ปจจยจงใจในการเลอกอาชพรบราชการ กอนและหลงการประกาศใชพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551: กรณศกษาสำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวง

ศกษาธการ

อภณฏฐ ทรพยมาก นกศกษาหลกสตรบรหารธรกจมหาบณฑต

ผศ.ดร.เนตรนภา ไวทยเลศศกด (ยาบชตะ) สาขาการบรหารองคการ การประกอบการ และทรพยากรมนษยคณะพาณชยศาสตรและการบญช มหาวทยาลยธรรมศาสตร

บทคดยอคณะกรรมการขาราชการพลเรอนแกไขพระราชบญญตระเบยบ

ขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2535 มาใชฉบบปจจบนพ.ศ. 2551 โดยม 2 ประเดนสำาคญ คอ ใชระบบเงนเดอนตามความสามารถและยกเลกการขนเงนเดอนแบบขนตายตว และเปดโอกาสใหบคลากรกาวหนาในสายงานเรวขนกวาเดม เพอใหแขงขนไดกบภาคเอกชน จงใจใหคนเกงรนใหมหนมารบราชการ และแกไขปญหาคอรรปชน นอกจากนกลาวกนวาผลกระทบจากเศรษฐกจ ทำาใหแนวโนมรบราชการกลบเขามาอยในกระแสการเลอกอาชพของคนไทยมากขน

งานวจยนศกษาวาอะไรคอปจจยจงใจใหคนเลอกอาชพรบราชการ โดยแบงเปน 3 ดาน ไดแก ปจจยดานภมหลง ปจจยดานครอบครว และปจจยจงใจในการเลอกอาชพ และการแกไขพระราชบญญตฯ นมสวนสนบสนนใหคนรนใหมสนใจเลอกอาชพรบราชการจรงหรอไม โดยการสำารวจความคดเหนโดยใชแบบสอบถามกบบคลากรสำานกงานคณะ

1

กรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ จำานวน 250 คน ซงแบงเปน 2 กลม คอ กลมเขารบราชการกอนและหลงป 2551

ผลการวจยพบวาปจจยดานภมหลงไมแตกตางระหวางสองกลม สวนปจจยดานครอบครวพบวาราว 1 ใน 4 ของทงสองกลมมบดาหรอมารดาประกอบอาชพรบราชการ แตสวนมากมาจากครอบครวทบดาหรอมารดาประกอบอาชพอสระหรออนๆ ผลการวเคราะหสถตถดถอยพหคณพบวา กลมเขารบราชการกอนป 2551 เลอกดวย 2 เหตผล คอ ความมนคงในงาน และโอกาสแสดงความรความสามารถและพฒนาตนเอง สวนกลมเขารบราชการหลงป 2551 เลอกดวย 2 เหตผล คอ ความมนคงในงาน และสงแวดลอมในการทำางาน ทงนพนกงานทงสองกลมเหนวางานราชการเปนทไดรบการยอมรบและมเกยรต ดงนนนอกจากปจจยจงใจภายนอกแลว หนวยงานทเกยวของควรใหความสำาคญกบการสรางแรงจงใจจตสาธารณะกบคนรนใหม และปรบปรงภาพลกษณทดนายกยองชนชมของงานขาราชการดวย

คำาสำาคญ: อาชพรบราชการ การเลอกอาชพ แรงจงใจจตสาธารณะ พระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 ปญหาคอรรปชน

1. บทนำาขาวคอรรปชนในวงการราชการสะทอนความออนแอของระบบ

ราชการไทย ทงทจรงแลวประเทศไทยมขาราชการทเกง มความสามารถ และมจตสาธารณะอยมาก แตระบบไดทำาใหขาราชการเหลานน ไมสามารถทำางานไดเตมศกยภาพและเตมประสทธภาพ ระบบราชการไทยในวนนตางจากในอดตมาก ในอดตเปนเสาหลกสำาคญใหแกประเทศ เคยเปนจดเรมตนของนโยบายสาธารณะทดๆ และไดวางโครงสรางพนฐานทสำาคญของ

2

ประเทศไวหลายเรอง และยงเคยเปนสถาบนทผลตผนำาใหแกประเทศ (วรไท, 2558)

หนวยงานทเกยวของกบระบบราชการไทย อาทเชน สำานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (สำานกงาน ก.พ.) เชอวาการเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศ ทำาใหคนจำานวนมากอยากเขาสตลาดแรงงานในภาคเอกชนมากกวา เพราะดวยอตราเงนเดอนทสงกวา ซงแตเดมขาราชการในระดบปรญญาตรไดรบตำากวาภาคเอกชนมาก เกดภาวะสมองไหลจากภาครฐเขาสภาคเอกชน ดงนนรฐบาลจงไดทยอยปรบโครงสรางเงนเดอน และปรบเพมอตราคาครองชพใหแกขาราชการพลเรอนมาแลว 6 ครงในรอบ 10 ป เพอลดความเหลอมลำา จงใจใหคนหนกลบเขาสอาชพราชการ และเพอเปนสวนหนงของการสรางแรงจงใจในการลดปญหาการคอรรปชนในวงราชการ เนองจากรายไดตำาดวย (หนงสอพมพกรงเทพธรกจ, 2558)

แตทวางานศกษาของมลนธสถาบนอนาคตไทยศกษา เรอง ขอ“เทจจรง 10 ประบบขาราชการไทย แสดงขอมลทนากงวลหลายอยาง ”กลาวคอเทยบกบ 10 ปทผานมา (ป 2547-2556) พบวา (1) จำานวนคนภาครฐเพมขนเกอบรอยละ 50 อยทราว 2.2 ลานคน สวนทเพมขนมากคอลกจางรฐและพนกงานรฐซงเพมขน 6 เทา ภาคราชการเตบโตมากจนกลายเปนกลมผลประโยชนใหญ สวนทางกบกลไกตลาดทภาครฐควรมขนาดเลก ไมเปนขอจำากดตอการแขงขน (2) ฐานเงนเดอนไมตำาอกตอไป จากทเคยไดรบเงนเดอนแรกเขาเพยง 2 ใน 3 ของพนกงานเอกชนทระดบการศกษาเทากน ปจจบนไดรบสงกวาเฉลยราวรอยละ 10 เพราะนโยบายปรบขนเงนเดอนขาราชการวฒปรญญาตรใหได 15,000 บาทตอเดอน (3) งบบคลากรภาครฐเพมขน 3 เทา หากรวมเอาภาระบคลากรซงรวมทงสวสดการขาราชการอนๆ อยางคารกษาพยาบาล และ

3

บำาเหนจบำานาญ กรวม 1.1 ลานลานบาท หรอเกอบครงหนงของรายไดรฐบาลจากภาษอากร หรอรอยละ 7 ของจดพ ซงสงกวามาเลเซย (รอยละ 6) ฟลปปนส (รอยละ 5) หรอสงคโปร (รอยละ 3)

ในอกดานหนงประสทธภาพและความโปรงใสของภาคราชการแยลงเกอบทกดาน ผลการวจยของธนาคารโลกชใหเหนวา ความมประสทธผลของรฐบาลไทยอยอนดบ 74 จาก 196 ประเทศ ตกลงจากอนดบ 65 เมอสบปกอน ปญหาคอรรปชนตกจากอนดบ 91 เมอสบปกอน มาเปนอนดบ 98 จาก 196 ประเทศ ดาน World Economic Forum ไดสำารวจและจดอนดบเรองการเลนพรรคเลนพวกของขาราชการไทยอยอนดบ 93 จาก 148 ประเทศ (มลนธสถาบนอนาคตไทยศกษา, 2558) การปฏรประบบราชการไทยจงเปนวาระเรงดวน ตวอยางทเหนชดกคอ คณภาพของระบบการศกษา ทเปนพนฐานของความสามารถในการแขงขน การปราบปรามคอรรปชนในวงการการศกษาในเดอนเมษายน 2558 เปนตวอยางหนงของความพยายามทจะปฏรปการศกษาและระบบราชการไทย (ทมขาวการศกษา, 2558)1

ความเหลอมลำาในเรองรายได และภาพลกษณทแยลงจากปญหาคอรรปชน และการขาดประสทธภาพดงกลาว เปนเหตหนงททำาใหรฐบาลประสบปญหาขาดแคลนคนเกงเขามารบราชการ ดงนนในป 2551 สำานกงาน ก.พ. จงไดแกไขพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2535 ใชฉบบปจจบน พ.ศ.2551 (ตอไปเรยก พระราช“1 รฐบาลของคณะรกษาความสงบแหงชาต (คสช.) สงโยกยายปลดกระทรวงศกษาธการ เลขาธการสภาการศกษา และเลขาธการคณะกรรมการการอดมศกษา (กกอ.) และการสงยบคณะกรรมการสงเสรมสวสดการและสวสดภาพครและบคลากรทางการศกษา (สกสค.) คณะกรรมการครสภา และคณะกรรมการบรหารองคการคาของ สกสค. ทมการทจรตกนเปนจำานวนมาก

4

บญญตฯ”) โดยเนนเรองการใชระบบเงนเดอนตามความสามารถ ยกเลกการขนเงนเดอนแบบขนตายตว และการเปดโอกาสใหบคลากรกาวหนาในสายงานเรวขนกวาเดม เพอใหแขงขนไดกบภาคเอกชน และคาดหวงวาจะจงใจใหคนเกงรนใหมหนมารบราชการ และแกไขปญหาคอรรปชนได

2. วตถประสงคของการวจยงานวจยนมวตถประสงคของการวจย 4 ประการ คอ (1) ศกษาวาปจจยดานภมหลงสงผลตอการเลอกอาชพรบ

ราชการหรอไม(2) ศกษาวาปจจยดานครอบครวสงผลตอการเลอกอาชพรบ

ราชการหรอไม(3) ศกษาวาปจจยจงใจในการเลอกอาชพรบราชการคออะไร (4) ศกษาวาการแกไขพระราชบญญตฯ นมสวนสนบสนนใหคน

รนใหมสนใจเลอกอาชพรบราชการจรงหรอไม เนองจากงานวจยนตองการศกษาผลไดของการแกไขพระราช

บญญตฯ และทศนคตทมตองานราชการของพนกงานรนเกาและรนใหม จงแบงกลมตวอยางเปน 2 กลม คอ กลมเขารบราชการกอนและหลงป 2551 นอกจากน ตองการทราบความคดเหนของบคลากรในกระทรวงศกษาธการ ซงเปนหนวยงานหลกในการพฒนาคนของประเทศ แตมขาวเรองปญหาคอรรปชน จงเลอกศกษาบคลากรของสำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) ของกระทรวงศกษาธการ โดยคาดวาผลการวจยจะชวยเสนอแนวทางในการรบสมครขาราชการ และพฒนาประสทธภาพการทำางานของขาราชการใหดขนไดตอไป

3. ทบทวนวรรณกรรม

5

ในสวนนจะเรมดวยการอธบายประเดนสำาคญเปรยบเทยบกอนและหลงการประกาศใชพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ.2551 จากนนจะอธบายแนวคดและทฤษฎทผวจยนำามาอางองถงในกรอบงานวจย และการจดทำาแบบสอบถามในงานวจยน ไดแก ปจจยดานภมหลง ปจจยดานครอบครว และปจจยจงใจในการเลอกอาชพ ตามลำาดบ

3.1.การแกไขพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2535 มาใชฉบบปจจบนพ.ศ.2551

บทบญญตเกยวกบเรองการกำาหนดตำาแหนง และการใหไดรบเงนเดอนและเงนประจำาตำาแหนง ในหมวด 2 ของพระราชบญญตฯ ถอเปนการเปลยนในสาระสำาคญครงใหญ ของการจดระบบตำาแหนงและการกระจายอำานาจในการกำาหนดตำาแหนง ซงแตเดมเปนอำานาจของก.พ. อำานาจนไดกระจายไปยง อ.ก.พ.กระทรวง ทจะเปนผกำาหนดและบรหารใหเกดความคลองตว ไมตองทำาคำาขอปรบระดบตำาแหนง เปลยนสายงานไปยงก.พ.อกตอไป

นอกจากการกระจายอำานาจการบรหารทรพยากรบคคลภาครฐแลว การเปลยนแปลงทสำาคญอกประการหนงคอ การเปลยนแปลงระบบจำาแนกตำาแหนง (position classification: P.C.) จากเดมใหมระดบรวม (common level) ของตำาแหนงทเรยกกนวา ซ หรอเปน “ ”ระดบ ทมอย “ ” 11 ระดบ ทใชมาตงแตวนท 9 กนยายน 2518 เปนเวลา

นานกวา 32 ป มาเปนระบบ กลมตำาแหนง ซงตองเปลยนแปลงใน“ ”เรองของเงนเดอนและคาตอบแทนควบคกนไปดวย จากเดมทมโครงสรางบญชเงนเดอนเพยงบญชเดยวตามระดบรวม (single classification) มขนเงนเดอนวงลกษณะขนบนได จากขนตำาสดไปจนถงขนสงสดของระดบตำาแหนง การขนเงนเดอนใชวธขนตามขนบนไดเหลานน โดยขนเงนเดอนครงขน หนงขน หนงขนครง หรอสองขนแลว

6

แตกรณ ถกเปลยนเปนระบบเงนเดอนตามกลมตำาแหนง (multiple classification) มบญชเงนเดอนแนบทายพระราชบญญตฯ จำาแนกตามประเภทของขาราชการ 4 กลมประเภท (แตละประเภทยงแบงระดบยอยเฉพาะอก) ไดแก ประเภทบรหาร (มระดบตนและระดบสง) ประเภทอำานวยการ (มระดบตนและระดบสง) ประเภทวชาการ (มระดบปฏบตการ ระดบชำานาญการ ระดบชำานาญการพเศษ ระดบเชยวชาญ และระดบทรงคณวฒ) และประเภททวไป (มระดบปฏบตงาน ระดบชำานาญงาน ระดบอาวโส และระดบทกษะพเศษ) ซงจะมบญชเงนเดอนแยกแตละกลม โดยกำาหนดแตอตราเงนเดอนขนตำาและขนสงของแตละประเภทไวเปนกรอบ ไมม ขนเงนเดอน เชนทเคยทำาตลอดมาในอดตอกตอไป การขนเงน“ ”เดอนจะเลอนเปนเปอรเซนตตามเกณฑทก.พ. กำาหนด (สำานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน, 2551)

การยกเลกระดบรวม (common level หรอ C) มผลดบางประการ คอ (สำานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน, 2550)

1) ลดปญหาเรองการวงเตนขอปรบระดบตำาแหนง ของบางพวกทถกลอเลยนวาเปนพวก “บา C จนไมเปนอนทำางาน ”

2) สามารถปรบปรงอตราเงนเดอนของตำาแหนงบางประเภทใหเหมาะสมและเปนธรรม เมอเปรยบเทยบกบขาราชการประเภทอน โดยไมตองปรบปรงทกประเภทพรอมกน ซงจะเปนทางดงดดคนเกง ใหเขารบรบราชการและปองกนสมองไหลจากภาครฐไดบาง

3) สงเสรมความเปนมออาชพใหขาราชการพลเรอนทดำารงตำาแหนงแตละประเภท

สวนผลดของการกำาหนดอตราเงนเดอนขาราชการพลเรอน แยกเปน 4 บญชตามประเภทตำาแหนง และไมกำาหนดขนวง มดงนคอ (สำานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน, 2551)

7

(1) ทำาใหขาราชการไดรบเงนเดอนโดยเหมาะสมกบงานททำาในแตละตำาแหนง

(2) สามารถแกไขปรบปรงบญชอตราเงนเดอนขาราชการพลเรอน ใหเหมาะสมตามสภาพการณได เกดความคลองตวในการบรหาร และการจายคาจางทใกลเคยงกบอตราตลาด

(3) สามารถใหบำาเหนจความชอบดวยการเลอนเงนเดอนขาราชการพลเรอนใหเหมาะสมตามผลงานและกำาลงเงนงบประมาณทไดรบ โดยไมตองคำานงถงจำานวนขนของอตราเงนเดอน ซงอาจจะเลอนเปนอตรารอยละของฐานเงนเดอนกได บรรเทาปญหาเงนเดอนตนได

สรปวาเปนการเปลยนจาก Job-based pay คอการจายเงนเดอนตามประเภทงานและตำาแหนงททำา เปน Competency-based pay คอการจายเงนเดอนตามศกยภาพและความสามารถของแตละบคคลทเพมขนตามอายงาน (ประวณ, 2551) ในเรองของความกาวหนาในสายงาน ขาราชการประเภททวไป มตำาแหนงสงสดไดถงระดบทกษะพเศษเทยบไดกบ C8 ของเดม และมความกาวหนาในสายงานเรวกวาเดม ขาราชการประเภทนกวชาการ ระดบปฏบตการ สามารถเลอนเงนเดอนขยายเตมขนไดสงกวาเดม และมความกาวหนาในสายงานเรวกวาเดม และขาราชการประเภทวชาการมโอกาสเปลยนสายงาน ขามไปสประเภทอำานวยการและประเภทบรหาร สะดวกขนและมจำานวนมากขน (สำานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน, 2550)

นอกจากนพระราชบญญตฯ นยงมการปรบปรงเรองการพทกษระบบคณธรรม และการแตงตงคณะกรรมการพทกษระบบคณธรรม (ก.พ.ค.) ระบบจรรยาและวนย ระบบการอทธรณและรองทกข และระบบเกษยณอายขาราชการอกดวย

8

3.2 ปจจยดานภมหลงทสงผลตอการเลอกอาชพรบราชการทฤษฎการเลอกอาชพ (Theory of Vocational Choice) เปน

แนวคดในยคแรกทศกษาความสมพนธระหวางปจจยดานภมหลงกบการเลอกอาชพ โดยเชอวาความสามารถในการเลอกอาชพแตกตางกนแตละบคคล ขนอยกบคณลกษณะสวนบคคล เชน เพศ วย ระดบการศกษา ความคด ความสนใจ ความถนดและความสามารถ ประสบการณ คานยม บคลกภาพ เปนตน การเลอกอาชพของคนเปนกระบวนการตอเนองเรมตงแตเดกจนถงผใหญ มการเปลยนแปลงไปตามกาลเวลา ประสบการณ และสงแวดลอม การทบคคลจะประสบความสำาเรจในอาชพ และมความสขในการประกอบอาชพมากนอยเพยงใดนน ขนอยกบวาปจจยภมหลงทมอยเหมาะสมกบอาชพทเลอกหรอไม และอาชพนนตอบสนองความตองการของแตละบคคลไดมากนอยเพยงใด (Bright, 2005; Ko and Han, 2013) ผลงานวจยทเกยวของในประเทศไทย ไดแก งานของสมปอง รกษาธรรม (2540) และงานของจรนนท ไวยศรแสง (2552)

3.3. ปจจยดานครอบครวทสงผลตอการเลอกอาชพรบราชการ

สงคมไทยมคานยมทถกปลกฝงมาตงแตรนกอนๆ ทตองการใหลกหลานรบราชการ ในสมยรนพอแมหรอเจเนอเรชนเบบบมเมอร (พ.ศ.2489-2507) นน คานยมในการทำางานราชการมอยสง คนรนกอนๆ มกตอกยำาใหลกหลานเรยนหนงสอเกงๆ เตบโตขนไป จะไดเปน“เจาคนนายคน หรอสงสอนลกหลานดวยสภาษตโบราณวา สบพอคา” “ไมสหนงพระยาเลยง หากลกรบราชการกจะมหนามตาในสงคม และดวย”ความมนคงทงในเรองอตราเงนเดอน สวสดการ และเงนบำาเหนจบำานาญ

9

หลงเกษยณ ทำาใหแนวคดการเขารบราชการจงมการถายทอดมายงรนตอรน (หนงสอพมพผจดการ, 2557)

อยางไรกดในยคของเจเนอเรชนเอกซ Gen-X (พ.ศ. 2508-2522) เปนยคทคนจำานวนมากอยากเขาสตลาดแรงงานในภาคเอกชนมากกวา เพราะดวยอตราเงนเดอนในชวงนน จะพบวาขาราชการในระดบปรญญาตรไดรบตำากวาภาคเอกชนมาก โดยเฉพาะในสายทขาดแคลนและยงเกดภาวะสมองไหลจากภาครฐเขาสภาคเอกชนอยางรนแรงดวย กระทงรฐบาลตองปรบอตราเงนเดอนใหกบขาราชการเพอจงใจใหคนหนกลบเขาสอาชพราชการ รเรมโครงการสรางขาราชการพนธใหม รวมทงการใหทนการศกษาตอในตางประเทศและทนฝกอบรมในตางประเทศ (Triudomsin, 1996)

แตเมอประเทศตองเผชญกบภาวะเศรษฐกจทงในป 2540 และตอเนองมาตลอด ผลกระทบจากเศรษฐกจกอใหกระแสวา คนรนใหมบางสวนหนมาสนใจงานขาราชการมากขน โดยเฉพาะยคของเจเนอเรชนวาย Gen-Y (พ.ศ. 2523-2543) ซงเปนคนทเตบโตมาพรอมกบคอมพวเตอร อนเทอรเนต และเทคโนโลยไอท ทมความคดเปนตวของตวเองสง คนกลมนกำาลงเดนบนทางสองแพรง อยากทำางานในบรษทเอกชนใหญๆ เพราะเชอในความทาทาย แตกตองตกอยในอทธพลของคนรนพอแม ทชเหตและผลเพอโอนเอยงใหลกเขาสระบบราชการ โดยเฉพาะครอบครวทมพอแมรบราชการ ทงในปจจบนบรษทเอกชนมการแขงขนสง องคกรปรบเปลยนอยตลอดเวลา เมอตำาแหนงหนาทการงานโตขน กลบมความเสยงสงมากขน แตกตางกบงานราชการเมอตำาแหนงสงขน ถอวายงโตยงมนคง (หนงสอพมพผจดการ, 2557)

มงานวจยจำานวนมากทศกษาอทธพลของครอบครวทมตอการเลอกอาชพ โดยเฉพาะในกรณของขาราชการนนพบวา หากบดามารดารบ

10

ราชการกมแนวโนมทอยากใหลกรบราชการเชนกน รวมทงเรองการขดเกลาทางสงคมโดยบดามารดา (parental socialization) โดยการปลกฝงคานยมของการรบราชการ กสงผลตอการเลอกอาชพรบราชการของบตรดวย ผลงานวจยทเกยวของในประเทศไทย ไดแก งานของเสาวภา ธรรมบตร (2525) ซงพบวาอาชพของบดา อาชพของมารดา และภมลำาเนา เปนปจจยทสงผลโดยตรงตอการตดสนใจเลอกอาชพคร

3.4. ปจจยจงใจในการเลอกอาชพทสงผลตอการเลอกอาชพรบราชการ

กลาวไดวาอาชพรบราชการของทกประเทศทวโลกรบประกนการจางงานตลอดชพ (life-time employment) โอกาสถกเลกจางนนมนอยมากตองเปนกรณพเศษจรงๆ ซงปจจยความมนคงในการทำางาน(job security) นเองดงดดใหคนเลอกอาชพรบราชการ (OECD, 2005) ในอกดานหนงมมมมองทวาการคมครองการจางงาน (employment protection) ของขาราชการทสงกวาภาคเอกชน อาจทำาใหคนเกงทมประสทธภาพการทำางานทสง เลอกทำางานภาคเอกชนทไดรบผลตอบแทนตามความสามารถ ขณะทคนทมประสทธการทำางานทตำากวาจะเลอกทำางานราชการ กอใหเกดปญหาทเรยกวา Adverse Selection นนคอภาคราชการไดคนทมประสทธภาพตำากวาภาคเอกชน นอกจากนยงอาจเกดปญหา Moral Hazard นนคอ ขาราชการไมตองพฒนาตนเองเพอใหทำางานมประสทธภาพสงขนกได เพราะรฐบาลรบประกนการจางงานอยแลว ไมตองหวงวาจะถกเลกจางหรอตกงานอยางภาคเอกชน เปนเหตใหประสทธภาพการทำางานของขาราชการตำา (Bohm and Riedel, 2012) จงเปนเหตใหรฐบาลประเทศตางๆ มความพยายามทจะปฏรประบบราชการ โดยนำาเอาระบบประเมนผลตามความสามารถ

11

(performance) มาใชแทนระบบเลอนขนตำาแหนงตามอายหรออายงาน (seniority) ซงเปนกระแสทพบในระบบราชการทวโลก (OECD, 2005; Perry, Hondeghem, and Wise, 2010)

นอกจากนงานวจยเกยวกบแรงจงใจจตสาธารณะ (public service motivation: PSM) ซงเปนทฤษฎดานการบรหารองคการรฐ (public administration) เปนอกทฤษฎหนงทไดรบความนยมอยางมากตงแตทศวรรษ 1980s ทฤษฎนเปรยบเทยบแรงจงใจในการทำางานของบคลากรภาครฐกบภาคเอกชน และอรรถาธบายวาบคลากรภาครฐใหคณคากบโอกาสในการทำางานบรการสาธารณะมากกวาบคลากรในภาคเอกชน และมแรงจงใจจากภายใน (intrinsic rewards) ตอการทำางานเพอสงคมมากกวาการคาดหวงรางวลในรปตวเงน (monetary rewords) หรอแรงจงใจจากภายนอก (extrinsic rewards) (Bozeman and Su, 2014; Houston, 2000, 2011; Perry, Hondeghem, and Wise, 2010)

โดย Perry and Wise (1990, p.368) ใหคำาจำากดความของ แรงจงใจจตสาธารณะ ทไดรบการอางองมากทสดวาคอ แรงจงใจของ“ ”แตละบคคลทจะตอบสนองตอแรงขบพนฐานหรอเฉพาะทตองการทำางานในสถาบนหรอองคการของรฐ และอธบายวาแรงจงใจภายใน คอ การไดบรการสงคม สรางผลประโยชนสาธารณะ และความสำาคญของงาน แนวคดนเชอวาแรงจงใจจตสาธารณะเปนปจจยสำาคญทสงผลตอพฤตกรรมของขาราชการ จะนำามาสการทำางานทมประสทธภาพในระดบสง เปนทมาของกระแสการรบใชและใหบรการประชาชน หรอเพอประโยชนสาธารณะ (public interest)

แนวคดทโตแยงแนวคดแรงจงใจจตสาธารณะ คอ แนวคดทางเศรษฐศาสตรทใชแรงจงใจจากภายนอกมาเปนเครองมอในการจงใจคน

12

ตวอยางแรงจงใจจากภายนอก ไดแก เงนเดอน (pay) โอกาสความกาวหนาในอาชพ (promotion) ความมนคงในงาน (job security) สถานะทางสงคมและเกยรตยศ (status and prestige) ผลงานวจยหลายชนชใหเหนวา เงนเดอนหรอคาตอบแทนทสงกวาของภาคเอกชน เปนปจจยสำาคญทสดทจงใจใหบคลากรภาคเอกชนเลอกทำางานกบบรษทเอกชน และมแนวโนมทจะใหความสำาคญกบแรงจงใจจากภายนอกมากกวาบคลากรภาครฐ (Bright, 2005; Houston, 2000; Ko and Han,2013)

ผลงานวจยทเกยวของกบปจจยจงใจในการเลอกอาชพของไทย ไดแก งานของปนดดา อปะละ (2547) ไพรตน เพชรยวน (2551) นยม ยะตน (2553) และอเนก สเตนนต (2555) ผลการวจยออกมาคลายคลงกนวา ปจจยจงใจทสงผลตอการเลอกอาชพ (เนนแรงจงใจจากภายนอก) ไดแก เงนเดอนและสวสดการ บรรยากาศในหนวยงาน สภาพการทำางาน ความมนคง โอกาสความกาวหนา ความสมพนธกบผบงคบบญชา ความสมพนธกบเพอนรวมงาน การปกครองบงคบบญชา นโยบายและการบรหาร และความพงพอใจในงาน เปนตน ขณะทงานของนยม ยะตน (2553) พบวาแรงจงใจดานชอเสยงเกยรตคณมความสำาคญมากทสด สำาหรบกรณของขาราชการตลาการศาลยตธรรม

สรปไดวาผลงานวจยทเกยวของกบการเลอกอาชพรบราชการ ไดศกษาปจจยหลายอยางทสงผลตอการตดสนใจ ซงงานวจยนเลอกแนวคดและทฤษฎทเกยวของ 3 เรอง คอ ปจจยดานภมหลง ปจจยดานครอบครว ปจจยจงใจในการเลอกอาชพ แมผลงานวจยจะมออกมาจำานวนหนงแลวกตาม แตงานวจยนถอเปนงานวจยแรก ทศกษาโดยเนนการเปลยนแปลงทเกดขนหลงการประกาศใชพระราชบญญตระเบยบ

13

ขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 และใชกรณศกษาของสพฐ.2 เปนกลมตวอยาง

4. กรอบการวจยและวธการวจยเพอตอบคำาถามวจย 4 ขอขางตน ผวจยไดจดทำาแบบสอบถามจาก

การทบทวนวรรณกรรมตามกรอบวจย (ดแผนภาพท 1) แบงออกเปน 4 สวน สวนท 1 เปนคำาถามดานภมหลงแบบเลอกตอบ 9 ขอ คอ เพศ อาย สถานภาพ ระดบการศกษาสงสด ประเภทของสถานศกษาทจบการศกษาสงสด (รฐบาลหรอเอกชน) ประเทศทสำาเรจการศกษา ประเภทขาราชการ ปทเขารบราชการ (กอนหรอหลงป 2551) และภมลำาเนา สวนท 2 เปนคำาถามดานครอบครวแบบเลอกตอบ 2 ขอ คอ อาชพของบดา และอาชพของมารดา สวนท 3 เปนคำาถามปจจยจงใจในการเลอกอาชพ 5 ปจจยยอย (ทงหมด 27 ขอ) คอ ดานเงนเดอนและสวสดการ ดานความมนคงในงาน ดานความกาวหนาในงาน ดานสงแวดลอมในการทำางาน ดานโอกาสแสดงความรความสามารถและพฒนาตนเอง โดยใหผตอบแบบสอบถามประเมนความคดเหนตามมาตราวดลเครท (Likert Scale) ซงใชเกณฑ 5 ระดบ เรยงลำาดบจากเหนดวยนอยทสด (ระดบ 1) ไปเหนดวยมากทสด (ระดบ 5) และสวนท 4 เปนคำาถามปลายเปด 1

2 สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) สงกดกระทรวงศกษาธการ มภารกจในการจดบรการ สนบสนนและสงเสรมพฒนาการศกษาใหแกเดกและเยาวชนในวยเรยน ตงแตระดบกอนประถมศกษาจนถงระดบมธยมศกษาตอนปลาย ประกอบดวยกรมสามญศกษา สำานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต กรมวชาการ และบางสวนของสำานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ เปนหนวยงานหลกในการจดการศกษาขนพนฐานและมบทบาทสำาคญในการสรางคนของประเทศ (จากเวบไซต http://www.obec.go.th)

14

ขอ ใหผตอบแบบสอบถามเขยนแสดงความคดเหนเกยวกบพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ.2551

ผวจยไดเลอกตวอยางแบบเฉพาะเจาะจง (purposive sampling) นนคอ แจกแบบสอบถามกบบคลากรของสพฐ. ซงมจำานวนประชากรทงหมดราว 800 คน จงคำานวณขนาดตวอยางโดยวธการสมตวอยางอยางงาย (Simple random sampling) ได 250 คน ผวจยไดทำาแบบสอบถามกบกลมตวอยางขนาดเลก (pilot study) กอน 30 คน เพอตรวจสอบแกไขคำาถามทกำากวมและสบสน และทดสอบหาคาสมประสทธ Alpha ของ Cronbach ซงไดคาเทากบ 0.88 นนคอแบบสอบถามนมความนาเชอถอ จากนนแจกแบบสอบถามแยกเปน 2 กลม คอกลมเขารบราชการกอนป 2551 (90 คน หรอรอยละ 36) กบกลมเขารบราชการหลงป 2551 (160 คน หรอรอยละ 64) นอกจากนผวจยยงไดสมภาษณเชงลกกบผบรหารระดบสงของสพฐ. 7 ทานเพมเตมดวย

แผนภาพท 1กรอบการวจย

15

5. ผลการศกษาและอภปรายผล5.1. ปจจยดานภมหลงผวจยจดสงแบบสอบถามทงสน 300 ฉบบ ไดรบแบบสอบถามทม

ความสมบรณค นท งหมด 250 ฉบบค ดเป นรอยละ 31.25 ของประชากรทงหมดของสพฐ. สรปปจจยดานภมหลงไดดงตารางท 1 พบวากลมตวอยางสวนใหญเปนเพศหญง (กลมเขารบราชการกอนป 2551 รอยละ 74.4 และกลมเขารบราชการกอนป 2551 รอยละ 68.7) สถานภาพโสด (รอยละ 47.8 และ 69.3) จบการศกษาระดบปรญญาตร (รอยละ 43.3 และ 60.6) โดยกลมเขารบราชการกอนป 2551 ม สดสวนของผจบปรญญาโทมากกวา ซงอาจเปนการเรยนตอหลงจากเขารบราชการแลว ประเภทสถานศกษาทจบการศกษาสวนใหญเปนของรฐบาล (รอยละ 86.7 และ 86.9) มากกวาของเอกชน และตงอยใน

16

การตดสนใจเลอกรบราชการ

1. กลมเขารบราชการกอนป 2551

ปจจยจงใจในการเลอกอาชพ1. ดานเงนเดอนและสวสดการ2. ดานความมนคงในงาน3. ดานความกาวหนาในงาน4. ดานสงแวดลอมในการทำางาน5. ดานโอกาสแสดงความรความ

ปจจยดานภมหลง1. เพศ 2. อาย

3. สถานภาพ 4. ระดบการศกษา5. ประเภทของสถานศกษา 6. ประเทศทจบการศกษา7. ประเภทของขาราชการ 8. ภมลำาเนา

ประเทศ (รอยละ 97.8 และ 96.25) ผทจบจากตางประเทศมเพยงเลกนอยเทานน และสวนมากเปนขาราชการตำาแหนงประเภทวชาการ (รอยละ 72.2 และ 75.6) เปนตำาแหนงทใชผสำาเรจการศกษาระดบปรญญาตรตามทก.พ.กำาหนด ภมลำาเนาพบวาอยในตางจงหวดมากกวาในกรงเทพฯและปรมณฑล (รอยละ 73.3 และ 90.0) เกยวกบอายพบวากลมเขารบราชการกอนป 2551 รอยละ 80 มอายมากกวา 41 ปขนไป ขณะทกลมเขารบราชการหลงป 2551 รอยละ 70 มอายตำากวา 40 ป ซงแสดงใหเหนวาเปนคนละรนกน

ตารางท 1

ปจจยดานภมหลง

ปจจยดานภมหลง

กอนป พ.ศ.2551

หลงป พ.ศ.2551

รวม

จำานวน

รอยละ

จำานวน

รอยละ

จำานวน

รอยละ

เพศ

อาย

สถานะ

ชายหญง

18-30 ป31-40 ป41-50 ปตงแต 50 ปขนไป

โสด

2367

6123438

43489

9

25.6

74.4

6.713.

337.

842.

2

50110

5610022

111472

9

31.3

68.7

35.0

62.5

1.31.3

69

73177

621123640

1548511

18

29.2

70.8

24.8

44.8

14.4

16.0

17

ระดบการศกษา

ประเภทสถานศกษา

ประเทศทจบการศกษา

ประเภทขาราชการ

ภมลำาเนา

สมรสหมาย/หยาราง

ตำากวาปรญญาตรปรญญาตรปรญญาโทปรญญาเอก

รฐบาลเอกชน

ประเทศไทยตางประเทศ

ทวไปวชาการอำานวยการอนๆ

ภาคเหนอภาคกลางภาคตะวนออกภาคตะวนออกเฉยงเหนอภาคใต

39375

7812

882

166518

840288

24

47.8

42.2

10.0

10.0

43.3

41.1

5.6

86.7

13.3

97.8

2.2

17.8

72.2

1.18.9

8.9

97522

13921

1546

2912119

35333551816

.429.2

1.2

5.660.

632.

51.3

86.9

13.1

96.3

3.7

18.2

75.6

0.65.6

21.9

20.6

136897

21733

2428

45186

217

43735

632640

51.6

34.0

4.4

7.254.

435.

62.8

86.8

13.2

86.8

3.2

18.0

74.4

0.86.8

17.2

18

กรงเทพฯและปรมณฑล

44.4

2.28.98.926.

7

1.934.

411.

310.

0

29.2

2.025.

210.

416.

0

5.2. ปจจยดานครอบครวในสวนท 2 ของแบบสอบถามถามเกยวกบอาชพของบดาและ

มารดา ตารางท 2 แสดงผลแยกตามกลมเขารบราชการกอนและหลงป 2551 ผลการศกษาทงสองกลมออกมาคลายคลงกนวา อาชพบดาและมารดาแบงไดเปน 2 ประเภทใหญๆ คอ รบราชการ (ราว 1 ใน 4 ของผตอบแบบสอบถาม) และประกอบอาชพอสระ (เชน ธรกจสวนตว คาขาย บรการ) หรออนๆ (เชน เกษตรกรรม ทำาไรทำาสวน รบจางตางๆ ) รวมราวรอยละ 60-70 ขณะทบดาหรอมารดาทำางานรฐวสาหกจ และบรษทหรอหางรานเอกชน มสดสวนนอยกวาอยางเหนไดชด สะทอนใหเหนอยางชดเจนวา ผทเขารบราชการสวนหนงไดรบอทธพลในการเลอกอาชพ จากการทบดาหรอมารดาทำางานราชการ ขณะทสวนมากมาจากครอบครวทบดาหรอมารดาประกอบอาชพอสระหรออนๆ ซงไดรบผลกระทบทางเศรษฐกจ ททำาใหขาดความมนคงดานรายไดหรอมรายไดนอย จงนยมสงเสรมใหบตรหลานเลอกรบราชการทมความมนคงกวา ในขณะทครอบครวทบดาหรอมารดาทำางานรฐวสาหกจ และบรษทหรอหางรานเอกชน กลบไมมคานยมใหบตรหลานทำางานราชการ ซงขดแยงกบกระแสความเชอทวไปวาคนหนมาสนใจงานราชการมากกวางานภาคเอกชน ทงทจรงแลว

19

ผทสนใจทำางานราชการมากขน มาจากครอบครวทบดาหรอมารดาประกอบอาชพอสระหรออนๆ มากกวา

ตารางท 2ปจจยดานภมหลงครอบครว

ปจจยดานภมหลงครอบครว

กอนป 2551

หลงป 2551

รวม

จำานวน

รอยละ

จำานวน

รอยละ

จำานวน

รอยละ

อาชพของบดาหรอผปกครอง

อาชพของมารดาหรอผปกครอง

รบราชการรฐวสาหกจบรษทหรอหางรานเอกชนประกอบอาชพอสระอนๆ

รบราชการรฐวสาหกจบรษทหรอหางรานเอกชนประกอบอาชพอสระอนๆ

2366

3025

1601

3340

30.0

7.54.433.

125.

0

17.8

0.01.136.

744.

4

48127

5340

4024

6351

25.6

6.76.733.

327.

8

25.0

1.32.539.

431.

9

7118138365

5625

9691

28.4

7.25.233.

226.

0

22.4

0.82.038.

436.

4

20

5.3. ปจจยจงใจในการเลอกอาชพสวนท 3 ของแบบสอบถามไดถามความคดเหนเกยวกบเหตผลใน

การเลอกอาชพรบราชการ (ทงหมด 27 ขอ) ผวจยไดนำาคะแนนความคดเหนในแตละขอมารวมกน แยกตามปจจยจงใจในการเลอกอาชพ จากนนคำานวณหาคะแนนเฉลยโดยมเกณฑการแปลผล คอ คะแนน 1.00 – 1.80 = สงผลนอยทสด คะแนน 1.81 – 2.60 = สงผลนอย คะแนน 2.61 – 3.40 = สงผลปานกลาง คะแนน 3.41 – 4.20 = สงผลมาก และคะแนน 4.21 – 5.00 = สงผลมากทสด

ผลการวจยพบวากลมเขารบราชการกอน ป 2551 ซงอยภายใตพระราชบญญตฯ ป 2535 เหนวาปจจยจงใจในการเลอกอาชพทง 5 ดาน สงผลตอการเลอกอาชพราชการของตนในระดบปานกลาง (คาเฉลยรวม 3.25) ขณะทกลมเขารบราชการหลง ป 2551 ซงอยภายใตพระราชบญญตฯ ป 2551 เหนวาสงผลในระดบสง (คาเฉลยรวม 3.61) ทนาสนใจคอปจจยดานเงนเดอนและสวสดการ และดานความกาวหนาในงาน ซงเปนเรองททางก.พ.ไดแกไขพระราชบญญตฯ เพอปรบปรงและจงใจคนรนใหม ระดบความคดเหนของกลมเขารบราชการหลง ป 2551 กยงอยทระดบปานกลางไมแตกตางจากรนกอนแตอยางใด ในทางตรงกนขามปจจยดานความมนคงในงาน ดานสงแวดลอมในการทำางาน และดานโอกาสแสดงความรความสามารถและพฒนาตนเอง ระดบความคดเหนของกลมทเขารบราชการหลง ป 2551 เพมสงขนทงสามดาน กลาวคอผเขารบราชการรนหลงใหความสำาคญกบปจจย 3 ดานนมากกวา

ตารางท 3 ระดบความคดเหนตอปจจยจงใจในการเลอกอาชพ

ระดบความคดเหนตอ กอนป 2551 หลงป 2551

21

ปจจยจงใจ Mean

S.D. ระดบ Me

anS.D. ระดบ

ดานเงนเดอนและสวสดการดานความมนคงในงานดานความกาวหนาในงานดานสงแวดลอมในการทำางานดานโอกาสแสดงความรความสามารถและพฒนาตนเอง

2.98

4.14

2.85

3.06

3.23

.46

.68

.76

.53

.60

ปานกลางสงปานกลางปานกลางปานกลาง

3.39

4.26

3.38

3.49

3.61

.56.65.66.52

355

ปานกลางสง

ทสดปานกลางสงสง

รวม 3.25

.46 ปานกลาง

3.61

.43 สง

ตารางท 4 แสดงผลการนำาขอมลไปวเคราะหสมการถดถอยเชงซอน (multiple regression analysis) เพออธบายผลของตวแปรอสระมากกวาหนงตวแปรทมผลตอตวแปรตาม โดยตวแปรตามในทนคอการตดสนใจเลอกอาชพรบราชการ (ดวยคำาถามวา ทานเหนวา“งานรบราชการเปนงานทไดรบการยอมรบและมเกยรตหรอไม”) และตวแปรอสระในทนคอ ปจจยจงใจในการเลอกอาชพ 5 ดานตามกรอบการวจย ผวจยไดวเคราะหคาสหสมพนธ (pearson correlation: r) พบวาไมมตวแปรอสระใดมคาเกน 0.7 และคาความแปรปรวน (VIF) มคาตำากวา 10 จงถอวาไมเกดปญหา Multicollinearity จากนนนำาผลสำารวจทไดมาวเคราะห โดยใชโปรแกรมสำาเรจรปทางสถต SPSS เวอรชน 20 พบวาคาสมประสทธการพยากรณ (Adjusted R2) ของทงสองกลมเทากบ 0.367 และ 0.253 ตามลำาดบ แสดงวาแบบจำาลองมความสามารถในการพยากรณความผนแปรของตวแปรตามไดรอยละ 36.7 และรอยละ 25.3 สวนทเหลอเกดจากอทธพลของตวแปรอนๆ

22

ตารางท 4ปจจยจงใจทสงผลตอการเลอกอาชพรบราชการ

ปจจยจงใจ ผเขารบราชการกอนป 2551

ผเขารบราชการหลงป 2551

คาคงทปจจยดานความมนคงในงานปจจยดานโอกาสแสดงความรความสามารถและพฒนาตนเองปจจยดานสงแวดลอมในการทำางาน

0.931*0.375**0.422**

1.237*0.337**

0.304**

หมายเหต: 1) คา Adjusted R2 = 0.352 และ 0.253 ตามลำาดบ2) ** แสดงระดบนยสำาคญ <0.01 ปจจยทระดบนยสำาคญมากกวา 0.05 ถอวาไมสงผลตอความพงพอใจ จงไมปรากฏอยในตาราง 3) N=90 คน และ 160 คนตามลำาดบ

จากปจจยจงใจในการเลอกอาชพทงหมด 5 ปจจย ม 2 ปจจยสงผลตอการเลอกอาชพของกลมเขารบราชการกอนป 2551 คอ ดานความมนคงในงาน และดานโอกาสแสดงความรความสามารถและพฒนาตนเอง และม 2 ปจจยทสงผลตอการเลอกอาชพของกลมเขารบราชการหลงป 2551 คอ ดานความมนคงในงาน และดานสงแวดลอมในการ

23

ทำางาน ขณะทปจจยทไมสงผลเหมอนกน คอ ดานเงนเดอนและสวสดการ และดานความกาวหนาในงาน ซงสามารถแยกวเคราะหแตละปจจยไดดงตอไปน

ดานความมนคงในงาน เปนปจจยทสงผลตอการเลอกอาชพของทงสองกลม แนนอนวางานราชการซงรบประกนการจางงานตลอดชพ มความมนคงมากกวางานภาคเอกชน ไมตองกลววาจะถกใหออกจากงานโดยงาย โดยเฉพาะการแกไขพระราชบญญตฯ ป 2551 ไดตอเวลาทำางานหลงเกษยณอาย (อาย 60 ป) ออกไปอก 10 ป ในสาขาวชาทขาดแคลน ซงแตเดมไดเฉพาะขาราชการตลาการเทานน และหากถกลงโทษทางวนยกสามารถยนอทรณกบหนวยงานองคกรกลางได ไมใชยนอทธรณกบสวนราชการททำางานอยอยางแตกอน ซงโดยมากมกไมไดรบการผอนโทษ ทำาใหขาราชการรสกมนคงและไมถกกลนแกลงไดงายเหมอนในอดต

ดานโอกาสในการแสดงความรความสามารถและพฒนาตนเอง เปนปจจยทสงผลตอการเลอกอาชพของกลมเขารบราชการกอนป 2551 แตไมสงผลตอกลมเขารบราชการหลงป 2551 จากการสมภาษณผบรหารทำาใหทราบวา เนองจากผทเขารบราชการกอนป 2551 มประสบการณในงานราชการมากกวา และรบรวางานราชการเปดโอกาสขอโอนยายงานได และมตำาแหนงงานทรองรบหลากหลาย ไมไดจำาเจอยางทเขาใจกน หากศกษาตอจนไดคณวฒทสงขน กนำามาปรบคณวฒได (ซงแตกอนไมได) นอกจากนรฐบาลยงจดสรรงบประมาณใหกบสวนราชการตางๆ สงคนไปฝกอบรมตอเนองทกปอกดวย

ดานสงแวดลอมในการทำางาน เปนปจจยทสงผลตอการเลอกอาชพของกลมเขารบราชการหลงป 2551 แตไมสงผลตอกลมเขารบราชการกอนป 2551 จากการสมภาษณผบรหารและคำาตอบจากคำาถามปลาย

24

เปด พบวาผเขารบราชการกอนป 2551 เหนวางานราชการเปนงานทมสายการบงคบบญชาทชดเจน มระเบยบทเขมงวดคอยกำากบขนตอนวธการทำางานไว เพอปองกนความผดพลาดตางๆ แมบรรยากาศในการทำางานมเพอนรวมงานคอยชวยเหลอเปนอยางด แตโอกาสเสนอความคดเหนหรอเปลยนแปลงวธการทำางานมนอย ขณะทผเขารบราชการหลงป 2551 เหนวางานราชการกดดนนอยกวางานภาคเอกชน ไมตองแขงขนตลอดเวลา ไมตองกระตอรอรนหรอโดนบบคนใหสรางผลงาน ไดทำางานตามศกยภาพของตน เปนตวของตวเองรบผดชอบงานทไดรบมอบหมาย เวลาทำางานนอยกวาจงสรางสมดลชวตงานกบชวตครอบครวไดงายกวา เมออายงานมากขนงานอยตวเงนเดอนกสงขน

ปจจยจงใจดานคาตอบแทนและสวสดการ และดานความกาวหนาในงาน เปนสองปจจยทไมสงผลตอการเลอกรบราชการของทงสองกลม จากการสมภาษณผบรหารและคำาตอบจากคำาถามปลายเปด ทำาใหทราบวาทงสองกลมเหนวา แมเงนเดอนจะสงขนเทยบเทากบภาคเอกชนระดบหนงแลวกตาม ระดบเงนเดอนกบปรมาณงานไมเหมาะสมกน (รสกวาทำางานหนกกวาเงนเดอนทไดรบ) และคาตอบแทนอนๆ นอกเหนอจากเงนเดอนอยในเกณฑตำา นอกจากนสวสดการทพงพอใจ ไดแก คารกษาพยาบาล จำานวนวนลาและวนหยด ชวโมงทำางาน แตสวสดการอนๆ เหนวายงสภาคเอกชนไมได สวนดานความกาวหนาในงานนน พบวาแมจะมเกณฑการประเมนผลงานเพอขนตำาแหนงชดเจน แตมปญหาเรองความยตธรรมในการประเมนผลงาน ปญหาการเลนพรรคเลนพวก และเหนวางานราชการทำาใหมโอกาสประสบความสำาเรจในชวตไดแคระดบปานกลาง เพราะความกาวหนาเปนไปตามกรอบงานและตามอาวโส ไมใชตามความรความสามารถอยางภาคเอกชน ซงเปนประเดนทตองแกไขทคนพบจากงานวจยครงน

25

กลาวไดวาสงทก.พ.พยายามปรบปรงสาระสำาคญของ พระราชบญญตฯ ในเรองเงนเดอนและสวสดการ รวมทงความกาวหนาในงาน ไมไดสงผลหรอเปนปจจยจงใจทดงดดใหคนรนใหมสนใจเขารบราชการอยางทคาดหวงไว

6.สรปผลการวจยและขอเสนอแนะหนวยงานทเกยวของกบระบบราชการมกกลาวเสมอวา ความ

เหลอมลำาทางรายไดและโอกาสกาวหนาในงานทชากวาภาคเอกชน เปนสาเหตของการเกดคอรรปชนในวงราชการ และเกดปญหาขาดแคลนคนเกงเขามารบราชการ จงใหความสำาคญกบการปรบโครงสรางบญชเงนเดอนขาราชการ และการเลอนขนตำาแหนงมาโดยตลอด ในอกดานหนงกมผคดคานวาผลตอบแทนของขาราชการเพมสงขนมากแลวจากในอดต โดยเงนเดอนขนตนสงกวาภาคเอกชนดวยซำา แตปญหาคอรรปชนกลบไมไดลดลง ขณะทประสทธภาพการทำางานกลบแยลง ดงนนปจจยดานเงนเดอนและสวสดการ และความกาวหนาในงานซงถอเปนปจจยจงใจจากภายนอก (extrinsic rewards) จงยงไมใชทางแกปญหาทยงยน

ผลการวจยครงนยนยนเชนกนวา บคลากรของสพฐ.ทงสองกลมเลอกรบราชการไมใชเพราะดานเงนเดอนและสวสดการ หรอความกาวหนาในงาน ทงทมการแกไขใหดขนตามพระราชบญญตฯ ป 2551 แตเพราะเชอวาเปนอาชพทมความมนคง ไดรบการยอมรบและมเกยรต ดงนนนอกจากปจจยจงใจจากภายนอกแลว ควรใหความสำาคญกบการปรบปรงภาพลกษณของงานราชการ และการปลกฝงคานยมจตสาธารณะใหแกคนรนใหม ซงเปนปจจยจงใจจากภายใน (intrinsic rewards) ทตองการมงมนทำาประโยชนเพอประเทศชาตอนเปนเปาหมายระยะยาว อยางทเราเหนในประเทศแถบเอเชยตะวนออก เชน จน ญปน เกาหลใต

26

รวมทงสงคโปร ทคนเกงมความสามารถสง เรยนจบจากมหาวทยาลยทมชอเสยง แขงขนกนสอบเขารบราชการ เพราะประเทศเหลานมการคอรรปชนนอย หรอมมาตรการปราบปรามอยางจรงจง ขาราชการสรางผลงานทเปนประโยชนตอการพฒนาประเทศเปนทประจกษ งานราชการจงเปนงานทมเกยรตยศและศกดศร ภาคภมใจทงตนเองและวงศตระกล (Ko and Han, 2013; Houston, 2011) บางคนอาจจะแยงวาเพราะประเทศเหลานนมวฒนธรรมขงจอ แตอยาลมวาประเทศไทยในอดตกเคยทำาไดเชนกน

อนง งานวจยชนนมขอจำากดบางประการ กลาวคอ ศกษาปจจยทสงผลตอการเลอกอาชพรบราชการเพยง 3 ปจจยหลกเทานน ทสำาคญไมไดรวมปจจยแรงจงใจจตสาธารณะ (public service motivation) ซงถอเปนปจจยสำาคญในการทำางานราชการ นอกจากนวธการวจยเลอกเกบขอมลเฉพาะสพฐ.เทานน ซงในอนาคตหากสามารถเกบขอมลจากกลมตวอยางทมากกวา กจะทำาใหไดขอมลปจจยการเลอกอาชพรบราชการทชดเจนมากยงขน

กตตกรรมประกาศผเขยนขอขอบพระคณผอำานวยการสำานกงานอำานวยการ ผอำานวยการสำานกพฒนาระบบบรหารงานบคคลและนตการ ทปรกษาสพฐ.ดานนโยบายและแผน นกทรพยากรบคคลชำานาญการพเศษ (อดตบคลากรระดบ 8) ผเชยวชาญดานการบรหารบคคล และบคลากรของสพฐ.ทกทานทใหความรวมมอในการใหสมภาษณและตอบแบบสอบถาม ซงชวยใหการวจยครงนสำาเรจลลวงได

บรรณานกรม

27

จรน นท ไวยศรแสง. (2552). ปจจยท มผลตอการตดสนใจเล อกประกอบอาชพของนกศกษาระดบปรญญา

ตรในสถาบนอดมศกษาของรฐและเอกชนในเขตกรงเทพมหานคร. คณะพฒนาสงคมและ

สงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.ทมขาวการศกษา. (2558). จบตาจดท พบ กศ กษาธการ ล างบางขบวนการหากนกบคร. กรงเทพธรกจ 19

เมษายน 2558.นยม ยะตน. (2553). แรงจงใจของนตกรในการเขาเปนขาราชการตลาการศาลยตธรรม. วทยานพนธศลป

ศาสตรมหาบณฑต (รฐศาสตร) มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.ปนดดา อปะละ. (2527). ขวญในการปฏบตงานของขาราชการสงกดสำานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ.

วทยานพนธปรญญาโท มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.ประวณ ณ นคร. (2551). พระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ.2551 พรอมดวยสรปสาระสำาคญ

และคำาอธบายรายมาตรา. กรงเทพฯ: สวสดการสำานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน.ไพรตน เพชรยวน . (2551). แรงจงใจในการปฏบต ราชการของขาราชการพลเรอนกรมการปกครอง

กระทรวงมหาดไทย. วทยาลยการบรหารรฐกจ มหาวทยาลยบรพา.มลนธสถาบนอนาคตไทยศกษา. (2558). ขอเทจจรง 10 ป ระบบขาราชการไทย. กรงเทพฯ: มลนธสถาบน

อนาคตไทยศกษา.

28

วรไท สนตประภพ. (2558). ระเบดเวลา ประเทศไทย. กรงเทพธรกจ 11 มนาคม 2558.สมปอง รกษาธรรม. (2540). การตดสนใจเลอกประกอบอาชพของนกศกษาชนปสดทายระดบอนปรญญา

หรอเทยบเทาจากสถาบนการศกษาสงกดกระทรวงศกษาธการ จงหวดชลบร. ภาคนพนธ คณะพฒนาสงคมสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

เสาวภา ธรรมบตร. (2525). ปจจยทมอทธพลตอการตดสนใจเลอกประกอบอาชพคร: ศกษาเฉพาะกรณ

นกศกษาครในกรงเทพมหานคร.วทยานพนธสงคมวทยาและมานษยวทยามหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

สำานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (2550). ประเดนสำาคญในการแกไขกฎหมายวาดวยระเบยบ

ขาราชการพลเรอน (ฉบบพกพา). กรงเทพฯ: สำานกงาน ก.พ. (จำานวนพมพ 50,000 เลม)สำานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (2551). สาระสำาคญของพระราชบญญตระเบยบขาราชการ

พลเรอน พ.ศ.2551. กรงเทพฯ: สำานกงาน ก.พ. (จำานวนพมพ 50,000 เลม)หนงสอพมพกรงเทพธรกจ (2558). ผลวจยช ระบบขาราชการไทย กำาลงคน-งบ พง ประสทธภาพตำา. 31

มกราคม 2558.หนงสอพมพผจดการ. (2557). คนยคใหมเลอกรบราชการ ช บกต“ ” แมหลกดด เงนด มนคงสง“ ”. 19

กนยายน 2557.

29

อเนก สเตนนต. (2555). ปจจยทสงผลตอการตดสนใจเขารบราชการในองคกรปกครองสวนทองถน

กรณศกษาพนกงานสวนตำาบลในจงหวดเชยงราย. วทยานพนธรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยพะเยา.

Bohm, T. and Riedel, N. (2013). On selection into public civil service. CESifo Economic Studies, 59

(1): 34-71.Bozeman, B., and Su, X. (2014). Public service motivation concepts and theory: A critique. Public

Administration Review, Bright, L.(2005). Public employees with high levels of public service motivation: Who are they, where

are they, and what do they want? Review of Public Personnel Administration, 25, 138-154.Houston, D.J. (2000). Public service motivation: A multivariate test. Journal of Public Administration

Research and Theory, 20 (4), 713-728. Houston, D.J. (2011). Implications of occupational locus and focus for public service motivation:

Attitudes toward work motives across nations. Public Administration Review, 71 (5), 761-771.Organization for Economic Co-operation and Development. (2005). Trends in human resources

management policies in OECD countries: An analysis of the results of the OECD survey on strategic human resources management. Paris: OECD Publishing.

Ko, K. and Han, L. (2013). An empirical study on public service motivation of the next generation civil

servants in China. Public Personnel Management, 42 (2): 191-222.

30

Perry, J.L. and Wise, L.R. (1990). The motivational bases of public service. Public Administration

Review, 50 (3): 367–373.Perry, J.L., Hondeghem, A., and Wise, L.R. (2010). Revisiting the motivational bases of public service:

Twenty years of research and an agenda for the future. Public Administration Review, September-October, 2010.

Triudomsin, Napaporn (1996). Trends and Perspectives in the Government Official Career. MA.Thesis,

Economics, Thammasat University.

31