1รายงานรายงาน

เรอง การปกครองสวนทองถนเรอง การปกครองสวนทองถน

เสนอเสนออาจารยเกรยง อมามอาจารยเกรยง อมาม

จดทาโดยจดทาโดยนายพงษพชร ลมสมทรชยกลนายพงษพชร ลมสมทรชยกล

รหส 5514110005รหส 5514110005

คณะ วทยาการและเทคโนโลยสารสนเทศคณะ วทยาการและเทคโนโลยสารสนเทศสาขา วทยาการและเทคโนโลยสาขา วทยาการและเทคโนโลย

รายงานนเปนสวนหนงของวชา การเมองการปกครองรายงานนเปนสวนหนงของวชา การเมองการปกครอง

SOHU0008 (Society and Government)SOHU0008 (Society and Government)

มหาวทยาลยเทคโนโลยมหานครมหาวทยาลยเทคโนโลยมหานคร

Section ASection A

2

คานา

รายงานนทาขนเพอศกษาคนควาเกยวกบการปกครองสวนทองถนของไทย การปกครองสวนทองถน

นเปนการกระจายอานาจการปกครองในแตละสวน โดยเนนใหมความเปนอสระ และเปนระเบยบแบบแผน

มากยงขน การปกครองสวนทองถนมนาเขามาใชในการปกครองประเทศเพอใหมความเปนระเบยบ รายงาน

เลมนจดทาใหคนควาใหผอานไดรบความร เกยวกบการปกครองสวนทองถนไทย โดยเนนเรองการปกครอง

สวนทองถนรปแบบพเศษเปนหลก คอ เมองพทยา การปกครองรปแบบพเศษน เนนการปกครองตวเองได

และมลกษณะพเศษตามสภาพการณ หรอภมประเทศอนเหมาะสมหรอพอดเออประโยชนในการปกครอง

รายงานเลมนหวงเปนอยางยงวา จะมประโยชนตอคนทอานไดอยากร เกยวกบการปกครองทองถน

ของไทย ซงเนนการปกครองรปแบบพเศษเมองพทยา หากวาการร จกการเมองการปกครองประเทศทตนเอง

อาศยอย จะไมเสยเปรยบแตจะไดประโยชนอนมคาแกการเรยนรอน

สดทายน การเรยนการศกษาไมใชอยในแคหองเรยนเทานน แตสาคญอยทเอาใจใสไดหาความร

ปรบปรงคณภาพชวตของตวเอง หากรายงานเลมนมประโยชนกบใครสกคนหนง คงมความหมายกบอก

หลายๆ คนเลยทเดยว การปกครองสวนทองถนอาจจะมการปรบเปลยนตามการปกครอง แตสวนหนงคอคน

ไทยมนาใจตอกน สงคมไทยกนาอย

นายพงษพชร ลมสมทรชยกลวนท 2 พฤษภาคม พ.ศ. 2556

นายพงษพชร ลมสมทรชยกล

3

สารบญ

รายการ หนา

การปกครองสวนทองถน 4

ความสาคญของการปกครองสวนทองถน 4

ความเปนมาของการปกครองทองถนไทย 6

องคประกอบการปกครองสวนทองถน 10

รปแบบการปกครองสวนทองถน 11

องคกรปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษ 12

ลกษณะขององคกรปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษ 12

ลกษณะพนททมการจดรปแบบองคกรปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษ 14

สภาพปญหาของการจดการปกครองทองถนรปแบบพเศษในประเทศไทย 15

แนวโนมของการจดการปกครองทองถนรปแบบพเศษในประเทศไทย 17

ตวอยางเมองพทยา 18

ประวตเมองพทยา 18

ทตงและอาณาเขต 19

การปกครอง 20

พรบ.เมองพทยา 20

โครงสรางการบรหารเมองพทยา 26

รายนามนายกเมองพทยา 26

สภาเมองพทยา 27

ชมชนเขตเมองพทยา 28

รายรบรายจายเมองพทยา ป พ.ศ. 2549-2553 29

แผนทเมองพทยา 30

สรป 31

4การปกครองสวนทองถน

การปกครองสวนทองถน หรอการปกครองทองถน เปนรปแบบการปกครองทจาเปนและมความสาคญ

ในทางการเมองการปกครองของชมชนตางๆ เฉพาะอยางยงชมชนทมการปกครองระบบประชาธปไตย ซงกลาวใน

ทางทฤษฎและแนวความคดทางปกครอง จะเหนไดวา รฐบาลซงเปนกลไกในการบรหารการปกครองของรฐนน

ยอมมภาระหนาทอยางมากมายในการบรหารประเทศใหประชาชนไดรบความสข ความสะดวกสบายในการดารง

ชวต (Well Being) อกทงความมนคงแหงชาตทงในทางการเมอง เศรษฐกจ และสงคม (National Security)

แตยอมเปนไปไมไดทรฐบาลจะดแลและจดทาบรการใหกบประชาชนไดทวถง ทกชมชนของประเทศ เพราะ

อาจจะเกดปญหาเกยวกบความลาชาในการดาเนนงาน การทอาจจะไมสนองตอบตอความตองการของแตละ

ชมชนได และรวมทงขอจากดเกยวกบงบประมาณ (Budget) และตวบคคลหรอเจาหนาทดาเนนงานใหทวถงได

เมอเปนดงน การลดภาระของรฐบาลโดยการใหประชาชนไดเขามามสวนรวมในการปกครองตนเอง เพอการ

สนองตอบตอความตองการของชมชน จะไดเกดความสะดวก รวดเรว และตรงกบความมงประสงคของชมชน

นน ๆ จงเปนผลใหการปกครองทองถนมบทบาทและความสาคญเกดขน

ความสาคญของการปกครองสวนทองถน

จากแนวความคดในการปกครองสวนทองถนเพอสนบสนนวตถประสงคทางการ ปกครองของรฐบาล

ในอนทจะรกษาความมนคงและความผาสขของประชาชน ยดหลกการกระจายอานาจปกครอง และเพอ

ใหสอดคลองกบหลกการประชาธปไตย โดยประชาชนมสวนรวมในการปกครองตนเอง ความสาคญของ

การปกครองทองถนสามารถสรปไดดงน

1) การปกครองทองถน คอ รากฐานของการปกครองระบอบประชาธปไตย เพราะการปกครองทองถน

จะเปนสถาบนฝกสอนการเมองการปกครองใหแกประชาชน ใหประชาชนรสกวาตนมความเกยวพนมสวนได

สวนเสยในการปกครอง การบรหารทองถน เกดความรบผดชอบ และหวงแหนตอประโยชนอนพงมตอทองถน

ทตนอยอาศยอนจะนามาซงความ ศรทธาเลอมใสในระบอบการปกครองประชาธปไตยในทสด

2) การปกครองทองถนทาใหประชาชนร จกทองถนการปกครองตนเอง (Self Government) หวใจ

ของการปกครองระบอบประชาธปไตย ประการหนงกคอ การปกครองตนเองมใชเปนการปกครองอนเกด

จากคาสงเบองบน โดยเปนการทประชาชนมสวนรวมในการปกครอง ซงผบรหารทองถนนอกจากจะไดรบ

เลอกตงมาเพอรบผดชอบบรหารทอง ถนโดยอาศยความรวมมอรวมใจจากประชาชนแลว ผบรหารทองถน

จะตองฟงเสยงประชาชนดวยวถทางประชาธปไตยประชาชนออก เสยงประชามต (Reference) ใหประชาชน

มอานาจถอดถอน (Recall) ซงจะทาใหประชาชนเกดความสานกในความสาคญของตนเองตอทองถน และม

สวนรบรถงปญหาและแกไขปญหาทองถนของตน

5 3) การปกครองทองถนเปนการแบงเบาภาระของรฐบาล ซงเปนหลกสาคญของการกระจายอานาจ

เนองจากภารกจของรฐบาลมอยอยางกวางขวาง นบวนจะขยายเพมขน ขณะทแตละทองถนยอมมปญหา

และความตองการทแตกตางกน ประชาชนจงเปนผมความเหมาะสมทจะแกไขปญหาทเกดขนในทองถนนน

มากทสด และกจการบางอยางเปนเรองเฉพาะทองถน ไมเกยวกบทองถนอนๆ และไมมสวนไดสวนเสย

ตอประเทศโดยสวนรวม จงเปนการสมควรทจะใหประชาชนทองถนดาเนนการดงกลาวเอง ทงนการแบงเบา

ภาระดงกลาวทาใหรฐบาลมเวลาทจะดาเนนการในเรองท สาคญๆ หรอกจการใหญๆ ระดบชาตอนเปน

ประโยชนตอประเทศชาตโดยสวนรวม และมความคลองตวในการดาเนนงานของรฐบาลจะมมากขน

4) การปกครองทองถนสามารถสนองตอบความตองการของทองถนตรงเปาหมายและมประสทธภาพ

เนองจากทองถนมความแตกตางกนไมวาทางสภาพภมศาสตร ทรพยากร ประชาชน ความตองการ และปญหา

ยอมตางกนออกไป ผทใหบรการหรอแกไขปญหาใหถกจดและสอดคลองกบความตองการของ ประชาชนได

เปนอยางดกคอ หนวยการปกครองทองถนนนเอง

5) การปกครองทองถนจะเปนแหลงสรางผนาทางการเมองและการบรหารของประเทศใน อนาคต

ผนาหนวยการปกครองทองถนยอมเรยนรประสบการณทางการเมอง การเลอกตง การสนบสนนจากประชาชน

ในทองถนยอมเปนพนฐานทดตออนาคตทางการเมอง ของตน และยงฝกฝนทกษะทางการบรหารงานในทอง

ถนอกดวย

6) การปกครองทองถนโดยยดหลกการกระจายอานาจ ทาใหเกดการพฒนาชนบทแบบพงตนเองทง

ทางการเมอง เศรษฐกจ และสงคม

โดยสรป ความสาคญของการปกครองสวนทองถน สามารถแบงออกเปนสองดวย คอ ดานการเมอง

การปกครอง และการบรหาร กลาวคอในดานการเมองการปกครองนนเปนการปพนฐานการปกครองระบอบ

ประชาธปไตยและเรยนรการปกครองตนเอง สวนดานการบรหารนน เปนการแบงเบาภาระรฐบาลและ

ประชาชนในทองถนไดหาทางสนองแกปญหาดวยตนเอง ดวยกลไกการบรหารตางๆ ทงในแงของการบรหาร

งานบคคล การงบประมาณ และการจดการ เปนตน

อนสาวรประชาธปไตยในอดต

6ความเปนมาของการปกครองสวนทองถนไทย

ววฒนาการของความเปนมาในการปกครองสวนทองถนไทย มลาดบในแตละชวงสมยการปกครอง คอ

1. สมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจายหว

ในสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว นบเปนรชสมยทม

การรเรมการปฏรปการเมอง การบรหารประเทศ ใหไปสระบบทมความเจรญ

สอดคลองกบการรเรมใหสทธทางการเมองการปกครองแกประชาชนเปน

อยางมาก แมแตกจการปกครองทองถนในปจจบนน กนบไดวาเกดขนโดย

องคพระมหากษตรย ทรงรเรมโดยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว

ไดมพระราชดารวา การทมกานน ผใหญบานทาการปกครองตาบลและ

หมบานของไทยนน ทางราชการไดแตงตงบคคลทาการปกครองมาชานาน

แลว หากใหประชาชนไดมโอกาสเลอกสรรหรอใหสทธในการเฟนหาตว

ผปกครองของเขาเอง ในการน พระองคทานจงไดมพระราชดารใหหลวง-

เทศาวกรกจ ไปทดลองระบบการเลอกตงกานนผใหญบานขนทบางปะอน จงหวดอยธยา จงนบวาระบบการ

กระจายอานาจการปกครองไปใหประชาชน ไดรเรมขนเปนกาวแรกนบแตบดนน

ตอมาในปพทธศกราช 2440 พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ไดทรงมพระราชดารใหม

การทดลองจดตงหนวยการปกครองทองถนขน เพอใหประชาชนไดร จกการปกครองตนเอง โดยเฉพาะอยางยง

การใดควรจดทาเพอรกษาความสะอาดแหงชมชนของตน การใดควรจดทาเพอเปนการบรณะหรอจดสรางขน

เพอความสะดวกแหงชมชน เชน ถนนหนทาง การตดตามประทปโคมไฟกด ควรเปนหนาทของชมชนนน

และโดยพระราชประสงคดงกลาวน กไดมการทดลองจดตงระบบสขาภบาลขนเปนครงแรก ไดแก สขาภบาล

กรงเทพ

ตอมาในปพทธศกราช 2448 ไดมการขยายกจการตอไป โดยประชาชนชาวทาฉลอม จงหวด

สมทรสงคราม ไดจดสรางถนนขนโดยนาพกนาแรง ความรวมใจของพลเมองเอง และในการนไดทลเชญ

พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวไปทาพธเปด เมอทาพธเปดแลว พระองคทานไดทรงมอบถนนนให

ชาวเมองชวยกนดแลรกษา และหากมการทจะตองจบจายใชสอยเงนทองอยางไร กขอใหเปนหนาทรวมใจกน

บรจาคเขาหลกการทวา ผลประโยชนของชมชน ชมชนชวยกนคาจนทานบารงรกษา สาหรบเจาหนาททา

การปกครองสขาภบาลในขณะนน ไดแก บคคลซงทางราชการแตงตงใหดารงตาแหนงรกษาการไปพลางกอน

ซงไดแก ผวาราชการเมอง นายอาเภอ กรรมการอาเภอ และกานนผใหญบาน เปนผบรหารงานรบผดชอบ

เรยกวา กรรมการสขาภบาล จากนนกจการสขาภบาลไดรบความนยมและเปนผลสาเรจ พระบาทสมเดจพระ

จลจอมเกลาเจาอยหว จงไดทรงขยายกจการสขาภบาลไปยงหวเมองตาง ๆ และในการนกไดตราพระราช

บญญตสขาภบาลเมอง และสขาภบาลทองถนขน กจการสขาภบาลนยวาทาทาจะแพรหลาย พระบาทสมเดจ

พระจลจอมเกลาเจาอยหวไดเสดจสวรรคตเสยกอน กจการสขาภบาลจงเปนอนระงบไป

7 2. สมยพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว

พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว ไดเถลงถวลยราชสมบต

สบตอเนอง มพระราชประสงคจะฝกฝนประชาธปไตยใหกบประชาชน และ

ไดทรงรเรมการจดตง ดสตธาน ขน โครงการจดตงดสตธานน เปนพระราช

ประสงคของพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว ทตองการใหประชาชน

ชาวไทยไดร จกการปกครองตนเองตามคลลองของการปกครอง ระบอบ

ประชาธปไตยโดยแท ดงนน ในขนแรกการดาเนนงานไดสมมตเมองทดลอง

ขนภายในพระราชวงดสต จดเปนเขตเมองทดลองขนเรยกวา ดสตธาน ในเขต

การปกครองน สภาเมองเลอกคณะบคคลขนเปนรฐบาล หรอคณะรฐมนตร และ

ใหมพรรคการเมอง (Political Party) ขน มพรรคสนบสนนรฐบาล มพรรคฝายคาน ซงพรรคการเมองขณะนน

ปรากฏวาไดแก พรรคโบวแดง และพรรคโบวนาเงน ไมเพยงแตเทานนยงมหนงสอพมพเกดขนเพอเปนปาก

เปนเสยงของประชาชน คอยตาหนรฐบาลหรอทาการวพากษวจารณรฐบาลได หนงสอดงกลาวมชอวา เดอะ

เรคคอตเดอร

หากจะพจารณาดกลไกในการปกครองของดสตธานแลว จะเหนวาพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลา

เจาอยหว ไดสรางกลไกหรอสถาบนทางการเมอง (Political Institution) ตางๆ ตามรปแบบการปกครอง

ประชาธปไตย (Democracy) ทกประการ เพอใหประชาชนไดร จก ไดฝกหด ใหเกดมความเคยชนหรอ

ประสบการณทางการเมอง นบเปนความรเรม เปนการพระราชประสงคทดของพระองคทมตอพสกนกรชาว

ไทย

อยางไรกด เมอพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวไดเสดจสวรรคต โครงการดสตธานทมททาวา

จะขยายไปยงเมองตาง ๆ กเปนอนหยดระงบไปอก

3. สมยพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว

ตอมา ในสมยของพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว รชกาลท 7 ดวย

พระราชประสงคและรฐประศาสนโยบายของพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว

ททรงรเรมและดาเนนนโยบายตามรชกาลท 5 และรชกาลท 6 นน จะเหนไดวา

พระปกเกลาเจาอยหวกไดทรงมพระราชดารทจะใหประชาชนชาวไทยไดปกครอง

ตนเองกนอยางจรงจงขน ตามรปแบบการปกครองตนเองในนานาประเทศ ทงน

พระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหวไดทรงปรกษากบเจาฟากรมหลวงลพบร

ราเมศร วาอยากจะใหมคณะกรรมการขนชดหนงเพอพจารณาการจดตงเทศบาล

(Municipality) ขนในประเทศไทย และในทสดไดมการแตงตงคณะกรรมการ

ประกอบดวย

1. นายอาร ด เครก เปนประธานกรรมการ

2. อามาตยเอก พระกฤษณาพรพนธ เปนกรรมการ

3. พระยาจนดารกษ เปนกรรมการ

4. นายบญเชย ปตรชาต เปนกรรมการ

8 คณะกรรมการชดนไดเดนทางไปศกษาระบบสขาภบาลในประเทศ ในทองถนตางๆ และตอมาประธาน

คณะกรรมการ คอ นายอาร ด เครก ไดเดนทางไปยโรปเพอดงานเกยวกบกจการเทศบาล และในทสดไดม

บนทกขอความเหนเสนอรฐบาลวา การตงเทศบาล (Municipality) ควรตงคณะกรรมการขนเพอพจารณาราง

พระราชบญญตเทศบา ลขน

ในทสด เสนาบดมหาดไทยไดทลเกลาถวายรางพระราชบญญตเทศบาลตอพระบาท สมเดจ

พระปกเกลาเจาอยหว และพระองคทานไดพระราชทานรางพระราชบญญตใหสภาเสนาบดประชมพจารณา

ในรายละเอยด เมอ 19 มกราคม 2473 และสภาเสนาบดเหนชอบดวย ซงขณะทยกรางเพอทลเกลาถวาย

ทรงลงพระปรมาภไธย กเปนทนาเสยดายวาไดมการเปลยนแปลงการปกครองเมอ พ.ศ. 2475 เกดขน

โครงการจดตงเทศบาลตามพระราชประสงคของพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว กจาตองระงบไป

4. การจดตงหนวยการปกครองทองถน หลงจากการเปลยนแปลง

การปกครอง เมอ พ.ศ. 2475

ในป พ.ศ. 2476 ไดมการประกาศใชพระราชบญญตเทศบาลขนเปนครงแรกในประเทศไทย ซงเปน

ทตระหนกดวา โครงการจดตงเทศบาลนนไดเรมมาตงแตสมยพระยาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว แตม

เหตการณจาเปนตองระงบไปในเมอมเหตการณเปลยนแปลงการปกครอง เกดขน และตอจากนนในป พ.ศ. 2476

จงไดมประกาศใชพระราชบญญตเทศบาล พ.ศ. 2476 ดงกลาว ทาใหมเทศบาลเกดขนนบแตนนเปนตนมา

ตอมาในป พ.ศ. 2476 ไดมการจดตงสภาจงหวดขน เพอทาหนาทในการใหคาแนะนา ปรกษาแกขาหลวง

ประจาจงหวดหรอการบรหารกจการของจงหวดขน นบเปนกาวหนงทรฐบาลไดพจารณาเหนวาประกอบการ

มภาระหนาทอนสาคญ รวมกบรฐบาล ในการปกครองสวนภมภาค

ในป พ.ศ. 2495 ไดมการรอฟนระบบสขาภบาล ซงไดระงบไปเปนเวลานานขนอกครงหนง ทงน

รฐบาลไดจดใหมการตงสขาภบาลขนในทองทตาง ๆ ซงยงไมมฐานะเปนชมชนเทศบาล แตเปนเขตทองท

ทมรายได เปนชมชนในทตงอาเภอตางๆ จงไดใหมฐานะเปนเขตการปกครองสขาภบาลขน

ในป พ.ศ. 2498 หลงจากท ฯพณฯ จอมพล ป.พบลสงคราม นายกรฐมนตรของรฐบาลในขณะนน ได

พจารณาเหนวาประชาชนควรไดมสทธและเสยงในการปกครองตนเองอยางเตมท ตามคลลองของการปกครอง

ระบอบประชาธปไตย จงไดดารใหมการจดตงองคการบรหารสวนจงหวดขน โดยรฐบาลดวยความเหนชอบ

9

ของสภาผแทนราษฎรไดประกาศใชพระราชบญญต

ระเบยบบรหารราชการสวนจงหวด 2498 เปนผลให

มองคการบรหารสวนจงหวดเกดขนนบแตนนเปนตน

มา

ตอมาในป พ.ศ. 2499 ในระยะเวลาไลเรย

กนกไดมการประกาศใชพระราชบญญตระเบยบ

บรหารราชการสวนตาบล พ.ศ. 2499 ขน เปนผลให

มการจดตงองคการบรหารสวนตาบลขน เพอใหการ

ปกครองระดบตาบลทมความเจรญ มรายได ไดม

การปกครองตนเองเกดข นในรปขององคการบรหาร

สวนตาบล และในป พ.ศ. 2515 หนวยการปกครอง

ระดบองคการบรหารสวนตาบล กจาเปนตองถกยบ

เลกไป โดยประกาศคณะปฏวต ฉบบท 326 ลงวนท

13 ธนวาคม 2515

ในป พ.ศ. 2518 ไดมประกาศใชพระราช

บญญตระเบยบบรหารราชการกรงเทพมหานครข น

อก เปนผลใหกรงเทพมหานครเปนรปการปกครอง

พเศษ ตามระบบการปกครองทองถนอกรปหนง

หลงจากทไดมการเปลยนแปลงปรบปรงการรวม

เทศบาลกรงเทพและธนบรเขา ดวยกน และมฐานะ

เปนเทศบาลกรงเทพธนบรแลวนน ในทสดปจจบน

กรงเทพมหานครกคอหนวยการปกครองทองถนรป

พเศษรปหนง

และในป พ.ศ. 2521 กไดมหนวยการ

ปกครองทองถนในรปพเศษเกดขนอก ตามพระราช

บญญตการปกครองเมองพทยา พ.ศ. 2521 เปน

ผลใหพทยาเปนเขตการปกครองทองถนและเปนรป

การปกครองทองถนรปหนง

กลาววา หากวเคราะหจากผลของการจดตง

หนวยการปกครองทองถนของไทยทไดม ววฒนาการ

มาโดยลาดบนน เปนผลเนองมาจากนโยบายของ

รฐบาลเปนสาคญ และแนวความคดรเรมตางๆ ใน

การจดตง ปรบปรง แกไข กเปนผลมาจากทางราชการ

ดงนน ระบบการปกครองทองถนของไทยจงมผล

ผกพนกบทางราชการหรอรฐบาลทจะเขา ประคบ

ประคองอยตลอดเวลา

10องคประกอบการปกครองสวนทองถน

นบตงแตการปกครองสวนทองถนของประเทศไทยไดเรมววฒนาการมาตงแตสมยพระบาทสมเดจพระ

จลจอมเกลาเจาอยหว พระองคทรงมพระราชดารใหจดตงสขาภบาลกรงเทพมหานครในป พ.ศ. 2440 จน

กระทงปจจบน รฐบาลไดมอบอานาจใหทองถนปกครองตนเอง (Develution) ซงเปนกรรมวธของการกระจาย

อานาจทางการปกครอง (Decentoralization) ดงนน ระบบการปกครองสวนทองถนจะตองมองคประกอบท

สาคญ โดยสมยนายชวน หลกภย เปนนายกรฐมนตร ไดมคาสงสานกนายกรฐมนตรแตงตงคณะกรรมการ

ปรบปรงการบรหารการปกครองทองถน ตามคาสงท 262/2535 เมอวนท 11 ธนวาคม 2535 เพอศกษาระบบ

การบรหารการปกครองทองถนของไทยทดาเนนการอยในทกรปแบบ หาแนวทางและขอเสนอในการปรบปรง

โครงสรางอานาจหนาท การคลงและงบประมาณ ตลอดจนความสมพนธระหวางรฐบาล หนวยงานราชการสวน

กลาง และสวนภมภาค กบหนวยการปกครองสวนทองถนโดยกลาวถงองคประกอบการปกครองสวนทองถนไว

ดงน

1) เปนองคกรทมฐานะเปนนตบคคล และทบวงการเมอง

2) มสภาและผบรหารระดบทองถนมทมาจากการเลอกตงตามหลกการทบญญตในกฎหมายรฐธรรมนญ

3) มอสระในการปกครองตนเอง

4) มเขตการปกครองทชดเจนและเหมาะสม

5) มงบประมาณรายไดทเปนของตนเองอยางเพยงพอ

6) มบคลากรปฏบตงานของตนเอง

7) มอานาจทองททเหมาะสมตอการใหบรการ

8) มอานาจออกขอบงคบเปนกฎหมายของทองถนภายใตขอบเขตของกฎหมายแมบท

9) มความสมพนธกบสวนกลางในฐานะเปนหนวยงานระดบรองของรฐ

11รปแบบการปกครองสวนทองถน

สาหรบการปกครองทองถนของไทยในปจจบน ม 2 รปแบบดวยกนคอ

1. รปแบบการปกครองทองถนทวไป ไดแก

1) องคการบรหารสวนจงหวด (อบจ.) มโครงสรางการบรหาร คอ สภาองคการบรหารสวน

จงหวด และนายกองคการบรหารสวนจงหวด โดยมผวาราชการจงหวดเปนผกากบดแล

2) เทศบาล มโครงสรางการบรหาร คอ สภาเทศบาล และนายกเทศมนตร โดยมผวาราชการ

จงหวดเปนผกากบดแล

3) องคการบรหารสวนตาบล (อบต.) มโครงสรางการบรหาร คอ สภาองคการบรหารสวน

ตาบล และนายกองคการบรหารสวนตาบล โดยมนายอาเภอเปนผกากบดแล

2. รปแบบการปกครองทองถนรปแบบพเศษ ซงมฐานะเปนทบวงการเมอง และนตบคคล โดยใน

ประเทศไทยมอย 2 แหงคอ

1) กรงเทพมหานคร มโครงสรางการบรหาร คอ ผวาราชการกรงเทพมหานคร สภา

กรงเทพมหานคร และสภาเขต

2) เมองพทยา มโครงสรางการบรหาร คอ สภาเมองพทยา นายกเมองพทยา

การปกครองทองถนของไทยในปจจบนมหลายรปแบบแตกตางกนออกไปตามความเหมาะ สมกบ

สภาพของแตละทองถน โดยในสภาวการณทเกดการเปลยนแปลงทงทางดานเศรษฐกจ สงคม การเมอง ได

ทาใหประชาชนมความตนตว และมความรความเขาใจในการปกครองตนเองมากยงขน โดยเฉพาะการรบร

ขาวสารและการมสวนรวมทางการเมองในรปแบบตางๆ ประกอบกบการพฒนาของประเทศไดทาใหทองถนม

ความเจรญขนเปนลาดบ จงจาเปนอยางยงทจะตองปรบปรงรปแบบการปกครองทองถนไทยทมอยในปจจบน

ใหเหมาะสมกบสภาพเศรษฐกจ สงคม และการเมองทเปลยนแปลงไป เพอใหหนวยการปกครองทองถน

สามารถปฏบตหนาทของตนไดอยางเตมทและมประสทธภาพ สามารถตอบสนองความตองการของประชาชน

ในทองถนและเสรมสรางการมสวนรวม ของประชาชนในการปกครองตนเองใหมากทสด อนเปนเปาหมาย

สาคญของการกระจายอานาจการปกครอง แตทงน การทจะเปลยนแปลงรปแบบโครงสราง อานาจหนาทของ

หนวยการปกครองทองถนรปแบบใดกตาม จาเปนจะตองพจารณาถงความเหมาะสมทงทางดานเศรษฐกจ

สงคม การเมอง ตลอดจนขดความสามารถทางดานการบรหารบคคล การเงน และการคลงของทองถนเหลา

นนประกอบกนดวย

12องคกรปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษ

องคกรปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษ คอ องคกรปกครองสวนทองถนท จดตงขนโดยมลกษณะ

พเศษบางประการทแตกตางจากองคกรปกครองสวนทอง ถนรปแบบทวไป ดวยผลสบเนองมาจาก “ลกษณะ

เฉพาะ” ของทองถนนนๆ และดวยเหตนเองจงทาใหองคกรปกครองสวนทองถนรปแบบทวไปทใชกบพนท

ทวประเทศไมมความเหมาะสมกบการดาเนนการจดทาบรการสาธารณะในพนทดงกลาว จงจาเปนตอง “ออกแบบ”

องคกรปกครองสวนทองถนรปแบบใหมขน เพอใหรบผดชอบภารกจน

ลกษณะขององคกรปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษ

(1) การมโครงสรางการบรหารทแตกตางจากองคกรปกครองสวนทองถนอน

การมโครงสรางทตางไปจากองคกรปกครองสวนทองถนอน เปนไปเพอใหมความสอดรบกบลกษณะ

เฉพาะของทองถนนนๆ โดยการมโครงสรางทแตกตางไปนอาจเปนกรณทมการจดรปแบบการบรหาร จดการ

ทตางไปจากองคกรปกครองสวนทองถนรปแบบอน เชน รปแบบการบรหารเมองพทยาตามกฎหมายเดม

ไดแก พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการเมองพทยา พ.ศ. 2521 ทมการนาเอารปแบบสภา-ผจดการ

(City – Manager) ซงเปนการนารปแบบการบรหารเทศบาลในประเทศสหรฐอเมรกาเขามาใช

(2) การกาหนดทมาของผบรหาร

“ผบรหารทองถน” เปนผทมสวนสาคญทจะเปนผผลกดนใหพนทมความเจรญ ประชาชนอยดมสข

ในองคกรปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษโดยทวไปมกจะมการกาหนดทมาของผ บรหารทแตกตางไปจาก

องคกรปกครองสวนทองถนรปแบบทวไป เชน ผบรหารทมาจากการเลอกตงโดยตรง ในกรณของกรงเทพมหานคร

ตามกฎหมายเดม ไดแก พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2518 และผบรหาร

ทมาจากการวาจางมออาชพ ในกรณของเทศบาลเมองพทยา ตามกฎหมายเดม ไดแก พระราชบญญตระเบยบ

บรหารราชการเมองพทยา พ.ศ. 2521 เปนตน

(3) การมอานาจหนาทในทางการบรหารกจการสาธารณะทแตกตางจากทองถนอน

องคกรปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษมกจะมอานาจหนาททแตกตางจาก องคกรปกครองสวนทอง

ถนอน เนองจากองคกรปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษเปนองคกรปกครองทจดตง ขนเพอใหมการบรหาร

จดการทองถนและดาเนนการจดทาบรการสาธารณะในเขต พนทของทองถนทมลกษณะบางประการตางไปจาก

พนทอนของประเทศ ดวยเหตน จงมการกาหนดอานาจหนาทขององคกรปกครองสวนทองถนนใหแตกตาง

จาก องคกรปกครองสวนทองถนอนๆ เพอใหมความสอดคลองกบการดาเนนการตางๆ เชน กรณเมองพทยา

เนองจากเมองพทยามลกษณะเปน “เมองทองเทยว” การกาหนดอานาจหนาทใหกบเมองพทยาจงมการกาหนด

ใหเมองพทยามอานาจ หนาทใน “การควบคมและสงเสรมกจการทองเทยว” ซงไมมกาหนดไวในทองถนอน

เปนตน

13 (4) รายได

ประการทสาคญทสดในการพจารณาวา ทองถนใดควรทจะบรหารจดการในรปแบบ “องคกรปกครอง

สวนทองถนรปแบบพเศษ” นน สงทจาเปนทสดกคอประเดนเรอง “รายได” ขององคกรปกครองทองถน” ท

จะตองมมากพอทจะบรหารจดการเองได ทงน เพราะหากทองถนไมมศกยภาพทางรายไดทพอเพยงในการนา

มาใชจดบรการ สาธารณะตางๆ ใหกบประชาชนแลว ทองถนนนกจะตองยงพงพารฐบาล หรอองคกรปกครอง

สวนทองถนอน ซงนนกยอมหมายความวาทองถนดงกลาวกจะยงขาดอสระในดานการคลงนนเอง

(5) การมอานาจหนาทในการบรหารงานบคคลทแตกตางจากทองถนอน

“การบรหารงานบคคล” ขององคกรทมการจดรปแบบเปนองคกรปกครองทองถนรปแบบพเศษนน

ทเหนไดอยางชดเจน คอ กรงเทพมหานครและเมองพทยา ทมเจาหนาทและบคลากรเปนจานวนมาก จงม

การจดตงองคกรบรหารงานบคคลทแตกตางจากองคกรทองถนอน คอ กรงเทพมหานครม คณะกรรมการ

บรหารงานบคคลของกรงเทพมหานคร (ก.กทม.) และคณะกรรมการบรหารงานบคคลของเมองพทยา

(ก.เมองพทยา) ทาหนาทเปนองคกรการบรหารงานบคคลของหนวยการปกครองดงกลาว เพอใหมความ

คลองตว ในการบรหารมากขน

(6) ลกษณะของความสมพนธระหวางองคกรปกครองสวนทองถนกบผมอานาจกากบดแลมความแตก

ตางจากองคกรปกครองสวนทองถนรปแบบอน

องคกรปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษเปนองคกรทจดตงขนเพอใหม อานาจหนาทในการรบผดชอบ

ดแลประชาชนในทองถนทมลกษณะเฉพาะแตกตางไป จากทองถนอน นอกเหนอไปจากการมโครงสรางการบรหาร

การกาหนดทมาของผบรหาร การมอานาจหนาทจดบรการสาธารณะ และการบรหารงานบคคลทมการกาหนด

โดยเฉพาะบางประการใหตางไปจากองคกร ปกครองสวนทองถนแบบอนแลว ในบางประเทศยงไดกาหนด

ความสมพนธระหวางองคกรปกครองสวนทองถนรปแบบ พเศษกบผมอานาจกากบดแลใหตางไปจากองคกร

ปกครองสวนทองถนอน เชน กรงโซล ในประเทศเกาหลใต จะอยภายใตการกากบดแลของรฐบาล กลาวคอ

กรงโซลจะขนตรงตอนายกรฐมนตรโดยตรง เปนตน หรอในกรณของไทยเองนน กรงเทพมหานครกอยภายใต

การกากบดแลโดยตรงของรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยนนเอง

จากลกษณะทกลาวมาทงหมดนน เปนเพยงลกษณะใดลกษณะหนงขององคกรปกครองสวนทองถนรปแบบ

พเศษเทานน ดงนน จงอาจจะมลกษณะอนๆ ไดอก ทงน เปนไปตามการจดรปแบบใหเหมาะสมกบสภาพ

ของทองถนเพอใหองคกรปกครองสวนทองถนทจดตงข นดงกลาวสามารถตอบสนองตอความตองการของ

ประชาชนในทองถนนนๆ ไดมากทสด

14ลกษณะของเขตพนททมการจดรปแบบ

องคกรปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษ

โดยหลกการแลว การจดตงองคกรปกครองสวนทองถนในแตละพนทนน จาเปนตองจดตงขนตาม

ความเหมาะสมของแตละพนทดวย ในบางพนททมความแตกตางจากพนทโดยสวนใหญของประเทศ หรออาจ

จะมเหตผลความจาเปนอยางอนททาใหการดาเนนการโดยองคกรปกครอง สวนทองถนรปแบบทวไปดาเนน

การไดผลไมดเทาทควร กจาเปนจะตองจดตงองคกรปกครองสวนทองถนรปแบบเฉพาะหรอเปนรปแบบพเศษ

เขามาดาเนนการแทน ทงน การกาหนดรปแบบการบรหารจดการองคกรปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษ

จะตอง คานงถงลกษณะเฉพาะของทองถนนนๆ ดวย เพอทจะไดมการกาหนดรปแบบการบรหารทเหมาะสม

สอดรบกบลกษณะของทองถน ซงจะสงผลใหองคกรปกครองสวนทองถนสามารถดาเนนกจกรรมทเปนการ

ตอบสนองความตองการของประชาชนไดอยางมประสทธภาพ

หากจะกลาวโดยสรปแลว การปกครองทองถนรปแบบพเศษนน เปนการปกครองทเนนหนกในดาน

ของการปรบปรงเปลยนแปลงหรอการแกไขสภาพปญหาทเปนอย โดยลกษณะทพบเหนโดยทวไปไดแกการ

ปกครองในพนทๆ มลกษณะ ดงตอไปน

(1) เขตนครหลวงหรอเขตพนททเปนเมองหลวง

โดยทวไปแลว การปกครองในเขตนครหลวงของประเทศตางๆ ทวโลก ตางกมลกษณะทพเศษแตก

ตางจากการปกครองทองถนในรปแบบปกตทวไป เนองดวยสภาพการณทางเศรษฐกจ โครงสรางสงคม อาท

จานวนประชากร ภารกจหนาททตองดาเนนการ ทาใหเขตการปกครองในนครหลวงมกจะแตกตางจากเขต

การปกครองในรปแบบอนๆ ยกตวอยางสาหรบในประเทศไทยเอง คอ กรงเทพมหานคร มโครงสรางองคกร

ทแตกตางจากการปกครองทองถนรปแบบอนๆ กลาวคอ มสภากรงเทพมหานคร (โดยมสมาชกสภากรงเทพมหานคร)

มสภาเขต (สมาชกสภาเขต) มผวาราชการกรงเทพมหานครท มาจากการเลอกตงโดยตรง โดยเขตพนททเปน

เมองหลวงของประเทศจะเปนบรเวณทมความเจรญทาง เศรษฐกจ อกทงยงเปนศนยรวมของสวนราชการโดย

เฉพาะอยางยง กระทรวง ทบวง กรมตางๆ จงทาใหมประชาชนอาศยอยอยางหนาแนน โดยเฉพาะอยางยง

ประชาชนทอพยพโยกยายเขามาเปนประชากรแฝง (มไดแจงยายทอยกบสานกทะเบยนราษฎร) ไมวาจะเปน

เหตผลทางดานการทางาน การศกษา ฯลฯ (ในเขตกรงเทพมหานคร) ทาใหการจดรปแบบการบรหารจดการ

ตองแตกตางไปจากพนทอนๆ ของประเทศ เพอใหสามารถจดการกบปญหาได การจดรปแบบการบรหาร

จดการเมองหลวงจงตองคานงถงศกยภาพในการจดการกบ ปญหาของเมองหลวงไดด ตองเปนรปแบบทม

ความคลองตวสง เมองหลวงทมการจดรปแบบเปนองคกรปกครองทองถนรปแบบพเศษ เชน กรงเทพมหานคร

กรงปารส (ประเทศฝรงเศส) และมหานครโตเกยวของประเทศญปน เปนตน

(2) เขตพนทชายแดน

เขตพนทหรออาณาบรเวณทเปนชายแดน เปนพนททมกจะเสยงตอการประสบกบปญหาความไมสงบ

เรยบรอยและโดยเฉพาะอยางยง ปญหาดานความมนคง ดงนน ในการบรหารปกครองพนทสวนนจงม

ความละเอยดออนเปนพเศษ กลาวคอ หนวยงานทเขาไปดแลในพนทควรจะมอานาจบางประการทจะสามารถ

15ตดสนใจใน การดาเนนการททนทวงทเมอเกดวกฤตการณบางอยางขน เพอใหสามารถรบกบปญหาทอาจเกด

ขนได

ในกรณการบรหารจดการเขตพนทในลกษณะดงกลาวน มตวอยางทเหนไดชดและอาจสามารถนา

มาปรบใชในเขตบรเวณพนทชายแดนของประเทศไทยไดกคอ การปกครองแบบ “เขตแขวง” หรอ “ภาค”

(Regions) ในประเทศอตาล ซงมตวอยางเชน เขตเกาะซชเลย ซงมปญหาในดานของการกอความไมสงบ

เกยวกบการแยกตวเปนเอกราช หรอในกรณของเขตวาลเด ดาโอสตา ทมเขตปลอดศลกากร มพลเมองทพด

ภาษาฝรงเศส และภาษาฝรงเศสกบภาษาอตาลใชไดเทากนในโรงเรยนและในทางการบรหาร เปนตน

(3) แหลงทองเทยว

เขตพนทบรเวณทเปนเมองทองเทยวนน มกจะมการกระจกตวของประชากรอยในบรเวณทเปนศนย

รวมการบรการการทองเทยว หรอในพนททมสถานททองเทยว ซงในพนทสวนนจะมความเจรญทางดาน

เศรษฐกจมากกวาสวนอนของพนท ลกษณะของการดาเนนชวตของประชาชนกจะมความแตกตางจากในพนท

สวนอน ทาใหความตองการในการบรการสาธารณะขนพนฐานกตางกนไปดวยกบพนทสวนอน ดวยเหตน

เมองทองเทยวหลายแหงจงมกมการจดตงองคกรปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษขนเพอใหดแลพนทนเพอ

ใหประชาชนทอาศยอยในทองถนท มเขตพนทดงกลาวนไดรบการดแลอยางเหมาะสม

(4) พนทเกาะและชนบท

เกาะและพนทชนบททมลกษณะเปนพนทหางไกลความเจรญนน มกจะเปนพนททอยหางไกลจาก

ราชการสวนกลางหรอราชการสวนภมภาค ทาใหเกดปญหาความลาชาในเรองการใหบรการกบประชาชนใน

พนทดงกลาว นอกจากนน ความตองการในเรองของการบรการสาธารณะขนพนฐานยงมอยมาก การจดตง

องคกรปกครองสวนทองถนขนใหมหนาทรบผดชอบจดทาบรการ สาธารณะนอกเหนอไปจากราชการสวนกลาง

และราชการสวนภมภาคจงเปนเรองทสมควรอยางยง แตทงน ความแตกตางในเรองลกษณะทางกายภาพของ

พนท การดาเนนชวตของประชาชน จานวนประชากร ฯลฯ จงมกจดตงเปนองคกรปกครองสวนทองถนรปแบบ

พเศษ

สภาพปญหาของการจดการปกครองทองถนรปแบบพเศษในประเทศไทย

“การปกครองทองถน” เปนหนวยทางการปกครองบรหารทไดรบการรบรองเอาไวในรฐธรรมนญ โดย

การจดรปแบบการปกครองทองถนใหเปน “พเศษ” นน เปนภาระหนาททควรจะดาเนนการอยางจรงจงโดยรฐ

อยางไรกตาม ในสภาวะทรฐบาลสมยปจจบนมนโยบายในการสรางความเขมแขงใหกบราชการ สวนภมภาค

(จงหวดและอาเภอ) โดยเฉพาะอยางยง การบรหารจงหวดแบบบรณาการเพอการพฒนา และการนาระบบ

ผวาราชการจงหวดแบบบรณาการเพอการพฒนา ทเรยกกนจนตดปากวา “ผวาซอโอ” มาใช ยงสงผลกระทบ

ตอสถานะและบทบาทขององคกรปกครองสวนทองถนมากตามไปดวย

อยางไรกตาม แนวโนมในการนาเอาระบบการปกครองทองถนรปแบบพเศษมาใชในประเทศไทยนน

ผเขยนมความเหนวามสงทกระทบอย 3 ประการ คอ

16 (1) แนวนโยบายของรฐบาล

จากทกลาวมาแลววา ดวยนโยบายของรฐบาลในปจจบน (นายกฯทกษณ ชนวตร) ทตองการจะแกปญหา

และปรบเปลยนใหการบรหารงานในระดบจงหวดมความ เขมแขงและสามารถสนองตอบตอความตองการของ

ประชาชนมากขน จงไดมการนาระบบผวาราชการจงหวดแบบบรณาการเพอการพฒนามาใช แมวาการบรหาร

งานในรปแบบของผวาราชการจงหวด CEO. นจะไมกระทบกระเทอนตอสถานภาพและบทบาทความสาคญ

ของการปกครองทองถน อยางไรกตาม ในดานของความรความเขาใจของประชาชนกอาจจะเปนสงทจะทาให

กระบวนการใน การพฒนาการการปกครองตนเองของประชาชนในทองถนเปนไปดวยความยากลาบากมาก

ขน อนเนองมาจาก “ความสบสน” ในบทบาทระหวางราชการสวนภมภาค (จงหวดและอาเภอ) กบราชการ

สวนทองถน

การใหความสาคญตอ “การปกครองตนเองของประชาชนในทองถน” เปนสงทมอทธพลอยางสงใน

การกาหนดบทบาทหนาทของทองถนวาจะมทศทางเปนไปเชนไร ยกตวอยางเชน หากรฐบาลใดใหความสาคญ

กบการปกครองทองถน กจะมการศกษาหรอตดสนใจในแนวทางทสาคญๆ ทเกยวของกบการปกครองทองถน

เปนตน อยางไรกตาม มขอพงสงเกตวา รฐบาลมความพยายามทจะจดใหการปกครองทองถนเปนแบบแผน

เดยวกนทง ประเทศ กลาวคอ มการเลอกตงผบรหารทองถนทางตรงเหมอนกน เปนตน

(2) โครงสรางการปกครองทองถนขาดความชดเจน

การปกครองทองถนในประเทศไทยนน แมวาจะมววฒนาการความเปนมาทยาวนาน หากแตวาตลอด

ระยะเวลาทผานมานน การปกครองในลกษณะดงกลาวกเปนการปกครองทเปนทองถนรปแบบสมบรณบาง

ไมสมบรณบาง ขนกบนโยบายการบรหารประเทศของรฐบาลในแตละยคสมย อยางไรกตาม ตลอดหวงระยะ

เวลาเกอบ 10 ปทผานมานน มการพฒนาใหทองถนเปนการปกครองทประชาชนเขามามสวนรวมและม

ความเปนประชาธปไตยมากขนซงเปนการพฒนาตามอารยะประเทศประชาธปไตยตะวนตก ทงหลาย อาท

การยบเลกสขาภบาล (เพราะขดตอรฐธรรมนญทกาหนดใหสภาทองถนตองมาจากการเลอกตง) หรอการยกเลก

การใหผวาราชการจงหวดสวมหมวก 2 ใบ ในฐานะของผวาฯและนายก อบจ. เปนตน

กระนนกตาม กจะเหนไดวากยงมการถกเถยงเกยวกบการใหมการเปลยนแปลงโครงสรางภายนอก เชน

การยบองคการบรหารสวนจงหวด การยบรวมหรอยกเลกองคการบรหารสวนตาบล ซงเปนกระแสทออกมา

มไดขาด ดวยเหตนน จงอาจจะกลาวไดวาโครงสรางภายนอกและการจดระดบของการปกครองทองถนยง

ไมมความชดเจน อยางไรกตาม ในระยะหลงจะเหนไดวา โครงสรางขององคกรปกครองสวนทองถนเรมทจะ

คลคลายมากขน มการจดโครงสรางทชดเจนขน คอ เปนระบบ 2 ชน ชนบนเปนองคการบรหารสวนจงหวด

สวนชนลางเปนเทศบาลและองคการบรหารสวนตาบล ซงกทาให ปญหาเกยวกบโครงสรางขององคกรปกครอง

ทองถนเรมชดเจนและคลคลายไปในทางทดขนตามลาดบ

(3) ทศนคตของประชาชนตอการปกครองทองถนรปแบบพเศษ

จากทกลาวมาแลววา การบรหารจดการทองถนใน “รปแบบพเศษ” ในประเทศไทยนนมเพยง 2 พนท

คอ กรงเทพมหานคร และเมองพทยา โดยทผคนร จกกคอ การบรหารเมองพทยาทเปนในรปแบบของสภา

ผจดการเมอง อยางไรกตาม จากประสบการณของเมองพทยาดงกลาวทมการบรหารงานทลมเหลวกสงผล

ใหการจดการรปแบบทองถนพเศษนนไมไดรบการยอมรบ ซงนาไปสความเชอและทศนคตของประชาชนทวา

หนวยการปกครองควรจะมมาตรฐานทเปนแบบแผนเดยวกนทงประเทศยงขนไปอก

17แนวโนมของการจดการปกครองทองถน

รปแบบพเศษในประเทศไทย

จากการทผเขยนไดศกษาและคนควาเอกสารตาราทศกษาและอธบายเกยวกบ การปกครองทองถน

นน สงหนงทสงเกตไดอยางชดเจน คอ การปกครองทองถนรปแบบพเศษ เปนประเดนทมคนศกษาคอน

ขางนอยในแวดวงนกวชาการทองถนไทย ซงเหตผลประการสาคญกสบเนองมาจากวาผคนมกใหความสนใจตอ

การปกครอง ทองถนทเปนโครงสรางในภาพรวมใหญของประเทศมากกวา อกทง ในชวงทผานมาโครงสราง

การบรหารขององคกรปกครองทองถนของไทยกยงไมม ความชดเจนทมากพอ ไมวาจะเปนในดานของ

การตดสนใจเกยวกบประเดนทมาของฝายบรหาร (จนในทายทสดกนามาซงพระราชบญญตการเลอกตงผ

บรหารทองถนโดยตรง) ดงทกลาวถงไปแลวในขางตน

อยางไรกตาม ผเขยนมความเหนวา ในไมชาแนวคดเกยวกบการจดตงองคกรปกครองสวนทองถน

รปแบบพเศษจะกลบมาไดรบความสนใจอกครง เนองมาจากวา ในปจจบนโครงสรางขององคกรปกครอง

สวนทองถนในประเทศไทยเรมทจะมความชดเจนมากขน อกทงในสวนของการยอมรบขอจากดของการบรหาร

จดการภายในพนทบางแหง เชน เกาะสมย ภเกต ฯลฯ ซงจะสงผลใหองคกรปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษ

จะกลบมาเปน “ทางเลอก” หนงทสาคญของการแกไขปญหาตอไป

เสาชงชา กรงเทพมหานครฯ

18ตวอยาง เมองพทยา

เมองพทยา เปนเขตปกครองพเศษแหงหนง ในเขตจงหวด

ชลบร ซงมระดบเทยบเทาเทศบาลนคร จดตงขนตามพระราชบญญต

ระเบยบบรหารราชการเมองพทยา พ.ศ. 2521 เปนเมองทองเทยว

ทมหาดทรายและชายทะเล ซงมชอเสยงระดบนานาชาต อยหางจาก

กรงเทพมหานคร ไปทางตะวนออกเฉยงใต ประมาณ 140 กโลเมตร

ตงอยบนฝงทะเล ทางทศตะวนออกของอาวไทย โดยแบงสวนภายใน

ของเมองเปน 4 สวนไดแก พทยาเหนอ พทยากลาง พทยาใต และ

หาดจอมเทยน มรหสมาตรฐานไอเอสโอ 3166-2 คอ TH-S

ปจจบน มแผนการเสนอชอเมองพทยาตอยเนสโก ใหเปน

เมองภาพยนตร เนองดวยมการถายทาภาพยนตรไมนอยกวา 300 เรอง

ตอป และรายไดรอยละ 90 มาจากการทองเทยว

ประวตเมองพทยา เรมร จกกนจากคาบอกเลาตอกนมาวา เมอ พ.ศ. 2310 กอน

เสยกรงศรอยธยาใหกบพมา 3 เดอน พระยาตาก (สน) ขณะนนยง

เปนพระยากาแพงเพชร ลงความเหนวา หากกรงศรอยธยายงตอส

กบพมาอยางออนแอเชนน ตอไปจะตองสญเสยกรงใหพมาอยาง

แนนอน พระยากาแพงเพชรจงรวบรวมสมครพรรคพวกออกไป

ตงหลกใหม ใหมกาลงทพเขมแขงขนคอยกลบมากกรงคน พระยา

กาแพงเพชรไดเรมเคลอนทพออกจากคายวดพชยมงหนาไปทางทศ

ตะวนออกเฉยงใต สพลางรนถอยหนการตามลาของทหารพมาไป

พลางจนกระทงเลยเขาแขวงเมองชลบร พระยากาแพงเพชรหยดพก

ทพทบรเวณหนาวดใหญอนทารามในปจจบน แลวเดนทพมงตรงไป

ยงจนทบร ระหวางทางไดพกทบานหนองไผ ตาบลนาเกลอ แขวง

เมองบางละมง ปจจบนอยดานหลงสถานตารวจภธรพทยา

ตามพระราชพงศาวดารฉบบ พระราชหตถเลขาเลม 2 กลาว

เอาไววา ขณะท นายกลม เปนนายชมนมคมไพร พลอยทนน ตงทพ

คอยสกดคดจะตอรองพระยากาแพงเพชรในตอนนนข นชางพลาย

ถอปนนกสบ รางแดงพรอม ดวยพลทหารทรวมเดนทางมาแหลอม

หนาหลง ตรงเขาไปในระหวางพวกพลนายกลมมาสกดอย ดวย

เดชะบารมบนดาลใหนายกลมเกดเกรงกลวพระเดชานภาพวาง

เมองพทยา

ตราประจาเทศบาลเมองพทยา

เมองทองเทยวทนสมย

หลากหลายอารยธรรม

ชนฉาเสยงดนตร

ประเพณวนไหล มากมายการกฬา

ขอมลทวไป

ชอภาษาไทย เมองพทยา

ชอภาษาองกฤษ Pattaya City

นายกเทศมนตร อทธพล คณปลม

ขอมลสถต

รหสทาง

ภมศาสตร

TH-S

ประชากร 122,103 คน

พนท 53.4 ตร.กม.

ความหนาแนน 853.78 คน/

ตร.กม.

สานกงาน

ทตง ศาลาวาการเมอง

พทยา ถนน

พทยาเหนอ

เมองพทยา

ตาบลนาเกลอ

อ.บางละมง

จงหวดชลบร

เวบไซต www.pattaya.

go.th

19อาวธสน พาพรรคพวกพลเขารวมกองทพกบพระยา

กาแพงเพชร จากนนพระยากาแพงเพชรกนาทพไป

หยดประทบ ณ สถานททมหนองนาครงรงขน หรอวน

องคารแรม 6 คา เดอนย

นายกลมจงนาไพรพลหมนหนงนาทพไปถง

ณ ตาบลหนง และหยดพกเสยหนงคน วนตอมาจง

เดนทพมาถง นาจอมเทยนและทงไกเตย สตหบ โดย

หยดพกแรมแหงละคน ตอมาชาวบานกเรยกตาบล

นวา ทพพระยา และเปลยนมาเรยกใหม พทธยา

เนองจากเหนวาตรงบรเวณทพระยาตากมาตงทพนน

ทาเลด และมลมทะเลชอ ลมพทธยา ซงกคอลมท

พดมาจากทศตะวนตกเฉยงใตไปทศตะวนออกเฉยง

เหนอในตนฤดฝน จงเรยกสถานท แหงนวา หมบาน

พทธยา ตอมาปจจบนคาวา พทธยา ไดเขยนใหมเปน

พทยา

ทตงและอาณาเขต

ทองทเมองพทยาครอบคลมพนทตาบลและหมบาน (ตามกฎหมาย

ลกษณะปกครองทองท) ดงตอไปน

• ตาบลหนองปรอ เฉพาะบางสวนของหมท 5, 6, 9-13

• ตาบลหวยใหญ เฉพาะบางสวนของหมท 4

• ตาบลหนองปลาไหล เฉพาะบางสวนของหมท 6-8

• ตาบลนาเกลอ หมท 1-7 (ทงตาบล; หมท 7 ไดแกเกาะลาน)

โดยมอาณาเขตตดตอกบเขตการปกครองสวนทองถนขางเคยง

ดงตอไปน

• ทศเหนอ ตดตอกบเขตเทศบาลตาบลบางละมงและเขตเทศบาล

ตาบลหนองปลาไหล

• ทศตะวนออก ตดตอกบเขตเทศบาลตาบลหนองปลาไหลและ

เขตเทศบาลเมองหนองปรอ

• ทศใต ตดตอกบเขตเทศบาลตาบลหวยใหญและเขตเทศบาล

ตาบลนาจอมเทยน (อาเภอสตหบ)

• ทศตะวนตก จรดอาวไทย เกาะลาน เกาะสาก เกาะครก

โดยมพนททงหมด 208.10 ตารางกโลเมตร (130,062.50 ไร)

• พนดน (รวมเกาะลาน) 53.44 ตารางกโลเมตร (33,400 ไร)

• พนนา 154.66 ตารางกโลเมตร (96,662.50 ไร)

• เกาะลาน 4.07 ตารางกโลเมตร (2,543.75 ไร)

อกเหตการณสาคญททาใหพทยาเปนทร จกไป

ทว เกดขนเมอวนท 29 มถนายน พ.ศ. 2502 เมอม

รถบรรทกขนาดใหญของทหารอเมรกนประมาณ 4-5

คน บรรทกทหารเตมคนรถ ประมาณคนละ 100 คน

จากจงหวดนครราชสมา ซงทนนมฐานทพของทหาร

อเมรกนอย มงมาสพทยา และมาเชาบานตากอากาศ

ของพระยาสนทร บรเวณตอนใตของหาด โดยผลด

กนมาพกผอนเปนงวด งวดละสปดาห จากพฤตกรรม

ของทหารอเมรกนเชนน จงกลายเปนจดเรมตน

การทองเทยวเมองพทยาตอนนเอง จากสภาพหมบาน

ชายทะเลทเงยบสงบ กพลนเปลยนกลบกลายมาเปน

สถานททองเทยวตากอากาศ

ในเวลาตอมา หมบานพทยากถกพฒนาเปน

เมองทองเทยวขนชอ ในระดบนานาชาต เปนทร จกไป

ทวทกมมโลก อยางเชนปจจบน

20การปกครอง

ประชาชนสามารถทาการเลอกตงผบรหารทองถนโดยตรง

พรบ.เมองพทยา

เมองพทยา เปนเขตปกครองพเศษเขตหนงทตงตามพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการ เมองพทยา

พ.ศ. 2521 ตอมาไดปรบปรงกฎหมาย และยกเลก พ.ร.บ. ระเบยบบรหารราชการเมองพทยา พ.ศ. 2521

ตาม พ.ร.บ. ระเบยบบรหารราชการเมองพทยา พ.ศ. 2542 ทไดกาหนดรปแบบแตกตางไปจากเดม โดย

ใหมการเลอกตงนายกเมองพทยาโดยตรงจากประชาชน เพอบรหารเมองพทยาซงมวาระกาหนดคราวละ 4 ป

โครงสรางการบรหารเมองพทยาประกอบดวย

1. สภาเมองพทยา

2. นายกเมองพทยา

สภาเมองพทยา ประกอบดวย สมาชก จานวน 24 คน อยในวาระคราวละ 4 ป ซงเลอกตงโดยราษฎร

ผมสทธเลอกตงในเขตเมองพทยา และสภาเมองพทยาในเขตเมองพทยา และสภาเมองพทยาใหมประธาน

เมองพทยา 1 คน รองประธานเมองพทยา 2 คน แลวเสนอผวาราชการจงหวดแตงตง และใหมหนาทดาเนน

การประชมและดาเนนกจการอน ๆ ใหเปนไปตามขอบงคบเมองพทยา

นายกเมองพทยา ใหมาจากการเลอกตงโดยตรงจากประชาชน ในเขตเมองพทยา ดารงตาแหนงคราวละ

4 ป และนายกพทยาสามารถแตงตงรองนายกเมองพทยา จานวนไมเกน 4 คน

คณสมบตเบองตน ของผมสทธสมครรบเลอกตงเปนนายกเมองพทยา

1. มสญชาตไทยโดยกาเนด

2. มอายไมตากวาสามสบปบรบรณในวนเลอกตง

3. สาเรจการศกษาไมตากวาระดบปรญญาหรอเทยบเทา และ

4. มชออยในทะเบยนบานในเขตเมองพธยาเปนเวลาตดตอกนไมนอยกวา หนงปนบถงวนสมครรบ

เลอกตง หรอเปนผมชออยในทะเบยนบานในเขตเมองพทยาในวนสมครรบเลอกตง และไดเสยภาษตาม

กฎหมายวาดวยภาษโรงเรอนและทดนหรอกฎหมายวาดวยภาษ บารงทองท ใหเมองพทยาในปทสมครหนงป

อานาจหนาทของนายกเมองพทยา

กาหนดนโยบายและรบผดชอบในการบรหารราชการของเมองพทยาใหเปนไปตามกฎหมาย ขอบญญต

และนโยบาย

1. สง อนญาต และอนมตเกยวกบราชการของเมองพทยา

2. แตงตงและถอดถอนรองนายกเมองพทยา เลขานการนายกเมองพทยา ผชวยเลขานการ นายกเมอง

พทยา ประธานทปรกษา ทปรกษาหรอคณะทปรกษา

3. วางระเบยบเพอใหงานของเมองพทยาเปนไปดวยความเรยบรอย

21 4. ปฏบตหนาทอนตามทคณะรฐมนตร นายกรฐมนตร รฐมนตร หรอผวาราชการจงหวดมอบหมาย

หรอตามทกฎหมายกาหนดใหเปนอานาจหนาทของนายกเมองพทยา หรอนายกเทศมนตรหรอคณะเทศมนตร

สาหรบปลดเมองพทยา ใหทาหนาทเปนหวหนาสานกปลดเมองพทยา เปนผบงคบบญชา พนกงานเมอง

พทยาและลกจางเมองพทยา รองจากนายกเมองพทยา และทาหนาทเปนเลขานการสภาเมองพทยา มหนาท

รบผดชอบงานธรการ และการจดประชม และงานอนตามทสภาเมองพทยามอบหมาย

โครงสรางการบรหารเมองพทยา ตาม พ.ร.บ. ระเบยบบรหารราชการเมองพทยา พ.ศ. 2542

อานาจหนาทของเมองพทยา

(1) การรกษาความสงบเรยบรอย

(2) การสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต

(3) การคมครองและดแลรกษาทรพยสนอนเปนสาธารณสมบตของแผนดน

(4) การวางผงเมองและการควบคมการกอสราง

(5) การจดการเกยวกบทอยอาศยและการปรบปรงแหลงทรดโทรม

(6) การจดการจราจร

(7) การรกษาความสะอาดและความเปนระเบยบเรยบรอยของบานเมอง

(8) การกาจดมลฝอยและสงปฏกล และการบาบดนาเสย

การแบงสวนราชการเมองพทยา เมองพทยาแบงสวนราชการ ดงน

1. สานกปลดเมองพทยา

2. สวนราชการอน ตามทนายกเมองพทยาประกาศกาหนด โดยความเหนชอบของกระทรวงมหาดไทย

22 (9) การจดใหมนาสะอาดหรอการประปา

(10) การจดใหมการควบคมตลาด ทาเทยบเรอ และทจอดรถ

(11) การควบคมอนามยและความปลอดภยในรานจาหนายอาหาร โรงมหรศพ และสถานบรการอน

(12) การควบคมและสงเสรมการทองเทยว

(13) การบารงรกษาศลปะ จารตประเพณ ภมปญญาทองถน และวฒนธรรมอนดของทองถน

(14) อานาจหนาทอนตามกฎหมายกาหนดใหเปนของเทศบาลนครหรอเมองพทยา

ความสมพนธระหวางรฐบาลกลางกบเมองพทยา

เนองจากเมองพทยาเปนระบบการปกครองทองถน ดงนนจงตองอยในการกากบดแลโดยรฐบาล ซง

กระทรวงมหาดไทยเปนผรบผดชอบโดยตรง และรฐบาลมอบอานาจหนาทใหจงหวดกากบดแลแทน ตาม

รายละเอยดดงน

1. การควบคมโดยจงหวด หมายถง ผวาราชการจงหวดชลบรมอานาจหนาทควบคมดแลการปฏบต

ราชการของ เมองพทยา โดยผวาฯ มอานาจสงสอบขอเทจจรงเกยวกบการปฏบตราชการของเมองพทยาได

2. การควบคมกระทรวงมหาดไทยหมายถง กระทรวงมหาดไทยควบคมการบรหารราชการเมองพทยา

โดยดาเนนการผานผวาราชการจงหวดกอนไปถงรฐมนตรวากระทรวงมหาดไทย ซงคาแนะนาของผวาราชการ

จงหวดชลบรมอานาจยบสภาเมองพทยาเพอใหม การเลอกตงใหมได

การควบคมการบรหารราชการเมองพทยาดงกลาว เปนไปตามลกษณะของการควบคมภายในการ

ปกครองทองถนทวไป

ขอบเขตและหนาท

อาศยอานาจตามความในมาตรา 13 มาตรา 25 วรรคเจด แหงพระราชบญญตบรหารงานบคคลสวน

ทองถน พ.ศ. 2542 และประกาศคณะกรรมการพนกงานเมองพทยา เรอง หลกเกณฑและเงอนไขเกยวกบ

การบรหารบคคลของเมองพทยา (เพมเตม) ลงวนท พ.ศ. 2554 จงใหกาหนดสวนราชการเมองพทยาและ

อานาจหนาทของเมองพทยา ดงน

ขอ 1 ประกาศนเรยกวา “ประกาศเมองพทยา เรอง การแบงสวนราชการและอานาจหนาทของสวน

ราชการเมองพทยา พ.ศ.2555”

ขอ 2 ประกาศนใหใชบงคบตงแตวนท พ.ศ. 2555 เปนตนไป

ขอ 3 ใหยกเลกประกาศเมองพทยา เรอง การแบงสวนราชการและอานาจหนาทของสวนราชการเมอง

พทยา พ.ศ. ….

ขอ 4 ใหแบงสวนราชการเมองพทยา ดงน

(1) สานกปลดเมองพทยา

(2) สานกการศกษา

(3) สานกการสาธารณสข

(4) สานกสงแวดลอม

(5) สานกสงเสรมการทองเทยว

(6) สานกการชาง

(7) สานกชางสขาภบาล

23 (8) สานกพฒนาสงคม

(9) สานกยทธศาสตรและงบประมาณ

(10) สานกการคลง

(11) กองการพสดและทรพยสน

(12) กองการเจาหนาท

(13) สานกงานเมองพทยาสาขาเกาะลาน

(14) กลมกฎหมาย

(15) หนวยงานตรวจสอบภายใน

ขอ 5 สวนราชการภายในเมองพทยามอานาจหนาท ดงน

(1) สานกปลดเมองพทยามหนาทความรบผดชอบเกยวกบราชการทวไปของเมอง พทยา งาน

ประสานราชการ งานทะเบยนราษฎรและบตรประจาตวประชาชน งานรกษาความสงบเรยบรอยและความมนคง

ภายใน การปองกนและแกไขปญหายาเสพตด งานปองกนภยพบต งานประสานการแกไขปญหาและรบเรองราว

รองทกข งานกจการสภาเมองพทยา งานเลขานการนายกเมองพทยาและผบรหารสวนราชการเมองพทยา และ

ปฏบตราชการอนทไมไดกาหนดใหเปนอานาจหนาทของสวนราชการใดโดย เฉพาะและปฏบตหนาทอนท

เกยวของ

(2) สานกการศกษามอานาจหนาทความรบผดชอบเกยวกบการบรหารการศกษาและ พฒนา

การศกษา ทงการศกษาในระบบการศกษาและการศกษานอกระบบการศกษา และการศกษาตามอธยาศย เชน

การจดการศกษาปฐมวย อนบาลศกษา ประถมศกษา มธยมศกษาและอาชวศกษา งานบรหารวชาการ งาน

โรงเรยน งานนเทศการศกษา งานกจการนกเรยน งานการศกษาปฐมวย งานขยายโอกาสทางการศกษา งาน

ฝกและสงเสรมอาชพ งานหองสมด พพธภณฑและเครอขายทางการศกษา งานกจการศาสนาสงเสรมประเพณ

วฒนธรรม งานกฬาและนนทนาการ งานกจกรรมเดกเยาวชนโรงเรยน และการศกษานอกโรงเรยน และ

งานอนๆ ทเกยวของและทไดรบมอบหมาย

(3) สานกการสาธารณสข มอานาจหนาทความรบผดชอบเกยวกบการสงเสรม สนบสนน การจด

บรการดานการสงเสรมสขภาพ การปองกนโรค และการพฒนาศกยภาพของประชาชนทางดานพฤตกรรม

และสานกทางสขภาพ การดาเนนการตามกฎหมายวาดวยการสาธารณสขและกฎหมายทเกยวของ การพฒนา

ความร และรปแบบการจดระบบบรการสาธารณสข การสขาภบาลอาหาร การอาชวอนามย และการสขาภบาล

สงแวดลอม การเผยแพรความรและถายทอดเทคโนโลยทางดานการสงเสรมสขภาพ การปองกนโรค การควบคม

สาธารณสขสงแวดลอมภายในอาคารสถานทและชมชน และพฤตกรรม การดแลรกษาสขภาพ ดาเนนการ

ใหบรการตรวจรกษา การใหบรการในระดบศนยบรการสาธารณสข ศกษาคนควานวตกรรม การวจยระบบ

การแพทยและการสาธารณสข และปฏบตหนาทอนทเกยวของหรอไดรบมอบหมาย

(4) สานกสงแวดลอม มอานาจหนาทความรบผดชอบเกยวกบการบรหารจดการดานสงแวดลอม

การศกษาวเคราะหวจยเพอแกไข ฟนฟ สงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม ตดตามตรวจสอบคณภาพ

สงแวดลอม จดทารายงานสถานการณสงแวดลอม การดแลพนทสเขยว การควบคมคณภาพและเฝาระวง

อากาศ เสยง ยานพาหนะและแหลงอนๆ รวมทงการจดการขยะ ของเสยอนตรายและสงปฏกล และปฏบต

หนาทอนทเกยวของ

24 (5) สานกสงเสรมการทองเทยว มอานาจหนาทความรบผดชอบเกยวกบการวางแผนพฒนา

และสงเสรมการทองเทยวในรปแบบตางๆเพอดงดดนกทองเทยว สงเสรมและสนบสนนการใหบรการและ

จดกจกรรมการกฬาทงระดบจงหวด ภมภาค ประเทศและนานาชาต รวมทงจดกจกรรมประชมระดบชาตและ

นานาชาต กจกรรมดานนนทนาการ พฒนาแหลงทองเทยวใหมๆ แหลงเรยนรทางศลปะ วฒนธรรม ตลอดจน

การศกษาวเคราะห วจยปญหาและแนวทางการดาเนนงานและการพฒนาดานการทองเทยว การกฬาและ

นนทนาการ งานดานวเทศสมพนธและประสานความรวมมอกบตางประเทศในกจการการทอง เทยว การกฬา

และนนทนาการ การประชมระดบนานาชาต งานเผยแพรและประชาสมพนธของเมองพทยาและปฏบตหนาท

อนทเกยวของ

(6) สานกการชาง มอานาจหนาทความรบผดชอบเกยวกบการขออนญาตควบคมอาคารและ

การกอสราง การขออนญาตและควบคมดานอตสาหกรรมและพลงงาน การออกแบบและควบคมการกอสราง

การตรวจวเคราะหวสดกอสราง การวางและควบคมดานผงเมอง การดแลรกษาและคมครองทสาธารณะ การจดรป

และกรรมสทธทดน การบารงรกษาและบรณะสาธารณปโภค อาคาร และสงกอสราง การจราจรและขนสง

การดแลบารงรกษาเครองจกรกล และปฏบตหนาทอนทเกยวของ

(7) สานกชางสขาภบาล มอานาจหนาทความรบผดชอบเกยวกบการวางแผนควบคมและ

ดาเนนการเกยวกบ การระบายนา การบารงรกษาทางระบายนา การพฒนาระบบปองกนนาทวม นากดเซาะ

การจดการคณภาพนา งานพฒนาระบบบาบดนาเสย และปฏบตหนาทอนทเกยวของ

(8) สานกพฒนาสงคม มอานาจหนาทความรบผดชอบเกยวกบการสงเสรมและพฒนาคณภาพ

และความมน คงในชวตของประชาชน สรางความเปนธรรมและความเสมอภาคในการดารงชวต การสงเสรม

คมครองและพทกษสทธของบคคล พฒนาศกยภาพทรพยากรมนษย การสงเสรมการม สวนรวมของภาค

ประชาคม การสงเสรมและพฒนาสถาบนครอบครว ตลอดจนศกษาวเคราะหวจยปญหาและแนวทางการดาเนนงาน

การพฒนาสงคม และปฏบตหนาทอนทเกยวของ

(9) สานกยทธศาสตรและประเมนผล มอานาจหนาทความรบผดชอบเกยวกบการกาหนด

นโยบาย เปาหมาย การจดทาและพฒนาแผนยทธศาสตรของเมองพทยา แปลงแผนยทธศาสตรไปสการปฏบต

การประสานแผนปฏบตการ การตดตามและประเมนผลการดาเนนการตามแผน และรบผดชอบงาน

ดานคอมพวเตอรและสารสนเทศ งานวจยพฒนาระบบบรหารและบรการ งานจดทางบประมาณและปฏบต

หนาทอนทเกยวของ

(10) สานกการคลง มอานาจหนาทความรบผดชอบเกยวกบการเงน การคลง การบญชของเมอง

พทยา ตลอดจนการรบจายเงนอดหนนจากรฐบาลตามโครงการตางๆ การดาเนนการเกยวกบเงนสวสดการ

และสทธประโยชนตางๆแกพนกงานเมอง พทยา รวมทงการตรวจสอบเกยวกบการขอรบและเบกจาย

บาเหนจบานาญของพนกงานเมอง พทยาและลกจางประจา การศกษา วเคราะห กาหนดหลกเกณฑ และ

วธการเกยวกบการจดเกบรายไดทกชนด จดทาประมาณการรายรบประจาปแจงประเมนภาษ รบชาระภาษ

โรงเรอนและทดน ภาษบารงทองท ภาษปาย คาธรรมเนยมตางๆ และรายไดอนๆ ของเมองพทยา ตดตาม

เรงรดภาษคางชาระ การขอปลด ขอลดคาภาษ การอทธรณภาษ ตลอดจนการผอนชาระภาษ การยดและ

การขายทอดตลาดทรพยสนของผคางชาระภาษ ดแลรกษาและจดหาผลประโยชนจากการใชทสาธารณะ ทาเทยบเรอ

ทรพยสนของเมองพทยา รบชาระและตดตามเรงรดคาเชาทรพยสนคาเชาทสาธารณะเพอบรการทจอดยานยนต

25และเกบคาธรรมเนยมจอดยานยนตเปนรายไดของเมองพทยา งานจดทะเบยนพาณชย รบรองอาคารและ

สงปลกสราง ศกษาวเคราะหเพอหาแนวทางใหเมองพทยาไดรบจดสรรรายไดเพมจากสวน ทรฐบาลจดสรรให

กบทองถนในสดสวนทเหมาะสมและสอดคลองกบภาระหนาท และปฏบตหนาทอนทเกยวของ

(11) กองการพสดและทรพยสน มอานาจหนาทความรบผดชอบเกยวกบการจดหาวสดครภณฑ

การจางงานกอสรางหรอบรการ การปรบปรงซอมแซมวสด ครภณฑ และสงปลกสราง เพอสนบสนน

การปฏบตงานของสานกและกอง ควบคมการจายโอนทรพยสน การจดทะเบยน การตอทะเบยนและ

การจาหนายทรพยสน การพฒนาระบบการบรหารพสด ควบคมและจดทาทะเบยนทรพยสนและพสด และให

คาปรกษาแนะนาขอกฎหมายเกยวกบการจดซอจดจาง และปฏบตหนาทอนทเกยวของ

(12) กองการเจาหนาท มอานาจหนาทความรบผดชอบเกยวกบการบรหารงานบคคลของ

พนกงานเมองพทยา พนกงานครเมองพทยา บคลากรทางการศกษา พนกงานจางเมองพทยา และลกจางประจา

ทอยในอานาจของเมองพทยา ไดแก การสรรหา บรรจและแตงตง งานทะเบยนประวตและบาเหนจความชอบ

งานพฒนาทรพยากรบคคล งานวนย รองทกข อทธรณ งานเลขานการคณะกรรมการพนกงานเมองพทยา และ

ปฏบตหนาทอนทเกยวของ

(13) สานกงานเมองพทยาสาขาเกาะลานมอานาจหนาทความรบผดชอบเกยวกบกจการ ใน

สานกงานเมองพทยาสาขาในสวนทเปนอานาจหนาทของปลดเมองพทยา โดยใหมสานกงานเมองพทยาสาขา

รบผดชอบงานทะเบยนราษฎรและบตรประจาตวประชาชน งานรกษาความสงบเรยบรอยและความมนคง งาน

สงเสรมการทองเทยว งานปองกนและรกษาความปลอดภย งานคลง งานสวสดการสงคม งานสาธารณสข และ

งานชางอยในสงกดหรออาจจะใหมการแบงสวนงานอนๆ ทจาเปนมาปฏบตหนาทในสานกงานเมองพทยา

สาขานน รวมทงปฏบตงานในหนาทอนๆ ทเกยวของและทไดรบมอบหมาย

(14) กลมกฎหมาย มอานาจหนาทความรบผดชอบเกยวกบการใหคาปรกษาและเสนอแนะ

ดานระเบยบ กฎหมายแกเมองพทยาและหนวยงานตางๆ ประสานงานกบสานกงานอยการสงสดในการวาตาง

และแกตางแกคดแพงทกชนศาล ดาเนนการเกยวกบคดปกครอง พจารณาดาเนนการเกยวกบการละเมด การ

พจารณาคาขออทธรณภาษ ดาเนนการบงคบทางปกครองตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง

พ.ศ.2539 พจารณาเกยวกบนตกรรมสญญาของเมองพทยา ดาเนนการฟองรองคดลมละลาย การบงคบ

คดและวางทรพย การพจารณารางกฎหมาย ขอบญญตเมองพทยา ระเบยบ ประกาศ คาสงของเมองพทยา

พจารณาตอบขอหารอ ชแจง ใหคาปรกษาแนะนากบหนวยงานตางๆ และปฏบตหนาทอนทเกยวของ

(15) หนวยงานตรวจสอบภายใน มอานาจหนาทความรบผดชอบเกยวกบตรวจสอบการปฏบต

การบรหารงานงบ ประมาณ การเงน การพสดและทรพยสน รวมทงการบรหารงานดานอนๆ ใหเปนไปตาม

นโยบาย กฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ คาสง และมตคณะรฐมนตร ตรวจสอบบญช เอกสารหลกฐานประกอบ

การบนทกบญช ตรวจสอบระบบการดแลรกษาและความปลอดภยของทรพยสนและการใชทรพยากรทก ประเภท

ใหเปนไปอยางมประสทธภาพ ประสทธผล และประหยด รวมทงการรายงานผลการตรวจสอบและขอเสนอ

แนะตอผบรหาร และงานอนๆ ทเกยวของและทไดรบมอบหมาย

ขอ 6 ใหนายกเมองพทยารกษาการตามประกาศน

ประกาศ ณ วนท พ.ศ. 2555

(นายอทธพล คณปลม)

นายกเมองพทยา

26โครงสรางการบรหารเมองพทยา

รายนามนายกเมองพทยา

รายนามนายกเมองพทยา วาระการดารงตาแหนง1. พลเรอเอกสถาปน เกยานนท 23 พฤศจกายน พ.ศ. 2521 - 28 พฤศจกายน พ.ศ. 2523

2. นายอนศกด รอดบญม 8 กมภาพนธ พ.ศ. 2524 - 21 กมภาพนธ พ.ศ. 2528

3. นายโสภณ เพชรตระกล 26 มนาคม พ.ศ. 2528 - 6 พฤษภาคม พ.ศ. 2536

4. นายสชย รวยรน 12 พฤษภาคม พ.ศ. 2532 - 15 มนาคม พ.ศ. 2534

5. นายอนพงษ อดมรตนกลชย 9 กรกฎาคม พ.ศ. 2536 - 6 กรกฎาคม พ.ศ. 2538

6. นายไพรช สทธธารงสวสด 18 กรกฎาคม พ.ศ. 2538 - 11 กมภาพนธ พ.ศ. 2547

7. นายนรนดร วฒนศาสตรสาธร 27 มนาคม พ.ศ. 2547 - 26 มนาคม พ.ศ. 2551

8. นายอทธพล คณปลม 4 พฤษภาคม พ.ศ. 2551 - ปจจบน

27

28

ชมชนในเขตเมองพทยา

ชมชน ประธานชมชน1. ชมชนกระทงลาย นายจรศกด กตตศกดบานบง

2. ชมชนเกาะลาน นายบญเชด บญยง

3. ชมชนเขาตาโล นายสมเกยรต เดชไพบลย

4. ชมชนเขานอย นายเฉลย เถอนช

5. ชมชนซอยกอไผ นายวรตน จอยจนดา

6. ชมชนหนองออ นายพนม เหรยญปรชา

7. ชมชนซอยไปรษณย นางพกล สมนวล

8. ชมชนซอย 5 ธนวา นายสรนทร ยมใย

9. ชมชนซอย 6 ยศศกด นายไกรภพ อนวน

10. ชมชนตลาดเกานาเกลอ นายวโรจน จนเพชร

11. ชมชนเทพประสทธ นายฉอง ยมสวน

12. ชมชนทพพระยา นายปรชา คาขาย

13. ชมชนบานหวทง นายบญธรรม โพธสวรรณ

14. ชมชนพทยากลาง นายสอาด โตะมดบารง

15. ชมชนโพธสมพนธ นายอนวรรตน ศรประพนธ

16. ชมชนรงเรอง นายชมศกด อนสวรรณ

17. ชมชนรอยหลง นายสวงค หนแกว

18. ชมชนลานโพธ นายสนต คลองนอย

19. ชมชนวดชยมงคล นางละเมยด อรณแสง

2920. ชมชนวดชองลม นายคนง นกสกด

21. ชมชนวดธรรมสามคค นางศรไพร ใจด

22. ชมชนวดบณยกญจนาราม นายสจนต หนองใหญ

23. ชมชนตนกระบก นายชาล เอยมอราม

24. ชมชนบานโรงไมขด นายบญมา ฝงรก

25. ชมชนหนองตะแบก นายเสนาะ เขยวเพชร

26. ชมชนหนองพงแค นายจาเนยร ภรมยอน

27. ชมชนวอลคกงสตรท นายเมธากฤษฎ สนทรส

28. ชมชนเจรญสขพฒนา นายสมทรง ตาส

29. ชมชนบานเนนทางรถไฟ นายมนญ วงษเสนา

30. ชมชนบานกระบก 33 นายวรตน วงษเจรญ

31. ชมชนชมสาย นายจรวฒน ปลกใจ

32. ชมชนพทยาใตพฒนา นายอศนย ตนเฮง

33. ชมชนชยพรวถ นายธนท ศภพลทองโชต

34. ชมชนหนองใหญบานบน นางปนหย ทองนาค

35. ชมชนหนองใหญบานลาง นายณรงค ธวชศกด

36. ชมชนพทยาเหนอ นายเจรญ อวมจนทร

37. ชมชนอรโณทย นางอรวรรณ สขอนนตวงศ

38. ชมชนชยพฤกษ นางสารวย ชางไม

39. ชมชนมาบประด นางสภาพร สนปาแกว

40. ชมชนแหลมราชเวช

(Laemrachvate Community)

นายทศพล สรวฒนไพโรจน

41. ชมชนบงกช นางสตกร สณหธนง

รายรบ - รายจายของเมองพทยา ป พ.ศ. 2549 - 2553

รายการ ป 2549 ป 2550 ป 2551 ป 2552 ป 2553

รายรบ 2,870,752,811.23 2,947,388,285.09 2,897,546,492.16 2,606,043,677.69 2,672,409,112.86

รายจาย 2,681,217,200.10 2,686,220,354.55 2,636,214,408.76 2,536,955,768.35 2,475,409,553.12

รายรบมากกวา

รายจาย189,535,611.13 261,167,930.54 261,332,083.40 69,087,909.34 196,999

30

PATTAYA

CITY

31สรป

การปกครองสวนทองถนในประเทศไทย มทงหมด 5 รปแบบ คอ 1) องคการบรหารสวนจงหวด

2) เทศบาล 3) องคการบรหารสวนตาบล 4) กรงเทพมหานคร 5) เมองพทยา แตละรปแบบมความสาคญ

และมความเปนอสระตอกนละกน โดยมนโยบายและโครงสรางทมลกษณะเปนนตบคคล มสภาหรอนายกทได

มาจากการเลอกตงอนเปนรปแบบการปกครองระบอกประชาธปไตย คอ มการจดการเลอกตง ทาใหทกคนท

เปนคนไดไปใชสทธของตน

การปกครองในประเทศไทยมการปกครองแบงเปนจงหวด 76 จงหวด (ไมรวมกรงเทพมหานคร

ทมการปกครองรปแบบพเศษ) แบงเปนอาเภอ 998 อาเภอ แบงเปนตาบล 8,860 ตาบล และมรปแบบ

การปกครองพเศษ 2 แหง คอ กรงเทพมหานครและเมองพทยา โดยมกระทรวงมหาดไทย เปนผดแลและ

สงเสรมการปกครองสวนทองถนน ประเทศไทยไมใชวาจะเปนกระทรวงมหาดไทยผเดยวทดแล แตคนไทย

ทกคนมสวนรวมในการปกครองประเทศไทยดวยการไปใชสทธเลอกตงเพอเลอกคนดเขาไปทาหนาทพฒนา

ประเทศ และตรวจสอบการทางานของรฐดวย

หากเราลองดวาการปกครองของไทยนน สมยกอนมการปกครองแบบพอปกครองลก ทาใหมการรวม

การปกครองอยสวนเดยวเทานน แตปจจบน การใชการปกครองสวนทองถน ไดมการกระจายการปกครอง

ทาใหมการเสรมสรางกนและกน มการกระจายความเจรญและความเปนอสระมากยงขน การปกครองสวนทอง

ถนนนเปนสงสาคญในการปกครองในระบอกประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมข ดวยวาเนนการ

กระจายอานาจและเสรมสรางการทาหนาทของทกคนในชาต การมรปแบบตางๆเหลานทาใหเกดสมดล

การปกครองของไทยดวย

32