1

แนวทางการจดการเรยนร

รายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง

(สำาหรบพลเมองไทยมสลม)

2

ฝายวชาการสำานกงานคณะกรรมการกลางอสลามแหง

ประเทศไทย๒๕๕๘

คำานำา

ดวยพระนามของอลลอฮผทรงเมตตาปรานเสมอ มวลการสรรเสรญมอบแดอลลอฮผทรงอภบาลแหงสากลโลก ขอความสนตสขแดศาสนทตมฮมมด และผเจรญรอยตามทาน

ฝายวชาการและการศกษาสำานกงานคณะกรรมการกลางอสลามแหงประเทศไทยไดจดทำาเอกสาร แนวทางการจดการ“เรยนรรายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง (สำาหรบพลเมองไทยมสลม) “ เพอเปนแนวทางใหสถานศกษานำาไปใชในการจดการเรยนรรายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง เพอพฒนาคานยม ทกษะ และคณลกษณะอนพงประสงคของผเรยนตามหลกการอสลามทจะนำาไปสการเปลยนแปลงพฤตกรรมใหเปนพลเมองดของสงคมไทยและสงคมโลก

ฝายวชาการและการศกษาสำานกงานคณะกรรมการกลางอสลามแหงประเทศไทยขอขอบคณผทรงคณวฒและคณะทำางานทกคนทมสวนเกยวของในการจดทำาเอกสารฉบบนใหสำาเรจลลวงดวยด และหวงเปนอยางยงวาเอกสารฉบบนจะเปนประโยชน

3

สำาหรบสถานศกษาและหนวยงานทเกยวของในการพฒนาเยาวชนไทยใหเปนพลเมองทด มความร ความสามารถ มทกษะกระบวนการคด คณลกษณะอนพงประสงค มคณธรรมและอยรวมกบผอนไดอยางมความสข

ฝายวชาการ

สำานกงานคณะกรรมการกลางอสลามแหงประเทศไทย

สารบญ

เรองหนา

คำานำาสารบญความนำา ๑กรอบความคดในการพฒนารายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง สำาหรบ

พลเมองไทยมสลม ๓

4

เปาหมายสำาคญในการจดการเรยนรรายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง๔

จดเนนและขอบขายตามกรอบอสลาม๕ผลการเรยนรชนป / ชวงชน๖จดเนนท ๑ ในรายวชาหนาทพลเมอง ตามทศนะอสลาม

๑๔จดเนนท ๒ ในรายวชาหนาทพลเมอง ตามทศนะอสลาม

๑๙จดเนนท ๓ ในรายวชาหนาทพลเมอง ตามทศนะอสลาม

๒๔จดเนนท ๔ ในรายวชาหนาทพลเมอง ตามทศนะอสลาม

๒๗จดเนนท ๕ ในรายวชาหนาทพลเมอง ตามทศนะอสลาม

๔๘ผลการเรยนรและสาระการเรยนร๖๕กรอบคำาอธบายรายวชา๑๐๑การจดการเรยนร๑๒๓การวดและประเมนผลการเรยนร ๑๒๔บรรณานกรม๑๓๒ภาคผนวก ๑๓๖คำาอธบายของคำาหลกในจดเนนและขอบขายรายวชาเพมเตมหนาท

พลเมอง ๑๓๗

5

- การเรยนการสอนรายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง: แนวปฏบตสำาคญ ๑๔๕

- การจดเนอหาและกจกรรมการเรยนรรายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง ๑๕๒

- การใชเทคนค / กระบวนการ / วธสอน ในการจดกจกรรมการเรยนรรายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง

๑๕๖

สารบญ (ตอ)

เรอง หนา- ตวอยางหนวยการเรยนร

๑๗๔- คำาสง สพฐ. เรอง แนวปฏบตทสอดคลองกบนโยบายการจดการ

เรยนการสอนประวตศาสตรและหนาทพลเมอง ๑๘๙

- คำาวนจฉยจฬาราชมนตร ( ประเสรฐ มะหะหมด )๒๓ ขอ เกยวกบปญหาความขดแยงในดานศาสนาอสลาม

๑๙๐- หนงสอแตงตงคณะทำางานกำาหนดนโยบายและตดตามประเมนผลโค

รงการฯ ๒๐๑

คณะผจดทำา๒๐๓

1

แนวทางการจดการเรยนรรายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง

สำาหรบพลเมองไทยมสลม

ความนำาการศกษาของประเทศไทยใหความสำาคญกบการพฒนาคณภาพของเดก

ไทย โดยสะทอนจากพฒนาการจดการศกษาอยางตอเนอง กระทรวงศกษาธการเหนความสำาคญของการปฏรปการศกษาเพอใหนำาไปสการปฏบตทชดเจนยงขน โดยเฉพาะการปฏรปคร ปฏรปโรงเรยน และปฏรประบบบรหารจดการศกษา ทงน ในประเดนของหลกสตรไดเนนการพฒนาหลกสตร การเรยนการสอน และการบรหารจดการ เพอใหคนรนใหมเกดกระบวนการคดอยางมระบบ และแกปญหาอยางเปนเหตเปนผล รวมทงการพฒนาคณธรรมจรยธรรม การสรางระเบยบวนย การมจตสำานกความรบผดชอบตอสงคม การยดมนในสถาบนชาต ศาสนา พระมหากษตรย และความภาคภมใจในการเปนคนไทย ซงจะนำาไปสการพฒนาและยกระดบคณภาพของสงคมไทยในอนาคต แนวคดดงกลาวคอ การพฒนาความเปนพลเมองไทย และพลเมองโลก ในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ซงเปนวสยทศนของหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๕๑ นอกจากน ในการจดการศกษาของโลก มแนวโนมเกดการเปลยนแปลงในมตดานเนอหาและการเรยนร เชน การสงเสรมการพฒนาดานทกษะการรเทาทน ทกษะชวต (Life Skills) การบรณาการในลกษณะสหวทยาการ รวมทงมการเนนวชาการศกษาเพอความเปนพลเมอง (Citizenship Education) กอปรกบในขณะนมนโยบายดานการเรยนการสอนวชาประวตศาสตรและหนาทพลเมองของคณะรกษาความสงบเรยหบรอยแหงชาต (คสช.) ทสงเสรมใหเดกและเยาวชนในชาตไดมความรความเขาใจในเรองประวตศาสตร ความเปนไทย รกชาต ศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย และเปนพลเมองดในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข มความปรองดองสมานฉนท เพอสนตสขในสงคมไทยและกำาหนดคานยมหลก

2

๑๒ ประการ เพอสรางคนไทยทเขมแขงนำาไปสการสรางสรรคประเทศไทยใหเขมแขง ดงน

๑. มความรกชาต ศาสนา พระมหากษตรย ซงเปนสถาบนหลกของชาตในปจจบน

๒. ซอสตย เสยสละ อดทน มอดมการณในสงทดงามเพอสวนรวม ๓. กตญญตอพอแม ผปกครอง ครบาอาจารย

๔. ใฝหาความร หมนศกษาเลาเรยนทางตรงและทางออม ๕. รกษาวฒนธรรมไทย ประเพณไทยอนงดงาม ๖. มศลธรรม รกษาความสตย หวงดตอผอน เผอแผและแบงปน

๗. เขาใจ เรยนร การเปนประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขทถกตอง

๘. มระเบยบวนยเคารพกฎหมาย ผนอยรจกเคารพผใหญ ๙. มสต รตว รคด รทำา รปฏบต ตามพระราชดำารสของพระบาทสมเดจ

พระเจาอยหว ๑๐. รจกดำารงตนอยโดยใชหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงตามพระ

ราชดำารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว รจกอดออมไวใชเมอยามจำาเปน มไวพอกนพอใช ถาเหลอกแจกจาย จำาหนาย และขยายกจการเมอมความพรอมโดยมภมคมกนทด

๑๑. มความเขมแขงทงรางกายและจตใจ ไมยอมแพตออำานาจฝายตำา หรอกเลส มความละอายเกรงกลวตอบาปตามหลกของศาสนา

๑๒. คำานงถงผลประโยชนของสวนรวมและตอชาตมากกวาผลประโยชนของตนเอง

ฝายวชาการสำานกงานคณะกรรมการกลางอสลามแหงประเทศไทยมความคดเหนสอดคลองในภาพรวมทไดกลาวมาขางตน แตอาจจะมสวนปลกยอยของหนาทพลเมอง ซงมสลมควรระมดระวงเพราะอาจจะทำาใหไมสอดคลองกบหลกการอสลาม ดงนน สำานกงานคณะกรรมการ

3

กลางอสลามแหงประเทศไทย จงไดแตงตงคณะทำางานชดหนง เพอศกษารายละเอยดของวชาหนาทพลเมองเพอปรบใชกบมสลม ในขณะเดยวกนตระหนกถงความสำาคญของการพฒนาการศกษาไทยในประเดนของการพฒนาการเรยนการสอนหนาทพลเมองในฐานะทเปนกลไกสำาคญในการเตรยมพลเมองของชาตไปสการเปนพลเมองดทมประสทธภาพ ภายใตกรอบของหลกการอสลามนอกจากจะมการกำาหนดสาระหนาทพลเมอง วฒนธรรม และการดำาเนนชวตในสงคม ในกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม แลว และเพอพฒนาผเรยนใหมความร ทกษะ เจตคต และคณลกษณะอนพงประสงค สอดคลองกบนโยบายการพฒนาการเรยนการสอนหนาทพลเมอง และคานยมหลก ๑๒ ประการ จงนำามาสการกำาหนดรายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง โดยเนนการพฒนาผเรยน ในเรอง ความเปนไทย รกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย แตตองอยภายใตหลกการอสลามความเปนพลเมองดในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ความปรองดอง สมานฉนท และความมวนยในตนเอง เพอใหสถานศกษานำาไปจดเปนรายวชาเพมเตมในหลกสตรสถานศกษาตามกรอบความคดในการพฒนารายวชาเพมเตมหนาทพลเมองไดอยางมประสทธภาพ

กรอบความคดในการพฒนารายวชาเพมเตมหนาทหลกการ

นโยบาย

4

พลเมองไทยมสลม

เปาหมายสำาคญในการจดการเรยนรรายวชาเพมเตมหนาทพลเมองสำาหรบไทยมสลม

ไทยมสลม

จดเนน คานยมหลก

ผลการเรยนร สาระการเรยนรคำาอธบายประถมศกษา๖ รายวชา

(๒๔๐ ชวโมง/๖ ป)โครงสรางตย. หนวยการ มธยมศกษาโครงสรางตย. หนวยการ มธยมศกษาโครงสรางตย. หนวยการ๔ รายวชา

(๘๐ ชวโมง/๒ ๖ รายวชา

(๑๒๐ ชวโมง/๓

ความเปนไทย

ตามทศนะอสลาม

รกชาต ยดมนในศาสนาและเทดทนสถาบนพระมหากษตรย ตามทศนะอสลาม

การดำารงชวตในสงคมประชาธปไตย

อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

ตามทศนะอสลาม

การเปนพลเมองด

ของชาต

(ตามทศนะอสลาม)

พลเมองดในระบอบ

ประชาธปไตยตามทศนะ อสลาม

ปรองดองสมานฉนทตามทศนะอสลาม

5

จดเนนและขอบขาย รายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม

จดเนนท ๑ ความเปนไทย1. ลกษณะทดของคนไทย (มารยาทไทย กตญญกตเวท

เออเฟ อเผอแผ เสยสละ) 2. ศลปวฒนธรรม ขนบธรรมเนยม และประเพณไทย (การ

แตงกาย ภาษา ภมปญญา ประเพณ)

6

จดเนนท ๒ รกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

1. การเหนคณคาและการแสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

จดเนนท ๓ ความเปนพลเมองดในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปน ประมข

1. การดำาเนนชวตตามวถประชาธปไตย2. การมสวนรวมทางการเมองการปกครองในระบอบ

ประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

จดเนนท ๔ ความปรองดอง สมานฉนท1. การอยรวมกนในสงคมแหงความหลากหลาย2. การจดการความขดแยงและสนตวธ

จดเนนท ๕ ความมวนยในตนเองซอสตยสจรต ขยนหมนเพยรอดทน ใฝหาความร ตงใจปฏบต

หนาท ยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

7

ผลการเรยนรชนป / ชวงชน รายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม

จดเนน ผลการเรยนรชนปผลการเรยนรชวง

ชนป.๑ ป.๒ ป.๓ ป.๔ ป.๕ ป.๖ ม.๑ ม.๒ ม.๓ ม.๔ - ๖

๑. ความเปนไทย ๑.๑ ลกษณะทดของคนไทย (มารยาทไทย กตญญกตเวทเออเฟ อเผอแผเสยสละ)

๑. ปฏบตตนเปนผมมารยาทไทย

๑. ปฏบตตนเปนผมมารยาทไทย

๑. ปฏบตตนเปนผมมารยาทไทย

๑. เหนคณคาและปฏบตตนเปนผมมารยาทไทย

๑. เหนคณคาและปฏบตตนเปนผมมารยาทไทย

๑. ปฏบตตนและชกชวนผอนใหมมารยาทไทย

๑. มสวนรวมในการอนรกษมารยาทไทย

๑. มสวนรวมและแนะนำาผอนใหอนรกษมารยาทไทย

๑. มสวนรวม แนะนำาผอน ใหอนรกษ และ ยกยองผมมารยาทไทย

๑. มสวนรวม และแนะนำาผอนให อนรกษ และ เผยแพร มารยาทไทยส สาธารณะ

๒. แสดงออกถงความกตญญ-

๒. แสดงออกถงความกตญญ-

๒. แสดงออกถงความกตญญ-

๒. แสดงออกถงความ

๒. รคณคาและบำารงรกษาทรพยากร

๒. มสวนรวมและชกชวนผอนใหอนรกษ

๒. แสดงออกถงความเออเฟ อ

๒. แสดงออกและแนะนำาผอนใหมความเออเฟ อ

๒. แสดงออก แนะนำาผอน และมสวน

๒. แสดงออก แนะนำาผอน และยกยองบคคล

8

กตเวทตอบคคลในครอบครว

กตเวทตอบคคลในโรงเรยน

กตเวทตอบคคลในชมชน

กตญญ-กตเวทตอผทำาประโยชนในสงคม

ธรรมชาตและสงแวดลอม

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

เผอแผ และเสยสละตอสงคม

เผอแผ และเสยสละตอสงคม

รวม ในกจกรรม เกยวกบความเออเฟ อเผอแผ และเสยสละ

ทมความเออเฟ อ เผอแผ และเสยสละ

จดเนน ผลการเรยนรชนปผลการเรยนร

ชวงชน

ป.๑ ป.๒ ป.๓ ป.๔ ป.๕ ป.๖ ม.๑ ม.๒ ม.๓ ม.๔ - ๖

๑. ความเปนไทย

๑.๑ ลกษณะทดของคนไทย (มารยาทไทย กตญญ

9

กตเวทเออเฟ อเผอแผเสยสละ)

(ตอ)

๑.๒ ศลปวฒนธรรม ขนบธรรมเนยม ประเพณไทย (การแตงกาย ภาษา ภมปญญา ประเพณ)

๓. เหนความสำาคญของภาษาไทย

๓. เหนประโยชนของการแตงกายดวยผาไทย

๓. เหนคณคาของภมปญญาทองถน

๓. มสวนรวม ในขนบธรรมเนยม ประเพณไทย

๓. มสวนรวมในศลปวฒนธรรมไทย

๓. มสวนรวม ในขนบธรรมเนยม ประเพณ ศลปวฒนธรรม และภมปญญาไทย

๓. เหนคณคา และอนรกษขนบธรรมเนยม ประเพณศลปวฒนธรรมและภมปญญาไทย

๓. เหนคณคา อนรกษ และ สบสานขนบธรรมเนยม ประเพณ ศลปวฒนธรรม และภมปญญาไทย

๓. เหนคณคา

อนรกษ สบสาน และประยกตขนบธรรมเนยม ประเพณศลปวฒนธรรมและภมปญญาไทย

๓. เหนคณคา อนรกษ สบสาน ประยกต และ เผยแพร ขนบธรรมเนยม ประเพณ ศลปวฒนธรรมและภมปญญาไทย

10

จดเนนผลการเรยนรชนป

ผลการเรยนรชวงชน

ป.๑ ป.๒ ป.๓ ป.๔ ป.๕ ป.๖ ม.๑ ม.๒ ม.๓ ม.๔ - ๖

๒. รกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

การเหนคณคาและการแสดงออกถงความรกชาตยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

๔. เขารวมกจกรรมเกยวกบชาต ศาสนา และสถาบนพระมหากษตรย

๔. เขารวมกจกรรมเกยวกบชาตศาสนา และสถาบนพระมหากษตรย

๔. เขารวมกจกรรมเกยวกบชาตศาสนา และสถาบนพระมหากษตรย

๔. เหนความสำาคญและแสดงออกถงความรกชาตยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหา

๔. เหนคณคาและแสดงออกถงความรกชาตยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหา

๔. เหนคณคาและแนะนำาผอนใหแสดงออกถงความรกชาตยดมนในศาสนา และ

๔. เปนแบบอยางของความรกชาตยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

๔ เปนแบบอยาง และแนะนำา ผอนใหมความรก ชาตยดมนใน ศาสนา และเทดทนสถาบน

๔. เปนแบบอยางและมสวนรวมในการจดกจกรรมทแสดงออกถงความรกชาตยดมนในศาสนา และ

๔. เปนแบบอยาง มสวนรวมในการจดกจกรรม และสนบสนนใหผอนแสดงออกถงความรกชาต

11

กษตรย กษตรย เทดทนสถาบนพระมหากษตรย

พระมหากษตรย

เทดทนสถาบนพระมหากษตรย

ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

จดเนน ผลการเรยนรชนปผลการเรยนร

ชวงชนป.๑ ป.๒ ป.๓ ป.๔ ป.๕ ป.๖ ม.๑ ม.๒ ม.๓ ม.๔ - ๖

๒. รกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

การเหนคณคาและการแสดงออกถงความรกชาต

๕. ปฏบตตนตามพระบรม

๕. ปฏบตตนตามพระบรม

๕. ปฏบตตนตามพระบรม

๕. ปฏบตตนตามพระบรม

๕. ปฏบตตนตามพระบรม

๕. ปฏบตตนตามพระบรม

๕. ประยกตและเผย

๕. ประยกตและเผย

๕. ประยกตและเผยแพรพระบรม

๕. เปนแบบอยาง ประยกตและ

12

ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

(ตอ)

ราโชวาท หลกการทรงงาน และหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ราโชวาท หลกการทรงงาน และหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ราโชวาท หลกการทรงงาน และหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ราโชวาท หลกการทรงงาน และหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ราโชวาท หลกการทรงงาน และหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ราโชวาท หลกการทรงงาน และหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

แพรพระบรมราโชวาท หลกการทรงงาน และหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

แพรพระบรมราโชวาท หลกการทรงงาน และหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ราโชวาท หลกการทรงงาน และหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

เผยแพร พระบรมราโชวาท หลกการทรงงาน และหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

จดเนน ผลการเรยนรชนปผลการเรยนร

ชวงชนป.๑ ป.๒ ป.๓ ป.๔ ป.๕ ป.๖ ม.๑ ม.๒ ม.๓ ม.๔ - ๖

13

๓. ความเปนพลเมองดในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข๓.๑ การดำาเนนชวตตามวถประชาธปไตย

๖. ปฏบตตนตามขอตกลง กตกา และหนาททตองปฏบตในหองเรยน

๖. ปฏบตตนตามกฎ ระเบยบและหนาททตองปฏบตในโรงเรยน

๖. ปฏบตตนตามขอตกลง กตกา กฎ ระเบยบและหนาททตองปฏบตในหองเรย

๖. มสวนรวมในการสรางและปฏบตตามขอตกลง กตกา ของหองเรยน

๖. มสวนรวมในการสรางและปฏบตตามกฎ ระเบยบ ของโรงเรยน

๖. ปฏบตตนและแนะนำาผอนใหปฏบตตามขอตกลง กตกา กฎ ระเบยบ ของหองเรยนและโรงเรยน

๖. ปฏบตตนเปนพลเมองดตามวถ-ประชาธปไตย

๖. ปฏบตตนเปนพลเมองดตามวถ-ประชาธปไตย

๖. ปฏบตตนเปนพลเมองดตามวถ-ประชาธปไตย

๖. เปนแบบอยางและสงเสรมสนบสนนใหผอนเปนพลเมองดตามวถประชาธปไตย

14

น และโรงเรยน

จดเนน ผลการเรยนรชนปผลการเรยนร

ชวงชนป.๑ ป.๒ ป.๓ ป.๔ ป.๕ ป.๖ ม.๑ ม.๒ ม.๓ ม.๔ - ๖

๓.๒ การมสวนรวมทางการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

๗. ปฏบตตนตามบทบาทหนาทในฐานะสมาชกทดของ

๗. ปฏบตตนตามบทบาทหนาทในฐานะสมาชกทดของหองเรยน และ

๗. ปฏบตตนตามบทบาทหนาท และมสวนรวมในกจกรร

๗. ปฏบตตนตามบทบาทหนาท มสวนรวมและรบผดชอบในการ

๗. ปฏบตตนตามบทบาทหนาท มสวนรวมและรบผดชอบในการตดสนใจในกจกรรม

๗. เหนคณคาและปฏบตตนตามบทบาทหนาท มสวนรวมและรบผดชอบในการตดสนใจ

๗. มสวนรวมและรบผดชอบ ในการตดสนใจตรวจสอบขอมลเพอใชประกอบการตดสนใจในกจกรรม

๗. มสวนรวมและรบผดชอบ ในการตดสนใจตรวจสอบขอมลเพอใชประกอบการตดสนใจในกจกรรม

๗. มสวนรวมและรบผดชอบ ในการตดสนใจตรวจสอบขอมล ตรวจสอบการทำาหนาทของบคคลเพอใชประกอบการตดสนใจ

๗. ประยกตใชกระบวนการประชาธปไตยในการวพากษประเดนนโยบายสาธารณะท

15

ครอบครว และหองเรยน

โรงเรยน

มตาง ๆ ของ หองเรยน และโรงเรยน

ตดสนใจในกจกรรม ของครอบครว และหองเรยน

ของหองเรยน และโรงเรยน

ในกจกรรมของหองเรยน และโรงเรยน

ตาง ๆ ตาง ๆ และ รทนขาวสาร

ตนสนใจ๘. มสวนรวมและตดสนใจเลอกตงอยางมวจารณญาณ๙. รทนขาวสารและรทนสอ๑๐. คาดการณเหตการณลวงหนา บนพนฐานของขอมล

16

จดเนน ผลการเรยนรชนปผลการเรยนรชวง

ชนป.๑ ป.๒ ป.๓ ป.๔ ป.๕ ป.๖ ม.๑ ม.๒ ม.๓ ม.๔ ๖–

๔. ความปรองดองสมานฉนท ๔.๑ การอยรวมกน ในสงคมแหงความหลากหลาย

๘. ยอมรบความเหมอนและความแตกตางของตนเองและผอน

๘. ยอมรบความเหมอนและความแตกตางของตนเองและผอน

๘. ยอมรบและอยรวมกบผอนอยางสนต

๘. ยอมรบและอยรวมกบผอนอยางสนตและพงพาซงกนและกน

๘. ยอมรบความหลากหลายทางสงคม-วฒนธรรมในทองถน และอยรวมกบผอนอยางสนตและพงพาซงกนและ

๘. ยอมรบความหลากหลายทางสงคม-วฒนธรรมในประเทศไทย และอยรวมกบผอนอยางสนตและพงพาซงกนและกน

๘. ยอมรบความหลากหลายทางสงคม-วฒนธรรมในภมภาค-เอเชยตะวนออก-เฉยงใต และอยรวมกนอยางสนตและพงพาซงกนและกน

๘. เหนคณคา ของการอยรวมกนในภมภาคเอเชยอยางสนต และพงพาซงกนและกน

๘. เหนคณคา ของการอยรวมกนในภมภาคตาง ๆ ของโลกอยางสนต และพงพาซงกนและกน

๑๑. ยอมรบ ในอตลกษณและเคารพความหลากหลายในสงคม-พหวฒนธรรม๑๒. เหนคณคาของการอยรวมกนอยางสนต และพงพาซงกนและกน

17

กน ๔.๒ การจดการความขดแยง และสนตวธ

๙. ยกตวอยางความขดแยงในหองเรยนและเสนอวธการแกปญหาโดยสนตวธ

๙. ยกตวอยางความขดแยงในโรงเรยนและเสนอวธการแกปญหาโดยสนตวธ

๙. ยกตวอยางความขดแยงในชมชนและเสนอวธการแกปญหาโดยสนตวธ

๙. วเคราะหปญหาความขดแยงในทองถน และเสนอแนวทางการแกปญหาโดยสนตวธ

๙. วเคราะหปญหาความขดแยงในภมภาคของตนเองและเสนอแนวทางการแกปญหาโดยสนตวธ

๙. วเคราะห ปญหาความขดแยงในประเทศไทย และเสนอแนวทางการแกปญหาโดยสนตวธ

๙. มสวนรวมในการแกปญหาความขดแยงโดยสนตวธ

๙. มสวนรวมและเสนอแนวทางการแกปญหาความขดแยงโดยสนตวธ

๙. มสวนรวมและเสนอแนวทางการปองกนปญหาความขดแยง

๑๓. มสวนรวมในการแกปญหาเมอเกดความขดแยงโดยสนตวธ และสรางเครอขายการปองกนปญหาความขดแยง

จดเนน ผลการเรยนรชนปผลการเรยนรชวง

ชนป.๑ ป.๒ ป.๓ ป.๔ ป.๕ ป.๖ ม.๑ ม.๒ ม.๓ ม.๔ ๖–

5. ความม

18

วนยในตนเอง ซอสตยสจรต

ขยนหมนเพยร อดทน ใฝหาความร ตงใจปฏบตหนาท ยอมรบผลทเกด จากการกระทำา ของตนเอง

๑๐. ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง

๑๐. ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง

๑๐. ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง

๑๔. ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง

19

จดเนนท ๑ ในรายวชาหนาทพลเมอง ตามทศนะอสลามดร.วสทธ บลลาเตะ1

จดเนนท ๑ ความเปนไทยในทนหมายถง 1. ลกษณะทดของคนไทย (มารยาทไทย กตญญกตเวทเออเฟ อเผอ

แผ เสยสละ) 2. ศลปวฒนธรรม ขนบธรรมเนยม และประเพณไทย (การแตงกาย

ภาษาภมปญญา ประเพณ)

สำาหรบความเปนไทยในกรอบแหงอสลาม1. ความเปนไทยในความเปนมสลม2. ขนบธรรมเนยม ประเพณและวฒนธรรมไทยกบความเปนมสลม3. มารยาทไทยกบมารยาทแหงความเปนมสลม

1. ความเปนไทยกบความเปนมสลมคนไทย หมายถงคนทอาศยอยในดนแดนทเรยกวา ประเทศไทย เปน

ประชาชนคนหนงทอยภายใตกฎหมายซงบงคบใชในรฐไทย คนไทยอาจนบถอศาสนาตางกนได อนเปนทมาของความแตกตางหลากหลายทางวฒนธรรมในประทศไทย ซงรฐธรรมนญของไทยทกฉบบกไดรบรองสทธและเสรภาพนไวเชนกน

ความเปนไทยจงมไดหมายถงคนชาตพนธหนง หรอ นบถอศาสนาหนง หรอใชภาษาหนง เปนการเฉพาะ แตหมายรวมถงทกชาตพนธ ทกศาสนา และทกภาษา ทเกดขนและดำารงอยภายใตการปกครองและบรณาการแหงดนแดนของประเทศไทย การชเฉพาะวาคนกลมหนงกลมใดเทานนทเปนคนไทย เชน เฉพาะคนชาตพนธไทย หรอเฉพาะคนทนบถอศาสนาพทธหรอเฉพาะคนทพดภาษาไทย กอใหเกดอคตตอคนชาตพนธอน ศาสนาอน และคนทพดภาษาอน นำามาซงความขนของบาดหมางระหวางคนไทยกนเอง และเปนภย1ประธานฝายวชาการและการศกษาสำานกงานคณะกรรมการกลางอสลามแหงประเทศไทย

20

รายแรงตอความมนคงของประเทศ ถอเปนความคดชาตนยมตกขอบ ซงไมเปนผลดตอการอยรวมกนของคนในชาต

ความเปนมสลม มสลม คอผทเชอและศรทธาวา พระเจาทแทของมนษยและทก

สรรพสงในจกรวาล มเพยงพระองคเดยว คอ อลลอฮ (ซบบาฮานะฮวะตาอาลา) และเชอวาศาสนฑตมฮมมดเปนผซงพระองคทรงสงมาเพอเปนเมตตาธรรมแกมนษยชาตทงหลาย ความเชอมนศรทธาตอเอกภาพแหงอลลอฮพระผเปนเจาหมายถง การยอมรบตอการรงสรรคของพระองค ซงการรงสรรคนมความละเอยดงดงาม ทงประกอบไปดวยความหลากหลายอยางยง และทกสงกสะทอนพระพลานภาพแหงอลลอฮอยางชดเจน มนษยทอาศยอยในดนแดนตาง ๆ กมความหลากหลายทงทางชาตพนธ สผว และภาษา ความหลากหลายเหลานถอเปนพระประสงคแหงอลลอฮเจา ซงมนษยทกคนโดยเฉพาะทเปนมสลม ตองนอมยอมรบ และการสรางความแตกตางในหมมนษยเชนน องคพระผเปนเจาทรงมพระประสงคใหมนษยไดเรยนรซงกนและกน ทงยงสามารถแลกเปลยนผลประโยชนตาง ๆ กนได มใชเพอใหคนเรานำามาเปนเครองอวดขมกนและกนแตอยางใด พระดำารสในเรองนปรากฏในซรอฮ อลหญรอจ อายะฮ ท ๑๓ ความวา

“ มนษยทงหลาย เราสรางพวกเจามาจากชายหนง หญงหนง และใหพวกเจาแตกกอตอยอดออกไปเปนกลมชนและเผาพนธนานา เพอพวกเจาจะไดเรยนรซงกนและกน แทจรงผทประเสรฐสงสดในหมพวกเจา ณ อลลอฮ คอ ผทมความยำาเกรงสงสด และอลลอฮนนทรงรดยง ทรงเชยวชาญยง “เมออสลามเปนศาสนาเพอมนษยชาตอนเตมไปดวยความหลากหลาย

มสลมจงตองเปนคนทพรอมยอมรบความหลากหลายเหลานน โดยไมถอเอาชาตพนธหรอวงศตระกลมาเปนเกณฑในการตคาของคน แตยนดทจะนำาอสลาม ซงถอวามคาทสดมอบแกเพอนมนษยโดยไมเลอกสผว เผาพนธหรอภาษา

21

โดยนยนอสลามและความเปนมสลม จงอยโพนพรมแดนทางภมศาสตรทเปนแบงเขตแดนระหวางประเทศ อสลามเปนสงทกำาหนดโดยอลลอฮพระผเปนเจา ซงอยเหนอมตของรฐชาต ขณะทรฐชาตยกยองตนเอง และดแคลนชาตพนธอน

ความเปนไทยจงมไดขดแยงกบความเปนมสลม เพราะความเปนไทยเพยงแคบงบอกวา เราเปนคนถอสญชาตไทย อยในประเทศไทย ความรกและภกดตอประเทศไทย กเปนไปตามธรรมชาตของมนษยทยอมผกพนกบแผนดนถนเกด และจะไมกลายเปนสงตองหาม หากความรกและภกดนน ไมนำาไปสการปฏบตอนขดแยงกบหลกธรรมของอสลาม เนองจากมสลมตองเทดอสลามเหนอสงอนใด ดวยวาอสลามคอเปาหมายอนเปน นรนดร ขณะทประเทศทกประเทศมขนและเสอมลงเปนสจธรรม

2. ขนบธรรมเนยม ประเพณและวฒนธรรมไทยกบความเปนมสลม

วฒนธรรมเปนวถชวตทกำาเนดมาจากแนวคดในการมองโลกมองชวตแบบหนง โดยเชอวาการดำาเนนชวตเชนนน เปนสงทจะทำาใหตนสามารถดำารงอยในสงคมไดอยางมเกยรตและศกดศร วฒนธรรมจงผกตดกบความคดและความเชออยางแยกไมออก วฒนธรรมอสลามกเปนวฒนธรรมของมสลม ซงกอเกดจากความเชอถอศรทธาตออลลอฮพระผเปนเจา กลายเปนวถทมอตลกษณของตนเองและครอบคลมทกมตของการดำาเนนชวต วฒนธรรมอสลามมความเชอและหลกปฏบตพนฐานทเปนสากล จงเหมาะสมแกคนทกชาต ทกภาษา ขณะเดยวกนอสลามกเปดโอกาสใหวฒนธรรมประเพณทองถนดำารงอยได หากวฒนธรรมนนไมมความขดแยงกบหลกความศรทธาอนเปนพนฐาน

โดยนยน มสลมไทยจงสามารถปฏบตตนตามวฒนธรรมประเพณของไทยได ในสวนทไมขดแยงกบหลกศรทธาของอสลาม ทงน พงเขาใจวาวฒนธรรมไทยกอเกดจากความคดความเชอของคนไทยสวนใหญ ซงตางไปจากความศรทธาแบบอสลามทงอกเงยจากความเชอในเอกภาพแหงอลลอฮพระผเปนเจา แตแมจะมความแตกตางอสลามกไมไดสอนใหมสลมมความ

22

รงเกยจเดยดฉนทพนองรวมชาต เนองจากถอวาบคคลยอมมสทธและเสรภาพในการนบถอศรทธาตอสงทตนยดมน และยอมมเสรภาพทจะปฏบตตามความเชอถอศรทธาของตนได สงทมสลมพงกระทำากคอหยบยนไมตรจต มตรภาพ และใหพนองรวมชาตไดเขาใจวาอสลามสอนอะไร ทงนเพอขจดอคตอนอาจเกดจากสอสารมวลชนบางกลมทไมเขาใจอสลามอยางดพอ สวนการดำารงตนเยยงคนไทย โดยใชวฒนธรรมไทยทไมขดแยงกบหลกศาสนายอมเปนสงทพงกระทำา เพราะจะเปนสงทสะทอนความเปนมสลมในประเทศไทย และยงชวยสรางความสมพนธอนดระหวางพนองรวมชาตอกดวย เชน การใชภาษาไทยตามขนบธรรมเนยมของไทย การทกทาย การปฏบตตามธรรมเนยมไทยทไมมลกษณะตงภาคตออลลอฮ เปนตน

วฒนธรรมไทยแตเดมมา มนำาจตนำาใจและยอมรบความแตกตางของสมาชกรวมสงคม จงทำาใหการอยรวมกนของประชาชนเปนไปอยางสนต แตปจจบนประเทศไทยตกอยในกระแสโลกาภวฒนทนนยม ซงแปรทกอยางเปนสนคา รวมถงวฒนธรรมดวย ทำาใหวฒนธรรมการดำาเนนชวตของคนไทยแปรเปลยนไป

ขณะรบฟงขาวสารในโลกกวางมากขน แตวถชวตกลบคบแคบลง การใหความสำาคญอยางยงกบมลคาทางวตถ ทำาใหผคนละเลยคณคาของจตใจภายใน จนในทสดกละเลยประเพณตาง ๆ ทแสดงถงความสำาคญของคณคาเหลานน ประเพณทปฏบตกนอยจงไมไดเปนวถชวตอกตอไป แตเปนสงทอนรกษและปฏบตกนในชวงเวลาหนง เพอดงดดเงนตราซงกคอ ทำาใหประเพณเปนสนคานนเอง

สำาหรบมสลม วฒนธรรมและประเพณตาง ๆ ตองเปนวถชวต มใชสงทเอามาปฏบตกนแคชวงเวลาหนงแลวหลงจากนนกดำาเนนชวตไปโดยขดแยงกบคณคาทประเพณนนมงสงสอน หากมสลมคนหนงดำาเนนชวตโดยขดแยงกบวฒนธรรมทมาจากคำาสอนแหงอสลามยอมกลาวไดวา มสลมนนไมไดมความศรทธาตออลลอฮพระผเปนเจาอยางแทจรง.

ดวยเหตทวฒนธรรมอสลามกำาเนดจากความศรทธาตออลลอฮพระผเปนเจานเอง การปฏสมพนธขามวฒนธรรมระหวางมสลมกบศาสนกอน จงอยในขอบเขตความศรทธานน กลาวคอ มสลมสามารถทจะปฏบต

23

ตนตามประเพณใด ๆ กได ตราบทประเพณนนไมมลกษณะขดแยงกบความศรทธาและหลกธรรมคำาสอนของอลลอฮพระผเปนเจา เนองจากอสลามมไดมเปาหมายอยทการทำาลายลางประเพณหนงประเพณใด แตมเปาหมายใหมนษยไดรจกและศรทธาตออลลอฮในฐานะพระเจาผทรงเอกะ ไมมภาคใดรวมกบพระองคในการรงสรรคและการจดการกบสรรพสงในจกรวาล อกทงใหปฏบตตามบทบญญตของพระองคบนความศรทธามนวา สงทพระองคทรงบญญตใหปฏบตยอมดทสดสำาหรบมนษย และสงใดททรงบญญตหามปฏบตสงนนยอมเปนสงทสรางความเสยหายแกมนษยเอง

ความเชอมนวาอลลอฮทรงเมตตาตอมวลมนษย และทรงประทานสงทดทสดมาให คอบอเกดของวฒนธรรมการดะวะฮหรอการเรยกรองเชญชวนสอสลาม อนเปนวฒนธรรมทผลกดนใหมสลมตองมปฏสมพนธอนดกบพนองตางวฒนธรรม ไมใชการปฏสมพนธบนฐานความเกลยดชงและความไรนำาใจ ทงนเพราะอสลามถกสงมาเพอเปนเมตตาธรรมแกมนษยชาต มใชเพอการพฆาตเขนฆา ดงความปรากฏในซรอฮ อลอมบยะฮ อายะฮ ๑๐๗ วา

“ เรามไดสงเจามาเพอการอนใด เพยงแตเปนเมตตาธรรมตอโลกทงมวล “การปฏสมพนธระหวางมนษยกบตางศาสนกจงตองเปนไปดวย

ไมตรเสมอ ยกเวนเมอเผชญการรกรานทางวฒนธรรม 2 รปแบบทปรากฏในซรอฮ อลมมตะหนะฮ อายะฮท ๘ ความวา

“ อลลอฮไมทรงหามพวกเจา ในอนทจะทำาดและมความเปนธรรมตอบรรดาผคนซงมไดทำาสงครามทำาลายศาสนาของพวกเจา อกทงมไดขบไลพวกเจาออกจากถนฐานบานเรอนของพวกเจา แทจรงอลลอฮทรงรกผมความเปนธรรม “

3. มารยาทไทยกบมารยาทของความเปนมสลม มารยาทเปรยบไดดงสหรอสงปรงแตงตาง ๆ มารยาทชวยรอยรด

ความสมพนธของบคคลกบสงทเขาปฎสมพนธดวยใหแนบแนนมนคงได เมอคนเรามความจำาเปนตองปฎสมพนธกบผอนโดยธรรมชาต จงเปน

24

ธรรมดาอยเองทคนทกคนรกใหผอนปฏบตตอตนดวยมารยาทอนดงาม และมความไมพงพอใจหากไดรบการปฏบตอยางหยาบคายไรมารยาท .

มารยาทเปนสงทสามารถสะทอนวฒนธรรมของกลมชนแตละกลมได เพราะวฒนธรรมเปนตวหลอหลอมมารยาทของผคน ในวฒนธรรมทแตกตางกน จงอาจทำาใหคนเรามองมารยาทตางกนไปดวย การกระทำาบางอยางอาจถอเปนมารยาทในวฒนธรรมหนง แตอาจเปนเรองรายแรงในอกวฒนธรรมหนงได เชน วฒนธรรมการกราบของพทธศาสนกชนไทย หากใหมสลมปฏบตยอมถอเปนเรองรายแรง เพราะอสลามถอวาการกราบเปนสงทมนษยพงปฏบตตออลลอฮพระผเปนเจาเทานน การกราบมนษยเทากบยกยองมนษยกนเองจนสงสงเทยบเคยงพระผปนเจา (ชรก) ซงถอเปนบาปใหญทสด กระนนกตามแมจะตางมมมองจากความแตกตางทางวฒนธรรมเชนนน แตทงสองศาสนากมจดรวมกนคอ เหนวาการเคารพผใหญเกรงใจคนด ปราณตอผนอย เปนมารยาททบคคลพงม แตในทางปฏบตมรปแบบทตางกนตามการหลอหลอมของแตละวฒนธรรม ซงผคนทอยรวมกนพงเขาใจกนและกนดวยด โดยคำานงถงจดรวมทคนตางศาสนาสามารถปฏบตรวมกนใหมาก แลวสงวนจดตางใหเปนเสรภาพทแตละศาสนกจะดำาเนนการตามความเชอศรทธาแหงตน

อยางไรกตาม ในสวนของมสลม การแสดงมารยาทถอเปนสงวาญบ(จำาเปน)ไมวาจะกบมสลมดวยกนหรอกบตางศาสนก ทงนเพราะมารยาทคอ ดอกผลอนงามของความศรทธา กลาวคอ ความศรทธาทแทยอมผลตอกออกผลเปนมารยาทอนประเสรฐ

นบตงแตการมมารยาทกบอลลฮพระผเปนเจา ในยามประกอบอบาดะฮ รวมทงทกโมงยามทบคคลยงตองใชทรพยากรและบรโภคปจจยตาง ๆ ทพระองคทรงประทานให การกนอยหลบนอนของคนเราจงตองกระทำาดวยความรำาลกตอพระมหากรณาธคณแหงพระองคอยเปนนจ ดวยการบรโภคสงทฮาลาล ละเวนสงทหะรอม บรโภคแตพอควรและรจกแบงปนแกผอน อกทงรจกรกษาความสะอาดและความเปนระเบยบเรยบรอยทงในชวตสวนตวและสวนรวม เปนตน

25

ความศรทธาและความยำาเกรงในอลลอฮ ยงสงผลใหมสลมตองมมารยาทตอเพอนมนษยดวย ตงแตการมนำาใจตอผอน การไมเบยดเบยนทำารายกน ไมดถกเหยยดหยามซงกนและกน ไมนนทาวาราย รกษาคำามนสญญา และเคารพในสทธหนาทของกนและกน เปนตน ทงน อลลอฮพระผเปนเจาไดทรงตรสถงมารยาททมสลมพงแสดงออกไวในหลายททางในอลกรอาน เชนความจากซรอฮ อลมาอดะฮ อายะฮท 2

“จงชวยเหลอกนและกนในเร องความดและความยำาเกรง และจงอยาชวยเหลอกนในเร องความชว และความเปนอรบาดหมาง หรอ“ความจากซรอฮ อลหญรอต อายะฮท 11 “ โอผศรทธาทงหลาย กลมชนหนงอยาไดดหมนชนอกกลม บางทกลมทถกหมนหยามอาจดกวากลมททำาการนนตอสตรดวยดน เพราะสตรทถกดหมนอาจดกวาคนททำาการดหมนเสยอกกได อยาไดใสรายปายสกน อยาไดตงฉายาเพอลอลามหยามหยาบกน อนชอทเลวมากคอชอทสะทอนการละเมด หลงจากทมความศรทธาแลว ผใดไมกลบตว ผนนยอมเปนคนอธรรม “

ดวยเหตทมารยาทเปนเรองยงใหญเชนนเอง บรมศาสนฑตมฮมมด (ศอลลลลอฮอลยฮวะซลลม ) จงไดกลาวไว ความวา

“ แทจรง ฉนถกตงเปนศาสดา เพอทำาใหมารยาทอนประเสรฐทงหลายมความสมบรณ “ (หะดษบนทกในมวตเฏาะของอหมามมาลก)

26

จดเนนท ๒ ในรายวชาหนาทพลเมอง ตามทศนะอสลามดร.ฆอซาล เบญหมด2

จดเนนท ๒ รกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

หมายถง การเหนคณคาและการแสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

1. ขอบเขตเนอหา๑.๑ การเขารวมกจกรรมชาต ศาสนา และสถาบนพระมหากษตรย๑.๒ การ เหนคณคา แนะนำาผอน เปนแบบอยาง สนคาไทย โบราณ

วตถ รกษาสาธารณสมบต เปนศาสนกทด ปฏบต ตามพระราชจรยวตรและพระจรยวตร

๑.๓ ปฏบตตนตามพระบรมราโชวาท (ออม ประหยด ความขยน อดทน ซอสตย เสยสละ วนย ขมใจ เออเฟ อ สามคค ใฝร กตญญ เหตผล รอบคอบ มสต ขยน)

๑.๔ ปฏบตตนตามหลกการทรงงานและหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง (ประหยด ซอสตย พงตนเอง การมสวนรวม ความเพยร -พระมหาชนก- ประโยชนสวนรวม พออยพอกน ทำาตามลำาดบขน ทำาอยางมความสข องครวม ทำาใหงาย ภมสงคม ขาดทนคอกำาไร ศกษาขอมลอยางเปนระบบ แกปญหาทจดเลก)

2อาจารยประจำาสาขาวชาชะรอะฮ (กฎหมายอสลาม) คณะอสลามศกษาและนตศาสตร มหาวทยาลยฟาฏอน

27

2. บทนำาหลกการอสลามวาดวยรกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

๒.๑ หลกการอสลามวาดวยการรกชาตอสลามกำาหนดใหมสลมรกและเสยสละเพอชาตของตนยงกวาผอน

ถงขนนกคดมสลมบางทานเหนวา เปนขอกำาหนดในระดบฟรฎ(บงคบเดดขาด) ดงทศนะของหะซน อลบนนา3และอสลามยงกำาหนดใหเสยสละ และกระทำาการเพอรบใชชาต เนองจากเปนสวนหนงของการทำาดตอญาต4 ดงทปรากฏในอลกรอานและหะดษมากมาย ทสงเสรมใหทำาความดตอญาต 5

หลกการทำาดตอญาตในอสลามนนครอบคลมถงญาตทกๆศาสนาอลนะวะวย กลาวใน มนฮาจ อตตอลบน อธบายขอกำาหนดในกรณ“ ”

ดงกลาวตามมซฮบชาฟอยวา คนๆหนง มหนาทอปการะเลยงดบดามารดา”หรอผสบสนดานสงขนไป และบตรหรอผสบสนดานลงไป แมวาตางศาสนากนกตาม ” 6

การรกชาตเปนการทำาตามแบบอยางของทานศาสนฑต ศอลฯ(ศาสนฑตมฮมมด ) ขณะทอย ณ นครมะดนะฮ ทานกยงรำาลกถงนครมกกะฮอนเปนบานเกดเมองนอนของทาน

ทานศาสนฑต ศอลฯ กลาวถงมหานครมกกะฮวา “ทานชางประเสรฐยง ฉนรกทานยงนก หากเผาพนธของฉนไมขบไล

ฉนไปจากทาน ฉนจะไมไปอยทไหนอก ” 7

3หะซน อลบนนา. รสาละ อลมตะมร อลคอมส. ใน “มจมอะฮเราะสาอล” (ไคโร : ดาร อตเตาเซยะ วนนชร อลอสลามมยะฮ ) ,๑๙๙๒,๑๔๑-๑๔๒4หะซน อลบนนา. อางแลว.๑๔๒.5โปรดดในอลกรอานและหะดษ ทสงเสรมใหทำาความดตอญาต6อลนะวะวย ,มนฮาจญ อตตอลบน. (เบรต : ดาร อลมนฮาจญ ), ๒๐๐๕, ๔๖๓.7หะดษรายงานโดย อตตรมซย ใน สนน อตตรมซย เลขหะดษ ๓๙๒๖ เปนหะดษหะซน เฆาะรบ และอบนหบบาน ใน เศาะเหยะหอบนหบบาน เลขหะดษ ๓๗๐๙ เปนหะดษเศาะเหยะห

28

ในขณะททานอยทนครมะดนะฮ ทานกยงรกนครมะดนะฮอกดวย ดงหะดษอลบคอรย8 ทอะนส กลาววา

“เมอทานเราะสลลลอฮ กลบจากการเดนทาง เมอไดเหนถนนตางๆของเมองมะดนะฮ ทานรบไสอฐ หรอหากเปนสตวพาหนะอนๆ ทานกจะขมนเรวขน ”

อบนหะญร อลอสเกาะลานย กลาววา หะดษนบงชการบญญตหลกการ

รกชาตในอสลาม9

๒.๒ หลกการอสลามวาดวยการยดมนในศาสนา- อสลามใหเสรภาพในการยดมนตอศาสนาใดๆ

อลลอฮ กลาวไว ความวา ไมมการบงคบในการนบถอศาสนา ” ” (อละเกาะเราะฮ : ๒๕๖)แตมขอบเขตสำาหรบมสลมวา จะตองไมปฏบตปะปนกนระหวางอสลาม

กบศาสนาอนๆ ความวา สำาหรบทานศาสนาของทาน และสำาหรบฉนศาสนา“ของฉน ” (อลบะเกาะ เราะฮ : ๒๕๖)

- อสลามสงเสรมใหปฏบตในสงทเปนความดรวมกนระหวางศาสนา

การรวมกจกรรมตางๆ ทเปนความดรวมระหวางศาสนาหรอแนวคดตางๆ โดยศาสนาหรอแนวคดตางๆ เหนพองกน เชน พระบรมราโชวาท หรอหลกการทรงงานและหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ในกรณ การออม ประหยด ความขยน อดทน ซอสตย เสยสละ วนย ขมใจ เออเฟ อ สามคค ใฝร กตญญ เหตผล

8อลบคอรย เลขหะดษ ๑๘๐๒9อบนหะญร อลอสเกาะลานย. ฟตหล บารย,๓.(ไคโร : ดาร อลรยยาน ลตตรอษ)๑๙๘๖, ๖๒๑.

29

รอบคอบ มสต ขยน พงตนเอง การมสวนรวม ความเพยร ประโยชนสวนรวม พออยพอกน ทำาตามลำาดบขน ทำาอยางมความสข องครวม ทำาใหงาย ภมสงคม ขาดทนคอกำาไร ศกษาขอมลอยางเปนระบบ แกปญหาทจดเลก หรออนๆ

ทงน เนองจากอสลามยอมรบคณธรรมสากลทศาสนาหรอแนวคดตางๆ เหนพองกน รวมถงความรวมมอกนสงเสรมคณธรรมดงกลาว เชน รวมตอตานสงเสพตด การฉอโกง การเอารดเอาเปรยบ เปนตน ดงททานศาสนฑต ศอลลลลอฮอลยฮวะซลลมไดกลาวถงเหตการณสนธสญญาฟฎลทตงขนเพอชวยเหลอผถกกระทำาละเมด ทไดเขารวมกอนการเปนศาสนฑต วา

หากฉนถกเชญแบบนอกครงในชวงอสลาม ฉนกจะตอบรบ” 10

๒.๓ เทดทนสถาบนพระมหากษตรย

การเทดทนสถาบนพระมหากษตรยซงเปนประมขของรฐตามรฐธรรมนญเปนสวนหนงหลกการอสลามในกรณการปฏบตตามพนธะสญญาตามเงอนไขทอสลามกำาหนด

อลลอฮ กลาวไวความวา “โอ บรรดาผศรทธา จงปฏบตตามสญญาตางๆ ” (อลมาอดะฮ :๑ )

3. หลกการอสลามวาดวยกจกรรมทเกยวของชาต ศาสนา และสถาบนพระมหากษตรย

๓.๑ การเขารวมกจกรรม การใช เหนคณคา แนะนำาผอน เปนแบบอยาง เกยวของชาต สนคาไทย โบราณวตถ รกษาสาธารณสมบต

การเขารวมกจกรรมเกยวของกบชาตทไมมการนำารปแบบหรอพธกรรมทางศาสนาของศาสนาอนๆ จงเปนสงทอสลามสนบสนน ถงขนนกคดมสลม10หะดษมรซล รายงานโดย อลบซซาร ใน “อลมสนด และอบน อลสะด ใน ”“อลเฏาะบะกอต”

30

บางทานเหนวา เปนขอกำาหนดในระดบฟรฎ(บงคบเดดขาด) ดงทศนะของหะซน อลบนนา11 ดงกลาวขางตน

๓.๒ การเขารวมกจกรรมเกยวของกบศาสนาอสลามมขอบเขตสำาหรบมสลมวา จะตองไมปฏบตปะปนกนระหวาง

ศาสนาอสลามกบศาสนาอนๆความวา สำาหรบทานศาสนาของทาน และสำาหรบฉนศาสนา“

ของฉน ”(อลบะเกาะเราะฮ : ๒๕๖)๓.๓ การเขารวมกจกรรมเกยวของกบสถาบนพระมหา

กษตรย ปฏบตตามพระราชจรยวตร พระบรมราโชวาท ปฏบตตนตามหลกการทรงงานและหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

การเขารวมกจกรรมเกยวของกบสถาบนพระมหากษตรยซงเปนประมขของรฐตามรฐธรรมนญ เปนสวนหนงหลกการอสลามในกรณการปฏบตตามพนธะสญญาตามเงอนไขทอสลามกำาหนด

อลลอฮ กลาวไว ความวา “โอ บรรดาผศรทธา จงปฏบตตามสญญาตางๆ ” (อลมาอดะฮ :๑ )

สวนการปฏบตตามพระราชจรยวตร ปฏบตตนตามหลกการทรงงานและหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เปนสวนหนงของคณธรรมสากลทศาสนาหรอแนวคดตางๆ เหนพองกน รวมถงความรวมมอกนสงเสรมคณธรรมดงกลาว เปนสงทอสลามยอมรบ ดงททานศาสนฑต ศอลลลลอฮอลยฮวะซลลมไดกลาวถงเหตการณสนธสญญาฟฎลทตงขนเพอชวยเหลอผถกกระทำาละเมด ทไดเขารวมกอนการเปนศาสนฑต วา

“หากฉนถกเชญแบบนอกครงในชวงอสลาม ฉนกจะตอบรบ ” 12

11หะซน อลบนนา. รสาละ อลมตะมร อลคอมส. ใน “มจมอะฮเราะสาอล” (ไคโร : ดาร อตเตาเซยะ วนนชร อลอสลามมยะฮ ) ,๑๙๙๒,๑๔๑-๑๔๒12หะดษมรซล รายงานโดย อลบซซาร ใน “อลมสนด และอบน อลสะด ใน ”“อลเฏาะบะกอต ”

31

สำาหรบทศนะมสลมกบการเคารพภกดตอพระมหากษตรย13

กลาวคอ ทกวนท ๕ ธนวาคม ของทกป หนวยงานราชการ จะมกจกรรมวนพอมหาราชมากมาย เชน ในภาคเชา ตงแตเวลา ๐๗.๐๐ น.ทำาบญตกบาตร ขาวสาร อาหารแหง จากนนเวลา ๐๘.๐๐ น.จดพธถวายพระพรชยมงคล พธถวายสตยปฏญาณเพอเปนขาราชการทดและพลงของแผนดน และมอบเกยรตบตรพอตวอยางดเดนของจงหวด สวนภาคคำาประกอบพธถวายราชสกการะ ถวายพานพมเงน พมทอง และรวมจดเทยนถวายพระพรชยมงคล ในขณะเดยวกนยงมกจกรรมบำาเพญสาธารณประโยชน การรณรงคตอตานยาเสพตด การปลกปาเฉลมพระเกยรต การเดนวงเพอสขภาพ การแขงกฬาเฉลมพระเกยรต การอนรกษสบสานประเพณและศลปวฒนธรรม สวนการลด ละ เลกอบายมข ขอใหงดเวนการอนญาตเลนการพนน การอนญาตใหฆาสตว หรอกจกรรมอนใดอนเปนการทรมานสตว การงดเวนเปดสถานบรการ หรอแหลงอนเปนอบายมข

สำาหรบกจกรรมหลายประการทเปนพธกรรมนนทำาใหมสลมทงชายและหญงโดยเฉพาะทเปนขาราชการทเครงครดศาสนาอสลามมความกงวลเปนอยางมากวาจะนำาไปสชรก (ตงภาคตอพระเจา) หากไมไปเขารวมกจะทำาใหถกมองวาไมเคารพภกดตอพระมหากษตรย ตามหลกศาสนาอสลาม ถอวาการเคารพและนบถอ เปนคณธรรมทดของมนษยทกคน อนพงมตอผมพระคณ เชน ตอพระมหากษตรย ในฐานะเปนประมขของประเทศ ตอพอแม ในฐานะผใหกำาเนด ตอคณคร ในฐานะผใหความร และอนๆ มใชในฐานะพระผเปนเจา ซงในอสลามถอวาไมมพระเจาอนใดนอกจากเอกองคอลลอฮ (อลกรอาน ๒ : ๒๕๕) ซงหลกการเคารพนบถอตอพระเจานน จะตองผนวกไปกบการกราบนมสการตอพระองคดวย ซงการแสดงความเคารพของมสลมตอสงอน หรอบคคลดวยการกราบ ไมไดอยางเดดขาด คำาตอบจฬาราชมนตร เกยวกบการเคารพภกดตอพระบรมฉายาลกษณ พระมหากษตรยของมสลมนาจะเปนทางออกหนงในการใชเปนบรรทดฐานในการปฏบตในวนทหาธนวามหาราช

13อบดลสโก ดนอะ

32

คำาตอบจฬาราชมนตร เกยวกบปญหาขดแยงในดานศาสนาอสลามถอเปนสงสำาคญมากเพอใหทกคน โดยเฉพาะขาราชการนำาเปนคมอในการปฏบตอนจะนำาไปสความเขาใจ (โปรดดคำาตอบจฬาราชมนตร เกยวกบปญหาขดแยงในดานศาสนาอสลามจากการรวบรวมโดย ศอ.บต) เชน ปญหา ท ๑๙ ปญหาเรองการทำาความเคารพพระบรมฉายาลกษณ การแสดงความเคารพพระบรมฉายาลกษณของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ในพธการตางๆ จะขดตอหลกการศาสนาอสลามหรอไม ใครขอทราบขอเทจจรงและความเหน ทานอดตจฬาราชมนตร ประเสรฐ มะหะหมดไดตอบไวดงน - การยนตรงตอหนาพระบรมฉายาลกษณเพอระลกถงพระบาทสมเดจพระเจาอยหวไมขดตอบทบญญตของศาสนาอสลาม - การกมศรษะไมถงขนรกวอ ถอเปนการกระทำาทไมบงควร (มกรฮ) - การกมศรษะถงขนรกวอ บางทศนะวาตองหาม (หะรอม) บางทศนะวาไมบงควร (มกรฮ) พระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯทรงทราบถงหลกการของศาสนาอสลามในขอนด เพราะพระองคทรงศกษาหลกการศาสนาอสลามอยางกวางขวาง ลกซง ทรงมรบสงใหแกไขระเบยบทขดกบหลกการอสลาม สำาหรบพสกนกรมสลม โดยเฉพาะอยางยง ในวนท ฯพณฯ วนมหะมดนอร มะทา ประธานรฐสภาในขณะนน ไดเขาเฝาฯ เพอรบพระราชทานรฐธรรมนญฉบบ (๒๕๔๐) โดยทรงมรบสงใหประธานรฐสภาปฏบตตนใหตรงตามหลกการศาสนา อนใดทขดกบหลกการศาสนาอสลามกไมตองปฏบต จากตวอยางขางตนทำาใหเราไดทราบวาในจตใจของมสลม ถงแมวาการเคารพภกดตอพระมหากษตรยแบบกราบไมได แตความจงรกภกดในพระองคทานกมอยางครบสมบรณ ไมไดแตกตางไปจากคนศาสนาอน วฒนธรรมอน ทแสดงความจงรกภกดดวยการกราบ ดงนน หนวยราชการตางๆ โดยเฉพาะในจงหวดชายแดนภาคใตทเชญขาราชการมสลม บรรดาโตะคร โตะอหมาม และประชาชนมสลม ในพระราชพธตางๆ ควรคำานงถงขอน เพอขจดปญหาความไมเขาใจซงกนและกน เพราะแกนแทสาระของการเคารพภกดตอพระมหากษตรย มไดอยทการกราบ แตอยทการประพฤตดตางหาก ในพจนานกรมไทย หนา ๒๘๕ ไดใหความหมายความจงรกภกดตอพระมหากษตรยไววา “

33

ผกใจรกดวยความเคารพนบถอหรอรคณอยางยง" จากประโยคดงกลาว เราสามารถใหความหมายไดดงน กลาวคอ รก หมายถง มจตใจผกพนดวยความหวงใย (พจนานกรมหนา ๙๓๙) เคารพ หมายถง แสดงอาการนบถอ (พจนานกรม หนา ๒๖๔) นบถอ หมายถง เชอถอยดมน (พจนานกรม หนา ๕๗๑) ดงนน ความจงรกภกดตอพระมหากษตรย จดเรมตนคอ การเรมดวยจตใจทบรสทธ และแสดงเปนภาคผลของการกระทำาทตรงกบจตใจ การแสดงความจงรกภกดทางพธกรรมในวนเฉลมพระชนมพรรษาทมทวประเทศ การปฏญาณตนของคณะรฐมนตรแตละครงตอหนาพระมหากษตรย จะไมมคาใดๆ เลย หากการแสดงออกของบคคลเหลานนไมตรงกบใจ การใหสมภาษณทางวาจาของรฐบาลและขาราชการวา จะนอมรบกระแสพระราชดำารสแตละครง จะไมมผลเชนกน หากนโยบายและการกระทำายงคงสวนทางกนอย ไมวาจะเปนนโยบายเศรษฐกจพอเพยง การแกปญหาภาคใตโดยสนตวธ การไมฉอราษฎรบงหลวง และอน ๆ นแหละ คอแกนแทของการเคารพภกดตอพระมหากษตรยซงเปนขอบเขตทมสลมจะทำาไดและหนวยงานของรฐไมควรบงคบประชาชนหรอขาราชการในพนทกระทำาการทเลยขอบเขตน"

จดเนนท ๓ ในรายวชาหนาทพลเมอง ตามทศนะอสลาม

สำาหรบจดเนนท ๓ ความเปนพลเมองดในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ซงประกอบดวย

การดำาเนนชวตตามวถประชาธปไตยและการมสวนรวมทางการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

อสลามกบประชาธปไตยดร.มฮมหมดอลยาส หญาปรง14

14 อาจารยประจำาภาควชาการเมองการปกครอง คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยรามคำาแหง

34

บทนำาเปนเรองทชดเจนวาอสลาม (Islam) ไมใชประชาธปไตย

(Democracy) และในทางกลบกนประชาธปไตยกไมใชอสลาม อกทงสงทเราเรยกวาอสลามและสงทเรยกวาประชาธปไตยกมาจากคณคา (Values) และโลกทศน (Worldview) ทแตกตางกนอกดวย แตการไมเหมอนกนมไดหมายความวาทงสองสงไมไดมอะไรรวมกนเลย หรอเราจะไมเรยนรสงทเปนประโยชนจากประชาธปไตยซงเปนนวตกรรมของมนษยในทางการเมองการปกครอง เชนเดยวกบนวตกรรมอยางอนทมนษยใชเหตผลประดษฐคดคนเพอเอาชนะอปสรรคตางๆ เชน การรกษาโรคดวยความคดและวธการสมยใหม อสลามไมใชการแพทยสมยใหม แตอสลามสามารถเรยนรจากการแพทยสมยใหมเพอปรบปรงพฒนาคณภาพชวตของสมาชกในชมชนได ประชาธปไตยกเชนเดยวกน มสลมสามารถเรยนร นำามาปรบใช และใชความรเรองประชาธปไตย พฒนาหลกการเมองการปกครองทมอยในอสลาม (อลกรอานและซนนะฮ) ใหเปนรปธรรม โดยเปนระบอบการเมองการปกครองทมความชอบธรรม (Legitimacy) โปรงใส (Transparency) ยตธรรม (Justice) และทกคนในสมาชกมสวนรวม (Participatory) ได

ประชาธปไตยคออะไรคำาวาประชาธปไตย (Democracy) เปนคำาทมาจากภาษากรกซง

ประกอบดวยสองพยางคคอ “demos” ซงแปลวาประชาชนหรอคนธรรมดา และ “kratos” ซงแปลวาอำานาจหรอการปกครอง คำาวาประชาธปไตยจงหมายถงการปกครองโดยประชาชนคนธรรมดานนเอง การปกครองในลกษณะนแตกตางจากการปกครองทมลกษณะทเปนการปกครองโดยคนๆเดยวหรอกลมบคลทใชอำานาจเดดขาดผกขาดอำานาจ (ดวยการใชกำาลงหรออางอำานาจจากพระผเปนเจาหรอสงศกดสทธ) หรอทเรยกวาระบบการปกครองแบบเผดจการอำานาจนยม (Dictatorship) นนเอง

35

เนองจากสงคมประกอบไปดวยปจเจกบคลทมผลประโยชนและความตองการทหลากหลาย ดงนนความขดแยง และการปะทะกนของผลประโยชนและความตองการมกเกดขนอยเปนประจำา นเองจงเปนทมาของอำานาจทจะตองเขามาระงบแกไข ไกลเกลยความขดแยงดงกลาว อำานาจทวานนตองเปนอำานาจทอยเหนออำานาจอนๆในสงคม ทจะทำาใหอำานาจอนๆ (เชน ตระกล ผมอทธพล ฯลฯ) สยบยอมตอมนได ในทางการเมองการปกครองหรอรฐศาสตรเรยกอำานาจนนวา อำานาจรฐ (State power) คำาถามสำาคญกคอ จะเกดอะไรขนถาอำานาจรฐถกใชอยางเกนขอบเขต ไมเปนธรรม หรอใชเพอสนองผลประโยชนและความตองการของคนใดหรอกลมใดกลมหนง?

เพอปองกนการเกดการใชอำานาจไปในทางทผด (Abuse of Power) สาระสำาคญของระบอบประชาธปไตยกคออำานาจวานนตองมาจากการยนยอมพรอมใจกนของประชาชน เนองจากการใชอำานาจดงกลาวนนกระทบตอการดำาเนนชวตของประชาชน จงจำาเปนตองปรกษาหารอกบประชาชนในทกเรองๆ และยงไปกวานนในระบอบการปกครองแบบประชาธปไตยประชาชนสามารถตรวจสอบและเรยกคนอำานาจนนกลบมาไดถาเหนวารฐบาลซงเปนผใชอำานาจรฐมความฉอฉลในการใชอำานาจดงกลาว ในประเทศทมการเมองการปกครองแบบประชาธปไตย การใหอำานาจหรอการเรยกอำานาจกลบคนมาจะกระทำาผานกระบวนการเลอกตง กลาวคอ ประชาชนมสทธในการเลอกผทพวกเขาตองการใหเปนผนำา ขณะเดยวกนกมสทธในการปฏเสธเมอเหนวาผนำาทไดรบการคดเลอกเขาไปมไดสะทอนความตองการของพวกเขา

อสลามกบประชาธปไตยเนอหาสาระสำาคญของประชาธปไตยคอ เปนการเมองการปกครองท

สะทอนความตองการของผคน วธการการสะทอนความตองการของผคน ชมชน หรอสงคมไดอยางตรงจดทสดคอการทจะตองปรกษาหารอในกจการของพวกเขาอยางใกลชด หลกการ ปรกษาหารอ จงเปนหลกการทสำาคญ“ ”ของระบอบประชาธปไตย หากแตรปแบบการปรกษาหารอนนมหลากหลายรปแบบ กลาวเฉพาะในปจจบน การปรกษาหารอในประเทศทมการปกครองในระบอบประชาธปไตยจะกระทำาผานกระบวนการทางรฐสภา (การจดตง

36

พรรคการเมอง การสรางและถกเถยงในเรองนโยบาย การหาเสยง การเลอกตง การประชมรฐสภา การอภปราย การตงกระท การตรวจสอบ การคานอำานาจฯลฯ)

การปรกษาหารอในเรองของกจการงานของผคนในชมชนเปนสงทพระองคอลลอฮไดตรสไวในคำาภรอลกรอาน (๔๒:๓๘) ดงความวา:

“และ (เชนเดยวกน)บรรดาผสนองตอบตอ (คำาบญชาแหง)องคอภบาลของพวกเขาและดำารงการละหมาด อกทงการงานของพวกเขามการปรกษาหารอกนในระหวางพวกเขา และพวกเขาเสยสละทรพยสนบางสวนทเราไดประทานแกพวกเขา ”

แมประชาชนทวไปโดยสวนใหญจะเปนผทไมมความรและมขอผดพลาดอยตลอดเวลาแตอลกรอานไดสงใชใหมองขามความผดพลาดและใหขออภยตอพระองคอลลอฮในขอผดพลาดดงกลาวแกพวกเขา อกทงใหมการปรกษาหารอกบพวกเขาในกจการงานอกดวย

ดง อลกรอาน (๓:๑๕๙) ความวา: “แทจรงดวยพระเมตตาธคณจากองคอลลอฮ เจาจงสภาพออนโยน

ตอพวกเขา และมาดแมนเจาเปนผหยาบคาย อกทงมหวใจอนกกขฬะ แนนอนทสดพวกเขาตองเตลดออกไปจากรอบๆเจา ดงนนเจาจงใหอภย (อยาถอสาความผดของ) พวกเขา เจาจงขออภยใหแกพวกเขา และจงปรกษาพวกเขาในการงาน (ตางๆทคดกระทำา) ครนเมอเจาตดสนใจเดดขาดแลว เจากจงมอบหมาย (การงานนน) แดอลลอฮเถด แทจรงอลลอฮทรงรกบรรดาผ (มจต) มอบหมาย (ในพระองค)”

อลกรอานมไดบอกถงรายละเอยดและวธการหากแตบอกมนษยถงหลกการของการดำาเนนกจการของชมชนดวยการปรกษาหารอซงกนและกน และเปนหนาทของมนษยทจะตองคดคนและ สรางระบบการปรกษาหารอทสะทอนความตองการของชมชนมากทสด เชนเดยวกบทคมภรอลกรอานไดบอกแคหลกการเรองการคาขายและหามการมดอกเบย ซงตอมามนษยไดคดคนระบบคาขายและการเงนการธนาคารทปราศจากดอกเบยออกมาเปนสหกรณหรอธนาคารอสลาม หรอในกรณของการศกษา อลกรอานบอกแตเพยงวาการศกษาหาความรเปนสงสำาคญอยางยงยวด ผรยอมดกวาผไมร

37

ฯลฯ แตอลกรอานมไดบอกรปแบบหรอวธการการศกษาหาความร เปนหนาทของมนษยทจะตองสรางระบบการเรยนรใหมประสทธภาพทสดซงตอมา ระบบการเรยนรไดพฒนาเปนโรงเรยน วทยาลย และมหาวทยาลยเปนตน

สรป

แมคำาวา ประชาธปไตย ไมมปรากฏอยในคมภรอลกรอานและฮาดษ “ ”แตความคดเกยวกบการปรกษาหารอ (ชรอ) ซงเปนสาระสำาคญของระบอบการปกครองแบบประชาธปไตย (Democratic government) เปนความคดหรอหลกการทอลกรอานไดกลาวไวอยางชดเจนซงถอเปนหลกการสำาคญทางดานการเมองการปกครองในอสลาม สวนรปแบบและวธการนนสงคมมสลมอาจเรยนรจากสงคมอนๆทพวกเขาไดใชหลกการน กระทงพฒนารปแบบเฉพาะทดทสด มประสทธภาพทสด ในการปรกษาหารอทสะทอนความเหนของผคนไดดทสด

การปรกษาหารอเปนกระบวนการ (Process) ทตองการหาหนทางทดทสดในการทำาใหสงคมเกดความสงบสข มนยงเปนกระบวนการททำาใหเสยงและความตองการของผคนไดรบการพจารณาในการขบเคลอนกจการของสงคมซงสงผลกระทบตอชวตของผคนในสงคมเอง การละทงการรบฟงเสยงสะทอนอาจนำาไปสความ อยตธรรม (Injustice) แกเสยงนนได การปรกษาหารอยงทำาใหเกดการหาวธการในการรวมมอกน ศกษาเรยนรความแตกตางทางความคดซงกนและกนของกลมคนตางๆในสงคมอนนำาไปสการรกษาอตลกษณของกนและกนอกดวย แนนอนวาในกจการทเกยวของกบพธกรรมทางศาสนาตลอดจน กฎเกณฑทไดมการกำาหนดอยางชดเจนตายตวในเรองของอบาดะห เชนการละหมาด การถอศลอด การจายซะกาต ฯลฯ มนษยจำาเปนตองดำาเนนตามอยางเครงครด การปรกษาหารอในเรองเหลานตองกระทำาในบรรดาผทมความรในเรองนนๆ กระนนกตามทงสงคมทงผทไมมความรเฉพาะทางศาสนาและผทมความรทางศาสนาจำาเปนจะตองมการปรกษาหารอซงกนและกน ตามทอลกรอานไดกลาวไวดงทยกมาขางตน

38

จดเนนท ๔ ในรายวชาหนาทพลเมอง ตามทศนะอสลาม ผศ.ดร. สชาต

เศรษฐมาลน15 จดเนนท ๔ ความปรองดอง สมานฉนทนนคอ การอยรวมกนในสงคมแหงความหลากหลาย และ การจดการความขดแยงและสนตวธม ดงน

กรอบคดเกยวกบสนตวธและการสรางสนตภาพในอสลาม สำาหรบกรอบคดเกยวกบสนตวธและการสรางสนตภาพในอสลาม

พยายามมงทบทวนแนวคดทฤษฎ ตลอดจนคำาสอนเชงคณคาของศาสนาอสลาม เกยวกบสนตวธและการสรางสนตภาพในวถอสลาม

Mohammed Abu-Nimer16 (๒๐๐๓; ๒๐๐๘) ไดสงเคราะหงานเขยนเกยวกบความรนแรง สนตวธและการสรางสนตภาพในทศนะอสลามไวอยางคอนขางสมบรณ โดยทำาการศกษาจากนกวชาการทงทเปนมสลมและไมใชมสลม และไดสรปเปนกรอบคดทฤษฎเกยวกบสนตวธและหลกการสรางสนตภาพในมมมองของศาสนาอสลาม17

15 ผทรงคณวฒ สำานกจฬาราชมนตร

16เปนศาสตราจารยประจำาโครงการการแกไขความขดแยงและการสรางสนตภาพนานาชาต และเปนผอำานวยการสถาบนการสรางสนตภาพและการพฒนา ท American University ประเทศสหรฐอเมรกาทานเปนผมประสบการณจดการฝกอบรมเชงปฏบตการเพอแกไขความขดแยงและการเสวนาระหวางศาสนาในพนทความขดแยงตางๆ ในหลายประเทศทวโลก เชน ปาเลสไตน อสราเอล อยปต ไอรแลนดเหนอ ศรลงกา และมดาเนาในฟลปนส เปนตน ทานไดเขยนหนงสอ Nonviolence and Peace Building in Islam: Theory and Practice (๒๐๐๓); Dialogue, Conflict Resolution, and Change: Arab-Jewish Encounters in Israel (๑๙๙๙) เปนบรรณาธการรวมหนงสอ Unity In Diversity: Interfaith Dialogue in the Middle East (๒๐๐๗) และเปนบรรณาธการกอตงวารสาร Journal of Peace building and Development17นอกเหนอจากงานของ Abu-Nimer ในการทบทวนอสลามกบสนตวธแลว ยงมงานสำาคญใหมๆ ทชใหเหนถงพฒนาการทางดานการศกษาอสลามกบสนตวธทไดขยายขอบเขตไปอยางกวางขวางไดแกงานของ Huda (๒๐๑๐); Pal (๒๐๑๑)

39

สวนท ๑ แนวทางการศกษาสนตวธ การสรางสนตภาพ และการจดการความขดแยงในวถอสลาม

กอนทจะนำาเสนอหลกการพนฐานของอสลามทเชอมโยงกบการจดการความขดแยงและแนวทางสนตวธจำาเปนทเราจะตองทำาความเขาใจลกษณะเฉพาะและนยามความหมายของสนตวธและการสรางสนตภาพในทศนะอสลาม รวมทงสมมตฐานทอธบายโดยนกวชาการและนกปฏบตการสนตวธทงหลาย คอ

ประการแรก ตองเขาใจอยางชดเจนถงศกยภาพของศาสนาอสลามวาอดมดวยเมลดพนธมากมายในการจดการความขดแยงทางสงคมและทางการเมองไดอยางสนต ในคมภรและคำาสอนของศาสนาตลอดจนจรยวตรของทานศาสนฑตมฮมมด (แดศาสนฑตมฮมมด ศอลลลลอฮอลยฮวะซลลม) ในยคตนของอสลามเปนแหลงบรรจคณคา ความเชอ และยทธวธมากมายในการสนบสนนการแกไขความขดแยงดวยวถทางตามแนวสนตวธ และมอทธพลทางอดมการณความคดเปนแบบอยางใหมสลมไดยดถอดำาเนนตอมาอยางตอเนองเปนระยะเวลายาวนานดงมตวอยางสนตวธในวถอสลามอนเปนทประจกษชดมากมายในหลายๆ สงคม

ประการทสอง การทำาความเขาใจสนตวธในวถอสลาม นกวชาการและนกปฏบตการสนตภาพมสลมจำาเปนตองทบทวนและประเมนความเขาใจอสลามในทามกลางบรบทของความหลากหลายในชวงประวตศาสตร โดยเฉพาะอยางยง ตองตระหนกวาในคำาสอนของอสลามนนมการตความอยางแตกตางหลากหลายในหมนกวชาการมสลมตามแตละประเทศ วฒนธรรมและสำานกคด

ดงนน ความรและการตความไมควรถกมองวาเปนเพยงความเขาใจของกลมชนชนนำากลมเลกๆ ซงไมไดสลกสำาคญแตประการใด หากการตความและแบบแผนทางวฒนธรรมเกยวกบการสรางสนตภาพและสนตวธเหลานนยอมมความสำาคญในการสรางความเขาใจทถกตองและเขาถงความหมายของอสลามอยางแทจรง

40

ประการทสาม มมสลมจำานวนมากยงขาดความเขาใจในความรเกยวกบศาสนาอสลาม รวมทงการเขาถงความความหมายทเกยวโยงกบการแปรเปลยนความขดแยงโดยสนตวธผานคณคาคำาสอนเกยวกบสนตภาพนกวจยสวนใหญในปจจบนทสนใจประเดนอสลามกบความขดแยงไมเพยงแตเปนพวกนกบรพาคดศกษา หรอแมแตนกวชาการมสลมเองกพงเปาการศกษาไปท สงคราม ความรนแรง อำานาจ และระบบการเมองหรอกฎหมาย มมมองเหลาน ทำาใหแนวการศกษาอสลามออกมาในดานลบ โดยเฉพาะในหมนกวชาการจากโลกตะวนตก

ประการทส ถงแมวาอสลามมคำาสอนและการปฏบตอนหลากหลายเกยวกบความขดแยงและการสรางสนตภาพ แตคำาสอนทถกนำาไปใชจรงนนยอมขนกบความสมพนธทเกยวของกบสถานการณความขดแยง เชน เปนความขดแยงในระดบใด ระดบบคคล ครอบครว หรอชมชน เปนความขดแยงระหวางมสลมดวยกนหรอกบคนทไมใชมสลม เปนตน

อยางไรกตาม คำาสอนอสลามไดเปนแหลงคณคาของการสรางสนตภาพและหากไดมการประยกตใหเปนไปอยางมระบบและตอเนองแลวยอมสามารถชวยจดการความขดแยงไดอยางมประสทธภาพในแทบทกรปแบบและทกระดบ ดงเชน คณคาเกยวกบความยตธรรม (adl) คณธรรมความดงาม (ihsan), และการใชวทยปญญา (hikmah) ลวนเปนคณคาสากลทเปนองคประกอบสำาคญของกรอบคดและยทธวธในการสรางสนตภาพ

การขยายการตระหนกรและขอสมมตฐานทง ๔ ประการขางตนในการศกษาวจยเกยวกบสนตวธในวถอสลามสามารถชวยนกวจยทสนใจทงผเปนมสลมและไมใชมสลมในการเพมพนความเขาใจความสมพนธระหวางแนวคดและการปฏบตของสนตวธ การสรางสนตภาพ กบประเพณวฒนธรรมและศาสนาอสลาม นอกจากนน สงสำาคญคอ การตระหนกดงกลาวจะสามารถชวยลดภาพลบของสงคมมสลมและศาสนาอสลามทงในแวดวงสาธารณะโดยทวไปตลอดจนในแวดวงวชาการ โดยเฉพาะอยางยง การชวยขจดการเหมารวมเกยวกบวธคด ความเชอ และชวตความเปนอยตามวถอสลาม และประการสดทาย การคำานงถงขอสมมตฐานเหลาน จะชวยใหนกวจยกาวพน

41

การสรปอยางลวกๆ ในการตความในคำาสอนของอสลามในคมภรอลกรอาน และจากแบบอยางคำาสอนและการปฏบตของทานศาสนฑต (อล-หะดษ) โดยไมไดคำานงถงบรบทแวดลอมทงทางประวตศาสตร สงคม การเมอง ตลอดจนแรงกดดนทางวฒนธรรมทมอทธพลตอชวตผคนทงผเปนมสลมและไมใชมสลม

สวนท ๒ ทบทวนวรรณกรรมดานสนตภาพและสนตวธในวถอสลาม1. การศกษาเกยวกบสงครามและการญฮาด

เปนทนาเสยดายทงานศกษาในยคปจจบนเกยวกบสงครามและการญฮาดไดพยายามสรางสมมตฐานวาศาสนาอสลามมลกษณะเฉพาะทเออตอการยอมรบในการทำาสงครามและการใชความรนแรงในการจดการความขดแยง นกวชาการบางทานในกลมนไดโตแยงวา อสลามเปนศาสนาแหง สงคราม และความรนแรงเปนหลกการพนฐานในประเพณศาสนาอสลาม “ ”

นกวชาการในกลมนทกคนเหนวาการไมใชความรนแรงหรอสนตวธนนเปนแนวคดทหางไกลจากหลกคำาสอนอสลาม

นกวชาการกลมนมกสรปอยางเกนจรงและตกอยในกบดกแนวคดหลกการ ญฮาด ในอสลาม โดยอางวาการญฮาดดวยการใชความรนแรงเปน“ ”วธการสำาคญสำาหรบมสลมในการสถาปนาความแตกตางทงภายในและภายนอก นกวชาการรวมทงนกกำาหนดนโยบายในกลมนจงตดกรอบการใชมมมองการญฮาดในการอธบายเตบโตของกลมขบวนการมสลมทนยมความรนแรงและมทศนคตวาอสลามเปนศาสนาทใหความชอบธรรมกบการใชกำาลงบงคบโดยรฐบาลและขบวนการทางศาสนา

2. การศกษาเกยวกบสงครามและสนตภาพ18

นกวชาการกลมนซงอาจเรยกวาคอ กลม สงครามและสนตภาพ จะ“ ”มมมมองตางไปจากกลมญฮาด โดยมสมมตฐานวา ศาสนาอสลามใหความชอบธรรมตอการใชกำาลงและความรนแรงภายใตบรบททจำากดเทานน ไมสามารถใชกำาลงและความรนแรงไดอยางไรขอบเขต นกวชาการกลมนจงไดเนนไปทเงอนไขและสภาพแวดลอมทอสลามอนญาตใหใชกำาลงและความ18ดตวอยางงานของ Yusuf Al-Qardawai ใน มสลน มาหามะ (๒๕๔๙)

42

รนแรงในการจดการความขดแยงหรอเมอเผชญหนากบผอนโดยนกวชาการกลมนอางองถงคำาสอนในคมภร อลกรอานทวา

“สำาหรบบรรดาผ (ทถกโจมตนน) ไดรบอนญาตใหตอสได เพราะพวกเขาถกขมเหง และแทจรงอลลอฮทรงสามารถทจะชวยเหลอพวกเขาไดอยางแนนอน ” อลกรอาน (๒๒:๓๙)

“และพวกเจาจงตอสในทางของอลลอฮตอบรรดาผททำารายพวกเจา และจงอยารกรานแทจรง อลลอฮไมทรงชอบบรรดาผรกราน อลกรอาน ” (๒:๑๙๐)

นกวชาการกลมนจะใหความสำาคญอยางมากกบการตอสเพอความยตธรรม และการตอสดวยสนตวธนนเปนเพยงวธการเพอการบรรลเปาหมายสความยตธรรม ดงนน สนตวธจงมความสำาคญในลำาดบรองลงมา

มนกวชาการหลายทานในกลมนพยายามตความอยางเปนกลางในคำาสอนของอสลามเกยวกบสงครามและสนตภาพ แตทกคนตางยดในกรอบคดเกยวกบความมนคง สงครามและยทธศาสตรศกษา หรอจากมมมองอสลามศกษาในยคคลาสสคแทนทจะวางบนพนฐานทางสนตศกษาจงทำาใหนกวชาการกลมนมองการตอสโดยสนตวธและการไมใชความรนแรงวาเปนสภาวะของการยอมจำานนตอศตรหรอฝายตรงขาม พวกเขาจงใหคำานยามสนตวธอยางจำากดและสรปวาอสลามเปนศาสนาทไมสามารถตอตานการใชความรนแรงได

ในงานของ Hashimi and Sachedina สะทอนถงมมมองของกลมนไดเปนอยางด โดยชใหเหนถงคำาสอนสำาคญหลายประการในคมภรอลกรอาน ในการแกไขความขดแยง ไดแก

1. พนฐานทางธรรมชาตของมนษยนนเปนผบรสทธซงปราศจากบาป

2. ธรรมชาตของมนษยตางมเจตจำานงทจะอยบนโลกนดวยสภาวะแหงความมสนตและสมานฉนทกบผอน ดงนน สนตภาพจงไมใชเปนเพยงการไมมสงคราม หากแตยงรวมถงการขจดความชวรายทงปวง ดงนน เปาหมายของผเปนเจาในการสรางมนษยเปนไปเพอความมสนตสข ไมใชเพอใชความรนแรง เขนฆากน หรอทำาสงคราม

43

3. อยางไรกตาม ยอมมมนษยทหลงกระทำาผด ละเมดธรรมชาตและขดคำาสงของผเปนเจา

4. ศาสดาแตละทานจงเปนผคอยตกเตอนผละเมดตอผเปนเจา5. สภาวะแหงสนตจะเกดขนไดกตอเมอมนษยยอมตอเจตจำานง

ของผเปนเจาและใชชวตตามกฎของพระองค6. เนองจากเปนไปไดยากทมนษยหรอสงคมใดๆ จะทำาตามหลกการ

อสลามโดยสมบรณ ดงนน มสลมจงตองเตรยมตวอยเสมอทจะตอสเพอการรกษาความศรทธาในอสลาม

“และพวกเจาจงเตรยมไวสำาหรบ (ปองกน) พวกเขา สงทพวกเจาสามารถ อนไดแกกำาลงอยางหนงอยางใด อลกรอาน ” (๘: ๖๐)

“และบรรดาผทปฏเสธศรทธานน บางสวนของพวกเขายอมเปนผชวยเหลออกบางสวนหากพวกเจาไมปฏบตในสงนนแลว ความวนวายและความเสยหายอนใหญหลวงกจะเกดขนในแผนดน” อลกรอาน (๘: ๗๓)

หลกการของอสลามดงกลาวนบเปนพนฐานสำาคญสำาหรบการสรางสนตภาพและการจดการความขดแยงโดยมองวาธรรมชาตของมนษยนนบรสทธและปรารถนาทจะอยรวมกบผอนอยางสนตและสมานฉนท แตขณะเดยวกน กเหนวาความขดแยงเปนปรากฏการณธรรมชาตและเปนสวนหนงของชวตมนษย ดงนน ผทปฏเสธตอผเปนเจาและกดขขมเหงผอนยอมตองตอสกบผทยอมจำานนและศรทธาตอผเปนเจา และประการสดทาย เรยกรองใหมสลมตองแสดงการกระทำาเพอปกปองความศรทธาในอสลามของตนเองหากถกกดขจากศตร

Hashimi มจดยนเชนเดยวกบนกวชาการอนๆ ทมองวาอสลามไมใชศาสนาทตอตานการใชความรนแรง หากอสลามยอมรบการใชความรนแรง การทำาสงครามและการใชกำาลงภายใตขอจำากดของเงอนไขเฉพาะบางประการ อยางไรกตาม ขอโตแยงหลกของ Hashimi คอ แมวาอสลามจะอนญาตใหใชความรนแรงและกำาลงแตหามกระทำาการกาวราวและรกรานผ

44

อนโดยเปาหมายหลกคอเพอการบรรลสนตภาพโดยผานความยตธรรมและการรกษาความศรทธา นกวชาการกลมนเหนพองตองกนวา การปกปองอสลาม การสถาปนาความยตธรรมและสนตภาพไดนนไมอาจใชวถสนตวธแตเพยงลำาพง ดงนน การใชกำาลงทจำากดหรออยางมเงอนไขยอมเปนสงจำาเปนควบคกนไป

อยางไรกตาม แมวานกวชาการกลมนจะมจดยนทชดเจนวาการทำาสงครามเปนสงทอนมตเพอเปนการปกปองตนเองและรฐ แตกยอมรบวาอสลามหามการทำาสงครามเพอการรกราน ขยายดนแดนหรอเพอเปนการอวดศกดดาเกยรตภมของตนเอง พวกเขาเสนอวาการปฏเสธการใชความรนแรงโดยปราศจากเงอนไขนนเปนการละเลยคำาสอนของอสลามทวา “การสรบนนไดถกกำาหนดแกพวกเจาแลว ทงๆ ทมนเปนทรงเกยจแกพวกเจา และอาจเปนไปไดวา การทพวกเจาเกลยดสงหนง ทง ๆทสงนนเปนสงดแกพวกเจา และกอาจเปนไปไดวาการทพวกเจาชอบสงหนง ทง ๆ ทสงนนเปนสงเลวรายแกพวกเจาและอลลอฮนนทรงรด แตพวกเจาไมร อลกรอาน ” (๒; ๒๑๖)

โดยสรป นกวชาการกลม สงครามและสนตภาพ อาจถกวจารณได“ ”วาละเลยคำาสอนสวนทเนนถงความศกดสทธแหงชวตมนษยในทศนะอสลามแตกลบหยบยกบางตอนของคำาสอนเพอสรางความชอบธรรมในการใชความรนแรง ซงการวจารณเชนนนเปรยบประหนงเปนการนยามสนตวธในเชงคบแคบวาเปนการตอตานตอการใชความรนแรง พวกเขาเหนวาการมองวาอสลามเปนศาสนาทปฏเสธการทำาสงครามนนเปนเรองความเขาใจทผด ดงนน จงไมควรเนนทวาคำาสอนของศาสนาอสลามใหการสนบสนนเกยวกบการใชสนตวธหรอไม แตควรตองพจารณาถงคำาถามทวา การใชสนตวธ ทไหน เมอไหร และอยางไร จงจะชวยใหมสลมไดรกษาความยตธรรมในสงคม

อยางไรกตาม มตวอยางมากมายในประวตศาสตรอสลามทพสจนวาการปฏเสธการใชความรนแรงโดยใชวถแหงสนตวธสามารถชวยสรางสนตภาพไดอยางแทจรงในอสลาม ดงนำาสแนวคดกลมตอไป

45

3. การศกษาเกยวกบการสรางสนตภาพและสนตวธในวถอสลาม

นกวชาการกลมทศกษาดาน สนตวธ ตระหนกดถงการดำารงอยและ“ ”การมความชอบธรรมในการใชความรนแรงทจำากดในคำาสอนของอสลาม แตพวกเขาใหความสำาคญกบศกยภาพของสนตวธในวถอสลาม จงไดระบถงหลกการและคณคาในคำาสอนอสลามทสนบสนนแนวคดสนตวธ เชน ความเชอพนฐานของอสลามในความเปนเอกภาพของมนษย ความรกสงสดของผเปนเจา ความมเมตตา และหนาทของมสลมทจะตองถกสอบสวนจากการกระทำาทกอยางขณะมชวตอยในโลกน ดงนน นกวชาการกลม สนตวธศกษา “ ”จงไดรบแรงจงใจและการนำาทางโดยกรอบสนตภาพและการใชสนตวธโดยมขอสมมตฐานวา ไมมเหตผลทางเทววทยาทบอกวาสงคมอสลามปจจบนจะ“ไมสามารถเปนผนำาในการพฒนาวถทางสนตวธ แตกลบมเหตผลมากมายทมสลมควรมการพฒนาวถดงกลาว พวกเขาจงไดพยายามวางหลกการ”เกยวกบสนตภาพและสนตวธในวถอสลาม ถงแมวา มนกวชาการบางคนในกลมนยอมรบในการใชความรนแรงภายใตสถานการณทจำากด แตพวกเขาทงหมดตางมมมมองทตงอยบนพนฐานความเชอในศกยภาพของการไมใชความรนแรงและธรรมชาตของสนตวธตามลกษณะของศาสนาและประเพณในศาสนาอสลาม

ดงเชนงานบกเบกของ ชยวฒน สถาอานนท (๑๙๙๓ และอางใน Abu-Nimer ๒๐๐๓; ๒๐๐๘) ไดสรปบทเรยนสนตวธในวถอสลามโดยใหขอเสนอ ๘ ประการ ไดแก

1. สำาหรบมสลมแลว ปญหาของความรนแรงเปนปญหาสำาคญของปรมณฑลทางศลธรรมของอสลาม

2. หากจะมการใชความรนแรงโดยมสลมแลว ตองอยภายใตกฎเกณฑซงถกกำาหนดในคมภรอลกรอาน และอล-หะดษ

3. การใชความรนแรงโดยไมแยกแยะวาใครทเกยวของกบการตอสหรอไมเกยวของในการตอสนน เปนสงทไมเปนทยอมรบในศาสนาอสลาม

4. การใชเทคโนโลยการทำาลายลางสมยใหมแบบเหวยงแหยอมเปนสงทไมสามารถจะกระทำาได

46

5. ในโลกปจจบน มสลมไมสามารถทจะใชความรนแรงได6. อสลามสอนใหมสลมตอสเพอความยตธรรมดวยความเขาใจทวาชวต

มนษยเปนสงศกดสทธและมจดหมายปลายทาง (เชนเดยวกบสงถกสรางอน ๆ ทงหลายจากพระผเปนเจา)

7. เพอทจะบรรลสความเปนอสลามทแทจรง มสลมตองใชปฏบตการความไมรนแรงเปนยทธวธในการตอส

8. แททจรงแลว ศาสนาอสลามอดมดวยเมลดพนธแหงปฏบตการดวยสนตวธหลายประการไดแก การดอแพง การมระเบยบวนยทเขมแขง การแบงปนและการมความรบผดชอบตอสงคม ความเพยรพยายามและความเสยสละ ตลอดจน ความเชอในเอกภาพของชมชนมสลมและความเปนหนงเดยวกนของมวลมนษย

จะเหนไดวา ถงแมขอเสนอประการทสองของ ชยวฒน สถาอานนท เหนวาอสลามอนญาตใหมการใชความรนแรงภายใตขอจำากดบางประการ แตในขอเสนอประการทหา ทานเหนวาในสงคมปจจบน มสลมไมสามารถทจะใชความรนแรงไดตอไป

นกวชาการกลม สนตวธและการสรางสนตภาพ ไดอธบายเงอนไข“ ”ความจำาเปนสำาหรบการปรบเปลยนสแนวคดสนตวธในวถอสลามวา1. ยคสมยของประวตศาสตรไดเปลยนแปลงไปแลว ดงนน การใชความ

รนแรงในฐานะเปนวถทางในการแกไขปญหาจงเปนสงทศาสนาไมยอมรบอกตอไป สงทมสลมไดเคยใชในการสถาปนาและแพรกระจายความศรทธาเมอพนสรอยกวาปทแลวอาจไมไดมความเหมาะสมกบสภาพความจรงในโลกปจจบนอกตอไป ดงนน หากประเพณและวฒนธรรมอสลามจะเฟ องฟและเจดจรสอกครงไดนน ทงผนำาและมสลมโดยทวไปจะตองรบเอาสนตวธเปนวถแหงชวตทบงบอกถงความแตกตางของตนเอง

2. สถานภาพของชมชนมสลมทงในระดบโลกและชมชนทองถนไดเปลยนแปลงไปอยางมาก ดงนน

47

การใชความรนแรงจงเปนสงทไมอาจยอมรบไดอกตอไป ชมชนมสลมหลายแหงอาศยอยในสถานะทเปนชนกลมนอยในสงคม สถานภาพทางเศรษฐกจ สงคม และการเมอง จงแตกตางไปจากยคอสลามเปนชนสวนใหญในสงคมเมอครสตศตวรรษท ๗

3. ระบบเศรษฐกจและการเมองของโลกปจจบนทไดพฒนามาเปนเวลายาวนานรวมศตวรรษไดตอตาน

การใชอาวธทมอำานาจทำาลายลางรนแรงในการแกไขความขดแยง4. ความจรงในโลกยคใหมไมสามารถใหหลกประกนในการจำากดการใช

ความรนแรงเลย เมอเรามองถงระบบการพฒนาอาวธทรายแรงและการทำาสงคราม ทำาใหชาวศาสนกทงหลายไมมทางเลอกอนนอกจากตอตานการใชความรนแรง

5. การใชความรนแรงในฐานะเปนเครองมอในการแกไขความขดแยงเปนเพยงเศษเสยวในชวตของทาน

ศาสดาและในคมภร ดงนน การใชความรนแรงจงเปนสงทไมควรใหความสำาคญในยคปจจบน ในหะดษ และประเพณวฒนธรรมและประวตศาสตรอสลาม เปนแหลงทอดมดวยตวอยางของสนตวธและการสรางสนตภาพ

กลมนกวชาการแนวสนตวธพยายามตความใหมกบสญลกษณทางประวตศาสตร เรองราวและเหตการณตางๆ ทงในดานการใชชวตโดยทวไปและดานการแกไขความขดแยง พวกเขามงเนนหาแหลงขอมลของอสลามทประณามการใชความรนแรงและการทำาสงคราม รวมทง เนนการใชความรกความเมตตาและความอดกลน ดงปรากฏในคมภรอลกรอาน วา

“ทกครงทพวกเขาจดไฟขนเพอทำาสงคราม อลลอฮกทรงดบไฟนนเสย และพวกเขาเพยรพยายามบอนทำาลายในผนแผนดนและอลลอฮนนไมทรงชอบผบอนทำาลายทงหลาย ” อลกรอาน (๕: ๖๔)

“แทจรงอลลอฮทรงใชใหรกษาความยตธรรมและทำาด อล”กรอาน (๑๖: ๙๐)

48

จากประวตชวตของทานศาสนฑตมฮมมด (ศอลลลลอฮอลยฮวะซลลม) ในชวงททานอาศยอยในเมองมกกะฮเปนเวลาถง ๑๓ ป เพอการทำาหนาทในการเผยแพรคำาสอนของอสลาม ทานไดแสดงใหเหนถงการหลกเลยงการใชความรนแรงทกรปแบบแมกระทงเพอการปกปองตวเอง ทานกลบใชการตอตานโดยไมใชความรนแรงตอชาวมกกะฮทคอยกดขชาวมสลมอยเสมอ และหลกเลยงทจะตอสแบบเผชญหนา จนในทสดทานเลอกทจะอพยพไปอยทเมองมะดนะฮซงอยหางไกลออกไปอกหลายรอยกโลเมตร

และในชวงเวลา ๑๐ ปททานใชชวตอยในเมองมะดนะฮ ยงคงถกชาวมกกะฮตามไปรกรานอก จนเมอยามตองทำาสงครามเปนจำานวนหลายครงอนเนองจากการถกรกรานจากชาวมกกะฮ ทานศาสนฑตไดใชชวตอยในสนามรบจรงๆ เปนเวลาเพยงครงวนในแตละสงครามของ ๓ สงคราม ไดแก สงครามอฮด สงครามบะดร และสงครามฮเนน นนหมายความวาในชวงตลอดระยะเวลา ๒๓ ป ของการทำาหนาทเปนศาสนฑตของทานนน ทานไดใชชวตอยในสนามรบเพยงหนงวนครงเทานน

นอกจากนน ยงมตวอยางในอลกรอาน ทสนบสนนการใชสนตวธแมแตในยามทตองเผชญหนากน ดงในเรองราวของ ฮาบล (อะเบล) และกอบล (เคน) บตรของทานศาสนฑตอาดม ทตางเปนตวแทนของความถกตองดงาม (ฮาบล) ทปฏเสธการใชความรนแรง และตวแทนความกาวราวรนแรง (กอบล) อลกรอาน ไดบรรยายไววา

“และเจาจงอานใหพวกเขาฟงซงขาวคราวเกยวกบบตรชายสองคนของอาดม (กอบล และฮาบล) ตามความเปนจรง ขณะททงสองไดกระทำาการพลซงสงพลอยนน แลวสงพลนนกถกรบจากคนหนงในสองคน และมนมไดถกรบจากอกคนหนง (กอบล) เขา (กอบล) จงไดกลาววา แนนอนขาจะฆาเจา (ฮาบล) ใหได เขา (ฮาบล) กลาววา แทจรงอลลอฮจะทรงรบจากหมผมความยำาเกรงเทานน หากทาน (กอบล) ยนมอของทานมายงฉน (ฮาบล)เพอจะฆาฉน ฉนกจะไมยนมอของฉนไปยงทาน เพอจะฆาทาน แทจรงฉนกลวอลลอฮผเปนพระเจาแหงสากลโลก อลกรอาน ” (๕: ๒๗-๒๘)

49

นอกจากนน ในอสลามยงสนบสนนใหใชการเจรจาตอรองเพอยตความขดแยงในฐานะทเปนยทธศาสตรแรกๆ

โดยสรป นกวชาการกลมนเหนวา การปฏเสธการใชความรนแรงและสนตวธนนไมไดเปนแนวคดทแปลกประหลาดในศาสนาอสลามแตอยางใด และกลบเปนแนวคดหลกในคมภรของอสลามดวยซำาไป อสลามในฐานะทเปนศาสนาและมประเพณมายาวนานจงประกอบดวยเมลดพนธมากมายซงพบไดทงในคมภร อล-ฮะดษ และการปฏบตทางวฒนธรรม ทบงบอกถงคณคา ความเชอและยทธศาสตรในการใชสนตวธและการสรางสนตภาพ ดงจะไดกลาวในสวนตอไป

สวนท ๓ หลกการและคณคาในอสลามเกยวกบสนตวธและการสรางสนตภาพ19

สวนนจะใหภาพแนวคดพนฐาน หลกการและคณคาของสนตวธซงอางองจากแหลงขอมลปฐมภมทจะสามารถเปนกรอบในการประยกตสการสรางสนตภาพในบรบทของศาสนาอสลามไดตอไป และยงตองการงานศกษาวจยเพอสำารวจวาหลกการและคณคาเหลานไดสะทอนอยในวถชวตประจำาวนของของชาวมสลมหรอไม อยางไร

มนกวชาการจำานวนมาก (ทงมสลมและไมใชมสลม) ทไดระบถงแนวคด คณคาและหลกการคำาสอนในอสลามซงมปรากฎอยมากมายในคมภรอลกรอาน และอล-หะดษ ดงนน ในสวนนจงเปนการสรปถงแนวคด คณคาสำาคญๆ ในคำาสอนของอสลาม ซงสามารถใชเปนกรอบในการสรางสนตภาพในบรบทของชมชนมสลม20

19นอกเหนอจากงานทAbu-Nimer ไดสรปไวในแนวนแลว ยงมงานอสลามกบการสรางสนตภาพทเปนขบวนการคลอนไหวในระดบโลกทนาสนใจเปนอยางมากของขบวนการ Gulen Movement ทมตนกำาเนดในประเทศตรก โดยเฉพาะอยางยงการสรางสนตภาพโดยผานการวางระบบการศกษาสมยใหม การเสวนาระหวางศาสนา และการบรการสงคมโดยภาคประชาสงคม ดรายละเอยดไดใน Esposito and Yilmaz (๒๐๑๐); Cetin (๒๐๐๙)20ดเพมเตมในงานของ อสมาอล ลตฟ จะปะกยา (๒๕๔๗)

50

1.การสถาปนาความยตธรรม ขอเรยกรองสำาคญทสดประการหนงในศาสนาอสลามทงตอผทแขง

แรงหรอออนแอกตามคอ การสถาปนาความยตธรรมใหเกดขนในสงคม ดงนน การกระทำาใดๆ กตามเพอสรางความยตธรรมจงเปรยบเทากบวาเปนการกระทำาเพอผเปนเจา ดงตวอยางคำาสอนในอลกรอาน ทเรยกรองใหมสลมตองมหนาทในการสรางความยตธรรมและตอตานการกดขและความอยตธรรมทงหลายทงในระดบบคคลและระดบโครงสราง

“แทจรงอลลอฮทรงใชใหรกษาความยตธรรมและทำาดและการบรจาคแกญาตใกลชดและใหละเวนจากการทำาลามกและการชวชา และการอธรรมพระองคทรงตกเตอนพวกเจาเพอพวกเจาจกไดรำาลก อลกรอาน ” (๑๖: ๙๐)

“ผศรทธาทงหลาย! จงเปนผปฏบตหนาทดวยดเพออลลอฮ เปนพยานดวยความเทยงธรรมและจงอยาใหการเกลยดชงพวกหนงพวกใด ทำาใหพวกเจาไมยตธรรม จงยตธรรมเถด มนเปนสงทใกลกบความยำาเกรงยงกวา และพงยำาเกรง อลลอฮเถด แทจรงอลลอฮนน เปนผทรงรอบรอยางละเอยดในสงทพวกเจากระทำากน ” อลกรอาน (๕: ๘)

ทานศาสนฑตมฮมมด (ศอลลลลอฮอลยฮวะซลลม) ไดเรยกรองใหมสลมยดมนในความยตธรรมและตอตานความอยตธรรมทงหลายไมวาความอยตธรรมนนจะมาจากผทเปนมสลมหรอไมใชมสลม หรอแมแตผทใกลชดกตาม

ดงนน ความเชอมโยงระหวางการสรางสนตภาพกบการสถาปนาความยตธรรมจงเปนสงทควบคกนเสมอในหลกคำาสอนของศาสนาอสลาม สนตภาพจงเปนผลผลตของความมระเบยบและความยตธรรม และมนษยจะตองพยายามแสวงสนตภาพดวยความยตธรรมซงหลกการนเปนหนาทของผคนโดยทวไปและผปกครอง

“แทจรงอลลอฮทรงใชพวกเจาใหมอบคนบรรดาของฝากแกเจาของของมน และเมอพวกเจาตดสนระหวางผคน พวกเจากจะตองตดสนดวยความยตธรรม แทจรงอลลอฮทรงแนะนำาพวกเจา

51

ดวยสงซงดจรง ๆ แทจรงอลลอฮเปนผทรงไดยนและไดเหน ”อลกรอาน (๔: ๕๘)

“อลลอฮมไดทรงหามพวกเจาเกยวของกบบรรดาผทมไดตอตานพวกเจาในเรองศาสนาและพวกเขามไดขบไลพวกเจาออกจากบานเรอนของพวกเจาในการทพวกเจาจะทำาความดแกพวกเขา และใหความยตธรรมแกพวกเขา แทจรงอลลอฮทรงรกผมความยตธรรม ”อลกรอาน (๖๐: ๘)

“ผศรทธาทงหลาย! จงเปนผทดำารงไวซงความยตธรรม จง

เปนพยานเพออลลอฮ และแมวาจะเปนอนตรายแกตวของพวกเจาเอง หรอผบงเกดเกลาทงสองและญาตทใกลชดกตาม หากเขาจะเปนคนมงมหรอคนยากจน อลลอฮกสมควรยงกวาเขาทงสอง ดงนนจงอยาปฏบตตามความใครใฝตำาในการทพวกเจาจะมความยตธรรม และหากพวกเจาบดเบอนหรอผนหลงใหแทจรงอลลอฮทรงรอบรอยางถถวนในสงทพวกเจากระทำากน อลกรอาน ” (๔: ๑๓๕)

ดงนน การมงเนนใหความสำาคญเกยวกบความยตธรรมตามหลกการคำาสอนของอสลามจงเปนสงเดยวกบการใชแนวทางสนตวธในการเรยกรองผคน-ชมชนเพอตอตานความอยตธรรมในสงคม สนตวธจงไมใชเรองทเขาใจกนแบบผดๆ วาเปนวธทใหเรางอมองอเทาและอยแบบเฉอยชาโดยไมตองกระทำาการใดๆ ตอความกาวราวและอยตธรรมในสงคม จดหมายปลายทางหลกของสนตวธไดแกการแปรเปลยนและขจดโครงสรางความรนแรงในทกระดบซงการแปรเปลยนดงกลาวเปนสงจำาเปนในการสถาปนาสงคมทมความความยตธรรม

2. การสรางความเขมแขงทางสงคมผานการกระทำาดวยคณธรรมและความดงาม

52

การสรางพลงทางสงคมของผถกกดขโดยผานคณคาสำาคญในอสลามสองประการคอ ความมคณธรรม (ihsan) และการประกอบความดงาม (khayr)นบเปนสงสำาคญเพอนำาสความยตธรรมเชนกน การแพรกระจายไปอยางกวางขวางของศาสนาอสลามมาจากพนฐานในการชวยเหลอและเสรมสรางความเขมแขงใหกบผทออนแอหรอไรอำานาจในสงคม การตอสเพอตอตานการกดข การชวยเหลอคนจนผยากไร และการมองมนษยอยางมความเทาเทยมกน สงเหลานนบเปนคณคาอนเปนแกนของคำาสอนของศาสนาอสลาม อสลามเรยกรองใหมนษยตองกระทำาความดไมเพยงตอผทเปนบพการและผทเปนญาตพนอง หากรวมถงตองกระทำาดและรบผดชอบตอผทเปนเดกกำาพรา คนยากจน ผคนทไมมผคอยใหความชวยเหลอ ตลอดจนผทเปนเพอนบานไมวาพวกเขาจะมความเกยวของกบเราในทางใดหรอไมกตาม คำาสอนอสลามเนนการกระทำาความดงามตามทางทเทยงตรง (al-sirat al-mustaqim) ตามแนวทางอนดงามของทานศาสนฑตมฮมมด (ศอลลลลอฮอลยฮวะซลลม) ไมไดเนนทการใชอำานาจและกำาลง

“และจงใหมขนจากพวกเจา ซงคณะหนงทจะเชญชวนไปสความดและใชใหกระทำาสงทชอบ และหามมใหกระทำาสงทมชอบและชนเหลานแหละพวกเขาคอผไดรบความสำาเรจ ” อลกรอาน (๓: ๑๐๔)

หลกคำาสอนเกยวกบการกระทำาความดงามในอสลามนนจะเปนพนฐานเพอนำาสความยตธรรมทงในดานเศรษฐกจและสงคม ดงนน มสลมจงตองมความรบผดชอบตอผทมฐานะดอยกวาในชมชนของเขา

“พระองคมไดทรงพบเจาเปนกำาพราแลวทรงใหทพงดอกหรอและทรงพบเจาระเหเรรอน แลวกทรงชแนะทาง (แกเจา) ดอกหรอและทรงพบเจาเปนผขดสน แลวใหมงคง (แก) เจาดอกหรอดงนนสวนเดกกำาพราเจาอยาขมขและสวนผเอยขอนน เจาอยาตวาดขบไลและสวนความโปรดปรานแหงพระเจาของเจานน เจาจงแสดงออก” อลกรอาน (๙๓: ๖-๑๑)

53

โดยสรป มสลมจะตองสรางความยตธรรม มคณธรรม และกระทำาความดงามทงตอผทเปนมสลมและผทไมใชมสลมคำาสอนในอลกรอานและแบบอยางจากทานศาสนฑตนนไดใหความสำาคญตลอดจนชนชมคณคาดงกลาวเพอสรางสนตภาพในสงคมทกระดบดงนนในกระบวนการแสวงหาสนตภาพดวยสนตวธในอสลามจงจำาเปนทคำานงถงเรองการสรางความเขมแขงใหกบผทเกยวของในความขดแยงทจะสามารถเขาถงการตดสนใจไดอยางมความเทาเทยมกน

3. ความเปนสากลและเกยรตศกดศรความเปนมนษย อสลามไดสงสารทชดเจนและหนกแนนเกยวกบความเปนสากลและ

เกยรตศกดศรความเปนมนษย โดยอสลามมองวามนษยทกคนตางมจดกำาเนดเดยวกนและอยางเทาเทยมกน ดงนน มนษยจงมสทธเทาเทยมกนมนษยเปนสงสรรสรางทเลอเลศและสวยงามทสดของผเปนเจา มศกยภาพทจะเรยนรความสามารถในการตดสนใจและรบผดชอบตอผลของการกระทำาของตนเอง มนษยในทศนะอสลามจงมเกยรตศกดศรสงสงในฐานะเปนผแทนของผเปนเจาบนหนาแผนดนน ดงอลกรอาน กลาววา

“และจงรำาลกถงขณะทพระเจาของเจาไดตรสแกมะลาอกะฮวา แทจรงขาจะใหมผแทนคนหนง (ศาสนฑตอาดม) ในพภพ อลก”รอาน (๒: ๓๐)

ดงนน การเปนมนษยจงมสถานะและไดรบเกยรตอยางสงสงจากผเปนเจา การปกปองชวตและเคารพในเกยรตศกดศรของความเปนมนษยจงเปนเรองทศกดสทธทไมอาจจะลวงละเมดกนไดในทศนะอสลาม

“และโดยแนนอน เราไดใหเกยรตแกลกหลานของอาดม และเราไดบรรทกพวกเขาทงทางบกและทางทะเล และไดใหปจจยยงชพทดทงหลายแกพวกเขาและเราไดใหพวกเขาดเดนอยางมเกยรตเหนอกวาผทเราไดใหบงเกดมาเปนสวนใหญ อลกรอาน ” (๑๗: ๗๐)

54

“โดยแนนอนเราไดบงเกดมนษยมาในรปแบบทสวยงามยง ”อลกรอาน (๙๕: ๔)ในทศนะอสลาม เกยรตศกดศรของความเปนมนษยทไดรบจากผเปนเจานจะตองไดรบการปกปองซงหมายรวมถงผทเปนศตรตออสลาม เดก สตรและคนชรา ดงนน เมอการกลาวถงประเดนความขดแยงในมมมองของอสลามจงตองใหความสำาคญและเคารพในเกยรตศกดศรของคนทกฝายในขวความขดแยงซงสงนเปนคณคาสำาคญของวถทางสนตวธ

4.ความเทาเทยม ในคำาสอนของอสลามนนใหความสำาคญมากกวาเพยงเพอใหความขด

แยงเฉพาะกรณหนงๆ ยตลงไป แตคำาสอนยงมความมงมาดปรารถนาทจะนำาสการบรรลความเปนครอบครวเดยวกนของมนษย คณคาเรองความเทาเทยมกนในหมมวลสมาชกในสงคมเปนเรองสำาคญในอสลามเพราะอสลามมองวามนษยทกคนลวนมากจากจดกำาเนดเดยวกน

“โอมนษยชาตทงหลาย แทจรงเราไดสรางพวกเจาจากเพศชาย และเพศหญง และเราไดใหพวกเจาแยกเปนเผา และตระกลเพอจะไดรจกกน แทจรงผทมเกยรตยงในหมพวกเจา ณ ทอลลอฮ.นน คอผทมความยำาเกรงยงในหมพวกเจา แทจรงอลลอฮ.นนเปนผทรงรอบรอยางละเอยดถถวน อลกรอาน ” (๔๙: ๑๓)

ในหลกอสลามไมไดใหสทธพเศษแกผคนบนพนฐานของเชอชาตหรอชาตพนธ ตลอดจนฐานะเงนทองหรอชนชนทางสงคมหากตดสนดวยความศรทธาตอผเปนเจาและคณธรรมความดงามเพราะทกคนตางเปนสงถกสรางจากผเปนเจาอยางเทาเทยมกน ทานศาสดามฮมหมดไดกลาวถงความเทาเทยมกนของมนษยไววา

“มนษยทกคนตางเทาเทยมกนดงกานของหว คนอาหรบไมไดเหนอกวาคนทไมใชอาหรบ หรอผชายกไมไดเหนอกวาผหญง ผทมความยำาเกรงตอผเปนเจาเทานนทเปนชนชอบของพระองค ”

ทานอบน ตยมยะฮ นกวชาการคนสำาคญของโลกมสลม (ค.ศ.๑๒๖๓- ๑๓๒๘) ไดใหความเหนวา

55

“ผทมความอยากอยสงเหนอผอนนนนบเปนสงทอยตธรรมเพราะมนษยทกคนตางเปนสตวสปซ (ชนด) เดยวกน ”

อสลามมองวามนษยทกคนตางเปนลกหลานของทานศาสนฑตอาดมกบนางฮาวา ซงมมมองดงกลาวเปนขอเสนอของทกฝายทเกยวของในความขดแยงและเรยกรองสความสมานฉนท

5.ความศกดสทธแหงชวตมนษย แนวทางการสรางสนตภาพและสนตวธมพนฐานคณคาวาชวตมนษย

นนศกดสทธและมคณคาทจะตองไดรบความปลอดภยและไดรบการปกปองจากความรนแรง ทงนเนองจากมนษยไมไดเกดขนมาโดยบงเอญหากแตถกสรางจากผเปนเจาอยางมความหมายและมเปาหมายทชดเจน

“และเรามไดสรางชนฟาและแผนดน และสงทอยในระหวางทงสอง เพอการสนกสนานอยางไรประโยชน อลกรอาน ” (๒๑: ๑๖)

“และเรามไดสรางชนฟาทงหลาย และแผนดน และสงทอยระหวางทงสองอยาง อยางไรสาระ อลกรอาน ” (๔๔: ๓๘)

และคณคาคำาสอนของอสลามไดใหความสำาคญและรบประกนวาชวตและการงานของมนษยจะตองไดรบการปกปองและหามมการลวงละเมด การฆาทำาลายชวตมนษยผบรสทธคนหนงโดยไรเหตผลจงนบเปนบาปใหญในอสลาม“แทจรงผใดฆาชวตหนงกประหนงวาเขาไดฆามนษยทงมวล และหากผใดรกษาชวตหนงกประหนงวาเขาไดรกษาชวตมนษยทงมวล อล”กรอาน (๕: ๓๒)หรอแมแตการทำาลายทรพยากรอนเปนแหลงหลอเลยงชวตมนษยกเปนสงตองหามในอสลาม ดงตวอยางในชวงยคตนของอสลาม ทานอะบบกร ผนำาทานแรกทสบทอดการปกครองตอจากทานศาสนฑตมฮมมด (ศอลลลลอฮอลยฮวะซลลม) ไดวางกฎเกณฑในชวงการทำาสงครามไวดงน

โอพนองทงหลาย ฉนขอวางกฎเกณฑเพอเปนแนวทางแกทานในสนามรบ ดงน จงอยาทรยศหรอเบยงเบนไปจากหนทางทถกตอง จงอยา

56

ทำารายศพทตายไปแลว จงอยาฆาเดก ผหญง คนชรา หรอผปวย จงอยาสรางความเสยหายหรอเผาตอตนไม (จงอยาฆาศตรคนใดทอยในศาสนสถาน จงสำารองอาหาร ทานจะผานพบผคนทอทศตนใหกบการบำาเพญธรรม (นกบวชในศาสนาอน) จงอยาฆาคนเหลานน

โดยสรป การรเรมสการสรางสนตภาพในอสลามจงตองสรางและพฒนาเงอนไขทจะปกปองชวตและเกยรตศกดศรของมนษย และสนบสนนความเทาเทยมกนของทกคนไมวาเขาจะมเชอชาต หรอนบถอศาสนาใดกตาม

6.การมงสสนตสข สนตภาพทแทจรงในทศนะอสลามคอ สภาวะทกลมกลนกนทงทางดาน

กายภาพ จตใจและจตวญญาณ เปนการดำารงอยอยางสนตโดยยอมจำานนตอผเปนเจา ตลอดจนอยรวมกบผอนอยางสนตและดวยความยตธรรมอนเปนเปาหมายของการดำารงอยของมนษย

ดงนน สนตภาพจงเปนสภาวะทงในระดบภายในของปจเจกบคคลและในระดบสงคม โดยมผเปนเจาทรงเปนคมครองรกษา การยอมจำานนตออำานาจผเปนเจาโดยสมบรณจงเปนหลกรบประกนในการสรางสนตภาพในทศนะอสลาม

“เจาจงปราบความชว ดวยสงทดยง (คอ ดวยการอภย และทำาตวเปนผมมารยาทด เพอดงดดจตใจ ทำาใหการเปนศตรกลายเปนมตร และความโกรธแคนกลายเปนความรกใคร)” อลกรอาน (๒๓: ๙๖)

“และหากพวกเขาโอนออนมาเพอการประนประนอมแลว เจากจงโอนออนตามเพอการนนดวย และจงมอบหมายแตอลลอฮเถด แทจรงนนพระองคคอผทรงไดยนทรงรอบร ”อลกรอาน (๘: ๖๑)

ชวตของทานศาสนฑตมฮมมด (ศอลลลลอฮอลยฮวะซลลม) ไดเรยกรองใหยตความรนแรงและการตอบโตความชวรายดวยความดงาม ครงหนง มชาวยวคนหนงไดมาหาทานศาสนฑตและกลาววา ขอความตายจงประสบ“แกทาน ทานหญงอาอชะฮ ผเปนภรรยาไดยนเชนนนกรสกโกรธและตอบโต”

57

ดวยการขออลลอฮ (ศอลลลลอฮอลยฮวะซลลม) สาปแชงชาวยวผนน ทานศาสนฑตจงปลอบทานหญงอาอชะฮวา จงสภาพเถด โอ อาอชะฮ และขอให“ทานเอาตวออกหางจากความหยาบคาย ”

อสลามจงเปนศาสนาทเรยกรองใหมสลมตองเปนผใฝในสนตไมใชกระหายสงครามและนยมความรนแรง แมวาชวตของทานศาสดาจะถกดถกเหยยดหยาม ถกทำาราย หรอแมกระทง บรรดาญาตและมตรสหายผใกลชดถกฆาอยางโหดรายและแมกระทงศพพวกเขายงถกทำารายอยางปาเถอนจนทานเสยใจเปนทสด แตทานไมเคยคดเคยดแคนตอศตรของอสลามและกลบใหอภยพวกเขาเหลานนจนทานชนะจตใจของชนชาวมกกะฮในทสด เพราะทานยดมนในคำาสอน

อลกรอานทวา “และความดและความชวนนหาเทาเทยมกนไม เจาจงขบไล

(ความชว) ดวยสงทมนดกวาแลวเมอนนผทระหวางเจากบระหวางเขาเคยเปนอรกนกจะกลบกลายเปนเยยงมตรทสนทกน อลก”รอาน (๔๑: ๓๔)

“และจงเชอฟงอลลอฮ และศาสนฑตของพระองคเถด และจงอยาขดแยงกน จะทำาใหพวกเจายอทอ และทำาใหความเขมแขงของพวกเจาหมดไป และจงอดทนเถด แทจรงอลลอฮนนทรงอยกบผทอดทนทงหลาย อลกรอาน ” (๘: ๔๖)

อยางไรกตามคงจะไมสามารถกลาวถงหลกการและคณคาในการสรางสนตภาพในทศนะอสลามไดอยางสมบรณหากไมมการพดถงประเดนเรองคณคาของ การญฮาด ถงแมวา นกวชาการมสลมตางยอมรบถงเงอนไข“ ”ทจำากดของการสามารถใชกำาลงได แตกมการถกเถยงอยางมากในหมนกวชาการทงมสลมและผไมใชมสลมเกยวกบบรบทและการตความหมายเกยวกบ การญฮาด มงานศกษาจำานวนมากทสรปวา “ ”“ญฮาด ไมไดหมายถง การใชอาวธเขาแกไขป” ญหาความขดแยงกบศตรทไมใชเปนชาวมสลม หรอกบชาวมสลมดวยกน หากอลกรอาน ไดชใหเหนถงความเปนไปไดในการทำาญฮาดแบบสนตวธ เชน การตอสเพอเอาชนะอารมณ

58

ของตนเอง ซงถอวาเปนการญฮาดทยงใหญและทำาสำาเรจไดยากทสด เปนตน

มความเขาใจทผดพลาดของคนจำานวนมาก (ทงมสลมหรอไมใชมสลม) ไมวาจะเปนไปโดยความตงใจหรอไมกตาม ทใหความหมายของคำาวา ญ“ฮาด วาหมายถง การทำา สงครามศกดสทธ ” “ ” (holy war) ในประเดนน Khaled Abou El Fadl21ศาสตราจารยดานกฎหมายอสลาม ไดใหทศนะอยางนาสนใจวา ในทางเทววทยาอสลาม สงคราม ไมเคยศกดสทธ “ ”(holy) ไมวาสงครามนนจะเปนไปโดยชอบธรรมหรอไม หากเปนสงครามทชอบธรรมเพอปองกนศาสนาตวเอง ผทเสยชวตในสนามรบถอวาเปนผทพลชพเพอศาสนา (martyrs) คมภรอลกรอาน ไมเคยยอมรบการทำาสงครามทไรขอบเขต ไมมทสนสด และตอตานการใชเหตผลเพยงผวเผนเพอสรางความชอบธรรมในการทำาสงคราม และแมแตการพลชพเพอศาสนาหากเปนไปเพยงเพอตองการสนองอารมณสวนตว ผพลชพนนจะตองถกพพากษาจากพระผเปนเจาเปนบคคลแรก ดงมรายงานจากอล-หะดษ ดงน

จากรายงานของทานอะบ ฮรอยเราะฮ ไดรายงานวา ทานศาสนฑตมฮมหมด (ศอลลลลอฮอลยฮวะซลลม) ไดกลาววา

“บคคลแรกทจะถกสอบสวนในวนพพากษา (หลงจากทเสยไปชวตแลว) คอ บคคลทตายในฐานะผทพลชพเพอศาสนา (martyrs) เขาจะถกนำามาอยตอหนาองคพระผเปนเจา พระผเปนเจาจะบอกใหเขานบความโปรดปรานทพระองคมอบใหแกเขาเมออยในโลกนและเขากจะนบมน หลงจากนน พระผเปนเจาจะถามวา แลวทานไดทำาสงใด ‘ (ใหฉน) บาง เขาจะ’ตอบวา ขาพระองคไดตอสเพอพระองคจนกระทงกลายเปน‘ผพลชพเพอศาสนา และพระผเปนเจาจะกลาวขนวา ทาน’ ‘กำาลงพดโกหกทานไดตอสเพยงเพออยากจะไดชอวาเปนนกรบผกลาหาญเทานนและทานกไดรบชอเสยงนนไปแลว ’

21อางใน สชาต เศรษฐมาลน (๒๕๕๑)

59

ดงนน เขาจงถกพพากษาใหตกนรกไปในทสด ” (หะดษ-ศอเฮยะมสลม ๔๖๘๘)

7. การสรางสนตภาพเพอลดความขดแยงการสอสารกนแบบตวตอตวในทามกลางความขดแยงนนยอมมผล

ดกวาการละเลยปญหาหรอใชความรนแรงในการแกไขปญหา การเจรจาสอสารกนจงเปนการชวยลดความขดแยงทรนแรงลงไดและชวยแสดงออกถงความเสยใจทเคยกระทำาไปโดยทกฝาย ในทน ผเปนคนกลางมบทบาทสำาคญในการเจรจาสรางสนตภาพเพอลดความขดแยงอนอาจนำาสการใชความรนแรง

อสลามสนบสนนใหมสลมมบทบาทและทำาหนาทในการเปนผประสานขวขดแยงเพอใหเกดความเขาใจซงกนและกน

“และหากมสองฝายจากบรรดาผศรทธาทะเลาะววาทกน พวกเจากจงไกลเกลยระหวางทงสองฝาย หากฝายหนงในสองฝายนนละเมดอกฝายหนง พวกเจากจงปรามฝายทละเมดจนกวาฝายนนจะกลบสพระบญชาของอลลอฮ ฉะนนหากฝายนนกลบ (สพระบญชาของอลลอฮ) แลวพวกเจากจงประนประนอมระหวางทงสองฝายดวยความยตธรรม และพวกเจาจงใหความเทยงธรรม(แกทงสองฝาย) เถด แทจรงอลลอฮทรงรกใครบรรดาผใหความเทยงธรรม อลกรอาน ” (๔๙: ๙)“ไมมความดใดๆ ในการพดซบซบอนมากมายของพวกเขานอกจากผทใชใหทำาทานหรอใหทำาสงทดงามนอกจากผทใชใหทำางานหรอใหทำาสงทดงาม หรอใหประนประนอมระหวางผคนเทานน และผใดกระทำาดงกลาวเพอแสวงหาความโปรดปรานจากอลลอฮแลว เราจะใหแกเขาซงรางวลอนใหญหลวง ”อลกรอาน (๔: ๑๑๔)

60

ดงนน จากคำาสอนของอสลามใหหลกเลยงการเผชญหนาดวยความกาวราวรนแรงและมอคตระหวางกนจงสอดคลองและมประสทธภาพตามหลกการของการสรางสนตภาพเพอลดความขดแยงทจะนำาสความรนแรง

8.การใหอภย อสลามมคำาสอนเชนเดยวกบศาสนาอนๆ ในหลายศาสนาทใหคณคา

อยางมากกบการรจกใหอภยมากกวาการมงโกรธเกลยดเคยดแคน “และการตอบแทนความชวคอความชวเยยงมน แตผใดอภย และไกลเกลยคนดกน รางวลตอบแทนของเขาอยทอลลอฮ แทจรงพระองคไมชอบบรรดาผอธรรม ”อลกรอาน (๔๒: ๔๐)

การใหอภยเปนวถทผคน (ทงมสลมและไมใชมสลม) พงมตอกนและกน ดงทคมภรอลกรอาน กลาวไววา

“เจา (มฮมมด) จงยดถอไวซงการอภย และจงใชใหกระทำาสงทชอบ และจงผนหลงใหแกผโฉดเขลาทงหลายเถด ”อลกรอาน (๗: ๑๙๙)“และบรรดาผทหลกเลยงการทำาบาปใหญและการทำาลามก และเมอพวกเขาโกรธพวกเขากอภยให อลกรอาน ” (๔๒: ๓๗)

เมอทานศาสนฑตสามารถเขาครอบครองเมองมกกะฮ พรอมกบบรรดาอครสาวกผตดตามจำานวนมาก และเมอทานพบกบชาวมกกะฮผไลลาและเขนฆาทำารายชาวมสลมอยางโหดราย แตทานกลบยกมอขอพรจากผเปนเจาวา “ขอผเปนเจาทรงใหอภยพวกเขาเหลานนดวยเถด เพราะพวกเขาไมรในสงทตนเองไดทำาไป ความเมตตาตอผอนเปนคณคาสำาคญในอสลามและเปน”เงอนไขทจะนำาสการใหอภย อสลามสอนวา ผเปนเจาจะใหอภยตอผทมความ“

61

เมตตาตอผอน หรอ ผใดทไรความเมตตา ไรความด และเมอทานศาสน” ” ”ฑตถกชาวมสลมเรยกรองใหทำาการแกแคนตอชาวมกกะฮทเคยทำารายชาวมสลมอยางโหดราย ทานจงไดยกคำาสอนของผเปนเจาวา

“และเรามไดสงเจา (มฮมมด) มาเพออนใดนอกจากเพอเปนความเมตตาแกประชาชาตทงหลาย อลกรอาน ” (๒๑: ๑๐๗)

การใหอภยนบเปนคณคาสำาคญในหลกการและกระบวนการแกไขความขดแยงทงในทางทฤษฎและปฏบตการของการสรางสนตภาพทวโลก

9.ความรบผดชอบในการกระทำาและการตดสนใจ อสลามเปนศาสนามองวาการปฏบตเปนสงพสจนความศรทธาของคน

เปนมสลม และมนษยทกคนจะตองถกสอบสวนในวนฟ นคนชพและจะตองรบผดชอบในการกระทำาทกอยางของตนเอง

“ดงนนผใดกระทำาความดหนกเทาละอองธล เขากจะเหนมนสวนผใดกระทำาความชวหนกเทาละอองธลเขากจะเหนมน ” อลกรอาน (๙๙: ๗-๘)

“หากพวกเจาทำาความด พวกเจากทำาเพอตวของเจาเอง และหากวาพวกเจาทำาความชวกเพอตวเอง ” อลกรอาน (๒๑: ๑๐๗)

“แทจรง บรรดาผศรทธาและประกอบคณงามความดทงหลายนน พระผทรงกรณาปรานจะทรงโปรดปรานความรกใครแกพวกเขา ” อลกรอาน (๑๙:๙๖)

“ผใดปฏบตความดไมวาจะเปนเพศชายหรอเพศหญงกตาม โดยทเขาเปนผศรทธา ดงนนเราจะใหเขาดำารงชวตทด และแนนอนเราจะตอบแทนพวกเขาซงรางวลของพวกเขา ทดยงกวาทพวกเขาไดเคยกระทำาไว อลกรอาน ” (๑๖: ๙๗)

สำาหรบมสลมมความรบผดชอบสวนบคคล ๓ ประการ ทจะถกตดสนโดยผเปนเจาคอ

62

1. ความรบผดชอบตออลลอฮ (ซบฮานะฮวะตะอาลา) ผเปนเจา เกยวกบการปฏบตตนตามศาสนบญญต

2. ความรบผดชอบตอตนเอง คอ อยอยางเปนสขสงบกบตวเอง3. ความรบผดชอบตอผอน คอ อยรวมกบผอนอยางสนตทานศาสนฑตมฮมมด (ศอลลลลอฮอลยฮวะซลลม) ยำาวาทกคนม

อำานาจในการเลอกตดสนใจในการกระทำาของตนเอง และทกคนจะไดรบผลในการตดสนนนๆ จากผเปนเจาอยางเทยงธรรม ดงนน การใหความชวยเหลอและเอออาทรตอผอนการมสวนรวมในการพฒนาชมชนและสรางสรรคใหเกดสนตภาพในสงคมจงนบเปนการกระทำาดทเราจะไดรบรางวลจากผเปนเจา

10. ความอดทน มสลมถกสอนใหตองเปนผอดทนซงเปนคณคาสำาคญของผมความ

ศรทธาในผเปนเจาไมวาเขาจะเผชญกบความยากลำาบากอยางมากมายเชนไรกตาม

“บรรดาผศรทธาทงหลาย! จงอาศยความอดทน และการละหมาดเถด แทจรงอลลอฮนนทรงอยรวมกบผอดทนทงหลาย อลกรอาน ” (๒: ๑๕๓)

“แนนอนยงพวกเจาจะถกทดสอบ.....และหากพวกเจาอดทนและยำาเกรงแลว แทจรงนนคอสวนหนงจากกจการทเดดเดยว อลกรอาน ” (๓: ๑๘๖)

“โอบรรดาผศรทธาทงหลาย ! จงมความอดทน และจงตางอดทนซงกนและกนเถด อลกรอาน ”(๓: ๒๐๐)

ความอดทนเปนคณลกษณะสำาคญของผมความศรทธารวมทงคนทำางานดานการสรางสนตภาพในการรณรงคสเปลยนแปลงสงคมดวยสนตวธ ดงนน การเรยกรองใหมสลมใชความอดทนและรจกควบคมตนเองในสถานการณความขดแยงจะทำาใหเปนนกสรางสนตภาพทดในทามกลางความขดแยง

11. กระบวนการมสวนรวมและยอมรบซงกนและกน

63

การมสวนรวมและเปดใจยอมรบทกฝายยอมเปนผลดและมประสทธภาพมากกวาการใชอำานาจแบบเผดจการและปดกนการตดสนใจ ยทธศาสตรในการสรางสนตภาพวางอยบนพนฐานใหทกฝายเขาสการเจรจาบนพนฐานของผลประโยชนรวมกนหรออาจใชคนกลางชวยดำาเนนการในการไกลเกลย

อสลามสงเสรมใหมนษยเปดใจกวางมากกวาทจะมจตใจคบแคบโดยใชหลกความยตธรรมแทนทความอยตธรรม หลกการนสะทอนไดดในระบบการปกครองแบบชรอ (การปรกษาหารอ) ความหมายของระบบชรอ คอ ความสมานฉนทในสงคมทเกดจากการททกฝายไดพดคยเสวนากนโดยอสระอยางแทจรง แสดงความคด ความเหนไดอยางเตมท โดยผปกครองจะเกบรวมรวมความเหนหรอคำาแนะนำาทงหมดจากหมมวลสมาชกเพอประกอบการตดสนใจตอไป

“และบรรดาผตอบรบตอพระเจาของพวกเขาและดำารงละหมาด และกจการของพวกเขามการปรกษาหารอระหวางพวกเขา ” อลกรอาน (๔๒: ๓๘)

บทบาทสำาคญของกระบวนการชรอในระบบการปกครองตามแนวอสลามเปนทถกเถยงกนอยางมากในแวดวงหมนกวชาการโดยเฉพาะกลมทเหนวาระบอบการปกครองแบบประชาธปไตยไมไดขดกบหลกการของอสลามทงนเนองจากผเขารวมในระบบชรอจะประกอบดวยผคนทกภาคสวนในสงคม โดยยดหลกการสำาคญดงน

1.เปนการปกครองเพอคนโดยสวนรวม เปนความพงพอใจและไดรบความเหนชอบจากคนทงชมชนมากกวาจากผทเปนตวแทนเทานน

2. การจะไดรบการมชวตทด มศาสนาและนำาสประโยชนสาธารณะรวมกนนน ไมใชเปนหนาทของผปกครองเทานน เชน ระบบการจายซะกาต เปนหนาทรบผดชอบของมสลมทกคนทจะตองใหความชวยเหลอคำาจนสมาชกอนๆ ในสงคม

3. เสรภาพเปนสทธของคนทกคน หากเสรภาพในการแสดงออกไมไดรบการรบรองในสงคม ระบบชรอกยอมไมไดรบการปฏบตอยางแทจรง

64

4. มนษยทกคนตางมความเทาเทยมกน มพอ-แม คนเดยวกน และตางถกสรางมาจากวญญาณเดยวกน

5. ผอนทตางจากเรายอมมสทธอำานาจเชนกน6. การกดขและการไรความยตธรรมเปนสงตองหามเนองจากเปนสงท

ขดกบหลกคำาสอนของอสลามอยางรายแรง7. หลกการของระบบชรอเปนไปตามระบบกฎหมายอสลามซงจะตองได

รบการปฏบตตามทงโดยผปกครองและประชาชนทวไป หลกดงกลาวจะชวยปกปองประชาชนจากการฉอฉลของผปกครอง

12. ความเปนพหลกษณและความหลากหลาย ในประเพณคำาสอนของอสลาม ความเปนพหลกษณและความหลาก

หลายเปนคณคาทมความสำาคญอยางมาก อลกรอาน ไดระบถงการใหมความอดกลนตอความหลากหลายทวางอยบนพนฐานความแตกตางทางเพศ สผว ภาษา ความเชอและตำาแหนงทางสงคม ความสมานฉนททามกลางความแตกตางหลากหลายนบเปนคณคาทดงามของสงคม ในขณะท ความพยายามจะแขงขนและควบคมเหนอผอนเปนสงทถกตำาหนอสลามเชอวาความแตกตางเปนลกษณะธรรมชาตของมนษย และเปนเจตจำานงคของผเปนเจา

“และหากพระเจาของเจาทรงประสงคแนนอนพระองคจะทรงทำาใหปวงมนษยเปนประชาชาตเดยวกน แตพวกเขากยงคงแตกแยกกน อลกรอาน ” (๑๑: ๑๑๘)

ดงนน อสลามไดเนนใหมสลมมความอดกลนตอผอนทแตกตางจากตน โดยเฉพาะผทไมใชมสลมและจะตองปฏบตดตอผอนโดยไมไดใชความแตกตางทางความเชอของศาสนามาเปนเสนแบงแยก นอกจากนนอลกรอาน ไดเรยกรองใหมสลมละเวนการตอสและอยรวมกบผอนอยางสนตสข

ธรรมนญมะดนะฮ ซงเปนสญญาทลงนามโดยทานศาสนฑตมฮมมด (ศอลลลลอฮอลยฮวะซลลม) กบชนอาหรบหลายศาสนา หลายเผาพนธ นบเปนตวอยางของการอยรวมกนทามกลางความหลากหลายดวยความอดกลน โดยถอวาเปนชมชนหนงเดยวกน และจะรวมกนปกปองและชวยเหลอกนและกนหากชนกลมหนงกลมใดถกโจมตจากศตรภายนอก

65

จากการใหความเคารพและยอมรบในความหลากหลายดงกลาว สามารถสรปเปนหลกการของอสลามเพอใหมสลมดำารงอยรวมกบผอนอยางสนตสขในทามกลางความหลากหลาย ดงน

1. เกยรตศกดศรของความเปนมนษยจะตองไดรบการปกปองโดยสมบรณไมวาคนผนนจะมความแตกตางทางศาสนาความเชอ ชาตพนธ หรออดมการณความคดใดๆ ซงศกดศรความเปนมนษยนไดรบการปกปองโดยผเปนเจาอลกรอาน (๑๗: ๗๐)

2. มนษยทกคนตางมาจากแหลงกำาเนดเดยวกน อลกรอาน (๔: ๑; ๖: ๙๘; ๕: ๓๒)

3. ความแตกตางหลากหลายของมนษยเปนสงสรรสรางและเปนกฎของผเปนเจา อลกรอาน (๓๐: ๒๒; ๑๐: ๙๙; ๑๑: ๑๑๘-๑๑๙)

4. อสลามไมยอมรบในการละเมดศาสนาอนๆ อลกรอาน (๔๒: ๑๕) 5. มสลมมเสรภาพทจะเลอกและตดสนใจหลงจากทผเปนเจาไดสงสารอน

ชดแจงแลว อลกรอาน (๒:๒๕๖; ๑๘:๒๙; ๑๗:๑๐๗; ๑๐๙:๔-๖)

6. ผเปนเจาคอผทจะเปนผตดสนการกระทำาของมนษยทกคนแตเพยงพระองคเดยว ทานศาสนฑตเปนเพยงผนำาสารของพระองคเทานน (อลกรอาน ๔๒:๔๘; ๑๖:๑๒๔; ๓๑:๒๓; ๘๘:๒๕, ๒๖)

7. มสลมจงตองปฏบตแตความดงาม ดำารงความเทาเทยมและความยตธรรมในการมปฏสมพนธกบเพอนมนษยดวยกน (อลกรอาน ๕:๙; ๔:๑๓๕; ๖๐:๘)

ความอดกลนตอความแตกตางและการเคารพในความหลากหลายนบเปนแกนของหลกปฏบตในแนวทางการสรางสนตภาพ นกสรางสนตภาพตางมความหวงทจะใหผคนตระหนกในความแตกตางเพอทจะไมถกนำาไปใชในการเลอกปฏบตหรอสรางอคตใดๆ คณคาเหลานเปนหลกการสำาคญในคำาสอนของอสลาม เพราะความหลากหลายเปนพระประสงคและเปนอำานาจสทธขาดของผเปนเจาแตเพยงองคเดยวทมสลมทกคนตองใหการยอมรบเพราะ

66

มาดแมพระองคสงคประสงคทจะทำาใหมนษยเปนหนงเดยวเหมอนกนทงหมดยอมพระองคยอมมอำานาจทจะทำาไดอยางแนนอน

สรป บทความนเรมตนดวยการอธบายหลกการและขอสมมตฐานเกยวกบ

ความเชอและการปฏบตเกยวกบการแกไขความขดแยงและสนตวถในวถอสลาม โดยคำาสอนเชงคณคาทหยบยกในการนำาเสนอในบทความทงหมดลวนมาจากแหลงขอมลสำาคญของอสลามคอ อลกรอาน และอล-หะดษ คณคาเหลานนไดแสดงใหเหนวามคำาสอนเชงคณคาและแบบอยางมากมายในศาสนาอสลามดงท ชยวฒน สถาอานนท ใชคำาวา อสลามในตวของมน“เองเปนศาสนาทอดมไปดวยเมลดพนธมากมายทมศกยภาพในการใชแนวทางสนตวธและการสรางสนตภาพ ”

กรอบแนวคดเกยวกบสนตวธและการสรางสนตภาพในอสลามดงทไดนำาเสนอในบทความน มนยสำาคญในหลายแงมมสำาหรบการทำาโครงการจดการความขดแยง (ทงทเกดขนภายใน หรอ ภายนอก)ของชมชนมสลมกรอบแนวคดน สามารถชวยสงเสรมสจดมงหมายในการสรางสนตภาพไดหลายประการไดแก

1. เพมความสมานฉนทขนในชมชน2. ชวยประสานชองวางของความไมยตธรรมทางสงคมและเศรษฐกจ3. ปลดปลอยความทนทกขทรมานของผคนและชวยปกปกษรกษา

ชวตมนษย4. เสรมสรางความเขมแขงใหกบอำานาจของประชาชนผานการมสวน

รวมและมความใจกวาง5. สนบสนนความเทาเทยมในหมมวลสมาชกของชมชน 6. สรางคณคาของความอดกลนและเคารพตอความหลากหลาย

สำาหรบระดบการสรางสนตภาพในสงคม อสลามเปนศาสนาทเออตอวถทางสนตวธและการสรางสนตภาพผานพธกรรมทางศาสนามากมาย ไดแก การทผนำาทางการเมองใชวาระการรวมตวกนโดยธรรมชาตในการละหมาดวนศกรกระทำาการเคลอนไหวอยางสนต หรอในทศวรรษทผานมา มนกวชาการท

67

ศกษาโดยตรวจสอบการใชพธกรรมทางศาสนาเชน การถอศลอดซงเปนการฝกฝนอยางดเพอการอดขาวประทวง หรอการกลาวคำาสวดวงวอนอยางตอเนองพรอมเพรยงกนระหวางการเดนประทวงหรอการชมนม ทำาใหการตอสเปนไปอยางมพลง ทงหมดทกลาวมาจงนบเปนตวอยางทดเลศของเทคนคการตระเตรยมการอยางมวนยในการตอสดวยสนตวธ ดงนน ยทธวธแบบสนตวธในวถอสลามดงกลาว จงเหมาะสำาหรบทงผทเปนมสลมและไมใชมสลมในการแกไขความขดแยงโดยไมใชความรนแรง

การใชคำาสอนเชงคณคาและหลกการของศาสนาอสลามตามกรอบแนวคดทไดนำาเสนอในบทความนจะสามารถชวยเพมโอกาสในการเปลยนแปลงอยางสนตและการพฒนาในชมชนนนๆ สำาหรบในระดบในเชงนโยบาย การใหการอบรมผนำาและผตามเกยวกบคณคาเหลานจะสามารถนำาสการเปลยนแปลงในทางทดใหเกดขนในชมชน จะเหนไดวา เปนทนาเสยดายทมชมชนมสลมเปนจำานวนมากเมอมการพยายามรวมผคนในการเคลอนไหวทางสงคมและการเมองแตกลบละเลยมตความสำาคญและพลงของคณคาในคำาสอนของศาสนาและวฒนธรรมซงเปนสงจบใจของผคน ดงนน กรอบแนวคดนสามารถชวยเปนชองทางในการสอสารสำาหรบการเปลยนแปลงเกดขนในหมมสลม

ถงแมวาในปจจบน สงนยงอาจเปนเพยงอดมคตและชมชนมสลมทงหลายยงดอยหางไกลทจะประยกตวธการอดมคตเหลานในการเปลยนแปลงทางสงคมและการเมอง เนองจากในสภาพความเปนจรงปจจบน ดเหมอนวายงมมสลมเปนจำานวนไมนอยทยงไมไดปฏบตตวตามคำาสอนเชงคณคาและหลกการเหลานในวถชวตประจำาวนของพวกเขา แตอยางไรกตาม คณคาเหลานยงคงดำารงอยและยงถกถายทอดสงตอไปยงคนรนใหมๆ ตอไป โดยผานกระบวนการขดเกลาทางสงคม ประเพณวฒนธรรมและการปฏบต ตลอดจนความเชอในศาสนา และมหลายเสยงยงคงพรำาบนถงสภาพความลมเหลวของผนำาในสงคมมสลมในการสอสารถายทอดสงตอคณคาเหลานในชมชน

ประการสดทาย จากการทระบถงคำาสอนเชงคณคาเกยวกบการสรางสนตภาพในบรบทของศาสนาอสลามทำาใหสามารถกาวขามคำาถามทวาอสลาม

68

มคำาสอนเหลานหรอไม หากแตงานศกษาวจยในอนาคต สามารถกาวสขนตอไป ไดแก

- ตรวจสอบการนำาหลกการเหลานไปใชในบรบทของชวตประจำาวน- ศกษาขอจำากดทเปนอปสรรคตอการนำาหลกการไปปฏบตจรงได

ในความขดแยง- สรปบทเรยนกรณทประสบความสำาเรจในการจดการความขด

แยงและการสรางสนตภาพทเกดขนในชมชนมสลมการสำารวจตรวจสอบกรณศกษาตางๆ จะชวยใหนกวชาการและนก

ปฏบตสามารถเขาใจในเงอนไขตางๆ ทจะนำาสการสรรสรางแนวทางในการจดการความขดแยงตางๆ ในชมชนมสลมไดอยางสนตตามวถแหงอสลามตอไป

จดเนนท ๕ ในรายวชาหนาทพลเมอง ตามทศนะอสลาม

อ.สมยศ หวงอบดลเลาะห22

จดเนนท ๕ ความมวนยในตนเองกลาวคอ ซอสตยสจรต ขยนหมนเพยรอดทน ใฝหาความร ตงใจปฏบต

หนาท ยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเองความซอสตยสจรต เปนคณลกษณะหนงของบรรดาเราะศล เปน

ลกษณะอนพงประสงคของมสลมทกคน เปนคานยมทคาดหวงของบคคลและองคกร หากบคคลและองคกรไมมความซอสตยจะไมสามารถดำารงอยไดในสงคม สำาหรบความหมายของคำาวา ซอสตย “ ” คอ ซอตรงและจรงใจ หรอไมคดทรยศ หรอไมคดคดโกง และไมหลอกลวง จากคำานยามน ตรงกบความหมายสวนหนงของคำาวา “อลอามานะห เปนคณธรรมขอหนงใน”บรรดาคณธรรมทงหลาย และยงรวบรวมคณธรรมหลายขอมาอยในคำาวา “ซอสตยสจรต อกดวย เชน จรงใจ บรสทธใจ มสจจะ มความเปนธรรม ไม”อคต ไมลำาเอยง เปนตน

22 ผทรงคณวฒสำานกจฬาราชมนตร

69

ในศาสนาอสลาม ถอวาความซอสตยสจรต เปนคณธรรมระดบสงทผกพนกบความศรทธาเพราะ ทานศาสนทตมฮมมด (ศอลลลลอฮอลยฮวะซลลม) กลาววา

ความวา ไมถอวามศรทธา“ (ทสมบรณ )สำาหรบผทไมมความซอสตย และไมถอวามศาสนา( ทสมบรณ ) สำาหรบผทไมรกษาสญญา บนทกโด”ยอะหมด

ความซอสตย หากดอยางผวเผนจะเปนเพยงคณธรรมทวๆไป ซงเปนเรองของนามธรรม แตในขอเทจจรงอสลามเหนวา ความซอสตยหาไดเปนเพยงนามธรรมเทานน ความซอสตยตองเปนรปธรรม และตองมในทกมตของสงคม จงจะเกดมรรคผลเปนรปธรรม ซงพอจะยกเปนตวอยางใหเหนดงน

ซอสตยตออลลลอฮ เมอมสลมตองมคำาปฏญาณวา ไมมพระเจาอน“ใดทควรแกการสกการะนอกจากอลลอฮเพยงองคเดยวเทานน มสลมทก”คนกจำาเปนตองรกษาคำาปฏญาณดวย การภกดตอพระองค โดยปฏบตทกประการทอลลอฮทรงมพระบญชา ไมวาบญชาใชหรอบญชาหาม มสลมตองปฏบตใหครบถวนตามกำาลงความสามารถ และการสกการะตออลลอฮนนตองไมนำาสงอนใดมาเปนภาคกบพระองค ทงการภาคทางกายและทางใจ นนคอการซอสตยตออลลอฮ

ซอสตยตอศาสนทต( เราะศล) มคำาปฏญาณอกประโยคหนงทมสลมตองม คอ การปฏญาณวา มฮมมดนนเปนศาสนทตของอลลอฮ การ“ ”กลาวคำาปฏญาณนมผลตอง ศรทธา เชอมน เชอฟง ปฏบตตาม และถอเอาทานศาสนทตเปนตนแบบในวถชวต

การมความซอสตยตออลลอฮและศาสนทต ถอเปนความซอสตยหลกทมสลมทกคนตองมตองศรทธาและตองปฏบต หากไมปฏบตเชนนนแลวจะกลายเปนผทจรตตออลลอฮและศาสนทต ซงอลกรอานไดประกาศและสอนไวคอ

ความวา บรรดาผศรทธาทงหลาย พวกเจาจงอยาทจรตตออลลอฮ“และศาสนทต ” (อลอนฟาล : ๒๗)

70

ดงนนมสลมทกคนตองซอสตยตอกฎระเบยบและขอบญญตและขอกำาหนดตางๆของศาสนา เมอมสลมประกาศวาตนเองนบถอศาสนาอสลาม กตองมหนาทปฏบตตามกฎระเบยบของศาสนาอสลามโดยเรยนรและปฏบตขอกำาหนดของศาสนาอยางเครงครด เชน อสลามกำาหนดใชใหละหมาด ถอศลอด ประกอบพธฮจญ ทำาดตอบดามารดา ฯลฯ และหามละเมดสทธผอน ทงชวตและทรพยสน เปนตน หากไดปฏบตตามขอกำาหนดดงกลาวถอวามความซอสตยตอศาสนาทตนนบถอ และจกไดชอวาเปนผนบถอศาสนาอยางแทจรง มใชนบถอเพยงแตชอเทานน

ซอสตยตอตนเองทงรางกายและจตใจ ถอเปนความซอสตยอกประเภทหนงทมสลมทกคนตองใหความสนใจ เพราะเปนสงทสมผสไดเองทนท ซอสตยตอรางกาย หมายถงตองใหความสำาคญตอสขภาพของตนเอง อนใดทจะมผลกระทบตอสขภาพของรางกายตองละเวนโดยเดดขาด เชน การทำางานจนเกนกำาลงอนจะสงผลกระทบตอรางกายทำาใหเสยสขภาพ การรบประทานอาหารตองเลอกบรโภคเฉพาะอาหารทศาสนาอนมต (ฮาลาล) มประโยชน มคณคาทางโภชนาการ(ตอยยบน) และเปนอาหารทไมเปนพษตอรางกาย กลาวคอ ตองรบประทานอาหารทศาสนาอนมต (ฮาลาล) เทานน และหามบรโภคหรอเสพสงทจะเปนอนตรายตอสตปญญาดวย เชน ยาเสพตดทกชนด ซงยาเสพตดจะเปนอนตรายตอสขภาพรางกายและสขภาพทางสตปญญาดวย ถอเปนการทำารายตนเองอยางหนง บางคนอางวา รางกาย“เรา เปนของเรา เรามสทธจะทำาอะไรกบมนกได สำาหรบมสลมแลวการอาง”ดงกลาวเปนขออางทคานกบความเชอทตนเคยปฏญาณวา จะภกดตอ“อลลอฮ ความจรงกคอ ทกสงทกอยางในโลกนลวนอยในกรรมสทธขอ” “งอลลอฮทงสน รวมทงตวเราเองดวย มนษยเปนเพยงเปนผดแลรกษา”เทานน และตองดแลรกษาตามทเจาของกรรมสทธทแทจรงคออลลอฮจะเปนผกำาหนด และเรองรางกายของเราอลลอฮกำาหนดหามมใหทำาอนตรายตอมน พระองคตรสวา

ความวา และพวกเจาอยาไดฆาตวของพวกเจาเอง แทจรงอลลอฮ“ทรงมเมตตายงแกพวกเจาเสมอ ” (อนนซาอ: ๒๙)

71

ซอสตยตอวชาการ ผมความรหรอนกวชาการถอวาไดรบความโปรดปราณ จากอลลอฮไดชอวาเปนทายาทของบรรดาศาสนทต จงจำาเปนตองขอบคณพระองค โดยมความซอสตยตอความรทไดมา ดวยการปฏบตตามความร ถายทอดความรแกผอนอยางครบถวนไมปดบงอำาพราง ไมนำาความรไปแลกกบผลประโยชนทางโลก และเปนแบบอยางทดแกคนทวไป เพราะผมความรเปนครงหนงของผทจะพฒนาหรอทำาลายสงคม มปราชญอสลามกลาววา คนสองพวกทเมอทงสองด สงคมมนษยกจะดดวย และเมอทง“สองเลวสงคมมนษยกจะวบตดวยสองพวกนนคอ นกวชาการ และนกบรหาร ดงนน นกวชาการจงถกเปรยบเสมอนนายแพทยทตองรกษา”เยยวยาสงคมมนษย หากมการทจรตดวยการไมรกษา หรอรกษาไมถกตอง และหรอเลยงไขเพอผลประโยชน ในทสดสงคมกจะเดอดรอน เพราะความไมซอสตยตอความรนนเอง และทานอหมามชาฟอ (รอฮมะฮลลอฮ) เคยกลาววา ความรมใชมไวเพอเกบ แตความรมไวเพอทำาประโยชน “ ”

ซอสตยตอคำาพด หมายถง ตองพดเฉพาะทเปนความจรง พดในสงทเปนการสรางสรรค พดใหเกดความรกความสามคค ตองไมพดปด ไมพดนนทาใหรายผอน และไมพดในลกษณะเอาดใสตวเอาชวใหคนอน อลลอฮตรสในอลกรอาน ความวา

ความวา ไมวาถอยคำาใดทเขา “ (มนษย) ไดเอยลวนมมลาอกะห(รอกบ อะตด )คอยเปนผบนทกประจำาอยเสมอ ” (กอฟ ๑๘)

คำาพดทไมดกจะถกบนทกเปนบาป แตเปนคำาพดทดกจะถกบนทกเปนบญเชนกน และคำาพดในทนมเพยงเปลงเสยงออกมาจากปากเทานนยงหมายถงการเขยน การพมพ การโพสต และการไลค อกดวย

ซอสตยตอหนาทความรบผดชอบ มนษยทกคนมหนาทความรบผดชอบตอหนาทดวยกนทกคน ไมวาจะเปนผนำา ผตาม หวหนา ลกนอง พอ แม ลก สาม ภรรยา และตำาแหนงงานตางๆ จำาเปนตองมความซอสตยตอหนาทนนๆ เพราะทกหนาทๆ รบผดชอบตองถกสอบสวนทงสน ทานศาสนทต (ศอลลลลอฮอลยฮวะซลลม) กลาวความวา ทกคนมหนาทความรบผดชอบ และ“

72

ตองถกสอบสวนในหนาทนน และผทจะไดรบความปลอดภยในการถก”สอบสวนนนกคอ ตองปฏบตดวยความซอสตยสจรตเทานน

ซอสตยตอการทำาธรกจการคา ตองไมเอาเปรยบ ไมขดรด ไมโกงตาชง และไมหลอกลวง คอ ตองไมทจรตนนเอง มอยครงหนงทานศาสน“ฑต (ศอลลลลอฮอลยฮวะซลลม) ไดเดนผานตลาดเหนชายคนหนงขายอาหาร ทานศาสนฑตเขาไปแลวเอามอลวงไปใตกองอาหารนน ปรากฏวาอาหารใตกองนนเปยกแฉะ ทานศาสนฑตถามชายคนขายวา ทำาไมเปนอยางนละ คนขายตอบวา โอศาสนทตแหงอลลอฮ บงเอญวาฝนมนตกเปยกอาหารน ทานศาสนฑตจงบอกวา แลวทำาไมไมเอาขนมาใหคนเขาเหนละ และทานกกลาววา

ความวา ผใดหลอกลวง ไมถอเปนพวกของฉน บนทกโดยมสลม“ ”ผทดำารงไวซงความซอสตย ความเทยงตรง ความเปนธรรม จะเปน

ทรกของอลลอฮทงในภพนและภาพหนา ในทางตรงกนขามผททจรตบดพลว หลอกลวง คดโกง คอรปชน ไมเปนธรรมกจะเปนทรงเกยจของอลลอฮเชนกน อลลอฮตรสวา

ความวา แทจรงอลลอฮทรงไมชอบผททจรตบดพลว ผทกอบาป “ ” (อนนซาอ : ๑๐๗)

ผทจรตบดพลวจะถกประจานตอหนาประชาชาตตางๆ ในวนปรภพทานศาสนฑต กลาววาความวา แทจรงในวนกยามะหนน ผทจรตบดพ“ ลวทกคนจะมธงประจำาตวประจานใหรกนทววาเขาทจรต ” (บนทกโดยบคอรและมสลม)

ความขยนหมนเพยรและอดทนจดสดยอดของความเปนมนษย

ความขยนกบความอดทนเปนสงทจะอยคกน ศาสนาอสลามไดสอนใหมสลมทกคนตองมความขยนหมนเพยร จะเหนไดจากตวอยางจากตวอยางของบรรดาศาสนฑต บรรดาเราะศล เปนผทมความขยนหมนเพยร มการประกอบอาชพ โดยเฉพาะทานศาสนฑตมฮมมด ศอลลลลอฮอะลยฮวะซลลมในวยเดกทานมความขยนโดยทานมอาชพเลยงแกะ และเมอวยหนมทานประกอบอาชพคาขายโดยไดรบเชญจากทานหญงคอดญะหใหเปนผจดการ

73

เปนผเชยวชาญในการดแลกจการคา เพราะทานเปนผทขยน อดทน มความซอสตย มความรบผดชอบ หากเราไดศกษาประวตศาสตรของเราะศลแตละทานเราจะพบวาแตละทานมความขยนอดทน มการประกอบอาชพ มความรบผดชอบตงแตเยาววย

นกวชาการศาสนาทกคนตางกมความขยนอดทนกบการศกษาเรยนร ฝกหดอาน เขยน ทอง จดทำา วเคราะห สงเคราะห วจย วนจฉยองคความร และศาสตรตาง ๆ กวาจะมาเปนวนน กวาจะประสบความสำาเรจทกคนตองขยน มานะอดทน และไดฝาฟนตอปญหาอปสรรคมากมาย แมกระทงนกธรกจทเขาประสบความสำาเรจไดนนเขามความขยนอดทนอยางชนดไมยอทอ ดงนนมสลมทกคนตองขยนและจะตองมความรบผดชอบตอหนาททตนเองไดรบมอบหมาย พระองคอลลอฮ ไดมบญชาใชใหมสลมทกคนทบรรลศาสนภาวะจะตองปฏบตศาสนกจเปนรายวนทกวนๆละหาครงคอการละหมาดฟรฏ และเปนราย สปดาหคอการละหมาดวนศกร เปนรายปคอการถอศลอดในเดอนรอมฏอน การบรจาคซะกาฮ และการประกอบพธฮจยหนงครงในชวชวตหนงเปนตน จากภารกจดงกลาวถอเปนภารกจภาคบงคบทมสลมจะตองปฏบตจะตองมความรบผดชอบจะตองขยนหมนเพยร ดงนนผทมอหมานตออลลอฮ ผทมตกวา ( ความยำาเกรง ) ตออลลอฮ กจะมความเครงครดและปฏบตตามคำาบญชาใชอยางครบถวนสมบรณ เมอฝกปฏบตอยางสมำาเสมอกจะกลายเปนนสยทตดตวเขาอยตลอด จะทำาใหเกดมวนยแกตวเขาเองโดยไมมความรสกวามนยากลำาบาก มนเปนภาระ ในทสดเขากจะไดรบรางวลจากอลลอฮทงโลกดนยานและโลกอาคเราะห

การหมนฝกฝนปลกฝงใหเยาวชน และคนในสงคมใหมความขยนมานะอดทน มความรบผดชอบตอตนเองและสงคม ถอเปนหนาทของพลเมองทกคนทจะตองมารวมกนรบผดชอบสงคม สงแวดลอม รวมกนสรางระบอบเศรษฐกจอสลาม ธรกรรมทางการเงนแบบอสลาม โดยตองมความขยน มานะ อดทน ตอการทจะมารวมกนพฒนาสงคมรวมกนเสยสละแบงปนเวลา ทนทรพย สตปญญา เพอรวมกนหลอหลอมในคนในชมชนพลเมองมความ

74

รกสามคค มความรบผดชอบรวมกน ทงนตองอาศยการมจตอาสา ผทมความขยนหมนเพยร เออเฟ อ เสยสละ อดทน

มประโยคหนงซงถอเปนสจธรรมแมจะเปนประโยคทสนแตมนกคอสจธรรม นนคอประโยคทวา

“ความพยายามอยทไหน ความสำาเรจอยทนน ” ดงนนสงใดกตามทไดมาดวยความมานะ พยายาม ความยากลำาบาก จะทำาใหสงนนมคณคา ทรพยสนเงนทองทไดมาดวยนำาพกนำาแรง ไดมาจากการประกอบอาชพทสจรต ไดมาดวยความมานะอสาหะ พยายาม ขยนอดทน สงทไดมานนจะมคณคา สรมงคล ความจำาเรญ รงเรอง กาวหนา มเกยรตและศกดศรในความเปนมสลม ยนอยในสงคมอยางสงางาม

ผปกครอง ครอาจารยและผเกยวของทกคน ตองมความตระหนกในเรองนโดยชวยกนปลกฝงใหเดก เยาวชน และพลเมองทกคนใหมหนาทรบผดชอบตามศกยภาพของเดกแตละคน สอนและปลกฝงใหเขามจตอาสา สงเสรมใหมกจกรรมตาง ๆ ใหพวกเขาไดมามสวนรวมในการจดกจกรรมเพอใหเกดจตอาสา หรอกจกรรมของผใหญโดยสงเสรมใหเกดการมสวนรวมระหวางคร นกเรยน ผปกครอง และคนในชมชน เพอใหรจกหนาทในความเปนพลเมอง ขยนอดทนเสยสละ เพอมามสวนรวมในกนพฒนาชมชน สงคม และประเทศชาตสบไป

สำาหรบ “ความอดทน ” หรอขนตเปนคณลกษณะหนงแหงองคพระผอภบาลและยงเปนลกษณะทมอยในบรรดาศาสนฑตทกทาน ความอดทนเปนคณลกษณะทถกกลาวไวในพระมหาคมภรอลกรอานมากกวาหนงรอยครง เปนลกษณะททรงคณคาในการทจะใชเปนองคประกอบหลกในการดำาเนนชวตเพอใหไดรบชยชนะในโลกดนยาน และในวนปรโลก ดงนนอลลอฮ (ซบฮานะฮวะตะอาลา) จงไดใชใหบาวของพระองคสวมใสคณลกษณะนไวในหวจตหวใจของพวกเขา เพอทจะนำาไปเปนองคประกอบในวถแหงการดำาเนนชวต

ความอดทนคอการทบคคลหนงใชความพยายามปฏบตตามคำาสงใชของอลลอฮ (ซบฮานะฮวะตะอาลา.) พระผอภบาล และความพยายามอดทนทจะ

75

ละ ลด เลก และออกหางจากการกระทำาในสงทอลลอฮ (ซบฮานะฮวะตะอาลา) ทรงหาม ดงทพระองคทรงตรสวา

ความวา และผทมขนตเพอความพอพระทยในพระผเปนเจาของพวก“เขา ” (อรเราะอด / ๒๒)

ความอดทนคอสาเหตแหงความสำาเรจ การกระทำาของบาวคนหนงยอมจะไดรบความสำาเรจ หากเขานำาเอาความอดทนมาเปนองคประกอบในการกระทำานนๆ ไมวาจะเปนการกระทำาเพอใหไดมาจากผลประโยชนสำาหรบโลกดนยา หรอเปนการกระทำาเพอใหไดมาซงการตอบแทนในวนปรโลก ดงนนความอดทนจงถกแบงออกเปนกลมใหญๆ ได ๒ กลม คอ

หนง ความอดทนในกจการงานเพอโลกนสอง ความอดทนเพอไดรบภาคผลในวนปรโลก

ความอดทนในกจการงานเพอโลกน คอ ความอดทนกบการทเขาจะตองดำาเนนชวตในการปฏบตภารกจเพอใหไดมาซงปจจยในการยงชพ และความอดทนจากภยพบต ทอาจเกดขนกบตวเขาเอง คนรอบขาง ญาตพนอง หรอเพอนสนทมตรสหาย การดำารงชวตของมนษยยอมพบกบความสขและความทกขปะปนกนไป เมอใดทเขาไดรบความสขและเขาขอบคณ ตออลลอฮ (ซบฮานะฮวะตะอาลา.) นนเปนสงดสำาหรบเขา และเมอใดทเขาไดรบความทกขความโศกเศรา ภยพบต ตางๆ เขากอดทนและมขนตในความทกขนน นนกเปนสงทดสำาหรบเขา ในแตละความทกขความเดอดรอนคอการทดสอบจากอลลอฮ (ซบฮานะฮวะตะอาลา.) บาวคนใดทไดรบภยพบตและเขากอดทนอดกลน ไมตโพยตพาย เขากจะไดรบความสำาเรจและการตอบแทนจากอลลอฮ (ซบฮานะฮวะตะอาลา.) พระองคจะทรงเปลยนความเดอดรอนทเขามความอดทนตอมนใหเปนผลสำาเรจในโลกดนยาใหเปนผลบญในวนปรโลก กจการงานตางๆ ในโลกดนยาน ลวนแลวแตมความยากความงายปะปนกนไป โดยไมสามารถทจะแยกออกจากกนได ดงทอลลอฮ (ซบฮานะฮวะตะอาลา) ทรงตรสวา

76

ความวา แทจรงในความยากลำาบากนนยอมมความงายดายอยดวย “ ” (อชชรฮ / ๖)

แตถาหากบาวคนนนไดรบภยพบตซงเปนการทดสอบจากอลลอฮ (ซบฮานะฮวะตะอาลา.) โดยใหเขาไดรบอบตเหตอบตภยแกรางกายหรอทรพยสนของเขา แตแทนทเขาจะอดทนอดกลน เขากลบตโพยตพายวาทำาไมหรอทงๆ ทฉนกทำาในสงทอลลอฮ (ซบฮานะฮวะตะอาลา.) ทรงบญชาใช แลวทำาไมยงจะตองไดรบความลำาบาก ไดรบความเจบไขไดปวยหรอไดรบความเสยหายอกเลา ทงๆ ทคนอนไมไดปฏบตละหมาด ไมถอศลอด แถมยงทำาในสงตองหาม แตเขาไดรบความสขสบาย ไมเหนไดรบความเดอดรอนอยางฉนเลย ทำามาหากนกรำารวย สขภาพกแขงแรง ไมไดเจบไมไดไขเหมอนฉนเลย อยางนคอการเพมวกฤตจากทเขามอยแลวใหมากขนเปนเทาทวคณ เมอเขาไดรบความเดอดรอนความเจบไขไดปวย นคอวกฤตในโลกดนยาของเขาทไมสามารถหลกเลยงไดในขณะทเขามชวตอย เมอเขาไมมความอดทน ความอดกลน เขากจะไดรบวกฤตทมากมายเปนทวคณในวนปรโลกอก คอไดรบการลงโทษจากอลลอฮ (ซบฮานะฮวะตะอาลา) เนองจากเขาไมอดทนอดกลน นนกหมายความวาในโลกดนยาเขาไดรบความเจบปวดแลวนน ในวนปรโลกเขากจะไดรบความเจบปวดอยางแสนสาหสอกครง ซงนนไมนาจะเปนการกระทำาทฉลาดมใชหรอ

อกประเภทหนงคอ การอดทนอดกลนเพอเคารพภกดตออลลอฮ (ซบฮานะฮวะตะอาลา) และการภกดตอพระองค เปนความอดทนทดทสดของความอดทนทงหลาย การทำาอบาดะหตออลลอฮ (ซบฮานะฮวะตะอาลา) เปนภารกจทบาวพงปฏบตอยางเครงครด การทบาวปฏบตละหมาดครบ ๕ เวลาใน ๑ วน การอดอาหารอดนำา หกหามความปรารถนาทางอารมณในเดอนรอมฎอน การเดนทางไปประกอบพธฮจญทจะตองเสยทงแรงกายและทนทรพย การทำาตามคำาสงใชและการละทงจากคำาสงหามทงหลาย ลวนแตเกดขนจากความอดทนทงสน

การตอบแทนอนยงใหญนนอลลอฮ (ซบฮานะฮวะตะอาลา) จะทรงประทานใหกบผทมความอดทนจากภยพบตทรนแรง หากทานทงหลายคดวา

77

อลลอฮ (ซบฮานะฮวะตะอาลา) ไมทรงประทานสงททานทงหลายปรารถนาแตกลบประทานภยพบต ความแรนแคนแกทานทงหลายแทน พงทราบเถดวาทานทงหลายคอผทพระองคทรงรกและเมตตา และปรารถนาทจะใหทานทงหลายดำาเนนอยในวถของบรรดาศาสนทตและผมคณธรรม และทานทงหลายอยภายใตพระเนตรพระกรรณ อยในความดแลของพระองค ดงทพระองคทรงตรสวา

ความวา และเจาจงอดทนในคำาสงใชของพระผเปนเจาของเจา ดงนน เจาจะอยในการดแลของพระองค (อฏฏร / ๔๙)

ทานศาสนฑต(ศอลลลลอฮอะลยฮวาซลลม) ไดกลาววา

ความวา และเมออลลอฮ “ (ซบฮานะฮวะตะอาลา) ทรงรกชนกลมหนงกลมใด พระองคจะทรงทดสอบโดยการสงภยพบตไปยงพวกเขา หากผใดไดรบความพอใจและความอดทน เขากจะไดรบความพงพอพระทยจาก อลลอฮ (ซบฮานะฮวะตะอาลา) และหากผใดรบมนดวยความโกรธและความไมพอใจ เขากจะไดรบความโกรธกรวและความไมพอพระทยจากพระองค ” (บนทกโดยตรมซและอบนมาญะห)

การใฝหาความร

ถอเปนหนาทของมสลมทกคน ทจะตองอบรมบตรหลาน เยาวชนของพวกเราใหเปนผรบการเรยนร เพอใหเขาเหลานนเปนผมความรและนำาความรทเขามอยไปใชในการดำาเนนชวตใหรอดพนจากความทกขยากทงโลกนและโลกหนา พบกบความผาสกทงดนยาและอาคเราะห โดยเฉพาะอยางยงผทเปนผปกครองมหนาทโดยตรงทจะตองสอนใหบตรหลานมความรทงดานสามญและศาสนา และนำาพวกเขาใหรอดพนจากการถกลงโทษในขมนรก พระองคอลลอฮไดตรสวา

ความวา โอบรรดาผศรทธาทงหลาย เจาทงหลายจงรกษาตวพวกเจา“และครอบครวของพวกเจาใหพนจากไฟนรก ” (ซเราะหอตตะฮรม : ๖)

78

เราจะตองปลกฝงใหบตรหลานของเรามจตสำานกอยเสมอวาการศกษาหาความรนนเปนหนาทจำาเปนทมสลมจะตองกระทำาเหมอนกบหนาทจำาเปนอนๆ ทศาสนาบงคบใหกระทำา ทานรอซลลลอฮไดกลาววา

ความวา การศกษาหาความรนนเปนหนาทจำาเปนตอมสลมทกคนทจะ“ตองปฏบต ”(รายงานโดย อบน มาญะห)

และดวยการศกษาเทานนทจะทำาใหเยาวชนมความรในทกดาน สามารถทนตอเหตการณและความเปลยนแปลงของโลกทมความเจรญกาวหนาอยางไมหยดยง ”

ทานศาสนฑตมฮำาหมดศอลลลลอฮอะลยฮวาซลลมไดกลาววาความวา แทจรงวชาความรนนจะไดมาดวยการศกษาเทานน “ ” (ราย

งานโดยฏอบรอน)เราจะตองใหความเขาใจกบเยาวชนถงความสำาคญของการศกษาทง

ดานสามญ วชาชพ และศาสนา เพราะวชาสามญ วชาชพ และวชาศาสนา ทงหมดนนเปนปจจยขนพนฐานในการดำาเนนชวต วชาสามญและวชาชพสามารถนำาไปประกอบอาชพทบรสทธ เพอนำารายไดมาหลอเลยงตนเองและครอบครวใหอยอยางมความสข สวนวชาการดานศาสนานนจะทำาใหบคคลนนเปนบคคลด มคณธรรม สามารถดำาเนนชวตอยในหลกการอนถกตอง อนจะนำาพาไปสความสขทงโลกนและโลกหนา ในเรองของการศกษาทง ๓ ดานนน ไดมพระดำารสของในหลวงของเรามความตอนหนงวา

“การใหการศกษาวชาความรตางๆ ไมวาวชาสามญ วชาชพ หรอวชาศาสนา ลวนเปนสงสำาคญและจำาเปนเพราะเปนปจจยพนฐานในการดำาเนนชวต และการประกอบกจการงาน นอกจากนนยงชวยใหบคคลมความร ความคดพฒนางอกงาม ”

ความเจรญกาวหนาของโลกปจจบนทำาใหสงใหมๆ ทเยาวชนจะตองเรยนรอกมากมาย จำาเปนอยางยงทเราจะตองใหการศกษากบเยาวชนของเรา เพราะโลกปจจบนมนไมเหมอนกบโลกในอดต ทานอาล บตรทานอะบฏอลบไดกลาววา

79

ความวา เจาทงหลายจงใหการศกษาแกลกหลานของพวกเจาทง“หลายเถด เพราะแทจรงพวกเขาเปนผทถกสรางมาไมไดอยในยคของพวกเจา ”

การศกษาจะตองเนนการศกษาอยางตอเนอง ตงแตเกดจนกระทงตาย ตงแตอยในเปลจนกระทงถงหลมฝงศพ โดยไมหยดยงหรอทเรยกวาการศกษาตลอดชวต ซงจะครอบคลมถงการศกษาและกจกรรมตางๆ ทเกดขนในทกชวงของชวต ตามคำาสอนทวา

ความวา ทานทงหลายจะแสวงหาความรตงแตในเปลจนกระท“ งถงหลมฝงศพ ”

แมวาประโยคคำาพดนจะมบางทานกลาววาไมใชหะดษของทานศาสนฑต เปนเพยงคำากลาวทกลาวกนตดปาก หรอบางทานกกลาววาเปนคำาพดของทานอหมามอะหมดกตาม แตความหมายของประโยคกเปนสงถกตอง ทงน พระองคอลลอฮไดตรสไวในพระมหาคมภรอลกรอานวา

ความวา พระองคอลลอฮไดใหเจาคลอดออกมาจากครรภมารดาของ“พวกเจาโดยทพวกเจาไมรอะไรเลย พระองคไดทรงทำาใหพวกเจาไดยนและเหนและมหวใจ (สำาหรบนกและคด) เพอพวกเจาจะไดขอขอบคณ ” (อนนะหล:๗๘)

มนษยไดเกดมาในสภาพทไมรอะไรเลย หลงจากนนกไดมการเรยนรถงสงตางๆ อยตลอดเวลาจนกระทงสนชวต ดงทเราไดประจกษอยแลวหนาทของเยาวชนจะตองศกษาเรยนรวชาการศาสนาและวชาการสามญควบคกนไปซงเยาวชนจะมอนาคตทกาวไกลนนจะตองไดรบการเรยนรไดรบการศกษา กลาวคอจะตองมวฒการศกษาจงจะสามารถหางานทำาได เดยวนปจจบนนเมอไปสมครงานทใดกแลวแตมกจะถกถามหรอมการกำาหนดคณสมบตดานวฒการศกษา เราจงตองใหความสำาคญกบการศกษาใหมาก ตองใชความอดทนและพยายามกาวขามปญหาอปสรรคตางๆ ใหไดไมวาจะใชการแกปญหาดวยวธใดกตามเพอสรางโอกาสทางการศกษาใหลกหลานเยาวชนของเราในวยทเหมาะสมกบพวกเขา แตถาหากเปนเรองของการเรยนภาคศาสนาถอวาจำาเปนอยางยงทผปกครองจะตองรบผดชอบสงลกหลานใหไดเรยน

80

วชาการศาสนาเพราะจะตองนำาไปใชในชวตประจำาวน หากไมไดรบการศกษาดานศาสนากไมสามารถทจะปฏบตศาสนกจไดอยางถกตองและสมบรณ

จงเปนหนาทของเราทกคนทจะตองปลกฝงใหเยาวชนพลเมองทกคนใหเกดความรกในการเรยนรดวยการทำาความเขาใจกบเขาเหลานนใหรถงความสำาคญของการศกษาและการนำาความรมาใชในการดำาเนนชวตใหประสบความสำาเรจ และมความสขทงโลกดนยาและอาคเราะห

ตงใจปฏบตหนาท (ความรบผดชอบ คณสมบตของศรทธาชนพลเมอง)

“อะมานะฮ ” หมายถง ความซอสตยสจรต ความไววางใจ และความรบผดชอบในสงทไดรบมอบหมาย อะมานะฮมสองประเภท คอ

1. อะมานะฮทวไป ดงทพระองคอลลอฮ ตรสวาความวา แทจรงเราไดเสนออะมานะฮใหแกชนฟาทงหลาย แผนดน “

และขนเขาทงหลาย แตพวกมนปฏเสธทจะแบกรบ เพราะกลววาจะไมสามารถทจะแบกรบภาระอนหนกองนนได แตทวามนษยกลบยอมแบกรบมน แทจรง มนษยนนเปนผทอธรรมและโงเขลายง ” (อบ-อะหซาบ ๗๒)

2. อะมานะฮเฉพาะ ไดแก ตำาแหนงหนาท การเกบรกษา การรบฝากสงของ การดำาเนนการ การบรหารจดการ การสญญา การวาจาง และอนๆ อลลอฮ ตรสวา

ความวา แทจรงอลลอฮทรงบญชาใชใหพวกเจาสงมอบ อะมานะฮ“ตางๆ แกผทสมควรจะไดรบ (เจาของ ) “ (อน-นสาอ: ๕๘)และอลลอฮ ตรสวา

ความวา และบรรดาผทระวงรกษาสงทพวกเขาไดรบมอบหมาย “ (อะมานะฮ) และไดใหคำามนสญญาไว ” (อล-มอ มนน : ๘)

ตำาแหนงหนาทเปนการทำาสญญาจางรปแบบหนง โดยเขาไดขายเวลาบางสวนของเขาในการดำาเนนการหรอบรหารจดการในตำาแหนงหนาททเขาตองรบผดชอบอยางเตมเมดเตมหนวย เพอแลกกบเมดเงนจำานวนหนง ซงเขาจำาเปนตองปฏบตหนาทตางๆ ทอยในความรบผดชอบของเขา โดยเฉพาะในระหวางชวงเวลาทำาการทไดถกกำาหนดไว เชน แปดชวโมงตอวน เปนตน

81

ยงกวานนเขาจำาเปนตองปฏบตหนาทความรบผดชอบนอกเวลาทำาการใหสำาเรจลลวง ถาหากวาความรบผดชอบดงกลาวไมสามารถปฏบตใหแลวเสรจในเวลาทำาการทไดถกกำาหนดไว เขาไมมสทธทจะใชเวลาทเขาไดขายไปแลวนนเพอปฏบตภารกจอนๆ ทไมเกยวของกบตำาแหนงหนาทเปนอนขาด จนกระทงอละมาอ บางทานมทศนะวาไมอนญาตใหทำาการละหมาดและเอยะอตกาฟ ทเปนสนต ถาหากวาอบาดะฮดงกลาวไปเบยดเบยน บดบง เวลาการทำางานในหนาทรบผดชอบ เพราะการปฏบตในหนาทรบผดชอบเปนสงวาญบ (ฟรฎ) บนพนฐานของการทำาสญญาจางเพอปฏบตงานในระหวางชวงเวลา และอลลอฮ ตรสวา

ความวา ยซฟ กลาววา ไดโปรดแตงตงฉนใหเปนผควบคมดแลการ“คลงของประเทศ เถด แทจรงฉนเปนผดแลทชำานาญและรอบร และเชนนนแหละ เราไดใหยซฟมอำานาจทมนคงในแผนดน เขาสามารถพำานก ณ ทใดไดตามตองการ เราจะมอบความเมตตาของเราแกผทเราประสงค และเราจะไมทำาใหรางวลของบรรดาผทำาความดสญเปลา และแนนอนวา รางวลในวนอาคเราะฮนนยอมดกวาสำาหรบบรรดาผศรทธาและมความยำาเกรง ” (ยซฟ : ๕๕-๕๗)

การงานทกสงจะเกดความสำาเรจไดกตอเมอผปฏบตมความรบผดชอบในสงนน ชาวสวนยางจะตองรบผดชอบสวนยางของเขา คนเลยงสตวจะตองรบผดชอบสตวเลยงของเขา เจาของรานคาจะตองรบผดชอบรานของเขา หากบคคลเหลานหมดความรบผดชอบหรอรบบางไมรบบางเมอใด การงานของเขากจะหมดประสทธภาพ เกดความเสยหายแลวลมละลายไปในทสด เชนเดยวกบผทอาสาทำาหนาทเปนผนำาคนอน เขาจะตองมความรบผดชอบตอประชาชนของเขา มความจรงใจอยากใหพวกเขาทกคนไดดเหมอนบตรหลานของตวเองทงหมด

ทานเคาะลฟะฮอมร เราะฎยลลอฮอนฮ เปนผนำาทมความรบผดชอบเปนอยางสง เพราะทานคดเสมอวาทานจะตองถกอลลอฮสอบสวนในวนกยามะฮ ซงดวยความทเปนผมใจเป ยมดวยความรบผดชอบนเอง ทำาใหทานตองอดนอนในยามคำาคนเพอทำาหนาทบรการรบใชประชาชน ตองทำาหนาทดวยตว

82

เองกอนทจะสงใหเจาหนาทชวยทำา ตองหลงนำาตาเสมอเมอไตรตรองถงความรบผดชอบทมตอประชาชน ตลอดจนแมแตในการเดน ทานกเดนอยางรวดเรว เพราะเหนวาสามารถปฏบตงานไดเรวกวา

อล-อสอดย ไดกลาวถงความรบผดชอบของเคาะลฟะฮอมรวา เมอใดทมขอกลาวหาตอตวทานหรอตอคณะทมงานผบรหารของทาน ทานจะแสดงความรบผดชอบดวยการพสจนขอกลาวหาอยางไมรรอ ดงกรณท ครงหนงเมอสะอดอบน อามร ขาหลวงประจำาแควนหมซถกประชาชนกลาวหาวาเพกเฉยตอหนาท ในตอนรงสางทานยอมเสยสละความสขในการหลบนอนดวยการลกขนมาปลกชาวเมองในความมดใหลกขนมาละหมาดศบฮจนกระทงนำาไปสการฆาตกรรมตอตวทาน

อบนอะซร ไดบนทกคำาพดคนใชของอษมาน อบน อฟฟานคนหนงวา

ในขณะทฉนกำาลงทำาธระกบอษมานในเรองทรพยสนของทานในบรเวณอล-อาลยะฮ ในวนหนงทรอนจดและดนแตกระแหง จๆ ทานอษมานไดเหลอบไปเหนชายคนหนงกำาลงจงลกอฐสองตว แลวเขาคนนนกเขามาใกล ทานกลาววา ดซเขาเปนใครกน“ ?” ฉนจงเพงด และบอกวา ฉนเหนชายคน“หนงคลมศรษะดวยเสอนอกและจงลกอฐสองตว แลวเขาคนนนกยงเขามา”ใกล ทานบอกวา จงดซ ฉนกเลยเพงด ปรากฏวาเขาคอ อมร อบน อล“ ” -คอฏฏอบ ฉนเลยกลาววา นคออะมรลมมนน อษมานจงยนขนและชะโงก“ ”ศรษะออกนอกประต ปรากฏวาลมรอนไดพดผาน ทานจงหลบศรษะจนเสมอกบประต และกลาววา อะไรเปนเหตใหทานตองออกมาในเวลาน“ ?” ทานตอบวา ลกอฐจากกองคลงสองตวนมนแตกฝง อฐตวอนๆมนไปกนหมด“แลว ฉนจงตองนำามนทงสองไปยงโรงเลยงสตวเพราะเดยวมนจะหลงทางแลวอลลอฮกจะสอบสวนฉน อษมานเลยพดวา โอ ทานอะมรลมมนน เขา” “มาดมนำาในทรมกอนซ เดยวเราจะจดการใหเอง ทานตอบวา ไมตองหรอก” “ ทานกลบเขาในรมของทานเถอะ ฉนเลยกลาวขนวา เรามคนทำาแทนทาน” “นะ ทานตอบวา ไมตองหรอก ทานกลบเขาในรมของทานเถอะ แลวทาน” “ ”กเดนผานไป อษมานจงกลาววา ผใดอยากจะเหนตวอยางของคนเขมแขง“

83

และมความรบผดชอบสง กจงดคนนเถด แลวอษมานกกลบมานงกบเรา”ตามเดม

นคอตวอยางทสะทอนถงความรบผดชอบของทานในตำาแหนงหนาทเคาะลฟะฮของรฐอสลาม และหากเรองเลกๆ เชนน ทานไมเคยมองขามแลวสงทเปนเรองสำาคญและใหญกวา ทานตองยอมใหความสำาคญมากกวาเชนกน

ทานอมรเคยยกสองมอกลาวรำาพนตออลลอฮ พระผเปนเจาวา โอ ขา“แตอลลอฮ บดน อายฉนไดรวงโรยแลว พลงฉนไดออนแอแลว ประชาชนฉนกมมากและกระจดกระจายอยทวไป ฉนจงขอใหพระองคทรงทำาใหฉนตายในสภาพทไมละเลยตอหนาทหรอปฏบตหนาทจนเกนขอบเขตดวยเถด ”

บคลกความเปนมออาชพในการปฏบตหนาทรบผดชอบ (อะมานะฮ) พอทจะสรปไดดงน คอ

1. บคลกภายนอก ไดแก ความสามารถ หรอความรอบร ตรงขามกบความออนแอหรอความไมร

2. บคลกภายใน ไดแก อะมานะฮ และความรบผดชอบ (อะมน / หะฟซ) ตรงขามกบการทรยศ / ละเลย หรอไมมความรบผดชอบในหนาท ทานเราะสลลลอฮ ศอลลลลอฮอะลยฮวะสลลม ไดกลาวแก อบซร เมอครงทอบซร ไดเสนอตวเพอใหเขาไดรบผดชอบในตำาแหนงหนาทบางประการวา

ความวา อบ ซร เอย“ ! แทจรงเจาเปนคนออนแอ และแทจรง ตำาแหนงหนาทนนเปนความรบผดชอบ (อะมานะฮ) และแทจรง ความรบผดชอบดงกลาวจะเปนความอปยศและความเสยใจในวนกยามะฮ ยกเวนผทรบผดชอบในหนาท และปฏบตหนาทดวยด ” (รายงายโดยมสลม)

หนาทของเราทนบวาสำาคญประการหนงคอ ตองอบรมบมนสย ปลกฝงใหลกหลานเยาวชนมอะมานะห มความรบผดชอบตงแตวยเดก โดยฝกใหมกจกรรมมหนาทรบผดชอบ มการประเมนผล ตดตามผล มการชนชมหรอใหรางวล เพอใหเกดเปนนสยตดตวเดกไปตลอด ใหเดกมความภาคภมใจทได

84

มามสวนรวมในกจกรรมในหนาท ในความสำาเรจ เพอใหเกดจตอาสาแบบคอยเปนคอยไป การดำารงตนบนพนฐานแหงความรบผดชอบตอหนาททไดรบมอบหมายในการปฏบตศาสนกจ การประกอบสมมาอาชพ และในหนาทตางๆ ทไดรบมอบหมาย โดยไมเปนภาระแกสงคม ขณะเดยวกนกมงมนทจะสรางสรรคสงดๆ แกเพอนรวมโลก เพอสนองพระบญชาแหงอลลอฮ และเพอทจะไดรบการตอบแทนทดในปรภพ ซงสอดคลองกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยงตามแนวพระราชดำารในพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ตอพสกนกรชาวไทย

ยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

(เยาวชนกบบทบาททตองทบทวน)

หากเรามาทบทวนบทบาททแทจรงของกลมชนกลมหนงในความเปนพลเมองทมความสำาคญมากในการขบเคลอนสงคมนนกคอ กลมเดกและเยาวชนอนเปนกลมทใหญทสดของสงคมทกยคทกสมย

เยาวชนเปนคำาธรรมดา แตมความหมายเมอเอยถงเยาวชน บางครงกเหนภาพแหงความสดใสสนกสนาน เบกบาน และราเรง บางครงกเหนภาพแหงความนาสะพรงกลว สยดสยอง และเศรา พวกเขาคอดอกไมทกำาลงเบงบาน สวยงาม สงกลนหอมไปทวแหลงหลา เปนวยททรงพลงของชวต เปนความหวงของสงคม และเปนพลงของชาต อลลอฮตรสวา

ความวา แทจรงพวกเขาเปนกลมคนหนมสาวผศรทธาในพระผ“อภบาลของพวกเขา และเรา (อลลอฮ) ไดเพมพนแกพวกเขาซงทางนำา ” (อลกะฮฟ : ๑๓)

ในประวตศาสตรอสลามและประวตศาสตรโลกพบวา หลากหลายเหตการณทเยาวชนเปนแกนหลกในการปฏวตสงคม เหตการณทสำาคญทโลกมสลมไมเคยลมเลอน และประวตศาสตรมสลมจะตองจดจำาตราบนานเทานาน กคอ เหตการณททานศาสนฑตและบรรดาเศาะฮาบะฮของทาน ไดอพยพจากมหานครมกกะฮสมหานครมะดนะฮ ซงเหตการณในครงนน

85

เปนการเปลยนแปลงสงคมอยางยงใหญ เปนการกาวเขาไปสโลกอสรภาพในการนบถอศาสนาและการประกอบศาสนกจตามความเชอของตน ในขณะทฝายศตรของศาสนฑตไดวางแผนลอมบานเพอสงหารทาน ผทเอาชวตของตวเองเขาแลก กคอ เยาวชน ทมนามวา อล บนอบฏอลบ ผเปนลกพลก“ ”นอง เปนบตรบญธรรม และเปนลกเขยของศาสนฑตในกาลตอมา นอกจากนกยงมเยาวชนอกจำานวนมากทมสวนรวมในการชวยเหลอศาสนฑต อาท อบดลลอฮ บนอบบกร รบอาสาหาขาว ปดบงขาว และตดตามความเคลอนไหวของฝายกรอยซ มกกะฮ ตลอดจนยงมเยาวชนทเปนสตรซงเปนลกสาวของทาน อบบกรเชนกนนามวา อสมาอ เปนผเสยงภยการนำาอาหารและนำาดมไปใหทานศาสนฑตและสหายของทาน

จากเหตการณทกลาวมาขางตน ทำาใหเราไดทราบวา บทบาทของเยาวชนในอดตดำาเนนการเรอยมาจนถงปจจบน และจะขยายสอนาคตอยางแนนอน ดงนน จงขอฝากไปยงผทรบผดชอบดแลตอเยาวชนทงทางตรงและทางออม จกตองใหความสำาคญตอเยาวชนโดยการกำาหนดเปนวาระแหงชาต มยทธศาสตร ดวยการตรบยะฮ (การฝกอบรม) ตลอดจนผลกดนใหเยาวชนดำาเนนภารกจ ดงน

1. ตองปลกกระแสใหเยาวชนมความตระหนกในบทบาทของตนเองและมความภมใจตอ

อสลาม ดวยการเพมพนพลงแหงการศรทธาใหสมบรณ ศกษาเรยนรศาสตรแหงโลกนและโลกหนา รก หวงแหน และมความภาคภมใจทไดเกดมาเปนมสลม จงขอใหไดทำาหนาทดจดงเยาวชนมสลมในอดตยคของทานศาสนฑต ดงปรากฏหลกฐานจากอลกรอาน

ความวา ความสงสงและเกยรตศกดศรเปนของอลลอฮและเปนของ“เราะสลของพระองค และบรรดาผศรทธา แตวาพวกมนาฟกน (พวกกลบกลอก) หารไม ” (อลมนาฟกน : ๘ )

2. ตองเปดพนทแหงการเรยนร สรางบรรยากาศใหเยาวชนไดทำาความเขาใจแกนแทของ

86

อสลาม เขาใจอสลามแบบองครวม ดงทเหลาเศาะฮาบะฮเขาใจ ไมใชรจกอสลามแบบแยกสวนและผวเผน ดงทศาสนฑตกลาววา

ความวา ผใดทอลลอฮทรงประสงคใหไดรบความด พระองคกจะใหเขา“เขาใจในเรองศาสนา ” (บนทกโดยบคอรและมสลม)

อสลามเปน วถชวต ทมหลกคำาสอนครบถวนสมบรณ ครอบคลม“ ”ภารกจทงโลกนและโลกหนา ใหรายละเอยดถงสทธและหนาท ตลอดจนพดถงการเมองการปกครอง เศรษฐกจ สงคม การศกษา การสาธารณสข ศลปวฒนธรรมและนนทนาการ นอกจากนอสลามไดวางกฎเกณฑทงในเรองสวนตวและสวนรวม สอนทารกตงแตอยในครรภมารดา จนกระทงสนชวตกยงมกฎระเบยบเกยวกบการจดการศพ

ดงนน เยาวชนจำาเปนตองทำาความเขาใจดนลอสลาม (ศาสนาอสลาม) อยางถองแท ทกแงมม ทกมตของการดำาเนนชวต

3. ตองปลกฝงและฟ นฟคณธรรมจรยธรรมอยางเปนระบบ ทงนผใหญและผทเกยวของ

จะตองมความจรงใจและจรงจงในการแกปญหาของเยาวชนอยางแทจรง สถตการกออาชญากรรม การของแวะกบยาเสพตด การทำาซนา (ผดประเวณ) ในปจจบนอยในอตราทสงมาก สตรเพศหาซอกนงายกวากลวยทอดตามรมฟตบาท สงทกลาวมาในปจจบนเปนเรองปกต อลลอฮทรงหามการซนาไววา

ความวา และเจาทงหลายอยาเขาใกลการซนา“ ( ผดประเวณ ) เพราะมนเปนการกระทำาทลามก และเปนสงชวรายเลวทราม ” (อลอสรออ : ๓๒)

อลกรอานไดหามการเขาใกลซนานนเปนการปองกน ปอมปรามกอนการแกไข เพราะอสลามถอวาการซนาเปนพฤตกรรมทชวชาสามานต สงคมตองประณามและอสลามมบทลงโทษทรนแรงมาก กลาวคอ คนโสดททำาซนาตองถกเฆยนต ๑๐๐ ครง สวนคนทผานการแตงงานมาแลวจะถกขวางปาจนเสยชวต นคอความผดสำาหรบโลกน สวนบทลงโทษในวนโลกหนา

87

อลลอฮ จะทรมานดวยไฟนรก วลอยาซบลลาฮ ผลกระทบจากการซนาทำาใหเสอมเสยศลธรรม ตวเอง และวงศตระกล เกดลกนอกสมรส เดกทเกดมาขาดการเอาใจใส ครอบครวคลอนแคลน สงคมตกตำา และทำาใหเกดโรคราย อาท เอดส เปนตน

อกภารกจหนงทนบวาสำาคญ คอ เยาวชนจะตองออกมารบใชสงคมและกาวออกมามสวนรวมในการดะอวะฮ (เผยแผศาสนา) ภารกจทงสองประการทกลาวมามความจำาเปนในสภาวการณในปจจบน โดยเฉพาะอยางยงสงคมมสลมของเราทตกอยในสภาพทลาหลงเกอบทกดาน ปญหาของวยรนเกดทกหยอมหญา ประเทศชาตตองสญเสยงบประมาณเพอการนเปนจำานวนมหาศาล

ดงนน สงคมของเราตองการคนหนมสาวทมพลง ทมความร มความสามารถรวมกนสรางสรรคสงคม ใชเวลาวางใหเปนประโยชน ประการสำาคญเยาวชนเองตองมศกยภาพในการขบเคลอนสงคม รบใชอสลาม ทำาหนาทในการปกปองพทกษอสลามใหเปนทประจกษ ดงคำาพดของศาสนฑตวา

“มอมน (ผศรทธา) ทเขมแขง ยอมดกวาและเปนทรกของอลลอฮมากกวามอมนทออนแอ ” (บนทกโดยมสลม)

ดงนน เราตองมาชวยกนปลกฝงใหเยาวชนมสวนรวมในการพฒนาสงคม มความภาคภมใจในผลงานยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเองไมวาจะเปนเรองทด หรอเปนเรองทเลวรายผดพลาด หากผลจากการกระทำาเปนเรองทดกใหชนชม และนำาไปเปนแบบอยางใหกบเยาวชนพลเมองทวไป หากผลทเกดขนจากการกระทำาในสงทผดพลาดหรอสงเลวรายกตองมการวากลาวตกเตอนหรออาจมการลงโทษตามความเหมาะสมเพอใหเยาวชนเกดการยอมรบผลทเกดขนจากการกระทำาของตนเอง พรอมใหโอกาสเขาไดกลบเนอกลบตว สำานกผด เสยใจจากสงทเกดขน ตงใจอยางแนวแนวาจะไมกลบไปทำาสงนน ๆ อก พรอมมการปฏบตตนใหมวนยในตนเอง สงทผานมาขอใหนำามาเปนบทเรยน ตองทำาหนาทในความเปนพลเมองทด ใหความเคารพพอแม ครอาจารย ผอาวโส ผนำา และใหนอมนำาเอาพระจรยวตรของทานเราะศล มาเปนแบบอยางในการดำาเนนชวต พฒนาตนเองอยตลอด เพอไดรบชยชนะทงดนยาและอาคเราะห

88

สงเสรมการทำาด ละเวนความชว

อลลอฮทรงยกยองเราทงหลายในฐานะประชากรแหงศาสนทตมฮมมด (ศอลลลลอฮอลยฮวะซลลม) วา เปนประชากรทประเสรฐกวาบรรดาประชากรทงหลายในอดต โดยพระองคตรสวา

ความวา พวกเจาทงหลายถอเปนประชาคมทประเสรฐยงแหงมนษย“ชาต โดยพวกเจาสงเสรมใหปฏบตสงทชอบ และหามปรามสงทไมชอบ และพวกเจาศรทธาในอลลอฮ ถาแมนวาชาวคมภรไดมศรทธาแลวไซร กยอมเปนความดสำาหรบพวกเขาแน บางสวนจากพวกเขากมศรทธาอยบาง แตสวนใหญพวกเขายงเปนผละเมด (คอไมศรทธา) อย ”

จากความดงกลาวชชดวา ทอลลอฮทรงยกยองวาประชากรทประเสรฐนนมคณสมบตสำาคญกคอ ตองเปนประชาคมทสงเสรมและใชกนใหปฏบต“ความดและหามปฏบตความชว จงถอวาการสงเสรมใหปฏบตดและหาม”ปฏบตชวนนเปนเงอนไขทจะไดชอวา ประชาคมประเสรฐ และถอวา“ ”คณสมบตขอนเปนคณสมบตจำาเปนพนฐานสำาหรบประชาคมมสลมแหงเรา

ความเปนมสลมตามนยน มใชเพยงเปนคนดปฏบตชอบ ไมทำาชว และทำาตนอยตามลำาพง ไมสนใจใยด กบความชอบความชงทอยตอหนาหรอรอบๆตว แตความเปนมสลมทถกตองนน นอกจากจะทำาตนเปนคนดดวยการปฏบตดปฏบตชอบแลว ยงตองสนใจสงทอยรอบตว ขวนขวายในการแนะนำาและสงเสรมผอนใหเปนคนดและปฏบตดดวย หาไมแลวความเปนคนดของเขากจะตองลมสลายกลายเปนผขาดทนในทสด ดงอลกรอานทวา

ความวา ขอสาบานดวยกาลเวลาอสร อนวามนษยนนตกอยในภาวะ“ขาดทน นอกจากบรรดาผทมความศรทธา และประพฤตบรรดากรรมด และตกเตอนกนใหมสจจะ และตกเตอนกนใหมขนตธรรม ”(๑๐๓ / ๑-๓)

89

ความชวหรอสงไมชอบในศาสนานน จะเกดขนในสงคมเรา กดวยสองสาเหตคอ หนง เพราะตวผปฏบตความชวเอง สอง เพราะสงคมไมเอาใจใสจะหามปราม ดงนน ครงหนงของความชวมนเกดขนเพราะเราไมชวยกนดแล คนดอยกบคนด คนชวอยกบคนชว ตางคนตางอย ความชวและคนชวจงตองมใหเหนอยในสงคม และเพอใหความชวและคนชวมปรมาณนอยลง อสลามจงกำาหนดใหมสลมตองเออเฟ อชวยเหลอเกอกลกนและกน ดวยการยบยงและแนะทางสวางใหกบคนหลงผดเปนชอบ ดงคำาสงของทานศาสนทต (ศอลลลลอฮอะลยฮวาซลลม) วา

ความวา ผใดในหมพวกทานเหนสงไมชอบ “ (ความชว) กใหเขาจงเปลยนแปลงมนดวยมอ (กำาลงหรออำานาจ) ของเขา หากไมมความสามารถกใหเปลยนแปลงดวยลนของเขา (ดวยการตกเตอนหรอหามปรามดวยคำาพด) และหากยงไมสามารถอก กใหเขาเปลยนแปลงดวยหวใจของเขา (ดวยการขอพร) การ (เปลยนแปลงประการหลงน) ถอเปนระดบตำาของความศรทธา ” (บนทกโดยมสลม)

จากคำาสอนบทน บงชชดเจนวา การเปลยนแปลงความชวเปนหนาทของมสลมทกคนทเหนความชวอยตอหนาจำาเปนตองทำาการเปลยนแปลง ไมวามสลมคนนนจะอยในฐานะใด เปนผตามหรอผนำากตามไมมการยกเวน เรมแตบรรดาสาวก (ศอฮาบะห) และยคตอๆมาจนถงวนกยามะห และการเปลยนแปลงทจะตกเปนหนาท (วาญบ) แกปจเจกชนหรอกลมบคคล (องคกร) นน ตองมเงอนไข ๔ ประการ คอ

หนง สงทไมชอบนนตองเปนสงตองหาม (หะรอม) โดยไมมขอโตแยงหรอเคลอบแคลงสงสยหมายความวา การจะทำาการเปลยนแปลงสงไมชอบทวานน ตองเปนสงทศาสนาหามเดดขาด (เปนบาป) มโทษสำาหรบผกระทำา ไมวาจะเปนการกระทำาหรอเปนการละทงกตาม และไมวาจะเปนบาปเลกหรอบาปใหญ ฉะนน คำาวาสงทไมชอบ (มงกร) นน จะไมรวมถงสงไมบงควร (มกรฮ) หรอละทงสงสนต (อาสากจ) แปลวา สงไมชอบทศาสนาหามนน ตองอยในขนฮารอม (ตองหาม) ทมตวบทกำาหนดไวชดเจนไมใชในกรณทอยในฐานะความขดแยงในหม

90

นกวชาการวาจะฮารอมหรอไม ซงอาจจะผดหรอถกได กรณนไมจำาเปนและไมมหนาทตองทำาการเปลยนแปลงสงดงกลาว โดยเฉพาะปจเจกชน

สอง สงตองหาม(หะรอม)นน ตองเปนทเปดเผยหมายความวา ผกระทำาสงตองหามนน ตองกระทำาอยางเปดเผยตอ

หนาตอตา หากผทำาสงตองหามในทมดชดหรอไมเปนทเปดเผย กไมอนญาตใหผใดสอดแนมดวยการแอบวางกลองบนทกภาพหรอยองเขาในบานผกระทำาผดโดยไมไดรบอนญาตเพอจบผดผกระทำาสงตองหาม เพราะจากคำาสอนของทานศาสนทต ดงกลาวระบชดเจนวา ผใดเหน หมายถงดวยตา“ ”ตนเอง มใชมคนมาฟองหรอมาบอกซงอาจเปนการกลนแกลงหรอใสความกได เพราะการจะลงโทษผกระทำาผดนนศาสนาอสลามบญญตวา ตองชดเจน ไมคลมเครอหรอเพยงการสงสยเทานน สวนหากวาเขากระทำาสงตองหาม(ฮารอม) จรงและไมมผรเหน เขากไมพนโทษทอลลอฮ จะลงโทษเขาเอง ทฤษฎในอสลามมวา มนษยเราจะตดสนไดแตเฉพาะภายนอกทเหนและ“ประจกษพยาน สวนภายในหรอในทลบอลลอฮจะเปนผตดสนเอง เชน ”ความอจฉารษยา ความไมบรสทธ และความโออวด ซงเปนเรองภายในจตใจ ไมมผใดทราบหรอรเหนได แมสงดงกลาวจะเปนขอตองหาม(ฮารอม) อลลอฮเทานนจะทรงรแจงและจะจดการลงโทษเอง มนษยจงไมมอำานาจสทธใดๆในกรณดงกลาว

สาม ตองมความสามารถทจะทำาการเปลยนแปลงหมายความวา ผจะทำาการเปลยนแปลงนน จำาตองมความสามารถดวย

กำาลงอำานาจของตนเองหรอขอความรวมมอกบผอนหรอองคกรอน ไมวาจะเปนอำานาจทางรปธรรมหรอนามธรรมกตาม เพราะในตวบทคำาสอนดงกลาวชดเจนวา ตองมความสามารถ “ ” หากไรความสามารถในการเปลยนแปลงดวยการใชกำาลงหรออำานาจ กใหใชการพดจาตกเตอนหรอหามปรามถาสามารถทำาได ซงกรณสวนมากกจะเปนผทมอำานาจทจะเปลยนแปลงไดภายใตขอบเขตอำานาจแหงตน เชน สามกบภรรยา พอกบบรรดาลกๆ ซงบรรดาเหลานตองอยในขอบเขตอำานาจการดแล หรอ ผนำาองคกร ผนำาสงคม ซงผนำาสงคม ซงผนำาดงกลาวกมความสามารถภายใตขอบเขตอำานาจของตน

91

และทบอกวา อำานาจทางรปธรรมหรอนามธรรม“ กเพราะอำานาจของ”สามทมตอผเปนภรรยา หรออำานาจของพอทมตอบรรดาลกๆ ซงไมใชอำานาจทางรปธรรมทงหมด แตเปนอำานาจทางนามธรรม ทบรรดาผอยภายใตการปกครองตองใหความเคารพหรอเกรงใจ

ส ตองไมกลวจะทำาใหเกดสงตองหามซำาซอนมากขนอกหมายถงวา การเปลยนแปลงสงตองหามดวยกำาลงหรออำานาจนน

ตองไมทำาใหเกดสงตองหามมากกวาเดม เชน อาจจะเกดการตอสเปนอนตรายถงกบเสยชวตหรอทรพยสน หรอ ทำาใหเกดความแตกแยกมากกวาเดม เปนตน กรณนนกวชาการมความเหนสอดคลองกนวา หากการใชกำาลงเปลยนแปลงความไมถกตอง (หะรอม) แลวสงผลใหเกดความไมถกตองเพมขนอก กจำาเปนตองยตและนงเฉยตอความไมถกตองนน เพราะหลกการกคอ ตองยดเอาสงทเปนอนตรายนอยกวาเปนสำาคญ “ ” มตวอยางการปฏบตของทานศาสนทต เมอครงการบรณะอาคารกะอบะหซงลดขนาดจากของเดมททานศาสนฑตอบรอมฮมเคยสรางไว แตทานศาสนทตมฮมมด (ศอลลลลอฮอลยฮวะซลลม) กมไดมการคดคานแตอยางใด ทานเคยกลาวแกพระนางอาอซะฮ(ร.ฎ.) วา หากพวกของเธอมไดอยในยคเปลยนการถาย“จากอาณารยะยคสยคอสลามแลว ฉนตองสรางกะอบะหใหเหมอนสมยทานศาสนทตอบรอฮม (อะลยฮสสลาม) แนนอน ”

มตวอยางทอลลอฮทรงเลาในพระมหาคมอลกรอาน ถงประวตทานศาสนฑตมซา (อ.) กบชนเผาอสรอลเมอครงททานศาสนฑตมซาเดนทางไปเขาเฝาอลลอฮตามสญญา โดยใชเวลา ๔๐ คน กอนไปกฝากใหศาสนฑตฮารณ (อ.)ซงเปนนองชาย ดแลพวกบะนอสรออล ซงเปนกลมบคคลทตดตามและศรทธาในศาสนฑตมซา ครน ศาสนฑตมซาจากไป กเกดเหตการณหนง คอ มคนหนงชอ มซา อซซามรย ชกชวนคนในกลมนำาเครองประดบทเปน“ทองมาป นเปนววทองคำาแลวทำาการสกการะ ทานศาสนฑตฮารณกไดเตอน แตพวกเหลานนกไมยอมฟง ศาสนฑตฮารณกไมสามารถทำาอะไรกได จนศาสนฑตมซากลบมาจากเขาเฝาอลลอฮ เมอพบวามการป นววทองคำาเปนสงสกการะ จงโกรธแลวกระชากเคราศาสนฑตฮารณตำาหนวาทำาไมไมหามปรามคนเหลาน ซงอนทจรงทศาสนฑตฮารณไมหามปรามอยางสดกำาลงและ

92

รนแรงกเพราะถาทำาอยางนน กจะเกดความแตกแยกและบานปลาย รอจนศาสนฑตมซามากอนแลวคอยมาคดวาควรจะทำาอยางไรกนด นกเปนอทาหรณยนยนวา การเปลยนสงไมชอบอยางหนงและจะเกดความไมชอบอกอยางหนงหรอหลายอยางทหนกหนากวา กสมควรจะนงเฉยกอนแลวคอยหาทางแกไขทดกวาในโอกาสตอไป

ดงนน การเออเฟ อ ชวยเหลอกนและกน จงเปนเรองสำาคญในสงคมมนษย และการเออเฟ อทประเสรฐทสดคอ การเออเฟ อดวยการสงเสรมคณธรรมและจรยธรรมใหเกดขนในสงคม วธการกคอตกเตอนสงเสรมใหทำาด หามปรามและยบยงความชว นำาคณธรรมทางศาสนามาเปนกตกาวถชวตใหสงคมอยอยางพอด พอเพยง ไมเบยดเบยนกนและกน และเมอนนความสขสนต ความปลอดภย และความมนคง กจะเกดกบตวทานและสงคมประเทศชาตในทสด เอกสาร

93

ผลการเรยนรและสาระการเรยนร รายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง

กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม

จดเนนท ๑ ความเปนไทย

๑.๑ลกษณะทดของคนไทย (มารยาทไทย กตญญกตเวทเออเฟ อเผอแผ เสยสละ)ชน ผลการเรยนร สาระการเรยนร ขอพงระวงสำาหรบไทย

มสลมการบรณาการวถอสลาม

ป.๑ ๑. ปฏบตตนเปนผมมารยาทไทย

มารยาทไทย- การแสดงความ

เคารพ(การไหว)- การรบประทานอาหาร- การทกทายดวยวาจาและ

ยม

-สงตองหามในการไหว ไดแก สตว สงของ สถานท ตนไม ตลอดจนวตถ และศาสนวตถ ตางๆ-ลกษณะของการไหวบคคล ทตองหามคอ การไหวในทาทศรษะเสมอหลง (กมรกวอ) การรบประทานอาหารทอสลามอนมตและมประโยชนตอรางกาย ไมฟมเฟอย

-การเคารพทตองหามในอสลาม-มารยาทในการแสดงความเคารพ-มารยาทในการรบประทานอาหาร -ดอาอกอนหลงรบระทานอาหาร -การลางมอการรบประทานดวยมอขวา

94

-การกลาวสลาม-การยมคอการใหทาน

๒. แสดงออกถงความกตญญกตเวทตอบคคลในครอบครว

ความกตญญกตเวทตอพอแม ญาตผใหญ

-ไมแสดงการกตญญดวยการกราบ การบชาและการกระทำาทขดตออสลาม

-มารยาทตอพอแม ญาตผใหญ-ดอาอใหพอแม -การเชอฟงพอแม

ชน ผลการเรยนร สาระการเรยนร ขอพงระวงสำาหรบไทยมสลม

การบรณาการวถอสลาม

ป.๒ ๑. ปฏบตตนเปนผมมารยาทไทย

มารยาทไทย - การพดดวยถอยคำา

ไพเราะ- การมกรยาสภาพ

ออนนอม ๒. แสดงออกถงความกตญญกตเวทตอบคคลใน

ความกตญญกตเวทตอบคคลในโรงเรยน

-ไมแสดงการกตญญดวยการกราบ การบชา และการกระทำาทขดตออสลาม

-รปแบบการแสดงความกตญญตอครและบคลากรในโรงเรยน

95

โรงเรยนป.๓ ๑. ปฏบตตนเปน

ผมมารยาทไทย- การตอนรบผมาเยอน

- การปฏบตตนตามกาลเทศะ

-ไมเขารวมพธกรรมหรอเทศกาลทเกยวของกบความเชอและการบชาทขดกบหลกการศาสนาตามประเพณ วฒนธรรม ศาสนาอน

ความสำาคญของการตอนรบแขก (หะดษ)

๒. แสดงออกถงความกตญญกตเวทตอบคคลในชมชน

ความกตญญกตเวทตอบคคลในชมชน

-ไมแสดงการกตญญดวยการกราบ การบชา และการกระทำาทขดตออสลาม

-รปแบบการแสดงความกตญญตอบคคลในชมชน

ชน ผลการเรยนร สาระการเรยนร ขอพงระวงสำาหรบไทยมสลม

การบรณาการวถอสลาม

ป.๔ ๑. เหนคณคาและ มารยาทไทยในพธการตาง ๆ -ไมเขารวมพธกรรมทาง

96

ปฏบตตนเปนผมมารยาทไทย

- การกลาวคำาตอนรบ- การแนะนำาตวเอง แนะนำา

สถานท

ศาสนาในพธการตางๆไมใชคำาพดทบงถงการกราบไหวบชาบคคล

๒. แสดงออกถงความกตญญกตเวทตอผทำาประโยชนในสงคม

ความกตญญกตเวทตอผทำาประโยชนในสงคม

-ไมแสดงการกตญญดวยการกราบ การบชา และการกระทำาทขดตออสลาม

-รปแบบการแสดงความกตญญตอผทำาประโยชนในสงคม

ป.๕ ๑. เหนคณคาและปฏบตตนเปนผมมารยาทไทย

มารยาทไทย- การสนทนา- การปฏบตตนตาม

กาลเทศะ- การตอนรบผมาเยอน

-ไมเขารวมพธกรรมหรอเทศกาลทเกยวของกบความเชอและการบชาทขดกบหลกการศาสนาอสลาม ตามประเพณ วฒนธรรม ศาสนาอน

-

๒. รคณคาและบำารงรกษาทรพยากรธรรมชา

การรคณคา การใชอยางประหยดและคมคา และการบำารงรกษา

97

ตและสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ชน ผลการเรยนร สาระการเรยนร ขอพงระวงสำาหรบไทยมสลม การบรณาการวถอสลาม

ป.๖

๑. ปฏบตตนและชกชวนผอนใหมมารยาทไทย

มารยาทไทย- การแสดงความ

เคารพ - การสนทนา- การปฏบตตนตาม

กาลเทศะ - การตอนรบผมาเยอน

-ไมเขารวมพธกรรมหรอเทศกาลทเกยวของกบความเชอและการบชาทขดกบหลกการศาสนาตามประเพณ วฒนธรรม ศาสนาอน

-การแสดงความเคารพตามหลกการอสลาม

๒. มสวนรวมและชกชวนผอนใหอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

98

ม.๑

๑. มสวนรวมในการอนรกษมารยาทไทย

มารยาทไทย- การแสดงความเคารพ- การสนทนา- การแตงกาย- การมสมมาคารวะ

-ไมแสดงความเคารพ หรอไหว วตถ ศาสนวตถ และไมแสดงความเคารพบคคลในฐานะทเปนนกบวชของศาสนาอน สงตองหามในการไหว ไดแก สตว สงของ สถานท ตนไม ตลอดจนวตถ และศาสนวตถ ตางๆลกษณะของการไหว ทตองหามคอ การไหวในทาทศรษะเสมอหลง (กมรกวอ)

- การตงภาค-การแตงกายตามหลกการอสลาม

๒. แสดงออกถงความเออเฟ อเผอแผและเสยสละตอสงคม

ความเออเฟ อเผอแผและเสยสละตอสงคม

ชน ผลการเรยนร สาระการเรยนร ขอพงระวงสำาหรบไทยมสลม การบรณาการวถอสลาม

ม.๒ ๑. มสวนรวมและแนะนำาผอนใหอนรกษ มารยาทไทย

มารยาทไทย- การแสดงความ

เคารพ

-ไมแสดงความเคารพ หรอไหว วตถ ศาสนวตถ และไมแสดงความเคารพบคคลในฐานะทเปนนกบวชของศาสนาอน

- การตงภาค-การแตงกายตามหลกการอสลาม

99

- การสนทนา- การแตงกาย- การมสมมาคารวะ

๒. แสดงออกและแนะนำาผอนใหมความเออเฟ อเผอแผ และเสยสละตอสงคม

ความเออเฟ อเผอแผและเสยสละตอสงคม

-สงทเปนขอหามในการไหว ไดแก วตถ ศาสนวตถ -ลกษณะของการไหว ทตองหามคอ การไหวในทาทศรษะเสมอหลง (กมรกวอ)

ม.๓ ๑. มสวนรวม แนะนำาผอนใหอนรกษ และยกยองผมมารยาทไทย

มารยาทไทย- การแสดงความ

เคารพ- การสนทนา- การแตงกาย

- การมสมมาคารวะ

-ไมแสดงความเคารพ หรอไหว วตถ ศาสนวตถ และไมแสดงความเคารพบคคลในฐานะทเปนนกบวชของศาสนาอน-สงทเปนขอหามในการไหว ไดแก วตถ ศาสนวตถ -ลกษณะของการไหว ทตองหามคอ การไหวในทาทศรษะเสมอหลง (กมรกวอ)

- การตงภาค-การแตงกายตามหลกการอสลาม

๒. แสดงออก แนะนำาผอน และมสวนรวมในกจกรรมเกยวกบความ

ความเออเฟ อเผอแผและเสยสละตอสงคม

100

เออเฟ อเผอแผ และเสยสละ

ชน ผลการเรยนร สาระการเรยนร ขอพงระวงสำาหรบไทยมสลม การบรณาการวถอสลาม

ม.๔ -๖

๑. มสวนรวมและแนะนำาผอนใหอนรกษและเผยแพรมารยาทไทยสสาธารณะ

มารยาทไทย- การแสดงความ

เคารพ- การสนทนา- การแตงกาย- การมสมมาคารวะ

-ไมแสดงความเคารพ หรอไหว วตถ ศาสนวตถ และ--ไมแสดงความเคารพบคคลในฐานะทเปนนกบวชของศาสนาอน- สงทเปนขอหามในการไหว ไดแก วตถ ศาสนวตถ -ลกษณะของการไหว ทตองหามคอ การไหวในทาทศรษะเสมอหลง (กมรกวอ)

- การตงภาค-การแตงกายตามหลกการอสลาม

๒. แสดงออก แนะนำาผอน และยกยองบคคลทม

ความเออเฟ อเผอแผและเสยสละตอสงคม

101

ความเออเฟ อเผอแผและเสยสละ

๑.๒ ศลปวฒนธรรม ขนบธรรมเนยม และประเพณไทย(การแตงกาย ภาษาภมปญญา ประเพณ)ชน ผลการเรยนร สาระการเรยนร ขอพงระวงสำาหรบไทยมสลม การบรณาการวถอสลาม

ป.๑ ๓.เหนความสำาคญของภาษาไทย

ความสำาคญของภาษาไทย

ป.๒ ๓.เหนประโยชนของการแตงกาย

การแตงกายดวยผาไทย

รปแบบ รปทรงของเสอผา การปกปดสวนทพงสงวนตาม

ขอปฏบต ขอหามในการแตงกายตามหลกการอสลาม

102

ดวยผาไทย หลกการอสลาม การไมอนญาตใหเพศชายใชอาภรณจากผาไหม

ป.๓ ๓.เหนคณคาของภมปญญาทองถน

ภมปญญาทองถนในเรองตางๆ

ระมดระวงการมสวนรวมกบภมปญญาทเปนความเชอ ประเพณ วฒนธรรม ทผดหลกการอสลาม

ความเชอประเพณ วฒนธรรม ภมปญญาทองถนทผดตอหลกการอสลาม

ป.๔ ๓.มสวนรวมในขนบธรรมเนยม ประเพณไทย

ขนบธรรมเนยมประเพณไทยในทองถน

ระมดระวงการมสวนรวมกบความเชอ ประเพณ วฒนธรรม ทผดหลกการอสลาม

ความเชอประเพณ วฒนธรรม ภมปญญาทองถนทผดตอหลกการอสลาม

ชน ผลการเรยนร สาระการเรยนร ขอพงระวงสำาหรบไทยมสลม

การบรณาการวถอสลาม

103

ป.๕ ๓.มสวนรวมในศลปวฒนธรรมไทย

ศลปวฒนธรรมไทย ระมดระวงการมสวนรวมกบศลปวฒนธรรมทผดหลกการอสลาม

ความเชอประเพณ วฒนธรรม ภมปญญาทองถนทผดตอหลกการอสลาม

ป.๖ ๓.มสวนรวมในขนบธรรมเนยม ประเพณศลปวฒนธรรม และภมปญญาไทย

ขนบธรรมเนยม ประเพณ ศลปวฒนธรรม และภมปญญาไทย

ระมดระวงการมสวนรวมกบขนบธรรมเนยม ประเพณ ศลปวฒนธรรม และภมปญญาไทยทผดหลกการอสลาม

ความเชอประเพณ วฒนธรรม ภมปญญาทองถนทผดตอหลกการอสลาม

ม.๑ ๓.เหนคณคาและอนรกษขนบธรรมเนยม ประเพณ ศลปวฒนธรรม และภมปญญาไทย

ขนบธรรมเนยม ประเพณ ศลปวฒนธรรม และภมปญญาไทย

ระมดระวงการมสวนรวมกบขนบธรรมเนยม ประเพณ ศลปวฒนธรรม และ

ภมปญญาไทยทผดหลกการอสลาม

ความเชอประเพณ วฒนธรรม ภมปญญาทองถนทผดตอหลกการอสลาม

104

ชน ผลการเรยนร สาระการเรยนร ขอพงระวงสำาหรบไทยมสลม

การบรณาการวถอสลาม

ม.๒ ๓.เหนคณคา อนรกษ และสบสานขนบธรรมเนยม ประเพณ ศลปวฒนธรรม และภมปญญาไทย

ขนบธรรมเนยม ประเพณ ศลปวฒนธรรม และภมปญญาไทย

ระมดระวงการมสวนรวมกบขนบธรรมเนยม ประเพณ ศลปวฒนธรรม และภมปญญาไทยทผดหลกการอสลาม

ความเชอประเพณ วฒนธรรม ภมปญญาทองถนทผดตอหลกการอสลาม

ม.๓ ๓.เหนคณคา อนรกษ สบสาน และประยกตขนบธรรมเนยม ประเพณ ศลปวฒนธรรม และภมปญญาไทย

ขนบธรรมเนยม ประเพณ ศลปวฒนธรรม และภมปญญาไทย

ระมดระวงการมสวนรวมกบขนบธรรมเนยม ประเพณ ศลปวฒนธรรม และภมปญญาไทยทผดหลกการอสลาม

ความเชอประเพณ วฒนธรรม ภมปญญาทองถนทผดตอหลกการอสลาม

ม.๔- ๓. เหนคณคา ขนบธรรมเนยม ระมดระวงการมสวนรวมกบ ความเชอประเพณ วฒนธรรม

105

๖ อนรกษ สบสาน ประยกต และเผยแพร ขนบธรรมเนยม ประเพณ ศลปวฒนธรรม และภมปญญาไทย

ประเพณ ศลปวฒนธรรม และภมปญญาไทย

ขนบธรรมเนยม ประเพณ ศลปวฒนธรรม และภมปญญาไทยทผดหลกการอสลาม

ภมปญญาทองถนทผดตอหลกการอสลาม

จดเนนท ๒ รกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรยการเหนคณคาและการแสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

ชน ผลการเรยนร สาระการเรยนร ขอพงระวงสำาหรบไทยมสลม การบรณาการวถอสลาม

ป.๑ ๔. เขารวมกจกรรมเกยวกบชาต ศาสนา และพระมหากษตรย

๑. กจกรรมเกยวกบชาต ศาสนา และสถาบนพระมหากษตรย๒. วนสำาคญของชาต

ระมดระวงการเขารวมพธกรรมทางศาสนาทแฝงอยในกจกรรมเกยวกบชาตและวนสำาคญของชาตตามขอวนจฉยของสำานกจฬาราชมนตร

การเชอฟงผนำาตามหลกการอสลาม

106

๕. ปฏบตตนตามพระบรมราโชวาทหลกการทรงงาน และหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ศาสนา และสถาบนพระมหากษตรย๑. พระบรมราโชวาท- การออม- การประหยด

๒. หลกการทรงงาน- ประหยด เรยบงาย ได

ประโยชนสงสด - ความซอสตย สจรต จรงใจตอกน

ไมเขารวมกจกรรมและวนสำาคญทางศาสนาของศาสนาอน การเขารวมกจกรรมและวนสำาคญของสถาบนพระมหากษตรยตามขอวนจฉยของสำานกจฬาราชมนตร

ชน ผลการเรยนร สาระการเรยนร ขอพงระวงสำาหรบไทยมสลม การบรณาการวถอสลาม

ป.๒ ๔. เขารวมกจกรรมเกยวกบ

๑. กจกรรมเกยวกบชาต ศาสนา และสถาบนพระมหา

ระมดระวงการเขารวมพธกรรมทางศาสนาทแฝงอยในกจกรรมเกยว

107

ชาต ศาสนา และสถาบนพระมหากษตรย๕. ปฏบตตนตามพระบรมราโชวาทหลกการทรงงาน และหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

กษตรย ๒. วนสำาคญของชาต ศาสนา และสถาบนพระมหากษตรย๑. พระบรมราโชวาท- ความขยน- ความอดทน

๒. หลกการทรงงาน- การพงตนเอง - ร รก

สามคค

กบชาตและวนสำาคญของชาตตามขอวนจฉยของสำานกจฬาราชมนตรไมเขารวมกจกรรมและวนสำาคญทางศาสนาของศาสนาอนการเขารวมกจกรรมและวนสำาคญของสถาบนพระมหากษตรยตามขอวนจฉยของสำานกจฬาราชมนตร

108

ชน ผลการเรยนร สาระการเรยนร ขอพงระวงสำาหรบไทยมสลม การบรณาการวถอสลาม

ป.๓ ๔. เขารวมกจกรรมเกยวกบชาต ศาสนา และสถาบนพระมหากษตรย

๑. กจกรรมเกยวกบชาต ศาสนา และสถาบนพระมหากษตรย ๒. วนสำาคญของชาต ศาสนา และสถาบนพระมหากษตรย

ระมดระวงการเขารวมพธกรรมทางศาสนาทแฝงอยในกจกรรมเกยวกบชาตและวนสำาคญของชาตตามขอวนจฉยของสำานกจฬาราชมนตรไมเขารวมกจกรรมและวนสำาคญทางศาสนาของศาสนาอนการเขารวมกจกรรมและวนสำาคญของสถาบนพระมหากษตรยตามขอวนจฉยของสำานกจฬาราชมนตร

๕. ปฏบตตนตามพระบรมราโชวาทหลกการทรงงาน และหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

๑. พระบรมราโชวาท- ความซอสตย - ความ

เสยสละ๒. หลกการทรงงาน- การมสวนรวม - ความเพยร: พระมหา

ชนก

109

ชน ผลการเรยนร สาระการเรยนร ขอพงระวงสำาหรบไทยมสลม

การบรณาการวถอสลาม

ป.๔ ๔. เหนความสำาคญและแสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนาและเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

- การใชสนคาไทย- การดแลรกษาโบราณสถาน โบราณวตถ - การรกษาสาธารณสมบต- การปฏบตตนเปนศาสนกชนทด- การปฏบตตนตามพระราชจรยวตรและพระจรยวตร

๕. ปฏบตตนตามพระบรมราโชวาทหลกการทรงงาน และหลกปรชญา

๑. พระบรมราโชวาท- การมวนย- การขมใจ

๒. หลกการทรงงาน- ประโยชนสวนรวม

110

ของเศรษฐกจพอเพยง

- พออยพอกน

ชน ผลการเรยนร สาระการเรยนร ขอพงระวงสำาหรบไทยมสลม

การบรณาการวถอสลาม

ป.๕ ๔. เหนคณคาและแสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนาและเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

- การใชสนคาไทย- การดแลรกษาโบราณสถาน โบราณวตถ - การรกษาสาธารณสมบต- การปฏบตตนเปนศาสนกชนทด- การปฏบตตนตามพระราชจรยวตรและพระจรยวตร

๕. ปฏบตตนตามพระ ๑. พระบรมราโชวาท

111

บรมราโชวาทหลกการทรงงาน และหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

- เออเฟ อเผอแผ- ความสามคค๒. หลกการทรงงาน- ทำาตามลำาดบขน - ทำางานอยางมความสข

ชน ผลการเรยนร สาระการเรยนร ขอพงระวงสำาหรบไทยมสลม

การบรณาการวถอสลาม

ป.๖ ๔. เหนคณคาและแนะนำาผอนใหแสดงออกถงความรกชาต

- การใชสนคาไทย- การดแลรกษาโบราณสถาน โบราณวตถ - การรกษาสาธารณสมบต

112

ยดมนในศาสนาและเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

- การปฏบตตนเปนศาสนกชนทด- การปฏบตตนตามพระราชจรยวตรและพระจรยวตร

๕. ปฏบตตนตามพระบรมราโชวาท หลกการทรงงาน และหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

๑. พระบรมราโชวาท- ความใฝร - ความกตญญกตเวท๒. หลกการทรงงาน- องครวม - ทำาใหงาย

ชน ผลการเรยนร สาระการเรยนร ขอพงระวงสำาหรบไทยมสลม

การบรณาการวถอสลาม

113

ม.๑ ๔. เปนแบบอยางของความรกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

การปฏบตตนทแสดงออกถง - ความรกชาต - การยดมนในศาสนา - การเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

การเทดทนสถาบนพระมหากษตรยตามกรอบขอวนจฉยของสำานกจฬาราชมนตร

๕. ประยกตและเผยแพรพระบรมราโชวาท หลกการทรงงาน และหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

๑. พระบรมราโชวาท - มเหตผล- รอบคอบ

๒. หลกการทรงงาน- การใชธรรมชาตชวย

ธรรมชาต - การปลกปาในใจคน

114

ชน ผลการเรยนร สาระการเรยนร ขอพงระวงสำาหรบไทยมสลม

การบรณาการวถอสลาม

ม.๒ ๔. เปนแบบอยางและแนะนำาผอนใหมความรกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

การปฏบตตนทแสดงออกถง - ความรกชาต - การยดมนในศาสนา - การเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

การเทดทนสถาบนพระมหากษตรยตามกรอบขอวนจฉยของสำานกจฬาราชมนตร

๕. ประยกตและเผยแพรพระบรมราโชวาท หลกการทรงงาน และหลกปรชญาของ

๑. พระบรมราโชวาท- การมสต- ความขยนอดทน

๒. หลกการทรงงาน- ภมสงคม

115

เศรษฐกจพอเพยง

- ขาดทนคอกำาไร

ชน ผลการเรยนร สาระการเรยนร ขอพงระวงสำาหรบไทยมสลม

การบรณาการวถอสลาม

ม.๓ ๔. เปนแบบอยางและมสวนรวมในการจดกจกรรมทแสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

การปฏบตตนทแสดงออกถง - ความรกชาต - การยดมนในศาสนา - การเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

การเทดทนสถาบนพระมหากษตรยตามกรอบขอวนจฉยของสำานกจฬาราชมนตร

๕. ประยกตและเผยแพร ๑. พระบรมราโชวาท

116

พระบรมราโชวาท หลกการทรงงาน และหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

- การเสยสละ- ความซอสตย

๒. หลกการทรงงาน - ศกษาขอมลอยางเปนระบบ - แกปญหาทจดเลก

ชน ผลการเรยนร สาระการเรยนร ขอพงระวงสำาหรบไทยมสลม

การบรณาการวถอสลาม

ม.๔-๖ ๔. เปนแบบอยาง มสวนรวมในการจดกจกรรม และสนบสนนใหผอนแสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหา

การปฏบตตนทแสดงออกถง - ความรกชาต - การยดมนในศาสนา - การเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

การเทดทนสถาบนพระมหากษตรยตามกรอบขอวนจฉยของสำานกจฬาราชมนตร

117

กษตรย๕. เปนแบบอยาง ประยกต และเผยแพรพระบรมราโชวาท หลกการทรงงาน และหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

๑. พระบรมราโชวาท- การมระเบยบวนย- ความสามคค

๒. หลกการทรงงาน- ระเบดจากขางใน - ไมตดตำารา - บรการรวมทจดเดยว - ใชธรรมปราบอธรรม

จดเนนท ๓ ความเปนพลเมองดในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

๓.๑ การดำาเนนชวตตามวถประชาธปไตย

ชน ผลการเรยนร สาระการเรยนร ขอพงระวงสำาหรบไทย การบรณาการวถ

118

มสลม อสลาม

ป.๑ ๖. ปฏบตตนตามขอตกลง กตกา และหนาททตองปฏบตในหองเรยน

ขอตกลง กตกาและหนาททตองปฏบตในหองเรยน

- การรกษาความสะอาด- การรกษาของใชรวมกน- การสงงาน

ป.๒ ๖. ปฏบตตนตามกฎ ระเบยบ และหนาททตองปฏบตในโรงเรยน

กฎระเบยบและหนาททตองปฏบตในโรงเรยน

- การแตงกาย- การเขาแถว- การดแลพนททไดรบมอบ

หมาย

119

ชน ผลการเรยนร สาระการเรยนร ขอพงระวงสำาหรบไทยมสลม

การบรณาการวถอสลาม

ป.๓ ๖. ปฏบตตนตามขอตกลง กตกา กฎ ระเบยบ และหนาททตองปฏบตในหองเรยนและโรงเรยน

ขอตกลง กตกา กฎระเบยบ และหนาททตองปฏบตในหองเรยนและโรงเรยน -การใชสงของ เครองใช และสถานทของสวนรวม-การดแลรกษาสงของ เครองใช และสถานท ของสวนรวม

ป.๔ ๖. มสวนรวมในการสรางและปฏบตตามขอตกลง กตกา ของหองเรยน

๑. ขอตกลง กตกา ในหองเรยน -การรกษาความสะอาด-การรกษาของใชรวมกน-การสงงาน

๒. การใชกระบวนการมสวนรวมในการสรางขอตกลงกตกา ดวยหลกเหตและผล และยดถอประโยชนสวนรวม

120

ชน ผลการเรยนร สาระการเรยนร ขอพงระวงสำาหรบไทยมสลม

การบรณาการวถอสลาม

ป.๕ ๖. มสวนรวมในการสรางและปฏบตตามกฎระเบยบ ของโรงเรยน

๑. กฎระเบยบ ในโรงเรยน -การรกษาความสะอาด-การรกษาของใชรวมกน- การดแลพนททไดรบมอบหมาย

๒. การใชกระบวนการมสวนรวมในการสรางกฎ ระเบยบ ดวยหลกเหตและผล และยดถอประโยชนสวนรวม

ป.๖ ๖. ปฏบตตนและแนะนำาผอนใหปฏบตตามขอตกลง กตกา

ขอตกลง กตกา กฎระเบยบ ในหองเรยนและโรงเรยน - การใชสงของ เครองใช วสด

121

กฎ ระเบยบ ของหองเรยนและโรงเรยน

อปกรณ และ สถานทของสวนรวม

- การดแลรกษาสงของ เครองใช วสดอปกรณ และสถานทของสวนรวม

ชน ผลการเรยนร สาระการเรยนร ขอพงระวงสำาหรบไทยมสลม

การบรณาการวถอสลาม

ม.๑ ๖. ปฏบตตนเปนพลเมองดตามวถ-ประชาธปไตย

พลเมองดตามวถประชาธปไตย- มสวนรวมในกจกรรมตาง ๆ ของสงคม- การตดสนใจโดยใชเหตผล

ม.๒ ๖. ปฏบตตนเปนพลเมองดตามวถ-ประชาธปไตย

พลเมองดตามวถประชาธปไตย- การตดตามขาวสารบานเมอง- ความกลาหาญทางจรยธรรม

122

- การเปนผนำา และการเปนสมาชกทด

ม.๓ ๖. ปฏบตตนเปนพลเมองดตามวถ-ประชาธปไตย

พลเมองดตามวถประชาธปไตย- การใชสทธและหนาท- การใชเสรภาพอยางรบผดชอบ- การมสวนรวมในกจกรรมการเลอกตง

ชน ผลการเรยนร สาระการเรยนร ขอพงระวงสำาหรบไทยมสลม

การบรณาการวถอสลาม

ม.๔-๖ ๖. เปนแบบอยางและสงเสรมสนบสนนให

พลเมองดตามวถประชาธปไตย- การเปนผนำาและการเปนสมาชก

123

ผอนเปนพลเมองดตามวถประชาธปไตย

ทด- การใชสทธและหนาท- การใชเสรภาพอยางรบผดชอบ- ความกลาหาญทางจรยธรรม- การเสนอแนวทางการแกปญหาสงคมตอสาธารณะ- การตดตามและประเมนขาวสารทางการเมอง และ การรเทาทนสอ- การมสวนรวมในกจกรรมทางการเมอง

๓.๒ การมสวนรวมทางการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

124

ชน ผลการเรยนร สาระการเรยนร ขอพงระวงสำาหรบไทยมสลม

การบรณาการวถอสลาม

ป.๑ ๗. ปฏบตตนตามบทบาทหนาทในฐานะสมาชกทดของครอบครวและหองเรยน

บทบาทหนาทของการเปนสมาชกทดของครอบครวและหองเรยน -เชอฟงคำาสงสอนของพอแม ญาตผใหญ และคร

ป.๒ ๗. ปฏบตตนตามบทบาทหนาทในฐานะสมาชกทดของหองเรยน และโรงเรยน

บทบาทหนาทของการเปนสมาชกทดของหองเรยน และโรงเรยน-การเปนผนำาและการเปนสมาชกทด -หนาทและความรบผดชอบ

ป.๓ ๗. ปฏบตตนตามบทบาทหนาท และมสวนรวมในกจกรรมตาง ๆ ของหองเรยน และโรงเรยน

๑. บทบาทหนาทของการเปนสมาชกทดของหองเรยน และโรงเรยน -การใชสทธและหนาท-การใชเสรภาพอยางรบผดชอบ๒. กจกรรมตาง ๆ ของหองเรยนและโรงเรยน

125

ชน ผลการเรยนร สาระการเรยนร ขอพงระวงสำาหรบไทยมสลม

การบรณาการวถอสลาม

ป.๔ ๗. ปฏบตตนตามบทบาทหนาท มสวนรวมและรบผดชอบในการตดสนใจในกจกรรมของครอบครวและหองเรยน

๑. บทบาทหนาทของการเปนสมาชกทดของครอบครว และหองเรยน -การเปนผนำาและการเปนสมาชกทด-การมเหตผลและยอมรบฟงความคดเหนของผอน

-การปฏบตตามเสยงขางมากและยอมรบเสยงขางนอย

ป.๕ ๗. ปฏบตตนตามบทบาทหนาท มสวนรวมและรบผดชอบในการตดสนใจในกจกรรมของหองเรยน

๑. บทบาทหนาทของการเปนสมาชกทดของหองเรยนและโรงเรยน -การยดถอหลกความจรง ความดงาม ความถกตอง และหลกเหตผล

-การยดถอประโยชนของสวนรวมเปนสำาคญ

126

และโรงเรยน -การยดหลกความเสมอภาคและความยตธรรม

๒. กจกรรมตาง ๆ ของหองเรยนและโรงเรยนป.๖ ๗. เหนคณคาและปฏบต

ตนตามบทบาทหนาท มสวนรวมและรบผดชอบในการตดสนใจในกจกรรมของหองเรยนและโรงเรยน

๑. บทบาทหนาทของการเปนสมาชกทดของหองเรยนและโรงเรยน การเปนผนำาและการเปนสมาชกทด การยดถอประโยชนของสวนรวมเปนสำาคญ การใชสทธและหนาท การใชเสรภาพอยางรบผดชอบ๒. กจกรรมตาง ๆ ของหองเรยนและโรงเรยน

ชน ผลการเรยนร สาระการเรยนร ขอพงระวงสำาหรบไทยมสลม

การบรณาการวถอสลาม

ม.๑ ๗. มสวนรวมและรบผดชอบในการตดสนใจตรวจสอบขอมลเพอใชประกอบการตดสนใจในกจกรรมตาง ๆ

๑. การมสวนรวมและรบผดชอบในการตดสนใจตอกจกรรมของหองเรยน และโรงเรยน๒. การตรวจสอบขอมล

127

ม.๒ ๗. มสวนรวมและรบผดชอบในการตดสนใจตรวจสอบขอมลเพอใชประกอบการตดสนใจ ในกจกรรมตาง ๆ และรทนขาวสาร

๑. การมสวนรวมและรบผดชอบในการตดสนใจตอกจกรรมของหองเรยน และโรงเรยน๒. การตรวจสอบขอมล๓. การรทนขาวสาร

ม.๓ ๗. มสวนรวมและรบผดชอบในการตดสนใจตรวจสอบขอมล ตรวจสอบการทำาหนาทของบคคลเพอใชประกอบการตดสนใจ

๑. การมสวนรวมและรบผดชอบในการตดสนใจตอกจกรรมของหองเรยน และโรงเรยน๒. การตรวจสอบขอมล๓. การตรวจสอบการทำาหนาทของบคคล

128

ชน ผลการเรยนร สาระการเรยนร ขอพงระวงสำาหรบไทยมสลม

การบรณาการวถอสลาม

ม.๔-๖ ๗. ประยกตใชกระบวนการประชาธปไตยในการวพากษประเดนนโยบายสาธารณะทตนสนใจ

การประยกตใชกระบวนการประชาธปไตยในการวพากษประเดนนโยบายสาธารณะ

๘. มสวนรวมและตดสนใจเลอกตงอยางมวจารณญาณ

การมสวนรวมและการตดสนใจเลอกตงอยางมวจารณญาณ

๙. รทนขาวสารและรทนสอ

การรทนขาวสารและการรทนสอ

๑๐. คาดการณเหตการณลวงหนาบนพนฐานของขอมล

การคาดการณเหตการณลวงหนาบนพนฐานของขอมล

129

จดเนนท ๔ ความปรองดอง สมานฉนท

๔.๑ การอยรวมกนในสงคมแหงความหลากหลาย

ชน ผลการเรยนร สาระการเรยนร ขอพงระวงสำาหรบไทยมสลม

การบรณาการวถอสลาม

ป.๑ ๘. ยอมรบความเหมอนและความแตกตางของตนเองและผอน

ความเหมอนและความแตกตางระหวางบคคลในเรองเชอชาต ภาษา เพศ สขภาพ ความพการ ความสามารถ ถนกำาเนด ฯลฯ

ป.๒ ๘. ยอมรบความเหมอนและความแตกตางของตนเองและผอน

130

ป.๓ ๘. ยอมรบและอยรวมกบผอนอยางสนต

๑. ความเหมอนและความแตกตางระหวางบคคลในเรองเชอชาต ภาษา เพศ สขภาพ ความพการ ความสามารถ ถนกำาเนด สถานะของบคคล ฯลฯ๒. การอยรวมกนอยางสนตและการพงพาซงกนและกน - ไมรงแก ไมทำาราย - ไมลอเลยน - ชวยเหลอซงกนและกน แบงปน

ป.๔ ๘. ยอมรบและอยรวมกบผอนอยางสนต และพงพาซงกนและกน

ชน ผลการเรยนร สาระการเรยนร ขอพงระวงสำาหรบไทยมสลม

การบรณาการวถอสลาม

ป.๕ ๘. ยอมรบความหลากหลายทางสงคม-วฒนธรรมในทองถน และอยรวมกบผอน

๑. ความหลากหลายทางสงคมวฒนธรรมในทองถน ในเรองวถชวต วฒนธรรม ศาสนา สงแวดลอม๒. การอยรวมกนอยางสนตและการ

131

อยางสนตและพงพาซงกนและกน

พงพาซงกนและกน - เคารพซงกนและกน - ไมแสดงกรยาและวาจาดหมนผอน - ชวยเหลอซงกนและกน แบงปน

ป.๖ ๘. ยอมรบความหลากหลายทางสงคม-วฒนธรรมในประเทศไทย และอยรวมกบผอนอยางสนตและพงพาซงกนและกน

๑. ความหลากหลายทางสงคมวฒนธรรมในประเทศไทยในเรองวถชวต วฒนธรรม ศาสนา สงแวดลอม๒. การอยรวมกนอยางสนตและการพงพาซงกนและกน - เคารพซงกนและกน - ไมแสดงกรยาและวาจาดหมนผอน - ชวยเหลอซงกนและกน แบงปน

ม.๑ ๘. ยอมรบความหลากหลายทางสงคม-วฒนธรรมในภมภาคเอเชยตะวนออก-เฉยงใต และอยรวมกนอยางสนตและ

๑. ความหลากหลายทางสงคมวฒนธรรมในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตในเรองวถชวต วฒนธรรม ศาสนา สงแวดลอม๒. การอยรวมกนในสงคมพหวฒนธรรม และการพงพาซงกนและกน

132

ชน พงพาซงกนและกน

ผลการเรยนร

สาระการเรยนร ขอพงระวงสำาหรบไทยมสลม

การบรณาการวถอสลาม

ม.๑ (ตอ)

- เคารพซงกนและกน - ไมแสดงกรยาและวาจาดหมนผอน - ชวยเหลอซงกนและกน แบงปน

ม.๒ ๘. เหนคณคาของการอยรวมกน ในภมภาคเอเชยอยางสนตและพงพาซงกนและกน

๑. ความหลากหลายทางสงคมวฒนธรรมในภมภาคเอเชยในเรองวถชวต วฒนธรรม ศาสนา สงแวดลอม๒. การอยรวมกนในสงคมพหวฒนธรรม และการพงพาซงกนและกน - เคารพซงกนและกน - ไมแสดงกรยาและวาจาดหมนผอน - ชวยเหลอซงกนและกน แบงปน

ม.๓ ๘. เหนคณคาของการอยรวมกนในภมภาคตาง ๆ ของ

๑. ความหลากหลายทางสงคมวฒนธรรมในภมภาคตาง ๆ ของโลกในเรองวถชวต วฒนธรรม ศาสนา สง

133

โลกอยางสนตและพงพาซงกนและกน

แวดลอม๒. การอยรวมกนในสงคมพหวฒนธรรม และการพงพาซงกนและกน - เคารพซงกนและกน - ไมแสดงกรยาและวาจาดหมนผอน - ชวยเหลอซงกนและกน แบงปน

ชน ผลการเรยนร สาระการเรยนร ขอพงระวงสำาหรบไทยมสลม

การบรณาการวถอสลาม

ม.๔-๖

๑๑. ยอมรบในอตลกษณและเคารพความหลากหลายในสงคมพหวฒนธรรม

๑. อตลกษณและความหลากหลายในสงคม-พหวฒนธรรม๒. การอยรวมกนในสงคมพหวฒนธรรม และการพงพาซงกนและกน - เคารพซงกนและกน - ไมแสดงกรยาและวาจาดหมนผอน - ชวยเหลอซงกนและกน แบงปน

๑๒. เหนคณคาของการอยรวมกนอยางสนตและพงพาซงกนและกน

134

๔.๒ การจดการความขดแยงและสนตวธ

ชน ผลการเรยนร สาระการเรยนร ขอพงระวงสำาหรบไทยมสลม

การบรณาการวถอสลาม

ป.๑ ๙. ยกตวอยางความขดแยงในหองเรยนและเสนอวธการแกปญหาโดยสนตวธ

ความขดแยงในหองเรยน และวธการแกปญหาโดยสนตวธ ในกรณ - ความคดเหนไมตรงกน - การละเมดสทธของผอน

ป.๒ ๙. ยกตวอยางความขดแยงในโรงเรยนและเสนอวธการแกปญหาโดยสนตวธ

ความขดแยงในโรงเรยนและวธการแกปญหาโดยสนตวธ ในกรณ - หนาทและความรบผดชอบ- การใชของสวนรวม

ชน ผลการเรยนร สาระการเรยนร ขอพงระวงสำาหรบไทยมสลม

การบรณาการวถอสลาม

ป.๓ ๙. ยกตวอยางความขดแยงในชมชนและเสนอ

ความขดแยงในชมชนและวธการแกปญหา

135

วธการแกปญหาโดยสนตวธ

ความขดแยงโดยสนตวธ ในกรณ- การใชสาธารณสมบต- การรกษาสงแวดลอม

ป.๔ ๙. วเคราะหปญหาความขดแยงในทองถน และเสนอแนวทางการแกปญหา โดยสนตวธ

ความขดแยงในทองถน และแนวทางการแกปญหาโดยสนตวธ ในกรณ- การใชสาธารณสมบต - การรกษาสงแวดลอม

ป.๕ ๙.วเคราะหปญหาความขดแยงในภมภาคของตนเอง และเสนอแนวทางการแกปญหาโดยสนตวธ

ความขดแยงในภมภาคของตนเอง และแนวทางการแกปญหาโดยสนตวธ - การจดการทรพยากร (นำา ปาไม

ทดน) - การขดแยงทางความคด

ป.๖ ๙.วเคราะหปญหาความขดแยงในประเทศไทย และเสนอแนวทางการแกปญหาโดยสนตวธ

ปญหาความขดแยงทเกดขนในประเทศไทย และแนวทางการแกปญหาโดยสนตวธ - การละเมดสทธ - การรกษาสงแวดลอม

136

ชน ผลการเรยนร สาระการเรยนร ขอพงระวงสำาหรบไทยมสลม

การบรณาการวถอสลาม

ม.๑ ๙. มสวนรวมในการแกปญหาความขดแยงโดยสนตวธ

๑. ความขดแยง - การทะเลาะววาท - ความคดเหนไมตรงกน๒. การแกปญหาความขดแยงโดยสนตวธ - การเจรจาไกลเกลย - การเจรจาตอรอง - การระงบความขดแยง

ม.๒ ๙.มสวนรวมและเสนอแนวทางการแกปญหาความขดแยงโดยสนตวธ

๑. ความขดแยง - การละเมดสทธ - การใชของสวนรวม๒. การแกปญหาความขดแยงโดยสนต

137

วธ - การเจรจาไกลเกลย - การเจรจาตอรอง - การระงบความขดแยง

ชน ผลการเรยนร สาระการเรยนร ขอพงระวงสำาหรบไทยมสลม

การบรณาการวถอสลาม

ม.๓ ๙. มสวนรวมและเสนอแนวทางการปองกนปญหาความขดแยง

๑. ความขดแยง - ทศนคต ความคด ความเชอ - ชสาว ๒. การปองกนปญหาความขดแยง

138

ม.๔-๖

๑๓. มสวนรวมในการแกปญหาเมอเกดความขดแยงโดยสนตวธ และสรางเครอขายการปองกนปญหาความขดแยง

๑. การแกปญหาความขดแยงโดยสนตวธ - การเจรจาไกลเกลย - การเจรจาตอรอง - การระงบความขดแยง๒. การสรางเครอขายการปองกนปญหาความขดแยง

จดเนนท ๕ ความมวนยในตนเอง

ซอสตยสจรต ขยนหมนเพยรอดทน ใฝหาความร ตงใจปฏบตหนาท ยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

ชน ผลการเรยนร สาระการเรยนร ขอพงระวงสำาหรบไทยมสลม

การบรณาการวถอสลาม

139

ป.๑ ๓– ๑๐. ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง

คณลกษณะของผมวนยในตนเอง - ความซอสตยสจรต - ขยนหมนเพยรอดทน - ใฝหาความร- ตงใจปฏบตหนาท - ยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

(การพฒนาผเรยนใหมวนยในตนเองใหนำาไปบรณาการกบผลการเรยนรและสาระการเรยนรของจดเนนท ๑ - ๔ ทเกยวของ)

ป.๔ ๖– ๑๐. ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง

ม.๑ ๓– ๑๐. ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง

ม.๔ ๖– ๑๔. ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง

140

กรอบคำาอธบายรายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง

๑. ระดบประถมศกษา ชนประถมศกษาปท ๑

ส๑๑๒... หนาทพลเมอง ๑ เวลา ๔๐ ชวโมง

ปฏบตตนเปนผมมารยาทไทย ในเรองการแสดงความเคารพตามหลกการอสลาม การรบประทานอาหาร มารยาทในการรบประทานอาหารตามแบบอยางของทานศาสนฑตดอาอกอนหลงรบประทานอาหารการลางมอการรบประทานดวยมอขวา การทกทายดวยวาจาการกลาวสลามและยม การยมคอการใหทาน แสดงออกถงความกตญญกตเวทตอพอแมและญาตผใหญดวยการมมารยาทตอพอแม ญาตผใหญดอาอใหพอแมการเชอฟงคำาสงของพอแม เหนความสำาคญของภาษาไทย ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองความซอสตยสจรต ขยนหมนเพยร อดทน ใฝหาความร ตงใจปฏบตหนาท และยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

เขารวมกจกรรมเกยวกบชาต ศาสนา และสถาบนพระมหากษตรยทไมขดตอหลกการอสลาม ปฏบตตนตามพระบรมราโชวาท ในเรองการออมและการประหยด หลกการทรงงาน ในเรองการประหยด ความเรยบงาย ไดประโยชนสงสด ความซอสตยสจรตและจรงใจตอกน และหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองความซอสตยสจรต ขยนหมนเพยร อดทน ใฝหาความร ตงใจปฏบตหนาท และยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

ปฏบตตนตามขอตกลง กตกา และหนาททตองปฏบตในหองเรยน ในเรองการรกษาความสะอาด การรกษาของใชรวมกน และการสงงาน ปฏบตตนตามบทบาทหนาทในฐานะสมาชกทดของครอบครวและหองเรยน ในเรองการเชอฟงคำาสงสอนของพอแม ญาตผใหญและคร ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองความซอสตยสจรต ขยนหมนเพยร อดทน ใฝหาความร ตงใจปฏบตหนาท และยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

141

ยอมรบความเหมอนและความแตกตางของตนเองและผอน ในเรองเชอชาต ภาษา เพศ สขภาพ ความพการ ความสามารถ ถนกำาเนด ฯลฯ ยกตวอยางความขดแยงในหองเรยน ในกรณความคดเหนไมตรงกน การละเมดสทธของผอน และเสนอวธการแกปญหาโดยสนตวธ ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองความซอสตยสจรต อดทน และยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

โดยใชกระบวนการคด กระบวนการกลม กระบวนการปฏบต กระบวนการเผชญสถานการณ และกระบวนการแกปญหา

เพอใหผเรยนมลกษณะทดของคนไทย ภาคภมใจและรกษาไวซงความเปนไทย แสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา เทดทนสถาบนพระมหากษตรย ดำาเนนชวตตามวถประชาธปไตย อยรวมกบผอนอยางสนต สามารถจดการความขดแยงดวยสนตวธ และมวนยในตนเอง

ผลการเรยนร

๑. ปฏบตตนเปนผมมารยาทไทย๒. แสดงออกถงความกตญญกตเวทตอบคคลในครอบครว๓. เหนความสำาคญของภาษาไทย ๔. เขารวมกจกรรมเกยวกบชาต ศาสนา และสถาบนพระมหากษตรย ๕. ปฏบตตนตามพระบรมราโชวาท หลกการทรงงาน และหลก

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ๖. ปฏบตตนตามขอตกลง กตกา และหนาททตองปฏบตในหองเรยน ๗. ปฏบตตนตามบทบาทหนาทในฐานะสมาชกทดของครอบครวและ

หองเรยน ๘. ยอมรบความเหมอนและความแตกตางของตนเองและผอน ๙. ยกตวอยางความขดแยงในหองเรยนและเสนอวธการแกปญหา

โดยสนตวธ ๑๐. ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง

รวมทงหมด ๑๐ ผลการเรยนร

142

ชนประถมศกษาปท ๒

ส๑๒๒... หนาทพลเมอง ๒ เวลา ๔๐ ชวโมงปฏบตตนเปนผมมารยาทไทย ในเรองการพดดวยถอยคำาไพเราะและ

การมกรยาสภาพออนนอม แสดงออกถงความกตญญกตเวทตอบคคลในโรงเรยน รปแบบการแสดงความกตญญตอครและบคลากรในโรงเรยนตามหลกการอสลาม เหนประโยชนของการแตงกายดวยผาไทยทสอดคลองกบหลกการแตงกายในอสลามปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองความซอสตยสจรต ขยนหมนเพยร อดทน ใฝหาความร ตงใจปฏบตหนาท และยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

เขารวมกจกรรมเกยวกบชาต ศาสนา และสถาบนพระมหากษตรย ทไมขดตอหลกการอสลามตามขอวนจฉยของสำานกจฬาราชมนตร ปฏบตตนตามพระบรมราโชวาท ในเรองความขยนและความอดทน หลกการทรงงาน ในเรองการพงตนเองและร รก สามคค และหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองความซอสตยสจรต ขยน

143

หมนเพยร อดทน ใฝหาความร ตงใจปฏบตหนาท และยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

ปฏบตตนตามกฎ ระเบยบ และหนาททตองปฏบตในโรงเรยน ในเรองการแตงกาย การเขาแถว การดแลพนททไดรบมอบหมาย ปฏบตตนตามบทบาทหนาทในฐานะสมาชกทดของหองเรยนและโรงเรยน ในเรองการเปนผนำาและการเปนสมาชกทด หนาทและความรบผดชอบ ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองความซอสตยสจรต ขยนหมนเพยร อดทน ใฝหาความร ตงใจปฏบตหนาท และยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

ยอมรบความเหมอนและความแตกตางของตนเองและผอน ในเรองเชอชาต ภาษา เพศ สขภาพ ความพการ ความสามารถ ถนกำาเนด ฯลฯ ยกตวอยางความขดแยงในโรงเรยน ในกรณหนาทและความรบผดชอบ และการใชของสวนรวม และเสนอวธการแกปญหาโดยสนตวธ ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองความซอสตยสจรต อดทน และยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

โดยใชกระบวนการคด กระบวนการกลม กระบวนการปฏบต กระบวนการเผชญสถานการณ และกระบวนการแกปญหา

เพอใหผเรยนมลกษณะทดของคนไทย ภาคภมใจและรกษาไวซงความเปนไทย แสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา เทดทนสถาบนพระมหากษตรย ดำาเนนชวตตามวถประชาธปไตย อยรวมกบผอนอยางสนต สามารถจดการความขดแยงดวยสนตวธ และมวนยในตนเอง

ผลการเรยนร

๑. ปฏบตตนเปนผมมารยาทไทย๒. แสดงออกถงความกตญญกตเวทตอบคคลในโรงเรยน

144

๓. เหนประโยชนของการแตงกายดวยผาไทย ๔. เขารวมกจกรรมเกยวกบชาต ศาสนา และสถาบนพระมหากษตรย ๕. ปฏบตตนตามพระบรมราโชวาท หลกการทรงงาน และหลก

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ๖. ปฏบตตนตามกฎ ระเบยบ และหนาททตองปฏบตในโรงเรยน ๗. ปฏบตตนตามบทบาทหนาทในฐานะสมาชกทดของหองเรยนและ

โรงเรยน ๘. ยอมรบความเหมอนและความแตกตางของตนเองและผอน ๙. ยกตวอยางความขดแยงในโรงเรยนและเสนอวธการแกปญหา

โดยสนตวธ ๑๐. ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง

รวมทงหมด ๑๐ ผลการเรยนร

ชนประถมศกษาปท ๓ส๑๓๒... หนาทพลเมอง ๓ เวลา ๔๐ ชวโมง

145

ปฏบตตนเปนผมมารยาทไทย ในเรองการตอนรบผมาเยอน ความสำาคญของการตอนรบแขกในอสลามและการปฏบตตนตามกาลเทศะ แสดงออกถงความกตญญกตเวทตอบคคลในชมชน รปแบบการแสดงความกตญญตอบคคลในชมชนตามหลกการอสลาม เหนคณคาของภมปญญาทองถนในเรองตางๆ ทไมขดตอหลกการอสลาม ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองความซอสตยสจรต ขยนหมนเพยร อดทน และยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

เขารวมกจกรรมเกยวกบชาต ศาสนา และสถาบนพระมหากษตรยทไมขดตอหลกการอสลามตามขอวนจฉยของสำานกจฬาราชมนตร ปฏบตตนตามพระบรมราโชวาท ในเรองความซอสตยและความเสยสละ หลกการทรงงาน ในเรองการมสวนรวมและความเพยร และหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองความซอสตยสจรต ขยนหมนเพยร อดทน ใฝหาความร ตงใจปฏบตหนาท และยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

ปฏบตตนตามขอตกลง กตกา กฎ ระเบยบ และหนาททตองปฏบตในหองเรยนและโรงเรยน ในเรองการใชและการดแลรกษาสงของ เครองใชและสถานทของสวนรวม ปฏบตตนตามบทบาทหนาทในฐานะสมาชกทดของหองเรยนและโรงเรยน ในเรองการใชสทธและหนาท และการใชเสรภาพอยางรบผดชอบ มสวนรวมในกจกรรมตาง ๆ ของหองเรยนและโรงเรยน ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองความซอสตยสจรต ขยนหมนเพยร อดทน ใฝหาความร ตงใจปฏบตหนาท และยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

ยอมรบความเหมอนและความแตกตางระหวางบคคล ในเรองเชอชาต ภาษา เพศ สขภาพ ความพการ ความสามารถ ถนกำาเนด สถานะของบคคล ฯลฯ อยรวมกบผอนอยางสนตและพงพาซงกนและกน ดวยการไมรงแก ไมทำาราย ไมลอเลยน ชวยเหลอซงกนและกน และแบงปน ยกตวอยางความขดแยงในชมชน ในกรณการใชสาธารณสมบตและการรกษาสงแวดลอม และเสนอวธการปญหาโดยสนตวธ ปฏบตตนเปนผมวนยใน

146

ตนเอง ในเรองความซอสตยสจรต อดทน และยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

โดยใชกระบวนการคด กระบวนการกลม กระบวนการปฏบต กระบวนการเผชญสถานการณ และกระบวนการแกปญหา

เพอใหผเรยนมลกษณะทดของคนไทย ภาคภมใจและรกษาไวซงความเปนไทย แสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา เทดทนสถาบนพระมหากษตรย ดำาเนนชวตตามวถประชาธปไตย อยรวมกบผอนอยางสนต สามารถจดการความขดแยงดวยสนตวธ และมวนยในตนเอง

ผลการเรยนร

๑. ปฏบตตนเปนผมมารยาทไทย๒. แสดงออกถงความกตญญกตเวทตอบคคลในชมชน๓. เหนคณคาของภมปญญาทองถน๔. เขารวมกจกรรมเกยวกบชาต ศาสนา และสถาบนพระมหากษตรย ๕. ปฏบตตนตามพระบรมราโชวาท หลกการทรงงาน และหลก

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ๖. ปฏบตตนตามขอตกลง กตกา กฎ ระเบยบ และหนาททตองปฏบต

ในหองเรยนและโรงเรยน ๗. ปฏบตตนตามบทบาทหนาทและมสวนรวมในกจกรรมตาง ๆ ของ

หองเรยนและโรงเรยน ๘. ยอมรบและอยรวมกบผอนอยางสนต ๙. ยกตวอยางความขดแยงในชมชนและเสนอวธการแกปญหาโดย

สนตวธ ๑๐. ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง

รวมทงหมด ๑๐ ผลการเรยนร

147

ชนประถมศกษาปท ๔ส๑๔๒... หนาทพลเมอง ๔ เวลา ๔๐ ชวโมงเหนคณคาและปฏบตตนเปนผมมารยาทไทยในพธการตาง ๆ ในเรอง

การกลาวคำาตอนรบ การแนะนำาตวเองและแนะนำาสถานท แสดงออกถงความกตญญกตเวทตอผทำาประโยชนในสงคม รปแบบการแสดงความกตญญตอผทำาประโยชนในสงคมตามหลกการอสลาม มสวนรวมในขนบธรรมเนยมประเพณไทยในทองถนทไมขดตอหลกการอสลาม ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองความซอสตยสจรต อดทน และยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

เหนความสำาคญและแสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย ในเรองการใชสนคาไทย ดแลรกษาโบราณสถาน โบราณวตถและสาธารณสมบต ปฏบตตนเปนศาสนกชนทด ปฏบตตนตามพระราชจรยวตรและพระจรยวตร ปฏบตตนตามพระบรมราโชวาท ในเรองการมวนยและการขมใจ หลกการทรงงาน ในเรองประโยชนสวนรวมและพออยพอกน และหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองความซอสตยสจรต ขยนหมนเพยร อดทน ใฝ

148

หาความร ตงใจปฏบตหนาท และยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

มสวนรวมในการสรางและปฏบตตามขอตกลง กตกาของหองเรยน ในเรองการรกษาความสะอาด การรกษาของใชรวมกนและการสงงาน โดยใชกระบวนการมสวนรวมในการสรางขอตกลง กตกาดวยหลกเหตผลและยดถอประโยชนสวนรวม ปฏบตตนตามบทบาทหนาทของการเปนสมาชกทดของครอบครวและหองเรยน ในเรองการเปนผนำาและการเปนสมาชกทด การมเหตผล ยอมรบฟงความคดเหนของผอน และการปฏบตตามเสยงขางมากและยอมรบเสยงขางนอย มสวนรวมและรบผดชอบในการตดสนใจในกจกรรมของครอบครวและหองเรยน ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองความซอสตยสจรต ขยนหมนเพยร อดทน ใฝหาความร ตงใจปฏบตหนาท และยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

ยอมรบความเหมอนและความแตกตางระหวางบคคล ในเรองเชอชาต ภาษา เพศ สขภาพ ความพการ ความสามารถ ถนกำาเนด สถานะของบคคล ฯลฯ อยรวมกบผอนอยางสนตและพงพาซงกนและกน ในเรองการไมรงแก ไมทำาราย ไมลอเลยน ชวยเหลอซงกนและกนและแบงปน วเคราะหปญหาความขดแยงในทองถน ในกรณการใชสาธารณสมบตและการรกษาสงแวดลอม และเสนอแนวทางการแกปญหาโดยสนตวธ ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองความซอสตยสจรต อดทน และยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

โดยใชกระบวนการคด กระบวนการกลม กระบวนการปฏบต กระบวนการเผชญสถานการณ และกระบวนการแกปญหา

เพอใหผเรยนมลกษณะทดของคนไทย ภาคภมใจและรกษาไวซงความเปนไทย แสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา เทดทนสถาบนพระมหากษตรย ดำาเนนชวตตามวถประชาธปไตย อยรวมกบผอนอยางสนต สามารถจดการความขดแยงดวยสนตวธ และมวนยในตนเองผลการเรยนร

๑. เหนคณคาและปฏบตตนเปนผมมารยาทไทย๒. แสดงออกถงความกตญญกตเวทตอผทำาประโยชนในสงคม

149

๓. มสวนรวมในขนบธรรมเนยมประเพณไทย ๔. เหนความสำาคญและแสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา

และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย๕. ปฏบตตนตามพระบรมราโชวาท หลกการทรงงาน และหลก

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ๖. มสวนรวมในการสรางและปฏบตตามขอตกลง กตกาของ

หองเรยน ๗. ปฏบตตนตามบทบาทหนาท มสวนรวมและรบผดชอบในการ

ตดสนใจในกจกรรมของครอบครวและหองเรยน ๘. ยอมรบและอยรวมกบผอนอยางสนต และพงพาซงกนและกน ๙. วเคราะหปญหาความขดแยงในทองถนและเสนอแนวทางการแก

ปญหาโดยสนตวธ ๑๐. ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง

รวมทงหมด ๑๐ ผลการเรยนร

ชนประถมศกษาปท ๕ส๑๕๒... หนาทพลเมอง ๕ เวลา ๔๐ ชวโมง

150

เหนคณคาและปฏบตตนเปนผมมารยาทไทยในการสนทนา การปฏบตตนตามกาลเทศะ และการตอนรบผมาเยอน รคณคา ใชอยางประหยด คมคาและบำารงรกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มสวนรวมในศลปวฒนธรรมไทยทไมขดตอหลกการอสลาม ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองความซอสตยสจรต ตงใจปฏบตหนาท และยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

เหนคณคาและแสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย ดวยการใชสนคาไทย ดแลรกษาโบราณสถาน โบราณวตถและสาธารณสมบต ปฏบตตนเปนศาสนกชนทด ปฏบตตนตามพระราชจรยวตรและพระจรยวตร ปฏบตตนตามพระบรมราโชวาท ในเรองความเออเฟ อเผอแผและความสามคค หลกการทรงงาน ในเรองการทำาตามลำาดบขนและทำางานอยางมความสข และหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองความซอสตยสจรต ขยนหมนเพยร อดทน ใฝหาความร ตงใจปฏบตหนาท และยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

มสวนรวมในการสรางและปฏบตตนตามกฎ ระเบยบของโรงเรยน ในการรกษาความสะอาด การรกษาของใชรวมกนและการดแลพนททไดรบมอบหมาย โดยใชกระบวนการมสวนรวมในการสรางกฎ ระเบยบดวยหลกเหตผลและยดถอประโยชนสวนรวม ปฏบตตนตามบทบาทหนาทของการเปนสมาชกทดของหองเรยนและโรงเรยน ในเรองการยดถอหลกความจรง ความดงาม ความถกตองและหลกเหตผล การยดถอประโยชนของสวนรวมเปนสำาคญ การยดหลกความเสมอภาคและความยตธรรม มสวนรวมและรบผดชอบในการตดสนใจในกจกรรมของหองเรยนและโรงเรยน ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองความซอสตยสจรต ขยนหมนเพยร อดทน ใฝหาความร ตงใจปฏบตหนาท และยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

ยอมรบความหลากหลายทางสงคมวฒนธรรมในทองถน ในเรองวถชวต วฒนธรรม ศาสนาและสงแวดลอม อยรวมกบผอนอยางสนตและพงพากน ดวยการเคารพซงกนและกน ไมแสดงกรยา วาจาดหมนผอน ชวยเหลอซงกนและกน และแบงปน วเคราะหปญหาความขดแยงในภมภาค

151

ของตนเอง ในเรองการจดการทรพยากร และการขดแยงทางความคด และเสนอแนวทางการแกปญหาโดยสนตวธ ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองความซอสตยสจรต ความอดทน และยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

โดยใชกระบวนการคด กระบวนการกลม กระบวนการปฏบต กระบวนการเผชญสถานการณ และกระบวนการแกปญหา

เพอใหผเรยนมลกษณะทดของคนไทย ภาคภมใจและรกษาไวซงความเปนไทย แสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา เทดทนสถาบนพระมหากษตรย ดำาเนนชวตตามวถประชาธปไตย อยรวมกบผอนอยางสนต สามารถจดการความขดแยงดวยสนตวธ และมวนยในตนเอง

ผลการเรยนร๑. เหนคณคาและปฏบตตนเปนผมมารยาทไทย๒. รคณคาและบำารงรกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม๓. มสวนรวมในศลปวฒนธรรมไทย ๔. เหนคณคาและแสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา และ

เทดทนสถาบนพระมหากษตรย ๕. ปฏบตตนตามพระบรมราโชวาท หลกการทรงงาน และหลก

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ๖. มสวนรวมในการสรางและปฏบตตามกฎ ระเบยบของโรงเรยน ๗. ปฏบตตนตามบทบาทหนาท มสวนรวมและรบผดชอบในการตดสน

ใจในกจกรรมของหองเรยนและโรงเรยน๘. ยอมรบความหลากหลายทางสงคม วฒนธรรมในทองถน และอย

รวมกบผอนอยางสนต และพงพาซงกนและกน ๙. วเคราะหปญหาความขดแยงในภมภาคของตนเองและเสนอ

แนวทางการแกปญหาโดยสนตวธ ๑๐. ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง

รวมทงหมด ๑๐ ผลการเรยนร

152

ชนประถมศกษาปท ๖

ส๑๖๒... หนาทพลเมอง ๖ เวลา ๔๐ ชวโมง

ปฏบตตนและชกชวนผอนใหมมารยาทไทย ในเรองการแสดงความเคารพ การแสดงความเคารพตามหลกการอสลาม การสนทนา การปฏบตตนตามกาลเทศะ และการตอนรบผมาเยอน มสวนรวมและชกชวนผอนใหอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มสวนรวมในขนบธรรมเนยมประเพณ ศลปวฒนธรรม และภมปญญาไทยทไมขดตอหลกการอสลามปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองความซอสตยสจรต ตงใจปฏบตหนาท และยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

เหนคณคาและแนะนำาผอนใหแสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย ดวยการใชสนคาไทย ดแลรกษาโบราณสถาน โบราณวตถและสาธารณสมบต ปฏบตตนเปนศาสนกชนทด ปฏบตตนตามพระราชจรยวตรและพระจรยวตร ปฏบตตนตามพระบรมราโชวาท ในเรองความใฝร ความกตญญ หลกการทรงงาน ในเรององครวมและทำาใหงาย และหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ปฏบตตนเปนผมวนย

153

ในตนเอง ในเรองความซอสตยสจรต ขยนหมนเพยร อดทน ใฝหาความร ตงใจปฏบตหนาท และยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

ปฏบตตนและแนะนำาผอนใหปฏบตตามขอตกลง กตกา กฎ ระเบยบของหองเรยนและโรงเรยน ในการใชและดแลรกษาสงของ เครองใช วสดอปกรณ และสถานทของสวนรวม เหนคณคาและปฏบตตนตามบทบาทหนาทของการเปนสมาชกทดของหองเรยนและโรงเรยน ดวยการเปนผนำาและการเปนสมาชกทด การยดถอประโยชนของสวนรวมเปนสำาคญ การใชสทธและหนาท การใชเสรภาพอยางรบผดชอบ มสวนรวมและรบผดชอบในการตดสนใจในกจกรรมของหองเรยนและโรงเรยน ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองความซอสตยสจรต ขยนหมนเพยร อดทน ใฝหาความร ตงใจปฏบตหนาท และยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

ยอมรบความหลากหลายทางสงคมวฒนธรรมในประเทศไทย ในเรองวถชวต วฒนธรรม ศาสนาและสงแวดลอม อยรวมกบผอนอยางสนตและพงพากน ในเรองการเคารพซงกนและกน ไมแสดงกรยา วาจาดหมนผอน ชวยเหลอซงกนและกน และแบงปน วเคราะหปญหาความขดแยงในประเทศไทย ในเรองการการละเมดสทธ การรกษาสงแวดลอม และเสนอแนวทางการแกปญหาโดยสนตวธ ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองความซอสตยสจรต อดทน และยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

โดยใชกระบวนการคด กระบวนการกลม กระบวนการปฏบต กระบวนการเผชญสถานการณ และกระบวนการแกปญหา

เพอใหผเรยนมลกษณะทดของคนไทย ภาคภมใจและรกษาไวซงความเปนไทย แสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา เทดทนสถาบนพระมหากษตรย ดำาเนนชวตตามวถประชาธปไตย อยรวมกบผอนอยางสนต สามารถจดการความขดแยงดวยสนตวธ และมวนยในตนเองผลการเรยนร

๑. ปฏบตตนและชกชวนผอนใหมมารยาทไทย๒. มสวนรวมและชกชวนผอนใหอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสง

แวดลอม

154

๓. มสวนรวมในขนบธรรมเนยมประเพณ ศลปวฒนธรรม และภมปญญาไทย

๔. เหนคณคาและแนะนำาผอนใหแสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

๕. ปฏบตตนตามพระบรมราโชวาท หลกการทรงงาน และหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

๖. ปฏบตตนและแนะนำาผอนใหปฏบตตามขอตกลง กตกา กฎ ระเบยบของหองเรยนและโรงเรยน

๗. เหนคณคาและปฏบตตนตามบทบาทหนาท มสวนรวมและรบผดชอบในการตดสนใจในกจกรรมของหองเรยนและโรงเรยน

๘. ยอมรบความหลากหลายทางสงคมวฒนธรรมในประเทศไทย และอยรวมกบผอนอยางสนต และพงพา ซงกนและกน

๙. วเคราะหปญหาความขดแยงในประเทศไทยและเสนอแนวทางการแกปญหาโดยสนตวธ

๑๐. ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง

รวมทงหมด ๑๐ ผลการเรยนร

๒. ระดบมธยมศกษาตอนตน

155

ชนมธยมศกษาปท ๑ ส๒๑๒... หนาทพลเมอง ๑ ๒๐ ชวโมง / ภาค ๐.๕

หนวยกต ส๒๑๒... หนาทพลเมอง ๒ ๒๐ ชวโมง / ภาค ๐.๕

หนวยกต มสวนรวมอนรกษมารยาทไทยในการแสดงความเคารพทไมเปนการ

ตงภาคการสนทนา การแตงกายตามหลกการอสลาม การมสมมาคารวะ แสดงออกถงความเออเฟ อเผอแผและเสยสละตอสงคมเหนคณคาและอนรกษขนบธรรมเนยมประเพณศลปวฒนธรรมและภมปญญาไทยทไมขดตอหลกการอสลาม ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองความซอสตยสจรต ขยนหมนเพยร อดทน ใฝหาความร ตงใจปฏบตหนาท และยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

ปฏบตตนเปนแบบอยางของความรกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย ประยกตและเผยแพรพระบรมราโชวาท ในเรองมเหตผล รอบคอบ หลกการทรงงาน ในเรองการใชธรรมชาตชวยธรรมชาตการปลกปาในใจคน และหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองความซอสตยสจรต ขยนหมนเพยร อดทน ใฝหาความร และตงใจปฏบตหนาท

ปฏบตตนเปนพลเมองดตามวถประชาธปไตย ในการมสวนรวมในกจกรรมตาง ๆ ของสงคม การตดสนใจโดยใชเหตผล มสวนรวมและรบผดชอบในการตดสนใจในกจกรรมของหองเรยนและโรงเรยน ตรวจสอบขอมลเพอใชประกอบการตดสนใจในกจกรรมตาง ๆ ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองความซอสตยสจรตอดทน ขยนหมนเพยร ใฝหาความร ตงใจปฏบตหนาท และยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

ยอมรบความหลากหลายทางสงคมวฒนธรรมในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ในเรองวถชวต วฒนธรรม ศาสนา สงแวดลอม อยรวมกนอยางสนตและพงพาซงกนและกนในสงคมพหวฒนธรรม ดวยการเคารพซงกนและกน ไมแสดงกรยาและวาจาดหมนผอน ชวยเหลอซงกนและกน แบงปน มสวนรวมในการแกปญหาความขดแยงโดยสนตวธ ในเรองการ

156

ทะเลาะววาท ความคดเหนไมตรงกน ดวยการเจรจาไกลเกลย การเจรจาตอรอง การระงบความขดแยง ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองความซอสตยสจรต อดทน ใฝหาความร ตงใจปฏบตหนาท ยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

โดยใชกระบวนการกลม กระบวนการคด กระบวนการปฏบต กระบวนการเผชญสถานการณ กระบวนการแกปญหากระบวนการสบเสาะหาความร กระบวนการสรางความตระหนก กระบวนการสรางคานยม และกระบวนการสรางเจตคต

เพอใหผเรยนมลกษณะทดของคนไทย ภาคภมใจในความเปนไทย แสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย เปนพลเมองดในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข มสวนรวมทางการเมองการปกครอง อยรวมกบผอนอยางสนต จดการความขดแยงดวยสนตวธ และมวนยในตนเองผลการเรยนร

๑. มสวนรวมในการอนรกษมารยาทไทย๒. แสดงออกถงความเออเฟ อเผอแผ และเสยสละตอสงคม๓.เหนคณคาและอนรกษขนบธรรมเนยม ประเพณ ศลปวฒนธรรม

และภมปญญาไทย๔. เปนแบบอยางของความรกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบน

พระมหากษตรย๕. ประยกตและเผยแพรพระบรมราโชวาท หลกการทรงงาน และหลก

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง๖. ปฏบตตนเปนพลเมองดตามวถประชาธปไตย๗. มสวนรวมและรบผดชอบในการตดสนใจ ตรวจสอบขอมลเพอใช

ประกอบการตดสนใจในกจกรรมตาง ๆ๘. ยอมรบความหลากหลายทางสงคมวฒนธรรมในภมภาคเอเชย

ตะวนออกเฉยงใต และอยรวมกนอยางสนต และพงพาซงกนและกน๙. มสวนรวมในการแกปญหาความขดแยงโดยสนตวธ๑๐. ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง

157

รวมทงหมด ๑๐ ผลการเรยนร

ชนมธยมศกษาปท ๒

ส๒๒๒... หนาทพลเมอง ๓ ๒๐ ชวโมง / ภาค ๐.๕ หนวยกต

ส๒๒๒... หนาทพลเมอง ๔ ๒๐ ชวโมง / ภาค ๐.๕ หนวยกต

มสวนรวมและแนะนำาผอนใหอนรกษมารยาทไทย ในการแสดงความเคารพทไมเปนการตงภาค การสนทนา การแตงกาย ขอหามและขอปฏบตในการแตงกายตามหลกการอสลาม การมสมมาคารวะ แสดงออกและแนะนำาผอนใหมความเออเฟ อเผอแผและเสยสละตอสงคม เหนคณคา อนรกษและสบสานขนบธรรมเนยม ประเพณ ศลปวฒนธรรมและภมปญญาไทยทไมขดตอหลกการอสลาม ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองความซอสตยสจรต ขยนหมนเพยร อดทน ตงใจปฏบตหนาท และยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

ปฏบตตนเปนแบบอยางและแนะนำาผอนใหมการปฏบตตนทแสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย ประยกต และเผยแพรพระบรมราโชวาท ในเรองการมสต ความ

158

ขยน อดทน หลกการทรงงาน ในเรองภมสงคม ขาดทนคอกำาไรและหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองความซอสตยสจรต ขยนหมนเพยร อดทน ใฝหาความร และตงใจปฏบตหนาท

ปฏบตตนเปนพลเมองดตามวถประชาธปไตย ในเรองการตดตามขาวสารบานเมอง ความกลาหาญทางจรยธรรม การเปนผนำาและการเปนสมาชกทด มสวนรวมและรบผดชอบในการตดสนใจตอกจกรรมของหองเรยนและโรงเรยน ตรวจสอบขอมลเพอใชประกอบการตดสนใจในกจกรรมตาง ๆ และรทนขาวสาร ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองความซอสตยสจรต อดทน ตงใจปฏบตหนาท ใฝหาความร และยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

เหนคณคาของการอยรวมกนในภมภาคเอเชยอยางสนต และพงพาอาศยซงกนและกนโดยคำานงถงความหลากหลายทางสงคม วฒนธรรมในภมภาคเอเชย ในเรองวถชวต วฒนธรรม ศาสนา สงแวดลอม การอยรวมกนในสงคมพหวฒนธรรมและการพงพาซงกนและกน ในเรองการเคารพซงกนและกน ไมแสดงกรยาและวาจาดหมนผอน ชวยเหลอซงกนและกน แบงปน มสวนรวมและเสนอแนวทางการแกปญหาความขดแยงโดยสนตวธเกยวกบการละเมดสทธ การใชของสวนรวม ดวยการเจรจาไกลเกลย การเจรจาตอรอง การระงบความขดแยง ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองความซอสตยสจรต อดทน ใฝหาความร ตงใจปฏบตหนาท ยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

โดยใชกระบวนการกลม กระบวนการคด กระบวนการปฏบต กระบวนการเผชญสถานการณ กระบวนการแกปญหากระบวนการสบเสาะหาความร กระบวนการสรางความตระหนก กระบวนการสรางคานยม และกระบวนการสรางเจตคต

เพอใหผเรยนมลกษณะทดของคนไทย ภาคภมใจในความเปนไทย แสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย เปนพลเมองดในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรง

159

เปนประมข มสวนรวมทางการเมองการปกครอง อยรวมกบผอนอยางสนต จดการความขดแยงดวยสนตวธ และมวนยในตนเอง

ผลการเรยนร๑. มสวนรวมและแนะนำาผอนใหอนรกษมารยาทไทย๒. แสดงออกและแนะนำาผอนใหมความเออเฟ อเผอแผ และเสยสละ

ตอสงคม๓. เหนคณคา อนรกษ และสบสานขนบธรรมเนยม ประเพณ ศลป

วฒนธรรม และภมปญญาไทย๔. เปนแบบอยางและแนะนำาผอนใหมความรกชาต ยดมนในศาสนา

และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย๕. ประยกตและเผยแพรพระบรมราโชวาท หลกการทรงงาน และหลก

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง๖. ปฏบตตนเปนพลเมองดตามวถประชาธปไตย๗. มสวนรวมและรบผดชอบในการตดสนใจ ตรวจสอบขอมลเพอใช

ประกอบการตดสนใจในกจกรรมตาง ๆ และรทนขาวสาร๘. เหนคณคาของการอยรวมกนในภมภาคเอเชยอยางสนต และ

พงพาซงกนและกน๙. มสวนรวมและเสนอแนวทางการแกปญหาความขดแยงโดยสนต

วธ๑๐. ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง

รวมทงหมด ๑๐ ผลการเรยนร

160

ชนมธยมศกษาปท ๓ ส๒๓๒... หนาทพลเมอง ๕ ๒๐ ชวโมง / ภาค ๐.๕

หนวยกต ส๒๓๒... หนาทพลเมอง ๖ ๒๐ ชวโมง / ภาค ๐.๕

หนวยกต มสวนรวม แนะนำาผอนใหอนรกษ และยกยองผมมารยาทไทย ในเรอง

การแสดงความเคารพทไมเปนการตงภาค การสนทนาการแตงกายตามหลกการอสลาม การมสมมาคารวะ แสดงออก แนะนำาผอนและมสวนรวมในกจกรรมเกยวกบความเออเฟ อเผอแผและเสยสละตอสงคม เหนคณคา อนรกษ สบสาน และประยกตขนบธรรมเนยมประเพณ ศลปวฒนธรรม และภมปญญาไทย ทไมขดตอหลกการอสลาม ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองความซอสตยสจรต ขยนหมนเพยร อดทน ใฝหาความร ตงใจปฏบตหนาท และยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

ปฏบตตนเปนแบบอยาง และมสวนรวมในการจดกจกรรมทแสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนาและเทดทนสถาบนพระมหากษตรย ประยกตและเผยแพรพระบรมราโชวาท ในเรองการเสยสละ ความซอสตย หลกการทรงงาน ในเรองศกษาขอมลอยางเปนระบบ แกปญหาทจดเลก ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองความซอสตยสจรต ขยนหมนเพยร อดทน ใฝหาความร และตงใจปฏบตหนาท

ปฏบตตนเปนพลเมองดตามวถประชาธปไตย ในเรองการใชสทธและหนาท การใชเสรภาพอยางรบผดชอบ การมสวนรวมในกจกรรมการเลอกตงมสวนรวมและรบผดชอบในการตดสนใจตอกจกรรมของหองเรยนและโรงเรยน ตรวจสอบขอมล ตรวจสอบการทำาหนาทของบคคลเพอใชประกอบการตดสนใจ ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเองในเรองความซอสตย

161

สจรต ขยนหมนเพยร ใฝหาความร ตงใจปฏบตหนาทและยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

เหนคณคาของการอยรวมกนอยางสนตทามกลางความหลากหลายทางสงคมวฒนธรรมในภมภาคตาง ๆ ของโลก ในเรองวถชวต วฒนธรรม ศาสนา สงแวดลอม การอยรวมกนในสงคมพหวฒนธรรมและพงพาซงกนและกน ในเรองการเคารพซงกนและกน ไมแสดงกรยาและวาจาดหมนผอน ชวยเหลอซงกนและกน แบงปน มสวนรวมและเสนอแนวทางการปองกนปญหาความขดแยงในเรองทศนคต ความคด ความเชอ ชสาว ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองความซอสตยสจรต อดทน ใฝหาความร ตงใจปฏบตหนาท และยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

โดยใชกระบวนการกลม กระบวนการคด กระบวนการปฏบต กระบวนการเผชญสถานการณ กระบวนการแกปญหากระบวนการสบเสาะหาความร กระบวนการสรางความตระหนก กระบวนการสรางคานยม และกระบวนการสรางเจตคต

เพอใหผเรยนมลกษณะทดของคนไทย ภาคภมใจในความเปนไทย แสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย เปนพลเมองดในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข มสวนรวมทางการเมองการปกครอง อยรวมกบผอนอยางสนต จดการความขดแยงดวยสนตวธ และมวนยในตนเอง

ผลการเรยนร

๑. มสวนรวม แนะนำาผอนใหอนรกษ และยกยองผมมารยาทไทย ๒. แสดงออก แนะนำาผอน และมสวนรวมในกจกรรมเกยวกบความเออเฟ อเผอแผ และเสยสละ๓. เหนคณคา อนรกษ สบสาน และประยกตขนบธรรมเนยม ประเพณ ศลปวฒนธรรม และภมปญญาไทย๔. เปนแบบอยางและมสวนรวมในการจดกจกรรมทแสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

162

๕. ประยกตและเผยแพรพระบรมราโชวาท หลกการทรงงาน และหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง๖. ปฏบตตนเปนพลเมองดตามวถประชาธปไตย๗. มสวนรวมและรบผดชอบในการตดสนใจ ตรวจสอบขอมล ตรวจ

สอบการทำาหนาทของบคคลเพอใชประกอบการตดสนใจ๘. เหนคณคาของการอยรวมกนในภมภาคตาง ๆ ของโลกอยางสนตและพงพาซงกนและกน๙. มสวนรวมและเสนอแนวทางการปองกนปญหาความขดแยง๑๐. ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง

รวมทงหมด ๑๐ ผลการเรยนร

๓. ระดบมธยมศกษาตอนปลาย ชนมธยมศกษาปท ๔ ๖–

ส๓๐๒... หนาทพลเมอง ๑ ๒๐ ชวโมง / ภาค ๐.๕ หนวยกต

ส๓๐๒... หนาทพลเมอง ๒ ๒๐ ชวโมง / ภาค ๐.๕ หนวยกต

มสวนรวมและแนะนำาผอนใหอนรกษและเผยแพรมารยาทไทยสสาธารณะ ในเรองการแสดงความเคารพทไมเปนการตงภาคการสนทนา การแตงกายตามหลกการอสลาม การมสมมาคารวะเหนคณคา อนรกษ

163

สบสาน ประยกตและเผยแพรขนบธรรมเนยม ประเพณ ศลปวฒนธรรมและภมปญญาไทยทไมขดตอหลกการอสลามปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองความอดทน ใฝหาความร และตงใจปฏบตหนาท

ปฏบตตนเปนแบบอยาง มสวนรวมในการจดกจกรรม และสนบสนนใหผอนแสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย ปฏบตตนเปนแบบอยาง ประยกต และเผยแพรพระบรมราโชวาท ในเรองการมระเบยบวนย ความสามคค หลกการทรงงาน ในเรองระเบดจากขางใน ไมตดตำารา บรการรวมทจดเดยว ใชอธรรมปราบอธรรม และหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองความซอสตยสจรต ขยนหมนเพยร อดทน ใฝหาความร ตงใจปฏบตหนาท ยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

ปฏบตตนเปนแบบอยางและสงเสรมสนบสนนใหผอนเปนพลเมองดตามวถประชาธปไตย ในเรองการเปนผนำาและการเปนสมาชกทด การใชสทธและหนาท การใชเสรภาพอยางรบผดชอบ ความกลาหาญทางจรยธรรม การเสนอแนวทางการแกปญหาสงคมตอสาธารณะ การตดตามและประเมนขาวสารทางการเมอง และการรเทาทนสอ การมสวนรวมในกจกรรมทางการเมอง ประยกตใชกระบวนการประชาธปไตยในการวพากษประเดนนโยบายสาธารณะทตนสนใจ มสวนรวมและตดสนใจเลอกตงอยางมวจารณญาณ รทนขาวสารและรทนสอคาดการณเหตการณลวงหนาบนพนฐานของขอมล ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองความซอสตยสจรต ขยนหมนเพยร อดทน ใฝหาความร ตงใจปฏบตหนาท และยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

ยอมรบในอตลกษณและเคารพความหลากหลายในสงคมพหวฒนธรรม เหนคณคาของการอยรวมกนอยางสนต และพงพาซงกนและกนดวยการเคารพซงกนและกน ไมแสดงกรยาและวาจาดหมนผอน ชวยเหลอซงกนและกน แบงปน ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองความอดทน ใฝหาความร และยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

164

โดยใชกระบวนการกลม กระบวนการคด กระบวนการปฏบต กระบวนการเผชญสถานการณ กระบวนการแกปญหากระบวนการสบเสาะหาความร

เพอใหผเรยนมลกษณะทดของคนไทย ภาคภมใจในความเปนไทย แสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย เปนพลเมองดในระบอประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข มสวนรวมทางการเมองการปกครอง มวจารณญาณในการเลอกตง และการวพากษนโยบายสาธารณะ อยรวมกบผอนอยางสนต จดการความขดแยงดวยสนตวธ และมวนยในตนเอง

ผลการเรยนร

๑. มสวนรวมและแนะนำาผอนใหอนรกษ และเผยแพรมารยาทไทยสสาธารณะ

๒. เหนคณคา อนรกษ สบสาน ประยกต และเผยแพร ขนบธรรมเนยม ประเพณ ศลปวฒนธรรม และภมปญญาไทย

๓. เปนแบบอยาง มสวนรวมในการจดกจกรรม และสนบสนนใหผอนแสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

๔. เปนแบบอยาง ประยกตและเผยแพร พระบรมราโชวาท หลกการทรงงาน และหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

๕. เปนแบบอยางและสงเสรมสนบสนนใหผอนเปนพลเมองดตามวถประชาธปไตย

๖. ประยกตใชกระบวนการประชาธปไตยในการวพากษประเดนนโยบายสาธารณะทตนสนใจ

๗. มสวนรวมและตดสนใจเลอกตงอยางมวจารณญาณ๘. รทนขาวสารและรทนสอ๙. คาดการณเหตการณลวงหนาบนพนฐานของขอมล๑๐. ยอมรบในอตลกษณและเคารพความหลากหลายในสงคมพห

วฒนธรรม๑๑. เหนคณคาของการอยรวมกนอยางสนต และพงพาซงกนและกน

165

๑๒. ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง

รวมทงหมด ๑๒ผลการเรยนร

ส๓๐๒... หนาทพลเมอง ๓ ๒๐ ชวโมง / ภาค ๐.๕ หนวยกต

ส๓๐๒... หนาทพลเมอง ๔ ๒๐ ชวโมง / ภาค ๐.๕ หนวยกต

แสดงออก แนะนำาผอน และยกยองบคคลทมความเออเฟ อเผอแผและเสยสละตอสงคม ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองใฝหาความร

ปฏบตตนเปนแบบอยาง มสวนรวมในการจดกจกรรม และสนบสนนใหผอนแสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย ปฏบตตนเปนแบบอยาง ประยกต และเผยแพรพระบรมราโชวาท ในเรองการมระเบยบวนย ความสามคค หลกการทรงงาน ในเรองระเบดจากขางใน ไมตดตำารา บรการรวมทจดเดยว ใชอธรรมปราบอธรรม และหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองความซอสตยสจรต ขยนหมนเพยร อดทน ใฝหาความร ตงใจปฏบตหนาท ยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

ปฏบตตนเปนแบบอยางและสงเสรมสนบสนนใหผอนเปนพลเมองดตามวถประชาธปไตย ในเรองการเปนผนำาและการเปนสมาชกทด การใชสทธและหนาท การใชเสรภาพอยางรบผดชอบ ความกลาหาญทางจรยธรรม การเสนอแนวทางการแกปญหาสงคมตอสาธารณะ การตดตามและประเมนขาวสารทางการเมอง และการรเทาทนสอ การมสวนรวมในกจกรรมทางการเมอง ประยกตใชกระบวนการประชาธปไตยในการวพากษ

166

ประเดนนโยบายสาธารณะทตนสนใจ มสวนรวมและตดสนใจเลอกตงอยางมวจารณญาณ รทนขาวสารและรทนสอคาดการณเหตการณลวงหนาบนพนฐานของขอมล ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองความซอสตยสจรต ขยนหมนเพยร อดทน ใฝหาความร ตงใจปฏบตหนาท ยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

มสวนรวมในการแกปญหาเมอเกดความขดแยงโดยสนตวธ ดวยการเจรจาไกลเกลย การเจรจาตอรอง การระงบความขดแยง และสรางเครอขายปองกนปญหาความขดแยง ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองความซอสตยสจรต อดทน และยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

โดยใชกระบวนการกลม กระบวนการคด กระบวนการปฏบต กระบวนการเผชญสถานการณ กระบวนการแกปญหากระบวนการสบเสาะหาความร

เพอใหผเรยนมลกษณะทดของคนไทย ภาคภมใจในความเปนไทย แสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย เปนพลเมองดในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข มสวนรวมทางการเมองการปกครอง มวจารณญาณในการเลอกตง และการวพากษนโยบายสาธารณะ อยรวมกบผอนอยางสนต สามารถจดการความขดแยงดวยสนตวธ และมวนยในตนเอง

ผลการเรยนร

๑. แสดงออก แนะนำาผอน และยกยองบคคลทมความเออเฟ อเผอแผ และเสยสละ

๒. เปนแบบอยาง มสวนรวมในการจดกจกรรม และสนบสนนใหผอนแสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

167

๓. เปนแบบอยาง ประยกต และเผยแพร พระบรมราโชวาท หลกการทรงงาน และหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

๔. เปนแบบอยางและสงเสรมสนบสนนใหผอนเปนพลเมองดตามวถประชาธปไตย

๕. ประยกตใชกระบวนการประชาธปไตยในการวพากษประเดนนโยบายสาธารณะทตนสนใจ

๖. มสวนรวมและตดสนใจเลอกตงอยางมวจารณญาณ๗. รทนขาวสารและรทนสอ๘. คาดการณเหตการณลวงหนาบนพนฐานของขอมล๙. มสวนรวมในการแกปญหาเมอเกดความขดแยงโดยสนตวธและสราง

เครอขายการปองกนปญหาความขดแยง๑๐. ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง

รวมทงหมด ๑๐ผลการเรยนร

การจดการเรยนรรายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง(สำาหรบพลเมองไทยมสลม)

ลกษณะสำาคญของการจดการเรยนร

168

๑. การจดการเรยนรรายวชาเพมเตมหนาทพลเมองตามจดเนนทง ๕ นน มเปาหมายสำาคญเพอใหเยาวชนมลกษณะทดของคนไทย เหนคณคาและมสวนรวมในการอนรกษศลปวฒนธรรม ขนบธรรมเนยมและประเพณไทยเหนคณคาและแสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย ดำาเนนชวตภายใตกรอบของหลกการอสลามตามวถประชาธปไตย มสวนรวมทางการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข สามารถอยรวมกนในสงคมแหงความหลากหลายและจดการความขดแยงโดยสนตวธ ซงสอดคลองกบคานยมหลก ๑๒ ประการแตตองอยภายใตหลกการอสลาม

๒. รายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง มผลการเรยนรทมเปาหมายเนนใหผเรยนตระหนกและเหนคณคาในเรองทเรยนรและลงมอปฏบตจรง ซงเปนการตอยอดการเรยนรจากรายวชาพนฐาน กลมสาระการเรยนร สงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๕๑

๓. การจดการเรยนรรายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง สามารถจดทำาได ๒ ลกษณะ คอ

๓.๑ การจดการเรยนรตามจดเนนแตละจดเนน โดยบรณาการจดเนนท ๕ ความมวนยในตนเอง ทสอดคลองกบผลการเรยนรและสาระการเรยนรของจดเนนท ๑ - ๔ ทเกยวของ

๓.๒ การจดการเรยนรแบบบรณาการทง ๕ จดเนน โดยตองวเคราะหผลการเรยนรในแตละจดเนนวา เกยวของ หรอเชอมโยง หรอมประเดนรวมกนในเนอหาตาง ๆ และตงเปน Theme (หวเรอง)

๔. การจดการเรยนรในแตละหนวยการเรยนรอาจจดใหสอดคลองกบเหตการณ สถานการณ ทเกยวของกบจดเนน ทง ๕ จดเนน

169

การวดและประเมนผลการเรยนรรายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง

การวดและประเมนผลการเรยนร เปนสวนหนงของกระบวนการเรยนการสอนทครผสอนจะตองจดทำาอยางตอเนอง เพอพฒนาผเรยนเปนสำาคญ นอกจากน ผลจากการประเมนจะตองนำาไปใชเปนขอมลสำาหรบตดตาม กำากบ สนบสนน และพฒนาการเรยนร พฒนาการเรยนการสอนดงนน การวดและประเมนผลการเรยน จงเนนไปทการวดและการประเมนผลในชนเรยน ซงจะนำาไปสการชใหเหนถงสภาพทแทจรงของผเรยน และสภาพจรงของการเรยนการสอนจากพฤตกรรมทผเรยนไดแสดงออก (Student Performance) สะทอนใหเหนความสามารถทหลากหลาย และสอดคลองกบความสามารถทแทจรงจากการปฏบต ตดสนใจ หรอการแกปญหาไดดวยตนเอง

การวดและประเมนผลการเรยนรรายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง โดยพจารณาจากคณภาพของชนงาน หรอการปฏบต ทเปนผลผลต / รองรอยหลกฐานการเรยนรของผเรยนวาเปนไปตามผลการเรยนรและจดเนนของรายวชาเพมเตมหนาทพลเมองหรอไม ซงประกอบไปดวยความรความสามารถ คณธรรมจรยธรรม คานยมทพงประสงค การปฏบตตนโดยใชวธการและเครองมอทหลากหลายและเกณฑการประเมนทชดเจน ทงน เมอผเรยนไดรบการพฒนาแลวจะตองบรรลตามผลการเรยนรทกำาหนด

170

ตวอยาง การวดและประเมนผลการเรยนรรายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง

รายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง

หนวยท ๑…

หนวยท หนวยท ๒…

หนวยท

คะแนน… คะแนน… คะแนน…+ + +

การทดสอบคณลกษณะ

ตดสนผลการเรยน

คะแนนรวม

ชนงาน/ภาระงานรวบยอด

+

ชนงาน/ภาระงานรวบยอด

ชนงาน/ภาระงานรวบยอด

ชนงาน/ภาระงานรวบยอดคะแนน…

171

ตวอยาง โครงสรางรายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง ๒ รหสวชา ส๑๒๒๐๒ ชนประถมศกษาปท ๒

ลำาดบท

ชอหนวยการเรยนร ผลการเรยนร

สาระสำาคญ

จำานวนชวโมง

นำาหนกคะแน

น

๑ ………………………………..

………………

………………

๑๐ ๒๕

๒ ………………………………..

………………

………………

๑๐ ๒๐

๓ ………………………………..

………………

………………

๑๐ ๒๐

๔ ………………………………..

………………

………………

๑๐ ๒๕

ระหวางป ๙๐

ปลายป/ปลายภาค (การทดสอบคณลกษณะ) ๑๐

รวม ๑๐๐

การออกแบบการวดและประเมนผลการเรยนร

172

การประเมนรายวชาเพมเตมหนาทพลเมองจะตองกำาหนดเกณฑการประเมนใหชดเจนเหมาะสมเพราะเกณฑการประเมนเปนแนวทางในการใหคะแนนทประกอบดวยเกณฑดานตาง ๆ เพอใชประเมนคาผลการปฏบตของผเรยน เกณฑเหลาน คอ สงสำาคญทผเรยนควรประพฤตจนกลายเปนลกษณะนสย

ครผสอนสามารถออกแบบวดและประเมนผลในระดบชนเรยน ไดดงน

๑. กำาหนดผลการเรยนร / คณลกษณะทจะประเมน๒. วเคราะหพฤตกรรมสำาคญจากผลการเรยนรเพอกำาหนดหลกฐานการเรยนร๓. เลอกใชวธการเครองมอใหเหมาะสมกบพฤตกรรมทจะประเมน๔. กำาหนดเกณฑการประเมนพฤตกรรม (Scoring Rubrics)

ตวอยาง การออกแบบการวดและประเมนผลการเรยนร

ผลการเรยนร พฤตกรรมสำาคญ

ชนงาน / ภาระงาน

การประเมนวธการ เครอง

มอปฏบตตนตามกฎ ระเบยบ และหนาททตองปฏบตตนในโรงเรยน

- การปฏบตตน

- การแตงกายถกระเบยบและสอดคลองกบหลกการอสลาม- การเขาแถวเปนระเบยบ

การประเมนการปฏบต

- เกณฑการประเมน- แบบประเมน

ปฏบตตนตามบทบาทหนาทในฐานะสมาชกทด

- การปฏบตตน

- การดแลพนททไดรบมอบหมาย- การเปนผนำาและ

การประเมนการ

- เกณฑการประเมน

173

ของหองเรยนและโรงเรยน

สมาชกทด และสอดคลองกบหลกการอสลาม

ปฏบต - แบบประเมน

ตวอยาง เกณฑการประเมน

ประเดนการประเมน

ระดบคณภาพ ด พอใช ปรบปรง

การแตงกาย แตงกายสะอาดเรยบรอยถกระเบยบและสอดคลองกบหลกการอสลาม สมำาเสมอ

แตงกายสะอาดเรยบรอยและสอดคลองกบหลกการอสลาม แตไมถกระเบยบ ตองใหครตกเตอน

แตงกายไมสะอาดไมถกระเบยบและไมสอดคลองกบหลกการอสลาม

174

การเขาแถว เขาแถวตรงเวลา ไมพดคยขณะเขาแถว

เขาแถวตรงเวลา ไมพดคยขณะเขาแถว โดยครตองตกเตอน

เขาแถวไมตรงเวลา และพดคยขณะเขาแถว

ปฏบตตนตามบทบาทหนาท

ปฏบตหนาททไดรบมอบหมายและสอดคลองกบหลกการอสลาม ไดเรยบรอย ดวยตนเอง

ปฏบตหนาททไดรบมอบหมายไดเรยบรอยและสอดคลองกบหลกการอสลาม โดยมครเปนผใหคำาแนะนำา

ไมปฏบตหนาททไดรบมอบหมาย

การเปนผนำาและ สมาชกทด

ปฏบตตนเปนผนำาทดและเปนสมาชกทด

ปฏบตตนเปนผนำาทด หรอเปนสมาชกทด

ไมปฏบตตนเปนผนำาทดหรอเปนสมาชกทด

ระดบคณภาพเกณฑการประเมน

ด พอใช ปรบปรง

ของกลมและ สอดคลองกบหลกการอสลาม

ของกลมและสอดคลองกบหลกการอสลามโดยมครเปนผแนะนำา

ตวอยาง แบบประเมนพฤตกรรมรายบคคล ประจำาหนวยการเรยนร

175

ลำาดบท

ชอ - สกล

พฤตกรรม

รวมการแตง

กายระเบยบแถว

ปฏบตตนตาม

บทบาทหนาท

การเปนผนำาและเปน

สมาชกทด

๓ ๒ ๑ ๓ ๒ ๑ ๓ ๒ ๑ ๓ ๒ ๑

๑

๒

๓

๔

๕

๖

๗

๘

๙

…

เกณฑการใหคะแนนด = ๓ปานกลาง = ๒ปรบปรง = ๑

ลงชอ…………………………………………

176

(…………………………………….………….)

………./……………/………

การตดสนผลการเรยน

เมอครผสอนจดการเรยนการสอนและวดและประเมนผลในแตละหนวยการเรยนรจบครบทงรายวชา และประเมนผลปลายป / ปลายภาค (การทดสอบคณลกษณะ) แลวนำาคะแนนทง ๒สวนมารวมกนเพอตดสนผลการเรยน ดงตวอยาง

ตวอยาง การตดสนผลการเรยนรายวชาเพมเตมหนาทพลเมองหนวยการเรยนร คะแ

นนเตม

คะแนนทได

๑. ………………………………………………………………………………

๒๕ ๒๐

๒.………………………………………………………………………………

๒๐ ๑๕

๓.………………………………………………………………………………

๒๐ ๑๕

๔. …………………………………………………….…………………………

๒๕ ๒๐

รวมคะแนนระหวางเรยน (๙๐) ๗๐ปลายป/ปลายภาค (การทดสอบคณลกษณะ) (๑๐) ๘

รวม (๑๐๐)

๗๘*

* คะแนนทนำาไปตดสนผลการเรยน เมอเทยบกบเกณฑนกเรยนจะไดผลการเรยน ๓.๕การใหระดบผลการเรยน

177

การตดสนเพอใหระดบผลการเรยนรายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง สถานศกษาสามารถใหระดบผลการเรยนดงน

ระดบประถมศกษาปท ๑ - ๓สามารถใหระดบผลการเรยนหรอระดบคณภาพการปฏบตของผเรยน เปนระบบตวเลข ระบบตวอกษร ระบบรอยละ และระบบทใชคำาสำาคญสะทอนมาตรฐาน

ระดบประถมศกษาปท ๔ - ๖ใหใชตวเลขแสดงระดบผลการเรยนเปน ๘ ระดบ

ระดบมธยมศกษา ใหใชตวเลขแสดงระดบผลการเรยนเปน ๘ ระดบ

การรายงานผลการเรยนการรายงานผลการเรยนเปนการสอสารใหผปกครองและนกเรยน

ทราบความกาวหนาในการเรยนร ของผเรยน ซงสามารถรายงานเปนระดบคณภาพการปฏบตของผเรยนทสะทอนผลการเรยนร ทงนสถานศกษาตองสรปผลการประเมนและจดทำารายงานผลการประเมนใหผปกครองและนกเรยนทราบเปนระยะ ๆ หรออยางนอยภาคเรยนละ ๑ ครง

ตวอยาง แบบสรปผลการประเมนผลการเรยนรรายบคคล (สำาหรบคร)

ชอ - สกล ผลการเรยนร

178

ลำาดบท

ปฏบตตนตามกฎ ระเบยบ และหนาททตองปฏบตตนในโรงเรยนและสอดคลองกบหลกการอสลาม

ความเหนเพมเตม

ปฏบตตนตามบทบาทหนาทในฐานะสมาชกทดของหองเรยนและโรงเรยนและสอดคลองกบหลกการอสลาม

ความเหน เพมเตม

………………

ความเหน เพมเตม……

๓ ๒ ๑ ๓ ๒ ๑ ๓ ๒ ๑๑๒๓๔๕๖๗๘๙…

ลงชอ……………………………………………

179

(……………………………….……………….)

………./……………/………

บรรณานกรมภาษาไทยกลม Thai Civic Education. (๒๕๕๖). กรอบแนวคดหลกสตรการ

ศกษาเพอสรางความเปนพลเมองในระบอบประชาธปไตยของไทย (Conceptual framework for Thai Democratic

Citizenship Education Curriculum). กรงเทพมหานคร: บรษท เทคนค อมเมท จำากด.

การเรยนร ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๕๑. กรงเทพมหานคร:

โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จำากด.ชยพร กระตายทอง. (๒๕๕๒). การพฒนารายวชาเพมเตมภาษาไทยแบบองมาตรฐานดวยกระบวนการ

ออกแบบยอนกลบ เพอเสรมสรางความสามารถการวเคราะหและการอานเชงวเคราะห

ของนกเรยนมธยมศกษาตอนตน. วทยานพนธดษฎบณฑต สาขาวชาหลกสตรและการสอน บณฑต

วทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.ทศนา แขมมณ และคณะ. (๒๕๔๒). ทฤษฎการเรยนรเพอพฒนากระบวนการคด. กรงเทพมหานคร:

สำานกงานคณะกรรมการปฏรปการศกษาแหงชาต.

180

. (๒๕๔๘). ศาสตรการสอนองคความรเพอการจดกระบวนการเรยนรทมประสทธภาพ.

กรงเทพมหานคร: สำานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.พระธรรมปฏก (ป.อ. ปยตโต). (๒๕๔๖). พทธธรรม. (พมพครงท ๒๒). กรงเทพมหานคร:ธรรมสาร.พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต). (๒๕๔๙). ประชาธปไตยจรง

แท...คอแคไหน.กรงเทพมหานคร: ผลธมม ในเครอ บรษท สำานกพมพเพทแอนดโฮม จำากด.

ภมพลอดลยเดช, พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหา. (๒๕๕๐). คำาพอสอน. ประมวลพระบรมราโชวาทและ

พระราชดำารส เกยวกบเดกและเยาวชน. กรงเทพมหานคร: โรงพมพกรงเทพมหานคร.ราชบณฑตยสถาน. (๒๕๕๔). พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔. กรงเทพมหานคร: บรษท

ศรวฒนาอนเตอรพรนท จำากด.วลย อศรางกร ณ อยธยา (พานช). (๒๕๕๔). ครสงคมศกษากบการพฒนาทกษะแกนกเรยน.กรงเทพมหานคร:

คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. . (๒๕๔๙). ประมวลบทความกจกรรมพฒนาผเรยนสมาตรฐานการเรยนร กลมสาระการเรยนร

สงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม. กรงเทพมหานคร: ศนยตำาราและเอกสารทางวชาการ

จฬาลงกรณมหาวทยาลย. . (๒๕๔๙). หลกสตรการศกษาขนพนฐานเพอพฒนาความเปน

พลเมองไทยและพลเมองโลก: บทบาทสำาคญของกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม.ประมวลบทความ เรอง หลกสตรและการพฒนาหลกสตรตามแนวปฏรป.

181

กรงเทพมหานคร: ศนยตำาราและเอกสารทางวชาการจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ศภณฐ เพมพนววฒน และจารวรรณ แกวมะโน. (๒๕๕๗). คมอการอบรมสรางจตสำานกพลเมองสำาหรบเยาวชนระดบมธยมศกษาตอนตน. กรงเทพมหานคร: สถาบนพระปกเกลา.

สคนธ สนธพานท. (๒๕๓๘). การใชวธสอนแบบธรรมสากจฉาเพอสรางศรทธา และวธคดตามหลกพทธธรรมแกนกเรยนชนมธยมศกษาปท ๓. นนทบร. วทยานพนธการศกษามหาบณฑต แขนงวชาหลกสตรและการสอน สาขาวชาศกษาศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

. (๒๕๕๒). พฒนาทกษะการคด...พชตการสอน. กรงเทพมหานคร: โรงพมพเลยงเชยง. . (๒๕๕๔). วธสอนตามแนวปฏรปการศกษาเพอพฒนาคณภาพ

ของเยาวชน. กรงเทพมหานคร: โรงพมพเลยงเชยง.สมน อมรววฒน. (๒๕๔๙). คานยมศกษาเพอสนตภาพทยงยน. ประมวล

บทความ เรอง หลกสตรและการพฒนาหลกสตรตามแนวปฏรป. กรงเทพมหานคร: ศนยตำาราและเอกสารทางวชาการ จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (๒๕๕๗) แนวทางการจดการเรยนรรายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง. สบคนเมอ ๑๗ เมษายน ๒๕๕๘. http://www.obec.go.th/documents/๕๔๒๐๕

สำานกวชาการและมาตรฐานการศกษา. สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (๒๕๕๒). ตวชวดและ สาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๕๑. กรงเทพมหานคร: โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จำากด.

. สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (๒๕๕๒). แนวปฏบตการวดและประเมนผล

182

. สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (๒๕๕๒). แนวทางการจดการเรยนร ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๕๑. กรงเทพมหานคร: โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จำากด.

. สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (๒๕๕๒). แนวทางการจดกจกรรมพฒนาผเรยน ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๕๑. กรงเทพมหานคร: โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จำากด.

. สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (๒๕๕๒). แนวทางการพฒนา การวดและประเมน

คณลกษณะอนพงประสงค ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๕๑.

กรงเทพมหานคร: โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จำากด. . สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (๒๕๕๒). แนวทางการบรหารจดการหลกสตร.

กรงเทพมหานคร: โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย. . สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (๒๕๕๒).

หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานพทธศกราช ๒๕๕๑.กรงเทพมหานคร: โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จำากด.

มสลน มาหามะ (แปล). ๒๕๔๙. สนตภาพและสงครามระหวางบทบญญตในอลกรอานและคมภรโตราห. กรงเทพฯ: สำานกพพมอล-อหมาน.

สชาต เศรษฐมาลน. ๒๕๕๑. ความรนแรง สนตภาพและความหลากหลายในโลกอสลาม. กรงเทพฯ : สยาม

183

อสมาอล ลตฟ จะปะก ยา . ๒๕๔๗. อสลามศาสนาแหงสนตภาพ. ปตตาน: มจลสอลมย.

ภาษาอาหรบหะซน อลบนนา.(๑๙๙๒).รสาละ อลมตะมร อลคอมส. ใน “มจมอะฮเราะ

สาอล ” ไคโร : ดาร อตเตาเซยะ วนนชร อลอสลามมยะฮ .อลนะวะวย. (๒๐๐๕). มนฮาจญ อตตอลบน.เบรต : ดาร อลมนฮาจญ .อบนหะญร อลอสเกาะลานย. (๑๙๘๖). ฟตหลบารย,๓.ไคโร : ดาร อลรย

ยาน ลตตรอษ.ภาษาองกฤษASEAN Secretariat, USAID and SEAMEO. (๒๐๑๒). ASEAN

Curriculum Sourcebook. USA: Very Memorable, Inc.

Department of Education, Science and Training, Australian Government. (๒๐๐๓). Values

Education Study Executive Summary, Final Report. Commonwealth of Australia:

Australia.Leo, J. D. (๒๐๐๖). Values within EIU/ESD: Reorienting Teacher Education to Address

Sustainability & International Understanding. ๒๒-๒๕ August ๒๐๐๖, Penang: Malaysia.

(copies) Llewellin, Sandie. (๒๐๐๑) “Planning Lessons and Schemes of work” in Citizenship Learning to

Teach Citizenship in the Secondary School. ๒nd Edition edited by Liam Gearon, London:

Routledge. Ministry of Education, Singapore. (๒๐๑๔). ๒๐๑๔ Syllabus character and Citizenship Education

Primary and Secondary. Student Development curriculum Division: Singapore (copies).

184

SEAMEO and UN-HABITAT. (๒๐๐๗). SEAMEO Resource Package: Human Values-based

Water, Sanitation, and Hygiene Education. SEAMOLEC Indonesia: Jakarta.Wiggins, G. and McTighe, J. (๒๐๐๕). Understand by design. New Jersey: Pearson Merrill

Prentice Hall.Abu-Nimer, Mohammed. ๒ ๐ ๐ ๘ . A Framework for Nonviolence and Peacebuilding in Islam.

Muis Occasional Papers Series Paper No. ๖ . Singapore: Islamic Religious Council of Singapore.

. ๒ ๐ ๐ ๓ . Nonviolence and Peacebuilding in Islam: Theory and Practice. Florida: University Press of Florida.

Cetin, muhammed. ๒๐๐๙. The Gulen Movement: Civic Service Without Borders. New York: Blue Dome Press.

Easwaran, Eknath. ๒ ๐ ๐ ๒ . Nonviolent Soldier of Islam: Badsha Khan, A Man to Math His Mountains. California: Nilgiri Press.

Esposito, John and Ihsan Yilmaz. ๒ ๐ ๑ ๐ . Islam and Peacebuilding: Gulen movement Initiatives. New York: Blue Dome Press.

Huda, Qamar-Ul. ๒ ๐ ๑ ๐ . Crescent and Dove: Peace and Conflict Resolution in Islam. Washington, D.C.: United states Institute of Peace.

Khan, M. Ahsan. ๒ ๐ ๑ ๑ . The Vision and Impact of Fethullah Gulen: A New Paradigm for Social Activism. New York: Blue Dome Press.

Pal, Amitabh. ๒ ๐ ๑ ๑ . Islam Means Peace: Understanding the Muslim Principle of Nonviolence Today. California: Praeger.

Satha-Anand, Chaiwat. ๑๙๙๓. “The nonviolence Crescent: Eight Theses on Muslim Nonviolent Actions.”

185

In G. Paige; C. Satha-Anand and S. Gilliatt. Islam and Nonviolence. Honolulu: Center for Global Nonviolence Planning Project.

.

ภาคผนวก

186

คำาอธบายของคำาหลกในจดเนนและขอบขายรายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง

คำาหลกตอไปนเปนคณลกษณะของความเปนพลเมองดในระบอบประชาธปไตยทครควรจะจดการเรยนรใหผเรยนไดตระหนก เหนความสำาคญ มความเขาใจทถกตอง คดอยางมวจารณญาณและนำาไปปฏบตไดอยางถกตองเหมาะสม

คำาหลก คำาอธบายความเปนไทย ทสอดคลองกบหลกการอสลาม

- หมายถง สงทบงบอกถงลกษณะของคนไทย ศลปะ วฒนธรรม ขนบธรรมเนยม และประเพณของไทยภายใตกรอบของหลกการอสลาม- ผทรกความเปนไทย คอ ผทมความภาคภมใจ เหนคณคา ชนชม อนรกษดวยการปฏบตตน สบทอด และเผยแพรคณลกษณะของคนไทย ตลอดจนศลปะ วฒนธรรม ขนบธรรมเนยม และประเพณทดงามของไทยภายใตกรอบของหลกการอสลามใหคงอยสบไป

ความกตญญกตเวท

- หมายถง การรคณและตอบแทนคณผมพระคณ รวมทงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ททกคนไดพงพาอาศยในการดำารงชวต- เปนคณธรรมสำาคญอยางหนงของความเปนมนษย เพราะมนษยตองพงพาซงกนและกน รวมทงตองพงพาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เพอใหสามารถดำารงชวตอยไดดวยด

187

- การตอบแทนคณผมพระคณ ไดแก การเชอฟงและปฏบตตามคำาแนะนำาสงสอน ใหความเคารพยกยอง ชวยเหลอและเอาใจใสดแล- การตอบแทนคณของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ไดแก การใชทรพยากรธรรมชาตอยางประหยดและคมคา การดแลรกษาและไมทำาลายสงแวดลอม

ศลปะทสอดคลองกบหลกการอสลาม

- ศลปะ มความหมายกวางครอบคลมการแสดงออก และการสรางสรรคแตตองสอดคลองกบหลกการอสลาม ในทกๆดานของมนษย กรดานศลปะหลายคนไดใหความหมายของ ศลปะ ไว“ ”ตาง ๆ กน ดงน๑. ศลปะ คอ สงทสรางสรรคขนจากการเลยนแบบธรรมชาต๒. ศลปะ คอ การแสดงออกเกยวกบ ความเชอ ความศรทธา ความงาม๓. ศลปะ คอ การถายทอดความรสก โดยใชสดสวน รปทรง และความกลมกลนขององคประกอบตาง ๆ๔. ศลปะ คอ ความชำานาญในการถายทอดประสบการณ และจนตนาการใหเปนวตถทมสนทรยภาพ- ศลปะไทยมเอกลกษณเฉพาะ มความงดงาม ทชาวตางชาตชนชม

มหลายแขนง เชน สถาปตยกรรมในการสรางวด วง จตรกรรมไทย หตถกรรมไทย ดนตร นาฏศลป เปนตนแตจากคำานยามทงหมดนนจะตองสอดคลองกบหลกการอสลาม

คำาหลก คำาอธบายวฒนธรรมทสอดคลองกบหลกการอสลาม

- วฒนธรรม หมายถง ลกษณะทแสดงถงความเจรญงอกงาม อนเปนแบบแผนในการประพฤตปฏบต และการแสดงออกซงความรสกนกคดของคนในสงคมเดยวกน เปนสงทเกดจากการสงสม เลอกสรร ปรบปรงแกไข จนถอวาเปนสงดงาม เหมาะสมกบสภาพแวดลอม และมการสบทอดเปนมรดกทางสงคมในขณะเดยวกนก

188

ตองสอดคลองกบหลกการอสลาม- ยเนสโกแบงมรดกทางวฒนธรรมเปน ๒ สวน คอ มรดกทางวฒนธรรมทจบตองได เชน โบราณสถาน โบราณวตถ และมรดกทางวฒนธรรมทจบตองไมได อนเปนเรองเกยวกบภมปญญา ระบบคณคา ความเชอ พฤตกรรมและวถชวต- วฒนธรรมมความสำาคญตอการดำารงอยของความเปนชาต ชาตทไมมวฒนธรรมของตนเองจะคงความเปนชาตอยไมได ในอดต จนเคยถกชาวตาดเขายดครอง และตงราชวงศหงวนขนปกครอง แตกถกชาวจนซงมวฒนธรรมทสงกวากลนเปนชาวจนจนหมดสน- วฒนธรรมในแตละสงคมอาจคลาย หรอแตกตางกนได กเนองมาจาก ความเชอ เชอชาต ศาสนา และถนทอย สงคมทประกอบดวยผคนอนหลากหลายทเรยกวา พหสงคม ยอมมความแตกตางหลากหลายทางวฒนธรรมดวยเชนกน การอยรวมกนในสงคมทมความหลากหลายเชนนจงตองมความเขาใจซงกนและกน ใหเกยรตและเคารพซงกนและกนดวย- วฒนธรรมมการเปลยนแปลงได เนองจากสถานการณทเปลยนแปลงไป และการแลกเปลยนทางวฒนธรรม โดยเฉพาะปจจบนทเทคโนโลยการสอสารมความเจรญกาวหนา การเลอนไหลทางวฒนธรรมจงแพรกระจายไปอยางรวดเรว การเลอกรบวฒนธรรมอยางมวจารณญาณจงเปนสงจำาเปน ไมควรรบวฒนธรรมตามกระแสนยม แตควรเลอกรบเฉพาะสงทมคณคาตอการดำาเนนชวตและสอดคลองกบหลกการอสลาม

189

คำาหลก คำาอธบายขนบธรรมเนยมประเพณทสอดคลองกบหลกการอสลาม

- เปนคำาทใชเรยกรวมกน หมายถง สงทคนในสงคมหนง ๆ นยมประพฤตปฏบตตอเนองกนมา เพราะถอวามคณคาทกอใหเกดความสข ความเจรญแกชวตและสงคม ขนบธรรมเนยมประเพณของไทย เชน การมสมมาคารวะตอผใหญ ชายไทยตองเปนผนำาครอบครว หญงไทยตองมกรยามารยาทเรยบรอย หญงไทยตองรกนวลสงวนตว ไมยอมรบการแสดงความรสกทางเพศอยางเปดเผยในทสาธารณะ คนไทยถอวาศรษะเปนของสง สวนเทาเปนของตำา การลงแขกชวยงานตาง ๆ- ขนบธรรมเนยมไทยทเกยวกบศลธรรม จรรยาเปนสงทมคณคาตอสงคม ผใดฝาฝนถอวาละเมดกฎของสงคม ถอเปนความผด ความชว เชน การทชาวไทยพทธแสดงกรยาลบหลดหมนพระพทธรป ศาสนสถาน และศาสนวตถ สวนขนบธรรมเนยมไทยบางเรองอาจไมเครงครด ผทไมทำาตามขนบธรรมเนยมอาจถกมองวาไมมการศกษา ไมมสมบตผด เชน แตงกายไมถกกาลเทศะ ปฏบตตวไมเหมาะสมกบกาลเทศะ- ประเพณไทยซงเปนทรบรและชนชมของชาวตางชาต เชน สงกรานต ลอยกระทง แหเทยนพรรษา บญบงไฟ นอกจากนยงมประเพณในทองถนตาง ๆ ทเปนเอกลกษณของทองถนนน อนเปนสงทนกทองเทยวตางชาตซงสนใจดานวฒนธรรมชนชอบ

190

เชน แหเทยนพรรษา จ.อบลราชธาน ผตาโขน จ.เลย ปอยสางลอง จ.แมฮองสอนซงวฒนธรรมทกลาวมาขางตนนนควรพงระวงในการเขารวมและควรยดหลกการอสลามเหนอขนบธรรมเนยมประเพณทผดหลกการอสลามแตมไดปฏเสธในการเรยนรเพอสรางทกษะขามวฒนธรรม

ภมปญญาทองถน

หมายถง องคความร ความสามารถ เทคนคของผคนในแตละทองถน ทนำามาใชในการแกปญหาและพฒนาการดำาเนนชวตไดอยางเหมาะสมกบยคสมย ทสบทอดมาอยางตอเนอง

\

คำาหลก คำาอธบายภมปญญาไทย

หมายถง องคความร ความสามารถ เทคนคของคนไทย ทนำามาใชในการแกปญหาและพฒนาการดำาเนนชวตไดอยางเหมาะสมกบยคสมย ทสบทอดมาอยางตอเนอง อนเปนทยอมรบในระดบชาต- ลกษณะทสำาคญของภมปญญาไทย คอ๑. เปนทงความร ทกษะ ความเชอ และพฤตกรรม๒. แสดงถงความสมพนธระหวางคนกบคน คนกบธรรมชาตและสงแวดลอม คนกบสงเหนอธรรมชาต๓. เปนกจกรรมทกอยางในวถชวตของคนไทย๔. เปนเรองการแกปญหา การจดการ การปรบตว เพอความอยรอดในการดำาเนนชวต๕. มการเปลยนแปลงใหเหมาะกบยคสมย

191

ซงภมปญญาไทยกลาวมาขางตนนนควรพงระวงในการเขารวมและควรยดหลกการอสลามเหนอภมปญญาไทยทผดหลกการอสลามแตมไดปฏเสธในการเรยนร

ความรกชาต ความรกชาต การแสดงออกถงความรกชาต มดงน ๑. การแสดงความเคารพ และปฏบตตนอยางเหมาะสมตอสญลกษณทเกยวกบชาต เชน รองเพลงชาต ยนตรงเคารพธงชาต ประดบธงชาตถกตองตามระเบยบทราชการกำาหนด๒. การเปนพลเมองด และธำารงรกษาไวซงความเปนชาตไทย เชน เสยภาษ เคารพกฎหมาย บำารงรกษาและไมทำาลายสาธารณสมบต ใชสทธเลอกตง สอดสองการกระทำาทจะทำาลายความมนคงและความสงบเรยบรอยของชาตบานเมอง

ยดมนในศาสนา

การยดมนในศาสนา คอ การศกษาหลกธรรมคำาสอนใหเขาใจอยางถองแทปฏบตตนตามหลกธรรมคำาสอนของศาสนาทตนนบถอ และทำาหนาทเปนศาสนกชนทดในการทำานบำารง และปกปองคมครองศาสนา

เทดทนสถาบนพระมหากษตรยทสอดคลองกบหลกการอสลาม

การเทดทนสถาบนพระมหากษตรย คอ ๑. การแสดงความเคารพ และปฏบตตนอยางเหมาะสมตอองคพระมหากษตรยและพระบรมวงศานวงศ แตจะตองไมคานกบหลกการอสลาม๒. การแสดงความเคารพ และปฏบตตนอยางเหมาะสมตอสญลกษณทเกยวกบสถาบนพระมหากษตรย แตจะตองไมคานกบหลกการอสลาม๓. ซาบซงในพระราชกรณยกจ และนอมนำาแบบอยางของพระราชจรยวตร พระราชดำารส หลกการทรงงาน ตลอดจนหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงแตจะตองไมคานกบหลกการอสลาม มาใชในการดำาเนนชวตและการงาน เพอความสข ความเจรญของตนเอง สงคม และประเทศชาต ตลอดจนเผยแพรใหเปนทปรากฏแกสงคม

192

คำาหลก คำาอธบาย

ความมวนยในตนเอง

หมายถง ระเบยบในการดำาเนนชวต ในทนจำากดเฉพาะเรอง ความซอสตยสจรต ความขยนหมนเพยรและอดทน การใฝหาความร ความตงใจปฏบตหนาท และการยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง อนเปนคณลกษณะสำาคญทตองการปลกฝงใหเกดขนในคนไทย เพอใหเปนคนด มความรและความสามารถ เพอความสข ความเจรญในชวต และเปนกำาลงสำาคญในการพฒนาประเทศชาต

ความซอสตยสจรต - หมายถง การยดมนในความถกตอง การประพฤตตามความเปนจรงและความถกตองตอตนเอง ผอน และประเทศชาต ทงทางกาย วาจาและใจ เชน ทำาตามสญญาทใหไวตอตนเองและผอน พดความจรง ไมนำาสงของของผอน (ทเจาของไมอนญาต) หรอของสวนรวมมาเปนของตน การหลกเลยงทจะปฏบตตามกฎหมาย- ผทมความซอสตยสจรตจะประสบความสำาเรจและความเจรญในชวตและการงาน เปนทไววางใจ อยรวมกบผอนได และเปนพลเมองดของประเทศชาต

ความขยนหมนเพยรและอดทน

- หมายถง การทำาหนาทการงาน ทสอดคลองกบหลกการอสลามดวยความพยายาม เขมแขง อดทน ไมทอถอย เปนคณธรรมจรยธรรมทนำาไปสความสำาเรจ

ใฝหาความร - หมายถง ความตงใจแสวงหาความรจากแหลงเรยนรตาง ๆ ทเชอถอไดอยางสมำาเสมอ- การใฝหาความรเปนคณสมบตของผทพฒนา

193

ตนเองอยตลอดเวลา เพอใหมความร ความสามารถ รเทาทนการเปลยนแปลง เพอปรบตวและพงตนเองไดในการดำาเนนชวตและการงาน

ความตงใจปฏบตหนาท

- หมายถง ความเอาใจใส มงมนในการทำาหนาทของตนใหเกดผลสำาเรจ และผลดตอตนเอง สงคม และประเทศชาต

การยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

- หมายถง ความรบผดชอบในผลทเกดขนจากการกระทำาของตน เมอเกดผลเสยหายกไมโยนความผดใหแกผอน นอมรบความผดพลาด แลวนำามาพจารณาไตรตรอง เพอปรบปรงแกไขมใหเกดความเสยหาย หรอความผดพลาดขนอก ผทมความรบผดชอบควรพจารณาไตรตรองใหรอบคอบถงความดงาม ความถกตองเหมาะสม ผลดและผลเสยทจะเกดขน กอนทจะตดสนใจกระทำาการใด ๆ

คำาหลก คำาอธบายระบอบการปกครองแบบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข(Constitutional Monarchy)

- ประเทศทปกครองดวยระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข หมายถง ประเทศทใชระบบรฐสภา (ParliamentarySystem) โดยทพระมหากษตรย มพระราชอำานาจในฐานะททรงเปนประมขเทานน สวนอำานาจนตบญญตและอำานาจบรหารนนเปนของประชาชนทเลอกและมอบอำานาจใหตวแทนใชอำานาจแทน แตตองใชอำานาจในพระปรมาภไธยของพระมหากษตรย เนองจากประชาชนเหนความสำาคญของสถาบนพระมหากษตรย เพราะการบญญตกฎหมาย การออกคำาสง การบรหารราชการในนามของประชาชนดวยกนเอง อาจไมไดรบการยอมรบเทาทควร หรออาจขาด

194

เอกภาพในการปกครองประเทศไดหลกอำานาจอธปไตยของปวงชน (Popular Sovereignty)ภายใตหลกการอสลาม

- ประชาธปไตยหมายถงระบอบการปกครองทถอมตปวงชนเปนใหญ การถอเสยงขางมากเปนใหญแตจะตองไมคานกบหลกการอสลาม (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔) เพราะประชาธปไตยตงอยบนหลกปรชญามนษยนยมทเชอวามนษยมคณคา มศกดศร มคณภาพ สามารถทจะปกครองกนเองได ไมควรทจะใหอำานาจสงสดในการปกครองประเทศไปอยกบใครคนเดยว หรอกลมคนสวนนอยกลมเดยว หากแตควรทจะให

หลกอำานาจอธปไตยของปวงชน (Popular Sovereignty)ภายใตหลกการอสลาม (ตอ)

ประชาชนทกคนมสวนในการกำาหนดความเปนไปของสงคมและประเทศชาตรวมกน คงเปนไปไมไดทจะใหทกคนมความคดเหนเหมอนกนหมดทกคนหากกลมหนงมความคดเหนอยางหนง แตอกกลมหนงมความคดเหนอกอยางหนง บางครงการกำาหนดความเปนไปของสงคมและประเทศชาตจำาเปนตองเลอกทจะปฏบตอยางใดอยางหนงเทานน ดงนนสงคมและประเทศทเปนประชาธปไตยจงตองใหสมาชกทกคนในสงคมลงมตเพอใหทราบความคดเหนของคนสวนใหญและนำามาใชเปนแนวทางในการกำาหนดความเปนไปของสงคมและประเทศชาต ประชาธปไตยทกลาวมาขางตนนนเสยงขางมากจะตองไมหนนเสรมในสงทผดหลกการอสลาม

คำาหลก คำาอธบาย

195

คารวธรรม - เหนคณคาและเคารพศกดศรความเปนมนษยและสทธมนษยชนตามหลกการอสลาม

- เดมมนษยกดกน รงเกยจเดยดฉนท เอารดเอาเปรยบ ขมเหงรงแก ทำารายประหตประหารกน เมอมนษยมอารยะขนจงไดเหนความสำาคญของการปฏบตตอกนโดยคำานงถงคณคาและศกดศรความเปนมนษยและสทธมนษยชน หรอทไทยเราเรยกวา เหนคนเปนคน “ ”นนเอง ในอดตสงคมตะวนตกมการทำารายกนอยางปาเถอนมาก จงตระหนกในเรองนสง การเหนคณคาและเคารพศกดศรความเปนมนษยและสทธมนษยชนหมายถงการยอมรบวามนษยทกคน ทกเชอชาตลวนมคณคา มศกดศร และมสทธขนพนฐาน เชน ความเสมอภาคของบคคล สทธในรางกายและชวต สทธในการศกษา สทธทางสาธารณสข สทธในการยตธรรม สทธในทางศาสนา สทธทางการเมอง สทธในการแสดงความคดเหน ทงนประเทศสมาชกองคการสหประชาชาตไดรบรองปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน (Universal Declaration of Human Right – UDHR) เมอวนท ๑๐ ธนวาคม ค.ศ. ๑๙๔๘ประชาธปไตยทกลาวมาขางตนนนเสยงขางมากจะตองไมหนนเสรมในสงทผดหลกการอสลามศาสนา สทธทางการเมอง สทธในการแสดงความคดเหน ทงนประเทศสมาชกองคการสหประชาชาตไดรบรองปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน (Universal Declaration of Human Right – UDHR) เมอวนท ๑๐ ธนวาคม ค.ศ. ๑๙๔๘ประชาธปไตยทกลาวมาขางตนนนเสยงขางมากจะตองไมหนนเสรมในสงทผดหลกการอสลาม

- ใชสทธโดยไมละทงหนาท

- สทธ หมายถง อำานาจอนชอบธรรม เชน บคคลมสทธและหนาทตามรฐธรรมนญ เขามสทธในทดนแปลงน หรออำานาจทกฎหมายรบรองใหกระทำาการใดๆ โดยสจรตไดอยางอสระ แตตองไมกระทบกระเทอนถงสทธของคนอน

196

(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.๒๕๕๔)- ระบอบประชาธปไตยทมหลกการพนฐานสำาคญทวามนษยมศกดศร มคณคา จงใหประชาชนมสทธและเสรภาพมาก ทงน กเพอใหประชาชนมสวนรวมพฒนาสงคมและประเทศชาตในฐานะเจาของอำานาจสงสด แทนทจะมสวนรวมไดเพยงในฐานะผใตปกครองเทาทผปกครองจะอนญาตใหเทานน- หลายครงคนสวนใหญมกคดถงสทธทจะได สทธทจะมเพยงดานเดยว แตสทธในระบอบประชาธปไตยนน ประชาชนมสทธทจะใหสงทด สงทมประโยชนตอสงคมและประเทศชาตดวย ซงกคอหนาท สทธและหนาทเปนสงทตองอยคกนอยางสมดลเสมอ บคคลยอมไมอาจมสทธไดหากไมทำาหนาท

คำาหลก คำาอธบาย - ใชเสรภาพอยางรบผดชอบ

- เสรภาพ หมายถง ความสามารถทจะกระทำาการใดๆ ไดตามทตนปรารถนาโดยไมมอปสรรคขดขวาง เชน เสรภาพในการพด ความมสทธทจะทำาจะพดไดโดยไมละเมดสทธของผอน(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔)- ในระบอบเผดจการประชาชนมกจะถกจำากดเสรภาพ พอเปลยนมาเปนระบอบประชาธปไตย คนทวไปมกเขาใจวาบคคลยอมมเสรภาพไดอยางเตมทจะทำาอะไรกไดตามใจชอบ การใชเสรภาพของบคคลนนอาจไปกระทบ หรอละเมดตอเสรภาพของบคคลอนได หรออาจกลาวไดวาการใชเสรภาพตองมความรบผดชอบกำากบอยดวยเสมอ อนหมายถงความรบผดชอบตอตนเองและผอน - ประชาชนในระบอบประชาธปไตยจงตองเขาใจถงหลกการทวา ใชสทธแตไมละทงหนาท และ ใชเสรภาพอยางรบผดชอบ “ ” “ ”

197

แตมไดหมายความวาเสรภาพของคนอนทำาใหเราตองมเสรภาพนอยลงแตอยางใด เพราะมนษยทมอยคนเดยวและมเสรภาพทจะทำาอะไรกไดตามใจชอบทงหมดไมมอยจรง มแตมนษยทอยรวมกบคนอน เพราะมนษยเปนสงมชวตทตองพงพาอาศยกน มนษยจงตองอยรวมกนเปนสงคม ประชาชนในระบอบประชาธปไตยพงยนดทจะใชเสรภาพของตนเพอใหคนอนไดใชเสรภาพเทาเทยมกบตน- สภาพทบคคลมเสรภาพทจะทำาอะไรกไดตามใจชอบโดยไมจำากดนนเปนลกษณะของอนาธปไตย ซงมาจากคำาวา อน ท“ ”แปลวาไมม และคำาวา อธปไตย ทแปลวาอำานาจสงสด “ ”อนาธปไตย จงหมายถงสภาวะทไมมอำานาจสงสด ทกคนใหญ“ ”

หมด ใครจะทำาอะไรกไดตามใจชอบ นาจะเปนภาวะทจลาจล สบสน วนวายเปนอยางยง ดงนนจะเหนไดวา การเขาใจวาประชาชนควรมเสรภาพทจะทำาอะไรกไดตามใจชอบนนคออนาธปไตย ไมใชประชาธปไตยในขณะทอำานาจสงสดตามหลกการอสลามนนอยภายใตอำานาจของอลลอฮ ซงพระองคไดมอบหมายใหมนษยนำาอำานาจดงกลาวมาปกครองภายใตหลกการอสลาม

- ซอสตยสจรตและมความโปรงใส

- ซอสตย หมายถง ประพฤตตรงและจรงใจ ไมคดคดทรยศ ไมคดโกงและไมหลอกลวงสจรต หมายถง ความประพฤตชอบ (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔)ความโปรงใส (Transparency) ในทนหมายถงการเปดเผยความจรง ความพรอมทจะถกตรวจสอบไดทงนเพอใหเกดการทจรตไดยาก คนในระบอบประชาธปไตยและมสลมทดนนตองซอสตยสจรตและมความโปรงใสดวย มใชเพยงเรยกรองใหผอนซอสตยสจรตและมความโปรงใสเทานน

คำาหลก คำาอธบาย- ยดหลก - เสมอภาค หมายถง มสวนเทากน เทาเทยมกน

198

ความเสมอภาคและความยตธรรม

- ยตธรรม หมายถง ความเทยงธรรม ความชอบธรรม ความชอบดวยเหตผล เทยงธรรม ไมเอนเอยงเขาขางใด ชอบดวยเหตผล (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔)- ประชาชนในระบอบประชาธปไตยยอมมความเสมอภาคในความเปนมนษย เชน สทธทางการเมองการปกครอง สทธเลอกตง สทธในฐานะมนษยหรอทเรยกวาสทธมนษยชน ความเสมอภาคในฐานะทเปนมนษย ความเสมอภาคในโอกาสทางการศกษา การเมอง เศรษฐกจ สงคม เปนตน - การมความเสมอภาคนน มไดหมายความวาประชาชนในระบอบประชาธปไตยจะตองมความเสมอภาคเสมอภาคกนทกเรองทงหมด ความเสมอภาคนหมายถงความเสมอภาคกนในฐานะมนษย แตประชาชนในระบอบประชาธปไตยอาจมบทบาท หนาททแตกตางกนได เชน ครยอมมความเสมอภาคกบนกเรยนในฐานะทเปนมนษย และในฐานะทเปนพลเมอง แตการทครเปนผทำาหนาทสอน มอบหมายภารกจการเรยน วดและประเมนผลผเรยน และนกเรยนเปนผเรยน รบมอบภารกจการเรยน รบการวดและประเมนผลจากครนน มไดหมายความวาครกบนกเรยนไมเสมอภาคกน

สามคคธรรม - ยดหลก ภราดรภาพ ปรองดอง สมานฉนท

- ภราดรภาพ หมายถง ความเปนฉนพนองกน - ปรองดอง หมายถง ออมชอม ประนประนอม ยอมกน ไมแกงแยงกน ตกลงกนดวยความไกลเกลย ตกลงกนดวยไมตรจต- สมานฉนท หมายถง ความพอใจรวมกน ความเหนพองกน(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔)- ความเสมอภาคในระบอบประชาธปไตยนนตองเปนความเสมอภาคทยดหลกความยดเหนยวกนในสงคม (Social Coherence) ไมใชความเสมอภาคแบบตวใครตวมน (Individualistic) หรอความเสมอภาคแบบไมยอมเสย

199

เปรยบกน ถาคนหนงได ๕ สวน คนอน ๆ กตองได ๕ สวนเทากน นอยกวานเปนไมยอมกน ตองแยงชงกน ขดแยง ทะเลาะเบาะแวงกน แตเสมอภาคในระบอบประชาธปไตยนหมายถงสขทกขเสมอกน หากใครในสงคมมความสข คนอน ๆกพรอมทจะสขดวย และหากใครในสงคมมความทกข คนอน ๆ กพรอมทจะทกขดวย พรอมทจะชวยกนทงยามสขและทกข ไมเลอกทรกมกทชง ไมกดกนกน มใชคอยแตจะอจฉารษยา ไมใหใครไดเปรยบใครอยตลอดเวลา ทงหมดนกคอหลกภราดรภาพในระบอบประชาธปไตยนนเอง ซงกคอความเปนพนองกน ไมแบงแยกรงเกยจเดยดฉนทกน มความสมครสมานรกใครกลมเกลยวกน (Solidarity)

คำาหลก คำาอธบายสามคคธรรม - ยดหลก ภราดรภาพ ปรองดอง

สมานฉนท(ตอ)

- ประชาชนในระบอบประชาธปไตยตองยดหลกการประสานกลมกลน (Harmony) คอการกาวไปดวยกน ทำางาน และ

พฒนาไปพรอมกน ดวยสำานกความเปนอนหนงอนเดยวกนของสงคม ไมใชจำาใจตองประนประนอม ยอมลดราวาศอกใหกน อน

อาจเปนความจำาเปนตองอยรวมกนทไมยงยน

*แตกตางแตไมแตกแยก

- ประชาชนในระบอบประชาธปไตยไมจำาเปนตองมความคดเหน มความปรารถนาตองการเหมอนกนทกเรอง ตรงกนขาม ระบอบประชาธปไตยตองการคนทมความคดเหนทแตกตางหลากหลาย เพราะอาจจะทำาใหไดทางเลอกทดทสดของสงคมกได และถาไมมความคดเหนทแตกตางหลากหลาย สงคมโลกกอาจจะไมพฒนาเลย เชน อาจจะยงเชอวาโลกแบนและเปนศนยกลางของจกรวาลอยกได ประชาธปไตยจงไมหลบหนความขดแยง หากแตประชาชนในระบอบประชาธปไตยจะตองชวยกนทำาใหความขดแยงนนนำาไปสการสรางสรรค - ตามหลกประชาธปไตยสากล หามไมใหเลอกปฏบตโดยไมเปน

200

ธรรมตอบคคลเพราะเหตแหงความแตกตางในเรองถนกำาเนด เชอชาต ภาษา เพศ อาย ความพการ สภาพทางกาย หรอสขภาพ สถานะของบคคล ฐานะทางเศรษฐกจหรอสงคม ความเชอทางศาสนา การศกษาอบรม หรอความคดเหนทางการเมอง

- ใชหลกสนตวธ

- สนตวธ หมายถง วธทจะกอใหเกดความสงบ (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔)- จดมงหมายสำาคญประการหนงของประชาธปไตยกเพอใหประชาชนไมตองทะเลาะ ทำาราย ประหตประหารกนดวยความรนแรงอนอาจนำามาซงความไมสงบสข แตกแยกกนทวไป ดงนนประชาชนในระบอบประชาธปไตยตองเรยนรทจะใชหลกสนตวธดวย

- ยดหลกเสยงขางมากและเคารพสทธของเสยงขางนอย (Majority Rule and Minority Rights)

- ฝายทเปนเสยงขางมาก ไมควรใชเสยงขางมากละเมดสทธและเสรภาพขนพนฐานของฝายเสยงขางนอย ดงทเรยกวา ปกครอง“โดยเสยงขางมากและเคารพสทธของเสยงขางนอย (Majority Rule and Minority Rights)” เชน ฝายเสยงขางมากไมพงใชมตเพอจดสรรงบประมาณใหแกพนทของพวกตนโดยไมคำานงถงความเดอดรอนและความจำาเปนของคนสวนนอย

- เหนความสำาคญในประโยชนของสวนรวม

- ประชาชนในระบอบประชาธปไตยตองรจกแยกแยะประโยชนของสวนตวกบประโยชนของสวนรวม ตามปกตคนสวนใหญมกเหนประโยชนของสวนตนเปนสำาคญ แตในการอยรวมกนในสงคมทกคนตองเหนความสำาคญในประโยชนของสวนรวม เชน แมวาผสมครรบเลอกตงจะหยบยนประโยชนใหแกเราเปนการสวนตว แตในการใชสทธเลอกตงเราตองยดหลกประโยชนของสวนรวมเปนสำาคญ

คำาหลก คำาอธบาย

201

- มจตสำานกรวมหม (Team Spirit) และทำางานเปนหมคณะ (Team Working)

- ประชาธปไตยตงอยบนพนฐานการอยรวมกนในสงคม คนในระบอบประชาธปไตยจงตองมสำานกความเปนกลม เปนสงคมเดยวกนเสมอ สามารถทำางานรวมกบผอนได และพรอมทจะรบผลทอาจเกดขนไดรวมกน (Accountability)

- มจตสาธารณะ(Public-Mindedness)และการมจตอาสา(Volunteerism) การมสวนชวยในการพฒนาครอบครว โรงเรยน ชมชน สงคม และประเทศชาตอยางยงยน

- ประชาธปไตยเปนเรองของทกคนในสงคมและสงคมจะอยรวมกนอยางผาสกไดนน ทกคนนอกจากจะมชวตสวนตวของแตละคนแลว ทกคนยงตองเสยสละ พรอมทจะเสนอตวชวยกนรบผดชอบในกจการทเปนสาธารณะ ทงในครอบครว โรงเรยน ชมชน สงคม ประเทศชาต และประชาคมโลก

ปญญาธรรม- ยดหลกเหตผล ความจรง และความถกตอง

- การใชเสยงขางมากนนอาจบอกไดแตความชอบ ความพงพอใจ ความตองการ แตไมสามารถตดสนความจรง ความถกตองไดทงหมด ดงนน ประชาธปไตยทดจำาเปนตองตงอยบนหลกความจรง ความถกตอง ความดงาม หรอหลกธรรมาธปไตย ดวยเหตนเสยงขางมากในระบอบประชาธปไตยจงจำาเปนตองรบฟงเสยงขางนอยดวยเหตผล หากเสยงขางนอยมเหตผลทดกวา ฝายเสยงขางมากกควรทจะยอมรบความคดเหนของเสยงขางนอย และความจรง ความถกตอง การทจะเปนสงคมประชาธปไตยทยดหลกเหตผล ความจรง ความถกตองได คนในสงคมมสตปญญา มความร และมคณธรรม ดวยการไดรบการศกษาทมคณภาพ

- รทนขอมลขาวสาร(Informati

- ในยคเทคโนโลยสารสนเทศทสอและขอมลขาวสารมความสำาคญมากขน คนในระบอบประชาธปไตยจำาเปนตอง

202

on Literacy) และรทนสอ (Media Literacy)

เหนความสำาคญ ตดตาม และสามารถคดอยางมวจารณญาณในขอมลขาวสารเพอใหรเทาทน รวมถงตองรและเขาใจวธการและกระบวนการผลตสอและเทคโนโลยสารสนเทศดพอสมควร เนองจากผผลตสอสามารถใชสอและขอมลขาวสารโนมนาวใหประชาชนทกคนเชอ คลอยตาม และทำาสงทผผลตสอตองการ ยงไปกวานน ในปจจบนประชาชนยงสามารถเปนผผลตสอและเผยแพรขอมลขาวสารเอง เชน การนำาเสนอ หรอแบงปน (Share) สาระผานสอสงคมสมยใหมและสอออนไลนตาง ๆ การกระทำาดงกลาวจะตองกระทำาดวยความมสต พจารณาไตรตรองถงผลทจะเกดขน

- ตดตามตรวจสอบการปฏบตงานของบคลากรทางการเมอง

- ประชาชนในระบอบประชาธปไตยจำาเปนตองรทนขาวสาร โดยเฉพาะขาวสารทางการเมอง อยางนอยตองมขอมลเกยวกบการปฏบตงานของบคลากรทางการเมอง เพอใหทราบวามผลกระทบตอประชาชนอยางไร ประชาชนควรสนบสนน หรอคดคาน ควรเตรยมตวอยางไร และโดยเฉพาะอยางยงประชาชนตองใชในการตดสนใจในทางการเมองและการเลอกตง

คำาหลก คำาอธบาย - มความกลาหาญทางจรยธรรม (Moral Courage) กลาทจะยนหยดในสงทถกตอง (Moral Assertiveness)

- ประชาชนในระบอบประชาธปไตยนอกจากจะตองซอสตยสจรตและมความโปรงใสแลว จะตองกลาทจะยนหยดในความจรง ความถกตอง ไมปลอยใหความเทจ ความไมถกตองดำารงอย กลาทจะพด แสดงออก และคดคาน ทงนครตองฝกใหผเรยนมความกลาหาญทางจรยธรรมและกลาทจะยนหยดในสงทถกตองอยางมวจารณญาณโดยคำานงถงความปลอดภยดวย เพอทจะยนหยดในความจรงและความถกตองใหยงยนมากทสด

- มทกษะการคดอยางมวจารณญาณ

- ประชาชนในระบอบประชาธปไตยตองมทกษะการคดอยางมวจารณญาณ ทงคดวเคราะห สงเคราะห เปรยบเทยบ ประเมนคา สบสาวหาสาเหต แกปญหา สรางสรรค รวมถงทกษะการใช

203

เหตผล การตงคำาถาม การวจย การคนควา การรวบรวมขอมล การโตแยง อนจำาเปนตองใชในกจกรรมตาง ๆ ของสงคม เชน การพดคยแลกเปลยน เสวนา อภปราย โตวาท การออกเสยงประชามต การเลอกตง และการมสวนรวมทางการเมองอน ๆ

- ทกษะการสอสารในระบอบประชาธปไตย

- ประชาชนในระบอบประชาธปไตยตองมทกษะการสอสารในระบอบประชาธปไตย ไดแก การฟง การอาน การคนควา การจบใจความ การสรปความ การยอความ การขยายความ การตความ การแปลความ การพด การเขยน การโตวาท การอภปราย การวจารณ การกลาแสดงออก การแสดงความคดเหนและการรบฟงความคดเหนของผอน

- พฒนาความร ความคด จตใจ พฤตกรรมและการทำางานของตนเองอยเสมอ

- ในระบอบประชาธปไตยถอวาประชาชนเปนผมอำานาจสงสดในการปกครองประเทศ คณภาพของประชาธปไตยจงอยทคณภาพของประชาชน ดงนน ประชาชนในระบอบประชาธปไตยตองพฒนาความร ความคด เจตคต พฤตกรรมและการทำางานของตนเองอยเสมอ จงจะสามารถทำาใหประชาธปไตยสำาเรจผลดวยดได

- มสวนรวมทางการเมองอยางสรางสรรค

- ในระบอบเผดจการประชาชนมสวนรวมทางการเมองอยางจำากดเพยงในฐานะผใตปกครอง แตประชาชนในระบอบประชาธปไตยตองมสวนรวมทางการเมองอยางสรางสรรคในฐานะเจาของประเทศไดหลากหลายวธ แตทงนตองพฒนาประชาชนใหมสวนรวมทางการเมองอยางมคณภาพ

- มความรพนฐานทางการเมอง(Political Literacy)

- ประชาชนในระบอบประชาธปไตยตองมความรพนฐานทางการเมอง ไดแก ความหมายและความสำาคญของการเมองการปกครอง ระบอบการเมองการปกครอง ระบบเศรษฐกจ ประวตศาสตรการเมองการปกครองของไทย สถาบนและกระบวนการทางการเมองการปกครองของไทยในปจจบน การเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรและการไดมาซงสมาชกวฒสภา การบรหารราชการแผนดนของไทยในปจจบน การเลอกตงสมาชกสภาทองถนและผบรหารทองถน สภาพปญหา สาเหต และแนวทางแกไขปญหาการเมองการปกครองของไทย การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาการเมองการปกครองของ

204

ไทย

การเรยนการสอนรายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง: แนวปฏบตสำาคญ

การเรยนการสอนรายวชาเพมเตมหนาทพลเมองมจดเนนสำาคญ คอ ตองการใหเยาวชนไทยเปนพลเมองทดของสงคมไทย คอ มความเปนไทย รกชาต ยดมนในศาสนา เทดทนสถาบนพระมหากษตรย เปนพลเมองดทมวถชวตและมสวนรวมในการเมองการปกครอง ในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข อยรวมกนในสงคมอยางปรองดอง สมานฉนท พรอมดวยคณลกษณะความมวนยในตนเอง ดงนน การเรยนการสอนรายวชาเพมเตมน จงเนนทการปฏบตลงมอทำา (Action)เพอใหเปนพลเมองทมประสทธภาพ ซงมผลตอกระบวนการเรยนการสอน ผสอนจะตองทำาใหการเรยนการสอนมความหมายและมคณคาแกผเรยน เพอจะทำาใหเกดประโยชนทแทจรงแกเยาวชนและสงคมโดยรวม

แนวปฏบตสำาคญทจะทำาใหการเรยนการสอนหนาทพลเมองบรรลวตถประสงค มดงน

1. ผสอนตองเขาใจมโนทศน (Concept) สำาคญของรายวชาน นนคอ การเขาใจในจดเนนทเปนพนฐานสำาคญ ซงวตถประสงคของรายวชานตองการพฒนาทกษะ คานยม และคณลกษณะ ซงสะทอนดวยการปฏบต (Action)

2. การวางแผนการสอนจะตองเนนการพฒนาทตอเนอง (Continuous Development) ของกระบวนการคด กระบวนการสบคน กระบวนการแกปญหา รวมทงกระบวนการพฒนาคานยม เพอใหผเรยนเกดการเรยนรและนำาไปสการเปลยนแปลงทพงประสงค ดงนน การวางแผนการสอนควรเปดโอกาสใหผเรยนไดทำากจกรรม ดงน

1.ตงคำาถามดวยตนเองเพอการสบคน2.มสวนรวมในกจกรรมทหลากหลายในการสบคนขอมล

205

3.ฝกการวเคราะหโดยใชขอมลจรง (Real Data) ในสภาพจรงทงน มผเชยวชาญการสอนสงคมศกษาหลายทานเสนอวาตองเปดโอกาสใหผเรยนไดสำารวจ (Survey) หรอสมภาษณ จากแหลงขอมลทเปนปฐมภม

4.ผเรยนทำางานเปนกลมรวมกนกบเพอน รวมทงบคคลอนในชมชนตามโอกาสและวฒภาวะของผเรยน

5.นำาเสนองาน หรอผลงานดวยวธการทหลากหลาย เชน จดอภปราย ทำาปายนเทศ จดนทรรศการ แสดงบทบาทสมมต จดทำา Video Clip เปนตน

3. การสอนหนาทพลเมองตองเนนความเชอมโยง หรอความเกยวของ (Relevant)การลงมอทำา หรอปฏบตอยางตอเนอง (Engaging)และเรยนรอยางกระตอรอรน (Active Learning)

1. ความเชอมโยง หรอความเกยวของ (Relevant)คอ การใชประเดนจรง (Real Issue) ทเปนปจจบนทเกยวของกบความคดของคนวาจะถก หรอผด ด หรอไมด มคณคา หรอไมมคณคา เพอการเรยนรของผเรยนจะเชอมโยงกบประสบการณจรง แตในกรณใชประเดนจรง ผสอนควรใชวจารณญาณ เพราะบางประเดนอาจมความออนไหว (Sensitive) ตอสงคม รวมทงควรคำานงถงวยและวฒภาวะของผเรยนดวย

2. การลงมอทำา หรอปฏบตอยางตอเนอง (Engaging) การเรยนจากประสบการณจรง ถอวาเปนหลกการสำาคญของการสอนหนาทพลเมองและเปนทยอมรบของนกการศกษาทวโลก ดงนน การลงมอทำา (ปฏบต) อยางตอเนองกบประเดนจรง (Real Issue) หรอเหตการณจรง ทงในระดบครอบครวหองเรยนโรงเรยนหรอชมชน จงเปนสงสำาคญ ตวอยางตอไปน เปนขอเสนอแนะในประเดนจรง หรอเหตการณจรง ทอาจนำามาใชกบผลการเรยนรของรายวชาหนาทพลเมองได

ประชาธปไตยในโรงเรยน เชน จดใหมกรรมการหองเรยน สภานกเรยนการแกปญหา เชน จดกจกรรมการดแลสงแวดลอมและสาธารณสมบต

206

วนสำาคญ / เหตการณสำาคญ เชน จ ด ก จ ก ร ร ม ก า รเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจ

พระเจาอยหวและสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชน นาถ จดก จกรรมวน

รฐธรรมนญวนประชาธปไตยสากล

การรณรงค เชน จดกจกรรมรณรงคการตอตานการฉอราษฎรบงหลวงการมจตสาธารณะ เชน จดกจกรรมชวยเหลอผประสบภยตาง หรอผทเดอดรอน การยอมรบ เชน การทำาแบบวดเจตคตการทำาวจยเกยวกบ ในความหลากหลายวฒนธรรม

๓. เรยนอยางกระตอรอรน (Active)การเรยนอยางกระตอรอรน กคอ การเรยนทผเรยนตอง ทำา หรอ “ ” “do” ทงน การเรยนโดยผานการอภปราย (Discussion) เปนวธทสำาคญในการเรยนรายวชาหนาทพลเมอง เพราะการอภปรายเปนทกษะทสำาคญในการเรยนและทกษะของความเปนพลเมอง (Citizenship skill) เพอแสดงออกซงสทธและเสรภาพในการแสดงความคดเหน การอภปรายโดยทวไปคงไมใชการอภปรายทเกยวของกบประเดนความเปนพลเมอง (Citizenship Discussion) Sandie Llewellin (๒๐๐๑) นกการศกษาดานความเปนพลเมอง (Citizenship Education) ไดเสนอวา การอภปรายทเกยวของกบความเปนพลเมองควรมลกษณะ ดงน

1. เปนประเดนทเกดขนจรง (Real Life Issue) 2. เกยวของกบวถชวตของประชาชน (Deal with Public

Dimension of Life )

207

3. เกยวของกบเยาวชนในฐานะเปนพลเมองคนหนง (Relate to Young People as Citizens)

3.4 การเรยน (Learning) การเรยนรเรอง หนาทพลเมองจะมประสทธภาพ ตอเมอมบรรยากาศของหองเรยนทมเสรภาพในการแสดงความคดเหน ไมมบรรยากาศของการใชอำานาจ หรอทำาใหผเรยนเกดความไมสบายใจ กลยทธสำาคญทจะทำาใหผเรยนในบรบทของสงคมไทยเรยนรอยางมประสทธภาพ คอ

1. จดการทำางานเปนกลมเลก เพอใหผเรยนมโอกาสแสดงความคดเหนไดทวถงกวาการทำางานในกลมใหญ

2. เปดโอกาสใหผเรยนมสวนกำาหนดกตกาในการทำางาน คณภาพของงาน ประเดนการอภปรายหรอประเดนทจะศกษาตลอดจนการจดกจกรรมทเกยวของ เพอทผเรยนเกดความรสกวาการเรยน หรอการทำางานนนมความหมายและมคณคา จะไดทำางานอยางตอเนองและตงใจ (Engaging)

3. เปดโอกาสใหผเรยนทกคนแสดงความคดเหนและเมอมขอสรปความคดเหนของทกคนควรจะอยในขอสรปนน ๆ ดวย

4. ครควรสรางความรสกวาการประสบความสำาเรจ คอ การเรยนร หรอการทำางาน โดยผานกระบวนการตาง ๆ เปนรางวลทนาภมใจ

5. ครควรคำานงถงการเรยนรหลาย ๆ รปแบบ (Learning Style)ของผเรยน การจดกจกรรมจงควรมหลากหลาย เชน การสาธต การตอบคำาถาม การอภปราย การคนควาวจย การทำาโครงการ การสำารวจ การแกปญหา การใชเกม การแสดงบทบาทสมมต การใชสถานการณจำาลอง การใชกรณศกษา (Case Study)โดยมการทำางานกลมเลกและรายบคคล

6. กรณการเรยนรทเปนกระบวนการควรจดใหครบขนตอนอยางตอเนองแตครกอาจนำาบางขนตอนมาจดกจกรรมแยกได เชน กจกรรมการวเคราะห ซงเปนกจกรรมทอยในขนตอนของกระบวนการเรยนการสอนหลายรปแบบสามารถนำามาจดเปนกจกรรมแยกออกมาไดตามความเหมาะสม เปนการฝกความสามารถในการวเคราะห หรอการจดการกบขอมลตาง ๆ แกผเรยน

208

7. ครควรมการวดและประเมนผลการเรยนรของผเรยนอยางตอเนองตลอดเวลาในการจดการเรยนรเพอสะทอนการปฏบตของผเรยนในสภาพจรง ทงน การวดและประเมนหนาทพลเมองตองมการประเมนภาระงานทเกยวกบกจกรรมใหผเรยนปฏบต การสรางลกษณะนสย รวมทงกระบวนการทำางานและคณภาพงานดวยวธการและเครองมอการวดและประเมนผลทหลากหลาย

จากหลกการสอนทง ๔ หลก ขางตน Sadie Llewellin (๒๐๐๑) ไดสรปหลกการสอนวาเปน R-E-A-L: Relevant, Engaging and Active Learning และแสดงความเหนวาการทำางานในลกษณะโครงงาน (Project Work)เปนกจกรรมทสำาคญในการเรยนการสอนหนาทพลเมอง เพราะเปนการเปดโอกาสใหผเรยนไดรบผดชอบในการเรยนรมวนย และเปนการเรยนรทเปน Active Learning ผเรยนไดมโอกาสศกษาประเดนตาง ๆ ในสงคมทเกดขนจรง ศกษาปญหาอปสรรค และเรยนรในการแกไข เรยนรบทบาทของพลเมองดในสงคมเพอการเตรยมตวเปนพลเมองดของชาตในอนาคต

การจดเนอหาและกจกรรมการเรยนรรายวชาเพมเตมหนาท

พลเมอง

๑. จดเนอหาตามจดเนนแตละจดเนนในทกชนป โดยบรณาการจดเนนท ๕ ความมวนยในตนเอง ทสอดคลองกบผลการเรยนรและสาระการเรยนรของจดเนนท ๑ - ๔ ทเกยวของ

ตวอยางระดบประถมศกษา

ระดบ จดเนน ผลการเรยน สาระการ บรณาการวนย

209

ชน ร เรยนร ในตนเองป.๕ ๑. ความเปน

ไทย ๑.๑ ลกษณะทดของคนไทย

๑. เหนคณคาและปฏบตตนเปนผมมารยาทไทย

๒. รคณคาและบำารงรกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

มารยาทไทย- การสนทนา- การปฏบตตนตามกาลเทศะ- การตอนรบผมาเยอน

- ตงใจปฏบตหนาท

- ยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

กจกรรมหลก1. สาธตมารยาทไทย และใหปฏบตตาม2. อธบายประโยชนจากการมมารยาทไทยทดงาม3. เขยนตารางผลกระทบตอการมมารยาทไทยในเรองตางๆ4. กำาหนดสถานการณและใหนกเรยนแสดงบทบาทสมมตตาม

สถานการณนนๆ5. นกเรยนเขยนบนทกประสบการณการนำามารยาทไทยไปใชจรง

ในชวตประจำาวน6. นกเรยนเขยนบนทกประจำาวนทแสดงถงการดแลรกษา

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม7. ครใหนกเรยนทำาแบบสำารวจความพงพอใจตอการมมารยาท

ไทยและการดแลรกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

210

ตวอยางระดบมธยมศกษาระดบชน

จดเนน ผลการเรยนร สาระการเรยนร

บรณาการวนยในตนเอง

ม.๒ ๓. ความเปนพลเมองดในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ๓.๑ การดำาเนนชวตตามวถประชาธปไตย

ปฏบตตนเปนพลเมองดตามวถประชาธปไตย

การตดตามขาวสารความกลาหาญทางจรยธรรม การเปนผนำาเปนสมาชกทด

ใฝหาความรอดทน

กจกรรมหลก๑. ตดตามขาวสาร วเคราะห และสรปขาวตลอดสปดาห

๒. วเคราะหขาวทเปนประเดนปญหาทางสงคม การเมอง เศรษฐกจ และสงแวดลอม

๓. เสนอความคดเหนทเปนรปธรรมในการแกปญหาจากขอ ๒ ในปายนเทศของโรงเรยน (กจกรรมทงหมดเปนกจกรรมกลมทตองมการวางแผน มอบหมายงาน ทำางานอยางตอเนอง)๒. จดเนอหาแบบบรณาการใน ๕ จดเนน โดยตองวเคราะหผลการเรยนรในแตละจดเนนวา เกยวของ หรอเชอมโยง หรอมประเดนรวมกนในเนอหาตาง ๆ และตงเปน Theme (หวเรอง)

ตวอยางประถมศกษาปท ๖

211

จดเนนท ๓ ความเปนพลเมองดในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

๓.๑ การดำาเนนชวตตามวถประชาธปไตยผลการเรยนร - ปฏบตตนและแนะนำาผอนใหปฏบตตามขอตกลง กตกา กฎ

ระเบยบ ของหองเรยน และโรงเรยน- เหนคณคาและปฏบตตนตามบทบาทหนาท มสวนรวมและรบ

ผดชอบในการตดสนใจจดเนนท ๔ ความปรองดอง สมานฉนท

๔.๑ การอยรวมกนในสงคมแหงความหลากหลายผลการเรยนร- ยอมรบความหลากหลายทางสงคมวฒนธรรมในประเทศไทย

และอยรวมกบผอนอยางสนตและพงพาอาศยกน

จดเนนท ๕ ความมวนยในตนเองผลการเรยนร- ปฏบตตนเปนผใฝหาความร - ตงใจปฏบตหนาท- ขยนหมนเพยร

Theme: เคารพกตกา ปฏบตตามหนาท อยอยางสนตสขสาระการเรยนร- ขอตกลง กฎ กตกา ในหองเรยนและโรงเรยน- บทบาทหนาทตาง ๆ ของการเปนสมาชกทด- กจกรรมตาง ๆ ของหองเรยน- ความหลากหลายทางสงคมวฒนธรรมในประเทศไทย

กจกรรมหลก๑. วเคราะหคณคาขอตกลง กฎ กตกา กบชวตประชาธปไตยในหองเรยนและโรงเรยน

212

๒. เสนอแนวทางในการดแลสาธารณสมบต สวนรวมในหองเรยนและโรงเรยนตามบทบาทของตนเอง

๓. สำารวจและอภปรายรวมกนถงการใชสทธ หนาท และการใชเสรภาพอยางรบผดชอบในหองเรยน และโรงเรยน

๔. สำารวจและอภปรายรวมกนถงการทำาหนาทเปนสมาชกทดของหองเรยนและโรงเรยน ในประเดนการเปนผนำา การเปนสมาชกทดและการถอประโยชนของสวนรวมตอการรวมกจกรรมตาง ๆ

๕. ระดมสมองเสนอแนวทางการอยรวมกนอยางสนตสข ในขณะทสงคมมความหลากหลายทางสงคม-วฒนธรรม

๖. ทำาแบบวดทศนคตของตนเองตอการอยรวมกนอยางสนตสข ในประเดนดงน

- เคารพซงกนและกน- ไมแสดงกรยาวาจาดหมนผอน- ชวยเหลอกนและกน- แบงปน

๗. คนควาสถานการณขดแยงในประเทศไทย และเสนอแนวทางแกไขปญหาในประเดนละเมดสทธ และการรกษาสงแวดลอม

ตวอยาง มธยมศกษาปท ๓จดเนนท ๑ ความเปนไทย

๑.๑ ความเปนไทย: ลกษณะทดของไทยผลการเรยนร- มสวนรวม แนะนำาผอนใหอนรกษและยกยองผมมารยาท- แสดงออก แนะนำาผอน และมสวนรวมในกจกรรม เออเฟ อ

เผอแผ และเสยสละ๑.๒ ศลปวฒนธรรม ขนบธรรมเนยมและประเพณไทยผลการเรยนร

213

- เหนคณคา อนรกษ สบสาน และประยกต ขนบธรรมเนยม ประเพณ ศลปวฒนธรรม และภมปญญาไทย

จดเนนท ๕ ความมวนยในตนเอง ผลการเรยนรปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง: ความซอสตยสจรต ขยนหมน

เพยร อดทน ใฝหาความร ตงใจปฏบต ยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเองTheme: ภมใจในความเปนไทย

สาระการเรยนร- มารยาทไทย- เออเฟ อ เผอแผ และเสยสละ- ขนบธรรมเนยม ประเพณ ศลปวฒนธรรมไทยและภมปญญาไทยกจกรรมหลก๑. นกเรยนจดกจกรรมรณรงคมารยาทไทย

- เชญวทยากรมาอธบาย / สาธต- จดประกวดมารยาทไทยของนกเรยนในระดบตาง ๆ

๒. รวมกนอภปรายและจดกจกรรมทแสดงความเออเฟ อเผอแผและเสยสละในรปกจกรรมจตสาธารณะ

๓. ทำาแบบสำารวจขนบธรรมเนยม ประเพณ ศลปวฒนธรรม และภมปญญาไทยทมคณคาตอการอนรกษและสบสาน

๔. วเคราะหผลการสำารวจจากขอ ๓ และนกเรยนแตละชนรวมจดนทรรศการ แสดงขนบธรรมเนยมประเพณ ฯลฯ ทไดรบการเสนอ ๔ อนดบแรก พรอมทงเสนอแนวทางการประยกตขนบธรรมเนยมประเพณ ศลปวฒนธรรมเหลานน๓. ผลการเรยนรบางขอในจดเนนตาง ๆ เชน จดเนนท ๑ และ ๒ นกเรยนแตละชนอาจจดกจกรรมตาง ๆ รวมกนได ทงน ขนอยกบการวางแผนจดหนวยการเรยนรทเออตอการจดกจกรรมของทกชนรวมกน ซงนาจะมผลตอการพฒนานกเรยนมาก (Impact)

214

๔. การวางแผนจดหนวยการเรยนรอาจจดใหสอดคลองกบเหตการณ สถานการณ ทเกยวของกบจดเนน ทง ๕ จดเนน

การใชเทคนค / กระบวนการ / วธสอนในการจดกจกรรมการเรยนรรายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง

การจดกจกรรมการเรยนรหนาทพลเมองใหบรรลเปาหมายตามจดเนนทง ๕ นน เพอใหเยาวชนมคณลกษณะทดของคนไทย เหนคณคาความสำาคญและมสวนรวมมอในการอนรกษศลปวฒนธรรม ขนบธรรมเนยมและประเพณไทย เหนคณคาและแสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย เปนพลเมองดในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขดวยการดำาเนนชวตตามวถประชาธปไตย มสวนรวมทางการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข มความปรองดอง สมานฉนท สามารถอยรวมกนในสงคมแหงความหลากหลาย มการจดการความขดแยงและสนตวธ ตลอดทงเปนผมวนยในตนเองดวยการประพฤตตนเปนคนซอสตยสจรต ขยนหมนเพยร อดทน ใฝหาความร ตงใจปฏบตหนาท และยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

การจดการเรยนรใหบรรลเปาหมายดงกลาวนน ผสอนจะตองใชกระบวนการ เทคนค วธสอนทมขนตอนเนนสการปฏบตจรง อกทงยงตองใชกระบวนการคดทหลากหลายในการจดกจกรรมการเรยนรอกดวย ทงน ในการจดการเรยนการสอนในแตละระดบชนจะมผลการเรยนรทกำาหนดไวอยางชดเจนทจะนำาพาผเรยนบรรลตามเปาหมายทกำาหนดดงนน ผสอนจงควรแสวงหาและเลอกใช กระบวนการ เทคนค วธสอนอยางเหมาะสม ซงตวอยางกระบวนการ วธสอน วธคดทนำาเสนอนเปนเพยงสวนหนงทสามารถนำาไปใชในการจดการเรยนรได

215

๑. การจดการเรยนรโดยใชทกษะกระบวนการเผชญสถานการณ (Conflict Situation Skills)

ทกษะกระบวนการเผชญสถานการณเปนกระบวนการเรยนรอยางหนงทฝกใหผเรยนไดเรยนรดวยตนเอง ไดมโอกาสสมพนธกบสงทจะเรยนร หรอมกลยาณมตร ชวยใหเกดการเรยนร และสามารถนำาประสบการณจากการเรยนรนนมาเปนแนวทางในการเลอกและตดสนใจ โดยผานการวเคราะหและประเมนคา เพอนำาไปสการปฏบตขนตอนการจดกจกรรมการเรยนร

จากแนวคดของ สมน อมรววฒน ไดเสนอการใชกระบวนการเผชญสถานการณ ประกอบดวย ๔ ขนตอน คอ

ขนท ๑ การรวบรวม ขาวสาร ขอมล ขอเทจจรง ความรและหลกการขนท ๒ การประเมนคาและประโยชนขนท ๓ การเลอกและการตดสนใจขนท ๔ การปฏบตการนำาทกษะกระบวนการเผชญสถานการณมาใชในการเรยนการสอน

ในโรงเรยน สามารถดำาเนนการตามขนตอนดงน๑. ขนนำาเขาสบทเรยน ผสอนอาจจะนำาสถานการณทเปนขาว ภาพ

ขาวจากแหลงตาง ๆ ซงเกดขนจรง บทความ หรอกรณศกษามากระตนใหผเรยนไดตอบคำาถามในประเดนสำาคญทผสอนกำาหนด เพอใหเกดความตระหนกในปญหาทเกดขน หรอเหนความสำาคญทจะตองศกษาในเรองทผสอนนำาเสนอซงเปนเรองทสอดคลองกบบทเรยน

๒. ขนสอน ๑) การรวบรวมขาวสาร ขอมล ขอเทจจรง ความร และหลก

การ

216

ขนตอนนเปนขนพนฐานของการเผชญสถานการณและการแกปญหา ผสอนอาจจะมอบหมายใหผเรยนไดไปศกษาคนควาหาความร เพอใหไดขอมลเกยวกบเรองทศกษา หรอขาวสารการกระทำาทสอดคลองกบเรองทศกษา ซงผสอนอาจจะหาแหลงขอมล ความรหรอแหลงขาวสารใหแกผเรยน

๒) การประเมนคณคาและประโยชนเมอผเรยนไดศกษาความร หรอขาวสารขอมล หรอ

สถานการณทผสอนมอบหมายแลว จะตองนำามาศกษาวเคราะหคณคา หรอประโยชน ในขนตอนนจะตองฝกใหผเรยนรจกหลกและวธการคดในรปแบบตาง ๆ เพอใหไดขอคดวาสถานการณ หรอขอมลทไดศกษานนมคณคามากนอย หรอมประโยชนเพยงไร อาจจะใชเกณฑหรอวธการประเมนตามความเหมาะสม ซงอาจจะใชเกณฑดานคณธรรม จรยธรรม เกณฑมาตรฐานและคานยมของสงคม หรอกรอบทฤษฎ การคดประเมนคามความสำาคญและมผลตอการเลอกการตดสนใจ ในขนการประเมนคณคาน ผสอนอาจจะจดทำาเปนแบบฝกหรอมคำาถามเพอฝกใหผเรยนไดรจกวเคราะห เพอเปนพนฐานของการประเมนคา และประโยชนหรอโทษของเรองทศกษากได

๓) การเลอกและการตดสนใจขนตอนน จะเปนขนตอนทตอเนองจากขนตอนท ๒ เมอผเรยน

ไดประเมนคณคาและประโยชนจากขอมลและขาวสารแลว จะมองเหนชองทางวาถาตนเองไดประสบกบสถานการณดงกลาวหรอสถานการณทคลายคลงกนนน ผเรยนจะสามารถเลอกและตดสนใจอยางไร จงจะถกตองหรอไดรบประโยชนอยางแทจรง เพอจะไดไมเกดปญหาจากการตดสนใจทผดพลาด

ในขนนผสอนอาจจะสรางสถานการณทเปนกรณตวอยางปญหาในชวตจรงของผเรยน อาจจะเปนปญหาในครอบครว โรงเรยน สงคม และตงประเดนคำาถามใหผเรยนไดฝกทกษะในการเลอกและการตดสนใจในการแกปญหาอยางมหลกการ

๔) การปฏบต

217

เมอผเรยนไดฝกทกษะตงแตขนการรวบรวมขาวสาร ขอมล ขอเทจจรง ความรและหลกการ ไดฝกการประเมนคณคาและประโยชน ตลอดจนการเลอกและตดสนใจไปแลว ขนตอนทสำาคญ คอควรจะฝกใหผเรยนไดรจกนำาไปปฏบต ซงในบางสถานการณ ผเรยนสามารถนำาไปปฏบตไดจรง จะทำาใหผเรยนไดพสจนวาการทตนไดตดสนใจเลอกนน เมอนำาไปปฏบตจรงแลว ไดผลดหรอไดรบประโยชนอยางไร ตดสนใจถกตองหรอไม แตในกรณสถานการณนนไมเหมาะสมกบการนำาไปปฏบตดวยตนเอง ผสอนอาจจะออกแบบกจกรรมใหผเรยนไดพสจนความรในแงปฏบต โดยการสมภาษณจากบคคล ผทมประสบการณหรอผมความร หรอจากผลงานของนกวชาการ ทไดพสจนหรอทดลองปฏบตแลวเปนการยนยนและเปนการสนบสนนการตดสนใจของผเรยน

๓. ขนสรป เมอผสอนไดดำาเนนการใหผเรยนทำากจกรรมจนครบทกขนตอนของกระบวนการเผชญสถานการณแลว ผสอนควรใหผเรยนไดชวยกนสรปแนวคดหรอความรและประสบการณทตนไดรบเปนการยำาเตอนใหเกดความกระจางชดขน

๔. ขนการวดและการประเมนผล ผสอนควรมวธการวดและการประเมนผลใหครอบคลมทงดานพทธพสยจตพสยและทกษะพสย มการกำาหนดเครองมอวดและประเมน พรอมทงกำาหนดเกณฑการวดและการประเมนผลใหชดเจน

ประโยชน๑. ทำาใหผเรยนไดฝกทกษะการคนควาหาความรจากแหลงขอมลตาง

ๆ อยางหลากหลาย ตลอดจนเปนผททนตอเหตการณปจจบน ทำาใหเปนบคคลแหงการเรยนร

๒. ผเรยนรจกวเคราะหสถานการณ วเคราะหขอมลขาวสารทไดรบมาอยางเปนผทรเทาทน มหลกเกณฑในการวเคราะหสถานการณอยางหลากหลาย โดยคำานงถงเกณฑมาตรฐานของสงคมและเกณฑดานคณธรรมจรยธรรม

๓. ผเรยนรจกการเลอกและการตดสนใจ โดยอาศยพนฐานจากสถานการณทเกดขนจรง ซงมหลากหลาย เพอนำาไปประยกตใชในชวต

218

ปจจบน เนองจากผเรยนไมอาจจะเผชญสถานการณทรนแรง หรอรายแรงไดจรง แตการทไดเรยนรตวอยางเหตการณจรง จะทำาใหผเรยนสามารถฝกทกษะการเลอกและการตดสนใจในการแกปญหาอยางมหลกการ

๔. ผเรยนสามารถปฏบตตนในการเผชญสถานการณและแกปญหาชวตจรง ซงจะตองใชวธการปฏบต โดยอาศยหลกธรรมของศาสนามาเปนแนวทาง เพอใหการปฏบตตนบรรลผลโดยมการฝกฝนตนเองใหมสตสมปชญญะ รเทาทนปญหาและสถานการณทกำาลงเผชญเพอจะไดปฏบตตนไดอยางถกตอง การเผชญสถานการณมหลายระดบ ทงในบคคล ครอบครว ชมชน และประเทศชาต ตลอดจนระดบโลก ซงทกระดบจะมการแกปญหาโดยใชวธคดอยางถกตอง

ขอจำากดการจดกจกรรมการเรยนการสอนทจะไดผลบรรลจดประสงคของ

เรองทจะสอนนน จะตองใชเวลามาก ผสอนตองออกแบบกจรรมใหผเรยนไดศกษาความร และฝกปฏบตนอกหองเรยนบาง ซงทำาใหผสอนบางคนจะเหนวาเปนเรองยงยาก มองขามการเลอกนำาทกษะกระบวนการเผชญสถานการณไปใชกบการเรยนการสอน๒. การจดการเรยนรโดยใชกระบวนการ(Learning Process)

การจดการเรยนรทเนนกระบวนการ เปนการจดการเรยนรทใหผเรยนเกดการเรยนรตามขนตอน อยางตอเนองจนบรรลตามเปาหมายทกำาหนด ผสอนเปนผวางแผนนำาผเรยนผานขนตอนตางๆของกระบวนการ ทละขนอยางเขาใจตรงกน ครบวงจร ผเรยนเขาใจและรบรขนตอนของกระบวนการนน และยงสามารถนำากระบวนการนนไปใชในสถานการณใหมได และสามารถนำาไปใชในชวตประจำาวนจนเปนนสย

กระบวนการไมใชวธสอนแตเปนแนวทางในการดำาเนนงานเรองใดเรองหนงอยางมลำาดบขนตอนตอเนองกนตงแตตนจนจบ ทำาใหงานสำาเรจตามเปาหมายอยางมประสทธภาพ กระบวนการเปนทกษะทจำาเปนและตองฝกฝนใหผเรยนมทกษะในการทำางาน ดงนน ผสอนจะตองจดกจกรรมการสอนทเปนขนตอนชดเจน และควรมหลกการจดกจกรรมดงน

๑. กจกรรมตองมความนาสนใจ นาตดตาม ไมนาเบอหนาย

219

๒. มความเหมาะสม สามารถทำาใหผเรยนบรรลจดประสงคการเรยนร๓. เปนกจกรรมทสรางสรรค ทาทายความสามารถ ยวยใหผเรยนรวม

กจกรรมและสนองตอการเรยนรของผเรยน๔. กจกรรมตองสอดคลองกบธรรมชาตของรายวชา และสอดคลอง

กบจดประสงค๕. กจกรรมตองเนนใหผเรยนปฏบตกจกรรมดวยตนเอง คนพบการ

เรยนรและสรปผลการเรยนร ดวยตนเอง ผเรยนรจกวางแผนการเรยนรดวยตนเอง

๖. ผเรยนตองไดฝกทกษะรายบคคล ฝกการทำางานเปนกลม วเคราะหเปน มองเหนแนวทางในการ แกปญหา สามารถทำางานไดอยางเปนระบบ

ในการจดการเรยนการสอนเรองใดเรองหนงเพอใหบรรลเปาหมายหรอจดประสงคการเรยนร ผสอน อาจใชกระบวนการหลากหลาย อาจเปน ๒ ๓ กระบวนการกได–

กระบวนการทสามารถนำามาใชในการเรยนรหนาทพลเมอง ไดแก๑. กระบวนการสรางความตระหนก เปนกระบวนการทตองการใหผ

เรยนสนใจ เอาใจใส รบร เหนคณคาของสงทกำาหนดหรอสงทศกษา และเกดความคดทจะหาวธแกปญหา ซงมขนตอนดงน

๑)สงเกต ผสอนจดสถานการณ หรอใหขอมลทเกยวของ ใหผเรยนสนใจ รบร เอาใจใส และเหนคณคา

๒)วเคราะหวจารณ ใหตวอยาง สถานการณ ประสบการณตรง เพอใหผเรยนจำาแนกแจกแจงหาสาเหตของสถานการณทกำาหนด หรอสถานการณตรง พจารณาผลเสยทเกดขนทงระยะสน และระยะยาว

๓)สรป ใหผเรยนอภปรายหาเหตผล ขอมลมาสนบสนนความคดเหนของตนเพอประเมนคณคาของสงทศกษา และวางเปาหมายเพอพฒนาตอไป

๒. กระบวนการสรางคานยม เปนกระบวนการทกำาหนดทศทาง หรอแนวทางในการดำารงชวตทถกตอง เหมาะสม มขนตอนดงน

220

๑)สงเกต ตระหนก ผสอนใหผเรยนสงเกตภาพเหตการณ สถานการณ แลวพจารณาสงทกำาหนดใหวาคออะไร เหมาะสมหรอไม ควรอนรกษหรอไม เพราะเหตใด

๒)ประเมนเชงเหตผล ใหผเรยนประเมนสงทกำาหนดใหวาคออะไร ดหรอไม เพราะเหตใด ผเรยนชอบหรอไมชอบ เพราะเหตใด

๓)กำาหนดคานยม ผเรยนแตละคนแสดงความเชอ ความพอใจ ในการกระทำา สถานการณตาง ๆ พรอมเหตผล

๔)วางแนวปฏบต ผเรยนชวยกนกำาหนดแนวทางปฏบตตามเหตผลทผเรยนกำาหนด โดยมผสอนรวมรบทราบกตกา การกระทำา

๕)ปฏบตดวยความชนชอบ ผเรยนปฏบตตามคานยมทตนกำาหนด เมอเกดความชนชอบ กจะปฏบตดวยความเตมใจและเหนคณคา

๓. กระบวนการสรางเจตคต เปนกระบวนการทแทรกอยในทกเนอหา เปนความรสกทมตอสงทเรยน อาจเปนความคด หลกการ การกระทำา เหตการณ สถานการณ เปนตน มขนตอนดงน

๑)สงเกต ผสอนเสนอขอมล รปภาพ สถานการณ ใหผเรยนพจารณาการกระทำาทปรากฏวาผเรยนมความรสกอยางไร ดหรอไม เชน ภาพคนทงขยะลงแมนำาลำาคลอง ผเรยนรสกอยางไร ชอบหรอไมชอบเพราะเหตใด

๒)วเคราะห ใหพจารณาผลทเกดขน ผลทตามมา แยกเปนการกระทำาทเหมาะสม ไดผลเปนทนาพอใจ หรอการกระทำาทไมเหมาะสม ไดผลไมเปนทนาพอใจ

๓)สรป ผเรยนสรปความรสก ความคดเหนอยางมเหตผลวาจะเลอกปฏบตอยางไร แนวความคดทถกตองควรเปนอยางไร

๔. กระบวนการกลม เปนกระบวนการทฝกใหทำากจกรรมสำาคญคอ๑)มผนำาและมการแบงหนาทรบผดชอบ กระบวนการกลมจะ

ตองมการรวมกลมตงแต ๒ คนขนไป มบทบาทแตกตางกนไปตามหนาท คอ ผนำากลม และสมาชกในกลม ผนำากลมจะทำาหนาทนำาในความคด เสนอความคด ประสานความคด กระตนใหสมาชกคดวางแผน และกำาหนดภาระงาน รวมทงตดตามประสานสมพนธเพอใหงานนนสำาเรจดวยด ถาในกลมม

221

บคคลทมภาวะความเปนผนำาหลายคนกตองผลดเปลยนกนเปนผนำา หรอผตาม มการเสนอความคดเหน รบฟงความคดเหนของสมาชกอยางมเหตผล มการแบงหนาทความรบผดชอบ แตตองชวยเหลอกนเมอมปญหา

๒)การวางแผน มการระดมพลงสมอง วางแผนการทำางาน กำาหนดจดประสงค และขนตอน หรอวธการดำาเนนการ

๓)ปฏบตตามแผน เมอวางแผนงานดวยการพจารณาไตรตรองจากกลมอยางดแลว สมาชกในกลมจะปฏบตตามแผนดวยความรบผดชอบ

๔)ประเมนผลการปฏบตงาน ระหวางการดำาเนนงานตามแผน ผนำากลมและสมาชกจะตองตดตามผลการปฏบตงานเปนระยะๆ เพอแกไขหรอปรบปรงงานใหดขน

๕)ปรบปรงและพฒนา มการประเมนผลรวมและชนชมในผลงานของกลม หากยงไมเปนทพอใจ หรอไดแนวทางทยงไมเหมาะสมจะตองมการปรบปรงและพฒนาตอไป

๕. กระบวนการปฏบต เปนกระบวนการททำาใหผเรยนฝกปฏบตจนเกดทกษะ เกดความชำานาญจนสามารถทำาไดอยางคลองแคลว มขนตอนดงน

๑)สงเกตรบร ใหผเรยนไดเหนตวอยางทหลากหลายจนเกดความเขาใจและเกดความคดรวบยอด

๒)ทำาตามแบบ ใหผเรยนทำาตามตวอยางทแสดงใหเหนทละขนตอนจากพนฐานไปสงานทยงยากซบซอนยงขน

๓)ทำาเองโดยไมมแบบ ใหผเรยนปฏบตเองโดยไมตองดตวอยาง เปนการฝกใหทำาเองตงแตตนจนจบ

๔)ฝกใหชำานาญ การฝกขนนผเรยนจะสามารถปฏบตดวยความชำานาญจากการฝกปฏบตดวยตนเอง หรอทำาไดดวยตนเองอยางอตโนมตจากงานชนเดม หรองานทผสอนกำาหนดใหใหม

๖. กระบวนการสรางความคดรวบยอด เปนกระบวนการทตองการใหผเรยนเกดการรบร บอกได อธบายได และเขาใจในสงทเรยน วาคออะไร หมายถงสงใด มขนตอนดงน

222

๑)สงเกต ใหผเรยนรบร ศกษา พจารณาสงทผสอนนำาเสนอ วามลกษณะอยางไร เชน ยกตวอยางภาพ คำา ขอความตาง ๆ ใหผเรยนพจารณา

๒)จำาแนกความแตกตาง ใหผเรยนบอกขอแตกตางของสงทสงเกตวาตางกนอยางไร

๓)หาลกษณะรวม ใหผเรยนพจารณาภาพรวมของสงทสงเกต รบร วามอะไรทเหมอนกนหรอคลายคลงกน ซงเปนแนวทางในการนำาไปสรปเปนหลกเกณฑ วธการ คำาจำากดความ หรอนยามได

๔)ระบชอความคดรวบยอด ใหผเรยนระบวาสงทรบร สงทกำาหนดใหคออะไร เรยกวาอะไร หรอมวธการอยางไร

๕)ทดสอบและนำาไปใช ใหผเรยนนำาความรไปทดลอง ทดสอบ สงเกต ทำาแบบฝกหด ปฏบต หรอตรวจสอบคำาตอบดวาใชหรอไม นำาไปใชตามคณลกษณะทผเรยนรบรมาหรอไม เพอประเมนความร

๗. ทกษะกระบวนการ ๙ ประการ เปนกระบวนการปฏบตหรอกระบวนการทำางานทครบขนตอนตงแตแรกเรมจนแลวเสรจอยางดมคณภาพเปนทนาพอใจ ทกษะกระบวนการเปนวธการทำางานทผเรยนควรฝกปฏบตจนเปนนสย ไมวาปฏบตงานใดๆ กสามารถปฏบตไดจนสำาเรจเปนอยางด มประสทธภาพ ผสอนจะใชทกษะกระบวนการ ๙ ประการ หรออาจเรยกสน ๆ วา ทกษะกระบวนการ สอดแทรกในการสอนได ขนตอนของทกษะกระบวนการ๙ประการ มดงน

1) ตระหนกในปญหาและความจำาเปน ผสอนยกสถานการณตวอยางใหผเรยนเขาใจและตระหนกในปญหาและความจำาเปนของเรองทจะศกษา หรอเหนประโยชน เหนความสำาคญของเรองทจะศกษานน ๆ หรออาจยกกรณตวอยางทสะทอนใหเหนสภาพทเปนปญหาความขดแยงของเรองทศกษาโดยใชสอประกอบ เชน รปภาพ วดทศน สถานการณจรง ขาว กรณตวอยาง สไลด การอภปราย การซกถาม การพาไปดสถานการณทเปนจรง ฯลฯ กระตนใหผเรยนเหนสภาพปญหา เหนความจำาเปนดวยตนเอง

223

๒) คดวเคราะห วจารณ ผสอนกระตนใหผเรยนคดวเคราะห วจารณ ตอบคำาถาม หรอทำาแบบฝก โดยการแสดงความคดเหนเปนกลม หรอรายบคคล เพอใหผเรยนเหนสาเหตของปญหานน ๆ

๓) สรางทางเลอกอยางหลากหลาย เปดโอกาสใหผเรยนแสวงหาทางเลอกในการแกปญหาอยางหลากหลาย โดยรวมกนวเคราะหขอด ขอเสย หรอขอจำากด

๔) ประเมนและเลอกทางเลอกทเหมาะสม ใหผเรยนวเคราะหและตดสนทางเลอก โดยพจารณาขอดขอเสย ขอจำากด ปจจย วธดำาเนนงาน ผลผลตตางๆ เปนตน และเลอกแนวทางทเหมาะสมทสดจากการอภปรายหรอระดมพลงสมองของกลม

๕) กำาหนดและลำาดบขนตอนในการปฏบต ใหผเรยนรวมกนวางแผนปฏบตงานดงน

o การศกษาขอมลขนพนฐานo กำาหนดวตถประสงคo กำาหนดขนตอนการทำางานo กำาหนดผรบผดชอบo กำาหนดระยะเวลาการทำางานo กำาหนดวธการวดผลและประเมนผล

๖) ปฏบตดวยความชนชอบ เมอกำาหนดขนตอนการทำางานแลว ผเรยนกจะปฏบตงานตามแผน ผสอนจะตดตาม ดแล ชวยเหลอ เมอมปญหา หากไมมปญหาขณะปฏบตงานนน ผเรยนกจะทำางานดวยความสนใจ กระตอรอรน และเพลดเพลนในการทำางาน ผสอนควรชมเชยเพอใหขวญกำาลงใจ

๗) ประเมนระหวางปฏบต ในระหวางทำางานนนอาจมปญหา และอปสรรคบางใหผเรยนประเมนผลการทำางานวามปญหาอยางไร มอปสรรคอะไร ควรหาทางแกปญหาอยางไร นำาไปปรบปรงในการทำางานขนตอนตอไป

๘) ปรบปรงใหดขนอยเสมอ ใหผเรยนนำาผลการประเมนมาแกไขปญหาเพอปรบปรงงานใหดขนและมประสทธภาพยงขน

224

๙) ประเมนผลรวมเพอใหเกดความภมใจ เมอผเรยนปฏบตงานตามแผนจนแลวเสรจ ผเรยนสรปผลการดำาเนนงานในภาพรวม เปรยบเทยบกบสภาพผลงานกอนดำาเนนการและหลงการดำาเนนการ หรอเปรยบเทยบกบวตถประสงคทกำาหนดวาไดผลเปนทนาพอใจหรอไม มผลพลอยไดอน ๆ อยางไร มผลกระทบอยางไร ผเรยนมความพอใจ ภมใจในผลงานของตนหรอกลมเพยงใด และควรเผยแพรใหผอนรบรดวย

ในการจดการเรยนรโดยใชทกษะกระบวนการ ๙ ประการน บางขนตอนผสอนอาจรวมขนตอนกได แมจะเขยนไมครบ ๙ ขน แตในการปฏบตจรงจะตองครบวงจรของการทำางาน คอ มการวางแผน มการปฏบตและมการประเมนผล กถอวาเปนทกษะกระบวนการได

ในการเขยนแผนการจดการเรยนร ผสอนควรศกษากระบวนการตาง ๆและสอนกระบวนการควบคกนไปกบเนอหา เพอไมใหหลงกระบวนการ ผสอนอาจเขยนขนตอนของกระบวนการกำากบไวหนาขอกได๓. การจดการเรยนรแบบโมเดลซปปา(CIPPA Model)

โมเดลซปปา (CIPPA Model) เปนแนวคดในการจดการเรยนการสอน ของ ทศนา แขมมณ ซงมาจากแนวคดทางการศกษาของ จอหน ดวอ (John Dewey) ซงเปนผคดเรองการเรยนรโดยการกระทำา (Learning by Doing) ผเรยนเรยนรโดยการลงมอปฏบต ผสอนเปนผจดประสบการณการเรยนรใหแกผเรยน ผเรยนมสวนรวม(Active Participation) โดยการมสวนรวมอยางกระตอรอรน มใจจดจอผกพนกบสงททำา ศกษา คนควา รวบรวมขอมล แลกเปลยนความคดและประสบการณระหวางกน ผเรยนรจกสรางองคความรดวยตนเอง ไดเรยนรกระบวนการคกบการปฏบต และสามารถนำาไปประยกตใชไดอยางมประสทธภาพ

การจดการเรยนร CIPPA Model มาจากแนวคดหลก ๕ แนวคด ซงเปนแนวคดพนฐานในการจดการศกษาไดแก

1. แนวคดการสรางความร (Constructivism)๒. แนวคดเรองกระบวนการกลมและการเรยนแบบรวมมอ (Group

Process and Cooperative Learning)

225

๓. แนวคดเกยวกบความพรอมในการเรยนร (Learning Readiness)

๔. แนวคดเกยวกบการเรยนรกระบวนการ (Process Learning)๕. แนวคดเกยวกบการถายโอนการเรยนร (Transfer of

Learning)การจดกจกรรมการเรยนร

ในการจดกจกรรมการเรยนรโดยใชโมเดลซปปา (CIPPA Model) ตามรปแบบของทศนา แขมมณ (๒๕๔๘: ๒๘๓ ๒๘๔– ) มขนตอนการจดกจกรรมการเรยนรดงน

ขนท ๑ การทบทวนความรเดมขนนเปนการดงความรเดมของผเรยนในเรองทจะเรยน เพอชวยใหผ

เรยนมความพรอมในการเชอมโยงความรใหมกบความรเดมของตน ผสอนอาจใชวธการตางๆ ไดอยางหลากหลาย เชน ผสอนอาจใชการสนทนาซกถามใหแกผเรยนเลาประสบการณเดม หรอใหผเรยนแสดงโครงความรเดม (Graphic Organizer) ของตน

ขนท ๒ การแสวงหาความรใหมขนนเปนการแสวงหาขอมลความรใหมของผเรยนจากแหลงขอมล

หรอแหลงความรตางๆ ซงผสอนอาจจดเตรยมมาใหผเรยนหรอใหคำาแนะนำาเกยวกบแหลงขอมลตาง ๆ เพอใหผเรยนไปแสวงหากได ในขนนผสอนควรแนะนำาแหลงความรตางๆ ใหแกผเรยนตลอดทงจดเตรยมเอกสารสอตางๆ

ขนท ๓ การศกษาทำาความเขาใจขอมล/ความรใหม และเชอมโยงความรใหมกบความรเดม ขนนเปนขนทผเรยนศกษาและทำาความเขาใจกบขอมล/ความรทหาได

ผเรยนสรางความหมายของขอมล / ประสบการณใหม โดยใชกระบวนการตางๆ ดวยตนเอง เชน ใชกระบวนการคดและกระบวนการกลมในการอภปรายและสรปความเขาใจเกยวกบขอมลนนๆ ซงจำาเปนตองอาศยความเชอมโยงกบความรเดม

ในขนนผสอนควรใชกระบวนการตางๆ ในการจดกจกรรม เชน กระบวนการคด กระบวนการกลม กระบวนการแสวงหาความร กระบวนการ

226

แกปญหา กระบวนการสรางลกษณะนสย กระบวนการทางสงคม เพอใหผเรยนสรางความรขนมาดวยตนเอง

ขนท ๔ การแลกเปลยนความรความเขาใจกลมขนนเปนขนทผเรยนอาศยกลมเปนเครองมอในการตรวจสอบความร

ความเขาใจของตน รวมทงขยายความรความเขาใจของตนใหกวางขน ซงจะชวยใหผเรยนไดแบงปนความรความเขาใจของตนแกผอน และไดรบ ประโยชนจากความรความเขาใจของผอนไปพรอม ๆ กน ผเรยนแตละคนในกลมจะชวยเหลอกน

ขนท ๕ การสรปและการจดระเบยบความรขนนเปนขนของการสรปความรทงความรเดมและความรใหม และจด

สงทเรยนใหเปนระเบยบ เพอชวยใหผเรยนจดจำาสงทเรยนรไดงายผสอนควรใหผเรยนสรปประเดนสำาคญประกอบดวยมโนทศนหลก

และมโนทศนยอยของความรทงหมด แลวนำามาเรยงใหไดสาระสำาคญครบถวน ผสอนอาจใหผเรยนจดเปนโครงสรางความร จะชวยสรางความรและจดจำาขอมลไดงาย

ขนท ๖ การปฏบตและ/หรอการแสดงผลงานขนนจะชวยใหผเรยนไดมโอกาสแสดงผลงานการสรางความรของ

ตนเองใหผอนรบร เปนการชวยใหผเรยนไดตอกยำาหรอตรวจสอบความเขาใจของตนเอง และชวยสงเสรมใหผเรยนใชความคดสรางสรรค แตหากตองมการปฏบตตามขอมลทได ขนนจะเปนขนปฏบตและมการแสดงผลงานทไดปฏบตดวย ในขนนผเรยนสามารถแสดงผลงานดวยวธตางๆ เชน การจดนทรรศการ การอภปราย การแสดงบทบาทสมมต เรยงความ วาดภาพ ฯลฯ และอาจจดใหมการประเมนผลงานโดยมเกณฑทเหมาะสม

ขนท ๗ การประยกตใชความรขนนเปนขนการสงเสรมใหผเรยนไดฝกฝนการนำาความรความเขาใจ

ของตนเองไปใชในสถานการณตาง ๆ ทหลากหลาย เพอความชำานาญ ความเขาใจ ความสามารถในการแกปญหาและความจำาเปนในเรองนน ๆ

227

เปนการใหโอกาสผเรยนใชความรใหเปนประโยชน เปนการสงเสรมความคดสรางสรรค

หลงจากประยกตใชความร อาจมการนำาเสนอผลงานจากการประยกตอกครงกได หรอไมมการนำาเสนอผลงานในขนท ๖ แตนำามารวมแสดงในตอนทายหลงขนการประยกตใชกไดเชนกน

ขนท ๑ ๖ เปนกระบวนการของการสรางความร – (Construction of Knowledge)

ขนท ๗ เปนขนตอนทชวยใหผเรยนนำาความรไปใช (Application) จงทำาใหรปแบบนมคณสมบตครบถวนตามหลก CIPPA

ประโยชน๑. ผเรยนรจกการแสวงหาขอมล ขอเทจจรงจากแหลงการเรยนร

ตางๆ และสามารถเชอมโยง ความรใหมกบความรเดมเพอนำามาใชในการเรยนร

๒. ผเรยนไดฝกทกษะการคดทหลากหลาย เปนประสบการณทจะนำาไปประยกตใชในชวตประจำาวน

๓. ผเรยนรจกการทำางานรวมกบผอน รจกวธการแลกเปลยนเรยนรรวมกน

ขอจำากดผเรยนจะตองมความรบผดชอบในการทำากจกรรมตางๆ รวมกบกลม

จงจะทำาใหผลงานบรรลเปาหมายไดอยางมประสทธภาพ

๔. การจดการเรยนรโดยใชกระบวนการสบเสาะหาความร(Inquiry Process)

การจดการเรยนรโดยใชกระบวนการสบเสาะหาความร เปนกระบวนการทสงเสรมใหผเรยนไดสบคนเสาะหา สำารวจ ตรวจสอบ และคนควาดวยวธการตาง ๆ จนเกดความเขาใจและรบรความรนนอยางมความหมาย เปนการพฒนากระบวนการคดระดบสงใหแกผเรยน ฝกใหสงเกต การถาม ตอบ –การสอสารเชอมโยงบรณาการการนำาเสนอ สรางองคความร โดยมผสอนเปนผกำากบ ควบคม ใหคำาปรกษา ชแนะ ชวยเหลอ กระตนใหผเรยนอยากรอยากเหน และสบเสาะหาความรจากการถาม พยายามหาคำาตอบ หรอสราง

228

องคความรใหมดวยตนเองผานกระบวนการคด กระบวนการปฏบต และสามารถนำาไปประยกตใชในการดำาเนนชวต

การจดกจกรรมการเรยนร๑. ขนสรางความสนใจ (Engagement) เปนการนำาเขาสบท

เรยนโดยนำาเรองทสนใจ อาจมาจากเหตการณทกำาลงเกดขนอยในชวงเวลานน หรอเชอมโยงกบความรเดมทเรยนมาแลว เปนตวกระตนใหนกเรยนสรางคำาถามเปนแนวทางทใชในการสำารวจตรวจสอบอยางหลากหลาย

๒. ขนสำารวจและคนหา (Exploration) เมอทำาความเขาใจในประเดนหรอคำาถามทสนใจ มการกำาหนดแนวทางการสำารวจตรวจสอบ ตงสมมตฐาน กำาหนดทางเลอกทเปนไปได ลงมอปฏบตเพอเกบรวบรวมขอมล ขอสนเทศ หรอปรากฏการณตาง ๆ วธการตรวจสอบอาจทำาไดหลายวธ เชน การทดลอง กจกรรมภาคสนาม การศกษาขอมลจากเอกสารตางๆ

๓. ขนอธบายและลงขอสรป (Explanation) เมอไดขอมลเพยงพอ จงนำาขอมลทไดมาวเคราะห แปรผล สรปผล นำาเสนอผลทไดในรปแบบตาง ๆ เชน บรรยายสรป สรางแบบจำาลอง หรอรปวาด

๔. ขนขยายความร (Elaboration) เปนการนำาความรทสรางขนไปเชอมโยงกบความรเดม แนวคดทไดจะชวยเชอมโยงกบเรองตางๆ ทำาใหเกดความรกวางขน

๕. ขนประเมน (Evaluation) เปนการประเมนการเรยนรดวยกระบวนการตาง ๆ วานกเรยนมความรอะไรบาง อยางไร และมากนอยเพยงใด จากนนจะนำาไปสการนำาความรไปประยกตใชในเรองอน ๆ

ประโยชนกระบวนการสบเสาะหาความรชวยใหนกเรยนเกดการเรยนรทงเนอหา

หลกการ ทฤษฎ ตลอดจนการลงมอปฏบตเพอใหไดความรขอจำากดผสอนจะตองลดบทบาทของการเปนผอธบายในขนท ๓ ผสอนจะเปน

เพยงผเสนอแนะ ใหคำาแนะนำาและยอมรบฟงความคดเหนของผเรยน

229

๕. วธสอนแบบธรรมสากจฉา(The Use of Dhammasakaccha)

วธสอนแบบธรรมสากจฉา เปนวธสอนทใชหลกการสนทนาเปนสำาคญ เปนการสนทนาแลกเปลยนความคดเหนและอภปรายรวมกน ซงอาจจะเปนการสนทนาระหวางผสอนและผเรยน หรออาจเปนการสนทนาอภปรายรวมกนในหมผเรยน วธการสอนแบบธรรมสากจฉาเปนวธการทพระพทธเจาทรงใชบอย วธหนง พระพทธเจามกทรงใชถามนำาคสนทนาเขาสความเขาใจธรรมะ ทรงสงเสรมใหมการสนทนากนในหมสาวกปจจบนนกการศกษาไดนำาหลกการสอนแบบธรรมสากจฉามาประยกตใชในการจดการเรยนร โดยแทรกวธคดตามหลกพทธธรรมเขาไปในกระบวนการจดกจกรรมการเรยนร วธคดตามหลกพทธธรรมทพระพรหมคณาภรณ (ประยทธ ปยตโต) ไดอธบายวธคดแบบโยนโสมนสการไว ๑๐ วธ คอ วธคด แบบสบสาวปจจย วธคดแบบแยกแยะสวนประกอบ วธคดแบบรเทาทนธรรมดา วธคดแบบอรยสจหรอแบบแกปญหา วธคดตามหลกการและความมงหมาย (วธคดแบบอรรถสมพนธ) วธคดแบบคณโทษและทางออก วธคดแบบคณคาแทและคณคาเทยม วธคดแบบอบายปลกเราคณธรรม วธคดแบบเปนอยในปจจบน และวธคดวเคราะหในลกษณะตาง ๆ (วธคดแบบวภชชวาท)ขนตอนการจดกจกรรมการเรยนร

สมน อมรววฒน และ สคนธ สนธพานนท ไดเสนอหลกการในการจดระบบการเรยนการสอนแบบธรรมสากจฉาไววา ผเรยนจะตองรจกแสวงหาความร เพอนำามาเปนพนฐานในการคดวเคราะหและประเมนคาความร รวมสนทนาอภปรายแลกเปลยนความคดเหนกน วจารณ พดโตตอบกน และซกถามกนอยางมเหตผล และสามารถนำาผลการคดวเคราะหไปพสจนความรดวยการปฏบต ผเรยนตองปฏบตตนเปนกลยาณมตร

๑. ขนนำาเขาสบทเรยน ผสอนนำาขาว หรอสถานการณตาง ๆ มาเสนอผเรยน เพอใหเหน

ปญหาและหาแนวทางในการแกไขปญหา และเหนคณคาของการแกปญหาอยางถกตอง

230

๒. ขนสอน๑) แสวงหาความร ผสอนออกแบบกจกรรมหรอกำาหนด

ประเดน เพอใหผเรยนแสวงหาความรดวยการคนควาหาความรจากเอกสาร ตำารา หนงสอประเภทตาง ๆ ปายนเทศ สออปกรณตาง ๆตลอดจนแหลงความรดานเทคโนโลย แลวนำามาแลกเปลยนความรและชวยกนสรป โดยมผสอนคอยชวยชแนะอยางมเมตตา

๒) คนพบความร / สนทนาแลกเปลยนความร ขณะทผเรยนแสวงหาความรดวยวธการตาง ๆ อยางหลากหลาย ผเรยนกยอมคนพบความรไปดวย ซงถาจะใหคนพบความรทตรงประเดนผสอนควรจดทำาใบงานกำาหนดหวขอ หรอตงประเดนคำาถามเพอเปนการกำากบผเรยนใหศกษาขอมลความรไดตรงตามเปาหมาย

๓) การวเคราะหและประเมนคาความร ผสอนควรไดนำาวธคดรปแบบตาง ๆ แทรกเขามา เพอใหผเรยนไดรจกวเคราะหและประเมนคาความรอยางมเหตผล ผสอนอาจนำากรณตวอยางมาใหผเรยนไดฝกคดหาสาเหตของปญหา หรอคดวธแกปญหาโดยใชวธคดวเคราะหแบบใดแบบหนง เชน วธคดตามหลกพทธธรรม คดวเคราะห คดสงเคราะห คดอยางมวจารณญาณ ฯลฯ ตอจากนนใหผเรยนไดฝกการสรปประเดนของขอมลความรและประเมนคาโดยวธแลกเปลยนความคดเหนกนในกลม และเสนอตอชนเรยน

๔) พสจนความรหรอขนปฏบต เปนขนทผสอนไดจดกจกรรมฝกปฏบต พสจนความร ใหผเรยนทกคนไดวางแผนการปฏบตตนและเลอกแนวปฏบต เพอนำาไปปฏบตจรงทงในเวลาเรยนและนอกเวลาเรยน โดยจะใหผเรยนเลอกแนวทางปฏบตตนทคลายคลงกนในกลมของตน เพอจะไดร ถงปญหาและสาเหตของปญหาในการปฏบต และนำามาอภปรายรวมกนเพอหาแนวทางแกไข

ในขนปฏบตนผสอนควรใหเวลาผเรยนไดมโอกาสปฏบตจรงตามแนวทางทกลมของตนไดเลอกไว ซงอาจจะใชเวลาสก ๑ ๒ สปดาห เปน–อยางนอย

๓. ขนสรป

231

๑) ใหผเรยนทกคนสรปผลการปฏบตการและพสจนความร ตามทางเลอกของผเรยนแตละกลม โดยสมาชกแตละกลมนำาผลการสรปมาเลาสกนฟง ใหทราบถงผลการปฏบตวาเปนอยางไร มเรองใดทเปนปญหาอปสรรค หาสาเหตของปญหา และชวยกนเสนอแนวทางแกไข ถาบคคลใดไดผลดจากการปฏบต ใหชวยกนหาสาเหตของผลการปฏบตนน ซงอาจใชวธคดแบบทผเรยนคดวาเหมาะสม

๒) ใหนำาผลการสรปของแตละกลมมาแลกเปลยนกนดวยวธการตาง ๆ เชน พด เขยน ฯลฯ เพอแสดงความมนใจวาขอมลทไดรบการพสจนดวยการปฏบตนนเปนไปได มคณคา และปฏบตไดผลจรง

ประโยชนการจดกจกรรมการเรยนรโดยใชวธการสอนแบบธรรมสากจฉาน ผ

เรยนจะไดมสวนรวมในการอภปรายแลกเปลยนความคดเหนกน ซงจะทำาใหผเรยนมความกระตอรอรนทจะแสวงหาความรเพอมาเปนพนฐานในการสนทนา อภปรายรวมกน ใชกระบวนการคดซงจะนำาไปสการตดสนใจปฏบต

ขอจำากดการฝกใหผเรยนใชทกษะการคดในขนวเคราะหและประเมนคาความร

อาจตองใชเวลานานถาผสอนยงไมเคยฝกใหผเรยนใหรจกคดมากอน

๖. วธสอนแบบแกปญหา(Problem Solving)

วธสอนแบบแกปญหา เปนวธสอนทมงเนนใหผเรยนไดเรยนรดวยตนเอง เพอใหผเรยนคดเปน ทำาเปน และแกปญหาเปน ซงมรากฐานมาจากความจรงในชวตของมนษยทตองเผชญกบปญหาตาง ๆ ทกขณะ ดงนน ถามนษยรจกแกปญหาไดกจะสามารถดำาเนนชวตอยในสงคมไดอยางราบรน นอกจากนนยงเปนวธสอนทเปนไปตามหลกจตวทยาแหงการเรยนรทวา การเรยนรจะเกดขนไดเมอมปญหาเกดขน “ ”

232

ขนตอนการจดกจกรรมการเรยนร ขนท ๑ ตงปญหา ผสอนสามารถดำาเนนการใหผเรยนเกดปญหาหรอ

ขอสงสย เชน การใชคำาถามนำาสปญหา การเลาประสบการณหรอเหตการณในชวตประจำาวน หรอการสรางสถานการณใหเกดปญหา ใหผเรยนคดคำาถาม หรอปญหา

ขนท ๒ ตงสมมตฐาน เปนขนตอนทใชเหตผลในการคดวเคราะหปญหาและคาดคะเนคำาตอบ พจารณาแยกปญหาใหญออกเปนปญหายอย แลวคดอยางเปนระบบ โดยนำาความรความเขาใจ ขอมล และประสบการณเดมทเคยศกษามาแลวมาคดแกปญหา คาดคะเนคำาตอบ

ขนท ๓ วางแผนแกปญหา หรอออกแบบวธการหาคำาตอบจากสมมตฐานทตงไว โดยศกษาถงสาเหตทเกดปญหาขนและใชเหตผลในการคดหาวธการแกปญหาไดตรงกบสาเหต ซงจะตองสรางทางเลอก หรอวธการแกปญหาใหหลากหลาย แลวใชเหตผลในการพจารณาเลอกวธแกปญหาทดทสด มความเปนไปไดมากทสด พรอมทงเตรยมอปกรณ เครองมอทจะใชใหพรอม

ขนท ๔ เกบรวบรวมขอมลและวเคราะหขอมล เมอกำาหนดหรอวางแผนแกปญหาแลวผเรยนลงมอปฏบตตามแผนทวางไว จดบนทกขอมลทไดเพอนำาเสนอขอมล ผานการวเคราะหและการตรวจสอบความถกตองของขอมล จดกระทำาขอมล แลวนำาเสนอขอมลในรปแบบทเขาใจไดงาย

ขนท ๕ สรปผล เปนขนทนำาขอมลมาพจารณา แปลความหมายระหวางสาเหตกบผลทเกดขน เพอหาคำาตอบตามสมมตฐานแลวจงสรปเปนหลกการกวาง ๆ

ขนท ๖ การตรวจสอบและการประเมนผล เมอไดขอสรปเปนหลกการกวาง ๆ แลวนำามาพจารณาอกครงวาขอสรปนาเชอถอหรอไม

ประโยชนวธสอนแบบแกปญหามประโยชนตอผเรยน ทำาใหไดคดแกปญหาดวย

ตนเอง ฝกการสงเกต วเคราะห การหาเหตผล ใชขอมลในการตดสนใจ ทำาใหมประสบการณตรงดวยการลงมอปฏบต

ขอจำากด

233

ปญหาทเสนอตองนาสนใจ และเหมาะสมกบวยของผเรยน ผสอนตองมความสามารถในการชวยใหคำาแนะนำาในการแกปญหาใหผเรยน มการฝกทกษะการคดในการแกปญหาอยางเปนระบบ

๗. วธสอนแบบสาธต(Demonstration Method)วธสอนแบบสาธตเปนวธการทผสอนเปนผถายทอดความรใหผเรยน

เกดการเรยนรในเนอหาสาระ พรอมทงแสดงกระบวนการปฏบตประกอบคำาอธบายตามขนตอนการสาธตนนๆ แลวใหผเรยนซกถาม อภปรายและสรปผลการเรยนรจากการสาธต

การจดกจกรรมการเรยนรแบบสาธตการสาธต แบงออกเปน ๓ ลกษณะ คอ๑. การสาธตสำาหรบผเรยนทงหอง (Class

Demonstration)๒. การสาธตสำาหรบกลมยอย (Group Demonstration) ๓. การสาธตเปนรายบคคล (Individual Demonstration

)การสาธต มรปแบบการสาธตหลายแบบ เชนผสอนเปนผสาธตผ

สอนและผเรยนรวมกนสาธต ผเรยนสาธตเปนกลม ผเรยนสาธตเปนรายบคคล วทยากรสาธต ขนตอนการจดการเรยนรแบบสาธต

๑. ขนเตรยมการสาธต กำาหนดจดประสงคของการสาธตใหชดเจน ศกษาเนอหาในบทเรยนอยางละเอยด กำาหนดขนตอนในการสาธต จดเตรยมเครองมออปกรณสำาหรบสาธต จดเตรยมสถานทสาธต กอนการสาธตในชนเรยนทกครงผสอนจะตองทดลองกระบวนการสาธตทกขนตอน จดเตรยมเอกสารและวธการวดประเมนผลทชดเจนกำาหนดเวลาในการสาธตใหเหมาะสม

๒. ขนสาธต๑) บอกจดประสงคการสาธตและเรองทจะสาธตใหผเรยนทราบ

234

๒) บอกขนตอนของกจกรรมทผเรยนตองปฏบต เชน ตำาแหนงทผเรยนนง การจดบนทก การสงเกต การตงคำาถาม การสรปขนตอน การสาธต

๓) แนะนำาสอการเรยนใหผเรยนทราบ วาจะใชสอประเภทใดและแหลงการเรยนรทจะศกษาคนควาเพมเตมมอะไรบาง

๔) ดำาเนนการสาธตอยางชาๆ เพอใหผเรยนไดเหนขนตอนอยางละเอยด แมการสาธตจะตองอาศยทกษะการทำางานทรวดเรว แตผสอนตองทำาการสาธตครงแรกอยางชาๆ เพอใหผเรยนเขาใจขนตอนการสาธต หลงจากทสาธตครบทกขนตอนแลว ผสอนอาจยอนกลบมาสาธตใหเรวขน เพอใหเหนธรรมชาตของการทำางานทตอเนอง หรออาจกลบมาสาธตเฉพาะบางขนตอนทเหนวาซบซอน

๕) ใหผเรยนมสวนรวมในการสาธต ผสอนอธบายใหผเรยนฟงไปดวยระหวางการสาธตแตละขนตอน โดยเนนใหผเรยนสงเกตขนตอนการทำางานแตละขนตอนทผสอนสาธตในขณะทมการสาธตนน ผสอนอาจตงคำาถามใหผเรยนตอบ ซงเปนการเปดโอกาสใหผเรยนไดมสวนรวมทด เพราะการซกถามจะทำาใหผเรยนเขาใจและมความมนใจยงขนวาจะสามารถทำาดวยตนเองได

๓. ขนสรปการสาธต๑) สรปขนตอนหรอสงทสำาคญ คอ ผสอนใหผเรยนสรปผล

จากทเหนตามลำาดบขนตอนตาง ๆ จากการสาธต เพอประเมนวาผเรยนมความเขาใจในการเรยนนนๆ มากนอยเพยงใด

๒) ผสอนสรปดวยการตงคำาถาม เพอใหผเรยนพจารณาจากขนตอนตาง ๆ ทสาธต หรอกระบวนการสาธต

๔. ขนวดและประเมนผลผสอนอาจใชวธการตางๆ เพอประเมนวาผเรยนมความร ความ

เขาใจเกยวกบเรองทสาธต ถามเวลาอาจใหผเรยนคนใดคนหนงออกมาสาธตใหด

ประโยชน

235

วธสอนแบบสาธตทำาใหผเรยนมความเขาใจกระจางชดในสงทเรยนร สามารถปฏบตตามขนตอนของการสาธตได ผเรยนมประสบการณตรงจากการฝกปฏบตตามแบบ

ขอจำากด ผสอนตองใชเวลาในการเตรยมการสาธต ขณะทำาการสาธตผ

สอนจะตองใชเทคนคในการบรหารจดการชนเรยนเพอใหผเรยนตดตามการสาธตอยางตอเนอง ถาผเรยนกลมใหญเกนไปอาจทำาใหผเรยนไมสามารถมองเหนการสาธตไดทวถงการนำากระบวนการคดมาใชในการจดการเรยนการสอนหนาทพลเมอง

การคดเปนกระบวนการทางสมอง หรอพฤตกรรมทเกดขนในสมองทมการคนหาหลกการ หรอความจรง แลววเคราะหเนอหา ขอสรป ซงการคดนนอาจจะเกดจากสงเรา หรอความจรงทไดรบรวมกบประสบการณเดมทมอย ในการจดการเรยนรในรายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง นอกจากจะเนนการจดการเรยนรทลงสการปฏบตจรงแลว ครผสอนพงนำากระบวนการคดในรปแบบตาง ๆ มาใชในการจดกจกรรมการเรยนรเพอใหบรรลเปาหมายตามผลการเรยนร กระบวนการคดมมากมายหลายวธ และนกการศกษาแตละทานกเสนอขนตอนการคดทแตกตางกนไป แตในทนจะขอยกตวอยางบางวธ ดงน๑. การคดวเคราะห (Analyzing)

ทศนา แขมมณ และคณะ ไดใหความหมายและขนตอนการคดวเคราะห ดงน

การคดวเคราะหเปนการจำาแนกแยกแยะสงใดสงหนง / เรองใดเรองหนง เพอคนหาองคประกอบและความสมพนธระหวางองคประกอบเหลานน เพอชวยใหเกดความเขาใจในเรองนน

ขนตอนการคด๑. ศกษาขอมล๒. ตงวตถประสงคในการวเคราะหขอมล๓. กำาหนดเกณฑในการจำาแนกแยกแยะขอมล

236

๔. แยกแยะขอมลตามเกณฑทกำาหนดเพอใหเหนองคประกอบของสงทวเคราะห

๕. หาความสมพนธระหวางองคประกอบตางๆ และความสมพนธของขอมลในแตละองคประกอบ

๖. นำาเสนอผลการวเคราะห๗. นำาผลการวเคราะหมาสรปตอบคำาถามตามวตถประสงค

๒. การคดสงเคราะห (Synthesizing)ทศนา แขมมณ และคณะ ไดใหความหมายและขนตอนการคด

สงเคราะหไววาการคดสงเคราะหเปนการนำาความรทผานการวเคราะหมาผสมผสานสรางสงใหมทมลกษณะตางจากเดม

ขนตอนการคดสงเคราะห๑. กำาหนดวตถประสงคของสงใหมทตองการสราง๒. ศกษาวเคราะหขอมลทเกยวของ๓. เลอกขอมลทสอดคลองกบวตถประสงค๔. นำาขอมลมาทำากรอบแนวคดสำาหรบสงใหม๕. สรางสงใหมตามวตถประสงคโดยอาศยแนวคดทกำาหนด รวมกบ

ขอมลอนๆ ทเกยวของ๓. การคดอยางมวจารณญาณ (Critical Thinking)

การคดอยางมวจารณญาณ เปนกระบวนการคดทใชเหตผลโดยมการศกษาขอเทจจรง หลกฐาน และขอมลตาง ๆ เพอประกอบการตดสนใจ แลวนำามาพจารณาวเคราะหอยางสมเหตผล กอนตดสนใจวาสงใดควรเชอ หรอไมควรเชอ ผทมความคดอยางมวจารณญาณ จะเปนผมใจกวาง ยอมรบฟงความคดเหนของผอนอยางมเหตผล ไมยดถอความคดเหนของตนเอง กอนจะตดสนใจในเรองใดกจะตองมขอมลหลกฐานเพยงพอและสามารถเปลยนความคดเหนของตนเองใหเขากบผอนได ถาผนนมเหตผลทเหมาะสมถกตองกวา เปนผทมความกระตอรอรนในการคนหาขอมลและความร กลาวไดวาผทมความคดอยางมวจารณญาณจะเปนผมเหตผล

237

บลมและกาเย ไดใหแนวคดเกยวกบกระบวนการคดอยางมวจารณญาณวาเปนกระบวนการทเรมจากสญลกษณทางภาษา จนโยงมาเปนความคดรวบยอด เปนกฎเกณฑ และนำาเกณฑไปใช โดยมขนตอนดงน

๑. สงเกต ใหผเรยนสงเกต รบร และพจารณาคำา ขอความ หรอภาพเหตการณทเกดขน ใหทำากจกรรมการรบร เขาใจ ไดความคดรวบยอดทเชอมโยงความสมพนธของสงตาง ๆ สรปเปนใจความสำาคญครบถวน ตรงตามหลกฐานขอมล

๒. อธบาย ใหผเรยนอธบายหรอตอบคำาถาม แสดงความคดเหน เหนดวย หรอไมเหนดวยกบสงทกำาหนดเนนการใชเหตผลดวยหลกการ กฎเกณฑ อางหลกฐานขอมลประกอบใหนาเชอถอ

๓. รบฟง ใหผเรยนไดฟงความคดเหนทแตกตางจากความคดเหนของตน ไดฟงและตอบคำาถามตามความคดเหนทแตกตางกน เนนการปรบเปลยนความคดอยางมเหตผล ไมใชอารมณ หรอถอความคดเหนของตนเองเปนใหญ

๔. เชอมโยงความสมพนธใหผเรยนไดเปรยบเทยบความแตกตางและความคลายคลงของสงตาง ๆ จดกลมทเปนพวกเดยวกน หาเหตผล หรอกฎเกณฑมาเชอมโยงในลกษณะอปมาอปไมย

๕. วจารณ จดกจกรรมใหผเรยนวเคราะหเหตการณ คำากลาว แนวคด หรอการกระทำาทกำาหนด แลวใหจำาแนกหาขอด ขอดอย สวนด สวนดอย สวนสำาคญ หรอสวนทไมสำาคญจากสงนน ดวยการยกเหตผลและหลกฐานมาประกอบ เชน บอกวาการกระทำานนไมเหมาะสม เพราะอะไร ทำาถกตองเพราะอะไร

๖. สรป ใหผเรยนพจารณาการกระทำา หรอขอมลตาง ๆ ทเชอมโยงเกยวของกน แลวสรปผลอยางตรงไปตรงมาตามหลกฐานขอมล เชน การกระทำานนผเรยนเหนวาเปนการกระทำาทถกตอง ควรประพฤตปฏบตอยางไร มเหตผลสนบสนนอยางไร ขอความทกลาวมานนเชอถอไดหรอไมอยางไร

กลาวไดวา การฝกทกษะใหผเรยนรจกคดโดยใชวธการคดตาง ๆ นน จะเปนพนฐานสำาคญทนำาไปสการตดสนใจอยางถกตองเหมาะสม เปนทกษะ

238

หนงตามจดหมายของหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานพทธศกราช ๒๕๕๑ ทมงพฒนาผเรยนใหมสมรรถนะสำาคญในดานความสามารถในการคด เนนความสามารถในการคดวเคราะห การคดสงเคราะห การคดอยางสรางสรรค การคดอยางมวจารณญาณ และการคดอยางเปนระบบ เพอนำาไปสการสรางองคความร หรอสารสนเทศเพอการตดสนใจเกยวกบตนเองและสงคมไดอยางเหมาะสม ดงนน ครผสอนจงตองศกษาหาความรเกยวกบกระบวนการคดตาง ๆ เพอนำามาใชในการพฒนาผเรยน

ตวอยางหนวยการเรยนร๑. ตวอยางหนวยการเรยนรระดบประถมศกษาส๑๒๒..... หนาทพลเมอง ๒ กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรมชนประถมศกษาปท ๒ เวลา ๕ ชวโมง๑. หนวยการเรยนรท ๓ ชอหนวยการเรยนร สมาชกทด๒. ผลการเรยนร

๖. ปฏบตตนตามกฎ ระเบยบ และหนาททตองปฏบตตนในโรงเรยน๗. ปฏบตตนตามบทบาทหนาทในฐานะสมาชกทดของหองเรยนและโรงเรยน๑๐. ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง

239

3. สาระสำาคญ / ความคดรวบยอดการปฏบตตนตามกฎ ระเบยบ และหนาท ตามบทบาทหนาททไมคาน

กบหลกศาสนาอสลามในฐานะสมาชกทดของหองเรยนและโรงเรยน และมความตงใจปฏบตหนาท เปนพนฐานของการเปนพลเมองทดและไดรบผลบญจากอลลอฮ 4. สาระการเรยนร

๑. กฎระเบยบและหนาททตองปฏบตในโรงเรยน - การแตงกายตามกฎระเบยบ และสอดคลองกบหลกการอสลาม

- การเขาแถว - การดแลพนททไดรบมอบหมาย๒.บทบาทหนาทของการเปนสมาชกทดของหองเรยนและโรงเรยน - การเปนผนำาและการเปนสมาชกทด ทสอดคลองกบหลกการ

อสลาม - หนาทและความรบผดชอบ๓.คณลกษณะของผมวนยในตนเอง - ตงใจปฏบตหนาท

๕. สมรรถนะสำาคญของผเรยนความสามารถในการใชทกษะชวต

๖. คณลกษณะอนพงประสงคมวนย

๗. ชนงาน / ภาระงานภาระงานรวบยอด

-การแตงกายถกระเบยบและสอดคลองกบหลกการศาสนาอสลาม-การเขาแถวเปนระเบยบ-การดแลพนททไดรบมอบหมาย-การเปนผนำาและสมาชกทดทสอดคลองกบหลกการอสลาม

๘. การวดและประเมนผล๑. เกณฑการประเมน๒. แบบประเมนพฤตกรรมรายบคคล

240

- ครประเมนนกเรยน- นกเรยนประเมนตนเอง- เพอนประเมนเพอน

๓. แบบสรปผลการประเมนเกณฑการประเมน

ประเดนการประเมน

ระดบคณภาพ ด พอใช ปรบปรง

การแตงกาย แตงกายสะอาดเรยบรอยถกระเบยบสมำาเสมอและสอดคลองกบหลกการอสลาม

แตงกายสะอาดเรยบรอยสอดคลองกบหลกการอสลามแตไมถกระเบยบ ตองใหครตกเตอน

แตงกายไมสะอาดและไมถกระเบยบ และไมสอดคลองกบหลกการอสลาม

การเขาแถว เขาแถวตรงเวลา ไมพดคยขณะเขาแถว

เขาแถวตรงเวลา ไมพดคยขณะเขาแถว โดยครตองตกเตอน

เขาแถวไมตรงเวลา และพดคยขณะเขาแถว

ปฏบตตนตามบทบาทหนาท

ปฏบตหนาททไดรบมอบหมายไดเรยบรอย ดวยตนเอง

ปฏบตหนาททไดรบมอบหมายไดเรยบรอย โดยมครเปนผใหคำาแนะนำา

ไมปฏบตหนาททไดรบมอบหมาย

การเปนผนำาและ สมาชกทด

ปฏบตตนเปนผนำาทดและเปนสมาชกทด ของกลมและสอดคลองกบหลก

ปฏบตตนเปนผนำาทด หรอเปนสมาชกทดของกลมสอดคลองกบหลกการ

ไมปฏบตตนเปนผนำาทดหรอเปนสมาชกทด

241

การอสลาม อสลามโดยมครเปนผแนะนำา

วธการคดคะแนนการคดคะแนน ใหนำาคะแนนจากผลการประเมนของคร เพอน และ

ตนเอง มาคดคะแนนรวมกนโดยกำาหนดสดสวนคะแนน ดงนคร ใหคดคะแนนเตม ๑๒ คะแนน จากคะแนนเตม ๒๐

คะแนนคดเปน รอยละ ๖๐

เพอนใหคดคะแนนเตม ๔ คะแนนจากคะแนนเตม ๒๐ คะแนน คดเปน รอยละ ๒๐

ตนเอง ใหคดคะแนนเตม ๔ คะแนน จากคะแนนเตม ๒๐ คะแนน คดเปน รอยละ ๒๐

242

แบบประเมนพฤตกรรมรายบคคล (สำาหรบคร)

ลำาดบท

ชอ - สกลสมาชกกลม

พฤตกรรม

รวมการแตง

กายระเบยบแถว

ปฏบตตนตาม

บทบาทหนาท

การเปนผนำาและเปน

สมาชกทด

๓ ๒ ๑ ๓ ๒ ๑ ๓ ๒ ๑ ๓ ๒ ๑ ๑๒๑๒๓๔๕๖๗๘๙

๑๐

เกณฑการใหคะแนนด = ๓ปานกลาง = ๒ปรบปรง = ๑

ลงชอ…………………………………………

243

(…………………………….……………….)

………./……………/………

แบบประเมนพฤตกรรมรายบคคล (สำาหรบตนเอง)

ลำาดบท

ชอ - สกลสมาชกกลม

พฤตกรรม

รวมการแตง

กายระเบยบแถว

ปฏบตตนตาม

บทบาทหนาท

การเปนผนำาและเปน

สมาชกทด

๓ ๒ ๑ ๓ ๒ ๑ ๓ ๒ ๑ ๓ ๒ ๑ ๑๒๑๒๓๔๕๖๗๘๙

๑๐

เกณฑการใหคะแนนด = ๓ปานกลาง = ๒

244

ปรบปรง = ๑

ลงชอ……………………………………………

(…………………………….……………….)

………./……………/………

แบบประเมนพฤตกรรมรายบคคล (สำาหรบเพอน)

ลำาดบท

ชอ - สกลสมาชกกลม

พฤตกรรม

รวมการแตง

กายระเบยบแถว

ปฏบตตนตาม

บทบาทหนาท

การเปนผนำาและเปน

สมาชกทด

๓ ๒ ๑ ๓ ๒ ๑ ๓ ๒ ๑ ๓ ๒ ๑ ๑๒๑๒๓๔๕๖๗๘๙

245

๑๐

เกณฑการใหคะแนนด = ๓ปานกลาง = ๒ปรบปรง = ๑

ลงชอ……………………………………………

(………………………………………………….)

………./……………/………

แบบสรปผลการประเมน (สำาหรบคร)

ลำาดบท

ชอ-สกลสมาชกกลม

สรปผลการประเมน รวม(๒๐)คร

(๑๒)เพอน(๔)

ตนเอง(๔)

๑๒๓๔๕๖๗๘

246

๙๑๐

ลงชอ……………………………………………

(………………………….……………….)

………./……………/………

๙. กจกรรมการเรยนรกจกรรมท ๑(๑ชวโมง)๑. ครและนกเรยนรวมกนพจารณาวาเพอนคนใดแตงกายถกระเบยบ

เรยบรอย และถกตองตามหลกการอสลาม พรอมทงใหเหตผลประกอบ๒. ครใหนกเรยนทแตงกายถกระเบยบเรยบรอย และถกตองตาม

หลกการอสลาม เลาวธการแตงกายดงกลาวหลงจากนนครและนกเรยนรวมกนสรป

๓.นกเรยนสำารวจการแตงกายของตนเองวาถกระเบยบเรยบรอยหรอไม และถกตองตามหลกการอสลาม หากแตงกายถกระเบยบเรยบรอย และถกตองตามหลกการอสลาม ใหชวยเหลอเพอนทแตงกายไมถกระเบยบเรยบรอยและถกตองตามหลกการอสลาม

๔. นกเรยนบนทกการแตงกายทถกระเบยบเรยบรอยดวยตนเอง และถกตองตามหลกการอสลาม

247

กจกรรมท ๒(๑ชวโมง)5. ครสรางสถานการณจำาลองการแจกสงของใหนกเรยนมารบ

และใหนกเรยนแสดงความรสกและความคดเหนเกยวกบพฤตกรรมการรบสงของของนกเรยนและเพอน

6. กรณทนกเรยนแยงกนรบสงของ ใหครสรางสถานการณจำาลองการแจกสงของใหนกเรยนมารบ โดยใหนกเรยนเขาแถวรบสงของ และใหนกเรยนแสดงความคดเหนเกยวกบพฤตกรรมการรบสงของของนกเรยนและเพอน

7. ครเชอมโยงใหเหนความสำาคญของการเขาแถวทเปนระเบยบเรยบรอย

8. นกเรยนสาธตการเขาแถวอยางเปนระเบยบ ในกรณตาง ๆ เชน การเขาแถวเคารพธงชาต การเขาแถวรบบรการ

9. นกเรยนบนทกการเขาแถวเคารพธงชาตและการเขาแถวรบบรการของตนเองและเพอน

กจกรรมท ๓ (๑ชวโมง)10. แบงนกเรยนเปนกลม เลน

เกมสราง มสยด ใหแตละกลมสงตวแทนมารบวสด / อปกรณจากคร ๑ ชด (กระดาษหนงสอพมพเกา ๑ ฉบบกระดาษกาว ๑ มวน กระดาษ A ๔ ๑ แผน)

11. ครบอกกตกาและเวลาในการเลนเกมใหทกกลมทราบ และใหคำานงถง ผลงานจะตอง...สงทสด แขงแรงทสด และสามารถยายจากทหนงไปยงทหนงได โดย...ไมลม

12. นกเรยนเรมเลนเกม เมอหมดเวลา ใหตวแทนของแตละกลมยกผลงานมาสง และใหแตละกลมออกมาอธบายวธทำา พรอมทงบอกวาไดอะไรจากการเลนเกมน ในประเดนตอไปน

- บทบาทผนำาและการเปนสมาชกทด- กระบวนการทำางานกลม - ตงใจปฏบตหนาท

248

๑๓. ครและนกเรยนรวมกนตรวจผลงานและรวมกนสรปขอคดทไดจากการเลนเกม๑๔. ครเชอมโยงประเดนบทบาทผนำา การเปนสมาชกทด และ

กระบวนการทำางานกลม ไปสการปฏบตตนตามบทบาทหนาทในฐานะสมาชกทดของหองเรยนและโรงเรยน

๑๕. นกเรยนชวยกนบอกบทบาทหนาทของตนเองทมตอหองเรยนและโรงเรยน

กจกรรมท ๔ (๒ชวโมง)๑๖. นกเรยนเลาประสบการณการดแลพนททไดรบมอบหมายใน

หองเรยน ๑๗.ครเชอมโยงใหเหนความสำาคญของการปฏบตหนาททไดรบมอบ

หมายดวยความรบผดชอบ๑๘. นกเรยนแบงกลมดแลพนทในโรงเรยน และชวยกนกำาหนด

บทบาทหนาทและความรบผดชอบของสมาชกในกลม และนำาไปปฏบต๑๙. ครและนกเรยนรวมกนประเมนการทำางานกลมในพนททรบผด

ชอบ๑๐. สอการเรยนรและแหลงการเรยนร

๑. สงของทใชแจกในสถานการณจำาลอง๒. เกมสรางมสยด๓. วสด / อปกรณประกอบการเลนเกมสรางมสยด (กระดาษ

หนงสอพมพเกา ๑ ฉบบกระดาษกาว ๑ มวน กระดาษ A ๔ ๑ แผน) ตอ ๑ กลม

249

๒. ตวอยางหนวยการเรยนรระดบมธยมศกษาส๒๑๒..... หนาทพลเมอง ๑ กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรมชนมธยมศกษาปท ๑ ภาคเรยนท ๑ เวลา ๖ ชวโมง

๑. หนวยการเรยนรท ๓ ชอหนวยการเรยนร พลเมองดตามวถประชาธปไตย๒. ผลการเรยนร

1. แสดงออกถงความเออเฟ อเผอแผ และเสยสละตอสงคม2. ปฏบตตนเปนพลเมองดตามวถประชาธปไตย3. ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง

๓. สาระสำาคญ / ความคดรวบยอดพลเมองดตามวถประชาธปไตยตองมสวนรวมในกจกรรมตาง ๆ ของ

สงคม ตดสนใจโดยใชเหตผล ภายใตหลกการอสลาม มความเออเฟ อเผอแผ และเสยสละตอสงคม มความขยนหมนเพยรและตงใจปฏบตหนาท๔. สาระการเรยนร

๑. พลเมองดตามวถประชาธปไตย- มสวนรวมในกจกรรมตาง ๆ ของสงคม- การตดสนใจโดยใชเหตผลภายใตหลกการอสลาม

๒. ความเออเฟ อเผอแผและเสยสละ๓. ความขยนหมนเพยรและตงใจปฏบตหนาท

๕. สมรรถนะสำาคญของผเรยนความสามารถในการใชทกษะชวตทสอดคลองกบหลกการอสลาม

250

๖. คณลกษณะอนพงประสงค๑. มวนย๒. ใฝเรยนร๓. มงมนในการทำางาน๔. มจตสาธารณะ

๗. ชนงาน / ภาระงาน ภาระงานรวบยอด

- บนทกการเขารวมกจกรรมทเปนประโยชนตอสงคม๘. การวดและประเมนผล

๑. เกณฑการประเมน๒. แบบประเมนพฤตกรรมรายบคคล

เกณฑการประเมนประเดน

การประเมนระดบคณภาพ

ดมาก ด พอใช ปรบปรง๑. ปฏบตหนาทเปนพลเมองด(การมสวนรวม)

มสวนรวมในการดำาเนนโครงการ หรอกจกรรม และมสวนรวมในการตดสนใจในการแกปญหาและรบผดชอบ ในผลทเกดขนภายใตหลกการอสลาม

มสวนรวมในการดำาเนนโครงการหรอกจกรรม และมสวนรวมในการตดสนใจ ในการแกปญหา

มสวนรวมในการดำาเนนโครงการหรอกจกรรม และมสวนรวมในการตดสนใจในการแกปญหาโดยมครเปนผแนะนำา

มสวนรวมในการดำาเนนโครงการหรอกจกรรม แตไมมสวนรวม ในการตดสนใจ ในการแกปญหา

๒. มวนยในตนเอง (ขยนหมนเพยร และตงใจ

ปฏบตหนาททไดรบมอบหมายดวยความไมยอทอพรอมทง

ปฏบตหนาททไดรบมอบหมายดวยความไม

ปฏบตหนาททไดรบมอบหมายดวยความไมยอทอ

ไมเตมใจทจะปฏบตหนาททไดรบมอบหมาย

251

ปฏบตหนาท) มอบหมายและขอพรตอพระเจา และมการตรวจสอบ ปรบปรงงานทไดรบมอบหมายเพอเพมประสทธภาพของงาน

ยอทอและมการตรวจสอบแตไมนำาผลมาปรบปรงงาน

โดยมครเปนผแนะนำา

๓. ความเออเฟ อเผอแผและเสยสละตอสงคม

อทศกำาลงกาย หรอกำาลงทรพยใหแกผอนโดยไมหวงผลตอบแทนและไมกระทบตอตนเองและผอนภายใตหลกการอสลาม

อทศกำาลงกาย หรอกำาลงทรพยใหแกผอนโดยไมหวงผลตอบแทน

อทศกำาลงกาย หรอกำาลงทรพยใหแกผอนโดยไมหวงผลตอบแทน ซงมครเปนผแนะนำา

อทศกำาลงกาย หรอกำาลงทรพยใหแกผอนโดยหวงผลตอบแทน

แบบประเมนพฤตกรรมรายบคคล

ลำาดบท

ชอ สกล–

ความเออเฟ อเผอแผ และเสยสละตอ

สงคม

ปฏบตหนาทเปนพลเมองด(การมสวน

รวม)

มวนยในตนเอง(ขยนหมนเพยร

และ ตงใจปฏบตหนาท)

รวม

๔ ๓ ๒ ๑ ๔ ๓ ๒ ๑ ๔ ๓ ๒ ๑ ๑๒ ๑

252

๒๓๔๕๖๗๘๙

๑๐

เกณฑการใหคะแนนดมาก = ๔ด = ๓พอใช = ๒ปรบปรง = ๑

ลงชอ……………………………………………

(………………………….……………….)

………./……………/………

๙. กจกรรมการเรยนรกจกรรมท ๑ (ทกษะกระบวนการเผชญสถานการณ)(เวลา ๔ ชวโมง)

ขนนำา

253

๑. เรมดวยการ ซเราะฮอลฟาตหะฮ หลงจากนน นกเรยนด Video Clip เกยวกบพลเมองดตามวถประชาธปไตย แลวรวมกนวเคราะหการกระทำา

ของบคคลทแสดงถงคณลกษณะของพลเมองด๒. นกเรยนดภาพการรวมทำากจกรรมของประชาชนทเปนประโยชน

ตอสงคม เชน ปลกตนไมในสวนสาธารณะ ลอกคลอง ทำาความสะอาดชมชน สรางทางเขาหมบาน ทำาความสะอาดโบราณสถาน อาสาสมครบรรเทาสาธารณภย ชวยกนกำาจดแหลงเพาะยงลาย การรณรงคปองกนตอตานยาเสพตด เปนตนและรวมกนแสดงความคดเหนอยางมเหตผลถงผลทคาดวาจะไดรบจากกจกรรมในภาพ ครเชอมโยงใหนกเรยนเหนวากจกรรมเหลานนเปนสวนหนงของการกระทำาทแสดงถงการเปนพลเมองด

ขนท ๑ การรวบรวมขาวสาร ขอมล ขอเทจจรง ความรและหลกการ

๓.นกเรยนแบงกลมรวมกนสบคนขอมลขาวสารเกยวกบการมสวนรวมของประชาชนทวไปในกจกรรมตาง ๆ ของสงคม ทแสดงถงการเปนพลเมองดจากแหลงเรยนรทหลากหลายครชแจงวธการทำางานกลมรวมกน และการปฏบตตามบทบาทหนาททไดรบมอบหมายดวยความรบผดชอบ

ขนท ๒การประเมนคณคาและประโยชน๔. สมาชกในแตละกลมนำาขอมลทไดสบคนมาเลาสกนฟง แลว

วเคราะหตามประเดนตอไปน- ลกษณะสำาคญของกจกรรม- ผลดตอผปฏบต- ผลดตอสงคมและประเทศชาต- สงทนกเรยนสามารถนำาไปประยกตปฏบตในการดำาเนนชวต

๕. สมาชกแตละกลมรวมกนสรปขอมลจากการวเคราะหทแสดงถงผลดของการปฏบตตนเปนพลเมองด แลวนำาเสนอผลการวเคราะห กลมผฟงรวมกนเสนอแนะเพมเตม ครตรวจสอบความถกตองเหมาะสม

254

๖. นกเรยนรวมกนเขยนผงมโนทศนแสดงแนวทางการมสวนรวมในกจกรรมตาง ๆ ของสงคม

ขนท ๓ การเลอกและการตดสนใจ๗. สมาชกแตละกลมรวมกนเลอกและตดสนใจอยางมเหตผล เพอ

เขารวมกจกรรมทเปนประโยชนตอสงคม เชน- การปลกตนไมในสวนสาธารณะหรอในโรงเรยน- รวมกจกรรมประหยดพลงงาน- รกษาความสะอาดสาธารณสมบต- รณรงคตอตานสงเสพตด- เผยแพรความรเกยวกบการเลอกตงทกระดบ- รวมกจกรรมกบชมชนในการสบสานวฒนธรรมไทยทสอดคลอง

กบหลกการอสลาม ฯลฯ

ขนท ๔ การปฏบต๘. สมาชกแตละกลมวางแผนการเขารวมกจกรรมตาง ๆ ทเปน

ประโยชนตอสงคม มการแบงหนาทความรบผดชอบ แลวนำาไปปฏบตและบนทกผลการปฏบตในแบบบนทกผลการเขารวมกจกรรมทเปนประโยชนตอสงคม โดยแสดงถงการปฏบตดงน

- การรวมมอกนทำากจกรรมของสมาชกในกลมใหบรรลเปาหมายทกำาหนดไว

- การแสดงออกถงความเออเฟ อเผอแผและเสยสละ

ขนสรป๙. นกเรยนและครรวมกนสรปแนวทางการปฏบตตนเปนพลเมองด

ตามวถประชาธปไตย และผลดตอบคคล สงคม และประเทศชาตหลงจากนนอานซเราะฮ อลอสร พรอมทงขอพรตออลลอฮ

กจกรรมท ๒ (กระบวนการสรางความตระหนก)(เวลา ๒ ชวโมง)

ขนสงเกต

255

๑๐. นกเรยนสงเกตการทำากจกรรมทเปนประโยชนตอสงคมของเพอนสมาชกในกลม(กลมเดมในกจกรรมท ๑) และผลดกนเลาความประทบใจ หรอประสบการณจากการเขารวมกจกรรมทเปนประโยชนตอสงคม

ขนวเคราะหวจารณ๑๑. สมาชกในกลมรวมกนอภปรายในประเดนตอไปน - การเขารวมกจกรรมทเปนประโยชนตอสงคมนนสงเสรมใหม

คณลกษณะของพลเมองดอยางไรบาง - ผลของการเขารวมกจกรรมนนสงผลดตอตนเอง ผอน และ

สงคม อยางไร - นกเรยนไดแสดงความเออเฟ อเผอแผหรอเสยสละอยางไรบาง - ขอคดทไดจากการเขารวมกจกรรมมอะไรบาง และสามารถนำาไป

ประยกตใชในการดำาเนนชวตอยางไร๑๒. ตวแทนแตละกลมรวมเสนอผลงานหนาชนเรยน ดวยวธการนำา

เสนอทหลากหลาย๑๓. สมาชกกลมผฟง ตงคำาถามในประเดนทสงสย หรอแสดงความ

คดเหนทแตกตางออกไปกลมผเสนอผลงานยอมรบฟงความคดเหนของผอนและตอบคำาถามประเดนทสงสยอยางมเหตผล ครตรวจสอบความถกตองและใหขอเสนอแนะ

ขนสรป๑๔. นกเรยนและครรวมกนสรปความสำาคญและความจำาเปนของการ

ปฏบตตนเปนพลเมองด การมนำาใจเผอเฟ อเผอแผและเสยสละ๑๕. ครมอบหมายใหนกเรยนแตละคนบนทกพฤตกรรมของตน ลง

ในสมดบนทกความด และสงครผสอนตามกำาหนดเวลา เพอใหครประเมนผลงานตามประเดนตอไปน

- การมสวนรวมในกจกรรมตางๆ ของสงคม- การแสดงความเออเฟ อเผอแผและเสยสละ- ความขยนหมนเพยรและตงใจปฏบตหนาท

๑๐. สอ / แหลงการเรยนร

256

๑. Video Clip เรอง พลเมองดตามวถประชาธปไตย๒.ภาพกจกรรมการทำาประโยชนตอสงคม

\

257

258

๙๓๙๔๙๕

259

คำาวนจฉยจฬาราชมนตร ( ประเสรฐ มะหะหมด )๒๓ ขอ เกยวกบปญหาความขดแยงในดานศาสนาอสลาม จากการรวบรวมโดย ศอ.บต.ปญหาท ๑

ในพธการตางๆ ซงประธานจะตองจดธปบชาพระรตนตรย ผทอยในทประชมจะตองลกขนยนตรงในขณะทประธานลกขนไปจดธปเทยนนน ชาวพทธจะตองประนมมอ สวนมสลมจะตองยนตรง การยนตรงเชนนน จะขดกบหลกการศาสนาอสลามหรอไม คำาตอบ

การยนขนขณะประธานทำาพธดงกลาว ขดตอหลกการศาสนาอสลาม ขอเสนอแนะ

ควรใหมสลมนงอยกบทตามเดม และถาจะเปนการยน กควรยนในขณะทประธานเดนเขาสหองประชมเทานน เพอเปนเกยรตแกประธานฯปญหาท ๒

การทนกเรยนนกศกษามสลมรำาไหวคร โดยการรำาในวชามวยไทย กระบกระบอง นาฏศลป เปนตน ผดหลกการศาสนาอสลามหรอไม จะทำาไดในลกษณะใดบาง คำาตอบ

การกราบสงอนนอกจากอลลอฮซบฮานะฮวะตะอาลา จะกราบในวาระใดหรอเจตนาใดกตาม ถอเปนความผดตอบทบญญตศาสนาอสลามทงสน ขอเสนอแนะ

สำาหรบนกเรยนนกศกษาทเปนมสลม ควรสอนเฉพาะเนอหาวชาลวนๆ การกราบในพธดงกลาวใหงดเวนโดยเดดขาด และหากจะจดพธไหวคร กใหดในขอท ๓ปญหาท ๓

ในพธไหวคร ถานกเรยนนกศกษาไทยมสลมเขารวมพธทางโรงเรยนจดขน ซงไมมการกราบ แตจะมการนำาดอกไมธปเทยนมอบใหแกครอาจารย เพอแสดงความกตญญรคณ จะขดหลกการศาสนาอสลามหรอไม และการทนกเรยนไหวครหรอกราบครในหองเรยนจะทำาไดหรอไมคำาตอบ

260

            ๑. การนำาดอกไมมอบแกคร ถาเพอนำาดอกไมนนไปกราบไหวบชา กผดบทบญญตศาสนาอสลาม แตถาเปนเจตนาอนนอกจากนน กไมเปนไร             ๒. การไหวทำาความเคารพคร ในหอง เรยน ไมผดบทบญญตศาสนาอสลาม             ๓. การกราบ ผดบทบญญตศาสนาอส ลาม             ๔. การมอบธปเทยน ถาประโยชนของธปเทยนทครรบไวนน นำาไปเพอใชงานอนไมเกยว กบการกราบไหวบชา หรอเกยวกบพธศาสนาอน กอนโลมใหมอบไดแตไมบงควรนก เพราะโดย ทวไปธปเทยน ถกใชในเรองกราบไหวบชามาก กวาอยางอนขอเสนอแนะ

การจดพธไหวคร มใชพธการของศาสนาอสลาม นกเรยนมสลมตองงดเวนอยางเดดขาด นอกจากจะเปลยนรปแบบพธทางศาสนาพราหมณ - พทธ มาเปนแบบศาสนาอสลาม และการมอบของทระลกแกคร กควรเหลอเพยงดอกไม สวนธปเทยนตดออกเสยในวนไหวคร นกเรยนมสลมควรจดกจกรรมดงน

- เชญอหมามและกรรมการมสยด และหรอผทรงคณวฒ มาเปนผนำาในการขอพร

- ถาบคคลในขอ ๑ มความรพอ กใหเปนคนใหโอวาทในทางศาสนาอสลาม เกยวกบการเคารพคร บาอาจารย

ปญหาท ๔การเชญผนำาอสลามเขารวมในพธ ควรกำาหนดบทสวดใหแนนอน ทาน

คดวาควรใชบทสวดใดคำาตอบ

บทสวดในศาสนาอสลามไมม มแตบทขอพรซงศาสนาอสลามมไดกำาหนดไวตายตว สดแตผรในทองถนจะนยมปฏบต ขอเสนอแนะ

ใหอยในดลยพนจ ของผรมสลมในทองถนนนๆ บทขอพรทสวนใหญปฏบตกนอยางกวางขวางทว ไปคอ

- การอานอลกรอาน

261

- การซอลาวาต- การขอดอา

ปญหาท ๕การชกชวนใหนกศกษาไทยมสลม ไปรวมในพธและงานพธตางๆ ทขด

กบหลกการศาสนาอสลาม เชน วนสงกรานต วนลอยกระทง การแหเทยนพรรษา เปนตน ยอมเปนสาเหตใหเกดความแตก แยก ควรหาทางแกไขปญหาและปองกนอยางไรคำาตอบ

วธปองกนคอ งานนไมตองเชญมสลมเขารวม เพราะขดตอหลกการศาสนาอสลามอยแลวปญหาท ๖

การทหนวยราชการ  ไดใหใชพระมหาคมภรอล กรอาน เพอใหชายไทยมสลมทเปนคกรณหรอพยานสาบานตว จะขดกบหลกการศาสนาอส ลามหรอไม

คำาตอบการสาบาน ตองสาบานตออลลอฮตาอาลา และการใชอลกรอานมาถอ

ไวขณะสาบาน ไมผดบทบญญตศาสนาอสลามปญหาท ๗

การรวมในพธวนสำาคญของชาต เชน วนปยมหาราช มการนำาพวงมาลาแลวมการถวายบงคมพระบรมรปทรงมาหรอพระบรมฉายาลกษณ ถาชาวไทยมสลมทำาความเคารพดวยการยนตรง หรอคำานบ จะขดหลกศาสนาอสลามหรอไม และควรปฏบตอยางไร คำาตอบ

- การนำาพวงมาลาไปถวายบงคมพระบรมรปทรงมานน ผดบทบญญตศาสนาอสลาม เพราะอสลามหามเคารพรปป น ไมวาจะเปนรปป นอะไรกตาม

- การยนตรงตอหนาพระบรมฉายาลกษณนน ไมผดบทบญญตศาสนาอสลาม เพราะมใชรปป น นกวชาการอสลามมความเหนวา

262

            ๑. รปป นหรอสลก หรอหลอมทกชนด เปนสงตองหาม (ฮะรอม)             ๒. รปภาพไมเปนสงตองหาม เมอรปภาพไมเปนสงตองหาม การจะแขวนไวทไหน กไมเปนสงตองหาม และการยนตอหนารปภาพโดยมไดเจตนาบชา จงไมเปนการตองหามปญหาท ๘

การแตงกายตามเครองแบบตางๆ เพอความเหมาะสมตามสถานการณและสถานท เชน การแตงกายเครองแบบลกเสอ เครองแตงกายกฬาทจำาเปนตองนงกางเกงขาสน เปนตน ขดกบหลก การศาสนาอสลามหรอไม ควรปฏบตอยางไรคำาตอบ

การแตงกายแบบนน ถอวาผดบทบญญตศาสนาอสลาม ขอเสนอแนะ

ใหนงกางเกงขายาวพนหวเขา หรอสวมถงเทาใหสงขนมาปญหาท ๙

การรองเพลงสรรเสรญพระบารม จะขดตอหลก การศาสนาอสลามหรอไม และเนอรองมความ หมายอยางไร คำาอธบายเกยวกบ การรองเพลงสรร เสรญพระบารม ขาวรพทธเจา คำาสรรเสรญตามหลกภาษานน ไมมการแปลตามมลภาษา หากใชในการแทนตวผพด เรยกวาบรษท ๑ หรอผฟง เรยกวาบรษท ๒ หรอผถกกลาวถง เรยกวาบรษท ๓ ดงนน เมอภาษาไทยใชคำาสรรพนามบรษท ๑ ตอพระมหากษตรยวา ขาพระพทธเจา กมไดหมายความตามมลเดมของภาษา หากหมายความเปบรษสรรพนามท ๑ ทตรงกบคำาธรรมดาวา ฉน, ผม, ขาพเจา นนเอง ดงนนการใชสรรพนามดงกลาว จงไมถอเปนความผดตามบทบญญตอสลาม

อนง ถาจะแปลกนตามมลเดมของภาษาจรงๆ คำาวา ขาพระพทธเจา กสามารถแยกการแปลไดดงน

- ขา .. สรรพนามบรษท ๑ บาว, คนรบใช, ทาส - พระ .. ใชเปนคำานำาหนานามพระเจาแผนดน หรอเจานายชนสง หรอ

ผมคณธรรมด ฯลฯ

263

- พทธ .. ผร, ผตรสร, ผตนแลว - เจา .. ใชเตมทายคำาเรยกผทนบถอ ฯลฯ

จะเหนวา การแยกแปลออกมาตามมลเดมทางภาษา กกลายไปเปน "คณลกษณะ" กลางๆ ซงไมจำากดวาจะเปนผใด ในพจนานกรม คำาวา "ขาพระพทธเจา" ใหความหมายไววา "สรรพนามบรษท ๑ ใชพดกบเจาหนาทชนสง หรอพระเจาแผนดน มความ หมายเทากบ " ขาพเจา" การใชคำาพดไมวาจะเปนภาษาใดกตาม ยอมขนอยกบเจตนาของผพดเองวา จะหมาย ความคำาพดนนอยางไร เพราะคำาพดเปนสอของความหมาย ทสะทอนจากความรสกนกคดของคนเรา ดงนนเมอพจนานกรมและผพด พดคำาวา"ขาพระพทธเจา" ในความหมายของ "สรรพนามบรษท ๑" กไมถอวากลาวคำาพดทผดตอหลก การอสลามแตประการใดๆ อนง หลกภาษาไทยแบงการพดออกเปน ๒ ลกษณะคอ คำาพดสามญธรรมดา กบราชาศพท เมอเราจะพดภาษาไทย กตองใชหลกภาษาไทยใหถกตองและคำาวา "ขาวรพทธเจา" กคอคำาวา "ขาพระพทธเจา" นนเอง 

- วร .. ด, วเศษ,ยอดเยยม. มคา. ประเสรฐ ๒. เอามโนและศรกราน หมายความวา เอาใจและศรษะนอบนอมถวายบงคมพระเจา อยหว นบพระภมบาลบญดเรก พระเจาอย หว ผมบญญาธการ คำาวา มโน .. ใจ, ศระ .. ศรษะ ทงใจและศรษะไดนอบนอม ตอพระบาทสมเดจพระเจาอย หว ซงการนอมนบกยงมได มความหมายเจาะจงลงไปวาตองกราบ เพระคำาวา

- กราน .. ตามพจนานกรม หมายถง นอบ, ไหว, นอบนอม ดงนน การแสดงความนอบนอมตอพระ มหากษตรยทใชคำาวา "ถวายบงคม" จงมไดจำากดเฉพาะวาจะตองเปน "การกราบ" ซงผดบทบญ ญตศาสนาอสลาม เพราะการกราบนนศาสนาอสลามสอนไว ใหกระทำาเฉพาะตอพระองคอลลอฮ ตาอาลา เทานน จะกระทำาตอสงอนหรอบคคลอนไมไดการถวายบงคม จงขนอยกบหลกความเชอและหลกศาสนาของผกระทำา สำาหรบผไมไดนบถอศาสนาอสลาม กอาจหมายถงการกราบ การหมอบลงไปตอหนาพระพกต ซงเปนทาทางอนแสดงออกทางกรยา อนง คำาวา "ถวายบงคม" แยกแปลไดดงน

264

- ถวาย หมายถง มอบ, ให, ใหด, ใหชม - บงคม หมายถง ไหว, มความหมายเทากบ "กราบ" ดวย เมอผ

นบถอศาสนาอสลาม ไมสามารถจะถวายบงคมดวยการกราบได กกระทำาไดดวยการยนตรงการแสดงทาถวายบงคมเพยงเทาทกลาวมาน มไดหมายความวา ผนบถอศาสนาอสลามจะขาดความเคารพนบนอบ ตอพระบาทสมเดจพระเจาอยหวกหาไม แทจรงแลวในจตใจของผนบถอศาสนาอสลาม กคงเปยมดวยความเคารพนบนอบ และจงรกภกดตอพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เหมอนกบชายไทยทนบถอศาสนาพทธนนเอง ๓. เอกบรมจกรน ทรงเปนกษตรยสบราชวงศจกรอนประเสรฐ ทรงเปนเอกในประเทศไทย พระสยามนทร ๔. พระยศยงยง เยน ทรงมพระเกยรตคณงามมาก ประชาชนมความรมเยนเพระพระ องคปกปอง ศระเพราะพระบรบาล คมครอง คำาวา "บรบาล" เปนคณลกษณะซงแสดงถงการปกปองคมครองดแล ซงเปนไปไดตงแตบดา มารดา จนถงพระผเปนเจา และตรงกบพระนามของพระผเปนเจา ทแปลวา อภบาล หรอ บรบาล คอวา รอบบ พระนามของพระผเปนเจานน นกวชา การแบงออกเปน ๒ คอ

- พระนามแหงอาตมน- พระนามแหงคณลกษณะ

พระนามแหงอาตมนนน จะนำาไปใชกบบคคลอนไมได นอกจากจะตองเพมคำาวา "ขา" ลงไป แตพระนามแหงคณลกษณะนน สามารถจะใชรวมโดยบคคลอนๆ ได และคำาๆ นกเปนหนงในจำานวนพระนามแหงคณลกษณะ หากนำา ไปใชโดยเจาะจง เปนคณลกษณะของพระผเปนเจา กตองหมายถงพระองคจะนำามาใชกบบคคลอนไมได และตองเพมคำาวา "ขา" ลงไปถาหมายความไมจำากดเจาะจงวา เปนคณลกษณะของพระองค กสามารถนำามาใชกบบคคลอนๆ ไดโดยทวไป ๕. ผลพระคณธรกษา ดวยผลแหงความดทพระองคทรงปกปอง คมครองใหประชา ชนไดมสขสำาราญปวงประชาเปนสขสานต นน

265

๖. ขอบนดาล ธ ประสงคใด ขอพระคณนน จงบนดาลสงทพระองคตองพระราชประสงคจำานงหมาย จงสฤษดดงหวงวรหฤทย จงสำาเรจสมพระราชหฤทยหวง ดงทไดนอมเกลาฯถวายพระพรชย ดจถวายชย ชโย ประโยคทอนทายน เปนการถวายพระพรแดพระบาทสมเดจพระเจาอยหว โดยอางถงความดทพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ใหการคมครองตอประชาชนจนเปนสข ขอความดของพระองคไดบนดาลใหพระองค สำาเรจสมพระราชหฤทยหวง เปนประเพณ การถวายพระพรชยมงคล ซงมกจะอางแบบนน หากจะหมายความตรงตามตวอกษร ตามหลกการอสลามแลว ถอวาผด เพราะความดนนไมอาจบนดาลสงใดได ผบนดาลคอพระองคอลเลาะหตาอาลาคำาพดทำานองน มความหมายในเชงเปรยบเทยบ เพอเนนถงความเคารพในพระบาท สมเดจพระเจาอยหว ใหมนำาหนกยงขน มไดมความหมายทเปนจรงในทางรปธรรม เมอคำาพดในเชงเปรยบเทยบเชนน การจะตดสนนยยะแหงคำาพดกตองพจารณาถงเจตนาของผพด และเจตนาของผพดประโยคเหลานน จะวดกนทหลกยดมนในจตใจเปนประ การสำาคญ ซงมการแสดงออกเปนกระจกสะทอนถงหลกยดมนนน อนง สาเหตททางศาสนาอสลามถอวาสนสภาพอสลามมอย ๓ สาเหตคอ

๑. การกระทำาททำาใหสนสภาพอสลาม ๒. ความคดททำาใหสนสภาพอสลาม ๓. คำาพดททำาใหสนสภาพอสลาม

คำาพดทแสดงถงเจตนาวา จะปฏบตการกระทำาททำาใหสนสภาพอสลาม โดยไมไดกระทำาจรงตามนน ยงไมถอวาสนสภาพอสลาม แตถาจตใจ คดทจะเลกจากสภาพอสลาม หรอจะนบถอศาสนาอน เพยงแตมความลงเลในหวใจตอความคดนน กทำาใหสนสภาพอสลามไดแลว ถาสมมตจะยดตามบางคน ทแปลบทเพลงไปตามความหมายทนยามตามหลกศาสนาอนๆ เมอมสลมนำามาใชโดยไมมเจตนาทจะทำาและมไดกระทำา เชน อาจจะแปลคำา กราน เปนกราบหรอ นบ เปน กราบ หรอ บงคม เปน กราบ คำาพดกเปนเพยงคำาพดซงยงไมมการกระทำา จงไมถอเปนคำาพดททำาใหขาดสภาพอสลาม เพราะการกราบผดตรงการกระทำา แตเมอนำามาเปนคำา พดกยงสามารถจะแปลออกไปไดอกตามเจตนาของผพดเอง ดงกลาวไวแลว

266

การรองเพลงชาตผดหลกการศาสนาหรอไม ? - การรองเพลงชาตไมผดหลกศาสนา

เพลงชาต ประเทศไทยรวมเลอดเนอชาตเชอไทย เปนประชารฐ ไผทของไทยทก

สวน อยดำารงคงไวไดทงมวล ดวยไทยลวนหมาย รกสามคค ไทยนรกสงบ แตถงรบไมขลาด เอกราชจะไมใหใครขมข สละเลอดทกหยาดเปนชาตพล เถลงประเทศชาตไทยทวมชย ชโยคำาอธบาย

ประเทศไทยเปนทรวมของคนเชอชาตไทย เปนประเทศของประชาชนทวทกแหง คนไทยไดดำารงรกษาไวใหคงอยไดทงหมด เพราะคนไทยลวนแตมความรวมรกสามคคกน ตามปกตคนไทยรกความสงบ แตเมอถงคราวรบคนเกงกลาไมเกรงกลวศตร ไมยอมใหใครใชกำาลงทำาลายเอกราชไดตามความชอบ คนไทยยอมสละเลอดทกหยาดเพอชาต จะปกครองประเทศไทยใหเจรญและมชยชนะ (โดย อาจารยกำาชย ทองหลอ)ปญหาท ๑๐

การจดพธเฉลมฉลองวนคลายวนประสตของพระบรมศาสดาศาสนฑตมฮมมด มขอบเขตเพยงใด ควรจะพจารณา             ๑. การแหโดยเอาสภาพสตรถอบายศร มารวมขบวนแห             ๒. การแตงรถนำาประกวด บางคนแตงรปสตว เชน รปนกคำาตอบ

ขอบเขตของงานเมาลดกลางคอ             ๑. อานอลกรอาน             ๒. อานประวตทานศาสดา             ๓. อานบทขอพร (ดอา)             ๔. อานบทซกรลเลาะห             ๕. อานซอลาหวาต             ๖. เลยงอาหารแกผเขารวมพธ

- การแหสภาพสตร ผดบทบญญตศาสนาอสลาม

267

- การแตงรถประกวด ไมผดบทบญญต ทงนถาผแตงไมยดถอวาเปนสวนหนงของศาสนา โดยถอเปนเพยงการประกวดตามระเบยบประเพณ

- การแตงเปนรปสตวตางๆ ผดบทบญญตศาสนาอสลาม

ปญหาท ๑๑ทำาไมในทองถนทมคนไทยมสลมมาก โรงเรยนและสถานทราชการ จง

ไมหยดในวนศกรและวนเสารเพอเปดโอกาสใหนกเรยนและขาราชการมสลมไปละหมาดในวนศกรไดคำาตอบ

เพราะทางราชการมคำาสงไวอยางนน ความจรงสมยแรกกอนโลมใหทองถนทมมสลม หยดวนพฤหสบด วนศกร แตตอมากเปลยนแปลงเปนวนเสาร อาทตย ไมเกยวกบขอหามขอใชทางศาสนา–ปญหาท ๑๒

พระราชกฤษฎกา วาดวยการศาสนปถมภฝายศาสนาอสลาม กฎกระทรวงและระเบยบตางๆ ไมเหมาะสมกบปจจบน ทางสำานกจฬาราชมนตรจะดำาเนนการอยางไรคำาตอบ

กระทรวงมหาดไทย แตงตงคณะกรรมการขนชดหนง ทำาหนาทราง "พระราชบญญตบรหารกจการศาสนาอสลาม" ขณะนกระทรวงมหาดไทยไดสงตนฉบบทเสรจเรยบรอย มาใหคณะกรรมการกลางอสลามแหงประเทศไทยพจารณา และจะสงกลบกระทรวงมหาดไทยเพอดำาเนนการตอไปปญหาท ๑๓ใหพจารณาปญหาการใหสลามของนกเรยนในหองและในโรงเรยน คำาตอบ

ถาครและนกเรยนทงหมดเปนมสลม กควรใหมการกลาวสลาม เพอฝกวฒนธรรมทางศาสนา แตการจะใชคำาสวสด และการไหว กไมขดกบหลก การศาสนาอสลาม ทงนหากกระทำาตอผทไมไดเปนมสลม กทำาอยางหลง

268

ปญหาท ๑๔ใหพจารณาหนงสอ "ศาสนาเปรยบเทยบ" ของเสถยร พนธรงษ ได

เขยนขอความทขดกบหลก การศาสนาอสลาม สมควรใหสำานกจฬาราช มนตรพจารณาดวา ขอความใดทควรจะตองถอนออกหรอไมอยางไร คำาตอบ

ศอ.บต.ควรจะจดตงคณะกรรมการดำาเนนการในเรองนดวย เพราะมงบประมาณของทางราชการพรอมมล สวนสำานกจฬาราชมนตรนน ไมมงบประมาณดำาเนนการอาจจะไมไดผลเทาทควรปญหาท ๑๕

ตามระเบยบของกระทรวงศกษาธการ ไดกำาหนดวา เมอนกเรยนเขาแถวเชญธงชาตแลว ใหมการสวดมนตไหวพระ ซงเรองน นกเรยนทนบถอศาสนาอสลามไมสามารถจะปฏบตได และตามระเบยบไมไดกำาหนดหรอชแนะไววา ใหนกเรยนทนบถอศาสนาอสลามทำาอยางไร เรองนควรจะไดเสนอแนวทางปฏบตทเหมาะสมแกกระทรวงศกษาธการคำาตอบ

สำาหรบนกเรยนมสลม ควรทำาดงตอไปน ๑. ใหนกเรยนกลาวทบทวนรกนอหมาน รกนอสลาม ๒. ใหนกเรยนอานดอา เชน ความวา "โออลลอฮโปรดเปดความรแก

พวกเรา และโปรดแผกระจายคลงแหงเมตตาของพระองค แกพวกเรา โอพระองคผทรงเมตตา ยงกวาบรรดาผเมตตาทงปวง"

๓. จบดวยการซอลาหวาตแกทานศาสนฑต (ศอลลลลอฮอลยฮวะซลลม)ปญหาท ๑๖

ปญหาคำาวา "เมอง" ทเปนอำาเภอมสถานตำารวจเทศบาล ฯลฯ แลวถอเปนเมองทจะแยกมสยดไมได แตมมสลมกลมหนงตความวา "เมอง" ทแยกมสยดไมได จะตองเปนเมองทปกครองโดย มสลมเทานน แตถาเปนเมองทถกปกครองโดยศาสนาอน ถอวาไมเปนเมอง สามารถแยกมสยดได เชน ในกรณ ๓ จงหวดชายแดนภาคใต ถอวาคนไทยพทธปกครอง ใครขอทราบความจรงทถกตอง

269

คำาตอบความเหนเชนนนไมถกตอง การสรางมสยดเพอทำาละหมาดวนศกร

นน ใหสรางไดทงสนในพนททกลกษณะคอ ๑. มสร หมายถง เมองใหญ คอเมองทมสถานททำาการทางราชการ

เชน ศาล สถานตำารวจ ทวาการอำาเภอ และแหลงทำาการคาและธรกจตางๆ อยางกวางขวาง

๒ บะลด  หมายถง เมองเลก คอเมองทมสงดงกลาวนอยกวา ไมครบถวนเหมอนเมองใหญ

๓ กอรยะฮ   หมายถง หมบาน หมบานทไมมททำาการตางๆ และไมมแหลงธรกจตามทกลาวมาเลย สวนการจดสรางเพม เพอละหมาดวนศกรซอนขนมาอกนน หากมสยดเกาแคบ ไมจคนละหมาด กสามารถจะทำาซอนขนมาไดปญหาท ๑๗

ปญหากลม "ดะวะห ญามาอะฮ ตบลฆ" ซงมความหมายวาการเผยแผศาสนา จะพดเกยวกบหลกศาสนาทวๆ ไป พดถงบาปบญ ทงโลกนและโลกหนา ปญหาทเกดขนกคอพวกดะวะห พดใหคนมสลมสามคคกน แตมความหมายเทากบไมไหสามคคกบผทนบถอศาสนาอน ในบางครงพวกเขากพดรนแรงไปหามคนมสลมเขารานคนไทยพทธ ใครขอทราบความจรงทถกตองคำาตอบ

ไดคนควาหลกการของ "ดะวะห" (เผยแผศาสนาอสลาม) แลวไมมระบใหแตกสามคคกบคนตางศาสนา หลกการของดะวะหกคอหลกอสลามนนเอง สวนบางคนทมความคดรนแรงไปนน กเปนเรองของคนสวนนอย ซงตองคอยๆ ชแจงใหเขาใจ

ขอเสนอแนะควรเชญหวหนากลมดะวะหมาพบ เพอซกซอมความเขาใจกนบอยๆ

และทางราชการควรอำานวยความสะดวกแกการจดกจกรรมดะวะหอยางจรงจง เพราะเปนผลดตอทางราชการโดย ตรง

270

ปญหาท ๑๘ปญหาในพธฌาปนกจศพของคนไทย ทนบถอศาสนาพทธ ใครขอ

ทราบวามสลมจะเขารวมในพธเผาศพไดหรอไม และจะเปนการขดกบหลกศาสนาหรอไมคำาตอบ

การเขารวมพธเผาศพ ผดบทบญญตศาสนาอสลาม การเขาไปรวมแสดงความเสยใจในงาน และเยยมเยยนครอบครว ของผตายตางศาสนา รวมทงการชวยเหลอดานตางๆ นน ไมผดบท บญญตศาสนาอสลามปญหาท ๑๙

ปญหาในพธสดดลกเสอ ในการประกอบพธสดดลกเสอ นกเรยนจะตองนงคกเขาทำาความเคารพพระบรมรป ร.๕ ซงถานงคกเขาดงกลาวเหมอน กบทานงละหมาด ใครขอทราบวาการประกอบพธของมสลมในทานงดงกลาว จะขดกบหลกศาสนาอสลามหรอไมคำาตอบ

การทำาความเคารพตอรปป น ไมวาจะโดยรปแบบใดๆ กตาม ถอเปนการขดตอบทบญญตศาสนาอสลามทงสน การกระทำาดงกลาวจงผดบทบญญตศาสนาอสลามอยางแนนอนปญหาท ๒๐

ปญหาเรองการไวทกข หากมสลมไปรวมงานในพธของชาวไทยทนบถอศาสนาพทธ โดยการแตงกายชดดำาจะเปนการขดดวยหลกการศาสนาอสลามหรอไม ใครขอทราบขอเทจจรงและความ เหนคำาตอบ

ในการแตงกายไวทกขดวยชดดำา ผดบทบญญตศาสนาอสลามขอเสนอแนะ

อสลามกำาหนดไวอาลยแกผตาย ซงบงคบแกสตรเทานน โดยการเวนการแตงกายทฉดฉาด หามใสเครองประดบ และเครองหอมทกชนด การทมสลมไปรวมงานศพของเพอนตางศาสนาใหแตง งานตามแบบธรรมดาทวไป อยาแตงชดดำาปญหาท ๒๑

271

ปญหาเรองการทำาความเคารพ พระบรมฉายาลกษณ การแสดงความเคารพพระบรมฉายาลกษณของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ในพธการตางๆ จะขดตอหลกการศาสนาอสลามหรอ ไม ใครขอทราบขอเทจจรงและความเหน

คำาตอบ- การยนตรงตอหนาพระบรมฉายาลกษณ เพอระลกถงพระบาท

สมเดจพระเจาอยหว ไมขดตอบทบญญตของศาสนาอสลาม - การกมศรษะไมถงขนรกวอ ถอเะปนการกระทำาทไมบงควร (มกรฮ) - การกมศรษะถงขนรกวอ บางทศนะวาตองหาม (ฮะรอม) บางทศนะ

วาไมบงควร (มกรฮ)ปญหาท ๒๒

กรณคนทมไดเปนมสลมเขาไปในมสยด เชน ขา ราชการหรอผทนบถอศาสนาพทธ เขาไปในมสยด เพอพบปะและชแจงขอราชการใหประชาชนทราบนน บางคนกเขาไปไมไดเพราะตองหาม ขอทราบวาความจรงเปนอยางไร ?คำาตอบ

มสยดทกมสยด มกรรมการมสยดเปนผดแล อำานาจในการอนญาต ใหใครเขาไปภายในมสยดเปนของผดแลถาผดแลอนญาตกเขาได ไมอนญาตกเขาไมไดปญหาท ๒๓

มครสอนศาสนาอสลาม ในโรงเรยนประชาบาล ไดสอนจรยธรรมแกนกเรยนไทยมสลม โดยบอกวาเมอนกเรยนพบกนไมวาทใด กควรสลามหรอจบมอกน แตครไทยพทธ บางคนไมเขาใจ กลบ ไปพดวาครสอนศาสนาอสลามบดเบอนเดก และไดกอใหเดกไทยละทงวฒนธรรมไทย ซงกอให เกดความขดแยงคำาตอบ

272

เปนความเขาใจผด ของครทนบถอศาสนาพทธเอง ซงความไมเขาใจเชนนเปนเหตใหเกดกรณพพาทขนระหวางศาสนา เปนผลรายทตองขจดโดยเรวขอเสนอแนะ

ศอ.บต. ควรแนะนำาครทกคนใหเขาใจถงสทธหนาทของผนบถอศาสนาอสลาม ตามบทบญญตของรฐธรรมนญ ซงใหสทธเสรภาพแกคนไทยในการนบถอศาสนาและปฏบตศาสนา ไมวาศาสนาอะไรกตาม ผทขดขวางมใหผอนนบถอหรอปฏบตศาสนา จงเปนผทำาผดบทบญญตรฐธรรมนญโดยตรง           อนง คำาวา "วฒนธรรมไทย" ไมควรจำากดแตวฒนธรรมทรสก และใชกนเฉพาะในสงคมทนบถอศาสนาพทธเทานน หากจะตองหมาย ความรวมไปถง วฒนธรรมทรจกและใชในสงคมมสลมดวย ทงนเพราะมสลมไดรวมเปนสวนหนงของสงคมไทย มาตงแตสมยกรงสโขทยเรอยมาจนถงปจจบน และคำาวา "คนไทย"ตามความ หมายของรฐธรรมนญ กไมถกกำาหนดขนโดยเงอนไขทางศาสนาทางภาษา หรอทางวฒนธรรมอนๆ ตลอดจนเงอนไขทแตกตางกนทางสงคม การทมสลมปฏบตวฒนธรรมอสลาม จงไมถอเปนการทำาลายวฒนธรรมไทย แตกลบเปนการสงเสรมวฒนธรรมไทยใหมลกษณะเดน ทคนตางชาตไดไววางใจยงขนดวยซำาวา วฒนธรรมสวนหนงของไทยกคอ รบวฒนธรรมทางศาสนาทกศาสนา สมกบทมบทบญญตรฐธรรมนญใหสทธเสรภาพในการนบถอและปฏบตศาสนา             เมอศาสนาอสลาม ไดเขามาเปนสวนหนงของสงคมไทย และคนนบถอศาสนาอสลามเปนคนไทย ทงทางพฤตนย นตนย อยางทเปนอย ควรยอมรบวฒนธรรมทางศาสนาอสลาม เขามาเปนวฒนธรรมไทยดวย จงจะถกตอง             ดงนน ในสงคมมสลม รฐจงตองสงเสรมใหใชวฒนธรรมอสลามอยางเตมท เพอปฏบตตามบทบญญตของรฐธรรมนญ ดงไดกลาวไวแลวในบทนำา หากรฐหรอคนของรฐพยายามตดหรอลดหรอกดกน มใหคนนบถอศาสนาอสลาม ปฏบตวฒนธรรมอสลาม แนนอน รฐและคนของรฐ

273

นนแหละกระทำาผดตอ บทบญญตรฐธรรรมนญ มใชมสลมหรอกท กระทำาผดรฐธรรรมนญบนทกนเขยน ท GotoKnow โดย อาล ฮซยน

หนงสอแตงตงคณะทำางานฝายวชาการและการศกษาคณะกรรมการกลางอสลามแหงประเทศไทย

ท ๐๐๑/๒๕๕๘

274

เรอง แตงตงคณะทำางานกำาหนดนโยบายและตดตามประเมนผลโครงการฯ

………………………………… ดวยคณะกรรมการกลางอสลามแหงประเทศไทย โดยฝายวชาการและการศกษามความประสงคจะใหการเรยนการสอนวชาหนาทพลเมอง ซงกระทรวงศกษาธการกำาหนดใหนกเรยนระดบประถมศกษาและระดบมธยมศกษาตองเรยนนน มความสอดคลองกบหลกธรรมของศาสนาอสลาม และสรางสำานกของความเปนพลเมองทดแกนกเรยนไดอยางมประสทธภาพ เพอใหการดำาเนนงานรางคมอครและกำาหนดเนอหาตามกรอบจดเนน(๕ ขอ)เพมเตมวชาหนาทพลเมองฉบบมสลมบรรลผลตามวตถประสงค จงขอแตงตงคณะทำางานกำาหนดนโยบายและตดตามประเมนผลโครงการฯ ดงน คณะกรรมการ ประกอบดวย

๑. ดร.วสทธ บลลาเตะ ประธาน

๒. นายซากพทกษ คมพล รองประธาน ๓. ดร.สชาต เศรษฐมาลน

รองประธาน ๔. นายอบดลสโก ดนอะ

รองประธาน ๕. ดร.สกร หลงปเตะ

รองประธาน ๖. ดร.ฆอซาล เบนหมด

กรรมการ ๗. ดร.มฮมหมดอลยาส หญาปรง

กรรมการ

275

๘. นายสรธรรม จนดา กรรมการ

๙. นายสมยศ หวงอบดลเลาะห กรรมการ

๑๐.นายมาโนช พนธฉลาด กรรมการ

๑๑.นายมนวธน พรหมรตน กรรมการ

๑๒.นายปรดา ประพฤตชอบ กรรมการ

๑๓.นายรอมฏน หะสะเมาะ กรรมการ

- ๒ -

๑๔.นายรอฮม นยมเดชา กรรมการ

๑๕.นายกอดาน เจะดะ กรรมการ

๑๖.นายซำาซดดน เลงเจะ กรรมการ

๑๗.นายสอน สบเอน กรรมการ

๑๘.นายณฐกจ สมานมตร กรรมการ

๑๙.นายแสงชย มจย กรรมการ

276

๒๐.นายอบดลรอมน อมา กรรมการและเลขานการ

มหนาทดงน ๑. กำาหนดนโยบาย ตดตามประเมนผลโครงการฯ ๒. กำากบดแลการจดทำาคมอครและการกำาหนดเนอหาตามกรอบจดเนน(๕ ขอ) ๓. วางแผนการดำาเนนงาน เพอทำาใหผลการประเมนเปนไปตามเปาหมายทวางไว ๔. ใหขอเสนอแนะ ตดตามผล และกำากบดแลการดำาเนนงานใหเปนไปตามแผน

ใหคณะกรรมการทไดรบการแตงตง ปฎบตหนาทตามทไดรบมอบหมายเปนไปดวยความเรยบรอย จนกวาโครงการรางคมอครตามกรอบจดเนน(๕ ขอ)สาระการเรยนรเพมเตมวชาหนาทพลเมองฉบบมสลมจะแลวเสรจ หากมปญหาอปสรรครายงานใหทราบดวย

แตงตง ณ วนท ๕ เมษายน ๒๕๕๘

ลงชอ (ดร.วสทธ บลลาเตะ) ประธานฝายวชาการและการศกษา คณะกรรมการกลางอสลามแหงประเทศไทย

277

หนงสอแตงตงคณะ ทำางานฝายวชาการและการศกษาคณะกรรมการกลางอสลามแหงประเทศไทย

ท ๐๐๒/๒๕๕๘เรอง แตงตงคณะทำางานรางคมอครสาระการเรยนรเพมเตมวชาหนาท

พลเมองฉบบมสลม…………………………………………

ดวยคณะกรรมการกลางอสลามแหงประเทศไทย โดยฝายวชาการและการศกษามความประสงคจะใหการเรยนการสอนวชาหนาทพลเมอง ซงกระทรวงศกษาธการกำาหนดใหนกเรยนระดบประถมศกษาและระดบมธยมศกษาตองเรยนนน มความสอดคลองกบหลกธรรมของศาสนาอสลาม และสรางสำานกของความเปนพลเมองทดแกนกเรยนไดอยางมประสทธภาพ

จงเหนควรแตงตงคณะทำางานรางคมอครสาระการเรยนรเพมเตมวชาหนาทพลเมองฉบบมสลมขน โดยมรายชอดงน

คณะกรรมการทปรกษา ประกอบดวย ๑. นายอารย ดเรกกจ การรมการทปรกษา ๒. นายสมยศ หวงอบดลเลาะห กรรมการทปรกษา ๓. ดร.มฮมหมดรยาน บากา กรรมการทปรกษา

คณะกรรมการ ประกอบดวย1. นายอบดลสโก  ดนอะ 

ประธานกรรมการ2. ผศ.ดร.วฒศกด พศสวรรณ

รองประธานกรรมการ 3. นายรอสด    แมงกะจ

รองประธานกรรมการ 4. นายชากรน   สมาล

กรรมการ

278

5. นายอบดลรอน   บเงาะเงะ กรรมการ

6. นายวสตร ออสนตนตสกล กรรมการ

7. นายอะหมด หลขาหร กรรมการ

8. นายรอยะ หวนโสะ กรรมการ

9. นายมะรดวน อบดลฮาด กรรมการ

10. นางโชตมา เซะ กรรมการ

11. นายวรยทธ ละเมาะ กรรมการ

- ๒ -12. นายวทยา พยายาม

กรรมการ13. ผศ.ดร.จารวจน สองเมอง

กรรมการ14. นายมาหามารอสล แมย

กรรมการ15. นายจกรกฤช มานนอย

กรรมการ16. นายศกดา  เซะวเศษ 

กรรมการ17. นายชาญชย ศรสมบต

กรรมการ18. นายเลศ ชยคำา

กรรมการ

279

19. นายชมพล ศรสมบต กรรมการ

20. นายธรรมยต มลทรพย กรรมการ

21. นายมสตอฟา กสวรรณ กรรมการ

22. นายนสต ศกยพนธ กรรมการ

23. นางสาวรอกเยาะ มกะ กรรมการ

24. นางสาวสารพะ ดร กรรมการ

25. นายสทศน ออนพทธา กรรมการ

26. นายอรรดนนท หมนหล กรรมการ

27. นายวรตน โกกฬา กรรมการ

28. นายรอเซด  เบญแหละแหนะ กรรมการและเลขานการ

29. นายอบดลรอซก  หมนยะลา  กรรมการและผชวยเลขานการ

30. นายมชอาล หมนหล กรรมการและผชวยเลขานการ

31. นายอบดลรอมน อมา กรรมการและผชวยเลขานการ

ใหคณะทำางานทไดรบการแตงตง มหนาทจดทำาคมอครสาระการเรยนรเพมเตมวชาหนาทพลเมองฉบบมสลม เพอนำาเสนอตอฝาย

280

วชาการและการศกษาคณะกรรมการกลางอสลามแหงประเทศไทย ภายในวนท ๑๕ พฤษภาคม ๒๕๕๘

แตงตง ณ วนท ๑๔ เมษายน ๒๕๕๘ ลงชอ (ดร.วสทธ บลลาเตะ) ประธานฝายวชาการและการศกษา คณะกรรมการกลางอสลามแหงประเทศไทย