngoaïi ñaïo
cuõng ñeàu coù luaät.
Laïi nöõa, naêm giôùi, taùm giôùi, möôøi giôùi, cuõng
khoâng baèng giôùi Tyø-kheo. Giôùi Tyø-kheo laø hôn heát.
Hôn nöõa, thieàn giôùi, voâ taän giôùi, cuõng khoâng
baèng Ba-la-ñeà-moäc-xoa giôùi. Noù laø cöông lónh cuûa
Phaät phaùp.
Laïi nöõa, Tam taïng 12 boä cuõng chæ coù Giôùi kinh
laø hôn heát. Neáu khoâng kieân trì caám giôùi, daàu hieän
tieàn coù thieàn ñònh ña trí ñi nöõa cuõng thaønh nghieäp
cuûa ma. Vì vaäy neân luaät Caên baûn noùi: ‚Phaät daïy ba
taïng giaùo, phaùp Tyø-naïi-da laø ñöùng ñaàu‛.
Laïi nöõa, caâu thöù nhaát duøng duï ñeå khen ‚giaùo‛
cuûa kinh, chæ coù ñöùc Nhö Lai töï noùi. Caâu thöù hai,
duøng duï ñeå khen “haïnh‛ cuûa kinh, taát caû phaùp ñeàu
höôùng veà giôùi. Caâu thöù ba, duøng duï ñeå khen ‚lyù‛
cuûa kinh, giôùi theå voâ taùc, maùt meû nhö maët traêng,
nhaân nôi trì phaïm coù ñaày vaø khuyeát, nhöng söï thaät
khoâng coù taêng giaûm. Caâu thöù tö, duøng duï ñeå khen
‚quaû‛ cuûa kinh, khoâng nhöõng chæ thaønh quaû cuûa
Thanh vaên maø coøn thaønh töïu ñaïo quaû cuûa Nhö Lai.
Hoûi: Voâ taùc giôùi theå töø nôi Thaày maø ñöôïc. Neáu
phaïm thieân ban ñaàu, tuy hoaøn toaøn khoâng coù taâm
che giaáu, cuõng chæ cho ‚döõ hoïc‛ maø thoâi, khoâng
duøng vaøo vieäc cuûa Taêng. Neáu duøng caùi theå cuûa maët
traêng duï cho theå voâ taùc, thì cuøng vôùi baûn taùnh coù gì
phaân bieät? Neáu töø nôi Thaày thoï maø ñöôïc, goïi laø voâ
taùc, nhö vaäy coù theâm bôùt ö?
Ñaùp: Voâ taùc laø caùi theå cuûa ñöông theå. Baûn
taùnh thanh tònh laø caùi thuoäc sôû y. Voâ taùc thuoäc veà
tu, baûn taùnh thuoäc veà tònh. Voâ taùc laø söï, baûn taùnh
laø lyù. Theå cuûa voâ taùc laø toân, theå cuûa baûn taùnh laø
theå. Song, toân cuøng vôùi theå khoâng phaûi moät, khoâng
phaûi hai. Thaáu trieät nôi toân maø ngoä ñöôïc theå. Ngu
muoäi nôi theå maø meâ luoân caû toân. Nay ñaõ duøng maët
traêng ñeå duï maø khen lyù cuûa kinh, chính laø chæ caùi
theå cuûa voâ taùc giôùi sôû y. Neân bieát, ñöôïc hay maát laø
do vaán ñeà ñaày hay khuyeát, chöù khoâng theå goïi taùnh
coù taêng coù giaûm.
Laïi nöõa, töø caâu: ‚Ví nhö ngöôøi queø chaân‛ cho
ñeán caâu ‚Giôùi kinh laø toái thöôïng‛, ñaày ñuû 4 loaïi
TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 103 104 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU
Taát-ñaøn: Môû ñöôøng coõi trôøi ngöôøi, ñoùng cöûa neûo thuù
döõ laø ‚Theá giôùi taát-ñaøn‛. Hai ví duï soi kieáng laø ‚vò
nhaân‛ vaø ‚ñoái trò‛ hai taát-ñaøn, tuøy theo ñoù ñeå ñöôïc
hai moùn ích lôïi sanh thieän, dieät aùc. Giôùi duï cho caùi
hôn heát, töùc ‚Ñeä nhaát nghóa taát-ñaøn‛. Theå cuûa giôùi
naøy laø tònh Phaùp thaân.
Nhö Lai laäp caám giôùi: Trong coõi ñaïi thieân,
Phaät laø Phaùp chuû. Luaät do Phaät cheá, vaø chæ coù Phaät
cheá laäp, ngoaøi ra caùc vò döôùi chæ coù theå y thöøa. Bôûi
vì chæ coù haïnh quaû vieân maõn cuûa ñöùc Nhö Lai môùi
thaáu trieät ñöôïc nghieäp taùnh nheï naëng cuûa chuùng
sanh, coøn baäc Ñaúng giaùc trôû xuoáng khoâng theå laøm
ñöôïc.
Hoûi: - Kheá kinh coù theå do 5 haïng ngöôøi noùi8.
Rieâng Tyø-ni thì chæ coù đöùc Phaät môùi ñuû thaåm quyeàn
noùi, cuõng gioáng nhö vaán ñeà leã nhaïc, chinh phaït...
chæ coù thieân töû ra leänh chö haàu môùi voøng tay cuùi
ñaàu nghe theo. Nay Ñaïi minh luaät do thieân töû cheá,
vaên voõ baù quan ñeàu ñöôïc xem. Vaäy thì, taïi sao
Phaùp cuûa Tyø-kheo, chæ cho Tyø-kheo hoïc taäp, maø
khoâng cho Sa-di, baïch y xem?
Ñaùp: - Luaät chæ do Phaät cheá, laø ñeå trình baøy caùi
phaùp toân quyù cuûa ñaïo. Song khoâng phaûi chæ coù phaùp
cuûa Taêng môùi goïi laø luaät, maø naêm giôùi, möôøi giôùi,
8 5 haïng ngöôøi noùi: Phaät phaùp coù theå coù 5 haïng ngöôøi noùi
ñöôïc: 1. Töø mieäng Phaät noùi; 2. Ñeä töû cuûa Phaät noùi; 3. Tieân
nhôn noùi; 4. Chö thieân noùi; 5. Hoùa ngöôøi noùi.
Boà-taùt giôùi ñeàu goïi laø luaät caû. Nhöõng thöù luaät ñoù,
phoå bieán cho caû 7 chuùng, cuõng nhö ñaïi luaät, ban
haønh chung cho thieân haï. Coøn ñoái vôùi giôùi phaùp cuûa
Tyø-kheo, cuõng nhö saùch bí maät trong noäi phuû, chæ
daønh caùc quan coù troïng traùch môùi ñöôïc xem. Chaúng
phaûi thöù daân ñöôïc pheùp döï vaøo ñeå nghe.
Caâu ‚nöûa thaùng tuïng moät laàn‛ laø chæ cho hai
phaàn cuûa thaùng coù traêng vaø khoâng traêng, tieâu bieåu
cho hai nghieäp thieän vaø aùc. Baïch laø muoán cho
traéng trong, haéc laø muoán cho heát toäi.
Laïi nöõa, baïch laø tieâu bieåu cho Trí ñöùc, haéc laø
tieâu bieåu cho Ñoaïn ñöùc. Trong khi thuyeát giôùi töï
moãi ngöôøi xeùt laáy.
Cho neân luaät Thaäp tuïng noùi raèng:
Phaùp Boá-taùt vaøo nöûa thaùng, nöûa thaùng caùc Tyø-
kheo hoøa hôïp moät choã, töï caân nhaéc laáy mình, ngaøy
laøm toäi gì, ñeâm laøm toäi gì, töø ngaøy thuyeát giôùi tröôùc
ñeán nay, coù laøm toäi gì khoâng? Neáu coù toäi phaûi ñeán
ngöôøi ñoàng taâm, Tyø-kheo tònh giôùi, nhö phaùp saùm
hoái. Neáu khoâng gaëp ñöôïc Tyø-kheo tònh giôùi, neân
nghó, sau naøy ta gaëp, seõ nhö phaùp saùm hoái. Nhôø
vaäy an truï trong thieän phaùp, xa lìa phaùp baát thieän.
Caên baûn taïp söï noùi:
Ta baûo caùc thaày moãi nöûa thaùng, noùi Ba-la-ñeà-
moäc-xoa. Neân bieát ñaây laø Ñaïi sö cuûa caùc thaày, laø
TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 105 106 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU
choã nöông töïa cuûa caùc thaày. Neáu Ta ôû ñôøi, khoâng coù
khaùc vaäy.
PHUÏ:
Phaàn thöù tö9 noùi coù 5 phaùp goïi laø trì luaät:
1) Bieát phaïm. 2) Bieát khoâng phaïm.
3) Bieát toäi nheï 4) Bieát toäi naëng.
5) Roäng tuïng 2 boä luaät.
Laïi coù 5 phaùp, 4 phaùp tröôùc nhö treân, phaùp thöù
5 laø: truï nôi Tyø-ni, khoâng bò lay ñoäng.
Laïi coù 5 phaùp, 4 phaùp tröôùc nhö treân, phaùp thöù
5 laø: Söï tranh caûi khôûi leân coù theå dieät tröø.
Ngöôøi trì Luaät coù 5 coâng ñöùc:
1) Giôùi phaàn beàn vöõng.
2) Nhieáp phuïc ñöôïc oaùn thuø.
3) ÔÛ trong chuùng, quyeát ñoaùn khoâng sôï seät.
4) Neáu coù nghi hoái, coù theå khai giaûi.
5) Khieán Chaùnh phaùp beàn vöõng.
Laïi noùi raèng coù 5 phaùp khieán Chaùnh phaùp mau
hoaïi dieät:
1) Khoâng laéng nghe thoï tuïng, öa queân nhaàm
laãn. Vaên khoâng ñaày ñuû maø daïy ngöôøi khaùc. Vaên ñaõ
khoâng ñuû nghóa lyù phaûi khuyeát.
9 Töù phaàn luaät 59, phần thöù tö Tyø-ni taêng nhaát (phần năm
phaùp), tr. 1004b17, Ñaïi 22n1428.
2) Laø ngöôøi hôn heát, baäc Thöôïng toïa trong
Taêng, caû nöôùc toân troïng, maø khoâng trì giôùi, chæ tu
caùc phaùp khoâng laønh, buoâng lung xaû boû giôùi haïnh,
khoâng sieâng naêng tinh taán. Khieán cho caùc Tyø-kheo
nieân thieáu haäu sanh, baét chöôùc caùi haïnh ñoù.
3) Ña vaên trì phaùp, trì luaät, trì ma-di, maø khoâng
duøng nhöõng gì mình bieát ñeå daïy cho chuùng, ñeå roài
oâm noù qua ñôøi.
(Trì phaùp laø bieát Tu-ña-la-taïng, nhö A-nan...
Trì Luaät laø bieát taïng Tyø-ni, nhö Öu-ba-ly... Trì-ma-
di nghóa laø kheùo leùo vaán ñeà daïy doã, ñöùng ñaàu veà
traùch nhieäm huyeàn cô, nhö Ma-ha Ca-dieáp...).10
4) Coù haïng Tyø-kheo khoù coù theå giaùo duïc, khoâng
nhaän lôøi hay, khoâng theå nhaãn nhuïc, caùc thieän Tyø-
kheo khaùc lieàn boû khoâng daïy hoï.
5) Öa ñaáu tranh, maéng chöûi laãn nhau, hai beân
tranh nhau baèng lôøi noùi, buoâng lôøi ra nhö göôm
nhö kieám, tranh caõi hôn thua.
Neáu ngöôïc laïi 5 ñieàu treân thì khieán cho Chaùnh
phaùp ñöôïc laâu beàn.
Laïi nöõa, sau khi Nhö Lai dieät ñoä, neáu Tyø-kheo
khoâng kính Phaät, Phaùp, Taêng vaø giôùi ñònh thì
Chaùnh phaùp mau tieâu dieät. Hoaëc xuaát gia trong
10 Ñoaïn trong ngoaëc naøy nguyeân chaùnh vaên Töù phaàn luaät
khoâng coù, ngaøi Trí Huùc phuï chuù theâm. Töù phaàn luaät 59, phaàn
thöù tö Tyø-ni taêng nhaát, tr. 1006b26, Ñaïi 22n1428.
TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 107 108 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU
phaùp luaät, khoâng heát loøng vì ngöôøi noùi phaùp, khoâng
heát loøng vì ngöôøi nghe phaùp nhôù giöõ. Duø coù kieân
trì, khoâng hay tö duy nghóa thuù, khoâng bieát nghóa,
cuõng khoâng theå tu haønh nhö phaùp. Khoâng töï lôïi,
cuõng khoâng lôïi cho ai. Vì nhaân duyeân nhö vaäy,
khieán Chaùnh phaùp mau tieâu dieät.
Ngöôïc laïi nhöõng ñieàu treân, Chaùnh phaùp ñöôïc
laâu beàn.
Luaät Ma-ha Taêng kyø noùi:
Neáu coù keû Thieän nam töû naøo giaøu loøng tin,
muoán ñöôïc 5 vieäc lôïi ích, neân taän taâm thoï trì luaät
naøy. Naêm ñieàu lôïi ích laø:
1) Kieán laäp Phaät phaùp.
2) Khieán Chaùnh phaùp laâu beàn.
3) Khoâng coù nghi hoái, thænh vaán ngöôøi khaùc.
4) Coù caùc Tyø-kheo, Tyø-kheo-ni phaïm toäi sôï seät,
laøm choã nöông töïa an uûi cho hoï.
5) Ñi du hoùa khaép nôi khoâng heà bò trôû ngaïi.
Taát caû ñeàu phaûi heát mình thoï trì luaät naøy.
Laïi nöõa, ngaøi Ñaïi Ca-dieáp baûo caùc Tyø-kheo
raèng: ‚Vaán ñeà phaân chia xaù-lôïi cuûa Theá Toân chaúng
phaûi vieäc laøm cuûa chuùng ta. Quoác vöông, Tröôûng
giaû, Baø-la-moân, chuùng cö só, ngöôøi caàu phöôùc töï hoï
seõ lo vieäc phaân chia xaù-lôïi ñeå cuùng döôøng. Vieäc cuûa
chuùng ta laø kieát taäp Phaùp taïng, ñöøng ñeå cho phaùp
cuûa Phaät mau tieâu dieät‛.
Luaät Thaäp tuïng noùi:
Neáu Tyø-kheo naøo bieát Boá-taùt, bieát Yeát-ma Boá-
taùt, bieát thuyeát Ba-la-ñeà-moäc-xoa, bieát nhoùm hoïp,
thì neân cung caáp cuùng döôøng cho ho ï. Taïi sao vaäy?
Vì khi khoâng coù Phaät, ngöôøi naøy thay theá vaäy.
Laïi noùi, tuøy theo caùc Tyø-kheo thanh tònh khoâng
phaù hoaïi Chaùnh phaùp, khi thuyeát giôùi, goïi laø phaùp
truï theá.
Laïi noùi: Trì luaät coù 5 ñieàu lôïi:
1) Bieát phaùp xuaát gia.
2) Bieát Yeát-ma.
3) Bieát oai nghi.
4) Bieát y chæ.
5) Bieát trôû ngaïi ñaïo hay khoâng.
Caên baûn ni-đaø-na noùi:
Coù Bænh phaùp Yeát-ma, coù nhö phaùp thi haønh thì
goïi laø Chaùnh phaùp truï theá. Khoâng nhö vaäy, thì goïi
laø Chaùnh phaùp hoaïi dieät.
Phaät Baûo caùc Tyø-kheo: ‚Caùc thaày neáu duøng loøng
tin, xuaát gia, tinh caàu Nieát-baøn, tu tònh haïnh, caùc
Bí-soâ nhö vaäy maëc y phuïc ñaùng giaù öùc kim tieàn,
phoøng xaù nghæ ngôi, giaù ñaùng 500 kim tieàn, aên
uoáng ñaày ñuû 100 moùn myõ vò, caùc vieäc nhö vaäy Nhö
Lai ñeàu cho pheùp thoï duïng, caùc vò aáy ñeàu kham
naêng thoï duïng ñöôïc.
TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 109 110 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU
Neáu coù Bí-soâ phaù huûy troïng giôùi, ôû trong truù xöù
cuûa Taêng cho ñeán moät mieáng aên cuõng khoâng tieâu
ñöôïc. Trong ñaát Giaø-lam khoâng coù moät choã ñeå böôùc
moät baøn chaân, cho moät Tyø-kheo phaù giôùi.
Caùc oâng neân bieát ngöôøi phaù giôùi coù 10 ñieàu maát
maùt toäi loãi:
1) Töï bieát mình laø ngöôøi aùc phaù giôùi.
2) Ngöôøi khaùc cuõng bieát mình nhö vaäy.
3) Thieân thaàn khoâng lui tôùi giuùp ñôõ.
4) Baäc ñoàng phaïm haïnh, ngöôøi laønh bieát
phaùp ñeàu khinh reû.
5) Tieáng vang toäi aùc nghe khaép boán phöông.
6) Ñieàu chöa chöùng khoâng chöùng ñöôïc.
7) Phaùp ñaõ chöùng, thaûy ñeàu thoái thaát.
8) Nhöõng gì ñaõ nghe ñeàu bò queân heát.
9) Sau khi maïng chung taâm sanh hoái haän vì
khoâng yeân taâm, hoang mang lo sôï.
10) Sau khi boû maïng soáng naøy sanh vaøo
ñòa nguïc.
Laïi caùc Bí-soâ, neân bieát coù 5 loaïi thoï duïng:
1) Nhö chuû thoï duïng, töùc laø vò A-la-haùn,
tröø heát ba ñoäc.
2) Nhö thoï duïng cuûa cha meï, töùc laø caùc hoïc
nhôn, coøn coù caùc hoaëc nghieäp.
3) Ñöôïc pheùp thoï duïng, töùc laø baäc thuaàn
thieän dò sanh, thanh tònh giôùi, sieâng tu thieàn tuïng,
khoâng heà bieáng nhaùc.
4) Thoï duïng nhö ngöôøi maéc nôï. Nghóa laø tuy
coù phoøng caám giôùi maø khoâng sieâng tu giaùc phaåm
thieän phaùp.
5) Thoï duïng nhö keû troäm. Nghóa laø ñoái vôùi 4
troïng caám, tuøy phaïm moät toäi naøo.
Cho neân caùc thaày neân tu hoïc.
Thieän kieán tyø-baø-sa noùi:
Thieän nam töû haûo taâm xuaát gia, Luaät taïng laø
cha meï. Taïi sao vaäy? Bôûi Luaät taïng cho ngöôøi xuaát
gia ñöôïc giôùi Cuï tuùc, daïy hoïc oai nghi, y chæ nôi
Luaät taïng.
Töï thaân trì giôùi coù khaû naêng ñoaïn nghi hoaëc
cho ngöôøi, neáu vaøo trong Taêng khoâng coù sôï seät.
Neáu coù phaïm toäi y luaät quaùn xeùt, khieán cho Chaùnh
phaùp cöûu truï.
Ngöôøi trì giôùi luaät töùc laø nguoàn goác cuûa coâng
ñöùc. Nhaân nôi coäi goác cho neân nhieáp laõnh caùc phaùp
laønh.
Boä Nam haûi kyù qui noùi:
Luaät Ñaïi thöøa, Tieåu thöøa khoâng khaùc11
, ñeàu cheá
Naêm thieân, thoâng tu Boán ñeá. Neáu leã Boá-taùt, ñoïc
11 Ñoaïn naøy ngaøi Trí Huùc löôïc bôùt (Truøng trò tyø-ni söï nghóa
taäp yeáu 1, tr. 356c28, Vaïn 40n719). Nam haûi kyù qui noäi phaùp
truyeän 1, tr. 205c10, Ñaïi 54n2125: Nguyeân vaên ‚Ñaïi tieåu thöøa
taïp haønh, khaûo kyø trí daõ taéc luaät kieåm baát thuø
大小乘雜行,考其致也則律撿不殊 …‛ phaùp haønh cuûa Ñaïi thöøa vaø
TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 111 112 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU
kinh Ñaïi thöøa goïi laø ñaïi. Khoâng thöïc haønh ñieàu
naøy goïi laø tieåu. Coù choã noùi: Ñaïi thöøa khoâng ra
ngoaøi hai thöù: Trung quaùn, Du-giaø.
Trung quaùn thì Tuïc ñeá coù, Chôn ñeá khoâng, theå
cuûa noù nhö huyeãn.
Du-giaø thì beân ngoaøi khoâng, beân trong coù, moïi
vieäc ñeàu Duy thöùc. Ñaây ñeàu tuaân theo Phaät cheá,
phaûi, quaáy ñeàu hôïp vôùi Nieát-baøn, ñaâu coù chôn, ñaâu
coù nguïy. Chuû yù laø ôû choã ñoaïn heát caùc phieàn naõo, teá
ñoä chuùng sanh. Ñaâu phaûi muoán roäng ñeå ñeán noãi
phaân vaân, laïi theâm nhuõng taïp veà vaán ñeà kieát cheá.
Y theo ñoù maø tu haønh thì ñuû ñieàu kieän ñeán bôø beân
kia. Ngöôïc laïi ñeàu phaûi ñaém chìm nôi beán sanh töû.
Beân Taây Truùc ñeàu song haønh, lyù khoâng choáng
traùi… Laïi noùi: Phao noåi khoâng bò luûng laø boån taâm
cuûa Boà-taùt. Ñöøng khinh caùi loãi nhoû, ñeå roài laïi phaûi
coù tieáng keâu cöùu sau cuøng. Lyù hieäp caû ñaïi laãn tieåu
ñeå tu, môùi thuaän theo lôøi daïy cuûa ñöùc Töø Toân.
Ngöøa caùi loãi nhoû, quaùn ñaïi khoâng, nhieáp vaät,
laéng loøng, nhö vaäy laøm gì coù loãi. Chæ sôï töï mình
meâ, roài laïi meâ ngöôøi, theo giaùo lyù taïm trình baøy ôû
moät khía caïnh ñoái vôùi phaùp Khoâng roài tin Luaät
ñieån quaù ö troáng roãng (cho laø khoâng coù) thì sao
thaáy ñöôïc söï phoùng tuùng, bieáng nhaùc cuûa mình!
tieåu thöøa xen laïi, nhöng khaûo xeùt hai boä phaùi ñoù thì veà luaät
kieåm chöùng khoâng khaùc…
Tri moân caûnh huaán noùi:
Luaät cheá Tyø-kheo, naêm haï veà tröôùc, chuyeân tinh
Luaät boä, neáu ñaït ñöôïc vaán ñeà trì phaïm, bieän baïch
ñöôïc vieäc cuûa Tyø-kheo, thì sau ñoù môùi hoïc taäp kinh
luaän.
Thôøi nay, vöôït thöù lôùp maø hoïc, vieäc laøm ñaõ maát
thöù töï laøm sao vaøo ñaïo ñöôïc? Ñaïi Thaùnh quôû traùch,
troïn khoâng phaûi laø ñeä töû cuûa Phaät vaäy.
Vaû laïi, vöøa môùi thaám nhuaàn giôùi phaåm, lieàn cho
nghe Thaùnh giaùo, tham thieàn. Neáp soáng cuûa Tyø-
kheo khoâng heà hieåu bieát. Huoáng chi khinh khi giôùi
luaät, huûy baùng Tyø-ni, bieám nheû keû hoïc luaät cho laø
Tieåu thöøa, noùi ngöôøi trì giôùi laø chaáp töôùng. Cöù maõi
buoâng lung theo traàn tuïc, phoùng tuùng theo thoùi ngu
aùc ham aên ngon maëc ñeïp, töï goïi laø thöùc thôøi, haønh
daâm noä khí laïi xöng laø ñaït ñaïo, chöa hieåu ñöôïc toân
chæ cuûa Thaùnh, ngoä nhaäp chôn thöøa.
Vaû laïi, neáu giôùi ñaõ khinh, taïi sao oâng ñaêng ñaøn
thoï giôùi? Luaät aét huûy baùng, taïi sao laïi caïo toùc
nhuoäm y? Nhö vaäy, khinh giôùi töùc laø töï khinh, huûy
luaät laïi thaønh töï huûy. Voïng tình deã quen, chí ñaïo
khoù hoïc. Vaán ñeà baït tuïc sieâu quaàn, vaïn phaàn khoâng
coù moät. Xin roõ lôøi Thaùnh daïy, sao laïi khoâng theo?
Laïi noùi: Phaät phaùp - Hai baûo ñeàu nhôø Taêng
hoằng, Taêng baûo toàn taïi laø nöông vaøo giôùi, ngoaøi
giôùi ra khoâng bieát laáy gì ñeå thaønh laäp. Cho neân
trong kinh Hoa nghieâm noùi: ‚Thoï trì ñaày ñuû oai
TAÄP I – QUYEÅN MOÄT 113 114 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU
nghi, giaùo phaùp, khieán cho ngoâi Tam baûo khoâng bò
ñöùt ñoaïn‛.
Qui Sôn caûnh saùch noùi:
Phaùp tòch Tyø-ni chöa töøng böôùc ñeán, lieãu nghóa
Thöôïng thöøa ñaâu hay phaân bieät.
BIEÄN MINH:
Hoûi: - Haïng ngöôøi ham thòt röôïu, haønh daâm noä
khí, khoâng ñuû ñeå baøn ñeán, neáu nhö khoâng phaïm
troïng caám, caên baûn khoâng söùt meû. Töø ñaây nghe
giaùo phaùp, tham thieàn, chuyeân caàu Thöôïng thöøa laïi
coù loãi gì? Ñaâu caàn phaûi ñôïi ñeán söï töôùng vuïn vaët
môùi hieäp vôùi lôøi daïy cuûa Phaät? Haïng ngöôøi boû ñaïi
höôùng tieåu, khoâng taäp hoïc Phaät cuøng caùc giôùi ñieàu
cuûa Phaät, vaäy thoâng ôû choã naøo?
Ñaùp: - Neáu laø keû thöôïng caên lôïi trí coù khaû naêng
ñaït ñöôïc phaùp nghóa thì Luaät nghi laø giaùo laø thieàn,
ñaâu theå coi laø söï töôùng vuïn vaët maø rieâng tìm caàu
Thöôïng thöøa. Neáu laø haïng trung vaø haï, söï töôùng
coøn chöa bieát, laøm sao coù khaû naêng xa caàu thieàn
giaùo? ‚Cuûi khoâng thaáy maø mong tìm sôïi loâng tô‛12
laø ñaây vaäy.
12 Haùn: Taân baát kieán nhi duïc saùt thu haøo 薪不見而欲察秋毫.
‚Thu haøo‛: Coù moät loaøi chim loâng caùnh cuûa chuùng ñeán muøa
thu môùi moïc, do loâng nhoû vaø mòn neân goïi laø thu haøo. Nghóa
boùng caâu naøy: Vieäc deã chöa laøm ñöôïc sao laøm ñöôïc vieäc khoù.
Keû boû ñaïi theo tieåu, loøng mong caàu töï lôïi, khoâng
taäp hoïc theo Phaät, goïi laø keû thoái maát taâm Boà-ñeà;
naêm ñöùc cuûa Sa-di coøn noùi: ‚Chæ caàu Ñaïi thöøa vì ñoä
ngöôøi vaäy‛, huoáng laø giôùi phaùp cuûa Tyø-kheo ñaâu
phaûi laø Tieåu thöøa maø cho laø khoâng taäp hoïc theo
Phaät ö?
Phaàn ñaàu trình baøy veà baøi keä khen ngôïi xong.
TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU
HEÁT QUYEÅN THÖÙ NHAÁT