agerger.files.wordpress.com · web viewfevri sıfat (fevri:) arapça fevr³ birdenbire,...

fevri sfat (fevri:) Arapa fevr

Birdenbire, dnmeden yapan:"Bir kere fevri, hemen parlar, kznca gz dnyay grmez."- A. lhan.

kesret isim, eskimi Arapa keret

ok olma durumu, okluk.

kulunlamak (nsz, -i)

Ksrak veya eek yavrulamak.

pagan sfat, din b. (***) ngilizce pagan

ok tanrc, payen.

mmek -er(-e), halk aznda

melmek:"Ninem, gzlerini onlarn gidilerinden ayrmakszn yere md."- T. Dursun K.

tire isim Farsa tere

1 . Yeil ile mavi aras renk.

2 . sfatBu renkte olan:"Rhtm kenarlarnda en taze yosunlarn tire izgisi var."- R. E. naydn.

3 . Parmen.

Birleik Szler

tire gzl

tire gzl sfat

Gz tire renkli olan:"O esmer, narin, tire gzl kz, ili bir kzdr."- O. C. Kaygl.

im isim

1 . aret.

2 . Alamet.

Birleik Szler

im bilimi

temrin isim, eskimi (temri:ni) Arapa temrn

Altrma:"Bir zamanlar ben de nefsimi kreltmek iin benliimin burnunu kracak byle temrinler yapardm."- H. Taner.

Trk aret Dili

imar isim, halk aznda Ermenice

El, gz veya ba ile yaplan iaret.

Atasz, deyim ve birleik fiiller

imar etmek (veya gemek)

imar etmek (veya gemek)

el, gz veya ba ile iaret etmek:"Yanndaki baka tarafa bakt, imar geti diye haraza da hazr."- S. M. Alus.

tuyu isim, edebiyat

Mni biiminde aruzla yazlm manzume.

grk isim, halk aznda

Gzellik, gsteri.

mask isim Franszca masque

Genellikle lnn yzne uygulanarak elde edilen yz kalb.

tan (II) isim

Gne domadan nceki alaca karanlk, fecir.


tan aarmak (veya atmak veya skmek)

Birleik Szler

tan yeli

tan yeri

a (I) isim

1 . plik, sicim, tel vb. ince eylerden kafes biiminde yaplm rg:"Balk a. Tenis a."- .

2 . rmcek vb. hayvanlarn salglaryla oluturduklar rg.

3 . Ulam ve iletiim gibi alanlarda lkenin her yerine yaygnlatrlm ebeke:"Cumhuriyetin onuncu ylnda lkemiz demir alarla rlmt."- .

4 . mecazTuzak:"Onu, ana dm bir av gibi ne ldrd ne ondurdu."- S. Ayverdi.

5 . sporOyun alann ortadan ikiye blen iple yaplm rg, file.

6 . sporaprazlama rg ile yaplan ve kale direkleri arkasna gerilen rg, file.


a atmak (veya brakmak)

a ekmek

ana drmek

Birleik Szler

abenek

abeneklilik

a inesi

a iplii

a kay

a kepe

a kurdu

a kurunu

a mantarlar

a tabaka

a tonoz

a torba

a yatak

d a

Genel A

i a

serpme a

yerel a

alamana a

bilgisayar a

biliim a

borda a

boru a

ektirme a

evirme a

dalyan a

dip a

stakoz a

iletiim a

karides a

marya a

srtme a

voli a

a (II) isim

Pantolon veya klotun ap arasna gelen yeri, aplk.

aarmak (nsz)

1 . Beyazlamak:"Sakal aard fakat gnl kocamad."- N. Nzm.

2 . Aydnlanmak:"Selim kn ald, gnete aaran patika yolunu tuttu."- Halikarnas Balks.

3 . Rengi solmak.


aaran ba, alayan gz gizlenmez

amak (I) -ar(-e)

1 . Sarkmak, aaya inmek:"Hi konumadan gne batya ancaya dek altlar."- R. N. Gntekin.

2 . Yk vb. eyler bir yana eilmek.

amak (II) -ar(-e)

Ykselmek, yukar doru kmak:"Ay oldum leme dodum, bulut oldum ge adm."- Yunus Emre.

umman isim, eskimi, corafya (umma:n) Arapa ummn

Okyanus:"O, btn hayat dalgal bir ummanda ve kaptan kprsnde geen kocasndan, sahilde sessiz bir balk kulbesine mahsus bir yaay istemez."- N. F. Ksakrek.

iri isim Farsa sir

iri otunun kknn tlmesiyle yaplan ve su ile karlarak tutkal gibi kullanlan esmer, sar bir toz.


iri gibi

Birleik Szler

iri otu

iri otu isim, bitki bilimi

Zambakgillerden, beyaz iekli bir bitki (Asphodelus).

iri gibi

yapkan ve ac.

remil -mliisim, eskimi Arapa reml

1 . Kumda birtakm izgiler izerek fala bakma.

2 . Bu biimde baklan fal.


remil atmak (veya dkmek)

dirim isim

1 . Hayat, yaam:"lm burada bir sanatnn bysyle yeniden dirime dnyor."- S. leri.

2 . Yaama gc.

Birleik Szler

dirim bilimi

dirim konisi

dirim kurgu

dirim suyu

lm dirim

tarh isim, eskimi Arapa ar

1 . Bahelerde iek dikmeye ayrlm yer:"iek tarhlar zerinde kk sinek kmeleri grnyor, birden kayboluyorlard."- . Seyfettin.

2 . Vergi koyma.

3 . matematikkarma.


tarh etmek

tarh etmek matematik

1 . bir sayy bir saydan karmak.

2 . vergilendirmek, vergi koymak.

neft isim (nefti:) Farsa neft + Arapa -

1 . Siyaha yakn koyu yeil:"Karacaahmet'in koyu servileri bulutsuz ufukta neft bir leke hlinde gze batyordu."- H. Taner.

2 . sfatBu renkte olan:"Geride tek tk ev ve onlarn da ardnda yar filiz, yar neft bir orman seiliyordu."- E. afak.

berk sfat

1 . Sert, kat.

2 . Salam.

amak -isim

1 . Aatan oyularak yaplm kulplu su kab, apak.

2 . Kpklenerek akma.

Birleik Szler

amak amak

brk isim

Genellikle hayvan postundan yaplan balk:"Alnna bir aplak atp brkn geri itmiti."- M. N. Sepetiolu.

ayak -isim Rumca

1 . Kaba dokunmu, dayankl bir eit yn kuma:"Arkasnda siyah ayaktan bir sivil elbise vard."- R. N. Gntekin.

2 . Bu kumatan yaplm elbise:"Beyaz ayaklar giymi, kuvvetli, gzel, gen bir k."- . Seyfettin.

hecin isim, hayvan bilimi Arapa hecn

ift parmakllar takmnn devegiller familyasndan, uzunluu 3, ykseklii 2 metre kadar olan, srtnda besin depo etmeye yarayan tek hrgc bulunan, hzl yryen bir tr memeli (Camellus dromedarius):"Boz renkli bir kaya, tpk km bir hecin srtn andryordu."- Y. K. Karaosmanolu.

tafta isim (ta'fta) Farsa tfte

1 . Bir tr sert, ipekli kuma.

2 . sfatBu kumatan yaplm:"Sylemeyi unuttum, ben sana gri tafta arafm verecektim, daha yirmi gn evvel yaptrdm ve hi giymedim."- P. Safa.

hayt isim, bitki bilimi

Ayt.

ayt isim, bitki bilimi

Mine ieigillerden, Akdeniz evresinde yetien, mavi, beyaz veya meneke renginde iekler aan, 1-2 metre boyunda bir aak, hayt (Vitex agnus-castus).

pusark -isim

1 . Serap.

2 . sfatPuslu, puslanm, sisli.

lain sfat, eskimi (lai:n, l ince okunur) Arapa lan

Lanetlenmi, melun.

eytanlain isim, eskimi (eyta:nlai:n, l ince okunur) Arapa eyn + lan

Lanetlenmi olan eytan:"Akln ermez, eytanlain de aklma sokar hep kt eyleri."- O. Kemal.

trenkot isim ngilizce trench-coat

i astarl, kemerli, su geirmez pards, yamurluk:"Elleri trenkotunun cebinde, klara yrd."- A. lhan.

dok isim ngilizce dock

1 . Gemilerin yknn boaltld veya onarld, st rtl havuz:"eki sesleri geliyor doklardan / Gzelim bahar rzgrnda ter kokular / stanbul'u dinliyorum, gzlerim kapal"- O. V. Kank.

2 . ekonomiTicaret mallarn saklamak iin rhtmda yaplan byk depo.

imgelem isim, ruh bilimi

Hayal dnyas, imajinasyon:"mgelemimde bir sahne uyduruyorum. Deniz kenarnda oturuluyor."- N. Meri.

pe (I) isim Farsa pes

1 . Arka, art:"Biz kuru canmza razyz diye peimizden geliyordu."- F. R. Atay.

2 . Elbisenin etek ksm.


(birinin) peinde dolamak (veya gezmek)

peinden srklemek

peinden yrmek

peinde olmak

(birinin) peinde (veya peinden) gitmek

peinde (veya peinden) komak

peine dmek (veya gitmek)

peine taklmak

peine takmak

peini brakmamak

Birleik Szler

pe pee

pei peine

pei sra

pe (II) isim, halk aznda Farsa p

Baz giysilerin bol olmas iin yanlarna eklenen kuma paras.

al kuak -isim

aldan yaplm bele sarlan kuak:"Srtnda drt peli entari, belinde al kuak, banda namaz bezi."- R. H. Karay.

sur (I) isim Arapa sr

Kale duvar:"Kyamet kopar gibi bir velvele koptu, btn ordu surlarn stne atld."- Y. K. Beyatl.

sur (II) isim, halk aznda

Uur, aln yazs, talih.

kurgan isim

1 . lk ada mezar zerine toprak ylarak yaplan kk tepe.

2 . Tepe biiminde mezar, hyk.

era isim (era:) Farsa er

1 . Mum, kandil, lamba vb. k veren ara, ra.

2 . Ik, ra.

Birleik Szler

era dinlendirme

era uyandrma

era dinlendirme isim, din b. (***)

Cem ayinlerinde, gnein batyla yaklan eran gne doarken parmaklarla sndrlmesi.

era uyandrma isim, din b. (***)

Cem ayinlerinde, gnein batyla eran yaklmas.

seren isim, denizcilik

1 . Yelkenli gemilerde zerine drt ke yelken amak ve iaret kaldrmak iin diree yatay olarak balanan gnder.

2 . mimarlkKonut kaplarnda mentee ve kilidin takld dey konumdaki kaln para.

Birleik Szler

yarm seren

yarm seren isim, denizcilik

zerine yan yelkeni amak iin direklerin gerisine eik olarak konulan seren.

yatay seren isim, denizcilik

zerine drt keli yelken alan ve bir diree yatay olarak taklan seren.

huru -cuisim, eskimi (huru:cu) Arapa urc

1 . kma, k.

2 . G.

srtarmak (I) (nsz)

Srtmak.

srtarmak (II) (nsz)

1 . Akta kalarak grnmek.

2 . halk azndaKar koymaya hazrlanmak.

3 . Diklenmek, kar koymak:"Sen ona arka vermesen o bize byle srtarmazd."- O. Kemal.

tuyu isim, edebiyat

Mni biiminde aruzla yazlm manzume.

aruz vezni isim, edebiyat

Hecelerin uzunluk ve ksalk, kapallk veya aklk deerlerine gre trl ses kalplarndan oluan divan edebiyat nazm ls, aruz, aruz ls:"Divan airlerimiz aruz vezninde pek gzel kasideler, gazeller yazmlar."- B. Felek.

aruz ls isim, edebiyat

Aruz vezni:"Aruz ls bir gn yeniden dirilecek mi bilmiyorum."- N. Ata.

mni (I) isim (ma:ni:) Arapa mni

Bir eyin yaplmasn nleyen ey, engel:"Ka zamandr beynimi, kanm atelendiren bu idealimin lezzetini tatmak iin her mniyi ineyeceim."- H. R. Grpnar.


mni olmak

mni (II) isim, edebiyat (ma:ni) Arapa mn

Genellikle birinci, ikinci ve drdnc dizeleri uyakl olan, daha ok hecenin yedili lsyle sylenen halk iiri:"Her kyde mni, trk syleyen biri var."- M. C. Anday.


mni dzmek (veya yakmak)

Birleik Szler

ayakl mni

mani isim, ruh bilimi Franszca manie

Kiinin sevin, gven ve her trl etkinliinin normal olmayan bir biimde artt ruh hastal.

Bu hastalk mani ve depresyon ataklar ile karakterizedir. Hastann duygulanm mani dnemlerinde nee, depresyon dnemlerinde umutsuzluk ve kknlkle karakterizedir. Ara dnemlerde kii normale dner. Baz hastalarda mani ve depresyon belirtileri bir arada grlrken, baz hastalarda belirtiler hafif dzeydedir (hipomani).

Toplumda grlme skl %1-2dir. Kadnlar ve erkeklerde eit oranlarda grlr. Hastalar ilk ata genelde yirmi yalarnda geirirler ancak daha nce veya daha sonra da olabilir. Be alt yalarnda veya elli yandan sonra ilk atan geiren hastalara da rastlanabilmektedir. Bazen ilk atak depresyondur, bu durumda tan koymak zordur ve genelde gecikir. Hastaln ortaya k sklkla kiinin meslek ve e seimi dnemine rastlar ve ksa srede tan konulup nlem alnmazsa kiinin hayatnda nemli sekeller brakr. Hastalk taknlk yani mani dneminde ise ar para harcama cinsel ilgi ve aktivitede artma ile kiiye ve aileye ciddi maddi ve manevi zararlar verir. kknlk dnemleri ise dier depresyonlara gre daha ardr ve intihar riski daha yksektir.

Hastaln belirtileri, sresi ve iddeti kiiden kiiye deiir. Baz hastalarda mani bazlarnda ise depresyon daha baskndr. Bazen de mani ve depresyon eit oranda grlr. Ataklar birka gnden birka aya kadar deiir. zellikle tedavi edilmediinde uzun srer. Hastalar yaamlar boyunca ortalama 10 atak geirirler ancak bundan az veya fazla sayda atak olabilir. Atak says arttka ataklar arasndaki sre ksalr. Bir yl iinde drt veya daha fazla sayda atak olduunda hzl dngl mani olarak adlandrlr

alna -cisim, halk aznda

Cephe.

brk isim

Genellikle hayvan postundan yaplan balk:"Alnna bir aplak atp brkn geri itmiti."- M. N. Sepetiolu.

tura -cisim, hayvan bilimi Arapa durrc

Slngillerden, uzunluu 34 santimetre olan, soyu azalm bir tr ku (Tetrao francolinus):"yi bir avc olur da tura vurursan bana da tura getir."- Y. Kemal.

liva isim, eskimi Arapa liv

1 . Sancak:"Eski zmir vilayetiyle livalarnda beklenmedik zorluklarla karlamtr."- Y. K. Karaosmanolu.

2 . askerlikTugay:"Svari livalarnda uzun hizmeti gemi olan Fahrettin Bey..."- A. lhan.

3 . askerlikTugeneral.

Birleik Szler

mirliva

aklar livas

aklar livas isim, alay yollu

i gc olmayan, bota kalan kimse.


aklar livas olmak

krba isim, eskimi Arapa irba

1 . Sakalarn iinde su tadklar az dar, alt geni, deriden yaplm kap, su kab, matara:"Cesaretini toplamak iin kk krbasna arap doldurmay unutmamt."- . O. Anar.

2 . mecazok su ien kimse.

3 . halk azndaocuklarda karn imesiyle beliren bir hastalk.

gk -isim

1 . inde gk cisimlerinin hareket ettii sonsuz boluk, uzay, sema, asuman, feza.

2 . Yeryz zerine mavi bir kubbe gibi kapanan boluk, gk kubbe, sema:"Snglerini, elikten birer parmak gibi ge kaldrmlar."- R. E. naydn.

3 . Gkyznn, denizin rengi, mavi veya yeile alan mavi.

4 . sfatBu renkte olan.

5 . sfat, halk azndaOlgunlamam:"Uzun sren bir kn karlar, souklar altndan fkran gk ekinler..."- A. Kabakl.


ge direk, denize kapak olmaz

ge merdiven dayam

gk delinmek

(birini veya bir eyi) gklere karmak

gklere kmak

gklere umak

gkte ararken yerde bulmak

gkten ne yad da yer kabul etmedi

gkten zembille mi indi

Birleik Szler

gk ada

gk atlas

gk bilimi

gk boylam

gk cismi

gkdelen

gkdoan

gk ekseni

gk elei

gkevi

gk gzl

gk grlemesi

gk grlts

gkgvercin

gk kandil

gk kr

gk kubbe

gk kumu

gkkua

gk kutbu

gkkuzgun

gk kresi

gksoan

gk ta

gktrmalayan

gk trmalayc

gk yakut

Gkyolu

gkyz

kresel gk bilimi

Deyr-ul Zaferan Manastr

Mardin'in 5 km. dousunda, 4. yzylda yaplan bir manastr. Deyr-ul Zaferan, Yukar Mezopotamya'nn tarihi yaptlarndan en tannm olanlarndan biri ve Sryani Kadim Cemaatinin dini merkezi. Bugnk Sryanilerin atalar olan ve gnee tapan Aramiler, M.. 2. binden balayarak 4 bin yl boyunca burada her gne douunda bir ayin dzenleyerek gnee kurbanlar sunuyorlarm. sa Mesih'ten sonra Hristiyanl benimseyip kiliseler kurmular. Manastr kurulduu dnemden kalma mozaikler bugn de duruyor.

Canl bir tarih grnmnde olan manastrn en byk zelliklerinden biri de iinde 52 Sryani patriinin mezarlarnn bulunmas. Manastrn 1 km kuzeyinde kayalara oyulmu Meryem Ana Kilisesi (Theodoros Tapna) ve Mar Yakup Manastr ile Deyr-ul Zaferan bir l oluturmakta. Manastrn iinde tarihi bir ncil ve kutsal ta mevcut ve ilk tp fakltesinin burada kurulduu syleniyor. Antl (Hah) Ky ile Karagl (Derkube) arasnda yer alan Hah Harabeleri byk bir medeniyetin izlerini tayor. zellikle harabenin orta yerinde yer alan Meryem Ana Kilisesi ta iilii ile dikkat ekici.

Mar Gabriel ManastrMidyat'n 18 km. dousunda yer alyor. Yerel ad Deyrlumur. Ku umaz kervan gemez bir da banda yalnz, mstahkem bir manastr. Sryani Cemaatinin nl ve byk yaptlarndan olan manastr, ykseke bir tepeye yaplm. Manastrn temelleri M.S. 397 ylnda atlm ve ksa srede tamamlanm. Deiik tarihlerde manastrn iinde ve dnda ekler yaplm. Bir ksm Bizans mozaikleriyle bezeli. teki yaplarn ou 19. yzyl, bazs yeni. Cumhuriyetten sonra uzun sre terkedilen manastr, imdiki metropolitin gayretleriyle yeniden canlandrlm. Deyrulumur Manastr, Sryani ocuklarnn dini eitimlerini de stlenen dini bir yap.

Maryakup ManastrNusaybinde yer alan bu manastr eskiden Arun adyla anlm ise de Surulu profesr Maryakup'un adyla tannmtr. I. veya II. yzylda ina edildii tahmin ediliyor.

Mar zozil ManastrYrenin en eski manastr. Mar Yakup ve Deyr l Seyde Manastrlar arasnda yer alyor. 4. yzyln balarnda yaayan amiatl Mar zozilin ismi ile anlyor. Resmi kaytlarda 18. yzyl sonlarna kadar ilevini srdrd belirtiliyor.

sahtiyan isim, eskimi (sahtiya:n) Farsa satiyn

Tabaklanarak boyanm ve cilalanm genellikle kei derisi.

tahra isim, halk aznda (ta'hra) Farsa dehre

Bir tr eri budama ba.

aanoz isim, hayvan bilimi Rumca

Kabuklularn n ayakllar alt takmndan, eti iin avlanan, pavuryaya benzer kk su hayvan (Carcinus).


aanoz gibi

Birleik Szler

aknt aanozu

aanoz gibi

eri br (kimse).

aknt aanozu isim

1 . Akntya kaplm yenge.

2 . alay yolluVcudunda gze arpacak bir arpklk bulunan kimse.

da (I) isim

Yer kabuunun kntl, yksek, eimli yamalaryla evresine hkim ve olduka geni bir alana yaylan blm.


daa kmak

daa kaldrmak

da ardnda olsun da yer altnda olmasn

dada ban var, yreinde dan var

dada bym

dada gez belde gez, insaf elden brakma

da daa kavumaz, insan insana kavuur

da da stne olur, ev ev stne olmaz

dadan gelip badakini kovmak

da doura doura bir fare dourmu

dalara dmek

dalara talara

dalarn misafir ald mevsim

dalarn enlii (veya gelin anas)

da ne kadar yce olsa yol stnden aar

da (veya dalar) gibi (veya kadar)

da (veya dalar) devirmek

da yrmezse abdal yrr

Birleik Szler

da adam

da alas

da anas

da armudu

da aslan

da ays

daba

da ba

da bayr

da bilimi

da birlii

da am

da ay

da ayr

da ilei

da dalak otu

da elmas

da erii

da etei

da evi

da gl

da havas

da iklimi

da ispinozu

da isketesi

da kava

da keisi

da kestanesi

da krlangc

da kolu

da ky

da lalesi

da meras

da nanesi

da oluu

da otla

da reyhan

da seresi

da servisi

da san

da ta

da tavuu

da topu

dadan inme

dalar anas

srada

yanarda

buz da

Ht Da

Kafda

da (II) isim Farsa d

1 . Kzgn bir demirle vurulan damga, nian.

2 . yiletirmek iin vcudun hastalkl blmne kzgn bir arala yaplan yank.

3 . mecazByk znt, ac.

Birleik Szler

gzda

iri isim Farsa sir

iri otunun kknn tlmesiyle yaplan ve su ile karlarak tutkal gibi kullanlan esmer, sar bir toz.


iri gibi

Birleik Szler

iri otu

iri gibi

yapkan ve ac.

deirmi sfat

1 . Yuvarlak:"Bir iki tane deirmi, bycek yufka amt."- N. Nzm.

2 . Eni boyuna eit olan (kuma).

3 . isim, halk azndaYemeni, yazma, ba rts.

deirmi sakal isim

Deirmi bir biimde kesilmi sakal.

yom isim, halk aznda

yi talih, iyi haber.


yom tutmak

yom tutmak

uurlu saymak.

at -disim, halk aznda

1 . Casus:"Ne yapsalar; dman, atlar ile haber alyordu."- N. Atsz.

2 . Ara bozmak amacyla sz tayan kimse.

dalkl zarf (da'lkl)

Klcn ekmi olarak, yaln kl:"Svariler dalkl hcuma getiler."- .

inayet isim, eskimi (ina:yet) Arapa inyet

yilik, kayra, atfet, ihsan, ltuf:"Gayret bizden, inayet Allah'tan."- E. Insu.


inayet etmek (veya eylemek)

kyam isim, din b. (***) (kya:m) Arapa iym

1 . slam inancna gre, lmden sonra yeniden dirilip ayaa kalkma.

2 . din b. (***)Namazda ayakta durma.

3 . eskimiAyaa kalkma, ayakta durma.

4 . eskimiBir ie girime, kalkma, teebbs etme.

5 . eskimiAyaklanma, bakaldrma, kar gelme:"Planl ihtilalin, planl kurtulu, kyam ve savann ilk basama buydu."- E. . Benice.

ehadet isim (eha:det) Arapa ehdet

1 . Tanklk:"Dnya karsnda Trk'n kendi kendisi iin yapaca ehadet daha adamakll yaplmamtr."- A. . Hisar.

2 . Yksek bir lk urunda lme, ehit olma.


ehadet etmek

ehadet getirmek

ehadet erbetini imek

ehadette bulunmak

Birleik Szler

ehadetname

iblis isim, din b. (***) Arapa ibls

1 . eytan.

2 . mecazKt, dzenci kimse:"Ne iblistir o Sezai, bir ben bilirim, bir de Allah."- A. lhan.

Birleik Szler

kzl iblis

kzl iblis isim

Kt ruhlu kimse.

mitil isim Rumca

1 . ine yn, pamuk vb. doldurulan beyaz yastk veya yorgan klf.

2 . ki yz beyaz kapsz yorgan.

zifir isim Arapa zefr

Ttn dumannn brakt yal ve siyah kir:"Byklarnn ortas belli ki ttn zifirinden knal bir renk almt."- R. H. Karay.

Birleik Szler

dili zifir

hnsa sfat, eskimi, biyoloji (hnsa:) Arapa un

Erdii:"Sen de kimsin, ne istersin? diye sordu hnsa pheyle. Yz medcezir gibiydi, kh ykselen, kh ekilen sular misali, bir erkek oluyordu, bir kadn."- E. afak.

erdii sfat, biyoloji

1 . Hem erkek hem dii gametleri bulunan (birey), erselik, hnsa, hermafrodit.

2 . bitki bilimiiekliinde hem erkek hem dii iei bulunan (bitki), hermafrodit.

sena isim, eskimi (sena:) Arapa en

vme.

Birleik Szler

hamdsena

methsena

hamdsena isim, eskimi (ha'mdsena:) Arapa amd + en

Tanr'ya olan kran duygularn bildirme.

methsena isim (me'thsena:) Arapa med + Arapa en

vme, ululama.

cbl sfat, halk aznda

1 . plak.

2 . Yoksul, parasz, geim darl eken.

cins isim Arapa cins

1 . Tr, eit:"Lalelerin cinsleri gnden gne oalyor, soanlar akl almayacak fiyatlarla satlyordu."- A. H. elebi.

2 . Soy, kk, asl:"Ben bir Trk'm, dinim, cinsim uludur."- M. E. Yurdakul.

3 . Pek ok ortak zellikleri bulunan trler topluluu.

4 . sfat, argoGarip, tuhaf.

5 . sfatDierlerine gre stn nitelikleri olan:"Ak, krmz ibikli cins tavuklar vard gznn nnde."- O. Rifat.


cins horoz yumurtada ter

cins kedi lsn gstermez

Birleik Szler

cins cibilliyet

cins cins

cinsilatif

cins isim

alt cins

kul cinsi

ayr cinsten

fetret isim, eskimi Arapa fetret

1 . ki peygamber arasnda peygambersiz geen sre.

2 . ki padiah arasnda padiahsz geen sre.

3 . ki olay arasndaki sre.

4 . Hkmet gcnn gevedii bir yerde dzenin yeniden kurulmasna kadar geen sre.

5 . din b. (***)slam dinine gre Hz. sa ile Hz. Muhammed arasnda geen sre.

nihan sfat Farsa nihn

Gizli.

melul sfat (l'ler ince okunur) Arapa mell

1 . zgn.

2 . zarfBoynu bkk, zavall bir biimde:"Garipler ky az ok plak ve kayalk bir yar ortasnda skm, ssz ve melul duruyor."- M. . Esendal.

Birleik Szler

melul mahzun

melul melul zarf

zgn bir biimde.

melul mahzun zarf

ok zgn, skntl, alamakl bir biimde:"Sebati Bey, aresizlik iinde melul mahzun etrafna baknd."- H. Taner.

berceste sfat, eskimi Farsa berceste

1 . Gzel, latif.

2 . Seilmi, seme.

3 . isim, edebiyatSanat deeri yksek olan dize.

hodbin sfat, eskimi Farsa dbn

Bencil:"Behi yalanc, sahtekr, hodbin ve nankrd fakat sevimliydi."- P. Safa.

santur isim, mzik Farsa sentr

Kanuna benzeyen, tokmaklarla alnan bir tr telli alg:"Saz takmnda czgara denilen ensiz, dikdrtgen bir kemanla santur da yer alr."- S. Birsel.

bakaya okluk, isim, askerlik (baka:ya:) Arapa bay

1 . Askerlik ana girenlerden son yoklamalarn yaptrarak askerlik karar aldrdklar hlde arldklarnda gelmeyen veya gelip de ktalarna gitmeden toplandklar yerlerden ayrlanlar.

2 . ekonomiAit olduu yl iinde toplanamayp ertesi yla kalan vergiler.

3 . eskimiKalntlar.

uara okluk, isim, eskimi (uara:) Arapa uar

airler.

Birleik Szler

kalem uaras

kalem uaras isim, eskimi

Divan iiri tarzndan etkilenen okuryazar halk airi.

km isim (k:m) Farsa km

Zevk, mutluluk, tat.


(bir eyden) km almak

kam isim

aman.

muhannet sfat, halk aznda Arapa muanne

Alak, korkak, namert.

isenti isim

Toza benzer biimde ince ince yaan ey:"Yldzlarn k isentisi altnda yalya geldim."- Y. Z. Orta.

inziva isim (inziva:) Arapa inziv

1 . Toplum hayatndan kap tek bana yaama:"Yalnzlk, huzur ve inziva arayanlar buralara gelmeli."- E. . Benice.

2 . din b. (***)D dnyayla btn balarn keserek Tanr'yla birleebilmek iin insann kendi iine kapanmas.


inzivaya ekilmek

ire zarf, eskimi

inde:"lem ire muteber bir nesne yok devlet gibi / Olmaya devlet cihanda bir nefes shhat gibi"- Muhibbi.

irek sfat, felsefe

Belirli bir insan topluluunun dnda kimseye bildirilmeyen, yalnzca snrl, dar bir evreye aktarlan (her trl bilgi, reti), btni, ezoterik, drak kart.

Btniye zel, isim (ba:tniye) Arapa biniyye

Grnrdeki olaylarn ardnda gizli gereklerin bulunduunu kabul eden tarikatlar.

amak (I) -ar(-e)

1 . Sarkmak, aaya inmek:"Hi konumadan gne batya ancaya dek altlar."- R. N. Gntekin.

2 . Yk vb. eyler bir yana eilmek.

amak (II) -ar(-e)

Ykselmek, yukar doru kmak:"Ay oldum leme dodum, bulut oldum ge adm."- Yunus Emre.

Tuba (II) zel, isim (tu:ba:) Arapa b

Cennette bulunduuna inanlan, kk yukarda, dallar aada byk bir aa.

tuba (II) isim (tu'ba) Franszca tuba

zerinde pistonlar bulunan, bakrdan nefesli alg.

portal -liisim, mimarlk ngilizce portal

1 . Ana kap.

2 . biliimKap.

partal isim

1 . Abartlm sz, yalan.

2 . sfatok kullanlmaktan ypranm:"Vcudu eski partal esvaplar iinde arpk urpuk eski bir denee dnmt."- H. E. Advar.


partal atmak

partal atmak

yalan sylemek:"Ne partallar att gayr."- O. Kemal.

saloz sfat, argo Rumca

Salak.

rebap -bisim, eskimi (reba:b) Arapa rebb

Gvdesi Hindistan cevizi kabuundan yaplm uzun sapl saz.

necat isim, eskimi (neca:t) Arapa nect

Kurtulu:"Esirliin ar ve ateli zincirleri altnda inleyen her Mslman, bir necat gnnden midini kesmemi."- . Seyfettin.


necat bulmak

Birleik Szler

fidyeinecat

libas isim, eskimi (liba:s) Arapa libs

Giysi:"Bu libaslar altnda ikisinin de yrmeleri, tavrlar deimiti."- A. H. Mftolu.

olpa sfat, eskimi Farsa ulh + p

1 . Aya sakat olan.

2 . mecazBeceriksiz, eli ie yakmayan, acemi:"Hareketleri olpa, dikkati dank, tepkileri ge ve kesikti."- A. H. Tanpnar.

Hamel zel, isim, gk bilimi Arapa amel

Ko.

mphem sfat Arapa mubhem

1 . Belirsiz:"Akamlar banda mphem bir hararet, oysa elleri ayaklar buz."- A. lhan.

2 . zarfAk ve belirgin olmakszn:"Mphem konuuyor."- .

temren isim, eskimi, spor

Cirit ucu.

asude sfat, eskimi (a:su:de) Farsa sde

Rahat, sakin:"lm asude bahar lkesidir bir rinde."- Y. K. Beyatl.

mabude isim, eskimi (ma:bu:de) Arapa mabde

1 . ok tanrl dinlerde kendisine tapnlan dii tanr, tanra, ilahe.

2 . mecazTapnrcasna sevilen kadn, sevgili.

reaya isim, eskimi (rea:ya:) Arapa rey

1 . Bir hkmdarn ynetimi altndaki halk.

2 . Tanzimattan nce Osmanl Devleti'nin Mslman olmayan uyruklar:"Buradaki Trkler de tek tk reayay grmemezlie gelebiliyorlard."- A. . Hisar.

3 . mecazHristiyan.

hakir sfat Arapa ar

Aa grlen, deersiz:"O hlde, insann yaratlmas, kendini hakir bilmesi, aa grmesi iindir."- N. F. Ksakrek.


hakir grmek

mstani sfat, eskimi (mstani:) Arapa mustan

1 . Elinde olanla yetinen, doygun.

2 . mecazNazl davranan.

tennure isim, eskimi (tennu:re) Arapa tennre

Mevlevi dervilerinin giydii kolsuz, yakasz, yrtmal, beli krmal, uzun ve geni giysi:"O tennurelerin elvan elvan renkleri ve bu renklerin gz alc, ba dndrc kasrgas..."- Y. K. Karaosmanolu.

talik isim, eskimi (ta:li:ki) Arapa tal

1 . Asma, yukar kaldrma.

2 . Bir iin yaplmasn herhangi bir arta bal tutma.

3 . Belli bir zamana brakma, erteleme.

4 . Arap alfabesinde gelitirilen, yatk olarak yazlan yaz trlerinden biri.

5 . sfatBu tr yaz ile yazlm:"... sonra de eski talik levha."- Y. Z. Orta.


talik etmek

ikeste sfat, eskimi Farsa ikeste

1 . Krlm, krk.

2 . mecazYenilmi, yenik dm.

3 . mecazGcenmi, krgn, kederli.

remiz -mziisim, eskimi Arapa remz

Simge:"Acaba iki kii oturup birtakm remizler mi dndler?"- S. F. Abasyank.

mahfuz sfat, eskimi Arapa maf

Saklanm, korunmu, korunan, sakl.

afte isim (a:fte) Farsa ufte

Oynak, ak sak kadn, kokot:"Fingir fingir aftelerin can koca istiyor."- H. R. Grpnar.

kokot isim Franszca cocotte

Afte:"Parisli kokot zilzurna sarho."- N. F. Ksakrek.

ayar okluk, isim, eskimi (aya:r) Arapa ayr

Bakalar, yabanclar, eller:"Kendini nasl mdafaa edebilip yr ve ayar nazarnda parlayacak?"- N. Hikmet.

lavta (I) isim, mzik (la'vta, l ince okunur) Almanca Laute

Mzrapla alnan, gvdesi uttan kk bir alg.

lavta (II) isim (la'vta, l ince okunur) Rumca

1 . Ebe.

2 . tp (***)Tutek.

3 . eskimiErkek doum hekimi.

mmek -er(-e), halk aznda

melmek:"Ninem, gzlerini onlarn gidilerinden ayrmakszn yere md."- T. Dursun K.

temenna isim, eskimi (temenna:) Arapa temenn

ne doru eildikten sonra dorulurken eli baa gtrerek verilen selam:"Bir temenna ile salonda hazr bulunanlar selamlad."- H. R. Grpnar.


temenna etmek

Birleik Szler

kandilli temenna

yerden temenna

temenna etmek

ne doru eildikten sonra dorulurken eli baa gtrerek selam vermek:"Karmzda yerle beraber temenna ediyor, akam erifleriniz hayr olsun diye iki bklm oluyor."- S. M. Alus.

kandilli temenna isim

Kandilli selam:"Her gn omuz silkmekle geen ainalar imdi kandilli temennalarla yerlere kadar eilerek..."- . Seyfettin.

yerden temenna isim

Yerden selam.

mutedil sfat (mu:tedil) Arapa mutedil

1 . Ilml:"O, tarafszln mutedil duygularndan ziyade taraftarln iddetli hrslarndan zevk alrd."- A. . Hisar.

2 . corafyaIlman.

Birleik Szler

mutedil rzgr

runik sfat Franszca runique

Run harfleriyle yazlm.

Birleik Szler

runik yaz

ebleh sfat, eskimi Arapa ebleh

Aklsz, budala, alk.

remil -mliisim, eskimi Arapa reml

1 . Kumda birtakm izgiler izerek fala bakma.

2 . Bu biimde baklan fal.


remil atmak (veya dkmek)

mselsel sfat, eskimi Arapa muselsel

Birbirine bal olan, art arda zincirleme olarak gelen:"Birbirini yaratan mselsel esprilerle sylyordu."- P. Safa.

zelil sfat, eskimi (zeli:l) Arapa ell

Hor grlen, aa tutulan, aalanan:"Bat'ya, bu zelil tavrla kabul ettirilmesi mmkn hibir ey olamazd."- N. F. Ksakrek.


zelil etmek

zelil olmak

zelil etmek

aalamak, hor grmek, nem ve deer vermemek.

zelil olmak

hor grlmek, aalanmak:"Onun namusu iin ben zelil oldum."- A. Gndz.

erbain isim, eskimi (erbai:n) Arapa erba n

Rumi takvimde 22 Aralk'tan 31 Ocak gnne kadar sren krk gnlk k dnemi.

mumula isim, bitki bilimi (mu'mula) Rumca

1 . Glgillerden, 2-3 metre yksekliinde dikenli kk bir aa (Mespilus germanica).

2 . Bu aacn olgunlap yumuadktan sonra yenilebilen, yuvarlak, mayho, buruk ve be ekirdekli meyvesi, dngel, bebyk.


mumula gibi

Birleik Szler

mumula suratl

telmih isim, eskimi (telmi:hi) Arapa telm

1 . Anlatlmak istenen eyi sz arasnda imal olarak belli etme, aka sylememe:"leride dahi azn ap da ufack bir telmihte bulunmasn."- E. E. Talu.

2 . edebiyatBir dizede veya beyitte bilinen bir olay, bir atasz, fkra vb.ni hatrlatma sanat, antrma.


telmih etmek

telmih etmek

st kapal, imal bir biimde anlatmak:"Dn geceki ar szlerini telmih ettiimi anlad, kzard."- R. H. Karay.

sagu (I) isim (sa'gu) Malezyaca

Baz hurma aalarnn znden karlan ve pirin gibi kullanlan niastal bir madde, Hint irmii.

sagu (II) isim, eskimi, edebiyat

At.


sagu samak

sagu samak

at yakmak.

zlfyre dokunmak

1 . hatrl, gl bir kimseyi veya bir makam gcendirmek, darlmasna yol amak.

2 . birine zarar veya sknt vermek.

3 . sknt verecek, sorun olacak konulara girmek.

zlfyr isim (z'lfy:r) Farsa zulf + yr

Zlf.


zlfyre dokunmak

zlf -lfisim Farsa zulf

1 . akaklardan sarkan sa llesi:"Eser seher yeli zlfn datr / Gerdana dklen tel incinmesin"- Karacaolan.

2 . Sevgilinin sa, zlfyr:" orta boylu, boylar uzar / uzun boylu, zlfn dzer"- Halk trks.

Birleik Szler

zlfyr

Rafzi zel, isim, eskimi (ra:fzi:) Arapa rfi

Rafzilii benimseyen kimse.

Rafzilik -izel, isim

ii mezhebinin bir kolu ve bu koldan olanlarn inanc.

mihr isim, eskimi, hukuk Arapa mehr

Mslman bir erkein nikh esnasnda eine vermeyi kabullendii mal veya para.

ksnl sfat

Erotik:"Kadn deta ehvetli ve anormal bir zevkle, deil erkek hatta kzlar bile seyrediyordu."- H. E. Advar.

tefekkr isim, eskimi Arapa tefekkur

Dnme, dn:"Her eyden evvel kendisinde tefekkrle hissin yksek bir imtizac fark ediliyordu."- A. H. elebi.


tefekkre dalmak

tefekkr etmek

tefekkre dalmak

derin dnmek, dnceye dalmak:"Ayinden nce Rumi ile beraber tefekkre dalmak zere sessiz bir odaya ekildik."- E. afak.

tefekkr etmek

dnmek.

hurufat okluk, isim, eskimi (huru:fa:t) Arapa urft

1 . Harfler.

2 . Basmda, bask iinde kullanlan metal vb. bir maddeden yaplm harf, rakam veya baka iaret kalplar.

3 . Dizgi iinde kullanlan harf trlerinin btn:"Hurufat zengin bir basmevi."- .

mafiret isim, eskimi Arapa mafiret

Balama.


mafiret dilemek

mafiret etmek

meum sfat, eskimi (meu:m) Arapa mem

Uursuz:"lk ocuunu douran gen bir kadna meum eyler sylememeliydim, sustum."- A. Gndz.

sefih sfat Arapa sefh

Zevk ve elenceye dkn, uar:"er, kumar oynar, bana bir sr sefih insan toplard."- H. E. Advar.

mark isim, eskimi Arapa mari

Dou:"Maripten marka dnyann ucu / Sarraf bilir altn, tuncu"- Pir Sultan Abdal.

tene sfat, eskimi Farsa tene

1 . Susam.

2 . mecazok istekli:"Ne kadar da tene imi askerlie..."- H. Taner.


tene olmak

kaamak (nsz), halk aznda

1 . Eskimek, dalmaya yz tutmak:"Pansiyonun kaam tahta merdiveni ar bir vcudun admlar altnda inlemeye balad."- H. R. Grpnar.

2 . Herhangi bir ey ek yerlerinden ayrlmak, oynamak.

3 . htiyarlamak:"Bu artistlerin hayli kaam hline yetien Pierre Loti, birok parlak sahifeler kaleme almtr."- S. M. Alus.

4 . mecazZayflamak, gevemek, gszlemek:"Bu kaam iliki belki daha uzun seneler boyu byle devam eder,."- E. afak.

muhkem sfat Arapa mukem

Salam, salamlatrlm:"Duvarlar ses gemeyecek derecede muhkemdi."- . Seyfettin.

mutena sfat, eskimi (mu:tena:) Arapa muten

1 . zenilmi, zenli bir biimde yaplm:"En mutena iek muhakkak ki menekedir."- R. H. Karay.

2 . Sekin, nemli:"Bir dakika evvelki mutena alayn hayalini heyecanl ve muzaffer gzlerle takip ediyorlard."- H. E. Advar.

mazmun isim, eskimi (mazmu:nu) Arapa mamn

1 . Anlam, kavram.

2 . edebiyatDivan edebiyatnda baz kavramlar dolayl anlatmak iin kullanlan nkteli ve sanatl sz.

gaile isim, eskimi (ga:ile) Arapa ile

1 . Sknt, dert, keder, znt:"Kck yata, bykln olanca gaileleri kendi zerlerine ylm kimseler grlr."- A. Midhat.

2 . Uratrc i, ekilmesi zor yk.

3 . stenmeyen durum, ba belas.

atfetmek -der(-e) (a'tfetmek) Arapa af + Trke etmek

1 . Bir ii veya bir sz bir kimseye mal etmek, yklemek, isnat etmek.

2 . Yneltmek, evirmek:"Hanc yzme, bir ey anlamam gibi garip bir nazar atfetti."- . Seyfettin.

ecere isim Arapa ecere

1 . Soyaac.

2 . Atlarn soyunun yazl olduu izelge.

Birleik Szler

ecerename

tevriye isim, edebiyat Arapa tevriye

Bir anlatm incelii elde etmek iin birden ok anlam olan bir szn yakn anlamnn deil de uzak anlamnn kullanlmas sanat.

paradoks isim Franszca paradoxe

1 . Aykr dnce:"Bandan beri evremizde bize kar bir kalabalk, gerek d bir grup olarak kaldk, toplumsal bir paradoks olarak."- A. lhan.

2 . eliki.

3 . felsefeDnceler arasnda tartmaya ak, kesin bir yarg iermeyen kartlk.

alegorik sfat, edebiyat Franszca allgorique

Alegori ile ilgili, yerinel:"O gn Atatrk'te adaleti temsil eden alegorik heykellerin sert ve gaml durgunluundan bir ey vard."- Y. K. Karaosmanolu.

alegori isim, edebiyat Franszca allgorie

1 . Bir grnt, bir yaant veya bir davrann daha iyi kavranmasn salamak iin gz nnde canlandrp dile getirme, yerine.

2 . edebiyatBir sanat eserindeki gelerin gerek hayattan bir eyleri temsil etmesi durumu.

terkip -biisim, eskimi Arapa terkb

1 . Birleim, birletirme, bir araya getirme.

2 . dil bilgisiTamlama:"Farsa manasz terkipler yaplyor."- .

3 . kimyaBileim.


terkip etmek

Birleik Szler

terkiphane

terkiphane isim, eskimi, edebiyat (terkipha:ne) Arapa terkb + Farsa ne

Terkibibentte vasta beytinden nceki beyitlerin oluturduu bent.

mutasavvf isim, din b. (***) Arapa mutaavvif

Tasavvuf inanlarn benimseyerek kendini Tanr'ya adam kimse, slam gizemcisi, sufi.

paganizm isim, toplum bilimi Franszca paganisme

ok tanrclk.

ehven sfat, eskimi Arapa ehven

1 . Zarar az, en zararsz:"Btnlemeye kalmak, snfta kalmaktan ehvendir."- .

2 . Ucuz.


ehven kurtulmak

Birleik Szler

ehvenier

tevatr isim, eskimi (teva:tr) Arapa tevtur

1 . Bir haberin azdan aza yaylmas, yaygn sylenti:"Eer bu derece tevatr olmam olsayd, bu alveriten oktan vazgeecekti."- E. E. Talu.

2 . din b. (***)Bir haberi, yalan olarak sylenmi bir sz zerine birlemeleri mmkn olmayan ve her zaman kendilerine gvenilen kimselerin bildirmeleri.

terih isim, eskimi (teri:hi) Arapa ter

1 . Bir sorunu veya konuyu ele alp en ince noktalarna kadar gzden geirerek anlatma, amlama.

2 . tp (***)Anatomi:"O uursuz terih atlasn hazrlamaya da ite byle balad."- . O. Anar.

3 . halk azndaskelet.


terih etmek

Birleik Szler

terihhane

terih masas

terihhane isim, eskimi (terihha:ne) Arapa ter + Farsa ne

1 . Otopsi yaplan yer.

2 . Tp fakltelerinde anatomi dersi yaplan yer.

terih masas isim, tp (***)

1 . Otopsi yaplan zel masa:"zellikle kll bir blgeden at delii de maharetle diktikten sonra cesedi terih masasndan alp ona kendi yabanlk elbiselerini giydirdi."- . O. Anar.

2 . mecazGerekleri aklamaya, gstermeye yarayan ey:"Yalnzl, kutsal bir efsane olmaktan karp bir terih masasna yatryor."- S. Hilav.

esame okluk, isim, eskimi (esa:me) Arapa esm

Adlar, isimler.


esamesi okunmamak

gaile isim, eskimi (ga:ile) Arapa ile

1 . Sknt, dert, keder, znt:"Kck yata, bykln olanca gaileleri kendi zerlerine ylm kimseler grlr."- A. Midhat.

2 . Uratrc i, ekilmesi zor yk.

3 . stenmeyen durum, ba belas.

sergzet isim, eskimi Farsa ser + guet

Macera:"nsan kendi memleketinden uzaklap birtakm sergzetler geirmek ister."- R. H. Karay.

fenomenolojik sfat (l ince okunur) Franszca phnomnologique

1 . Grng bilimsel.

2 . Olay bilimsel.

grng isim, felsefe

Duyularla alglanabilen her ey, fenomen, numen kart.

fenomen isim Franszca phnomne

1 . Olay:"Gnein batdan domas gibi olaanst bir fenomen saylmaldr bu."- H. Taner.

2 . felsefeGrng.

numen isim, felsefe Franszca noumne

Nesnenin kendisi, grng kart.

nesne isim

1 . Belli bir arl ve hacmi, rengi olan her trl cansz varlk, ey, obje.

2 . dil bilgisiGeili fiili btnleyen yaln veya belirtme durumunda bulunan tmle:""Ali bir kitap alm" cmlesinde "kitap" nesnedir."- .

3 . felsefeznenin dnda kalan her konu, obje:"Her nesne ve olaya alayc bir gzle bakmak ilkesinden yola kar bu gr."- S. Birsel.

Birleik Szler

nesne grubu

nesne bei

belirli nesne

belirtili nesne

belirtisiz nesne

ortak nesne

nesnel sfat

1 . Nesne ile ilgili, nesneye ilikin, znel kart.

2 . mecazGeree varmak amacyla, taraf tutmadan inceleme yapan, hkm veren, objektif.

3 . felsefeBireyin kiisel grnden bamsz olan, objektif.

znel sfat

zneye ilikin olan, znede oluan, nesnelerin gereine deil, bireyin dnce ve duygularna dayanan, enfsi, subjektif, nesnel kart:"Bence bunu dnelim ve ortaya kacak znel davranmz itenlikle dile getirelim."- M. C. Anday.

gmrah sfat, eskimi Farsa gumrh

1 . Ar derecede bym:"Uzun zamandr ssz, bakmsz kald iin o gmrah yeillikler blgesinde ylanlar tredii biliniyordu."- R. E. naydn.

2 . Deli dolu, gr akan (su).

3 . Yksek, kuvvetli (ses).

4 . Uzun, sk ve dalgal (sa

mahlukat okluk, isim, eskimi (mahlu:ka:t, l ince okunur) Arapa malt

Yaratklar:"Daha dorusu, cmle mahlukat tabiatla mcadele ediyor."- N. Hikmet.

tesmiye isim, eskimi Arapa tesmiye

Adlandrma, ad koyma, ad verme:"z iir tesmiyesini ise gln ve iddial grenler vard."- Y. K. Beyatl.


tesmiye etmek

mezkr sfat, eskimi Arapa mekr

Ad geen, anlan, sz edilen, zikredilen, zikrolunan:"Mezkr evi de kiraya vermitim."- S. F. Abasyank.

velut sfat, eskimi (l ince okunur) Arapa veld

1 . Dourgan.

2 . mecazok eser ortaya koyan, verimli:"Velut bir yazar."- .

Arami isim (a:ra:mi:) Arapa rm

M 11-8. yzyllarda Mezopotamya'da yaam bir halk.

grotesk isim Franszca grotesque

1 . Eski a Roma yaplarnda bulunan tuhaf, gln figrlerden olumu ssleme slubu.

2 . tiyatroKaba glnlklerden, tuhaf ve olmayacak akalamalardan yararlanan, kart grntleri, badamaz durumlar artc biimde birletiren gldr biimi:"Yerleik ynetim kadrolarna dayanarak gerekletirilen bu deiim, grotesk rnekler sunmakta gecikmedi."- T. Uyar.

eb isim, eskimi Farsa eb

Gece.

Birleik Szler

ruzueb

ruzueb zarf, eskimi (ru:zueb) Farsa rz + eb

1 . Gece gndz.

2 . Srekli.

kaligrafi isim Franszca calligraphie

Gzel yaz sanat:"Hele yazs, eskiden mek dedikleri bir kaligrafi rneidir."- Y. Z. Orta.

tekmil isim, eskimi (tekmi:li) Arapa tekml

1 . Tamamlama, bitirme.

2 . sfatBtn, tm:"O bana Ahmet Midhat Efendi'nin tekmil kitaplarn satt."- H. C. Yaln.

3 . sfatEksiksiz.

4 . zarfTamamyla:"Yallar tekmil Trke konutuklar hlde yeni yetienler hi Trke bilmiyorlar."- H. S. Tanrver.

5 . askerlikTekmil haberi.


tekmil almak

tekmil olmak

tekmil vermek

Birleik Szler

tekmil haberi

syga isim, eskimi, dil bilgisi Arapa a

Kip:"Yarna kadar hepiniz bilmediiniz sygalar, lgatleri renmelisiniz."- . Seyfettin.


sygaya ekmek

Birleik Szler

sla sygas

sla sygas isim, eskimi, dil bilgisi

Zarf-fiil.

sygaya ekmek

birine sorular sorup cevaplarn istemek:"Yksek tahsilli olup olmadmz anlamak iin bizi kara cmleden bile deil de imladan sygaya ektiler."- F. R. Atay.

riya isim (riya:) Arapa riy

kiyzllk.

cevval sfat, eskimi (l ince okunur) Arapa cevvl

Davranlar abuk ve kesin olan:"Cevval ocuk."- ."Cevval zek."- .

ivekr sfat, eskimi (i:vekr) Farsa vekr

veli.

idi sfat Farsa ikdi

Erkeklik bezleri karlarak veya burularak erkeklik grevi yapamayacak duruma getirilmi (hayvan ve zellikle at).


idi etmek

tehcir isim, eskimi (tehci:ri) Arapa tehcr

G ettirme, g etmesine sebep olma, srme.


tehcir etmek

mptezel sfat, eskimi Arapa mubteel

1 . Saygnln yitirmi.

2 . okluundan dolay deerini yitiren, deersiz.

essah sfat, halk aznda Arapa ea

Doru, gerek.

buhur isim, eskimi (buhu:ru) Arapa bar

1 . Din trenlerde yaklan kokulu aa vb. maddeler.

2 . Tts:"Standart dnceye mumlar yaklan, buhurlar serpilen yurdumuzda, aydnla kitle arasnda ummanlar var."- C. Meri.

Birleik Szler

buhurumeryem

arasta isim, eskimi Farsa rste

arlarda veya alveri blgelerinde ayn ii yapan esnafn bir arada bulunduu blm:"Belediye avuu yannda jandarma onbas, ary ve arastalar dolam, esnafa kepenk kapattrmtr."- T. Bura.

sungur isim

Doana benzeyen, yrtc, avc ku.

Birleik Szler

aksungur

baysungur

bke isim

1 . Kahraman, gl kimse.

2 . ampiyon.

zahir sfat (za:hiri:) Arapa hir

1 . Grnen, grnrdeki.

2 . mecazYapmack.

mezmur isim, eskimi (mezmu:ru) Arapa mezmr

Makamla okunan Zebur suresi.

Zebur zel, isim (zebu:ru) Arapa zebr

Tanr tarafndan Hz. Davut'a gnderilen kutsal kitap.

balaban sfat, halk aznda

1 . ri, byk.

2 . Nazik.

3 . eskimiiman, grbz (kimse, ocuk).

4 . isim, hayvan bilimiAtmaca, doan vb. yrtc bir ku:"Yavru balaban bakl."- Karacaolan.

Birleik Szler

balaban kuu

sahih sfat Arapa ah

Gerek, doru, san, hakiki:"Gazeteler bir ey yazmadlar; bize resm, sahih hibir malumat vermiyorlar."- M. . Esendal.

Birleik Szler

nesebi sahih

nesebi sahih sfat, hukuk

Kanuna uygun bir evlenme sonunda doan (ocuk).

san sfat, felsefe

1 . Doruluk kuralna uygun olan.

2 . Szn anlatlmak istenene tam karlk olmas, tam uygun dmesi nitelii, sahih:"San anlatm."- .

Birleik Szler

san bilimler

san bilimler okluk, isim

Denetlenebilir l ve hesaplara dayanan bilimler, dar anlamda matematik.

tastir isim, eskimi (tasti:ri) Arapa tasr

1 . Yaz yazma.

2 . Satr dizme.


tastir etmek

erare isim, eskimi (era:re) Arapa erre

Kvlcm:"Bir erare aydnlnda, aklndan bin ey geti."- P. Safa.

taflan isim, bitki bilimi

Glgillerden, 2-6 metre yksekliinde, kn yapraklarn dkmeyen, iekleri salkm durumunda, beyaz veya yeil olan, ss bitkisi olarak bahelerde yetitirilen kk bir aa, karayemi aac, karayemi (Prunus laurocerasus):"imdi stanbul taklarnn yeil taflanlar altndan gaziler geiyor."- A. Gndz.

cnk (I) -gisim, edebiyat

Saz airlerinin, kendilerinin veya bakalarnn iirlerini derledikleri, uzunlamasna alan, deri kapl defter, srdili.

cnk (II) -gisim, eskimiMalezya dilinden

Byk yelkenli gemi.

cinas isim, edebiyat (cina:s) Arapa cins

1 . ok anlaml bir kelimeye, her defasnda baka bir anlam ykleyerek birbirine yakn birka yerde kullanma:"En ok beendii manzumeler hep cinas, telmih, nkte gibi sz sanatlar ve oyunlaryla dolu olanlard."- A. . Hisar.

2 . ok anlam olan bir kelimenin iyi anlamn kullanr grnerek ktsn ne karma.

muslin isim Franszca mousseline

1 . Sk dokunmu, parlak, ince, yumuak bir kuma tr:"Bir bebek yata hazrlar gibi zene bezene muslinlerle sslemitim."- R. N. Gntekin.

2 . sfatBu kumatan yaplan:"Muslin yamakl sultanlar, yaldzl arabalar Beyolu'nda piyasa ediyorlar."- A. Gndz.

yamak -isim, eskimi

1 . Kadnlarn ferace ile birlikte kullandklar, gzleri akta brakan, ince yz rts:"ka ka, yamak feraceli, kazk gibi bir kadn kt."- S. M. Alus.

2 . halk azndaBala birlikte yz, az kapatan rt.

ferace isim, eskimi (fera:ce) Arapa ferce

1 . Kadnlarn sokakta giydikleri, mantoya benzer, arkas bol, yakasz, ou kez eteklere kadar uzayan st giysisi:"Ferace ile bc gibi kacak deilim ya."- H. R. Grpnar.

2 . Dervilerin giydii bol bir tr hrka.

Hurufi zel, isim, eskimi (huru:fi:) Arapa urf

Hurufilie mensup olan kimse.

Hurufilik -izel, isim, din b. (***)

Kur'an'n harflerinden birtakm anlam ve yarglar karan bir mezhep.

melamet isim, eskimi (mela:met, l ince okunur) Arapa melmet

1 . Knama.

2 . Azarlama, kma.

melanet isim, eskimi (mela:net, l ince okunur) Arapa melanet

Byk ktlk, lanetlenecek i veya davran.

msemma sfat, eskimi (msemma:) Arapa musemm

Ad verilmi, ad olan.

Birleik Szler

ismiyle msemma

ismiyle msemma sfat

Fiziksel yapsyla veya karakteriyle ad rten:"Onun bir byk adam olduunu syleyenler kadar ismiyle msemma bir satlm olduunu syleyenler de vard."- . Dkmen.

muhasip -biisim (muha:sip) Arapa musib

Sayman.

kostak sfat, halk aznda

1 . Zarif, kibar, alml, gzel giyinmi, yakkl:"Boa kostaklanma kostak deilsin karam"- Halk trks.

2 . Yiit, kabaday, yrekli.

Rafzi zel, isim, eskimi (ra:fzi:) Arapa rfi

Rafzilii benimseyen kimse.

Rafzilik -izel, isim

ii mezhebinin bir kolu ve bu koldan olanlarn inanc.

ervah okluk, isim, eskimi (erva:h) Arapa erv

Ruhlar:"Tozlar altnda kalan divan / Artk ervah okuyup ezberler"- A. N. Asya.


ervahna yuf olsun!

Birleik Szler

ham ervah

ervahna yuf olsun!

"yazklar olsun, Allah kahretsin!" anlamnda kullanlan bir ilenme sz:"Allah mstahakm versin, gelmiime de gemiime de ervahma da yuf olsun!"- S. M. Alus.

ham ervah isim

Yersiz, yakksz sz ve davranlar olan kimse, i adam:"Turhan da bizim gibidir, ham ervahlardan pek holanmaz."- O. C. Kaygl.

aselbent -diisim Arapa asel + Farsa bend

Hekimlikte ve koku yapmnda kullanlan aselbent aacndan gvdesi izilerek elde edilen bir reine tr.

Birleik Szler

aselbent aac

aselbent aac isim, bitki bilimi

Tropikal blgelerde yetien ve gvdesinden reine elde edilen aa.

mark isim, eskimi Arapa mari

Dou:"Maripten marka dnyann ucu / Sarraf bilir altn, tuncu"- Pir Sultan Abdal.

heccav isim, eskimi (hecca:v) Arapa heccv

Yergici.

kane isim, eskimi (k:a:ne) Farsa kne

Byk, ssl kk, saray vb. yap:"Akrabalaryla kaneler kurarak nasl yerletikleri hi kimsenin gznden kamyordu."- Y. K. Karaosmanolu.

firak isim, eskimi (fira:k) Arapa fir

Ayrlk.

teberru isim, eskimi (teberru:) Arapa teberru

Ba.


teberru etmek

teber isim, eskimi Farsa teber

1 . Balta.

2 . Baz dervilerin tadklar sap uzun, keskisi aya biiminde, kk ve hafif balta.

3 . Mein kesmek iin kullanlan ara.

mstani sfat, eskimi (mstani:) Arapa mustan

1 . Elinde olanla yetinen, doygun.

2 . mecazNazl davranan.

yalva (II) -cisim, din b. (***)

Peygamber:"Kendini her eyi nceden grm, biraz ermi, biraz aziz, biraz yalva gibi hissediyor."- M. Mungan.

inirah isim, eskimi (inira:h) Arapa inir

almas, gnl almas, ferahlk:"Bu karar size tebli ederken ok derin bir inirah ve iftihar duyduumu ehemmiyetle kaydetmek isterim."- H. S. Tanrver.


inirah bulmak

inirah bulmak

i almak, ferahlamak

yeni sfat

1 . Ar olmayan, hafif.

2 . mecazCiddi olmayan.

Deccal (II) zel, isim, din b. (***) Arapa deccl

Din inanlara gre kyamete yakn bir zamanda ortaya kacak olan yalanc ve kt yaradll kimse.

deccal (II) sfat Arapa deccl

Yalanc, fesat, dedikoducu (kimse).

esatir okluk, isim, eskimi (esa:ti:r) Arapa esr

Tarih ncesi tanrlarnn efsaneli servenlerini anlatan ve bir topluluun duygularn, anlayn ve zlemlerini gstermesi bakmndan deeri olan hikyeler, mitoloji:"Kafam rya ve esatirden temizlemek, istiklallerin en g elde edileni olan fikir istiklaline erimek iin deil mi?"- R. N. Gntekin.

hodpesent sfat, eskimi Farsa dpesend

Benci.

silkmek -er(-i)

1 . stndeki eyleri drmek veya temizlemek iin bir eyi kuvvetle sallamak, sarsmak:"Eline geen her eyi silkip akrepler varm gibi bakyor."- H. R. Grpnar.

2 . Ani bir hareketle sarsmak:"Sa elini silkerek yana doru eildi."- P. Safa.


srafil zel, isim, din b. (***) (isra:fil) Arapa isrfl

slam inanna gre kyamet gnn, boru ttrerek bildirmekle grevli melek.

muhacir sfat (muha:cir) Arapa muhcir

1 . Gmen:"Yolda uzun bir muhacir kafilesine tesadf ettik."- . Seyfettin.

2 . Hz. Muhammed'e uyarak Mekke'den Medine'ye g eden.


muhacir gitmek

muhacir olmak

Birleik Szler

muhacir arabas

hlet isim, eskimi (ha:let) Arapa let

Durum:"Huu iinde, balar nlerine eik olarak oturmalar hep lmden sonraki ve diriliten evvelki hlete iarettir."- A. H. elebi.

Birleik Szler

hletinez

tereke isim, hukuk Arapa tereke

Miras:"Hl eski zenginliinin hasedini stne eker ve eski terekelerinin veraset vergilerini der."- B. Felek.

gkn sfat, halk aznda

1 . Gecek duruma gelmi:"Gkn bir ev."- .

2 . Gebe.

3 . Ya ilerlemi (kimse), ok yal (kimse).

lahuri sfat, eskimi (lahu:ri)

Lahuraki.

lahuraki sfat, eskimi (lahura:ki, l ince okunur)

Lahor'da yaplan (bir tr al kuma), lahuri:"Hasan lahuraki kumatan bir entariyi Fatma Hanm'a uzatt."- O. C. Kaygl.

belenmek (-e), halk aznda

1 . Kundaklanmak:"ocuk olsam beleklere belensem."- k Veysel.

2 . Bulanmak, bulamak:"Kuyunun banda unum elenir / Kaytan byklarm kana belenir"- Halk trks.

belek -iisim, halk aznda

1 . Kundak, ocuk bezi:"ocuk olsam beleklere belensem."- k Veysel.

2 . Beie konulan yatak.

mcerret -diisim, eskimi, dil bilgisi Arapa mucerred

1 . Yaln durum.

2 . sfatKatk ve kark olmayan.

3 . sfatEvlenmemi, bekr:"Yavrum! Gensin, dilbersin, mcerretsin."- S. M. Alus.

4 . sfat, felsefeSoyut:"Siz mcerret bir kanun ve nizam tutturmusunuz ve ylece de yryorsunuz."- K. Korcan.

Birleik Szler

ruhumcerret

ruhumcerret -diisim, eskimi (ru:humcerret) Arapa r + mucerred

Katk ve kark olmayan ruh.

smblteber isim, bitki bilimi (smb'lteber) Farsa sunbul + teber

Zambakgillerden, gzel kokulu, beyaz renkli bir iek (Polianthes).

mseccel sfat, eskimi Arapa museccel

Kte geirilmi, tescil edilmi, sicilli.

cima isim, eskimi (cima:) Arapa cim

nsanlarda iftleme, cinsel iliki.

ma isim, denizcilik ('ma) talyanca cima

Halat ucu.


ma vermek

ma vermek

halat uzatmak.

Zhal -l'izel, isim, gk bilimi Arapa zual

Satrn.

hanende isim, eskimi, mzik (ha:nende) Farsa vnende

arkc:"O hanende denilen ylk boboaza ne diyeyim?"- S. M. Alus.

ehnaz isim, mzik (ehna:z) Farsa ehnz

Klasik Trk mziinde bir makam ad.

hecin isim, hayvan bilimi Arapa hecn

ift parmakllar takmnn devegiller familyasndan, uzunluu 3, ykseklii 2 metre kadar olan, srtnda besin depo etmeye yarayan tek hrgc bulunan, hzl yryen bir tr memeli (Camellus dromedarius):"Boz renkli bir kaya, tpk km bir hecin srtn andryordu."- Y. K. Karaosmanolu.

saalmak (nsz)

Sala kavumak, iyilemek.

saaltmak (-i)

Sala kavuturmak, iyiletirmek, iyi etmek, tedavi etmek.

hafakan isim Arapa afan

Sknt, arpnt, afakan:"Gece, hafakanlar iinde, vaziyeti unutup da elektrik dmesini evirdiim zaman korkun bir 'tk' sedas duydum."- N. F. Ksakrek.


hafakanlar basmak (veya bomak)

karan sfat

Rengi karaya alan, esmer (kimse):"Be on adm tede duran yuvarlak kafal, karan ocuk sze kart."- Y. K. Karaosmanolu.

alfte sfat, eskimi (a:lfte) Farsa lufte

ffetsiz, oynak, cilveli (kadn):"Onlarn aftosuna hanmefendi derler, bizim paozumuzun ad ya alftedir ya llk."- A. Gndz.

paoz isim, hayvan bilimi Rumca

1 . Kefal trnden bir balk (Mugil cephalus).

2 . argoFahie:"Onlarn aftosuna hanmefendi derler, bizim paozumuzun ad ya alftedir ya llk."- A. Gndz.

3 . argoUyumsuz, zensiz giyinmi kimse.

cenup -buisim, eskimi (cenu:bu) Arapa cenb

Gney.

kfur isim, eskimi (k:fu:ru) Arapa kfr

1 . Kfur aacndan elde edilen, hekimlikte kullanlan, beyaz ve yar saydam, kolaylkla paralanan, gzel kokulu bir madde:"Hastaneye gider gitmez gene kan aldrdlar, kfuru rnga ettiler, daha bilmem neler yaptlar, hasta almad."- M. . Esendal.

2 . sfat, mecazok beyaz.

Birleik Szler

kfur aac

kfur aac isim, bitki bilimi

Defnegillerden, Uzak Dou'da yetien, kfur elde edilen aa (Cinnamonum camphora).

tesmiye isim, eskimi Arapa tesmiye

Adlandrma, ad koyma, ad verme:"z iir tesmiyesini ise gln ve iddial grenler vard."- Y. K. Beyatl.


tesmiye etmek

tesmiye etmek

adlandrmak.

fasit sfat, eskimi (fa:sit) Arapa fsid

1 . Kt, bozuk:"Fasit fikir."- .

2 . Ara bozucu, fesat karan, mfsit:"Fasit adam."- .


fasit olmak

Birleik Szler

fasit daire

fasit daire isim, mantk

Ksr dng:"Fasit daire, dnp dolap ayn noktaya gelinen meseleler iin sylenir."- B. Felek.

ard -cisim, bitki bilimi

Servigillerden, gzel kokulu yapraklarn kn da dkmeyen, yuvarlak kara yemileri ila olarak kullanlan bir aak (Juniperus).


ardcn kz olmaz, yalancnn sz olmaz

Birleik Szler

ard kuu

ard otu

ard raks

karaard

bataklk ardc

crmalamak (-i), halk aznda

Trmalamak.

insan msveddesi sfat

Bir insanda bulunmas gerekli niteliklerden yoksun olan (kimse).

lafzi sfat, eskimi (lafzi:, l ince okunur) Arapa laf

Szn syleniine, yapsna ait, szle ilgili.

mcrim sfat, eskimi Arapa mucrim

Sulu.

murassa sfat, eskimi (murassa:) Arapa muraa

Deerli talarla bezenmi, cevahirle sslenmi:"Cemal Paa'nn gsne murassa bir nian taklyordu."- F. R. Atay.

cevahir okluk, isim (ceva:hir) Arapa cevhir

Elmas, yakut vb. deerli talar, mcevher:"Bunlarn bazsnn cevahirle sslenmi mineli kapaklar bulunur."- A. . Hisar.


cevahir yumurtlamak

cevahir yumurtlamak teklifsiz konumada

cevher yumurtlamak.

kunt sfat, halk aznda Farsa kund

Ar, kaln, dayankl ve salam:"Yksek, sur gibi kaln duvarn ardndaki kk avluya kunt demir kapdan girilirdi."- A. Kutlu.

derimek (nsz)

1 . Bir nokta dolaynda toplanmak, temerkz etmek.

2 . kimyaBir sv, iindeki su veya sv miktar azalarak koyulamak, teksf etmek.

kuzgun isim, hayvan bilimi

tc kular takmnn kargagiller familyasndan, Kuzey Amerika'nn dalk, fundalk yerlerinde bulunan, tyleri siyah renkte olup mavi renkte parlayan bir tr ku, karakarga (Corvus corax):"Ataszlerinde, ya devlet baa ya kuzgun lee, demiiz."- B. Felek.


kuzguna yavrusu ahin (veya Anka veya gzel) grnr

kuzgun gibi

Birleik Szler

kuzgunklc

gkkuzgun

suvarmak (-i)

Hayvana su vermek, su iirmek:"Blbl suvardm altn tasnan / Gurbete yolladm kara yasnan"- Halk trks.

yada ta isim, halk aznda

Birbirine srtlnce yamur yaacana inanlan koyu yeil renkli, genellikle yuvarlak, fndk byklnde bir ta, yamur ta:"te o zaman Esen Br, babasndan kalan yada tan karp yamur yadrd."- N. Atsz.

Hma zel, isim (hma:) Arapa hum

Bana konduu kimseye mutluluk getirdiine inanlan talih kuu.

gm isim Rumca

Yandan kulplu, boynu uzun, genellikle bakrdan su kab:"Be yamdan balayarak buradan eve gmlerle ben de su tadm."- A. Aaolu.

runik sfat Franszca runique

Run harfleriyle yazlm.

Birleik Szler

runik yaz

runik yaz isim

1 . Run harflerinin kullanld eski bir Germen yazs.

2 . Gktrk yaztlarnda kullanlan yaz sistemi.

/-/--/--/-/-

eskiden vak'anvis ve mverrih denen iki tarihi modeli vard, vak'anvisler devirlerinde meydana gelen hadiseskiden vak'anvis ve mverrih denen iki tarihi modeli vard, vak'anvisler devirlerinde meydana gelen hadiseleri kayda geirirken mverrihler tarih tedkikleri ile itigal ederdi.

belki de tarihiliin serveni vakanvislikten vakanvislie gei olarak okunabilir. olay-yazclndan olgu-yazclna... ancak bence tarihilikte nemli olan ne vakadr ne de vaka: yazma eylemidir, ifadenin "nvis" ksmdr. tarihi bir de edebiyatn alt kolu olarak dnmek gerek. belki o zaman selim k'n tarih, tahriftir derken ima ettii hafriyat/harfiyat almasn anlayabiliriz.

HYPERLINK "http://sozluk.sourtimes.org/share.asp?url=http%3A%2F%2Fsozluk%2Esourtimes%2Eorg%2Fshow%2Easp%3Fid%3D3083325&title=vakan%C3%BCvis&tid=61808&eid=3083325&to=tw" \o "twitter'da payla" \t "_blank"

HYPERLINK "http://sozluk.sourtimes.org/share.asp?url=http%3A%2F%2Fsozluk%2Esourtimes%2Eorg%2Fshow%2Easp%3Fid%3D3083325&title=vakan%C3%BCvis&tid=61808&eid=3083325&to=su" \o "stumbleeysi'nde payla" \t "_blank"

HYPERLINK "http://sozluk.sourtimes.org/share.asp?url=http%3A%2F%2Fsozluk%2Esourtimes%2Eorg%2Fshow%2Easp%3Fid%3D3083325&title=vakan%C3%BCvis&tid=61808&eid=3083325&to=ff" \o "friendfeed'de payla" \t "_blank"

1. osmanl imparatorluunda olan biteni yllara gre padiah himayesinde subjektif olarak deerlendirip(bkz: padisahimi kesseler acimaz)yazan devlet memuru.ayrca her yln sonunda saraya o yl iinde len nemli ahslarn biyografilerini vermekle ykmldrler. vakanvislik kurumu her ne kadar 13. yy balarndan imparatorluun yklna kadar devlet hizmeti olarak yer edinmi olsada devamll kanuni sultan sleyman dneminde salanp resmi bir kurum halini almtr.divan-i hmayun'a bagl ilk resmi vakanvis halepli mustafa naima, sonuncusu ise abdurrahman seref olup osmanlnn yetitirdii en byk vakanvis ahmet cevdet pasa olarak kabul edilir.

Vak'a-Nvis, Devlet-i liye-yi Osmanye zamannda saltanatn tarih olaylar kaydetmekle grevlendirdii kiilere verilen isimdir.

Vakanvsn devlet grevlisi olduklar iin olaylar aktarrken tmyle tarafsz deillerdi. Her yln sonunda saraya o yl iinde len nemli ahslarn biyografilerini vermekle ykmldrler. Vakanvislik kurumu bir ok olay, padiah, sadrazam, vezirleri ve dier devlet grevlilerini iyi gsterecek ekilde kaleme almlardr. Osmanllarn tarihi kayda geirmekteki zeni, Osmanl tarihinin vakanvisler tarafndan detayl olarak korunmasn ve saklanmasn salamtr.

Osmanl tarihine ait bilgilerin en nemli blm vakanvisler araclyla gnmze ulamtr. Kanuni Sultan Sleyman dneminde resmi bir kurum halini almtr. Divan- Hmayun'a bal ilk resmi vakanvis Halepli Mustafa Naima, sonuncusu ise Abdurrahman eref olup Osmanl'nn yetitirdii en byk vakanvis Ahmet Cevdet Paa olarak kabul edilir. 17. yzylda yaayan Evliya elebi, Ktip elebi ve Halepli Mustafa Naima ilk bilinen vakanvisler arasndadr. Ayrca Fatih Sultan Mehmet devrinin mehur vak'anvisi Tursun Bey'dir..

Sultan uara : airler sultan

Kekmek er: Tecrbeli adam

ss

Vikiszlk sitesinden

Git ve: kullan, ara

[deitir]

Trke[deitir]

HYPERLINK "http://tr.wiktionary.org/wiki/Kategori:S%C3%B6z_T%C3%BCrleri" \o "Kategori:Sz Trleri" Sfat

Anlamlar

[1] (eskimi) Sahip

ebed

Vikiszlk sitesinden

Git ve: kullan, ara

Bu maddenin biim ve ierik olarak VikiSzlk standartlarna ulamas iin elden geirilmesi gerekmektedir.Madde dzenleme ve VikiSzlk standartlar ile ilgili bilgiDzenleme yapldktan sonra bu not silinmelidir.

[deitir]

Osmanlca[deitir]

HYPERLINK "http://tr.wiktionary.org/wiki/Kategori:S%C3%B6z_T%C3%BCrleri" \o "Kategori:Sz Trleri" Ad

Anlamlar

[1] Ebedlik. Zevalsizlik. Sonu olmamak. (Bak: Beka) Akln bir hizmetkr ve tasvircisi olan "kuvve-i hayliye"ye denilse ki: Sana bir milyon sene mr ile saltanat- dnya verilecek, fakat hirde mutlaka hi olacaksn. Tevehhm aldatmamak, nefis karmamak artyla "Oh" yerine "Ah" diyecek ve teessf edecek. Demek, en byk fni, en kk bir let ve cihazat- insaniyeyi doyuramyor. te bu istidattandr ki, insann ebede uzanm emelleri ve kinat ihta etmi efkrlar ve ebed saadetlerinin envana yaylm arzular gsterir ki: Bu insan ebed iin halk edilmi ve ebede gidecektir. Bu dnya ona bir misfirhanedir ve hiretine bir intizar salonudur. S.) (nsann ftrat- ziuuru olan vicdan saadet-i ebediyeye bakar, gsterir. Evet, kim, kendi uyank vicdann dinlerse, "Ebed!... Ebed!" sesini iitecektir. Btn kinat o vicdana verilse, ebede kar olan ihtiyacnn yerini dolduramaz. Demek o vicdan, o ebed iin mahluktur. Demek bu vicdan olan incizab ve cezbe, bir gaye-i hakikiyenin ve bir hakikat- czibedrn yalnz cezbi ile olabilir. S.)

KLNG

f. Ta kazmas.

I. zzeddin Keykavus

Vikipedi, zgr ansiklopedi

Git ve: kullan, ara

Baln dier anlamlar iin, zzeddin Keykavus sayfasna baknz.

I. zzeddin Keykavus (Arap alfabesiyle: ('zz al-Dn Kayk'us bin Kayhusrev)) (. 1220) Anadolu Seluklu Sultan ve I. Gyaseddin Keyhsrev'n byk oludur.

I. zzeddin Keykavus babas I. Gyaseddin Keyhsrev'in lm zerine 1211'de tahta kt. nce kendisine kar ayaklanan kardei I. Alaeddin Keykubad etkisiz hale getiren I. zzeddin Keykavus, bylece iktidarn salatrdktan sonra btn dikkatini Anadolu'da ticaretin canlandrlmasna verdi. Kbrs Krallyla bir anlama yaparak iki lke arasndaki ticareti serbest hale getirdi. Kuzey ticaret yolunu amak iin Sinop'u Trabzon Rum mparatorluundan ald. Daha sonra, gney ticaret yolunu engelleyen Ermeni derebeyinin zerine yrd ve Ermenileri yenerek Suriye ticaret yolunu at. Bylece Anadolu, ticaret kervanlarnn merkezi durumuna geldi.

I. zzeddin Keykavus 1220'de ld ve yerine kardei I. Alaeddin Keykubad geti.

ngilizce - ngilizce evirisi "selfe"obsolete spelling of self

selfe

obsolete spelling of self

en

+-

Trke - Trke evirisi "selfe"Kurt Ahmak

SELFE

Kurt

tr

SELFE

Ahmak

HAMAYIL, NAZAR BONCUU,CEFEN TAKMANIN HUKMUS. Hamayl (temme), teller, halkalar, ipler, nazar boncuklar ve benzerleri eyleri asmann hkm nedir?C. Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem yle buyurmaktadr: "Kim bir ey asarsa (hali) ona havale edilir.[250] Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem seferlerinden birisinde bir eli gndererek ip yahut gerdanlk gibi herhangi bir deve boynunda hibir hamayl brakmayp mutlaka koparmasn emretti.[251]Yine Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem yle buyurmutur: "phesiz rukyeler, hamayllar (temimeler) ve tivele (hanmn kocasna sevdirilmesi iin yaplan by ve benzeri eyler) bir irktir."[252]Yine Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem yle buyurmutur: "Her kim bir temime asacak olursa Allah onun iin iini tamamlamasn. Her kim bir boncuk asacak olursa, Allah ona rahat vermesin."[253]Bir rivayette de: "Her kim bir temime (hamayl) asacak olursa irk komu olur."[254] denilmektedir.Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem elinde sar bakrdan bir yzk bulunan bir kiiye: "Bu ne?" diye sorunca adam: Ben bunu vhineye (kolda grlen bir eitlik hastala) kar kullanyorum deyince, Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem yle buyurdu: "Onu at. nk o senin gszlnden baka bir eyi arttrmaz ve phesiz sen o, zerinde olduu halde lecek olursan ebediyyen iflah olmazsn."[255] Huzeyfe Radyallahu anh da bir adamn elinde bulunan bir ipi koparm, sonra da yce Allah'n: "Onlarn ou irk komakszn (bir trl) Allah'a iman etmezler." (Yusuf, 12/106) yetini okumutur. Said b. Cbeyr de yle demitir: Bir insan zerindeki bir temimeyi (hamayl) koparan bir kimsenin bu ii, bir kle azad etmi gibidir. Bu gibi ifadeler ise, merfu hadis (Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem kadar senedi ulaan hadis) hkmndedir.S. Aslan hamayldaki yazlar, Kur'n- Kerim'den olursa hkm nedir?C. Seleften baz kimselerden bunun caiz olduu rivayet edilmektedir. Fakat Abdullah b. Ukeym, Abdullah b. Amr, Abdullah b. Mesud ve onun grlerini kabul edenler ile daha bakalar gibi pekok kimse ise bunun caiz olmadn kabul etmilerdir. Kabul edilmesi uygun olan da budur. nk bireyler asmaya dair varid olan nehy umumidir. Ayrca bu umumi hkm tahsis edecek Peygamber efendimize kadar ulaan (merfu) bir hadis de bulunmamaktadr. Kur'n'n kmsenmesine kar korunmas da bunun yasak olmasn gerektirir. nk bu gibi hamayl tayanlar ounlukla taharetsiz olarak bunlar tarlar. Ayrca bunlardan hareketle baka eyler asmaya da gidilmemesi, dier taraftan yasak olan bir itikada sahib olmaya giden bir yolun kapanmas, kalblerin -zellikle de bu zamanda- yce Allah'tan bakasna ynelmemesi iin buna yaklamamak gerekir.

okudunuzmu cevenciler

Ceven

Zrh.

dr: yuf borusu almak

1. knama, znt ve nefretini bildirmek.

elfceGib ne demektir?

Sual: Gib nedir? CEVAP Gib kelimesinin birka manas vardr: 1- Kayp anlamndadr. (Ali, kaybettii saatini bulmak iin, gibe [kayp] bulma duasn okudu) cmlesindeki gib kayp anlamndadr.

2- Gz nnde olmayan, hazr bulunmayan, nerede olduu bilinmeyen, gizli olan demektir. Eskiden yoklamalarda, bir kii orada ise, (Hazr) derdi, orada olmayan iin (Gib) denirdi. Arapada da gibin ztt ahiddir. Yani burada olmayana gib, burada olana ahid denir. Har suresindeki bir yet-i kerimede, (Hve liml gaybi veehadeti) buyuruluyor. Yani gibi de, ahidi de O bilir, grleni, grlmeyeni, gizliyi aikre olan O bilir demektir. Cenaze namaznda okunan dua yle balyor: (Allahmafir-li hayyin ve meyyitin ve ahidin ve gaibin) Manas: (Allahm, hayylarmz [dirilerimizi], meyyitlerimizi [llerimizi], ahidlerimizi [burada olanlarmz], giblerimizi [burada olmayanlarmz]... affet!)

Yusuf aleyhisselam kuyuya, atlnca, (Ey gib olmayan ahid! Ey uzak olmayan Karb! Beni bu musibetten kurtar) diye dua etmiti. Burada, ahid, hazr olan, burada olan, yanmda olan demektir. Gib de, burada olmayan demektir. Karb de yaknmda olan demektir.

Byk zatlar, mtevaz olduklar iin, slam limlerinin ismi geince yle derlerdi: (Bizler o byklerin yannda hazr olsak sorulmayz, gib olsak aranmayz.) Burada, gib olsak demek, orada olmasak demektir.

Gibden haber vermek de, gelecekten haber vermek demektir.

Grnmeyen lem anlamnda da kullanlr. Mesela gibden bir ses geldi denir.

3- Duygu organlaryla veya hesap, tecrbeyle anlalmayan anlamndadr. Mesela cennet ve cehennem gibdir. Gelecekte olacak eyler de gibdir. Gibi Allah bilir demek, gelecekte ne olacaksa Allah bilir demektir. Bir yet-i kerimede Allah tel iin, (Allm-l-guyb) ifadesi geer. Guyub, gaibin ouludur. Gibleri hakkyla bilen, en iyi bilen demektir.

4- Gib, hi yok anlamnda kullanlabilir. Mesela, Usl-l erbea kitabnda deniyor ki: (Gibden yardm istemek irktir diyen kii, eer, gib kelimesini yok anlamnda kullanyorsa, Enbiya ve Evliya zatlarn ruhlarna nasl yok denebilir? Ruhlar lmez.)

5- Eskiden dilbilgisinde nc ahs, O zamiri olarak kullanlrd. Mesela, Cevap Veremedi kitabnda deniyor ki: (Yuhanna ncilini yazan ktip, Yuhannaya gib zamiri olan O ile iaret etmi, asl kitab yazan [uyduran] ktip kendisini Biz diye yazmtr. Bundan anlald gibi, Yuhanna ncilini yazan Yuhannann kendisi olmayp, bir bakasdr.)

ehrayin. eskiden bayramlarda dzenlenen kl gece gsterileri. lke.

1.

HYPERLINK "http://sozluk.sourtimes.org/share.asp?url=http%3A%2F%2Fsozluk%2Esourtimes%2Eorg%2Fshow%2Easp%3Fid%3D1307089&title=yug&tid=319174&eid=1307089&to=tw" \o "twitter'da payla" \t "_blank"

INCLUDEPICTURE "http://static.sourtimes.org/img/twitter.png" \* MERGEFORMATINET

HYPERLINK "http://sozluk.sourtimes.org/share.asp?url=http%3A%2F%2Fsozluk%2Esourtimes%2Eorg%2Fshow%2Easp%3Fid%3D1307089&title=yug&tid=319174&eid=1307089&to=su" \o "stumbleeysi'nde payla" \t "_blank"

INCLUDEPICTURE "http://static.sourtimes.org/img/stumbleupon.png" \* MERGEFORMATINET

HYPERLINK "http://sozluk.sourtimes.org/share.asp?url=http%3A%2F%2Fsozluk%2Esourtimes%2Eorg%2Fshow%2Easp%3Fid%3D1307089&title=yug&tid=319174&eid=1307089&to=ff" \o "friendfeed'de payla" \t "_blank"

INCLUDEPICTURE "http://static.sourtimes.org/img/friendfeed.png" \* MERGEFORMATINET

yug: farsa)boyunduruk.

Sr: kiyamet gununde israfil tarafindan uflenecek ve sesi butun kainati sarsacak aslinda ustunde ^ i$areti bulunan borudur bu.

Kelime olarak sur, "seslenmek, boru, flenince ses karan boynuz" anlamlarna gelir. Terim olarak "kyametin kopuunu belirtmek ve kyamet koptuktan sonra ...

Leda, Yunan mitolojisine gre Zeus'un elerinden biri. Zeus kuu eklinde grnp leda isimli gzel kzla birlikte olmutur. Dnyann en gzel kz Helen bu birlemeden domutur. nl ressam leonardo da vincinin resmine konu olmutur.

Leda ve Kuu, Michelangelo'nun kayp tablosunun 16. yzylda yaplm kopyas

Hazreti Alinin katili bni Mlcem

Hazreti Ali radyallah anh, sabah namazn klyordu... Hi beklenmedik bir anda, bn-i Mlcem isminde bir namerd tarafndan, srtndan zehirli hanerle vurularak yaraland. bn-i Mlcem, o anda kamay baard, ancak ksa srede yakaland. Halifenin huzuruna getirdiler. Hazreti mam, kendisini vuran tanyordu. nk daha evvel bni Mlcem denen hain, kendisine hizmet etmi, ekmeini yemi ve Hazreti Aliden ok yardm grmt. Daha o zamanlar Hazreti Ali; - Ya bni Mlcem! Benim ecelim senin elinden olacak, buyurarak byk bir keramet izhar etmiti. Hazreti Ali byle syledii zaman, bni Mlcem; - Ya mam! Byle bir ey yapacak olursam ellerim kurusun, madem yle imdi sen beni ldr, deyince, Hazreti Ali kendisine; - Bu suu ilemeden seni nasl ldrtr veya hapse attrabilirim. O takdirde ben zalim olurum, buyurmutu... *** Hazreti Ali, bni Mlceme yaral haliyle yle sordu: - Ya bni Mlcem! Sana ne yaptm; rzna m, malna m, canna m ilitim? Beni niin ldrmek istedin? bni Mlcem, korkudan tir tir titriyordu; - Hkm Allahndr diyebildi... bni Mlcemi hapse attlar... Hazreti Ali, olu hazreti Hasana dnp; - Eer ben bu yaradan lrsem, bir kl darbesi ile ksas yapn ki, kanun-u ilh yerini bulsun. Sakn ona beni ldrdnden dolay eza ve cefa etmeyin, buyurmutu... *** Hazreti Aliyi mescitten eve aldlar, bir miktar st getirdiler ve imesi iin kendisine verdiler. Hazreti Ali, stn yarsn itikten sonra, yarsn da iade ederek; - Bu st aln zindandaki garibe gtrn, o atr, buyurdu. Yanndakiler zindandaki garibin kim olduunu sordular. Hazreti Ali: - Zindandaki garip beni yaralayandr. u anda o atr, bir ey yememitir, buyurdu. St alp zindana gittiler. bni Mlcem st imedi ve; - Bunun iine siz zehir kattnz, beni ldrmek istiyorsunuz, dedi. Hazreti Ali, onun st imediini renince ok zld. - bni Mlcem neden hakkmzda su-i zan etti. Eer benim gnderdiim st kabul edip de ise idi, yarn maher gn Cennetin kapsna ayam dayar, bni Mlcemi Cennete koymaynca ben de girmezdim, buyurdu. Aradan ok zaman gemeden, Allahn Arslan Hazreti Ali, ahirete irtihl etti. Onun vefatnn ardndan bn-i Mlceme hemen ksas uyguladlar...

rviyn, osmanlca, rivayet edenler/hikaye anlatanlar, ahbar ise haberler anlamna geldiine gre; rviyn- ahbarn , rivayet edenlerin sylediklerine gre ya da "rivayet edenler" anlamna geldiini ne srebiliriz.

masal ve hikayelerde rviyn- ahbar nkilan sr eklinde bir tamlama olarak kull

anlr. sr, osmanlca, eserler anlamna geldiine gre, nkilan' da nakledenler olarak evirirsek ; eserleri nakledenler anlamna geleceini ne srebiliriz.

bu durumda, zellikle ihsan oktay anar'da ska karlatmz "rviyn- ahbar nkilan- sr" tamlamas, rivayet edenlere ve eserleri nakledenlere gre anlamna gelmektedir.

(bkz: rviyn- ahbar)

not: nkilan kelimesi, eitli kaynaklarda nkiln olarak da kullanlmaktadr.

Sr Derya Havzasnn Trk Tarihindeki

Yeri ve nemi

Dn MOLDABAYEVA

zet: Sr Derya havzas, Orta Asyann sadece byk nehirlerinden biri

olan Sr Derya nehrinin bulunduu yer deil, ayn zamanda insanolunun

yaad en eski meknlardan ve medeniyetlerin ortaya kt

merkezlerden birisidir. Ortaa melliflerinin eserlerinde

Maverannehir eklinde ifade edilen blge Amu Derya (Ceyhun) ile

Sr Derya (Seyhun) arasndaki blgedir. Bu iki nehir sahilinde insanln

en grkemli sanat eserleri ile donatlan ve adlarndan tarihi-corafi

eserlerde bahsedilen o mehur ehirler ortaya kmtr. Ayn zamanda

bu blgede Trk tarihinin nemli olaylar vuku bulmu, Trk devletleri

ve Hanlklar kurulmu, cihan hkmdarlar dnyaya gelmi ve Ulu

dnrler lmsz eserlerini buralarda yazmlardr. Amu Derya boyunda

Bhra ve Semerkant gibi ortaan aheserleri ortaya karken,

Sr Derya boyunda da Otrar, Sganak, sficab, Yesi, Savran (Sauran),

Barnlkent, Yenikent, Stkent gibi bir ok ehirler kurulmutu.

Kent Trklerinin eski meknlarndan olan Sr Derya ve tesinin eskiden

beri bir Trk yurdu olduu ve buralarda ortaya kan ve gelien

ehirlerin de onlarn eserleri olduu bir gerektir. Ortaalarda gelierek,

Ulu pek Yolunun Orta Asyadaki nemli gzergh haline gelen

bu ehirler hakknda aratrmalar yaplm ve haklarnda az-ok bilgiler

bulunmaktadr. Fakat bu blgenin eski tarihine dair aratrmalar olduu

istenilen lde yeterli deildir. Tarihin kkenin eski devirlerde

gizli olduu gereinden yola karak, biz de Sr Derya havzasnn kadim

tarihine ait ksa bir inceleme yapmaya altk. Bu almamzda

Maverannehir blgesinin bir cephesini oluturan Sr Derya havzasn

ayrca ele almamzn nedeni ise, Sr Derya havzasnn Trk yurdu

olarak Trk tarihindeki neminden kaynaklanmaktadr.

Anahtar Kelimeler: Sr Derya, Trk, skit, Kangl, Ouz, Yaksart.

albz

Anlamlar

[1] (din) eytan, yek.

albz

eski trklerin inanisina gre yeni dogum yapan kadini rahatsiz eden bir seytan ..aslnda logusa kadinin hormon dengesizligi

sahra-y kfe

-kerbela

1. kuveyt civarlarinda bir blge.ingilizcesi carbela' dir.

halk arasinda kus ucmaz, kervan gecmez yerler icin sylenir.

HYPERLINK "http://sozluk.sourtimes.org/share.asp?url=http%3A%2F%2Fsozluk%2Esourtimes%2Eorg%2Fshow%2Easp%3Fid%3D185944&title=kerbela&tid=78568&eid=185944&to=tw" \o "twitter'da payla" \t "_blank"


HYPERLINK "http://sozluk.sourtimes.org/share.asp?url=http%3A%2F%2Fsozluk%2Esourtimes%2Eorg%2Fshow%2Easp%3Fid%3D185944&title=kerbela&tid=78568&eid=185944&to=su" \o "stumbleeysi'nde payla" \t "_blank"


HYPERLINK "http://sozluk.sourtimes.org/share.asp?url=http%3A%2F%2Fsozluk%2Esourtimes%2Eorg%2Fshow%2Easp%3Fid%3D185944&title=kerbela&tid=78568&eid=185944&to=ff" \o "friendfeed'de payla" \t "_blank"


2. mslmanlarn kesin olarak ii ve snni diye ikiye ayrlmasna sebep olan hadisenin getii yer.

HYPERLINK "http://sozluk.sourtimes.org/share.asp?url=http%3A%2F%2Fsozluk%2Esourtimes%2Eorg%2Fshow%2Easp%3Fid%3D433178&title=kerbela&tid=78568&eid=433178&to=tw" \o "twitter'da payla" \t "_blank"


HYPERLINK "http://sozluk.sourtimes.org/share.asp?url=http%3A%2F%2Fsozluk%2Esourtimes%2Eorg%2Fshow%2Easp%3Fid%3D433178&title=kerbela&tid=78568&eid=433178&to=su" \o "stumbleeysi'nde payla" \t "_blank"


HYPERLINK "http://sozluk.sourtimes.org/share.asp?url=http%3A%2F%2Fsozluk%2Esourtimes%2Eorg%2Fshow%2Easp%3Fid%3D433178&title=kerbela&tid=78568&eid=433178&to=ff" \o "friendfeed'de payla" \t "_blank"


3. kerbela, hazreti ali'nin oglu hseyin ve yakinlarinin ebu vakkas kumandasindaki ordu tarfindan skstrlarak ldg yerin adidir. hseyin, muaviye`nin oglu yezid'i halife olarak tanimadigi iin, kerbela'da a ve susuz birakilmis ve ldrlmstr.

ah- ehid-i Kerbela, mam Hseyin

Saadete Ermilerin Bahesinde ( Hadikatsssuada ) yazldna gre, Hz. mam Hseyin doduu zaman Cenab- Allah, Cebrail-i Emin emir verdi; Git Hseyinin doumunu kutla ve ayrca ba sal dile dedi.

Cebrail-i Emin, gelip ald buyruu Hz. Muhammede bildirdii zaman Hz. Muhammed; Ey kardeim! Tebriin sebebini anladm fakat ba salnn sebebi nedir? dedi.

Cebrail; Ya Resulallah! Domu olan bu mazlum Hseyin, senden sonra Kerbela denilen yerde zalimler tarafndan acmaszca ehit edilecektir dedi.

Bu haberi duyan Allahn Resul alamaya balad. O srada orada hazr bulunan Hz. Alide meseleyi renmiti. Hz. Ali, eve varp bu olay ei Hz. Fatmaya anlatnca Hz. Fatma alayarak babasnn yanna gitti ve meseleyi bir de Onun azndan dinledi.

O vakit Hz. Fatma: Ey babacm! Bu olay ne zaman olacak diye sordu.Hz. Peygamber; Bu olay ne beni ne sen ne de Ali ve ne de Hasan gremeyeceiz dedi.Bunu duyan Hz. Fatma; Ey babacm! Bizlerin olmad zamanda, benim mazlumum iin kimler alayp, kimler gz ya dkecekler? diyerek tekrar alamaya balad.

O vakit hafiften yle bir nida geldi; Ey hatun! Ahir zaman ehlinden Peygamber hanedanna bal olan yle bir topluluk olacak ki, her yl senin mazlum Hseyinin iin alayp onun matemini tutacaklar dedi.Bilindii gibi Kufeliler, Hz. mam Hseyinin Kfeye davet edip, kendilerinin imam olmasn istediler ve bu yolda Hz. mam Hseyine pek ok mektup gnderdiler. Hz. mam Hseyin, karar verme arifesinde iken Abbasn olu Abdullah bu yolculuktan vazgemesi iin mam Hseyine ok yalvard ve Onu Kfeye gitmekten alkoymak istedi. mam Hseyinde kendisine bir gn sonra kesin cevap vereceini syledi. Bunun zerine Abdullah evine dnd ve gelecek cevab beklemeye balad. Bu arara mam Hseyin, kendi kaderini belirlemek zere Allahn kelam Kuran eline alp rastgele bir ayet at. Alan ayette: Klli nefsin zaikatlmevt... yazl idi. Yani, Her nefis lm tadacaktr yazl idi.

Bu ayeti okuyan mam Hseyin; Byk Allah ve Onun Peygamberi doru sylemi. kan ayet bunu doruluyor diyerek Kfeye gitmek iin kesin kararn verdi. nk, Kuranda kan ayet dedesinin sylediklerini doruluyordu. Buradan da unu anlyoruz ki, Hz. mam Hseyinin kader izgisi belirlenmi. Yani Levh-i Mahfuz denen kader defterinde yazlm olan bu olay gerekleecektir. uras ok iyi bilinmelidir ki Nbvvet makamnn sahibi olan Allahn Resulnn benim Al-i Abam dedii bu kimseler, kendi akllar ile deil, uhudlar ile i grrler. nk, Lavh-i Mahfuz onlarn kitaplar, kalem-i ala ise hadimleridir. Nitekim mam Hseyin, kendisi iin belirlenmi olan kader izgisine uygun bir biimde hareket etmitir.

Hz. mam Hseyin, Abbasn olu Abdullaha gerek niyetini syledii zaman Abdullah, Anladm ki gideceksin, hi olmazsa Yemen tarafna git, oralar daha gvenlidir dedi. O vakit mam Hseyin; Ey Abdullah! Hikmetin gizli srlarna akl ermez, kader beni Irak topraklarna ekmektedir dedi. Abdullahtan sonra Muhammed Hanife, Abdullahn olu mer ve Abdullahn olu Zbeyrin de yalvarmalar, mam Hseyini kararndan dndrmedi. nk, O gerekleri renmiti ve kendisini bu yolculuktan alkoymaya alanlara:Ey benim sadk dostlarm! Bu gece ryamda dedem Hz. Peygamberi grdm. Dedem; Ey Hseyin! Sakn Kfeye gitmeyi geciktirme. nk ululuk tahtnn sultan olan Hazreti Allah, seni o topraklarda, tozlara ve kanlara bulanm olarak grmek ister ve meleklere senin sabrda kemal mertebesine eritiini bildirip itaatinin derecesini gstermek diler dedi diyerek, Hz. Peygamberin ryasnda kendisine sylediklerini aktard.

Bu arada Hz. mam Hseyinin kz Sakine ile kardei Zeynep; Kfelilerin dedemize ve amcamz mam Hasana yaptklarn biliyorsun. Buna ramen gidip bizim boynumuzu bkk m koyacaksn? diye feryat etmeye baladlar. Bu feryad duyan mam Hseyin, atndan inerek ikisini de kollarna ald; leriye bakn! dediinde, bir anda mam Hseyinin hayat filmi, gzlerinin nne geldi. O vakit mam Hseyinin muhterem kz Sakine; Baba! Senin hayat filmini gryorum, seni paralyorlar diye haykrnca, mam Hseyin; Ben bunu grerek gidiyorum cevabn verdi.

u ok nemli any da anlatmadan geemeyeceim.Hazreti mam Hseyin, mini mini yavrusu kucanda olduu halde sava meydanna girdi; Beni buraya sizler armadnz m? Davet edenler sizler deil misiniz? Beni tanmyor musunuz? Ben kimim? Hazreti Fatmann olu, Peygamberinizin torunu deil miyim? Herhangi birinize benden bir zarar geldi de bunun intikamn m alyorsunuz? Hi olmazsa u kucamdaki yavruya acyn ve ona bir yudum su verin dedi.

Bu srada hatiften, yani Cenab- Hakktan bir ses; Ey sevgilimin sevgilisi Hseyin! Ben senden yiitlik deil, ehadet bekliyorum. Sen ise yiitlik gstermeye kalktn diye sesleniyordu.Bu hitab duyan mam Hseyin, savamaktan vazgeince, dman askeri derhal etrafn sard. Mzrak ve kl darbeleriyle onu atndan yere drdler.

Dt Hseyin atndan sahra-y Kerbelaya,Cibril git haber ver Sultan- Enbiyaya

imdi gelelim iin bir baka ynne, tm anlatlanlara ramen mam Hseyin bu yolu sememi olsayd. Kfeye gitmekten vazgeseydi veya Kerbelada iken bir yoklunu bulup sava meydanndan kasayd o vakit mam Hseyin, Tanr buyruuna kar gelmi olacakt ve Hz. Peygamberin tm syledikleri de gereklememi olacakt. Byle olunca da, Hz. mam Hseyin iin syledikleri yalanlanm ola Cakt.

Eer, Hz. Peygamberimizin sylediklerini doru kabul edersek, elbette ki doru, bu defa da Hz. mam Hseyinin Allahn rzasna boyun emediini ve Allaha asi olduunu dnecektik.

Hz. mam Hseyin, bu yolu semekle, her eyi dorulam , ayn zamanda Allahn rzasn kazanarak ehitler Serdar nvann kazanmtr. Tm bunlarn aksi olsayd, Hz. mam Hseyin, tarihlere bir korkak olarak ve Allahn rzasna boyun ememi bir asi olarak geecekti.

Fakat mam Hseyin, dnya saltanat ve zalimleri nnde eilmeyerek, tad asil kann, Allah yolunda aktt ve zalimin nnde aman dilemeyerek gelecek nesillere bir ibret dersi verdi. Hz. mam Hseyin, bu asil davranyla dedesi Muhammed Mustafann ve babas Aliyyel Murtazann yakm olduklar mealenin gnmze kadar hi snmeden gelmesini salamtr.

Bugn bizler, her yl Onun matemini tutuyorsak; Onun lm dahi gze alp Allahn rzasna boyun emi olmasndan ve ayn zamanda kyamet gnne kadar bizlerin Hz. Peygamber ve Ehl-i Beyt sevgisi ve muhabbetiyle yaamamza vesile olmasndandr.

Dnebiliyor musunuz? mam Hseyine bu zulm yapanlar Mslmanz diyorlar, namaz vakti gelince namazlarn klyorlar, namazlarn kazaya dahi brakmak istemiyorlard. Birbirlerine; Acele edelim u ii bir an nce bitirelim, yoksa le namazmz kazaya kalacak diyorlard.

Bugn Hz. Peygamberin sakalndan bir tek teli kutsal sayyoruz ve onu mcevher kutular iinde saklyoruz. Her yl Ramazan Ay ierisinde bu mbarek sakal erifi grebilmek, ona dokunabilmek ve bu vesileyle o mbarek peygamberin efaatine nail olabilmek iin yaryoruz.

Gel gr ki Hz. Peygamberin bir tek sakaln grebilmek ve ona dokunabilmek iin yaran, Mslman olduunu iddia eden topluluklar, Hz. Muhammedin vefatnn zerinden henz 35 yl gemiti ki Onun pp koklad ve srtnda tad cier kesi torununu, hi acmadan boazn keserek ehit ettiler.

Bu nasl Mslmanlktr ki, sen bir taraftan Hz. Muhammedin eriatna sk sk sarlacaksn, namazlarn dahi kazaya brakmaktan korkacaksn, fakat, Hz. Muhammedin, pp sevdii ve omzunda tad sevgili torununa kastedeceksin!

Bizleri, Hz. Hseyinin ehadeti zmyor, nk O, Allahn rzasn yerine getirdi ve Hakk Ondan raz oldu. Bizleri zen gerek olay, yukarda anlattm gibi, hem biz Mslmanz diyeceksin, namazn dahi kazaya brakmayacaksn, ama o mbarek peygamberin torununu, biricik gz bebeini kl ve mzrak darbeleriyle para para etmekten korkmayacaksn.

Bir kutsi hadisin bildirdiine gre: Yarn hepimizin, ah da olsak yoksul da olsak, hi ayrm yaplmakszn toplanacamz bir yer var. te orada toplandmz zaman, Arn tesinden, orann memuru olan bir tellal, yle seslenecek: Ey ehl-i mevkf! Ey toplan emri ile toplananlar! Gzlerinizi kapayn, Hz. Muhammedin kz ve ayn zamanda cennet seyidesi Hz. Fatma gelecek.

Bunun ardndan Hz. Fatma, mam Hseyinin kanl elbisesini giymi olarak geecek, Arda kendisine tahsis edilen makamna oturacak, sonra Cenab- Hakka: Allahm! Olum ve olumun katilleri arasnda hkmn ver diyecek.

O vakit ilahi hkm verilecek!...

Cenab- Hakk hkmn verdikten sonra, Hz. Fatma tekrar: Yarabbi! Bizim musibetimiz iin alayan, benim ehitlerim iin gznde bir damla nem olan, gnlnde hzn olan bala diye Allaha niyazda bulunacak.

Cenab- Hakk: Derhal! stediin yerine gelsin buyuracak.

Sevgili Canlar! Bu da bize gsteriyor ki, ben Mslmanm diyen bir kimse, zellikle Muharrem Ay ierisinde mam Hseyin ve yaknlar iin gznden bir damla ya aktr ve Kerbel ehitleri iin iinden gelerek yas tutarsa, Hz. Fatmann efatine nail olacaktr. Allah-u Teala bizleri onlarn efaatinden mahrum klmasn.

Tm bu olanlara ramen mam Hseyin, kendisinden isteneni yerine getirmemi olsayd, daha nce de sylediimiz gibi mam Hseyin bir yolunu bulup bu olaydan kendisini kurtarm olsayd; bugn ne Ehl-i Beyt sevgisi olurdu ne de mam Hseyin iin yaz tutulurdu.

imdi buraya kadar anlattklarmn nda Mah- Muharrem meselesini yeniden ele alrsak, Ah Hseyin Vah Hseyin! Keke Kfelilerin azna bakp Kerbel denen bu yere gitmeseydin. Bana byle bir musibet gelmeseydi diyerek yas tutmak yerine, Onun gstermi olduu Allaha olan balln ve insanlk dersini hi aklmzdan karmadan Onun yasn tutacaz ve o mbarek kimselerin efaa

agerger.files.wordpress.com · web viewfevri sıfat (fevri:) arapça fevr³ birdenbire,...

Documents