biologia w gimnazjum 2 UKAD KRWIONONY

CZOWIEKA

SKAD KRWI

OSOCZE

Jest pynn czci krwi i stanowi 55% jej objtoci. Jest podstawowym rodowiskiem dla elementw morfotycznych.

Zawiera 91% wody, 8% zwizkw organicznych, w tym biaek, cukrw, witamin, enzymw oraz 1% zwizkw nieorganicznych, utrzymujcych rwnowag kwasowo- zasadow ustroju.

GWNE RODZAJE KRWINEK

ERYTROCYTY KRWINKI CZERWONE

LEUKOCYTY KRWINKI BIAE

TROMBOCYTY PYTKI KRWI

PRZYSTOSOWANIA ERYTROCYTW DO PENIONYCH FUNKCJI

brak jdra komrkowego zwiksza powierzchni do transportu tlenu.

obecno hemoglobiny (zawierajcej elazo) w erytrocytach - barwnika roznoszcego gazy oddechowe.

brak mitochondriw zuywajcych transportowany tlen

MECHANIZM KRZEPNICIA KRWI

fibryna (nierozpuszczalna, otacza sklejone trombocyty wytwarzajc skrzep)

fibrynogen (wkniste, rozpuszczalne biako)

trombina

trombina

protrombina

witamina K, jony Ca2+ Krzepnicie krwi rozpoczynaj pytki krwi, ktre przyklejaj si do brzegw rany i zmniejszaj wielko uszkodzenia. Potem wytwarzaj substancje dziki ktrej fibrynogen zamienia si w fibryn. Fibryna tworzy gst sie, ktra zatrzymuje komrki krwi. Sie wkien fibryny wzmacnia si i twardnieje, tworzc skrzep, wypeniajcy ubytek w cianie naczynia i zapocztkowuje gojenie si rany. Do zajcia reakcji chemicznych umoliwiajcych skrzep niezbdne s: witamina K i jony wapnia.

GRUPY KRWI

Zgodno grup krwi Osoba z grup krwi 0 jest uniwersalnym dawc (brak antygenw A i B). Osoba z grup krwi AB jest uniwersalnym biorc (brak przeciwcia anty-A i anty-B).

KONFLIKT SEROLOGICZNY

Dawniej mg spowodowa u podu bardzo powan anemi, taczk, a nawet jego obumarcie. Obecnie medycyna nawet w przypadku wystpienia konfliktu potrafi uratowa dziecko, ale przede wszystkim stara si do niego nie do puci, zapobiegajc powstaniu przeciwcia.

Typy naczy krwiononych

NACZYNIA WOSOWATE

YA TTNICA

zastawka

Porwnanie naczy krwiononych

CECHA TTNICE YY NACZYNIA

WOSOWATE

odpowiedzialne za

transport krwi z serca do tkanek

transport krwi z tkanek do serca

wymiana skadnikw

midzy krwi a komrkami ciaa

budowa grube elastyczne

ciany cienkie, wiotkie

ciany

cienkie ciany zbudowane z

jednej warstwy komrek

cinienie wysokie niskie niskie

zastawki brak obecne brak

Dziaanie zastawek

Obiegi krwi

May obieg krwi-rozpoczyna si w prawej komorze serca. Z niej krew dociera ttnicami pucnymi do puc. W pcherzykach pucnych zachodzi wymiana gazowa. Krew zawierajca tlen przepywa yami pucnymi do lewego przedsionka a nastpnie do lewej komory. Duy obieg krwi-rozpoczyna si w lewej komorze serca. Z tej komory krew wraz z tlenem wypywa aort, a nastpnie ttnicami do wszystkich komrek ciaa. Poprzez naczynia wosowate dokonuje si wymiana substancji. Z komrek ciaa krew wraca ya i do prawego przedsionka a nastpnie do prawej komory i cykl si powtarza.

AORTA

(TTNICA GLWNA)

YA PUCNA TTNICA PLUCNA

YA GWNA

Serce

Serce

Serce to centralny narzd ukadu krwiononego, pooony w klatce piersiowej, w rdpiersiu rodkowym. Jest to narzd zbudowany ze swoistego minia poprzecznie prkowanego (kurczy si automatycznie, niezalenie od naszej woli), peni rol pompy wprowadzajcej krew w ruch.

Serce umieszczone jest w tzw. worku osierdziowym ( mocnej, dwuwarstwowej bonie), w ktrym znajduje si niewielka ilo pynu zapobiegajcego tarciu serca , podczas jego pracy. Serce oplataj tzw. ttnice wiecowe (odgazienia aorty), ktre je odywiaj.

Serce

Serce skada si z 4 jam wypenionych krwi: z 2 przedsionkw i 2 komr. Przedsionki lewy i prawy s oddzielone od siebie przegrod midzyprzedsionkow, natomiast komory-przegrod midzykomorow.

Lewa komora musi toczy krew do naczy krwiononych, wic cianki komory musz wytrzyma due cinienie. Prawa komora jest biernie wypeniana krwi z y, dlatego po lewej stronie cianki s grubsze.