ëëë.company.com

L_08

Veçoritë fundamentale tëshpenzimeve dhe të hyrave si

kategori qëndrore në ekonominëe ndërmarrjes

Tetor, 2010

MSc. LULJETA ELEZAJ

ëëë.company.com

Shpenzimet dhe të hyrat

Shpenzimet :

Vlera e resurseve të shfrytëzuara gjatë një periudhe të caktuar.

Shprehja në vlerë (para) e harxhimit fizik të resurseve, të cilat I bartë ndërmarrja për krijimin e produkteve apo shërbimeve përkatëse.

Te hyrat: Vlera e produkteve të shitura ose shërbimeve të kryera gjatë një periudhe të caktuar

ëëë.company.com

Ndarja fundamentale e shpenzimeve dhe

llojeve të tyre

• Grupi i parë i shpenzimeve:

1) Shpenzimet Variabile dhe

2) Shpenzimet Fikse,

Grupi i dytë i shpenzimeve:

1) Shpenzimet e drejtëpërdrejta

2) Shpenzimet e ndërmjetuara

Grupi i tretë i shpenzimeve:

1) Shpenzimet e veçanta dhe

2) Shpenzimet e përbashkëta

ëëë.company.com

• Lartësia e shpenzimeve të ndërmarrjes janë të

varuara nga vëllimi i veprimtarisë së

ndërmarrjes.

• Varësisht nga ajo se si në shpenzime ndikon

ndyshimi i vëllimit të veprimtarisë, shpenzimet

ndahen në shpenzime variabile she shpenzime

fikse.

• Ahpenzimet fikse dhe variabile paraqesin

shpenzimet totale të ndërmarrjes

Shpenzimet variabile dhe shpenzimet fikse

ëëë.company.com

• Shpenzimet Variabile (ShV) janë shpenzimet,

që ndryshojnë varësisht nga ndryshimi i vëllimit

të veprimtarisë .

• Shpenzimet Fikse (ShF) janë shpenzimet që nuk

ndryshojnë me rastin e ndryshimit të vëllimit të

veprimtarisë.

Shpenzimet totale = Shpenzimet variabile + Shpenzimet Fikse

ShT = ShV + ShF

ëëë.company.com

Sh

pe

nzim

et

€350,000

€300,000

€250,000

€200,000

€150,000

€100,000

100 200 3000

Sasia e prodhuar

Shpenzimet variabile

ëëë.company.com

Sh

pen

zim

et

tota

le€150,000

€125,000

€100,000

€75,000

€50,000

€25,000

0 100 200 300 400 500

Sasia e prodhuara

Shpenzimet Fikse

ëëë.company.com

Llojet e shpenzimeve variabile

• Nga varësia e ndryshimit të vëllimit të

veprimtarisë:

• Shpenzime proporcionale variabile

• Shpenzimet progresive variabile

• Shpenzimet degresive variabile

ëëë.company.com

Shpenzimet proporcionale variabile

• Shpenzimet që rriten me të njejtin ritëm si vëllimi

I veprimtarisë.

• Shpenzimet proporcionale variabile për njësi

janë të pavarura nga vëllimi i veprimtarisë

ëëë.company.com

Vlera e materialit të hargjuar është e bazuar në sasinë e tavilinave të prodhuara

Tavolinat

Mate

rial

I H

arg

juar

Shpenzimet e tërësishme variabile

ëëë.company.com

Tavolina

Sh

pe

nzim

ip

ër

tavo

lin

ë

Shpenzimi i prodhimit të një tavoline është i njejtë

Shpenzimet variabile për njësi

ëëë.company.com

Shpenzimet progresive variabile

• Shpenzimet që rriten me ritëm më të shpejtuar

se vëllimi i veprimtarisë.

• Shpenzimet progresive njësore variabile rriten

me rritjen e vëllimit të veprimtarisë.

• Psh. Shpenzimet e pagave në situata të caktuara mund

të jenë progresive – punët jashtë orarit, shpenzimet e

mirëmbajtjes së paisjeve kur kapaciteti i prodhimit tejkalon

limitin e kapacitetit prodhues.

ëëë.company.com

Shpenzimet degresive variabile

• Shpenzimet të cilat rriten me ritëm më të

ngadalësuar sesa vëllimi i veprimtarisë.

• Shpenzimet degresive njësore variabile

zvogëlohen me rritjen e vëllimit të veprimtarisë.

• Psh. Blerja me shimicë e mallit, mund të bëhet

me çmim më të ulët.

ëëë.company.com

Llojet e shpenzimeve fikse

• Shpenzimet plotësisht fikse

• Shpenzimet e kushtëzuara fikse dhe

• Shpenzimet e palëvizshme fikse

• Shpenzimet gjysmëfikse

• Shpenzimet reverzibile dhe

• Shpenzimet ireverzibile

• Shpenzimet e vendimmarrjes periodike

ëëë.company.com

Shpenzimet plotësisht fikse

• Shpenzimet plotësisht fikse janë shpenzimet që i ka

ndërmarrja nëse e ushtron apo jo veprimtarinë e saj.

• Psh. Shpenzimet e amortizimit

• Shpenzimet plotësisht fikse për njësi zvogëlohen me rritjen

e njësive.

– Shpenzimet e kushtëzuara fiks, paraqiten vetëm nëse veprimtaria

e ndërmarrjes zhvillohet. Psh. Shpenzimet për ngrohje, ndricim,

pastrimit të lokalit etj.

– Shenzimet e palëvizshme fikse , paraqiten pavarësisht zhvillimit të

veprimtarisë. Psh. Shpenzimet e mbikqyrjes, ruajtjes, sigurimit apo

mirëmbajtjes minimale të paisjeve, inventarit apo objektev

•

ëëë.company.com

Shpenzimet gjysmëfikse

• Shpenzimet të cilat ndryshojnë shkallë shkallë

me ndryshimin e vëllimit të veprimtarisë. Këto

shpenzime janë fikse në suaza të intervalit të

caktuar të vëllimit të veprimtarisë.

• Psh: me rritjen më të madhe të prodhimit

paraqitet nevoja e makinerisë shtesë, cka

nënkupton shpenzime më të madha të

amortizimit, kamatës etj.

ëëë.company.com

Shpenzimet gjysmëfikse reverzibile dhe ireverzibile

• Shpenzimet gjysmëfikse reverzibile/ të rikthyeshme,

rriten shkallë shkallë, kur prodhimi rritet dhe në të njejtën

mënyrë edhe zvogëlohet kur pordhimi zvogëlohet. Psh:

marrja e një depo me qira kur rritet prodhimi.

• Shpenzimet gjysmëfikse ireverzibile/ shpenzimet e

rikthyeshme ngadalë,shpenzimet që rriten me rritjen e

prodhimit por nuk zvogëlohen prapë në të njejten shkallë

kur prodhimi zvogëlohet. Psh: Blerja e një makine të re

kur prodhimi rritet do te ngelë e pashfrytëzuar plotësisht

kur shpenzimi zvogëlohet.

ëëë.company.com

Shpenzimet e vendimarrjes periodike

• Niveli i këtyre shpenzimeve nuk varet nga vëllimi i

veprimtarisë por varet nga vendimmarrja për disa nivele të

shpenzimeve.

• Psh: shpenzimet e marketingut, hulumtime dhe zhvillim , të

arsimit dhe shërbimeve konsultative (mirëpo jo gjithmonë

këto shpenzime trajtohen si shpenzime të vendimmarrjes

periodike).

• SH.V.P, janë të domosdoshme për prodhimin e planifikuar

gjatë një periudhe të caktuar kohore.

• Përcaktohen duke marrë parasyshë rrethanat e zhvillimeve

në treg dhe resurset e disponueshme të ndërmarrjes.

ëëë.company.com

Shpenzimet e përziera variabile dhe fikse

• Shpenzimet e përziera variabile janë dhe nuk janë të

lidhura me ndryshimin e vëllimit të prodhimit.

• Shpenzim i përzier (variabil dhe fiks) është ai shpenzim ,

shuma total e të cilit gjer në një pjesë të caktuar ndryshon

(pjesa variabile), ndërsa mbetja e pjesës tjetër është e

pandyshueshme kur vëllimi iprodhimtarisë ndryshon (pjesa

fikse). Psh. Shpenzimi për automjetin e marrë me qira,

shpenzimet e tel. celular, agjentët tregtar- pjesën etj.

ëëë.company.com

Shpenzimet e drejtëpërdrejta dhe shpenzimet e

ndërmjetuara

• Varësisht nga ajo sesi shpenzimet shpërndahen në

produkte në kuptimin e llojeve të shpenzimeve, vendit të

shpenzimeve dhe të bartësve të shpenzimeve –

shpenzimet e drejtëpërdrejta dhe shpenzimet e

ndërmjetuara.

• Shpenzimet e dejtëpërdrejta – ato shpenzime që mund

të klasifikohen drejtëpërdrejt në një produkt të caktuar të

veprimtarisë së ndërmarrjes

• Mund të jenë shpenzime variabile dhe fikse , poe më

shpesh janë shpenzime variabile të cilat përllogariten më

lehtë.

ëëë.company.com

Shpenzimet e ndërmjetuara

• Shpenzimet që nuk mund të klasifikohen

drejtëpërsëdrejti në një produkt të caktuar.

• Këto shpenzime së pari përcaktohen sipas

vendit ku krijohen ( departament, sektor etj,) dhe

pastaj shperndahen nëpër produkte .

ëëë.company.com

Shpenzimet e veçanta dhe shpenzimet e

përbashkëta

• Kjo ndarje e shpenzimeve bëhet varësisht nga

situatat e vendimmarrjes

• Shpenzimet e veçanta janë shpenzimet e

krijuara nën ndikimin e vendimit të caktuar-

mund të jenë shpenzime variabile dhe fikse-

ndërprejrja e prodhimit të ndonjë produkti të

caktuar.

• Shpenzimet e përbashkëta janë shpenzimet që

nuk janë nën ndikimin e vendimit të veçantë –

qiraja, kamata, amortizimi etj.

•

ëëë.company.com

Shpenzimet totale dhe të hyrat totale

• ShT = Q x ShV/njësi + ShF

• Sasia e prodhuar

• Shpenzimet

• Shpenzimet Fikse

• Shpenzimet Totale

• Shpenzimet variabile

ëëë.company.com

• Llogaritja e shpenzimeve totale për njësi:

• ShT/njësi= (QxShV/njësi+ShF)/Q=ShV/njësi+ShF/Q

ëëë.company.com

Të hyrat totale

• Të hyrat totale të ndërmarrjes janë të varura nga

vëllimi i shitjes dhë çmimi i shitjes.

• HT= Q x Çmimi /njësi

• HT/njësi= HT/Q=Ç/njësi