Túpac Katari ή Catari και Túpaj Katari

15 Νοεμβρίου 1750- 1781

Ιθαγένεια : Aymara

Άλλα ονόματα : Catari, Túpaj Katari

Σύζυγος :  Bartolina Sisa

 24 Αυγούστου 1753 ?5 Σεπτεμβρίου του 1782

Το πραγματικό του όνομα ήταν Julián Apasa Nina.

Ήταν ο ηγέτης των ακτιβιστών για την ανεξαρτησία της Βολιβίας,και ηγέτης των ιθαγενών στην

εξέγερση κατά των Ισπανών αποικιοκρατών στις αρχές της δεκαετίας του 1780.

Στην επανάσταση συμμετείχε η σύζυγος του  Bartolina Sisa και η αδερφή του Gregoria Apaza

Έγινε μέλος της αυτόχθονης φυλής Aymara ή Aimara ,που ζούσαν στις Άνδεις και γενικά στις περιοχές της Ν.Αμερικής .2.000.000 ζουν στη

Βολιβία στο Περού και στη Χιλή.Οι πρόγονοί τους ζούσαν στην περιοχή πολλούς αιώνες πριν,μέχρι που

έγιναν ομοσπονδία με τον λαό των Ίνκας στα τέλη του 15ου ή στις αρχές του 16ου αιώνα.

Ας γυρίσουμε στον Tupac Katari,που πήρε το όνομά του, για να τιμήσει δύο προηγούμενους ηγέτες των ανταρτών που είχαν τα

ονόματα  Tomás Katari , και Tupac Amaru II .

Katari σημαίνει ``φίδι`` στη γλώσσα των Aymara,και επίσης στην γλώσσα Quechua,και Tupac σημαίνει

``λαμπρός``Δημιούργησε στρατό από 40.000 πολεμιστές,και

πολιόρκησαν την πόλη Λα Παζ το 1781.Ο Katari και η σύζυγος του Sisa,επιτέθηκαν στο El Alto,τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Βολιβίας,για 184

μέρες,από τον Μάρτιο εως τον Οκτώβριο.

Η Sisa ήταν αυτή που διοικούσε τους πολεμιστές κατά τη διάρκεια της

πολιορκίας,και έπαιξε καθοριστικό ρόλο μετά την σύλληψη του Katari,τον Απρίλιο.

Η πολιορκία έσπασε από τα Ισπανικά αποικιακά στρατεύματα,που είχαν

προωθηθεί από την Λίμα και το Μπουένος Άιρες.

Κατά τη διάρκεια της πολιορκίας 20.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους.

Οι Katari, πολιόρκησαν ξανά μέσα στο ίδιο έτος,από τον ανιψιό του Tupac τον Andres Tupac Amaru,αλλά δεν διέθεταν

επαρκείς δυνάμεις για να είναι επιτυχείς.

Ο Tupac Katari,συνελήφθη και εκτελέστηκε στις 13 Νοεμβρίου.

Τα τελευταία λόγια του ήταν <<I die but will return tomorrow as

thousand thousands>>.<<Θα πεθάνω αλλά θα επιστρέψω στο μέλλον

με χιλιάδες χιλιάδων>>.

Για την προσπάθειά του,την εξέγερσή του, την ήττα του,υπέστη σκληρά βασανιστήρια,και βάναυση εκτέλεση.

Τον έδεσαν από τα τέσσερα άκρα,μέχρι που κομματιάστηκε το κορμί του.

Ο Tupac Katari,έμεινε στην ιστορία,ως ένας ήρωας,των σύγχρονων ιθαγενών στη Βολιβία,που αυτοαποκαλούνται

Katarismo.Μια Βολιβιανή ομάδα ανταρτών,φέρει το όνομά του.

Όσο για την Bartolina Sisa,συνελήφθη και εκτελέστηκε από τους αποικιοκράτες στις 5

Σεπτεμβρίου του 1782.Αφού πρώτα την ταπεινώσανε δημοσίως, την ξυλοκόπησαν τη βίασαν,και στη συνέχεια την κρεμάσανε στην

πλατεία Colonial,(σημερινή Plaza Murillo).Όταν πια είχε πεθάνει οι Ισπανοί

έκοψαν το σώμα της σε κομμάτια,την αποκεφάλισαν και το κεφάλι της το έδειχναν στο κοινό για να τους εκφοβίσουν,και στη συνέχεια εκτίθονταν τα κομμάτια της σε

διάφορα χωριά.

Προς τιμήν της  η 5η Σεπτεμβρίου καθιερώθηκε ως Διεθνής Ημέρα των Αυτοχθόνων Γυναικών από το 1983.