watch magazine
DESCRIPTION
- Ontdek de Tijdloze Klass -TRANSCRIPT
|g
or
do
n r
am
sa
y |
pa
bl
o h
el
ma
n |
ha
ut
e h
or
lo
ge
rie
20
08
|ja
ar
ga
ng
6e
dit
ie27
wat
ch
200
8
i n t e r n a t i o n a a l d e s i g n - e n s t i j l m a g a z i n e
winter 2008-2009
www.watch-magazine.nl nl-ru
€5,95
Gordon RamsayVloeken met sterren
PlusWonderschoon geluid uit buizenInterieurtrends 2009Dalia Nosratabadi fotografeert plassen
Spectaculair mooi
AmrâthAmsterdamVisueel tovenaar
PabloHelman
Legends of BMWFinanciële tips van Van Lanschot BankiersNautische architectuur van DijkstraTraveltips China
Terugblik 2008
HauteHorlogerie
zoekt balans
Watch 27 Cover_0 rug 7mm 16-12-2008 12:27 Pagina 1
ww
w.c
arti
er.c
omSantos 100 chronographBrushed stainless steel 43 mm case. Self-windingmechanical movement, Cartier calibre 8630 (27 jewels,28,800 vibrations per hour). Screwed down polishedsteel bezel assures water resistance to 100 meters.Scratchproof sapphire crystal. Alligator strapwith triple deployant buckle.
6696-E-460x297:DP 26-08-2008 11:45 Pagina 1
6696-E-460x297:DP 26-08-2008 11:45 Pagina 2
BMW 1 Serie 3-deurs
116i B
116iA C
118i B
118iA B
120i C
120iA B
118d Corporate Lease B
118dA Corporate Lease C
118d B
118dA C
120d B
120dA C
123d C
BMW 1 Serie Coupé
120d B
120dA C
123d C
BMW 1 Serie Cabrio
118i B
118iA C
120i C
120iA C
118d B
120d C
123d C
BMW 1 Serie 5-deurs
116i B
116iA C
118i B
118iA B
120i C
120iA B
118d Corporate Lease B
118dA Corporate Lease C
118d B
118dA C
120d B
120dA C
123d C
BMW 3 Serie Sedan
316i A
318i A
318iA A
320i A
320iA B
325i B
325iA B
325i xDrive C
325iA xDrive C
330i C
330iA C
318d Corporate Lease A
318dA Corporate Lease B
318d A
318dA B
320d A
320dA B
320d xDrive B
320dA xDrive C
325d C
330d C
330d Blue Performance C
BMW 3 Serie Touring
316i A
318i A
318iA B
320i A
320iA B
325i C
325iA C
330i C
330iA C
318d Corporate Lease A
318dA Corporate Lease B
318d A
318dA B
320d B
320dA B
320d xDrive B
320dA xDrive C
325d C
330d C
BMW 3 Serie Coupé
320i B
320iA B
320i Corporate Lease B
BMW Effi cientDynamics met Brake Energy Regeneration.
BMW heeft nu nog meer modellen met een groen energielabel. Het zijn er om precies te zijn 152, die stuk voor stuk
voorzien zijn van de meest innovatieve concepten voor intelligent brandstofgebruik. Deze technologieën noemen wij
BMW Effi cientDynamics en zijn standaard op al onze automobielen - zonder meerprijs. Een mooi voorbeeld is Brake
Energy Regeneration. Dat klinkt ingewikkeld, maar het is eigenlijk heel eenvoudig. Zodra u het gas loslaat of remt,
Groen denken gaat niet over ideologie.Groen denken gaat over technologie.
BMW Watch 010109 spread links.in1 1BMW Watch 010109 spread links.in1 1 15-12-2008 16:28:2515-12-2008 16:28:25
EfficientDynamics
www.bmw.nlBMW maakt
rijden geweldig
320iA Corporate Lease B
325i C
325iA C
330i C
330iA C
320d B
320dA C
320d Corporate Lease B
320dA Corporate Lease C
320d xDrive C
320dA xDrive C
325d C
330d C
BMW 3 Serie Cabrio
320i B
320iA B
325i C
330i C
320d B
320dA C
BMW 5 Serie Sedan
520i Corporate Lease A
520iA Corporate Lease A
520i A
520iA A
523i B
523iA B
525i B
525iA B
525i xDrive C
525iA xDrive C
530i B
530iA B
530i xDrive C
530iA xDrive C
520d Corporate Lease A
520dA Corporate Lease B
520d A
520dA B
525d C
525dA C
525d xDrive C
530d C
530dA C
535dA C
BMW 5 Serie Touring
520i Corporate Lease A
520iA Corporate Lease A
520i A
520iA A
523i B
523iA B
525i B
525iA B
525i xDrive C
525iA xDrive C
530i B
530iA B
530i xDrive C
530iA xDrive C
520d Corporate Lease A
520dA Corporate Lease B
520d A
520dA B
525d C
525dA C
530d C
BMW 6 Serie Coupé
630i B
630iA B
BMW 6 Serie Cabrio
630i C
630iA C
BMW 7 Serie
740i C
730d C
BMW 7 Serie Lang
740Li C
730Ld C
BMW EfficientDynamicsMinder emissies. Meer rijplezier.
wordt de bewegingsenergie teruggewonnen en in de accu opgeslagen. Dat ontlast de motor en
reduceert het verbruik. Bij het accelereren worden energieverbruikende onderdelen - zoals de
dynamo - losgekoppeld van de aandrijving. U bespaart hierdoor brandstof, maar levert niet in op
prestaties. Meer informatie over deze én andere innovaties vindt u op www.efficientdynamics.nl.
BMW Watch 010109 spread rechts.i2 2BMW Watch 010109 spread rechts.i2 2 15-12-2008 16:15:3715-12-2008 16:15:37
watch 00:06 inhoud
spotlight00:16 Een uniek horloge dat de zintuigen verwart.
00:18 Een sterk staaltje tunnelvisie.
00:20 Een ongerestaureerde Talbot.
00:22 Een speaker die imponeert.
icoon00:24 Gordon Ramsay heeft inmiddels voldoende Michelin
sterren verzameld om een eigen melkweg te creëren... maarhij vloekt er niet minder om.
wrist watch00:30 Hoe kijkt de Haute Horlogerie straks terug op het jaar
2008? WATCH horloge-expert Elizabeth Doerr nam het jaaronder de loep.
00:58 Duo interview Part 1: Bruno Belamich, design managerBell & Ross.
00:68 Duo interview Part 2: Dr. Frank Müller, managing directorGlashütte Original.
kunst00:36 Hekel aan regenplassen op de straat? Fotografe Dalia
Nosratabadi zal uw visie voor altijd veranderen.
architectuur00:60 Het Amsterdamse Scheepvaarthuis wordt beschouwd als
het eerste gebouw dat geheel werd gebouwd volgens de stijlvan de Amsterdamse School. Na een restauratie enverbouwing van tien jaar tot een prachtig vijfsterrenAmrâth hotel ging WATCH op bezoek.
inhoud 1
16
24
60
Watch_27_Inhoud&colofon 12-12-2008 12:15 Pagina 6
oyster perpetual submariner datein 18 ct white gold
rolex.com
SchaapCitroen_Watch4_12_08.qxd 8.12.2008 11:19 Page 1
d-sign00:42 The Legends of BMW, een verhaal over sportief design, vallen en opstaan.
00:52 Op de Amsterdamse Kruithuisstraat, naast de legendarische scheepswerf't Kromhout, ontwerpen Dijkstra en acht andere zeilfanaten bloedmooiedagzeilbootjes en kapitale zeiljachten. Vooral in die laatste categorie is hetbureau wereldvermaard.
00:86 Interieurarchitect Belle van 't Hoff predikt rust voor 2009.
culinair00:48 Nederlanders zijn terughoudend wanneer de goudkleurige bubbels geen
champagne maar cava heten. Zonde! WATCH vloog naar Barcelona ennam een blik achter de schermen van het traditionele wijnhuis Freixenet.
hifi00:72 Chinese audioproducten overspoelen al decennia lang onze markt.
De kenmerken zijn: goedkoop en veelal een luxe uitstraling gekoppeld aaneen beperkte levensduur. Maar er zijn uitzonderingen!
navigator00:75 Alles wat u verder nog moet weten...
inhoud 2
watch 00:10 inhoud
62
48
85
Watch_27_Inhoud&colofon 12-12-2008 12:17 Pagina 10
www.NobleBlue.com
HEIJ MODESCHOENEN
AALSMEER
SCHMIT
ALKMAAR
VAN KEEKEN SCHOENEN
ALPHEN A/D RIJN
SCHMIT SCHOENMODE
AMERSFOORT
ZWARTJES VAN 1883
AMSTERDAM
PAOLO SALOTTO GROUP
AMSTERDAM
MANWOOD
AMSTERDAM
HANS VISSER
AMSTERDAM
KORT SHOES
AMSTERDAM
OXENER SCHOENEN
APELDOORN
SMITS SCHOENEN
ARNHEM
SMITS SCHOENEN
ARNHEM
VAN DAEL SCHOENEN
ARNHEM
SOETERBOEK SCHOENEN
BARNEVELD
BEURSKENS SCHOENMODE
BEEK
VAN BALLEKOM
BEST
SCHMIT
BEVERWIJK
DONELLI
BILTHOVEN
VAN BOMMEL SCHOENMODE
BREDA
VAN ARENDONK
BREDA
DE ROOS SCHOENEN
BREDA
KORT SHOES
BUSSUM
KLABBERS
DE MEERN
ALBERT NOLTEN SCHOENEN
DELFT
SMITS SCHOENEN
DEN BOSCH
VAN ARENDONK
DEN BOSCH
M. DAMEN
DEN BOSCH
PETERS-WEYTENS
DEN HAAG
KLIJSEN SCHOENEN
DEN HAAG
ALBERT NOLTEN SCHOENEN
DEN HAAG
PAS
DEN HAM (O)
JANSEN SCHOENEN
DRIEBERGEN
VAN BOMMEL SCHOENMODE
EINDHOVEN
VAN ARENDONK
EINDHOVEN
NAGTEGAAL-SCHELLEKENS
EINDHOVEN
MOLENKAMP EMMEN
EMMEN
AD HEYNE SCHOEN V.MANNEN
ENSCHEDE
BORCHERT
ENSCHEDE
TEN EEKELDER SCHOENEN
ENSCHEDE
EYGELSHOVEN
GELEEN
SCHOENMODE VAN DE REEPE
GOES
KALMEIJER SCHOENEN
GOUDA
VAN ARENDONK
GRONINGEN
VOLLAERTS
HAARLEM
J.D. SCHOENMODE
HARDERWIJK
STEENWIJK SCHOENEN
HEERENVEEN
PIEDS SUR TERRE
HEERLEN
VAN OORSCHOT
HELMOND
TEN EEKELDER SCHOENEN
HENGELO (O)
STRATING
HILVERSUM
SCHMIT
HOORN
DONELLI
HOUTEN
KIM’S SCHOENMODE
HUISSEN
DE SPLENTER
HULST
PAANAKKER
LEIDEN
HOLLANTS
LEIDEN
ALBERT NOLTEN SCHOENEN
LEIDSCHENDAM
WEBER
LELYSTAD
MONFRANCE
MAASTRICHT
BASTIAANS DESIGN
MAASTRICHT
DE SPLENTER
MIDDELBURG
PEPERZAK
NIJMEGEN
M. VAN DE VEN
NIJMEGEN
MARYA SCHOENEN
NISTELRODE
AAD V/D BERG MODESCHOENEN
NOORDWIJK
ZWEERTS SCHOENEN
OISTERWIJK
DE SPLENTER
OOSTBURG
JAN ROTTJERS
OOSTERBEEK
DE LAAT SCHOENEN & TRENDS
OOSTERHOUT (NB)
VAN DEN ASSEM
OUD-BEIJERLAND
PAUL-PIM
OUDENBOSCH
PONTMAN SCHOENEN
PURMEREND
STEENBERGEN
RIJSSEN
BEERENS SCHOENEN
ROOSENDAAL
VAN DEN ASSEM
ROTTERDAM
SHOE CLUB
ROTTERDAM
BOTH SCHOENEN
ROTTERDAM
VOS SCHOENEN
ROTTERDAM
DIJKSTAL SCHOENEN
SCHIEDAM
VAN DEN ASSEM
‘S-GRAVENDEEL
VAN DORRESTEYN SCHOENEN
SOEST
BOUDEWIJNS
SON
DE SPLENTER
TERNEUZEN
VAN ARENDONK
TILBURG
SCHELLEKENS SCHOENEN
UDEN
KROON
UTRECHT
HERMANS SINCE 1906
UTRECHT
WINANTS SCHOENEN
VEENENDAAL
ZAPPAZ
VELDHOVEN
JONKERGOUW MODESCHOENEN
VUGHT
BREMMER
WADDINXVEEN
HAAGSMAN SCHOENEN
WAGENINGEN
THEIL
WASSENAAR
COOLEN
WEERT
OXENER
WINTERSWIJK
ALBERT NOLTEN SCHOENEN
ZOETERMEER
HAVERHALS
ZWANENBURG
WIETEN SCHOENENCOMFORT
ZWOLLE
VAN BOMMEL FLAGSHIP STORE
ANTWERPEN (BELGIë)
BRUSTEN SCHOENEN
BREE (BELGIë)
EYGELSHOVEN
MAASMECHELEN (BELGIë)
PAUWELS SCHOENEN
SCHILDE (BELGIë)
VAN LOOCK SCHOENEN
ZANDHOVEN (BELGIë)
SHOETIEK JACqUELINE
ZONNEBEKE (BELGIë)
J.B. BOUTIqUE
LUXEMBOURG (LUXEMBURG)
d e a l e r l i j s t
6108 NB 2-1 adv Watch.indd 1 04-09-2008 17:07:19
On b e g r e n s d e e x c l u s i v i t e i t t O t i n d e t a i l is ”de ultieme viering van het vakmanschap”
Fra
nse
spa
nn
aa
d
enk
elg
eleg
de
ha
nd
stee
k
do
or
lope
nd
e pa
spo
il
ove
rlee
r ve
rwer
kt
in v
oer
ing
gro
ve k
oo
rdve
ters
hie
lstu
k aF
gew
erkt
met
Fijn
e sp
ann
aad
antisl
ip hiel
voer
ing
inle
gzool in k
leur van h
et o
verle
er
leverbaar in vier kleuren
binnenzool plantaardig gelooid leer
kurkvulling
gevoerd met box-kalFsleer
onzichtbaar aFgewerkte aFlapsteekbijgeleverde transparante cremehandgepatineerd kalFsleer
thermoplastische contreFortgelengversterker
orig
inele d
ecoratieve n
oble blue sn
it
ha
nd
gesla
gen
blind
e veterga
atjes
zw
alu
wsta
art h
ak
inz
et
met
spijker
s beslag
en lo
opz
oo
l
size r
an
ge 5 t
/m 131/2
uitg
ebreide repa
ratieservic
e
co
mFo
rtabele g
1/2 wijd
te
bijgeleverd
e uitpoetsbo
rstel van paard
enh
aar
aFgeschuinde hakpunt
noorse maakwijze
handgeschreven typenummer
rondgeschrooid geleng
sublieme pasvorm
ingesneden hakversiering
van bommel wapen
broekriem leverbaar in identieke kleur
extra noble blu
e veters
zes m
aanden k
uipgel
ooid z
oollee
r
ori
ginel
e re
ndenba
ch zo
ol
gep
aspo
ilee
rde
der
by s
luit
ing
to
egev
oeg
de
sch
oen
lepe
l
ko
ord
on
der
leg
de
ing
esn
eden
spi
egel
pekd
raa
d
340
ha
nd
elin
gen
bijgelev
erd
e kleu
rc
rem
e
min
itieu
ze ein
dc
on
tr
ole
6108 NB 2-1 adv Watch.indd 1 04-09-2008 17:08:17
watch 00:14 vo orwo ord
C O L O F O N
Hoofdredacteur
Gerben Bijpost
Uitgevers
Leo van Klaveren
Gerben Bijpost
Art Director
Dimitri van den Berg
NeverSeen, art&design
www.neverseen.nl
Eindredacteur
Elise Glaudemans
AAccqquuiissiittiiee
Leo van Klaveren
T: +31 (0)6 53 33 34 36
Cover: ‘Gordon Ramsay’
Foto: Paul Rider, HH
gepriktTerwijl we deze laatste uitgave van 2008 afronden, buzzt om ons heen het begrip financiële crisis als een nijdige mug die
zich niet laat verjagen. Vroeger knipte ik in dit soort gevallen altijd mijn nachtlampje aan om het zoemende insect koste
wat kost op te sporen en te vernietigen. Omdat dat nogal eens ten koste ging van mijn nachtrust -ook muggen leren steeds
beter waar ze zich moeten verstoppen- ben ik op een gegeven moment van tactiek veranderd. Ik blijf lekker liggen, laat me
een keer steken en geniet samen met de volgevreten mug van een gezonde nachtrust.
Voor wat betreft die financiële crisis zit er denk ik weinig anders op. Hij zoemt rond en zal dat nog wel even blijven doen,
misschien een half jaar, misschien zelfs wel langer. In tegenstelling tot een eendagsvlieg laat de levensduur van een finan-
ciële crisis zich niet zo gemakkelijk voorspellen. Heeft het zin om m'n bezigheden te staken en het monster op te sporen?
Hoeft niet. Ik hoor 'm zoemen, weet dat hij er is en dat hij me vroeg of laat -hopelijk op een bescheiden manier- te pakken
zal nemen. Een poging doen om dit koste wat het kost te vermijden kan me wel eens zwaarder opbreken dan het maar
gewoon te laten gebeuren en me vooral bezig te houden met de dag van morgen.
Bezinning is nooit negatief, ook niet als de verschijnselen die daartoe dwingen dit wel zijn. Ik vertrouw er daarom op dat we
-hoewel misschien niet geheel onbeschadigd- morgen met z'n allen weer gezond wakker worden, uitgeslapen en wellicht
een klein beetje wijzer.
Ik wens u veel leesplezier.
Gerben Bijpost
Hoofdredacteur
Redactie en vaste medewerkers
Elizabeth Doerr (haute horlogerie)
Renson van Tilborg (architectuur & design)
Cila van der Endt (travel & culinair)
Elise Glaudemans (living, mode & cosmetica)
Carmen Nelstein (films & acteurs)
Paul Schilperoord (techniek & industrieel design)
Viola Robbemondt (automotive)
Martine Zeijlstra (cultuur)
Peter Bijpost (muziek)
Henk Peters (hifi)
Roupert Muller (features)
Jules Marshall (features)
Kirstin Hanssen (fotografie & design)
Sander Lusink (Oger fashion)
Klaas Levelt (vertalingen)
Martin van der Zeeuw (classics)
Karine Bloem (styling)
Fotografie
Floris Leeuwenberg (features)
David Lindsey (travel & culinair)
DDrruukk
Thieme Rotatie, Nieuw Vennep
DDiissttrriibbuuttiiee
Betapress
Abonnementen-service
Nic Oud direct mail
Tel: +31(0)72-5671000
(Marian Kooistra)
e-mail: [email protected]
o.v.v. WATCH-abonnementenservice
WATCH© is een uitgave van:
YELLOW HOUSE Publishers BV
Postbus 142, 2150 AC Nieuw-Vennep - NL
Kantoor: Lireweg 102, 2153 PH Nieuw-Vennep
T: +31 (0)252 688110, F: +31 (0)252 680441
www.watch-magazine.nl
WATCH is een internationaal design- en stijlmagazine, met
publicaties in de Benelux en Rusland. Niets uit WATCH
mag worden gereproduceerd, geheel of gedeeltelijk en in
welke vorm dan ook, zonder schriftelijke toestemming
van de uitgever vooraf. WATCH is met de grootste zorg
samengesteld. De redactie is echter niet aansprakelijk voor
eventuele onjuistheden in deze uitgave. WATCH behoudt
zich het recht voor om ingezonden (pr-)materiaal zonder
kennisgeving vooraf geheel of gedeeltelijk te publiceren in
de Nederlandse en/of buitenlandse edities. Over prijs-
vragen en/of speciale acties kan niet worden gecorrespon-
deerd.
WATCH is an international design and style magazine
published in the Benelux and Russia. All pr-material, either
texts or photo's sent to us for editorial use can be published
in any of these countries without prior notice. All rights
are reserved. Information about licensing: info@watch-
magazine.nl.
vo
or
wo
or
d
i n t e r n a t i o n a a l d e s i g n - e n s t i j l m a g a z i n e
najaar 2008
www.watch-magazine.nl nl-ru
€5,95
Gordon RamsayVloeken met sterren
PlusWonderschoon geluid uit buizenInterieurtrends 2009Dalia Nosratabadi fotografeert plassen
Spectaculair mooi
AmrâthAmsterdamVisueel tovenaar
PabloHelman
Legends of BMWFinanciële tips van Van LanschotNautische architectuur van DijkstraTraveltips China
Terugblik 2008
HauteHorlogerie
zoekt balans
Watch_27_Inhoud&colofon 12-12-2008 12:22 Pagina 14
Wie loodst uw vermogen door deze crisis heen?Het zal u niet ontgaan zijn. Het zijn roerige tijden. Een kredietcrisis, hoge olieprijzen,
onzekere tijden voor onroerend goed en de beurzen staan weer laag. Sommige
analisten zeggen dat dit nog maar het begin is. We willen u niet bang maken, maar
dit is wel een tijd die vraagt om sturing van uw vermogen. Dat noemen we bij
Van Lanschot ‘Vermogensregie’. Dat juist wij in staat zijn om u door deze woelige
tijden heen te loodsen, bewijst ons lange bestaan. Van Lanschot overleeft al sinds
1737 fi nanciële crises. Maak een afspraak met een private banker in uw regio en
ervaar hoe private Private Banking kan zijn. Ervaar het verschil.
www.vanlanschot.com
watch 00:16
SPOTLIGHT
KUNSTWERK
Voorzichtig! Dit horloge wijkt dermate af van wat u
gewend bent te zien dat uw zintuigen ervan in de war
kunnen raken. Dat is althans wat MB&F zelf vindt van
de Horological Machine No3, kortweg HM3. En het moet
gezegd, Maximilian Büsser en zijn Vrienden hebben een
punt. De HM3 (circa € 57.000,-) is typisch zo'n horloge waar je
blik aan blijft kleven. Want zagen we ooit eerder een horloge
met aan de vóórzijde de beweeglijke rotor, omringd door een
cirkel van cijfers en geflankeerd door twee opstaande
conussen die qua uiterlijk nog het meest weg hebben van
scheepskompassen? Toch is deze dynamische sculptuur van
techniek, metaal en glas 'slechts' een complex horloge dat
keurig de tijd en datum aangeeft. Form follows function is
hier ver te zoeken, want MB&F, waarin ondermeer Jean-Marc
Wiederrecht (winnaar van Best Watchmaker-award tijdens de
2007 Grand Prix d'Horlogerie in Genève), Maximilian Büsser
en designer Eric Giroud hun talenten etaleren, lijken zich bij
de HM3 nadrukkelijk te focussen op -technische-
vernieuwing. Zo is bijvoorbeeld het uurwerk achterstevoren
in de kast geplaatst, om de bewonderaar een optimale blik te
gunnen op zowel het massief gouden slingergewicht als de
snel wiebelende balans. Reden genoeg dus om Maximilian
Büsser wat vragen voor te leggen. Wij treffen hem tijdens zijn
vlucht van Parijs naar Kuala Lumpur.
UUww nniieeuuwwssttee hhoorrllooggee iiss eehh...... nnooggaall áánnddeerrss.. BBeenntt uu vvaann mmeenniinngg ddaatt
ddee hhoorrllooggee--iinndduussttrriiee ttee ccoonnsseerrvvaattiieeff iiss?? OOff mmiisssscchhiieenn zzeellffss ssaaaaii??
“Absoluut niet! Dat ik een persoonlijk en creatief pad
bewandel in de horlogerie betekent niet dat ik de meer
klassieke kant ervan niet waardeer. In feite zijn mijn
Horological Machines niets anders dan een ontmoeting
tussen 400 jaar traditie en mijn eigen creatieve dromen. De
HM-serie doet veel mensen ook denken aan Jules Verne: het
zijn nieuwe takken die ontspruiten aan een bestaande
boom.”
WWaatt hheeeefftt iinn uuww ooppttiieekk vvoooorrrraanngg:: tteecchhnniieekk ooff ddeessiiggnn??
“Geen van beide; zij horen hand in hand te gaan. Sommige
merken leggen teveel nadruk op een van beide kanten en
dat resulteert in onevenwichtige, soms zelfs lelijke
producten. Design zonder horologische diepgang heeft voor
mij geen waarde en een fantastische complicatie in een
armzalig design is een gemiste kans.”
BBeenntt uu vvaann mmeenniinngg ddaatt uuww bbiijjzzoonnddeerr ddeessiiggnn eeeenn hhoorrllooggee
ffuunnccttiioonneelleerr mmaaaakktt?? OOff ccoommffoorrttaabbeelleerr?? OOff sslleecchhttss mmooooiieerr??
“Geen van allen. Het is een kunststuk en als zodanig
ontwikkeld vanuit een egoïstisch perspectief. Dat is wat wij
-als MB&F- willen creëren en dragen. In tegenstelling tot
producten die aan bepaalde eisen moeten voldoen om er
meer te kunnen verkopen, creëren wij vanuit een holistische
visie een mechanische sculptuur. Dat gezegd hebbende: ook
onze horloges moeten praktisch en functioneel zijn. En de
schoonheid ervan ligt altijd in de visie van de toeschouwer.”
IInnddiieenn uu aauuttoo''ss zzoouu oonnttwweerrppeenn iinn ppllaaaattss vvaann hhoorrllooggeess,, zzoouuddeenn
zzee eerr ddaann eevveenn vveerrrraasssseenndd uuiittzziieenn??
“Leuk dat je dat vraagt, want ik wilde een auto-ontwerper
worden van mijn 4e tot mijn 18e. Ik vind dat tegenwoordig
nog maar weinig auto's iets van een ziel hebben. Ze zijn zo
verschrikkelijk klant/industrie/mode-afhankelijk geworden
qua design. Gelukkig zijn er een paar kleine merken die zich
daar aan onttrekken en de spirit levend houden: Wiesmann,
Morgan, TVR (helaas ter ziele nu)... Als ik auto's zou
ontwerpen, dan zouden ze in lijn liggen met dit soort
merken.”
DDeennkktt uu ddaatt ddee hhuuiiddiiggee ffiinnaanncciiëëllee ssiittuuaattiiee iinn ddee wweerreelldd eeffffeecctt
hheeeefftt oopp ddeessiiggnn iinn hheett aallggeemmeeeenn??
“Op design niet. Op de perceptie van waarde zeker wel.
Intrinsieke waardes en ambachtelijkheid zullen volgens mij
nu extra waardering gaan krijgen, terwijl 'show business' -iets
dat ongebreideld kan toenemen als het ons financieel voor
de wind gaat- een stapje terug moet doen.” GGBB
Watch 27 Spotlight 11-12-2008 10:49 Pagina 16
watch 00:18
SPOTLIGHT
Dit indrukwekkende propellerblad heeft een
doorsnede van 8,15 meter, wordt aangedreven door
een elektromotor van vijf megawatt en genereert
windsnelheden tot 250 kilometer per uur. Het doel? Het
terugdringen van brandstofverbruik en CO2-uitstoot in de
nieuwe generatie personenauto's van Volvo.
De Zweedse autofabrikant bouwde deze nieuwe windtunnel
recentelijk in haar testcentrum in Göteborg als vervanger
van de vorige installatie uit 1986. Die was twintig jaar
geleden cutting edge technology, maar Volvo zegt nu dat
haar oude opstelling een nogal onrealistisch beeld van de
luchtstroming rond de auto opleverde. In de oude
windtunnel stond de auto namelijk stil in de luchtstroom.
De betrouwbaarheid daarvan zou volgens Volvo
vergelijkbaar zijn met het doen van aerodynamische
metingen aan een auto die in een orkaan stilstaat op een
parkeerplaats.
Om te zien hoe de nieuwe windtunnel -volgens Volvo een
van de meest geavanceerde ter wereld- een rijdende auto
beter simuleert, nemen we een kijkje in de 15,8 meter lange
testruimte. Daar staat de auto opgesteld op een draaiend
platform met een diameter van 6,6 meter waarmee de hoek
van de auto ten opzichte van de luchtstroom heel
nauwkeurig instelbaar is. Het enorme propellerblad met
WINDTUNNEL MET WEGDEK
zijn negen bladen van koolstofvezel bootst vervolgens de
rijwind zorgvuldig na tot snelheden van 250 km/h en met
een nauwkeurigheid van 0,05 meter per seconde.
Een belangrijke innovatie is dat de nieuwe windtunnel ook
de luchtstromingen langs de onderkant en de wielen kan
nabootsen, die samen verantwoordelijk zijn voor maar liefst
vijftig procent van de totale luchtweerstand van een auto.
Vier steunpunten houden de auto nauwkeurig in balans
terwijl de vier wielen met hun volle gewicht elk op een
stalen band rusten die de wielen laten meedraaien met de
nagebootste rijsnelheid. Direct onder de auto ligt een vijfde
stalen band van 5,3 meter lengte en een meter breedte die
met snelheden tot 260 km/h kan meebewegen en zo het
onder een rijdende auto door razend wegdek nabootst.
Volgens Volvo, die als enige autofabrikant een dergelijke
windtunnel bezit, betaalt de investering van twintig miljoen
euro zich nu al terug. Dankzij nieuwe, maar natuurgetrou-
we meetgegevens wisten de ontwerpers met wijzigingen aan
de spoilers, de onderkant, het dak en de kofferbak de lucht-
weerstand van de nieuwe Volvo C30 DRIVe met ruim tien
procent te verlagen. Dit vertaalt zich direct in een lager
brandstofverbruik van meer dan 0,1 liter per honderd
kilometer en voor elke gereden kilometer ongeveer drie
gram minder CO2-uitstoot. PPSS
Tim Walker, Volvo Cars Aerodynamics
Technical Specialist, was zo verstandig om de
propeller stil te zetten voor hij ging poseren.
Watch 27 Spotlight 05-12-2008 08:43 Pagina 18
Filmmakers weten hoe onevenredig belangrijk muziek en klank is voor
wat ze u willen laten beleven. De emotie, de spanning, de angst, de
opluchting… Zonder geluid blijft er bitter weinig van over.
Het WATCH luidsprekersysteem is vanuit die gedachte ontwikkeld.
Wilson Audio wordt al meer dan dertig jaar gedreven door de passie om
u te laten ervaren wat live muziek bij u thuis kan betekenen. Dat we met
diezelfde focus en expertise nu ook multikanaals home-theatersystemen
bouwen, was niet meer dan een logische stap.
Dealers NederlandAmsterdam Raf Hifi Rijnstraat 139-168 Amsterdam Home Fidelity Sumatrakade 331-333 Hilversum Raf Hifi Langestraat 77-92
Leiden CAC Nieuwe Rijn 17 Rotterdam Multifoon Alexandrium Alexandrium III Watermanweg 229/AUithoorn Krijtenberg Hifi Dorpstraat 15 Nijmegen Mijn Hifi Hertogstraat 139
Dealers BelgieAntwerpen Alpha Hifi Pelikaanstraat 126 Bruxelles New Music Chaussee d´Ixelles 343-345 Gent Kijk & Luister Bagattestraat 157
www.audiac.nl [email protected] 030-6049000
W A T C HW i l s o n A u d i o T h e a t e r C o m e s H o m e
W i l s o n A u d i o . H o o r w a t u a l t i j d m i s t e .
watch 00:20
Heel soms kunnen roest en deuken in een auto een
pre zijn en zelfs waardeverhogend werken. Hangt er
natuurlijk wel vanaf over wat voor auto het gaat.
Wees gerust: bij uw lease-Passat zal het niet zo snel lukken,
maar bij een klassieker als deze Talbot-Lago T150 C SS uit
1939 wel. Het merk Talbot-Lago, dat bestond van 1935 tot
1958, was bekend om zijn sportieve automobielen met fraaie
carrosserieën. Het merk is vandaag de dag zeer begeerd bij
verzamelaars.
Dat bleek wel toen deze Talbot-Lago onlangs door Bonhams
in de VS werd geveild. Het was een van de topstukken op de
veiling, die gehouden werd bij het meest prestigieuze klassie-
kerconcours ter wereld, dat van Pebble Beach in Californië.
Deze Talbot-Lago heeft een 4,0 liter zescilinder van 140 pk
met drie carburateurs, goed voor een kruissnelheid van zo'n
150 km/h. Met dit type is in 1938 een derde plaats op Le
Mans behaald. Nota bene met een toer- en niet eens met een
raceversie. Terecht vergeleek Bonhams het met het nu uit de
showroom halen van een Ferrari 599GTB en daarmee ineens
derde worden op Le Mans.
Naast sportief zijn Talbot-Lago's meestal van een fraai
koetswerk voorzien. Deze heeft een gestroomlijnde
Aerocoupé-body van de Parijse carrossier Pourtout. De lijnen
zijn getekend door Georges Paulin, die voor Pourtout werkte.
Er zijn slechts vier Talbots met een dergelijk koetswerk
gemaakt. Twee daarvan staan in besloten particuliere
collecties en één schijnt er ergens in onderdelen te liggen. Dit
is de vierde.
De auto, gemaakt in 1939, overleefde de oorlog en kwam
vlak daarna in handen van de rijke amateur-racer Pierre
Boncompagni, die er begin jaren vijftig onder het
pseudoniem 'Pagnibon' enige races en hillclimbs mee reed
voor het team 'Ecurie Nice'. In 1953 verongelukte
Boncompagni met zijn Ferrari, waarna de Talbot naar
Amerika ging. Sinds 1960 bevond de auto zich bij een
verzamelaar uit Zuid-Californië.
Het meest aantrekkelijke aan de auto is dat hij ongerestau-
reerd is en voorzien van prachtig patina. Je kunt er als het
ware de originaliteit, de eerlijkheid, zeg maar het 'leven' aan
af zien. Dat was, vooral in Amerika, lange tijd niet belangrijk.
Ongerestaureerde auto's, zelfs al waren ze in goede conditie
en vaak zelfs nog rijdbaar, werden met name in de VS tot een
dermate hoge standaard gerestaureerd dat ze mooier waren
dan dat ze ooit uit de fabriek kwamen. Overgerestaureerd.
Terwijl veel van die auto's met de hand waren gemaakt en
juist daarom verschillende oneffenheden vertoonden. Bij de
restauraties werd dit weggewerkt. Vervolgens werd er nooit
meer mee gereden en werden ze van concours tot concours
gebracht met een trailer, hetgeen dit soort auto's de bijnaam
'trailer queens' gaf.
Er is nu gelukkig een omgekeerde trend waarneembaar: té
'mooie' auto's krijgen zelfs minpunten op concoursen. Deze
Talbot, niet alleen uniek, maar ook nog untouched, werd dus
in de goede periode aangeboden. De veilinghamer viel bij
liefst 4.400.000 dollar, bijna drie miljoen euro. Voor het merk
Talbot-Lago een wereldrecord. MMvvddZZ
SPOTLIGHT
PATINA
Watch 27 Spotlight 03-12-2008 16:17 Pagina 20
Am
ster
da
m P
.C. H
oo
ftst
raa
t 70
107
1 C
B T
el. 0
20 -
670
44
77
ww
w.z
egn
a.co
m
watch 00:22
SPOTLIGHT
INNOVATIEKRACHTSommige luidsprekermerken zijn innovatiever dan
anderen. Zo werd Bowers & Wilkins wereldberoemd met
haar Nautilus luidsprekers. Deze speaker viel niet alleen
enorm op door zijn uiterlijk, maar ook door zijn
muzikale prestaties en prijskaartje. B&W kon er jaren
mee vooruit en paste allerlei ontwikkelingen en
ontwerpkeuzes uit de Nautilus toe in haar toplijn. De
architect van deze luidsprekerlegende: Laurence Dickie.
Dickie vertrok en kwam na enige omzwervingen bij Vivid
Audio in Zuid-Afrika terecht. En daar flikte hij het kunstje
weer. Hij ging verder waar hij met de Nautilus gebleven
was en daarmee verder in vorm, materialen en driver-
constructies dan nagenoeg alle andere luidsprekerfabri-
kanten. Het resultaat was de B1 en daarna de K1. Daarna
volgden twee kleinere luidsprekers en voor wie dacht dat
de K1 al verschrikkelijk goed was, kwam de G1 Giya (€
29.900,-) als een levendige donderslag bij heldere hemel.
Deze manshoge luidspreker is qua vorm zonder twijfel de
minst conventionele van het assortiment, maar voor wie
goed kijkt zijn ook in deze G1 Giya dezelfde ontwerpprin-
cipes te ontdekken als in de andere modellen -inclusief de
al lang niet meer geproduceerde Nautilus. De G1 Giya is
een luidspreker waar veel over te zeggen valt, maar die je
eigenlijk eerst moet horen. Vind je het uiterlijk eerst niet
fraai, dan kijk je daar ná beluistering gegarandeerd heel
anders tegenaan.
IInnffoo:: wwwwww..tteerrrraassoonn--aauuddiioo..nnll
Watch 27 Spotlight 12-12-2008 12:31 Pagina 22
THE DRESSED FOR SUCCESS COLLECTION
P.C. Hooftstraat 75-81 Amsterdam · Kruiskade 63-65 Rotterdam · Noordeinde 6 Den Haagwww.oger.nl
6001071_WATCH.indd 16001071_WATCH.indd 1 04-08-2008 11:37:0004-08-2008 11:37:00
watch 00:24
Watch 27 Ramsay 11-12-2008 09:13 Pagina 24
00:25 watch
WATCH ICOON
Gordon Ramsay is in de VS inmiddels net zo'n grote ster als in Groot-Brittannië en andere
Europese landen. Dat is een direct gevolg van zijn succesvolle tv-programma's 'Hell's
Kitchen' en 'Ramsay's Kitchen Nightmares', die grote hits zijn geworden bij het Amerikaanse
publiek. Geen wonder dus dat hij besloot om afgelopen zomer nog maar eens een restaurant
te openen in The States: Gordon Ramsay at the London, gelegen in West Hollywood, L.A.
Inmiddels is ook dit restaurant al beloond met een Michelin-ster, hetgeen de teller voor het
Ramsay-imperium op een dozijn van die begeerde sterren wereldwijd zet....
TTeekksstt:: Samantha Wilson; Gerben Bijpost, FFoottoo''ss:: Matthew Stansfield (portret); Tom Shelby (restaurant)
gord on ramsay
Gordon Ramsay is alom gerespecteerd
om zijn kookkunsten. Maar als je aan
hem denkt zie je geen gerechten voor
je, maar hoor je hem in de eerste plaats toch
vooral praten, of beter gezegd: foeteren.
Misschien is het juist wel dat soms tenen-
krommende contrast tussen zijn fijngevoelig-
heid voor culinaire zaken en ongelooflijk
grove taalgebruik wat hem zo boeiend en
vervolgens wereldberoemd heeft gemaakt.
Voor wie de laatste jaren op Mars heeft
gebivakkeerd en Gordon Ramsay nog niet
kent: misschien herinnert u zich de briljante
film Scarface van Brian de Palma, met in de
hoofdrol Al Pacino. Een van de weetjes van
deze rolprent is het feit dat het woord 'fuck'
er misschien wel vaker in gebezigd wordt
dan dat er kogels rondvliegen, namelijk 207
keer. Dat is welgeteld 1,22 maal per minuut.
Wat dit met Gordon Ramsay te maken heeft?
Hij overtreft dit minuutgemiddelde in iedere
tv-uitzending op zijn sloffen. En blijkt
desondanks, of misschien wel juist daardoor,
mensen te kunnen inspireren om boven
zichzelf uit te stijgen. In zijn tv-shows redt hij
zo het ene na het andere noodlijdende
restaurant van een schijnbaar onafwendbare
ondergang.
Ramsay's grove taalgebruik laat zich heel wat
makkelijker verklaren dan zijn culinaire
hoogbegaafdheid. Hij werd geboren in
Schotland maar groeide op in het Engelse
Stratford-upon-Avon. Zijn vader was een
alcoholist die zijn moeder mishandelde en
zijn broer kon niet van de heroïne afblijven.
De jonge Gordon had maar een ambitie:
ontsnappen aan dit deprimerende milieu.
Dat leek hem te gaan lukken toen hij rond
zijn twaalfde als talentvolle voetballer werd
gescout door de Schotse voetbalclub Glasgow
Rangers. Een beloftevolle carrière als prof
werd echter in de kiem gesmoord door een
ernstige knieblessure.
Ramsay verlegde zijn interesses en ging aan
het werk in de horeca, met als achterliggende
hoop dat hij straks, als kok, veel zou kunnen
reizen en zo Engeland kon ontvluchten. Het
bleek een gouden greep. Ramsay genoot zijn
opleiding bij verschillende chefs in diverse
restaurants, waaronder Albert Roux in
Londen en Guy Savoy en Joel Robuchon in
Parijs, tot hij in 1993 een aanstelling verwierf
als chefkok in het nieuwe restaurant
Aubergine. Nauwelijks drie jaar later werd
het restaurant beloond met twee Michelin-
sterren.
Niet lang daarna volgde echter een geschil
met het management van Aubergine,
hetgeen de toen 31-jarige Ramsay er toe
bracht de stoute schoenen aan te trekken en
onder eigen naam een eigen restaurant te
openen in de Londonse wijk Chelsea. Daar
bewees hij in no-time dat zijn eerdere star-
rating geen toevalstreffer was: drie jaar na de
opening stond Gordon Ramsay's eigen
restaurant al te boek met drie Michelin-
sterren, qua prestatie een unicum voor een
chefkok afkomstig uit Schotland. Vanaf dat
moment breidde Ramsay's imperium zich
snel uit en naast restaurants en pubs in UK,
Ierland, Frankrijk, US, Japan en Dubai mag
hij zich nu ook (mede)eigenaar noemen van
het Britse opleidingsinstituut voor chefkoks,
st rmaker
Watch 27 Ramsay 11-12-2008 09:16 Pagina 25
watch 00:26
de Tante Marie School of Cookery. Daarnaast
heeft Gordon Ramsay een aantal boeken op
zijn naam staan en vertolkt hij sinds 1998 de
hoofdrol in een aantal tv-programma's, die de
topchef en best verdienende kok ter wereld
een reputatie hebben bezorgd als 'the foulest
mouth in food'.
Gordon Ramsay's nieuwste en trendy eetgele-
genheid in Tinseltown wordt natuurlijk
bezocht door showbiz-maatjes, waaronder
usual suspects als David en Victoria
Beckham. Maar ook WATCH ging een kijkje
nemen in Gordon Ramsay at the London en
had een vermakelijk gesprek met de chef-
kok. Daarbij bleek eens te meer dat de
Ramsay op televisie dezelfde is als de Ramsay
in real-life en hij zich bepaald niet inhoudt
als het aankomt op het afkraken van de
concurrentie en van mensen die kritiek
hebben op zijn eten. Voor de goede orde, we
zijn immers een net magazine, hebben we
zijn favoriete woordje op de volgens ons
meest toepasselijke wijze maar een beetje
gecensureerd.
WWAATTCCHH:: OOmm ttee bbeeggiinnnneenn,, ggeeffeelliicciitteeeerrdd mmeett
ddee nniieeuuwwee MMiicchheelliinn--sstteerr.. HHeett rreessttaauurraanntt zziieett
eerr ffaannttaassttiisscchh uuiitt..
RRaammssaayy:: Je had het van tevoren moeten zien!
We moesten stevig renoveren. Ik heb
samengewerkt met dezelfde ontwerper die
ook het London-restaurant in New York heeft
gedaan en me letterlijk overal mee bemoeid,
tot aan het tafellinnen toe. Ik heb er dan ook
veel geld in gestoken, zo'n zeven miljoen
dollar, dus het moest goed worden. Het moest
perfect zijn.
OOpp hheett iinntteerrnneett ggaaaann sstteemmmmeenn oopp ddaatt ddee
ppoorrttiieess ttee kklleeiinn zzoouuddeenn zziijjnn??
Het gaat om de smaak, en de unieke
ervaring. Ik eet liever wat minder als de
kwaliteit beter is. Wat voor een mafketel gaat
nu eten, neemt een hapje, maakt een foto en
slaat dan thuis snel aan het bloggen om te
zien hoeveel f ng reacties erop komen?
Die zogenaamde culinaire kenners vormen
een Al Qaeda-netwerk.
VViinnddtt uu hheett wweell eeeennss vveerrvveelleenndd aallss uu eeeenn
sslleecchhttee rreecceennssiiee kkrriijjggtt??
Het zit zo: kritiek kan me geen f
schelen. Koken is mijn beroep. Mijn
vermogen om van voedsel iets magisch te
maken zal ik nooit verliezen. Hoe we ook in
de grond worden geboord. F die lui. Ik
sta toch altijd weer op.
UUww ggrroooottssttee ccoonnccuurrrreennttiiee iinn LL..AA.. bbeessttaaaatt uuiitt
ggeelleeggeennhheeddeenn aallss MM CCaafféé ddee CChhaayyaa,, ddaatt
hheelleemmaaaall mmaaccrroobbiioottiisscchh iiss..
Dat is in, maar ik zou het nog niet aan mijn
f ing konijn voorschotelen. Vergeet niet
dat bij uit eten gaan alles draait om het
genot. Ons menu is toegesneden op het
individu. Hier eten is bijna net zoiets als een
maatpak bestellen. Het moet bij je persoon-
lijkheid passen, zodat je drie of vier gangen
kunt eten zonder dat je na afloop het liefst
meteen naar bed gaat. Ik heb een hekel aan
die stomme blogs waarin ze het hebben over
wat mensen hier eten en foto's nemen en
zeggen dat de porties te klein zijn.
WWaatt kkuunnnneenn ggaasstteenn vveerrwwaacchhtteenn vvaann eeeenn
ddiinneerr iinn uuww rreessttaauurraanntt iinn LL..AA..??
Alles is precies uitgebalanceerd. Heel weinig
room, heel weinig boter. We hebben het
perfect afgesteld. En we gebruiken voor 90%
producten uit de regio, van de vis tot de
groente.
WATCH ICOON
Gordon Ramsay at the London, gelegen in West Hollywood, L.A is een paar maanden na opening al beloond met een Michelin-ster
Watch 27 Ramsay 11-12-2008 09:20 Pagina 26
pastoe.indd 1pastoe.indd 1 17-11-2008 13:30:3017-11-2008 13:30:30
watch 0 0 : 2 8
UU lliijjkktt hheett eerrgg bbeellaannggrriijjkk ttee vviinnddeenn oomm
iinnggrreeddiiëënntteenn ppllaaaattsseelliijjkk ttee bbeettrreekkkkeenn??
Kinderen weten tegenwoordig niet waar hun
f ing eten vandaan komt. Ze moeten
begrijpen dat dit eten niet vanuit Tesco in de
keuken belandt. Veel kinderen zijn dik
tegenwoordig -en dan doel ik op serieus
overgewicht- en dat is de schuld van de
ouders. Doe er de f iets aan! Ga naar
buiten en haal ze weg voor de computer, for
f 's sake.
IIss hheett mmooeeiilliijjkk oomm eeeenn rreessttaauurraanntt iinn LL..AA.. ttee
lleeiiddeenn tteerrwwiijjll uuww vvrroouuww eenn kkiinnddeerreenn iinn
LLoonnddeenn wwoonneenn??
Ik wil een zekere consistentie bewaren, en
dat zit hem vooral in de training van mijn
mensen. Mijn plan is tien dagen hier, twintig
dagen weg. Tien dagen in Londen, tien dagen
in New York, en dan tien dagen hier.
IInnmmiiddddeellss bbeenntt uu eeeenn ggrroottee nnaaaamm iinn ddee VVSS,,
mmaaaarr ttooeenn uu uuww eeeerrssttee rreessttaauurraanntt ooppeennddee iinn
NNeeww YYoorrkk vviieell ddaatt nniieett zzoo ggooeedd bbiijj ddee
ppllaaaattsseelliijjkkee bbeevvoollkkiinngg..
De ellende die ik in New York moest
ondergaan was inderdaad ongelooflijk. Het
was zoiets van: trek mijn broek maar omlaag
en hang m'n reet aan een paal op Times
Square en kom allemaal maar in de rij staan
om me van achteren te pakken. Ik kon
f ing niets goed doen. Maar uiteindelijk
hadden we in dat eerste f ing jaar wel
mooi een omzet van 25 miljoen dollar!
UU hheebbtt 1199 rreessttaauurraannttss wweerreellddwwiijjdd eenn
ppooppuullaaiirree tteelleevviissiieesshhoowwss aaaann wweeeerrsszziijjddeenn vvaann
ddee AAttllaannttiisscchhee OOcceeaaaann.. WWaatt iiss uuww
bbeellaannggrriijjkkssttee mmoottiivvaattiiee??
Kijk, ik creëer iets heel moois. En wat moet
ik anders doen? Er nu mee ophouden en als
een ouwe zak op een f ing jacht gaan
zitten, alvast maar met pensioen gaan? Dat is
nu juist het mooie, ik ben 42 en ik ben pas
net begonnen. Ik neem nooit iets zomaar
voor lief, daar werken we te hard voor.
VViinnddtt uu hheett lleeuukk oomm eeeenn cceelleebbrriittyy ttee zziijjnn??
Mensen denken dat dit een glamoureuze
wereld is. Ik, Nigella (Lawson), Jamie Oliver,
enzovoort. F glamour. Het is verrekte
hard werken. Ik sta écht in de keuken.
HHooee bbeenntt uu bbeeggoonnnneenn mmeett kkookkeenn??
Koken is een van de weinige banen ter
wereld waar je geen diploma's voor nodig
hebt. Dat om te beginnen. En dus krijg je te
maken met gemengde achtergronden en
emoties en verschillende niveaus van vastbe-
radenheid om succesvol te worden. Ik denk
dat je gewoon passie moet hebben voor wat je
wilt bereiken.
HHeebbtt uu hheett iiddeeee ddaatt uu iinn pprrooggrraammmmaa''ss zzooaallss
''KKiittcchheenn NNiigghhttmmaarreess'' eenn ''HHeellll''ss KKiittcchheenn'' ooookk
eeeenn bbeeeettjjee ddee rrooll vvaann eeeenn ppssyycchhiiaatteerr ssppeeeelltt??
Ja, het is een gepassioneerde, maar lastige
situatie. Je moet de barrières doorbreken. Ze
wijzen op hun shit. Zij hebben mislukkingen
meegemaakt. Ik heb zelf trouwens ook een
keer een restaurant moeten sluiten omdat ik
de chefkok kwijtraakte, maar dat beschouw
ik niet zozeer als een mislukking. Maar
belangrijker nog, ze nemen mijn
opmerkingen persoonlijk op, in plaats van
dat ze objectief naar mijn advies luisteren.
Het is een soort bokswedstrijd. Maar ik ben
daar niet om een gevecht te winnen, ik ben
daar om de oorlog te winnen. Eerst moet je
door een halve week heen waarbij ze een
pesthekel aan je hebben. Dan op tweederde
weten ze het niet zeker meer, is het onbeslist,
en dan worden ze plotseling je beste vriend,
en dat is mooi als het werkt. Maar als het niet
werkt krijg jij nog altijd de schuld.
WWaatt zziijjnn ddee iinnggrreeddiiëënntteenn ddiiee ddee sshhooww zzoo
ssuucccceessvvooll mmaakkeenn??
Wat ik er mooi aan vind is dat ik me in een
wespennest steek. Ik maak hun restaurant
tot mijn territorium en ik neem het altijd
persoonlijk op. Dat kan soms vreemd
overkomen, want ik ben bijvoorbeeld geen
Italiaanse of Mexicaanse kok, maar ik heb
wél verstand van eten. Ik doe dit werk al 21
jaar. Als iemand dan besluit om mijn advies
niet op te volgen... Ik bedoel, ze hebben me
zélf uitgenodigd. Dat kan heel frustrerend
zijn. Maar ze kunnen gewoon een eind
oplazeren als ze niet naar me willen
luisteren.
UU lliijjkktt zziicchh eerr nnooooiitt ddrruukk oomm ttee mmaakkeenn ooff uu
iieemmaanndd bbeelleeddiiggtt..
Iemand zei eens tegen me: “Heb je nooit het
idee dat iemand je een mep gaat verkopen?”
En ik zei: “Waar heb je het over?” Hij zei: “Kijk
je thuis nooit zelf naar een aflevering?” En ik
zei: “Nee, dat zou toch te zielig zijn?” Ik heb
het toch zelf meegemaakt!
MMaaaarr ddee eemmoottiieess llooppeenn ssoommss wweell eerrgg hhoooogg oopp
iinn ddiiee kkeeuukkeennss iinn ''NNiigghhttmmaarreess''..
Ik wil niet als Dr. Phil klinken, maar samen
koken is nu eenmaal een emotionele aangele-
genheid. Je brengt meer tijd door met je
personeel dan met je eigen gezin. De relaties
gaan ongelooflijk diep. Diep qua gevoelig-
heden, onzekerheden....En dat kan ik goed
vatten, want vroeger was ik zelf ook onzeker.
WATCH ICOON
Macrobiotisch is in, maar ik zou het nog niet aan
mijn f ing konijn voorschotelen.
Watch 27 Ramsay 11-12-2008 09:22 Pagina 28
Verk
rijgb
aar
bij:
Am
ersf
oort
:Orium
Goudsmeden,G
rote
Sin
tJa
nstr
aat5
Am
ster
dam
:QPExclusieve
Horloges,
Will
emsp
arkw
eg15
4–JuwelierHarryTrom
p,R
okin
48
Arn
hem
:Alexand
ervanderHoven
Sieraden,
Ben
tinck
stra
at4
Bus
sum
:Juw
elierGeerling,
Wilh
elm
inap
lant
soen
1D
enB
osch
:AtelierCober,
Ker
kstr
aat5
7D
enH
aag:
Horloge
Platform
Nederland
,N
oord
eind
e15
7A–JuwelierChristia
nneDings,
Fred
erik
Hen
drik
laan
115
Emm
en:JuwelierArnvanEss,
Not
.Oos
tings
traa
t4–6
Haa
rlem
:Strego
Juweliers,G
rote
Hou
tstr
aat4
7–49
Hee
rlen
:Juw
elierOostwegel,G
elee
nstr
aat5
5H
elle
voet
slui
s:Clockwise,
Wes
tkad
e41
Maa
strich
t:JosNaebers
Juwelier,
Hav
enst
raat
10–1
2N
ijmeg
en:Juw
eliervan
Baal,
Bro
erst
raat
53
Noo
rdel
oos:
AtelierChrisSom
mer,
Ove
rslin
gela
nd2
3O
ss:JuwelierMarijnissen,
Ker
kstr
aat9
Zw
olle
:ProotEd
elsm
eden
,Po
stho
ornb
rede
hoek
14.
Voor
mee
rin
form
atie
:in
fo@
timec
ompa
ny.n
l,Te
lefo
on0
570
514
20
0,
ww
w.g
lash
uett
e.co
m.
Afge
beel
dm
odel
:Tangen
teva
naf
€9
20
,00
WATCH-4_TIMECOMPANY_NOMOS_2.qxp:NOMOS 07.11.2008 8:07 Uhr Seite 1
watch 00:30
Het jaar 2008 was geen hoogtepunt in de algehele geschiedenis van
de mechanische horlogemakerij, maar er gebeurden toch
interessante dingen.
TTeekksstt:: Elizabeth Doerr
terugblik haute horlogerie 2008
zoekend naar de balans
A. Lange & Söhne presenteerde 's werelds
eerste tourbillon met seconde-stop in 2008.
Wtch. #27 Horloge Jaaroverzicht 08 11-12-2008 11:09 Pagina 30
WATCH TERUGBLIK HAUTE HORLOGERIE 2008
00:31 watch
De horloge-industrie heeft de afgelopen twintig jaar
een geweldige groei doorgemaakt, waarbij meer
innovatieve technologie werd geïntroduceerd dan in
de vier eeuwen die eraan vooraf gingen, terwijl tegelijkertijd
de basisprincipes van de mechanische horlogemakerskunst
onveranderd bleven. Dat er de laatste decennia veel is
gebeurd zal niemand verbazen, want ook op andere gebieden
zijn gigantische technologische sprongen verricht. Wie had
zich twee jaar geleden voorgesteld dat digitale televisie nu al
gemeengoed zou zijn? En wie had ooit gedacht dat je toegang
tot internet gewoon in je broekzak bij je zou kunnen
dragen? Zelfs mijn schoonmoeder heeft
nu GPS-technologie in haar auto, iets
wat decennia lang geheel
voorbehouden is geweest aan het
leger.
Verborgen high-tech
Misschien bent u zich er niet
van bewust, maar uw kwaliteits-
horloge bevat hoogstwaar-
schijnlijk ook staaltjes van
dezelfde soort technologie. Veel
bedrijven zullen het niet
specifiek vermelden in hun
advertenties, maar een groot
deel van de merken in het luxe
segment maakt tegenwoordig
gebruik van LIGA, een
lithografisch procedé waarmee
men microcomponenten van
nikkel of goud laat 'groeien',
voor de vervaardiging van
bepaalde pietepeuterige
onderdelen, waarvan sommigen
niet eens zichtbaar zijn met het
blote oog. Eén bedrijf introduceerde
in 2007 zelfs een nieuwe vorm van
LIGA, gecombineerd met het
siliciumprocedé DRIE, hetgeen het
mogelijk maakt om goedkoop en
eenvoudig perfecte nikkel-siliciu-
monderdelen te fabriceren die geen
afwerking behoeven. Ze kunnen
zelfs zo worden gevormd dat twee in
de traditionele horlogetechniek als
afzonderlijke onderdelen
beschouwde componenten nu uit
één stuk worden vervaardigd. Maar
over dit soort technieken zullen merken gewoonlijk niet
opscheppen - behalve dan in het geval van Sigatec en Ulysse
Nardin (die de LIGA/siliciumtechnologie introduceerden).
Nieuw! Maar ook echt verkrijgbaar?
Het zijn vooral de 'autonome' doorbraken die horlogebedrij-
ven exclusief kunnen claimen die in de pers terecht komen.
Terwijl het eerlijk gezegd vaak nog jaren kan duren voordat
ze ook in werkelijkheid kunnen worden toegepast, áls dat al
gebeurt.
Een goed voorbeeld is de wedloop om de uitvinding van een
nieuwerwets soort echappement dat er niet alleen anders
uitziet dan de bestaande modellen, maar ook een grotere
nauwkeurigheid en stabiliteit biedt. Een bijzonder
echappement, geïntroduceerd in 2008, kwam van Girard-
Perregaux; het is echter nog niet verschenen in een werkend
horloge en dat wordt ook niet verwacht tot 2010. Een ander
voorbeeld is het nieuwe siliciumechappement met hoog tril-
lingsgetal van Chopard, dat voorlopig alleen nog is te vinden
in het prototype dat president-directeur Karl-Friedrich
Scheufele van het merk draagt sinds Baselworld 2008.
En dan is er nog het Gyrotourbillon 2 van Jaeger-
LeCoultre, dat echt lijkt te werken. Geïnspireerd
door een idee van John Arnold uit 1782
maakte Jaeger-LeCoultre een cilindrische
veer, die ooit werd bedacht voor
achttiende-eeuwse chronometers, tot
werkelijkheid voor het polshorloge.
Dit mag echter geen verbazing
wekken: met de ruim duizend
technici die werken in de fabriek te Le
Sentier betracht Jaeger-LeCoultre, ook
bekend als de 'horlogemaker van de
horlogemakers' de uiterste zorg om
uitsluitend nieuwe producten en
technologieën te introduceren die
ook echt werken en die binnen
een redelijk tijdsbesef kunnen
worden afgeleverd.
Op dit gebied heeft ook het bedrijf
The British Masters zich flink gema-
nifesteerd. Deze in La Chaux-de-
Fonds gevestigde onderneming
presenteerde de nieuwe Graham
Chronofighter Trigger
Tourbillograph in november aan een
select groepje journalisten, hoewel de
officiële lancering pas voor februari 2009
gepland is. De reden voor deze sneak-
preview is dat dit gloednieuwe horloge na
een ontwikkelingsperiode van een volle
vier jaar reeds wordt geleverd aan diverse
markten - nog vóór de officiële lancering!
Eindelijk een merk dat begrijpt wat
sommige klanten zo frustreert. Bovendien
is niet alleen de productie razendsnel,
maar dit exclusieve transparante
tourbillon, gecombineerd met een
Graham-triggerchronograaf met
geïntegreerd zuilenrad, gaat een stuk minder kosten dan wat
een grotere naam zou rekenen voor een vergelijkbaar
product, namelijk 105.000 Zwitserse franc (= circa 68.000
euro, te vermeerderen met btw. red.).
De innovatie staat nooit stil bij A. Lange & Söhne; een
gegeven dat dit Duitse merk jaar na jaar heeft gedemon-
streerd sinds de heroprichting in 1994: in 2008 presenteerde
dit merk dan ook als eerste een tourbillon met stil te zetten
seconden. Het is niet het eerste waar je aan denkt bij de
De Reverso Gyrotourbillon 2 van
Jaeger-LeCoultre bevat een werkende
cylidrisch gevormde spiraalveer; een
unicum in de horlogerie.
Wtch. #27 Horloge Jaaroverzicht 08 11-12-2008 11:12 Pagina 31
watch 00:32
Badollet stopt zijn investeringen vooral
in personalisatie.
De eenvoudige
uitvinding van een
nieuwe edelstalen veer
was dé oplossing voor een
probleem waar veel
andere tourbillonmakers
zich al lang het hoofd
over braken
bepaalde clientèle wordt aangetrokken die zich graag laat
verwennen. Tegelijkertijd hebben ze ervoor gezorgd dat
sommige van hun producten slechts één eigenaar kunnen
hebben vanwege de uniciteit ervan. Badollet door gebruik
van opvallende organische producten en Louis Moinet door
maar liefst een stukje van de maan in te bouwen in het
nieuwste werkstukje van dit kleine bedrijf uit Saint Blaise.
Stukjes ruimtepak van kamikaze-marketeer
Over de maan gesproken, ook
Romain Jerome biedt momenteel
een emotionele ruimtereis aan. Na
de gemengde gevoelens
opwekkende stijl van de Titanic
DNA-serie kwam het Geneefse
bedrijf onder leiding van kamikaze-
marketeer Yvan Arpa in november
2008 met het debuut van zijn
volgende 'legende'. Van roest tot stof:
de succesvolle speurtocht van Arpa
naar ongewone materialen is nog
door geen enkel ander bedrijf
geëvenaard. Met stukjes van de
Apollo 11, de Soyuz, ISS-
ruimtepakken en zelfs van de maan
zelf slaat het nieuwe horloge van
Romain Jerome, toepasselijk Moondust genaamd, aan bij
liefhebbers van sensatie overal ter wereld.
Maar op het gebied van complicaties kon ook Romain
Jerome er niet aan ontkomen om in 2008 werkelijk iets
kinetische activiteit van een tourbillon, maar het is een
volslagen logische volgende stap, een opgave waar de
industrie al sinds 1986 grote moeite mee had. De eenvoudige
uitvinding van een nieuwe edelstalen veer om de balans stil
te zetten was de oplossing van de Saksen voor een probleem
waar veel andere tourbillonmakers zich al lang het hoofd
over braken.
Hogere prijzen door diamanten of uniciteit
Toch was in 2008 het aantal
vernieuwingen, waarvan we er in
2005 zoveel zagen, vrij schaars, dus
sommige bedrijven besloten in
plaats daarvan het luxe-element van
hun producten te benadrukken.
Misschien kon men niet aan genoeg
uurwerken komen om de produc-
tiecijfers op te voeren, dus besloten
veel bedrijven hun prijzen maar
eens stevig op te krikken, veelal
door de toevoeging van diamanten
aan bestaande modellen: prijs- in
plaats van productieverhoging is
natuurlijk ook een manier om meer
geld te verdienen.
In dit kader hebben twee nieuwe
merken van de luxe uniciteit van hun producten en diensten
hun belangrijkste marketingboodschap gemaakt. Badollet en
Louis Moinet bieden beide een dienstverlening aan waar veel
grotere bedrijven slechts van kunnen dromen, waarmee een
Girard-Perregaux's nieuwe echappement is reeds
geïntroduceerd, maar wordt niet voor 2010 in een
horloge verwacht.
Wtch. #27 Horloge Jaaroverzicht 08 11-12-2008 11:15 Pagina 32
00:33 watch
absurds te presenteren: de Titanic DNA
Day&Night is een dubbele tourbillon
verbonden door een differentieel, die
niet de tijd aangeeft, maar slechts
weergeeft in welke periode van twaalf
uur van de dag (of nacht) de drager zich
bevindt. Wat Arpa verkoopt als 'de
ultieme luxe' is in feite dan ook niet
meer dan een kinetische sculptuur -
maar wel een die direct was
uitverkocht.
Op en over het randje
Over absurditeiten gesproken, de trend
richting absolute overbodigheid werd in
2008 voortgezet: Harry Winstons Opus
8, een mechanisch horloge dat een
opzettelijke nabootsing is van een lelijk
futuristisch kwartshorloge uit de jaren
zeventig, en de WX1 van DeWitt
illustreren hoe onaantrekkelijk
'technische' horlogemakerij kán zijn,
met prijzen die de miljoen euro
benaderen. Het klinkt misschien
cynisch, maar hopelijk zijn dit de laatste
stuiptrekkingen van een tijdperk dat ten einde komt, nu veel
mensen die zich dit konden en wílden veroorloven in tranen
voor de deur van hun effectenmakelaars staan.
Maar zoals bekend, ieder nadeel heeft zijn voordeel. Dus deze
over-, pseudo- of non-creativiteit (kiest u
naar believen) van sommige merken
opent ook de deur voor kleinere
bedrijven, die soms wel interessante en
praktische of nieuwe elementen
introduceren. Een voorbeeld hiervan is
het jonge Kobold Watch Company, met
zijn hoofdkantoor in het Amerikaanse
Pittsburgh, Pennsylvania. Dit jaar heeft
Kobold twee belangrijke bekendmakin-
gen gedaan die te maken hebben met
de introductie van een nieuwe versie
van een degelijk basisproduct uit de
Kobold-collectie. De Spirit of America,
een handmatig op te winden horloge
dat Michael Kobold creëerde om zijn
bewondering voor zijn nieuwe
thuisland uit te drukken, is nu voorzien
van een nieuw automatisch
manufactuur-uurwerk gebaseerd op
een verzameling klassieke en bijna
vergeten Pforzheim Förster-
mechanieken. Dit is een truc die
mentor Gerd-Rüdiger Lang vijfentwintig
jaar geleden met succes toepaste om
Chronoswiss goed op de kaart te zetten, door indertijd de
overgebleven Enicar ébauches te benutten als basis voor een
manifactuur-uurwerk. Kobold completeert het geheel met
een in de VS vervaardigde roestvrijstalen kast. Uiteraard is het
WATCH TERUGBLIK HAUTE HORLOGERIE 2008
De Spirit of America van Kobold: een
uniek manufactuur-uurwerk, gevat in
een edelstalen kast 'made in USA'.
Wat Arpa verkoopt als 'de ultieme luxe' is in feite dan ook niet meer
dan een kinetische sculptuur.
Louis Moinet's
Magistralis bevat een
echt stukje maan-
meteoriet.
Wtch. #27 Horloge Jaaroverzicht 08 11-12-2008 11:16 Pagina 33
watch 00:34
WATCH TERUGBLIK HAUTE HORLOGERIE 2008
Een van de zij-effecten zou
kunnen zijn dat er meer ruimte
en waardering gaat ontstaan voor
onafhankelijke ambachtslieden.
Romain Jerome continueert zijn zoektocht
naar ongebruikelijke materialen, liefst
afkomstig uit de ruimte
Roger Smith is een van de zeldzame volledig onaf-
hankelijke ambachtslieden die handgemaakte
horloges produceren. Dit is zijn Series 2.
atelier van het bedrijf in Pittsburgh voorzien van nieuwe
apparatuur om dit soort activiteiten mogelijk te maken, en
daarmee is het een van de weinige bedrijven buiten
Zwitserland die dit soort investeringen aandurven.
En de verwachtingen?
In grote lijnen krijgen segmenten die de afgelopen jaren al
problemen hadden door de óverbelasting van de capaciteit
van toeleveranciers het nu misschien pas echt moeilijk
vanwege de financiële crisis. Maar misschien -en hopelijk-
valt het effect van de crisis op dit marktsegment juist wel
mee; de tijd zal dat uitwijzen. Hierdoor zou 2009 wel eens het
interessantste jaar kunnen worden sinds het intreden van de
mechanische renaissance. Een van de zij-effecten zou
bovendien wel eens kunnen zijn dat er meer ruimte en
waardering gaat ontstaan voor het werk dat kleine, onafhan-
kelijke ambachtslieden onvermoeid blijven voortbrengen op
diverse afgelegen locaties, zoals Roger Smith op het Isle of
Man en Volker Vyskocil in Nettetal, Duitsland. Deze
ambitieuze vaklui vervaardigen zeer kleine aantallen (tussen
de één en tien stuks per jaar) compleet handgemaakte
polshorloges op volledig traditionele wijze, zonder de hulp,
bemoeienis of invloed van de Zwitserse industrie. Niet alleen
blijft er altijd vraag naar deze unieke producten door de
weinigen die écht begrijpen wat het betekent om een
volledig handgemaakt object aan te schaffen, ook laten ze
zich op geen enkele wijze beïnvloeden door trends of
financiële crises. Bovendien, omdat ze op geheel traditionele
wijze worden vervaardigd van hoogwaardige, maar gewone
materialen, zal reparatie nooit een probleem zijn - ook niet
over 200 jaar, als we internet wellicht hebben ingebouwd in
ons eigen hoofd en GPS in de wijsvinger.
Wtch. #27 Horloge Jaaroverzicht 08 11-12-2008 11:18 Pagina 34
No. 8638M
ilano
- R
oma
- M
osca
- N
ew Y
ork
- P
arig
i - T
okyo
- P
orto
Cer
vo -
Can
nes
sa
nton
isho
es.c
om
watch 00:36
Watch 27 Nosratabadi 04-12-2008 09:26 Pagina 36
00:37 watch
De meeste mensen vinden het maar niets als de regen
met bakken uit de lucht valt. Fotografe Dalia
Nosratabadi leeft er juist van op. Vlak na een grote
plensbui trekt zij er op uit om de reflectie van grote
wereldsteden in de waterplassen te vangen met haar
camera.
TTeekksstt:: Martine Zeijlstra, FFoottoo’’ss:: Dalia Nosratabadi
WATCH NOSRATABADI
wachten opde regen
Wie een blik werpt op foto's van
Dalia Nosratabadi, waant zich in
een vreemde, verwarrende wereld.
De gebouwen lijken te golven. Soms baden
ze in een lieflijk licht en is het net alsof je
naar een aquarel kijkt. Op een volgende
afbeelding knallen de kleuren van de foto af.
Roze rood licht straalt je tegemoet. Maar zijn
de gebouwen nu opgetrokken uit
knalkleuren, of is er iets anders aan de hand?
Want op een andere afbeelding lijkt de lucht
doorkliefd met groene rijstplantjes en grote
flatgebouwen zijn korrelig en voorzien van
levensgrote herfstbladeren. Een paar benen
zweven onderaan de plaat.
“Ik probeer de werkelijkheid te vermorzelen
met mijn foto's,” zegt Nosratabadi. “Ik
fotografeer graag plaatsen en dingen die veel
mensen bekend voor komen. De Eiffeltoren,
de gele taxi's van New York city, het Chrysler
gebouw, Japanse tekens op uithangborden.
Maar ik fotografeer het zo, dat mensen ervan
in de war raken.”
Werken met reflecties
Alle foto's die Nosratabadi schiet, zijn
genomen vlak na een regenbui. Ze reist de
hele wereld over om bekende iconen van het
stadse leven te vangen in de reflectie van
waterplassen. De Eiffeltoren op haar foto is
omgeven door veel woekerend gras en rond
de toren zijn allerlei ondefinieerbare vormen
te zien. “De mensen herkennen de bekende
gebouwen dus wel, maar ze snappen er niets
meer van,” zegt Nosratabadi. “Op mijn
exposities zie je altijd mensen met hun hoofd
half schuin naar mijn foto's kijken. Daar zou
ik ook nog graag eens een foto van maken!
Ze gaan soms naar huis met hoofdpijn van
het kijken en piekeren, omdat ze in eerste
instantie denken dat het nep is, wat ze zien.
Ik vind al die reacties fascinerend.”
Zelf is Nosratabadi ook altijd verrast als ze
het resultaat ziet, omdat ze nooit precies
weet wat er in de reflectie te zien zal zijn. “Ik
heb het nu al vaak gedaan, dus ik weet nu
een beetje wat ik kan verwachten, maar soms
mis ik de details, zoals sigarettepeuken in
een plas, of kleine blaadjes, of hoe de
structuur van het asfalt is. Als er veel water in
de plas ligt, lijkt de foto soms net een aquarel.
Maar als er weinig water is, wordt de
ondergrond heel overheersend. Het levert
een veel korreliger en soms ook kleurrijker
resultaat op.”
Ze wijst naar de foto die ze nam in Japan, en
waar de rode kleuren van de plaat spatten.
“Daar lag weinig water, waardoor je de rode
stenen goed kunt zien. En er was nog genoeg
reflectie in het water voor de fietser. Dat
maakt het fotograferen van plassen voor mij
zo bijzonder. Iedere minuut kan het weer
anders zijn. Een plas droogt op, water
Watch 27 Nosratabadi 04-12-2008 09:27 Pagina 37
watch 00:38
verandert continue. Het is geen
raamreflectie. Je grijpt dus echt het moment.
Zoals toen in Japan, met die fietser. Ik zag
hem aan komen rijden, en wist dat dit dé foto
zou worden. Hij draaide zijn wiel, waardoor
er een perfecte symmetrie ontstond tussen
hem, zijn fiets en de gebouwen om hem
heen. Dat was geweldig.”
Onvoorspelbaarheid van de natuur
Nosratabadi is voor haar werk afhankelijk
van hemelwater. Ze lacht breeduit bij de
vraag of ze niet een paar waterflessen mee
kan nemen om zo haar eigen waterplassen te
maken. “Dat zou handig zijn, maar zo werkt
het niet. Ik zou me een breuk tillen omdat je
veel water bij je moet hebben om een diepe
plas te creëren.”
Maar zelfs als Nosratabadi met waterflessen
zou gaan zeulen, is het nog onmogelijk om
zelf een goede plas voor een geschikte foto te
maken. “Ik weet niet waar ik moet gieten.
Dat kan ik niet uitrekenen. Ik moet de
natuur haar werk laten doen en dan de
plassen opzoeken. Daarom ga ik altijd
minstens een maand ergens heen. Ik ben
echt afhankelijk van het weer. Als het in die
maand niet regent, ga ik dus voor niets. Daar
is helaas niets aan te doen.”
Wie denkt dat de foto's van Nosratabadi tot
stand komen met behulp van regen en wat
mazzel, heeft het mis. Het fotograferen van
plassen lijkt misschien eenvoudig, maar een
interessante, verwarrende foto die de
werkelijkheid aan diggelen slaat, is niet
zomaar gemaakt. Het is niet voor niets dat
het werk van Nosratabadi soms net
aquarellen lijken, en dan weer schilderijen in
de meest heftige kleuren. Nosratabadi is van
oorsprong kunstenares. Ze studeerde aan St
Lucas in Brussel, Scenografie aan het ENSAV
in La Cambre, en behaalde ook nog haar
bachelor Image Arts op het ERG in Brussel. In
haar huis in Brussel hangt, behalve een grote
foto van eigen hand, ook een aantal
kunstwerken die ze zelf schilderde.
“Ik vond het moeilijk om een schilder te
zijn,” zegt Nosratabadi. “Buiten in de stad lijkt
alles steeds sneller te gaan en ik zat maar de
hele dag binnen aan mijn schilderijen te
werken. Je bent erg in jezelf gekeerd als
schilder. Ik voelde me eenzaam. Daarom heb
ik op een dag mijn camera gepakt, en ben
naar New York City vertrokken. Toen ik
terug kwam, ontdekte ik dat ik een foto had
gemaakt van een waterplas, met daarin het
Chrysler-gebouw. De foto was mislukt, maar
het idee vond ik meteen fantastisch. Ik ben
daarna meteen terug gegaan, om nog meer
foto's te maken van de waterplassen in New
York.”
Na de fotosessies in New York kreeg
Nosratabadi de smaak te pakken. Ze koos
definitief voor de fotografie. “Ik wilde de wijde
wereld in. Reizen, andere mensen en andere
culturen ontmoeten. Nu kan ik aan anderen
laten zien wat ik ontdek, door middel van
mijn fotografie. Ik hou ervan om in grote
steden zijn. Er is veel herrie, maar er gebeurt
ook veel op straat. Ik wil die dynamiek
vangen, ik houd van die drukte. Daar ben ik
wel achter gekomen, door de fotografie. Ik
zou niet graag het platteland willen
fotograferen. Daar word ik slaperig van, want
er gebeurt vrijwel niets. Als ik rustig wil
worden, ga ik wel schilderen. Geef mij maar
de stad.”
Gek meisje
Achter iedere foto van Nosratabadi gaat een
verhaal van haar culturele ontdekkingstocht
en haar gevoelens schuil. “Als ik ergens
fotografeer, maak ik veel contact met
mensen. Sommige mensen denken dat ik
een 'crazy girl' ben, als ze me een foto van
een regenplas zien maken. Of ze denken dat
ik iets kwijt ben, en komen heel bezorgd op
me af.”
In ieder land wordt anders op haar
gereageerd. In Japan praatte niemand tegen
Nosratabadi tijdens haar werk. “Ze bleven me
daar van een afstand aanstaren met een blik
die duidelijk verraadde dat ze dachten dat ik
gek was. Maar in Israel bleven de jongens
maar tegen me aan praten. Daar waren ze
vrij brutaal. Op het moment dat ik een foto
maakte van een plas in New York City, liep er
net een assistent van een galerie langs. Hij
was meteen razend enthousiast. Door die
foto heb ik veel interessante mensen in New
York leren kennen.”
De reizen laten Nosratabadi niet alleen
kennis maken met andere mensen en
andere culturen, maar ook met haar zelf.
“Iedere foto laat zien hoe ik me op dat
moment voelde. Neem deze foto van New
York.” Ze laat een sombere foto zien van een
reflectie van een donker gebouw dat bijna
korrelig is door de structuur van de straat.
“De foto straalt iets dramatisch uit. Het was
ontzettend koud die dag dat ik de foto nam.
Min vijftien graden. Het leek wel of ik een
eeuwigheid op het goede moment moest
wachten. Een totaal gestoorde man crosste in
zijn auto de straat over, het stoplicht was
rood, en in die halve seconde die ik had
tijdens het oversteken, heb ik die foto
genomen. Ik had het ontzettend koud, maar
ik was helemaal gelukkig. De foto heeft iets
apocalyptisch, en tegelijkertijd is de
opluchting te zien, die ik op dat moment
voelde. En op momenten dat ik heel vrolijk
ben, zie je dat ook terug op foto's. Want dan
Het fotograferen van plassen lijkt misschien
eenvoudig, maar een interessante,
verwarrende foto die de werkelijkheid aan
diggelen slaat, is niet zomaar gemaakt.
Watch 27 Nosratabadi 04-12-2008 09:29 Pagina 38
00:39 watch
WATCH NOSRATABADI
Watch 27 Nosratabadi 04-12-2008 09:30 Pagina 39
watch 00:40
knallen de kleuren van de afbeelding af. Het
is bijna psychologisch.”
Door de reflectie van de wereldsteden in de
plassen, zien de foto's er niet uit als standaard
foto's die je bij iedere toeristenwinkel kunt
kopen. Foto's zijn vaak een momentopname,
waarop heel duidelijk te zien valt, of de
afbeelding uit de jaren vijftig komt, of
tientallen jaren later is geschoten. Dat geldt
niet voor de foto's van Nosratabadi. “Voor
mijn gevoel, kunnen de foto's net zo goed in
de jaren vijftig zijn genomen. Ze zijn tijdloos
geworden, door de reflectie van het
stadsbeeld in de regenplassen.” En door het
reflecteren lijken de foto's niet alleen tijdloos,
maar ook vol beweging te zitten.
Die dynamiek en de liefde voor grote steden
zijn Nosratabadi op het lijf geschreven. Ze is
geboren in Teheran, Iran. Een stad met veel
lawaai, vervuiling, maar ook met een enorme
dynamiek. Toen Nosratabadi negen was,
vond de revolutie plaats in het land. Ze
vertrekt met haar familie uit het land. “Ik
had toen nog helemaal niet door wat er in
Iran aan de hand was. Ik vond het alleen
maar heel spannend om te verhuizen naar
een heel ander land en om een andere taal te
leren. Dat gevoel heb ik altijd gehouden. Ik
wilde voor altijd blijven reizen, nieuwe talen
ontdekken en nieuwe vrienden maken. Een
nieuw leven. Dat heb ik nog steeds. Ik leef
niet in het verleden, en niet in de toekomst.
Ik denk niet meer dan een paar dagen
vooruit. Het leven is veel spannender op die
manier. Ik neem meer risico, maar dat maakt
me niet uit. Ik hou van die spanning, ook in
mijn werk. Ik heb die vrijheid nodig. Je weet
nooit wie je ontmoet en waar je heen gaat, als
je op reis gaat. Ik beslis zo weinig mogelijk
van te voren. Het enige wat ik check, is het
weer.”
Meer werk van Dalia Nosratabadi is
te zien op www.dalianos.com. Dalia
Nosratabadi exposeert regelmatig bij
Absolute Art Gallery in Knokke en
Brugge: www.absoluteartgallery.com
Door de reflectie van de wereldsteden in de plassen, zien de foto's er niet uit
als standaard foto's die je bij iedere toeristenwinkel kunt kopen.
WATCH NOSRATABADI
Watch 27 Nosratabadi 04-12-2008 09:31 Pagina 40
JAC
OB
JEN
SEN
is a
tra
dem
ark
of
JAC
OB
JEN
SEN
HO
LDIN
G A
pS
and
is u
sed
un
der
lice
nse
by
JAC
OB
JEN
SEN
BR
AN
D A
pS.
Generation to generation...
For cordless conversations...
Telephone 80 DECT
Draadloze DECT telefoon met
een 4-lijnen display.
Display- en toetsverlichting.
Kan zowel staan als worden
opgehangen.
Draadloze gesprekken voeren
en ontvangen.
Bereik: binnen 50 meter en
buiten 300 meter.
12 uur gesprekstijd en
7 dagen stand-by stand.
GAP compatibel: 6 handsets
per basistoestel.
•
•
•
•
•
•
•
(Adviesprijs EUR 249,-)
Leonardo Specials
Tel. +31 (0)36 535 88 80
www.leonardospecials.nl
www.jacobjensen.com
JJ-watch-num-25.indd 1 16-06-2008 16:22:09
the legend of bmw
vallen en opstaan
BMW IIIA VLIEGTUIGMOTOR (1918)BMW is voortgekomen uit de in 1913 opgerichte Rapp-Motorenwerke, bouwers
van vliegtuigmotoren. Dat wordt weerspiegeld in het bekende blauwwitte logo, dat
een draaiende vliegtuigpropeller voorstelt.
Midden in de Eerste Wereldoorlog wordt BMW's revolutionaire IIIa-vliegtuigmotor
ontwikkeld door ingenieur Max Friz. De carburateur van de 185 pk sterke
zescilinder motor is speciaal ontworpen voor het vliegen op grote hoogte.
Vermogensverlies in de ijle lucht wordt drastisch gereduceerd, waardoor een grote
voorsprong op de concurrentie behaald kan worden. De productie begint in 1918,
maar voor de Duitse luchtmacht is dat al te laat. De motor, waarvan zo'n 700
exemplaren zijn vervaardigd, is onder meer toegepast in de Junkers F.13, de Fokker
C.I en de Fokker D.VII.
Op grond van het Verdrag van Versailles mag BMW direct na de Eerste
Wereldoorlog geen vliegtuigmotoren meer bouwen, maar later wordt de productie
weer opgepakt. Beroemd is de 132-stermotor, die in de driemotorige Junkers Ju-52 is
gebouwd.
BMW bouwt tot 1999 vliegtuigmotoren. In dat jaar doet BMW de aandelen van de
vliegtuigmotorenafdeling geheel over aan Rolls-Royce, die de jaren daarvóór al
partner van BMW op dit gebied is.
BMW is vandaag de dag een stevig in de schoenen staand merk, bekend om
zijn sportieve, maar ook luxueuze automobielen en snelle, oerdegelijke
motorfietsen. Zoals in elke bedrijfshistorie zijn er pieken en dalen geweest.
Het merk BMW heeft legendarische modellen voortgebracht, maar ook
-soms mede daardoor- op de rand van de afgrond gestaan. Om daar
vervolgens telkens weer sterker uit te komen en de toppositie te bereiken die
het nu heeft. Een greep uit het palmares van de sinds 1916 bestaande
Bayerische Motoren Werke uit het Zuid-Duitse München.
TTeekksstt:: Martin van der Zeeuw FFoottoo’’ss:: BMW
watch 00:42
Watch 27 BMW 04-12-2008 09:35 Pagina 42
00:43 watch
BMW R32 (1923)“Alleen BMW-rijders 'fietsen' het hele jaar door. De anderen zijn mooiweerrijders”, hoorden we ooit een fervent motorrijder zeggen. Eigenlijk
zegt dit genoeg. De basis voor deze oerdegelijke motorfietsen is al vlak na de Eerste Wereldoorlog gelegd. BMW maakt na 'Versailles' van de
nood een deugd en vervaardigt motoren voor boten, vrachtwagens en motorfietsen. Voor de laatste categorie is een tweecilinder boxermotor
ontwikkeld, de M2 B 15, gebaseerd op een Engelse Douglas-motor. In 1922 besluit BMW een sterkere versie van deze boxer in een eigen
motorfiets in te bouwen: de R32, opnieuw een ontwerp van Max Friz. Een jaar later wordt de R32 gepresenteerd in Berlijn en zorgt daar voor
de nodige sensatie. De boxer is dwars ingebouwd in het buisframe voor betere koeling. De aandrijving geschiedt door middel van een cardan,
die onderhoudsvriendelijker is dan de tot dan toe gebruikelijke ketting of riem. Beide principes worden nog steeds door BMW toegepast.
“Alleen BMW-
motorrijders 'fietsen' het
hele jaar door.
De anderen zijn
mooiweerrijders.”
WATCH DESIGN
Watch 27 BMW 04-12-2008 09:38 Pagina 43
watch 00:44
BMW 507 (1956-1959)Inmiddels iconische sportwagen, destijds bedoeld om te concurreren met de succesvolle 300SL van Mercedes-Benz én om de Amerikaanse
markt te veroveren. Dat laatste is een idee van importeur Max Hofmann, die een jonge industrieel ontwerper, Albrecht Graf Goertz, aan BMW
voordraagt om de auto te tekenen. Krachtbron wordt een naar 150 pk opgeschroefde 3,2 liter V8 uit een oudere BMW-limousine, de 502.
Opvallend in het ontwerp van de 507 zijn de horizontaal in plaats van verticaal geplaatste BMW-'nieren', de luchtinlaten aan de zijkant en de
'Italiaanse' portiergrepen, die naar buiten komen als je op een knopje drukt.
De BMW 507, in 1955 gepresenteerd in New York en het jaar daarop in productie gegaan, wordt marketingwise een mislukking. Met 26.500
Duitse mark is hij gewoon te duur; voor minder koop je een Jaguar of een Aston Martin. Bovendien heeft BMW dan nog niet de racehistorie
én de goede reputatie van Mercedes. Ook Amerika loopt niet warm voor de 507: er worden daar slechts 39 verkocht, waarvan één aan Elvis
Presley.
Op elk van de 251 geproduceerde exemplaren moet BMW geld toeleggen, hetgeen er mede toe leidt dat het bedrijf bijna ten onder gaat.
Tevens waagt BMW zich een jaar of twintig niet meer aan de bouw van sportauto's. Pas sinds enkele jaren krijgt de 507 erkenning: een goed
exemplaar is een kwart miljoen euro waard.
Op elke 507 moet BMW geld toeleggen,
waardoor het bedrijf bijna ten onder gaat.
Watch 27 BMW 04-12-2008 09:40 Pagina 44
00:45 watch
BMW 1800 (1963-1972)Krap vijftien jaar na de Tweede Wereldoorlog verkeert BMW financieel gezien in zwaar weer, deels door een verkeerde 'modellenpolitiek'. De
twee belangrijkste modellen zijn de grote 501/502 limousines en de Isetta, een van de vele 'Kleinwagen' die Duitsland na de oorlog weer op
wielen zet. Daar tussenin zit weinig. De GT-achtige 503 en de sportieve 507 mislukken. De kleine 700 is succesvol, maar genereert niet
genoeg geld. Mercedes-Benz hijgt BMW in de nek en heeft zelfs overnameplannen. BMW heeft behoefte aan een middenklasser, een
volumemodel.
Totdat aandeelhouder Herbert Quandt de financiën ter beschikking stelt om een dergelijk model te ontwikkelen. In 1961 wordt de vierdeurs
1500 sedan op de autoshow in Frankfurt gepresenteerd. De orders stromen binnen, waarmee de onderneming wordt gered. In 1963 kan
BMW voor het eerst sinds 20 jaar weer dividend uitbetalen. De 80 pk, 1,5 liter motor uit de 1500 vormt de basis voor andere modellen. In 1963
wordt de motor opgeboord tot 1.733 cc en komt het model 1800 op de markt, een auto die 90 pk heeft en een voor die tijd ongekende
acceleratie levert van 0 tot 100 km/h in 13 seconden. De 1800 wordt opgepikt door tuningbedrijven als Alpina, die nog sterkere versies
uitbrengen. BMW zelf komt in 1964 met de 110 pk ti-versie (Touring International), waarmee weer met toerwagenraces wordt begonnen. Nog
verder gaat BMW met de 1800 TI/SA. Dit is een pure racer, die in 1965 de 24 Uur van Spa wint. De BMW 1800 is geproduceerd tot 1972. De
familie Quandt is nog steeds grootaandeelhouder van BMW.
WATCH DESIGN
Watch 27 BMW 04-12-2008 09:43 Pagina 45
watch 00:46
BMW M1 (1978-1981)Nieuwe poging van BMW, twintig jaar na de 507, om de concurrentie op sportwagengebied te lijf te gaan, ditmaal met name gericht op
Porsche, Ferrari en Aston Martin. Bedoeld als homologatieauto voor de Procar-races: er moeten binnen twee jaar tijd vierhonderd exemplaren
worden gebouwd. Hiertoe roept BMW de hulp in van Lamborghini, maar deze komt in liquiditeitsproblemen. Op dat moment is er slechts
een handvol M1's vervaardigd. De productie wordt overgenomen door verschillende toeleveringsbedrijven, waaronder Marchesi uit het
Italiaanse Modena voor het chassis en Baur uit Stuttgart voor het mechaniek. Het ontwerp van de kunststof carrosserie komt van Giugiaro's
Italdesign en de wielen zijn een speciaal ontwerp van Campagnolo. Bijzonder is dat Giugaro twee BMW-logo's op de achterzijde plakt. De M
staat voor de dan nieuwe sportafdeling van BMW: Motorsport.
De standaardversie van deze auto met middenmotor haalt 277 pk uit de 3,4 liter zescilinder, maar de Groep 5-raceversie met turbo levert
zelfs meer dan 800 pk. Bekende Nederlandse M1-coureurs zijn Toine Hezemans en Jan Lammers.
Ook de BMW M1 krijgt pas erkenning nadat hij reeds lang uit productie is. In zijn tijd is het eveneens geen succes vanwege de hoge prijs: een
ton in Duitse marken. Niettemin is de M1 de voorloper van de huidige M-serie, die vandaag de dag staat voor de sportiefste uitvoeringen van
een bepaald BMW-model. Er zijn circa 450 M1's geproduceerd. Onlangs presenteerde BMW een stylingstudie als hommage ter gelegenheid
van het 30-jarig bestaan van de M1.
De BMW M1 krijgt pas erkenning nadat hij
reeds lang uit productie is.
Watch 27 BMW 04-12-2008 09:45 Pagina 46
WATCH DESIGN
0 0 : 4 7 watch
BMW Z8 (2000-2003)Liefst vierhonderdduizend gulden kost deze BMW Z8, als hij in 2000 op de markt komt. Daarmee is hij even duur als een Ferrari 360
Modena of een Aston Martin DB7 Vantage. In Nederland kunnen slechts enkelen de Z8 aanschaffen, niet zozeer vanwege het geld (of het
gebrek daaraan), maar omdat ons land maar een paar exemplaren krijgt toegewezen. De auto is immers bedoeld voor de Amerikaanse
markt.
Een bekend verhaal, inderdaad. Even bekend als de fysieke trekken van de Z8, waarin (bewust) die van de 507 zijn te herkennen. En daar blijft
het niet bij. Net als de 507 in zijn tijd is de Z8 een in alle opzichten hightech automobiel. Neon- en xenonlichttechnologie, aluminium space
frame, runflat-banden en een door BMW Motorsport gebouwde, 400 pk sterke vijfliter V8, die de auto in 4,7 seconden van stilstand naar 100
km/h trekt. Remmen doet de Z8 zomogelijk nog beter: vanuit 100 km/h staat hij in 2,5 seconde stil.
James Bond maakt wel de grootste promotie voor de Z8: de auto speelt een rol in de Bond-film 'The World Is Not Enough' uit 1999. Van de Z8
zijn tot en met 2003 circa 5.700 exemplaren geproduceerd.
BRABHAM/BMW BT54 (1985)Als motorenleverancier van Formule 2-auto's
begeeft BMW zich in de jaren zeventig in de
kringen van de formuleracewagens. BMW waagt in
1982 de stap naar de Formule 1 door een
samenwerking aan te gaan met de Engelse
constructeur Brabham. Met succes: Nelson Piquet
haalt met de Brabham/BMW BT52 in 1983 het
wereldkampioenschap binnen. Het is het eerste
jaar dat dit kampioenschap wordt behaald door
een auto met een turbomotor. Eentje die ook nog
eens direct was afgeleid van een standaardblok, te
weten een 1,5 liter viercilinder, aangepast door
BMW's motortovenaar Paul Rosche.
Met de afgebeelde BT54 wint Piquet in 1985 nog de
Franse Grand Prix, maar vertrekt dan naar
Williams. Brabham verdwijnt langzamerhand van
het Formule 1-toneel. BMW trekt zich in 1987
terug uit de Formule 1 om in 2000 weer terug te
keren door een samenwerking met Williams. Vijf
jaar later wordt dit beëindigd en koopt BMW
constructeur Sauber op. De 2008 BMW/Sauber-
racer is voorzien van een 2,4 liter BMW P86/8-
motor zonder turbo en wordt gereden door Nick
Heidfeld en Robert Kubica.
Watch 27 BMW 04-12-2008 09:47 Pagina 47
watch 00:48
Watch 27 Freixenet 03-12-2008 17:19 Pagina 48
00:49 watch
WATCH FREIXENET
Catalonië is de bakermat van cava. Op
zo'n veertig kilometer ten zuidwesten
van Barcelona, in de Catalaanse regio
Penedes, ligt Sant Sadurní d'Anoia: het
centrum van de cavastreek en thuisbasis van
Freixenet. Dit authentieke familiebedrijf
werd in 1889 door Pedro Ferrer Bosch en
Dolores Sala Vivé opgericht en vernoemd
naar hun landgoed Freixenada. Het concern
groeide uit tot een wijnimperium met eigen
wijnhuizen over de hele wereld. Al 25 jaar is
de cava van Freixenet, met een productie van
maar liefst 130 miljoen flessen per jaar, de
meest verkochte ter wereld. Internationaal
geniet het merk extra bekendheid dankzij
opvallende reclamecampagnes rond de
Kersttijd: TV commercials waarin
Hollywoodsterren als Demi Moore, Paul
Newman, Sharon Stone, Antonio Banderas en
Penelope Cruz reeds de hoofdrol speelden.
Koninklijke cava
Die minispeelfilms worden getoond in een
videopresentatie, onderdeel van de
rondleidingen die dagelijks aan de talrijke
bezoekers van Freixenada gegeven worden.
Een bezoek aan de drie wijnkelders, waar in
het oude gedeelte de productie van de cava
stap voor stap gevolgd kan worden, en een
proeverij maken eveneens deel uit van de
rondgang. WATCH had de eer om dat laatste
samen met Business Development Manager
Diego Jimenez in Freixenada's Koninklijke
Zaal te beleven. Deze zaal werd in 1987 ter
ere van een bezoek van de toenmalige
koning van Spanje ingericht. Toen werd
namelijk de eerste fles van Freixenet's
topcava, de Reserve Real, ontkurkt. Helaas is
deze koninklijke cava nog niet in Nederland
verkrijgbaar. Volgens Jimenez komt dat,
omdat de Nederlandse consument nog niet
klaar is voor een cava uit de topklasse. Wel
worden bij ons de Cordon Negro (seco in de
iconische zwarte fles), Carta Nevada (semi
seco), Cordon Rosado (brut rosé) en met name
die laatste variant steeds geliefder.
Familiair leiderschap
Diego Jimenez (1970) is aangetrouwd lid van
de Ferrer familie. Volgens hem zijn naast een
lange termijnvisie, vooral familiair
leiderschap en passie de belangrijkste
factoren achter de Freixenet's succesverhaal.
“Werken voor een familiebedrijf doet je
cava proeven in catalonieGezellig een 'cavaatje' drinken. Onze Zuiderburen zijn er verzot op, maar
Nederlanders lijken vaak iets terughoudender wanneer het om het vloeien
van goudkleurige bubbels gaat. “Zonde,” vindt Diego Jimenez van Freixenet,
want volgens hem drink je een glas cava niet alleen tijdens speciale
gelegenheden. WATCH vloog naar Barcelona en nam een blik achter de
schermen van het traditionele wijnhuis.
TTeekksstt:: Kirstin Hanssen FFoottooggrraaffiiee:: Pim Kersten
..
Diego Jimenez
Watch 27 Freixenet 03-12-2008 17:21 Pagina 49
watch 00:50
bovendien realiseren dat je werkt voor de
toekomst; voor je nalatenschap.” Dat de
persoonlijke betrokkenheid van de
familieleden zeer groot is, blijkt ook uit het
verhaal over Jose Ferrer, zoon van Pedro
Ferrer en Dolores Sala en sinds 1998
President of Honour. Hij woont nog steeds op
het landgoed en staat iedere ochtend om
acht uur op om een kijkje bij het bedrijf te
nemen. Diego Jimenez vertelt vol
enthousiasme over zijn werk en leven. Als we
hem vragen waar volgens hem 'het goede
leven' voor staat, volgt het antwoord direct:
“Werken voor een prachtig bedrijf, een
familie hebben die van je houdt, je zowel
fysiek als mentaal goed voelen en kunnen
genieten van een goede maaltijd en drank;
van samen zijn met familie en vrienden.”
Volgens Diego is het drinken van een
mousserende wijn niet enkel weggelegd voor
een speciale gelegenheid. “Voor mij vindt het
ultieme cavamoment plaats wanneer ik na
een drukke werkdag thuiskom en met mijn
geliefde een glas kan delen. Ook vind ik het
heerlijk om cava te drinken tijdens het
koken. Onze slogan luidt niet voor niets
Unplan the Moment.”
wwwwww..ffrreeiixxeenneett..ccoomm
Watch 27 Freixenet 03-12-2008 17:23 Pagina 50
00:51 watch
WATCH FREIXENET
CAVA INS & OUTS
Een mousserende wijn mag alleen cava heten als hij geheel
volgens de Methode Traditionelle (tweede gisting op fles) is
gemaakt, afkomstig is uit de cavastreek (Penenedes, Catalonië)
en voldoet aan de regels die gelden voor een D.O.
(Denominations of Origin).
Spaanse champagne
Cava is halverwege de 19e eeuw ontstaan door een verandering in druivensoorten en dankzij het
idee van Jose Rabentos. De wijngaarden waren in die tijd ernstig aangetast door de druifluis
(phylloxerae). Toen nieuwe wijnstokken ingeplant werden, werd gekozen voor witte i.p.v. de
traditionele rode druiven, want Rabentos had rondgereisd in de Franse champagnestreek en wilde
een champagneachtige wijn maken. In 1872 slaagde hij erin de eerste Spaanse mousserende wijn
te maken: champaña de cava. Dit leidde tot protest van de Fransen en dus werd de naam
eenvoudigweg cava, ofwel 'kelder'.
v.e.c.p.r.d.
Het etiket en de kurk garanderen dat de wijn een cava is. Als D.O. wijnen worden alle cava's,
inclusief Freixenet, door de wet geautoriseerd om specifieke etiketten te dragen. De kurk van een
cava is altijd bestempeld met het logo van de maker en een vierpuntige ster. Cava is goedgekeurd
door de omschrijving v.e.c.p.r.d. Dit staat voor Vino Espumoso de Calidad Producido en una Región
Determinida (mousserende kwaliteitswijn geproduceerd in een specifieke regio). Wijnen met deze
omschrijving vallen onder de topcategorie van wijnen, erkent door de EEG.
Productieproces
De cava's van Freixenet worden gemaakt van drie regionale druifsoorten. Gedurende drie weken
wordt hiervan middels een gistingsproces wijn gemaakt. Freixenet beschikt over vijftig tanks van
600 duizend liter en zes tanks met de dubbele inhoud. In totaal is dat dus 37 miljoen liter!
Wanneer de drie wijnsoorten klaar zijn worden ze gemengd en worden gist en rietsuiker
toegevoegd, voor het ontstaan van een natuurlijk koolzuurgas in de wijn. De wijn wordt gebotteld
en op fles, met de hals naar beneden, begint de tweede fermentatie. De flessen worden dagelijks
geroteerd. Na de 'rustperiode' worden de halzen van de flessen op de kop ingevroren. De tijdelijke
kurk wordt verwijderd en door de druk in de fles wordt het bevroren bezinksel als het ware uit de
fles geduwd. Wat overblijft is cava. Na het opnieuw kurken en het etiketteren is deze brut nature
direct geschikt om gedronken te worden. Door er een mengsel van reservewijn en suiker aan toe
te voegen ontstaan de types als brut (extra droog), seco (droog) en semi seco (medium). Ideale ser-
veertemperatuur van cava: 7 à 8 ˚C.
Cava, champagne of sekt?
Mousserende wijn is de categorie waarbinnen zowel champagne, cava als sekt vallen. De streek
van herkomst en de methode van produceren bepaalt de soortnaam van de wijn. Champagne mag
alleen champagne heten als het afkomstig is uit de Franse streek en gemaakt is volgens de
Methode Champagnoise. Cava is afkomstig uit Spanje, gemaakt volgens de Methode Traditionelle.
Sekt is afkomstig uit Duitsland en kan worden geproduceerd volgens de Methode Traditionelle, de
Methode Granvas (Cuvée Clos of Charnat) of er worden koolzuurhoudende gassen toegevoegd aan
de wijn (Vino Gasificado). In de groep overige mousserende wijnen vallen alle mousserende wijnen
uit andere landen, die tevens met behulp van diverse methodes gemaakt kunnen worden.
Watch 27 Freixenet 03-12-2008 17:24 Pagina 51
Wie het kleine bootje niet eert, is
het grote jacht niet weert. Zo zou
de tegelspreuk kunnen luiden
aan de wand bij Dijkstra &
Partners - actief sinds 1969.
Op de Amsterdamse
Kruithuisstraat, naast de
legendarische scheepswerf
't Kromhout, ontwerpen
Dijkstra en acht andere
zeilfanaten bloedmooie dagzeil-
bootjes en kapitale zeiljachten.
Vooral in die laatste categorie is
het bureau wereldvermaard.
WATCH sprak met naval
architect Thijs Nikkels over de
ins & outs. “Gouden kranen zijn
voor ons bijzaak, zeilen is de
belangrijkste factor.”
TTeekksstt:: Renson van Tilborg
watch 00:52
beroep:
Watch 27 Dijkstra 04-12-2008 09:12 Pagina 52
00:53 watch
WATCH NAVAL ARCHITECT
Holland heeft de afgelopen decennia
naam gemaakt met de bouw van
grote schepen, met een ware “Spirit
of Tradition”-revival als resultaat. Oftewel:
boten met de klasse van weleer, gegoten in
een modern jasje van koolstofvezel of andere
hightech materialen. Wie nu naar de Cariben
of het Middellandse zeegebied gaat treft daar
vele Hollandse bootontwerpen of in ons land
gebouwde schepen aan van een tijdloze
schoonheid. Het lijkt als in de Gouden Eeuw,
toen onze scheepsbouwkunst ook wereldwijd
opzien baarde. Een van de hoofdrolspelers in
deze nieuwe Gouden Eeuw is Dijkstra &
Partners.
Thijs Nikkels, naval architect en managing
director, werkt bij Dijkstra & Partners sinds
1991. Net als vele andere bureaus in de
jachtbouw heeft het kantoor de afgelopen
jaren de wind mee gehad, met als
hoogtepunten de bouw van twee van
's werelds grootste en mooiste zeiljachten: de
Maltese Falcon en de Athena, respectievelijk
86 en 90 meter lang.
“Maar we bouwen niet alleen grote
luxejachten hoor,” stelt Nikkels. “We
ontwerpen ook met liefde open boten
-zonder kajuit- van 13 meter.
Unieke exemplaren
Ons specialisme is klassieke boten vertalen
naar moderne varianten. Meestal gaat het
daarbij om one offs: boten waarvan er maar
één rondvaart op de zeven zeeën. De Athena
naval architectFo
to: S
arge
ntin
i
Watch 27 Dijkstra 04-12-2008 09:14 Pagina 53
watch 00:54
is daar een goed voorbeeld van: een klassieke
schoener voor moderne tijden. En we
ontwerpen momenteel een Spirit of
Tradition-zeiljacht van 126 meter.
Het schaalmodel van dit jacht staat op de
grond in het hart van het bureau. Ook langs
de wanden en zelfs aan het plafond prijken
verkoop- en studiemodellen. Alles hier ademt
zeilen. De meeste medewerkers die hier,
verscholen achter hun cadcamschermen,
werken, zijn HTS scheepsbouwers, evenals
Nikkels. Ze zijn dus technisch zeer wel
onderlegd. Rijst de vraag: waar komt hun
gevoel voor schoonheid -het handelsmerk
van het bureau- vandaan?
Nikkels: “Die doen we op door heel veel
jachten te zien en door mee te varen.
Iedereen zeilt hier. We varen vaak mee op de
jachten van onze klanten en komen dan in
jachthavens waar de mooiste schepen liggen.
Soms sluiten we ons kantoor om mee te
doen aan wedstrijd. Afgelopen najaar deden
aan de Super Yacht Regatta op Palma vijf
jachten van onze hand mee. Toen hebben we
ons met z'n achten verdeeld over die vijf
boten. En dit jaar staan er Spirit of Tradition
wedstrijden op de agenda op Sardinië en St.
Tropez.”
Wat Nikkels maar wil zeggen: het is goed
toeven bij Dijkstra & Partners. “Iedereen hier
moet alles kunnen, maar elk van ons heeft
tevens een specialisme. Gerard is
pragmatisch ingesteld, altijd op zoek naar
nieuwe innovatieve oplossingen. Bij elk
nieuw ontwerp kijkt hij of er nog sterker
materiaal kan worden ingezet, of een nog
praktischer techniek. Bij de Maltese Falcon
zijn de masten 58 meter hoog en dienen
2400 vierkante meter zeil in toom te houden.
Dan moet je ook wel op zoek naar het
lichtste en sterkste koolstof.”
Over de Maltese Falcon gesproken: hoe
kwam die opdracht eigenlijk op hun
tekentafel terecht? Nikkels: “Het begon bij
ons voorstel om een DynaRig-systeem te
hanteren, waarbij de zeilen in de masten
verstopt zitten. Perkins vond dat zo
interessant, dat hij meteen bij ons
langskwam. Aan het eind van de dag waren
we geestverwanten. Hij durfde het risico met
ons aan, ook al was er nooit eerder een
DynaRig-systeem van dit formaat gebouwd.”
Maar liefst driehonderd vaklieden hebben
vijf jaar lang aan de Maltese Falcon gewerkt
voordat zij zo'n drie jaar geleden door
Perkins werd gedoopt met een fles vintage
champagne. Het is niet alleen een van de
grootste, maar ook een van de snelste en
meest geavanceerde zeilschepen ter wereld.
Daarnaast beschikt de klipper over een zee
aan ruimte en genoeg luxe om het een
Maar liefst driehonderd
vaklieden hebben vijf
jaar lang aan de Maltese
Falcon gewerkt voordat
zij zo'n drie jaar geleden
door Perkins werd
gedoopt met een fles
vintage champagne.
Foto
: Lou
ie P
siho
yos
Watch 27 Dijkstra 04-12-2008 09:16 Pagina 54
00:55 watch
WATCH NAVAL ARCHITECT
miljardair en zijn relaties naar de zin te
maken. Niet in de laatste plaats kan de
Maltese Falcon met een minimale
bemanning worden gevaren, met dank aan
de electrisch/hydraulisch bedienbare masten
en zeilen. Als Perkins wil, kan hij zijn 86
meter lange 'ultra luxury private vessel' in
zijn eentje besturen vanuit zijn kapitale kapi-
teinscockpit.
Inmiddels zeilt Perkins over de oceanen met
zijn nieuwe speeltje en staat Dijkstra &
Partners in de zeilwereld bekend als de
innovator onder de scheepsarchitecten.
“There's more carbon in Falcon's masts than
in a Stealth Bomber,” zo claimde de
miljardair bij de tewaterlating. “Let wel,” zegt
Nikkels, “zeilen is voor ons de belangrijkste
factor, al die toeters en bellen komen op de
tweede plaats. Of we concurrentie hebben?
Wereldwijd zijn er nog geen tien soortgelijke
bureaus, maar ieder heeft zijn eigen niche.
Laten we het er dus maar op houden dat
niemand in elkaars vaarwater hoeft te
zitten.”
In 2007 mochten Dijksta & Partners in
Venetië drie prijzen in ontvangst komen
nemen voor de Maltese Falcon, waaronder
'Sailing Yacht of the Year'. De kans is dus
groot dat dit droomjacht weer een nieuwe
droomopdracht oplevert. “Maar,” meent
Nikkels, “ik persoonlijk vind het net zo'n
uitdaging om een prachtige dagzeilboot te
ontwerpen. Een archetypisch bootje met
maar één functie: zeilen. Daar stop ik graag
mijn liefde in.”
Nog één vraag: waar is Gerard eigenlijk?
“Zeilen met zijn eigen Bestevaer op de
Azoren.”
ECODESIGN VOOR GREENPEACE
Voor het eerst in haar bestaan laat Greenpeace een nieuw schip bouwen, gedoopt de Rainbow Warrior III. Ontwerp: Dijkstra &
Partners. Nikkels: “We zijn tot een ecodesign gekomen, waarbij voorstuwing geschiedt door zowel motoren als wind. Inzet is
om tot een zo laag mogelijk brandstofverbruik te komen. En omdat de meeste Greenpeace-bemanningsleden weinig
zeilervaring hebben, gebeurt het optuigen van de zeilen semiautomatisch. Je drukt op een knop en het zeil wordt uit- of
ingerold.” Al met al draagt de Rainbow Warrior III uit waar Greenpeace voor staat: zorg voor het milieu. Nikkels: “De boot is in
eerste instantie gemaakt om te zeilen. Alleen wanneer het weer het niet toelaat, worden de motoren gestart.”
Watch 27 Dijkstra 04-12-2008 09:18 Pagina 55
watch 00:56
WATCH NAVAL ARCHITECT
BOOT TE KOOP Z.G.A.N.Als hij een spreekwoord voor zichzelf zou moeten formuleren, is de kans groot dat Tom Perkins uitkomt bij 'Hoge masten
vangen veel wind'. De eigenaar van de Maltese Falcon, een van de allergrootste privézeiljachten die over de oceanen zwerft, staat
namelijk graag in het middelpunt van de belangstelling. Sterker nog: zijn ego is net zo groot als zijn bankrekening, en die
bedraagt een slordige 12 miljard dollar. Perkins, 76 jaar, heeft zijn appeltje voor de dorst vergaard als venture capitalist en als
topman bij Hewlett Packard.
Na ruim twee jaar schijnt Perkins al een beetje uitgekeken te zijn op zijn 86 meter lange spelevaartje. De Maltese Falcon staat
namelijk te koop. Voor zo'n 115 miljoen euro is hij van u. Exclusief bemanning.
ENDEAVOUR II:ULTRAMODERNE
J-CLASS REPLICA
In 1937 werd de originele, door Charles
Nicholson ontworpen, Endeavour II te
water gelaten op de Engelse Nicholson's
werf. Endeavour II was ontworpen en
gebouwd om de strijd met de J-Class
-destijds een nieuwe zeilklasse- jachten
in de America's Cup van 1937 aan te
gaan. Met een maximale waterlijnlengte
van 87 ft, de grootste in de J-Class vloot,
daagde Endeavour II Ranger uit, maar de
uitdager verloor de race. Met de nieuwe
replica's van Ranger (2004) en Endeavour
II is er een nieuwe kans om tegen elkaar
te racen.
Voor een bestaande klant hebben
Dykstra & Partners nu de ontwerp-
opdracht aangenomen voor de replica
van het grootste J-Class jacht dat tot op
heden is gebouwd. Endeavour II zal in
Alustar en met een carbon mast worden
gebouwd, en wordt daarmee het lichtste
J-Class jacht ooit - Made in Holland.
Watch 27 Dijkstra 04-12-2008 09:21 Pagina 56
C M Y K Ebel Advertisement 2008 230x297 mm Calitho 09-08-49284 Tekton Magazine: Watch (NL) Edition: Dec. 2008
©20
08E
bel
1911 TEKTONEbel kaliber 139 – Automatische chronograaf met unieke weergave van de functies,
skeleton design wijzerplaat, handgestikte horlogeband van alligatorleer.
MEESTERSCHAP IN TECHNOLOGIE EN DESIGNZéér hoogwaardig geconstrueerde horloges met geavanceerde functies, aangedreven door COSC-gecertificeerde Ebel-mechaniek.
Ieder horloge is ontwikkeld, geassembleerd en getest in de ateliers van Ebel in Zwitserland. Nauwkeurig gedetailleerde multi-level wijzerplaten. Saffier glas met dubbelzijdige ontspiegeling voor optimale leesbaarheid. Waterdicht tot 20 atm.
www.ebel.com
EB_Adv_Watch_AmsDiam_NL.qxd 23.9.2008 14:14 Uhr Seite 1
dubbel design
Deel I: Bell & RossBBRRUUNNOO BBEELLAAMMIICCHH,, GGEEBBOORREENN:: 13 SEPTEMBER 1965, PARIJS, FFUUNNCCTTIIEE:: DESIGN MANAGER
watch 00:58
Bell & Ross en Glashütte Original; WATCH legde aan twee leeftijdsgenoten,
verantwoordelijk voor het design bij twee zeer verschillende
horlogemerken, dezelfde vragen voor. Een interessant vergelijk...
Watch 27 Design B&R 03-12-2008 16:20 Pagina 58
00:59 watch
DESIGN Hotshots
[[ZZiiee vvoooorr DDeeeell 22,, GGllaasshhüüttttee OOrriiggiinnaall,, ppaaggiinnaa 6688]]
Ons motto daarbij is dat het essentiële nooit mag
worden overvleugeld door het -feitelijk- overbodige.
HHooee zzoouu uu hheett DDNNAA vvaann BBeellll && RRoossss wwiilllleenn
oommsscchhrriijjvveenn??
Een team van designers en specialisten dat
zich heeft verzameld rond een uniek project:
het ontwikkelen van een utilitair horloge.
Meester horlogemakers, ingenieurs,
designers en professionele gebruikers
combineren hiertoe hun kennis en ervaring.
Ons motto daarbij is dat het essentiële nooit
mag worden overvleugeld door het -feitelijk-
overbodige.
WWeellkkee ttrreenndd iinn hhoorrllooggeeddeessiiggnn vvoooorrzziieett uu
vvoooorr ddee kkoommeennddee ttiieenn jjaaaarr??
Techniek en ethiek zullen meer en meer
met elkaar verweven raken. Eisen van
gebruikers veranderen. Er is nu meer
interesse in het algemeen belang, terwijl
horloges typisch het individu dienen. Aan de
ene kant zal een horloge daarom een
kunstobject worden, aan de andere kant een
niet vervuilend gebruiksvoorwerp; een
opzichtig, gecompliceerd object voor de een,
een 'non-object' voor de ander, de 'non-
consumer'.
WWaatt iiss hheett eeeerrssttee mmeerrkk wwaaaarr uu eevveenn eeeenn
kkiijjkkjjee ggaaaatt nneemmeenn aallss uu eeeenn hhoorrllooggeebbeeuurrss
bbeezzooeekktt??
TAG Heuer, vanwege zijn avant-gardistische
kwaliteiten.
WWeellkk ssoooorrtt kkllaanntt hheeeefftt uu vvoooorr ooggeenn aallss uu
oonnttwweerrpptt vvoooorr BB&&RR??
Een actieve stadsmens.
WWaatt zziieett uu aallss ddee bbeellaannggrriijjkkssttee ooff mmeeeesstt
iinnvvllooeeddrriijjkkee ddeessiiggnnttrreenndd vvaann ddee aaffggeellooppeenn
jjaarreenn??
Apple's avant-garde technologie, gevat in een
clean en helder design.
WWaatt vvoooorr ssoooorrtt aauuttoo rriijjddtt uu??
Een Smart!
EEnn wwaatt vvoooorr aauuttoo zzoouu uu wwíílllleenn rriijjddeenn??
Een ultra lichte en extra platte door zonne-
energie aangedreven wagen.
WWeellkkee ddeessiiggnneerr bbeewwoonnddeerrtt uu vvoooorraall eenn
wwaaaarroomm??
Jonathan Ive, de designer van Apple. En
natuurlijk Luigi Colani, de ontwerper die Bio-
design bedacht. Ik bewonder vooral de
volharding en eigenwijsheid die hij aan de
dag legt met betrekking tot zijn ideeën.
WWaatt iiss hheett eeeerrssttee wwaatt uu mmeeee zzoouu nneemmeenn
wwaannnneeeerr uu nnaaaarr MMaarrss zzoouu mmooeetteenn
eemmiiggrreerreenn??
Mijn draagbare Apple-computer.
GGeelloooofftt uu iinn hheett ccrraaddllee--ttoo--ccrraaddllee ddeessiiggnn
ccoonncceepptt?? EEnn iiss ddiitt ttooeeppaassbbaaaarr oopp ddee hhoorrllooggee
iinndduussttrriiee??
Cradle-to-cradle design is een krachtig
raamwerk waar binnen we kunnen
nadenken over hoe we mooie producten met
een gezondere basis kunnen maken, die
bovendien een positief effect hebben op de
wereld om ons heen. Producenten van tennis-
schoenen, mobiele telefoons, kantoorgebou-
wen, meubels, printers en kleding leren
hierdoor om extra na te denken over wat er
in hun producten gebruikt wordt en dat de
wijze waarop zij hun consumenten bedienen
geen milieutechnische filantropie is, maar
een serieuze aangelegenheid. Ik kan geen
reden bedenken waarom het cradle-to-cradle
concept niet ook kan worden toegepast op de
horloge industrie.
WWaatt iiss uuww ffaavvoorriieettee hhoorrllooggee iinn ddee BBeellll && RRoossss
ccoolllleeccttiiee eenn wwaaaarroomm??
De Instrument BR03 94, vanwege zijn
formaat (42 mm) en het vrij radicale design.
Het is een echt instrument-horloge, een
professioneel stuk gereedschap.
AAllss uu zziicchh nniieett bbeezziigg zzoouu hhoouuddeenn mmeett hheett
oonnttwweerrppeenn vvaann hhoorrllooggeess,, wwaatt zzoouu uu ddaann ddooeenn??
Auto's ontwerpen. Zonder enige twijfel.
KKuunntt uu oonnss iieettss vveerrrraasssseennddss oovveerr uuzzeellff
vveerrtteelllleenn??
Jawel, ik draag over het algemeen niet mijn
eigen horloges.
Watch 27 Design B&R 03-12-2008 16:27 Pagina 59
watch 00:60
Wtch 27 Amrath 03-12-2008 16:43 Pagina 60
00:61 watch
WATCH AMRÂTH
amsterdamshistorischehommage aande zeven zeeenHet Amsterdamse Scheepvaarthuis wordt beschouwd als het eerste gebouw
dat geheel werd gebouwd volgens de stijl van de Amsterdamse School.
Na een restauratie en verbouwing van tien jaar tot een prachtig vijfsterren-
hotel ging WATCH op bezoek.
TTeekksstt:: Jules Marshall FFoottooggrraaffiiee:: Floris Leeuwenberg
..
Wtch 27 Amrath 03-12-2008 16:45 Pagina 61
watch 00:62
Toen de Amsterdamse scheepsmagna-
ten van begin 20e eeuw opdracht
gaven tot de bouw van een opvallend
hoofdkantoor voor hun onlangs
gecombineerde activiteiten waren ze zich er
niet bewust van dat ze een hele nieuwe
beweging in de architectuur inluidden. Het
resulterende Scheepvaarthuis, een
combinatie van traditioneel vakmanschap
op het hoogste niveau met de nieuwste
bouwtechnieken, stond er alsof het lag
aangemeerd aan de historische waterkant
van de stad, een monument van glas-in-lood,
siersmeedijzer en met de hand
gebeeldhouwde maritieme iconografie.
Het collectief van jonge architecten en
ontwerpers die het bouwden en inrichtten
zouden vervolgens een hele reeks openbare
gebouwen, stadsmeubilair en arbeiderswo-
ningen produceren waardoor het aanzien
van de stad voorgoed veranderde.
Stadsplanonderzoekers van overal ter wereld
zouden de aldus geboren Amsterdamse
School, zoals men de Nederlandse versie van
art nouveau en Jugendstil is gaan noemen,
komen bewonderen.
De haven raakte echter in verval en in 1981
verliet de laatste rederij het gebouw. De
Amsterdamse School was uit de mode
geraakt en het majestueuze maritieme icoon
leidde een kwijnend bestaan als kantoor van
het gemeentelijk vervoersbedrijf. Maar in
1996 kocht de hotelketen van de familie Van
Eijl het gebouw en in 2008 werd het, na een
nauwgezette restauratie en verbouwing,
heropend als het Grand Hotel Amrâth.
De term 'icoon' wordt in de public-relations-
cultuur van tegenwoordig te gemakkelijk
aan allerlei gebouwen toegeschreven,
waardoor het woord sterk aan inflatie
onderhevig is. Maar zelden zal een gebouw
deze betiteling zo terecht hebben ontvangen
als het Amrâth, waarin een rijke geschiedenis
en bijzondere materialen zijn gecombineerd
met het beste van de hedendaagse hotelin-
dustrie om een waarlijk maar verwaarloosd
monument van de stad nieuw leven in te
blazen.
Inefficiënte Amsterdammers besluiten tot
samenwerking
“De industriële revolutie brak in Nederland
pas laat uit,” vertelt Alice Roegholt, directrice
van Het Schip, het museum van de
Amsterdamse School, als toelichting op het
kader waarin het Scheepvaarthuis werd
gebouwd. Als eeuwenlang centrum van de
zeilscheepvaart kende Amsterdam aan het
begin van de 20 eeuw tientallen kleine
rederijen, elk met hun eigen personeel,
burelen, enzovoort. Dit was inefficiënt en de
concurrentie was te groot, waardoor ze niet
konden opboksen tegen havensteden die
sneller waren overgeschakeld op stoom, zoals
Liverpool, Antwerpen en Hamburg.
Het was een roerige tijd voor Amsterdam en
Nederland, met name in de haven.
Eeuwenlang waren schepen vanuit het
Oosterdok uitgevaren via de Zuiderzee, maar
die was verzand geraakt. Dankzij de aanleg
van het Noordzeekanaal konden in het
westen van de stad diepere havens worden
gegraven.
Onder het motto 'De zee scheidt de mensen;
de scheepvaart brengt ze bijeen' besloten de
zes grootste maatschappijen een
samenwerking aan te gaan en een modern
kantoorgebouw neer te zetten om zich daar
gezamenlijk in te vestigen. Ze wilden de
positie van Nederlands als vooraanstaand
handels- en scheepvaartland herstellen en de
moderne wereld laten zien dat Amsterdam
ook bij de tijd was.
Ze wilden iets uit een nieuwe traditie en de
opdracht ging naar het bureau Van Gendt en
de jonge architect Johan Melchior van der
Meyde, die al prijzen had gewonnen voor zijn
tekeningen maar van wie nog nooit een
gebouw was verwezenlijkt, kreeg de leiding.
Hij haalde er twee bevriende ontwerpers bij,
Michel de Klerk en Piet Kramer, die aan het
interieur gingen werken.
Vanaf 1850 groeide Amsterdam sterk met
nieuwe eilanden, werven en woningen voor
nieuwkomers van het Nederlandse
platteland. Er was genoeg werk in de haven,
maar aanstellingen waren onzeker en
telkens maar voor één dag. Er ontstond een
industriële arbeidersklasse en “er groeide een
beweging zonder naam,” aldus Roegholt.
Er waren regelmatig opstootjes in buurten
die in de geschiedenisboekjes niet vermeld
zijn. Maar in 1903 groeide een klein incident
uit tot een landelijke staking, met
dokwerkers en spoorwegarbeiders in de
voorhoede. Het was het grootste arbeidscon-
flict in de Nederlandse geschiedenis en
leidde tot het ontstaan van de vakbeweging.
De dokwerkers wonnen een vrije dag per
week en een veertigurige werkweek. In 1911
eindigde een nieuwe staking van dokwerkers
in een nederlaag, en overal in Europa
ontstond een sfeer waarin arbeiders en intel-
lectuelen moesten kiezen om zich al dan
niet aan de kant van de kapitalistische bazen
te scharen.
In Nederland resulteerde dit alles in een
sociaal-democratisch contract zoals we dat
nog altijd kennen: een trend richting vaste
aanstellingen, vrouwenemancipatie,
Wtch 27 Amrath 03-12-2008 16:47 Pagina 62
WATCH AMRÂTH
00:63 watch
Wtch 27 Amrath 03-12-2008 16:49 Pagina 63
watch 00:64
algemeen onderwijs, het ontstaan van
woningbouwverenigingen - kortom, de
grondvesten van het Nederlandse sociaal
contract zoals dat nog altijd bestaat.
De reden voor deze geschiedenisles is dat alle
onrust de kunstenaars niet onberoerd liet.
“De Amsterdamse School was niet expliciet
politiek, maar deze kunstenaars reageerden
op de gebeurtenissen,” vertelt Roegholt.
Kramer en De Klerk hadden zich gespeciali-
seerd in het ontwerpen van nieuwe
woningen voor arbeiders. “Niets is te mooi
voor de arbeider, die het zo lang zonder heeft
moeten doen,” merkte de laatste ooit op.
“Ze waren zich bewust van de ironie van
'bouwen voor de bazen', vertelt Roegholt,
“maar ze hadden het werk nodig en besloten
om het dan ook goed te doen.” Gezien de
aard van de opdrachtgever en de locatie,
dezelfde plaats waar de Nederlandse ontdek-
kingsreiziger Cornelis Houtman in 1595
vertrok op de eerste reis naar Oost-Indië, koos
het trio voor een alomvattend maritiem
thema, met veelvuldige verwijzingen naar de
Hollandse handelsgeschiedenis, ontdekkings-
reizen en scheepvaart.
De 'leugen' van de architect
De Klerk wilde bij de tijd zijn en de vruchten
van de industriële revolutie inzetten: het
werd het eerste gebouw van beton in het
land, hoewel hij om redenen van esthetiek
bakstenen liet bakken (in meer dan 200
verschillende vormen) om het casco te
bedekken, een besluit dat hem op de
benaming 'leugenaar' kwam te staan van
bepaalde critici.
Het is moeilijk te zeggen wie van de
ontwerpers verantwoordelijk was voor welke
onderdelen; het was een 'gesampt
kunstwerk'. Elk voorwerp -van de stoelen en
tafels tot de lamphouders, vloerkleden en
bakstenen- werd geheel nieuw gecreëerd,
hoewel er helaas weinig documentatie is
overgebleven. Alles diende ter symbolisering
van de glorie van de scheepsindustrie, de
romantiek van de grote zeereizen.
De ontwerpers lieten 65 Indonesische
ambachtslieden overkomen om handgeschil-
derde lederen wandkleden, houtsnijwerk en
bas-reliëfs te maken, waarvan de sensationeel-
ste voorbeelden te vinden zijn in de
Beraadzaal (vergaderzaal). Naast mahonie,
teak en andere exotische houtsoorten
werkten zij met diverse baksteensoorten;
speciale mallen voor reliëfbakstenen en
vuurvaste stenen werden vervaardigd en er
werden verschillende soorten natuursteen
gebruikt, waaronder graniet, verschillende
marmersoorten en diorietporfier.
De ontwerpers lieten
65 Indonesische
ambachtslieden
overkomen om
handgeschilderde
lederen wandkleden,
houtsnijwerk en
bas-reliëfs te maken.
Wtch 27 Amrath 03-12-2008 16:50 Pagina 64
00:65 watch
WATCH AMRÂTH
Ornamenteel smeedijzerwerk, glas-in-lood en
textiel werden in grote hoeveelheden
toegepast in het gebouw.
Het in twee fasen geconstrueerde gebouw ligt
als een grandioze oceaanboot van baksteen
gemeerd aan de kade, in de vorm van een
omgevallen hoofdletter A. De hoofdingang in
de punt van de A -de 'boeg' van het gebouw-
op de hoek Prins Hendrikkade/Binnenkant,
wordt bekroond door een trapvormige toren
met koperkleurige Engelse lei en de
voorrand van het dak is bedekt met
scheepstouwen, golven en vissenkoppen.
De rest van het gebouw waaiert van hieruit
naar achteren uit en werd twaalf jaar later
(1926-28) uitgebreid, hetgeen al gepland was
in de eerste bouwfase (1913-16): er waren
meteen al voldoende bakstenen gebakken
om beide fasen te kunnen voltooien.
Het wordt nu beschouwd als het eerste
gebouw dat volledig werd gebouwd volgens
de Amsterdamse School en betekende een
sprong vooruit in de carrière van veel van de
betrokken kunstenaars en ontwerpers. Er
ging geen manifest uit, maar overal in
Nederland werd de kenmerkende
combinatie van een zakelijke aanpak en een
esthetische uitdrukking van de zuivere
lijnen van het moderne leven geciteerd en
nagevolgd. Na 1915 werd het de dominante
Nederlandse stijl voor zowel interieurs als
exterieurs, en tevens voor de grafische kunst.
Er verrezen hele nieuwe wijken voor
arbeiders, gelegen tussen appartementen
voor de middenstand, bibliotheken en
scholen.
Post W.O. II
In de campagne voor nieuwe gebouwen na
de Tweede Wereldoorlog vervaagde de
invloed van de School. Het land was rijp voor
het modernisme en de V.S., Zweden en de
New Towns van Groot-Brittannië werden het
nieuwe rolmodel. Bak- en natuursteen
maakten plaats voor beton, meer groene
ruimte, een nadruk op verkeer, en in plaats
van één domante bouwstijl werd een
spectrum aan stijlen gebruikt.
De haven van Amsterdam verloor het van
het heropgebouwde Rotterdam en in 1981
verliet de laatste rederij het Scheepvaarthuis,
waarna het majestueuze gebouw een
anoniem bestaan leidde als kantoorgebouw
van het Amsterdamse Gemeentelijk
Vervoersbedrijf. De oorspronkelijke
lamphouders, waaronder kroonluchters, en
het van houtsnijwerk voorziene meubilair
werden gelukkig op de bovenverdiepingen
opgeslagen.
Ooit waren zij het grote voorbeeld voor het
coöperatieve credo van de polder, maar nu
werden Van der Meyde, Kramer en De Klerk
bekritiseerd: ze waren kunstenaars, geen
architecten. “De modernisten haatten de
Amsterdamse School,” vertelt Roegholt. “Hij
was alom tegenwoordig - op postzegels, in
glas-in-lood, meubilair.”
Een groot deel van dit erfgoed is verloren
gegaan door botte renovaties en stadsontwik-
keling. Tragisch, vindt zij, en vergelijkt de
schoonheid en invloed van de School op
Amsterdam met die van Gaudi (die slechts
zes gebouwen verwezenlijkte) op Barcelona,
of die van Macintosh op Edinburgh. Pas door
een retrospectief in het Stedelijk Museum in
1972 begon men zijn mening te herzien en
door een heropleving van de belangstelling
kon nog net worden voorkomen dat een
aantal buurten geheel tegen de grond
gingen. Inmiddels worden overal in de stad
gebouwen hersteld en gerenoveerd.
Nieuwe kans voor het Scheepvaarthuis
Het pronkstuk van deze herwaardering
wordt gevormd door het Scheepvaarthuis, dat
in 1996 werd overgenomen door het
Nederlandse concern Amrâth Hotels &
Restaurants, eigendom van de familie Van
Eijl. Het inrichten van een vijfsterrenhotel op
deze unieke locatie was een langdurig en
Wtch 27 Amrath 03-12-2008 16:53 Pagina 65
watch 00:66
Wtch 27 Amrath 03-12-2008 16:55 Pagina 66
00:67 watch
kostbaar proces, waarbij wat in essentie nog
altijd een kantoorgebouw was, hoe imposant
en historisch ook, werd omgebouwd tot 175
vijfsterrenkamers en 30 suites, waarbij
onderweg vele horden moesten worden
genomen en rekening moest worden
gehouden met de beperkingen gesteld door
de gemeentelijke monumentencommissie.
Het grootste deel van het monumentale
hout- en steenwerk van het oorspronkelijke
gebouw is behouden gebleven, hetgeen het
nieuwe hotel een statige, robuuste en eer-
biedwaardige uitstraling geeft. De oorspron-
kelijke wandverlichting, plafondlampen en
luchters die bij een renovatie in 1972 werden
verwijderd zijn schoongemaakt,
gerestaureerd en weer aangebracht en het
oorspronkelijke meubilair is uit depot
gehaald.
Elementen van de oorspronkelijke kantoor-
functie van het gebouw zijn tevens behouden
gebleven. De balies zijn intact gebleven maar
nu puur decoratief, het keldergewelf biedt nu
plaats aan een wijnkelder, waar onlangs een
bar is geopend en de oorspronkelijke pater-
nosterlift werkt nog (maar neemt voor de
veiligheid geen passagiers mee).
Om meer licht binnen te laten in het
gebouw zijn de glas-in-loodramen verkleind
en is de oorspronkelijke betimmering
vervangen door lichtere houtsoorten. Toch
heerst in delen van het hotel nog een
stemmingvolle, duistere sfeer. Nieuwe inrich-
tingselementen, zoals wandkleden voor de
Beraadzaal, sculpturen en bekleding zijn
gecreëerd door Nederlandse kunstenaars
zoals Gertie Bierenbroodspot en Christie van
der Haak. Ze lieten zich inspireren door de
oorspronkelijke inrichting en het resultaat is
een geslaagd huwelijk tussen oud en nieuw.
Psychedelische ervaring
De meest imposante elementen zijn
misschien wel het verfijnde ijzersmeedwerk
van het centrale trappenhuis, bekroond door
een indrukwekkende glas-in-loodkoepel, de
directeurskamers op verschillende
verdiepingen van de hoek Prins
Hendrikkade/Binnenkant en de Beraadzaal
op de derde verdieping aan de Prins
Hendrikkade, volledig ontworpen door de
interieurontwerper T. Nieuwenhuis.
Alle kamers -elk met een unieke vorm als
gevolg van het monumentale karakter van
het gebouw- zijn ontworpen door de
architect Ray Kentie volgens een nautisch
thema. Ook heeft hij voor de bordjes in het
hotel een nieuw lettertype ontworpen
gebaseerd op de esthetica van de
Amsterdamse School.
Er zijn tien suites van meer dan 60 vierkante
meter, waaronder de Torensuite die zich
uitstrekt over drie verdiepingen en een
panoramisch uitzicht van 360 graden over de
stad biedt, en de Oosterse suite met dakterras.
Natuurlijk zijn tevens alle moderne
faciliteiten aanwezig die je van een luxehotel
mag verwachten, van een wellness-spa van
250 vierkante meter met zwembad tot Ray's
Club, een sfeervolle receptiezone annex bar,
genoemd naar de architect van het hotel.
De ongewone vorm van het hotel geeft het
gebouw enigszins een M.C. Escher-gevoel, in
het bijzonder rondom het centrale
trappenhuis, terwijl het verfijnde smeedijzer-
werk doet denken aan H.R. Giger.
De kwaliteit van de bouwmaterialen in
combinatie met de uitgebreide details
creëren tezamen een welhaast psychedeli-
sche ervaring, waarbij de innerlijke geest
wordt ontspannen en betoverd door een
uiterlijke omgeving die bijna krankzinnig
decoratief te noemen is. In elk hoekje vindt
je wel een inktvismotief, een zeemonster, een
opgerold touw; elk houten oppervlak is
voorzien van een afbeelding van Neptunus of
een Hollandse ontdekkingsreiziger, een
tafereel uit een Javaans rijstveld, de suiker-
plantages van Paramaribo of een andere
parel van het Hollandse handelsrijk dat via
de Oost- en West-Indische Compagnie vanuit
ditzelfde gebouw bestierd werd.
De familie Van Eijl verdient applaus omdat
ze zich kosten noch moeite gespaard hebben
bij de restauratie van een van de 'vergeten'
schatten van Amsterdam. Je kunt erover
twisten in hoeverre een vijfsterrenhotel kan
worden beschouwd als het 'teruggeven aan
de stad' van zo een belangrijk monument,
maar de restaurantprijzen zijn opzettelijk
laag gehouden zodat iedereen de herstelde
grandeur kan komen ervaren, en Alice
Roegholt geeft elke zondag een rondleiding
WATCH AMRÂTH
GGRRAANNDD HHOOTTEELL AAMMRRÂÂTTHH
PRINS HENDRIKKADE 108
1011 AK AMSTERDAM
TEL: +31 (0) 20 552 0000
WWW.AMRATHAMSTERDAM.COM
KAMERS: 250-650 EURO.
SUITES 470-2500 EURO.
MMUUSSEEUUMM HHEETT SSCCHHIIPP
SPAARNDAMMERPLANTSOEN 140
1013 XT AMSTERDAM
TEL: +31 (0) 20 418 2885
WWW.HETSCHIP.NL
OPEN: WOE-ZON 13.00-17.00 UUR
(OOK OP AFSPRAAK; BEL VOOR DE RONDLEIDING
OP ZONDAG DOOR HET AMRÂTH)
aan belangstellenden. Voor elke liefhebber
van 20e-eeuwse design en architectuur die
naar Amsterdam komt is, al valt een
overnachting wellicht buiten de financiële
mogelijkheden, een bezoek aan Grand Hotel
Amrâth een echte must.
De ongewone vorm van het hotel geeft het gebouw
enigszins een M.C. Escher-gevoel.
Wtch 27 Amrath 03-12-2008 16:57 Pagina 67
dubbel design
Deel II: Glashütte Original
DDRR.. FFRRAANNKK MMÜÜLLLLEERR, GGEEBBOORREENN:: 5 MAART 1965, HAMBURG, FFUUNNCCTTIIEE:: MANAGING DIRECTOR
watch 00:68
Bell & Ross en Glashütte Original; WATCH legde aan twee leeftijdsgenoten,
verantwoordelijk voor het design bij twee zeer verschillende
horlogemerken, dezelfde vragen voor. Een interessant vergelijk...
Watch 27 Design Glashutte 03-12-2008 16:33 Pagina 68
00:69 watch
DESIGN Hotshots
HHooee zzoouu uu hheett DDNNAA vvaann GGllaasshhüüttttee OOrriiggiinnaall
wwiilllleenn oommsscchhrriijjvveenn??
Binnen de Glashütte Original-collecties
onderscheiden we twee benaderingen: de
Senator-lijn bestaat uit horloges met een
klassieke of historische inslag. Dit zijn
horloges met een tijdloze elegantie, met een
retro uitstraling, met traditionele materialen,
zoals porselein of email. De Pano-collectie is
meer een moderne interpretatie van het
polshorloge. Hierin durven we meer te expe-
rimenteren met kleuren, vormen, materialen
et cetera, zonder overigens echt 'gek' te
willen doen.
Generaliserend -en dat geldt voor onze hele
collectie- hanteren we twee mantra's:
Glashütte Original kan bogen op meer dan
160 jaar bestaan - en evolutie komt ook bij
ons eerder dan revolutie. Verder is een
synthese van vorm en functie voor ons
fundamenteel. Al onze horloges voldoen aan
de Duitse kernwaarden innovatie,
technologie, betrouwbaarheid en functionali-
teit. De designs focussen op puurheid,
netheid, structuur en delen overeenkomstige
kenmerken als je kijkt naar bijvoorbeeld de
lugs of de kast.
WWeellkkee ttrreenndd iinn hhoorrllooggeeddeessiiggnn vvoooorrzziieett uu
vvoooorr ddee kkoommeennddee ttiieenn jjaaaarr??
De trend zal zijn dat er geen trend meer is.
Qua esthetiek leven we al in een wereld met
ontelbaar verschillende smaken. Sommige
horlogeliefhebbers houden van platte
horloges, met 'normale' afmetingen, andere
zien liever iets dat groot en opvallend is.
Terwijl de ene een klassieke wijzerplaat
verlangt, wil de andere in het geheel geen
wijzerplaat. We zien het gebruik van nieuwe
materialen oprukken, terwijl ook oude,
traditionele materialen zich moeiteloos
handhaven. Ieder jaar weer worden we op de
horlogebeurzen overspoeld met noviteiten.
De variëteit in horloges weerspiegelt de
individualisering van maatschappijen. Het is
dan ook een logische ontwikkeling dat veel
hoogwaardige manufactures in toenemende
mate verzoeken binnenkrijgen voor horloges
die moeten voldoen aan individuele wensen.
WWaatt iiss hheett eeeerrssttee mmeerrkk wwaaaarr uu eevveenn eeeenn
kkiijjkkjjee ggaaaatt nneemmeenn aallss uu eeeenn hhoorrllooggeebbeeuurrss
bbeezzooeekktt??
Geen voorkeur. Ik hou ervan om me te laten
verrassen.
WWeellkk ssoooorrtt kkllaanntt hheeeefftt uu vvoooorr ooggeenn aallss uu
oonnttwweerrpptt vvoooorr GGllaasshhüüttttee OOrriiggiinnaall??
Een cultureel ontwikkelde kosmopoliet met
een individuele smaak, zelfverzekerd,
modern, maar met respect voor traditie.
WWaatt zziieett uu aallss ddee bbeellaannggrriijjkkssttee ooff mmeeeesstt
iinnvvllooeeddrriijjkkee ddeessiiggnnttrreenndd vvaann ddee aaffggeellooppeenn
jjaarreenn??
Ook hier, vrees ik, zijn er teveel om op te
noemen. Maar wellicht ontbeer ik het
overzicht om echt goed te kunnen oordelen
over de invloeden van architectuur, meubels,
mode, auto's et cetera.
WWaatt vvoooorr ssoooorrtt aauuttoo rriijjddtt uu zzeellff??
Een zwarte Mercedes-Benz ML. Vanwege het
comfort (familie auto), betrouwbaarheid (laat
me nooit in de steek), schoonheid en
motorvermogen.
EEnn wwaatt vvoooorr aauuttoo zzoouu uu wwíílllleenn rriijjddeenn??
Een Mercedes-Benz 300 SL Roadster. Waarom?
Is het mogelijk om het onverklaarbare uit te
leggen? Hetzelfde geldt overigens voor de
Porsche Spyder 550, de Ferrari 250 GTO, de
Aston Martin DB5, en, en, en.....
WWeellkkee ddeessiiggnneerr bbeewwoonnddeerrtt uu vvoooorraall eenn
wwaaaarroomm??
Ik bewonder er teveel om er één te kunnen
noemen.
WWaatt iiss hheett eeeerrssttee wwaatt uu mmeeee zzoouu nneemmeenn
wwaannnneeeerr uu nnaaaarr MMaarrss zzoouu mmooeetteenn
eemmiiggrreerreenn??
Een goede reep chocolade!
GGeelloooofftt uu iinn hheett ccrraaddllee--ttoo--ccrraaddllee ddeessiiggnn
ccoonncceepptt?? EEnn iiss ddiitt ttooeeppaassbbaaaarr oopp ddee hhoorrllooggee
iinndduussttrriiee??
In alle aspecten van ons leven heeft de focus
op ecologische consequenties een enorme
zwaarte gekregen -en terecht.
Milieutechnische zaken zijn ook binnen de
horloge industrie zeker relevant en zullen
Al onze horloges voldoen aan de Duitse kernwaarden innovatie,
technologie, betrouwbaarheid en functionaliteit.
Watch 27 Design Glashutte 03-12-2008 16:35 Pagina 69
watch 00:70
[[ZZiiee vvoooorr DDeeeell 11,, BBeellll && RRoossss ppaaggiinnaa 5588]]
DESIGN Hotshots
steeds meer aandacht krijgen. Denk alleen
maar eens aan de honderden miljoenen
batterijtjes die ieder jaar nodig zijn om al die
kwartshorloges aan het werk te houden.
Echter, in hoeverre een concept als cradle-to-
cradle impact zal hebben op onze bedrijfstak
zullen we moeten afwachten. De horloge-
industrie is namelijk traditioneel én
conservatief. Maar voor zover het luxe
horloges betreft: die zijn meestal mechanisch
en zowel goud als platina kunnen prima
worden gerecycled. En de meeste lederen
bandjes kunnen uiteindelijk waarschijnlijk
ook probleemloos als compost dienen.
WWaatt iiss uuww ffaavvoorriieettee hhoorrllooggee iinn ddee GGllaasshhüüttttee
OOrriiggiinnaall ccoolllleeccttiiee eenn wwaaaarroomm??
Natuurlijk heb ik mijn persoonlijke smaak
en daarom ook een paar favorieten... Maar
die ga ik hier echt niet noemen. Ik ben altijd
heel trots wanneer we een horloge
ontwikkelen dat succesvol blijkt onder onze
fans en klanten, terwijl ik er zelf niet zoveel
gevoel bij heb, omdat het bijvoorbeeld een
dameshorloge is. De taak voor ons designers
is namelijk niet om onszelf te plezieren,
maar de mensen búiten de Glashütte
Original ateliers. Daar ligt de echte
uitdaging.
AAllss uu zziicchh nniieett bbeezziigg zzoouu hhoouuddeenn mmeett hheett
oonnttwweerrppeenn vvaann hhoorrllooggeess,, wwaatt zzoouu uu ddaann ddooeenn??
Ik zou me in ieder geval veel vaker vervelen
in mijn leven. Het is een van de mooiste
privileges denkbaar, de mogelijkheid hebben
om je creatief uit te drukken. Zeker wanneer
je horloges mag ontwerpen, omdat die zo
relevant zijn, in historisch, praktisch,
filosofisch, esthetisch of sociaal opzicht.
KKuunntt uu oonnss iieettss vveerrrraasssseennddss oovveerr uuzzeellff
vveerrtteelllleenn??
Ik ben het met Douglas Admas eens dat het
fundamentele antwoord luidt '42'.
Watch 27 Design Glashutte 03-12-2008 16:37 Pagina 70
DIE ZE IT GEHÖRT D IR
MeisterSinger Perigraph, Automatisch uurwerk met datum-aanduiding, Behuizing 43 mm (ook verkrijgbaar in 38 mm), 995 Euro Winkelverkoopprijs
“De meest belangrijke tijd in ons leven is altijd de tegenwoordige tijd.” Leo Tolstoy
ww
w.m
eist
ersi
nger
.de
O. a. verkrijgbaar bij: Alkmaar: Juwelier Rense de Boer, Langestraat 52 Amersfoort: van Hell Juweliers, Utrechtsestraat 28 Amsterdam: bofb jewellery & watches, Rokin 116 M; QP Exclusieve Horloges, Willemsparkweg 154 (hoek Cornelis Schuytstraat); Strego Juweliers, Rijnstraat 60 Apeldoorn: van Hell Juweliers, Hoofdstraat 133 Arnhem: Juwelier Punte, Rijnstraat 33 Barendrecht: Juwelier Ettema, Middenbaan 57 – 59 Barneveld: Ibink Juwelen, Jan van Schaffelaarstraat 30 Breda: Levens Time Center, Nw. Ginnekenstraat 4 Bussum: Juwelier Geerling, Wilhelminaplantsoen 1 Den Haag: Sieralex Juwelier, Denneweg 112; Juwelier Christianne Dings, Frederik Hendriklaan 115; Juwelier van Willegen, Hoogstraat 15 Doetinchem: Juwelier Kopmels, Boliestraat 56 Eindhoven: Juwelier C. van de Kerkhof, Rechtestraat 38 Ermelo: Wajer Juwelier Hans van Sloten, Stationstraat 81A Groningen: Juwelier De Schatkamer, Stoeldraaierstraat 3 Haarlem: Juwelier Driessen, Barteljorisstraat 1 Heerlen: Juwelier Oostwegel, Geleenstraat 55 Heerenveen: Popma & Popma Juwelier, Dracht 37 Hellevoetsluis: Clockwise, Westkade 41 Hengelo (Ov.): Kwekkeboom Juweliers, Brinkstraat 8 Maastricht: Jos Naebers Juwelier, Havenstraat 10 – 12 Middelharnis: Juwelier Keuvelaar, Zandpad 32 Mijdrecht: Juwelier van Beek, Dorpsstraat 36 Nijmegen: Juwelier van Baal, Broerstraat 53 Oisterwijk: Juwelier van Dijk, Kerkstraat 9 Oss: Juwelier Marijnissen, Kerkstraat 9 Oudewater: Juwelier Reijersen, Korte Havenstraat 16 Rijssen: Saffi er Juweliers, Haarstraat 11 Roermond: Pijpers Horlogerie, Neerstraat 82 Roosendaal: Vergouwen Juweliers, Raadhuisstraat 27 – 29 Rotterdam-Hillegersberg: Fred Helmer Juwelier, Bergse Dorpsstraat 97A ’s-Hertogenbosch: Willem van de Berg Haute Horlogerie, Verwerstraat 91 Sittard: Juwelier Jan de Wever, Brandstraat 3 Utrecht: Helsloot Juweliers, Oudkerkhof 20 Venlo: Nellissen Juwelen, Markt 4 Vianen: ’t Juweliershuis Reijersen-van Buuren, Voorstraat 15 Voorschoten: Juwelier van Dam, Schoolstraat 89 – 91 Zwolle: Juwelier Geerink, Diezerstraat 104
Agent: Time Company, [email protected], Tel. +31 570 514200
MS_Perigraph_Watch_23-09-2008.indd 1MS_Perigraph_Watch_23-09-2008.indd 1 04.09.2008 12:53:17 Uhr04.09.2008 12:53:17 Uhr
watch 00:72
HE T AC H T S T EW E R E L DWO N D E R?primaluna prolo gue eight cd-speler
Chinese waar overspoelt al decennia lang en in toenemende mate
onze markt. De kenmerken zijn: goedkoop en veelal een luxe
uitstraling gekoppeld aan een beperkte levensduur. Dat geldt ook
voor audioproducten.
TTeekksstt:: Henk Peters
Watch 27 HiFi 11-12-2008 10:56 Pagina 72
0 0 : 7 3 watch
WATCH HIFI
leiden door iemand die al jaren wereldwijd
eigen audioproducten heeft verkocht:
Herman van den Dungen. Produceer
vervolgens in China bij vijf verschillende
fabrieken en zorg dat je bij iedere
productierun zélf aanwezig bent om te
controleren of alles volgens afspraak
verloopt. Het nu ontstane gerecht laat zich
totaal niet vergelijken met Pekingeend,
maar is in audiotermen vertaald zeker zo
smakelijk.
ProLogue One
De verovering van de wereld begon voor
PrimaLuna met de ProLogue One
geïntegreerde buizenversterker. Door zijn
absurd vriendelijke prijs, fraaie afwerking
en goede muzikale prestaties werd dit
product wereldwijd overladen met
audiofiele awards. Hetzelfde gebeurde met
de PrimaLuna producten die volgden. Het
waren allemaal versterkers. De ProLogue
Eight is dan ook de eerste bron uit de
PrimaLuna-stal. En het is meteen een heel
bijzonder apparaat.
Spartaans
Een eerste blik op het uiterlijk leert dat de
cd-speler op dezelfde manier behuisd is als
de andere producten uit de ProLogue-serie.
Het (kosten-)voordeel hiervan laat zich
raden. Maar er valt nog wel wat meer op: de
Spartaanse bediening. Er wordt wel een
afstandsbediening bijgeleverd maar die
beperkt zich echt tot de hoogst
noodzakelijke functies: play, pause, stop,
open, skip, repeat en fast forward en
backward. Geen programmeerbare
geheugens, nee zelfs geen directe
nummertoegang. Aan en uit zet je de
speler met een schakelaar op de zijkant.
Muziek
Alle producten van PrimaLuna kenmerken zich door hun
focus op de muzikale beleving, wat waarschijnlijk de reden is
waardoor dit merk -dat als cult-merk begon- inmiddels
behoorlijk mainstream geworden is. Aan dit uitgangspunt is
echter nooit getornd en het geldt dus ook onverkort voor de
PL8. Maar de PL8 gaat wel een stapje verder. Waar je in
audioland grofweg twee stromingen kunt onderscheiden -zij
die gaan voor het meest transparante geluid en zij die
helemaal warm worden van een lekker muzikaal geluid-,
probeert de PL8 beide uitgangspunten in één apparaat te
verenigen. En dat lukt deze eigenzinnige cd-speler bijzonder
goed. Voor iedereen die nog wel eens een cd draait en mp3
vooral iets voor onderweg vindt, is de PrimaLuna PL8
(richtprijs € 2.250,-) een must om te beluisteren. Het zou
zomaar uw laatste cd-speler kunnen worden.
Sinds een jaar of tien zijn Chinese
merken die high-end-kwaliteit voor
een vijfde van de normale prijs
zeggen te bieden, niet meer te tellen. De
meeste hiervan zijn overigens maar
kortstondig op de Europese markt
aanwezig en daarna al snel weer
verdwenen. De importeurs lopen stuk op
de middelmatige, en zelfs wisselende,
kwaliteit van de apparaten. De reden
hiervoor is dat men in China alles
namaakt. En daar gaat men heel ver in.
Gerelateerd aan audioapparatuur uit zich
dat bijvoorbeeld in het wegvijlen van
goedkope merknamen op goedkope
onderdelen en het opdrukken van dure
merknamen op die nog steeds heel
goedkope onderdelen. Zo pakt de Chinese
fabrikant weer een stukje marge terug op
de Europese distributeur die denkt snel
en goedkoop klaar te zijn.
PrimaLuna
Het valt dan ook alleen maar te
bewonderen dat er ook audiomerken zijn
die hun productie in China laten
plaatsvinden en wél constante kwaliteit
weten te leveren. Een voorbeeld hiervan is
het overbekende Musical Fidelity, maar
ook het stilletjes aan net zo bekend
wordende -Nederlandse- PrimaLuna.
Pekingeend
Het recept van PrimaLuna is eigenlijk
simpel. Ontwerp in Nederland. En neem
daarvoor een ontwerper in de arm die zijn
sporen bij het zeer gerenommeerde
Goldmund heeft verdiend: Marcel Croese.
Voeg dat slimme ontwerp samen met een
alweer slimme en robuuste vormgeving
door Ron Simons en laat de hele operatie
KlokEen van de belangrijkste
onderdelen van een cd-speleris de klok. Die 'klokt' het
digitale signaal -wanneer hetgoed is- zo nauwkeurig, dat de
digitale informatie in exacthetzelfde tempo en op exacthetzelfde tijdstip van digitaalnaar analoog wordt omgezet
als dat het van analoog digitaalwerd. Wanneer de klok
minieme timing-foutjes maakt,zijn die hoorbaar als 'jitter'.
Dat is hoorbaar als een digitalerafelrand aan het geluid. Jitter
is de grootste vijand vandigitaal opgeslagen muziek enkan op verschillende plaatsen
in de keten ontstaan. Eenultraprecieze klok is dan ook
een voorwaarde voor echtpuur muziekgenot. Nu zijn er
verschillende merken cd-spelers die dit soort precieze
klokken bevatten. Deze spelerszijn echter zonder
uitzondering twee totmeerdere malen zo duur als de
PrimaLuna PL8.Volstrekt uniek is dat de
toegepaste klok in de PL8 eenbuis bevat. PrimaLuna beweert
hierdoor een preciezerresultaat te halen. Metingengedaan door verschillende
onafhankelijke tijdschriftengeven ze hierin gelijk. Het
maakt de PL8, zeker in dezeprijsklasse, de enige in zijn
soort.
Info: www.primaluna.nl
Watch 27 HiFi 11-12-2008 10:58 Pagina 73
watch 00:75 navigator
w a t c h n av i g a t o r
fashion
belle van `t hoff
living
finance: van lanschot
pablo helman
films
kijken, lezen en luisteren
travel report china
column: watch out
76-83
86-89
90-93
94-95
96-98
100-101
102-105
106-113
114
Watch_27_Navigator 12-12-2008 15:24 Pagina 75
watch 00:76
CORNELIANICOLBERT : CORNELIANI
SHIRT : CAMOSHITA
PANTALON : CAMOSHITA
SJAAL : ETRO
POCHET : OGER
subtlest ylish
Watch_27 Looks/Fashion 11-12-2008 09:33 Pagina 76
00:77 watch
WATCH LOOKS
CARUSOCOLBERT : CARUSO
COLTRUI : OGER
POCHET : OGER
Watch_27 Looks/Fashion 11-12-2008 09:38 Pagina 77
watch 00:78
ATTOLINIPAK: ATTOLINI
SHIRT: RALPH LAUREN
DAS: BORRELLI
POCHET: OGER
Watch_27 Looks/Fashion 11-12-2008 09:41 Pagina 78
00:79 watch
WATCH LOOKS
ISAIAMANTEL: ISAIA
COLBERT: ISAIA
SHIRT: MAFFEIS
PANTALON: INCOTEX
DAS: OGER
SJAAL: COLOMBO
Watch_27 Looks/Fashion 11-12-2008 09:47 Pagina 79
watch 00:80
WATCH LOOKS
TOM FORDTOTAL OUTFIT : TOM FORD
Voor
info
rmat
ie: w
ww
.oge
r.nl
Watch_27 Looks/Fashion 11-12-2008 09:50 Pagina 80
WATCH LOOKS
00:81 watch
WWee zziitttteenn lleetttteerrlliijjkk eenn ffiigguuuurrlliijjkk iinn nnooggaall
ddoonnkkeerree ttiijjddeenn.. WWaatt iiss ggeeppaassttee kklleeddiinngg vvoooorr
eeeenn rreecceessssiiee??
We zien de terugkeer van de 'dress-up
stemming' voor 2009. Men wil weer dressed
for success zijn -of in ieder geval als zodanig
voor de dag komen. Ook de das komt weer
terug in het modebeeld, omdat men
wederzijds respect wil tonen tijdens
belangrijke meetings.
BBeenn jjee ssoowwiieessoo vvaann mmeenniinngg ddaatt aallggeemmeeeenn
hheeeerrsseennddee sstteemmmmiinnggeenn hheett mmooddeebbeeeelldd
bbeeïïnnvvllooeeddeenn?? DDaatt IIttaalliiaaaannssee oonnttwweerrppeerrss
bbiijjvvoooorrbbeeeelldd mmeett iieettss vvrroolliijjkkss vvoooorr ddee ddaagg
kkoommeenn oopp hheett mmoommeenntt ddaatt IIttaalliiëë wweerreellddkkaamm--
ppiiooeenn vvooeettbbaall wwoorrddtt??
Dat klopt absoluut. Alles wordt wat
bescheidener om een deal binnen te kunnen
halen. Het is nu dus van belang om níet met
je Porsche voor te komen rijden bij een
belangrijke deal. Dat zien we ook terug in de
dassen, die duidelijk subtieler worden:
dunner, smaller en kleiner geknoopt, met
een meer ingetogen motief. En qua kleuren
zien we subtiele, afgevlakte kleuren zoals
grijs, mogelijk in combinatie met ruiten in
drie-delige en dubbel-breasted pakken.
WWaatt zziijjnn vvoooorr ddeezzee wwiinntteerr ooppvvaalllleennddee
kklleeuurreenn eenn ttrreennddss??
Terwijl men zakelijk bescheiden wil zijn,
verwent men zichzelf in zijn vrije tijd juist
met uitbundige patronen en harde knal-
kleuren. Deze uitgesproken kleuren zien wij
terug in dikke kleurrijke streep-jasjes met
pyjama-achtige broeken. En veel gebruik van
zijde met Aziatische prints. Dat laatste klinkt
misschien wel heel erg uitbundig.... en dat is
ook zo.
LLaaaatt jjiijj jjee ppeerrssoooonnlliijjkk iinn jjee ddooeenn eenn llaatteenn
bbeeïïnnvvllooeeddeenn ddoooorr nneeggaattiieevvee
bbeeuurrsssstteemmmmiinnggeenn??
Nee, niet persoonlijk. Ik let wel, net als
vroeger overigens, op de financiën. Maar ik
ga niet anders leven als voorheen. Andersom
durf ik qua kleding nu juist meer, omdat ik
money & modeZe hebben niets en tegelijkertijd álles met elkaar te maken: geld
en mode. WATCH vroeg Sander Lusink, marketing director bij
Oger, om zijn visie op dit onlosmakelijke duo.
vind dat je juist in deze tijd
jezelf moeten laten zien. Dus
loop ik juist nu in drie-delige
pakken. Wij geloven dat
winnaars bij winnaars willen
horen en dat ook uit willen
stralen. Kijk alleen wel uit met
het Porsche-verhaal, want de
klant denkt al snel dat híj die
betaald heeft.
WWaatt hheebb jjee eerrvvaarreenn aallss
mmooddiisscchh hhooooggtteeppuunntt vvaann
22000088??
De intrede van het
herenmerk Tom Ford bij ons
in de winkel. Heel de
modewereld heeft hierop
zitten wachten en wij zijn er
trots op dat wij als enige in
Nederland deze lijn mogen
verkopen.
IIss ddee ppooppuullaarriitteeiitt vvaann TToomm
FFoorrdd mmeerrkkbbaaaarr ttooeeggeennoommeenn
ddoooorr hheett ffeeiitt ddaatt JJaammeess BBoonndd
zziicchh ddoooorr ddiitt llaabbeell llaaaatt kklleeddeenn??
Ja, dat kun je wel zeggen.
Daniel Craig ziet er dan ook
top uit in de film en niet in de
laatste plaats dankzij deze
Tom Ford pakken.
NNoogg vveerrrraasssseennddee ttiippss??
Jazeker: we lanceren de
duurste heren en dames jeans
ter wereld op de
openingsavond van de
Miljonair Fair 2008. En deze
wordt volgend jaar in onze
winkels leverbaar...
Watch_27 Looks/Fashion 11-12-2008 09:54 Pagina 81
watch 0 0 : 8 2
Robuuste maar elegante items.
Donkere maar chique kleuren.
Sobere maar stijlvolle uitstraling.
De looks van winter 08/09!
in sti jl dewinter in. . .
SERIEUS FASHION-ITEMDe bril als modeaccessoire is aan een opmars bezig. Brillen zijn zelfs zo hip dat er een toenemende vraag
is naar een bril met vensterglas. Vooral in het uitgaansleven doen brillen het goed en dan vooral hippe
modellen geïnspireerd door celebs als Madonna en Johnny Depp. Zo is het dikke, kunststof montuur een
echte hit. Het modebeeld lonkt daarmee heel duidelijk naar de seventies. Het Andy Warhol type montuur
is niet weg te denken en sluit volledig aan bij de fashion van 2009 waarin wijde pijpen en hoge tailles niet
te missen zijn. De kunstzinnige zwarte monturen zijn een grote hit, maar ook de bruine tint wordt veel
gespot in deze retro-vintage look. Voor op de werkvloer zijn de wat kleinere, jaren vijftig monturen
populair. Maar die zijn niet minder opvallend! De veren (pootjes) zijn fors en vaak voorzien van trendy
kleuren en dessins. Denk aan de dubbele neusbrug voor modieuze mannen en dames vliegen weg met
het vlindermodel! De laatste trend in oogmode is ongetwijfeld 'de ronde vorm' in de kleuren zwart, bruin,
goud en zilver, kunststof of metaal; het maakt niet uit!
MMeeeerr iinnffoo:: HHeett HHuuiiss OOppttiicciieennss,, wwwwww..hheetthhuuiiss..nnll,, SSppeeccssaavveerrss,, wwwwww..ssppeeccssaavveerrss..nnll
TITANIC JASWie denkt dat oud zeildoek linea recta op de
scheepsvuilnisbelt belandt, heeft het mis. Boeji
maakt er namelijk jassen en tassen voor jong
en oud van. Het merk gebruikt zelfs zeildoek
van 50 jaar oude botterzeilen! De jacks bestaan
uit twee afritsbare delen, zodat je ze ter land en
ter zee kunt dragen. Het zeil van de buitenjas is
bewerkt met leer en andere verrassende
materialen. Iedere jas is voorzien van een eigen
nummer zodat je nooit eenzelfde exemplaar
tegenkomt. Voor de trendy mannen van
Nederland heeft BOEJI ook laarzen in de
collectie. Deze laarzen (€ 398,-) bestaan uit zeil
met leer, wat deze laarzen een krachtig en stoer
uiterlijk geeft. MMeeeerr iinnffoo:: wwwwww..bbooeejjii..ccoomm
Watch_27 Looks/Fashion 11-12-2008 09:27 Pagina 82
00:83 watch
WATCH LOOKS
MOOIE METGEZELModieus op weg naar de werkplek of sportief op pad voor een stevige wandeling. Aan
de voeten is er wat Van Lier betreft dit seizoen keuze uit verschillende enkelhoge
leren schoenen met vetersluiting. De strakke, klassieke modellen zijn leverbaar in de
kleuren cognac, zwart en bruin (prijzen vanaf 174,90). Deze Goodyear gemaakte
collectie is vervaardigd uit kalfsleer of suède en voorzien van een elegante leren zool.
De stoere versie heeft een robuuste zool van rubber, terwijl de leest van dit model
zorgt voor veel bewegingsvrijheid. Verkrijgbaar in verschillende leer/suède
combinaties (prijzen vanaf € 149,90). MMeeeerr iinnffoo:: wwwwww..vvaannlliieerr..nnll
MADE IN ARGENTINAMet de nieuwe reis- & sporttassen van Pampa Bags ga je elegant de winter in. Pampa Bags zijn stijlvol met
een sobere en stoere uitstraling én van een uitmuntende kwaliteit. De tassen zijn handgemaakt op de
Argentijnse pampa's en van 100% Argentijns koeienleer. De nieuwste modellen: een rolkoffer Carito
Mochila (€ 530,-) en een ingenieuze tas voor sport & outdoor activiteiten Zapataro (€ 450,-). Mannen kunnen
zich nu 'fashionable' op het sportveld laten zien met deze stoere leren sporttas met afritsbare bodem
waarin de natte en vieze sportkleren en schoenen kunnen worden opgeborgen. Pampa Bags is gevraagd
om speciaal voor het jaarlijkse golftoernooi van het mondaine Royal Mougins Golf Resort aan de Franse
Rivièra -waar de crème de la crème van het Nederlandse bedrijfsleven aan deelneemt- de Zapatero te
ontwerpen. De Zapatero is verkrijgbaar in het donkerbruin (marrón), roodbruin (suela) en kaneel (canela).
De Carito Mochila rolkoffer van Pampa Bags is een casual reiskoffer op wieltjes vervaardigd van Argentijns
runderleer. Een handzame koffer die als handbagage kan worden gebruikt maar ook als rugzak: de
achterkant is afritsbaar en verbergt hengsels. Zakelijk op reis? De laptop kan worden opgeborgen in de
afritsbare voorkant met verschillende praktische vakjes. De Carita Mochila is verkrijgbaar in het
donkerbruin (marrón), roodbruin (suela) en kaneel (canela). MMeeeerr iinnffoo:: wwwwww..ppaammppaabbaaggss..ccoomm
SAMSAM gaat ons deze herfst en winter vergezellen op lange trektochten door de natuur en is ook ons maatje als we een
snowboardtripje boeken. Deze stoere veterboots zijn gemaakt van soepel leer wat zorgt voor optimaal draagcomfort
tijdens koude dagen. De profielzool biedt stevige grip en de schoen heeft opvallende stiksels op de zijkant. SAM is in
zowel zwart als bruin verkrijgbaar in de maten 40 tot en met 46 voor € 99,95. MMeeeerr iinnffoo:: BBuuggaattttii,, ++3311((00))117722--442255997711..
REISJE LANGS DE RIJNSpeciaal voor diegene die tijdens de winter graag de zon opzoeken, komt Gant met de
Cruise Collection: modieus met een nautisch thema en helemaal in de bekende stijl van
Gant. In de collectie vind je een moderne interpretatie van sterren en strepen op een
elegante maar toch speelse wijze in de hoofdkleuren marineblauw, rood, wit en
kobaltblauw, geaccentueerd met zilver. Tijdens je vakantie heb je voor ieder moment van
de dag een passende outfit. Van sportief jack tot zwembroek. MMeeeerr iinnffoo:: wwwwww..ggaanntt..ccoomm
VINTAGE BAGDeze mooie vintage schooltas is geïnspireerd op
de zadeltassen die vroeger over de zijkant van het
paard hingen, minder groot, maar met voldoende
ruimte voor het belangrijkste. De tas heeft een
handige verstelbare schouderband. Ontworpen in
een combinatie van een waterwas, gevette bruine
lederstukken en een suède flap voorzien van 2
gespen. De zeer eigentijdse stijl en de goede
kwaliteit maakt deze tas ideaal voor dagelijks
gebruik. De prijs is € 465,-.
MMeeeerr iinnffoo:: wwwwww..mmaarrllbboorrooccllaassssiiccss..ccoomm
TTeekk
sstt:: E
lise
Gla
udem
ans
Watch_27 Looks/Fashion 11-12-2008 09:30 Pagina 83
NEW GOLD BR-S INSTRUMENT 39mm . Mechanical movement with manual winding . 18 K pink gold or grey gold
Information and catalog Benelux: + 31 (0) 20 222 48 59 . e-mail : [email protected] www . bellross.com . Amsterdam: Reuter Diamonds: +31 (0)20 623 35 00 . QP Exclusieve Horloges: +31 (0)20 623 64 43 . Harry Tromp: +31 (0)20 625 76 56 . Nijmegen: J.M.W. Kamerbeek: +31 (0)24 322 55 39 Eindhoven: Vandekerkhof: +31 (0)40 244 53 03 Laren: Köhler Juweliers: +31 (0)35 538 24 31 . HALEM: Santos Juweliers: + 31 (0)23 551 61 21 . Maastricht: Leon Martens Juwelier: + 31 (0) 43 325 63 63
watch 00:86
Interieurarchitect Belle van 't Hoff maakt naam
met haar 'slow spaces'. Reden voor WATCH om
een gesprek aan te gaan over het ontwerpen en
inrichten van ruimtes. En over haar levensmotto:
slowly but surely.
interieurtrend 2009
slow is geen trend, maar een levensbehoefte
Project Cas Spijkersacademie te Boxmeer: lounge.
Watch 27 Belle 04-12-2008 09:01 Pagina 86
00:87 watch
WWAATTCCHH:: SSllooww iinn ddeezzee ssnneellllee ttiijjddeenn??
VVaann ''tt HHooffff:: Jazeker. Júist in deze snelle tijden. Dat is het
bestaansrecht van slow spaces. We leven in een wereld waar
alles draait om meer en sneller. We laten ons opjagen door
mobieltjes, e-mailen, internet. En rennen allemaal achter
onszelf aan. 'Doe alles tegelijk, dan verlies je geen seconde en
leef je volop.' Maar 'multitasken' -het schijnt dat vrouwen er
sterren in zijn- blijkt funest voor ons gevoel van welbevinden.
Hersenonderzoek heeft het ook bewezen: ons brein is niet
bedoeld om meerdere dingen tegelijk doen. Een multitasker
doet alles half. Marjoleine de Vos noemt dat in een van haar
prachtige essays in NRC 'oppervlakkig gerommel'.
Uiteindelijk zit je uitgeput op de bank. Met het knagende en
onvervulde gevoel dat je nóg niet alles gedaan hebt wat je
wilde doen.
WWaatt hheeeefftt ddaatt mmeett jjee hhuuiiss ooff jjee wweerrkkpplleekk ttee mmaakkeenn??
Alles. 100% aandacht, daar gaat het om. Om iets je volle
aandacht te geven, moet je eerst 'vertragen'. Een omgeving
kan je daartoe uitnodigen. Een mens is bereid om te
vertragen -in 'slow mode' te gaan- als de ruimte hem een
gevoel van welbevinden geeft. Een ruimte moet de gebruiker
daartoe 'verleiden'. Dat kan op allerlei manieren. 'Beleving' is
daarbij het sleutelwoord. Beleving van een ruimte heeft
bijvoorbeeld alles te maken met natuurlijke lichtinval en
doorkijken. Zon- en maanlicht dat door de ruimte draait.
Kunstlicht dat je naar behoefte instelt. Daardoor kun je als
gebruiker spelen met functies van een ruimte. En blijft een
ruimte je verrassen.
GGaaaatt ssllooww nniieett tteenn kkoossttee vvaann ffuunnccttiioonnaalliitteeiitt??
Absoluut niet. Functionaliteit is alleen geen rigide
vertrekpunt. Je ziet het zo vaak in bouwontwerpen. Elke
ruimte heeft een vaste, onveranderlijke functie. En dicteert
wat de gebruiker daar moet doen. Dat vind ik een gemiste
kans. Het gaat voorbij aan hoe wij als mensen in elkaar
zitten. Op het ene moment wil je cocoonen op de bank. Op
een ander moment wil je op diezelfde plek werken. Met slow
spaces kan dat: mijn ontwerpen voegen zich naar de
gebruiker. Een slow space nodigt mensen uit om te variëren,
om te spelen met functies. Op heel zintuiglijke wijze. Met
vernuftige oplossingen die het gebruik van de ruimte
vergroten.
JJee oonnttwweerrppeenn wwoorrddeenn ooookk ''ssppeeeellss'' ggeennooeemmdd..
Spelen is voor elk mens dé manier om uit de sneltrein te
stappen. Als je iemand kunt verleiden om te spelen, is hij
weer een beetje kind. En dus zichzelf. Wat dat betreft is mijn
theaterachtergrond ook een bron van inspiratie. Ik heb ooit
op de toneelschool gezeten, trad op als zangeres. Die liefde
WATCH LIVING
Project Garden of Eden te Naarden: slaap- en ont-
spanningsruimte met sauna en douche.
Watch 27 Belle 04-12-2008 09:03 Pagina 87
watch 0 0 : 8 8
voor kunst, theater en film zie je ook terug in mijn
ontwerpen. Verleiden tot kunst verheffen, dat is wat er
gebeurt bij slow spaces. Esthetiek. Natuurlijke materialen.
Met zorg gemaakte materialen. Ja, zelfs geuren hebben een
plaats in slow spaces. De geurkaarsen van Mona di Orio
bijvoorbeeld, zijn daar een mooi voorbeeld van. Wat die
kunnen doen voor de beleving een ruimte, dat is fenomenaal.
Het zijn allemaal aspecten die ervoor zorgen dat je kunt
'wegzakken' in slow spaces. Zodat je de tijd neemt om te
doen wat je moet of wilt doen.
HHeett ggeebbrruuiikk vvaann ggeeuurreenn,, ttoocchh eeeenn ttrreenndd dduuss??
Ik noem het een nieuwe mogelijkheid. Ik laat mij niet meer
leiden door trends. Ik ontwerp menselijke ruimtes. Ruimtes
die met volledige aandacht voor de mens, de gebruiker van
de ruimte, zijn ontworpen. Mijn ontwerpen beginnen met
een zoektocht naar de eigenheid van de gebruiker.
Authenticiteit. Als je dan toch een trend wilt benoemen, is
dat er eentje. Hier in het westen krijgen we steeds meer
weerstand tegen de gekunstelde producten van de
consumptie maatschappij. Er is een enorme behoefte aan
zaken die echt zijn, origineel. En dus op maat en persoonlijk.
BBiijj ssllooww iiss ddee kkllaanntt kkoonniinngg??
Als het gaat om 100% aandacht voor de mens, voor het
ontdekken van zijn of haar woon- of werkwensen, is het
antwoord 'ja'. Maar als je bedoelt concessies aan zorgvuldig-
heid is het antwoord 'nee'. Ik neem de tijd om zorgvuldig te
zijn. Eenvoudig omdat je volle aandacht geven aan één taak,
de enige manier is om tot een goed resultaat te komen.
DDuuuurrtt hheett bboouuwwpprroocceess llaannggeerr mmeett ssllooww??
Nee, voor het bouwproces zelf maakt dat niets uit. Wat dat
betreft zijn wij een gewoon bureau. Wij begeleiden projecten
van het eerste schetsontwerp tot en met de oplevering. En dat
betekent dus ook: snel schakelen. Het werk -en de
toegevoegde waarde- van slow zit 'm vooral in de fase
daarvoor. De meeste opdrachtgevers hebben vage wensen,
dat is heel logisch. Wij helpen mensen ontdekken wat hun
wensen zijn, waar ze nu echt behoefte aan hebben. En dat
kost iets meer tijd dan een gemakkelijk, functioneel
plannetje in elkaar draaien. Maar het resultaat is er ook naar.
Slow spaces overtreffen vrijwel altijd de verwachtingen van
opdrachtgevers. Eenvoudig omdat ik ontwerp voor de
opdrachtgever, niet ter meerdere eer of glorie van mijzelf.
ZZiiee ooookk:: www.bellevanthoff.com
Project Casco IJoever te
Amsterdam: badgelegenheid.
Project restauratie en
verbouw 19e eeuws
Woonhuis te Amsterdam:
boekenkast en badkamer.
Watch 27 Belle 04-12-2008 09:05 Pagina 88
0 0 : 8 9 watch
WATCH LIVING
TIPS VOOR INSPIRATIE
KKEEUULLEENN
IMM Koln
Open voor publiek 24 en 25 januari 2009
www.imm-cologne.com
PPAARRIIJJSS
Maison et object
Open voor publiek zondag 25 januari 2009
www.maison-object.com
SSTTOOCCKKHHOOLLMM
Stockholm Furniture Fair
Open voor publiek 8 februari 2009
www.stockholmfurniturefair.com
LLOONNDDOONN
Ecobuild
3-5 maart 2009
www.ecobuild.co.uk
MMIILLAAAANN
Salone Internazionale del Mobile
Zondag 26 april open voor publiek
www.cosmit.it
NNEEWW YYOORRKK
International Contemporary Furniture Fair (ICFF)
Open voor publiek dinsdag 19 mei 2009
www.icff.com
Project Pied à Terre : doorkijk badkamer.
Watch 27 Belle 04-12-2008 09:07 Pagina 89
watch 00:90
WOODSTOCKKrukjes om overal bij te zetten. Je kunt er op
zitten, als tafeltje gebruiken, mee stapelen,
als kunstvoorwerp neer zetten, noem maar
op. Uitgangspunt is de kubus, niet alleen
vanwege de strakke vorm maar ook omdat
het een stevig model is. In zwart, zilver of wit
maar ook in een aantal felle tinten!
MMeeeerr iinnffoo:: wwwwww..bbrraannddvvaanneeggmmoonndd..ccoomm
FLUIDBoekenkast of
kamerscherm in
draadstaal. Het frame
op zich is al leuk om
neer te zetten.
Verkrijgbaar in dubbel
of enkel blok. De
scharnieren laten het
model in elke gewenste
vorm zetten. MMeeeerr iinnffoo::
wwwwww..ddeessaallttoo..iitt
PODEEen tikje brutaal: zo oogt het nieuwe designmerk Pode. Deze collectie lekkere
ligbanken, geometrische laktafeltjes, kleurige kussens en gekke retro-poufjes
ademt een beetje Italiaans van sfeer, maar heeft oer-Hollands comfort. Voor het
ontwerp tekenen jonge designers als Andreas Reichert (Berlijn) en Tineke
Beunders (in 2008 cum laude afgestudeerd aan de Design Academy Eindhoven).
De kracht van de Pode collectie ligt in de ingrediënten: elk Pode product is
voorzien van een ijzersterke romp uit de keuken van designfabrikant Leolux,
het 'Q-frame'. Verder benadrukt Pode de kwaliteit van de afwerking.
MMeeeerr iinnffoo:: zziiee wwwwww..ppooddee..nnll
LONGLEGSMet een eiken poot en een hoogglans ovaal tafelblad haal je een
eigenzinnige tafel in huis. Longlegs, een ontwerp van het jonge
meubelmerk Arp, heeft een kruispoot in het midden waardoor je, niet
gehinderd door de poten, overal kan aanschuiven. Het blad kan in
elke gewenste kleur gespoten worden. Leverbaar van 160 cm lang tot
300 cm lang. Prijs vanaf € 3800,-. MMeeeerr iinnffoo:: wwwwww..aarrppddeessiiggnn..ccoomm
inspiratienodig?Geniet van design en kleur!
Watch 26 Living 10-12-2008 16:23 Pagina 90
00:91 watch
WATCH LIVING
ROBUUST TAFELENStoer doch zacht, zwaar doch luchtig. Staal in zijn
puurste vorm, enkel om constructief te zijn
gecombineerd met massief eiken. Wat ook weer wat
warmte en gezelligheid uitstraalt. Deze twee
materialen keren elke keer terug in de ontwerpen
van Anton de Groof. Hij kan er kort over zijn: “Er is
geen boutje teveel gebruikt om deze robuuste tafel
te laten ontstaan. Alles wat kan afleiden van de
puurheid is weg gelaten.” En zo is het.
Eettafel Wing is verkrijgbaar vanaf € 2675,-.
MMeeeerr iinnffoo:: ++3311((00))7733--66112266007700..
ROLF BENZDeze natuurlijke, gebreide plaids van 100%
scheerwol hebben een afmeting van 130 x 180
cm. Heerlijk om onder weg te kruipen op een
kille koude avond en tegelijk een prachtig
sieraad voor iedere bank of stoel. Van Rolf Benz
in wit, bruin, grijs, bruin gemêleerd en zwart
voor € 345,-. MMeeeerr iinnffoo eenn vveerrkkooooppaaddrreesssseenn::
wwwwww..rroollff--bbeennzz..ccoomm
[B]CREADe meubels van [B]crea zijn 100%
Nederlandse producten. Ontwerper
Eric Titulaer vind zitten eigenlijk maar
saai. Zo kwam hij op het idee een
zitmeubel te ontwerpen met een
schuin zitvlak met afgeronde randen,
zodat je er op elke manier op kunt
zitten. Passief maar ook actief. De Salto
doet denken aan een startblok in een
zwembad. Ook prima geschikt voor
outdoor gebruik. Dankzij de schuine
top blijft er nooit regenwater op staan.
De Salto van [B]crea is standaard
leverbaar in verschillende kleuren
kunststof. Hij kan naar wens ook
worden bekleed met stof of leer.
MMeeeerr iinnffoo:: wwwwww..bbrreeaa..nnll
MODULARIZAR is een nieuw verlichtingselement van Modular met een kenmerkende egaal
afgeronde, symmetrische en haast vrouwelijke vormgeving. IZAR is een futuristisch
puzzelsysteem dat bestaat uit volwaardige units waarvan de basisvorm, een driebenige
afgeronde ster, zowel op zichzelf als in combinatie met meerdere IZARs kan staan. Met
behulp van een verbindingsstuk kunnen meerdere IZAR toestellen met elkaar verbonden
worden en waar nodig niveauverschillen (schuine wanden en plafonds, balken...) overbrugd
worden. Door de eenvoud is het een ontwerp dat zowel boven een salon- of eettafel of in
bijvoorbeeld een bar of restaurant mooi staat. MMeeeerr iinnffoo:: wwwwww..mmoodduullaarr..ccoomm
Watch 26 Living 10-12-2008 16:28 Pagina 91
watch 00:92
uniekelichtobjecten
Het juiste licht op de juiste plaats is heel
bepalend voor het interieur. Niet alleen qua
sfeer maar ook door bijzonder design kan
een lamp de inrichting extra allure geven.
BUIGEND BAMBOEDave Keune bedacht deze lamp
van bamboelatjes genaamd Plint.
Minimalistisch vormgegeven met
een uittrekbare bamboe kap. De
hele kap kan met de hand
geopend en gesloten worden
dankzij het flexibele bamboe. Op
deze manier functioneert de
lampkap als mechanische
dimmer. Er is een Plint en een
Plint Large.
MMeeeerr iinnffoo:: wwwwww..ppeerrlleeii..nnll
IN DESIGN OF THE ROSE!De roos is de bloem van de liefde en wie deze
kroonluchter boven de tafel heeft hangen weet dat
het met de liefde wel goed zit! De prachtige roosjes
van staal stralen iets fragiels uit terwijl de kleur
zwart juist een imposante indruk geeft.
MMeeeerr iinnffoo:: wwwwww..bbrraannddvvaanneeggmmoonndd..nnll
XXXLHoezo grote lamp? Eden Design ging op zoek naar een grote lamp die een omsloten
lichtsfeer moest creëren. Na een lange zoektocht, zonder resultaat, hebben ze
uiteindelijk besloten om zelf een megalamp te ontwerpen met de 'sfeer' van een koepel.
Het resultaat is Sphere, een soort reuzeklok, een halve maan... Een leuke gadget is het
bolletje, een fijn gevoelig, op aanraking sturend klepeltje dat zorgt voor de lichtsturing.
De Sphere hangt aan een staalkabel en is verkrijgbaar met 1 tot 4 standaard peer-lampen
of ronde buislampen. Hierdoor is er een ruime keuze in vermogens (van 40 tot 250 watt)
en ook in lichtkleuren. Alle modellen zijn verkrijgbaar met dimmer, in kleur naar keuze
en in drie maten: 90/140/178 cm. Twee andere extra grote lampen uit de collectie van
Eden Design zijn de XL(amp) en Big Light Bulb. Leuk aan de XL(amp) is dat hij ook
leverbaar is met foto's of teksten op de kap. VVoooorr mmeeeerr iinnffoo:: wwwwww..eeddeennddeessiiggnn..bbee
Watch 26 Living 10-12-2008 16:30 Pagina 92
00:93 watch
TTeekk
sstt:: E
lise
Gla
udem
ans
MODERNE RETROParaaf kan worden getypeerd als strak en sierlijk en is een prachtige
retrolamp vertaald naar de tegenwoordige tijd. Elke lamp is eendi-
mensionaal opgebouwd uit een strip gebogen bandstaal en geplooid
als een middeleeuwse kraag. De Paraaf is vanaf € 780,- verkrijgbaar als
kroonluchter, wandlamp, staande lamp en tafellamp. De ontwerper
van Paraaf, Jacco Maris, werkt op ambachtelijke wijze zodat iedere
lamp uniek is! MMeeeerr iinnffoo:: wwwwww..jjaaccccoommaarriiss..ccoomm
HANDENOMHOOG OF...
Zoek je iets aparts voor op je
nachtkastje? Zet dan de Gun-lamp van
Philippe Starck naast je bed. Stoer en
mooi tegelijk! In goud met zwarte kap
of zilver met witte kap.
MMeeeerr iinnffoo:: wwwwww..fflloosswweebb..nnll
BORSTEL OF BEZEM?Geen van beide! Wat je ziet is een
strakke moderne lamp, genaamd
Broom, met rechtop staande RVS
staafjes. Er is een hang- en
wandlamp, een leeslamp, een
staande, een dubbele en een
badkamerlamp... Ontwerp is van
Studio Brand van Egmond.
MMeeeerr iinnffoo:: wwwwww..bbrraannddvvaanneeggmmoonndd..nnll
GIPSWANDJEDe Skygarden heeft misschien nog wel een mooiere binnen- dan buitenkant: sierlijk gips met barokke motieven. Het ontwerp is van
Marcel Wanders. In vier kleuren leverbaar. MMeeeerr iinnffoo:: wwwwww..fflloosswweebb..nnll
WATCH LIVING
Watch 26 Living 10-12-2008 16:32 Pagina 93
watch 0 0 : 9 4
PART I: EEN HUIS IN FRANKRIJK OF SPANJE
op ti jd?Nu alles in de wereld lijkt te draaien om geld kan ook WATCH niet
heen om een eigen financiële column. En wie anders zou hieraan
invulling moeten geven dan Van Lanschot Bankiers, Nederlands
oudste onafhankelijke bank, opgericht in 1737.
Wtch. #27 Column Lanschot 11-12-2008 09:01 Pagina 94
0 0 : 9 5 watch
WATCH FINANCIEEL
Wanneer ben je op tijd? Is er een perfecte timing
mogelijk in deze markt? Ik doel op het kopen van
een huis in Frankrijk of Spanje. Het zal u niet
ontgaan zijn dat de huizenprijzen in deze landen onder druk
staan. Er is sprake van een zogeheten kopersmarkt. Ik wil
hier niet de indruk wekken dat ik een onroerend goed
specialist ben, maar door mijn werk -het financieren van
woningen in het buitenland- heb ik
regelmatig contact met lokale
makelaars. En zij spreken inderdaad
over een kopersmarkt. Zij adviseren
om de verkoop nu voor een half jaar
te 'parkeren'. Hun verwachting is wel
dat de markt na een tijdelijke dip
weer zal aantrekken. Maar is dat zo?
Afwachten kan lonen
Ik kan me wel vinden in hun advies
om de verkoop tijdelijk 'on hold' te
zetten. Ook lijkt het hen niet
verstandig om een exclusief huis in
de top- categorie te koop te zetten,
indien je de woning niet noodzakelij-
kerwijs dient te verkopen. De
woning wordt dan al snel door
meerdere makelaars overgenomen
omdat een exclusieve woning een
stokpaardje kan zijn om kopers aan
te trekken. Dit heeft echter een
averechts effect op de exclusiviteit en
dus op de prijs.
Verschillende markten
Daarnaast kunnen we de markt in
Frankrijk en Spanje niet over één
kam scheren. In Spanje is -kort door
de bocht geschreven- in het lagere segment teveel gebouwd.
De overvloed aan woningen drukt de prijs en dit heeft weer
zijn weerslag op de waarde van woningen in het hogere
segment, die hun prijs vaak wél waard zijn. In Frankrijk zijn
de huizenprijzen onevenredig hard gestegen. Maar beide
regio's lijden tevens onder de huidige kredietcrisis. Dus of de
markt over een half jaar weer gaat aantrekken? Daar durf ik
mijn handen niet voor in het vuur te steken. De prijsdaling is
volgens specialisten in de markt aan het afvlakken, iedere
verkoper heeft uiteraard een bodemprijs waartegen hij zijn
huis wil verkopen en deze lijkt voor veel verkopers in Spanje
inmiddels wel bereikt. Maar je ziet ook dat kopers traditiege-
trouw willen wachten tot het voorjaar. Wat daarop wel van
invloed kan zijn is de potentiële druk van bijvoorbeeld
banken om huizen gedwongen te verkopen. Het is lastig om
daar een goede inschatting van te maken. Het is dus sterk
afhankelijk van de hypotheekportefeuilles en de
ontwikkeling daarvan in het komende
halfjaar. De kans dat zich meer kopers
op de markt begeven in het voorjaar is
groot, wat weer vertrouwen geeft voor
de verkoper. Dit kan een prijsopdrij-
vend effect teweeg brengen. Maar goed,
kredietcrisis of niet, voor sommigen
biedt de huidige marktsituatie weer
kansen om juist nu te kopen. En dat
zal waarschijnlijk nog wel een tijdje zo
blijven.
Wat kunnen wij voor u doen?
Daar waar het bij Spaanse en Franse
banken momenteel steeds lastiger
wordt een financiering rond te krijgen
gaat onze dienstverlening gewoon
door. Hebt u een huis op het oog in
bijvoorbeeld Frankrijk en/of Spanje,
neem dan contact met ons op. Wij
begeleiden u graag bij de aankoop en
financiering van uw huis. Misschien
wilt u het huis uit eigen middelen
bekostigen of kiest u ervoor het te
financieren door middel van een
hypothecaire lening op het
buitenlandse huis of door de
overwaarde op uw Nederlandse huis te
benutten. De keuze om wel of niet te
financieren en welk onderpand u gaat belasten hangt af van
uw totale financiële situatie, zowel zakelijk als privé. Allerlei
financiële, juridische, fiscale en praktische aspecten moeten
in een advies betrokken worden. Aangezien het kopen van
een huis in buitenland sterk afwijkt van wat u gewend bent
in Nederland, (zoals de juridische en fiscale consequenties en
de lokale regelgeving) brengen wij u graag in contact met
specialisten die u op elk vakgebied behulpzaam kunnen zijn.
Zodat u, wellicht al in het voorjaar, rustig kunt genieten van
uw huis in het buitenland.
Ilse Eland is specialist KroonWonen
Buitenland bij van Lanschot Bankiers.
T: +31 73 548 8814
De kans dat zich meer kopers op de markt begeven in het voorjaar
is groot, wat weer vertrouwen geeft voor de verkoper.
Wtch. #27 Column Lanschot 11-12-2008 09:03 Pagina 95
watch 0 0 : 9 6
WATCH & LISTEN
MAGIËR VAN DE ACTIE
PABLO HELMANDe Indiana Jones-filmreeks en vele andere filmproducties staan
bol van de actiescènes. Filmmakers kunnen tegenwoordig dan
ook bijna niet meer zonder hun visual effect supervisors, dè
architecten van actiescènes. Pablo Helman is zo'n 'architect'.
TTeekksstt:: Carmen Nelstein
Wtch. #27 Pablo Helman 03-12-2008 17:11 Pagina 96
0 0 : 9 7 watch
WATCH & LISTEN
Pablo Helman werkte ondermeer aan The Bourne
Supremacy, Star Wars: Episode I, War of the Worlds,
The Spiderwick Chronicles en in het verleden aan The
Lost World: Jurassic Park. De zomerhit Indiana Jones and the
Kingdom of the Crystal Skull is alweer de vijfde film waarin
hij met Steven Spielberg heeft samengewerkt. In het
interview dat WATCH met hem had in Amsterdam vertelde
hij over zijn visuele effecten en de samenwerking met Steven
Spielberg.
WWaaaarr bbeeggiinn jjee aallss jjee aaaann zzoo''nn ggiiggaannttiisscchh ffiillmmpprroojjeecctt ggaaaatt
wweerrkkeenn??
Eerst lees ik het script en vervolgens
vertel ik Steven Spielberg wat ik op
het gebied van visuele effecten denk
te kunnen bijdragen aan de film.
Voor deze film was het belangrijk dat
Steven, executive-producer George
Lucas en ik op één lijn zaten omdat
hij visueel identiek zou moeten
worden aan de vorige Indiana Jones-
films.
HHooee hheebbbbeenn jjuulllliiee ddaatt vvoooorr eellkkaaaarr
ggeekkrreeggeenn??
Steven gebruikte dezelfde
cameralenzen als in de vorige
Indiana Jones-films, veertig jaar oude
Panavision-lenzen. Dat zie je af aan
de film. Die heeft een heel
authentieke sfeer.
EEnn ttoocchh zziieett ddee ffiillmm eerr ddyynnaammiisscchh uuiitt..
Dat is Steven's inbreng. Hij neemt bijna altijd een hele
actiescène op in één shot en dat is uniek. Dat geeft dynamiek.
Tijdens de opnames beweegt hij de camera, maar hij wil het
ook altijd zo hebben dat de camera ook beweegt tijdens een
visueel effect. Verder schieten de meeste regisseurs eerst hun
mastershots (totaalshot) en daarna nemen ze pas close-ups
van de acteurs. Steven doet het precies andersom. Hij weet
exact wat hij wil hebben en begint meestal met het opnemen
van een close-up. Waarom? Omdat een acteur dan nog
helemaal fris is. Als je voor eenzelfde scène al tachtig
opnames hebt gedaan en je doet als laatste nog een close-up,
kan een acteur vaak niet meer zoveel geven. Heel slim van
hem, maar als je erover nadenkt lijkt het alleen maar logisch.
HHeett lliijjkktt aallssooff ddee ffiillmm oopp eecchhttee llooccaattiieess iiss ooppggeennoommeenn eenn nniieett
zzoozzeeeerr iinn ddee ssttuuddiioo..
Dat is iets wat wij beiden wilden. Geen film die voor het
merendeel in de computer is gemaakt, maar juist op locatie
geschoten. Dat maakt een film ook realistischer. Voor de
scène waarin Indiana Jones wordt achtervolgd terwijl hij
langs een klif rijdt, hebben we in Brazilië gefilmd. Daarna
zijn we naar Hawaii gegaan en hebben daar opnames
gemaakt van een prachtig plateau. Vervolgens zijn we de
studio weer ingedoken, waar ik die twee beelden in de
computer aan elkaar heb geplakt en in die achtervolgingsscè-
ne heb verwerkt. Nu ziet die locatie eruit als een magische
plek waar je naartoe zou willen gaan voor een vakantie.
Alleen moet je dan wel een tijdmachine hebben om tegelij-
kertijd naar Brazilië en Hawaii te kunnen gaan, haha.
WWaatt iiss ddee aaffwweeggiinngg oomm aall ddaann nniieett ggeebbrruuiikk ttee mmaakkeenn vvaann eeeenn
vviissuueeeell eeffffeecctt??
Om te beginnen drukt het de budgetkosten omdat je niet
naar een locatie hoeft af te reizen met een hele filmcrew -
handig omdat we allemaal een dagje ouder worden. En vaak
is het voor de acteurs een stuk veiliger. Zo is er bijvoorbeeld
een scène waarin Indiana Jones en zijn gevolg over gladde
trappen moeten rennen. Dat risico kun je niet lopen met
acteurs. Dus laten we ze over gewone
trappen rennen en teken je het water
er later in met de computer. De
kijkers weten waarschijnlijk wel dat
het niet echt is wat ze zien -omdat ze
dat inmiddels wel weten- maar ze
zien het er niet aan af.
WWaatt iiss hheett ggeevvoollgg vvaann vviissuueellee eeffffeecctteenn
oopp hheett ssppeell vvaann eeeenn aacctteeuurr??
Acteurs vinden het niet leuk om
tegenover een blue screen (blauw
scherm) te acteren en ik snap dat. Het
lijkt mij ook moeilijk om te acteren
tegenover een ingebeelde
tegenspeler, want dat is wat dat blue
screen voorstelt. Een acteur moet een
goed ontwikkeld inbeeldingsvermo-
gen hebben. Zo wordt in deze film
een personage aangevallen door
mieren. Dan ben je wel aangewezen
op visuele effecten. Je kunt een acteur nu eenmaal niet het
risico laten lopen dat hij door honderden mieren wordt
gestoken. Je laat de acteur die actie dus spelen tegenover een
blue screen en later heb ik die mieren in die scène geplakt.
Toen ik met Harrison Ford zo'n scène moest opnemen,
vertelde ik hem dat hij zich moest inbeelden dat hij voor een
tempel staat die instort. Hij kwam die ochtend ontspannen
naar mij toe met een kop koffie in zijn hand en ik veront-
schuldigde mij bij voorbaat al voor die blue screen-opname.
Het enige wat hij laconiek zei, was: 'Buddy, als deze scène
mislukt, weet jij wie er verantwoordelijk voor is. Jij en niet ik.'
Hij is het inmiddels gewend, maar bottomline blijft dat geen
acteur voor zijn lol voor zo'n scherm gaat staan.
HHooee zziiee jjiijj ddee ttooeekkoommsstt vvaann vviissuueellee eeffffeecctteenn??
Inmiddels is de technologie zo ver dat we bijna een complete
film uit een computer kunnen toveren. Water en vuur
kunnen we met een computer zó mooi en realistisch maken;
dat geldt trouwens ook voor vele andere natuurverschijnse-
len. Maar inmiddels kunnen we een acteur óók digitaliseren,
zoals in Beowulf is gedaan. Daarin zijn de bewegingen en
stem van Anthony Hopkins opgenomen en digitaal
geprojecteerd. Ik ben er geen voorstander van omdat een
mens van vlees en bloed nu eenmaal realistischer overkomt.
En al helemaal wanneer het Anthony Hopkins betreft. Een
veel betere acteur kom je niet vaak tegen, nietwaar? Soms is
Pablo Helman
Wtch. #27 Pablo Helman 03-12-2008 17:14 Pagina 97
watch 0 0 : 9 8
WATCH & LISTEN
IInnddiiaannaa JJoonneess--ffiillmmrreeeekkss
Raiders of the Lost Ark (1981)
Indiana Jones and the Temple of Doom (1984)
Indiana Jones and the Last Crusader (1989)
Indiana Jones and the Kingdom of the Crystal Skull (2008)
INDIANA JONES AND THE KINGDOM OF THE CRYSTAL SKULL
CCAASSTT:: Harrison Ford, Cate Blanchett, Shia LaBeouf
RREEGGIIEE:: Steven Spielberg
RREELLEEAASSEE:: DVD is nu verkrijgbaar
1957, ten tijde van de Koude Oorlog. Wanneer een Sovjetteam
van plan is om het geheim van mysterieuze kunstvoor-
werpen, beter bekend als de Crystal Skulls, wil ontrafelen, is
archeoloog/avonturier Dr. Henry 'Indiana' Jones weer
gedwongen om in actie te komen. EExxttrraa''ss:: uitgebreid
filmmateriaal met behind-the-scenes extras.
het wel nodig. Bijvoorbeeld in Avatar, waaraan ik
nu bezig ben met James Cameron. Dat gaat over
iemand die naar een andere wereld reist en
fysiek een ander persoon wordt, namelijk een
'avatar'. Afgezien van dit voorbeeld ben ik van
mening dat omdát je iets uit een computer kunt
toveren, je het nog niet per sé hoeft te doen.
WWaatt iiss hheett ggrroooottssttee vveerrsscchhiill ttuusssseenn SStteevveenn
SSppiieellbbeerrgg eenn GGeeoorrggee LLuuccaass??
Steven houdt ervan om op een filmset te staan.
Hij vindt het heerlijk om met acteurs te werken
en vindt een blue screen een noodzakelijk
kwaad. Hij houdt eigenlijk niet van visuele
effecten, maar ze zitten wel in bijna al zijn films,
haha. Dit in tegenstelling tot George Lucas. Hij
houdt meer van post-productie en kan niet
wachten tot de opnames erop zitten en hij aan
de computer de film nog eens lekker kan
bewerken. Twee uitersten dus.
BIOGRAFIE PABLO HELMAN
Pablo Helman (1959) is geboren en getogen in Argentinië
waar hij musicus (drums) werd. Nadat hij en zijn band vier
albums hadden gemaakt, wilde Helman zijn focus verleggen
en muziek gaan schrijven voor films. Hij verhuisde naar
Amerika waar hij aan UCLA muziekcompositie ging
studeren. Vervolgens schreef hij muziek voor televisiepro-
gramma's. Bij de televisie hadden ze een editor nodig. Dat
heeft hij zeven jaar gedaan. Daar kreeg hij een baan als
digitale samensteller bij Star Trek - The Next Generation.
Van daaruit werkt hij voor Apollo 13, Independence Day.
Inmiddels heeft hij de visual effects voor 21 films gedaan. Zijn
volgende project is Avatar van regisseur James Cameron
(Titanic), vanaf december in bioscopen.
Afgezien van dit voorbeeld
ben ik van mening dat omdát
je iets uit een computer kunt
toveren, je het nog niet per sé
hoeft te doen.
Annnnd.... action!U wilt de prestaties van Pablo Helman (nog) eens op u gemak bestuderen? In samenwerking met Paramount Pictures verloot WATCH 5Indiana Jones: Kingdom of the Crystal Skull-pakketten, bestaande uit de dvd en een uniek Indiana-sleutelhanger. Eén pakket bevat bovendieneen originele Indiana-hoed! Indien u hiervoor in aanmerking wilt komen: stuur een e-mail met uw n.a.w.-gegevens naar [email protected] o.v.v. Indiana.
Wtch. #27 Pablo Helman 08-12-2008 10:11 Pagina 98
Regi
ster
ed d
esig
n
Eberhard & Co. celebrates 120 years of history with a very special chronograph: Chronographe 120ème Anniversaire.
120 years. In each and every detail.
EbERhaRd & Co. S.a. - biEnnE - SuiSSE - www.eberhard-co-watches.ch | beneLux agent: TimE Company - ph. +31 570 514.200
watch 0 0 : 1 0 0
WATCH & LISTEN
CHANGELINGCCAASSTT:: Angelina Jolie, John Malkovich
RREEGGIISSSSEEUURR:: Clint Eastwood
RREELLEEAASSEE:: nu in bioscopen
Sociaal-maatschappelijke misstanden, corruptie, wanprestatie en intimidatie van de
zittende macht (al dan niet in staat van oorlog), en het individu dat met
waardigheid, eergevoel, durf en doorzettingsvermogen zijn doel voor ogen houdt,
zijn zaken die we met een gerust hart kunnen overlaten aan Clint Eastwood, de
regisseur. Prijzenswaardig ook dat de voormalige westernacteur deze
eigenschappen niet alleen voorbehoud aan zijn helden. Hoe vernieuwend kan
iemand zijn op 78-jarige leeftijd! Hilary Swank won met haar rol als heldin - in
Million Dollar Baby - zelfs een Oscar. En Angelina Jolie weet ook weg met haar
opdracht in Changeling. Eastwood's heldin in dit indringende waargebeurde
horrordrama heet Christine Collins. Zij gooide in 1928 de knuppel in het
hoenderhok van de LAPD. In die tijd werden aan de lopende band moorden
gepleegd in Los Angeles en veel daarvan schoof dit korps onder het tapijt. Corruptie
vierde dan ook hoogtij in de City of Scandal. Collins treft na thuiskomst een leeg huis aan. Geen spoor van haar negenjarige
zoon. Wat volgt is een litanie aan vruchteloze bezoeken aan de LAPD. De mediadruk wordt opgevoerd totdat het geplaagde
korps na vijf maanden met een jongen op de proppen komt. Dat de moeder haar kind niet in het joch herkent, heeft het korps
geen oren naar. Zij scoren: mission accomplished. Ondanks grove tegenwerking van hun kant, laat zij het er niet bij zitten. Als
een pittbull bijt ze zich vast in haar zoektocht naar haar zoon en niet zonder risico.
Dat de 'heldin' haar herintrede maakt in Hollywood is grotendeels op het conto van de oude Eastwood te schrijven.
PS. Voor Clint Eastwoodfans: op 22/1 gaat de opgepoetste versie van de Sergio Leone klassieker The Good, The Bad & The Ugly
in première.
Wtch. #27 Films & Books 04-12-2008 08:52 Pagina 100
0 0 : 1 0 1 watch
TTeekk
sstt:: C
arm
en N
elst
ein
FROST/NIXONCCAASSTT:: Frank Langella, Michael Sheen, Oliver Platt
RREEGGIIEE:: Ron Howard
RREELLEEAASSEE:: 15/1
Nu met de verkiezingen net achter de rug, het einde van het
Bush-tijdperk in zicht en de komende inauguratie van de
eerste zwarte president van de V.S. is deze film prima
getimed. Het jaar is 1977, drie jaar na zijn afzetting (vanwege
het Watergate schandaal) heeft nog geen enkele journalist
Nixon weten te strikken voor een interview.
Het lukt David Frost, een Britse tv-persoonlijk-
heid, type snelle oppervlakkige jongen. Frost
betaalt grof voor het interview waarin hij
Nixon het excuus wil ontlokken waar het
Amerikaanse volk naar snakt. Nixon hapt toe
omdat hij van lichtgewicht Frost weinig denkt
te vrezen. In vier interviews van negentig
minuten -die aanvoelen als een uitputtende
bokswedstrij - wordt dan ook snel duidelijk
dat Frost inderdaad te licht is tegenover
Tricky Dick. Deze doet zijn naam eer aan
door sluw, voordat de camera's lopen, een
vileine opmerking te maken over Frost's
nichterige Italiaanse instappers. Frost wankelt
en wordt onder de tafel gekletst door Nixon.
Wat een kruisverhoor moet worden, is één grote reclamespot
voor Nixon. Totdat de talkshowhost bij zinnen komt en er
een journalist van formaat opstaat én de film zijn
geëxalteerde climax krijgt.
Frank Langella en Michael Sheen (Tony Blair in The Queen)
die in 2007 dit verhaal al op Broadway speelden, zijn goed aan
elkaar gewaagd als sparringspartners in dit door Ron Howard
vakkundig geschetste politieke arena. In de bioscoopzaal
dringt zelfs het angstzweet van Frost door terwijl Nixon juist
een geur van zelfgenoegzaamheid uitscheidt.
WATCH & LISTEN
SYNECDOCHE, NEW YORKCCAASSTT:: Philip Seymour Hoffman, Emily Watson,
Samantha Morton
RREEGGIIEE:: Charlie Kaufman
RREELLEEAASSEE:: 5/2
Toen regisseur Spike Jonze (Being John
Malkovich, Adaptation) wegens tijdgebrek voor
de klus bedankte, besloot scenarioschrijver
Charlie Kaufman zelf aan het roer te gaan staan.
Zijn regie-debuut is net zo'n conceptuele
mindfuck als zijn vorige hersenspinsels
(bovengenoemde films en Eternal Sunshine of
the Spotless Mind). En Seymour Hoffman past
helemaal in het Kaufmankader. Hij speelt
theaterdirecteur Caden Cotard, een intelligente
weirdo wiens lijf èn leven in staat van verval
verkeren. Hij plast en poept bloed en zijn vrouw
(Catherine Keener) neemt op een dag de benen
naar Berlijn. Vanaf dat moment is de realiteit uit
het plot. Uiteraard geheel in Kaufmanstijl: totale
vervreemding. Om orde aan te brengen, zet
Cotard een megaproductie op poten in een
hangar die over zijn eigen leven moet gaan. Het wordt een gebed zonder
eind met diverse vrouwen die figureren in zijn leven en zijn werk.
Doordat Kaufman grappen uithaalt met de tijd, raak je de draad kwijt.
Greep op het leven krijgen, pogingen de banaliteiten en futiliteiten van
het leven een plek te geven, de zoektocht naar de ultieme waarheid; met
zijn films lijkt Kaufmans te zeggen 'doe geen moeite, het lukt je niet'. En
misschien is dat wel de kracht van zijn films. Die herkenbaarheid geeft
troost.
Wtch. #27 Films & Books 04-12-2008 08:54 Pagina 101
watch 0 0 : 1 0 2
WATCH & LISTEN
STERREN-COLLECTIE
IN EUROPA
Wie naast het vuistdikke boek van Geert Mak nog een gaatje over
heeft in zijn boekenkast moet nu opletten: vanaf begin december
is namelijk ook de tv-serie met alle achttien delen van In Europa
voor iedereen verkrijgbaar (richtprijs € 79,95). Achttien weken lang trok
deze prachtige VPRO-televisieserie, gemaakt naar aanleiding van het
gelijknamige boek, gemiddeld meer dan één miljoen kijkers. Daarmee was
het een van de best bekeken documentaireseries ooit. In de serie laat
eindredacteur Roel van Broekhoven de kijker door de eerste helft van de
vorige eeuw reizen, in het voetspoor van de auteur. Per aflevering staan een
locatie en een jaar centraal: de verschrikkingen van de tweede slag bij Ieper
1915, de natie verscheurende burgeroorlog in Madrid 1937, de uitputtende
slag om Stalingrad in 1943 et cetera. De meeslepende verhalen van
ooggetuigen en direct betrokkenen zorgen ervoor dat de geschiedenis nooit meer vergeten wordt. De voice-over is gedaan door
Geert Mak zelf. Bijna 11 uur op negen dvd's, aangevuld met zes cd's, waarvan twee met achtergrond informatie over de tot-
standkoming van het boek en vier met klassieke muziek van componisten uit de twintigste eeuw, van Gustav Mahler tot
Edward Elgar en van Dimitri Shostakovich tot Richard Strauss. Een ultiem document voor iedereen die geïnteresseerd is in de
Europese geschiedenis.
DDiissttrriibbuuttiiee:: BBrriiddggee EEnntteerrttaaiinnmmeenntt GGrroouupp iinn ssaammeennwweerrkkiinngg mmeett VVPPRROO TTVV.. ZZiiee ooookk:: wwwwww..iinneeuurrooppaa..nnll
Er zijn van die dingen waar je nooit genoeg
van hebt. Een daarvan is de dvd-
verzamelbox gestoeld op kwaliteit. We
belichtten in WATCH reeds eerder een collectie,
waarin de filmkeuzes waren ingegeven door het
belang dat de rolprent ooit had voor een bepaalde
filmstroming of de stijl van een regisseur. De
collecties die Universal Pictures nu op de markt
brengt zijn vooral gebaseerd op de iconische
status van de sterren die erin voorkomen, met
namen als Robert de Niro, Clint Eastwood, Sean
Penn, Robert Redford en John Wayne. Naast deze
Hollywood-legendes presenteert Universal echter
ook een serie waarin de Franse sterren Brigitte
Bardot, Jean-Paul Belmondo, Alain Delon en
(Oostenrijks-Franse) Romy Schneider de hoofdrol
vertolken.
De boxen vormen zonder meer een mooie
aanvulling op de verzameling, maar het blijft een
jammerlijk feit dat het belangrijkste selectiecrite-
rium om te bepalen welke film wel en welke niet
in de boxen terecht kwam was gelegen in de vraag
of de rechten van de rolprent al dan niet in
handen waren van Universal Pictures.
Consequentie is dat de boxen wisselend zijn in
omvang én kwaliteit. Zo bevat bijvoorbeeld de box
van Sean Penn slechts drie films, maar die zijn wel
stuk voor stuk ijzersterk. Daar tegenover staat
echter de box van Clint Eastwood die weliswaar
zes films bevat, maar waarvan de jongste (The
Eiger Sanction) afkomstig is uit 1975 -en iedere
Eastwood-liefhebber weet dat deze briljante
filmmaker toen nog niet eens aan zijn sterke
periode was begónnen. Wie derhalve zijn privé-
collectie wil beperken tot uitsluitend de béste
films van de grootste sterren heeft geen andere
keuze dan op jacht te gaan naar enkelvoudige
dvd's van diverse productiemaatschappijen -ervan
uitgaande dat al die films ook daadwerkelijk ooit
op dvd zijn of worden uitgebracht. Mocht u
daarentegen vooral streven naar een zo compleet
mogelijke collectie van iedere filmster of gewoon
wat minder kieskeurig zijn, dan zijn boxen als
deze natuurlijk een absolute must-have.
Actie!WATCH helpt u
graag bij hetverrijken van uwverzameling. Insamenwerkingmet Universal
Pictures verlotenwe daarom tweecomplete Icon-collecties (1 x
Hollywood en 1x Franse films).Wilt u hiervoorin aanmerkingkomen? Stuurdan een e-amilmet uw n.a.w.gegevens [email protected]
o.v.v. Frans ofHollywood.
Wtch. #27 Films & Books 12-12-2008 12:00 Pagina 102
0 0 : 1 0 3 watch
WATCH & LISTEN
TTeekk
sstt:: K
eyw
ords
, Elis
e G
laud
eman
s
DE WREDE HAND VAN VAL MCDERMIDUUiittggeevveerriijj SSiijjtthhooffff,, € 1199,,9955
IISSBBNN 997788 9900 221188 00113366 00
Dit is de vijfde thriller rondom Tony Hill. Nu
staat er een voetbalclub centraal waar
meerdere gifmoorden plaatsvinden.
Ongelooflijk knap hoe de boeiende maar
bijna onwaarschijnlijke verhaallijnen bij
elkaar komen. Een gedegen opgebouwd plot
dat in alle stadia een onderhuidse spanning
in stand weet te houden. Ook verstaat Val
McDermid de kunst om een subtiele sfeer
van emoties rond de hoofdpersonen te
schetsen die voor de lezer zeer suggestief
werkt. Een prettig en intelligent taalgebruik
maakt dit boek tot bijzonder plezierige
lectuur!. Extra: in ieder exemplaar van De
Wrede Hand zit een gratis dvd met één van de
afleveringen van Wire in The Blood, de
tv-serie die is gebaseerd op de Tony Hill thrillers.
DE ZEVENDE DAG VAN DAVID ELLISUUiittggeevveerriijj TThhee HHoouussee ooff BBooookkss,, € 1188,,5500
IISSBBNN 997788 9900 444433 22112299 66
Aanvankelijk vergezocht lijkend scenario
brengt de lezer toch steeds weer op een
dwaalspoor. De gruwelijke moorden waar het
in het boek uiteindelijk om draait, blijken
toch op verrassende wijze in het verhaal te
passen. Maar wel heel anders dan je dacht!
Zeer spannende thriller, goed geschreven en
boeiend vanaf de eerste pagina door
verfrissende originaliteit.
DE PRIMEURS VAN MARC DECLERCQUUiittggeevveerriijj FFoonnttaaiinnee,, € 4499,,9955
IISSBBNN 997788 9900 55995566 228866 88
Nooit geweten dat sint-jakobsschelpen licht
en donker kunnen onderscheiden door een
vijftigtal groene oogjes langs de rand van de
schelp? Of dat een predikant uit Terneuzen
de eerste was die aardperen n Europa teelde?
Culinair journalist Marc Declercq vertelt in
dit heerlijke leesboek alles over bekende en
minder bekende seizoensproducten. Chef-
kok Patrick Caignau schreef er eenvoudige
maar lekkere recepten bij.
WESTERN OM TE ZIEN
De western is dood, lange leve de western.
Gelukkig zíjn er nog regisseurs -en productie-
maatschappijen- die het genre aandurven,
want de kans op succes lijkt tegenwoordig minimaal.
Kevin Costner zette in 1990 nog een succesvolle film
neer met Dances With Wolves, maar wist met het
toch aardige Open Range (2003) nauwelijks meer
publiek te trekken, evenmin als Andrew Dominik
met The Assassination of Jesse James by the Coward
Robert Ford (met toch Brad Pitt in de hoofdrol). Ook
Clint Eastwood liet nog niet zo héél lang geleden zien
nog best raad te weten met paarden en cowboys,
getuige de prachtige films Pale Rider (1985) en het
vier Oscars winnende Unforgiven (1992), maar verder
was het de laatste decennia toch erg rustig in het
Wilde Westen.
Maar nu was er opeens 3:10 To Yuma van regisseur
James Mangold (Copland, Walk the Line), een remake
van de gelijknamige klassieker uit 1957. Helaas, de
film draaide in het hele land in slechts vier bioscopen
en was vrijwel direct alweer uit roulatie. Zonde! Deze
prachtige karakterfilm toont namelijk zowel Russell
Crowe als Christian Bale in één van hun beste rollen.
Regisseur James Mangold was zeventien jaar oud
toen hij het origineel van de film voor het eerst op
televisie zag. “De film maakte grote indruk op me
omdat de vragen die erin gesteld werden over
moraliteit, moed, eer en familie erg complex waren.
De karakters van Ben Wade en Dan Evans zijn ook
veel ingewikkelder dan de simpele zwarte en witte
hoeden. Het verhaal bood niet alleen actie, maar ook
claustrofobie, wat uniek is voor het genre; deze twee
tegengestelde personages werden gedwongen om
heel erg dicht op elkaar te zitten.”
Het resultaat is een film die het aanzien méér dan
waard is en een veel groter publiek verdient. Daarom,
voor wie hem nog niet heeft gezien: de dvd is vanaf
half december verkrijgbaar. DDiissttrriibbuuttiiee:: DDuuttcchh
FFiillmmWWoorrkkss.. SSppeecciiaall 22 DDiisscc DDVVDD SStteeeellbbooookk EEddiittiioonn;;
€ 2244,,9999 ooff BBlluu--rraayy:: € 2299,,9999
BOEKEN
Wtch. #27 Films & Books 12-12-2008 12:05 Pagina 103
watch 0 0 : 1 0 4
WATCH & LISTEN
TESTAMENT VAN DE SEVENTIES(10 cds & 5 dvds - Universal)
Muziekliefhebbers die beweren dat de seventies maar saai
waren vergeleken met de legendarische sixties, zijn geen
echte muziekliefhebbers. In de jaren zeventig kwamen tal
van stromingen tot bloei waarvoor in het decennium
daarvoor de basis werd gelegd. Ga maar na: hardrock,
countryrock, prog en symfonisch, singer-songwriter, soul.
Qua supersterren was er voor elk wat wils: David Bowie, Kate
Bush, Deep Purple, Elton John, Neil Diamond, Rod Stewart,
Diana Ross, Stevie Wonder, Demis Roussos, Abba. Wie het
liever wat dichter bij huis hield, had ook niets te klagen:
Golden Earring, Earth & Fire, The Cats, Rob de Nijs, Focus.
Vergeet ook niet de opkomst van de synthesizer, de
doorbraak van reggae en het feit dat albums net zo
belangrijk werden als singles. En als het allemaal te serieus
dreigde te worden, dan kenden de seventies (net als ieder
ander decennium) een aantal interessante tegenstromingen.
Glamrock bracht de fun terug in pop, disco liet zien dat je
gewoon mocht blijven dansen, en punk bewees dat iedereen
een bandje kon beginnen. Testament van de Seventies (200
songs, 100 video's plus alle belangrijke nieuws- en tv-items)
blijft boeien. En de beste kersthit blijft toch gewoon Merry
Xmas Everybody van Slade?
JOHNNY CASHAt Folsom Prison (Legacy Edition - Sony)
“I shot a man in Reno, just to watch him die.” Zinloos geweld
in een notendop, Johnny Cash schreef het al in 1955, in het
nummer Folsom Prison Blues. 13 jaar later gaf hij, op eigen
verzoek, twee concerten in deze zwaar bewaakte gevangenis
om er een live album van te maken. Hij zag zichzelf als een
man met een missie: om de gevangenen een hart onder de
riem te steken. En om de buitenwereld erop te attenderen
dat gevangenen ook mensen zijn. De schaduwkanten van
het bestaan, het leven van verstotenen - het vormt een van de
voornaamste thema's in het werk van Johnny Cash. Het
succes van deze concerten (een jaar later gevolgd door het
beroemde San Quentin-optreden) komt voort uit zijn inle-
vingsvermogen in de situatie en de mentaliteit van zijn
publiek. Via songs vol zwarte humor (Cocaine Blues, 25
Minutes To Go), heimwee, verlangen (Green Green Grass Of
Home, Send A Picture of Mother, I Still Miss Someone),
armoede en uitzichtloosheid (Dark As A Dungeon, I Got
Stripes) plaatst hij zich op het niveau van de gevangenen en
creëert hij tegelijkertijd zijn eigen mythische status als The
Man In Black. Op de 2 cds staan beide complete concerten
inclusief voorprogramma's en gastoptredens (Carl Perkins,
Statler Brothers, June Carter). De bijgevoegde dvd bevat een
boeiende documentaire, met als wrang hoogtepunt het
tragische lot van Glen Sherley, een Folsom Prison-gevangene
annex songwriter van wie Johnny Cash deze dag een song
(Greystone Chapel) ten gehore bracht.
Wtch. #27 Films & Books 12-12-2008 12:06 Pagina 104
0 0 : 1 0 5 watch
WATCH & LISTEN
TTeekk
sstt:: P
eter
Bijp
ost
KANYE WEST808s & Heartbreak (Universal)
Je bent een succesvol producer en rapper. Dan sterft je moeder (tijdens
plastische chirurgie - door jou betaald) en laat je vriendin je na vier jaar in de
steek. Je raakt in een crisis, wilt de ellende van je af schrijven. Gangsta-rap
clichés volstaan niet meer en dus besluit je te zingen. Met behulp van een
Auto-Tune (want zingen kun je, net als veel andere rappers, eigenlijk niet).
Zie daar 808s & Heartbreak. 808s slaat op de Roland TR-808, een oude
drumcomputer uit de 80s die hier simpele retro-beats verzorgt. En het
gekke is, het werkt allemaal. Je moet even door de soms pathetische teksten
(geen greintje humor hier) en de computergestuurde zangmelodieën heen
luisteren om te horen dat Kanye het meent. Hoogtepunten zijn Love
Lockdown, Welcome To Heartbreak, Coldest Winter (met Tears For Fears
sample) en Say You Will. Sfeervol en indringend album.
THE SOUND OF THE SMITHS(2cd - Warner)
Slechts 5 jaar, 4 albums en een reeks unieke singles hadden ze nodig om één van
de invloedrijkste Britse bands van de jaren tachtig te worden. Emo-pop zou je het
nu noemen. Morrissey wist als geen ander de alledaagse grauwe werkelijkheid
van de jonge adolescent te verwoorden in poëtische, intelligente teksten waarin
romantiek, eenzaamheid, wanhoop, verlangen, cynisme en zwarte humor elkaar
afwisselden. Gecombineerd met zijn klagelijke, excentrieke stem en het
kleurrijke, heldere gitaarspel van Johnny Marr resulteerde het in een oeuvre dat
nog altijd fris en tijdloos klinkt. Op The Sound Of.. zijn hoogtepunten als Hand In
Glove, The Headmaster Ritual, Panic, Bigmouth Strikes Again, There Is A Light
That Never Goes Out en How Soon Is Now door Marr zelf geremastered en dat
hoor je. Een tweede cd vol b-kantjes, live- en album-tracks maken dit tot de
Smiths-compilatie die alle eerdere overbodig maakt.
SNOW PATROLA Hundred Million Suns (Universal)
The Editors, U2, Coldplay: het zijn de ijkpunten waarmee Snow Patrol
ook op dit vijfde album mee vergeleken kunnen worden. In
verschillende songs voel je de climax, het stadion-meezingrefrein, al
aankomen (If There's a Rocket Tie Me To It, Take Back The City,
Disaster Button). Toch is deze plaat gelukkig geen herhaling van Eyes
Open met de zoetsappige hit Chasing Cars, waarmee wereldwijd werd
doorgebroken. De sfeer is wat opgewekter, Gary Lightbody's teksten
vermijden de romantische clichés en hier en daar is ruimte voor wat
experiment. Zoals in The Golden Floor, een spannende combinatie
van akoestische gitaar en een opvallende ritmetrack. Of in The
Lightning Strike, een ambitieus drieluik van 16 minuten, waarvan
vooral de symfonische rock van What If The Storm Ends?, compleet
met blazers en achtergrondkoortjes, en het mooie slot (Daybreak) de
aandacht vasthouden. Een duistere spanning maakt Lifeboats tot een
ander hoogtepunt. Mooie plaat met voldoende scherpe kantjes.
Wtch. #27 Films & Books 12-12-2008 12:08 Pagina 105
watch 00:106
HONGKONG
BEST VIEW
Hongkong is met recht een stad met wow-factor. Ooit een bescheiden
Brits koloniale handelspost, die onstuitbaar uitgroeide tot een van de
meest fascinerende havensteden ter wereld, in 1997 weer gretig door
moederland China omarmd. 'Highlight' is onbetwist de unieke
skyline van Hong Kong Island met zijn spectaculaire wolkenkrabbers,
die elke avond stipt om acht uur met een kleurige lichtshow worden
getooid. Vanuit de lobby van het InterContinental in Kowloon district
(vrij vertaald 'de negen draken') bestaat het meest grandioze, nog
steeds ononderbroken uitzicht daarop. Maar ook hun restaurant
Nobu, gesitueerd op de mezzanine, kan bogen op een dito
panoramische view. Nobu is overigens zonder meer ook de beste
'Japanner'van Hongkong, zowel qua design als gebodene, en bijtijds
reserveren voor een tafeltje is dan ook sterk aan te raden. Aan de
sushibar zit je immers met je rug naar het raam...
1188 SSaalliissbbuurryy RRdd..,, KKoowwlloooonn.. TT ((++885522)) 22772211 11221111;;
wwwwww..iinntteerrccoonnttiinneennttaall..ccoomm
8geef acht
Tekst: Cila van der Endt FFoottooggrraaffiiee:: David Lindsey MMeett ddaannkk aaaann:: Cathay Pacific Airways en VNC Travel
China is een land van superlatieven en extremen. Met name metropolen als
Hongkong, Sjanghai en Beijing doen hun uiterste best elkaar telkens
opnieuw te overtroeven; hoger, fraaier, sneller, beter. Aangezien het cijfer
8 voor Chinezen bovendien als een geluksgetal geldt, ditmaal geen top tien
maar onze 'top acht' in elk van deze steden. Sla acht op Les Musts de Mao.
GRANDEUR
Niet ver daar vandaan verrees exact 80 jaar geleden het
eerbiedwaardige Peninsula, dat inmiddels mag worden
gerekend tot de categorie legendarische grand hotels.
Daarbinnen huist tevens een reeks van chique
restaurants, waaronder al 55 jaar Gaddi's, met als
eigentijdse 'roerganger' de talentvolle David Goodridge.
Spreekt het klassieke decor u mogelijk niet zo aan,
reserveer dan voor zijn funky 'chefs table' in de keuken.
Of bestijg de lift voor het spectaculair ogende Felix, een
origineel en nog immer 'cool' design van niemand
minder dan Philippe Starck. Een champagnebar en
glazen dansvloer completeren het geheel maar vergeet
vooral niet ook een kijkje te nemen in de toiletten!
SSaalliissbbuurryy RRdd.. KKoowwlloooonn.. TT ((++885522)) 22992200 22888888
wwwwww..ppeenniinnssuullaahhootteellss..ccoomm
Wtch.#27 GreatGetaway 11-12-2008 10:17 Pagina 106
00:107 watch
TRAVEL REPORT CHINA
'TONGUE IN CHIC'Het splinternieuwe, op 08-08-08 geopende W Hotel in
Hongkong zal evenmin aflaten u te verbazen. Een
eigentijdse hoteltoren, boordevol fraaie en speelse
designgrappen op een nieuwe, strategisch gewilde
locatie van het ogenschijnlijk reeds overvolle
TsimShaTsui. Handelsmerk is ook hier natuurlijk
weer de befaamde Bliss Spa en hun onvolprezen
'whenever whatever' service voor de gasten. Mocht u
toevallig niet in de gelegenheid zijn om er ook
daadwerkelijk te logeren, wip dan toch zeker binnen
voor een ontbijt (een van de beste in Hongkong) of
lunch in Kitchen, dan wel een diner in restaurant
Fire. Je kijkt je ogen uit! Laatste pluim richting W is
bovendien hun alleszins aantrekkelijke wijnkaart.
11 AAuussttiinn RRooaadd WW,, KKoowwlloooonn SSttaattiioonn.. TT.. ((885522)) 33771177 22222222..
wwwwww..eexxpplloorreewwhhootteellss..ccoomm//hhoonnggkkoonngg..
TTiipp:: Slenter bij wijze van 'digestief' na afloop
door de hellende straatjes van Hollywood
Road en omgeving en vergaap u aan de
uitstallingen van Oosters antiek naast
contemporaine Chinese kunst in galerieën
als Schoeni. wwwwww..sscchhooeennii..ccoomm..hhkk
DIM SUMOver ontbijt gesproken: tijdens een bezoek aan Hongkong mag een dim
sum brunch beslist niet ontbreken. U weet wel, die overheerlijke
gestoomde of gefrituurde, met diverse delicatessen gevulde Kantonese
hapjes. De meest uitgelezen dag daarvoor is natuurlijk de zondag, maar
dan zit elk gereputeerd dim sum restaurant vaak al tjokvol ...dus laat dit
een waarschuwing zijn. Een goede -zo niet de meest exquise- keus
hiervoor is het Chinese restaurant Lung King Heen in het Four Seasons
hotel. De dim sum kaart van chef Chan is wereldberoemd, zeker nadat
hij als eerste Chinese chefkok DRIE Michelinsterren verwierf. Geniet ook
van hun theekaart én de onberispelijke service van het bedienende team.
wwwwww..ffoouurrsseeaassoonnss..ccoomm
IN OPMARSWanchai is nog steeds een puur Chinees volksbuurtje maar wel eentje in duizelingwekkende opkomst, vergelijkbaar
met het Meatpacking in NYC. Onnodig te zeggen dat trendy restaurants, winkels en - zeker na de expo ART HK 08 - tal
van galerieën er hun deuren openden. Zo kreeg een gerestaureerd pandjeshuis een nieuwe horecabestemming en
duikt de signaalrode entree van de avant-garde galerie Ooi Botos onverwacht op tussen nederige marktkraampjes met
groenten, fruit en vis. Een opvallende deur van Jonathan Solomon als variant op en geïnspireerd door de traditionele
metalen winkelpuien. 55 GGrreessssoonn SStt.. WWaann CChhaaii.. TT ((++885522)) 99009922 77443366..
Wtch.#27 GreatGetaway 11-12-2008 10:21 Pagina 107
watch 0 0 : 1 0 8
STERRENREGEN
De (Michelin)sterrenregen die zojuist
neerdaalde over Hongkong bedacht zeker
'onze eigen' Hollandse chefkok Richard
Ekkebus met gulle hand. Al eerder maakten
wij in Watch melding van diens vergaande
culinaire capaciteiten maar die mening
blijkt nu ook van 'hogerhand' officieel
gestaafd. Richard's domicilie is restaurant
Amber in het zeer designer Landmark
Mandarin Oriental hotel te Central. Het
gesoigneerde eten en fraaie, enigszins
theatrale interieur van dit tussen kantoor-
wolkenkrabbers ingeklemde restaurant
maakt het gebrek aan uitzicht ruimschoots
goed. Je kunt je volledig concentreren op het
binnengebeuren.
1155 QQuueeeenn''ss RRdd..,, CCeennttrraall.. TT ((++885522)) 22113322 00006666;;
wwwwww..mmaannddaarriinnoorriieennttaall..ccoomm
HIGH SOCIETEA
SAVVA (spreek uit savour) in het Princes Building is hét
nieuwe trefpunt van CBD, zowel voor 'ladies that lunch',
afternoon tea-en of een business borrel na het werk. Een
simpel, stijlvol en 'cutting edge' nieuw geesteskind van HK
socialite Bonny Gokson, in samenwerking met designers
Calvin Tsao van Tsao & McKown NY en Team HC in
Hongkong. Lounges, private rooms en restaurants zijn
rondom voorzien van art en werden aaneengeschakeld
middels een 'muur' van levend groen. Niet alleen
verpletterend mooi van binnen maar ook buiten, gezeten op
het riante terras, al evenzeer indrukwekkend.
PPrriinnccee''ss BBllddgg 2255//FF,, 1100 CChhaatteerr RRdd..,, CCeennttrraall.. TT ((++885522)) 22553377 11338888..
Op hoog niveauCathay Pacific vliegt dagelijks vanaf
Amsterdam naar Hongkong met 15x per dag
een doorverbinding naar Sjanghai. Vanaf
november 2008 zijn de toestellen ingericht
met een vernieuwd cabine-interieur, met o.a.
gerieflijke flat beds in de business class en
werd bovendien een -inmiddels bekroonde-
first class geherintroduceerd, met
bijbehorende nieuwe Arrivals lounge op HK
Airport. Lang leve de luxe! Voor meer
info/reserveringen: www.cathaypacific.nl
EXTREEM EN INNOVATIEF
Ook 'X-treme Chef' Alvin Leung verruilde zijn oude
stek in het Central Business District gaarne voor een
spiffy nieuwe eetgelegenheid in Wanchai onder
dezelfde veelzeggende titel: Bo Innovation. Daar
verbluft en verblijdt hij zijn gasten opnieuw en
onvermoeibaar met zijn ludieke culinaire escapades -
deconstructie, moleculair enz. -in een grensverleggen-
de mix van Westerse versus Chinese kooktechnieken
en ingrediënten. Onthouden dus die naam: Bo
Innovation. Mét twee Michelin sterren!
SShhoopp 1133,, 22//FF,, JJ RReessiiddeennccee,, 6600 JJoohhnnssttoonn RRdd//1188 SShhiipp SStt..,,
WWaann CChhaaii.. TT ((++885522)) 22885500 88337711..
wwwwww..bbooiinnnnoovvaattiioonn..ccoomm
HONGKONG
Wtch.#27 GreatGetaway 11-12-2008 10:24 Pagina 108
0 0 : 1 0 9 watch
TRAVEL REPORT CHINA
SJANGHAI
HOOFD IN DE WOLKEN
Sjanghai is wellicht de meest Europees ogende stad van China, met veel invloeden
vanuit haar koloniale historie, rijkelijk gelardeerd met exotische Chinese
elementen. Flaneren over de legendarische Bund is voor iedereen een must. Maar
reken er wel op dat honderdduizend anderen dat mét u doen! Het uitzicht over de
zinbegoochelende, telkens veranderende skyline van Pudong is de beloning.
Onlangs verrees daar het hoogste hotel ter wereld, 492 meter verdeeld over 101
verdiepingen. Een sterk staaltje eco-vriendelijke architectuur door Kohn Pederson
voor het Park Hyatt, waarmee het naastgelegen 'zusje' Grand Hyatt in hoogte werd
verslagen. Het Park Hyatt is genesteld op de etages 79-93 plus daarboven nog een
'observatory' en is van top tot teen subliem ingericht en gedecoreerd door de
Amerikaans/Chinese designer Toni Chi, die zijn ideeën baseerde op de
traditioneel Chinese hutong bouwstijl, met een enigszins mysterieus aandoend
netwerk van intieme gangen en ommuurde binnenplaatsen. Het geheel werd
uitgevoerd in serene, ton sur ton aardetinten en edele, naturel materialen als steen
en hout; weelderig in hun eenvoud. Uiteraard kunt u in dit nieuwe hotel tevens
zwemmen in het hoogste zwembad ter wereld ...tot aan de dag natuurlijk, dat een
andere wolkenkrabber hen -letterlijk- weer voorbijstreeft.
110000 CCeennttuurryy AAvveennuuee,, PPuuddoonngg NNeeww AArreeaa.. TT ((++8866 2211)) 66888888 11223344
wwwwww..ppaarrkkhhyyaattttsshhaanngghhaaii..ccoomm
FLANEREN EN ONTDEKKENLangs de Bund pronken onver-
stoorbaar de neoklassieke en
zuivere art deco gebouwen van
vóór Mao's culturele revolutie;
een uniek stukje straat, dat
onlangs door UNESCO officieel
in bescherming werd genomen.
Op nr. 3 staat het gelijknamige
Three on the Bund, een kolossaal
gebouw dat door meesterarchi-
tect Michael Graves intern van
een totale facelift werd voorzien.
Op de begane grond vind je nu toplabels als Armani of Hugo Boss en daarboven
een reeks van restaurants, trendy clubs en bars, verdeeld over diverse verdiepingen,
een Evian Spa plus een modern art gallery. Absolute topper is voor ons het
restaurant van kookcoryfee Jean Georges Vongerichten, dat alleen een evenknie
kent in New York. 'Jean Georges Shanghai' wordt gerund door diens zakenpartner
en chefkok Eric Johnson. Woorden schieten te kort over zoveel superbe kwaliteit,
maar dat komt eigenlijk wel zo goed uit, want praten met je mondvol is immers
onbeleefd!
NNoo.. 33 TThhee BBuunndd 44//FF,, 33 ZZhhoonngg SShhaann DDoonngg YYii LLuu.. TT ((++8866 2211)) 66332211 77773333
wwwwww..tthhrreeee--oonn--tthhee--bbuunndd..ccoomm
ESPRIT UIT DOWN UNDER
Vrijwel schouder aan schouder hiermee staat nr. 5,
een voormalig bankgebouw, waarin eveneens diverse
designwinkels en restaurants huizen. M on the Bund
(mét terras) is een zusterrestaurant van Michelle in
Hongkong, dat door de pionierende Australische
Michelle Garnaut werd opgezet. Vijf jaar geleden
opende zij bovendien in hetzelfde gebouw de
Glamour Bar, die nog steeds geldt als dé meest hippe
hang out van Sjanghai.
77//FF NNoo.. 55 TThhee BBuunndd.. TT ((++8866 2211)) 66335500 99998888;; wwwwww..mm--
oonntthheebbuunndd..ccoomm;; wwwwww..mm--tthheeggllaammoouurrbbaarr..ccoomm..
Dring je dieper door tot in Puxi, via de diverse
zijstraatjes van de Bund, dan kom je terecht op een
van de mooiste art deco pleinen van de stad. In een
van de hoekpanden aldaar opende onlangs een
tweetal entrepreneurs uit Down Under het
restaurant Hamilton House. Nieuw-Zeelander
Richard behartigt er de zaken vóór de coulissen,
terwijl de Australische chefkok Philippe de (Franse)
sterren van het Zuiderkruis kookt. Echt een cuisine
tout court, zoals je die in een rechtgeaarde Franse
bistro mag verwachten.
113377 FFuusshhoouu RRdd//JJiiaannggxxii RRdd.. TT ((++8866 2211)) 66332211 55665588..
Wtch.#27 GreatGetaway 11-12-2008 10:30 Pagina 109
watch 0 0 : 1 1 0
ELITAIRWie wat meer privacy zoekt, moet zich onverwijld
vervoegen in de Kee Club, verscholen in een van de
mooist gerestaureerde villa’s van Sjanghai in een hofje pal
achter de bruisende Huai Hai Lu. Vanuit deze
hypermoderne winkelstraat kom je terecht in een oase
van sophistication, met elegant meubilair en een privé-
collectie schilderijen van museale kwaliteit, verzameld
door eigenaar Christian Rhomberg (inderdaad dezelfde
van de Kee Club in Hongkong). Niet-leden mogen
eventueel binnen als introducé of op voorspraak van de
conciërge van hun (vijfsterren)hotel.
779966 HHuuaaii HHaaii LLuu.. TT ((++8866 2211)) 33339955 00888888;; wwwwww..kkeeeecclluubb..ccoomm
1933In dit jaar werd in Sjanghai een abattoir gebouwd. Een slachthuis..?
hoor ik u bijna denken, maar geloof me, dit is niet zomaar utiliteits-
bouw als wel een voorbeeldig staaltje van vooruitstrevende architectuur
uit die dagen en bovendien het enige, nog overeind staande in een
wereldwijde serie van slechts drie abattoirs door de Britse architect
Balfours. Na jarenlang braak te hebben gelegen werd de restauratie van
het grimmig ogende betonnen art deco complex kundig opgepakt en
is nu vrijwel volledig heringericht als een cultureel centrum voor
beeldende kunsten, gelardeerd met ateliers, galerieën, horeca en een
reeks van ludieke dan wel modieuze bedrijfjes die méér willen
uitdragen dan de gemiddelde verkoopboodschap.
2299 SShhaajjiinngg RRdd,, HHoonnggkkoouu.. TT ((++8866 2211)) 66558855 33004488;;
wwwwww..aaxxoonnssccoonncceeppttss..ccoomm
BUBBELEN EN BORRELEN
Aan het einde van de Bund, daar waar de Huangpu rivier
een weidse bocht maakt, prijken de eveneens nieuwe
hoteltorens van Hyatt on the Bund. Een accommodatie die
niet alleen als enige kan bogen op een magnifieke view over
béide oevers maar tevens de grootste inpandige spa van de
stad (3000 m2!). Als het ware in het verlengde daarvan werd
het terras van de bar op de 32ste verdieping uitgerust met
een jacuzzi. Voor relaxen, borrelen en bubbelen met
uitzicht op Sjanghai.
119999 HHuuaannggppuu RRdd.. TT ((++8866 2211)) 66339933 11223344;;
wwwwww..sshhaanngghhaaii..bbuunndd..hhyyaatttt..ccoomm
Hedendaagse allure
Moganshan Lu is hét uitstalraam van Sjanghai voor moderne
Chinese kunst. Een afgelegen straat waarin een
aaneenschakeling van grote en kleinere galerieën en ateliers,
afgewisseld met wat eenvoudige huisjes en oninteressante, maar
broodnodige horeca. Want wie alles wil bekijken is hier
minstens een hele dag zoet.
SJANGHAI
Wtch.#27 GreatGetaway 11-12-2008 10:32 Pagina 110
0 0 : 1 1 1 watch
TRAVEL REPORT CHINA
MAGISTRAALDe Olympische Spelen in Beijing openden op 08/08/08 en de nasleep is nog alom zichtbaar.
Denk maar aan het unieke Bird's Nest stadion door Herzog De Meuron, de 'zwemkubus',
diverse hypermoderne hotels en winkelcentra maar vooral het prestigieuze, 50 verdiepingen
hoge gebouw voor CCTV, de Chinese televisie, door 'ons aller' Rem Koolhaas en diens OMA -
Office for Metropolitan Architecture. Wij vinden dit zonder omhaal Beijing's meest
verbluffende nieuwe eyecatcher. Een serene glazen poort van ontzagwekkende afmetingen in
een abstracte, enigszins Escher-achtige constructie, welke hoog boven het intense verkeersge-
woel uitrijst. Zien is geloven. GGuuaanngghhaa LLuu//33ee vveerrkkeeeerrssrriinngg..
DE VERBORGEN STAD
Op geringe loopafstand van Sanlitun werd het 4000 m2 grote ommuurde terrein van een oude machinefabriek uit 1949 omgetoverd
tot een ware ministad in een grootstad, met diverse bar/lounges en restaurants plus een galerie, gegroepeerd in en rond een
lommerrijke binnenplaats. Speciale aandacht daartussen verdienen de Noodle Bar en Duck de Chine, dat -u raadt het al- gespeciali-
seerd is in Peking eend als ook plaats biedt aan China's eerste Bollinger champagne bar.
CCoouurrttyyaarrdd 44,, GGoonngg TTii BBeeii LLuu ((aacchhtteerr PPaacciiffiicc CCeennttuurryy PPllaaccee)),, CChhaaooyyaanngg.. TT ((++8866 1100)) 66550011 11994499..
BEIJING
Wtch.#27 GreatGetaway 11-12-2008 10:38 Pagina 111
watch 0 0 : 1 1 2
HEMELSVroeger wemelde de hemel boven het Tiananmen Plein
van de kleurige vliegers maar tijdens de aanloop tot de
Olympische Spelen werd dit helaas verboden. Als remedie
tegen deze teleurstelling biedt de zgn. Peninsula
Aacademy onder meer vliegerlessen, waarbij je niet alleen
zelf een vlieger kunt maken in de workshop van meester
vliegermaker Wang Chi Feng maar deze eventueel ook
leert oplaten. Een unieke ervaring, al was het alleen al
door het bezoek aan zijn atelier, midden in een originele
hutong. Opera, lessen in kunst of koken behoren
eveneens tot de mogelijkheden. RRaaaaddpplleeeegg hhiieerrvvoooorr ddee
ccoonncciiëërrggee vvaann hheett PPeenniinnssuullaa vviiaa tteell.. ((++8866 1100)) 88551166 22888888 ooff
vviiaa ppbbjj@@ppeenniinnssuullaa..ccoomm
NIEUWE BESTEMMING
American Legation, een statig, uit 1903 daterend bolwerk pal
naast Tiananmen, herbergde eens het Amerikaanse consulaat
maar behelst nu een kersverse reeks designer shops en eetgelegen-
heden, zoals respectievelijk Versace, Patek Philippe en BCA (Beijing
Center for the Arts), het fraaie La Maison Bleue van chefkok
Daniel Boulud en Kantonees restaurant Zen. Ankh Concepts
bedacht bovendien diverse funky bars/restaurants voor de hippe
Aqua groep uit Hongkong. Voor elk wat wils dus.
LLeeggaattiioonn QQuuaarrtteerr,, 2233 QQiiaannmmeenn DDoonngg DDaa JJiiee,, DDoonnggcchheenngg..
THE OPPOSITE HOUSE
Het district Sanlitun is eveneens getransformeerd tot een levendig uitgaanscentrum met spraakmakende
architectuur in up-market winkels, bars en restaurants plus een niet minder adembenemend nieuw
design/kunsthotel. The Opposite House werd geheel vormgegeven door de Japanse architect Kengo Kuma, als
eerste hotel voor de Swire groep, en blijkt ondanks zijn zeer minimalistische, welhaast Zenachtige belijningen
een uiterst gerieflijke accommodatie met een unieke rijkdom aan ruimte. Bijzonder is bovendien de volledig
elektronische incheckfaciliteit van dit hotel maar ook het ongewone materiaalgebruik - zie onder meer het
roestvrijstalen zwembad en vierkante cederhouten sanitair op de kamers. In het inpandige restaurant Bei staat
jong kooktalent Max Levy bovendien garant voor een der beste eigentijdse Aziatische cuisines van de stad.
TThhee OOppppoossiittee HHoouussee,, TThhee VViillllaaggee,, NNoo.. 1111 SSaannlliittuunn LLuu,, CChhaaooyyaanngg.. TT ((++8866 1100)) 66441177 66668888;; ee--mmaaiill:: aannsswweerrss@@tthheeoopp--
ppoossiitteehhoouussee..ccoomm;; wwwwww..bbeeiirreessttaauurraanntt..ccoomm
BEIJING
Wtch.#27 GreatGetaway 11-12-2008 10:41 Pagina 112
0 0 : 1 1 3 watch
TRAVEL REPORT CHINA
KEIZERLIJKE ROMANTIEK
De internationaal vermaarde Aman hotelgroep
opende haar eerste 'city resort' in de wereld, en wel
in Beijing, op het terrein van de voormalige zomer-
residentie van keizerin Cixi. Enkele van de reeds
bestaande, eeuwenoude paviljoens in deze
monumentale paleistuinen werden daartoe
zorgvuldig gerestaureerd maar ter uitbreiding werd
nog een aantal in dezelfde elegante Ming dynasty
stijl bijgebouwd. U logeert er dus werkelijk op
keizerlijk niveau, omringd door Chinese kunst en
antiek, meesterlijk en tot in detail 'aaneengesmeed'
door Jean-Michel Gathy en Jaya Ibrahim tot een
onvergetelijke 'Aman' ervaring.
TThhee AAmmaann aatt SSuummmmeerr PPaallaaccee,, BBeeiijjiinngg,, 1155
GGoonnggmmeennqqiiaann RRdd.. TT ((++8866 1100)) 55998877 99999999;;
ee--mmaaiill:: tthheeaammaannssuummmmeerrppaallaaccee@@aammaannrreessoorrttss..ccoomm
GESETTELD GROEN
Green T. House is niet zomaar een restaurant
maar een happening. Ooit begonnen als een
bescheiden theehuisje, opgezet door de Chinese
designer JinR, houdt de sfeer in de inmiddels vier
vestigingen van Green T. House ongeveer het
midden tussen een boeddhistisch klooster en de
Supperclub. Het interieur vertoont een funky mix
tussen hippie, Song dynasty en avant-garde stijlen
en de keuken vertaalt dit in speelse gerechtjes.
Nieuwste uitspanning is Green T. House Living,
waaraan binnenkort tevens een spa wordt
toegevoegd, op een locatie nabij Beijing's nieuwe
luchthaven door Sir Norman Foster. The place to
be (seen).
NNoo.. 66 GGoonnggttiixxiilluu,, CChhaaooyyaanngg.. TT ((++8866 1100)) 66555522 88331100;;
wwwwww..ggrreeeenn--tt--hhoouussee..ccoomm
ART ZONELiefhebbers van hedendaagse kunst onthouden de cijfers 798, want deze vormen
de sleutel tot de ontdekking van een geheel nieuw kunstkwartier, ingericht op
een voormalig industrieterrein tussen de 4de en 5de verkeersringen rond Beijing.
Echte koopjes zijn daar weliswaar al niet meer te behalen en inmiddels is er ook
wat kitsch binnengeslopen maar, als het goed is, kijkt u daar wel doorheen.
Gewoon op uw eigen smaak vertrouwen en genieten.
VV..aa.. AAiirrppoorrtt EExxpprreesssswwaayy:: eexxiitt JJiiuuxxiiaannqqiiaaoo LLuu..
Wtch.#27 GreatGetaway 11-12-2008 10:44 Pagina 113
watch 00:1 14
Nostalgie is niet meer wat het was, zo dicht Victor Schiferli in zijn nieuwe bundel 'Toespraak in een struik'.
NOSTALGIE NAAR DE TOEKOMST
COLUMNWatch Out
Over zandstormen gesproken: het verhaal wil dat wijlen Sheik Maktoum bin Rashid, opperhoofd van de Verenigde Arabische
Emiraten, jaren geleden in de woestijn stond, even buiten 'zijn' stad Dubai, en tegen zijn gevolg zei dat uit die zandbak het
New York van de 21e eeuw zou kunnen verrijzen, als je er maar in gelooft. Zo gezegd zo gedaan: eind 2008 is Dubai een van de
snelst groeiende steden ter wereld. Er zijn vijfhonderd wolkenkrabbers in aanbouw en er zijn er nog 1.800 gepland. Elke
maand komen er 25 duizend nieuwe inwoners bij.
Goed beschouwd leed de in 2006 overleden Sheik aan een gezonde vorm van nostalgie: nostalgie naar de toekomst. Verlangen
naar wat komen gaat, in de vijfde versnelling liefst.
Diens opvolger, de kroonprins van Dubai, Sheik Mohammed bin Rashid Al Maktoum, gaf het Nederlandse UN Studio begin
dit jaar opdracht voor het bouwen van 's lands eerste museum voor moderne kunst in het eveneens momenteel in aanbouw
zijnde culturele district. “Het museum”, aldus de kroonprins, “zal een manifestatie zijn van Sheikh Mohammed bin Rashid's
strategische visie om de Verenigde Emiraten tot een kruispunt te maken voor multicultureel begrip. Het museum zal een
viering zijn van de kunst en kunstenaars van de regio.”
Starchitect Ben van Berkel van UN Studio presenteerde onlangs zijn ontwerp voor het museum dat aan de oevers van de Khor
Dubai rivier komt te staan. Aansluitend bij de locatie heeft hij een gebouw ontworpen dat expliciet verwijst naar de zeevaart-
geschiedenis van Dubai. Met zijn overhellende gevelvlakken en scherpe vouwen heeft de vorm van het gebouw inderdaad iets
weg van de boeg van een schip. Sterker nog: de Hollander in Arabische dienst spreekt zelf van een ode aan de traditionele
'dhow' die vroeger hier over de rivier voeren.
Welja, een Nederlandse architect die uit vormlust een voltooid verleden tijd-icoon verkoopt aan mensen die totaal toekomstge-
richt zijn. Terwijl Dubai met zijn Burj al-Arab al een ode aan de dhow hééft. Wat mankeerde de kroonprins dat hij nu juist
voor dit nostalgische ontwerp koos? Zand in z'n ogen misschien?
Zoals alles weggestorven in mist,
zandstormen, satellietverbindingen.
Nostalgie hoort onlosmakelijk bij de donkere dagen van dit jaargetijde. We verlangen tegen beter in naar een witte kerst. Net
als vroeger, waarbij we voor het gemak even vergeten dat het toen ook niet bepaald zwart zag van de witte kerstdagen. Zo
tegen het eind van het jaar spelen onze 'nostalgieklieren' op, zullen we maar zeggen. Ikzelf heb er ook last van. Dan zet ik bij
het invallen van de avond Jacques Brel op, de ongekroonde koning van het nostalgische levenslied. Of 'It was a very good year',
vertolkt door Sinatra (in The Sands). Heerlijke heimweemoedige tonen en teksten om naar te luisteren met een glas cognac uit
een goed jaar, idealiter bij een knapperend haardvuur.
Maar... als je niet uitkijkt kan nostalgie ook verworden tot een ziekelijk, ongezond verlangen.
Schiferli heeft dat goed door:
Verspilde tijd. De ziel een bospad,
een onverharde weg naar een veldje,
hoewel we dat graag ontkennen.
Je staat aan de rand van het bos,
blijft hangen in toen, je helt over
naar nu en je strandt in straks.
TTeekk
sstt:: R
enso
n va
n T
ilbor
g
Watch 27 Column 11-12-2008 11:24 Pagina 114
ONGELOOFLIJK EIGENLIJK HOE WE GEGROEID ZIJN
Made in Japan since 1927
ONGELOOFLIJK EIGENLIJK HOE WE GEGROEID ZIJN
HANDIG VAN DE UITVINDERS:EVERIO, DE KLEINSTE EN LICHTSTE HARDDISC CAMCORDERNa decennia van JVC camcorderevolutie is er nu de allernieuwste Everio, de kleinste en lichtste
harddiskcamcorder. Eindelijk een camcorder die je altijd fi lmklaar op zak kunt hebben, bijvoorbeeld voor
de mooiste YouTube-momenten. Extreem compact en boordevol handige techniek, zoals 35x zoom,
lasertouchcontrol, fi lmen op 30 Gb harddisk en micro-SD. Niet zo heel verwonderlijk dus, dat dit kleintje
het onlangs nog geschopt heeft tot Family Camcorder of the Year! Deze JVC Everio Jewels zijn verkrijgbaar
in Robijn Rood, Saffi er Blauw, Diamant Zilver en Onyx Zwart. Er is dus altijd wel een Everio die bij jou past.
Modellen: GZ -MG330 en GZ -MG435.
www.jvc.nl
324_8040 AD CAM 230x297.indd 1324_8040 AD CAM 230x297.indd 1 08-12-2008 10:33:4308-12-2008 10:33:43
We kunnen echt niet zeggen hoe lang een IWC meegaat. Wij bestaan pas 140 jaar.
Mechanisch chronograafuur-
werk | Automatische opwinding |
Kleine secondewijzer met stop-
functie (foto) | Ontspiegeld saffierglas |
Waterdicht 3 bar | 40,9 mm kastdiameter | Edelstaal
Hij bestaat al 120 jaar.
Portuguese Chrono-Automatic. Ref. 3714: Een IWC is gemaakt om een erfstuk te worden. En aangezien elke Portuguese zijn eigenaar zeker zal overleven, zijn de gegevens van elk afzonderlijk horloge in een grote
databank opgenomen. Zo weten de volgende generaties ook waar het horloge oorspronkelijk vandaan komt. Eventuele ruzies over de erfenis zal dat helaas niet kunnen voorkomen. IWC. Engineered for men.
IWC Schaffhausen, Zwitserland. www.iwc.com Nederland: telefoon 020 5246 777.
A-NL-291008_Watch_Magazine_P80.indd 1 23.10.2008 16:04:07 Uhr