u l r k a d İ a İ nelementlern adları, atom numaraları, semboller, gb brçok özellkler...

8
Peryodk Sstemn Özellkler Elementlern atom numaralarına (proton) sayılarına göre sıralandığı tabloya peryodk sstem denr. Doğada bulunan element sayısının 92 olduğu blnmektedr. Laboratuvar ortamında yapay üretlenlerle beraber toplam 118 element vardır. Peryodk sstemde elementlern adları, atom numaraları, semboller, gb brçok özellkler gösterlmektedr. Peryot :Peryodk stemdek yatay sıralara peryot denr. Peryodk sstemde 7 peryot bulunur. Grup :Peryodk sstemdek dkey sıralara grup denr. 8 A grubu 10 B grubu olmak üzere toplam 18 grup vardır. Peryodk sstemde soldan sağa doğru gdldkçe; 1. Atom no(proton sayısı) ve kütle no artar. 2. Katman ve peryot sayısı değşmez. 3. - Grup no ve son katmandak e sayısı artar. 4. Elektron alma steğ artar. 5. Metalk özellk azalır ametalk özellk artar. 6. En az element çeren peryot 1. peryottur. (H, He) 7. 2. ve 3. Peryotta 8element, 4. ve 5. peryotta 18 element bulunur. Peryodk sstemde yukarıdan aşağıya nldkçe; 1. Atom no(proton sayısı) ve kütle no artar. 2. Katman ve peryot sayısı artar. 3. - Grup no ve son katmandak e sayısı değşmez. 4. Metalk özellk artar ametalk özellk azalır. 5. B gruplarına geçş elementler denr. 6. Aynı gruptak elementlern fizksel hal, sertlk, yumuşaklık, letkenlk, kararlılık, parlaklık, elektron alma/verme özellkler benzerdr. PERİYODİK SİSTEM Elementlern keşfedlmesnden tbaren sürekl olarak artması elementlern bell özellklerne göre sınıflan- dırılması htyacı doğurmuştur. (İlk element tanımını 1661 de Robert Boyle yapmıştır.) Peryodk Sstemn Tarhçes 1- Johann Wolfgang Döberener (1780-1849) Elementlern sınıflandırılmasıyla lgl lk çalışmayı yapmıştır. Benzer özellk gösteren elementler üçerl gruplara ayırmıştır. (Ltyum-sodyum-potasyum) 2- A.E. Beguyer De Chancourtos (1820-1886) Benzer fizksel özellk gösteren bazı element ve yonları dkey br sırada sarmal slndr şeklnde tablo oluşturmuştur. 3-John Newlands ( 1837-1898) Blnen 62 element atom ağırlıklarına göre sıralamıştır. Her sekz elementten sonra elementlern özellklernn tekrar ettğn fark etmştr. Bunu müzktek notalara benzetmştr. 4-Julus Lother Meyer(1830-1895) – Dmtr Mendeleyev (1834-1915) Bu k blm nsanı brbrlernden habersz çalışmalarına rağmen benzer sınıflandırma tablosu oluşturmuşlardır. Meyer fizksel özellklerne göre, Mendeleyev artan atom ağırlıklarına göre yatay ve dkey gruplar halnde elementler sıralamıştır. Bazı keşfedlmemş element- lern yerlern de boş bırakmıştır. (Mendeleyev günümüzdek peryodk tablonun kurucusu olarak anılmaktadır. Oluşturduğu sstem 12 satır 8 sütundan oluşmaktadır.) 5-Henry Moseley (1887-1915) 1913 de elementler atom numaralarına (proton sayısına) göre sıralamıştır. 6- Glenn T. Seaborg(1912-1999) Peryodk tablonun en altına Lantantler ve Aktntler adında k sıra ekleyerek peryodk tablonun son haln oluşturmuştur. 1 3. ÜNİTE MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ A B D İ R A O K L R U A K D C B A I F İ E N N E B M İ L T İ E M R L E Ğ R Ö İ A B [email protected]

Upload: others

Post on 09-Jan-2020

7 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: U L R K A D İ A İ Nelementlern adları, atom numaraları, semboller, gb brçok özellkler gösterlmektedr. Peryot :Peryodk stemdek yatay sıralara peryot denr. Peryodk sstemde 7

Per�yod�k S�stem�n Özell�kler�Elementler�n atom numaralarına (proton) sayılarına göre

sıralandığı tabloya per�yod�k s�stem den�r. Doğada

bulunan element sayısının 92 olduğu b�l�nmekted�r.

Laboratuvar ortamında yapay üret�lenlerle beraber

toplam 118 element vardır. Per�yod�k s�stemde

elementler�n adları, atom numaraları, semboller�, g�b�

b�rçok özell�kler� göster�lmekted�r.

Per�yot :Per�yod�k s�temdek� yatay sıralara per�yot

den�r. Per�yod�k s�stemde 7 per�yot bulunur.

Grup :Per�yod�k s�stemdek� d�key sıralara grup den�r.

8 A grubu 10 B grubu olmak üzere toplam 18 grup vardır.

Per�yod�k s�stemde soldan sağa doğru g�d�ld�kçe;

1. Atom no(proton sayısı) ve kütle no artar.

2. Katman ve per�yot sayısı değ�şmez.

3.-

Grup no ve son katmandak� e sayısı artar.

4. Elektron alma �steğ� artar.

5. Metal�k özell�k azalır ametal�k özell�k artar.

6. En az element �çeren per�yot 1. per�yottur. (H, He)

7. 2. ve 3. Per�yotta 8element, 4. ve 5. per�yotta 18

element bulunur.

Per�yod�k s�stemde yukarıdan aşağıya �n�ld�kçe;

1. Atom no(proton sayısı) ve kütle no artar.

2. Katman ve per�yot sayısı artar.

3. - Grup no ve son katmandak� e sayısı değ�şmez.

4. Metal�k özell�k artar ametal�k özell�k azalır.

5. B gruplarına geç�ş elementler� den�r.

6. Aynı gruptak� elementler�n fiz�ksel hal, sertl�k, yumuşaklık, �letkenl�k, kararlılık, parlaklık, elektron alma/verme özell�kler� benzerd�r.

PERİYODİK SİSTEMElementler�n keşfed�lmes�nden �t�baren sürekl� olarak artması elementler�n bell� özell�kler�ne göre sınıflan-dırılması �ht�yacı doğurmuştur. (İlk element tanımını 1661 de Robert Boyle yapmıştır.)

Per�yod�k S�stem�n Tar�hçes�

1- Johann Wolfgang Döbere�ner (1780-1849)

Elementler�n sınıflandırılmasıyla �lg�l� �lk çalışmayı

yapmıştır. Benzer özell�k gösteren elementler� üçerl�

gruplara ayırmıştır. (L�tyum-sodyum-potasyum)

2- A.E. Beguyer De Chancourto�s (1820-1886)

Benzer fiz�ksel özell�k gösteren bazı element ve �yonları

d�key b�r sırada sarmal s�l�nd�r şekl�nde tablo

oluşturmuştur.

3-John Newlands ( 1837-1898)

B�l�nen 62 element� atom ağırlıklarına göre sıralamıştır.

Her sek�z elementten sonra elementler�n özell�kler�n�n

tekrar ett�ğ�n� fark etm�şt�r. Bunu müz�ktek� notalara

benzetm�şt�r.

4-Jul�us Lother Meyer(1830-1895) – D�m�tr�

Mendeleyev (1834-1915)

Bu �k� b�l�m �nsanı b�rb�rler�nden habers�z çalışmalarına

rağmen benzer sınıflandırma tablosu oluşturmuşlardır.

Meyer fiz�ksel özell�kler�ne göre, Mendeleyev artan

atom ağırlıklarına göre yatay ve d�key gruplar hal�nde

elementler� sıralamıştır. Bazı keşfed�lmem�ş element-

ler�n yerler�n� de boş bırakmıştır. (Mendeleyev

günümüzdek� per�yod�k tablonun kurucusu olarak

anılmaktadır. Oluşturduğu s�stem 12 satır 8 sütundan

oluşmaktadır.)

5-Henry Moseley (1887-1915)

1913 de elementler� atom numaralarına (proton sayısına)

göre sıralamıştır.

6- Glenn T. Seaborg(1912-1999)

Per�yod�k tablonun en altına Lantan�tler ve Akt�n�tler

adında �k� sıra ekleyerek per�yod�k tablonun son hal�n�

oluşturmuştur.

1

3. ÜNİTEMADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ

A

B

D İ R A O K L R U A KD CB A I F İ E N N E B M İ L T İ E M R L EĞ RÖ İ A

B

ora

kci1

98

9@

gm

ail

.co

m

Page 2: U L R K A D İ A İ Nelementlern adları, atom numaraları, semboller, gb brçok özellkler gösterlmektedr. Peryot :Peryodk stemdek yatay sıralara peryot denr. Peryodk sstemde 7

- -İlk katmana en fazla 2e , 2. ve 3. Katmana en fazla 8e

-yerleşt�r�leb�l�r. Katmanlar e �le doldurularak �lerlen�r.

Element�n sah�p olduğu katman sayısı, per�yot

numarasını ver�r.-

Element�n son yörüngedek� e sayısı da grup

numarasını ver�r.

Katman Sayısı = Per�yot Numarası

Son Katmandak� e Sayısı = Grup Numarası-

Elementler�n Per�yod�k S�stemdek� Yerler�n�n

BulunmasıAtom çek�rdek ve etrafındak� katmanlardan ( yörün-

gelerden) oluşur. Atomun çek�rdeğ�nde proton ve nötron

etrafındak� yörüngelerde �se elektronlar bulunur.

B�r element�n per�yod�k s�stemdek� yer� nötr durumdak�

elektron dağılımı yapılarak bulunab�l�r.

Aşağıda ver�len atomların elektron dağılımını yapara

per�yot ve grup numaralarını bulunuz.

3. ÜNİTEMADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ

D İ R A O K L R U A KD CB A I F İ E N N E B M İ L T İ E M R L EĞ RÖ İ

ELEMENTLERİN SINIFLANDIRILMASIPer�yod�k s�stemde elementler fiz�ksel ve k�myasal özell�kler�ne göre olmak metaller, ametaller soygazlarveüzere üç gruba ayrılır.

Metaller1. Isıyı ve elektr�ğ� �y� �let�rler.

2. Oda sıcaklığında cıva(Hg) sıvı ger�s� katı halded�r.

3. Parlaktırlar.

4. İşleneb�l�r, tel ve levha hal�ne get�r�l�rler.

5. Sağlam, sert ve dayanıklıdırlar.

6. Kararlı hale geçmek �ç�n elektron ver�rler.

7. - Son katmanlarında 1,2, ve 3 e bulundururlar.

8. - B�leş�k oluştururken e ver�rler.

9. Sadece ametallerle b�leş�k oluştururlar.

10.1A, 2A ve 3A grubunda yer alırlar. (H har�ç)

11.Er�me ve kaynama noktaları yüksekt�r.

12.Per�yod�k s�stem�n solunda yer alırlar.

13.B�l�nmes� gerekenler (L�, Be, Na, Mg, Al, K, Ca)

Ametaller1. Isı ve elektr�ğ� �y� �letmezler.

2. Oda sıcaklığında katı, sıvı ve gaz halde

bulunab�l�rler,

3. Tel ve levha hal�ne get�r�lemezler. İşlenemezler.

4. Mattırlar.

5. Er�me ve kaynama noktaları düşüktür.

6. Kararlı hale geçmek �ç�n elektron alırlar.

7. - Son katmanlarında 5, 6 ve 7 e bulundururlar.

8. Metallerle ve kend� aralarında b�leş�k oluştururlar.

9. - B�leş�k oluştururken e alırlar.

10.Per�yod�k s�stem�n sağında yer alırlar.

11.4A, 5A, 6A ve 7A grubunda yer alırlar.

12.1A grubunda bulunan H�drojen de ametald�r.

13.B�l�nmes� gerekenler (C, H, O, F, N, P, Cl, S, Br, I)

Soygazlar (Asal Gazlar)1. 8A grubunda yer alırlar.

2. Isıve elektr�ğ� �letmezler.

3. Oda sıcaklığında tamamı gazdır.

4.-

Kararlı yapıdalırlar. e alışver�ş� yapmazlar.

5. Son katmanları dolu olduğundan b�leş�k

oluşturmazlar.

6. - He har�ç son katmanlarında 8 e bulunur.

7. He, Ne, Ar, Kr, Xe, Rn

Ar18

O8

Be4

He2

Mg12CI17

Yarı Metaller: -Görünüşler� parlak veya mat olab�l�r. -Tel ve

levha hal�ne get�r�leb�l�rler. -Elektr�k ve ısıyı ametal-lerden

�y�, metallerden daha kötü �let�rler. B�l�nen yarı metaller�n

heps� oda sıcaklığında katı halded�r. Bor-B, S�l�syum S�,

Germanyum Ge, Arsen�k As, Ant�mon Sb.

2

He2

ora

kci1

98

9@

gm

ail

.co

m

Page 3: U L R K A D İ A İ Nelementlern adları, atom numaraları, semboller, gb brçok özellkler gösterlmektedr. Peryot :Peryodk stemdek yatay sıralara peryot denr. Peryodk sstemde 7

KK

T

3. ÜNİTEMADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ

D İ R A O K L R U A KD CB A I F İ E N N E B M İ L T İ E M R L EĞ RÖ İ

3

Page 4: U L R K A D İ A İ Nelementlern adları, atom numaraları, semboller, gb brçok özellkler gösterlmektedr. Peryot :Peryodk stemdek yatay sıralara peryot denr. Peryodk sstemde 7

KİMYASAL BAĞLARMaddey� oluşturan atomları b�r arada tutan kuvvete

k�myasal bağ den�r. K�myasal bağ �k� ya da daha fazla

atom arasında elektron alışver�ş� yada elektronların ortak

kullanımı �le oluşur.

Kararlı atom : Son katmanı tamamen dolu olan atom.

Kararsız Atom : Son katmanı dolu olmayan atom.

Her atom soygazlar g�b� kararlı yapıda olmak �ster.

Kararlı yapıda olmayan atomlar elektron alışver�ş�

yaparak kararlı yapıya ulaşmak �sterler. Bu yüzden

K�myasal bağ yaparak b�leş�k oluştururlar.

* Metaller b�leş�k oluştururken son yörüngedek� 1, 2, ve -3e vererek poz�t�f (+) yüklü katyon olurlar.

* Ametaller b�leş�k oluştururken son yörüngeler�nde -bulunan 4, 5, 6 ve 7e u 8 e tamamlamak �ç�n eks�k olan

-e ları alarak negat�f (-) yüklü anyon olurlar.

* Soygazlar kararlı olduklarından b�leş�k oluşturmazlar.

K�myasal bağ �yon�k bağ ve kovalent bağ olmak üzere

�k�ye ayrılır.

1- İyon�k BağMetaller �le ametaller arasında elektron alışver�ş� �le

meydana gelen bağa den�r.�yon�k bağ

Metaller son katmanlarındak� 1, 2 ve 3 elektronu

ametallere vererek �yon�k bağlı b�leş�k oluştururlar.

Mg �le Cl arasında oluşacak bağın yapısını 12 17

elektron dağılımını yaparak göster�n�z.

Al �le P arasında oluşacak bağın yapısını 13 15 elektron dağılımını yaparak göster�n�z.

İyon�k bağlı b�leş�kler�n özell�kler�1. Metal �le ametal arasında oluşur.

2. Anyon(-) ve katyon(+) arasında oluşur.

3. Oda koşullarında katı halded�rler.

4. Suda çözünürler.

5. Sulu çözelt�ler� elektr�k akımını �let�r. Katı halde

�letmezler.

6. Kr�stal yapıdadırlar.

7. Er�me ve kaynama noktaları yüksekt�r.

3. ÜNİTEMADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ

D İ R A O K L R U A KD CB A I F İ E N N E B M İ L T İ E M R L EĞ RÖ İ

2- Kovalent BağAmetaller arasında elektronları ortaklaşa kullanıl-

masıyla oluşan bağa den�r.kovalent bağ - Ametaller�n son yörüngeler�nde eks�k e olduğundan

kararlı yapıya ulaşıp b�leş�k oluşturmak �ç�n elek-

tronlarını ortaklaşa kullanırlar.

NOT: Kovalent bağ aynı atomlar arasında da

gerçekleşeb�l�r. H O N g�b�.2 , 2, 2

H �le F arasında oluşacak bağın yapısını 1 9

elektron dağılımını yaparak göster�n�z.

O �le O arasında oluşacak bağın yapısını 8 8

elektron dağılımını yaparak göster�n�z.

Kovalent bağlı b�leş�kler�n özell�kler�1. Ametal atomları arasında oluşur.

2. Anyonlar arasında elektronlar ortaklaşa kullanılır.

3. Suda moleküler halde çözünürler. İyonlaşmazlar.

4. Katı, sıvı veya gaz olab�l�rler.

5. Sulu çözelt�ler� elektr�k akımını �letmez.

6. Molekül yapıdadırlar.

7. Er�me ve kaynama noktaları düşüktür.

4

NOTLAR

ora

kci1

98

9@

gm

ail

.co

m

Page 5: U L R K A D İ A İ Nelementlern adları, atom numaraları, semboller, gb brçok özellkler gösterlmektedr. Peryot :Peryodk stemdek yatay sıralara peryot denr. Peryodk sstemde 7

ASİTLER VE BAZLAR

ASİTLER+

Suda çözündükler�nde H (h�drojen) �yonu veren

maddelere den�r.as�t

As�tler�n özell�kler�1. + Suya H �yonu ver�rler.

2. Tatları ekş�d�r.

3. Sulu çözelt�ler� elektr�k akımını �let�r.

4. pH ölçeğ�nde 0-7 arasındadır.

5. kırmızıya turnusol kağıdını çev�r�r.Mav�

6. Fenolftale�n damlatıldığında renk değ�ş�m� gözlen-

mez.

7. Met�l oranj damlatıldığında renk alır.kırmızı

8. Kuvvetl� as�tler tahr�ş ed�c� ve yakıcıdır.

9. Metallerle tepk�meye g�rd�kler�nden genell�kle cam

kaplarda saklanırlar.

10.Ametaller�n O �le b�leş�kler� as�d�k özell�kted�r.2

11.Bazlarla nötrleşme tepk�mes� yaparak tuz ve su

oluştururlar.

3. ÜNİTEMADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ

D İ R A O K L R U A KD CB A I F İ E N N E B M İ L T İ E M R L EĞ RÖ İ

BAZLAR-Suda çözündükler�nde OH (h�droks�t) �yonu veren

maddelere den�r.baz

As�tler�n Özell�kler

1.-

Suya OH �yonu ver�rler.

2. Tatları acıdır.

3. Sulu çözelt�ler� elektr�k akımını �let�r.

4. pH ölçeğ�nde 7-14 arasındadır.

5. Ele kayganlık h�ss� ver�r.

6. mav�ye turnusol kağıdını çev�r�r.Kırmızı

7. Fenolftale�n damlatıldığında renk alır.pembe

8. Met�l oranj damlatıldığında renk alır.sarı

9. Metallerle tepk�meye g�rd�kler�nden genell�kle plast�k

kaplarda saklanırlar.

10.Metaller�n O �le b�leş�kler� baz�k özell�kted�r.2

11.As�tlerle nötrleşme tepk�mes� yaparak tuz ve su

oluştururlar.

5

-2 H SO + SO2 4 4

+ 2H

Sülfür�k as�t (Zaç Yağı, akü as�d�)

suda

H�droklor�k As�t ( Tuz Ruhu )

suda -HCI + CI +

H

suda - HNO + NO3 3

+H N�tr�k As�t (Kezzap)

Elma Mal�k As�t

L�mon S�tr�k As�t

Süt, yoğurt Lakt�k As�t

�lek Fol�k As�t

S�rke Aset�k As�t

Karınca, Isırgan otu Form�k As�t

Zeyt�nyağı Ole�k as�t

Tereyağı Büt�r�k as�t

Meyve suyu, marmelat Benzo�k as�t

Kola Fosfor�k as�t

Asp�r�n Aset�lsal�s�l�k as�t

Gazoz Karbon�k as�t

Üzüm Tartar�k as�t

Madde İçerd�ğ� As�t

As�d�k Özell�kte MaddelerCo - SO -NO2 2 2 Yağmur suyu Kahve

Domates M�de as�d� Portakal suyu

+

NaOH Na + -

OH

Sodyum H�droks�t(Sudkost�k)

( sabun, kağıt, boya deterjan yapımı)

suda

+ KOH K + -OH

Potasyum H�droks�t (Potaskost�k)

(Arap sabunu, deterjan yapımı)

suda

+2 Ca(OH) Ca + 2

-OH

Kals�yum H�droks�t(Sönmüş K�reç)

(k�reç, alçı, der� üret�m�nde)

suda

Baz�k Özell�kte MaddelerÇamaşır Suyu Kan D�ş Macunu

M�de �lacıDeterjanÇamaşır sodası

Sabun Deodorant GübreBoyaÇ�kolata

Şampuan Amonyak Den�z suyuŞampuan Amonyak Den�z suyu

Tükürük

NOTLAR

ora

kci1

98

9@

gm

ail

.co

m

Page 6: U L R K A D İ A İ Nelementlern adları, atom numaraları, semboller, gb brçok özellkler gösterlmektedr. Peryot :Peryodk stemdek yatay sıralara peryot denr. Peryodk sstemde 7

Tükürük(7,2)

Kals�yum h�droks�t(12,4)

Sodyum h�droks�t(13,8)

Kan(7,2-7,5)

Çamaşır suyu(13)

As�t kuvvet� artar Baz kuvvet� artar

TR

Sülfür�k as�t(0,3)

M�de as�d�(1-3)

L�mon suyu(2,3)

S�rke(3,3)

Domates suyu (4,2)

Kahve(4,9)

Ekmek(5,3)

Yağmur suyu(5,6)

İnek sütü(6,8)

Saf su(7)

Den�z suyu(7,8-8,4)

Kabartma tozu(8,9)

Sabun(10,1)

Amonyak(10,9)

As�t Ve Bazların Maddeler Üzer�ndek� Etk�ler�

* As�tler mermer� aşındırır.

* As�tler metallerle tepk�meye g�rerler. Bu yüzden cam

yada plast�k kaplarda saklanırlar.

* Kuvvetl� as�tler der�y� tahr�ş eder.

* As�tl� �çecekler�n aşırı tüket�lmes� kals�yum �çeren

d�şler�n aşınmasına ve çürümes�ne neden olur.

* As�tler m�den�n as�tl�k dereces�n� değ�şt�rerek gastr�t,

reflü g�b� hastalıklara neden olab�l�r.

* Kuvvetl� bazlar c�lde zarar ver�r.

* Bazlar cam, porselen, kr�stal g�b� eşyaları aşındırır.

Matlaştırır.

* Bazlar metallerle tepk�me g�rd�kler�nden plast�k

kaplarda saklanırlar.

As�t ve Bazlar Kullanılırken D�kkat Ed�lmes�

Gereken Hususlar

* As�t ve bazlar kes�nl�kle karıştırılmamalıdır.

* Gıdalardan uzak tutulmalıdır.

* Tem�zl�k yaparken yüzeyler bol su �le durulanmalıdır.

* C�lde temasını önlemek �ç�n eld�ven takılmalıdır.

* Koklanmamalı, ortam havalandırılmalıdır.

* Çocuklardan uzak tutulmamalıdır.

* 112 ac�l Kaza anında aranmalıdır.

ASİT YAĞMURLARI

Fos�l yakıtların (kömür, petrol, doğalgaz) kullanıl-

masıyla atmosfere salınan , CO (karbond�oks�t) No 2 2

(azotd�oks�t) So (kükürtd�oks�t)2 ve gazlarının atmosfer-

3. ÜNİTEMADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ

D İ R A O K L R U A KD CB A I F İ E N N E B M İ L T İ E M R L EĞ RÖ İ

de su buharıyla b�rleşmes� sonucu , karbon�k as�t n�tr�k

as�t sülfür�k as�t ve oluşur. Bu as�tler�n yağış şekl�nde

yeryüzüne �nmes�ne den�r. Sanay�n�n as�t yağmurları

gel�şmes�yle atmosfere salınan gazlar artmaya başladı-

ğından as�t yağmurları da her geçen gün artmak-tadır.

As�t yağmurları oluştuğu bölgeye yağab�leceğ� g�b�

rüzgârlarla başka bölgeye de taşınab�l�r.

As�t Yağmurlarının Yeryüzündek� Yaşama Etk�s�

* B�tk� örtüsüne zarar ver�r.

* Suların pH değer�n� değ�şt�rerek oradak� canlılara

zarar ver�r.

* Toprağın m�neral denges�n� bozar, ver�ms�zleşt�r�r.

* Metaller� aşındırdığından araç ve köprülere zarar

ver�r.

* Tar�h� eser ve doğal anıtların aşınmasına neden olur.

* İnsanların bu havayı soluması astım, bronş�t g�b�

hastalıklara neden olur.

As�t Yağmurlarından Korunmak İç�n

* Neden olan gazların salınımı azaltılmalıdır.

* Fabr�ka bacalarına ve egzozlara filtre takılmalıdır.

* Ağaçlandırma yapılmalıdır.

* Yen�leneb�l�r enerj� kaynakları kullanılmalıdır.

* Fabr�kalar şeh�r ve ormanlardan uzak yerlere

yapılmalıdır.

6

pH Ölçeğ�

Maddeler�n as�t m� baz mı olduğunu ve dereces�n� gösteren ölçeğe den�r.pH ölçeğ�

* pH ölçeğ� 14 b�r�mden oluşmuştur.

* 0-7 arası as�d�k maddelerd�r. 0-3 arası kuvvetl� as�tlerd�r.

* 7-14 arası baz�k maddelerd�r. 12-14 arası kuvvetl� bazlardır.

* pH=7 nötr maddelerd�r. (Saf su, bazı tuzlar).

ora

kci1

98

9@

gm

ail

.co

m

Page 7: U L R K A D İ A İ Nelementlern adları, atom numaraları, semboller, gb brçok özellkler gösterlmektedr. Peryot :Peryodk stemdek yatay sıralara peryot denr. Peryodk sstemde 7

KİMYASAL TEPKİMELERElement ya da b�leş�kler�n k�myasal değ�ş�me uğrayarak

yen� maddeler oluşturma sürec�ne k�myasal tepk�me

den�r. K�myasal tepk�mede b�leş�k ve moleküller

arasındak� k�myasal bağlar kopar ve yen� bağlar oluşur.

K�myasal tepk�me sonucunda renk değ�ş�m�, gaz çıkışı,

çökelt� oluşumu, ısı çıkışı, yanma g�b� olaylar gözlene-

b�l�r.

* K�myasal tepk�meler denklemlerle göster�l�r.

K�myasal denklemlerde;

* Sol tarafta g�renler, sağ tarafta ürünler bulunur.

* G�renler �le ürünler arasına ok �şaret� konur.

* G�renler ve ürünler b�rden fazla �se aralarına + �şaret�

konur.

Örnek: H + O H O2 2 2

Yukarıdak� tepk�me denklem�nde H �le O 2 2

arasındak� kovalent bağlar kırılır ve yen� bağlar oluşarak ürünler kısmında H O molekülü oluşur.2

Örnekler

Mg + HCl MgCl + H2 2

Al + S Al S2 3

C + O Co2 2

K�myasal Tepk�melerde Kütlen�n KorunumuB�r k�myasal tepk�mede g�ren maddeler�n kütles� �le ürünler�n kütles� b�rb�r�ne eş�t olmak zorundadır. F�z�ksel ve k�myasal değ�ş�mlerde kütle her zaman korunur. Bu kanun �lk defa 1789 yılında Fransız B�l�m �nsanı tarafından ortaya Anton�e Lavo�s�eratıldığından Lavo�s�er Kanunu olarak da b�l�n�r.

Not: B�r k�myasal tepk�mede atomun c�ns�, atomların

sayısı, toplam kütle, proton sayısı ve toplam yük

değ�şmez.

3. ÜNİTEMADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ

D İ R A O K L R U A KD CB A I F İ E N N E B M İ L T İ E M R L EĞ RÖ İ

K�myasal Tepk�me Türler�

Nötralleşme (Nötrleşme) Tepk�meler�As�tler ve bazlar arasında gerçekleşen tepk�melere

nötrleşme tepk�meler� As�t-baz tepk�meler�den�r. de

den�r. As�t ve baz tepk�meler� sonucu tuz ve su oluşur.

HCI + NaOH NaCI + H O2

H�droklor�k Sodyum H�droks�t Sodyum Klorür Su

(As�t) (baz) (Tuz)

HNO + Ca(OH) Ca(NO ) + H O3 2 3 2 2

NOT: Nötrleşme tepk�mes� sonucu su oluşması gerek�r.

NH + HCI NH CI3 4

Amonyak H�droklor�k as�t Amonyum n�trat tuzu

Yukarıdak� tepk�mede su olmadığı �ç�n tepk�me

nötrleşme tepk�mes� değ�ld�r.

Yanma Tepk�meler�

Maddeler�n O (oks�jen) gazı �le g�rd�ğ� tepk�melere 2

yanma tepk�mes� den�r. Yanma olayı sonucunda ısı

açığa çıkar.

Yanma olayının gerçekleşmes� �ç�n , oks�jen yanıcı

madde tutuşma sıcaklığı ve gerekl�d�r.

Not: B�r tepk�men�n yanma tepk�mes� olması �ç�n

g�renler kısmında tek olarak O bulunmak zorundadır.2

Yanma tepk�meler� �k�ye ayrılır.

1- Hızlı Yanma

Yanma olayında alev�n gözle görüleb�ld�ğ� tepk�melerd�r.

Kömürün yanması, doğalgazın yanması, kağıdın

yanması, h�drojen�n yanması…

C + O CO + ısı 2 2 (kömürün yanması)

H + O H O + ısı 2 2 2 ( h�drojen�n yanması)

2- Yavaş Yanma

Yanma olayının alev oluşmadan ve uzun sürede

gerçekleşt�ğ� yanmadır. Paslanma, oks�tlenme, solunum

örnek olarak ver�leb�l�r.

Fe + O Fe O 2 2 3 (Dem�r�n Paslanması)

7

KK

T

A + B C + D Girenler Ürünler

C + O CO ( C O)2 2 6 8

6g 16g 22g

ASİT + BAZ TUZ + SU

ora

kci1

98

9@

gm

ail

.co

m

Page 8: U L R K A D İ A İ Nelementlern adları, atom numaraları, semboller, gb brçok özellkler gösterlmektedr. Peryot :Peryodk stemdek yatay sıralara peryot denr. Peryodk sstemde 7

NOTLAR

TÜRKİYEDE KİMYA ENDÜSTRİSİ

K�mya endüstr�s�; petrol, doğalgaz, hava, su ve

maden cevherler�n� ham madde olarak kullanarak 70

b�nden fazla k�myasal madde üreten sektördür.K�mya sanay�nde �laç, sabun, tem�zl�k malzemeler�, plast�k ham maddeler�, gübre, boya-vern�k, soda, sentet�k elyaf, kozmet�k ürünler�n�n üret�ld�ğ� tes�sler bulunmaktadır.Türk�ye de b�rçok ürün çeş�d�ne sah�p olan k�mya endüstr�s�, büyük b�r oranda �thalata bağlı olarak devam etmekted�r.Türk�ye de k�mya endüstr�s�nde kullanılan ham madden�n %70 �thal ed�lmekted�r. Sadece %30'u yerl� üret�mle karşılanmaktadır.

Türk�ye'n�n �thal ett�ğ� k�myasal ürünler:* Ham petrol* İlaç* Maden� Yakıtlar* Sun� Gübre* Tıp ve Eczacılık Ürünler�* Sanay� Ham Maddeler�

Türk�ye'n�n �hraç ett�ğ� k�myasal ürünler:* Plast�k Maddeler* Ç�mento* Last�k* Bor* Cıva, Bakır, Krom* Boya

Geçm�şten günümüze Türk�ye'dek� k�mya endüstr�s�n�n gel�ş�m�n�

* Osmanlı Dönem�nde sabun, tem�zl�k ürünler� üret�m tes�sler� kuruldu.

* Cumhur�yet Dönem�nde patlayıcılar, tıp, tarım, deterjanlar, tekst�l ürünler� üret�lmeye başlamıştır.

* 1950'ler�n başlarında yen� ş�rketler kurulmasıyla �hracat hız kazanmış ve çeş�tl� devlet pol�t�kalarıyla günümüz gel�şm�şl�k düzey�ne ulaşmıştır.

* 2000'l� yıllarda büyük fabr�kalar kurularak otomot�v, tekst�l boya g�b� endüstr�lere ürün sağlanmıştır.

3. ÜNİTEMADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ

D İ R A O K L R U A KD CB A I F İ E N N E B M İ L T İ E M R L EĞ RÖ İ

K�mya Endüstr�s�nde Meslek Dalları

* K�mya Mühend�sl�ğ� * K�mya Tekn�kerl�ğ� * Petrol Mühend�sl�ğ�* Maden mühend�sl�ğ�* Petrok�mya Tekn�syenler� * Der� Tekn�syenler� * Rafiner� Tekn�syenler�

Dünyada k�mya sektöründek� b�l�msel gel�şmeler

* Nanoteknoloj� * B�yok�mya * Katal�zör * Genet�k * Organ�k K�mya * Pol�mer K�myası

8

ora

kci1

98

9@

gm

ail

.co

m