EDU-ECO

Edukacija stanovništva Republike Srbije o mogućnostima unapređenja zaštite životne

sredine kroz primenu novih tehnologija

Upravljanje otpadom i tehnologije tretiranja otpada

Dragan Kovačević

Uvodna reč

• Otpad – novac na dohvat ruke• Upoznavanje sa:• Problemom otpada i njegovim upravljanjem• Količina, vrste i način tretmana otpada u Republici Srbiji• Količina, vrste i način tretmana otpada u Republici Srbiji• Tehnologijama i tehnološkim procesima u funkciji tretiranja otpada

Buđenje ekološke svesti

• “Istorija otpada”• Narušavanje životne sredine• Globalno buđenje ekološke svesti

Definisanje pojma otpada

• Otpad se deli:• Prema mestu nastanka• Prema sastavu• Prema toksičnosti

• Prema mestu nastanka:• Prema mestu nastanka:• Komunalni• Komercijalni• Industrijski

• Prema sastavu• Organski otpad, staklo, plastika, karton, gume, metali…

• Prema toksičnosti:• Opasni• Neopasni• Neopasni• Inertni

Principi upravljanja otpadom u RS

• “Nacionalna strategija za upravljanje otpadom sa programom približavanja EU”

• Princip održivog razvoja• Princip blizine i regionalni pristup upravljanju otpadom• Princip predostrožnosti• Princip predostrožnosti• Princip zagađivač plaća• Princip hijerarhije u upravljanju otpadom• Princip primene najpraktičnijih opcija za životnu sredinu• Princip odgovornosti proizvođača

Stanje otpada u Republici Srbiji

• Postojeći problemi :

• Nedovoljna infrastruktura namenjena za tretman i odlaganje otpada• Odlaganje komunalnog i opasnog otpada iz domaćinstava• Nedostatak podataka o sastavu otpada kao i o njegovim tokovima• Nedostatak skladišta za odlaganje • Nedostatak skladišta za odlaganje • Tretman i odlaganje opasnog otpada• Zagađenje vazduha, voda (površinskih i podzemnih) i zemljišta

Ključne poruke• Ne postoji sistemski organizovano odvojeno skupljanje, sortiranje

i reciklaža otpada• Ne postoji postrojenje za odlaganje opasnog otpada niti lokacija

niti operatera koji poseduju dozvolu nadležnog organa za upravljanje opasnim otpadom

• Usvajanjem Zakona o upravljanju otpadom i Zakona o ambalaži i • Usvajanjem Zakona o upravljanju otpadom i Zakona o ambalaži i ambalažnom otpadu (Sl. glasnik RS, br. 36/09), pokušavamo da uskladimo domaće propise sa zakonskom regulativom EU

• Glavni izazovi su i dalje početni nivoi u sistemu upravljanja otpadom kao što su sakupljanje, transport i sanitarno odlaganje otpada

Količine otpada

• Komunalni otpad – 2,63 miliona t otpada (1,58 miliona t prikupljeno)

• Industrijski otpad - 1.86 miliona t (64% neopasan, ~36% opasan)

• Medicinski otpad - 6.754,21 t , 7567 l, 409 boca pod • Medicinski otpad - 6.754,21 t , 7567 l, 409 boca pod pritiskom

Upravljanje otpadom

• Upravljanje otpadom se sastoji od sledećih aktivnosti:

• Prevencija stvaranja otpada• Smanjenje količine otpada i njegovih opasnih karakteristika• Tretman otpada• Planiranje i kontrola upravljanja otpadom• Planiranje i kontrola upravljanja otpadom• Transport otpada• Uspostavljanje, rad, održavanje i zatvaranje prostorija za tretman otpada• Monitoring• Savetovanje i obrazovanje u vezi delatnosti i aktivnosti u upravljanju

otpadom

Upravljanje otpadom u EU

• Upravljanje otpadom u EU se bazira na 3R:

• Reuse – ponovno korišćenje otpada • Reduce – podrazumeva smanjenje količine i toksičnosti otpada• Recycle – forsiranje reciklaže i kupovina proizvoda od recikliranih • Recycle – forsiranje reciklaže i kupovina proizvoda od recikliranih

materijala

Načini tretiranja otpada

• Smanjenje otpada na izvoru• Ponovno korišćenje otpada• Reciklaža• Kompostiranje• Anaerobna digestija• Anaerobna digestija• Insineracija otpada• Nove tehnologije u funkciji tretiranja otpada• Alternativne tehnologije

Smanjenje otpada na izvoru

• Mora biti osmišljeno preko faza projektovanja, izrade, pakovanja, pa sve do transporta i plasmana jedinstvenog proizvoda

• Kupovina proizvoda sa manje ambalaže

Ponovna upotreba otpada

• EU – ambalaže koje se mogu više puta koristiti

• Rezultati: • Smanjenje troškova proizvodnje• Ušteda energije i sirovina• Smanjenje troškova odlaganja

Reciklaža• Agenda 21 i reciklaža

• Reciklaža poseduje više značajnih osobina:• Manja upotreba i očuvanje prirodnih resursa • Smanjuje uticaj otpada na vazduh, vodu i zemljište• Čini našu okolinu lepšom i čistijom• Čini našu okolinu lepšom i čistijom• Štedi se na prostoru na kome bi bio odložen otpad• Štedi takođe i prostor u prirodi koji bi bio uništen zbog ponovnog

prikupljanja primarnih resursa• Koristi se manja količina energije, znatna ušteda• Ekonomski je isplatljivije jer proizvodi iz pogona reciklaže su jeftiniji

• Šta može sve da se reciklira? • Papir, karton, staklo, metali (aluminijum, gvožđe,

bakar...), plastika, keramika, elektronski i električni otpad...

Materijal Približno vreme raspada

Hrana, cveće i svi organski proizvodi 1 do 2 sedmice

Papir (ne plastificiran) 10 do 30 dana

Pamučna odeća 2 do 5 meseci

Vuneni predmeti 1 godina

Filter od cigarete 1 do 5 godina

PVC 5 do 10 godina

Plastična flaša 5 do 10 godina

Drvo 10 do 15 godina

Žvakaća guma 20 do 25 godina

Najlon 40 godina

Koža 50 godina

Aluminijumska konzerva 100 do 500 godina

Plastična kesa 1.000.000 godina

Staklena flaša nikad

Kompostiranje• Kompostiranje predstavlja brzo i delimično razlaganje vlažne i čvrste

organske materije, koje se vrši pomoću aerobnih mikroorganizama pod određenim uslovima. Proizvod kompostiranja je kompost.

• Prednosti ove tehnologije tretiranja otpada su:

• Proizvod ima izvesnu tržišnu vrednost• Prostor za potrebe postrojenja je mali• Cene transporta nisu velike

• Mane ovog vida tretiranja otpada su:

• Velika kapitalna ulaganja• Tržište nesigurno• Skladištenje proizvoda

Anaerobna digestija

• Razlaganje čvrstog otpada u anaerobnim uslovima• Prilikom procesa razlaganja, produkti ovog tehnološkog

„zahvata“ su: biogas, kompost i voda• Značajna zbog mogućnosti proizvodnje električne

energijeenergije• Ima epitet obećavajućeg i „novog“ obnovljivog načina

dobijanja električne energije.

Insineracija otpada• Insineracija otpada predstavlja proces smanjenja zapremine otpada putem

spaljivanja i proizvodnje energije iz tog procesa. • Pri spaljivanju otpada javljaju se emisije CO2, vodene pare, kao i dosta

toksičnih gasovnih primesa, koje zavise od samog sastava otpada.• Kontraverze (Zagađenje životne sredine toksičnim gasovima, EPA

istraživanje o dioksinima)• Korišćenje otpada kao energenta u industriji (Cementare)

Nove tehnologije tretiranja otpada

• Piroliza• Gasifikacija• Plazma proces• Solidifikacija• Odlaganje otpada na deponije• Najnovije tehnološke inovacije na polju tretmana otpada

Piroliza

• Otpad se zagreva u beskiseoničnoj ili malokiseoničnoj sredini

• Dolazi do obrazovanja: vodene pare, tečnih frakcija (ulja i smole), gasova i čvrsti ostatak - ugljenik

• Čvrsti ugljeni proizvodi se mogu koristiti kao visoko kalorično gorivo, što je primenljivo i za gasove i smolu.

• Čvrsti ugljeni proizvodi se mogu koristiti kao visoko kalorično gorivo, što je primenljivo i za gasove i smolu.

• Problem - Postizanje visoke temperature (500-1650 °C)

Gasifikacija

• Metod sličan spaljivanju otpada• Visokotemperaturni proces tretmana otpada uz prisustvo

vazduha ili vodene pare• Otpad se konvertuje u gas (CO, CH4 i H2 )• Gasifikacija je moguća u malim postrojenjima• Gasifikacija je moguća u malim postrojenjima• Star Meet postrojenja: Micro, Mini, Slagging Star Meet

Plazma proces

• Proces pretvaranja organskog otpada u gas bogat vodonikom

• Električno pražnjenje u inertnoj atmosferi pri temperaturi od 3000-10000 °C

• Pri korišćenju Plazma procesa, stvara se metanol• Pri korišćenju Plazma procesa, stvara se metanol• Izuzetno skupa tehnologija za tretman otpada

Solidifikacija

• Fizičko-hemijsko menjanje osobina otpada• Cilj – Odlaganje na deponiju• Koristi se za tretman:• Tečnog otpada• Muljeve zasćene teškim metalima• Muljeve zasćene teškim metalima• Opasnog otpada

Odlaganje otpada na deponije

• Deponija – mesto za odlaganje otpada na površini ili ispod površine zemlje

• Ljudska nemarnost i zagađenje prirode - pojava divljih deponija

• Vazduh – emisija CO2, CH4, H2, NH3, H2S, CO, ugljovodonici...• Vazduh – emisija CO2, CH4, H2, NH3, H2S, CO, ugljovodonici...• Voda – zagađenje površinskih i podzemnih voda, povišeni:

HPK, BPK, Sulfati, Hloridi, Gvožđe, mikroorganizmi... • Zemljište – veliko mikrobiološko zagađenje (crevne bakterije,

larve muva, jaja helminta...)

Sanitarne deponije

• Određeno mesto za odlaganje otpada• Sanitarne deponije uključuju:• Primenu dnevnih pokrivača• Zaštitu površinskih i podzemnih voda od procednih voda sa deponije• Kontrolu deponijskog gasa• Kontrolu deponijskog gasa

• Kapacitet jedne deponije – 300.000 ljudi• U Republici Srbiji postoji 9 regionalnih deponija

Transfer stanice• Privremene stanice odlaganja otpada• Potreba nastala izgradnjom sanitarnih deponija• Namene transfer stanicu su:• Pretovar otpada iz manjih u veće vreće• Obustavljanje korišćenja malih sakupljačkih sredstava za transport na udaljene

lokacije, gde kao rezultat imamo smanjenje transportnih troškova – regionalan transport na lokacije koje su udaljene više od 20km, kao i postrojenje za tretman otpadaotpada

• Primena različitih tipova transportnih sredstava• Obezbeđuje uslove da se izgrade zajedničke deponije ili postrojenja za tretman

otpada za više gradova• Smanjuje broj divljih smetlišta zbog svog postojanja• Omogućuje racionalno rešenje za upravljanje otpadom iz seoskih naselja i područja,

odvoženjem otpada na gradske deponije

Najnovije tehnologije

• Bakterija ešerihija koli pretvara šećere iz otpada u biogorivo

• Pretvaranje poljoprivrednog otpada u biogorivo, proizvodnjom celuloidog etanola

• Pretvaranje masti i ulja iz domaćinstava u električnu • Pretvaranje masti i ulja iz domaćinstava u električnu energiju i toplotu

• Korišćenje maslina kao energenta

Hvala na pažnji!