Na osnovu člana 55 stav 3 Zakona o zaštiti prirode ("Sl. list CG", broj 51/08, 21/09, 40/11 i 62/13 ) i člana 48 Statuta Glavnog grada Podgorica ("Sl. list RCG - opštinski propisi", broj 28/06 i „Sl. list CG - opštinski propisi“, broj 39/10 i 18/12), po prethodno dobijenoj saglasnosti Ministarstva održivog razvoja i turizma i mišljenja Ministarstva poljoprivrede i ruralnog razvoja, Skupština Glavnog grada Podgorice na sjednici održanoj dana _________ godine, donijela je

O d l u k uo proglašenju Regionalnog parka „Komovi“

za teritoriju Glavnog grada Podgorica

Opšte odredbe

Član 1

(1) Ovom Odlukom proglašava se dio planinskog masiva Komova, koji se nalazi na teritoriji Glavnog grada Podgorice, zaštićenim prirodnim dobrom od lokalnog značaja pod nazivom Regionalni park ''Komovi'' za teritoriju Glavnog grada Podgorica (u daljem tekstu Regionalni park „Komovi“).

(2) Regionalni park „Komovi” svrstava se u II kategoriju zaštićenog prirodnog dobra.

Granice

Član 2

(1) Regionalni park „Komovi“ obuhvata sjeveroistočni dio teritorije Glavnog grada Podgorice, koji se graniči sa opštinama Kolašin i Andrijevica.

(2) Ukupna površina Regionalnog parka Komovi iznosi 13,23 ha i obuhvata katastarske parcele upisane u sledeće katastarske opštine:

KO Gornje Stravče, KO Veruša, KO Opasanica i KO Brskut; (3) Opis granica, zaštitne zone i spisak katastarskih parcela zaštićenog područja po

režimima zaštite, kao i grafički prikaz granica zaštićenog područja i zaštitnih zona, čine sastavni dio ove Odluke.

(4) Ukupna dužina granice Regionalnog parka iznosi približno 58,84 km.

Opis osnovnih vrijednosti

Član 3

(1) Planinski masiv Komova čini dio planinskog masiva Dinarida i predstavlja jedan od njegovih najvisočijih i najinteresantnijih djelova.

(2) Komovi su trojni visokoplaninski masiv polukružnog oblika, koji nema jedinstven pravac pružanja. Cijela planina obuhvata tri dijela:

1. zapadni i najvisočiji dio planine sa Kučkim Komom; 2. Međukomlje i

3. Istočni dio koji čini Vasojevićki Kom.

(3) Osnovni razlozi i odlike zbog kojih se prostor Regionalnog parka „Komovi“ stavlja pod zaštitu su:

1. Planinski masiv Komova nema nijedan oblik zvaničnog statusa zaštite;2. Na prostoru Komova nalazi se izvorišna čelenka Tare (izvor Bijela voda -

izvorište Opasanice i izvor Mokra - izvorište Veruše), rijeke čiji basen pripada svjetskoj baštini UNESCO-a (Program „Čovjek i biosfera“);

3. Klimatski i drugi ekološki faktori uslovili su razvoj raznovrsnog i bogatog biljnog i životinjskog svijeta, u kome su izdiferencirane visinske zone, počev od dolina rijeka i gustih lišćarskih, mješovitih i četinarskih šuma u donjem i središnjem dijelu planinskog masiva do bogatih planinskih livada i pašnjaka, te kamenjara i sipara na samim planinskim vrhovima;

4. Komovi se karakterišu planinskim vrhovima: Kom Kučki sa svoja dva vrha - južni (2487 m) i sjeverni (2469 m), Rogam (2303), Bavan (2252), Suvovrh (2211), Planinica (2153), Carine (1987), Sumor (1967), Kurlaj (1957) i drugi;

5. Najznačajniji limnološki objekti Komova su Bukumirsko i Rikavačko jezero;6. Područje planinskog masiva Komova karakteriše visok stepen

biodiverziteta - specijskog i ekosistemskog - koji se ogleda u prisustvu velikog broja endemičnih i reliktnih biljnih vrsta i fitocenoza;

7. Flora Komova obiluje velikim brojem dinarskih i balkanskih endema; 8. Na planinskom masivu Komova registrovane su reliktne vrste biljaka

tercijarne starosti, tzv. tercijarni i glacijalni relikti;9. Šumska zajednica područja Komova ima vrijedne vrste dendroflore. Bor

munika (Pinus heldreichii) i planinski javor (Acer heldreichii subsp. visianii) su balkanski endemiti i tercijarni relikti i vrste zaštićene nacionalnim zakonodavstvom;

10.Na prostoru Komova prisutne su vrijedne bukove (Fagion moesiacae), bukovo-jelove (Abieti-Fagetum) i smrčeve šume, kao i šume tercijarno-reliktne vrste bora munike (Pinetum heldreichii bertiscum);

11.Flora mahovina planinskog masiva Komova ima zapažen broj taksona. Vrste Grimmia caespiticia i Pseudoleskea saviana (lokalitet Margarita) se nalaze na evropskoj crvenoj listi mahovina. Vrsta Campylopus pyriformis (lokalitet Margarita) je jedna od desetak vrsta za koje su Komovi jedino područje u Crnoj Gori na kojem su zabilježene;

12.Na području Komova konstatovan je određeni broj vrsta gljiva, koje pripadaju razdjelima Basidiomycota i Ascomycota, od kojih se pojedine nalaze na nacionalnim i međunarodnim listama zaštićenih vrsta. Na lokalitetima Carine, Margarita i Rogam registrovan je veći broj vrsta gljiva iz roda Hygrocybe (vlažnice) koje predstavljaju indikatore bogatstva biodiverziteta na ovom tipu staništa;

13.Na prostoru Komova do sada je registrovano 97 vrsta ptica;14.Na Komovima su zabilježene vrste herpetofaune (vodozemci i gmizavci) i

sve se nalaze na nacionalnim ili međunarodnim listama zaštićenih vrsta. Na Kučkom Komu (lokva u katunu Carine) nalazi se stanište balkanske endemične žabe Bombinea variegata scabra (žutotrbi mukač) i planinskog

mrmoljka (Mesotriton alpestris). Na ovom području, na nadmorskoj visini od 1850 m pronađen je živorodni gušter (Lacerta vivipara). Vrsta Natrix tessellata, koja ima status međunarodno značajne vrste, registrovana je u dolini rijeke Opasanice. Okolina Bukumirskog jezera je tipski lokalitet crnogorskog endemičnog guštera Dinolacerta montenegrina;

15.U okviru biodiverziteta Komova, prisutna je bogata i raznovrsna fauna gastropoda (puževi). Na katunu Carine registrovana je vrsta Limax wohlbeerdti, koja je endem Crne Gore, spada u kategoriju ugroženih taksona po IUCN kategorizaciji i zaštićena je nacionalnim zakonodavstvom;

16.Na području Komova registrovano je više od 100 vrsta insekata, među kojima su i taksoni zaštićeni nacionalnim zakonodavstvom. Bernska konvencija štiti 2 vrste insekata: Stephanopachys substriatus i Buprestis splendens;

17.Od vrsta sisara koje imaju međunarodni status (Rezolucija 6. Bernske konvencije) na Komovima žive mrki medvjed (Ursus arctos), vuk (Canis lupus) i ris (Lynx lynx);

18.U Katalogu tipova staništa značajnih za EU, za planinski masiv Komova navodi se 9 tipova habitata:

a. 4060 Alpijske i borealne vrištine;b. 6170 Alpijske i subalpijske krečnjačke travne zajednice;c. 6230 Vrstama bogati pašnjaci tvrdače (Nardus stricta);d. 6430 Hidrofilni rubovi visokih zeleni uz rijeke i šume;e. 6520 Planinske visoke mezofilne livade;f. 8120 Krečnjački planinski i alpijski sipari (Thlaspietea rotundifolii);g. 8210 Krečnjačke stijene sa hazmofitskom vegetacijom;h. 9110 Acidofilne bukove šume (Luzulo-fagetum);i. 95A0 Visoke oromediteranske šume munike i molike.

19.Područje Komova je jedan od Emerald sajtova određen u površini od 6.125 ha i označava se kao područje važno za ptice i druge tipove staništa planinsko/alpskog biogeografskog regiona;

20.Prema programu važnih biljnih staništa (IPA programme) Komovi zadovoljavaju 2 kriterijuma:

a. Kriterijum A - Komovi su područje na kojem je prisutna populacija/e jedne ili više vrsta koje su od globalnog ili evropskog značaja za zaštitu i

b. Kriterijum C – Komovi su primjer staništa od globalnog ili evropskog značaja za zaštitu ili botaniku.

Zaštita i razvoj

Član 4

(1) Regionalni park „Komovi “ proglašava se zaštićenim prirodnim dobrom radi:1. Sprovođenja adekvatnih mjera zaštite i održivog korišćenja bioloških

resursa;

2. Očuvanja i unaprjeđivanja biološke (genetičke, specijske i ekosistemske) raznovrsnosti posebno prepoznatih endemičnih i reliktnih vrsta i njihovih staništa;

3. Očuvanja prirodnih svojstava svih segmenata životne sredine (zemljišta, vode, vazduha);

4. Sprječavanja štetnih aktivnosti koje mogu ugroziti posebne ili značajne komponente biodiverziteta;

5. Obnove i unaprjeđivanja narušenih prirodnih staništa i održavanja populacija divljih vrsta biljaka, životinja i gljiva u povoljnom statusu;

6. Uspostavljanja sistema praćenja zaštite.

(2) Razvoj Regionalnog parka zasnivaće se na:1. usklađivanju ljudskih aktivnosti, ekonomskih i društvenih razvojnih planova,

programa i projekata sa definisanim stepenom zaštite;2. održivom odnosno racionalnom korišćenju prirodnih vrijednosti i resursa

radi njihovog trajnog očuvanja.

Zone zaštite

Član 5

(1) U okviru Regionalnog parka „Komovi“ određuju se režimi zaštite II i III stepena.(2) Režim zaštite II stepena – aktivna zaštita, odnosi se na visokoplaninsko

područje Komova i Mojanske rijeke, šumski rezervat Kozeljska Rijeka i Rikavačko jezero sa okolinom. Obuhvata sljedeća reprezentativna staništa: 1. 8210 Krečnjačke stijene sa hazmofitnom vegetacijom; 2. 8120 Krečnjački planinski i alpijski sipari (Thlaspietea rotundifolii);3. 95A0 Visoke oromediteranske šume munike i molike; 4. 9110 Acidofilne bukove šume (Luzulo-fagetum);5. 6170 Alpijske i subalpijske krečnjačke travne zajednice; 6. 6230 Vrstama bogati travnjaci tvrdače (Nardus stricta);

(3) Cilj aktivne zaštite podrazumijeva moguće intervencije u cilju restauracije, revitalizacije i ukupnog unaprjeđenja stanja zaštićenog prirodnog dobra, kontrolisano korišćenje prirodnih resursa, bez posljedica po primarne vrijednosti staništa, populacija i ekosistema, kao i odvijanje kontrolisane tradicionalne djelatnosti (ispaša, košenje, sakupljanje).

(4) Dozvoljene aktivnosti u zoni 2 su:1. Naučni rad; 2. Introdukcija autohtonih vrsta od strane ovlašćene institucije;3. Markiranje staza i postavljanje infrastrukture za posjetioce; 4. Svi oblici aktivnog turizma koji ne ugrožavaju vrijednosti parka;5. Tradicionalno stočarstvo i održavanje katuna;6. Sakupljanje šumskih plodova i ljekovitog bilja za lične potrebe posjetilaca.

(5) Zabranjene aktivnosti u zoni 2 su:1. Uništavanje biljnih i životinjskih vrsta i njihovih staništa;2. Uznemiravanje, posebno u doba reproduktivnog ciklusa, određenih grupa

životinja;

3. Bilo koji oblik komercijalne djelatnosti i eksploatacije prirodnih resursa;4. Ispuštanje otpadnih voda i unošenje zagađujućih materija;5. Lov i privredni ribolov, osim u slučajevima zaštite divljih vrsta biljaka i

životinja, sprovođenja uzgojnih i zaštitnih mjera, očuvanja prirodnih staništa i zaštite zdravlja i sigurnosti ljudi;

6. Izgradnja trajnih i privremenih objekata, izuzev rekonstrukcije istih u postojećim gabaritima i

7. sve druge aktivnosti u suprotnosti sa ciljevima uspostavljanja zone.(6) Režim zaštite III stepena – održivo korišćenje odnosi se na dvije podzone i to

3a - Zaštita predjela i 3b - Održivo korišćenje šuma.(7) Održivo korišćenje podrazumijeva selektivno i ograničeno korišćenje prirodnih

resursa, intervencije u cilju restauracije, revitalizacije i ukupnog unaprjeđenja zaštićenog prirodnog dobra, razvoj i unaprjeđenje seoskih domaćinstava, uređenje objekata kulturno-istorijskog naslijeđa i tradicionalne arhitekture, očuvanje tradicionalnih djelatnosti lokalnog stanovništva, izgradnja i unaprjeđenje infrastrukture usklađene sa potencijalima i kapacitetima zaštićenog prirodnog dobra, naročito u dijelu ruralnog i razvoja održivog turizma (zdravstvenog, sportsko-rekreativnog i dr.).

(8) Podzona 3a obuhvata područje planinskih pašnjaka sa katunima, seoska područja u dolinama (djelovi sela Opasanica, Veruša i Mokra) i Bukumirsko jezero sa okolinom, odnosno sljedeća reprezentativna staništa: 1. 6170 Alpijske i subalpijske krečnjačke travne zajednice; 2. 6230 Vrstama bogati travnjaci tvrdače (Nardus stricta);3. 6520 Planinske visoke mezofilne livade;4. 3240 Alpske rijeke i otvrdla vegetacija sive vrbe;5. 6430 Hidrofilni rubovi visokih zeleni uz rijeke i šume; 6. 7210 Vlažne livade sa ljutkom (Cladium mariscus);7. 8210 Krečnjačke stijene sa hazmofitnom vegetacijom.

(9) Dozvoljene aktivnosti u podzoni 3a su: 1. Održivo korišćenje šuma i životinjskih vrsta u skladu sa Planom upravljanja;2. Izgradnja šumskih puteva u skladu sa Planom upravljanja;3. Markiranje staza i postavljanje infrastrukture za posjetioce; 4. Svi oblici aktivnog turizma koji ne ugrožavaju vrijednosti parka;5. Tradicionalno stočarstvo i održavanje katuna;6. Održavanje livada;7. Održivo sakupljanje šumskih plodova i ljekovitog bilja;8. Rekonstrukcija postojećih i izgradnja trajnih i privremenih objekata u skladu

sa identitetom prostora i prostorno planskom dokumentacijom; 9. Planska izgradnja turističke infrastrukture;

10. Održavanje manifestacija;11. Organizovani smještaj i ishrana za veći broj turista;12. Izgradnja smještajnih kapaciteta poštujući tradicionalnu arhitekturu;13. Izgradnja puteva i komunalne infrastrukture za potrebe razvoja katuna i

turizma.(10) Zabranjene aktivnosti u podzoni 3a su:

a. Uništavanje biljnih i životinjskih vrsta i njihovih staništa;b. Uznemiravanje životinja posebno u doba reproduktivnog ciklusa;

c. Ispuštanje otpadnih voda i unošenje zagađujućih materija;d. Unošenje alohtonih vrsta.

(11) Podzona 3b odnosi se na područje privrednih šuma na području Komova i obuhvata reprezentativno stanište:

a. 9110 Acidofilne bukove šume (Luzulo-fagetum)(12) Dozvoljene aktivnosti u podzoni 3b su:

a. Održivo korišćenje šuma i životinjskih vrsta u skladu sa Planom upravljanja;

b. Izgradnja šumskih puteva u skladu sa Planom upravljanja; c. Markiranje staza i postavljanje infrastrukture za posjetioce; d. Održivo korišćenje divljih životinjskih vrsta;e. Svi oblici aktivnog turizma koji ne ugrožavaju vrijednosti parka;f. Održivo sakupljanje šumskih plodova i ljekovitog bilja; g. Rekonstrukcija postojećih i izgradnja trajnih i privremenih objekata u

skladu sa identitetom prostora i prostorno planskom dokumentacijom;h. Planska izgradnja turističke infrastrukture; i. Održavanje manifestacija;j. Izgradnja puteva i komunalne infrastrukture za potrebe razvoja katuna i

turizma.(13) Zabranjene aktivnosti u podzoni 3b su:

a. Uništavanje biljnih i životinjskih vrsta i njihovih staništa;b. Uznemiravanje životinja posebno u doba reproduktivnog ciklusa;c. Ispuštanje otpadnih voda i unošenje zagađujućih materija; d. Unošenje alohtonih vrsta.

Mjere zaštite

Član 6

(1) Na teritoriji Regionalnog parka “Komovi” zabranjeno je:1. branje, sakupljanje, uništavanje, sječa, iskopavanje, držanje i promet

strogo zaštićenih divljih vrsta biljaka i gljiva;2. zaštićene divlje vrste životinja hvatati, držati, odnosno ubijati; uznemiravati,

naročito u vrijeme razmnožavanja, podizanja mladih, migracije i hibernacije; oštećivati ili uništavati njihove razvojne oblike, gnijezda ili legla, kao i područja njihovog razmnožavanja ili odmaranja;

3. ubijanje ili hvatanje zaštićenih vrsta ptica naročito selica, uništavanje njihovih gnijezda i jaja ili uklanjanje gnijezda čak i ako su prazna, njihovo uznemiravanje naročito u vrijeme othranjivanja ptića i tokom razmnožavanja;

4. unošenje alohtonih divljih vrsta biljaka, životinja i gljiva;5. istrebljivanje autohtonih divljih vrsta biljaka, životinja i gljiva;6. branje, skupljanje i korišćenje nezaštićenih vrsta biljaka i gljiva, odnosno

hvatanje i ubijanje nezaštićenih životinjskih vrsta u mjeri u kojoj se može ugroziti brojnost njihovih populacija;

7. upotrebljavati sredstava za hvatanje i ubijanje divljih vrsta životinja kojima se uznemiravaju njihove populacije i ugrožavaju njihova staništa i koje mogu prouzrokovati njihovo lokalno nestajanje.

(2) Zaštita ekosistema ostvaruje se sprovođenjem mjera očuvanja njihovog sastava, strukture i funkcije, kao i biotičke i abiotičke komponente.

(3) Zaštita predjela vrši se sprovođenjem mjera kojima se sprečavaju neželjene promjene i degradacija prirodnih, prirodi bliskih ili stvorenih obilježja.

(4) Radnje, aktivnosti i obavljanje djelatnosti planiraju se i vrše na način da se izbjegnu ili svedu na najmanju mjeru uticaji koji bi doveli do ugrožavanja i oštećenja prirodnih vrijednosti.

(5) Zaštita i očuvanje prirodnog dobra ostvaruje se kroz podsticanje, promociju i razvijanje svijesti o potrebi zaštite prirode.

Upravljač

Član 7

(1) Za upravljača Regionalnog parka ‘’Komovi’’ određuje se Glavni grad Podgorica – Sekretarijat za planiranje i uređenje prostora i zaštitu životne sredine (u daljem tekstu upravljač), do donošenja akta o osnivanju privrednog društva.

(2) Upravljač ima prava i obaveze naročito da:1. donese godišnji program upravljanja; 2. donese akt o unutrašnjem redu i službi zaštite;3. organizuje službu zaštite;4. obezbijedi sprovođenje mjera zaštite;5. čuva, unaprjeđuje i promoviše Regionalni park “Komovi”;6. na propisan način obilježi zaštićeno prirodno dobro, granice i režime

zaštite;7. obezbijedi nesmetano odvijanje prirodnih procesa; 8. obezbijedi održivo korišćenje prirodnih resursa;9. obavještava korisnike zaštićenog prirodnog dobra o mogućnostima za

obavljanje radnji i aktivnosti;10.učestvuje u postupcima izdavanja saglasnosti i odobrenja;11.prati stanje i dostavlja podatke organu lokalne uprave nadležnom za

poslove zaštite životne sredine;12.naplaćuje naknade za korišćenje zaštićenog prirodnog dobra;13.obavlja i druge poslove utvrđene zakonom i aktom o osnivanju.

Plan Upravljanja

Član 8

(1) Očuvanje, unaprjeđenje i održivo korišćenje prirodnih resursa Regionalnog parka „Komovi“, sprovodi se prema Planu upravljanja.

(2) Plan upravljanja Regionalnim parkom “Komovi” donosi organ lokalne samouprave na period od pet godina, uz prethodnu saglasnost Ministarstva.

(3) Plan upravljanja iz stava 2 ovog člana, naročito sadrži:

1. mjere zaštite, očuvanja, unaprjeđivanja i korišćenja Regionalnog parka “Komovi”;

2. razvojne smjernice i prioritete za zaštitu i očuvanje Regionalnog parka “Komovi” uz uvažavanje potreba lokalnog stanovništva;

3. način sprovođenja zaštite, korišćenja i upravljanja Regionalnim parkom “Komovi”;

4. dugoročne ciljeve zaštite i održivog razvoja;5. analizu i ocjenu uslova za ostvarivanje ciljeva zaštite;6. prikaz prirodnih resursa i korisnika zaštićenog prirodnog dobra;7. prioritetne aktivnosti na očuvanju, održavanju i monitoringu prirodnih i

drugih vrijednosti i segmenata životne sredine;8. ocjenu stanja zaštićenog prirodnog dobra;9. smjernice za naučno-istraživački rad;

10. planirane aktivnosti na održivom korišćenju prirodnih resursa, razvoju i uređenju prostora;

11. prostornu identifikaciju planskih namjena i režima korišćenja zemljišta;12. aktivnosti na promociji i valorizaciji zaštićenog prirodnog dobra;13. oblike saradnje i partnerstva sa lokalnim stanovništvom, vlasnicima i

korisnicima nepokretnosti;14. dinamiku i subjekte realizacije plana upravljanja i način ocjene

sprovođenja;15. finansijska sredstva za realizaciju plana upravljanja;16. druge elemente od značaja za upravljanje zaštićenim prirodnim dobrom.

Godišnji program upravljanja

Član 9

(1) Plan upravljanja se ostvaruje godišnjim programom upravljanja koji donosi upravljač, a na koji saglasnost daje nadležni organ lokalne uprave nadležan za poslove zaštite životne sredine (u daljem tekstu nadležni organ).

(2) Godišnji program upravljanja sadrži naročito detaljan prikaz poslova na čuvanju, održavanju, unaprjeđenju i održivom korišćenju zaštićenog prirodnog dobra uključujući i planirane razvojne projekte, pregled organizacionih i materijalnih uslova, očekivana finansijska sredstva i druge elemente u skladu sa Planom upravljanja.

(3) Godišnji program iz stava 1 ovog člana dostavlja se nadležnom organu do 30. novembra tekuće godine za narednu godinu.

(4) Upravljač je dužan da Izvještaj o realizaciji godišnjeg programa za prethodnu godinu dostavi nadležnom organu najkasnije do 1. marta tekuće godine za prethodnu godinu.

Pravilnik o unutrašnjem redu i službi zaštite

Član 10

(1) Upravljač je dužan da obezbijedi unutrašnji red i čuvanje zaštićenog prirodnog dobra u skladu sa Pravilnikom o unutrašnjem redu i službi zaštite.

(2) Aktom iz stava 1 ovog člana utvrđuju se pravila za sprovođenje propisanog režima zaštite, a naročito:

1. Način i uslovi ponašanja posjetilaca, vlasnika i korisnika nepokretnosti pri kretanju, boravku i obavljanju poslova u Regionalnom parku “Komovi”;

2. Lokaliteti i površine u kojima se ograničava kretanje odnosno zabranjuje ili ograničava obavljanje određenih radnji;

3. Vrste divljih biljaka, životinja i gljiva i drugih prirodnih vrijednosti koje je zabranjeno uništavati i oštećivati;

4. Vrste divljih biljaka, životinja i gljiva čije je korišćenje odnosno branje i sakupljanje ograničeno, kao i način i uslovi obavljanja tih radnji;

5. Način saradnje sa fizičkim licima, preduzetnicima i pravnim licima koja po različitom osnovu koriste ili su zainteresovana za korišćenje prirodnih resursa i prostora;

6. Uslovi zaštite prilikom obavljanja naučnih istraživanja i obrazovnih aktivnosti;

7. Sprovođenje određenih mjera čuvanja i održavanja i vremensko trajanje tih mjera.

(3) Pravila određena aktom iz stava 1 ovog člana i druge neophodne informacije za sprovođenje režima zaštite, upravljač je dužan da javno oglasi i na odgovarajući način učini dostupnim posjetiocima i korisnicima.

Savjet Regionalnog parka ''Komovi''

Član 11

(1) Savjet Regionalnog parka ''Komovi'' (u daljem tekstu: Savjet), osniva se radi uključivanja relevantnih subjekata i davanja prijedloga i mišljenja u procesu donošenja odluka.

(2) Savjet iz stava 1 ovog člana:- Učestvuje u izradi plana upravljanja i praćenju sprovođenja propisa i zaštitnih

mjera;- Učestvuje u pripremi analiza i ocjena i davanja prijedloga u oblasti upravljanja

regionalnim parkom;- Sarađuje u planiranju istraživanja, razvoja i zaštiti prirodnih vrijednosti

regionalnog parka;- Daje mišljenja na predložene projekte;- Daje prijedloge za promociju značaja zaštite regionalnog parka i edukaciju

javnosti;- Daje prijedloge od značaja za unaprijeđenje stanja u oblasti zaštite

regionalnog parka;- Sarađuje sa drugim subjektima koji se bave zaštitom prirode.

(3) U vršenju poslova iz stava 2 ovog člana Savjet sarađuje sa nadležnim organima lokalne uprave.

Osnivanje Savjeta

Član 12

(1) Savjet osniva nadležni organ.(2) Broj članova, organizaciju i način rada Savjeta aktom propisuje nadležni organ.(3) Članovi Savjeta imenuju se iz reda javnih, naučnih i stručnih radnika iz oblasti

zaštite prirode, predstavnika mjesnih zajednica, nevladinih organizacija iz oblasti zaštite životne sredine, kao i institucija iz oblasti šumarstva, lova, turizma i drugih.

(4) Predsjednika i jednog člana Savjeta predlaže nadležni organ.

Rad Savjeta

Član 13

(1) Administrativno – tehničke poslove za potrebe Savjeta obavlja Upravljač.(2) Rad Savjeta je javan.(3) Za rad u Savjetu nije predviđena novčana naknada.

Finansiranje

Član 14

(1) Sredstva za rad upravljača obezbjeđuju se:1. iz budžeta jedinice lokalne samouprave u skladu sa godišnjim programima,

planovima i projektima u oblasti zaštite prirode;2. naknada za korišćenje zaštićenog prirodnog dobra;3. donacija i4. drugih izvora u skladu sa zakonom.

(2) Za korišćenje zaštićenog prirodnog dobra pravno ili fizičko lice (u daljem tekstu: korisnici) plaćaju naknadu upravljaču zaštićenog prirodnog dobra, i to za:

1. ulazak u zaštićeno prirodno dobro;2. pružanje usluga posjetiocima (korišćenje vodiča, razgledanje prirodnjačke

zbirke, parkiranje, kampovanje);3. korišćenje imena i znaka zaštićenog prirodnog dobra;4. posmatranje ptica;5. snimanje igranih i komercijalnih filmova, spotova i reklama;6. sakupljanje, branje i otkup šumskih plodova;7. sportski ribolov;8. ugostiteljske, prodajne, smještajne i infrastrukturne objekte (restorane,

bungalove, privremene objekte, reklame, trafostanice, korišćenje zemljišta za održavanje sportskih i drugih manifestacija);

9. druge radnje, aktivnosti i djelatnosti u skladu sa zakonom.(3) Visinu, način obračuna i plaćanja naknade iz stava 2 ovog člana određuje

upravljač zaštićenog prirodnog dobra uz saglasnost nadležnog organa i prethodno pribavljenog mišljenja organa lokalne uprave nadležnog za poslove finansija.

(4) Upravljač je dužan da otvori poseban račun za sredstva iz stava 2 ovog člana i da ih koristi za zaštitu, razvoj i unaprjeđivanje Regionalnog parka “Komovi”.

Prelazne i završne odredbe

Član 15

(1) Skupština Glavnog grada Podgorica će u roku od šest mjeseci od dana stupanja na snagu ove Odluke, donijeti akt o osnivanju privrednog društva iz člana 7 ove odluke.

Član 16

(1) Prostorni plan posebne namjene Regionalnog parka ''Komovi'', donijeće se u roku od devet mjeseci od dana stupanja na snagu ove Odluke, radi definisanja režima uređenja i korišćenja zaštićenog prirodnog dobra.

Član 17

(1) Plan upravljanja nadležni organ lokalne samouprave donijeće u roku od tri mjeseca od dana donošenja Prostornog plana posebne namjene.

(2) Godišnji program upravljanja upravljač će donijeti u roku od tri mjeseca od dana donošenja Plana upravljanja.

(3) Do donošenja dokumenta iz stava 1 ovog člana upravljač će poslove zaštite i razvoja obavljati prema privremenom programu upravljanja koji će donijeti u roku od 60 dana od dana stupanja na snagu ove Odluke.

Član 18

(1) Upravljač će u roku od šest mjeseci od dana stupanja na snagu ove Odluke izvršiti identifikaciju granica Regionalnog parka “Komovi” na terenu i njihovo obilježavanje na propisan način.

Član 19

(1) Upravljač će u roku od 60 dana od dana stupanja na snagu ove Odluke, donijeti Pravilnik o unutrašnjem redu i službi zaštite.

Član 20

(1) Glavni grad može na principima dobrovoljnosti i solidarnosti, slobodno sarađivati sa drugim lokalnim samoupravama i udruživati sredstva za vršenje poslova od

zajedničkog interesa, u cilju zadovoljavanja potreba lokalnog stanovništva sa područja planinskog masiva Komova.

Član 21

(1) Ova odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u “Službenom listu Crne Gore – opštinski propisi”.

PRILOG

1. OPIS GRANICA ZAŠTIĆENOG PRIRODNOG DOBRA REGIONALNI PARK “KOMOVI”

Granica Regionalnog parka „Komovi“ počinje od tačke B6 (K 2130-zvano mjesto Maja e Zabeljit) koja je ujedno i granična tačka izmedju katastarske opštine Jošanica, opštine Andrijevica i katastarske opštine Gornje Stravče, Glavni grad Podgorica. Granica regionalnog parka se lomi u pravcu jugo-zapada, prati državnu granicu izmedju Crne Gore i Albanije i to medjnim beljegama B5/II, B5/I, B5, B4/IV, B4/III-1313, B4/II, B4/I, B4, B3/III, B3/II, B3/I, B3, B2-1504, B1/III, B1/II, B1/I, B1, A2-27/VI-Škala od Rikavaca, A2-27/III-1758 odakle granica parka nastavlja pravcem jugo-istok državnom granicom sa Albanijom do tacke A2-27/II. Od ove tačke granica skreće na zapad preko Studenca do Prasice i u jednom dijelu siječe izohipsu 1700mnm, odakle skreće prema sjevero-zapadu do nekategorisanog puta na samom ulazu u gornji katun Rikavac zatim nastavlja „obodom katuna“ do izvora (čiji je katastarski broj 317) i vrha Kariman (1857mnm). Od ove tačke granica nastavlja grebenom, pravcem sjevero-zapad do kote 2184mnm, zatim na kraju grebena Surdup mijenja pravac prema sjeveru do kote Velji vrh 1916mnm odakle pravcem sjevera produžava do izlaska na lokalni put  koji prati pravcem istoka do raskrsnice ka Mokroj.

Zatim granica regionalnog parka dalje nastavlja u pravcu sjevero-zapada i dalje prati sredinu kolskog puta Mokra-Veruša do tačke gdje se put dotiče sa rijekom Verušom u dužini od oko 4.1 km. Od ove tačke granica regionalnog parka se odvaja od puta u pravcu sjevera do sledeće tačke (izvora sa katastarskim brojem 209) u dužini od oko 1.6 km. Od te tačke granica regionalnog parka se lomi u pravcu sjevero-zapada preko (trigonometra K1410) u istom pravcu u padu i kroz šumu do tačke koja se nalazi na ivici izmedju šume i livade u dužini od oko 1.3 km. Od ove tačke granica regionalnog parka se lomi u pravcu sjevero-istoka prati ivicu šume i livade sve do rijeke Veruše, granica regionalnog parka dalje prati sredinu toka rijeke Veruše, nizvodno, u pravcu sjevera sve do sastavaka rijeka Veruše i Opasanice, koje sačinjavaju rijeku Taru u dužini od oko 2.7 km. Od ove tačke granica regionalnog parka prati lijevu stranu obale rijeke Tare, nizvodno, u pravcu sjevera u dužini od oko 1.8 km do tačke, gdje se Bučev potok uliva u rijeku Taru, koja je ujedno i granična tačka između katastarske opštine Jabuka, opštine Kolašin i katastarske opštine Opasanica, Glavni grad Podgorica. Granica odavde u pravcu istoka prati uzvodno Bučev potok (tj poklapa se sa granicom KO Jabuka i KO Opasanica) do tačke koja predstavlja tromedju izmedju katastarskih opština Sunga, Kraljske Bare (opština Kolašin) i katastarske opštine Opasanica (Glavni grad Podgorica). Od ove tačke granica se nastavlja pravcem jugo-istok tj prati granicu katastarskih opština Kraljske Bare (KL) i Opasanica (PG) do Rogamskog vrha (K2303) odakle granica ide sjevernim pravcem do nekategorisanog puta i prati granice katastarskih opština Kraljske Bare (KL) i Gornje Sravče (Glavni grad), nakon izlaska na put granica mijenja pravac u jugoistocni i preko kote Kom Kučki (K2469) dolazi od Medjukomlja (konstantno prateći granice pomentih katastarskih opština). Od Medjukomlja granica prati liniju razgraničenja izmedju katastarskih opština Jošanica

(Andrijevica) i Gornje Stravče (glavni grad Podgorica) do tačke B6 koja se nalazi na granici sa Albanijom (ranije u tekstu je opisana ova tačka).

2. SPISAK KATASTARSKIH PARCELA

Glavni grad Podgorica

Katastarska opština Gornje Stravče

razmjera 1:10 000 – popisni katastar

dio bloka broj 2

Glavni grad Podgorica

Katastarska opština Brskut

razmjera 1:10 000 – popisni katastar

dio bloka broj 8

Katastarska opština Verušarazmjera 1:2500 – premjer u toku izrade

1 780 997 1690 18272 781 998 1691 18283 782 999 1692 18294 783 1000 1692 18305 759 1001 1693 18316 790 1002 1694 18327 791 1003 1695 18338 837 1004 1696 18349 838 1005 1697 1835

10 839 1006 1698 183611 840 1007 1699 1837

12/1,2 841 1008 1700 183813 842 1009 1701 183914 843 1010 1702 184015 844 1011 1703 184116 845 1012 1704 184217 846 1013 1705 184318 847 1014 1706 184419 848 1015 1707 184520 849 1016 1708 184621 850 1017 1709 184722 851 1018 1710 184823 852 1458 1711 1849

24 853 1541 1712 185025 854 1543 1713 185126 855 1544 1714 185227 856 1546 1715 185328 857 1547 1716 185429 858 1552 1717 185530 859 1563 1718 185631 860 1578 1719 185732 861 1579 1720 185833 862 1580 1721 185934 863 1581 1722 186035 864 1582 1723 186136 865 1583 1724 186237 866 1584 1725 186338 867 1585 1726 186439 868 1586 1727 186540 869 1587 1728 186641 870 1588 1729 186742 871 1589 1730 186843 872 1589 1731 186944 873 1590 1732 187045 874 1591 1733 187146 875 1592 1734 187247 876 1593 1735 187348 877 1594 1736 187449 878 1595 1737 187550 879 1596 1738 187651 880 1597 1739 187752 881 1598 1740 187853 882 1599 1741 187954 883 1600 1742 188055 884 1601 1743 188156 885 1602 1744 188257 886 1603 1745 188358 887 1604 1746 188459 888 1605 1747 188560 889 1606 1748 188661 890 1607 1749 188762 891 1608 1750 188863 892 1609 1751 188964 893 1610 1752 189065 894 1611 1753 189166 895 1612 1754 189267 896 1613 1755 189368 897 1614 1756 189469 898 1615 1757 189570 899 1616 1758 189671 900 1617 1759 189772 901 1618 1760 189873 902 1619 1761 189974 903 1620 1762 190075 904 1621 1763 1901

669 905 1622 1764 1902670 906 1623 1765 1903

671 907 1624 1766 1904715 908 1625 1767 1905721 909 1626 1768 1906722 910 1627 1769 1907723 911 1628 1770 1908724 912 1629 1771 1909725 913 1630 1772 1910726 914 1631 1773 1911727 915 1632 1774 1912728 916 1633 1775 1913729 917 1634 1776 1914730 918 1635 1777 1915731 919 1636/1,2 1778 1916732 920 1637 1779 1917733 921 1638 1780 1918734 922 1639 1781 1919735 923 1640 1782 1920736 924 1641 1783 1921737 925 1642 1784 1922738 926 1643 1785 1923739 927 1644 1786 1924740 928 1645 1787 1925741 929 1646 1788 1926742 930 1647 1789 1927743 931 1648 1790 1928744 932 1649 1791 1929745 933 1650 1792 1930746 934 1651 1793 1931747 935 1652 1794 1932748 936 1653 1795 1933749 937 1654 1796 1934750 938 1655 1797 1935751 939 1656 1798 1936752 940 1657 1799 1937753 941 1658 1800 1938754 942 1659 1801 1939755 943 1660 1802 1940756 944 1661 1803 1941757 945 1662 1804 1942758 946 1663 1805 1943759 947 1664 1806 1944760 948 1665 1807 1945761 949 1666 1808 1946762 950 1667 1809 1947763 951 1668 1810 1948764 952 1669 1811 1949765 953 1670 1812 1950766 954 1676 1813 1951767 955 1677 1814 1952768 956 1678 1815 1953769 979 1679 1816 1954- put770 980 1680 1817 1955-put

771 981 1681 1818 1956-r. Veruše

772 982 1682 1819773 990 1683 1820774 991 1684 1821775 992 1685 1822776 993 1686 1823777 994 1687 1824778 995 1688 1825779 996 1689 1826

Katastarska opština Opasanica

Razmjera 1: 2500 - premjer u toku izrade

1 264 503 662 821 9802 265 504 663 822 9813 266 505 664 823 9824 267 506 665 824 9835 268 507 666 825 9846 269 508 667 826 9857 270 509 668 827 9868 271 510 669 828 9879 272 511 670 829 988

10 273 512 671 830 98911 274 513 672 831 99012 275 514 673 832 99113 276 515 674 833 99214 277 516 675 834 99315 278 517 676 835 99416 279 518 677 836 99517 280 519 678 837 99618 281 520 679 838 99719 282 521 680 839 99820 283 522 681 840 99921 284 523 682 841 100022 285 524 683 842 100123 286 525 684 843 100224 287 526 685 844 100325 288 527 686 845 100426 289 528 687 846 100527 290 529 688 847 100628 291 530 689 848 100729 292 531 690 849 100830 293 532 691 850 100931 294 533 692 851 101032 295 534 693 852 101133 296 535 694 853 101234 297 536 695 854 101335 298 537 696 855 101436 299 538 697 856 1015

37 300 539 698 857 101638 301 540 699 858 101739 302 541 700 859 101840 303 542 701 860 101941 304 543 702 861 102042 305 544 703 862 102143 386 545 704 863 102244 387 546 705 864 102345 388 547 706 865 102446 389 548 707 866 102547 390 549 708 867 102648 391 550 709 868 102749 392 551 710 869 102850 393 552 711 870 102951 394 553 712 871 103052 395 554 713 872 103153 396 555 714 873 103254 397 556 715 874 103355 398 557 716 875 103456 399 558 717 876 103557 400 559 718 877 103658 401 560 719 878 103759 402 561 720 879 103860 403 562 721 880 103961 404 563 722 881 104062 405 564 723 882 104163 406 565 724 883 104264 407 566 725 884 104365 408 567 726 885 104466 409 568 727 886 104567 410 569 728 887 104668 411 570 729 888 104769 412 571 730 889 104870 413 572 731 890 104971 414 573 732 891 105072 415 574 733 892 105173 416 575 734 893 105274 417 576 735 894 105375 418 577 736 895 105476 419 578 737 896 105577 420 579 738 897 105678 421 580 739 898 105779 422 581 740 899 105880 423 582 741 900 105981 424 583 742 901 106082 425 584 743 902 106183 426 585 744 903 106284 427 586 745 904 106385 428 587 746 905 106486 429 588 747 906 106587 430 589 748 907 106688 431 590 749 908 106789 432 591 750 909 106890 433 592 751 910 1069

91 434 593 752 911 107092 435 594 753 912 107193 436 595 754 913 107294 437 596 755 914 107395 438 597 756 915 107496 439 598 757 916 1075

201 440 599 758 917 1076202 441 600 759 918 1077203 442 601 760 919 1078204 443 602 761 920 1079205 444 603 762 921 1080206 445 604 763 922 1081207 446 605 764 923 1082208 447 606 765 924 1083209 448 607 766 925 1084210 449 608 767 926 1085211 450 609 768 927 1086212 451 610 769 928 1087213 452 611 770 929 1088214 453 612 771 930 1089215 454 613 772 931 1090216 455 614 773 932 1091217 456 615 774 933 1092218 457 616 775 934 1093219 458 617 776 935 1094220 459 618 777 936 1095221 460 619 778 937 1096222 461 620 779 938 1097223 462 621 780 939 1098224 463 622 781 940 1099225 464 623 782 941 1100226 465 624 783 942 1101227 466 625 784 943 1102228 467 626 785 944 1103

229 468 627 786 9451104

RijekaTara

230 469 628 787 946231 470 629 788 947232 471 630 789 948233 472 631 790 949234 473 632 791 950235 474 633 792 951236 475 634 793 952237 476 635 794 953238 477 636 795 954239 478 637 796 955240 479 638 797 956241 480 639 798 957242 481 640 799 958243 482 641 800 959244 483 642 801 960245 484 643 802 961

246 485 644 803 962247 486 645 804 963248 487 646 805 964249 488 647 806 965250 489 648 807 966251 490 649 808 967252 491 650 809 968253 492 651 810 969254 493 652 811 970255 494 653 812 971256 495 654 813 972257 496 655 814 973258 497 656 815 974259 498 657 816 975260 499 658 817 976261 500 659 818 977262 501 660 819 978263 502 661 820 979

3. GRAFIČKI PRIKAZ GRANICA REGIONALNOG PARKA „KOMOVI“ ZA TERITORIJU GLAVNOG GRADA PODGORICA

4. GRAFIČKI PRIKAZ ZONA ZAŠTITE REGIONALNOG PARKA „KOMOVI“

5. GRANICE KATASTARSKIH OPŠTINA U ZAHVATU REGIONALNOG PARKA ''KOMOVI

O B R A Z L O Ž E NJ E

Pravni osnov za donošenje Odluke o proglašenju Regionalnog parka „Komovi“ za teritoriju Glavnog grada Podgorica sadržan je u članu 55 stav 3 Zakona o zaštiti prirode ("Sl. list CG", br. 51/08, 21/09, 40/11 i 62/13).

Navedenom Odlukom se dio planinskog masiva Komova, koji se nalazi na teritoriji Glavnog grada Podgorica proglašava zaštićenim prirodnim dobrom od lokalnog značaja.

Shodno definisanoj proceduri pokrenuta je inicijativa za proglašenje dijela planinskog masiva Komova zaštićenim prirodnim dobrom od lokalnog značaja, u kategoriji regionalni park, a istu je podržala Kancelarija UN za razvoj kroz Projekat Jačanja održivosti sistema zaštićenih područja u Crnoj Gori – Komponenta II.

Shodno navedenom pristupilo se izradi stručne podloge – Studije zaštite. Kako se istom nesporno utvrdilo da dati prostor posjeduje svojstva i vrijednosti koje treba zaštiti to se pristupilo donošenju Odluke o proglašenju Regionalnog parka „Komovi“. Shodno članu 55 stav 3 Zakona o zaštiti prirode, Glavni grad Podgorica donosi odluku da dio planinskog masiva Komova, koji se nalazi na njegovoj teritoriji proglasi Regionalnim parkom „Komovi“.

Naime, navedenom odredbom definisano je da regionalni park, park prirode, spomenik prirode i predio izuzetnih odlika, koji se nalazi na području jedinice lokalne samouprave proglašava odlukom skupština jedinice lokalne samouprave, po prethodno dobijenoj saglasnosti Ministarstva i mišljenja ministarstva nadležnog za poslove poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede. Dalje, u članu 40 precizirano je da je regionalni park prostrani prirodni ili dijelom kultivisani lokalitet kopna ili mora, odnosno kopna i mora sa ekološkim obilježjima međunarodne i nacionalne važnosti i predionim vrijednostima. U regionalnom parku i parku prirode zabranjeno je vršiti radnje i aktivnosti i obavljati djelatnosti kojima se ugrožavaju obilježja, vrijednosti i uloga parka. Način vršenja radnji i obavljanja aktivnosti i korišćenje prirodnih dobara u regionalnom parku i parku prirode utvrđuje se aktom o proglašenju, u skladu sa Zakonom, dok je u članu 57 dat oblik i sadržaj akta o proglašenju. Nakon proglašenja Regionalnog parka, donosi se prostorni plan posebne namjene u skladu sa članom 21 Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata, od strane nadležnog Ministarstva.

Regionalni park „Komovi“ obuhvata djelove teritorije Glavnog grada Podgorica i njegova površina iznosi 13.23 ha.

U članu 3 Odluke date su osnovne odlike zbog kojih se prostor Regionalnog parka „Komovi“ stavlja pod zaštitu. Područje planinskog masiva Komova karakteriše visok stepen biodiverziteta - specijskog i ekosistemskog - koji se ogleda u prisustvu velikog broja endemičnih i reliktnih biljnih vrsta i fitocenoza. Na području Komova prisutan je određeni broj lokalnih endema koji predstavljaju najznačajniji element visokoplaninske flore ovog područja. Flora Komova obiluje i velikim brojem dinarskih i balkanskih endema.

Posebnu vrijednost genofonda vaskularne flore ovog prostora, pored endema, čine i reliktne vrste biljaka. To su biljke tercijarne starosti tzv. tercijarni i glacijalni relikti (ostaci flore ledenih doba, rasprostranjene su u najvišim regionima planina na refugijalnim i hladnim staništima kakvi su snježanici, sipari i rudine na kojima se snijeg dugo zadržava). Na Komovima su prisutne posebno vrijedne šumske zajednice, jedinstveni primjerci mahovina i gljiva. Od faune registrovani su značajne vrste ptica, gmizavaca, vodozemaca, puževa i sisara.

U periodu od 2007 – 2009. godine u Crnoj Gori se sprovodio Program važnih biljnih staništa (IPA programme). Ovaj program je imao za cilj da identifikuje i sačuva mrežu najboljih staništa (tzv. sajtova) za divlje vrste biljaka, gljiva kao i njihove habitate širom svijeta kako bi se omogućilo njihovo dugoročno očuvanje. Identifikovani IPA sajtovi nijesu zakonski obavezujući za datu državu, ali su oni najbolja referenca za određivanje onih područja značajnih za biljne vrste, gdje je moguće ostvariti najviši stepen zaštite, na osnovu postojećih zakonskih odredbi. Osim toga IPA identifikovani sajtovi predstavljaju osnovu za implementaciju Direktive habitata EU i formiranje mreže - Natura 2000, što je naša obaveza u procesu pristupanja EU. Komovi zadovoljavaju 2 kriterijuma IPA Programa, i to: A i C. Kriterijum A - Komovi su područje na kojem je prisutna populacija/e jedne ili više vrsta koje su od globalnog ili evropskog značaja za zaštitu. Kriterijum C – Komovi su primjer staništa od globalnog ili evropskog značaja za zaštitu ili botaniku. Na ovom prostoru je prepoznato 5 habitata. Osim biljnih vrsta, na Komovima su registrovane i životinjske vrste koje su od globalnog ili evropskog značaja za zaštitu. Od krupnih sisara prisutni su vuk, medvjed i ris.

U odredbama člana 4 data su generalna polazišta načina zaštite i razvoja Regionalnog parka „Komovi“, dok su u članu 5 definisane zone sa propisanim režimima zaštite. Odredbama člana 6 definisane su mjere kojima će se obezbijediti zaštita i očuvanje odlika zbog kojih je dati prostor i zaštićen.

Aktom je određen upravljač Regionalnog parka ''Komovi'' (član 7) do donošenja akta o osnivanju privrednog društva. Očuvanje, unaprjeđenje i održivo korišćenje prirodnih resursa Regionalnog parka „Komovi“ sprovodi se prema Planu upravljanja, koji donosi organ lokalne samouprave uz saglasnost Ministarstva, na period od pet godina (član 8). Plan upravljanja ostvaruje se godišnjim programom upravljanja koji donosi upravljač, a na koji saglasnost daje nadležni organ lokalne uprave (član 9). Pored navedenog Upravljač je dužan da donese i Pravilnik o unutrašnjem redu i službi zaštite (član 10). Osniva se Savjet Regionalnog parka ''Komovi'', radi uključivanja relevantnih subjekata i davanja prijedloga i mišljenja u procesu donošenja odluka (članovi 11, 12 i 13). Sredstva za rad upravljača obezbjeđuju se iz budžeta jedinice lokalne samouprave, od naknada za korišćenje zaštićenog prirodnog dobra i donacija, kao i iz drugih izvora u skladu sa zakonom.

I Z V J E Š T A JO SPROVEDENOJ JAVNOJ RASPRAVI O NACRTU

ODLUKE O PROGLAŠENJU REGIONALNOG PARKA „KOMOVI“ ZA TERITORIJU GLAVNOG GRADA - PODGORICA

U skladu sa članom 57a Zakona o zaštiti prirode (''Sl.list CG'', br. 51/08, 21/09, 40/11 i 62/13), kao i odredbama Odluke o učešću lokalnog stanovništva u vršenju javnih poslova („Sl. list CG'' - opštinski propisi“, br. 37/11 i 30/12) definisana je obaveza predlagača akta da obezbijedi javni uvid i organizuje javnu raspravu o nacrtu akta o proglašenju zaštićenog prirodnog dobra.

U skladu sa navedenim, u okviru postupka usvajanja Odluke o proglašenju Regionalnog parka ''Komovi'', Gradonačelnik Glavnog grada donio je zaključak broj 01-031/14-4909 od 25. septembra 2014. godine, kojim se utvrđuje Nacrt navedene Odluke i isti stavlja na javnu raspravu.

Javna rasprava trajala je u periodu od 26. septembra 2014. do 10. oktobra 2014. godine. Javnost je obaviještena o organizovanju javne rasprave putem web sajta Glavnog grada, sa koga je moguće i preuzeti Nacrt navedenog dokumenta, objavljivanjem podliska u dnevnom listu ''Pobjeda'' i upoznavanjem nevladinog sektora preko NVO ''CRNVO''.

U navedenom periodu Nacrt predmetne Odluke sa Studijom zaštite za Regionalni park „Komovi“, bio je dostupan u prostorijama Sekretarijata za planiranje i uređenje prostora i zaštitu životne sredine Glavnog grada Podgorice.

Prva opšta javna rasprava o datom dokumentu održana je 01. oktobra 2014. godine sa početkom u 11:00h u KIC-u „Budo Tomović“ i istoj su prisustvovali pomoćnica sekretara u Sekretarijatu za planiranje i uređenje prostora i zaštitu životne sredine, zaposleni u Sektoru za zaštitu životne sredine i održivi razvoj, kao i menadžer Glavnog grada, predstavnici službi i organa Glavnog grada, Borko Vulikić iz UNDP-a, ekspert angažovan od strane UNDP-a Snežana Dragićević i predstavnici medija, dok zainteresovanih građana nije bilo.

U uvodnom dijelu, pomoćnica sekretara upoznala je prisutne sa značajem ovog dokumenta za Glavni grad i Crnu Goru, kao i sa činjenicom da je cjelokupni postupak sproveden u skladu sa Zakonom o zaštiti prirode. U svojoj prezentaciji pomoćnica je ukazala da je Inicijativu za proglašenje dijela planinskog masiva Komova zaštićenim prirodnim dobrom u kategoriji regionalni park, pokrenuo Glavni grad i opštine Andrijevica i Kolašin, te da je ista podržana kroz projekat ''Jačanja održivosti sistema zaštićenih područja u Crnoj Gori – Komponenta II'' koji implementira Kancelarija Ujedinjenih nacija za razvoj (UNDP), a finansira Globalni fond za životnu sredinu (GEF). Dalje, u prezentaciji je istaknuto da se očuvanje, unaprjeđenje i održivo korišćenje prirodnih resursa Regionalnog parka „Komovi“ sprovodi prema Planu upravljanja, koji donose organi zaštite životne sredine u lokalnim samoupravama, na period od pet godina. Plan upravljanja se ostvaruje donošenjem godišnjeg programa upravljanja, koji donosi upravljač, a na koji saglasnost daju navedeni organi.

Menadžer Glavnoga grada se zahvalio na izradi ovog značajnog dokumenta i iskazao podršku datom procesu.

Opšta javna rasprava u Mjesnoj zajednici ''Ubli'', održana je 06. oktobra 2014. godine, sa početkom u 11:00h, u sali mjesne zajednice i istoj su prisustvovali predstavnici Sekretarijata za planiranje i uređenje prostora i zaštitu životne sredine, predstavnik UNDP-a i desetak građana.

Nakon uvodne riječi i upoznavanja građana sa Nacrtom dokumenta, predsjednik MZ Milenko Pavićević, je istakao da podržava ideju proglašenja Regionalnog parka ''Komovi'' i ukazao na probleme sječe šume, izgradnje velikog broja vikendica oko Bukumirskog i Rikavačkog jezera, kao i da mještani sa teritorije Kuča nijesu zadovoljni brigom nadležnih organa o tom području. Sekretar MZ Milovan Pavićević se složio sa iznijetim i rekao da će svoje prijedloge i sugestije dostaviti pisanim putem.

Adv. Radomir Prelević, pozdravio je sve prisutne u ime ''Fonda za razvoj Kuča Marko Miljanov'', napominjući da se stanovnici porijeklom sa ovog područja sve više okreću Kučima i da kučke planine predstavljaju polovinu teritorije plemena Kuča. Elaborirajući dokument g-din Prelević je pojasnio neke istorijske činjenice i priložio kopiju dokumenta ''Ugovor plemena Kuča'' iz 1922. godine. Takođe je upoznao prisutne sa aktivnostima koje je imenovani Fond uradio i koje planira realizovati, a sve u cilju poboljšanja života na tom području. Kada je u pitanju sami dokument imenovani je imao niz primjedbi, a koje se odnose na proširenje granica parka, proširenje II zone zaštite, termine i pojmove iz same odluke. G-din Prelević je od strane predstavnika Sekretarijata zamoljen da iznijete prijedloge i sugestije dostavi i u pisanoj formi.

G-din Jelenko Mijović, se interesovao da li će građani sa tog područja morati da plaćaju naknadu za ulazak u park i složio se da granice parka i zaštitnih zona treba proširiti, navodeći konkretne primjere.

Predstavnici Sekretarijata su objasnili prisutnim građanima sve u vezi sa nacrtom Odluke i pojasnili da se istom ne mogu regulisati sva pitanja, već da će određeni dio njih rješavati kroz izradu plana upravljanja, kao i kroz budući rad savjeta Regionalnog parka.

Opšta javna rasprava u Mjesnoj zajednici ''Lijeva rijeka'', održana je 07. oktobra 2014. godine, sa početkom u 11:00h, u sali mjesne zajednice i istoj su prisustvovali predstavnici Sekretarijata za planiranje i uređenje prostora i zaštitu životne sredine, predstavnik UNDP-a i desetak građana.

Uvodnu riječ je imao predsjednik mjesne zajednice Pavle Boričić, nakon čega su predstavnici Sekretarijata prisutne upoznali sa Nacrtom Odluke.

Mještanina g-dina Čeda Dujovića, je interesovalo da li će biti dozvoljena rekonstrukcija postojećih objekta u naseljima i katunima koji će biti obuhvaćeni budućim granicama parka, kao i da li će stanovnici sa tih područja plaćati ulazak u isti.

G-din Dragoljuba Dujović je pitao da li će biti izgrađena infrastruktura i da li će biti definisano branje i korišćenje ljekovitog bilja i plodova.

G-din Vlado Dabetić je istakao da Komovi predstavljaju izvor zarade lokalnom stanovništvu, da je probijen put do podnožja planine, kao i da pojedini djelovi izgledaju sablasno zbog intezivne sječe šume.

G-din Miodrag Marović je u nastavku diskusije rekao da katastarskoj opštini Brskut, pripada značajan dio ovog regionalnog parka, da je ograničena sječa šume do 20m3 za privatno domaćinstvo i da svakako treba uvesti naplatu naknade za sve koji posjećuju budući park ali ne i mještanima, kao i da treba povesti računa o zaštiti borovnjaka.

G-din Luka Dujović smatra da je trebao biti prisutan i neko ispred Ministarstva poljoprivrede i ruralnog razvoja i Uprave za šume i istakao da se Komovi više ne mogu prepoznati, da je sječa šume tolika da može doći do erozije i predložio pošumljavanje. G-din Radomir Dujović se složio sa prethodnikom, iznio podatke koliko je domaćinstava izdizalo na katune i predložio obaveznu zaštitu borovnjaka, jer je već bilo incidenata prilikom branja.

G-dina Martina Čađenovića je interesovalo da li će se za dozvole za sječu šume obraćati budućem upravljaču parka i predložio donošenje uredbe kojim bi se zabranila gradnja objekata osim za ljude sa tog područja.

Predstavnici Sekretarijata su prisutnim građanima odgovorili na pitanja u vezi sa nacrtom Odluke i pojasnili da se istom ne mogu regulisati i riješiti sva pitanja, već da će se određeni dio njih rješavati kroz izradu plana upravljanja, kao i kroz budući rad savjeta Regionalnog parka

Završna javna rasprava je održana u prostorijama KIC-a Budo Tomović, dana 10. oktobra. 2014. godine, sa početkom u 11:00h. Istoj su prisustvovali pomoćnik sekretara u Sekretarijatu za planiranje i uređenje prostora i zaštitu životne sredine, zaposleni u Sektoru za zaštitu životne sredine i održivi razvoj Sekretarijata, predstavnici medija i zanteresovani građani.

Nakon prezentacije o sadržaju datog akta, učešće je uzeo predstavnik NVO ''Rikavačko jezero'', g-din Dušan Rašović, koji je istakao značaj proglašenja Regionalnog parka u što skorije vrijeme, zatražio proširenje granica parka i stavljanja Rikavačkog jezera u II zonu zaštite, inkorporiranje običajnog prava u akt o proglašenju, te da se spriječi izgradnja objekata oko Bukumirskog i Rikavačkog jezera.

G-din Miloš Milić, osnivač NVO u Kučima, se slaže da se usvoji sve što stoji u Nacrtu Odluke, kako bi se što prije zaštitila planina i iznio svoj stav da su Komovi najljepši dio Crne Gore.

Odbornik g-din Vladimir Čađenović, je istakao da se mnogo ranije trebalo posvetiti ovom pitanju i da se zbog devastacije prostora prilično kasni sa donošenjem ovog akta. Takođe ga je interesovalo da li će naselje Veruša biti van granica parka, da li će biti omogućena rekonstrukcija postojećih objekata u postojećim gabaritima i dao konkretni predlog da granice parka obuhvate i kat. opštinu Brskut.

Nakon održane završne javne rasprave Gradonačelnik Glavnog grada je donio zaključak broj 01-031/14-4909/1 od 10.10.2014. godine, kojim se produžava trajanje javne rasprave o Nacrtu Odluke o proglašenju Regionalnog parka ''Komovi'', u trajanju od sedam dana.

Produžena javna rasprava trajala je u periodu od 13. oktobra 2014. do 20. oktobra 2014. godine. Javnost je o istom obaviještena putem web sajta Glavnog grada, objavljivanjem oglasa u dnevnom listu ''Pobjeda'' i upoznavanjem nevladinog sektora preko NVO ''CRNVO''.

Završna javna rasprava je održana u prostorijama KIC-a Budo Tomović, dana 16. oktobra 2014. godine, sa početkom u 11:00h. Istoj su prisustvovali pomoćnik sekretara u Sekretarijatu za planiranje i uređenje prostora i zaštitu životne sredine, zaposleni u Sektoru za zaštitu životne sredine i održivi razvoj Sekretarijata, predstavnici medija i zanteresovani građani.

U uvodnoj riječi pomoćnik sekretara upoznao je prisutne sa Nacrtom predmetnog dokumenta i sprovedenim postupkom.

Učešće u raspravi su uzeli odbornici Skupštine glavnog grada g-đa Snežana Pantović, g-đa Nataša Tomović i g-din Dragutin Klikovac, kao i predstavnica Ministarstva održivog razvoja i turizma g-đa Ana Pavićević.

Odbornica g-đa Snežana Pantović, je pozdravila donošenje odluke i ukazala na potrebu da se upravljanje datim prostorom što bolje organizuje, te da nam dobra praksa u nekom od nacionalnih parkova treba poslužiti kao primjer. Takođe ona je ukazala da treba kontaktirati što više ljudi sa terena i stimulisati ih da se uključe i daju svoj doprinos radi boljeg funkcionisanja parka.

Odbornica g-đa Nataša Tomović, je istakla da je za dati prostor emotivno vezana, napominjući da je njen ujak Pavle Milošević, poznati crnogorski alpinista, u čiju čast se svake godine organizuje memorijal, imao životnu želju da se prostor Komova stavi pod zaštitu. Kao konkretan prijedlog ukazala je na potrebu markiranja planinarskih staza na datom području.

Odbornik Dragutin Klikovac, je iznio bojazan kako će budući park funkcionisati, navodeći različite primjere devastacije prostora i životne sredine u okolini Glavnog grada.

Zaključak svih prisutnih je bio da je izuzetno važno što prije Komove proglasiti Regionalnim parkom, donijeti plan upravljanja i formirati zajednički organ kojem će biti povjereno upravljanje.

U roku predviđenom za trajanje javne rasprave, na adresu Sekretarijata dostavljene su sljedeće pisane primjedbe:

- Sekretarijat za finansije -

Generalna primjedba:

Odnosi se način finansiranja upravljača, tj. njegovo finansiranje iz Budžeta Glavnog grada u skladu sa godišnjim programima, planovima i projektima u oblasti zaštite životne sredine, što će predstavljati opterećenje za isti.

Komentar: /

Kao pojedinačna primjedba navedeno je sljedeće:

U članu 11, stav 3, treba definisati organ koji je nadležan za davanje saglasnosti na akt upravljača kojim se utvrđuje visina i način plaćanja naknade.

Komentar: usvojena

- Sekretarijat za lokalnu samoupravu -

Načelne primjedbe:

Pravni osnov za donošenje Nacrta predmetne odluke treba da glasi:

"Na osnovu člana 55 stav 3 i 4 a u vezi sa članom 40 i 57 Zakona o zaštiti prirode ("Sl.list CG" br. 51/08, 21/09, 40/11 i 62/13) i člana 48 Statuta Glavnog grada Podgorice ("Sl.list RCG" - opštinski propisi br. 28/06 i "Sl.list CG"- opštinski propisi br. 39/10 i 18/12), po predhodno dobijenoj saglasnosti Ministarstva i mišljenja Ministarstva poljoprivrede i ruralnog razvoja, Skupština Glavnog grada - Podgorice na sjednici održanoj ________ dana 2014.godine donijela je".

Ovo iz razloga što je u članu 55 stav 3 Zakona propisano da se regionalni park koji se nalazi na teritoriji jedinice lokalne samouprave proglašava odlukom skupštine jedinice lokalne samouprave, po predhodno dobijenoj

saglasnosti Ministarstva i mišljenja ministarstva nadležnog za poslove poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, a u skladu sa Pravno-tehničkim pravilima za izradu propisa ("Sl.list CG", br.2/10), Poglavlje B. Izrada podzakonskih akata, tačka 3. Sistematika i struktura podzakonskog akta, podtačka 3.5 u kojoj je propisano da kada je organ koji donosi podzakonski akt obavezan da predhodno pribavi saglasnost ili mišljenje nekog drugog organa, preambula treba da sadrži i naziv organa koji je dao saglasnost, odnosno mišljenje za donošenje pravnog propisa.

Takođe, kod pravnog osnova pored stava 3 člana 55 treba da stoji i stav 4 u kojem je propisano da odluku o proglašenju zaštićenog prirodnog dobra koje se nalazi na teritoriji dvije ili više jedinice lokalne samouprave donose skupštine jedinice lokalne samouprave na čijim se teritorijama nalazi to dobro.

Član 1 stav 1 Nacrta odluke treba da glasi.

"Ovom odlukom se dio planinskog masiva Komova, koji se nalazi na teritoriji Glavnog grada Podgorice, proglašava zaštićenim prirodnim dobrom od lokalnog značaja i čini dio Regionalnog parka "Komovi".

"Alternativa: "Ovom odlukom proglašava se zaštićenim područjem dio planinskog masiva Komova, Gornje Stravče, Veruša i Opasanica pod nazivom Regionalni park "Komovi", kao zaštićeno prirodno dobro od lokalnog značaja."

U članu 55 stav 4 Zakona propisano je da se regionalni park koji se nalazi na području jedinice lokalne samouprave proglašava odlukom skupštine jedinice lokalne

samouprave, a ne stavlja pod zaštitu. Takođe shodno članu 35a u vezi sa članom 56 stav 5 prirodna dobra se razvrstavaju i mogu biti međunarodnog, nacionalnog i lokalnog značaja, pa isto treba propisati u članu 1 nacrta odluke.

Komentar: djelimično usvojena. U skladu sa mišljenjem Ministarstva održivog razvoja i turizma u preambuli Nacrta odluke ne treba da stoji poziv na odredbe članova 40 i 57 Zakona o zaštiti prirode. Takođe ostaje pozivanje samo na stav 3 člana 55 iz razloga što se predmetna Odluka donosi samo za teritoriju Glavnog grada. Usvojen je dio koji se odnosi na preambulu a odnosi se na saglasnost Ministarstva i mišljenje Ministarstva poljoprivrede i ruralnog razvoja.

Kao pojedinačne primjedbe navedeno je sljedeće:

- U član 2 stav 2 prije riječi "površina" treba da stoji riječ "ukupna";

- U članu 2 stav 3 da glasi: "Opis granica, zaštitne zone i spisak katastarskih parcela zaštićenog područja po režimima zaštite, kao i grafički prikaz granica zaštićenog područja i zaštitne zone, koji su sastavni dio ove odluke";

- U stavu 2 istog člana riječ ‘’zasnivaće’’ zemjenjuje se riječju: ‘’zasniva’’;

- U članu 5 riječi: ‘’definisane su zone zaštite na kojima se sprovode režimi zaštite II I II stepena’’, zamjenjuju se riječima: ‘’određuju se režimi zaštite II i III stepena’’, u skladu sa članom 54 Zakona;

- Poslije člana 13 dodaje se novi član u kojem treba propisati rok u kojem je upravljač obavezan da donese akt iz člana 10 Nacrta odluke (Pravilnik o unutrašnjem redu I čuvarskoj službi).

Komentar: usvojene

- Uprava za šume -

Sugestija

Područje Parka zahvata kompletnu GJ-cu Opasanica - Travska gora. U okviru iste je druga zona zaštite u kojoj je zabranjen bilo koji oblik komercijalne djelatnosti i eksploatacije prirodnih resursa, i koja obuhvata površinu od 270.33 ha, površina pod šumom koje su i u dosadašnjem periodu tretirane kao zaštitne šume, tako da predloženo zoniranje predstavlja kontinuitet u dosadašnjem gazdovanju.

Potenciramo potrebu jače kontrole u sprečavanju bespravne gradnje u neposrednoj blizini Rikavačkog i Bukumirskog jezera, sa čime Uprava za šume pokušava da se izbori kroz duži vremenski period.

Komentar: prihvaćena

Generalne napomene

U nacrtu Odluke stoji da se u zoni dva zabranjuje lov u potpunosti, a trebalo bi navesti činjenicu da se može vršiti selektivni odstrel u slučaju pojave zaraznih bolesti kod životinja. Takodje lovni zabrani koji su definisani u lovnoj osnovi "Komovi", se u potpunosti ne poklapaju sa zonom dva u kojoj se zabranjuje lov, tako da bi u daljoj komunikaciji granice zona trebalo usaglasiti

Komentar: djelimično usvojena. Zone zaštite su date u skladu sa smjernicama iz Studije zaštite i iste se ne moraju poklapati sa zonom lovnog zabrana. U Odluci je uvrštena odredba kojom se u II zoni zaštite omogućava lov u izuzetnim slučajevima zaštite divljih vrsta biljaka i životinja, očuvanja prirodnih staništa i zaštite zdravlja i sigurnosti ljudi;

U Članu 7. stav 2, odnosno Članu 10. stav 1 Odluke, između ostalog, navodi se:

Upravljač ima prava i obaveze naročito da:

- donese godišnji program upravljanja;

- akt o unutrašnjem redu i čuvarskoj službi;

- organizuje službu zaštite;

- obezbijedi sprovođenje mjera zaštite;

- obezbijedi održivo korišćenja prirodnih resursa;

- učestvuje u postupcima izdavanja saglasnosti i odobrenja,

- upravljač je dužan da obezbijedi unutrašnji red i čuvanje zaštićenog prirodnog dobra u skladu sa Pravilnikom o unutrašnjem redu i čuvarskoj službi koji se donosi uz saglasnost nadležnih organa.

Uprava za šume, na područjima navedenih GJ-ca, šumom i šumskim zemljištem gazduje na osnovu važećih Programa gazdovanja šumama, na koje mišljenje daje Ministarstvo turizma i održivog razvoja, a saglasnost Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja. Sve aktivnosti gazdovanja šumama obavljaju se u skladu sa Zakonom o šumama (‘’Sl.list RCG’’ br.74/10) i pratećim pravilnicima.

Sva navedena prava i obaveze u okviru su poslova i radnih zadataka zaposlenih u Upravi za šume, odnosno predviđeni su aktima o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta. Iz Odluke nije moguće iskristalisati moguće preplitanje, ili u najgorem slučaju, eventualno ograničavanje Zakonom već utvrđenih nadležnosti Uprave za šume.

Komentar: Planom upravljanja koji se donosi na period od pet godina i koji donosi organ uprave Glavnog grada Podgorice, nadležan za poslove zaštite životne sredine, uz predhodnu saglasnost Ministarstva, biće definisane mjere zaštite, očuvanja, unaprjeđivanja i korišćenja Regionalnog parka “Komovi”, kao i oblici saradnje i partnerstva sa lokalnim stanovništvom, vlasnicima i korisnicima nepokretnosti. U procesu donošenja plana upravljanja biće uključeni i predstavnici Uprave za šume. Svi poslenici sprovode svoje obaveze u skladu sa nadležnostima koje su im date zakonima i usvojenim dokumentima.

- NVO ''Rikavačko jezero'' -

Sugestije i prijedlozi opšteg karaktera:

Akt o proglašenju mora imati u sebi sadržane odredbe koje bi uvažile običajno pravo koje je na tim prostorima bilo zakon, tako da bi nepoštovanje ove činjenice ugrozilo realizaciju same Odluke.

Komentar: nije usvojena. Iznijeta primjedba ne može biti predmetom ove Odluke, jer se njome ne regulišu imovinska prava. Takođe smatramo da navedeno nema uticaja na sprovođenje Odluke.

Upravljanje Regionalnim parkom ''Komovi'', obavezno uskladiti sa lokalnim zajednicama i te odredbe inkorporirati u samu Odluku, kao i u Plan upravljanja i godišnji Program upravljanja.

Komentar: nije usvojena. Odredbama Odluke nije moguće pravno-tehnički definisati iznijeti zahtjev. Uključivanje lokalnih zajednica ostvariće se kroz njihovo učešće u radu savjeta Regionalnog parka.

Proširiti granice Regionalnog parka u pravcu Korita.

Komentar: Djelimično usvojena. Traženo proširenje zahtjevalo bi dodatna naučna istraživanja i analize za prilično veliku površinu što iziskuje dodatna novčana sredstva i vrijeme. Procijenjeno je da se u ovom trenutku može djelimično usvojiti predloženo i proširiti granica parka, a da se u narednom periodu, ukoliko se ukaže potreba, sprovede revizija u dijelu granica.

Obavezno završiti proceduru usvajanja Odluke, kao i sve druge radnje potrebne za realizaciju ovog projekta prije proljeća 2015 godine.

Komentar: djelimično usvojena. U ovom trenutku može se potvrditi samo usvajanje predmetne Odluke.

Konkretni prijedlozi:

Prostor oko Rikavačkog jezera svrstati u II zonu zaštite i to:

- Zona oko samog jezera u dužini od oko 300m, isključujući 2 bivša katuna koji se nalaze u toj zoni,- Polje koje se nalazi u katunu Rikavac, zvano ''Polje Đurđevića'',- Šumu prema katunu ''Širokar Ljakovića''. Komentar: prihvaćeno

- Fond za razvoj Kuča Marko Miljanov -

Načelne primjedbe:

- Regionalni park "Komovi" treba da obuhvati i kompletan masiv planine Žijovo što znači da bi granica Regionalnog parka od tačke 16, koja se nalazi na Škali od Rikavca, produžila državnom granicom između Crne Gore i Albanije do brda Soko na Koritima, odakle bi skrenula prema zapadu do južnog podnožja planine Hum Oravski, odakle bi skrenula prema sjeveru preko Građena, pa iznad sela Orahovo i između katuna na Račama i sela Kržanje stigla do Cerovca tj. do asfaltnog puta koji od Cerovca vodi prema Kučkoj planini, a odakle bi granica nastavila tim asfaltnim putem do Škale od Mokre gdje se spaja sa tačkom 19.

Komentar: Djelimično usvojena. Traženo proširenje zahtjevalo bi dodatna naučna istraživanja i analize za prilično veliku površinu što iziskuje dodatna novčana sredstva i vrijeme. Procijenjeno je da se u ovom trenutku može djelimično usvojiti predloženo i proširiti granica parka, a da se u narednom periodu, ukoliko se ukaže potreba, sprovede revizija u dijelu granica.

- Da se Kučima vrate prava na Kučkoj planini koja su imali po Plemenskom ugovoru od 1922. godine, potvrđenom od strane nadležne državne vlasti, a koji je primjenjivan do 1945. godine kao pravni akt, a nakon toga je imao faktičnu primjenu u najvećem dijelu njegovih odredbi. U Odluci treba da bude jasno određen pravni položaj Regionalnog parka "Komovi" i njegovih organa upravljanja, kao i pravna pozicija ovog subjekta u odnosu na druge pravne subjekte koji imaju određena prava i nadležnosti na ovom području kao što je Uprava za šume i sl.

Komentar: nije usvojena. Datom Odlukom ne rješavaju se svojinsko pravna i imovinska pitanja.

- U Odluci treba da se unesu odredbe kojim će biti uređen međusobni odnos uprave Regionalnog parka "Komovi" sa mjesnim zajednicama (u Kučima postoji više mjesnih zajednica).

Komentar: nije usvojena. Odredbama Odluke nije moguće pravno-tehnički definisati iznijeti zahtjev. Uključivanje lokalnih zajednica ostvariće se kroz njihovo učešće u radu savjeta Regionalnog parka.

- U Odluci treba da na odgovarajući način bude procentualno izraženo učešće svake od tri opštine-grada u odnosu na cjelinu Regionalnog parka, kako po teritoriji, tako i po učešću u finansiranju, a sve u cilju izbjegavanja budućih nesporazuma tj. njihovog otklanjanja.

Komentar: nije usvojena. Ovo pitanje biće uređeno sporazumom o saradnji i udruživanju u skladu sa odredbama Zakona o lokalnoj samupravi.

Pojedinačne primjedbe (po redosljedu članova iz Odluke):

U članu 1 prije postojećeg teksta treba da postoji stav koji će shodno Upustvu Vlade o izradi pravnih propisa izraziti sadržinu predmeta uređivanja ove Odluke.

Komentar: Usvojena

U članu 3, stav 1 i stav 2 treba brisati jer su suvišni, a uz to njihov sadržaj je nepotpun i netačan. Tako npr. Komovi ne obuhvataju samo navedena "3 dijela", niti samo navedene visoravni, nego mnogo više, jer osim toga ne postoji toponim-oronim " Ljevorečki Kom".

Komentar: Djelimično usvojena. Brisan je toponim Ljevorečki Kom, dok su stav 1 i 2 preformulisani, u skladu sa analizama Studije zaštite.

U članu 3, stav 3, tačka 1, pored dijela vode kao izvorišta Tare mora biti naveden i izvor Mokra, jer je činjenica da Taru čine Opasanica i Veruša, a izvor Veruše jeste Mokra.

Komentar: usvojena

U članu 3, stav 3, tačka 4 pogrešno stoji i treba se brisati toponim "Kom Ljevorečki (sjeverni vrh Koma Kučkog 2469 m), osim toga ako se već nabrajaju planinski vrhovi onda se moraju nabrojiti svi istaknuti vrhovi na Komovima kao što su: Kom Kučki koji ima dva vrha, Kom Vasojevićki, Bajvan, Rogam,Suvovrh,Sumor, Kurlaj.

Komentar: usvojena

U članu 3, stav 3, tačka 17 preispitati da li je osnovano da bude zastupljen i ris, s obzirom da stanovništvo kao provjerenu činjenicu oduvijek uzima da je ris zastupljen kako u Komovima tako i u Žijovo.

Komentar: usvojena

U članu 5 neophodno je da se istovjetni stepen zaštite odnosi kako na šume sa sjeveroistočne strane Koma, koje gravitiraju prema Mojanskoj rijeci, tako i na šume na jugoistočnoj i zapadnoj strani Koma, na potezu od Bijele vode, pa iznad Kurlaja i Opasanice.

Komentar: nije usvojena. Zone zaštite su date prema smjernicama datim u studiji zaštite.

U članu 9,10,11,12,13 koristi se termin "upravljač" koji je apsolutno neprihvatljiv i treba ga zamijeniti riječju "upravnik" ako se misli na personalnu pojavu, a ukoliko se misli na kolektivnu pojavu onda treba koristiti sintagmu "organ upravljanja".

Komentar: nije usvojena. Termin „upravljač“ je preuzet iz Zakona o zaštiti prirode.

- Mjesna zajednica ''Ubli'' -

Kao pojedinačne primjedbe navedeno je sljedeće:

Da bi Regionalni park trebalo da obuhvati mnogo šire područje na teritoriji Kuča, od Rikavačkog jezera granicom sa Albanijom do Grla sokolova, preko Korita pored stare karaule, ispod Uma Dravskog, Pkenica, iznad Tiklja, ispod katuna Račama, preko Stavnjaka i Mirjanglavice, na Kastrat putem ispod Treskavca, na katun Bljuštura, putem preko Plane od Zagona, iznad Bogog Dola, na Bukumirska jezera, preko Skale od Mokre đe se vezuje na Mokru sa već obilježenim Regionalnim parkom "Komovi". Obuhvatanjem pomenute teritorije bi u Regionalni park uključili Masiv planine Zijeva sa mnoštvom vrhova iznad 2000 metara, šumu Radeća sa okolnim katunima i Bukumirsko jezero koje je po našem mišljenju potpuno nepravedno ostalo van granica ovoga Regionalnog parka. Obuhvatanjem ove teritorije bi se u znatnoj mjeri Regionalni park Približio Glavnom gradu i dodatno zaštitio planinski masiv Zijeva koji je takođe izložen lošem i nedomaćinskom odnosu nadležnih državnih organa . Napominjemo da ovaj dio na koji smo predložili proširenje parka obiluje bogastvom bukove i borove šume, ljekovitog bilja i zaštićenih životinjskih vrsta, kao i da ovaj dio predstavlja rezervat iz kojeg se Podgorica snadbijeva pijaćom vodom, jer prema istraživanjima slivovi rijeka Cijevna, Ribnica i Mala Rijeka u velikoj mjeri dolaze iz ovog područja.

Komentar: Djelimično usvojena. Traženo proširenje zahtjevalo bi dodatna naučna istraživanja i analize za prilično veliku površinu što iziskuje dodatna novčana sredstva i vrijeme. Procijenjeno je da se u ovom trenutku može djelimično usvojiti predloženo i proširiti granica parka, a da se u narednom periodu, ukoliko se ukaže potreba, sprovede revizija u dijelu granica.

Da se područja šume kao što su Vuči potok i šuma uz Opasanicu ispod Cure i Lekova Brijega stavi u drugu kategoriju pod Aktivnom zaštitom.

Komentar: nije usvojena. Zone zaštite su date prema smjernicama datim u studiji zaštite.

' Da se ne barata pogrešnim terminima kojima se nazivaju vrhovi na Komovima, jer je dovoljno da se vrhovi nazivaju kao i do sada Kučki Kom i Vasojevićki Kom, sve ostalo su vrhovi koji se nalaze u sklopu jednog ili drugog vrha.

Komentar: Usvojena

Da se reguliše pravo korišćenja katuna koje stanovnici Kuča imaju na ovom području, kako ne bi došlo kao u nekim drugim parkovima, da moraju plaćati ulaz u Park. Naime stanovnici sa područja Kuča već vjekovima korista katune za izdizanje sa stokom o čemu je postojao ugovor još iz doba kraljevine Crne Gore, pa i kasnije u Kraljevini Jugoslaviji do ukidanja svih tih ugovora poslije drugog svjetskog rata, kada je to prešlo u državnu imovinu, međutim i pored toga Kučima je prećutno dozvoljavano da shodno običajnom pravu izdižu i koriste katune i to je do dan danas ostalo kao pravilo ponašanja, koje je rijetko đe narušeno i ostalo je da živi. Većina od pravila koja se primenjuju na katunima napisana je u Ugovoru iz 1922.g. Očekujemo da se u odluci ubaci jedan član koji bi regulisao pravo stanovnika Kuča vezano za izdizanje na katune i korišćenje ispaše i drugih bogatstava koje pružaju ove planine, naravno ne narušavajući koncept Regionalnog parka i u skladu sa svim državnim propisima.

Komentar: nije usvojena. Odluka ne reguliše svojinska i imovinska prava. Kada je u pitanju korišćenje prirodnih dobara i sprovođenje djelatnosti Odlukom je jasno definisano šta se dozvoljava a šta zabranjuje u skladu sa zonama zaštite. Detaljnija razrada za pojedine lokalitete užeg prostornog zahvata biće obuhvaćena programa upravljanja i odnosiće se na prirodna staništa zakonom zaštićenih biljnih vrsta i životinja (endemi i rijetke vrste), čije uništavanje i korišćenje ni važećim zakonskim rješenjima, nije dozvoljeno.