(vci) (spi) ในเขตอ าเภอเนินมะปราง ......with spi technique,...

การเปรยบเทยบภยแลงดานการเกษตรกรรมดวยเทคนคดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) และดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ในเขตอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก

นปทม บญแยม

วทยานพนธระดบปรญญาตร เสนอภาควชาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม คณะเกษตรศาสตร ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มหาวทยาลยนเรศวร

เพอเปนสวนหนงของการศกษาหลกสตรปรญญาวทยาศาสตรบณฑต สาขาวชาภมศาสตร

มกราคม 2560 ลขสทธเปนของมหาวทยาลยนเรศวร

อาจารยทปรกษา ประธานหลกสตรวทยาศาสตรบณฑต สาขาวชาภมศาสตร และหวหนาภาควชาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม คณะเกษตรศาสตร ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ไดพจารณาการศกษาคนควาดวยตวเองเรอง “การเปรยบเทยบภยแลงดานการเกษตรกรรมดวยเทคนคดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) และดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ในเขตอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก” เหนสมควรรบเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาวทยาศาสตรบณฑต ของมหาวทยาลยนเรศวร

.................................................................................................. (ผชวยศาสตราจารยร.อ. ดร.อนชต วงศาโรจน)

อาจารยทปรกษา

.................................................................................................. (อาจารยประสทธ เมฆอรณ)

ประธานหลกสตรวทยาศาสตรบณฑต สาขาวชาภมศาสตร

.................................................................................................. (อาจารย ดร.ชาญยทธ กฤตสนนทกล)

หวหนาภาควชาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มกราคม 2560

ประกาศคณปการ

ผลงานวจย “การเปรยบเทยบภยแลงดานการเกษตรกรรมดวยเทคนคดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) และ ดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ในเขตอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก” ส าเรจลลวงไดดเพราะไดรบความอนเคราะหเปนอยางดจากอาจารยทปรกษา ผชวยศาสตราจารยร.อ. ดร.อนชต วงศาโรจน ทกรณาใหค าแนะน า ค าปรกษา แกไขขอบกพรองตางๆ ดวยความเอาใจใส ตลอดจนใหขอมลตางๆ อนเปนประโยชนตอการศกษาคนควาวจยฉบบนเปนอยางดยง ผจดท าจงขอกราบขอบพระคณไว ณ โอกาสนดวย ขอขอบพระคณหนวยงานและเจาหนาททกทานทใหความอนเคราะหขอมลอนเปนประโยชนอยางยง ไดแก กรมอตนยมวทยา จงหวดพษณโลก และส านกงานสงแวดลอมภาคท 3 จงหวดพษณโลก สดทายนผจดท า ขอกราบขอบพระคณบดามารดา ซงเปนผสนบสนนในดานก าลงทรพยและคอยใหก าลงใจตลอดมา ขอขอบคณเพอนๆ ทรกทกคน ทมสวนชวยใหงานวจยฉบบนส าเรจลลวงไปดวยด

นปทม บญแยม

ชอเรอง การเปรยบเทยบภยแลงดานการเกษตรกรรมดวยเทคนคดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) และ ดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ในเขตอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก

ผวจย นปทม บญแยม ทปรกษา ผชวยศาสตราจารย รอยเอก ดร. อนชต วงศาโรจน ประเภทสารนพนธ วทยานพนธ วท.บ. สาขาวชาภมศาสตร, มหาวทยาลยนเรศวร, 2560

บทคดยอ

งานวจยนมวตถประสงคเพอศกษาเปรยบเทยบพนทเสยงภยแลงในเขตอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก ในแตละฤดกาล ระหวางเทคนคการรบรระยะไกลจากขอมลดาวเทยมดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (Vegetation Condition Index: VCI) กบ เทคนคการวเคราะหจากขอมลปรมาณน าฝนดวยดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (Standardize Precipitation Index: SPI)

ผลการศกษาดวยวธการ VCI ในชวงฤดรอนพบวา พนทไมเสยงตอภยแลงม 358,966 ไร พนทเสยงภยแลงปานกลาง 78,019 ไร และพนทเสยงภยแลงรนแรง 42,682 ไร ชวงฤดฝน พนทไมเสยงตอภยแลง 170,120 ไร และพนทเสยงภยปานกลาง 187,047 ไร ชวงฤดหนาว พนทไมเสยงภยแลง 435,074 ไร และพนทเสยงภยแลงปานกลาง 3,528 ไร

ผลการศกษาดวยวธการ SPI ทกฤดกาลของป พ.ศ. 2557 พบแตเพยงเกณฑฝนใกลเคยงคาปกต คดเปนจ านวนพนทดงน ฤดรอน 691,548 ไร ฤดฝน 691,502 ไร และฤดหนาว 691,858 ไร

ส าหรบในชวงปถดมาคอ พ.ศ. 2558 กลบพบพนทฝนแลง – ฝนแลงรนแรงทสดทกชวงฤดกาล ดงน ฤดรอนมพนทฝนแลงรนแรง 409,365 ไร และฝนแลงรนแรงทสด 282,264 ไร ฤดฝนมพนทฝนแลงรนแรง 391,452 ไร และฝนแลงรนแรงทสด 300,360 ไร ฤดหนาวมพนทฝนแลงรนแรง 353,259 ไร และฝนแลงรนแรงทสด 338,759 ไร

เมอเปรยบเทยบการวเคราะหทง 2 วธ พบวาวธการ VCI เปนผลทไดจากการวเคราะหพชพรรณทปกคลมพนผว ดวยเทคนคการสะทอนแสงของขอมลดาวเทยม ความเบยงเบนของผลการศกษาจะมนอยกวาวธการ SPI ซงเปนเพยงวธการค านวณเชงสถตขอมลน าฝนเพยงอยางเดยว ไมมปจจยพชพรรณมาเกยวของดวย จงเกดความคลาดเคลอนไดงาย อกทงมการรวบรวมขอมลปรมาณน าฝนทพบไดจรงจากสถานตรวจวดทไมเพยงพอหรอไมครอบคลมพนทศกษา

และความตอเนองของระยะเวลาอยในคาบเวลานอยกวา 10 ป จงพบวาผลการประเมนพนทเสยงภยแลงใน ป พ.ศ. 2557 และป พ.ศ. 2558 มความแตกตางจากกนมาก ดงนนหากมขอมลปรมาณน าฝนไมเพยงพอ วธการ VCI จงมความเหมาะสมทจะใชเปนดชนชวดภยแลงไดมากกวาการใชเฉพาะวธการ SPI ทจะแสดงใหทราบเพยงความเสยงภยแลงเบองตนจากสถตปรมาณฝนเพยงอยางเดยว

ค าส าคญ : ภยแลง, ดชนเงอนไขพชพรรณ, ดชนมาตรฐานหยาดน าฟา

ABSTRACT

This study want to compare drought risk area, between vegetation condition index technique (VCI) and standardize precipitation index (SPI).

With VCI technique, in summer time had found no drought risk area 358,966 rai, moderately drought 78,019 rai, heavy drought 42,682 rai. In rainy season, have no drought risk 170,120 rai, moderately drought 187, 047 rai, for winter time has been found no drought risk 435,074 rai, and moderately drought 3,528 rai.

With SPI technique, all seasons of year 2014, had found only normal index of rain estimation, as summer 691,548 rai, rainy time 691, 502 rai, and winter time 691,858 rai. In year 2015, have found drought – mostly drought area, in all seasons. In summer time found heavy drought 409,365 rai, mostly drought 282,264 rai. Rainy season found heavy drought 391,452 rai, mostly drought 300,360 rai. Winter season have found heavy drought 353,259 rai, and mostly drought 338,759 rai.

Comparing results shown that VCI is according from land cover reflectance with satellite data techniques, the deviation is lesser than SPI method, which only calculate rainfall statistical data. As well, rainfall data collection has no more rain gate stations, which fitting to study area, and the continuing of rainfall as lesser than 10 years. Therefor, VCI technique could better than SPI method, because VCI didn’t only esteem to rainfall data, as being exposed in SPI method.

Keywords: Drought, vegetation condition index technique (VCI), Standardize precipitation index (SPI)

สารบญ

บทท หนา

1 บทน า…………………………………………………………….……...…..…… 1 ทมาและความส าคญของปญหา……………………….........…………….... 1

จดมงหมายของการศกษา……………………….........…………….......….. 2

ขอบเขตของงานวจย……………………….........……………....…...……... 2

กรอบแนวความคด……………………….........…………….......………….. 3

ขอบเขตพนทศกษา……………………….........……………....…...………. 4

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ……………………….........…………...…....….. 6

นยามศพทเฉพาะ……………………….........…………….......…………… 6

2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ.................................................................. 7 ความหมายและประเภทของภยแลง……………………….........………...... 7

สาเหตการเกดและปจจยทเกยวของกบภยแลง………………………........... 9

ดชนพชพรรณ (NDVI)……………………….........…………………………. 13

ดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI)……………………….........……………...….... 14

ดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI)……………………….........……………... 15

Inverse Distance Weighted (IDW)……………………….........…………. 16

งานวจยทเกยวของ……………………….........……………....………........ 17

3 วธด าเนนการวจย........................................................................................ 19 ขนตอนการศกษา……………………….........………….……..…………… 19

ขอมลและแหลงขอมล……………………….........…………….......………. 20

เครองมอและโปรแกรมทใช……………………….........……………....….... 20

การวเคราะหขอมล……………………….........……………....……...…….. 20

การน าเสนอขอมล……………………….........…………….......…………... 24

สารบญ (ตอ)

บทท หนา

4 ผลการวจย…………………......…………………………………………......…… 25 ผลการศกษาวธท 1 ดชนเงอนไขพชพรรณ

(Vegetation Condition Index: VCI)……………………….........……………. 25

ผลการศกษาวธท 2 ดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (Standardized Precipitation Index: SPI)……………………….........……...

89

5 บทสรป............................................................................................................ 106 สรปผลการวจย……………………....…………….....................…….………. 106

อภปรายผลการวจย……………………………....………………...….………. 107

ขอเสนอแนะ……………………………………....…………………....………. 108

บรรณานกรม................................................................................................................. 109 ประวตผวจย………………………………………………………….……………................ 112

สารบญภาพ

ภาพ หนา

1 2

กรอบแนวคดงานวจย……………………………………………………………. แผนทขอบเขตพนทศกษา………………………………………………………..

3 5

3 แสดงการค านวณของโปรแกรมดชน SPI ในชวงเวลาแบบตางๆ……………….. 23

4 พนทเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน พ.ศ. 2557………... 26

5 พนทไมเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน พ.ศ. 2557 แยกเปนรายต าบล………………………………………………………………..

28

6 พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลางดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน พ.ศ. 2557 แยกเปนรายต าบล…………………………………………

30

7 พนทเสยงภยแลงในระดบรนแรงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน พ.ศ. 2557 แยกเปนรายต าบล…………………………………………

32

8 9

10

11

12 13

14

15

16

พนทเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดฝน พ.ศ. 2557…………. พนทไมเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดฝน พ.ศ. 2557 แยกเปนรายต าบล……………………………………………………………….. พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลางดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดฝน พ.ศ. 2557 แยกเปนรายต าบล………………………………………….. พนทเสยงภยแลงในระดบรนแรงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดฝน พ.ศ. 2557 แยกเปนรายต าบล………………………………………….. พนทเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดหนาว พ.ศ. 2557………. พนทไมเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดหนาว พ.ศ. 2557 แยกเปนรายต าบล……………………………………………………………… พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลางดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดหนาว พ.ศ. 2557 แยกเปนรายต าบล……………………………………… พนทเสยงภยแลงในระดบรนแรงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดหนาว พ.ศ. 2557 แยกเปนรายต าบล……………………………………….. พนทเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน พ.ศ. 2558………...

34

36

38

40

42

44

46

48

50

สารบญภาพ (ตอ)

ภาพ หนา 17 18

พนทไมเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน พ.ศ. 2558 แยกเปนรายต าบล........................................................................................ พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลางดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน พ.ศ. 2558 แยกเปนรายต าบล………………………………………….

52

54

19 พนทเสยงภยแลงในระดบรนแรงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน พ.ศ. 2558 แยกเปนรายต าบล………………………………………….

56

20 พนทเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดฝน พ.ศ. 2558………….. 58 21 พนทไมเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดฝน พ.ศ. 2558

แยกเปนรายต าบล………………………………………………………………...

60 22 พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลางดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI)

ฤดฝน พ.ศ. 2558 แยกเปนรายต าบล…………………………………………... 62

23 พนทเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดหนาว พ.ศ. 2558………. 64 24

25

26 27

28

29

30 31

พนทไมเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดหนาว พ.ศ. 2558 แยกเปนรายต าบล………………………………………………………………... พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลางดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดหนาว พ.ศ. 2558 แยกเปนรายต าบล……………………………………….. พนทเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน……………………... พนทไมเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน แยกเปนรายต าบล………………………………………………………………... พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลางดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน แยกเปนรายต าบล………………………………………………………. พนทเสยงภยแลงในระดบรนแรงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน แยกเปนรายต าบล………………………………………………………. พนทเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดฝน………………………. พนทไมเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดฝน แยกเปนรายต าบล

66 68 70 72 74 76 78 80

สารบญภาพ (ตอ)

ภาพ หนา 32

33 34

พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลางดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดฝน แยกเปนรายต าบล………………………………………………………... พนทเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดหนาว…………………… พนทไมเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดหนาว แยกเปนรายต าบล………………………………………………………………...

82 84

86

35 พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลางดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดหนาว แยกเปนรายต าบล..........................................................................

88

36

37

38

39 40 41 42

พนทฝนใกลเคยงคาปกตดวยดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ฤดรอน พ.ศ. 2557………………………………………………………………………… พนทฝนใกลเคยงคาปกตดวยดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ฤดฝน พ.ศ. 2557………………………………………………………………………… พนทฝนใกลเคยงคาปกตดวยดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ฤดหนาว พ.ศ. 2557………………………………………………………………………… พนทเสยงภยแลงดวยดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ฤดรอน พ.ศ. 2558…… พนทเสยงภยแลงดวยดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ฤดฝน พ.ศ. 2558…….. พนทเสยงภยแลงดวยดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ฤดหนาว พ.ศ. 2558….. การเปลยนแปลงพนทเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) และดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI)…………………………………………….

90

92

94

96 99 102

105

สารบญตาราง

ตาราง หนา

1 แสดงคาพชพรรณโดยวธ (Normalized Difference Vegetation Index: NDVI)..........................................

13

2 แสดงคาดชนเงอนไขพชพรรณ (Vegetation Condition Index: VCI)……………………………………………….

14

3 แสดงเกณฑการแบงระดบความรนแรงของสภาวะความแหงแลงตามดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (Standardized Precipitation Index: SPI)………………..

15

4 ตารางแสดงความหมายของชวงคา NDVI.………………………………………... 21

5 ตารางแสดงความหมายของชวงคา VCI............................................................. 21

6 ตารางแสดงความหมายแสดงชวงคา SPI........................................................... 22

7

8

9

10

11

12

13

14

ผลการวเคราะหพนทเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน พ.ศ. 2557………………………………………………………………….. พนทไมเสยงภยแลง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน พ.ศ. 2557 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง........................................................... พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลาง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน พ.ศ. 2557 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง……………………………. พนทเสยงภยแลงในระดบรนแรง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน พ.ศ. 2557 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง……………………………. ผลการวเคราะหพนทเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดฝน พ.ศ. 2557…………………………………………………………………… พนทไมเสยงภยแลง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดฝน พ.ศ. 2557 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง........................................................... พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลาง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดฝน พ.ศ. 2557 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง......................................... พนทเสยงภยแลงในระดบรนแรง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดฝน พ.ศ. 2557 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง.........................................

25

27

29

31

33

35

37

39

สารบญตาราง (ตอ)


15 ผลการวเคราะหพนทเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดหนาว พ.ศ. 2557…………………………………………………………………

41

16 พนทไมเสยงภยแลง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดหนาว พ.ศ. 2557 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง...........................................................

43

17 พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลาง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดหนาว พ.ศ. 2557 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง…………………………….

45

18 พนทเสยงภยแลงในระดบรนแรง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดหนาว พ.ศ. 2557 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง…………………………….

47

19 ผลการวเคราะหพนทเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน พ.ศ. 2558…………………………………………………………………..

49

20 พนทไมเสยงภยแลง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน พ.ศ. 2558 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง...........................................................

51

21

22

23

24

25

26

พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลาง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน พ.ศ. 2558 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง......................................... พนทเสยงภยแลงในระดบรนแรง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน พ.ศ. 2558 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง……………………………. ผลการวเคราะหพนทเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดฝน พ.ศ. 2558…………………………………………………………………… พนทไมเสยงภยแลง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดฝน พ.ศ. 2558 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง…………………………………………. พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลาง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดฝน พ.ศ. 2558 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง......................................... ผลการวเคราะหพนทเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดหนาว พ.ศ. 2558…………………………………………………………………

53

55

57

59

61

63



27 พนทไมเสยงภยแลง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดหนาว พ.ศ. 2558 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง...........................................................

65

28 พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลาง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดหนาว พ.ศ. 2558 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง.........................................

67

29 ผลการวเคราะหพนทเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน........... 69

30 พนทไมเสยงภยแลง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง...........................................................

71

31 พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลาง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง...........................................................

73

32 พนทเสยงภยแลงในระดบรนแรง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง...........................................................

75

33 34

35

36 37

38

39

40

ผลการวเคราะหพนทเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดฝน............. พนทไมเสยงภยแลง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดฝน แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง........................................................... พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลาง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดฝน แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง........................................................... ผลการวเคราะหพนทเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดหนาว......... พนทไมเสยงภยแลง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดหนาว แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง........................................................... พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลาง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดหนาว แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง…………………………………………. พนทฝนใกลเคยงคาปกต ดวยดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ฤดรอน พ.ศ. 2557 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง......................................... พนทฝนใกลเคยงคาปกต ดวยดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ฤดฝน พ.ศ. 2557 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง.................................................

77 79 81 83 85 87 89 91



41 พนทฝนใกลเคยงคาปกต ดวยดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ฤดหนาว พ.ศ. 2557 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง…………………………….

93

42 พนทเสยงภยแลง ดวยดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ฤดรอน พ.ศ. 2558……... 95

43 พนทฝนแลงรนแรง ดวยดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ฤดรอน พ.ศ. 2558 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง...........................................................

97

44 พนทฝนแลงรนแรงทสด ดวยดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ฤดรอน พ.ศ. 2558 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง...........................................................

97

45 พนทเสยงภยแลง ดวยดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ฤดฝน พ.ศ. 2558………. 98

46 พนทฝนแลงรนแรง ดวยดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ฤดฝน พ.ศ. 2558 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง...........................................................

100

47

48 49

50

พนทฝนแลงรนแรงทสด ดวยดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ฤดฝน พ.ศ. 2558 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง........................................................... พนทเสยงภยแลง ดวยดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ฤดหนาว พ.ศ. 2558…… พนทฝนแลงรนแรง ดวยดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ฤดหนาว พ.ศ. 2558 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง........................................................... พนทฝนแลงรนแรงทสด ดวยดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ฤดหนาว พ.ศ. 2558 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง.........................................

100

101

103

103

บทท 1

บทน า ทมาและความส าคญของปญหา

ภยแลงเปนปญหาทส าคญประการหนงของประเทศไทย มสาเหตมาจากปรมาณฝนทตกนอยกวาปกตหรอไมตกตองตามฤดกาล การทงชวงของฝนเปนระยะเวลานานและการกระจายตวของฝนไมทวถง พนทไมมแหลงกกเกบน าอยางเพยงพอ ความสามารถในการอมน าของดนต า ตลอดจนมการเปลยนแปลงการใชงานของพนททงในดานการเกษตรกรรม อตสาหกรรม และการขยายตวของชมชน สงผลใหมการใชน าเพมมากขนจนท าใหเกดภาวะขาดแคลนน าเพอการอปโภค บรโภคและการเกษตร

ภยแลงในประเทศไทยสงผลกระทบโดยตรงกบการเกษตรและแหลงน า เนองจากประชาชนสวนใหญในประเทศประกอบอาชพเกษตรกรรม ภยแลงจงสงผลเสยหายตอกจกรรมทางการเกษตรตางๆ เชน พนดนขาดความชมชน พชขาดน า พชชะงกการเจรญเตบโต ผลผลตทไดมคณภาพต ารวมถงปรมาณลดลง สวนใหญภยแลงทสงผลกระทบตอการเกษตรมกเกดในฤดฝนทมฝนทงชวงเปนเวลานาน ผลกระทบทเกดขนในดานตางๆ ดานเศรษฐกจ เกดการสนเปลองและสญเสยผลผลตทางดานการเกษตร ปศสตว ปาไม การประมง ดานสงแวดลอม สงผลกระทบตอสตวตางๆ ท าใหขาดแคลนน า เกดโรคกบสตว สญเสยความหลากหลายของระบบนเวศ รวมถงสงผลกระทบทางดานอทกวทยา ท าใหระดบน าและปรมาณน าลดลง พนทชมน าลดลง ระดบน าในดนมการเปลยนแปลง เกดการกดเซาะของดน ปญหาการขาดแคลนน าดานการเกษตรอาจเกดจากหลายสาเหต ไดแก ปรมาณน าฝนไมเพยงพอ ความหางไกลจากแหลงน าและระบบชลประทาน สภาพดนไมเหมาะสม รวมถงการใชประโยชนทไมเหมาะสมกบสภาพพนทจงสงผลใหเกดปญหาการขาดแคลนน าเพมมากขน

การประเมนภยแลงในครงนใชดชนเงอนไขพชพรรณ(Vegetation Condition Index: VCI) ทไดจากขอมลดาวเทยม(Satellite-Derived Data) และขอมลปรมาณน าฝน(Rainfall-derived data) ในการวเคราะหเพอตรวจวดความแหงแลง ขอมลปรมาณน าฝนหรอดชนมาตรฐานหยาดน าฟา(Standardized Precipitation Index: SPI) ใชขอมลปรมาณน าฝนเพยงอยางเดยวในการค านวณหาคาระดบความแหงแลง และเปนเครองมอตรวจวดเชงเวลาทสามารถปรบใหเขากบแตละสถานการณ โดยคาดชน SPI สามารถเปรยบเทยบเชงเวลาและประมาณคา

2

เชงพนทได และดชนเงอนไขพชพรรณ(VCI) เปนดชนทใชปรบเนนขอมลภาพถายดาวเทยมเพอใหมความเหมาะสมตอการใชงาน หรอเพอเพมประสทธภาพของขอมลใหแสดงความชดเจนในสงทท าการศกษามากขน คอ เนนขอมลพชพรรณใหมความสวางและเดนชดขน เปนดชนทถกพฒนามาจาก NDVI มคณสมบตแสดงใหเหนความเปลยนแปลงของพชพรรณในแตละชวงเวลา มคาอยระหวาง 0 ถง 1

พนทอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก ไมมแหลงน าขนาดใหญในพนท ประชาชนในพนทสวนใหญประกอบอาชพท าไร ท าสวน (สวนมะมวง) สวนการท านาจะท าเฉพาะในชวงฤดท านาจรง คอ ชวงเดอนพฤษภาคม ถง เดอนตลาคม (เกบเกยวเสรจสนไมเกนเดอนกมภาพนธ) ภยแลงทเกดขนจงไมสงผลกระทบตอผลผลตทางดานการเกษตรมากนก แตจะสงผลกระทบดานน าเพอการอปโภคและบรโภคเปนสวนใหญ ประชาชนในพนทจงไดรวมมอกนสรางฝายชะลอน าเพอกกเกบน าในล าคลองภายหลงน าลดไวใชในฤดแลง

การศกษาการเกดภยแลงในอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก โดยท าการวเคราะหและเปรยบเทยบภยแลงดานการเกษตรกรรมดวยเทคนคดชนเงอนไขพชพรรณ(VCI) และ ดชนมาตรฐานหยาดน าฟา(SPI) เพอสามารถน าไปใชเปนขอมลหรอแนวทางในการแกไขปญหาภยแลงตอไป จดมงหมายของการศกษา

1. ศกษาพนทภยแลงในเขตอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก 2. เปรยบเทยบภาวะภยแลงดวยเทคนคดชนเงอนไขพชพรรณ(VCI)

และ ดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ขอบเขตของงานวจย

การประเมนภยแลงในอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก ในครงนใชดชนเงอนไขพชพรรณ(Vegetation Condition Index: VCI) ทไดจากขอมลดาวเทยม(Satellite-Derived Data) Landsat 8 ป พ.ศ. 2557 และ 2558 จาก http://earthexplorer.usgs.gov/ และขอมลปรมาณน าฝน(Rainfall-derived data) ยอนหลง 10 ป ตงแตป พ.ศ. 2549 ถง ป พ.ศ. 2558 จากสถานอตนยมวทยาพษณโลก และในการวเคราะหเพอตรวจวดความแหงแลงไดน าขอมลมาวเคราะห 2 ป คอ พ.ศ. 2557 และ ป พ.ศ. 2558

http://earthexplorer.usgs.gov/

3

ภาพ 1 กรอบแนวคดงานวจย

4

ขอบเขตพนทศกษา

อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก อยในเขตภาคเหนอตอนลางหางจากตวจงหวดประมาณ 68 กโลเมตร ทตงทางภมศาสตร ละตจด 16 องศา 34 ลปดา 6 ฟลปดาเหนอ และ ลองจจด 100 องศา 38 ลปดา 8 ฟลปดาตะวนออก มพนททงหมดประมาณ 1,029.550 ตารางกโลเมตร ประชากร 59,346 คน ความหนาแนนของประชากร 57.64 คน/ตารางกโลเมตร มอาณาเขตตดตอกบเขตการปกครองขางเคยง ดงน ทศเหนอ ตดตอกบอ าเภอวงทอง ทศตะวนออก ตดตอกบอ าเภอเขาคอ อ าเภอเมองเพชรบรณ และอ าเภอวงโปง (จงหวดเพชรบรณ) ทศใต ตดตอกบอ าเภอวงโปง (จงหวดเพชรบรณ) อ าเภอทบคลอ และอ าเภอวงทรายพน (จงหวดพจตร) ทศตะวนตก ตดตอกบอ าเภอวงทรายพน อ าเภอสากเหลก (จงหวดพจตร) และอ าเภอวงทอง สภาพภมประเทศ พนทสวนใหญของอ าเภอเนนมะปราง ประมาณรอยละ 45 มลกษณะเปนถ าภเขาหนปนอายกวา 300 ลานป มถ าอยมากมาย สภาพทวไปเปนพนทราบชายเขา ไมมแหลงตนน าล าธาร ในฤดแลงมกจะเกดการขาดแคลนน าในการอปโภคบรโภค เปนพนทราบชายเขา รอยละ 55.23 และเปนพนทภเขา รอยละ 44.77 ตารางกโลเมตร สภาพภมอากาศ ลกษณะภมอากาศในอ าเภอเนนมะปราง เนองจากตงอยในเขตพนทภาคเหนอตอนลาง ลกษณะอากาศโดยทวไปมลกษณะรอนชน แบงออกเปน 3 ฤด ไดดงน 1. ฤดรอน เรมตงแตเดอนมนาคม ถง พฤษภาคม สภาพอากาศรอนพนดนแหงแลงแหลงน าตนเขน 2. ฤดฝน เรมตงแตเดอนมถนายน ถง ตลาคม สภาพอากาศฝนตกชกลมพดแรงและมน าปาไหลบามาจากเทอกเขาทางทศตะวนออก บางครงเกดน าทวมไรนาเสยหาย 3. ฤดหนาว เรมตงแตเดอนพฤศจกายน ถง กมภาพนธ สภาพอากาศหนาวเยน

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%A0%E0%B8%AD%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%97%E0%B8%AD%E0%B8%87

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%A0%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%9E%E0%B8%8A%E0%B8%A3%E0%B8%9A%E0%B8%B9%E0%B8%A3%E0%B8%93%E0%B9%8C

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%A0%E0%B8%AD%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B9%82%E0%B8%9B%E0%B9%88%E0%B8%87

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%A0%E0%B8%AD%E0%B8%97%E0%B8%B1%E0%B8%9A%E0%B8%84%E0%B8%A5%E0%B9%89%E0%B8%AD

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%A0%E0%B8%AD%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%9E%E0%B8%B9%E0%B8%99

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%AB%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B8%9E%E0%B8%B4%E0%B8%88%E0%B8%B4%E0%B8%95%E0%B8%A3

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%A0%E0%B8%AD%E0%B8%AA%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0%B9%80%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B9%87%E0%B8%81

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%A0%E0%B8%AD%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%97%E0%B8%AD%E0%B8%87

5

ภาพ 2 แผนทขอบเขตพนทศกษา

6

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1. ท าใหผ วจยสามารถทราบวาพนทใดบางเสยงตอภาวะภยแลงดานการเกษตรกรรม โดยการเปรยบเทยบภยแลงดวยเทคนคดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) และ ดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) 2. ไดแผนทขอมลแสดงเกยวกบพนทภยแลงในเขตพนทศกษา 3. สามารถน ามาเปนแนวทางในการพฒนาพนทในอนาคต นยามศพทเฉพาะ

ภยแลง (Drought) หมายถง ชวงฝนแลงเปนชวงเวลาซงอากาศผดปกตหรอขาดฝนท าใหเกดการขาดแคลนน าใชและพชผลตางๆ เสยหายความรนแรงของชวงฝนแลงขนอยกบความชนในอากาศ

ดชนเงอนไขพชพรรณ(Vegetation Condition Index : VCI) หมายถง ดชนตรวจสอบความแหงแลงดานเกษตรกรรมทไดจากการค านวณรอยละอตราสวนของผลตางดชนพชพรรณ

ดชนมาตรฐานหยาดน าฟา(Standardized Precipitation Index : SPI) หมายถง ดชนตรวจสอบความแหงแลงทไดขอมลจากปรมาณน าฝนสะสม

คาดชนพชพรรณ(Normalized Differences Vegetation Index : NDVI) หมายถง คาทบอกถงสดสวนของพชพรรณทปกคลมพนผวโดยค านวณจากการน าชวงคลนทเกยวกบพชพรรณมาท าสดสวนซงกนและกน

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การศกษาเปรยบเทยบภยแลงดานการเกษตรกรรมดวยเทคนคดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) และ ดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ในเขตอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก ในงานวจยครงนไดศกษาคนควาเอกสาร แนวคดทฤษฎ และงานวจยทเกยวของตางๆ เพอประกอบการศกษาโดยมหวขอการน าเสนอ ดงน

1. ความหมายและประเภทของภยแลง 2. สาเหตการเกดและปจจยทเกยวของกบภยแลง 3. ดชนพชพรรณ (NDVI) 4. ดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) 5. ดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) 6. Inverse Distance Weighted (IDW) 7. งานวจยทเกยวของ

1. ความหมายและประเภทของภยแลง ภยแลง ความแหงแลง มาจากภาษาองกฤษค าวา “Drought” ซงมผ ใหค านยามหลายความหมายตางๆ กน ดงน ราชบณฑตยสถาน (2523) กลาววา “Drought” คอชวงฝนแลงเปนชวงเวลาซงอากาศผดปกตหรอขาดฝนท าใหเกดการขาดแคลนน าใชและพชผลตางๆ เสยหายความรนแรงของชวงฝนแลงขนอยกบความชนในอากาศ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (2014) ภยแลง ความแหงแลง (Drought) หมายถง ความแหงแลงของลมฟาอากาศ อนเกดจากการทมฝนนอยกวาปกต หรอฝนไมตกตองตามฤดกาลเปนระยะเวลานานกวาปกตและครอบคลมพนทบรเวณกวาง ท าใหเกดการขาดแคลนน าดมน าใช พชพนธไมตางๆ ขาดน า ท าใหไมเจรญเตบโตตามปกตเกดความเสยหายและความอดอยากทวไป

8

Kemp (1994 หนา 41 - 42 อางใน กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย, 2547) ไดใหความหมายไวแตกตางกนวา ความแหงแลง (Aridity) และ ภยแลง (Drought) ความแหงแลงนนปกตจะพจารณาถงผลของฝนตกทตกนอยกวาคาเฉลยและเปนลกษณะทเกดขนอยางถาวร (Permanent Feature) ของภมอากาศในระดบภมภาค ดงเชน เขตทะเลทรายของโลกเปนตวอยางของความแหงแลงแบบถาวรทมปรมาณฝนตกนอยกวา 100 มลลเมตรตอป สวนภยแลง เปนลกษณะชวคราว (Temporary Feature) ทปรากฏหยาดน าฟาหรอปรมาณน าฝนทตกลงมานอยกวาปกต โดยเกดจากความผนแปรของกาลอากาศ เชน อณหภมสงขน ความชนต า และลมพดรนแรง Kovach (1995 หนา 88 - 95) กลาววา ภยแลงไมมค าจ ากดความทแนนอน ซงสามารถเกดขนไดทกภมภาคของโลกโดยความหมายอยางงายๆ นนคอ ไมมฝนตกในชวงหนงในพนทหนง ถากลาวถงผลกระทบทไดรบ ภยแลง หมายถงชวงเวลาทฝนไมตกยาวนานมากขน สงผลใหยบยงการเจรญเตบโตของพชและสงมชวตในพนทนนๆ สภาพความแหงแลงมอยทกทวปของโลก สงมชวตในพนทกสามารถปรบตวใหเขากบสภาพแวดลอมนนได หรอมสมดลทางธรรมชาตของตวเอง เชน ทะเลทรายในทวปแอฟรกา สวนภยแลงสามารถเกดขนไดทกพนทเชนกน โดยจะมความรนแรงมากหรอนอยขนอยกบปจจยหลายอยาง ไดแก ปจจยทางกายภาพ ปจจยทางนเวศวทยาและปจจยดานกจกรรมของมนษย ซงสามารถจ าแนกภยแลงตามความตองการทางเกษตรกรรม ดงททอรนทเวต (Thornthwaite) แบงออกเปน 4 ประเภทดวยกน (Kemp 1994 หนา 45 – 47) 1. ภยแลงแบบถาวร (Permanent Drought) มความชนไมพอเพยงตอพชทกชนด ยกเวนพชทนแลงทปรบตวเขากบสภาพแหงแลงได 2. ภยแลงตามฤดกาล (Seasonal Drought) มกเกดขนชวงหนงของปกคอ ฤดแลงทแตกตางจากชวงฤดฝนไดชดเจน ภยแลงทอาจเกดขนได (Contingent Drought) มกพบในพนททปกตมความชนเพยงพอตอความตองการของพชอยแลว แตมชวงหนงทมปรมาณน าฝนไมพอเพยงตอพชท าใหพชไมเจรญเตบโตหรอตายได 3. ภยแลงทไมสามารถมองเหนได (Invisible Drought) ซงสามารถตรวจพบได โดยใชเครองมอวดและเทคนคทางสถต พบวาพชกสามารถเจรญเตบโตไดด ถงแมวากอนหนาทจะขาดแคลนน ากตาม

9

ประเภทของความแหงแลง โดยทวไปแลวความแหงแลงจะสงผลกระทบตอสงแวดลอมในลกษณะทแตกตางกน ซงศนยตรวจสอบสภาพภมอากาศและและทะเลวทยาของสหรฐอเมรกา (National Oceanic and Atmospheric Administration, NOAA) ไดแบงประเภทของความแหงแลงออกเปน 4 ประเภท ดงน 1. ทางดานอตนยมวทยา (Meteorological drought) เปนความแหงแลงทเกดจากฝนทงชวง หรอปรมาณน าฝนไมเพยงพอตอความตองการใช เมอเทยบกบคาปกตหรอคาเฉลยของปรมาณน าฝน 2. ทางดานอทกวทยา (Hydrological drought) เปนความแหงแลงทเกดจากการทฝนไมตกหรอตกในปรมาณนอย ท าใหปรมาณน าผวดนและปรมาณน าใตดนลดระดบลงอยางมาก เปนผลใหน าในแหลงน า เชน เขอน ฝาย แมน า น าใตดนมปรมาณน าลดลง 3. ทางดานเกษตรกรรม (Agricultural drought) เปนความแหงแลงทเกดจากความแหงแลงทางอตนยมวทยาและความแหงแลงทางอทกวทยา ซงเกดกบพชพรรณ สงผลตอการเจรญเตบโตของพชพรรณในพนทนนๆ ทงนจะขนอยกบปรมาณการใชน าของพชแตละประเภทดวย 4. ทางดานเศรษฐกจและสงคม (Socio-economic drought) เปนความแหงแลงทเปนผลการะทบมาจาก ความแหงแลงทางอตนยมวทยา ความแหงแลงทางอทกวทยาและความแหงแลงทางดานเกษตรกรรม ซงเปนความเกยวของกบความสมดลของปรมาณความตองการและปรมาณของผลผลตทางดานเกษตรกรรม เมอเกดความแหงแลงขนปรมาณการผลตจะลดลงท าใหผลผลตไมเพยงพอตอความตองการของตลาด 2. สาเหตการเกดภยแลง สาเหตทกอใหเกดภยแลงมขอสมมตฐานอย 2 ประการ คอ การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของโลกและการยอนกลบทางชวะ ธรณฟสกส มรายละเอยดดงน (Kovach 1995 หนา 91-99) 1. การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของโลก (Climatic changes on a global scale) ท าใหเกดการเปลยนแปลงความสมดลภายในโลก โดยมสาเหตดงน 1.1 การเปลยนแปลงสวนผสมของอากาศ ท าใหเกดการเปลยนแปลงคณสมบตของรปแบบการหมนเวยนบรรยากาศ โดยสวนผสมอากาศมมากเกนไปและมการปนเปอนจาก

10

อนภาคอน เชน ฝ น ไอน า คารบอนไดออกไซดและกาซโอโซน เปนตน โดยอนภาคเหลานเกดจากภเขาไฟระเบดและมลพษอากาศจากโรงงานอตสาหกรรม 1.2 อณหภมของน าในทะเลและมหาสมทรเยนกวาปกต จงลดความชนบนผวน าทะเล ท าใหมฝนนอยหรอเกดฝนแลงได 1.3 ปรากฏการณ เอลนโญ ท าใหฤดกาลเปลยนแปลงไป โดยแถบตะวนตกของมหาสมทรแปซฟกจะมฝนตกชกมากขนหรออาจเกดพายได เชน ประเทศเปรและชล และแถบตะวนออกของมหาสมทรแปซฟกจะเกดความแหงแลง โดยปรากฏทางตอนเหนอของทวปออสเตรเลย อนโดนเซย ไทยและฟลปปนส ส าหรบประเทศไทยจะเกดขนระหวางเดอนพฤษภาคมถงเดอนมถนายน คอ มปรมาณฝนตกนอยกวาปกตเปนบรเวณกวางทวประเทศ จนเกดเปนภาวะแหงแลง พบวาเคยเกดในชวงป พ.ศ. 2525-2526 และ พ.ศ. 2540-2541 แตสภาวะภยแลงไมรนแรงมากนก เนองจากไดรบฝนเพมขนจากอทธพลพายหมนเขตรอนทกอตวขนในทะเลจนใต 1.4 วฏจกรจนทรคตในรอบ 18.6 ป เปนวฏจกรโคจรของดวงจนทรท มความสมพนธกบเสนศนยสตรของดวงอาทตย ซงไมเกยวของกบโลก ทหางกน 5 องศา โดยเหนอเสนศนยสตรของดวงอาทตย 9.3 ป และอยใตเสนศนยสตรของดวงอาทตย 9.3 ป เมอครบรอบการโคจรจะเปน 18.6 ป ลกษณะเชนนจะท าใหน าขนน าลงมคลนในทะเล กอใหเกดภยแลงขน เมอครบรอบวฏจกร ในป ค.ศ. 1991 ทสหรฐอเมรกา มปรากฏการณเกดภยแลงขนเปนบรเวณกวาง 1.5 ปรากฏการณเรอนกระจก (Greenhouse Effect) ทเกดขนในปจจบน โดยปกตแลวโลกจะไดรบพลงงานจากดวงอาทตยทสองผานบรรยากาศลงมาอยางสม าเสมอ เมอรงสแสงอาทตยสองมายงผวโลกรงสบางสวนจะสะทอนกลบ สวนทเหลอจะถกดดซบไวทผวโลกทพนดนและพนน า พนโลกสวนทอนขนนสะทอนความรอนใหกบบรรยากาศของโลกเปน 3 สวน คอ ท าใหอากาศทตดกบผวโลกรอนขน ท าใหน าหรอความชนทผวโลกกลายเปนไอระเหยออกไปและท าใหรงสอนฟราเรด (Inflared) สะทอนสบรรยากาศ การสะทอนของรงสอนฟราเรดไปยงบรรยากาศ จะมสารจ าพวกไอน า คารบอนไดออกไซด มเทน (Methane) และกาซบางชนดจะดดซบรงสอนฟราเรดไวแลวสะทอนรงสนไปสบรรยากาศและสะทอนกลบมายงโลก ซงจะท าใหอากาศเหนอผวโลกรอนขน ในขณะทบรรยากาศโดยรอบมสารตางๆ เขาไปปะปนเพมมากขนในปจจบน จงเปนผลใหอณหภมของอากาศทผวโลกมความรอนเพมขน

11

ผลกระทบของปรากฏการณเรอนกระจก ท าใหเกดการเปลยนแปลงสงแวดลอม การเปลยนแปลงของดนฟาอากาศ ซงกอใหเกดผลกระทบทงสงมชวตเปนพชและสตวในทองถน ทงน การด ารงชวตหรอการเจรญเตบโตของพชและสตวตองอาศยสภาพภมอากาศ อาหาร ดน สภาพทอยอาศย การควบคมทางเคมและชวภาพ ตลอดจนปรมาณของสงมชวตในพนท การปรบตวการเคลอนยายหรอการด ารงอยในทองถนเปนคณลกษณโดยทวไปของสงมชวต สงมชวตบางชนดสามารถปรบเปลยนสภาพตนเองไดเรวตามการเปลยนแปลงของสงแวดลอม เชน อาจเขาไปอาศยในเมอง ในพนทเกษตร หรอมฉะนนกไมอาจมชวตอยในสงแวดลอมทเปลยนแปลงนได 2. ผลยอนกลบทางชวธรณฟสกส (Biogeophysical Feedback) เปนผลมาจากการผนแปรของระบบนเวศวทยา ทเกดจากกจกรรมของมนษยและสตวบนพนทใดๆ ท าใหสภาพดนเสอมโทรมอยางรวดเรว เมอจ านวนประชากรโลกเพมมากขน ท าใหมความตองการปจจย 4 มากขนตามไปดวย จ าเปนตองผลตอาหาร เครองนงหม ทอยอาศยและยารกษาโรคใหเพยงพอแกผบรโภค ทงนสามารถจ าแนกกจกรรมของมนษยได 4 รปแบบดงน 2.1 การเพาะปลกมากเกนไป (Over-cultivation) ท าใหป ยในดนไมเพยงพอตอการเจรญเตบโตของพชในพนททมการเพาะปลกแบบธรรมชาต ดนจงขาดแรธาตอาหารไป ท าใหสภาพดนไมเหมาะสมแกการเจรญเตบโตของพช โดยพชอาจแคระแกนเปนโรค ตนไมและหญาอาจตายไดงายขน 2.2 การเลยงสตวปศสตวมากเกนไป (Over-grazing) ซงตองการพนททงหญาอนกวางใหญ รอยเทาสตวเหยยบย าบนดนท าลายหญาคลมดนดวย พชคลมดนกจะลดนอยลงกอใหเกดการกดเซาะหนาดนไดงาย อกทงมฝ นฟงกระจายไปในอากาศ ท าใหสวนผสมของอากาศเปลยนแปลงไปดวย 2.3 การตดไมท าลายปา (Deforestation) ปาไมมอทธพลตอกระแสลม ความชมชนฝน การระบายน าและน าผวดน เมอตนไมถกท าลายไปขาดพชดดซบน า และดนไมสามารถเกบกกน าได ท าใหเกดน าทวมฉบพลนและในชวงฤดแลงเมอไมมฝนตกกจะเกดความแหงแลงขน 2.4 การชลประทานไมเปนระบบ (Bad Irrigation Practices) จากการปฏบตทางการเกษตรในอดตทมการระบายน าทเรวเกนไป ท าใหดนมการอมน าไมดและจะมปญหาดนเคมหรอมคราบเหลอทผวหนาดนตามมาได โดยเปนเกลอทละลายมากบน าใตดนทมเกลอผสมอย

12

ปจจยทเกยวของกบภยแลง ปจจยทเกยวของและเชอมโยงถงการเกดภยแลงมความแตกตางกนออกไปในแตละพนทซงมปจจยทเกยวของ ดงน (ชฎา ณรงฤทธ และ สใส ยนสนแสง, 2547 หนา 33-37) 1. ปจจยดานน าฝน พจารณาจากปรมาณน าฝนเฉลย จ านวนวนทฝนตกเฉลย ซงพนททมฝนตกมากจะเกดปญหาภยแลงนอยเนองจากมน าฝนตกถงพชทางการเกษตรโดยตรง สวนปรมาณการระเหยจากถาดน าจะมความสมพนธกบความชนในชนบรรยากาศและความชนในดน ถาความชนในดนมากการระเหยจะนอยภยแลงกจะเกดไดยากกวาภาวการณระเหยมาก 2. ปจจยดานลกษณะภมประเทศและดน ตวแปรดานลกษณะภมประเทศและดน ไดแก ความลาดชน ความสงต าของพนทและความสามารถในการระบายน าของดน ความลาดชนของพนทมผลตอความเรวในการเคลอนทของน าทงบนผวดนและใตดน พนทมความลาดชนมาน าจะไหลออกจากพนทไดเรวกวาพนททมความลาดชนนอย ความสงต าของพนท ตามหลกการไหลของน าในพนทสงและดอนจะมการไหลบาของน าอยางรวดเรวท าใหกกเกบน าไดนอย สวนความสามารถในการระบายน าของดน เปนตวชวดระดบความสามารถในการกกเกบน า ทงนขนอยกบคณลกษณะทางกายภาพพนฐานของดน ไดแก เนอดนและโครงสรางของดน ลกษณะดนในพนทตางๆ ซงแตกตางกนตามตนก าเนดดน ลกษณะภมประเทศ ภมอากาศ ดงนน คณสมบตของดนแตละพนทจงกอใหเกดความแหงแลงทแตกตางกนออกไป 3. การใชประโยชนทดน (Land Use) เปนการพจารณาวาทดนในแตละพนทมความเหมาะสมและขอจ ากดในการปลกพชแตละชนดหรอแตละกลมของพชแตกตางทกนอยางไร โดยอาศยลกษณะของดนและสภาพแวดลอมในการเกดดนเปนหลก ขอจ ากดในการใชประโยชนทดนทน ามาใช ไดแก ความลาดเทของพนท การชะลางพงทลาย สภาพน าทวม ความแหงแลงของดน ดงนน ควรใชประโยชนทดนตามสมรรถภาพและศกยภาพของดน ตามความสามารถในการจดการและการอนรกษดนเพอการใชประโยชนทดนไดเปนระยะเวลานานโดยสอดคลองกบสภาพเศรษฐกจและสงคมในปจจบน

13

3. ดชนพชพรรณ (Normalized Difference Vegetation Index: NDVI) ดชนพชพรรณ (Vegetation Index) คอคาทบอกถงสดสวนของพชพรรณทปกคลมพนผว

โดยค านวณจากการน าชวงคลนทเกยวของกบพชพรรณมาท าสดสวนซงกนและกนซงวธการทนยมใชงานมากวธหนงเรยกวา Normalized Difference Vegetation Index (NDVI) เปนการน าคาความแตกตางของการสะทอนของพนผว ระหวางชวงคลนใกลอนฟราเรดกบชวงคลนตามองเหนสแดงมาท าสดสวนกบคาผลบวกของทงสองชวงคลนเพอปรบใหเปนลกษณะการกระจายแบบปกตท าให NDVI มคาอยระหวาง -1 ถง 1 ซงจะชวยในการแปลผลไดงายขนกลาวคอคา 0 หมายถง ไมมพชพรรณใบเขยวอยในพนทส ารวจในขณะทคา 0.8 หรอ 0.9 หมายถง มพวกพชพรรณใบเขยวหนาแนนมากในพนทดงกลาวกรณทพนผวมพชพรรณปกคลมจะมคาการสะทอนในชวงคลนใกลอนฟราเรดสงกวาชวงคลนตามองเหนสแดงท าให NDVI มคาเปนบวกในขณะทพนผวเปนดนจะมคาการสะทอน ระหวางสองชวงคลนใกลเคยงกนท าให NDVI มคาใกลเคยงกบศนยสวนกรณทพนผวเปนน าจะมคาการสะทอนในชวงคลนใกลอนฟราเรดต ากวาชวงคลนตามองเหนสแดงท าให NDVI มคาตดลบทงนโดยปกตคานจะมคาอยระหวาง 0.1 ถง 0.7 เทานน โดยมสมการดงน

NDVI =

NDVI คอ ดชนพชพรรณโดยวธ Normalized Difference Vegetation Index NIR คอ ชวงคลนใตแดงใกลหรออนฟราเรดใกล RED คอ ชวงคลนทตามองเหนแสงสแดง ตาราง 1 แสดงคาพชพรรณโดยวธ (Normalized Difference Vegetation Index: NDVI)

คา NDVI ความหมาย

0.60 - 1.00 มพนธพชอยหนาแนนมาก เชน พนทปาไม 0.30 - 0.59 มพนธพชอยนอย เชน พนทเกษตรกรรม 0 - 0.29 พนททมพชปกคลมอยนอยมากหรอไมมอยเลย เชน ทะเล

14

4. ดชนเงอนไขพชพรรณ (Vegetation Condition Index: VCI) ดชนเงอนไขพชพรรณ (Vegetation Condition Index: VCI) เปนการปรบคาดชนพชพรรณ (NDVI) ใหคาของพชพรรณมความสวางขน โดยใชคาสงสดและต าสดของคา NDVI มาใชในการค านวณ โดยมสมการดงน

VCI = ( )

คอ คา NDVI ปกต คอ คา NDVI สงสด คอ คา NDVI ต าสด

เมอ NDVI คอ คาดชนพชพรรณ

NDVI =

NIR คอ ชวงคลนใตแดงใกลหรออนฟราเรดใกล RED คอ ชวงคลนตามองเหนแสงสแดง ตาราง 2 แสดงคาดชนเงอนไขพชพรรณ (Vegetation Condition Index: VCI)

ภาวะของพชพรรณ VCI (%)

ไมมความแลง 50 < VCI <100 ความแลงปานกลาง 35 < VCI < 50 ความแลงรนแรง VCI < 35

15

5. ดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (Standardized Precipitation Index: SPI) ดชนความแหงแลง SPI ไดพฒนาขนจากแนวความคดของ Mckee et al (1993) เพอเฝาดสภาวะแหงแลงในชวงเวลาตางๆ ทก าหนดโดยจากปรมาณฝนสะสมในแตละชวงเวลาทสนใจ ซงอาจมตงแต 1 เดอน 2 เดอน 3 เดอน . . . จนถง 72 เดอน โดยมสมการดงน

SPI =

คอ ปรมาณหยาดน าฟา ณ ต าแหนง i ทวดคาได และในชวงเวลา j ของขอมล คอ ปรมาณหยาดน าฟาเฉลยของชวงเวลาระยะยาวทเราสนใจ

คอ คาเบยงเบนมาตรฐาน ตาราง 3 แสดงเกณฑการแบงระดบความรนแรงของสภาวะความแหงแลงตามดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (Standardized Precipitation Index: SPI)

คาดชน SPI ระดบความรนแรงของสภาวะความแหงแลง

มากกวาหรอเทากบ 2 1.50 ถง 1.99 1.00 ถง 1.49 -0.99 ถง 0.99 -1.00 ถง -1.49 -1.50 ถง -1.99

นอยกวาหรอเทากบ -2

ฝนชกมากทสด ฝนชกมาก ฝนชกปานกลาง ฝนใกลเคยงคาปกต ฝนแลงปานกลาง ฝนแลงรนแรง ฝนแลงรนแรงมากทสด

ทมา: Mckee (1993)

16

6. Inverse Distance Weighted (IDW) เปนวธการแทรกคาโดยท าการสมจดตวอยางแตละจดจากต าแหนงทสามารถสงผลกระทบไปยงเซลลทตองแทรกคาได ซงจะมผลกระทบนอยลงเรอยๆ ตามระยะทางทไกลออกไปจากเซลลทตองการแทรกคา ดงนนจดทอยใกลกบเซลลทตองการค านวณหาคาจะมน าหนกมากกวาจดทอยไกลออกไป โดยเราสามารถเจาะจงจ านวนจด หรอ อาจใชทกจดทอยในรศมทก าหนดมาค านวณหาใหเซลลผลลพธได วธการนเหมาะกบกรณทตวแปรทใชในการสรางแผนทมการปรบคาตามระยะทางจากจดตวอยาง ตวอยางเชน เมอตองการสรางพนผวดวยการแทรกคาทแสดงการวเคราะหก าลงซอของผ ซอตอรานคาปลกแตละแหง คาปรมาณของก าลงซอจะคอยๆ มอทธพลนอยลงไปตามระยะทาง เนองจากผคนสวนใหญมกจะซอของกบรานคาใกลบาน

17

7. งานวจยทเกยวของ Dipanwita Dutta, Arnab Kundu, N.R. Patel, S.K. Saha, A.R. Siddiqui (2014) ท าการประเมนภยแลงทางการเกษตร โดยใชวธการส ารวจขอมลระยะไกลในรปแบบของเทคนคดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) และดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ในรฐราชสถาน ประเทศอนเดย ผลการศกษาพบวา ภยแลงเกดขนรนแรงในฤดการเพาะปลกป 2002 คาดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ในป 2003 อยในเกณฑปกต และเมอน า VCI ป 2002 มาเทยบกบ SPI พบความแหงแลงมากอยางเหนไดชด Steven M. Quiring and Srinivasan Ganesh (2009) ท าการประเมนผลของดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) เพอการตรวจสอบภยแลงในรฐเทกซส ประเทศสหรฐอเมรกา โดยการเปรยบเทยบดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) กบดชนภยแลงของพาลเมอร (PDSI) Moisture Anomaly Index (Z-index) ดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI), percent normal, and deciles. ผลการศกษาพบวา VCI มความสมพนธกบ SPI มากทสด 6 เดอน และ SPI มความสมพนธ กบ PDSI 9 เดอน D. MUTHUMANICKAM, P. KANNAN, R. KUMARAPERUMAL, S. NATARAJAN, R. SIVASAMY and C. POONGODI (2011) ศกษาการวเคราะหการเปลยนแปลงในพชพรรณอนเนองมาจากการเปลยนแปลงของปรมาณน าฝน และระบพนทการใชประโยชนทดนทมความเสยงเกดภยแลง ท าการเกบรวบรวมขอมลปรมาณน าฝนป 1981 – 2003 ถกแบงออกเปน มาก ปกต นอย และปทเกดภยแลง เซนเซอรชดคอมโพสตขนสงมากความละเอยด Radiometer (AVHRR) ถกน ามาใชในการวเคราะหพฤตกรรมชวขณะ และ Interannual ของพนผวทปกคลมดวยพชพรรณ และการใชประโยชนทดนการเพาะปลก ผลการศกษาพบวาดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ถกน ามาใชในการประมาณการพชทเกดภยแลง คา VCI สงสด 92.1 % เปนการปลกหวหอม S. K. JAIN, R. KESHRI, A. GOSWAMI, A. SARKAR and A. CHAUDHRY (2009) ศกษาภยแลงในภาคใตของรฐราชสถาน ของประเทศอนเดย โดยการน าขอมลมาจากดาวเทยมอตนยมวทยา NOAA (AVHRR) จากแทนขดน ามนแหงชาตชดของดาวเทยมไดถกใชส าหรบการค านวณหา brightness temperature (BT), the Normalized Difference Vegetative Index (NDVI) and the Water Supplying Vegetation Index (WSVI) ท าการวเคราะหป 2002 – 2005 และจากการวเคราะห SPI พบวาป 2002 เปนปทเกดภยแลงรนแรงทสด

18

วรนช จนทรสรย และ กาญจนเขจร ชชพ (2549) ศกษาการประเมนความแหงแลงของลมน าปาสกดวยดชนความสมบรณของพชพรรณ จากขอมลภาพถายดาวเทยม NOAA AVHRR ป พ.ศ. 2549 แลวพจารณาความสมพนธระหวางพนทประสบภยแลงทมระดบความรนแรงของความแหงแลงในระดบรนแรงถงรนแรงมากกบประเภทการใชทดน จากการแปล และตความขอมลภาพถายดาวเทยม LANDSAT TM และจดท าแผนทระดบความรนแรงของความแหงแลงตามเกณฑของ Kogan (2002) ผลการศกษาพบวาเดอนธนวาคม เกดพนทประสบภยแลงมากทสด โดยมระดบความรนแรง 5 ระดบ ตามเกณฑของ Kogan (2002) ซงพนทสวนปาเปนพนททประสบภยแลงมากทสด ธระพงศ ทองค า, วชย พนธนะหรญ และ ชาล นาวานเคราะห (2554) ศกษาการประเมนพนทเสยงภยแลงในจงหวดอทยธาน โดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตรรวมกบขอมลจากดาวเทยมและประเมนผลกระทบทเกดจากภยแลง ปจจยทใชท าการศกษาครงน ไดแก ปรมาณน าฝน จ านวนวนทฝนตก ระยะหางจากแหลงน า แหลงน าใตดน ความลาดชนของพนท ศกยภาพความชนของดน และการใชประโยชนทดน วเคราะหโดยใชวธการซอนทบขอมล ก าหนดคะแนนและการถวงน าหนก เพอก าหนดระดบของพนทเสยงภยแลงและน าขอมลทไดมาซอนทบกบคาดชนพชพรรณ (NDVI) ทไดจากขอมลดาวเทยม ผลการศกษาพบวาคาระดบการเสยงภยม 4 ระดบ คอ 1. พนทเสยงภยแลงสง 2. พนทเสยงภยแลงปานกลาง 3. พนทเสยงภยแลงต า 4. พนทไมเสยงภยแลง และน ามาเปรยบเทยบกบคาดชนพชพรรณ (NDVI) ได 12 ระดบ สมพศ นธยานนท (2546) ศกษาการวเคราะหภยแลงและพนทเสยงภยแลงในจงหวดนครราชสมา โดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตรมาวเคราะหเชงพนทปจจยยอยภยแลงแบบจบคซอนทบขอมล น าปจจยทเกยวกบภยแลงและพนทเสยงภยแลงดานปรมาณน าฝนกบจ านวนวนทฝนตกดานอทกวทยา และดานเกษตรในพนทจงหวดนครราชศรมามาวเคราะห ผลการศกษาพบวา มพนทเสยงภยแลงมาก ปานกลาง และนอยแตกตางกน เปนไปตามการแบงชนขอมลและล าดบความส าคญของแตละปจจยทก าหนด

บทท 3

วธด าเนนงานวจย

การศกษา เรอง การเปรยบเทยบภยแลงดานเกษตรกรรมดวยเทคนคดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) และ ดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ในเขตอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก เพอท าการประเมนพนทเสยงภยแลงโดยท าการวเคราะหและเปรยบเทยบภยแลงดานเกษตรกรรมดวยเทคนคดชนเงอนไรพชพรรณ (VCI) โดยใชขอมลดชนพชพรรณจากขอมลดาวเทยม และ ดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) โดยใชขอมลปรมาณน าฝน เพอใหงานวจยเกดขนตามผลการศกษา ผวจยไดก าหนดวธการศกษาตามหวขอดงตอไปน

1. ขนตอนการศกษา 2. ขอมลและแหลงขอมล 3. เครองมอและโปรแกรมทใช 4. การวเคราะหขอมล 5. การน าเสนอขอมล

1. ขนตอนการศกษา 1.1 การเตรยมการ 1.1.1 ศกษาแนวคด และทฤษฎทเกยวของ 1.1.2 ตดตอหนวยงานทเกยวของและรวบรวมขอมลทจ าเปน - สถานตรวจวดสภาพอากาศ กรมอตนยมวทยา จงหวดพษณโลก - ส านกงานสงแวดลอมภาคท 3 จงหวดพษณโลก 1.2 การเกบขอมล 1.2.1 ดาวนโหลดภาพถายดาวเทยม Landsat 8 ป พ.ศ. 2557 และ 2558 ในพนท

อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก 1.2.2 ขอขอมลปรมาณน าฝนจากกรมอตนยมวทยา จงหวดพษณโลก 1.3 การประมวลผลและวเคราะหขอมลท าใหไดแผนทพนทเสยงภยแลงในอ าเภอเนน

มะปราง จงหวดพษณโลก 1.4 การเขยนและน าเสนอรายงาน

20

2. ขอมลและแหลงขอมล การเกบรวบรวมขอมลในการศกษาครงนเปนขอมลทไดรบจากแหลงอนทงในและนอก พนท เปนขอมลเอกสารและขอมลทใชในการวเคราะหพนท จากหนวยงานตางๆ ไดแก - ส านกหอสมดมหาวทยาลยนเรศวร จงหวดพษณโลก - สถานตรวจวดสภาพอากาศ กรมอตนยมวทยา จงหวดพษณโลก - ส านกงานสงแวดลอมภาคท 3 จงหวดพษณโลก - เอกสารงานวจยทเกยวของ 3. เครองมอและโปรแกรมทใช - โปรแกรมสารสนเทศภมศาสตร ArcGIS ในการวเคราะหประมวลผลและการจดท า แผนทพนทเสยงภยแลงในอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก - โปรแกรม spi_sl_6 ในการวเคราะหขอมลปรมาณน าฝน - โปรแกรม Microsoft Word ในการพมพขอมลเอกสาร - โปรแกรม Microsoft Excel ในการค านวณ - เครองพมพ (Printer) 4. การวเคราะหขอมล 4.1 ขอมลดาวเทยม 4.1.1 ท าการหาคาดชนพชพรรณ (NDVI) เพอหาคาการสะทอนพชพรรณสงสดและ ต าสด ทงนคาดชนพชพรรณ (Vegetation Index: VI) คอ คาทบอกถงสดสวนของพชพรรณทปก คลมพนผวโดยค านวณจากการน าชวงคลนทเกยวของกบพชพรรณมาท าสดสวนซงกนและกนซง วธการทนยมใชงานมากวธหนงเรยกวา (Normalized Difference Vegetation Index: NDVI) (กฤษณะ อมสวาสด) ซง NDVI มคาระหวาง -1 ถง 1 ชวยในการแปลผลไดงายขน

21

ตาราง 4 ตารางแสดงความหมายของชวงคา NDVI

คา NDVI ความหมาย

0.60 - 1.00 0.30 - 0.59

0 - 0.29

มพนธพชอยหนาแนนมาก เชน พนทปาไม มพนธพชอยนอย เชน พนทเกษตรกรรม พนททมพชปกคลมอยนอยมากหรอไมมอยเลย เชน ทะเล

สตร คาความแตกตางทวไปของดชนพชพรรณ (NDVI) คอ

NDVI =

เมอ NIR คอ ชวงคลนใตแดงใกลหรออนฟราเรดใกล RED คอ ชวงคลนทตามองเหนแสงสแดง * ในดาวเทยม Landsat มคาการสะทอนในชวงคลนอนฟราเรดระยะใกล (Near Infrared) เชน Landsat 5 มคา Near Infrared คอ Band 4 ในขณะท Landsat 8 มคา Near Infrared คอ Band 4, Band 5 เปนตน 4.1.2 ท าการหาคาดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) เพอค านวณหาคาความแหงแลงใน พนท จากการสมจดตวอยาง Sampling แบบตารางกรด จากคาดชนพชพรรณ NDVI ทงนคา ดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) เปนการปรบคาดชนพชพรรณ NDVI ใหคาของพชพรรณมความสวางขน โดยใชคาสงสดและต าสดของคา NDVI มาใชในการค านวณ ตาราง 5 ตารางแสดงความหมายของชวงคา VCI

ภาวะของพชพรรณ VCI (%)

ไมความแลง ความแลงปานกลาง ความแลงรนแรง

50 < VCI < 100 35 < VCI < 50

VCI < 35

22

สตร การค านวณหาคาดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) คอ

⁄ เมอ คอ คา NDVI ปกต คอ คา NDVI สงสด คอ คา NDVI ต าสด ท าการ Interpolation โดยวธการ IDW (Inverse Distance Weighted) จากคาทไดจากการค านวณหาดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) และจดท าแผนทเสยงภยแลง 4.2 ขอมลปรมาณน าฝน การค านวณหาคาดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) จดการขอมลน าฝนโดยโปรแกรม spi_sl_6 โดยน าขอมลปรมาณน าฝนรายวน 10 ป ตงแตป พ.ศ. 2549 – 2558 มาท าการศกษาโดยใชดชน SPI ในชวงเวลาแบบ 4 เดอน 8 เดอน 12 เดอน เปนทงหมด 3 ชวงเวลาในการวเคราะหผล ตาราง 6 ตารางแสดงความหมายแสดงชวงคา SPI

คาดชน SPI ระดบความรนแรงของสภาวะความแหงแลง

มากกวาหรอเทากบ 2 1.50 ถง 1.99 1.00 ถง 1.49 -0.99 ถง 0.99 -1.00 ถง -1.49 -1.50 ถง -1.99

นอยกวาหรอเทากบ -2

ฝนชกมากทสด ฝนชกมาก ฝนชกปานกลาง ฝนใกลเคยงคาปกต ฝนแลงปานกลาง ฝนแลงรนแรง ฝนแลงรนแรงทสด

ทมา: Mckee (1993)

23

สตร การค านวณหาคาดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI)

SPI =

เมอ คอ ปรมาณหยาดน าฟา ณ ต าแหนง i ทวดคาได และในชวงเวลา j ของขอมล คอ ปรมาณหยาดน าฟาเฉลยของชวงเวลาระยะยาวทเราสนใจ

คอ คาเบยงเบนมาตรฐาน

ภาพ 3 แสดงการค านวณของโปรแกรมดชน SPI ในชวงเวลาแบบตางๆ

เลอกขอมลทไดจากการค านวณมา 2 ป คอ พ.ศ. 2557 – 2558 ท าการ Interpolation โดยวธการ IDW (Inverse Distance Weighted) กบสถานน าฝน 5 สถาน ไดแก สถาน 378201 อ.เมอง จ.พษณโลก สถาน 378001 อ.วงทอง จ.พษณโลก สถาน 378004 อ.นครไทย จ.พษณโลก สถาน 378007 อ.บางกระทม จ.พษณโลก สถาน - อ.เนนมะปราง จ.พษณโลก

24

5. การน าเสนอขอมล หลงจากวเคราะหขอมล และตรวจสอบขอมลแลว ขอมลทไดมาจะน าเสนอในรปแบบ แผนท ในรปแบบตาราง และในรปแบบรายงานการวจยตอไป

บทท 4

ผลการวจย

การวเคราะหเพอประเมนพนทเสยงภยแลงในเขตอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก ดวยเทคนคดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) และ ดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ซงเปนการวเคราะหเปรยบเทยบพนทเสยงภยแลงดวย 1) วธการประเมนพนทเสยงภยแลง ตามดชนความแหงแลงจากอณหภมพชพรรณ โดยใชขอมลแผนทดชนเงอนไขพชพรรณจากขอมลดาวเทยม เพอเปรยบเทยบกบ 2) วธการประเมนพนทเสยงภยแลง ตามดชนความแหงแลงจากขอมลปรมาณน าฝน มผลการศกษาดงน ผลการศกษาวธท 1 ดชนเงอนไขพชพรรณ (Vegetation Condition Index: VCI)

การศกษาครงนไดท าการทดลองเลอกขอมลภาพถายดาวเทยมของพนท อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก 2 ป คอ พ.ศ. 2557-2558 แบงการศกษาออกเปน 3 ฤด คอ ฤดรอน ฤดฝน และฤดหนาว

ผลการวเคราะหพนทเสยงภยแลงในเขตอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก ฤดรอน ป พ.ศ. 2557 จากการศกษาพบวา มพนทไมเสยงตอภยแลงมพนทครอบคลมพนทศกษามากทสด คอ 373,481 ไร คดเปนรอยละ 53.97 ของพนททงหมด รองลงมา คอ พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลาง มพนท 166,788 ไร คดเปนรอยละ 24.10 ของพนททงหมด และพนทเสยงภยแลงในระดบรนแรง มพนท 151,733 ไร คดเปนรอยละ 21.93 ของพนททงหมด ตามล าดบ ดงตาราง 7 และภาพ 4 ตาราง 7 ผลการวเคราะหพนทเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน พ.ศ. 2557

ระดบความเสยงตอการเกดภยแลง พนท (ไร) รอยละ

พนทไมเสยงภยแลง พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลาง พนทเสยงภยแลงในระดบรนแรง รวมพนททงหมด

373,481 166,788 151,733 692,002

53.97 24.10 21.93 100.00

26

ภาพ 4 พนทเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน พ.ศ. 2557

27

จากภาพท 3 สามารถอธบายพนทเสยงภยแลงในเขตอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน พ.ศ. 2557 แยกเปนรายต าบลไดดงน

พนทไมเสยงภยแลง จากผลการศกษา พบพนทไมเสยงภยแลง แยกเปนรายต าบล ดงแสดงในตาราง 8 และ

ภาพ 5 ตาราง 8 พนทไมเสยงภยแลง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน พ.ศ. 2557 แยกเปน รายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง

ต าบล พนท (ไร) รอยละ

1. ชมพ 2. เนนมะปราง 3. บานมง 4. บานนอยซมขเหลก 5. วงยาง 6. ไทรยอย 7. วงโพรง

รวมพนททงหมด

231,910 10,270

110,963 255

13,732 1,713 4,638

373,481

62.09 2.75

29.71 0.07 3.68 3.68 1.24

100.00

28

ภาพ 5 พนทไมเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน พ.ศ. 2557 แยกเปนรายต าบล

29

พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลาง จากผลการศกษา พบพนทเสยงภยแลงในระดบปานกลาง แยกเปนรายต าบล ดงแสดง

ในตาราง 9 และภาพ 6 ตาราง 9 พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลาง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน พ.ศ. 2557 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง




53,901 23,261 25,333 25,372 11,798 14,639 12,485 166,788

32.32 13.95 15.19 15.21 7.07 8.78 7.49

100.00

30

ภาพ 6 พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลางดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน พ.ศ. 2557 แยกเปนรายต าบล

31

พนทเสยงภยแลงในระดบรนแรง จากผลการศกษา พบพนทเสยงภยแลงในระดบรนแรง แยกเปนรายต าบล ดงแสดงใน

ตาราง 10 และภาพ 7 ตาราง 10 พนทเสยงภยแลงในระดบรนแรง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน พ.ศ. 2557 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง


1. บานมง 2. บานนอยซมขเหลก 3. วงยาง 4. ไทรยอย 5. วงโพรง


7,822 16,833 19,324 37,831 26,562 151,733

5.15 11.09 12.74 24.93 17.51 100.00

32

ภาพ 7 พนทเสยงภยแลงในระดบรนแรงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน พ.ศ. 2557 แยกเปนรายต าบล

33

ผลการวเคราะหพนทเสยงภยแลงในเขตอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก ฤดฝน ป พ.ศ. 2557 จากการศกษาพบวา มพนทเสยงภยแลงในระดบปานกลางมพนทครอบคลมพนทศกษามากทสด คอ 365,022 ไร คดเปนรอยละ 52.80 ของพนททงหมด รองลงมา คอ พนทไมเสยงภยแลง มพนท 225,427 ไร คดเปนรอยละ 32.61 ของพนททงหมด และพนทเสยงภยแลงในระดบรนแรง มพนท 100,881 ไร คดเปนรอยละ 14.59 ของพนททงหมด ตามล าดบ ดงตาราง 11 และภาพ 8 ตาราง 11 ผลการวเคราะหพนทเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดฝน พ.ศ. 2557



225,427 365,022 100,881 691,330

32.61 52.80 14.59 100.00

34

ภาพ 8 พนทเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดฝน พ.ศ. 2557

35

จากภาพท 7 สามารถอธบายพนทเสยงภยแลงในเขตอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดฝน พ.ศ. 2557 แยกเปนรายต าบลไดดงน

พนทไมเสยงภยแลง จากผลการศกษา พบพนทไมเสยงภยแลง แยกเปนรายต าบล ดงแสดงในตาราง 12

และภาพ 9 ตาราง 12 พนทไมเสยงภยแลง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดฝน พ.ศ. 2557 แยกเปน รายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง




102,243 32,782 60,443

531 434

1,400 27,595 225,427

45.36 14.54 26.81 0.24 0.19 0.62

12.24 100.00

36

ภาพ 9 พนทไมเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดฝน พ.ศ. 2557 แยกเปนรายต าบล

37


ในตาราง 13 และภาพ 10

ตาราง 13 พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลาง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดฝน พ.ศ. 2557 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง




156,643 26,571 31,377 41,694 40,560 52,190 15,986 365,022

42.91 7.28 8.60

11.42 11.11 14.30 4.38

100.00

38

ภาพ 10 พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลางดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดฝน พ.ศ. 2557 แยกเปนรายต าบล

39


ตาราง 14 และภาพ 11 ตาราง 14 พนทเสยงภยแลงในระดบรนแรง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดฝน พ.ศ. 2557 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง


1. ชมพ 2. เนนมะปราง 3. บานมง 4. วงยาง 5. ไทรยอย


44,277 1

52,248 3,868 487

100,881

43.89 0.00

51.79 3.83 0.48

100.00

40

ภาพ 11 พนทเสยงภยแลงในระดบรนแรงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดฝน พ.ศ. 2557 แยกเปนรายต าบล

41

ผลการวเคราะหพนทเสยงภยแลงในเขตอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก ฤดหนาว ป พ.ศ. 2557 จากการศกษาพบวา มพนทไมเสยงตอภยแลงมพนทครอบคลมพนทศกษามากทสด คอ 440,759 ไร คดเปนรอยละ 63.75 ของพนททงหมด รองลงมา คอ พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลาง มพนท 162,104 ไร คดเปนรอยละ 23.45 ของพนททงหมด และพนทเสยงภยแลงในระดบรนแรง มพนท 88,493 ไร คดเปนรอยละ 12.80 ของพนททงหมด ตามล าดบ ดงตาราง 15 และภาพ 12 ตาราง 15 ผลการวเคราะหพนทเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดหนาว พ.ศ. 2557



440,759 162,104 88,493 691,356

63.75 23.45 12.80 100.00

42

ภาพ 12 พนทเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดหนาว พ.ศ. 2557

43

จากภาพท 11 สามารถอธบายพนทเสยงภยแลงในเขตอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดหนาว พ.ศ. 2557 แยกเปนรายต าบลไดดงน


และภาพ 13 ตาราง 16 พนทไมเสยงภยแลง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดหนาว พ.ศ. 2557 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง




275,642 26,453 98,194 16,891 16,858 2,133 4,588

440,759

62.54 6.00

22.28 3.83 3.82 0.48 1.04

100.00

44

ภาพ 13 พนทไมเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดหนาว พ.ศ. 2557 แยกเปนรายต าบล

45



ตาราง 17 พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลาง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดหนาว พ.ศ. 2557 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง ต าบล พนท (ไร) รอยละ



23,728 26,987 42,557 18,614 17,543 13,332 19,343 162,104

14.64 16.65 26.25 11.48 10.82 8.22

11.93 100.00

46

ภาพ 14 พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลางดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดหนาว พ.ศ. 2557 แยกเปนรายต าบล

47


ตาราง 18 และภาพ 15 ตาราง 18 พนทเสยงภยแลงในระดบรนแรง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดหนาว พ.ศ. 2557 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง




3,702 5,890 3,275 6,835 10,375 38,721 19,696 88,493

4.18 6.66 3.70 7.72

11.72 43.76 22.26 100.00

48

ภาพ 15 พนทเสยงภยแลงในระดบรนแรงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดหนาว พ.ศ. 2557 แยกเปนรายต าบล

49

ผลการวเคราะหพนทเสยงภยแลงในเขตอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก ฤดรอน ป พ.ศ. 2558 จากการศกษาพบวา มพนทไมเสยงตอภยแลงมพนทครอบคลมพนทศกษามากทสด คอ 448,050 ไร คดเปนรอยละ 64.76 ของพนททงหมด รองลงมา คอ พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลาง มพนท 187,640 ไร คดเปนรอยละ 27.12 ของพนททงหมด และพนทเสยงภยแลงในระดบรนแรง มพนท 56,200 ไร คดเปนรอยละ 8.12 ของพนททงหมด ตามล าดบ ดงตาราง 19 และภาพ 16 ตาราง 19 ผลการวเคราะหพนทเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน พ.ศ. 2558



448,050 187,640 56,200 691,330

64.76 27.12 8.12

100.00

50

ภาพ 16 พนทเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน พ.ศ. 2558

51

จากภาพท 15 สามารถอธบายพนทเสยงภยแลงในเขตอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน พ.ศ. 2558 แยกเปนรายต าบลไดดงน


และภาพ 17 ตาราง 20 พนทไมเสยงภยแลง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน พ.ศ. 2558 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง




245,375 13,403

118,555 18,118 20,729 16,252 15,618 448,050

54.77 2.99

26.46 4.04 4.63 3.63 3.49

100.00

52

ภาพ 17 พนทไมเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน พ.ศ. 2558 แยกเปนรายต าบล

53


ในตาราง 21 และภาพ 18 ตาราง 21 พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลาง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน พ.ศ. 2558 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง




39,270 29,810 22,449 19,460 22,293 28,504 25,853 187,640

20.93 15.89 11.96 10.37 11.88 15.19 13.78 100.00

54

ภาพ 18 พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลางดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน พ.ศ. 2558 แยกเปนรายต าบล

55


ตาราง 22 และภาพ 19 ตาราง 22 พนทเสยงภยแลงในระดบรนแรง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน พ.ศ. 2558 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง




18,992 16,067 2,924 4,885 1,770 9,427 2,134 56,200

33.79 28.59 5.20 8.69 3.15

16.77 3.80

100.00

56

ภาพ 19 พนทเสยงภยแลงในระดบรนแรงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน พ.ศ. 2558 แยกเปนรายต าบล

57

ผลการวเคราะหพนทเสยงภยแลงในเขตอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก ฤดฝน ป พ.ศ. 2558 จากการศกษาพบวา มพนทไมเสยงเสยงภยแลงมพนทครอบคลมพนทศกษามากทสด คอ 434,863 ไร คดเปนรอยละ 61.03 ของพนททงหมด และพนทเสยงภยแลงในระดบปานกลาง มพนท 277,672 ไร คดเปนรอยละ 38.97 ของพนททงหมด ตามล าดบ ดงตารางท 23 และภาพท 20 ตาราง 23 ผลการวเคราะหพนทเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดฝน พ.ศ. 2558


พนทไมเสยงภยแลง พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลาง รวมพนททงหมด

434,863 277,672 712,534

61.03 38.97 100.00

58

ภาพ 20 พนทเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดฝน พ.ศ. 2558

59

จากภาพท 19 สามารถอธบายพนทเสยงภยแลงในเขตอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดฝน พ.ศ. 2558 แยกเปนรายต าบลไดดงน


และภาพ 21 ตาราง 24 พนทไมเสยงภยแลง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดฝน พ.ศ. 2558 แยกเปน รายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง


1. บานมง 2. บานนอยซมขเหลก 3. วงยาง 4. ไทรยอย 5. วงโพรง


122,081 13,344 11,146 37,659

86 434,863

28.07 3.07 2.56 8.66 0.02

100.00

60

ภาพ 21 พนทไมเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดฝน พ.ศ. 2558 แยกเปนรายต าบล

61



ตาราง 25 พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลาง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดฝน พ.ศ. 2558 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง




78,057 33,716 21,849 29,075 33,691 37,659 43,625 277,672

28.11 12.14 7.87

10.47 12.13 13.56 15.71 100.00

62

ภาพ 22 พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลางดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดฝน พ.ศ. 2558 แยกเปนรายต าบล

63

ผลการวเคราะหพนทเสยงภยแลงในเขตอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก ฤดหนาว ป พ.ศ. 2558 จากการศกษาพบวา มพนทไมเสยงตอภยแลงมพนทครอบคลมพนทศกษามากทสด คอ 666,685 ไร คดเปนรอยละ 96.63 ของพนททงหมด และพนทเสยงภยแลงในระดบปานกลาง มพนท 23,242 ไร คดเปนรอยละ 3.37 ของพนททงหมด ตามล าดบ ดงตาราง 26 และภาพ 23 ตาราง 26 ผลการวเคราะหพนทเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดหนาว พ.ศ. 2558



666,685 23,242 689,927

96.63 3.37

100.00

64

ภาพ 23 พนทเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดหนาว พ.ศ. 2558

65

จากภาพท 22 สามารถอธบายพนทเสยงภยแลงในเขตอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดหนาว พ.ศ. 2558 แยกเปนรายต าบลไดดงน


และภาพ 24 ตาราง 27 พนทไมเสยงภยแลง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดหนาว พ.ศ. 2558 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง




301,134 57,656

141,850 41,911 43,398 46,994 33,742 666,658

45.17 8.65

21.28 6.29 6.51 7.05 5.06

100.00

66

ภาพ 24 พนทไมเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดหนาว พ.ศ. 2558 แยกเปนรายต าบล

67



ตาราง 28 พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลาง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดหนาว พ.ศ. 2558 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง




1,689 1,499 1,735 288

1,367 6,913 9,751 23,242

7.27 6.45 7.46 1.24 5.88

29.75 41.95 100.00

68

ภาพ 25 พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลางดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดหนาว พ.ศ. 2558 แยกเปนรายต าบล

69

ผลการวเคราะหพนทเสยงภยแลงโดยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ผลการวเคราะหพนทเสยงภยแลงโดยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ของพนทอ าเภอ

เนนมะปราง จงหวดพษณโลก ซงไดจากการซอนทบขอมลแผนทเสยงภยแลงโดยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ของป พ.ศ. 2557 และ 2558 จากผลการศกษาพบวาในฤดรอน มพนทไมเสยงตอภยแลงมพนทครอบคลมพนทศกษามากทสด คอ 358,966 ไร คดเปนรอยละ 74.84 ของพนททงหมด รองลงมา คอ พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลาง มพนท 78,019 ไร คดเปนรอยละ 16.27 ของพนททงหมด และพนทเสยงภยแลงในระดบรนแรง มพนท 42,682 ไร คดเปนรอยละ 8.90 ของพนททงหมด ตามล าดบ ดงตาราง 29 และภาพ 26 ตาราง 29 ผลการวเคราะหพนทเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน



358,966 78,019 42,682 479,667

74.84 16.27 8.90

100.00

70

ภาพ 26 พนทเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน

71

จากภาพท 25 สามารถอธบายพนทเสยงภยแลงในเขตอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน แยกเปนรายต าบลไดดงน


และภาพ 27 ตาราง 30 พนทไมเสยงภยแลง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง




226,238 9,072

105,153 255

13,477 1,713 3,059

358,966

63.02 2.53

29.29 0.07 3.75 0.48 0.85

100.00

72

ภาพ 27 พนทไมเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน แยกเปนรายต าบล

73


ในตาราง 31 และภาพ 28 ตาราง 31 พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลาง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง




27,739 16,223 12,296 8,724 4,903 4,205 3,929 78,019

35.55 20.79 15.76 11.18 6.28 5.39 5.04

100.00

74

ภาพ 28 พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลางดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน แยกเปนรายต าบล

75


ตาราง 32 และภาพ 29 ตาราง 32 พนทเสยงภยแลงในระดบรนแรง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง




11,172 13,153 1,219 4,568 1,770 9,421 1,379 42,682

26.17 30.82 2.85

10.70 4.15

22.07 3.23

100.00

76

ภาพ 29 พนทเสยงภยแลงในระดบรนแรงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดรอน แยกเปนรายต าบล

77

ผลการวเคราะหพนทเสยงภยแลงโดยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ของพนทอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก ซงไดจากการซอนทบขอมลแผนทเสยงภยแลงโดยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ของป พ.ศ. 2557 และ 2558 จากผลการศกษาพบวาในฤดฝน มพนทเสยงภยแลงในระดบปานกลางมพนทครอบคลมพนทศกษามากทสด คอ 187,047 ไร คดเปนรอยละ 52.37 ของพนททงหมด และพนทไมเสยงตอภยแลงมพนท 170,120 ไร คดเปนรอยละ 47.63 ของพนททงหมด ตามล าดบ ดงตาราง 33 และภาพ 30 ตาราง 33 ผลการวเคราะหพนทเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดฝน



170,120 187,047 357,168

47.63 52.37 100.00

78

ภาพ 30 พนทเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดฝน

79

จากภาพท 29 สามารถอธบายพนทเสยงภยแลงในเขตอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดฝน แยกเปนรายต าบลไดดงน


และภาพ 31 ตาราง 34 พนทไมเสยงภยแลง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดฝน แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง


1. ชมพ 2. เนนมะปราง 3. บานมง 4. บานนอยซมขเหลก 5. วงยาง 6. ไทรยอย


86,826 23,651 58,766

531 72

275 170,120

51.04 13.90 34.54 0.31 0.04 0.16

100.00

80

ภาพ 31 พนทไมเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดฝน แยกเปนรายต าบล

81



ตาราง 35 พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลาง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดฝน แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง




44559 24629 4098 28611 33284 35966 15900 187047

23.82 13.17 2.19

15.30 17.79 19.23 8.50

100.00

82

ภาพ 32 พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลางดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดฝน แยกเปนรายต าบล

83

ผลการวเคราะหพนทเสยงภยแลงโดยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ของพนทอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก ซงไดจากการซอนทบขอมลแผนทเสยงภยแลงโดยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ของป พ.ศ. 2557 และ 2558 จากผลการศกษาพบวาในฤดหนาว มพนทไมเสยงภยแลงมพนทครอบคลมพนทศกษามากทสด คอ 435,074 ไร คดเปนรอยละ 99.20 ของพนททงหมด และพนทเสยงภยแลงในระดบปานกลางมพนท 3,528 ไร คดเปนรอยละ 0.80 ของพนททงหมด ตามล าดบ ดงตาราง 36 และภาพ 33 ตาราง 36 ผลการวเคราะหพนทเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดหนาว



435,074 3,528

438,602

99.20 0.80

100.00

84

ภาพ 33 พนทเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดหนาว

85

จากภาพท 32 สามารถอธบายพนทเสยงภยแลงในเขตอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดหนาว แยกเปนรายต าบลไดดงน


และภาพ 34 ตาราง 37 พนทไมเสยงภยแลง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดหนาว แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง




272,938 26,232 96,178 16,753 16,747 2,133 4,094

435,074

62.73 6.03

22.11 3.85 3.85 0.49 0.94

100.00

86

ภาพ 34 พนทไมเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดหนาว แยกเปนรายต าบล

87



ตาราง 38 พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลาง ดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดหนาว แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง


1. เนนมะปราง 2. บานนอยซมขเหลก 3. วงยาง 4. วงโพรง


26 64

459 2,978 3,528

0.7 1.8 13.0 84.4 100.0

88

ภาพ 35 พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลางดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ฤดหนาว แยกเปนรายต าบล

89

ผลการศกษาวธท 2 ดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (Standardized Precipitation Index: SPI) การศกษาครงนไดท าการทดลองค านวณหาคาดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) จดการขอมลน าฝนโดยโปรแกรม spi_sl_6 โดยน าขอมลปรมาณน าฝนรายวน 10 ป ตงแตป พ.ศ. 2549 – 2558 มาท าการศกษาโดยใชดชน SPI ในชวงเวลาแบบ 4 เดอน 8 เดอน 12 เดอน เปนทงหมด 3 ชวงเวลาในการวเคราะหผล แบงการศกษาออกเปน 3 ฤด คอ ฤดรอน ฤดฝน และฤดหนาว

ผลการวเคราะหพนทเสยงภยแลงในเขตอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก ฤดรอน ป พ.ศ. 2557 จากการศกษาพบวา พนททงหมดอยในเกณฑฝนใกลเคยงคาปกต คอ 691,548 ไร แยกเปนรายต าบล ดงแสดงในตาราง 39 และภาพ 36 ตาราง 39 พนทฝนใกลเคยงคาปกต ดวยดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ฤดรอน พ.ศ. 2557 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง




303,349 59,297

143,943 42,377 44,821 54,085 43,675 691,548

43.87 8.57

20.81 6.13 6.48 7.82 6.32

100.00

90

ภาพ 36 พนทฝนใกลเคยงคาปกตดวยดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ฤดรอน พ.ศ. 2557

91

ผลการวเคราะหพนทเสยงภยแลงในเขตอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก ฤดฝน ป พ.ศ. 2557 จากการศกษาพบวา พนททงหมดอยในเกณฑฝนใกลเคยงคาปกต คอ 691,502 ไร แยกเปนรายต าบล ดงแสดงในตาราง 40 และภาพ 37 ตาราง 40 พนทฝนใกลเคยงคาปกต ดวยดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ฤดฝน พ.ศ. 2557 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง




303,227 59,348

143,909 42,323 44,874 54,134 43,686 691,502

43.85 8.58

20.81 6.12 6.49 7.83 6.32

100.00

92

ภาพ 37 พนทฝนใกลเคยงคาปกตดวยดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ฤดฝน พ.ศ. 2557

93

ผลการวเคราะหพนทเสยงภยแลงในเขตอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก ฤดหนาว ป พ.ศ. 2557 จากการศกษาพบวา พนททงหมดอยในเกณฑฝนใกลเคยงคาปกต คอ 691,858 ไร แยกเปนรายต าบล ดงแสดงในตาราง 41 และภาพ 38 ตาราง 41 พนทฝนใกลเคยงคาปกต ดวยดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ฤดหนาว พ.ศ. 2557 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง




303578 59373

143923 42351 44873 54074 43686 691858

43.88 8.58

20.80 6.12 6.49 7.82 6.31

100.00

94

ภาพ 38 พนทฝนใกลเคยงคาปกตดวยดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ฤดหนาว พ.ศ. 2557

95

ผลการวเคราะหพนทเสยงภยแลงในเขตอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก ฤดรอน ป พ.ศ. 2558 จากการศกษาพบวา มพนทฝนแลงรนแรงครอบคลมพนทศกษามาทสด คอ 409,365 ไร คดเปนรอยละ 59.19 ของพนททงหมด และพนทฝนแลงรนแรงทสด มพนท 282,264 ไร คดเปนรอยละ 40.81 ของพนททงหมด ตามล าดบดงตาราง 42 และภาพ 39 ตาราง 42 พนทเสยงภยแลง ดวยดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ฤดรอน พ.ศ. 2558 ระดบความรนแรงของสภาวะความแหงแลง พนท (ไร) รอยละ

พนทฝนแลงรนแรง พนทฝนแลงรนแรงทสด รวมพนททงหมด

409,365 282,264 691,629

59.19 40.81 100.00

96

ภาพ 39 พนทเสยงภยแลงดวยดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ฤดรอน พ.ศ. 2558

97

จากภาพท 38 สามารถอธบายพนทเสยงภยแลงในเขตอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก ดวยดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ฤดรอน พ.ศ. 2558 พบพนทฝนแลงรนแรงและพนทฝนแลงรนแรงทสด แยกเปนรายต าบล ดงแสดงในตาราง 43 และตาราง 44 ตาราง 43 พนทฝนแลงรนแรง ดวยดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ฤดรอน พ.ศ. 2558 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง




126,450 4,587

111,136 24,609 44,868 54,029 43,686 409,365

30.89 1.12

27.15 6.01

10.96 13.20 10.67 100.00

ตาราง 44 พนทฝนแลงรนแรงทสด ดวยดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ฤดรอน พ.ศ. 2558 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง


1. ชมพ 2. เนนมะปราง 3. บานมง 4. บานนอยซมขเหลก


176,938 54,694 32,858 17,774 282,264

62.69 19.38 11.64 6.30

100.00

98

ผลการวเคราะหพนทเสยงภยแลงในเขตอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก ฤดฝน ป พ.ศ. 2558 จากการศกษาพบวา มพนทฝนแลงรนแรงครอบคลมพนทศกษามาทสด คอ 391,452 ไร คดเปนรอยละ 56.58 ของพนททงหมด และพนทฝนแลงรนแรงทสด มพนท 300,360 ไร คดเปนรอยละ 43.42 ของพนททงหมด ตามล าดบดงตาราง 45 และภาพ 40 ตาราง 45 พนทเสยงภยแลง ดวยดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ฤดฝน พ.ศ. 2558 ระดบความรนแรงของสภาวะความแหงแลง พนท (ไร) รอยละ


391,452 300,360 691,812

56.58 43.42 100.00

99

ภาพ 40 พนทเสยงภยแลงดวยดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ฤดฝน พ.ศ. 2558

100

จากภาพท 39 สามารถอธบายพนทเสยงภยแลงในเขตอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก ดวยดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ฤดฝน พ.ศ. 2558 พบพนทฝนแลงรนแรงและพนทฝนแลงรนแรงทสด แยกเปนรายต าบล ดงแสดงในตาราง 46 และตาราง 47 ตาราง 46 พนทฝนแลงรนแรง ดวยดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ฤดฝน พ.ศ. 2558 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง




126,713 583

103,098 18,430 44,856 54,087 43,686 391,452

32.37 0.15

26.34 4.71

11.46 13.82 11.16 100.00

ตาราง 47 พนทฝนแลงรนแรงทสด ดวยดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ฤดฝน พ.ศ. 2558 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง




176,828 58,618 40,959 23,954 300,360

58.87 19.52 13.64 7.98

100.00

101

ผลการวเคราะหพนทเสยงภยแลงในเขตอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก ฤดหนาว ป พ.ศ. 2558 จากการศกษาพบวา มพนทฝนแลงรนแรงครอบคลมพนทศกษามาทสด คอ 353,259 ไร คดเปนรอยละ 51.05 ของพนททงหมด และพนทฝนแลงรนแรงทสด มพนท 338,759 ไร คดเปนรอยละ 48.95 ของพนททงหมด ตามล าดบดงตาราง 48 และภาพ 41 ตาราง 48 พนทเสยงภยแลง ดวยดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ฤดหนาว พ.ศ. 2558 ระดบความรนแรงของสภาวะความแหงแลง พนท (ไร) รอยละ


353,259 338,759 692,018

51.05 48.95 100.00

102

ภาพ 41 พนทเสยงภยแลงดวยดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ฤดหนาว พ.ศ. 2558

103

จากภาพท 40 สามารถอธบายพนทเสยงภยแลงในเขตอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก ดวยดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ฤดหนาว พ.ศ. 2558 พบพนทฝนแลงรนแรงและพนทฝนแลงรนแรงทสด แยกเปนรายต าบล ดงแสดงในตาราง 49 และตาราง 50 ตาราง 49 พนทฝนแลงรนแรง ดวยดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ฤดหนาว พ.ศ. 2558 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง


1. ชมพ 2. บานมง 3. บานนอยซมขเหลก 4. วงยาง 5. ไทรยอย 6. วงโพรง


121,153 83,436 5,941 44,875 54,171 43,684 353,259

34.30 23.62 1.68

12.70 15.33 12.37 100.00

ตาราง 50 พนทฝนแลงรนแรงทสด ดวยดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ฤดหนาว พ.ศ. 2558 แยกเปนรายต าบลของอ าเภอเนนมะปราง




182,366 59,261 60,668 36,464 338,759

53.83 17.49 17.91 10.76 100.00

104

สรป ความแตกตางพนทของผลการวเคราะหพนทเสยงภยแลงในเขตอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก ทง 2 วธ คอ 1) วธการประเมนพนทเสยงภยแลง ตามดชนความแหงแลงจากอณหภมพชพรรณ โดยใชขอมลแผนทดชนเงอนไขพชพรรณจากขอมลดาวเทยม และ 2) วธการประเมนพนทเสยงภยแลง ตามดชนความแหงแลงจากขอมลปรมาณน าฝน ผลวเคราะหพนทเสยงภยแลงในเขตอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก มความแตกตางของผลการณวเคราะหแสดงดงภาพท 41 พบวา ทง 2 วธ มผลวเคราะหพนทเสยงภยแลงในเขตอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก แตกตางกน คอ ฤดรอน ฤดฝน และฤดหนาว พ.ศ. 2557 ดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) พบพนทเสยงภยแลงในระดบปานกลางและระดบรนแรง แตดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) พบพนททงหมดอยในเกณฑฝนใกลเคยงคาปกต และในฤดรอน ฤดฝน และฤดหนาว พ.ศ. 2558 ดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) พบพนทสวนใหญเปนพนทไมเสยงภยแลง แตดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) พบพนทฝนแลงรนแรงและพนทฝนแลงรนแรงทสด

105

ภาพ 42 การเปลยนแปลงพนทเสยงภยแลงดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) และดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI)

บทท 5

สรปผลการศกษา อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การวเคราะหเพอประเมนพนทเสยงภยแลงในเขตอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก ดวยเทคนคดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) และ ดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) ซงเปนการวเคราะหเปรยบเทยบพนทเสยงภยแลงดวย 1) วธการประเมนพนทเสยงภยแลง ตามดชนความแหงแลงจากอณหภมพชพรรณ โดยใชขอมลแผนทดชนเงอนไขพชพรรณจากขอมลดาวเทยม เพอเปรยบเทยบกบ 2) วธการประเมนพนทเสยงภยแลง ตามดชนความแหงแลงจากขอมลปรมาณน าฝน จากผลการศกษาน ามาสรปผลการศกษา อภปรายผล และขอเสนอแนะไดดงน สรปผลการวจย ผลการศกษาวธท 1 ดชนเงอนไขพชพรรณ (Vegetation Condition Index: VCI) โดยใช ขอมลแผนทเสยงภยแลงโดยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) ของป พ.ศ. 2557 และ 2558 จากผลการศกษาพบวาในฤดรอน มพนทไมเสยงตอภยแลงมพนทครอบคลมพนทศกษามากทสด คอ 358,966 ไร รองลงมา คอ พนทเสยงภยแลงในระดบปานกลาง มพนท 78,019 ไร และพนทเสยงภยแลงในระดบรนแรง มพนท 42,682 ไร ฤดฝน มพนทเสยงภยแลงในระดบปานกลางมพนทครอบคลมพนทศกษามากทสด คอ 187,047 ไร และพนทไมเสยงตอภยแลงมพนท 170,120 ไร ฤดหนาว มพนทไมเสยงภยแลงมพนทครอบคลมพนทศกษามากทสด คอ 435,074 ไร และพนทเสยงภยแลงในระดบปานกลางมพนท 3,528 ไร

ผลการศกษาวธท 2 ดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (Standardized Precipitation Index: SPI) โดยใชดชน SPI ในชวงเวลาแบบ 4 เดอน 8 เดอน 12 เดอน ของป พ.ศ. 2557 และ 2558 จากผลการศกษาพบวาในฤดรอน ป พ.ศ. 2557 พบพนททงหมดอยในเกณฑฝนใกลเคยงคาปกต คอ 691,548 ไร ฤดฝน ป พ.ศ. 2557 พบพนททงหมดอยในเกณฑฝนใกลเคยงคาปกต คอ 691,502 ไร ฤดหนาว ป พ.ศ. 2557 พบพนททงหมดอยในเกณฑฝนใกลเคยงคาปกต คอ 691,858 ไร ฤดรอน ป พ.ศ. 2558 มพนทฝนแลงรนแรงครอบคลมพนทศกษามาทสด คอ 409,365 ไร และพนทฝนแลงรนแรงทสด มพนท 282,264 ไร

107

ฤดฝน ป พ.ศ. 2558 มพนทฝนแลงรนแรงครอบคลมพนทศกษามาทสด คอ 391,452 ไร และพนทฝนแลงรนแรงทสด มพนท 300,360 ไร ฤดหนาว ป พ.ศ. 2558 มพนทฝนแลงรนแรงครอบคลมพนทศกษามาทสด คอ 353,259 ไร และพนทฝนแลงรนแรงทสด มพนท 338,759 ไร

เมอเปรยบเทยบความแตกตางพนทของผลการวเคราะหพนทเสยงภยแลงในเขตอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก ทง 2 วธ คอ 1) ดชนเงอนไขพชพรรณ (Vegetation Condition Index: VCI) และ 2) ดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (Standardized Precipitation Index: SPI) พบวา ทง 2 วธ มผลวเคราะหพนทเสยงภยแลงแตกตางกน คอ ฤดรอน ฤดฝน และฤดหนาว พ.ศ. 2557 ดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) พบพนทเสยงภยแลงในระดบปานกลางและระดบรนแรง แตดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) พบพนททงหมดอยในเกณฑฝนใกลเคยงคาปกต และในฤดรอน ฤดฝน และฤดหนาว พ.ศ. 2558 ดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) พบพนทสวนใหญเปนพนทไมเสยงภยแลง แตดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) พบพนทฝนแลงรนแรงและพนทฝนแลงรนแรงทสด

อภปรายผล จากสถานการณภยแลงของจงหวดพษณโลก รายงายโดยส านกงานปองกนและบรรเทา สาธารณภยจงหวด (2553) ไดออกมาประกาศพนทประสบภยพบตกรณฉกเฉน (แลง) ในพนท 5 อ าเภอ จงหวดพษณโลก ไดแก อ าเภอเมอง อ าเภอเนนมะปราง อ าเภอบางกระทม อ าเภอบาง ระก า และอ าเภอนครไทย และในป 2556 จงหวดพษณโลกไดประกาศเขตภยพบตแลงทงจงหวด ทงนจะเหนไดวาสอดคลองกบผลการศกษาซงจากผลการศกษาดวยดชนเงอนไขพชพรรณ (VCI) และดชนมาตรฐานหยาดน าฟา (SPI) พบวา พนทเสยงภยแลงในระดบมากอยในเขตต าบลชมพ มากทสด จากการวเคราะหเปรยบเทยบพนทเสยงภยแลงดวย 1) วธการประเมนพนทเสยงภยแลง ตามดชนความแหงแลงจากอณหภมพชพรรณ โดยใชขอมลแผนทดชนเงอนไขพชพรรณจากขอมลดาวเทยม เพอเปรยบเทยบกบ 2) วธการประเมนพนทเสยงภยแลง ตามดชนความแหงแลงจากขอมลปรมาณน าฝน ซงจากขอมลทใช และวธการวเคราะหขอมลทตางกน ท าใหไดขอมลพนทเสยงภยแลงทแตกตางกน

108

เมอเปรยบเทยบการวเคราะหทง 2 วธ พบวาวธการ VCI เปนผลทไดจากการวเคราะหพชพรรณทปกคลมพนผว ดวยเทคนคการสะทอนแสงของขอมลดาวเทยม ความเบยงเบนของผลการศกษาจะมนอยกวาวธการ SPI ซงเปนเพยงวธการค านวณเชงสถตขอมลน าฝนเพยงอยางเดยว ไมมปจจยพชพรรณมาเกยวของดวย จงเกดความคลาดเคลอนไดงาย อกทงมการรวบรวมขอมลปรมาณน าฝนทพบไดจรงจากสถานตรวจวดทไมเพยงพอหรอไมครอบคลมพนทศกษา และความตอเนองของระยะเวลาอยในคาบเวลานอยกวา 10 ป จงพบวาผลการประเมนพนทเสยงภยแลงใน ป พ.ศ. 2557 และป พ.ศ. 2558 มความแตกตางจากกนมาก ดงนนหากมขอมลปรมาณน าฝนไมเพยงพอ วธการ VCI จงมความเหมาะสมทจะใชเปนดชนชวดภยแลงไดมากกวาการใชเฉพาะวธการ SPI ทจะแสดงใหทราบเพยงความเสยงภยแลงเบองตนจากสถตปรมาณฝนเพยงอยางเดยว ขอเสนอแนะ 1. ควรมการประยกตขอมลดน ขอบเขตชลประทาน ขอมลน าใตดน ขอมลแหลงน ากบ ขอบเขตลมน า มาใชประกอบในการศกษาเพอใหการวเคราะหพนทเสยงภยแลงมความสมบรณ และถกตองเพมขน 2. ควรน าขอมลปรมาณน าฝนจากหนวยงานอนๆ มาใชในการวเคราะหผล เพอใหม ความถกตองมากยงขน 3. ควรศกษาการประมาณชวงคาวธการตางๆ ทเหมาะสมกบรปแบบของของมล ปรมาณน าฝนในพนทอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก ซงจะท าใหไดคาทใกลเคยงความเปน จรงมากขน 4. ควรมการออกส ารวจพนทจรงวามความสอดคลองกบผลการศกษาอยางไร เพอใหได ขอมลทมความสมบรณเพมขน

บรรณานกรม

110

บรรณานกรม กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย. (ม.ป.ป.). แผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภย.

สบคนเมอวนท 21 กรกฎาคม 2559, จาก http://www.disaster.go.th/dpm/ กรมอตนยมวทยา. (ม.ป.ป.). ความรอตนยมวยา. สบคนเมอวนท 19 มถนายน 2559,

จาก http://tmdgo.th/info คชา เชษฐบตร. (2554). การศกษาแนวโนมของปรมาณน าฝนในรปแบบเชงพนทและเชงเวลาโดย

ใชระบบสารสนเทศภมศาสตร : กรณศกษาพนทจงหวดจนทบร. วารสารวจย

ร าไพพรรณ, 5(3), 86-99. คเณศ ไมตรสทธกร. (2559). วเคราะหพนทเสยงภยแลงบรเวณดานตะวนออกเฉยงเหนอ

ของจงหวดพษณโลก. วทยานพนธ วท.บ., มหาวทยาลยนเรศวร, พษณโลก. ธนโชต ไชยโต, มานดถ ค ากอง และพฒพงษ พกกะมาน. (2559). การประยกตใชวธการแปลง

เพอประเมนภยแลง. วารสารวทยาศาสตรบรพา 21(2), 86-98. ธระพงศ ทองค า, วชย พนธนะหรญ และชาล นาวานเคราะห. (2554). การประเมนพนทเสยงภย

แลงในจงหวดอทยธาน. การศกษาคนควาดวยตนเอง มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, กรงเทพฯ.

วรนช จนทรสรย และกาญจนเขจร ชชพ. (2549). การประเมนความแหงแลงตอการใชทดน ดวยเทคนคการส ารวจระยะไกล ในพนทลมน าปาสก. การศกษาคนควาดวยตนเอง มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, นครปฐม.

เศวตฉตร ศรสรตน. (2553). การวเคราะหพนทเสยงภยแลงในจงหวดนครนายก. การศกษา คนควาดวยตนเอง มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, กรงเทพฯ.

สใส ยสนแสง. (2547). การก าหนดพนทเสยงภยแลงบรเวณภาคตะวนออกของประเทศไทย. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต, มหาวทยาลยนเรศวร, พษณโลก. เอกรฐ สขาว และรศ.ดร.ชรตน มงคลสวสด. (2553). การประเมนดชนอนพทธจากขอมล

ภาพถายดาวเทยมเพอการส ารวจความแหงแลงเชงเวลาและพนท. การศกษาคนควาดวยตนเอง มหาวทยาลยขอนแกน, ขอนแกน.

111

Dipanwita Dutta , Arnab Kundu, N.R. Patel, S.K. Saha and A.R. Siddiqui. (2015). Assessment of agricultural drought in Rajasthan(India) using remote sensing derived Vegetation Condition Index (VCI) and Standardized Precipitation Index (SPI). The Egyptian Journal of Remote Sensing and Space Sciences, 18, 53-63.

D. MUTHUMANICKAM, P. KANNAN, R. KUMARAPERUMAL, S. NATARAJAN, R. SIVASAMY and C. POONGODI. (2011). Drought assessment and monitoring through remote sensing and GIS in western tracts of Tamil Nadu, India. International Journal of Remote Sensing, 32(18), 5157–5176.

Steven M. Quiring and Srinivasan Ganesh. (2010). Evaluating the utility of the Vegetation Condition Index (VCI) for monitoring meteorological drought in Texas. Agricultural and Forest Meteorology, 150, 330–339.

ประวตผวจย

113

ประวตผวจย

ชอ – ชอสกล นปทม บญแยม วน เดอน ป เกด 19 มถนายน 2537 ทอยปจจบน 81/10 หม 3 ต าบล หนองโพ

อ าเภอ โพธาราม จงหวด ราชบร 70120 ประวตการศกษา พ.ศ. 2556 - ปจจบน พ.ศ. 2550 - 2555 พ.ศ. 2544 - 2549

วท.บ. (ภมศาสตร) มหาวทยาลยนเรศวร เกรดเฉลย 2.32 ระดบมธยมศกษา (วทย-คณต) โรงเรยนสรนธรราชวทยาลย ต าบล สนามจนทร อ าเภอ เมองนครปฐม จงหวด นครปฐม 73000 เกรดเฉลย 2.64 ระดบประถมศกษา โรงเรยนเทพนทรพทยา ต าบล ดอนกระเบอง อ าเภอ บานโปง จงหวด ราชบร 70110

(vci) (spi) ในเขตอ าเภอเนินมะปราง ......with spi technique,...

Documents