รายงาน เรอง เกษตรธรรมชาต

วชา ง 32102 การงานอาชพและเทคโนโลย

จดทำาโดย

1.นายสหรฐ กองกล เลขท 3

2.นางสาวกลนดา นยากล เลขท 6

3.นางสาวจตตราพร วรตนชยวรรณ เลขท 7

4.นางสาวจฑาทพย กาววน เลขท 8

5.นางสาวทพยสคนธา ราชวงใน เลขท 15

6.นางสาวธารารตน ดวงโฮง เลขท 17

7.นาวสาวนรกานต นมนวล เลขท 20

8.นางสาวผกาทพย เสนาธรรม เลขท 28

9.นางสาวกนกวรรณ คงคา เลขท 43

เสนอ

คณครจรประภา ไตรกตตคณ

โรงเรยนนารรตนจงหวดแพร

คำานำา

รายงาน เรอง เกษตรธรรมชาตฉบบน เปนสวนหนงของวชาวชา ง 32102 การงานอาชพและเทคโนโลย โดยมคณครจรประภา ไตรกตตคณ เปนคณครประจำาวชา ซงรายงาน เรอง เกษตรธรรมชาตฉบบนทางคณะผจดทำาไดรวบรวมขอมลเกยวกบเรองเกษตรธรรมชาต เชน หลกการของเกษตรธรรมชาต แนวปฏบตในการทำาเกษตรธรรมชาต ความหมายของเกษตรธรรมชาต รวมถงรปภาพทเกยวของกบเกษตรธรรมชาต

ปจจบนการทำาเกษตรธรรมชาตนนเปนสงทสำาคญสำาหรบเกษตรกร เพราะการทำาเกษตรธรรมชาตเปนทำาเกษตรโดยไมทำาลายธรรมชาต เปนการสอนใหเกษตรกรอยกบธรรมชาตอยางถกตอง ซงจะทำาใหการทำา

เกษตรแบบนเปนการอนรกษธรรมชาตไปในตว ซงทางทางคณะผจดทำาหวงวารายงานฉบบนจะเปนประโยชนแกทานทจะศกษาตอไป

คณะผจดทำา

สารบญ

เรอง หนา

คำานำา ก

สารบญ ข

เกษตรธรรมชาต

-หลกเกษตรธรรมชาต 1

-แนวปฏบตในการทำาเกษตรธรรมชาต1-2

การปลกพชผกโดยวธเกษตรธรรมชาต ตอน 13-6

การปลกพชผกโดยวธเกษตรธรรมชาต ตอน 2

-ความหมายของเกษตรธรรมชาต7

-แนวคดเกยวกบการเกษตรธรรมชาตของทานโนกจ โอกาดะ 7

-หลกเกษตรธรรมชาต8-13

การปลกพชผกโดยวธเกษตรธรรมชาต ตอน 3

-ปยอนทรยและปยชวภาพ14-19

การปลกพชผกโดยวธเกษตรธรรมชาต ตอนจบ

-การปองกนและกำาจดศตรพชโดยวธเกษตรธรรมชาต20-26

-เราไดอะไรจากการทำาเกษตรธรรมชาต26

สารบญรปภาพ

อางอง

เกษตรธรรมชาต

ภาพท1.1 แสดงศนยการเรยนรเศรษฐกจพอเพยงชมชน

          เกษตรธรรมชาต เปนการทำาการเกษตรโดยไมใชสารเคมและปยเคม แตหนมาปรบปรงดนโดยเลยนแบบธรรมชาตในปา  ซงเปนแนวทาง การเกษตรทใชวธปรบปรงดนโดยเลยนแบบธรรมชาตของปา  ทำาให ดนกลบมความอดมสมบรณตามธรรมชาตโดยใชทรพยากรธรรมชาต ทอยอยางจำากดใหเกดประโยชนสงสด ไมลำาลายสภาพแวดลอมและไมกอใหเกดอนตรายตอผผลตและผบรโภค สามารถใหผลผลต ทมทงปรมาณและคณภาพและมความยงยน

หลกเกษตรธรรมชาต  มดงน           1. มการปรบปรงดนด โดยการใชปยอนทรย ไดแก ปยหมก ปยคอก ปยนำาชวภาพ และปยพชสด และมการคลมดน            2. ใชระบบการปลกพชหลายชนด ไดแก การปลกพชหมนเวยน และการพชแซม เพอเปนการจำาลองธรรมชาตมาไวในไรนา และชวยปองกนการระบาดของโรคและแมลง 3. อนรกษแมลงทมประโยชน โดยไมใชสารเคมปองกนและ กำาจดศตรพช เนองจากสารเคมจะไมเพยงแตทำาลายแมลงศตรเทานน แตยงทำา

1

2

ลายตวทำาและตวเบยนซงเปนแมลงทเปนประโยชนได

ภาพท1.2 แสดงตวอยางการปลกตามเกษตรธรรมชาต

แนวปฏบตในการทำาเกษตรธรรมชาต           1. ทำาใหหนาดนลกเฉพาะในกรณทพนทแหงนนมหนาดนตน และมชนดนดานอยถดไป ซงทำาไดโดยใชแรงงานคนขด หรอใช รถแทรกเตอรไถหรอใชพชตระกลถวทมระบบรากลก เชน ถวมะแฮะ           2. ใชปยอนทรยแทนปยเคม โดยใชปยหมกหรอปยคอก เปนปยรองพน หรอปยหลกแลวใชปยนำาชวภาพเปนปยเสรม            ปยหมกจะทำาจากเศษพช 2 สวน มลสตว 1 สวน และเชอ พ.ด.-1 จำานวน 1 ซองตอวสด 1 ตนผสมวสดเหลานใหเขากน โดยพรมนำาใหมความชนประมาณ 60% กลบกองทก 20 วน เปนเวลา 3 เดอน ปยหมกกจะใชได            สวนปยนำาชวภาพทำาจากมลไขไก 40 กโลกรม รำาละเอยด 60 กโลกรม เชอ พด. –1 จำานวน 1 ซอง ผสมใหเขากน โดยพรมนำาใหมความชน 40% คลกกองดวยกระสอบปาน กลบกองทกวน เปนเวลา 1 สปดาห   นำามาผงในทรมจนแหง เกบใสกระสอบไวใชเวลาจะใชใหนำาปยแหงททำาไว 1 กโลกรม เทใสถง เตมนำา 20 ลตร ใชไมคนบอย ๆ นาน 7 วน (จะใชป มลม แบบตปลากได) ผสมนำาอก 20-40 เทา กอนนำาไปรดตนพช            3. มการเตรยมดนดกอนปลกพช ซงทำาไดหลายกรณ                      ใชปยหมกหรอปยคอกใสเปนปยรองพน  คลกเคลากบดน หมกดนโดยรดนำาใหเปยกชมแลวทงไว1 สปดาห จงพรวนดนปลก

                     ถาดนดแลวกเพยงแตสาดปยหมดหรอปยคอก  แลวไถพรวน ใหเขากนดจงปลกพชได            4. คลมดนใหพชทปลก ซงจะชวยปองกนการชะลางของ หนาดน รกษาความชมชนของดนทำาใหหนาดนออนนมชวยควบคม อณหภม ปองกนมใหวชพชขน ชวยกระตนใหมจลนทรยในดนมากขน และยงชวยเพมธาตอาหารพชจากการสลายตวของวสดคลมดน            5. ใชระบบการปลกพชหลายชนด ซงทำาไดโดยการปลกพช หมนเวยน และการปลกพชแซม                      การปลกพชหมนเวยนจะใชพชตระกลถว ปลกหมน เวยน อยางนอยปละ 1 ครง และจะไมปลกพชชนดเดยวกนหรอ ตระกลเดยวกนซำาทเดม แตจะปลกแตง มะเขอ พรก ผกกนใบ ถว ขาวโพด สลบกนตลอดทงป บางครงกสลบดวยดอกไม เชน ดาวเรอง ซงวธนจะชวยปองกนโรคและแมลงระบาด                      การปลกพชแซมจะทำาใหมแหลงอาหารหลากหลายเปน แหลงชมนมของแมลงทมประโยชน  สและกลนรวมทงระดบความสง ทแตกตางกน จะทำาใหศตรพชเกดความสบสนในการ หาอาหาร รวมทงพชบางชนดจะมกลนหรอสารไลแมลงดวย           ตวอยาง การปลกพชแซม เชน ปลกตะไครหอมแซมหรอ รองแปลง ปลกขาวโพดรวมกบถวลสง  ปลกดอกไมสสด ๆ แซม ในแปลง           6. การปองกนและกำาจดโรค-แมลง จะใชสมนไพร ททำาจาก สะเดา ขา ตะไครหอม อยางละ 2 กโลกรม ตำาใหละเอยดแชในนำา 20 ลตร นาน 1 คน กรองเอากากออก กอนนำาไปฉดพนใหผสมนำา 10 เทา และเตม นำาสบเพอใหจบใบด แลวนำาไปฉดพนตอนเยน ๆ  ถาฉดเพอปองกน กฉดทก ๆ 7 วน แตถามหนอนมากกจะฉดทก ๆ 3 วน นอกจากสมนไพร ดงกลาวแลว ยงมสมนไพรชนดอน ๆ  อกมากมาย ทสามารถใชปองกนและกำาจดโรคและแมลงศตรพชได

3

ภาพท1.3 แสดง จงจ ฮวยฉาย เปนพชตวอยางในการปลกพชตามเกษตรธรรมชาต

ภาพท1.4 แสดง ผกป งแดง เปนพชตวอยางในการปลกพชตามเกษตรธรรมชาต

4

จากพระราชดำารสพระบาทสมเดจพระเจาอยหวในวโรกาสเสดจทอดพระเนตรโครงการศนยฝกอบรมเยาวชนเกษตร วดญาณสงวราราม วรมหาวหาร อนเนองมาจากพระราชดำาร อำาเภอบางละมง จงหวดชลบร เมอวนท 28 ตลาคม พ.ศ. 2530 โดยใหศนยฯ แหงนดำาเนนการแกไขสภาพดนเสอมโทรมและใหความรดานการอนรกษดนและนำาแกราษฎรทวไป เนองจากบรเวณนมสภาพแหงแลง ดนขาดความอดมสมบรณ ซงในปจจบนการเพาะปลกของประเทศไทยกประสบปญหาหลายประการ

      ทสำาคญประการแรกคอ ดนขาดความอดมสมบรณ กลาวคอพนทการเกษตรของประเทศไทยประมาณ 80% เปนดนทขาดความอดมสมบรณ มเปนกรดสง และทสำาคญเปนดนทขาดจลนทรยทมประโยชนตอดนและตอพช ซงเรยกไดวาเปนดนตาย สาเหตกมาจากการปลกพชชนดเดยวกนซำา ๆ หลายป ไมมการปลกพชหมนเวยน อกทงมการใชปยเคมเพยงอยางเดยวเปนสวนใหญ สดทายกทำาใหเกดสภาพดนกรด ขาดความอดมสมบรณ เกษตรกรปลกพชแลวใหผลตอบแทนไดไมเตมท

      ประการทสอง เกษตรกรประสบปญหาแมลงศตรพชชนดตาง ๆ รบกวนไมวาจะเปนสวนผก สวนผลไม ไมดอก-ไมประดบ พชไร-นา ชนดตาง ๆ และหนทางทเกษตรกรเลอกใชแกปญหาสวนใหญกคอ สารเคมฆาแมลง แตจากการทเกษตรกรขาดความรความเขาใจในการเลอกใชสารเคม วธการใชทเหมาะสม ชวงเวลาในการใช เกษตรกรใชสารเคมหลายชนดซำาซอนกน

5

และในปรมาณทมากเกนความจำาเปน มผลทำาใหสารพษตกคางในผลผลต มตนทนการผลตสง เปนอนตรายตอเกษตรกรผผลตเอง และผบรโภคกไดรบอนตรายเชนกน มผบรโภคจำานวนมากทตองหวาดระแวงกบพษภยของสารพษตกคางในอาหาร

ภาพท2.1 แสดงพชผกทปลอดสารเคมตามหลกเกษตรธรรมชาต

และทสำาคญอกประการหนงคอมผลกระทบตอสภาพแวดลอมในภมภาคนน อกทงในปจจบน กระแสความตองการผลผลตทางการเกษตรทปลอดภยจากสารพษของผบรโภค ทงในและตางประเทศกำาลงมความตองการ และเปนทยอมรบมากขนเรอย ๆ และลาสดคอ นโยบายการควบคมผกทมสารพษตกคางเกนกำาหนดมใหเขามาจำาหนายในกรงเทพฯ ซงจะทำาใหผบรโภคปลอดภยมากขน และเกษตรกรเองกตองปรบปรงการเพาะปลกใหปลอดภยตามความตองการของตลาดดวย ไมวาเกษตรกรคนไหน ๆ กอยากปลอดภยจากสารเคม ไมมใครอยากใชสารเคม เพราะอนตรายทงตนเองและผบรโภค แตถาไมใชแลวจะใชอะไรทดแทน ปญหาในการเพาะปลกทเกษตรกรพบม 2 ประการใหญคอ เรองความอดมสมบรณของดน ถาไมใชปยเคมแลวจะใชอะไรทดแทน เพอทจะปลกพชใหไดผลผลตสงและมคณภาพด และอกเรองหนงกคอการปองกนและกำาจดศตรพช ถาไมใชสารเคมแลวจะใชอะไรทดแทน

       แนวทางทจะทำาใหดนเปนดนทมความอดมสมบรณเปนดนทมชวต สามารถเพาะปลกพชใหไดผลผลตสง และมคณภาพด ไมวาจะเปนพชไร นา ผก ผลไม ดอกไมกตาม และจะเปนแนวทางทจะสามารถผลตผลผลตทปลอดภยจากสารพษทางการเกษตร ทงผผลตและผบรโภค ชวยรกษาสงแวดลอม สามารถทำาเปนอาชพไดอยางยงยน ซงแนวทางนนกคอ แนวทางเกษตรธรรมชาต นนเอง

       ถาจะกลาวถงในดานโภชนาการ ผเขยนไดมโอกาสทำางานทดลองรวมกบนกวจยชาวญปนท Hokkaido Ornamental Plants and Vegetable Research Center ประเทศญปน เมอป พ.ศ. 2541 โดยทำาการทดลองปลกผกฮองเตและผกกาดหวโดยใชปยหมก ปยเคมในอตราตาง ๆ กน และไมใชสารเคมฆาแมลงทกแปลงทดลอง ผลการทดลองพบวา คณภาพภายในผกทปลกโดยการใชปยอนทรย (ปยหมกและปยนำาชวภาพ) จะมวตามนซสงกวาผกทปลกโดยใชปยเคมอยางเดยว และยงมคาของ Brix และนำาตาลสงกวาอกดวย ซงทำาใหผกทปลกโดยการใชปยหมกจะมรสชาตดกวาผกทปลกโดยการใชปยเคม

ภาพท2.2 แสดงโภชนาการอาหาร พชผกทปลอดสารเคม

 นอกจากนยงพบวา ผกทปลกโดยการใชปยหมกจะมคา NO3-N (เปนคาทบงบอกถงความเปนอนตรายของผกนน) ตำากวาผกทปลกโดยการใชปยเคม แตจากการทดลองกพบเชนกนวาในการปลกผก ถาใหปยมากเกนไปไมวาจะเปนปยอนทรยหรอปยเคมกตาม จะม สาร NO3-N สะสมในผกนนสง

6

ซงเปนอนตรายตอสขภาพของผบรโภคได และสำาหรบคณภาพภายนอกกพบวา ผกทปลกโดยการไมใชสารเคมฆาแมลงกสามารถใหผลผลตทสวยงามตามมาตรฐานทตลาดตองการ

       ทกลาวมาเปนดานคณภาพของผกและสำาหรบในดานการใหผลผลตนน จากผลการทดลองนเรากพบวาผกทปลกโดยการใชปยหมกอยางเดยว สามารถใหผลผลตในปรมาณไมแตกตางจากผกทปลกโดยการใชปยเคมอยางเดยว นนกคอการปลกพชโดยวธเกษตรธรรมชาตสามารถปลกเปนอาชพได มใชแตปลกเพอเปนผกสวนครวหลงบานเทานน

       ในการทำาเกษตรธรรมชาตนนกเปนเรองทไมยาก แตตองอาศยความอดทนโดยเฉพาะในชวงปแรก ๆ หากผานปท 3 ไปกสามารถเพาะปลกไดงายขนเรอย ๆ ทงนกขนอยกบสภาพความอดมสมบรณของดน และสภาพแวดลอมเดม ถาดนด สภาพแวดลอมด กสามารถทำาเกษตรธรรมชาตไดอยางงาย ๆ ตงแตปแรก จากประสบการณททำางานดานเกษตรธรรมชาตมาเรมเขาปท 8 แลวของผเขยน ทำาใหทราบวาการเรมทำาเกษตรธรรมชาตในปแรก ถาดนขาดความอดมสมบรณกจะตองใสปยหมกและปยนำาชวภาพมาก และปรมาณปยทใสจะลดลงเรอย ๆ ทกป แตในทางตรงกนขาม ผลผลตในปแรกอาจไดไมมาก (แตกคมกบการลงทน) และผลผลตจะเพมขนในปหลง ๆ

ภาพท2.3 แสดงการ พชผกทปลกตามหลกเกษตรธรรมชาตทดนอดมสมบรณ

7

ในดานการปองกนและกำาจดศตรพชกเชนกน ในปแรกอาจจะตองมการปองกนและกำาจดแมลงศตรพชบอยครงและคอย ๆ ลดลงในปตอ ๆ มา และในทสดกมแมลงศตรธรรมชาตมากขน แมลงศตรธรรมชาต หรอตวหำา ตวเบยน เหลานกจะชวยควบคมแมลงศตรพชใหเราเอง เกษตรกรเพยงแตจดสภาพแวดลอมใหหลกเลยงการระบาดของศตรพชกเพยงพอแลว เชน จดระบบการปลกพชตาง ๆ หมนเวยน และการปลกพชแซมใหเหมาะสม มการทำาความสะอาดแปลงไมปลอยทงไวจนเปนแหลงสะสมโรคแมลง เปนตน ซงจะเหนไดวาตนทนในการทำาเกษตรธรรมชาตจะสงเฉพาะในปแรก และลดตำาลงในปหลง แตผลผลตจะเพมขนในปหลงดวย ซงตรงกนขามกบการทำาเกษตรเคม จากนตอไปจะเปนการแนะนำาใหรจกกบความหมายและหลกการเกษตรธรรมชาต ตอดวยวธการทำาและใชปยชนดตาง ๆ ทดแทนปยเคม รวมทงการใชวธการตาง ๆ ในการปองกนและกำาจดศตรพชเพอทดแทนการใชสารเคม และสดทายกจะเปนวธการปรบเปลยนมาสแนวทางเกษตรธรรมชาต

8

ความหมายของเกษตรธรรมชาต

เกษตรธรรมชาตหมายถง การทำาการเกษตรทไมใชปยเคม และสารเคมทางการเกษตรทกชนด แตจะใหความสำาคญของดนเปนอนดบแรก ดวยการปรบปรงดนใหมพลงในการเพาะปลก เหมอนกบดนในปาทมความอดมสมบรณตามธรรมชาต โดยการนำาทรพยากรธรรมชาตทมอยอยางจำากดมาใชใหเกดประโยชนสงสด เปนวธการทไมกอใหเกดผลเสยตอสภาพแวดลอม ไมเปนอนตรายตอเกษตรกรและผบรโภค สามารถใหผลผลตทมทงปรมาณและคณภาพ เปนระบบเกษตรทมความยงยนถาวร เปนอาชพทมนคง

แนวคดเกยวกบการเกษตรธรรมชาตของทานโนกจ โอกาดะ

หลกเกษตรธรรมชาตนไดนำาแนวคดมาจากชาวญปนคอ โมกจ โอกาดะ ซงเปนผรเรมคนควาเกษตรธรรมชาตมาตงแตป พ.ศ. 2478 โมกจ โอกาดะ กลาววา "พลงทเปนหลกสำาคญในการเจรญเตบโตของพชนนมาจากธาตดน โดยมพลงของธาตนำาและธาตไฟเปนสวนเสรม เนองจากการเจรญเตบโตของพชขนอยกบคณสมบตของดน ซงเปนพลงหลกทสำาคญ ดงนนเงอนไขทสำาคญทสดของการเพาะปลกจงอยทตองปรบปรงดนใหม

คณภาพด ทงน เพราะดนยงดกจะยงไดผล สวนวธการปรบปรงดนกคอ การเพมความกระปรกระเปราใหดน ซงทำาไดโดยการทำาใหดนมความสะอาดและบรสทธ เพราะวาดนยงบรสทธกจะยงทำาใหพลงการเจรญเตบโตของพชดขน (1 กรกฎาคม 2492)

หลกเกษตรธรรมชาต

ถาเราศกษาสภาพปา เราจะเหนวาในปามตนไมนานาชนดขนปะปนกนอยเตมไปหมด ผวดนถกปกคลมไปดวยใบไมทหลนทบถมกน สตวปาถายมลไวทผวหนาดน คลกเคลากบใบไมและซากพช มลสตวรวมทงซากสตว โดยมสตวเลก ๆ เชน ไสเดอน กงกอ จงหรด ฯลฯ กดแทะเปนชนเลก ๆ และมจลนทรยทอยในดนชวยยอยสลาย จนกลายเปนฮวมส ซงเปนแหลงธาตอาหารพช และใชในการเจรญเตบโตของตนไมในปานนเอง ดงนนจงไมจำาเปนตองเอาปยเคมไปใสในปา ซงเกษตรกรสามารถเลยนแบบปาไดโดยการใชปยอนทรย เชน ปยหมก ปยนำาชวภาพ และปยพชสด ใชปยชวภาพ เชน ไรโซเบยม ไมโครไรซา เปนตน ทดแทนการใชปยเคม นอกจากนใบไมและเศษพชทปกคลมผวดนกเปนการคลมผวหนาดนไว ปองกนการสญเสยความชนภายในดน ทำาใหหนาดนออนนมสะดวกตอการไชชอนของรากพช ถาศกษาตอไปจะพบวา แมไมมใครนำาเอายาฆาแมลงไปฉดพนใหตนไมในปา แตตนไมในปากเจรญเตบโตแขงแรง ตานทานโรคและแมลงได ตามธรรมชาตถงแมจะมโรคและแมลงรบกวนบาง แตกไมถงขนเสยหาย และยงสามารถใหผลผลตไดตามปกต นนกคอ ตนไมทขนอยบนดนทมความอดมสมบรณ จะสามารถตานทานโรคและแมลงได นอกจากนพชในปากมไดเปนพชชนดเดยวกนทงหมด แตเปนพชหลากหลายชนด ทำาใหมความหลากหลายทางชวภาพ มแหลงอาหารทหลากหลายของแมลง และแมลงบางชนดกเปนแมลงศตรธรรมชาตของแมลงศตรพช ดงนนจงเกดสมดลตามธรรมชาต โอกาสทแมลงศตรพชจะระบาดจนเกดความเสยหายจงมนอย

9

ดงนนเกษตรกรจงสามารถจำาลองสภาพปาไวในไรนา โดยการปลกพชใหหลากหลายชนด

ภาพท3.1 แดงการจำาลองสภาพปาไวในไรนา โดยการปลกพชหลายชนด

หลกเกษตรธรรมชาตกเปนหลกการทเลยนแบบมาจากปาทสมบรณนนเอง ซงจะประกอบดวยการปฏบตการทางการเกษตรทคำานงถงดน พช และแมลง ไปอยางพรอมกนคอ

1. มการปรบปรงดนใหมความอดมสมบรณ ซงสามารถทำาไดโดย

1) ปรบปรงดนโดยใชปยอนทรยและปยชวภาพ ปยอนทรยไดแก ปยหมก ปยนำาชวภาพ และปยพชสด สวนปยชวภาพไดแก ไรโซเบยม ไมโคไรซา ปยเหลานจะใหทงธาตอาหารหลกและธาตอาหารรองแกพชอยางครบถวน จงใชทดแทนปยเคม

2) การคลมดน ทำาไดโดยใชเศษพชตาง ๆ จากไรนา เชน ฟาง หญาแหง ตนถว ใบไม ขยมะพราว เศษเหลอทงจากไรนา หรอกระดาษหนงสอพมพ พลาสตกคลมดน หรอการปลกพชคลมดน การคลมดนมประโยชนหลายประการคอ ชวยปองกนการชะลางของหนาดน และรกษาความชมชนของดน เปนการอนรกษดนและนำา ชวยทำาใหหนาดนออนนม

10

สะดวกตอการไชชอนของรากพช ชวยรกษาอณหภมของดนมใหเปลยนแปลงอยางรวดเรว ชวยปองกนวชพช ชวยกระตนใหจลนทรยทมประโยชนเพมขนทงชนดและปรมาณ นอกจากนวสดคลมดนจะคอย ๆ ยอยสลายและปลดปลอยธาตอาหารใหแกดน เชน การใชเศษพชคลมดน ซงประโยชนตาง ๆ ของการคลมดนดงกลาวมาน จะชวยสงเสรมใหพชเจรญเตบโตดและใหผลผลตด อนงในการคลมดนถาสามารถคลมดนไดหนาพอจะชวยปองกนวชพชไดเปนอยางด อกทงยงชวยใหดนทเตรยมไวดตงแตกอนปลก ยงคงมความออนนมและรวนซยตลอดฤดอกดวย

3) การปลกพชหมนเวยน เนองจากพชแตละชนดตองการธาตอาหารแตกตางกนทงชนดและปรมาณ อกทงระบบรากยงมความแตกตางกนทงในดานการแผกวางและหยงลก ถามการจดระบบการปลกพชอยางเหมาะสมแลว จะทำาใหการใชธาตอาหารมทงทถกใชและสะสมสลบกนไป ทำาใหดนไมขาดธาตอาหารธาตใดธาตหนง

2. ปลกพชหลายชนด การปลกพชหลายชนดเปนการจดสภาพแวดลอมในไรนา ซงจะชวยลดการระบาดของโรคและแมลงศตรพชได เนองจากการปลกพชหลายชนดจะทำาใหมความหลากหลายทางชวภาพ มแหลงอาหารทหลากหลายของแมลง จงมแมลงหลากหลายชนดมาอาศยอยรวมกน ในจำานวนแมลงเหลานจะมทงแมลงทเปนศตรพชและแมลงทเปนศตรธรรมชาต ทจะชวยควบคมแมลงศตรพชใหคลายคลงกบธรรมชาตในปาทอดมสมบรณนนเอง การปลกพชหลายชนดสามารถทำาไดหลายรปแบบ เชน

1) การปลกหมนเวยน เปนการไมปลกพชชนดเดยวกนหรอตระกลเดยวกน ตดตอกนบนพนทเดยวกน การปลกพชหมนเวยนจะชวยหลกเลยงการระบาดของโรคและแมลง และชวยประโยชนในทางดานการปรบปรงดน โดยมหลกในการเลอกพชชนดตาง ๆ มาไวในระบบการปลกพชหมนเวยน

11

ดงน

ก. ไมปลกพชชนดเดยวกนหรอตระกลเดยวกนตดตอกน

ข. ควรปลกพชกนใบ กนดอก/ผล และกนหว สลบกน เนองจากพชทงสามชนดนจะมความตองการธาตอาหารทแตกตางกน

ค. ควรปลกพชทมระบบรากสนและรากยาวสลบกน เพอใหรากแผกระจายไปหาอาหารในดนทตางระดบกน สบเปลยนหมนเวยนกนไป

ง. ควรปลกพชตระกลถว เชน ถวตาง ๆ พชตระกลถวจะชวยเพมธาตไนโตรเจนและอนทรยวตถ เปนการชวยปรบปรงบำารงดน ในการปลกพชตระกลถว ถาเปนไปไดควรใชไรโซเบยมคลกเมลดกอนปลก จะชวยเพมประสทธภาพในการตรงไนโตรเจนมากยงขน

จ. ควรปลกพชตระกลหญา เชน ขาว ขาวโพด อยางนอยปละ 1 ครง พชตระกลหญาชวยเพมอนทรยวตถ และแมลงศตรพชของพชตระกลหญากแตกตางจากผกตระกลตาง ๆ เปนการตดวงจรอาหารของแมลง จะชวยลดการระบาดของแมลงศตรพชได

ฉ. ควรปลกพชทมเศษเหลอทง เชน สวนของใบและลำาตนหลงการเกบเกยวมาก สลบกบพชทมเศษเหลอทงหลงการเกบเกยวนอย

ช. ในการปองกนโรคและแมลงศตรพช ควรพจารณาองคประกอบอนดวย เชน เลอกปลกถวลสง และดาวเรอง เพอปองกนไสเดอนฝอยรากปม

2) การปลกพชแซม การเลอกพชมาปลกรวมกน หรอแซมกนนน พชทเลอกมาตองเกอกลกน เชน ชวยปองกนแมลงศตรพช ชวยเพมธาตอาหารใหอกชนดหนง ชวยคลมดน ชวยเพมรายไดกอนเกบเกยวพชหลก เปนตน ตวอยางของการปลกพชแซมมดงตอไปน

ก. การปลกดอกไมสสด ๆ เชน บานชน บานไมรโรย ดาวเรอง ดาวกระจาย ทานตะวน รอบ ๆ แปลงผก/สวนไมผล หรอปลกแซมไปกบผก/ไมผล อยางประปรายกได สของดอกไมจะชวยดงดดให แมลงศตรธรรมชาต หรอแมลงตวหำาและตวเบยนเขามาอยในแปลง และนำาหวานจากเกสรดอกไมกจะเปนอาหารของแมลงเหลานดวย แมลงศตรธรรมชาตเหลานจะชวยควบคมแมลงศตรพช

ภาพท3.2 แดงพชดอกไมสสด ซงจะชวยควบคมแมลงศตรได

ข. การปลกตะไครหอมรอบ ๆ แปลง ชวยปองกนแมลงศตรพช เมอตดใบตะไครหอมจะมกลนไลแมลง ใบตะไครหอมเพอปองกนแมลงกได นอกจากนใบตะไครหอมยงนำามาทำานำายาสมนไพรฉดพนไลแมลงไดอกดวย

ค. การปลกพชบางชนดซงมกลนหรอสารไลแมลงศตรพช เชน ผกกาดหอม กระเทยม ดาวเรอง ผกช กระเพรา มะเขอเทศ ฯลฯ แซมลงไปในแปลงปลกพชหลกเพอลดแมลงศตรพช เชน ปลกผกชรวมกบคะนา เปนตน

ง. การปลกดาวเรองรวมกบพชอน เชน มนฝรง มะเขอเทศ กลวยหกมก สบปะรด จะชวยลดความเสยหายจากการทำาลายของไสเดอน

12

ฝอยรากปมได หรออาจปลกดาวเรองหมนเวยนเพอลดไสเดอนฝอยดงทกลาวมาแลว

จ. การปลกหอมรวมกบพชตระกลแตง เชน แตงกวา แตงโม แคนตาลป เปนตน หรอการปลกกยไชใชรวมกบพชตระกลพรก-มะเขอ จะชวยปองกนโรคเหยวทเกดจากเชอฟวซาเรยมได เนองจากบรเวณรอบ ๆ รากหอมและรากกยไช มแบคทเรยตอตานเชอราสาเหตของโรคได

ฉ. การปลกถวลสงแซมระหวางแถวของขาวโพด จะชวยทำาใหแมลงศตรธรรมชาตมาอาศยอยในแปลง เชน มแมงมมตวหำาชวยควบคมหนอนเจาะลำาตนขาวโพด เปนตน

3. อนรกษแมลงทมประโยชน ซงสามารถทำาไดโดย

1) การทไมใชสารเคม เนองจากสารเคมทำาลายทงแมลงศตรพชและแมลงศตรธรรมชาตทมประโยชนดวย การทไมใชสารเคมทำาใหมศตรธรรมชาต พวกตวหำาและตวเบยนมากขนในพนทบรเวณนน ซงศตรธรรมชาตเหลานจะชวยควบคมแมลงสตรพชให

13

ภาพท3.3 แสดงแมลงศตรพชและแมลงศตรธรรมชาต ไมใชสารเคมทำาลาย

2) ปลกดอกไมสสด ๆ เชน บานชน ทานตะวน บานไมรโรย ดาวเรอง ดาวกระจาย เปนตน โดยปลกไวรอบแปลง หรอปลกแซมลงในแปลงเพาะปลก สของดอกไมจะดงดดแมลงนานาชนด และในจำานวนนนกมแมลงศตรธรรมชาตดวย จงเปนการเพมจำานวนแมลงศตรธรรมชาตในแปลงเพาะปลก ซงจะชวยควบคมแมลงศตรพชใหแกเกษตรกร

ปยอนทรยและปยชวภาพ

ในการทำาเกษตรธรรมชาต เนองจากเราไมใชปยเคม แตจะหนมาปรบปรงดนโดยใชปยอนทรยและปยชวภาพแทน

ปยอนทรย ไดแก ปยหมก ปยนำาชวภาพ และปยพชสด (สำาหรบปยคอกไมไดกลาวถง เนองจากนำาปยคอกหรอมลสตวมาใชเปนวสดในการทำาปยหมก)

ปยชวภาพ ไดแก ไรโซเบยม ไมโคไรซา

ปยอนทรยและปยชวภาพเหลาน จะใหทงธาตอาหารหลกและธาตอาหารรองแกพชอยางครบถวน และในปรมาณทมากพอ จงใชทดแทนปยเคมในการเพาะปลกพชได และการใชปยชวภาพรวมดวยกจะชวยทำาใหไมตองใชปยหมกมาก จงเปนไปไดทจะทำาเกษตรธรรมชาตในพนทแปลงใหญ มใชทำาแปลงเลก หรอสวนครวหลงบานเทานน

14

ลกษณะ ปยเคม ปยอนทรย/ชวภาพ (จลนทรย) 1. การดดซบธาตอาหาร ไมม ดดซบไดด 2. การอมนำา ไมม ทำาใหดนอมนำาไดดขน 3. ความรวนซยของดน ทำาใหดนอดตวเปนกอนแขงในระยะยาว ดนรวนซยด 4. ระดบความเปนกรด เพมขน ชวยรกษาสมดลของความเปนกรดดาง 5. ระยะเวลาทมผลในดน ระยะสนแตจะหายไปเรวจากการชะลางหรอเปลยนรป คงอยในดนนาน 6. ความเจรญเตบโตของเชอจลนทรย เตบโตดแตเพยงระยะสน ในระยะยาวไมด เตบโตดและนาน 7. การขยายพนธของแมลงศตรพช ขยายพนธรวดเรว ไมมผล 8. การปองกนโรคพช ไมชวยปองกน ชวยปองกน

ปยอนทรย

สำาหรบปยอนทรยในทนจะขอกลาวถงวธการทำาปยหมกและปยนำาอยางสน ๆ สำาหรบปยพชสดนนกเปนการนำาพชตระกลถวมาปลก และเมอถงระยะออกดอก ซงเปนระยะทพชเจรญเตบโตเตมท กจะไถกลบ และปลอยใหยอยสลายเนาเป อยผพงไปกอนแลวปลกพชตอไป การใชปยพชสดปรบปรงดนน จะเปนการเพมทงอนทรยวตถ และธาตอาหารพชโดยเฉพาะ

15

ธาตไนโตรเจน พชตระกลถวไดแก ถวพรา โสน ปอเทอง ถวเขยว ถวดำา ถวลสง ฯลฯ พชตระกลถวบางชนดอาจปลกแลวรอเกบผลผลตกอนกได เชน ถวลสง ถวเหลอง เปนตน ในแตละปควรปลกพชตระกลถวปละ 1 ครงเปนอยางนอย จะปลกเปนปยพชสดหรอปลกเพอเกบผลผลตกได

ภาพท4.1 การหวานปยโดยใชปยอนทรย

ปยหมก

เปนปยอนทรยทใหทงธาตอาหารพช จลนทรยทเปนประโยชนตอพช และชวยปรบปรงโครงสรางของดนใหเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของพช ปยหมกใชเปนปยรองพน ซงจะใสในขณะเตรยมดนกอนปลกพช โดยเฉพาะพชผกและไมดอกอายสนตาง ๆ แตถาเปนไมผลจะใสตอนเตรยมหลมปลก และใสระหวางป ๆ ละ 1-2 ครง การทำาปยหมกสามารถทำาไดโดยใชเศษพช 2 สวน มลสตว 1 สวน ถาเศษพชชนใหญหรอเปนเสนยาว เชน ฟาง ตนขาวโพด ผกตบชวา ตนถว เศษเหลอทงหลงจากการเกบเกยว เชน ตนมะเขอ เถาฟกทอง เปนตน กจะวางซอน ๆ กนเปนชน ๆ รดนำา พรอมกบขนไปยำาใหแนนพอสมควร

แตละชนของเศษพชอาจหนาประมาณ 20-30 เซนตเมตร สลบดวยชนของมลสตว หนาประมาณ 5-10 เซนตเมตร หรอถาเปนเศษพชชนเลก ๆ เชน ขยมะพราว แกลบ กากออย กสามารถผสมคลกเคลากบมลสตวให

16

เขากนพรอมกบพรมนำาใหความชน ซงทดสอบความชนในกองปยไดโดยใชมอกำาเศษวสดแนน ๆ แลวมนำาไหลออกมาตามรองนวมอเลกนอยกใชได

เมอกองปยเสรจ ควรหาวสด เชน ทางมะพราว ฟาง กระสอบเกา ๆ เปนตน มาคลมกองปย การดแลกองปยกโดยกลบกองปยทก 3-4 สปดาห เปนเวลาประมาณ 3 เดอน กสามารถใชได เมอไดปยหมกทสกแลว หรอปยหมกยอยสลายตวด สามารถนำาไปใชเพาะปลกพชได ปยหมกทสกแลวมลกษณะคอ วสดทนำามาใชทำาปยจะเป อยยย มสนำาตาลคลำาหรอดำา มกลนหอมเหมอนกลนดน ไมมกลนเหมนเหมอนมลสตวอยางครงเมอเรมทำากอง

ภาพท4.2 แสดงการปลกพชโดยใชฟางคลมหนาดน

การทำาปยหมกน ถาสารเรง เชน เชอ พ.ต.-1 ซงเปนเชอจลนทรยสำาหรบทำาปยหมกททางกรมพฒนาทดนผลตขน และแจกใหแกเกษตรกรใชทำาปยหมก กสามารถนำามาผสมกบกองปยไดดวย แตถาไมมกไมจำาเปนตองใช เพยงทำาใหสภาพกองปยมความชนเหมาะสม และมการกลบกองปยดงทกลาวมาแลว กสามารถทำาปยหมกไดเชนเดยวกน

ปยหมกยอยสลายตวดแลว หรอปยหมกทสกแลว สามารถนำาไปใชเพาะปลกพชได สำาหรบสดสวนของเศษพชและมลสตว กไมจำาเปนตองใชตามทกลาวมาแลวกได อาจปรบใชตามทเกษตรกรสามารถหาได เชน ถามมลสตว

17

มากและมเศษพชนอย กทำาไดเชนกน กลาวคอ มเศษอนทรยวตถเหลอทงจากไรนาชนดใดกสามารถนำามาปรบใชได ทสำาคญคอ ตองหมกใหยอย

สลายตวด กอนนำาไปใชเพาะปลกพช ในการใชปยหมกเพาะปลกพช เทคนคทสำาคญกคอผสมคลกเคลาปยกบดนใหเขากนเปนอยางดกอนแลวจงปลก

พช

ภาพท4.3 แสดงการทำาปยหมก

ปยนำาชวภาพ

เปนปยอนทรยชนดหนงทไดจากการหมกซากพชซากสตวในนำา โดยมจลนทรยชวยยอยสลาย มลกษณะเปนนำา ใชเปนปยเสรมธาตอาหารระหวางการเจรญเตบโตของพช จะใหทงธาตอาหารพชและจลนทรยทเปนประโยชน ตอไปนเปนสตรการทำาปยนำาทใชกนมาก วสดทใชมดงน

1. รำาละเอยด 60 กโลกรม2. มลไกไข 40 กโลกรม3. เชอ พ.ต.-1 จำานวน 1 ซอง

ภาพท4.4 แสดงการทำาปยนำาชวภาพหมายเหต

18

ก. เชอ พ.ต.-1 เปนเชอจลนทรยทใชทำาปยหมก ซงกรมพฒนาทดนผลตขน ถาไมมกไมตองใชกได ข. เนองจากรำามราคาแพง อาจใชนอยลง หรอถาหาไมไดกไมใชกได

ภาพท4.5 แสดงภาพผลตภณฑปยนำาชวภาพวธการทำาและการใช

นำาวสดทงหมดมาผสมคลกเคลาใหเขากน โดยพรมนำาใหมความชนขนาดใชมอกำาแลวปลอยมอ กอนวสดกยงคงรปอยกใชได เมอคลกเคลาวสดดแลว ใหทำากอง แลวคลมดวยกระสอบ คลมกองไว 7-10 วน โดยระหวางนตองกลบกองทกวน ๆ ละ 1 ครง หลงกลบกองตองคลมกองไวเชนเดม เมอครบกำาหนดใหแผกองปยออกผงใหแหงในทรม เมอปยแหงแลวใหเกบรกษาโดยตกใสกระสอบทสามารถระบายอากาศได และเกบไวในทรมอากาศถายเทสะดวก จะเกบไวไดนาน เมอจะนำาปยมาใช ใหนำาปยแหง 1 กโลกรม ผสมนำา 20 ลตร โดยใสถงหรอตมวางไวตามแปลง ใชไมไผคนทก ๆ วน ๆ ละ 3-4 ครง ๆ ละ 1 นาท ประมาณ 1 สปดาห กจะใชได (ถาไมใชไมคน อาจใชวธปมอากาศเขาไปกไดเชนเดยวกบแบบตปลา) แตควรผสมนำาอก 20-40 เทา กอนนำาไปรดตนพช วธการใชกบพชอาจรดทโคนตน หรอปลอยตามรอง หรอฉดพนทางใบ หรอจะตอเขากบระบบการใหนำาใหปยกได การใหปยนำาจะใหมากนอยเพยงใดขนอยกบความอดมสมบรณของดน และความตองการของพช ซงสงเกตไดจากลกษณะของใบพช ถาใบพชมสเหลองซดแสดงวาไดรบธาตอาหารไมพอ ถาใบพชมสเขยวเขมเกนไป แสดงวาไดรบธาตอาหารเกน แตถาใบพชเปนสเขยว แตไมเขยวเขมจนเกนไป ใบแผกวาง เหนเสนใบชดเจน กานใบชรบแสงเตมท แสดงวาพชไดรบธาต

อาหารเหมาะสมดแลว พชทไดรบธาตอาหารมากหรอนอยเกนไป จะออนแอตอการเขาทำาลายของโรคและแมลง แตถาพชไดรบธาตอาหารพอเหมาะ จะแขงแรงสามารถตานทานโรคและแมลงไดดกวา

การปองกนและกำาจดศตรพชโดยวธเกษตรธรรมชาต

การฟ นฟความสมดลของธรรมชาตในไร-นา ทผานการใชสารเคมในรปแบบตาง ๆ มาอยางมาก และเปนเวลานาน ใหกลบคนมาตามหลกการทง 3 ขอ เปนเรองทเกษตรกรสามารถทำาได โดยใชเวลาแตในปแรก ๆ จะประสบปญหาโรคและแมลงรบกวนบาง เนองจากดนทเรมถกปรบปรงยงไมมความอดมสมบรณดพอ และมสารปนเป อนอยมาก ทำาใหพชยงไมสามารถเตบโตและแขงแรงไดอยางเตมท ทำาใหออนแอตอการทำาลายของโรคและแมลงศตรพช

อกทงศตรธรรมชาตของแมลงศตรพชกยงนอยอย จงทำาใหเกษตรกรประสบปญหาโรคและแมลงศตรพชรบกวน และผลผลตตำาในระยะ 1-3 ปแรก แตหลงจากนนไป ถามการจดการด จะทำาใหปญหาโรคและแมลงศตรพชลดลง พรอมทงผลผลตกจะสงขน การเพาะปลกพชกงายขน การใชปยธรรมชาตกลดลง รวมทงการปองกนกำาจดศตรพชกใชปจจย

นอยลง ซงกหมายถงตนทนการผลตลดลง แตผลผลตสงขน ซงเปนการทำาการเกษตรทยงยน

ดงนนหากเกษตรกรประสบปญหาศตรพช สามารถปองกนและกำาจดศตรพชโดยไมใชสารเคม ซงมหลายแนวทางใหเลอกใช หรออาจนำาหลาย ๆ แนวทางมาผสมผสานกนกได ตามความเหมาะสม ศตรพชแบงอยางกวาง ๆ ได 3 ประเภทคอ วชพช โรคพช และแมลงศตรพช ซงจะสามารถปองกนและกำาจดไดดงแนวทางตอไปน

การปองกนและกำาจดวชพช

1. ใชวธการถอน ใชจอบถาง ใชวธการไถพรวน

2. ใชวสดคลมดน ซงเปนการปกคลมผวดน ชวยอนรกษดนและนำา และเปนการเพมอนทรยวตถใหกบดนอกดวย โดยสวนใหญมกใชวสดตามธรรมชาต ไดแก เศษซากพชหรอวสดเหลอใชในการเกษตร เชน ฟางขาว ตอซงพช หญาแหง ใบไมแหง ตนถว ขยมะพราว กากออย แกลบ เปนตน นอกจากนยงมพลาสตกทผลตขนสำาหรบการคลมดนโดยเฉพาะ ซงสามารถนำามาใชไดเชนกน

3. ปลกพชคลมดน เชน การปลกพชตระกลถวคลมดนในสวนไมผล การปลกพชตาง ๆ เชน ผก ไมดอก สมนไพร แซมในสวนไมผล เปนตน

การปองกนและกำาจดโรคและแมลงศตรพช

1. การปองกนและกำาจดโดยวธกล (Mechanical control) เชน การใชมอจบแมลงมาทำาลาย การใชมงตาขาย การใชกบดกแสงไฟ การใชกบดกกาวเหนยว เปนตน

20

2. การปองกนและกำาจดโดยวธเขตกรรม (Cultural control) เชน 2.1 การดแลรกษาแปลงใหสะอาด 2.2 การหาระยะเวลาทเหมาะสมในการปลกพช 2.3 การเกบเกยวพชเพอหลกเลยงการทำาลายของโรคและแมลง2.4 การใชระบบการปลกพช เชน การปลกพชหมนเวยน การปลกพช

แซม 2.5 การจดการใหนำา

2.6 การใสปยใหเหมาะสมกบความตองการของพชเพอลดการทำาลายของโรคและแมลง

3. การปองกนและกำาจดศตรพชโดยชววธ (biological control) คอ การใชประโยชนจากแมลงศตรธรรมชาต คอ

3.1 ตวเบยน (parasite) สวนใหญหมายถง แมลงเบยน (parasitic insects) ทอาศยแมลงศตรพชเพอการดำารงชวต และการสบพนธ ซงทำาใหแมลงศตรพชตายในระหวางการเจรญเตบโต

3.2 ตวหำา ไดแก สงมชวตทดำารงชวตโดยการกนแมลงศตรพชเปนอาหาร เพอการเจรญเตบโตจนครบวงจรชวต ตวหำาพวกนไดแก

สตวทมกระดกสนหลง ไดแก สตวปก เชน นก สตวเลอยคลาน เชน ง กงกา สตวครงบกครงนำา เชน กบ

ตวหำาสวนใหญทมความสำาคญในการควบคมแมลงและไรศตรพช ไดแก สตวไมมกระดกสนหลง เชน แมงมม ไรตวหำา และตวหำาสวนใหญ ไดแก แมลงหำา (predatory insects) ซงมมากชนด และมการขยายพนธไดรวดเรว

21

3.3 เชอโรค สวนใหญหมายถงจลนทรยททำาใหแมลงศตรพชเปนโรคตาย เชน เชอไวรส แบคทเรย รา โปรโตซว ไสเดอนฝอยทำาลายแมลงศตรพช

4. การปองกนโดยใชพนธพชตานทาน (host plant resistance) 5. การปองกนและกำาจดศตรพชโดยใชสมนไพรตาง ๆ

ตวอยางการปองกนและกำาจดโรคและแมลงศตรพช

1. การใชนำาสกดสมนไพรในการปองกนและกำาจดแมลงศตรพช เชน การใชสะเดา ขาว และตะไครหอม ซงทำาไดโดยใชสะเดา (ใชสวนของเมลดแก) ขา (ใชสวนของหวขาแก) ตะไครหอม (ใชสวนของใบสเขยวเขม) อยางละ 2 กโลกรม โขลกหรอตำาแลวแชนำา 20 ลตร นาน 24 ชวโมง โดยไวในทรม กรองเอากากออก นำายาทไดจะเขมขน ควรเจอจางดวยนำาประมาณ 8 เทา (ควรเตบสารจบใบซงจะใชนำาสบ 3 ชอนแกงตอนำายาทผสมแลว 20 ลตร เพอใหนำายาเกาะตดใบและตวแมลงไดดขน) สตรนใชฉดปองกนและกำาจดหนอนและแมลงตาง ๆ แตกไมไดหมายความวาจะใชไดกบแมลงทกชนด เชน แมลงปกแขง พวกดวงเตาแดง จะใชไมคอยไดผล แตนำาสกดจากเมลดนอยหนาจะใชไดผลดกบแมลงปกแขงดงกลาว

ยงมพชสมนไพรอกมากมายหลายชนดทสามารถใชปองกนและกำาจดแมลงศตรพชได เชน ขมน โลตน พรกขหน สาบเสอ ยาสบ ฯลฯ ซงเราสามารถนำามาทดลองใชในการปองกนและกำาจดแมลงศตรพชไดโดยนำาไปฉดพนในชวงทมหนอนมาก ควรฉดพนทก ๆ 3 วน แตอยางไรกตามควรตรวจดแมลงทก ๆ เชา ถาพบกใหใชมอรบกำาจดกอน เชน กลมของไขแมลง กลมของตวหนอน เปนตน ในการใชสารสกดสมนไพรอาจจำาเปนตองใชบอยครงในชวงแรก ๆ ของการทำาเกษตรธรรมชาตมากขน กไมจำาเปนตองใชสารสกดสมนไพรในการควบคมแมลงศตรพช หรออาจใชนอยมากกสามารถปลกพชไดผลดเชนกน

22

สารจบใบทไดจากนำาสบ สามารถทำาไดโดยใชสบซนไลท 1 กอน หนเปนฝอย ๆ เตมนำาอน 1 ลตร คนใหละลาย นำาสบนจะใชเตมในนำาสมนไพรไดทกสตรซงเปนสารจบใบ เพอใหนำายาเกาะตดใบและตวแมลงไดดขน อตราทใชคอ ใชนำาสบ 3 ชอนแกง ตอนำาสมนไพรทผสมแลว 20 ลตร

2. การใชสารสกดสมนไพรปองกนและกำาจดโรคพช เชน การใชวานหางจระเข กระเทยม อยางละ 200 กรม บดแลวกรองเอากากออก เตมนำาใหครบ 20 ลตร เตมนำาสมสายช 100 มลลลตร และเตมนำาสบดงกลาวมาแลวดวย ใชฉดพนทก ๆ 7 วน เพอปองกนโรคราแปงของพชตระกลแตงได จากผลการทดลองพบวากระเทยมมผลตอการปองกนโรคราแปงบนใบแคนตาลปไดมาก และวานหางจระเขมผลตอการปองกนโรคนไดปานกลาง (T. Sittirungsun and H. Horita, 1999)

3. การนำาวสดเหลอใชมาใชในการปองกนและกำาจดแมลงศตรพช เชน เปลอกไขนำามาหอดวยกระดาษหนงสอพมพแลวเผา และนำามาทบใหพอละเอยด นำาไปโรยรอบ ๆ ตนพช ชวยปองกนหนอนกระทได เปนตน

4. การใชกบดกกาวเหนยวสเหลอง จากผลการทดลองพบวา การใชกบดกกาวเหนยวสเหลองในการปองกนและกำาจดแมลงศตรพช จะชวยลดแมลงศตรพชไดมากในระยะแรกของการทำาเกษตรธรรมชาต เพราะในชวงนนมแมลงศตรธรรมชาต หรอตวหำาตวเบยนอยนอย แตถาทำาเกษตรธรรมชาตไประยะหนง และมแมลงศตรธรรมชาตมากพอ กไมมความจำาเปนในการใชกบดกกาวเหนยวอก กสามารถปลกพชไดผลด นอกจากนกบดกกาวเหนยวยงเหมาะสำาหรบการปลกพชผกกางมง หรอปลกใน Green House รวมทงแปลงเกษตรทวไปทเกษตรกรตองการลดการใชสารเคมอกดวย (T. Sekine and T.Sittirungsun, 2000)

ในปจจบนมเกษตรชาวสวนผลไมนำาเอากาวเหนยวสเหลองน ไปทารอบโคนตนผลไมเพอปองกนมด ซงจะมผลตอการปองกนพวกเพลยตาง ๆ ไดผลด เชน เกษตรกรชาวสวนทเรยนแถบภาคตะวนออก เปนตน

ขอเสนอแนะในการปองกนและกำาจดโรคและแมลงศตรพช

ในการทำาเกษตรธรรมชาตในระยะแรก ๆ หรอระยะเพงปรบเปลยนมาทำาเกษตรธรรมชาตนน เกษตรกรอาจประสบปญหาโรคและแมลงศตรพช เกษตรกรควรแกปญหานโดยวธการปองกนและกำาจดวธตาง ๆ ผสมผสานกนไป โดยหลกเลยงการใชสารเคมดงทไดกลาวมาแลว และเมอทำาเกษตรธรรมชาตไปสกระยะหนง ดนจะดขน การเจรญเตบโตของตนพชกจะดขน ทำาใหตนพชแขงแรง และนอกจากนยงมแมลงศตรธรรมชาตมากขน แมลงศตรธรรมชาตเหลานกจะชวยควบคมแมลงศตรพชใหโดยธรรมชาต

ภาพท5.1 แสดงปยเคมซงทำาใหดนเสย

แนวทางการปรบเปลยนมาสเกษตรธรรมชาต

23

การปรบเปลยนมาสเกษตรธรรมชาต เกษตรกรอาจทดลองเลอกพนบางสวนทำาเกษตรธรรมชาต โดยเลกใชปยเคมและสารเคมในพนทเลก ๆ กอน และเมอไดเรยนรและทำาไดดแลวกคอย ๆ ขยายพนทออกไป หรออกแนวทางหนงคอ ทำาการลดการใชปยเคมและสารเคมในพนททงหมดโดยคอย ๆ ลดทละนอย และในทสดกสามารถทำาเกษตรธรรมชาตในพนททงหมดไดอยางเตมรปแบบ

ภาพท5.2 แสดงการหวานปยเคมกอใหเกดผลเสยตอดนและสขภาพได

เทคนคการผลตผกในการเพาะปลกพชผกตาง ๆ ใหไดผลผลตดและมคณภาพดนน

นอกจากหลกเกษตรธรรมชาตทกลาวมาแลว เราจำาเปนตองเรยนรลกษณะและความตองการของพชชนดนน ๆ ดวย ซงจะไมขอกลาวไวในทน แตจะอานไดจากหนงสอเกยวกบผก ไมดอก ไมผลแตละชนด ซงจะชวยใหการเพาะปลกพชผกไดประสบความสำาเรจมากยงขน

เราไดอะไรจากการทำาเกษตรธรรมชาต

ถาเราทำาเกษตรธรรมชาต เราไดรายไดเปนตวเงนจากการขายผลผลต และไดรายไดทไมใชตวเงน แตเปนรายไดในรปตาง ๆ เชน อาหารทปลอดภยสำาหรบครอบครว เกษตรกรผผลตและผบรโภคมคณภาพชวตทด มสขภาพดไมเจบปวย ไมตองเสยเงนคารกษาพยาบาล ในดานสงแวดลอม

24

วธการเกษตรธรรมชาตจะชวยรกษาสงแวดลอม และชวยอนรกษทรพยากรธรรมชาตไวใหอยชวลกชวหลาน รฐบาลไมตองเสยคาใชจายในการแกไขปญหามลพษตาง ๆ เกษตรธรรมชาตเปนรปแบบหนงทสอดคลองกบแนวทางการดำาเนนชวตแบบเศรษฐกจพอเพยงตามแนวพระราชดำารคอ การอมชตนเองได พออยพอกน ผลตของกนเอง ใหใชสงทผลต ทปลก เกอกลกน มเหลอแบงปน มความพอเพยงกบตนเองกบครอบครวและชมชน

ภาพท5.3 แสดง พชผกทปลกตามหลกเกษตรธรรมชาตทไมใชสารเคม

25

สารบญรปภาพ

ภาพท หนา

ภาพท1.1 แสดงศนยการเรยนรเศรษฐกจพอเพยงชมชนภาพท1.2 แสดงตวอยางการปลกตามเกษตรธรรมชาตภาพท1.3 แสดง จงจ ฮวยฉาย เปนพชตวอยางในการปลกพชตามเกษตรธรรมชาตภาพท1.4 แสดง ผกป งแดง เปนพชตวอยางในการปลกพชตามเกษตรธรรมชาตภาพท2.1 แสดงพชผกทปลอดสารเคมตามหลกเกษตรธรรมชาต ภาพท2.3 แสดงการ พชผกทปลกตามหลกเกษตรธรรมชาตทดนอดมสมบรณภาพท2.2 แสดงโภชนาการอาหาร พชผกทปลอดสารเคม ภาพท3.1 แดงการจำาลองสภาพปาไวในไรนา โดยการปลกพชหลายชนดภาพท3.2 แดงพชดอกไมสสด ซงจะชวยควบคมแมลงศตรไดภาพท3.3 แสดงแมลงศตรพชและแมลงศตรธรรมชาต ไมใชสารเคมทำาลาย ภาพท4.1 การหวานปยโดยใชปยอนทรย ภาพท4.2 แสดงการปลกพชโดยใชฟางคลมหนาดน

ภาพท5.1 แสดงปยเคมซงทำาใหดนเสย ภาพท5.2 แสดงการหวานปยเคมกอใหเกดผลเสยตอดนและสขภาพได ภาพท5.3 แสดง พชผกทปลกตามหลกเกษตรธรรมชาตทไมใชสารเคม

บรรณานกรม

axiom solution. (26 พฤษจกายน 2555). เกษตรธรรมชาต. เรยกใชเมอ 27 พฤษภาคม 2557 จาก http://www.kuankaset.com/index.php?topic=1554.0Peanuttyk. เกษตรธรรมชาต เรยกใชเมอ 28 พฤษภาคม 2557 จาก http://sathai.org/th/about-saft/sa-pattern/item/64-natural-farming.htmlวฑรย เลยนจำารญ. เกษตรกรรมทางเลอก เรยกใชเมอ 29 พฤษภาคม 2557 จาก https://sites.google.com/site/ampiglets/khwam-sakhay-khxng-kar-khyay-phanthu-phuchเกษตรกรรมยงยน เรยกใชเมอ 29 พฤษภาคม 2557 จาก http://web.ku.ac.th/nk40/nk/data/17/nk17k9.htm