Medicinsk vandaml Hg.docx

Listi yfir algeng medicinsk vandaml hrai og lausn eim

~ Lkt og ur hefur veri rtt eru i snillingar a greina vandamlin svo ekki verur fari greiningar hr heldur aeins meferir og eftirfylgd ~

- Hjarta og akerfi -

HrstingurMikilvgt a koma flki skilning um lfstlsbreytingar sem nausynlegt er a undirgangast fyrir framgngu sjkdmsins. Oft er betra a hafa lgan skammt af tveimur lyfjum en han af einu.

55 ra - Taz ea Ca-ganga loki t.d. Aquazid 25-50mg x1 ea Amlo (Norvasc) 5mg x1. Athugasemd: Fylgjast me Na og K gildum vi taz mefer.

Brtt kransaheilkenni STEMI Hafa strax samband vi LSH/FSA og gera vivart. Undirba komu mtt ringar. Magnyl 300mg (75mg ef er v fyrir) Plavix/Grepid 300mg Arixtra 7,5mg (fyrir alla) ea Klexan 1mg/kg ef >2 klst ringu. Gefa samri vi vakthafandi cardiolog. Metoprolol 5mg iv x3 15 mn ef sta ykir. Nitroglycerin s.l. PN. VAR! EKKI EF INFERIOR INFARCT. NSTEMI Magnyl 300mg (75mg ef er v fyrir) Plavix/Grepid 300mg Arixtra 7,5mg (fyrir alla) ea Klexan 1mg/kg ef >2 klst ringu. Gefa samri vi vakthafandi cardiolog. Metoprolol 25-50mg p.o. ef sta ykir. Nitroglycerin s.l. PN. ring innan 24-36 tma. stabl angina Magnyl 300mg (75mg ef er v fyrir) Plavix/Grepid 300mg ef fyrirhugu ring Metoprolol 25-50mg p.o. Nitro s.l. reynsluprf

Allir sem hafa fengi ACS ttu a vera statnum (t.d. Simvastatin 20mg x1) og hjartamagnyl (75mg x1). Hugleia mefer me betablokka (t.d. Seloken ZOC 95mg x1 vi hjartang ea 190mg eftir ACS). ACE 5-20mg eftir STEMI.

Hjartslttartruflanir Sinus tachycardia (100-130 sl/mn) Seloken 25mg po. Supraventricular tachycardia Vagus rvun me msum leium Adenosn 6mg iv olnbogabt og rsta eftir me 10ml NaCl. Ef virkar ekki m reyna aftur me 12mg x2. Kalsumgangablokkar s.s. verapaml 5-10mg iv 2-3 mn. Ath allt etta verur a gera mnitor og me aktvagn vi hndina. Ef dugar ekki m reyna rafvendingu = senda sjkrahs. Atrial fibrillation Meferin er mjg flkin og mismunandi. Vsa fliriti su 84 blu Runlfsbkinni. Ventricular tachycardia/fibrillation Sj flirit bls 20 blu. Torsades de pointes Magnesium slfat 1-2 gr. iv allt a 6 gr. 1 og 2 wenchebock blokk arf ekki mehndlun. 2 mobitz og 3 blokk er alltaf bending sjkrahsvsun.

- ndunarfri -

Astmi heilsugsluHF = 450-600 L/mn f. karla og 350-450 L/mn f. konur. Lgra gti bent astma.

Mefer: Stig:1. Ventolin 0,1mg/sk PN (590 kr).2. 1 + bta vi Pulmicort 400mcg/sk x1 (m deila 2 skammta) (5000 kr. 100 skammtar)3. Skipta yfir Symbicort (160/4,5) 1x2 (8000 kr) ea Seretide 50/250 1x2 (7000 kr)4. Svari sjklingur ekki essari mefer m huga leucotren blokka mefer ea PO stera en sennilega best a vsa sjklingi til lungnalknis ea hafa samband vi LSH til rleggingar.

Ltt svfing barna og fullorinna vegna saumaskaps og reponeringa

Rtt er a nota lttar svfingar fyrir ung brn sem arf a sauma vegna andlegs trauma sem au gtu upplifa auk ess sem etta er oft gilegra fyrir foreldra og i fi meiri tma til a sauma rlegheitunum.

Best er a nota Midazolam (Dormicum) sem er stuttvirkandi benzo. Hgt er a gefa etta nnast ll lkamsop en stlaformi er sennilega eitt a besta fyrir ung brn. skammtarnir eru eftirfarandi skv. www.md.is- 0,25-0,5mg/kg rectalt.ar sem midazolam er ekki verkjastillandi er gott a gefa eitthva slkt me. Oft hefur veri gefi fentanyl en i urfi kannski sjaldan a gefa slka blndu, srstaklega ef bara arf a sauma, og best a deyfa bara me lidocaini sri.

Fullornir urfa:Randi fyrir sjklinga me mevitund 60 ra ea veikbura (IV): Upphafsskammtur 0,5-1 mg. Ttrunarskammtur 0,5-1 mg. Heildarskammtur 12 ra: 10 mg x1 2-12 ra: 30 kg: 10 mg x1 Telfast Verkun hefst innan klukkustundar og helst t slarhringinn. Skammtar: >12 ra: 120 mg x1 Ver: 100 stk um 7000 kr. Aerius Sur slfandi hrif. Skammtar: >12 ra: 5 mg x1 Ver 100 stk um 5000 kr Kestine Sur slfandi hrif. Skammtar: Fullornir: Venjulegur skammtur: 10 mg x 1 Hmarksskammtur: 20 mg x 1. Brn >12 ra: 10 mg x 1, m auka eftir rfum a hmarki 20 mg x 1Stabundin lyf auguYfirleitt gefi vi einkennum en stundum arf fyrirbyggjandi. Livostin Skammtar - Fullornir og brn: Venjulegur skammtur: 1 dropi hvort auga 2 sinnum dag, m auka eftir rfum 1 dropa hvort auga 4 sinnum dag. Halda skal mefer fram eins lengi og rf krefur ar til einkennin eru horfin. Lomudal Fyrirbyggjandi og til meferar Skammtar Fullornir og brn: Venjulegur skammtur: 1-2 dropar hvort auga 4 sinnum dag. Regluleg notkun er nausynleg til a halda einkennum niri, srstaklega eim tma sem bast m vi ofnmisvldum umhverfi. Tilavist Fyrirbyggjandi og til meferar Skammtar fullornir og brn > 6 ra: rstabundnar ofnmisblgur augnslmh: 1 dropi hvort auga 2 sinnum dag, m auka eftir rfum 1 dropa 4 sinnum dag. Stugar ofnmisblgur augnslmh: 1 dropi hvort auga 4 sinnum dag. Antistin Privin Skammtar Fullornir: 1-2 dropar x 3-5 hvort auga. Brn >5 ra:1 dropi x 2-3 hvort auga. 1. Gr), nlegt hjartadrep, hjartabilun, ofstarfsemi skjaldkirtils, misnotkun kkans og skyldra lyfja- ATH: rtt fyrir a sumir textar segi eitt SSRI lyf betri en anna getur veri einstaklingsbundi hvernig flk bregst vi eim og ekki sama SSRI-lyfi sem virkar best fyrir alla. Escitalopram (Cipralex/Esopram):- Sst milliverkanir (sam Citalopram og Sertralini), t.d. gott a gefa flki sem er fjlveikt og tekur mrg nnur lyf. Citalopram (Cipramil/Oropram):- Sst milliverkanir (samt Escitalopram og Sertralini) Fluoxetine:- Mjg langur helmingunartmi og actvt niurbrotsefni, arf ekki a trappa niur Paroxetine (Paxetin/Seroxat):- a SSRI-lyf sem er lklegast til a valda andklnergum aukaverkunum, s.s. hgatregu, munnurrki, sjnstillingartruflunum og rugli (eldra flk).- flugt kvastillandi lyf Sertraline:- einnig bending fyrir felmturrskun, falla-streiturskun og flagsflni. skal hefja mefer me 25 mg/dag (minni skammtar) og hkka eftir eina viku 50 mg/dag.s- Sst milliverkanir (samt Escitalopram og Citalopram). Dmi um ara mguleika en SSRI lyf: Wellbutrin:- olist yfirleitt vel, t.d. sjaldan kynlfsaukaverkanir ea yngdaraukning. Hins vegar er etta mjg drt lyf en hgt er a skja um lyfjaskrteini ef arar leiir hafa veri reyndar til aula. Cymbalta:- olist vel en drt. arf lyfjaskrteini. Venlafaxin:- Getur veri mjg flugt og n flki hratt upp r mjg alvarlegu unglyndi.- Sjaldan fyrsta lyf vegna nokku mikilla aukaverkana. Miron:- Veldur yngdaraukningu og syfju. Gur kostur ef flk hefur lst miki unglyndislotu og hjlpar til vi a vihalda svefni yfir nttina. Ekki sniugt fyrir flk ofyngd.- Stundum nota me SSRI Mianserin:- Skylt Miron og nota svipuum tilfellum. bending: Til frekari glggvunar er bent prisgar klnskar leibeiningar um unglyndi og kva sem nlgast m heimasu LSH

Br lyfjamefer vi rlyndi

yfirgnfandi meirihluta tilfella er mania vandaml sem heima legudeild ea a.m.k. srhfri gngudeild fyrir gevandaml. Einkum er innlgn rleg ef gerofseinkenni eru til staar. Hins vegar getur stundum veri erfitt a sannfra sjklinginn um a leggjast inn, enda oft gaman a vera manskur. getur urft a beita 48 stunda nauungarvistun.Megintilgangur brrar lyfjameferar er a tryggja ryggi sjklings og mehndla helstu einkenni, s.s. sjlfsvgshugsanir, gerofseinkenni, dmgreindarleysi, hegunarvandaml og svefntruflanir. Meferin byggir a mestu leyti eftirfarandi lyfjum/lyfjaflokkum: Lithium: Mest rannsakaa lyfi vi rlyndi og sna flestar rannsknir fram ga virkni. Algengustu aukaverkanir: glei, skjlfti, polyuria og orsti, yngdaraukning. Langvinnar aukaverkanir: nru og skjaldkirtill. Fylgst me sermisttni til a forast eitrun og n sem bestri verkun.Flogaveikilyf: valproate og carbamazepine, nnur flogaveikilyf hafa ekki snt afgerandi rangur brafasa. Valproate tali virka betur en lithium blndu kst og sem hafa fengi endurtekin kst yfir vina. Algengar aukaverkanir ess m.a. yngdaraukning, glei og uppkst. Carbamazepine getur haft tluverar milliverkanir vi nnur lyf, meal aukaverkana eru glei, uppkst, niurgangur, hyponatremia, tbrot, kli og leukopenia.Gerofslyf: Helst mlt me notkun annarrar kynslar gerofslyfja s.s. olanzapine (Zyprexa), quietapine (Seroquel) og risperidone (Risperdal). Hafa oft slvandi hrif og ta v undir svefn. Jafnframt gagnleg vi hegunarerfileikum. G virkni hvort sem gerofseinkenni eru til staar ea ekki. Fjlbreyttar aukaverkanir, mism. milli lyfja. Almennt um lyfjamefer: Lyfin eru mist notu ein sr ea fleiri saman, einkum alvarlegri tilfellum. Algengt dmi um tveggja lyfja mefer eru lithium + gerofslyf ea valproate + gerofslyf. Mikilvgt er a meta rangur lyfjameferar, t.d. me stluum matstkjum. Ef fyrsta lyf snir engan rangur tveimur vikum er yfirleitt mlt me a skipta um lyf. Ef einhver rangur nst en ekki fullur er skilegt a bta vi ru lyfi. Hva ber a forast?- Vmuefni og fengi- unglyndislyf geta tt undir manu Hvaa lyf a velja?- Eli sjkdmsins, alvarleiki og helstu einkenni.- Hefur sjklingur ur haft gagn af kvenu lyfi?- Var sjklingur vihaldsmefer egar rlyndi byrjai? bta mefer me v lyfi og/ea bta vi ru lyfi.- Arir sjkdmar og lyf. Dmi: Carbamazepin og milliverkanir vi nnur lyf.- Aukaverkanir. Dmi: forast lithium hj nrnaveikum, valproat hj frskum konum, carbamazepin hj flki me lifrarsjkdma og olanzapine/quietapine hj offeitum- Hvers er ska varandi vihaldsmefer?- hrai: gti t.d. veri hentugt a nota annarrar kynslar gerofslyf (s.s. Zyprexa) til a ra vikomandi nokku fljtlega anga til hann kemst sjkrahs.

Heilahimnublga

Einkenni:o Hiti (>38) 97%o Hnakkastfleiki 82%o Mevitundarskering 66%o Hblingar 52% Teikn: Brudzinski's sign: Flexion um hls kallar fram flexion um mjamir. http://www.youtube.com/watch?v=jO9PAPi-yus Kernig's sign: Setja lri flexion me 90beygju hn. etta teikn er jkvtt ef maur kallar fram verk me v a rtta r hn. http://www.youtube.com/watch?v=l4J25pZf4m8 Mefer: Emprsk mefer: Ceftraxn hum skmmtum (2g x 2 i.v.).o Ef sjklingur er < 3 mn. ea > 60 ra: Bta vi Ampicillini (2g x6 i.v.).o Nlegur hfuverki og/ea heilaager, sjklingar me VP shunt: Vancomycin og ceftazidm. eir sem treysta sr mega lka mnustinga en sklalyfin skipta mestu mli. Taka a.m.k. 2 ml sem skiptist 3-4 gls. Ath. ekki stinga ef merki um hkkaan intracranial rsting s.s. papilloedema ea focal neurologsk einkenni. Gott video um mnustungu youtube: http://www.youtube.com/watch?v=jp0qYCe20Co

Hi almttuga HNE- skjal

mislegt tti ekki a gera fyrsta sinn sjlf ea langt fr einhverri stofnun - alltaf hgt a hringja konslt sma HNE LSH ar sem ll r og leibeiningar eru gefin S : 824-5714. Ekki hika vi a hringja. ATHUGI a ekkert essu er alveg potttt og ef ykkur er eitthva illa vi etta HRINGJA

EYRA : oft eru essir krakkar ekki me beint AOM heldur frekar OME. krkkum me OME a ba og sj einhvern tma (vkvi getur veri marga mnui a ganga til baka og koma inn ttir eins og heyrnarroski, mlroski og nttrulega klnk - svefn hj barni, verkir t.d. er barni a fikta eyranu o.s.frv) og hgt a vsa HNE-lkni en a ar nttrulega a vera viss um a ekki s um virka skingu a ra.

Akt otitis mediaA. Ba me sklalyf hj sjklingum me vga eyrnablgu eldri en 2 ra hafa samband/skoa aftur eftir 2-3 daga B. Nota sklalyf hj sjklingum me mikil einkenni yngri en 2ja ra saga um endurteknar eyrnablgur sterk fjlskyldusaga um eyrnablgu Mefer:- Brn: Amoxcillin 50 mg/kg/dag 3 skmmtum ea 80 mg/kg/dag 2 skmmtum 5 daga og verkjalyf.o Einnig hgt a gefa Augmentin 50/12,5 mg/kg/dag 3 skmmtum, Zinnat (Cefuroxim) 30 mg/kg/sk x 2, Primazol ea Erythromycin ef ofnmi ea essi mefer ekki dugar Ef svarar ekki fyrstu mefer jafnvel rktun r nefkokio Endurkoma ef einkenni ekki minnka remur dgum og san aftur eftir ca. 6 vikur. o Brn me rr + leka r eyranu = rrotitis = taka rktun og hreinsa me sogi ef mgulegt. Fyrsta mefer vi rrotit == HTP dropar ea Ciproxin-Hydrocortison dropum. Ef system einkenni ea rennur lengur en 4 daga rktun og frekari mehndlun me po - Fullornir: Amoxcillin 750mg - 1 gr x 2 5-7 daga og verkjalyf - Ef hljhimnan er sprungin lka a gefa HTP dropa muna a taka rktun!! Perforeru hljhimna og grftur eyrnagangi gefur til kynna bakteriu eins og pnc ea streptoc gr A og skal mehndla me per os slklalyfjum Mastoiditis : ef a vill svo lklega til, kompliseraur = hringja og senda LSH - spurning me sklalyf ? Ef einhver nnur mynd t.d. br veikindi, mevitundarskering o.s.frv - vitii hva i eigi a gera.

Otitis externa : Swimmers ear - sking og blga ytri hlust. Hlustin blgin og hvtur grftur vessar t. Hrikalega vont og gilegt en merkilega algengt. Hlustin blgin, hvturgrftur, eyra hrikalega aumt. Hrikalegt.

- Hreinsa vel - nota sog eftir bestu getu, fara varlega v etta hurts like a mathafakka- Rktun (geri a a venju a rkta eftir 2 # komu ef ekki betri)- Ef hlust er tiltlulega opinn ea i hafi ekki agang a almn subacetati HTP dropar (fyrsta val) - nota beint ef eyrnagangur enn tiltlulega opinn ; 2-3 dropar x 2 7 daga- Ef pseudomonas = ciproxin-hydrocortison dropar (2-3 dropar x 2 7 daga) ea HTP dropa (taka rauninni vel pseudomonas!)- Sveppir Kenalog comp, Mycostatin, Lococortin-Vioform (undangulyf - hr vri gott a hringja bara)- Ekki gleyma a verkjastilla me hefbundnum lyfjum

- Ef mikil blga og verkur (annig a ef ekki sst inn a hljhimnunni vi skoun me otoscope arf a setja tr me almn subacetati 0,33% - etta er fokking geslega vont. Reyna sitt best - setja upp eyrnatrekt, nota mjg grannar tangir (skristangir ea hva etta heitir) og reyna smokra eyrnatr eins langt inn eyra og hgt er, fara varlega - sjklingur arf bara a bta jaxlinn mean. Lta sjklinginn svo f STRA (200 ml) sprautu me almn subacetati heim og a vta trinni reglulega svona 2 daga, ekki a vera urr - koma svo aftur, taka trina, hreinsa og prfa dropana.

Merglosandi mefer :

- Ekki fara skola me miklum rsting og bulli, taka sr tma, reyni hreinsa rlega t me tilgerum verkfrum - veit ekki hva i hafi vi hndina, sog yri optimal + ef HTP-dropar eru til lausa hgt a setja 2-3 dropa og lta sjkling ba svona 15-20 mntur ea f heim : - Seruminex; gefa 20-30 mn og san skola ef skolun ekki virkarEinungis leyfilegt a skola ef hljhimna er heil.- Gefa HTP dropa ef mikill roi/sr kjlfar hreinsunar; 2-3 dropar x 2 3-4 daga Sudden deafness : Skyndilega heyrnadeyfa, unilateral - eins og hafi allt einu fengi mikla hellu - skoa vel i eyru ! einhver nnur einkenni .e. Skyndileg hella, heyrnartap, su, svimi o.sfrv. etta er i raun af sama grunni og vestibular neuritis og facialis paresan - lklega einhver viral sking sem veldur blgu tauginni :

- Rinne og Weber - stasetja heyrnardeyfuna, er etta rugglega sensorineural (gggli etta ef i muni ekki)- Heyrnamling snir lkkun um 30 decibil amk 3 tnum r - Mefer sem fyrst : oT. Decortin skv skema 50mg 5 daga og san trappa t 5 dgum um 2 tflur dagoT. Valtrex: 1 gr x 3 eina viku Einnig mikilvt a rleggja hvld fyrstu vikuna ( engin vinna n lkamleg reynsla, minnka kaffi, reykingar o.s.frv)Heyrn kemur oftast a fullu tilbaka en stundum er vg heyrnarskering til frambar - segja fr v. - Heyra HNE LSH hvernig er me eftirlit (man a ekki)

Vivarandi hella: kanna hvort vkvi s til staar eyranu - OME - hugsanlega gefa nefstera til a minnka blgur svo hlust opni sig - rleggja flki a vera duglegt a blsa t (eins og srt flugvl, reyna opna hlust). Kanna hvort um heyrnardeyfu s a ra.

Perforeru hljhimna : fer eftir orskum. Ef um skingu er a ra sklalyf (sj a ofan). Ef verki (hgg, barometric ea beinn verki) yfirleitt bara eftirlit me gatinu - a gra nokkrum mnuum. Passa a fara ekki sund ea ba (ekki kaffra hfi). Hafa samband vi LSH ef eitthva rugg, meirihttar verki ea langur tmi og ekki grandi.

________________________________________________________________

NEF

Sinusitis- Sklalyfjamefer; T. Augmentin 500 mg x 3 ef stafest sinusitis- Nefsterar til a minnka blgur, reyna a f sinusa til a tma sig sjlfa - Flixonase, Nasonex, Rhinocort og eitthva anna drara sem g man ekki hva heitir. - Skola sinus max. til verkjastillingar og mehndlunar ef vkvabor RTG - Geri ekki r fyrir a i su a essu - krefst jlfunar, rttra verkfra og ekki skynsamlegt a gera einn fyrst n ess a hafa gert etta ur. Hgt a vsa HNE ef t.d. illa gengur a mehndla ea miklir verkir. - Etv. po. Decortin 5 daga vi frontal ea sphenoidal ef mikil einkenni.

Nefbrot : Athugi a lklegast best a gera vsa HNE-lkni ea LSH ef a er rrm til ess

eir sem eru me smartsma : fi ykkur AO surgical reference - ar er fari mjg vel og vandlega yfir hvernig a rtta nefbrot. Eftirfarandi lsing vi einfld nefbrot .e. me vgri innklingu ea skekkingu - ef broti er eitthva flknara er vissara a hafa samband vi HNE ea rfra sig vi srfringana ykkar (t.d. septal brot, miklar blingar, grunur um nnur andlitsbeinabrot o.sfrv ea ef i bara treysti ykkur ekki til a laga etta sem er bara alveg lagi lka)

Fyrst og fremst a stoppa blingu ef til staar (sj nefblingar)

Best vri a f einhvern sem er vanur a hjlpa ykkur fyrsta sinn. Nefbrot er yfirleitt ekki lagfr fyrr en um 5 dgum eftir verka - millitinni er blga sem skekkir nefi, gefur ranga mynd og egar hn hverfur geta brotin sest sinn sta. Lagfring fyrr getur lka skekkst egar blgan hjanar. En ur en flk er sent heim og gefin tmi 5.degi arf a ganga r skugga um a ekki s septal hematoma til staar nefgngum (septal hematoma = ischemia slmhinni = vesen + getur bi til opin beinverka og arf sklalyf ) sem sst yfirleitt vel ef a er til staar. arf a tma a sem er frekar basic - bara deyfing + nl og tm sprauta

Skoun : Skoa nefi vel, lta eftir innklingum ea tbungun. Er nefi skakkt og hvernig var a fyrir ? Hva finnst sjklingi a vera? Skurir sem arf a sauma o.s.frv. Ef nefi er ekkert augljslega skakkt/afmynda m observerareyfa vel, finna hvernig legan er - venjulega ef brot er til staar kippir flk sr upp me geiflum og svviringum egar reifa er nefbeinum, annig a er gtis merki ef i eru vafa.Er septum skakkt, getur sjklingur anda me bum nsum o.s.frv. Gjarnan er aeins um innklingu a ra ef hggi er vgt en oft er einnig lateral tbungun einnig vi meira hgg. Geri r fyrir a ekki s um miklar myndrannsknir a ra og oft hjlpa r hvort ea er lti.

Mefer : Deya vel me Nafazolin bmull inn nefgng + vtta bmullarpinna alveg upp a nefbeinum (passi a fara ngu langt upp, EKKI inn nefgng heldur upp, ttina a enni/nefbeinum) og san me Xylocain m. adrenalni a utan veru skv punktunum a nean ( broti og blokk deyfing n.infraorbitalis - hgt er a reyfa kvei hak ar sem hn liggur - rtt ofan vi foramen infraorbitalis). Setja smekk sjkling - a getur bltt vi lagfringuna.

Ef sjklingurinn meikar ekki rttinguna, nefi er maski ea sjklingur er barn er etta gert svfingu = Hringja HNE.

egar bi er a deyfa vel (svona 10-15 mntur) er gott a einhvern til a hjlpa sr vi a styja vi hfi sjklingnum. Varlega er vari me Boies elevator vi innklingu alveg upp undir nefbein (gott er mia tfr brotum utan nefinu fyrst til a sj hversu langt upp arft a fara) og egar ert viss um a ert bin a koma r rtta stu tekur nokku tt um brotin milli umals/ingurs og elevators og me stugu ttu taki tekuru upp og lateralt (etta arf a gera me svolitlu taki en ekkert hratt og ekki a rykkja neitt). Ef a er lateralt uppkling einnig notaru hina hendina til a einfaldlega rsta v niur me sama tma til ess a fara allt sama tma - bara nota svoltinn kraft etta, ekkert vera me sing heldur rlegt, tt tak. (AFTUR - G LSING AO SURGICAL REFERENCE appinu smartsmana) . Oft smellur broti me tilheyrandi braki og nefi rttist a mestu - getur veri sm skekkja enn og a getur lagast egar blgan gengur betur niur og brotin f a setjast.

Ekki fara rtta eitthva nema i su viss um a a s brot - ef sjkl er sttur me tliti nefinu (oft er mjg erfitt a rtta au vel) m vsa HNE-lkni seinna meir Rhinoplastic ..

Nefblingar : Oftast engar strblingar en geta veri leiinlegar. Lykilatrii hr er bara a slaka , setja smekk sjklinginn, gefa honum eitthva til a bla t.d. gubbupoka ea bakka - segja honum a halla sr aeins fram, leyfa blinu bara a koma bakkann og ekki vera a kyngja v - Ef sjklingur er vi a a la taf - leggja hann niur / steypa stlnum. N svo sog og hfulampa/ljs/smsj (eftir astum) og reyna rlega en sngglega a finna blingarsta. 1. Deyfa me Nafazolin + Lidokain (vta bmull og setja upp nsina/nasirnar) - mrgum tilfellum dugar etta til a stoppa blingu en a arf samt a finna hvaan blddi (tekst ekki alltaf, cest la vie) 2. rsta vel og halda nokkrar sek3. Soga og finna blingarstainn ef fram virk bling. 4. Ef fremri bling (langoftast Kiesselbach-svi - framarlega minesi) : Brenna blingarsta me lapispinna;( rsta vel og halda nokkrar sek). Passa a brenna ekki beggja vegna nefgangi vegna httu samvxtum ef slkt gerist. Gott er a rsta aeins vi me bmularhnora 1-2 mntur ef i eru ekki viss um a etta haldi (ea jellonet grisju og ltin vera 1-2 daga). Bera Fucidn smyrsl brunasvi og lta f heim. Lta sj ba 15-30 mn og tryggja a bling er stvu muna a kkja aftur kok til a tryggja a a bli ekki ttina.

Einnig er hgt a bleyta spongostan klump me Cyklocapron og leggja yfir srasta - lklega ekki til flestum stum. - Rleggingar um virkar nefblingar;

o Ekki leggjast alveg niur / leggjast taf - passa a kyngja ekki blinu.o Setjas s nefi / upp munn, troa bmul upp blandi ns og halda fast um / klemma um fremri hluta nefsins - Rleggingar eftir nefblingar;o Ekki drekka heitan drykk/spu nstu 4-5 dagao Ekki fara heitan pott/ba ea sturtu nstu daga (allt lagi a fara volga)o Ekki bogra sig niuro Ekki lyfta ungum hlutumo Alls ekki hnerra gegnum nefni - hafa munninn opinn!!Vara vi a taka Magnl ea skyld lyf

- Aftari nefblingar - oft meiri bling og meira vesen. Oft lti hgt a gera en a setja upp RapidRhino ant-post 7,5 cm - blsa upp ca. 10 ml pls/mnus (framma verk). Einnig hgt a nota vaglegg vi etta - ra hann inna koki, blsa hann upp og draga hann tilbaka. Aftari ballong og trInnlgnHlega rmi 30 grurVerkjalyfFastandi fyrir etv nasoscopiu svfingu og brennslu blingarsta ef finnst.Blprufur mtt blstatus og krossprf e.t.v. +/- pannta bl ef lgt hemoglobin.Endurtaka blstatus daginn eftir oSetja tr +/- ballonoEf bling stvast tti sjklingurinn a vera me tri amk yfir nttina og endurmat/ager daginn eftiroGefa Octostim ef rf (sbr a ofan v/ tonsillublingum)oKlingoObs innlgn og ager

_________________________________________________________________________________

Munnur :

Munnangur : Gott er a vera viss um tmalengd - huga hvort a urfi a taka biopsiu m.t.t sgu (treka sr sama sta, sri lengi, venjulegum sta), sjklings (reykingar, aldur, blynning o.sfrv) og tlit sri/lesion. Ef i telji arfi a biopsera og etta s einfaldur munnangur er aeins um a ra einkennamefer - deyfa etta vel : best er a nota Xylocain 5% tbu til a bera eftir rfum (arf ekki lyfseil, fst apteki) en einnig er hgt a nota 10% sem er aeins sterkara og arf lyfseil. vldum tilfellum er hgt a nota munnskoli Andolex sem arf lyfseil og er deyfandi munnskol - notist erfium tilfellum.

Ef um mrg sr eru a ra og dreyfa blgu hafa huga stomatitis og hvort sklalyfjameferar s rf.

Sveppasking (RUSKA) : tiltlulega algengt hj ungum/ldruum, srstaklega me gervitennur/nmisbldum - getur presentera sem hvtar skellur dreifar munni (athuga a hafa skal huga Lichen planus og keratotic leukoplaciur sem arf a biopsera) og liggja helst buccal slmh, gmbogum, koki ea tungu. Getur einnig veri dreif blga munnholi (srstaklega hj gervitann-liinu) en eru tanngarur og svi kring oft mjg rautt, blgi og aumt en n skellana. Vi vgum einkennum m nota Gentiana Violet (passa a etta nttrulega gefur hressilega lit) sem breytir ltt srustigi munni og dugar oft gegn vgum skingum og srstaklega hj brnum brjsti. Annars m nota vi - vgum til mealslmum : Mycostatin 1 ml x 4 (eftir mat, skola vel og kyngja - hgt a pensla hj brnum)- mealslm til slm : Fluconazole (man ekki skammta)

_______________________________________________________________________________________

Hls:

Hlsblga - lklegast viralt - ekki mehndla me sklalyfjum nema um stafesta Streptkokka s a ra.

Lklega Strep ef : Hiti 38,5C + Eitlablgur hlsi + Sknir hlskirtlum + Ekki kvef ea hsti

Einnig getur stutt Strep : hraur sjkdmsgangur + mikil srindi vi a kyngja + blingar gmbogum + blginn rauur fur + strawberrytunga + perioral pallor + trismus (erfitt a opna munn)

Greining : Strep test - passa a taka strok vel r oropharynx og tonsillum - ekki snerta tungu ea kinnar ef jkvtt (streptococcar group A) gefa Kvepenin 1 gr x 2 10 daga) -

Ef neikvtt taka rktun, meta ef rf sklalyfjum strax ea ba eftir rktunarsvari Muna eftir mononucleosu : Taka monospot ef a er boi + krakkar me mikla lymphocytosu oftast - Miklu frekar langvarandi low-virulent hlsblga en krakkar geta veri me ansi hressa hlsblgu samt + slappir og reytt + vvaverkir og allt a (i muni etta)

Huga a : lifrarprufur (fylgja eftir eftirliti + milta + tbrotum (ef eim er gefi amox/ampicillin f au nnast alltaf tbrot - ess vegna eru margir misgreindir me penicillin-ofnmi !) + hrri tni neurlgskra einkenni t.d. Bells palsy Peritonsillar abscess - Ef mikil blga er tonsillum og afmyndun - .e. nnur tons mun strra, aflgun er koki og hlirun fi er mgulegt a til staar s byrjandi peritonsillar abcess - athugi a stundum eru eir bara byrjunarstigi og oft arf ekki a stinga eim ea a tekst ekki - etta er bara jlfunaratrii.

etta flk oft me mikla verki, hlsblgu, trismus og getur ekki kyngt = arf oft a leggja inn til vkvunar og IV sklalyfjagjafar - ef sjkl geta enn kyngt er hgt a gefa eim Kavepenin 2g x 2, Dalacin 300mg x 3 per os ea einfaldlega bara Augmentin 1 gr x 3 og sj svo til nsta dag / daga. Ef fri er a gefa eim I.V. er a lka mguleiki - 1 gr Augmentin x 3 og sj framgang.

Ef a arf a stinga : klrlega hringja LSH-HNE : 824-5714 - finnst harla lklegt a i su a essu t landi (amk vorum vi alltaf a taka mti lii utan a landi)- Deyfa me Xiclokain og adrenalni (Xylocain me1% adr) gmbogann- Nota bla nl (ea gula ea grna langa nl) til a stinga gmbogann peritonsillert (reyna a forast a a hitta tonsilluna og aspirera- egar grftur aspirerast ( lta nlina sitja ) mean fari er me hnf (nr 11 minnir mig) mefram nlinni Ef aspireras grftur debridera. Ltill skurur slmh ar sem stungi var og san glenna sundur me peang - opna inn djpi gegnum skursri peritonsillert.- Opna betur inn me peang og jafnvel soga ef mikill grftur/bl vellur t - reyna a massera t. - Innlgn ef sjklingur a slmur a hann getur ekki teki tflur- Muna a verkjastilla !!Annars endurkoma daginn eftir til nrrar debrideringar og gefa lyfseill Kavepenin 2g x 2 ea Dalacin 300mg x 3 per os

Ef innlgn : - Inj Augmentin 1 gr x 3 ea Tabl Augmentin 1 gr x 3 10 dagao Ef pcn ofnmi; clindamycin (dalacin) 300mg x 3- Parkdn/forte stl ea tflur- Voltaren ea Vostar (stll)- Vkvi ef urr, annars hvetja til drykkju- Endurkoma daginn eftir stunga ef arf.

Bling eftir tonsillectomiuBer a taka alvarlega - getur veri mikil bling og leiinleg, getur bltt svoltinn tma og flk fljtt a missa miki bl essa lei. Ef bling reyna a finna blingarsta og brenna fyrir me lapispinna (helst eldri sjklingar - ekki hgt me essa litlu - krefst innlagnar og svfingar). Ef a gengur observera sm tma til a ganga r skugga a ekki fari a bla afturEf ekki = hafa samband vi HNE sem fyrst.

- ? Innlgn + vkvun + observation mtt blingar- Haldi fastandi til morguns ef innlagnar er rf mtt endurblingar

___________________________________________________________________________

Andlit :

Bells palsy :

Andlitsbeinabrot : arf a lta meta af HNE

Kirurgia Minor

Graftarkli

GreiningGraftarkli finnast oftast holhnd, milli rasskinna ea tlimum. au eru oftast srsaukafull, rau og blgin, en einnig eftirgefanleg vi rsting (sem hjlpar til vi greiningu). Ef vafi liggur fyrir hvort um graftarkli s a ra er hgt a stinga me nl og athuga hvort um grft s a ra. Einnig getur mun veri hjlpleg (ef tki er fyrir hendi) til a meta umfang klisins.

Srstakk tilfelli ar sem rf er konslti ea innlgn sptalaStr kli erfium stum (>5cm)systemsk einkenni --> hitiMikill cellulitis kringum klinmisbldirhjaralokugallar ea gervilokur --> arfnast fyrirbyggjandi sklalyfjameferarKli andliti, lfum, iljum, brjst og kynfri --> kosmetsk og vikvm svi

MeferMikilvgt er a verja sig vel fyrir lkamsvessum: hanskar, maski og gleraugu.

Deyfing: - Hreynsi svi vel og stthreinsi.

- Noti 1% lidocaine me ea n adrenalns til deyfingar (muna EKKI adrenaln svi ar sem blrs er ltil --> fingur, penis, tr etc.)

- Hgt er a ta ltt svi til a dreifa deyfingunni betur.

Skurur: - Noti hnfsbla nr. 11 ea 15 og skeri niur yfir hsta punkti klisins og skeri niur mefram hlnum niur a jari klisins. Stkki svo skurinn tt a hinum enda klisins t fr mijunni aftur. gtt a fara aeins lengra en jarar klisins n til a vera viss um a n v llu.

- Kli drenerast a eitthverju leyti spontant, en einnig arf a kreista allt sem hgt er t srinu.

- Noti nst hemostat ea anna blunt hald til a dissicera kli (snst um a losa um bandvefshlfin klinu), dissiceri t fr miju og allir ttir ar til i finni fyrir elilegum vef allt kring. Kreisti svo t restina af greftrinum.

- Hreinsi nst holi me v a sprauta inn sterlu vatni.

- Noti vieigandi pkkunarefni (grisjur ea anna vi hendi) og fylli holi. etta kemur veg fyrir a sri gri aftur saman og grftur fyllist upp. Passi einnig a pakka ekki of miklu inn til a valda ekki iskemskum skemmdum. Setji lausar umbir yfir.

- etta ngir langflestum tilvikum. Sklalyf eru rf. Biji sjklinginn a koma 2-3 dgum seinna til a taka grisjuna t. Setji nja grisju ef grftur er enn a koma t. Endurkoma fyrr ef hann fr hita, verkurinn fr klinu versnar, ea merki um cellulit. arf lklega sklalyfjagjf.

Hsnataka

bendingar:- Fingarblettir - Vrtur- Malignant grunsamlegir vextir- seborrheic keratosis

Frbendingar:- Andlit, lfar og iljar --> lti plastik kirurga ea hlkna um a- skt svi- spurji t blingartruflanir, notkun kvars (magnl er ok) --> best a vsa anna ea f konslt

3 Tpur:

1) Punch: hringlaga einnnota hnfsbl fr 2 upp 10mm. Ef 3mm ea strri bl eru notu arf a sauma 2-3 spor. Hnfnum er sni hornrtt skurfltinn og strekkt aeins hinu fuga stefni vi hlnurnar. Hnfnum er stungi kvei inn me hringlaga hreyfingu. Varist a sna fram og til baka ea a taka hnfinn upp til a athuga hva i eru komin langt. i ttu a finna vel egar komi er niur subcutis. Hgt er a fjarlgja litla fingarbletti me essum htti

2) Skaf: Nota er rakvlarbla ea hnf til a skafa yfirborslesionir svo sem seborheic keratosis. Rakvlarbl henta vel v hgt er beygja au til a form sem hentar best. Skafi me mjkri hreyfingu (forist saghreyfingu). Curettage mtti einnig flokka undir skaf.

3) Skurur: gtt er a merkja skurinn me brotalnum fyrirfram (ellipsu/demant sem fylgir hlnum). Skururinn tti a n 2-5 mm t fyrir jaar blettsins. Vi tku strum blettum (< 1cm) er hgt a sna blainu fr blettinum egar skori er til a f kosmetskt betri tkomu. Mikilvgt er a skera niur subcutis allan hringinn, srstaklega grunsamlega fingarbletti, svo hgt s a stiga rtt. Bletturinn er nst togaur upp me tngum/pinsettu og skorinn fr a nean. Saumi og loki me grisju.

llum tilvikum er mikilvgt a rfa vallt svi vel og stthreinsa. Deyfi vieigandi svi vel me lidocaine 1% +/- adrenaln og beiti rsting me grisju til a stoppa blingu.

Neglur

nglar

Listungur

Kvenna og fingavandaml

vntar fingar utan sjkrahsa (Kristjn)

Algengir kvillar megngu: glei : Getur ori mjg svsin. Oft tengt hungri. Obs ketonuria! sem ir urrkstand lkamanum og arf a meta mtt iv vkvagjafar. Mefer: Bora jafnt og tt og jafnvel hafa matarbita vi rmi. Phenergan, Koffntin, Primperan ea Zofran - virkar lti Hvld oft besta meali

Svefnleysi : Getur ori slmt Mehndla undirliggjandi orsk ef er. Annars m gefa Phenergan ea Imovane. Ngir oftast a nota til a f svefn 1-2 ntur.

Hkli : Getur veri benign sem er oftast bumbunni en ef perifer gruna gallstasa. Rakakrem hjlpa. Ef eki Tavegyl, Polaramin ea Phenergan.

Sveppaskingar : Geta veri algengt vandaml. Dmigert hvt ea grn kekkjtt tfer sem loir vi leggangaveegginn. Kli og svii rkjandi einkenni. Pevaryl ea Canesten stlar.

Bacterial vaginosa : Tengsl vi fyrirburafingar. Mehndla me Dalacin skeiarkremi.

Herpes simplex : Fyrsta sking sem verur sustu vikum megngu getur veri alvarlegt ml en endurtekin sr kynfrum eru yfirleitt ekki hyggjuefni. Nota Valtrex ea Zovir srin.

Brjstsvii : M nota fyrst hlutleysandi lyf eins og Rennie. Dugi a ekki m nota Gaviscon. S a ekki enn a virka m nota PPI.

Nefstflur : Algengt vandaml megngu og getur gert ofnmiskvef enn verra. Nota Otrivin ea Nezeril en a dugar aeins stuttan tma. Sterasprey s.s. Rhinocort ea Flixonase duga betur. Annars hgt a nota Rinexin sem er foralyf tflum og er miki nota.

ahntar og gyllin : Vi ahntum skal nota stuningssokka . Bta vi Hirudoid smyrsli vi su mikil einkenni. Vi gyllin m nota Proctosedyl og erfiari tilfellum Doloproct.

?? blrstingsfall

Brjstagf

Sveppasking brjsti Candizol 150 mg tflur. Tvr tflur einu fyrsta dag og svo ein tafla dag tvo nstu daga. Mycostatin fyrir barni. 1 ml 4 sinnum dag eftir mlt 4-6 vikur. fram 2-3 daga eftir a einkenni eru horfin.

Liverkir

PathologiaLiverkir geta komi vegna srsaukanmra strktra innan og utan lisins. ar m nefna lihimnuna, synovial himnuna, periosteum, libnd og beini undir brjskinu (brjsk hefur ekki srsaukari).Klnsk presentationEinkenni: Verkur, stfleiki, blga, minnku hreyfing, kraftleysi, reytaLykilskref mati verkjuum li er a meta hvort verkurinn kemur fr linum sjlfum ea nlgum strktrum eins og bursa, sinum, libndum, beini, vva ea jafnvel taugart. lnli sem hgt er a hreyfa passvt 90 beygju og 90 rttu n verkja/eymsla li er lklega blginn Vi blginn olnboga kemur fljtt fram skering extension svo ef flk getur rtt alveg r hendinni eru ekki me blginn olnboga Blga axlarli reifast ekki utanfr en hreyfiskering sr nnast alltaf sta Vi blgu mjamali koma t fyrir einhver eymsli vi hmarksinnsnning linumEf verkurinn kemur fr linum sjlfum arf a tta sig rennu: er etta inflammatorskur arthritis?, Non-inflammatory arthritis ea arthralgia. Inflammatorskt: blga li-strktr. Verkur til staar vi hvld og hreyfingu og verkur er verstur upphafi jlfunar og betri egar henni lkur. Morgunstfleiki 30-60mn. Blga linum er breytileg milli daga. Almennur slappleiki kemur fram eftirmidaginn og kvldin. Non-inflammatorskt: (1) brjsk ea meniscal skemmd ea (2) anatomia lisins er skddu sem getur veri vegna mefddra galla ea trauma sem ur hefur skemmt liinn. Verkur kemur aeins vi hreyfingu og lagast oftast hratt vi hvld. Stfleiki kemur fram egar liurinn hefur veri lti hreyfur. Arthralgia: eymsli li en ekkert er greinanlegt Saga:Hvernig byrjuu einkennin? Hve lengi hafa au stai? Hver er run einkenna? Akt (mn, klukkustundir) leiir lkur a trauma, kristalla gigt ea skingu. Krnskt (vikur/mn) er einkennandi fyrir blgu arthrita; liagigt og slitgigtHvernig er run einkenna? Gengur blgan yfir nokkrum dgum (akt rheumatic fever, gonococcal sking), btast vi fleiri liir eftir v sem lur ? (RA, slitgigt?), kemur og fer og flk er gott inn milli (vagsrugigt)Hversu margir liir? Monoarthritis (1 liur), Oligoarthritis (2-4), polyarthritis (>5)Symmetra er tpsk fyrir RA og slitgigt en asymmetria er tpsk fyrir psoriasis gigt, reactvan arthrit og Lyme disease

SkounMuna: horfa, reifa, hreyfa ;)Einkenni ess a liverkur og blga komi fr linum sjlfum: Vkvi linum synovial blga, trauma, intra-articular bling Verkur Vi allan hreyfiferilinn bendir akt blgu hmarks flexion/extension bendir synovitis engin verkur lklega ekki linum Roi og hiti akt blga, hugsa um vagsrugigt og septskan arthrt Minnku hreyfing um liinn Einkenni ess a liverkur s kominn fr rum strktrum en linum sjlfum: Osteophytar sem vaxa yfir liinn DIP (Heberden nodes), PIP (Bouchard nodes) Minnku hreyfigeta lims, osteophytar, subluxation Marrandi hlj (getur einnig fundi a me palpation) sem kemur vi hreyfingu rheumatoid arthritis (vegna hrjfs brjsks), mjg illa farnir liir eftir RA og degeneretvan arthrit Aflgun vantar fullan hreyfiferil, deviation, valgus/varus staa og subluxation Einkennandi Klnsk atriinnur AtriiGigtarprfOg arar rannsknirMyndrnarransknir

IktskiSamhverfar fjlliablgurLiblgur hndumAfmyndair liirGigtarhntarRF ea CCP mtefni 70-80%rtur smlium handa/ftaLkka libilAfmyndair liir

Sragigtsamhverfar fliablgur (44%)Samhverf fjlliagigt (30%)Blguverkir bakiSri hNaglbreytingarLithimnublgaPylsufingur/trGigtarprf neikvrtur smlium handa/ftartur SI liumbambushryggur

HryggiktBlguverkir bakiLiblga axla-/mjamaliumLithimnublgaSri hGarnablgurFylgiliagigtGigtarprf neikv

HLA B27 jkvtt (90%)rtur SI lium bambushryggur

essi tafla er stolin r bklingnum liblgusjkdmar sem g fkk lknadgum nna sast.

Rifbrot Sj nnar Minor Emergencies (er Dropbox) bls. 252-255 Orsk: Trauma Einkenni: Verkir brjstkassa, takverkur. Uppvinnsla og greining: ABC tiloka alvarlega verka innri lffri thorax.Klnsk greining: Ef grunur er broti lateral hluta rifbeins rsta bimanualt anteriort og posteriort ef verkur kemur fram ar sem broti er tali vera er lklegast um broti rif a ra. Ef grunur um brot ant. ea post hluta rifbeins, rsta lateralt. Smuleiis ef djp innndun framkallar sams konar verk endurteki.Ef kostur er hgt a stafesta greiningu me rntgen en ekki ruggt a ltil brot sjist. Smuleiis taka mynd ef minnsti grunur innri verkum bor vi pneumothorax. Sjklingur sem greinist klnskt n ess a neitt myndgreiningu arf smu mefer og s sem er me greinanlegt brot. Mefer: Verkjalyf PO. Mikilvgt a verkjastilla vel, m.a. svo sjklingurinn geti hsta og fi annig sur lungnablgu. Upphafsmefer: Parkdn forte 530 mg X 4 me Paratabs ea bfeni fyrstu 5-10 dagana. San paratabs/bfen eftir rfum. Ef parkdn forte virkar ekki ngilega vel er hgt a auka skammtinn ea skipta yfir tradolan 100 mg X 3. Belti: Stuningur vi broti veitir einnig verkjastilling og fltir bata. Srhnnu Velcro rib belt eru til og koma arf neri enda eirra fyrir vi nesta enda proc. xiphoideus. Belti skal vera samfleytt fyrstu 1-4 dagana, en eftir a eins og hgt er n ess a valda gindum. Eftirmefer: Fylgja arf sjklingum eftir tveimur dgum sar. gindi munu vara 2-4 vikur og sjklingur m alls ekki reyna sig 8 vikur. Taka arf mi af lknisvottori t fr v hva sjklingur starfar en elilegt er a vera 4-6 vikur fr vinnu. Mikilvgt: Ef um rifbrot hj barni er a ra m ekki gleyma mguleikanum ofbeldi/misnotkun. Rifin svigna auveldlega brnum og brotna v mun sur. v getur smuleiis veri mikill verki innan brjsthols n ess a rifin brotni.

Reykeitrun Nnari lesning Minor Emergencies (pdf Dropbox) bls. 244 247 Orsk: Hvers konar reykur ea eiturefni getur valdi lungnaverka, en ekki m gleyma inert efnum bor vi kolmnox sem valda minni einkennum ndunarfri. Saga: N sem mestu fram um hva gerist, hverju anda var a sr og hversu lengi a st. T.d myndar sumt plast blsru egar a brennur. F fram ef eitthva fyrri sgu gerir lungun vikvmari fyrir, t.d. reykingar, COPD o..h. Einkenni: Hsti, wheezing, mi, erting augum og nefi og jafnvel h. Einnig ttun og somnolence, svimi, hfuverkur, brjstverkur, glei, uppkst og hr lokun ndunarvegi. Mefer: Athuga fyrst ABC. Ef a er lagi er f.o.f. stuningmefer. Ef miki st lkama og ftum arf a fjarlga reykefnin, fara r ftum og vo af sr sti. Ng er a observera 3-4 tma ef um marktk magn er a ra. Annars arf a athuga mettun, taka astrp og lungnamynd. Alltaf gefa srefni og pst ef arf.Ef um miki magn af reyk er a ra arf a mla corboxyhemoglobin, taka status og elektrlt, taka EKG og serial PEF. Srefni styttir helmingunartma kolmnoxs en ef a er verulega htt arf a nota hrstimefer. Observera arf lgmark slarhring. Mikilvgt: Sjklingar geta veri einkennalausir fyrsta slarhringinn og tali sjlfir allt vera lagi. v er mikilvgt a f aftur daginn eftir skoun og hvetja til a koma fyrr ef einhver einkenni koma fram.

Vandralegi sjklingurinn me vandaml fr endaarmiAnal kliMismunagreiningar: fullkomin skeinun Hsjkdmaro Psoriasiso Contact dermatitiso Hidradenitis suppurativa Kynsjkdmar Skingar, njlgur Idiopatskur anal kli Gyllin Anal fissurur Rectal cancer Anal cancer Adenomatous polypar Colon cancer

Saga Hvernig eru hgir? (lausformaar hgir lklegri til a skilja meiri skt eftir sig, spr benda til fyrirferar) Er srsauki vi hgalosun? (incarcineru gyllin, anal fissura) Kemur bl papprinn? (anal fissura, gyllin, cancer) Er saga um varin kynmk? Er kli fr kynfrum? (kynsjkdmar)Skoun:A sjlfsgu skal llum tilfellun framkvma tarlega digital skoun og skoa vel svi kring um endaarm. Sst fissura ea sramyndun kring um endaarm? Gyllin? Prolaps? Er merki um hsjkdm kring um endaarm? Vrtur?Rectal bling samt pruritus skal alltaf rannsaka nnar me colonoscopiu. Einnig ef veruleg breyting hgavenjum hj einstaklingi yfir 40 ra.

Mefer vi idiopatskum anal kla: Frsla um hiru endaarms. H umhverfis endaarm skal vera urr og hrein, n ess a urrka hana me sandpappr eftir hverja hgalosun. Jafnvel getur veri rlegt a rleggja sjklingum a skola endaarminn frekar en a urrka hann s sramyndun til staar. Nringarrgjf (htt trefjainnihald fu). 1% hydrocortisone krem x2 dag mest 2 vikur getur hjlpa idiopatskum tilfellum s bi a tiloka meinsemd. Einnig er hgt a nota Zink Ox smyrsl samhlia. Fyrir sjklinga sem eru verri a nttu m nota per os andhistamn.

Mefer vi vrtum vi endaarm Vrtueitur: Podophyllin. 20-50% hverfa 3 mnuum eftir mefer. Imiquimod: 5% imiquimod krem topicalt. 40-70% lagast Interferon alfa: talsverar aukaverkanir en gt verkun. Frysting me ntrgena. Gti valdi talsverum verkjum fyrstu daga eftir mefer. Virkar 63-92% tilfella. Laser mefer: Aeins mguleg skurstofu. Exicion: Aeins mguleg skurstofu.Verkur vi hgalosunMismunagreiningar Gyllin Anal fissurur Rectal cancer Anal cancer Colon cancerSaga: Hvernig eru hgir? Frestaru klsettferum eins og hgt er? (muni a egar a er vont a kka flk a til a halda sr anga til a nnast springur og verur enn verra a kka.) Fylgir kli? Kemur bl papprinn? Er a ferskt ea dkkt? (Fersk bling bendir til lesionar neanvert meltingarfrum) Hefur etta gerst endurteki? (Ef krnskar anal fissurur huga a meinsemd t.d. Chrons)Skoun skal vallt framkvma! Skoa bi digitalt og vel h kring um endaarm. Stundum er hgt a reifa internal lump gyllin (thrombsa ). Mefer vi anal fissuruTilgangur me mefer er a stva hringrsina sem verur egar harar hgir rsta sr t um hlfgrinn endaarm og rfa hann upp. Topical mefer:o Nitroglycerin (topical) slakar endaarmio Diltiazem gel daglega 8 vikuro Botox injection kring um anal canal til a slaka hringvva ( svsnum tilfellum). Per os mefer:o Kalsumgangablokki til a slaka internal sphincter Kirurgsk mefer eins og kennd var kirurgiu, fer ekki nnar hr. Mefer vi external gyllin Lfstlsbreytingar drekka vel, bora trefjarkan mat og hreyfa sig. Gyllin sem veldur aeins litlum gindum og ar sem ekki er merki um thrombosu m mehndla me topical og per rectum lyfjamefer, svosem Proctosedyl smyrsli og stlar sem hafa verkjastillandi og blgueyandi verkun. Einnig xylocain og Sulcan smyrsl. etta fst allt n lyfseils. Minimali invasive agerir m gera stofu. etta inniheldur thrombectomiu, rubber band ligation, sclerotherapy og laser. Fer ekki nnar essar agerir.a kemur bl papprinng fer ekki dkkar blingar ea fossblingar per rectum heldur fjalla g einungis um litlar, ferskar blingar um endaarm.Mismunagreiningar: Gyllin Anal fissura Polyp-ar Proctitis Rectal sr CancerSaga Hve miki blir? Kemur bl klsetti ea bara dropar papprinn? (dropabling er dmigert fyrir gyllin) Hver er liturinn? (ferskt rautt = nearlega/vi endaarm, dkkt = ofar) Er verkur vi hgalosun? (anal fissura, cancer) Aldur sjklings (cancer sjum vi sjaldan undir 40 ra)Skoun & rannsknirA sjlfsgu, eins og ur, ber a skoa vel endaarmsop og svi umhverfis endaarm auk ess a gera digital skoun. Gagnlegt getur veri a skoa hgir mtt til bls ef ekki sst sr ea bling vi skoun. Ristilspeglun skal hafa huga, srstaklega ef sjklingur er yfir 40 ra. Muni eftir rauum flggum: Sjklingur yfir 40 ra, kviverkir, megrun, ntursviti, hitatoppar, breytingar hgamynstri og fjlskyldusaga um ristilkrabbamein. Huga sterkt a ristilspeglun ef essi einkenni eru til staar auk vandamla fr endaarmi!

tbrotNr alltaf klnsk greining, segi fr ef e-r rannskn hjlpleg og klnska punkta greiningar. Psoriasis:Greining: tbrot koma og fara, symmetrsk, hringlaga, helst olnbogum og hn (takasvum). Vaxkennd og silfru, en undirliggjandi er laxableikur litur.

Mefer: tjara, UVA geislar (psoriasis ljs) + methoxypsoralen, Etretinat, Cyclosporin 3 mn senn, Etanercept. Vsa til hlknis.

Pitiriasis rosea: Greining: Oftar ungt flk, kemur skyndilega, bleikir oval blettir, symmetrskir, stefna smu tt (stefna oft eins og dermatomin). Dreifist eins og 19.aldar sundft ( bol og proximal tlimum, ekki andliti og distal tlimum). Getur veri kli, aallega hj exem flki. Mefer: Engin, gengur yfir 6-8 vikum. Klamefer ef vieigandi.

Urticaria: Greining: Kli, svii, symmetrskt, ferast um (var hr en er horfi, en er nna hr). Hverfa innan 24 klst. Ef lengur en 3 mn krnsk, frekari rannsknir. Mefer: Andhistamn. Eldri tpa til a hjlpa a sofa: Atarax Mixtra (2 mg/ml). Brn fr 12 mnaa: 1 2,5 mg/kg/dag nokkrum skmmtum = 10 kg barn a f minnst 5 ml dag, mest 12,5 ml.Phenergan mixtra (1 mg/ml). Brn 2 5 ra: 5-10 mg x2 dag = 5 10 ml x2. Ekki tla brnum < 2 ra. Brn 6-14 ra: 10-20 mg x2 dag = 10-20 ml x2.Atarax 25 mg tafla: 1 tafa fyrir svefn, m auka x4 dag. 100 stk 3100Phenergan 25 mg tafla: 1 tafa fyrir svefn, m auka x4 dag. 100 stk 2800Nrri tpur, ekki slvandi: Lritn, Clarytin, Histasn. Ein tafla dag mean einkenni eru til staar. (10-20 stk pakka 2-3000). Exanthema:Greining: Klasssk lyfjatbrot. Morbilliform, skellum, eru stug daga ea vikur, nokkurnvegin symmetrsk.

Mefer: tarleg saga mtt fu, lyfja og skinga. Frekari mefer beind gegn orsk e htta lyfi/fubtarefni sem veldur. Lichen Planus: Greining: Symmetrskt, oft flexor svum, srstaklega lnlium, slmhum munni, kli, litur er einkennandi, hvt net skellum, ekki hreistur. Mefer: Engin, tiloka sveppaskingu munni (mycostatin mixtra), hverfur oftast minna en 9 mnuum. Exem: Greining: ykk h, urr og sprungin. Alltaf a klra sr. Misjafnt hvar er stasett eftir aldri sjklings. Kemur seinna flexorsvi og kring um munn. Mefer: Forvarnir (ft, spur, fa, etc), feit krem hverjum degi (getur duga sem mefer hj mrgum, minnkar steranotkun), sterakrem 2-4 vikur senn (huga a heildar skammti stera ef fleiri steralyfjum). Elidel krem ef ekki sterar. Klalyf. Ljsamefer. Daglega: forvarnir og feitt krem Vgar versnanir:Elidel krem (2 ra og eldri) 2x dag mean einkenni eru til staar. Htta mefer ef enginn bati 6 vikum.eaMildisone krem (typa 1 steri) 2x dag 1 viku, 1x dag 1 viku og svo 1-2x viku 1-2 vikur. Slmar versnanir:Cutivat krem ea Elocon krem (typa 3 steri) 1x dag mean einkenni eru, en sem stystan tma senn. Ekki andlit brnum.Kli:Atarax Mixtra (2 mg/ml). Brn fr 12 mnaa: 1 2,5 mg/kg/dag nokkrum skmmtum = 10 kg barn a f minnst 5 ml dag, mest 12,5 ml.Phenergan mixtra (1 mg/ml). Brn 2 5 ra: 5-10 mg x2 dag = 5 10 ml x2. Ekki tla brnum < 2 ra.Brn 6-14 ra: 10-20 mg x2 dag = 10-20 ml x2.Atarax 25 mg tafla: 1 tafa fyrir svefn, m auka x4 dag. 100 stk 3100Phenergan 25 mg tafla: 1 tafa fyrir svefn, m auka x4 dag. 100 stk 2800Nrri tpur, ekki slvandi: Lritn, Clarytin, Histasn. Ein tafla dag mean einkenni eru til staar. (10-20 stk pakka 2-3000).Skingar exemi:a m bera sterakrem skt svi!Kalumpermanganat (lausaslulyf) b.Amoksiklav/augmentin mixtra ea tflur, ea staklox . (Staph. Aureus dekkandi sklalyf)Fara sund.

Hskingar:Kossageit: Greining: Klnsk. Getur veri verkir og/ea svii. Rktun r pus ef svarar ekki mefer. Mefer: Almennt:Spa og vatn getur veri ng. Brn leikskla eiga a vera heima ar til lesion eru urr ea 24 klst fr fyrsta sklalyfi. Ef ein ea far skellur:Fucidin 2-3x dag, 3-5 dagaBactroban 2-3x dag, max 10 daga - sennilega betra.Altargo 2x dag 5 daga Margar skellur, andliti, dreifar skellur:Brn: Keflex mixtra (50 mg/ml). 25-50 mg/kg/dag skipt upp 3-4 skammta = 10 kg barn arf minnst 5 ml og mest 10 ml dag, 1,5 2,5 ml senn.Fullornir:Staklox hylki: 250 mg x4. Ef svsi 500 mg x4 dag. M ekki taka me mat, taka minnst 1 klst fyrir ea 2 klst eftir mat. M ekki taka rtt fyrir svefn.Keflex tflur: 250 mg x4 er grunn skammtur. M hkka upp 500mg x4. Klamaur: Greining: Kli (kemur 2-3 vikum eftir smit (nema ef hefur smitast ur kemur fram 1-2 dgum), smitast bara vi ni samneyti einhvern tma), kli verstur kvldin, sjst ltil gng epidermis, oft vi lnlii ea milli fingra, aldrei andliti, roaskellur bol geta lkst urticariu ea exemi, getur veri afvegaleiandi = leita a gngum. Spurja t kla fjlskyldu og vinum. Mefer:Tenutex hfleyti: Bori h (allra fjlskyldunni) eftir ba a kvldi og aftur a morgni. arfi a bera andlit ea hrsvr nema ungbrnum. Ekki vo af fyrr en eftir slarhring. M nota gravid konur. Klinn getur veri fram nokkrar vikur maur s dauur. Herpes: Greining: Klnsk. Ef vissa taka sni veirurkt ea blvatnssni f. mtefni. Mefer: Vectavir krem bori frunsu 2 klst fresti 4 slarhringa. Byrja eins fljtt og hgt er. M bara nota varir ea andlit, ekki slmhir (kynfri, augu, nef etc). Svsinn HSV (me frunsur 1-2x mnui og lengi a gra): Valaciclovir 500 mg tflur x2 5 daga. Frumsking kynfra herpes: 500 mg x2 10 daga Endurtekin HSV sking: 500 mg x2 5 dagaSendurteknar HSV skingar, ea til a draga r smithttu maka: 500 mg x1 dag + smokkurinn! Ristill Greining: klnsk, senda augnkonsltef trigeminustaug. Mefer: Byrja eins fljtt og hgt er, helst innan 72 klst fr einkennum. Valtrex ea valaciclovir: 1000 mg x3 7 daga. Passa nru gmlu flki, sj skammtatflu serlyfjaskra.is. Ekki gefa undir 12 ra. Cellulitis/erysipelas Mefer: Ef hratt vaxandi ea system einkenni innlgn sjkrahs. Ef lti:Staklox hylki: 250 mg x4. Ef svsi 500 mg x4 dag. M ekki taka me mat, taka minnst 1 klst fyrir ea 2 klst eftir mat. M ekki taka rtt fyrir svefn.Keflex tflur: 250 mg x4 er grunn skammtur. M hkka upp 500mg x4.Clindamycin 300 mg hylki ef penicillin ofnmi: 600-1800 mg/slahr, skipt 2-4 skammta. Vrtur arf ekki a mehndla fyrr en er fari a valda gindum.Molluscum Ef fengi einu sinni fr maur etta ekki aftur. arf ekki mefer, gengur yfir 6 mn. Hgt a eitra ea skafa. Deyfa fyrst.Pitted keratolysis DDX vi vrtum, lookar svipa. Aallega ungir karlar, mikil tfla. Ekki frysta. sveppaskingarGreining: Ef annarsstaar en milli tnna: Rktanir, hskaf/naglaskaf, senda me psti. Annars klnsk. Mefer:Milli tnna: Lamisil krem x1-2 dag 1 viku, klra mefer viku einkenni hverfi fyrr. Endurkoma eftir mnu. munni: Mycostatin mixtra, 1 ml 4x slarhring eftir mat. Kynfri: Pevaryl krem a morgni og kvldi 2 vikur eftir a einkenni hverfa. Pevaryl vaginal stlar vagina fyrir svefn 3 kvld r + mehndla maka me pevaryl kremi 2x dag 3 daga eftir a einkenni hverfa.Per os mefer mguleg me candizol 150mg tekin einu sinni. Hvarmablgu mefer: Sjamp og regluleg rif. Mkljandi olur, chloromycetin augnsmyrsl x1-2 7-10 daga. tbreiddar fitukirtlablgur (Meibomitis) tetracyclinlyf (Doxilin 100 mg) p.o. 1-3 mn. Ef veruleg slmhimnublga chloromycetin augnsmyrsl x1-2 dag 7-10 daga. verstu tilfellum etv sterablndu (td Maxitrol ea HTP).Vgris mefer: Heitir bakstrar 5-10 mn x 3-4/dag. Ef blga er ltil m reyna lokal sklalyfjamefer me Fucithalmic ea chloromycetin smyrsli, en ef blga er mikil getur urft a gefa kerfisbundna sklalyfjamefer td staklox.

Svefnleysi: mefer 1. tliloka og (ef rf er ) mehndla undirliggjandi orsakir svefnleysis: s.s. unglyndi, misnotkun fengis, kfisvefn, ftaeir o.s.frv.2. Almennar rleggingar og frsla eru ekki sur mikilvgar en lyfjamefer:o Hollar svefnvenjur: fara rmi egar maur er syfjaur, ekki eftir klukku. Fara fram r ef maur sofnar ekki eftir 20 mn og ba me a fara upp aftur anga til mann syfjar n. Vakna sama tma hverjum degi. Alls ekki sofa daginn.o Hreyfing og matari: Hreyfa sig hverjum degi. Forast koffndrykki eftir hdegi. Forast fengi og vmuefni.o Slkunarfingar: s.s. a spenna einn vvahp einu og slaka svo honum anga til allur lkaminn er orinn slakur3. Lyfjamefer:o ATH: nota svefnlyf tmabundi og samt bttum svefnvenjum. Skrifa upp 2 4 vikna skammta mesta lagi og endurmeta svo standi. Frhvarfseinkenni geta fylgt v a htta sngglega langvarandi mefer. Forast a nota fengi samfara.o Phenergan: 25 mg fyrir svefn. Svfandi og slr kva. Dugar mrgum vel. Minni vanahtta mia vi hina flokkana.o Non-benz: i. Stilnoct: 10 mg fyrir svefn (aldrair 5 mg). Stuttur helmingunartmi, gagnast helst ef erfitt er a festa svefn. ii. Imovane: 5 mg fyrir svefn (aldrair 3,75 mg). iii. Non-benz geta veri vanabindandi en ekki eins miki og benzo Benzodiazepin: Forast a nota au sem svefnlyf.

Kvi: meferLangvarandi kvi: 1. Besta mefer vi almennri kvarskun er slfrimefer +/- lyf2. Lyf gegn almennri kvarskun:a. SSRI: T.d. Cipralex 10 mg x 1 dag, m auka upp 20 mg/dag.b. Cymbalta 30 mg x1 dag, m auka allt a 120 mg/dag. Veldur sur yngdaraukningu og kynlfsaukaverkunum heldur en SSRI.c. Buspirone 10 mg x1 dag.d. ll ofannefnd lyf eiga a sameiginlegt a a tekur au nokkrar vikur a virka.3. Lyf gegn brum kva (egar verkun arf a nst skmmum tma):a. Seroquel 12,5 mg (HLF TAFLA) fyrir svefn ea Zyprexa 5 mg fyrir svefn. etta eru atpsk gerofslyf me mikla randi og slvandi verkun. Getur komi flki yfir erfiasta hjallann a skrifa upp nokkrar svona ea afhenda beint (ekki skrifa upp stra skammta). Passa upp a endurmeta meferina e. 1-2 daga.b. Benzodiazepin virka hratt en geta valdi oli og vanahttu. au einungis a nota mjg stuttan tma egar kvinn er mjg alvarlegur. Nota stuttvirk high potency vi kva, t.d. Tafil 0,5 mg.4. Panic:a. Besta mefer vi felmturrskun er slfrimefer. Lyf geta gagnast. T.d. Cipralex 5 mg dag fyrstu vikuna, san auki 10 mg/dag (ath: byrja me lgri skammta en almennri kvarskun).

Sjklingar langtma Kvar-mefer milliverkanir (ekki tmandi listi, helstu lyf): Lyf sem lkka INR (minni ynning):Dicloxacillin (Staklox), Griseofulvn, rifampisn Barbitrt, flogaveikilyf (utan fosfenitoin),Merkaptprn, orlistatPer os getnaarvarnarlyf,Klestramn, Bosentan, Jhannesarjurt, ginseng, censm Q10, K-vt-rk fa (brokkol, avkad, spnat). Lyf sem hkka INR (aukin ynning): NSAID, magnl, paracetaml, allprnl, traml Statn, amiodaron, PPI (meprazl, etc) Terbinafin (lamisil), miconazo(l dactacort), fluconazole (diflucan) Nr ll sklalyf (nema staklox): Pencil., macrl, cefalsporn, TMP/SMX, metrnidazol ofl SSRI, Amitriptyln, fosfenitoinnnur blynningarlyf (plavix, heparn)Skjaldkirtilshormn Metformn Teststern A-vt, E-vt, trnuber, hvtlaukur, ginko

SklalyfKeflex: Cephalosporin (10% kross-reaktion ef penicillin ofn). bendingar eru skingar vagfrum, ndunarfrum, h og bandvef. Fullornir f 250-500 mg 3-4x/dag. Brn 25-50 mg/kg/dag gefi 3-4 jfnum skmmtum. 500 mg 20 stk 3300.

Amoxicillin: bendingar eru ndunarfraskingar, br mieyrnablga, skingar meltingarfrum og skingar h og mjkvefjum.Fullornir f 750 mg tvisvar dag vi vgum skingum 5-7 daga. Ef alvarlegar ea langdregnar skingar m auka skammtinn og halda fram a.m.k. 2 daga eftir a einkenni eru horfin. Streptococca alltaf a mehndla 10 daga. Nrnabilair: Aeins er rf a minnka skammta (15-50%) ef kreatnn klerans er minni en 10 ml/min. Frbendingar: Amoxicillin er penicillin og m v ekki gefa sjklingum sem hafa ofnmi fyrir penicillini. Ekki ef grunur um einkirningastt.20 stk af 750 mg tflum kosta 3200 kr.

Augmentin: bendingar eru br sktablga af vldum bakteruskingar (greind me vieigandi htti), br mieyrnablga, br versnun langvinnri berkjublgu, lungnablga (community acquired pneumonia), blrublga, nra- og skjublga, skingar h og mjkvefjum, einkum hbesblga, drabit, alvarleg tannger samt dreifri hbesblgu, skingar beinum og lium, einkum bein- og mergblga (osteomyelitis).Skammtar eru eir smu og vi Amoxicillin. Oftast f fullornir 625 mg x 3 og brn undir 40 kg 20/5 mg/kg/dag til 60/15 mg/kg/dag skipt 3 skammta. Gefi upphafi mltar.20 stk af 625 mg kosta 2600 kr.Selexid : Penicillin, nota vi vagfraskingum og salmnelluskingum af vldum baktera sem eru nmar fyrir mesillinami. Fullornir: 200-400 mg risvar sinnum slarhring. Brn: 20 mg/kg lkamsyngdar slarhring, skipt 3 skammta. Oft nota 3-5 daga. 20 stk af 200 mg 3000 kr.

Furadantin: Nitrofurantoin. Neri vagfraskingar.Fullornir: Venjulegur skammtur er 50 mg 3 sinnum slarhring 5 daga. (100 mg 3-4 sinnum slarhring.) Brn eldri en 1 mnaar gmul: 3 mg/kg lkamsunga/slarhring skipt minnst tvo skammta eina viku.Vi skerta nrnastarfsemi skal minnka skammtinn til a komast hj eiturverkunum taugar. Taka Furadantin inn me mat. 15 stk 50 mg 1600 en 100 stk 3000 kr. Dalacin: Ath ef penicillinofnmi. Skingar af vldum klindamsnnmra baktera. Fullornir: 600-1.800 mg slarhring, skipt 2-4 skammta. Brn eldri en 1 mnaar: 10-30 (40) mg/kg/slarhring skipt 3-4 skammta. Mjg breivirkt.

Saumar, deyfing og kirurgia minor

Kirurga minor = keypis bk netinu sem er ein mesta snilld ever, snir allt fr v hvernig vi gerum nerve block, val saumum, val deyfingu, sauma tungu ..handarbruna. U name it. http://practicalplasticsurgery.org/the-book/ Saumar (r fr Dr.Gumundi)ANDLIT:Kvk + brn = 6.0 ethilonkk = 5 - 6 ethilon (ef miki blga og gapandi 5.0)- saumar 2-3mm fr skurbrn og 3-5 mm milli eirra..steristripp ef grunnur skurur me minimal togi srbarma.. Lm er lti nota.- ef sauma skal vr saman, guana bnum byrji a sauma spor hvtulnuna rtt fyrr ofan vermillion border til a lta hana mtast rtt.Saumataka: eftir 4-7 daga. Hrsvrur:Kvk + brn + kk = ef miki gap 3.0 ethilon, annars 4.0 ethilon.Passa a hrin fara ekki inn sri, sumir vilja klippa/raka pnulti kring.Saumataka: eftir 10 daga Hendi / handleggur:Kvk + barn = 5.0 ethilonKk = 4.0 ethilonSaumataka: eftir 10-12 daga Ftleggur:Kvk + barn = 4.0 ethilonKk = 4.0 ethilon (3,0 ef miki tog)Saumataka: eftir 14 daga- saumar me 8-10mm milli eirra. Bak + kviur + bringa:BAK: Kvk + brn = 4 ethilon(ef miki tog nota Vicryl/ monocryl subcutant + ethilon venjulega sauma).Saumataka: 10-12 daga. Hnfsbl: 99% tilfella er notast vi nr.15!

Deyfa:Drgum upp me grfri nl sem skilin ef eftir glasinu, deyfum svo me fngerari nl (gul*).- Xylocain me adrenalni (EKKI NOTA FINGUR OG TR): arf ca 1 ml til a deyfa undir fingarblett. Virkar eftir ca 5-10 mn, deyfing tti a haldast g 1-2 klst. - Xylocain ea lidocain n adrenaln = fingur og tr.- Marcain dugar 5-6klst- Gott a klippa putta af latex hanska, binda utan um fingur og nota sem stasa- Lka hgt a nota B-mansettu (pumpa +240mmHg )sem stasa handlegg. M vera 1,5klst n vandamla.

Nerve block:- Notum lidokain N adrenalns. - Hr viljum vi EKKI sprauta beint taug heldur umhverfis hana (htta ef rafstustilfinning)- Deyfum alveg upp vi hnali- Setjum 2-3mL hverja lateral hliar fingurs og 1-2mL dorsalt - deyfum EKKI allan hringinn)

Umbir: Setjum steristrip plstra yfir sauma, essa plstra a hafa anga til saumar eru teknir. M skipta um ef losna ea hreinir. Yfir steristripp plstra setjum vi hvtan plstur /gott a lta flk f 1-2 me sr heim til a skipta eftir rfum. - eftir sauma = allt lagi a fara sturtu ea ba. EKKI SUND fyrr en viku eftir saumtku

Best a sauma sr innan 12 klst. Ef lii er lengra en 24 klst getur sking ea mikill roti komi veg fyrir vel heppnaan saum. Gamalt sr skal bara rtt tylla me saumum og gefa sklalyf (t.d. Staclox).

Verkjalyf v/ sauma: Paratabs + bfen er gullstandard ltalkna :)

Hva skal bara send i binn! Augnlok, nef ea illa fari eyra. Ef grunur um taugaskemmdir. Allt sem ykkur lst bara EKKI vel Inngrin tngl: deyfa me ca 6-8 mL Xylocain N adrenalns (4 mL trtina sitthvoru megin + 2mL dorsalt). Nota stasa t. Klippa upp me ngl sitthvoru megin, alveg i rotuna. svo hn vaxi n beint fram.

Fjarlgja tngl: deyfa me ca 6-8 mL Xylocain N adrenalns (4 mL trtina sitthvoru megin + 2mL dorsalt). Nota stasa t. Dissections skri undir nglina og losa hana fr undirlagi, alveg aftur a naglbesrt. tti hn bara losna me sm valdi.

BRUNAR

1 bruni: (slbruni)- H er rau og urr, grr 3-6 dgum. Mefer = verkjatflur og aloa vera.

2 brunia) Grunnur = blrur, vessar r h. Mikill srsauki. Grr 14 dgum. b) ykkur = sprungnar blrur, ekki srt nema vi rsting. Flnar EKKI vi rsting. Grr +20d me rum. - ekki sprengja blrur.- ef blara er sprungin fjarlgja hina m/ pincettu og skrum - topical sklalyf (tala vi HG um hva er nota hverjum sta)- skipta um umbir 1x dag, skola me saltvatni.

3 bruni = BAB binn! Alltaf alltaf athuga hvort st hrka, hsi, andnau er ndunarvegur httu a lokast.

Mefer vi svsnum bruna:- gefa O2 +/- inntbera = ef st koki intbera strax, blgnar t eftir X tma). - INTBERA undan VKVA!- Setja upp aleggi gegnum brennda h- VKVA m/ Ringer lausn (rf mL = 4 x yngd x TBSA%) - fjarlgja heit + brunninn ft- verkjamefer = i.v Morfn, jafnvel benz ef mikill kvi

Mefer vi mildum bruna: (algengt heilsgslu!)1) KLA me kranavatni (lta sjkling segja til um hversu kalt hann vill hafa a)2) Setjum Jelonet vaseln grisju yfir, hreinar grisjur, bmul og teygjuvafning.3) POKAMEFER: snilld vi 2brunum hndum ea ftum. Frbr verkjastilling.

Hva sendum vi binn:- reglan er einfaldlega annig = SENDA BINN ef etta er meira en hi hefbundna i g brenndi mig heitri ofnskffu, andlitsbrunar, brunar yfir stru liamtin, ung brn, >3-4% TBSA og allt sem ykkur lst ekki !!! Hr rur skynsemin :)

Vertigo ea hringsvimiegar sjklingur kvartar undan svima er mikilvgt a tta sig hvers konar svima hann er a tala um. Hgt er a flokka svima fjrar undirtpur: VertigoPresyncopeDisequilibriumLight headedness

LsingEins og umhverfi s a snastEins og a s a la fyrir mannErfitt a halda jafnvgiEngin skr tskring (hlfger ruslakista)

Hva arf a sp ?Slatti af dti (sj near)Minnka heildarblfli, vanalega vegna hjarta og avandamlaTaugasjkdmar, stokerfisvandaml ea sjnvandamlSama og pre-syncope

Helstu mismunagreiningar sem arf a hafa huga hringsvima: Peripheral vertigo (labirinth, vestibular nerves)Central vertigo (CNS)Other

CausesCommon

Acute vestibulopathy: Vestibular neuritis or labyrinthitisTIA or stroke (expecially vertebrospinal system)Psychogenic

Benign positional paroxysmal vertigo (BPPV)Migrainenous vertigoMedication

Meniere diseaseMultiple schlerosisCervical

Rare

Perilymphatic fistulaCerebellopontine angle tumour

Cholesteatoma erosion

Herpes Zoster oticus

Otoschlerosis

Sjklingur kemur slys ea heilsugslu me svimaeinkenni kvara hvort um s a ra vandaml fr innra eyra ea fr heila Besta leiin til a tiloka alvarleg vandaml fr heila er a inniloka (ruling in) einkenni fr innra eyra. rr flokkar vertigo: Brur alvarlegur svimi Stubundin endurtekin svimakst Endurtekin svimakst Brur alvarlegur svimi Vestibular neuritis Veirusking 8. heilataug unilateralt True vertigo umhverfi snst hringi Einkenni verst 1-2 daga en lagast vikum-mnuur Heilablfall (posterior fossa)

Mikilvgt er a agreina essi tv vandamlTil a greina vestibular neuritis fr stroke arf a spyrja sjkling t nnur heila og tauga einkenni eins og doa, mttminnkun, voglumlgi.Tvsni getur veri t af vestibular neuritis og er v ekki einkenni sem greinir milli stroke og vestibular neuritis.

Heilablfall 50% fr svimaeinkenni Lti heilablfall litla heila ea heilastofn getur haft svima sem eina einkenni Flestir sem f heilablfall hafa lka nnur central einkenni CT er hentugt til a greina brtt heilablfall httuttir fyrir heilablfalli? Lykilatrii til a agreina vestibular neuritis og heilablfall: Nystagmus-mynstur Head-thrust prf

Nystagmus-mynsturVestibular neuritis Unidirectional (fr sjku tauginni)Central: Bidirectional gaze Snnings (torsional) Vertical (niurslandi)Bidirectional gaze, torsional og/ea vertical (niurslandi) nystagmus benda til central orsakavalds.

Head-thrust test Sjklingur horfir nefi lkninum Lknir kippir hfi sjklings 5-10 til hliar Prfar Vestibular Occular Reflex Sjklingur missir sjn nefi lknis ef sni er tt a eirri taug sem er skddu.

Stubundin endurtekin svimakst Benign Paroxysmal Positional Vertigo (BPPV) Svimakst vi kvenarstellingar Endast vanalega 30 ra - oft yngri einstaklingarFylgikvilli ofyngdar og offituHgari byrjun => ekki diabetisk ketoacidosaInsln vinm htt, Insln gildi breytilegSrtk mtefni ekki til staar vi greiningu.Fylgikvillar algengirMefer: Svarar oftast oral mefer upphafi.

Greiningarskilmerki WHO

Fr 2011 hefur HbA1c veri nota til ess a greina sykurski skv. WHO

HbA1c gildi > 6.5% tengist aukinni httu fylgikvillum af vldum sykurski => kvara sem vimi

ur var mia vi gildi essari tflu, einfaldara sumum tilfellum. Mlum oft fastandi blsykur og hfum essa tflu til hlisjnar.

mmol / lFastandiTilfallandi2 klst eftir 75g glucosa p.os

Elilegt< 6.1< 7.8

IFG*6.1 - 6.9

IGT*7.8 - 11.0

Sykurski> 7.0> 11.1 (+ einkenni)> 11.1

IGF - Hkkun fastandi glksaIGT - Skert sykurol sykurolsprfi

Mefer:

Almennt:Hreyfing og kolvetnasnautt matari. Forast einfaldar sykrur. Reglulegt lferni auveldar blsykurstjrnun => betri blsykurstjrnun => minni lkur skomnum aukaverkunum.

Insln mefer: Notumst vi langverkandi og stuttverkandi insln saman, mlum blsykur og skrum. Hj typu I sykurski og eim sjklingum me langt gengna typu II sykurski sem ekki tekst a ra vi me oral lyfjum.

Metphormin (Glucophage)Byrjum egar HbA1c er komi yfir 7%, upphafsskammtur 500 mg

Uppvinnsla - vinnslu :)

Patients with established diabetesIn patients with known type 2 diabetes, inquire about the duration of the patient's diabetes and about the care the patient is currently receiving for the disease. The duration of diabetes is significant because the chronic complications of diabetes are related to the length of time the patient has had the disease.A focused diabetes history should also include the following questions: Is the patient's diabetes generally well controlled (with near-normal blood glucose levels) - Patients with poorly controlled blood glucose levels heal more slowly and are at increased risk for infection and other complications Does the patient have severe hypoglycemic reactions - If the patient has episodes of severe hypoglycemia and therefore is at risk of losing consciousness, this possibility must be addressed, especially if the patient drives or has significant underlying neuropathy or cardiovascular disease Does the patient have diabetic nephropathy that might alter the use of medications or intravenous (IV) radiographic contrast material Does the patient have macrovascular disease, such as coronary artery disease (CAD) that should be considered as a source of acute symptoms Does the patient self-monitor his or her blood glucose levels - If so, note the frequency and range of values at each time of day When was the patient's hemoglobin A1c (HbA1c; an indicator of long-term glucose control) last measured, and what was it What is the patients immunization history - Eg, influenza, pneumococcal, hepatitis B, tetanus, herpes zosterAs circumstances dictate, additional questions may be warranted, as follows: Does the patient give a history of recent polyuria, polydipsia, nocturia, or weight loss - These are symptoms of hyperglycemia Has the patient had episodes of unexplained hypoglycemia - If so, when, how often, and how does the patient treat these episodes Does the patient have hypoglycemia unawareness (ie, does the patient lack the adrenergic warning signs of hypoglycemia) - Hypoglycemia unawareness indicates an increased risk of subsequent episodes of hypoglycemia Regarding retinopathy, when was the patient's last dilated eye examination, and what were the results Regarding nephropathy, does the patient have known kidney disease; what were the dates and results of the last measurements of urine protein and serum creatinine levels Does the patient have hypertension (defined as a blood pressure of >130/80); what medications are taken Does the patient have CAD Regarding peripheral vascular disease, does the patient have claudication or a history of vascular bypass Has the patient had a stroke or transient ischemic attack What are the patient's most recent lipid levels; is the patient taking lipid-lowering medication Does the patient have a history of neuropathy or are symptoms of peripheral neuropathy or autonomic neuropathy present (including impotence if the patient is male) Does the patient have a history of foot ulcers or amputations; are any foot ulcers present Are frequent infections a problem; at what site

Heimild: Merck manual, Medscape, Efnaskipti.com, Klnskar leibeiningar landlknis,