tsinaaaaaaa

8
Tsina Ang Tsina, opisyal na Republikang Bayan ng Tsina [2][3] (Intsik: , Zhōnghuá Rénmín Gònghéguó; Ingles/internasyonal: People’s Republic of China [4] ) ay ang pinakamalaking bansa (ayon sa lawak at populasyon) na matatagpuan sa Asya. Ang Republikang Bayan ng Tsina ang ika-3 o ika-4 na pinakamalawak na bansa sa mundo dahil sa sukat nito na umaabot ng 9.6 milyong kilometro parisukat (km2) [5] Ang kahalagan ng Tsina [6][7] sa mundo ngayon ay ma- papansin dahil sa kaniang bahaging ginagampanan bi- lang ikatlong pinakamalaking ekonomiya nominally (o ikalawang pinakamalaki kung babasihan ang purchasing power parity o PPP) at isang permanenteng kasapi ng UN, United Nations Security Council atsaka din miyem- bro sila ng iba-ibang kapisanan katulad ng WTO, APEC, East Asia Summit, at Shanghai Cooperation Organiza- tion. Ang mga pinakamahahalagang lungsod (ayon sa pop- ulasyon) ay Shanghai, Beijing, Guangzhou, Shenzhen, Hong Kong at Inner Mongolia. Ang Beijing ang kasalukuyang kabisera ng bansa. 1 Kasaysayan Ayon sa mga arkeologo, sa isang lugar malapit sa Peking, Tsina natagpuan ang Unang taong nakatindig o(Homo Erectus), ang isang uri na ayon sa teorya ng ebolusyon, ay pinanggalingan ng unang tao. Tinawag nila na Taong Peking ang mga labi ng Unang taong nakatindig na kani- lang nakita doon. Ang Tsina ay pinamumunuhan ng mga dinastiya bago dumating ang mga Europeong kanluranin, pagtatag ng Republika ng Tsina at ang pagsiklab nang Krusada para sa Kommunismo. Noong kapanahunan ng Dinastiyang Qing (16-18 siglo) nagtatag ng pakikitungo sa mga may kapangyarihang Intsik ang mga Europeo. 1557, pinayagan ang mga Portuges na gamitin ang Macau para maging daungan. Noong 1575 naman dumating sina Padre Martin de Rada at Padre Geronimo Mavin mula sa Manila bilang sugo ni Gobernador - Heneral Guido Lev- ezarez ng Pilipinas. Ngunit hindi sila pinayagang man- garal ng Katolisismo doon. Noong 1635, dumating ang mga Ingles sa Canton at noong 1698 naman dumating ang mga Pranses sa Canton. Marami pa ang dumating sa Canton : 1731 - mga Danes, 1732 - mga Swedes, 1753 - mga Ruso, 1784 mga Amerikano. Noong 1644, itinatag ang Dinastiyang Qing. Noong 1840 hanggang 1842 nangyari ang digmaang Opyo o Unang Digmaang Opyo. Isinuko ng Tsina ang Hong Kong sa mga Inggles, nagbukas ng higit pang mga daungan, nagbayad ng indemnisasyon ng $ 121 M. 1850 na wasakin ni Hung Hsiu Chuan ang mga templo sa Kwansi. Dahil sa patuloy na pagiging di-epektibo ng Dinastiyang Qing, isang malawakang rebolusyon ang na- ganap sa Tsina mula 1850 hanggang 1864, sa pangun- guna ni Hong Xiuquan. Itinatag niya ang Taiping Heav- enly Kingdom (traditional Chinese: (tandaan na ang ay ginagamit, kaysa o ); pinyin: Tàipíng Tiān Guó), pinangalang Heavenly Kingdom of Great Peace o Sumasalangit na Kaharian ng Dakilang Kapayapaan. 1853 hanggang 1863 ng himagsikan ni Nieu ang Hila- gang Tsina. 1856 hanggang 1860 nangyari ang Ikalawang Digmaang Opyo. Higit na pinairal ang karapatan ng mga dayuhan sa kalakalan at sa pangangaral ng Kristiyanismo sa Tsina, at isinuko rin ang tangway ng Kow Loon. Noong 1860, binigay ang Silanganing Siberia at nagyo'y lungsod ng Vladivotok sa Rusya. Noong 19 Hulyo 1864 bumagsak ang Nanking, ang kabisera ng Taiping na iti- natag ni Hung Hsiu Chuan. 1866 nang ipinanganak si Sun Yat Sen. Sa simula ng ika-20 siglo, ang Rebelyong Boxer ay naging isang pangamba sa Hilagang Tsina. Si Reyna Dowager (Empress Dowager), na gustong maging sigurado na hindi mawawala ang kapangyarihan niya, ay nakipag-sundo sa mga Boxer nang sumugod sila sa Beijing. Nagsimula nag- ing tanyag si Sun Yat Sen. Nagkaroon ng isang rebolusyon, ang Rebolusyong Wuchang, na nagsimula noong 10 Oktubre 1911 sa Wuhan (,). Dito tuluyang bumagsak ang huling di- nastiya sa Tsina, ang Dinastiyang Qing. Ang pansamantalang pamahalaan ng Republika ng Tsina (,) ay binuo sa Nanjing noong 12 Marso 1912 kasama si Sun Yat Sen bilang unang pangulo, pero napil- itan siya ibigay ang puwesto kay Yuan Shikai (), na ang lider ng militar at Pinunong Minisro ng dating Qing. Ito ay kasama sa kasunduan upang ang huling emperador ay bumaba sa pwesto. Ang kommunismo sa Tsina ay nagsimula pagkaraan ng Unang Digmaang Pandaigdig. Nakuha ng partidong kommunismo ang kapuluaang Tsina noong 1 Oktubre 1949 pagkatapos ng Digamaang Sibil ng Tsina. Si Mao Zedong ang nag-proklama ng pagtatag ng Republikang 1

Upload: jadeal28

Post on 11-Dec-2015

91 views

Category:

Documents


0 download

DESCRIPTION

Chinaaaaaaaaaaaaa

TRANSCRIPT

Page 1: Tsinaaaaaaa

Tsina

Ang Tsina, opisyal na Republikang Bayan ngTsina[2][3] (Intsik: , Zhōnghuá RénmínGònghéguó; Ingles/internasyonal: People’s Republic ofChina[4]) ay ang pinakamalaking bansa (ayon sa lawak atpopulasyon) na matatagpuan sa Asya.Ang Republikang Bayan ng Tsina ang ika-3 o ika-4 napinakamalawak na bansa sa mundo dahil sa sukat nito naumaabot ng 9.6 milyong kilometro parisukat (km2)[5]

Ang kahalagan ng Tsina[6][7] sa mundo ngayon ay ma-papansin dahil sa kaniang bahaging ginagampanan bi-lang ikatlong pinakamalaking ekonomiya nominally (oikalawang pinakamalaki kung babasihan ang purchasingpower parity o PPP) at isang permanenteng kasapi ngUN, United Nations Security Council atsaka din miyem-bro sila ng iba-ibang kapisanan katulad ng WTO, APEC,East Asia Summit, at Shanghai Cooperation Organiza-tion.Ang mga pinakamahahalagang lungsod (ayon sa pop-ulasyon) ay Shanghai, Beijing, Guangzhou, Shenzhen,Hong Kong at Inner Mongolia. Ang Beijing angkasalukuyang kabisera ng bansa.

1 Kasaysayan

Ayon sa mga arkeologo, sa isang lugar malapit sa Peking,Tsina natagpuan ang Unang taong nakatindig o (HomoErectus), ang isang uri na ayon sa teorya ng ebolusyon,ay pinanggalingan ng unang tao. Tinawag nila na TaongPeking ang mga labi ng Unang taong nakatindig na kani-lang nakita doon.Ang Tsina ay pinamumunuhan ng mga dinastiya bagodumating ang mga Europeong kanluranin, pagtatag ngRepublika ng Tsina at ang pagsiklab nang Krusada parasa Kommunismo.Noong kapanahunan ng Dinastiyang Qing (16-18 siglo)nagtatag ng pakikitungo sa mga may kapangyarihangIntsik ang mga Europeo.1557, pinayagan ang mga Portuges na gamitin ang Macaupara maging daungan. Noong 1575 naman dumating sinaPadre Martin de Rada at Padre Geronimo Mavin mula saManila bilang sugo ni Gobernador - Heneral Guido Lev-ezarez ng Pilipinas. Ngunit hindi sila pinayagang man-garal ng Katolisismo doon.Noong 1635, dumating ang mga Ingles sa Canton atnoong 1698 naman dumating angmga Pranses sa Canton.Marami pa ang dumating sa Canton : 1731 - mga

Danes, 1732 - mga Swedes, 1753 - mga Ruso, 1784 mgaAmerikano. Noong 1644, itinatag ang Dinastiyang Qing.Noong 1840 hanggang 1842 nangyari ang digmaangOpyo o Unang Digmaang Opyo. Isinuko ng Tsina angHong Kong sa mga Inggles, nagbukas ng higit pang mgadaungan, nagbayad ng indemnisasyon ng $ 121 M. 1850na wasakin ni Hung Hsiu Chuan ang mga templo saKwansi. Dahil sa patuloy na pagiging di-epektibo ngDinastiyang Qing, isang malawakang rebolusyon ang na-ganap sa Tsina mula 1850 hanggang 1864, sa pangun-guna ni Hong Xiuquan. Itinatag niya ang Taiping Heav-enly Kingdom (traditional Chinese: (tandaan naang ay ginagamit, kaysa o ); pinyin: Tàipíng TiānGuó), pinangalang Heavenly Kingdom of Great Peace oSumasalangit na Kaharian ng Dakilang Kapayapaan.1853 hanggang 1863 ng himagsikan ni Nieu ang Hila-gang Tsina. 1856 hanggang 1860 nangyari ang IkalawangDigmaang Opyo. Higit na pinairal ang karapatan ng mgadayuhan sa kalakalan at sa pangangaral ng Kristiyanismosa Tsina, at isinuko rin ang tangway ng Kow Loon.Noong 1860, binigay ang Silanganing Siberia at nagyo'ylungsod ng Vladivotok sa Rusya. Noong 19 Hulyo 1864bumagsak ang Nanking, ang kabisera ng Taiping na iti-natag ni HungHsiu Chuan. 1866 nang ipinanganak si SunYat Sen.Sa simula ng ika-20 siglo, ang Rebelyong Boxer ay nagingisang pangamba sa Hilagang Tsina. Si Reyna Dowager(Empress Dowager), na gustong maging sigurado na hindimawawala ang kapangyarihan niya, ay nakipag-sundo samga Boxer nang sumugod sila sa Beijing. Nagsimula nag-ing tanyag si Sun Yat Sen.Nagkaroon ng isang rebolusyon, ang RebolusyongWuchang, na nagsimula noong 10 Oktubre 1911 saWuhan ( , ). Dito tuluyang bumagsak ang huling di-nastiya sa Tsina, ang Dinastiyang Qing.Ang pansamantalang pamahalaan ng Republika ng Tsina( , ) ay binuo sa Nanjing noong 12Marso 1912kasama si Sun Yat Sen bilang unang pangulo, pero napil-itan siya ibigay ang puwesto kay Yuan Shikai ( ), naang lider ng militar at Pinunong Minisro ng dating Qing.Ito ay kasama sa kasunduan upang ang huling emperadoray bumaba sa pwesto.Ang kommunismo sa Tsina ay nagsimula pagkaraan ngUnang Digmaang Pandaigdig. Nakuha ng partidongkommunismo ang kapuluaang Tsina noong 1 Oktubre1949 pagkatapos ng Digamaang Sibil ng Tsina. Si MaoZedong ang nag-proklama ng pagtatag ng Republikang

1

Page 2: Tsinaaaaaaa

2 2 PAGKAKAHATING PAMPOLITIKA

Bayan ng Tsina (PRC) sa Tiananmen.[8] Ang mga pin-unongmaka-republika ay tumakas sa Taywan at doon nilaitinatag ang Republika ng Tsina.Si Pangulong Jiang Zemin at si Premiero Zhu Rongji,mga dating mayor ng Shanghai ang namuno sa bagong-Tiananmen PRC noong 1990s. Sa samupung taon ng pa-mamahala ni Jiang Zemin’s, ang ekonomiya ng PRC aynakahila ng 150 milyon na mahihirap sa bingit ng kahira-pan at nakasusta ng katamtamang rate ng paglaki ng GDPna the PRC’s economic performance pulled an estimated150 million peasants out of poverty and sustained an av-erage annual GDP growth rate of 11.2%.[9][10] Opisyalna sumali ang bansa saWorld Trade Organization noong2001.

2 Pagkakahating Pampolitika

Ang Republikang Bayan ng Tsina ay may kapangyari-hang pampangasiwaan sa lahat ng dalawampu't dalawangmga lalawigan ( ) at kinokonsidera ang Taiwan bilangang kanyang ika-dalawampu't tatlong lalawigan.[11] Mal-iban sa mga lalawigan, may limang mga nagsasarilingmga rehiyon ng Tsina ( ), na ang bawat isa ay maynakatalagang mga pangkat na minoridad; apat na bayan( ); at dalawang Espesyal na rehiyong administratibo( ). ang dalawampu't dalawang lalawigan, limangmga nagsasariling mga rehiyon at apat na bayan aymaaar-ing sabihin bilang “Punong Kapuluan ng Tsina”, isangkataga na kadalasang hindi kasama ang Hong Kong AtMacau. Ang mga sumusunod ay ang talaan ng pagkaka-hating pampangasiwaan ng lugar na nasa ilalim ng pa-mamahala ng Republikang Bayan ng Tsina.Bukod sa Taiwan, ilan sa mga teritoryong inaangkin ngTsina ay ang kabuuan ng Silangan at Timog Dagat Tsinaat ang mga kapuluan nito (Paracel at Spratlys sa Timog atSenkaku sa Silangan) at ang estado ng Arunachal Pradeshsa Republika ng India.

2.1 Mga lalawigan( )

• Ānhuī ( )

• Fújiàn ( )

• Gānsù ( )

• Guǎngdōng ( )

• Guìzhōu ( )

• Hǎinán ( )

• Héběi ( )

• Hēilóngjiāng ( )

• Hénán ( )

• Húběi ( )

• Húnán ( )

• Jiāngsū ( )

• Jiāngxī ( )

• Jílín ( )

• Liáoníng ( )

• Qīnghǎi ( )

• Shaanxi (Shǎnxī) ( )

• Shāndōng ( )

• Shānxī ( )

• Sìchuān ( )

• Yúnnán ( )

• Zhèjiāng ( )

Ang Tsina sa isang globo.

2.2 Inaangking Lalawigan

• Taiwan ( )[12]

• Sansha ( )

2.3 Mga Rehiyong Awtonomo( )

• Guǎngxī ( )

• Inner Mongolia (Nèi Měnggǔ) ( )

• Níngxià ( )

• Xīnjiāng ( )

• Tibet (Xīzàng) ( )

Page 3: Tsinaaaaaaa

3

2.4 Mga Bayan ( )

• Běijīng ( )

• Chóngqìng ( )

• Shànghǎi ( )

• Tiānjīn ( )

2.5 Rehiyong Pampangasiwaan ( )

• Hong Kong (Xiānggǎng) ( )

• Macau (Àomén) ( )

Pagkakahating panlalawigan ng Republikang Bayan ng Tsina.

3 Relihiyon

Isang guhit na ang tatlong tao ay sumisimbolo sa paniniwala naang Confucianismo, Taoismo at Budismo ay iisa lamang. (Pana-hon: Dinastiyang Song)

Ang 59% ng populasyon ng Tsina, o tinatayang nasa 767milyong katao - ay sinasabi na sila ay walang relihiyon.[13]Subalit, ang mga ritwal at relihiyon - lalung lalo ngang mga paniniwalang kaugalian ng Confucianismo atTaoismo - ay may malaking bahagi sa mga buhay ngkaramihan. Tinatayang nasa 33% ng populasyon ay

sumusunod sa magkahalong paniniwala na kadalasangtinatawag n mga mga estadistika na “Tradisyunal naPaniniwala” o bilang “Iba”.

4 Politika

Ang Great Hall of the People, kung saan dito nagpupulong angPambansang Makabayang Kongreso.

Ang pamahalaan ng Tsina ay tinuturing na komunismoat sosyalismo na tinuturing din awtoritaryanismo, dahilsa mahigpit na mga batas at censorship, lalo na sainternet, balita, rali, kalayaang magka-anak, at kalayaansa pananampalataya. Ngunit, mas maluwag na ang mgabatas sa PRC kumpara noong dekada '70 pero ang sis-tema ng kalayaan sa isang republika ay mas higit pa sakanilang sistema. Ang kasalukuyang pangulo ng bansaay si Xi Jinping, habang ang Punong Ministro naman aysi Li Keqiang. Ang bansa ay pinamumunuan ng PartidoKomunista ng Tsina; sila din ang nagpapatupad ng Sali-gang Batas sa bansa.[14]

4.1 Ugnayan sa ibang bansa

Mga pinuno ng BRICS sa pagpupulong ng G20 sa Brisbane,Awstralya, ika-15 ng Nobyembre 2014. Ikaapat mula sa kaliwaay si Xi Jinping, ang kasalukuyang pangulo ng Tsina.

Ang Tsina ay may tatlong kasalukuyang diplomatikangugnayan sa maraming mahinang bansa. Ang bansang

Page 4: Tsinaaaaaaa

4 7 EKONOMIYA

Sweden ang unang kanluraning bansa na-nakipagugnayansa bansa noong 9 Mayo 1950.[15] Noong 1971, pinali-tan ng Republikang Bayan ng Tsina ang Republika ngTsina bilang kinatawan sa Nagkakaisang Bansa bilangisa sa limang permanenteng kasapi ng Tanggulang Kon-seho ng mga Nagkakaisang Bansa.[16] Ipinapasaisip naang Republikang Bayan ay isa sa mga pangunahing kas-api ng Nagkakaisang Bansa, kahit man hindi pa kontro-lado ng PRC ang Tsina noong panahong iyon, at bagkussila ang itinuring na lehitimong namamahala sa kabuuhanng Tsina.

5 Demograpiya

Ang densidad ng populasyon ng PRC at Taiwan. Ang mga lalaw-igan na nasa silangan ay mas mataas ang densidad kaysa sakanlurang bahagi.

Noong Hulyo 2006, mayroon nang 1,313,973,713 kataosa PRC. Halos 20.8% (lalaki 145,461,833; babae128,445,739) ay mga bata na ang edad ay 14 pababa ,71.4% (lalaki 482,439,115; babae 455,960,489) ay nasaedad 15 hanggang 64 taon, at 7.7% (lalaki 48,562,635;babae 53,103,902) ay ang edad ay mahigit pa sa 65 taonggulang. Ang porsiyento ng pagtaas ng populasyon noong2006 ay 0.59%.[17]

Mayroong 56 na mga pangkat-etniko sa PRC, na angpinakamarami ay ang Tsinong Han, na bumubuo ng91.9% ng populasyon. Ang ibang minoridad na pangkat-etniko ay binubo ng Zhuang (16 milyon), Manchu (10milyon), Hui (9 milyon), Miao (8 milyon), Uyghur (7milyon), Yi (7 milyon), Tujia (5.75 milyon), Mongols(5 milyon), Tibetans (5 milyon), en:Buyei (3 milyon), atKoreano (2 milyon).[18]

Sa kasalukuyan, ang PRC ay may mga dozena ng mgamalalaking lungsod na may halos 1 milyon na residentengmatagal nang tumitira doon, yun angBeijing, Hong Kong,at Shanghai. Ang mga malalaking lungsod sa Tsina aymay mahalagang gampaning sa nasyonal at rehiyonal naidentidad, kultura at ekonomiya.

6 Demograpiya

Ang grap ng populasyon ng Tsina.

6.1 Patakarang Pampopulasyon

Noong 11Marso 2008, ipinahayag ngRepublikang Bayanng Tsina na hindi nito babaguhin ang patakarang “isang-anak lamang” para sa bawat mag-asawa sa loob ng isapang dekada. Dahil ito sa pagpakabalisa ng Komisyonng Populasyong Pang-estado at Pagpaplano ng Pamilyang Tsina, sapagkat ang pagtaas ng bilang ng populasyonay maaaring makaapekto sa katatagan ng lipunan at saekonomiya ng bansa.[19]

ttyty

7 Ekonomiya

Mula ng itatag ang PRC noong 1949 hanggang sa mgahuling buwan ng 1978, ang Republikang Bayan ng Tsinaay may ekonomiya na katulad ng Unyong Sobyet. Angmga negosyong pribado at capitalismo ay pinigilan. Paraumunlad at maging industrializado ang ekonomiya, sin-imulan ni Mao Zedong ang Great Leap Forward nangayon ay naging kilala sa bansa nila at sa mundo bi-lang isang malaking pagkakamali at isang makataongsakuna. Sa pagkamatay niya, si Deng Xiaoping atang bagong Tsinong pinunoan (leadership) at pinatigilang Rebolusyong Kultural at gawin na maging market-oriented ang ekonomiya sa pamumuno ng isang partidolamang. Ginawang pribado ang taniman upang dumamiang aanihin; maramihang maliliit na negosyo ay pinaya-gan dumami habang ang pamahalaan ay binawasan ang“sapilitang presyohan"; at nagtawag sila ng mga ibangbansa upang mag-invest. Ang pakikipag-kalakalan saibang bansa ay ang pokus upang maging pamamaraan sapaglago ng ekonomiya, kaya ginawa nila ang Special Eco-nomic Zones (SEZs) namatatagpuan sa Shenzhen (malapitsa Hong Kong) at sa iba pang lungsod. Ang mga negosyona pag-aari ng pamahalaan ay binago sa pamamagitan ngpag-gamit ng pamamaraan ngmga kanluranin habang angmga malapit na maluging negosyo ay pinasara na, kayanagkaroon ng pagkawala ng trabaho.

Page 5: Tsinaaaaaaa

5

Ang gusali Shanghai Stock Exchange na matatagpuan sa PudongDistitong Pinansial ng Shanghai.

Gumaganda ang ekonomiya ng PRC, at ang kani-lang pamilihang pagtingi (retail market) ay may hala-gang RMB8921 bilyon (US$1302 bilyon)noong 2007 atlumalaki sa porsyentong 16.8% annually.

8 Heograpiya

Mga taniman sa Silangang tsina

Ang Tsina ay ang pangalawang pinakamalaking bansa saAsya kasunod ng Rusya[20] kasama na ang lawak ng tubigna sakop. Ang pag-aalinlangan sa laki ng Tsina ay dahil sa(a): pag-aangkin ng Tsina sa mga territoryo katulad ng saAksai Chin at sa Trans-Karakoram Tract (na ina-angkindin ng Indiya), at (b) kung paano kinakalkula ang laking Estados Unidos: ayon sa World Factbook, ang sukat

ng Estados Unidos ay 9,826,630 km²,[21] habang ang bi-gay na sukat ng Encyclopedia Britannica ay 9,522,055km².[22] Ito rin ay dahil sa bagong sistema ng kompyuta-syon ng Estados Unidos kung paano sinusukat ang kabu-uang sakop ng kanilang lupain[23]

Ang Tsina ay may hangganan sa mga bansang:Vietnam, Laos, Burma, India, Bhutan, Nepal, Pakistan,Afghanistan, Tajikistan, Kyrgyzstan, Kazakhstan, Rus-sia, Mongolia and North Korea. Ang hangganan ng Tsinasa Pakistan ay nasa probinsiyang Kashmir, na ina-angkindin ng India.Ang territoryo ng Tsina ay may malawak na lupainng-scape (landscape). Sa silangan matatagpuan ang Dapatna Madilaw at ang Silangang Dagat Tsina, maramingmatataong lugar na matatagpuan sa alluvial plains, ha-bang may mga damuhan sa Inner Mongolia. Ang TimogTsina ay mabundok. Sa gitnang-silangan naman ng Tsinamatatagpuan ang mga pangunahing ilog ng bansa, angYellow River at Yangtze River (Chang Jiang) na malapitsa Beijing.

Ang Tibetan Plateau in Timog-Kanlurang Tsina

9 Talasanggunian

[1] General Information of the People’s Republic of China

[2] China ABC. Hinango 2014-08-11].

[3] “Tsina”. English, Leo James. Tagalog-English Dictionary(Talahulugang Tagalog-Ingles). 1990.

[4] Ang Inggles ay opisyal sa Hong Kong.

[5] Pinagaawayan ang tunay na sukat ng Tsina laban sa UnitedStates and is either ranked third. See Mga Sukat ng Ter-ritoryo for more information.

[6] Gordon, Peter. “Review of “Ang Papel Balanse ng Tsina-- Ang kailangan malaman ng mundo tungkol sa paglakasna Tsina"". The Asia Review of Books. http://www.asianreviewofbooks.com/arb/article.php?article=693.Hinango noong 2007-12-24.

Page 6: Tsinaaaaaaa

6 9 TALASANGGUNIAN

[7] Miller, Lyman. “Tsina magiging Makapangyarihan?".Stanford Journal of International Relations. http://www.stanford.edu/group/sjir/6.1.03_miller.html. Hi-nango noong 2007-12-24.

[8] Kasaysayan ng Republikang Bayan ng Tsina mula kayP.M. Calabrese

[9] Nation bucks trend of global poverty (11 Hulyo 2003).China Daily

[10] China’s Average Economic Growth in 90s Ranked 1st inWorld (1 Marso 2000). People’s Daily Online.

[11] Gwillim Law (2 Abril 2005). Provinces of China. Re-trieved 15 Abril 2006.

[12] Ang RPT ay kinikilala ng ang Táiwān ( ) ang magigingika-23 na lalawigan ng bansa.

[13] World Desk Reference. D K Publishing. ISBN 0-7566-1099-0

[14] Saligang Batas ng Republikang Bayan ng Tsina

[15] China and Sweden

[16] Eddy Chang (22 Agosto 2004). Perseverance will pay offat the UN The Taipei Times.

[17] CIA factbook (29Marso 2006). Retrieved 16 Abril 2006.

[18] Stein, Justin J (Tagsibol 2003). Pagkuha ng Deliberativesa China. Retrieved 16 Abril 2006.

[19] Tran, Tini. " China To Keep One-Child Policy”,Time.com, 11 Marso 2008

[20] “The People’s Republic of China” (7 Setyembre 2005).Foreign & Commonwealth Office

[21] “Population by Sex, Rate of Population Increase, Sur-face Area and Density” (PDF). Demographic Yearbook2005. UN Statistics Division. http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2005/Table03.pdf. Hi-nango noong 2008-03-25.

[22] “United States”. Encyclopedia Britannica.http://archive.is/20120729115512/http://www.britannica.com/eb/article-9111233/United-States.Hinango noong 2008-03-25.

[23] “Rank Order — Area” (29 Marso 2006). CIA WorldFactbook.

Ang lathalaing ito ay isang usbong. Makatutulongka sa Wikipedia sa pagpapalawig nito.

Page 7: Tsinaaaaaaa

7

10 Text and image sources, contributors, and licenses

10.1 Text• Tsina Sanggunian: https://tl.wikipedia.org/wiki/Tsina?oldid=1481275Mga taga-ambag: Bluemask, Život, Jojit fb, Maskbot, Sky Harbor,

Check two you~tlwiki, Escarbot, JAnDbot, Thijs!bot, CommonsDelinker, Namayan, WayKurat, Mananaliksik, TXiKiBoT, VolkovBot,Byrial, Byrialbot, SieBot, Estudyante, PipepBot, Felipe Aira, Pare Mo, AlleborgoBot, Auto007, AnakngAraw, Lenticel, Idioma-bot,AiraBot, BodhisattvaBot, MelancholieBot, CarsracBot, Amirobot, Luckas-bot, Moeng, Jotterbot, Synthebot, Nickrds09, Xqbot, FoxBot,Rubinbot, RedBot, ArthurBot, KamikazeBot, DSisyphBot, TjBot, MastiBot, Gerakibot, Hosiryuhosi, ZéroBot, EmausBot, HRoestBot,WikitanvirBot, Mjbmrbot, Nikbert16, Micolitong, MerlIwBot, LeifArdenFraginal, AvicBot, Vagobot, AvocatoBot, HiW-Bot, Choy4311,JYBot, Jasper Deng, D4rkw3ed, Rotlink, Legobot, Addbot, Hariboneagle927, HolyPinoy, Tropicalkittyat Anonymous: 42

10.2 Images• Talaksan:Aerial_view_of_Dalian,_China.JPG Source: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/98/Aerial_view_of_

Dalian%2C_China.JPG License: CC-BY-SA-3.0 Contributors: Sariling gawa Original artist: Paul Louis• Talaksan:BRICS_heads_of_state_and_government_hold_hands_ahead_of_the_2014_G-20_summit_in_Brisbane,_Australia_

(Agencia_Brasil).jpg Source: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/ac/BRICS_heads_of_state_and_government_hold_hands_ahead_of_the_2014_G-20_summit_in_Brisbane%2C_Australia_%28Agencia_Brasil%29.jpg License: CC BY 3.0 br Contribu-tors: http://agenciabrasil.ebc.com.br/economia/foto/2014-11/reuniao-de-cupula-do-g20-em-brisbane-australia Original artist: RobertoStuckert Filho

• Talaksan:China-demography.png Source: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/38/China-demography.png License:CC BY 2.0 Contributors: ? Original artist: ?

• Talaksan:China_Pop_Density.svg Source: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5a/China_Pop_Density.svg License:CC BY 3.0 Contributors: This vector image was created with Inkscape. Original artist: TastyCakes on English Wikipedia

• Talaksan:China_administrative.png Source: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c9/China_administrative.png Li-cense: CC-BY-SA-3.0 Contributors: ? Original artist: ?

• Talaksan:China_in_its_region_(claimed_hatched).svg Source: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/af/China_in_its_region_%28claimed_hatched%29.svg License: CC BY-SA 3.0 Con-tributors: This vector graphics image was created with Adobe Illustrator. Original artist:TUBS<a href='//commons.wikimedia.org/wiki/User_talk:TUBS' title='User talk:TUBS'><img alt='Email Silk.svg' src='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Email_Silk.svg/15px-Email_Silk.svg.png' width='15' height='15' srcset='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Email_Silk.svg/23px-Email_Silk.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Email_Silk.svg/30px-Email_Silk.svg.png 2x' data-file-width='16' data-file-height='16' /></a> <a href='http://toolserver.org/~{}daniel/WikiSense/Gallery.php?wikifam=commons.wikimedia.org,<span>,&,</span>,img_user_text=TUBS' title='Gallery' data-x-rel='nofollow'><img alt='Gallery' src='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Gnome-emblem-photos.svg/20px-Gnome-emblem-photos.svg.png' width='20' height='20' srcset='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Gnome-emblem-photos.svg/30px-Gnome-emblem-photos.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Gnome-emblem-photos.svg/40px-Gnome-emblem-photos.svg.png 2x' data-file-width='48' data-file-height='48' /></a>

• Talaksan:Chinafarmland.jpg Source: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/ce/Chinafarmland.jpg License: CC BY 2.0Contributors: Aerial View of Farmland Original artist: earth_photos

• Talaksan:Crystal_Clear_app_xmag.png Source: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ef/Crystal_Clear_app_xmag.pngLicense: LGPL Contributors: All Crystal Clear icons were posted by the author as LGPL on kde-look; Original artist: Everaldo Coelho andYellowIcon;

• Talaksan:Flag_of_Hong_Kong.svg Source: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5b/Flag_of_Hong_Kong.svg License:Public domain Contributors: http://www.protocol.gov.hk/flags/chi/r_flag/index.html Original artist: Tao Ho

• Talaksan:Flag_of_Japan.svg Source: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/9e/Flag_of_Japan.svg License: Public do-main Contributors: Law Concerning the National Flag and Anthem (1999) URL link in English, actual law (Japanese; colors fromhttp://www.mod.go.jp/j/info/nds/siyousyo/dsp_list_j.htm#Z8701 Original artist: Various

• Talaksan:Flag_of_Macau.svg Source: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/63/Flag_of_Macau.svg License: Public do-main Contributors: GB 17654-1999 Original artist: PhiLiP

• Talaksan:Flag_of_Mongolia.svg Source: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Flag_of_Mongolia.svg License: Pub-lic domain Contributors: Current version is SVG implementation of the Mongolian flag as described by Mongolian National StandardMNS6262:2011 (Mongolian State Flag. General requirements [1]Original artist: User:Zscout370

• Talaksan:Flag_of_North_Korea.svg Source: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/51/Flag_of_North_Korea.svg Li-cense: Public domain Contributors: Template: Original artist: Zscout370

• Talaksan:Flag_of_South_Korea.svg Source: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/09/Flag_of_South_Korea.svg Li-cense: Public domain Contributors: Ordinance Act of the Law concerning the National Flag of the Republic of Korea, Construction andcolor guidelines (Russian/English) ← This site is not exist now.(2012.06.05) Original artist: Various

• Talaksan:Flag_of_the_People’{}s_Republic_of_China.svg Source: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg License: Public domain Contributors: Sariling gawa, http://www.protocol.gov.hk/flags/eng/n_flag/design.html Original artist: Drawn by User:SKopp, redrawn by User:Denelson83 and User:Zscout370

• Talaksan:Flag_of_the_Republic_of_China.svg Source: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/72/Flag_of_the_Republic_of_China.svg License: Public domain Contributors: [1] Original artist: User:SKopp

• Talaksan:Hong_Kong_Skyline_Restitch_-_Dec_2007.jpg Source: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/23/Hong_Kong_Skyline_Restitch_-_Dec_2007.jpg License: CC BY 3.0 Contributors: Sariling gawa Original artist: Diliff

• Talaksan:Huxisanxiaotu.jpg Source: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/74/Huxisanxiaotu.jpg License: Public do-main Contributors: ? Original artist: ?

• Talaksan:National_Emblem_of_the_People’{}s_Republic_of_China.png Source: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7e/National_Emblem_of_the_People%27s_Republic_of_China.png License: Public domain Contributors:http://www.al.gov.mo/lei/col_lei-02/cn/logo_C.gif (It has been converted to PNG when uploaded to Commons.) Original artist:Legislative Assembly of the Macao Special Administrative Region

Page 8: Tsinaaaaaaa

8 10 TEXT AND IMAGE SOURCES, CONTRIBUTORS, AND LICENSES

• Talaksan:People’{}s_Republic_of_China_(orthographic_projection).svg Source: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/78/People%27s_Republic_of_China_%28orthographic_projection%29.svg License: GFDL Contributors: This vector image wascreated with Inkscape. Original artist: Ssolbergj (<a href='//commons.wikimedia.org/wiki/User_talk:Ssolbergj' title='User talk:Ssolbergj'>talk</a>)

• Talaksan:Shanghai_Stock_Exchange_Building.jpg Source: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/31/Shanghai_Stock_Exchange_Building.jpg License: CC BY-SA 2.5 Contributors: Sariling gawa Original artist: Baycrest

• Talaksan:Tiananmen_Square_Visit.jpg Source: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/93/Tiananmen_Square_Visit.jpgLicense: CC BY 2.0 Contributors: Flickr Original artist: Jacob Ehnmark from Sendai, Japan

• Talaksan:Wiki_letter_w.svg Source: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/6c/Wiki_letter_w.svg License: CC BY-SA3.0 Contributors: Sariling gawa; Wikimedia Foundation Original artist: SVG Jarkko Piiroinen; rights, design and origin Wikimedia Foun-dation

• Talaksan:Yamdrok-tso-2.jpg Source: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/11/Yamdrok-tso-2.jpg License: CC BY 2.5Contributors: Sariling gawa Original artist: Peter Vigier

10.3 Content license• Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0