ts_en_iso_90042

8/3/2019 TS_EN_ISO_90042

1/56

ICS 03.120.10 TRK STANDARDI TS EN ISO 9004/Nisan 2001

NSZ

Bu standard, CEN tarafndan kabul edilen EN ISO 9004 (2000) standard esas alnarak TSEGenel Sekreterlie Bal Akreditasyon ve Belgelendirme zel Daimi Komitesince TS EN ISO9004 (1994)n revizyonu olarak hazrlanm ve TSE Teknik Kurulunun 20 Nisan 2001 tarihlitoplantsnda Trk Standard olarak kabul edilerek yaymna karar verilmitir.

8/3/2019 TS_EN_ISO_90042

2/56


NDEKLERGR.......................................................................................................................... 1

0.2 - PROSES YAKLAIMI ..................................................................................................10.3 - ISO 9001 LE LKLER..............................................................................................2 0.4 - DER YNETM SSTEMLERYLE UYUMLULUK ....................................................3

1 - KAPSAM............................................................................................................... 32 - ATIF YAPILAN STANDARDLAR ......................................................................... 33 - TERMLER VE TARFLER.................................................................................... 34 - KALTE YNETM SSTEM................................................................................. 3

4.1 - YNETM SSTEMLER VE PROSESLER..................................................................34.2 - DOKMANTASYON ....................................................................................................54.3 - KALTE YNETM PRENSPLERNN KULLANIMI.....................................................7

5 - YNETM SORUMLULUU................................................................................. 75.1 - GENEL KILAVUZ .........................................................................................................7

5.1.1 - GR ................................................................................................................................... 75.1.2 - DKKATE ALINACAK HUSUSLAR...................................................................................... 8

5.2 - LGL TARAFLARIN HTYALARI VE BEKLENTLER.............................................9 5.2.1 - GENEL................................................................................................................................. 95.2.2 - HTYALAR VE BEKLENTLER ........................................................................................ 95.2.3 - YASAL VE MEVZUATLA LGLARTLAR...................................................................... 10

5.3 - KALTE POLTKASI ..................................................................................................105.4 - PLNLAMA ................................................................................................................11

5.4.1 - KALTE HEDEFLER ......................................................................................................... 115.4.2 - KALTE PLNLAMASI....................................................................................................... 11

5.5 - SORUMLULUK, YETK VE LETM ........................................................................125.5.1 - SORUMLULUK VE YETK ................................................................................................ 125.5.2 - YNETM TEMSLCS ..................................................................................................... 125.5.3 - LETM ....................................................................................................................... 13

5.6 - YNETMN GZDEN GERMES..........................................................................13 5.6.1 - GENEL............................................................................................................................... 135.6.2 - GZDEN GERME GRDS ........................................................................................... 14

6 - KAYNAK YNETM........................................................................................... 156.1 - GENEL KILAVUZ .......................................................................................................15

6.1.1 - GR ................................................................................................................................. 156.1.2 - DKKATE ALINACAK HUSUSLAR.................................................................................... 15

6.2 - ALIANLAR.............................................................................................................16 6.2.1 - ALIANLARIN KATILIMI................................................................................................. 166.2.2 - YETERLLK, FARKINDA OLMA (BLN) VE ETM .................................................... 16

6.3 - ALT YAPI ...................................................................................................................176.3 - ALT YAPI ...................................................................................................................186.4 - ALIMA ORTAMI ....................................................................................................186.5 - BLG ..........................................................................................................................18

6.6 - TEDARKLER VE ORTAKLIKLAR .........................................................................186.7 - DOAL KAYNAKLAR................................................................................................196.8 - MAL KAYNAKLAR ....................................................................................................19

7 - RN GEREKLETRME................................................................................ 197.1 - GENEL KILAVUZ .......................................................................................................19

7.1.1 - GR ................................................................................................................................. 197.1.2 - DKKATE ALINACAK HUSUSLAR.................................................................................... 207.1.3 - PROSESLERN YNETM............................................................................................... 207.1.3.2 - PROSES GRDLER, IKTILARI VE YENDEN GZDEN GERME......................... 217.1.3.3 - RN VE PROSESN GEERL KILINMASI VE DEKLKLER.............................. 22

7.2 - LGL TARAFLAR LE LGL PROSESLER..............................................................22 7.3 - TASARIM VE GELTRME.......................................................................................23

7.3.1 - GENEL KILAVUZ .............................................................................................................. 247.3.1 - TASARIM VE GELTRME PLNLAMASI ...................................................................... 24

8/3/2019 TS_EN_ISO_90042

3/56


7.3.2 - TASARIM VE GELTRME GRDS VE IKTISI............................................................ 247.3.3 - TASARIM VE GELTRMENN GZDEN GERLMES............................................... 26

7.4 - SATIN ALMA..............................................................................................................277.4.1 - SATIN ALMA PROSES .................................................................................................... 277.4.2 - TEDARK KONTROL PROSES .................................................................................... 28

7.5 - RETM VE HZMET ALITIRMALARI...................................................................29 7.5.1 - ALITIRMA VE GEREKLETRME............................................................................. 297.5.2 - TANIMLAMA VE ZLENEBLRLK.................................................................................... 307.5.3 - TANIMLAMA VE ZLENEBLRLK.................................................................................... 307.5.3 - MTER MALI ................................................................................................................. 317.5.4 - RNN KORUNMASI .................................................................................................... 31

7.6 - ZLEME VE LME CHAZLARININ KONTROL....................................................318 - LME, ANALZ VE YLETRME................................................................... 32

8.1 - GENEL KILAVUZ .......................................................................................................328.1.1 - GR ................................................................................................................................. 328.1.2 - DKKATE ALINACAK HUSUSLAR.................................................................................... 33

8.2 - LME VE ZLEME...................................................................................................33 8.2.1 - SSTEM PERFORMANSININ LLMES VE ZLENMES............................................ 338.2.1.1 - GENEL............................................................................................................................ 33

8.2.1.2 - MTER TATMNNN LLMES VE ZLENMES .................................................. 348.2.1.3 - TETKK ...................................................................................................................... 348.2.1.4 - MAL TEDBRLER.......................................................................................................... 358.2.1.5 - Z DEERLENDRME .................................................................................................. 358.2.2 - PROSESLERN LLMES VE ZLENMES ................................................................. 368.2.3 - RNN LLMES VE ZLENMES ........................................................................... 368.2.4 - LGL TARAFLARIN TATMNNN LLMES VE ZLENMES.................................... 37

8.3 - UYGUNSUZLUUN KONTROL..............................................................................388.3.1 - GENEL............................................................................................................................... 388.3.2 - UYGUNSUZLUUN GZDEN GERLMES VE KULLANIMDAN IKARMA (ALMA).. 38

8.4 - VERLERN ANALZ..................................................................................................39 8.5 - YLETRME.............................................................................................................40

8.5.1 - GENEL............................................................................................................................... 408.5.2 - DZELTC FAALYET...................................................................................................... 408.5.3 - KAYBIN NLENMES ....................................................................................................... 418.5.4 - KURULUUN SREKLYLETRLMES...................................................................... 42

EK - A....................................................................................................................... 43EK - B....................................................................................................................... 50KAYNAKLAR........................................................................................................... 52

8/3/2019 TS_EN_ISO_90042

4/56


1

KALTE YNETM SSTEMLER -PERFORMANS YLETRMELERN KILAVUZ

GR

Kalite ynetim sisteminin benimsenmesi, kuruluun st ynetimi tarafndan oluturulan stratejik birkarar olmaldr. Kuruluun kalite ynetim sisteminin tasarm ve uygulanmas, eitli ihtiyalardan, zelhedeflerden, sunulan rnlerden, alan proseslerden, kuruluun bykl ve yapsndan etkilenir.Bu standard sekiz kalite ynetim prensibine dayanr. Bununla birlikte, kalite ynetim sistemininyapsndaki veya dokmantasyondaki dzenliliin salanmas bu standardn amac deildir.

Bir kuruluun amac:

rekabet avantaj elde etmek ve bunu etkin ve verimli bir ekilde yapmak iin mterilerinin vedier ilgili taraflarn ihtiyalarn ve beklentilerini tanmlamak ve karlamak, ve

kuruluun genel performansn ve kapasitesini baarmak, srdrmek ve iyiletirmektir.

Kalite ynetim prensiplerinin uygulanmas sadece dorudan faydalar salamaz, ayn zamanda maliyetve risk ynetimine nemli katk yapar. Fayda, maliyet ve risk ynetimi hususlar, kurulu, mterileri vedier ilgili taraflar iin nemlidir. Kuruluun genel performans zerinde etkili olabilen hususlar aadaverilmitir: mteri temayl, tekrar edilen iler, gelir ve pazar pay gibi kuruluun ald sonular, pazar imknlarna esnek ve hzl cevaplar, kaynaklarn etkin ve verimli kullanm srasnda maliyetler ve evrim sreleri, arzulanan sonularn alnmasnda en iyi olacak proseslerin dzenlenmesi, iyiletirilmi kurulu kapasitelerinin rekabet avantaj, srekli iyiletirmeye katlm kadar, kuruluun amalar ve hedeflerine ynelik olarak alanlarn

motivasyonu ve anlamas, kuruluun performans, rn hayat evrimi ve isimden gelen mali ve sosyal faydalar ile gsterildii

gibi, kuruluun etkinlii ve veriminde ilgili taraflarn gizlilii, deien pazarlara ortak (birlikte) cevap verme hz ve esneklik kadar maliyetlerin ve kaynaklarn

optimizasyonu ile kuruluu ve onun tedarikileri iin deer yaratma yetenei.

0.2 - PROSES YAKLAIMIBu standard, kalite ynetim sisteminin gelitirilmesi, uygulanmas ve etkinlii ile verimininiyiletirilmesinde ilgili taraflarn artlarnn yerine getirilmesi yoluyla ilgili taraflarn memnuniyetininartrlmas iin proses yaklamnn benimsenmesini tevik eder.

Bir kuruluun etkin ve verimli almas iin, kurulu bir ok balantl faaliyetleri tanmlamal veynetmelidir. Kaynaklar, kullanlan ve girdilerin, ktlara dnmnn salanmas iin ynetilen

faaliyet, proses olarak deerlendirilir. Genellikle bir prosesin kts bir sonrakine dorudan girdioluturur.

Kurulu iinde prosesler sisteminin uygulanmas, bu proseslerin tanmlanmas, etkileimleri veynetimi ile birlikte proses yaklam olarak adlandrlabilir.

Proses yaklamnn avantaj, prosesler sistemi dahilinde her bir proses arasndaki balanty vebirleimini ve etkileimini salayan srekli bir konroldr.

Kalite ynetim sisteminde kullanldnda, byle bir yaklam:

a) artlarn anlalmasnn ve yerine getirilmesinin,b) Proseslerin deer katma asndan deerlendirme gereksiniminin,c) Proses performans ve etkinliinin sonularnn elde edilmesinin,d) Objektif lmlere dayandrlarak proseslerin srekli iyiletirilmesinin,

8/3/2019 TS_EN_ISO_90042

5/56


2

nemini vurgular.

ekil 1de gsterilen proses tabanl kalite ynetim sistemi modeli Madde 4den Madde 8e kadarverilen proses balantlarn gsterir. Bu gsterim, artlarn girdi olarak tanmlanmasnda ilgili taraflarnnemli bir rol oynadn gsterir. lgili taraflarn memnuniyetinin izlenmesi, ilgili taraflarn intiba ile ilgili

bilgilerin, kuruluun bunlarn artlarn karlayp karlamad asndan deerlendirilmesini gerektirir.ekil 1de gsterilen model, prosesleri ayrntl seviyede gstermez.

ekil 1 - Proses tabanl kalite ynetim sistemi modeli

0.3 - ISO 9001 LE LKLERBirbirini tamamlayacak ekilde tasarmlanan ISO 9001 ve ISO 9004n gncel yaymlar, birbirleri ileuyumlu olacak ekilde gelitirildi. Ancak birbirinden bamsz olarak da kullanlabilirler. Bu iki standardfarkl kapsamlara sahip olsa da, uygulamalarn uyumluluunu kolaylatrmak iin benzer yaplara

sahiptir.ISO 9001, kurulu tarafndan ierde uygulanabilecek veya belgelendirme veya szleme maksad ilekalite ynetim sistemi iin artlar belirtir ve mteri ihtiyalarn karlamak iin kalite ynetimsisteminin etkinliine odaklanmtr.

ISO 9004, ISO 9001 in saladndan daha geni anlamda kalite ynetim sisteminin hedeflerinisalar. zellikle, bu hedefler, bir kuruluun etkinlii kadar, topyekn performans ve etkinliinin srekliiyiletirilmesi iindir. ISO 9004, ISO 9001 artlarnn da tesine gemek isteyen st ynetiminkurulular iin performansn srekli iyiletirilmesi aray iin bir rehber olarak nerilir.

Kullancya daha fazla fayda salamak iin, ISO 9001 artlarnn temel ierii standard metninde,standardda tekabl eden maddelerde kutular iinde metin olarak dahil edilmitir. NOT olarakiaretlenen bilgiler anlalr ve ak olmada klavuzluk iindir.

8/3/2019 TS_EN_ISO_90042

6/56


3

0.4 - DER YNETM SSTEMLERYLE UYUMLULUKBu standard, zellikle evre ynetim sistemi, ii sal ve gvenlii ynetimi, finansal ynetim veyarisk ynetimi gibi dier ynetim sistemlerine klavuzluu iermez. Bununla birlikte, bu standard,kuruluun kendi kalite ynetim sistemini ilgili ynetim sistemi ile ayn izgiye getirmesi veya entegreetmesine olanak salar. Kurulu iin, mevcut ynetim sistemini/sistemlerini, bu standardnklavuzluunu izleyen kalite ynetim sistemini kurmak iin uyarlamak mmkndr.

1 - KAPSAMBu standard, bir kalite ynetim sisteminin hem etkinliini hem de verimini ve sonuta da bir kuruluunperformansnn iyiletirilmesi bakmndan potansiyelini dikkate almak iin ISO 9001 standardndaverilen artlarn da tesinde klavuz salar. ISO 9001 standard ile karlatrldnda, mteri tatminive rn kalitesi hedefleri, ilgili taraflarn tatmini ve kuruluun performans da dahil edilerekgeniletilmitir.

Bu standard, kuruluun proseslerine uygulanr ve sonuta, temel oluturan ynetim prensipleri,kurulu iinde yaygnlatrlabilir. Bu standardn odak noktas, mterilerin ve ilgili dier taraflarntatminiyle llen sregelen iyiletirmenin baarlmasdr.

Bu standard, klavuz ve tavsiyeleri ierir. Belgelendirme, mevzuat ve szleme ile ilgili kullanmamalanmamtr ve ISO 9001 standardnn uygulanmasna klavuz deildir.

2 - ATIF YAPILAN STANDARDLARAada verilen, atf yaplan standardlarn hkmleri bu standardn hkmleri saylr. Tarih belirtilenatflarda, daha sonra yaplan tadil ve revizyonlar uygulanmaz. Bununla birlikte, bu standarda dayalanlamalarda taraflara, aada verilen standardlarn en yeni basklarn uygulama imkannaratrmalar nerilir. Tarih belirtilmeyen atflarda, ilgili standardn en son basks kullanlr. Btnstandardlarn yrrlkte bulunan basklar TSEden temin edilebilir.

EN, ISO, IEC vb. Ad TS No1) AdNo (ngilizce) (Trke)

ISO 9000:2000 Quality Management Systems-Fundamentals and vocabulary

TS EN ISO 9000 Kalite Ynetim Sistemleri - TemelKavramlar ve Terimler ve Tarifler

3 - TERMLER VE TARFLERBu standardn amalar bakmndan, ISO 9000 standardnda verilen terimler ve tarifler uygulanr.

Tedarik - zincirini aklamak iin bu standardda kullanlan aadaki terimler son olarak kullanlmaktaolan szckleri yanstmak iin deitirilmitir :

tedariki kurulu mteri (ilgili taraflar)

Bu standard metninde verilen rn terimi ayn zamanda hizmet anlamna da gelebilir.

4 - KALTE YNETM SSTEM

4.1 - YNETM SSTEMLER VE PROSESLERBir kuruluu baarl olarak idare etmek ve altrmak, sistematik ve ak (effaf) yollarla ynetimigerektirir. Baar, ilgili taraflarn ihtiyalar dikkate alnarak, kuruluun performansnn etkinlii veveriminin srekli iyiletirilmesi iin tasarmlanm bir ynetim sisteminin uygulanmasndan vesrdrlmesinden elde edilir. Bir kuruluun ynetimi, dier ynetim disiplinleri meyannda kaliteynetimini de ierir.

1) TSE NOTU : Atf yaplan standardlarn TS numaras ve Trke ad 3. ve 4. kolonda verilmitir.

8/3/2019 TS_EN_ISO_90042

7/56


4

st ynetim,a) aka anlalabilen, idare edilebilen, verimli olduu kadar etkin olarak da iyiletirilebilen

sistemlerin ve proseslerin tanmlanmas ve,b) etkili ve verimli altrma, proseslerin kontrol ve nlemler ile kuruluun tatminkr performansnn

tayini iin kullanlan verilerin salanmas yoluyla mteriye ynelik (mteri eilimli) bir kuruluuoluturur.

Mteriye ynelik (mteri eilimli) bir kuruluu oluturma faaliyetlerine rnekler aadakileri ierir : iyiletirilmi kurulu performansna yol aan proseslerin tarif edilmesi ve gelitirilmesi, proses ve veri bilgilerinin srekli bir temelde elde edilmesi ve kullanlmas, srekli iyiletirmeye ynelik ilerlemenin idaresi, ve proses iyiletirmesinin deerlendirmesi iin, z deerlendirme ve ynetimin gzden geirmesi gibi

uygun metotlarn kullanlmas.

z deerlendirme ve srekli iyiletirme proseslerine rnekler, Ek A ve Ek Bde verilmitir.

8/3/2019 TS_EN_ISO_90042

8/56


5

ISO 9001 : 2000, Kalite ynetimi sistemleri - artlar

4 - Kalite ynetim sistemi

4.1 - Genel artlarKurulu, bu standardn ngrd artlara uygun olarak bir kalite ynetim sistemi oluturmal, dokmanteetmeli, uygulamal, srekliliini salamal ve bunun etkinliini srekli iyiletirmelidir.

Kurulu;

a) Kalite ynetim sisteminin gerektirdii prosesleri ve btn kurulutaki uygulamalarn tanmlamal (Madde 1.2),b) Proseslerin srasn ve birbirleri ile etkileimini tayin etmeli,c) Proseslerin altrlmasnn ve kontrolnn etkinliini salamak iin gerekli kriterler ve metotlar tayin etmeli,d) Proseslerin altrlmasn ve izlenmesini desteklemek iin gereken kaynan ve bilginin hazr

bulundurulmasn salamak,e) Bu prosesleri lmeli, analiz etmeli vef) Planlanm sonular baarmak ve prosesleri srekli iyiletirmek iin gerekli faaliyetleri uygulamaldr.

Bu prosesler, kurulu tarafndan bu standardda belirtilmiartlara uygun olarak ynetilmelidir.

Kurulu, rnn artlara uygunluunu etkileyecek herhangi bir prosesi d kaynakl hale getirmeyi setiindebu tr prosesler zerindeki kontrol salamaldr. Bu tr d kaynakl hale getirilmi proseslerin kontrol,kalite ynetim sistemi iinde tanmlanmaldr.

Not - Yukarda sz konusu olan kalite ynetim sistemi iin gerekli prosesler; ynetim faaliyetleri, kaynaklarntemini, rn gerekletirme ve lmeler ile ilgili prosesleri iermelidir.

4.2 - DOKMANTASYON

Ynetim, kalite ynetim sistemini oluturmak, uygulamak, srdrmek ve kuruluun etkin ve verimlialtrlmasn desteklemek iin gereken ilgili kaytlar dahil, dokmantasyonu tarif eder.

Dokmantasyonun yaps ve kapsam, szleme, yasa ve mevzuatla ilgili artlar ile mteriler ve dierilgili taraflarn ihtiyalarn ve beklentilerini karlar ve bunlar kurulua uygun olur. Dokmantasyonkuruluun ihtiyalar iin uygun olan herhangi bir biimde veya ortamda olabilir.

lgili taraflarn ihtiyalarn ve beklentilerini karlayan dokmantasyonu salamak iin ynetim,aadaki hususlar dikkate alr : mteriden ve dier ilgili taraflardan gelen szleme artlar, uluslararas, ulusal, blgesel ve endstri sektr standardlarnn kabul, ilgili yasal ve mevzuat artlar, kurulu tarafndan alnan kararlar,

kuruluun yeterliliklerinin gelitirilmesi ile ilgili harici bilgi kaynaklar, ve ilgili taraflarn ihtiyalar ve beklentileri hakknda bilgi.

Dokmantasyonun retilmesi (oluturulmas), kullanm ve kontrol, aadaki gibi kriterlere grekuruluun etkinlii ve verimlilii bakmndan deerlendirilir : ilevsellik (prosesten geirme hz gibi), kullanc dostluu gereken kaynaklar, politikalar ve hedefler, bilgi ynetimi ile ilgili gemi ve gelecekteki artlar, dokmantasyon sistemlerinin kyaslanmas ve kuruluun mterileri, tedarikiler ve dier ilgili taraflarca kullanlan arayzler.

Dokmantasyona eriim, kuruluun iletiim politikasna dayanlarak kurulu iinde alanlar ve dierilgili taraflar iin salanr.

8/3/2019 TS_EN_ISO_90042

9/56


6

ISO 9001:2000, Kalite ynetimi sistemleri - artlar

4.2 - DOKMANTASYON ARTLARI

4.2.1 - GENELKalite ynetim sistemi dokmantasyonu:

a) Kalite politikasnn ve kalite hedeflerinin dokman haline getirilmi beyanlarn,b) Kalite el kitabn,c) Bu standardn istedii dokmante edilmi prosedrleri,d) Proseslerin etkin plnlanmas, yrtlmesi ve kontroln salamak iin kuruluun ihtiya duyduu

dokmanlar,e) Bu standardn gerektirdii kaytlar ( Madde 4.2.4),

iermelidir.

Not 1 - Bu standardda dokmante edilmi prosedr ifadesi grld yerlerde, bu prosedrnoluturulmu, dokmante edilmi, uygulanm ve srekliliinin salanm olduu anlalr.

Not 2 - Bir kalite ynetim sisteminin dokmantasyonunun ierii aada verilenlere bal olarak birkurulutan bir dierine farkllk gsterir:

a) Kuruluun bykl ve faaliyetlerin tipi,b) Proseslerin karmakl ve bunlarn aralarndaki etkileim,c) Personelinin yeterlilii.

Not 3 - Dokmantasyon herhangi birekilde veya ortam tipinde olabilir.

4.2.2 - KALTE EL KTABIKurulu, aadakileri ieren bir kalite el kitab oluturmal ve srekliliini salamaldr.

a) Kalite ynetim sisteminin kapsam ve herhangi bir hari tutmann ayrntlar ve hakll ( Madde 1.2),b) Kalite ynetim sistemi iin oluturulmu dokmante edilmi prosedrleri veya bunlara atflar,c) Kalite ynetim sistemi prosesleri arasndaki etkilemenin aklanmas.

4.2.3 - DOKMANLARIN KONTROLKalite ynetim sistemi tarafndan gerekli grlen dokmanlar kontrol edilmelidir. Kaytlar, zel dokmanlarolup Madde 4.2.4te belirtilen kurallara uygun olarak kontrol edilmelidir.Aadaki ihtiya duyulan kontrolleri aklamak iin dokmante edilmi bir prosedr oluturulmaldr.

a) Yaymlanmadan nce dokmanlarn yeterlilik asndan onaylanmas,b) Dokmanlarn gzden geirilmesi, gerektiinde gncelletirmesi ve tekrar onaylanmas,c) Dokman deiikliklerinin ve gncel revizyon durumunun tanmlanmasnn salanmas,

d) Yrrlkteki dokmanlar

n ilgili bask

lar

n

n kullan

m noktalar

nda bulunabilir olmas

n

n salanmas

,e) Dokmanlarn okunabilir kalmasnn ve kolaylkla tanmlanabilmesinin salanmas,f) D kaynakl dokmanlarn tanmlanm olmas ve bunlarn datmnn kontrol altnda olmasnn

salanmas,g) Gncelliini yitirmi dokmanlarn istenmeyen kullanmnn nlenmesi ve herhangi bir amala

saklanmalar durumunda, uygun bir tantmn uygulanmas.

4.2.4 - KAYITLARIN KONTROLKalite ynetim sisteminin artlara uygunluunun ve etkin olarak uygulandnn kantlanmas iinoluturulmal ve muhafaza edilmelidir. Kaytlar okunabilir olarak kalmal, kolaylkla ayrt edilebilir ve tekrarelde edilebilir olmaldr. Kaytlarn tanmlanmas, muhafazas, korunmas, tekrar elde edilebilir olmas,saklama sresi ve elden karlmas iin gereken kontrollerin tanmlanmas amacyla dokmante edilmiprosedr oluturulmaldr.

8/3/2019 TS_EN_ISO_90042

10/56


7

4.3 - KALTE YNETM PRENSPLERNN KULLANIMIBir kuruluu baarl birekilde idare etmek ve altrmak iin, kuruluu sistematik ve ak (effaf) tarzdaynetmek gereklidir. Bu standardda ynetime sunulan klavuz(luk), sekiz adet kalite ynetim prensibinedayanr.

Bu prensipler, st ynetimin kuruluu iyiletirilmi performansa ynelik olarak idare etmesi bakmndan

kullanm iin gelitirilmitir. Bu kalite ynetimi prensipleri, bu standardn ierii ile btnletirilmi olup,aada listelenmitir :

a) Mteri odakllkKurulular mterilerine baldr, bu nedenle mterinin imdiki ve gelecekteki ihtiyalarn

anlamal,mteri artlarn yerine getirmeli ve mteri beklentilerini de amaya istekli olmaldr.

b) LiderlikLiderler, kuruluun ama ve idare birliini salar. Bunlar, kiilerin kuruluun hedeflerininbaarlmasna tam olarak katlmn salamak iin ortam oluturmal ve srdrmelidir.

c) Kiilerin katlm

Her seviyedeki kiiler bir kuruluun zdr ve bunlarn tam katlm, yeteneklerinin kuruluunyararna kullanlmasn salar.

d) Proses yaklamArzulanan sonu, faaliyetler ve ilgili kaynaklar bir proses olarak ynetildii zaman daha verimliolarak elde edilir.

e) Ynetime sistem yaklamBirbirleri ile ilgili proseslerin bir sistem olarak tanmlanmas, anlalmas ve ynetilmesi, hedeflerinbaarlmasnda kuruluun etkinliine ve verimliliine katk yapar.

f) Srekli iyiletirmeKuruluun toplam performansnn srekli iyiletirilmesi, kuruluun kalc hedefi olmaldr.

g) Karar vermede gereki yaklamEtkin kararlar, verilerin analizine ve bilgiye dayanr.

h) Karlkl faydaya dayal tedariki ilikileriBir kurulu ve tedarikileri birbirlerinden bamszdrlar ve karlkl fayda ilikisi her iki tarafndeer yaratmas yeteneini artrr.

Sekiz ynetim prensibinin bir kurulu tarafndan baarl olarak kullanm, ilgili taraflara iyiletirilmiparasal dnler, deer yaratlmas ve arttrlm kararllk gibi fayda getirir.

5 - YNETM SORUMLULUU

5.1 - GENEL KILAVUZ

5.1.1 - GRst ynetimin liderlii, taahhd ve aktif katlm, ilgili taraflara yarar salamak iin etkin ve verimli birkalite ynetimi sisteminin gelitirilmesi ve srdrlmesi iin esastr. Bu yararlar elde etmek iin,mteri tatminini oluturmak, ayakta tutmak ve artrmak gereklidir. st ynetim, aadaki gibifaaliyetleri dikkate alr:

kuruluun amacyla tutarl olan vizyon, politikalar ve stratejik hedefler oluturma, alanlardaki gveni gelitirmek iin kuruluu rnekler gstererek idare etme, kalite ve kalite ynetim sistem bakmndan kurulu ynn ve deerlerini iletme, iyiletirme projelerine katlm, yeni metotlar, zmler ve rnler aratrma,

kalite ynetim sisteminin dorudan etkinlii ve verimi hakknda geri-besleme elde etme, kurulua katma deer salayan rn gerekletirme proseslerini tanmlama,

8/3/2019 TS_EN_ISO_90042

11/56


8

gerekletirme proseslerinin etkinliini ve verimini etkileyen destek proseslerini tanmlama, alanlarn katlmn ve gelitirilmesini tevik eden bir ortam oluturma, ve kuruluun stratejik plnlarn desteklemek iin gerekli olan yap ve kaynaklar salama.

st ynetim, planlanan hedeflerin baarlp baarlmadn belirlemek iin, kuruluun performansnnllmesi metotlarn da tarif eder.

Metotlar aadakileri ierir :

finansal lme, btn kurulu iindeki proses performansnn llmesi, kyaslama ve nc - taraf deerlendirmesi gibi d lme, mterilerin, kurulu iinde alanlarn insanlarn ve dier ilgili taraflarn tatmininin

deerlendirilmesi, mterilerin ve dier ilgili taraflarn alglamalarnn ve salanan rnlerin performansnn

deerlendirilmesi, ve ynetimce tanmlanan dier baar faktrlerinin llmesi.

Bu gibi lmelerden ve deerlendirmelerden elde edilen bilgiler de, kalite ynetimi sisteminin srekliiyiletirilmesinin kuruluun performansnn iyiletirmesinde motor g olmasn salamak iin ynetimegirdi olarak dikkate alnr.

5.1.2 - DKKATE ALINACAK HUSUSLARKuruluun kalite ynetim sisteminin gelitirilmesi, uygulanmas ve ynetilmesi srasnda, ynetimMadde 4.3te belirtilen kalite ynetim prensiplerini dikkate alr.

Bu prensipler temelinde, st ynetim, aadaki faaliyetlerde liderliini ve taahhdn gsterir :

artlara ek olarak, mevcut ve gelecekteki mteri ihtiyalar ve beklentilerinin anlalmas; kurulu iinde alanlarn bilgi sahibi olmalarn, motivasyonunu ve ilgilerini artrmak iin

politikalarn ve hedeflerin gelitirilmesi;

kuruluun prosesleri iin srekli iyiletirmenin hedef olarak oluturulmas; kuruluun gelecei iin plnlama yaplmas ve deiiminin ynetilmesi; ilgili taraflarn tatmininin baarlmas iin bir erevenin oluturulmas ve duyurulmas.

Ufak aamalara ve devam eden srekli iyiletirmeye ek olarak, st ynetim, kuruluun performansniyiletirme yolu olarak proseslerdeki an gelimeleri de dikkate alr. Bu gibi deiiklikler srasnda,ynetim, kalite ynetim sisteminin fonksiyonlarn srdrmek iin gereken kaynaklar ve iletiiminteminini salamak amacyla tedbirleri alr.

st ynetim, kuruluun baarsyla dorudan ilgili olan, kuruluun rn gerekletirme proseslerinitanmlar. Ayrca st ynetim, gerekletirme proseslerinin etkinlii veya veriminden birini etkileyendestek proseslerini veya ilgili taraflarn ihtiyalarn ve beklentilerini tanmlar.

Ynetim, proseslerin etkili ve verimli bir a olarak almasn salar. Ynetim, gerekletirme vedestek prosesleri de dahil, proseslerin etkileimini analiz eder ve optimize eder.

Dikkate alnmas gerekenler :

arzulanan sonular etkin ve verimli olarak elde etmek iin tasarmlanm proseslerin sralamasve etkileimini salama,

proses girdilerinin, faaliyetlerin ve ktlarn aka tarif edilmesi ve kontrol edilmesini salama, mnferit proseslerin etkin ve verimli olarak ilikilendirilip, altrldn dorulamak iin girdilerin

ve ktlarn izlenmesi, risklerin tanmlanmas, ynetilmesi ve performans iyiletirme frsatlarnn deerlendirilmesi, proseslerin srekli iyiletirilmesini kolaylatrmak iin veri analizinin yaplmas, proses uygulayclarnn tanmlanmas ve bunlara tam yetki sorumluluun verilmesi,

proses hedeflerini baarmak iin her bir prosesin ynetilmesi, ve ilgili taraflarn ihtiyalar ve beklentileri.

8/3/2019 TS_EN_ISO_90042

12/56


9

ISO 9001:2000 Kalite ynetimi sistemleri - artlar

5 - YNETM SORUMLULUU

5.1 - YNETMN TAAHHDst ynetim, kalite ynetim sisteminin uygulanmas, gelitirilmesi ve etkinliinin srekli iyiletirilmesi iintaahhtlerin yerine getirilmesine dair kantlarn aadaki yollarla salamaldr;

a) Kurulua, yasal artlar ve mevzuat artlar kadar, mteri artlarnn da yerine getirilmesinin nemininiletilmesiyle,

b) Kalite politikasnn oluturulmasyla,c) Kalite hedeflerinin belirlenmi olmasyla,d) Ynetimin gzden geirmesinin yaplmasyla,e) Kaynaklarn bulunabilirliinin salanmasyla.

5.2 - LGL TARAFLARIN HTYALARI VE BEKLENTLER5.2.1 - GENELHer kurulu, ihtiyalar ve beklentileri olan ilgili taraflara sahiptir. Kurulularn ilgili taraflar aadakilerikapsar :

mteriler ve son-kullanclar, kurulu iinde alanlar, sahipler/yatrmclar (kamu sektr dahil olmak zere, kurulula belirli bir ilgisi bulunan

hissedarlar, ahslar veya gruplar gibi), tedarikiler ve ortaklar, ve kurulu ve kuruluun rnlerinden etkilenen topluluk.

5.2.2 - HTYALAR VE BEKLENTLERKuruluun baars, mevcut ve potansiyel mteriler ile son - kullanclarn imdiki ve gelecektekiihtiyalarnn ve beklentilerinin, (dier ilgili taraflar da dikkate alnarak ve anlalarak) anlalmas vetatmin edilmesine baldr.

lgili taraflarn ihtiyalarnn ve beklentilerinin anlalmas ve karlanmas iin bir kurulu aadakileriyapar: ilgili taraflar tanmlamak ve bunlarn ihtiyalarna ve beklentilerine dengeli bir ekilde cevap

vermek, tanmlanm ihtiyalar ve beklentileri art olarak kabul etmek, artlar kuruluta duyurmak, ve tanmlanm ilgili taraflar iin deer salamak amacyla proses iyiletirmesi zerine odaklanmak.

Mteri ve son-kullancnn ihtiyalarn ve beklentilerini karlamak iin bir kuruluun ynetimi aadakileriyapar : potansiyel mteriler dahil, kurulu mterilerinin ihtiyalarn ve beklentilerini anlamak, kuruluun mterileri ve son-kullanclar iin ana rn karakteristiklerini belirlemek, pazardaki rekabeti tanmlamak ve deerlendirmek, ve pazar imknlarn, zayflklar ve gelecekteki rekabet avantajlarn tanmlamak.

Kuruluun rnleriyle ilgili mteri ve son-kullanc ihtiyalar ve beklentilerine rnekler aadakileriierir : uygunluk, bamllk, bulunabilirlik,

teslim, gerekletirme - sonras faaliyetler,

8/3/2019 TS_EN_ISO_90042

13/56


10

fiyat ve mr-evrimi maliyetleri, rn gvenlii, rn sorumluluu, ve evresel etki.Kurulu, tannma, i tatmini ve kiisel gelime iin kurulutaki insanlarn ihtiyalarn ve bekletilerinitanmlar. Byle bir yaklam insanlarn ilgisinin ve motivasyonunun mmkn olduu kadar gl olmasna

yardmc olur.

Kurulu, sahiplerin ve yatrmclarn tanmlanm ihtiyalarn ve beklentilerini karlayan mali ve diersonular tarif eder.

Ynetim, hem kurulu hem de mteri iin deer yaratmak amacyla, tedarikiler ile ortaklklarkurulmasnn kurulua getirecei potansiyel faydalar dikkate alr. Bir ortaklk, bir ortak stratejiye,kazanlar ve kayplar kadar bilgi paylamna da dayanr. Ortaklklar kurulurken, bir kuruluaadakileri yapar : potansiyel ortaklar olarak ana tedarikileri ve dier kurulular tanmlamak, mterilerin ihtiyalar ve beklentilerinin aka anlalmasn birlikte salamak, ortaklarn ihtiyalar ve beklentilerinin aka anlalmasn birlikte salamak, devam eden ortaklklara imknlar gven altna almak iin hedefler koymak.

Kurulu, toplumla ilikilerini dikkate alarak, aadakileri yapar : salk ve gvenlik iin sorumluluk gstermek, enerji ve doal kaynaklarn korunmasn ieren evre etkilerini dikkate almak, yasal ve mevzuatla ilgili uygulanabilirartlar tanmlamak, ve genelde toplumda, zelde yerel toplumlarda, kuruluun rnleri, prosesleri ve faaliyetlerinin

mevcut ve potansiyel etkilerini tanmlamak.

ISO 9001 : 2000 : Kalite ynetimi Sistemleri - artlar

5.2 - MTER ODAKLILIKst ynetim, mteri tatmininin artrlmas amacna ynelik olarak, mteri artlarnn belirlendiinden ve

yerine getirilmi olmasn salamaldr ( Madde 7.2.1 ve Madde 8.2.1).

5.2.3 - YASAL VE MEVZUATLA LGLARTLARYnetim, rnlerine uygulad yasal ve mevzuatla ilgili artlar hakknda kuruluun bilgi sahibi olmasnsalar ve bu gibi artlar kalite ynetimi sisteminin paras olarak kapsar. Aada verilen hususlara danem verilir: mevcut ve muhtemel artlarla ahlak, etkin ve verimli uyumun gelitirilmesi, ilgili taraflarn mkemmel uyumdan elde ettii yararlar, ve toplum menfaatlerinin korunmasnda kuruluun rol.

5.3 - KALTE POLTKASI

st ynetim, kalite politikas

n

, kurulu performans

n

n iyiletirilmesine doru ynlendirmede bir araolarak kullanr.

Kuruluun kalite politikas kuruluun genel politikalarnn ve stratejisinin eit ve tutarl bir paras olur.

Kalite politikalarnn oluturulmasnda, st ynetim aadaki hususlar dikkate alr : kuruluun baarl olmas iin gereken gelecekteki iyiletirmenin seviyesi ve tipi, mteri tatmininin beklenen veya arzulanan derecesi, kuruluta alanlarn geliimi, ilgili dier taraflarn ihtiyalar ve beklentileri, ISO 9001 standardartlarnn ilerisine gemek iin gereken kaynaklar, ve tedarikilerin ve ortaklarn potansiyel katklar

Kalite politikas, st ynetimin vizyonu ve kuruluun gelecei iin strateji ile tutarl olan, kalite hedeflerinin kuruluta anlalmas ve izlenmesine izin veren,

8/3/2019 TS_EN_ISO_90042

14/56


11

st ynetimin kalite iin taahhdn ve hedeflerin baarlmas iin yeterli kaynaklarn salandngsteren,

st ynetimin ak liderlii ile kuruluta kalite iin bir taahhdn gelitirilmesini amalayan, mterilerin ve dier ilgili taraflarn ihtiyalarnn ve beklentilerinin tatmini ile ilgili olarak srekli

iyiletirmeyi kapsayan ve etkin birekilde formle edilmi ve verimli birekilde iletilmi olan

iyiletirme iin kullanlabilir.

Dier i politikalar ile birlikte olduu gibi, kalite politikas periyodik olarak gzden geirilir.

ISO 9001: Kalite Ynetimi Sistemleri - artlar

5.3 - KALTE POLTKASIst ynetim, kalite politikasnn ;

a) Kuruluun amacna uygunluunu,b) Kalite ynetim sisteminin etkinliinin srekli iyiletirilmesini ve artlara uygunluk iin bir taahhdiermesini,c) Kalite hedeflerinin oluturulmas ve gzden geirilmesi iin bir ereve oluturulmasn,d) Kurulu iinde iletilmesini ve anlalmasn,e) Srekli uygunluk iin gzden geirilmesini,

salamaldr.

5.4 - PLNLAMA

5.4.1 - KALTE HEDEFLERKuruluun stratejik plnlamas ve kalite politikas, kalite hedeflerinin belirlenmesi iin bir yap salar.st ynetim, kuruluun performansn iyiletirmeye yol aan bu hedefleri oluturur. Hedefler,ynetimce etkin ve verimli bir gzden geirmeyi kolaylatrmak iin llebilir olmaldr. Bu kalite

hedefleri oluturulurken, ynetim aa

daki hususlar

da dikkate al

r : kuruluun ve hizmet verilen pazarlarn mevcut ve gelecekteki ihtiyalar, ynetimin gzden geirmelerinden elde edilen ilgili bulgular, mevcut rn ve proses performans, ilgili taraflarn tatmininin seviyeleri, z deerlendirme sonular, kyaslama, rakip analizleri, iyiletirme iin imknlar, ve hedeflere ulamak iin gereken kaynaklar.

Kalite hedefleri, kuruluta alanlarn kendi baarlarna katkda bulunabilecekleri bir yolla duyurulur.Kalite hedeflerinin yerletirilmesi sorumluluu tarif edilir. Hedefler, sistematik olarak gzden geirilir vegerek duyulduunda revize edilir.

ISO 9001: 2000 Kalite ynetimi sistemleri - artlar

5.4 - PLNLAMA

5.4.1 - KALTE HEDEFLERst ynetim, kurulu iinde, rn [ Madde 7.1 a) ] iin karlanmas gerekli olan artlar da dahil olmak zere,kalite hedeflerinin kuruluun ilgili fonksiyon ve seviyelerinde oluturulmasn salamaldr. Kalite hedeflerillebilir olmal ve kalite politikas ile tutarl olmaldr.

5.4.2 - KALTE PLNLAMASIYnetim , kuruluun kalite plnlamas iin sorumluluk alr. Bu plnlama kuruluun kalite hedefleri vestratejisi ile tutarlartlarn etkin ve verimli birekilde karlanmas iin gereken proseslerin tarif edilmesizerine odaklanr.

8/3/2019 TS_EN_ISO_90042

15/56


12

Etkin ve verimli plnlama iin girdiler aadakileri ierir : kuruluun stratejileri, tarif edilmi kurulu hedefleri, mterilerin ve ilgili dier taraflarn tarif edilmi ihtiyalar ve beklentileri, yasa ve mevzuatla ilgili artlarn deerlendirilmesi,

rnlerin performans verilerinin deerlendirilmesi, proseslerin performans verilerinin deerlendirilmesi, gemi deneyimlerden alnan dersler, iyiletirme iin belirlenen imknlar, ve ilgili risk deerlendirmesi ve risk azaltma verileri.

Kurulu iin kalite plnlamasnn ktlar, rn gerekletirme ve aada verilen hususlar iin gerekendestek proseslerini tarif eder : kurulua ihtiya duyulan beceriler ve bilgiler, proses iyiletirme plnlarnn uygulanmas iin sorumluluk ve yetki, mali ve alt yap gibi gerekli kaynaklar, kuruluun performans iyiletirilmesinin baarlmasn deerlendirmek iin sistematik ller, metotlar ve aralar dahil iyiletirme iin ihtiyalar, ve kaytlar dahil dokmantasyon iin ihtiyalar.

Ynetim, kurulu proseslerinin etkinliini ve verimliliini salamak iin, ktlar sistematik olarak gzdengeirir.


5.4.2 - KALTE YNETM SSTEMNN PLNLANMASIst ynetim;a) Kalite hedefleri de dahil olmak zere Madde 4.1de verilen artlar yerine getirmek iin, kalite ynetim

sisteminin plnlanmasn,

b) Kalite ynetim sisteminde, deiiklikler plnlan

p uyguland

nda, kalite ynetim sistemininbtnlnn srdrlmesini,salamaldr.

5.5 - SORUMLULUK, YETK VE LETM

5.5.1 - SORUMLULUK VE YETKst ynetim, etkin ve verimli bir kalite ynetim sistemini uygulamak ve srdrmek iin sorumluluu veyetkiyi tarif eder ve duyurur.

alanlara, kalite hedeflerinin baarlmasna katk salamak ve alanlarn ilgilerini, motivasyonlarnve taahhtlerini salamak iin sorumluluklar ve yetki verilir.

ISO 9001: 2000 Kalite ynetimi sistemleri - artlar

5.5 - SORUMLULUK, YETK VE LETM

5.5.1 - SORUMLULUK VE YETKst ynetim, sorumluluklarn, yetkilerin ve bunlar arasndaki ilikilerin, tanmlanmasn ve kurulu iindeiletiimini salamaldr.

5.5.2 - YNETM TEMSLCS

Ynetim temsilcisi, st ynetim taraf

ndan kalite ynetim sistemini ynetmek, izlemek deerlendirmekve koordine etmek iin atanr ve yetkilendirilir. Bu atama, etkin ve verimli altrma ve kalite ynetim

8/3/2019 TS_EN_ISO_90042

16/56


13

sisteminin iyiletirilmesini ikame iindir. Ynetim temsilcisi st ynetime rapor verir ve kalite ynetimsistemine mahsus konular hakknda mteriler ve dier ilgili taraflar ile iletiimi kurar.


5.5.2 - YNETM TEMSLCSst ynetim, dier sorumluluk alanlarna baklmakszn aada belirtilen yetki ve sorumluluklara sahipolacak ynetimden bir yeyi temsilci olarak atamaldr:

a) Kalite ynetim sistemi iin gerekli proseslerin oluturulmasn, uygulanmasn ve srdrlmesinisalamak,

b) Kalite ynetim sisteminin performans ve iyiletirilmesi iin herhangi bir ihtiya hakknda st ynetimerapor vermek,

c) Kuruluta, mteri artlarnn bilincinde olunmasnn yaygnlatrlmasn salamak.

Not - Ynetim temsilcisinin sorumluluu, kalite ynetim sistemi ile ilgili konularda d kurulularla ibirliiyapmay da ierebilir.

5.5.3 - LETMKuruluun ynetimi, kalite politikas, artlar, hedefler ve baarlarn duyurmak iin etkin ve verimli birprosesi tarif eder ve uygular. Bu gibi bilgilerin salanmas kuruluun performans iyiletirilmesindeyardmc olabilir ve alanlarn kalite hedeflerinin baarlmasnda dorudan ilgili hale getirir. Ynetim,alanlarn katlm arac olarak, kurulutakilerden geri beslemeyi ve bunlarla iletiimi aktif olaraktevik eder.

letiim iin faaliyetlere aadakiler rnektir :

i alanlarnda ynetim liderliinde iletiim, baarnn tannmas iin olanlar gibi, takm birifingleri ve dier toplantlar, ilan tahtalar, dahili gazeteler/magazinler, elektronik posta, web sayfalar gibi iitsel/grsel elektronik medya, ve

alan aratrmas ve tavsiye emalar.


5.5.3 - LETMst ynetim, kuruluta uygun iletiim proseslerinin oluturulmasn ve iletiimin kalite ynetim sistemininetkinlii dikkate alnarak gereklemesini salamaldr.

5.6 - YNETMN GZDEN GERMES

5.6.1 - GENEL

st ynetim, kalite ynetim sisteminin etkinliinin ve veriminin dorulanmasnn tesinde kuruluunbtnne uzanan ve sistemin verimini de deerlendiren bir proseste ynetimin gzden geirmefaaliyetini gelitirir. Ynetimin gzden geirmeleri, st ynetimin liderliiyle tevik edilen, ak tartmave girdilerin deerlendirilmesi ile yeni fikirlerin karlkl deiimi iin platformlar olur.

Ynetimin gzden geirmesi ile kurulua deer katmak iin, st ynetim, gerekletirmenin ve destekproseslerinin performansn, kalite ynetimi prensiplerine dayanan sistematik gzden geirme ilekontrol eder. Gzden geirmenin skl kuruluun ihtiyalarna gre tayin edilir. Gzden geirmeproseslerine girdiler, kalite ynetim sisteminin etkinliinin tesine uzanan ktlar ile sonulanr.Gzden geirmelerden elde edilen ktlar, kuruluun performans iyiletirmesi iin plnlamadakullanmak amacyla veri salar.

8/3/2019 TS_EN_ISO_90042

17/56


14


5.6 - YNETMN GZDEN GERMES

5.6.1 - GENEL

st ynetim, kuruluun kalite ynetim sistemini, srekli uygunluunu, yeterliliini ve etkinliini salamak iinplnlanm aralklarla gzden geirmelidir. Bu gzden geirme, iyiletirme iin deerlendirme frsatlar, kalitepolitikas ve kalite hedefleri de dahil olmak zere, kalite ynetim sisteminde deiiklik ihtiyalarn iermelidir.

Ynetimin gzden geirmelerinden elde edilen kaytlar muhafaza edilmelidir ( Madde 4.2.4).

5.6.2 - GZDEN GERME GRDSKalite ynetim sisteminin etkinlii kadar verimini de deerlendirmek iin girdiler, mteri ve dier ilgilitaraflar dikkate alr ve aadaki hususlar ierir : kalite hedeflerinin ve iyiletirme faaliyetlerinin durumu ve sonular, ynetimin gzden geirme kapsamndaki faaliyetlerin durumu,

tetkiklerin ve kuruluun kendi kendini deerlendirmesinin sonular

, ilgili taraflarn tatmini hakknda geri-besleme (bunlarn katlm noktasnda), teknoloji aratrma ve gelitirme gibi pazarla ilgili faktrler ve rakiplerin performans, kyaslama faaliyetlerinden elde edilen sonular, tedarikilerin performans, iyiletirme iin yeni frsatlar, proses kontrol ve rn uygunsuzluklar, piyasa deerlendirmesi ve stratejileri, stratejik ortaklk faaliyetlerinin durumu, kalite ile ilgili faaliyetlerin mali etkileri, ve mali, sosyal ve evresel artlar gibi kuruluu etkileyebilen dier faktrler ve ilgili yasa ve mevzuat

deiiklikleri.


5.6.2 - GZDEN GERME GRDSYnetimin gzden geirme girdisi, aada belirtilenler hakkndaki bilgileri iermelidir;

a) Tetkiklerin sonular,b) Mteri geri beslemesi,c) Proses performans ve rn uygunluu,d) nleyici ve dzeltici faaliyetlerin durumu,e) Bir nceki ynetimin gzden geirmesinden devam eden takip faaliyetleri,f) Kalite ynetim sistemini etkileyebilecek deiiklikler,g) yiletirme iin neriler.

5.6.3 - GZDEN GERME IKTISIYnetiminin gzden geirmesinin kalite ynetim sisteminin dorulanmasnn tesinde geniletilmesiile, ynetimin gzden geirme ktlar, st ynetim tarafndan iyiletirme proseslerine girdiler olarakkullanlabilir. st ynetim, kuruluun performans iyiletirmesi frsatlarn tanmlanmasnda gl birara olarak, bu gzden geirme prosesini kullanlabilir. Gzden geirmelerin takvimi, kurulu iinstratejik planlamann kapsamnda, zamannda veri salanmasn kolaylatrr. Seilen kt,alanlara, ynetimin gzden geirme prosesinin kurulua yarar salayacak yeni hedeflere nasl yolverdiini gstermek iin duyurulur.

8/3/2019 TS_EN_ISO_90042

18/56


15

Verimlilie katkda bulunmak iin ilve ktlara aadakiler rnektir : rnler ve prosesler iin peformans hedefleri, kurulu iin performans iyiletirme hedefleri, kurulu yapsnn uygunluuna ve kaynaklara deer biilmesi, pazarlama ve rnler iin stratejiler ve inisiyatifler ile mterilerin ve dier ilgili taraflarn tatmini, tanmlanm riskler iin zarar nleme ve hafifletme plnlar, ve

kuruluun gelecekteki ihtiyalar bakmndan stratejik plnlama iin bilgi.

Kaytlar, srekli etkinlii ve kurulua katma deer salamak amacyla izlenebilirlii temin etmek ve kendiiinde (kendine) ynetimin gzden geirme prosesinin deerlendirilmesini kolaylatrmak iin yeterliolmaldr.


5.6.3 - GZDEN GERME IKTISIYnetim gzden geirme kts, aadakilerle ilgili kararlar ve faaliyetleri iermelidir;

a) Kalite ynetim sisteminin ve bu sisteme ait proseslerin etkinliinin iyiletirilmesi,

b) Mteri artlar ile ilgili rnn iyiletirilmesi ,c) Kaynak ihtiyalar.

6 - KAYNAK YNETM

6.1 - GENEL KILAVUZ

6.1.1 - GRst ynetim, stratejinin uygulanmas ve kuruluun hedeflerinin baarlmas iin esas olan kaynaklarntanmlanm ve mevcut olmasn salar. Bunlar iletim iin kaynaklar, kalite ynetim sistemininiyiletirilmesini ve mteriler ile dier ilgili taraflarn tatminini kapsar.

Kaynaklar; alanlar, altyap, alma ortam, bilgi, tedarikiler ve ortaklar, doal kaynaklar ve malikaynaklar olabilir.

6.1.2 - DKKATE ALINACAK HUSUSLARKuruluun performansn iyiletirmek iin aadaki verilenler gibi kaynaklara nem verilir : imknlar ve snrlamalarla ilikili kaynaklarn etkin, verimli ve zamannda salanmas, iyiletirilmi gerekletirme ve destek imknlar gibi dokunulabilir kaynaklar, fikir haklar gibi dokunulamayan kaynaklar, geliimci srekli iyiletirmeyi tevik iin kaynaklar ve mekanizmalar, proje ve matris ynetimi ihtiyalar dahil kurulu yaplar, bilgi ynetimi ve teknoloji, eitim, retim ve renme odakl rekabetin arttrlmas,

liderlik becerilerinin gelitirilmesi ve kuruluun gelecekteki yneticileri iin profiller, doal kaynaklarn kullanm ve kaynaklarn evreye etkisi ve gelecekteki kaynak ihtiyalar iin plnlama.

ISO 9001:2000 - Kalite ynetimi sistemleri - artlar

6 - KAYNAK YNETM

6.1 - KAYNAKLARIN SALANMASIKurulu;

a) Kalite ynetim sistemini uygulamak, srdrmek ve etkinliini srekli iyiletirmek,

b) Mteri isteklerinin yerine getirilmesi yolu ile mteri memnuniyetini artrmak iin, gerekli olan kaynaklarbelirlemeli ve salamaldr.

8/3/2019 TS_EN_ISO_90042

19/56


16

6.2 - ALIANLAR

6.2.1 - ALIANLARIN KATILIMIYnetim, alanlarn katlm ve destei ile, kalite ynetim sistemi dahil kuruluun hem etkinliini hemde verimini iyiletirir. Performans iyiletirme hedeflerinin baarlmas iin bir ama olarak, kurulu,

kendi alanlarnn katlmn ve geliimini aada verilenleri yaparak tevik eder : sregelen eitim ve kariyer plnlamasnn salanmas, sorumluluklarn ve yetkilerin tarif edilmesi, bireysel ve takm hedeflerinin oluturulmas, proses performansnn ynetimi ve sonularn

deerlendirilmesi, hedef oluturmada ve karar vermede katlmn kolaylatrlmas, tannma ve dllendirme, bilginin ak ve iki ynl iletiimini kolaylatrma, kurulu alanlarnn ihtiyalarnn srekli gzden geirilmesi, gelimeyi tevik eden ortamn yaratlmas, etkin takm almasn salama, tavsiyelerin ve grlerin duyurulmas,

kuruluta alanlarn tatmini llerinin kullanlmas ve alanlarn kurulua katlma ve ayrlma nedenlerinin aratrlmas yoluyla.


6.2 - NSAN KAYNAKLARI

6.2.1 - GENELrn kalitesini etkileyebilecek ii yapan personel, uygun eitim, renim, beceri ve deneyim ynnden yeterliolmaldr.

6.2.2 - YETERLLK, FARKINDA OLMA (BLN) VE ETM

6.2.2.1 - YETERLLKYnetim, kuruluun etkin ve verimli altrlmas iin gerekli yeterliliin olmasn salar. Ynetim,kuruluta zaten var olan yeterlilie nazaran hem mevcut hem de beklenen yeterliliin analizini dikkatealr.

Yeterlilik iin gereken hususlar aadaki gibi kaynaklar ierir : stratejik, altrma plnlar ve hedefleri ile ilgili gelecekteki talepler, ngrl ynetim ve igc baars iin ihtiyalar, kuruluun proseslerinde, aralarda ve donanmlarda deiiklikler, tarif edilmi faaliyetleri gerekletirmek iin bireyin yeterliliinin deerlendirilmesi, ve

kuruluu ve ilgili taraflar etkileyen yasa ve mevzuatla ilgili artlar ve standardlar.

6.2.2.2 - FARKINDA OLMA (BLN) VE ETMretim ve eitim ihtiyalar iin plnlama, kuruluun proseslerinin doasndan kaynaklanandeiiklii, alanlarn geliim aamalarn ve kuruluun kltrn dikkate alr.

Hedef, alanlara tecrbe ile birlikte bilgi ve beceri salamak, rekabet edebililirliklerini iyiletirmektir.

retim ve eitim, artlarn ve mteri ile dier ilgili taraflarn ihtiyalarnn ve beklentilerininkarlanmasnn nemini vurgular. Ayrca, artlar karlamada baarszln, kurulua ve kurulutaalanlara getirecei sonulardan bilgi sahibi olunmasn da ierir.

Kuruluun hedeflerinin baarlmas ve alanlarn geliimi desteklemek iin, retim ve eitim iin

plnlamada aadaki hususlar dikkate alnr : alanlarn deneyimi,

8/3/2019 TS_EN_ISO_90042

20/56


17

sylenmeden anlalan ve ak olan bilgi, liderlik ve ynetim becerileri, plnlama ve iyiletirme aralar, takm kurma, problem zme, iletiim becerileri,

kltr ve sosyal davran, pazar bilgisi mterilerin ve dier ilgili taraflarn ihtiyalar ve beklentileri, yaratclk ve gelime.

alanlarn katlmn kolaylatrmak iin retim ve eitim aada verilenleri de ierir : kuruluun gelecei iin vizyon, kuruluun politikalar ve hedefleri, kurulu deiimi ve gelime, iyiletirme proseslerinin balatlmas ve uygulanmas, yaratclktan ve gelimeden gelen yararlar, toplum zerinde kuruluun etkisi, yeni kiiler iin giri programlar, ve

henz eitimden gemi alanlar iin periyodik yenileme programlar.

Eitim plnlar aadakileri ierir : hedefler, programlar ve metotlar, gereken kaynaklar, gerekli i destein tanmlanmas, alanlarn artrlm rekabetilii eklinde deerlendirme, ve etkinliin llmesi ve kurulu zerindeki etkisi.

Salanan retim ve eitim, gelecekteki eitim plnlarnn gelitirilmesinde bir ara olarak, kuruluunetkinlii ve verimi zerinde beklentiler ve etki eklinde deerlendirilir.


6.2.2 - YETERLLK, FARKINDA OLMA (BLN) VE ETMKurulu;

rn kalitesini etkileyen faaliyetleri yrten personelin sahip olmas gereken yeterlilii tayin etmeli,a) Eitimi salamal veya bu gibi ihtiyalar karlamak iin dier tedbirleri almal,b) Alnan tedbirlerin etkinliini deerlendirmeli,c) Personeli yapt faaliyetlerin neminin ve uygunluunun farknda olmasn salamal ve kalite

hedeflerinin baarlmas iin personelin nasl katkda bulunacaklarn belirlemeli,d) Eitim, retim, beceri ve deneyim ( Madde 4.2.4) konusunda uygun kaytlar muhafaza etmelidir,

6.3 - ALT YAPIYnetim, ilgili taraflarn ihtiyalar ve beklentilerini gznnde tutarken, rnlerin gerekletirilmesi iingerekli olan alt yapy tarif eder. Alt yap, fabrika (tesis), alma alan, aralar ve donanm, destekhizmetleri, bilgi ve iletiim teknolojisi ve tama imknlar gibi kaynaklar kapsar.

Etkin ve verimli rn gerekletirmesini baarmak bakmndan gerekli olan altyapy tarif etmek iinproses aadaki hususlar kapsar :a) hedefler, fonksiyon, performans, bulunabilirlik, maliyet, emniyet, gvenlik ve yenileme cinsinden

tarif edilen bir alt yapnn salanmas;b) alt yapnn kuruluun ihtiyalarn karlamay srdrmesini salamak iin bakm metotlarnn

gelitirilmesi ve uygulanmas; bu metotlar, bakmn tipini ve skl ile her bir alt yap elemannnaltrlmasnn kritiklie ve kullanma dayanan dorulamasn gznnde tutar;

c) ilgili taraflarn ihtiyalar ve beklentilerine gre alt yapnn deerlendirilmesi;d) koruma, kirlenme, atk ve evrim gibi altyap ile ilgili evresel konularn dikkate alnmas.

8/3/2019 TS_EN_ISO_90042

21/56


18

Kontrol edilemeyen doal olaylar alt yapy etkileyebilir. Alt yap iin pln, birlikte gelen risklerintanmlanmas ve azaltlmasn dikkate alr ve ilgili taraflarn yatrmn korumak iin stratejileri ierir.


6.3 - ALT YAPIKurulu, rnn artlara uygunluunu salamak iin gerekli olan altyapy tayin etmeli, salamal vesrdrmelidir. Alt yap, uygulanabildiinde aadakileri kapsar:

a) Binalar, alma alanlar ve bununla ilgili tesisler;b) Proses tehizat, (yazlm ve donanm ),c) Destek hizmetleri ( tama veya iletiim gibi ).

6.4 - ALIMA ORTAMIYnetim, kuruluun performansn artrmak iin, alma ortamnn motivasyon, tatmin ve alanlarnperformans zerinde pozitif bir etkiye sahip olmasn salar. nsan ve fiziksel faktrlerin bir bileimi

olarak uygun bir alma ortamnn yaratlmas aadaki hususlarn dikkate alnmasn ierir: kuruluta alanlarn potansiyelini geree dntrmek iin daha fazla katlm frsatlar ve

yaratc alma metotlar, koruyucu donanm kullanm dahil emniyet kurallar ve klavuz, ergonomi, iyeri yerleimi, sosyal etkileim, kuruluta alanlar iin imknlar, s, rutubet, k, hava akm, ve hijyen, temizlik, ses, titreim ve kirlenme.


6.4 - ALIMA ORTAMIKurulu, rnn artlara uygunluunu salamak iin gerekli olan alma ortamn belirlemeli ve ynetmelidir.

6.5 - BLGYnetim, kuruluun bilgilerinin srekli gelitirilmesini ve bilginin dnm iin veriler temel kaynakolarak ileme tbi tutar. Bu gereki karar vermek iin esastr ve gelimeyi salayabilir.

Kurulu; bilgi ihtiyalarn tanmlamal,

bilgilerin i ve d

kaynaklar

n

tan

mlamal

ve bunlara erimeli, bilgileri kurulu iin kullanm bilgisi haline dntrmeli, kuruluun stratejilerini, hedeflerini oluturmak ve karlamak iin veri, enformasyon ve bilgiyi

kullanmal, uygun gvenlii ve gizlilii salamal, ve bilgi ynetimini iyiletirmek iin, bilginin kullanlmasndan elde edilen faydalar deerlendirmelidir.

6.6 - TEDARKLER VE ORTAKLIKLARYnetim, deer yaratan proseslerin etkinliinin ve veriminin karlkl olarak iyiletirilmesi amacylailetiimi gelitirmek ve kolaylatrmak iin, tedarikilerle ve ortaklarla ilikiler kurar. Tedarikiler veortaklar ile birlikte almann deerini artrmak iin kurulu bakmndan aadakiler gibi eitliimknlar mevcuttur :

tedarikilerin ve ortaklarn saysn en uygun hale getirme,

8/3/2019 TS_EN_ISO_90042

22/56


19

sorunlara sratli zmlerin oluturulmas iin her iki kurulu iinde en uygun dzeyde iki ynliletiim kurmak ve maliyeti yksek gecikme ve tartmalar nleme,

tedarikinin proseslerinin yeterliliinin geerli klnmasnda tedarikiler ile birlikte alma, yersiz dorulamalar ortadan kaldrmak amacyla uygun olan rnlerin teslimi iin tedarikilerin

yeteneinin izlenmesi, srekli iyiletirme programlarn yrtmek ve tedarikileri tevik etme ve ortak iyiletirme giriimlerine

katlma, kuruluun tasarm ve gelitirme faaliyetlerine tedariki katlm ile bilgi paylamn salama ve

uygun rnlerin gerekletirilmesi ve tesliminde iyiletirmeyi salama, ortak strateji gelitirmede ve satn alma ihtiyalarnn belirlenmesinde ortaklarn katlmn

salama, ve abalarn ve baarlarn tedarikiler ve ortaklar tarafndan deerlendirilmesi, tannmas ve

dllendirilmesi.

6.7 - DOAL KAYNAKLARKuruluun performansn etkileyebilecek doal kaynaklarn bulunabilirliine nem verilir. Bu gibikaynaklarn sklkla, kuruluun dorudan kontrol altnda olmad durumlarda, bunlar sonularzerinde olumlu ya da olumsuz etkilere sahip olabilirler. Kurulu, performans zerinde olumsuzetkileri nlemek veya en aza indirmek iin, bu kaynaklarn bulunabilirliini ve ikame edilebilirliklerini

salamak amacyla plnlara veya cil hl plnlarna sahiptir.

6.8 - MAL KAYNAKLARKaynak ynetimi, mali kaynaklara olan ihtiyalarn belirlenmesine ait faaliyetleri ierir. Ayn zamandakaynak ynetimine ait bu faaliyetler mali kaynaklarn tedarik edilebilecei yerleri ierir. Malikaynaklarn kontrol, gerek kullanm ile plnlarn karlatrmasn kapsamaldr ve bunun iin gereklitedbirler alnmaldr.

Ynetim, kalite ynetim sistemini srdrme ve yrtmede, kurulu hedeflerinin gerekletirilmesindegerekli olan mali kaynaklarn kontrol ve bulunabilirliinin salanmasnda planlama yapar. Ayrca,kurulu, kuruluun performansnn iyiletirilmesini desteklemek ve tevik etmek iin gelimeye dnkfinansal metotlarn gelitirilmesine nem verir.

Kalite ynetim sisteminin etkin ve verimli olarak iyiletirilmesi, kuruluun olumlu mali sonular almasnetkileyebilir, mesela

a) dahili olarak, proses ve rn baarszlklar veya malzeme ve zamanda israf azaltarak veya,b) harici olarak, rn baarszlklar, garanti ve teminat altndaki tazminat maliyetleri, kaybedilen

mteriler ve pazarlarn maliyetlerinin drlmesiyle.Bu gibi hususlarn rapor edilmesi, etkin ve verimli olmayan faaliyetlerin tayini ve uygun iyiletirmefaaliyetlerinin balatlmas iin bir ara salayabilir.

Kalite ynetim sisteminin performans ve rn uygunluu ile ilgili faaliyetlerin mali olarak raporedilmesi ynetimin gzden geirmelerinde kullanlr.

7 - RN GEREKLETRME

7.1 - GENEL KILAVUZ

7.1.1 - GRst ynetim, kuruluun ilgili taraflarn tatmini yeteneine sahip olmas iin gerekletirme ve destekproseslerinin ve ilgili proses ann etkin ve verimli almasn salar. Gerekletirme prosesikurulua katma deer getiren rnlerle sonulanrken, destek prosesleri de kurulu iin gereklidir vedolayl olarak katma deer salar.

Her proses, ilgili faaliyetlerin bir serisidir veya hem girdisi hem de kts olan bir faaliyettir. Ynetim,gerekli proses ktlarn tarif eder; etkin ve verimli baar iin gerekli girdileri ve faaliyetleri tanmlar.

Proseslerin etkileimi, proses alar

nda sonuland

iin karma

k olabilir. Kuruluun etkin ve verimlialtrlmasn salamak iin, ynetim, bir prosesin ktsnn bir veya daha fazla baka prosesingirdisi olabileceini dikkate alr.

8/3/2019 TS_EN_ISO_90042

23/56


20

7.1.2 - DKKATE ALINACAK HUSUSLARProsesin bir faaliyetler serisi olarak temsil edilebileceinin anlalmas, ynetime, proses girdilerinintarif edilmesinde yardmc olur. Girdiler tarif edildiinde, arzulanan ktlarn elde edilmesi iin prosesbakmndan gerekli faaliyetler, hareketler ve kaynaklar tayin edilebilir.

Proseslerin ve ktlarn dorulanmasndan ve geerli klnmasndan gelen sonular, performansnsrekli iyiletirilmesi ve kuruluta mkemmelliin ykseltilmesini baarmak iin bir prosese girdi olarakta dikkate alnr. Kuruluun proseslerinin srekli iyiletirilmesi, kalite ynetim sisteminin etkinliini veverimi ile kuruluun performansn iyiletirir. Ek B proseslerin etkinliinin ve verimliliinintanmlanmasna yardm etmek iin kullanlabilecek olan bir srekli iyiletirme iin proses ini aklar.

Prosesler, etkin ve verimli iletimi desteklemek amacyla gereken kapsam iin dokmanteedilir.Proseslerle ilgili dokmantasyon aadakileri destekler : proseslerin belirli zelliklerinin tanmlanmas ve duyurulmas, proseslerin altrlmasnda eitim, takmlar ve alma gruplar iinde bilgi ve deneyimin paylalmas, proseslerin llmesi ve tetkiki, ve proseslerin analizi, gzden geirilmesi ve iyiletirilmesi.

Proseste alanlarn rol aadaki verilen hususlar iin deerlendirilir; alanlarn salk ve gvenliini salamak, gereken becerilerin var olmasn salamak, proseslerin koordinasyonunu desteklemek, proses analizinde alanlardan girdi salamak ve alanlardan gelen yenilikleri tevik etmek.

Kuruluun performansnn srekli iyiletirilmesi iin idaresi, faydal sonularn elde edilmesine araolarak proseslerin etkinliinin ve verimliliinin iyiletirilmesi zerinde odaklanr. Artrlm faydalar,iyiletirilmi mteri tatmini, kaynaklarn iyiletirilmi kullanm, atklarn azaltlmas, proseslerin dahafazla etkinlii ve verimlilii ile elde edilen llebilir sonulara rnektir.

7.1.3 - PROSESLERN YNETM

7.1.3.1 - GENELYnetim, mterilerin ve dier ilgili taraflarn artlarnn karlanmas ve rnlerin gerekletirilmesindegereken prosesleri tanmlar. rn gerekletirmesini salamak iin, arzulanan ktlar, prosesbasamaklar, aklar, kontrol tedbirleri, eitim ihtiyalar, donanm, metotlar, bilgi, malzemeler ve dierkaynaklar kadar ilgili destek prosesleri de dikkate alnr.

Prosesleri ynetmek iin, bir altrma pln aadakiler dahil olmak zere tarif edilir : girdi ve ktartlar (mesela, standardlar, artnameler ve kaynaklar) proseslerdeki faaliyetler, proseslerin ve rnlerin dorulanmas ve geerli klnmas,

bamllk dahil prosesin analizi, riskin tanmlanmas, deerlendirilmesi ve azaltlmas, dzeltici ve nleyici faaliyetler, proses iyiletirme iin frsatlar ve faaliyetler, ve proseslerde ve rnlerde deiikliklerin kontrol.

Destek proseslerinin rnekleri aadakileri ierir : bilgi ynetimi, alanlarn eitimi, parasal faaliyetler, alt yap ve servis bakm, endstriyel gvenlik/koruyucu donanm uygulamas ve

pazarlama.

8/3/2019 TS_EN_ISO_90042

24/56


21

7.1.3.2 - PROSES GRDLER, IKTILARI VE YENDEN GZDEN GERMEProses yaklam, ktlarn dorulanmas ve geerli klnmas iin kullanlacak artlarn formleedilmesine temel oluturmak amacyla, proses girdilerinin tarif edilmesini ve kaydedilmesini salar.Girdiler, kuruluun iinden veya dndan olabilir.

Belirsiz veya elien girdi artlarnn zm, etkilenen i ve d taraflar ile istiare yolu ile olabilir.

Faaliyetlerden elde edilen ve henz tam olarak deerlendirilmemi olan girdi, ilave gzden geirme,dorulama ve geerli klma srelerinde deerlendirmeye tabi tutulur. Kurulu, proseslerindekifaaliyetleri kontrol etmek ve izlemek amacyla etkin ve verimli bir pln gelitirmek iin rnlerin veproseslerin anlaml veya kritik zelliklerini tanmlar.

Dikkate alnacak girdi hususlarna rnekler aadakileri ierir : alanlarn yeterlilii, dokmantasyon, donanm kapasitesi ve izleme, ve salk, gvenlik ve alma ortam.

Kabul kriterleri dahil proses girdi artlarna gre dorulanm olan proses ktlar, mterilerin ve dierilgili taraflarn ihtiyalarn ve beklentilerini dikkate alr. Dorulama amalar bakmndan, ktlar, girdi

artlar ve kabul kriterlerine gre kayt edilir ve deerlendirilir. Bu deerlendirme, gerekli dzelticifaaliyetleri, nleyici faaliyetleri veya prosesin etkinlii ve verimindeki potansiyel iyiletirmeleri tanmlar.rnn dorulanmas, deikenlii tanmlamak iin proses iinde icra yaplabilir.

Kuruluun ynetimi, prosesin, altrma pln ile tutarl olmasn salamak iin, proses performansnperiyodik olarak gzden geirir. Bu gzden geirme iin balklara rnekler aadakileri ierir :

prosesin gvenilirlii ve tekrar edilebilirlii, potansiyel uygunsuzluklarn tanmlanmas ve nlenmesi, tasarmn gelitirme girdilerinin ve ktlarn yeterlilii, girdilerin ve ktlarn plnlanan hedefler ile tutarll, iyiletirmeler iin potansiyel, ve

zmlenmemi konular.


7 - RN GEREKLETRME

7.1 - RN GEREKLETRMENN PLNLANMASIKurulu, rnn gerekletirilmesi iin gerekli prosesleri plnlamal ve gelitirmelidir. rn gerekletirmeplnlamas, kalite ynetim sisteminin dier proseslerinin artlar ile tutarl olmaldr ( Madde 4.1 ).

rn gerekletirme plnlamasnda, kurulu uygun olduunda aadakileri belirlemelidir;

a) rn iin kalite hedefleri ve artlar,b) Proseslerin, dokmanlarn oluturulmas ve rne zg kaynaklarn salanmas,c) rne zg gerekli dorulama, geerli klma, izleme, muayene ve deney faaliyetleri ve rn kabul iin

kriterleri,d) Gerekletirme proseslerinin ve bunun sonucu meydana gelen rnn artlar karladna dair kantlar

salamak iin gereken kaytlar (Madde 4.2.4).

Bu plnlamann kts, kuruluun alma metoduna uygun bir formda olmaldr.

Not 1 - Kalite ynetim sisteminin proseslerini ( rn gerekletirme proseslerini ieren) ve belirli bir rne,projeye veya szlemeye uygulanan kaynaklar belirten bir dokman kalite pln olarakadlandrlabilir.

Not 2 - Kurulu, Madde 7.3te verilen artlar, rn gerekletirme proseslerinin gelitirilmesine de uygulayabilir.

8/3/2019 TS_EN_ISO_90042

25/56


22

7.1.3.3 - RN VE PROSESN GEERL KILINMASI VE DEKLKLERYnetim, rnlerin geerli klnmas ile mterilerin ve dier ilgili taraflarn ihtiyalarnn vebeklentilerinin karlandnn gsterilmesini salar. Geerli klma faaliyetleri, mteriler ve dier ilgilitaraflarla ilgili gzden geirmeler kadar modelleme, simlasyon ve denemeleri de kapsar.

Dikkate al

nacak hususlar aa

dakileri ierir : kalite politikas ve hedefleri, donanmn kapasitesi veya nitelii, rn iin altrma artlar, rnn kullanm veya uygulamas, rnn mr evrimi, rnn evresel etkisi, ve malzemeler ve enerji dahil doal kaynaklarn kullanmnn etkisi.

Prosesin geerli klnmas, prosesi etkileyen deiikliklere zamannda tepkiyi salamak amacylauygun aralklarla icra edilir. Aadaki durumlarda, proseslerin geerli klnmas iin ayr bir dikkatgsterilir : yksek deerler ve kritik rnlerin gvenlii iin,

rndeki yetersizlik yalnzca kullanmda iken grlecei durumlarda, tekrar edilmeyen hallerde, ve rnn dorulanmasnn mmkn olmad durumlarda.

Kurulu, rn veya proses deiikliklerinin kurulua yarar getirmesini, ilgili taraflarn ihtiyalarn vebeklentilerini karlamasn salamak amacyla, deiikliklerin etkin ve verimli kontrol iin bir prosesuygular. Deiiklikler, dier prosesler ile mterilerin ve dier ilgili taraflarn ihtiyalar ve beklentilerizerindeki etkiyi anlamak amacyla, tanmlanr, kayt edilir, deerlendirilir, gzden geirilir ve kontroledilir.

rn karakteristiklerini etkileyen prosesteki deiiklikler, rnn uygunluunu srdrmek ve dzelticifaaliyet veya kuruluun performans iyiletirmesi iin bilgi salamak amacyla kaydedilir ve duyurulur.Deiiklii balatan yetkili, kontroln srdrlmesi iin tanmlanmaldr.

rn eklindeki ktlar, deiikliin arzulanan etkiye sahip olmasn salamak amacyla, ilgili herdeiiklikten sonra geerli klnr.

Simlasyon tekniklerinin kullanm, proseslerdeki baarszlklar veya hatalar nlemek iin plnlamaamacyla da dikkate alnabilir.Risk deerlendirmesi, proseslerdeki olas baarszlklarn veya hatalarn etkisini ve olaslndeerlendirmek amacyla yaplr. Sonular, tanmlanm risklerin azaltlmas iin nleyici faaliyetleritarif etmek ve uygulamak amacyla kullanlr. Risk deerlendirmesi iin aralara rnekler aadakileriierir : hata modlar ve etki analizleri (FMEA), hata aac analizleri,

iliki diyagramlar, simlasyon teknikleri, ve gvenilirlik tahmini.

7.2 - LGL TARAFLAR LE LGL PROSESLERYnetim, kuruluun mterileri ve dier ilgili taraflar ile etkin ve verimli birekilde iletiim iin karlklkabul edilebilir proseslerin, tarif edilmi olmasn salar. Kurulu, ilgili taraflarn ihtiyalarnn vebeklentilerinin yeteri kadar anlalmasn salamak ve kurulu iin artlarn anlalmas iin prosesleruygular ve srdrr. Bu prosesler, ilgili bilgilerin tanmlanmasn ve gzden geirilmesini kapsar veaktif olarak mteriler ve dier ilgili taraflar ile ilgilenir. lgili proses bilgisine rnekler aadakilerikapsar : mterinin ve dier ilgili taraflarn artlar, sektr ve nihai - kullanc verileri dahil pazar aratrmas,

szleme artlar, rakip analizleri,

8/3/2019 TS_EN_ISO_90042

26/56


23

kyaslama ve yasa veya mevzuat ile ilgili artlar sebebiyle prosesler.

Kurulu uyum iin kendi faaliyetini balatmadan nce, mterinin veya dier ilgili tarafn prosesartlarn tam olarak anlam olmaldr. Bu anlama ve etkisi, katlanlar iin karlkl olarak kabuledilebilir olur.


7.2 - MTERLE LKL PROSESLER

7.2.1 - RNE BALI ARTLARIN BELRLENMESKurulu;

Teslim ve teslim sonras faaliyetler iin artlar da dahil olmak zere mteri tarafndan belirtilmi olan artlar,a) Mteri tarafndan beyan edilmeyen ancak belirtilen veya bilinen ve amalanan kullanm iin gerekli olan

artlar,b) rnle ilgili yasal ve mevzuat artlarn,c) Kurulu tarafndan belirlenen ilve artlar,

belirlemelidir.

7.2.2 - RNE BALI ARTLARIN GZDEN GERLMESKurulu, rne bal artlar gzden geirmelidir. Bu gzden geirme, kuruluun mteriye rn salamaytaahht etmesinden nce (mesel ; tekliflerin verilmesi, szlemelerin veya siparilerin kabul, szlemeveya sipariteki deiikliklerin kabul srasnda ) yaplmal ve,

a) rn artlarnn tarif edilmi olmasn ,b) nceden ifade edilenlerden farkl olan szleme veya sipariartlarnn zmlenmesini ,c) Kuruluun tarif edilmiartlar karlama yeterliliine sahip olmasn

salamal

d

r.Gzden geirme sonularnn kaytlar ve gzden geirmeden kaynaklanan faaliyetler srdrlmelidir(Madde 4.2.4).

Mterinin artlarn dokmante edilmi beyann salamad durumlarda, mteri artlar, kabulden ncekurulu tarafndan teyit edilmelidir.

rn artlar deitiinde, kurulu, ilgili dokmanlarn tadil edilmi ve ilgili personelin bu deiikliktenhaberdar edilmi olmasn salamaldr.

Not - Baz durumlarda, mesela internet ortamnda sat ta olduu gibi, resm bir gzden geirme, her sipariiin pratik deildir. Onun yerine gzden geirme, rn ile ilgili bilgileri ( kataloglar veya reklam

malzemeleri gibi) kapsayabilir.

7.2.3 - MTERLE LETMKurulu, aadakilerle ilgili olarak mterileri ile iletiim iin etkin dzenlemeleri belirlemeli ve uygulamaldr:

a) rn bilgisi,b) Tadiller de dahil olmak zere, bavurular, szlemeler veya sipari alm,c) Mteri ikayetleri de dahil olmak zere mteri geri beslemesi .

7.3 - TASARIM VE GELTRME

8/3/2019 TS_EN_ISO_90042

27/56


24

7.3.1 - GENEL KILAVUZst ynetim, kuruluun, mterilerinin ve dier ilgili taraflarn ihtiyalarna ve beklentilerine etkin veverimli olarak cevap vermesi iin gerekli tasarm ve gelitirme proseslerinin uygulanmasn vesrdrlmesini salar.

rnler veya prosesler tasarmlanr ve gelitirilirken, ynetim, sadece temel performans ve fonksiyonu

zerinde deil mteriler ve dier ilgili taraflarca beklenen rn ve proses performansn karlamakiin katkda bulunan btn faktrler zerinde de yeterli olunmasn salar. Mesela, kurulu mrevrimi, gvenlik ve salk, test edilebilirlik, kullanlabilirlik, kullanc dostluu, bamllk, sreklilik,ergonomi, evre, rnn atlmas ve tanmlanm riskleri dikkate alr.

Ynetim, ayrca rnlerin kullanclar ve kuruluun prosesleri iin potansiyel riski tanmlamak veazaltmak amacyla tedbirlerin alnmasn salamakta sorumluluk sahibidir. Risk deerlendirmesi,rnlerde veya proseslerde muhtemel baarszlk veya hatalarn grlme olasl ve bunlarn etkisinideerlendirmek amacyla yaplr. Deerlendirmenin sonular, tanmlanm riskleri azaltmak amacylanleyici faaliyetleri tarif etmek ve gelitirmek iin kullanlr. Tasarm ve gelitirmenin riskdeerlendirmesi iin aralara rnekler aadakileri ierir :

tasarm hata modlar ve etki analizleri,

hata aac analizi, gvenilirlik tahmini, iliki diyagramlar, sralama teknikleri, ve simlasyon teknikleri.


7.3 - Tasarm ve gelitirme

7.3.1 - TASARIM VE GELTRME PLNLAMASI

Kurulu, rnn tasarmn ve gelitirilmesini plnlamal ve kontrol etmelidir.

Tasarm ve gelitirme plnlamas aamasnda, kurulu aadakileri tayin etmelidir.

a) Tasarm ve gelitirme aamalarn,b) Her tasarm ve gelitirme aamasna uygun olan gzden geirme, dorulama ve geerli klmay,c) Tasarm ve gelitirme iin sorumluluklar ve yetkileri.

Kurulu, etkin iletiimi ve sorumluluklarn aka belirlenmesini salamak iin tasarm ve gelitirmenin iindeyer alan farkl gruplar arasndaki arayzleri ynetmelidir.

Plnlama kts, uygun olduunda, tasarm ve gelitirme ilerledike gncelletirilmelidir.

7.3.2 - TASARIM VE GELTRME GRDS VE IKTISIYnetim, mterilerin ve dier ilgili taraflarn ihtiyalarn ve beklentilerini tatmin etmek amacylarnlerin tasarmn ve gelitirmesini etkileyen, etkin ve verimli proses performansna imkan verenproses girdilerini tanmlar. Kuruluun i ihtiya ve beklentiler ile birlikte gelen bu d ihtiya vebeklentiler, tasarm ve gelitirme prosesleri iin girdi artlarna evrilmesi iin uygun olmaldr.

rnekler aadakiler gibidir :

a) aada verilenler gibi d girdiler : mteri veya pazar yeri ihiyalar ve beklentileri, dier ilgili taraflarn ihtiyalar ve beklentileri, tedarikinin katklar, salam tasarm ve gelitirmeyi baarmak iin kullanc girdisi, ilgili yasa ve mevzuat artlarnda deiiklikler,

8/3/2019 TS_EN_ISO_90042

28/56


25

uluslararas veya ulusal standardlar ve uygulamadaki endstri kodlar,

b) aada verilenler gibi i girdiler : politikalar ve hedefler, prosesin ktlarn alanlar dahil kurulutaki insanlarn ihtiyalar ve beklentileri,

teknolojik gelitirmeler, tasarm ve gelitirmeyi yapan insanlar iin yeterlilik artlar, gemi tecrbelerden gelen bilgi geri beslemesi, mevcut prosesler ve rnler zerinde kaytlar ve veriler ve dier proseslerden gelen ktlar.

c) Emniyet, dzgn fonksiyonlandrma ve bakmda ok nemli olan prosesler veya rnlerin bukarakteristiklerini tanmlayan aadaki gibi girdiler :

altrma, tesis etme ve uygulama, depolama, tama ve teslimat, fiziksel parametreler ve evre ve

rnlerin elden

kar

lmas

iin artlar.Son kullanclarn ihtiyalar ve beklentilerinin takdirine dayanan ayn zamanda dorudanmterininkilere de dayanan rnle ilgili girdiler nemli olabilirler. Bu gibi girdiler, rnn etkin veverimli olarak dorulanmasna ve geerli klnmasna izin veren bir yntemle formle edilir.

kt, plnlanan artlar bakmndan dorulama ve geerli klmay salamak iin bilgiyi ierir. Tasarmve gelitirme ktlarna rnekler aada verilenleri ierir :

proses girdilerinin proses ktlar ile mukayesesini gsteren veriler, kabul kriterleri dahil rn zellikleri, proses zellikleri, malzeme zellikleri,

deney zellikleri, eitim artlar, kullanc ve mteri bigileri, satn alma artlar ve niteleme deneylerinin raporlar.

Tasarm ve gelitirme ktlar, ktlarn proses ve rn iin artlar etkin ve verimli olarak karladnadelil salamak amacyla girdilere gre gzden geirilir.

8/3/2019 TS_EN_ISO_90042

29/56


26


7.3.2 - TASARIM VE GELTRME GRDLERrn artlar ile ilgili girdiler belirlenmeli ve kaytlar muhafaza edilmelidir (Madde 4.2.4). Bu girdileraadakileri iermelidir:

a) Fonksiyon ve performans artlar,b) Uygulanabilen yasal ve mevzuat artlar,c) Uygulanabildiinde nceki benzer tasarmlardan elde edilen bilgi,d) Tasarm ve gelitirme iin esas olan dierartlar.

Bu girdiler, yeterlilik bakmndan gzden geirilmelidir. artlar, tam , tek anlaml olmal ve birbiri ile elikiliolmamaldr.

7.3.3 - TASARIM VE GELTRME IKTILARITasarm ve gelitirme ktlar, tasarm ve gelitirme girdisine kar dorulamay salayabilecek bir formdatemin edilmeli ve datmdan nce onaylanmaldr.

Tasarm ve gelitirme ktlar;

a) Tasarm ve gelitirme iin girdi artlarn karlamal,b) Satn alma, retim ve hizmet sunumu iin uygun bilgiyi salamal,c) rn kabul kriterlerini iermeli veya atf yapmal,d) Bir rnn gvenli ve uygun kullanm iin esas olan rn zelliklerini belirtmelidir.

7.3.3 - TASARIM VE GELTRMENN GZDEN GERLMESst ynetim, tasarm ve gelitirme hedeflerinin baarldn belirlemek iin yaplan sistematik gzdengeirmeleri ynetmek ve uygulamak zere uygun insanlarn atanm olmasn salar. Bu gzdengeirmeler, tasarm ve gelitirme prosesinin tamamnda olduu gibi, seilmi noktalarda da yaplabilir.

Bu gibi gzden geirmeler iin balklara rnekler aadakileri ierir :

tasarm ve gelitirme konularn gerekletirmek iin girdinin yeterlilii, planlanan tasarm ve gelitirme prosesinin ilerlemesi, dorulama ve geerli klma hedeflerine ulalmas, rn kullanmndaki potansiyel zararlarn veya hata modlarnn deerlendirilmesi, rn performans hakknda mr evrimi verileri, tasarm ve gelitirme prosesleri sresince, deiikliklerin kontrol ve bunlarn etkisi, problemlerin tanmlanmas ve zlmesi, tasarm ve gelitirme prosesi iyiletirmesi iin frsatlar, ve rnn evre zerinde potansiyel etkisi.

Kurulu, uygun olan aamalarda, mterilerin ve kuruluta proses ktsn alan insanlarn ihtiyalarnve beklentilerini tatmin etmek amacyla, tasarm ve gelitirme ktlar kadar proseslerin de gzdengeirmesini yapar. Dier ilgili taraflarn ihtiyalar ve beklentileri de dikkate alnr.

Tasarm ve gelitirme prosesinin kts iin dorulama faaliyetlerine rnekler aadakileri ierir :

girdi artlarnn prosesin ktsyla mukayesesi, alternatif tasarm ve gelitirme hesaplar gibi karlatrma metotlar, benzer rnlere gre deerlendirme, zel girdi artlar ile uygunluu kontrol iin deney yapma, simlasyonlar veya denemeler, ve gemi proses deneyiminden alnan derslere gre deerlendirme (uygunsuzluklar ve yetersizlikler

gibi).

Tasarm ve gelitirme proseslerinin ktsnn geerli klnmas; baarl kabul iin ve mteriler,

tedarikiler, kurulutaki kiiler ve dier ilgili taraflarca kullanm bakmndan nemlidir.

8/3/2019 TS_EN_ISO_90042

30/56


27

Etkilenen taraflarca katlm, gerek kullanclara ara olarak aada verilenler ile ktnndeerlendirilmesine izin verir : kurma, tesis veya uygulama ncesi mhendislik tasarmlarnn geerli klnmas, tesisten veya kullanmdan nce yazlm ktlarnn geerli klnmas ve kapsaml bir giriten nce hizmetlerin geerli klnmas.

Tasarm ve gelitirme ktlarnn ksm geerli klnmas, gelecekteki uygulamada gizlilii salamakamacyla gerekli olabilir.

Tasarm ve gelitirme metotlar ve gzden geirilecek kararlar salamak iin, dorulama ve geerliklma faaliyetleri sresince, yeterli veri retilmelidir. Metotlarn gzden geirilmesi aadakileri ierir :

proses ve rn iyiletirmesi, ktnn kullanll, prosesin ve gzden geirme kaytlarnn yeterlilili, hata arama faaliyetleri ve gelecekteki tasarm ve gelitirme prosesi ihtiyalar.

ISO 9001:2000 - Kalite ynetimi sistemleri - artlar7.3.4 - TASARIM VE GELTRMENN GZDEN GERLMESUygun aamalarda ( Madde 7.3.1), tasarm ve gelitirmenin sistematik gzden geirilmesi, aada verilenamalar iin plnl dzenlemelere uygun olarak gerekletirilmelidir:

a) artlarn karlanmasnda, tasarm ve gelitirme sonularnn yeterliliinin deerlendirilmesi,b) Herhangi bir problemin belirlenmesi ve gerekli dzeltici faaliyetlerin nerilmesi.

Bu gzden geirme faaliyetine katlanlar, gzden geirilmekte olunan tasarm ve gelitirme aamalar ile ilgilifonksiyonlarn temsilcilerini de iermelidir. Gzden geirme sonularnn ve gerekli faaliyetlerin kaytlarmuhafaza edilmelidir (Madde 4.2.4).

7.3.5 - TASARIM VE GELTRME DORULAMASITasarm ve gelitirme ktlarnn tasarm ve gelitirme girdi artlarn karlamas iin plnl dzenlemelere(Madde 7.3.1) uygun olarak dorulama yaplmaldr. Dorulama ve gerekli faaliyetlerin sonularnn kaytlarmuhafaza edilmelidir (Madde 4.2.4).

7.3.6 - TASARIM VE GELTRMENN GEERL KILINMASI (GEERLL)Niha rnn belirlenmi veya amalanan kullanm veya uygulama artlarn karlayacak yeterlilikte olmasnsalamak iin plnlanan dzenlemelere (Madde 7.3.1) gre tasarm ve gelitirme geerlilii yaplmaldr.

Uygulanabildii yerlerde, geerli klma, rnn tesliminden veya uygulanmasndan nce tamamlanm olmaldr.Dorulama sonularnn kaytlar muhafaza edilmeli ve gerekli faaliyetler yrtlmelidir (Madde 4.2.4).

7.3.7 - TASARIM VE GELTRME DEKLKLERNN KONTROLTasarm ve gelitirme deiiklikleri tanmlanmal ve kaytlar muhafaza edilmelidir. Bu deiiklikleruygulamaya konulmadan nce gzden geirilmeli, dorulanmal ve uygun olduunda geerli klnmal veonaylanmaldr. Tasarm ve gelitirme deiiklikleri, nceden teslim edilmi rn ve rn oluturan paralarzerindeki deiikliklerin etkisinin deerlendirilmesini de iermelidir .

Deiikliklerin gzden geirilmesi ve gerekli faaliyetlerin sonular ile ilgili kaytlar muhafaza edilmelidir(Madde 4.2.4).

7.4 - SATIN ALMA

7.4.1 - SATIN ALMA PROSESKuruluun st ynetimi, satn alnan rnlerin, kuruluun olduu kadar dier ilgili taraflarnn daihtiyalarn ve beklentilerini karlamas amacyla, satn alnan rnlerin deerlendirilmesi ve kontrol

iin etkin ve verimli sat

n alma proseslerinin tarif edilmesini ve uygulanmas

n

salar.

8/3/2019 TS_EN_ISO_90042

31/56


28

Tedarikiler ile elektronik balantlarn kullanm, artlarn iletiimini en uygun hale getirmek amacyladikkate alnr.

Kuruluun etkin ve verimli performansn salamak iin, ynetim satn alma proseslerinin aadakifaaliyetleri iine almasn salar : ihtiyalarn ve satn alnan rn zelliklerinin zamannda, etkin ve doru tarif edilmesi;

rn performans

, fiyat ve teslimat dikkate al

narak, sat

n al

nan rnn maliyetinindeerlendirilmesi; satn alnan rnlerin dorulanmas iin kuruluun ihtiyalar ve kriterler; tek olan tedarikinin prosesleri; hem tedariki hem de ortak dzenlemeleri iin, szleme idaresinin dikkate alnmas; satn alnan uygun olmayan rnler iin garanti kapsamnda deitirme; destek (lojistik) artlar; rn tanmlamas ve izlenebilirlik; rnn muhafazas; kaytlar dahil dokmantasyon; artlardan sapan satn alnan rnn kontrol; tedarikinin mahalline (tesislerine) ulam; rn teslimat, tesis veya uygulama gemii; tedariki geliimi; satn alnan rn ile birlikte gelen risklerin tanmlanmas ve azaltlmas.Tedarikinin prosesleri ve rn zellikleri iin artlar, mevcut tedariki bilgilerinden faydalanmakamacyla, tedarikiler ile birlikte gelitirilir. Kurulu, kuruluun satn alma prosesisin etkinliini veverimliliini iyiletirmek amacyla, satn alma prosesinde kendi rnleri ile ilgili olarak tedarikileriilikilendirilebilir. Bu durum kurulua envanterin mevcut olmasnda ve kendi kontrolnde olmasndayardm da edebilir.

Kurulu, kendisinin artlara uygunluunu gstermek amacyla, satn alnan rnn geerli klnmas,uygunsuzluklara verilen cevaplar ve bunlarn duyurulmas iin kaytlara olan ihtiyac tarif eder.

7.4.2 - TEDARK KONTROL PROSES

Kurulu, sat

n alma proseslerinin tmnn etkinliini ve verimini salamak amac

yla, sat

n al

nanmalzemeler iin potansiyel kaynaklarn tanmlamak, mevcut tedarikileri ve ortaklar gelitirmek veistenen rnleri salamaktaki yeteneklerini deerlendirmek iin etkin ve verimli prosesler oluturur.

Tedariki kontrol prosesine girdiler iin rnekler aadakileri ierir :

ilgili tecrbenin deerlendirilmesi, rakiplere gre tedarikilerin performans, satn alnan rnn kalitesi, fiyat, teslimat performans ve problemlere cevaplarn gzden

geirilmesi, tedariki ynetim sistemlerinin tetkikleri ve istenen rnlerin etkin ve verimli olarak bir takvim

dahilinde salamadaki potansiyel kapasitesinin deerlendirilmesi, tedariki referanslar ve mteri tatmini hakknda bulunabilir verilerin konrol,

arzulanan tedarik ve birlikte alma periyodu sresince tedarikinin faaliyette olmasn salamakamacyla finansal deerlendirme,

aratrmalar, alntlar ve teklifler iin tedariki cevab, tedariki hizmeti, tesis ve destek kabiliyeti ve artlar iin performans gemei, tedarikinin ilgili yasa ve mevzuat artlar ile uygunluk iinde olmas ve bunlar hakknda bilgi

sahibi olmas, yerleimler ve kaynaklar dahil, tedarikinin lojistik yetenei, ve tedarikinin halk arasnda kabul gibi tedarikinin toplumdaki yeri ve rol.

Ynetim, tedarikinin hatas durumunda, kuruluun performansnn srdrlmesi ve ilgili taraflarnihtiyalarnn tatmini iin gereken tedbirleri dikkate alr.

8/3/2019 TS_EN_ISO_90042

32/56


29


7.4 - SATIN ALMA

7.4.1 - SATIN ALMA PROSES

Kurulu, satn alnan rnn, belirtilen satn alma artlarna uygunluunu salamaldr. Tedarikiye ve satnalnan rne uygulanan kontroln tipi ve ierii, satn alnan rnn bir sonraki rn gerekletirilmesineolan etkisine veya niha rne baml olmaldr.

Kurulu, tedarikilerini, kurulu artlarn karlayan rn salama yetenei temelinde deerlendirmeli vesemelidir. Seme, deerlendirme ve tekrar deerlendirme iin kriterler oluturulmaldr.Deerlendirme sonular ve bu deerlendirme sonucu olarak ortaya kan gerekli faaliyetlerinkaytlar muhafaza edilmelidir (Madde 4.2.4).

7.4.2 - SATIN ALMA BLGSSatn alma bilgisi, satn alnacak rn aklamal ve uygun olduu yerlerde, aadakileri iermelidir:

a) rn onay, prosedrler, proses ve donanmlar iin artlar,b) Personelin nitelii iin artlar,c) Kalite ynetim sistemi artlar.

Kurulu, tedarikilere iletilmeden nce belirlenmi satn alma artlarnn yeterliliini salamaldr.

7.4.3 - SATIN ALINAN RNN DORULANMASIKurulu, satn alnan rnn belirtilmi satn alma artlarn karlamasn salamak iin muayene ve diergerekli faaliyetleri oluturmal ve uygulamaldr.

Kurulu veya onun mterisi, tedarikinin yerinde dorulama yapmak istediinde, kurulu satn almabilgisinde, talep edilen dorulama dzenlemelerini ve rnn serbest braklma metodunu belirtmelidir.

7.5 - RETM VE HZMET ALITIRMALARI

7.5.1 - ALITIRMA VE GEREKLETRMEst ynetim, hem artlara uygunluu hem de ilgili taraflara yarar salamay baarmak iingerekletirme proseslerinin tesine gider. Bu i, gerekletirme proseslerinin ve ilgili destekproseslerinin etkinliinin ve veriminin iyiletirmesi sresince baarlabilir. Bunlara rnekler aadaverilmitir :

atn azaltlmas, alanlarn eitimi, bilgilerin duyurulmas ve kayt edilmesi, tedariki yeteneinin gelitirilmesi, alt yapnn iyiletirilmesi, problemlerin nlenmesi, proses metotlar ve proses rn, ve

ts_en_iso_90042

Documents