รายงาน : โครงการ สงกรานต

โดย นางจรญญา ทงจนทร

คณะวฒนธรรมศาสตรและสถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสาน มหาวทยาลยมหาสารคาม

ณ ลานหอพระ วนพฤหสบด ท 3 เมษายน 2557

ค าน า

ทางคณะวฒนธรรมศาสตรและสถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสาน ไดตระหนกถงความส าคญในการอนรกษศลปะและวฒนธรรม ขนบธรรมเนยม ประเพณอนดงามของไทย จง ไดรวมมอกนระหวางสถาบนในการจดโครงการกจกรรมนสตในการอนรกษพฒนาศลปะและวฒนธรรม (สบสานประเพณสงกรานต) ณ ลานหอพระ วนพฤหสบด ท 3 เมษายน 2557 โดยมสวนรวมของผสวนไดเสย อาท อาจารย นกวจย บคลากรสายสนบสนน นสตนกศกษา คนในชมชนศรสวสด และชมชนปจฉมทศน โดยมการจดกจกรรม อาท การถวายภตตาหารเพล การรดน าด าหว กจกรรมละเลนระหวางบคลากรของหนวยงาน เพอสบสานประเพณทดงามของไทย ใหคงอยสบไป

ผชวยศาสตราจารย ดร.ทรงคณ จนทจร คณบดคณะวฒนธรรมศาสตร 7 เมษายน 2557

สารบญ เรอง หนา บทท 1 บทน า 1 บทท 2 เนอหา 5 บทท 3 สรปผลการด าเนนงานโครงการ 15 ภาคผนวก ภาคผนวก ก บนทกขอความขออนมตโครงการ 21 ภาคผนวก ข ค าสงแตงตงคณะกรรมการด าเนนงาน 28 ภาคผนวก ค ภาพกจกรรมโครงการ 34 ภาคผนวก ง รายชอผเขารวมโครงการ 41 ภาคผนวก จ หนงสอเชญเขารวมโครงการ 44

บทท 1

บทน า หลกการและเหตผล

สงกรานต ทแปลวา "กาวขน" "ยางขน" นนหมายถง การทดวงอาทตย ขนสราศใหม อนเปนเหตการณทเกดขนทกเดอน ทเรยกวาสงกรานตเดอน แตเมอครบ 12 เดอนแลวยางขนราศเมษอก จดเปนสงกรานตป ถอวาเปน วนขนปใหมทางสรยคต ในทางโหราศาสตร มหาสงกรานต แปลวา กาวขนหรอยางขนครงใหญ หมายถงสงกรานตป คอปใหมอยางเดยว กลาวคอสงกรานตหมายถง ไดทงสงกรานตเดอนและสงกรานตป แตมหาสงกรานต หมายถง สงกรานตปอยางเดยว

วนเนา แปลวา "วนอย" ค าวา "เนา" แปลวา "อย" หมายความวาเปนวนถดจากวนมหาสงกรานตมา 1 วน วนมหาสงกรานตเปนวนทดวงอาทตยยางสราศตงตนปใหม วนเนาเปนวนทดวงอาทตยเขาทเขาทาง ในวนราศตงตนใหมเรยบรอยแลว คออยประจ าทแลว

วนเถลงศก แปลวา "วนขนศก" เปนวนเปลยนจลศกราชใหม การทเปลยนวนขนศกใหมมาเปนวนท 3 ถดจากวนมหาสงกรานต กเพอใหหมดปญหาวา การยางขนสจดเดม ส าหรบตนปนนเรยบรอยด ไมมปญหาเพราะอาจมปญหาตดพนเกยวกบชวโมง นาท วนาท ยงไมครบถวนสมบรณ ทจะเปลยนศกถาเลอนวนเถลงศกหรอวนขนจลศกราชใหมมาเปน วนท 3 กหมายความวา อยางนอยดวงอาทตยไดกาวเขาสราศใหม ไมนอยกวา 1 องศาแลวอาจจะยางเขาองศาท 2 หรอท 3 กได วนสงกรานตเปนวน เปลยนจลศกราชใหม ซงกษตรยสงหศแหงพมา ทรงตงขนเมอปกนวนอาทตย พ.ศ. 1181 โดยก าหนดเอาดวงอาทตยเขาสราศเมษได 1 องศา ประกอบกบไทยเราเคยนยมใชจลศกราช สงกรานตจงเปนวนขนปใหมของไทยอกดวย ในปแรกทก าหนดเผอญเปนวนท 13 เมษายน ซงอนทจรงไมใชวนท 13 เมษายนทกป แตเมอเปนประเพณ กจ าเปนตองเอาวนนนทกป เพอมใหการประกอบพธ ซงมไดรโดยละเอยดตองเปลยนไปเปลยนมา วนท 13 จงเปนวนสงกรานตของทกป

ปกตวนสงกรานตจะม 3 วน คอ เรมวนท 13 เมษายน ถงวนท 15 เมษายน วนแรกคอวนท 13 เปนวนมหาสงกราต วนทพระอาทตยตองขนสราศเมษ วนท 14 เปนวนเนา (พระอาทตยคงอยท 0 องศา) วนท 15 เปนวนเถลงศกใหม และเรมจลศกราชในวนน เมอกอนจรงๆ มถง 4 วน คอวนท 13 -16 เปนวนเนาเสย 2 วน (วนเนาเปนวนอยเฉยๆ) เปนวนวาง พกการงานนอกบานชวคราว จะเหนไดวา วนสงกรานตเปนวนขนปใหมตงแตสมยกรงสโขทย จนถง พ.ศ.2483 ทางราชการจงไดเปลยนไหม โดยก าหนดเอาวนท 1 มกราคม เปนวนขนปใหม เพอใหเขากบ หลกสากลทนานาประเทศนยมปฏบต อยางไรกตาม แมจะมการเปลยนวนขนปใหม ประชาชนกยงยดถอวา วนสงกรานตมความส าคญ ประเพณ สงกรานต เปนประเพณไทยทสบทอดมาอยางยาวนาน เพอแสดงความกตญญกตเวทตอผใหญ อนรกษศลปวฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณทดงามเอาไว คณะวฒนธรรมศาสตร และสถาบนวจยศลปะและวฒนธรรม จงไดตระหนกถงความส าคญในการอนรกษศลปะและวฒนธรรมอนดงาม จงไดรวมมอกนการจดโครงการสงกรานต ในวนพฤหสบดท 3 เมษายน 2557 เพอใหบคลากรในหนวยงาน อาท อาจารย

เจาหนาท นสตนกศกษา ตลอดจน คนในชมชนใกลเคยงไดมโอกาสเขารวมกจกรรมดงกลาวในโครงการสงกรานต โดยในการจดโครงการดงกลาว ไดมการจดกจกรรมทางพระพทธศาสนา อาท การท าบญตกบาตร ถวายภตตาหารแดพระภกษสงฆ การรดน าด าหวผใหญในชมชน การจดกจกรรมละเลนพนบาน เพอรวมสรางสมพนธอนดระหวางหนวยงาน เกดความรกความสามคค สรางเครอขายทางดานศลปะและวฒนธรรมรวมกน

6. วตถประสงค

1. เพอสงเสรมใหอาจารย บคลากร นสต คนในชมชน ไดแสดงออกถงความกตญญ กตเวทตอผมพระคณ ผใหญ และผสงอาย

2. เพอสงเสรมการอนรกษศลปะและวฒนธรรมทดงามและสบสานขนบธรรมเนยมประเพณทดงาม 3. เพอเปนศนยกลางทางดานศลปะและวฒนธรรมของสงคมและชมชน เปนแบบอยางทดใหแกคน

ในชมชน เกดความภาคภมใจหวงแหนศลปะและวฒนธรรมทดงาม 4. เพอสรางเครอขายความรวมมอทางดานศลปะและวฒนธรรมกบหนวยงานตางๆ และความ

รวมมอกบชมชนใกลเคยง 5. เพอใหเกดความสมพนธทดระหวางหนวยงาน ความรก ความสามคคระหวางบคลากร นสต คน

ในชมชน และระหวางหนวยงาน 7. ตวชวดความส าเรจ

ไมบรรลความส าเรจ บรรลความส าเรจ

1) จ านวนผเขารวมโครงการไมนอยกวารอยละ 80 ของจ านวนกลมเปาหมายทงหมด ผลการจดโครงการ มผเขารวมโครงการทงหมด 110 คน คดเปนรอยละ 100

2) ผเขารวมโครงการมความพงพอใจในการเขารวมกจกรรมไมนอยกวา 3.51 ผลการจดโครงการ มความพงพอใจในการจดโครงการ 4.54 จากคะแนนเตม 5

8. กลมเปาหมาย/ผเขารวมโครงการ 1) นสตระดบปรญญาตร/ปรญญาโท/ปรญญาเอก 20 คน 2) อาจารย นกวจย บคลากรสายสนบสนน 60 คน 3) คนในชมชนศรสวสด/ปจฉมทศน 30 รวมทงหมด 110 คน 9. ระยะเวลาด าเนนโครงการ วนพฤหสบด ท 3 เมษายน 2557

10. สถานทด าเนนโครงการ

ณ ลานหอพระ หนาอาคารสถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสาน อ.เมอง จ.มหาสารคาม 11. แผนการด าเนนงาน

ท ขนตอน/กจกรรม ปงบประมาณ พ.ศ. 2557

ต.ค. พ.ย. ธ.ค. ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. 1 ประชมและวาง

แผนการด าเนนงานการจดกจกรรม

2 ด าเนนการจดโครงการ

3 สรปผลการด าเนนงานโครงการ

4 รายงผลการด าเนนงานการจดโครงการ

12. งบประมาณ เบกงบประมาณหมวด อดหนนการผลตบณฑตและเตรยมความพรอมเขาสประชาคมอาเซยน รหสงบ 625068 จ านวน 10,000 บาท

รายการ งบประมาณ (บาท) 1.คาอาหารและเครองดม 10,000 รวม (หนงหมนบาทถวน) 10,000 *ถวเฉลยทกรายการ 13. ผลทคาดวาจะไดรบ

1. บคลากร นสต มความกตญญกตเวทตอผมพระคณ ผใหญ/คนสงอาย 2. ขนบธรรมเนยม ประเพณไทยเกดการสบทอดไปยงสคนรนหลง 3. เกดความภาคภมใจ หวงแหนในศลปะและวฒนธรรม ประเพณทดงามของไทย 4. เกดเครอขายความรวมมอทางดานศลปะและวฒนธรรมระหวางหนวยงาน สงคมและชมชน 5. เกดความสมพนธทดระหวางหนวยงาน ความรก ความสามคคระหวางบคลากร นสต คนใน

ชมชน และระหวางหนวยงาน

14. การประเมนผลโครงการ

การด าเนนโครงการการพฒนาหนวยงานสการเรยนร มการจดท าเครองมอในการวดและประเมนผลโดยจดท าเปนแบบสอบถามเพอส ารวจความพงพอใจในการจดโครงการ และมการรายงานสรปผลการด าเนนงานโครงการเพอรายงาน ตดตามความกาวหนาในการด าเนนงานของโครงการ 15. การตดตามผล (โดยใหระบดงน) 1) การตดตามผลจากการด าเนนงานตามตวบงชท 6.1

บทท 2 เนอหา

ประวตความเปนมาของประเพณ “สงกรานต” ค าวา "สงกรานต" มาจากภาษาสนสฤกตวา ส -กรานต แปลวา กาวขน ยางขน หรอกาวขน การยายท เคลอนท คอพระอาทตยยางขน สราศใหม หมายถงวนขนปใหม ซงตกอยในวนท 13,14,15 เมษายนทกป แตวนสงกรานตนนคอ วนท 13 เมษายน เรยกวา วนมหาสงกรานต วนท 14 เปนวนเนา วนท 15 เปนวนเถลงศก กจกรรมสวนใหญทท าในเทศกาลนกม การท าความสะอาดบานเรอน ท าบญท าทาน สรงน าพระ รดน าขอพรผใหญ และเลนสาดน ากน เปนตน อยางไรกด นอกจากกจกรรมดงกลาวแลว ประเพณสงกรานตยงมเรองราวทนาสนใจอกหลายอยาง ส าหรบเรองนารเกยวกบประเพณสงกรานตมดงน

กอนทเราจะถอวนสงกรานตเปนปใหมแบบไทยนน สมยโบราณ เราถอเอาวนขน 1 ค า เดอนอาย เปนวนขนปใหม เพราะถอวาฤดหนาว เปนการเรมตนป ซงจะตกราวเดอนพฤศจกายนหรอธนวาคม ตอมาไดมการเปลยนแปลงไปตามคตพราหมณ ซงมรากเหงามาจากการสงเกตธรรมชาตและฤดการผลต เปน วนขน 1 ค า เดอน 5 หรอประมาณเดอนเมษายน ครนในปพ.ศ. 2432 สมยรชกาลท 5 ไดเปลยนวนขนปใหมเปนวนท 1 เมษายน และตอมาในปพ.ศ. 2483 จอมพลป.พบลสงครามกไดประกาศใหวนท 1 มกราคม เปนวนขนปใหมจนปจจบน อนเปนการนบแบบสากล อยางไรกด คนไทยในหลายภมภาคกยงยดถอเอาวนสงกรานตเปนเทศกาลเฉลมฉลองปใหม ซงแตเดมแมจะอยในชวงเดอนเมษายน กไมไดตรงกบวนท 13 เมษายน ดงเชนปจจบน จนเมอพ.ศ.2444 เปนตนมา จงไดก าหนดเปนวนท 13 เมษายน ตามปฏทนเกรกอร 2. นอกจากประเทศไทยแลว ยงมมอญ พมา ลาว และชนชาตไทยเชอสายตางๆอนเปนชนสวนนอยในจน อนเดย กถอวาสงกรานตเปนเทศกาลฉลองวนขนปใหมของเขาดวยเชนกน

3. ภาคกลางเรยกวนท 13 เมษายน วา “ วนมหาสงกรานต� ซงวนนทางการไดประกาศใหเปน “ วนผสงอายแหงชาต� วนท 14 เมษายน เรยก �วนเนา� และรฐบาลสมยพลเอกชาตชาย ชณหะวณไดประกาศใหเปน �วนครอบครว� สวนวนท 15 เมษายน เรยก �วนเถลงศก� คอวนเรมจลศกราชใหม

4. ทางลานนาเรยกวนท 13 เมษายนวา “ วนสงขารลอง� ซงบางทานใหความหมายวา หมายถงอายสนไปอกป วนท 14 เมษายน เรยก�วนเนา� เปนวนหามพดจาหยาบคาย เพราะเชอวาจะท าใหปากเนาและไมเจรญ สวนวนท 15 เมษายนเรยก “ วนพญาวน� คอวนเปลยนศกใหม 5. ภาคใต เรยกวนท13 เมษายนวา �วนเจาเมองเกา�หรอ �วนสงเจาเมองเกา� เพราะเชอวาเทวดารกษาบานเมองกลบไปชมนมกนบนสวรรค สวนวนท 14 เมษายน เรยกวา �วนวาง� คอวนทปราศจากเทวดาทรกษาเมอง ดงนน ชาวบานกจะงดงานอาชพตางๆ แลวไปท าบญทวด สวนวนท 15 เมษายน เรยกวา �วนรบเจาเมองใหม� คอวนรบเทวดาองคใหมทไดรบมอบหมายใหมาดแลเมองแทนองคเดมทยายไป ประจ าเมองอนแลว

6. ต านานสงกรานต ซงเปนเรองเลาเกยวกบสงกรานตและนางสงกรานตทเรารจกกนดเปน ต านานท รชกาลท 3 โปรดใหจารกไวในแผนศลา 7 แผน ตดไวทศาลารอบพระมณฑปทศเหนอ ในวดพระเชตพนฯหรอวดโพธ

7. นางสงกรานตเปนนางฟาบนสวรรคชนจาตมหาราชกา ซงเปนสวรรคชนต าสด มดวยกน 7 องคเปนพนองกน และตางกเปนบาทบรจารกา แปลวา นางบ าเรอแทบเทา หรอเรยกงายๆวา เปน �เมยนอย�ของพระอนทร จอมเทวราช และเปนธดาของทาวกบลพรหมในต านาน

8. นางสงกรานต มชอตามแตละวนในสปดาหคอ วนอาทตย ชอ นางทงษะ วนจนทร ชอ นางโคราคะ วนองคาร ชอ นางรากษส วนพธ ชอ นางมณฑา วนพฤหสบด ชอ นางกรณ วนศกร ชอ นางกมทา วนเสารชอ นางมโหทร

9. นางสงกรานตแตละองคจะมพาหนะทรงตางกน ตามล าดบแตละวน คอ นางทงษะขครฑ นางโคราคะขเสอ นางรากษสขหม นางมณฑาขลา นางกรณขชาง นางกมทาขควาย และนางมโหทรขนกยง ซงสตวทเปนพาหนะทรงจะมใชปนกษตรของปนนๆ ตามทหลายคนเขาใจผด

10. ค าวา �ด าหว�ปกตแปลวา �สระผม� แตในประเพณสงกรานตลานนา จะหมายถง การไปแสดงความเคารพ ขออโหสกรรมทอาจไดลวงเกนในเวลาทผานมา รวมทงการไปขอพรจากผใหญ ซงหมายถงญาตผใหญ ผอาวโสในหมบาน ในเมองหรอครบาอาจารย ผบงคบบญชา โดยสวนมากจะใชน าขมนสมปอยไปไหวทาน และทานกจะจมแลวเอาน าแปะบนศรษะเปนเสรจพธ

11. ในสมยกอนเมอใกลสงกรานตหรอวนสงกรานต จะมสตวชนดหนงทคนแตกอนเรยกวา �ตวสงกรานต� เปนสงมชวตลกษณะคลายไสเดอน แตเลกขนาดเสนดาย ยาวประมาณ 2 นว มสเลอมพราย เปนสเขยว เหลอง แดง มวง เปลยนสไปไดเรอยๆ จะอยกนเปนฝงในแมน าล าคลอง เมอกระดกตววายน าจะท าใหเกดประกายสตางๆสวยงามแปลกตา ถาจบพนน า สจะจางหายไป ตวจะขาดเปนทอนเลกๆและเหลวละลาย ปจจบนเขาใจวานาจะสญพนธไปแลว

12. มลเหตของการกอเจดยทราย มเรองเลาวาพระเจาปเสนทโกศลไดเสดจไปยงเมองสาวตถพรอมบรวาร ไดเหนหาดทรายขาวบรสทธกเกดจตศรทธากอทรายเปนเจดย 8 หมน 4 พนองค แลวอทศเปนพทธบชา ธรรมบชา และสงฆบชา เมอพระองคไปเฝาพระพทธเจากไดทลถามถงอานสงสการกอเจดยทรายดง กลาว พระพทธเจาตรสวา การทมจตเลอมใสศรทธากอเจดยทรายถง 8 หมน 4 พนองคหรอเพยงองคเดยวกไดอานสงสมาก คอ จะไมตกนรกหลายรอยชาต ถาเกดเปนมนษยกจะเพยบพรอมไปดวยยศถาบรรดาศกด มบรวารและเกยรตยศชอเสยง หากตายกจะไดขนสวรรค พรงพรอมดวยสมบตและมนางฟาเปนบรวาร ดวยอานสงสดงกลาวจงท าใหคนโบราณนยมกอเจดยทรายเปนประเพณมาจนทกวนน

ประวต ต านานวนสงกรานต มทานเศรษฐผหนงไมมบตรแตตองการบตรมาก ดวยถกนกเลงสราทบานใกลกนนนกลาวค าหยาบชาตอเศรษฐ ทานเศรษฐจงกลาวถามวา "เหตใดทานจง กลาวดถกเราผมสมบตมาก" นกเลงสราตอบกลบวา "ถงแมทานเปนผมสมบตมาก แตทานกไมมบตร เมอเสยชวตแลว สมบตเหลานกสญเปลา เรานนมบตร ยอมประเสรฐกวา" ทานเศรษฐจงไดจดพธบวงสรวงขอบตรจากพระอาทตย และพระจนทร รอนานสามปกมไดเกดบตร เมออาทตยยกขนสราศเมษ ทานเศรษฐจงพาบรวารไปบวงสรวงขอบตรจากพระไทร พระไทรมความเมตตาสงสารเศรษฐผน จงไดขนไปบนสวรรคทลขอบตรจากพระอนทรใหแกเศรษฐ ผนน พระอนทรจงใหธรรมบาลกมารเทวบตรลงมาเกดเปนบตรของทานเศรษฐ เมอภรรยาของทานเศรษฐคลอดบตร ทานเศรษฐไดปลกปราสาทเจดชนใหอยใตตนไทรรมฝงแมน า และตงชอใหวาธรรมบาลกมารธรรมบาลกมารนเปน เดกทมปญญาเฉลยวฉลาดอยางมาก เรยนรไตรเทพจบเมออาย 7 ขวบอกทงยงสามารถเรยนรภาษานกไดอก ความดงกลาวไดลวงรถงทาวกบลพรหม ทานจงตองการทจะทดสอบปญญาของธรรมบาลกมาร ทาวกบลพรหมจงไดเสดจลงมายงโลกมนษย ถามปญหาธรรมบาลกมาร 3 ขอคอ

ขอท 1 เชาราศสถตอยแหงใด ขอท 2 เทยงราศสถตอยแหงใด ขอท 3 ค าราศสถตอยแหงใด และตกลงกนวา ถาธรรมกมารสามารถตอบปญหา 3 ขอนได ภายใน 7 วน จะตดเศยรของตนบชาธรรมบาลกมาร แตถาธรรมบาลกมารไมสามารถตอบปญหาได ธรรมบาลกมารตองตดศรษะของตนบชาทาวกบลพรหมเชนกน

เวลาลวงเลยไปถง 6 วน ธรรมบาลกมารกยงไมสามารถหาค าตอบได ดวยความกลวอาญาทาวกบลพรหม ธรรมบาลกมาร จงไดหนไปแอบซอนอยใตตนตาลและบนตนตาลนนมนกอนทร 2 ตว ผวเมยท ารงอยนกอนทรทงสองไดสนทนากนอยในเรองการออกไปหากนในวน พรงน นางนกอนทร : "พรงนเราจะไปหากนทไหนกนด "นกอนทรตวผ : "พรงนเราไมตองออกไปหากนไกลหรอก ดวยพรงนธรรมบาลกมารจะตองตดศรษะบชาทาวกบลพรหม เนองจากตอบปญหาไมได" นางนกอนทร : "นาสงสารกมารนอยยงนก ทาวกบลพรหมกชางถามปญหาทมนษยเกนจะตอบได" นกอนทรรสกหมนไสนางนกอนทรจงไดบอกถงค าตอบททาวกบลพรหมถามธรรมบาลกมารใหนางนกอนทรไดร นก อนทรตวผ : "ราศแหงมนษยนนจะสถตอยทรางกายตางวาระกน คอ เวลาเชาจะสถตอยทหนา มนษยจงตองลางหนา เวลาเทยงราศสถตอยทอก มนษยจงตองปะพรมน าทหนาอก และเวลาค าสถตอยทเทา มนษยจงตองลางเทา จงจะพนอปรยจญไรทงปวง"

ธรรมบาลกมารเมอไดยนดงนน กไดจดจ าค าตอบและน าไปบอกแกทาวกบลพรหม ทาวกบลพรหมจงจ าตองตดเศยรของตนบชาธรรมบาลกมาร แตเศยรของทาวกบลพรหมมพษมาก คอ ถาตดแลวตงไวบนแผนดน แผนดนกจะลกเปนไฟ ถาโยนขนสทองฟาฝนกจะตกไมถกตองตามฤดกาล และถาทงลงมหาสมทรน ากจะเหอดแหง ทาวกบลพรหมจงรบสงเรยกธดาทง 7 เพอใหน าเศยรของทาวกบลพรหมไปแหประทกษณรอบเขาพระสเมร 60 นาท แลวจงน าไปเกบไวในมณฑปถ าธลเขาไกรลาศ ครนครบก าหนด 365 วน (โลกสมมตวาเปน 1ป) เปนสงกรานต ซงหมายถงขนปใหมนนเอง นางสงกรานตกจะตองน าเศยรของทาวกบลพรหมแห

ประทกษณรอบเขาพระสเมรเปน ประจ าทกป ความหมายของค าทเกยวของกบสงกรานต

สงกรานต ทแปลวา "กาวขน" "ยางขน" นนหมายถง การทดวงอาทตย ขนสราศใหม อนเปนเหตการณทเกดขนทกเดอน ทเรยกวาสงกรานตเดอน แตเมอครบ 12 เดอนแลวยางขนราศเมษอก จดเปนสงกรานตป ถอวาเปน วนขนปใหมทางสรยคต ในทางโหราศาสตร มหาสงกรานต แปลวา กาวขนหรอยางขนครงใหญ หมายถงสงกรานตป คอปใหมอยางเดยว กลาวคอสงกรานตหมายถง ไดทงสงกรานตเดอนและสงกรานตป แตมหาสงกรานต หมายถง สงกรานตปอยางเดยว

วนเนา แปลวา "วนอย" ค าวา "เนา" แปลวา "อย" หมายความวาเปนวนถดจากวนมหาสงกรานตมา 1 วน วนมหาสงกรานตเปนวนทดวงอาทตยยางสราศตงตนปใหม วนเนาเปนวนทดวงอาทตยเขาทเขาทาง ในวนราศตงตนใหมเรยบรอยแลว คออยประจ าทแลว

วนเถลงศก แปลวา "วนขนศก" เปนวนเปลยนจลศกราชใหม การทเปลยนวนขนศกใหมมาเปนวนท 3 ถดจากวนมหาสงกรานต กเพอใหหมดปญหาวา การยางขนสจดเดม ส าหรบตนปนนเรยบรอยด ไมมปญหาเพราะอาจมปญหาตดพนเกยวกบชวโมง นาท วนาท ยงไมครบถวนสมบรณ ทจะเปลยนศกถาเลอนวนเถลงศกหรอวนขนจลศกราชใหมมาเปน วนท 3 กหมายความวา อยางนอยดวงอาทตยไดกาวเขาสราศใหม ไมนอยกวา 1 องศาแลวอาจจะยางเขาองศาท 2 หรอท 3 กได

วนสงกรานตเปนวน เปลยนจลศกราชใหม ซงกษตรยสงหศแหงพมา ทรงตงขนเมอปกนวนอาทตย พ.ศ. 1181 โดยก าหนดเอาดวงอาทตยเขาสราศเมษได 1 องศา ประกอบกบไทยเราเคยนยมใชจลศกราช สงกรานตจงเปนวนขนปใหมของไทยอกดวย ในปแรกทก าหนดเผอญเปนวนท 13 เมษายน ซงอนทจรงไมใชวนท 13 เมษายนทกป แตเมอเปนประเพณ กจ าเปนตองเอาวนนนทกป เพอมใหการประกอบพธ ซงมไดรโดยละเอยดตองเปลยนไปเปลยนมา วนท 13 จงเปนวนสงกรานตของทกป

ปกตวนสงกรานตจะม 3 วน คอ เรมวนท 13 เมษายน ถงวนท 15 เมษายน วนแรกคอวนท 13 เปนวนมหาสงกราต วนทพระอาทตยตองขนสราศเมษ วนท 14 เปนวนเนา (พระอาทตยคงอยท 0 องศา) วนท 15 เปนวนเถลงศกใหม และเรมจลศกราชในวนน เมอกอนจรงๆ มถง 4 วน คอวนท 13 -16 เปนวนเนาเสย 2 วน (วนเนาเปนวนอยเฉยๆ) เปนวนวาง พกการงานนอกบานชวคราว จะเหนไดวา วนสงกรานตเปนวนขนปใหมตงแตสมยกรงสโขทย จนถง พ.ศ.2483 ทางราชการจงไดเปลยนไหม โดยก าหนดเอาวนท 1 มกราคม เปนวนขนปใหม เพอใหเขากบ หลกสากลทนานาประเทศนยมปฏบต อยางไรกตาม แมจะมการเปลยนวนขนปใหม ประชาชนกยงยดถอวา วนสงกรานตมความส าคญ นางสงกรานต

เปนธดาของทาวกบลพรหม หรอทาวมหาสงกรานต และเปนนางฟาอยบนสรวงสวรรคชนจาตมหาราช (สวรรคชนท 1 ในทงหมด 6 ชน) ซงมหนาทในการรบศรษะของทาวกบลพรหมแหรอบเขาพระสเมรในแตละรอบป หรอในวนสงกรานตนนเอง โดยมเกณฑก าหนดทวาวนสงกรานต คอวนท 13 เมษายน ตรงกบวนใดกใหนางสงกรานตประจ าวนนนเปนผแห นางสงกรานตมทงหมด 7 องค ไดแก 1. นางสงกรานตทงษเทว ทงษเทวเปนนางสงกรานตประจ าวนอาทตย ทดดอกทบทม มปทมราค (แกวทบทม) เปนเครองประดบ ภกษาหาร คอ อทมพร (มะเดอ) อาวธคกาย พระหตถ ขวาถอจกร พระหตถซายถอสงข เสดจไสยาสนเหนอปฤษฎางคครฑ

2. นางสงกรานตโคราดเทว โค ราดเทวเปนนางสงกรานตประจ าวนจนทร ทดดอกปป มมกดาหาร (ไขมก) เปนเครองประดบภกษาหาร คอ เตละ (น ามน) อาวธคกาย พระหตถขวาถอพระขรรค พระหตถซายถอไมเทา เสดจประทบเหนอพยคฆ (เสอ)

3. นางสงกรานตรากษสเทว รากษส เทวเปนนางสงกรานตประจ าวนองคาร ทดดอกบวหลวง มโมรา (หน) เปนเครองประดบ ภกษาหาร คอ โลหต (เลอด) อาวธคกาย พระหตถขวาถอตรศล พระหตถซายถอธน เสดจประทบเหนอวราหะ (หม)

4. นางสงกรานตมณฑาเทว มณ ฑาเทวเปนนางสงกรานตประจ าวนพธ ทดดอกจ าปา มไพฑรย (พลอยสเหลองแกมเขยว) เปนเครองประดบ ภกษาหาร คอ นมและเนย อาวธคกาย พระหตถ ขวาถอเหลกแหลม พระหตถซายถอไมเทา เสดจไสยาสนเหนอปฤษฎางคคสพะ (ลา)

5. นางสงกรานตกรณเทว กรณ เทวเปนนางสงกรานตประจ าวนพฤหสบด ทดดอกมณฑา (ยหบ) มมรกตเปนเครองประดบ ภกษาหาร คอ ถวและงา อาวธคกาย พระหตถขวาถอพระขรรค พระหตถซายถอปน เสดจไสยาสนเหนอปฏษฎางคชสาร (ชาง)

6. นางสงกรานตกมทาเทว ก มทาเทวเปนนางสงกรานตประจ าวนศกร ทดดอกจงกลน มบษราคมเปนเครองประดบ ภกษาหาร คอ กลวยและน า อาวธคกาย พระหตถขวาถอพระขรรค พระหตถซายถอพณ เสดจประทบยนเหนอมหงสา (ควาย)

7. นางสงกรานตมโหทรเทว มโหทร เทวเปนนางสงกรานตประจ าวนเสาร ทดดอกสามหาว (ผกตบชวา) มนลรตนเปนเครองประดบ ภกษาหาร คอ เนอทราย อาวธคกาย พระหตถขวาถอจกร พระหตถซายถอตรศล เสดจประทบเหนอมยราปกษา (นกยง)

การท าบญ ในวนสงกรานต

การท าบญในวนสงกรานตมทงพธหลวงและพธราษฎร

1. พธหลวง พระราชพธสงกรานต วนท 15 เมษายน ในเวลาเชา 10.30 น. พระสงฆทรบอาราธนามาเจรญพระพทธมนตทพระทนงอมรนทรวนจฉย พระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ เสดจสรงน าพระบรมสารรกธาต พระพทธรปส าคญตางๆ ทหอพระสราลยพมาน แลวเสดจหอพระบรมอฐทหอพระธาตมณเฑยร สรงน าพระ พระบรมอฐและพระอฐ ถวายสกการะพระสยามเทวาธราชทพระทนงไพศาลทกษณ เสดจออกพระทนงอมรนทรวนจฉย ทรงจดธปเทยนบชาพระรตนตรย ทรงศล พระสงฆจ านวน 67 รป เทาจ านวนพระบรมอฐ และพระอฐทอาราธนาจากวดทเกยวของ กบพระบรมอฐและพระอฐ เจรญพระพทธมนต ฉนภตตาหารเพล เสรจแลวอญเชญพระบรมอฐ จากหอพระธาตมณเฑยรเปนกระบวนแห มประโคมสงข แตร กลองชนะ ตงแตเวลาเชญออก จนกระทงถงบนราชบลลงกนพปฏลมหาเศวตฉตร ในพระทนงอมรนทรวนจฉย ทรงจดธปเทยนราชสกการะ พระพทธรปประจ าพระชนมวารของพระบรมอฐ ทรงจดธปเทยน ถวายสกการะพระบรมอฐ

และพระอฐ ทรงทอดผาค (ถอผาขาว 2 ผน นงผน 1 หมผน 1) มขวดน าหอม 1 ขวด พระสงฆนงสดบปกรณตามล าดบวดประจ าพระบรมอฐ เวลา 16.30 น. เสดจสรงน าพระพทธมหามณรตนปฏมากรพระพทธสมพรรณ พระชยหลงชาง พระพทธรปฉลองพระองครชกาลท 1 รชกาลท 2 เสดจสรงน าพระคนธราษฎร สรงน า พระโพธ พระนโครธ พระพทธเจดยทอง พระไตรปฎกฉบบทองทบ พระนาคทวหารขาวสดบปกรณ พระบรมอฐกรมพระราชวงบวรสถานมงคล และพระอฐเจานายตนราชสกลตางๆ เปดปราสาทพระเทพบดรวนท 13 14 15 16 เมษายน เพอใหประชาชนถวายสกการะ พระบรมรปบรพมหากษตรยาธราช เมอ กอน การบ าเพญพระราชกศลในพระบรมมหาราชวงม 4 วน คอวนท 13-16 เมษายน ปจจบนมเฉพาะวนท 15 เมษายน วนเดยว ซงในเชาวนท 15 เมษายน โปรดเกลาฯ ใหเจาพนกงานนมนตพระ 150 รป เขาไปรบอาหารบณฑบาตรทในพระบรมมหาราชวง เวลา 10.30 น. พระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ และสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ เสดจพระราชด าเนนโดยรถยนตพระทนง จากพระต าหนกจตรลดารโหฐาน พระราชวงดสตไปยงพระมหามณเฑยร ในพระบรมมหาราชวง พระบาทสมเดจพระเจาอยหวและสมเดจฯ พระนางเจาพระบรมราชนนาถ สรงน าพระพทธรปส าคญทหอพระสลาลยพมาน ทรงจดธปเทยนเครองนมสการ แลวเสดจฯ ไปทรงจดธปเทยนบชาพระสยามเทวาธราช ทพระทนงไพศาลทกษณ เสดจฯ ไปยงหอพระธาตมณเฑยร ทรงจดธปเทยนเครองราชสกการะและสรงน าพระบรมอฐ พระอฐ แลวเสดจออกพระทนงอมรนทรวนจฉยทางพระทวารเทวราชมเหศวร พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงจดธปเทยน เครองนมสการบชาพระรตนตรย พระสงฆทรงสมณศกด 71 รปเจรญพระพทธมนตการ พระราชพธสงกรานต จบแลวทรงประเคนภตตาหาร เมอพระสงฆรบพระราชทานฉนเสรจ

เจาพนกงานเชญพระบรมอฐและพระอฐออกประดษฐานบนพระราชบลลงก ภายใตนพปฏลมหาเศวตฉตรและบนทนงกงภายใตฉตรขาวลายทอง 5 ชน พระบาทสมเดจพระเจาอยหวและสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ ทรงจดธปเทยนเครองราชสกการะถวายบงคมพระอฐ แลวพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงทอดผาค พระสงฆสดบปกรณ พระบรมอฐและพระอฐ แลวถวายอนโมทนาถวายอดเรก ถวายพระพรลา เสดจพระราชด าเนนประทบรถยนตพระทนง ทพระทนงทวารเทเวศรรกษาเสดจพระราชด าเนนกลบ เวลา 16.30 น. พระบาทสมเดจพระเจาอยหวพระทรงกรณาโปรดเกลาฯ ใหสมเดจพระบรมโอรสาธราช เจาฟามหาวชราลงกรณ สยามมกฎราชกมาร เสดจพระราชด าเนน ไปทรงปฏบตพระราชกรณยกจแทนพระองค ณ วดพระศรรตนศาสดาราม เจาพนกงานกราบบงคมทล รายงานเครองราชสกการะททรงพระราชอทศ พระราชทานใหกระทรวงมหาดไทยเชญไป ถวายเปนพทธบชา เจดยสถานตางๆ แลว เสดจพระราชด าเนนเขาสพระอโบสถ ทรงพระสหรายสรงพระพทธมหามณรตนปฏมากร พระสมพทธพรรณ พระพทธยอดฟาจฬาโลก พระพทธเลศหลานภาลย ทรงจดธปเทยนถวายนมสการ แลวเสดจพระราชด าเนน ไปสรงน าปชนยวตถตามเจดยสถานในพระอารามน แลวเสดจพระราชด าเนนเขาสหอพระนาก ทรงจดธปเทยน ถวายสกการะพระอฐ 5 รป สดบปกรณแลวทรงทอดผาพระสงฆอก 50 รป สดบปกรณพระอฐพระราชวงศ พระสงฆถวายอนโมทนา ถวายดเรก เปนเสรจการ

2. พธราษฎร

การท าบญในวนสงกรานต อาจจะท าการตกบาตรท าบญได 2 แหงคอ ทวดหรอในบรเวณงานทจดไวแลว วธตกบาตร ใชวธเรยงแถว และนมนตพระเดนตามล าดบ โดยชายตกบาตรดวยขาว หญงตกบาตรดวยของคาวหวาน ถาเตมบาตรกถายใสภาชนะอน และนมนตทานรบจนทว เสรจแลวอาจนมนตทานฉน ณ สถานทจดงาน หรอใหทานน าไปฉนทวดกได ในเวลาตกบาตรพระสงฆจะสวดถวายพรพระคอ พาหง พอเสรจ กชวยกนยกอาหารคาวหวานไปถวายพระ ขณะพระฉน จะมการอานประกาศสงกรานตกนในตอนน บางคนกอาจจะอยฟงอนโมทนา เปนอนเสรจพธ การกอเจดยทราย จะท าในวนใดวนหนง ของวนท 13-15 เมษายนกได ผท าบญจะชวยกนขนทราย มากอเปนเจดยขนาดตางๆ ในบรเวณวด ซงจะเปนประโยชน ใหใชกอสราง หรอถมพนท เปนเรองทถอวาไดบญและสนกสนาน แตไมมขอจ ากดวาตองท าทกวด การปลอยนกปลอยปลา เปนการท าบญเพอแสดงความกรณาตอสตว นยมท าในวนสงกรานตและไมจ ากดวาจะท าในวดเทานน การสรงน าพระ มทงสรงน าพระพทธรปและภกษ สามเณร เพอความเปนศรมงคลในโอกาสขนปใหมอนเปนเวลาทอากาศรอน การรดน าผใหญ เปนเรองของการแสดงคารวะตอผใหญทเคารพนบถอ ผรวมพธควรน าผา 1 ส ารบ คอ ผานง 1 ผน ผาหม 1 ผน ไปมอบใหทานพรอมกบ ดอกไมธปเทยน การรดน าผใหญดงกลาวมาน มกจะรดหรออาบทานจรง ๆ จงตองมผาไปมอบให ปจจบนบางแหงรดเฉพาะทฝามอ โดยจะเอาน าหอมเจอในน าดวย แตกยงคงมผานงหม 1 ส ารบและดอกไมธปเทยนไปแสดงคารวะ และขอพรทานกจะใหศลใหพรใหมความสขปใหม คอตงแตวนสงกรานตเปนตนไป การท าบญอฐ เปนเรองทนยมท าแบบนมนตพระ ชกบงสกลอฐของญาตทลวงลบไปแลว แลวอทศสวนกศลให โดยนมนตพระไปยงสถานทเกบหรอบรรจอฐ หรอถาไมมอฐจะเขยนชอผทลวงลบไปแลวกได เมอบงสกลแลวกเผากระดาษแผนนนเสย เหมอนเผาศพ การท าบญอฐจะท าในวนไหนกไดสดแตจะนดหมายกน การรนเรง จดขนเพอเชอมความสามคคในหมคณะ เปนการอนรกษประเพณตางๆ ในทองถนไวดวย การสาดน า เปนการสนกสนานรนเรงอกอยางหนง ซงถอวาเปนสญลกษณของสงกรานต คอ สาดน ากนโดยมากจะเรมตนในวนสรงน าพระ แตบางแหงพอเรมสงกรานต กเรมสาดน ากนทเดยว สวนใหญแลวใชน าสะอาดมน าอบน าหอม หรอแปงหอมผสมบางกได และไมถอเปนเรองเสยหาย การแหนางแมว บางแหงอาจมการแหนางแมวเพอขอฝนดวย ซงเปนเรองสนกสนานรนเรงเหมอนกน แตกหวงผลในทางเกษตรกรรมดวย กลาวคอ ถาเกดฝนแลงกแหนางแมวกนในชวงวนท าบญสงกรานต เชนเดยวกน กจกรรมวนสงกรานต

1. ท าบญตกบาตร ทงนเพอใหเกดสรมงคลแกชวต 2. ปลอยนกปลอยปลา คนไทยมความเชอวาการปลอยนกปลอยปลา ถอวาเปนการอโหสกรรมและช าระบาปในสวนทตน เปนผกอ อกทงท าใหเคราะหรายทจะเกดขนหมดไป 3. ใหทานแกผทขดสน เชน คนชรา เดกพการ เดกก าพรา เปนตน 4. สรงน าพระพทธรป และสรงน าพระภกษสามเณร

5. การรดน าขอพรผใหญ ไดแก บดา มารดา ญาตผใหญ และบคคลทมพระคณ การรดน าผใหญในวนสงกรานต ดวยตอง การขอขมาสงทอาจจะลวงเกนผใหญ ในบางครง รวมถงเปนการขอพรเพอเปนสรมงคล และขอคดเตอนใจแกตนเอง อก ทงเพอเปนการแสดงถงความกตญญกตเวทตอผมพระคณอกดวย การรดน า ถอเปนประเพณทสบทอดกนมาแตโบราณ ซง แสดงถงความกตญญกตเวทของบตรหลานทมตอบพการหรอญาตผใหญ อกทงเปนการขอพรจากบดามารดา ญาตผใหญ เพอเปนสรมงคลในวนขนปใหม 6. การละเลนสาดน า ประเพณนถอวาเปนสญลกษณของวนสงกรานตเลยทเดยว ดวยงานฉลองวนสงกรานตนนเปนชวง ฤดรอน ประเพณเรมจากการทมการสรงน าพระ และรดน าญาตผใหญ การเลนสาดน านนนยมกนในหมของหนมสาว น าท ใชสาดกนนนจะใสน าอบ น าหอม แตในปจจบนประเพณอนดงามอนนไดจางหายไปตามกาลเวลาและยคสมย ใน ปจจบนมการสาดน ากนอยางรนแรง รวมถงไดมการน าอปกรณตาง ๆ เขามาใชในการละเลนสาดน ามากขนดวย สงทไดจากการท าบญสงกรานต 1. เปนการแสดงความเคารพบชาตอสงทตนเคารพ ตอบดามารดา และผใหญทเคารพนบถอ 2. เปนการช าระจตใจ และรางกายใหสะอาด 3. เปนการรกษาประเพณมาแตเดม 4. เปนการสนกสนานรนเรงในรอบป และพกจากงานประจ าชวคราว เพอจะไปพกผอนหยอนใจ 5. เปนการเตอนสตวามนษยนนผานไป 1 ปแลวและในรอบปทผานมา เราไดท าอะไรบางและควรจะท าอะไรตอไปในปทก าลงจะมาถง 6. เปนการเตรยมตวบวช ถาเปนผชายโดยเอาระยะเวลานบวชกน เพราะหลงสงกรานตตองเตรยมตวท านา 7. เปนการท าความสะอาดพระ โตะบชา บานเรอน ทงในและนอกบาน

บทท 3

สรปผลการด าเนนงานโครงการ จากการด าเนนงานโครงการกจกรรมนสตในการอนรกษพฒนาศลปะและวฒนธรรม (สบสานประเพณสงกรานต) ในวนท 3 เมษายน 2557 ณ ลานหอพระหนาอาคารสถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสาน โดยคณะวฒนธรรมศาสตรและสถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสาน มหาวทยาลยมหาสารคาม ไดรวมมอกนในการจดโครงการดงกลาวขางตน ไดมการส ารวจความคดเหนหรอความพงพอใจในการจดโครงการดงกลาว โดยใชแบบสอบถามในการส ารวจความคดเหน โดยสามารถรวบรวมแบบสอบถามไดทงหมดจวน 53 คน และไดน าแบบสอบถามดงกลาวมาวเคราะหผล และสามารถสรปไดดงตารางตอไปน

ตอนท 1 ขอมลผตอบแบบส ารวจ

ขอมลทวไป จ านวน รอยละ 1.เพศ หญง 37 69.80 ชาย 16 30.20 รวม 53 100 2.อาย ต ากวา 20 ป 0 0.00 20-30 ป 12 22.6 31-40 ป 8 15.1 41-50 ป 10 18.9 51 ปขนไป 23 43.4 รวม 53 100 3.วฒการศกษา มธยมศกษาหรอต ากวา 29 54.7 อนปรญญา 0 0.00 ปรญญาตร 11 20.8 สงกวาปรญญาตร 13 24.5 รวม 53 100 4.ประเภท อาจารย/บคลากรสายวชาการ/สายสนบสนน

16 30.2

นสต 8 15.1 ชมชนศรสวสด/ปจฉมทศน 28 52.8 อน ๆ 1 1.9 รวม 53 100

ตอนท 2 ความพงพอใจในการจดโครงการ

ประเดนความพงพอใจ ผลประเมน

S.D. ระดบความพงพอใจ 1.การประสานงานและการประชาสมพนธการจดงาน 4.52 0.63 พงพอใจมากทสด 2.สถานทในการจดงาน มความเหมาะสม 4.45 0.69 พงพอใจมาก 3. ระยะเวลาในการจดกจกรรม มความเหมาะสม 4.49 0.63 พงพอใจมาก 4. การใหบรการและอ านวยความสะดวกในการจดงาน 4.50 0.57 พงพอมาก 5. การด าเนนกจกรรมในโครงการมความเหมาะสม 4.50 0.40 พงพอใจมาก 6. กจกรรมดงกลาวนเกดประโยชนตอการอนรกษ เผยแพร สบสานประเพณอนดงามของไทย และเปนการสรางความสมพนธอนดระหวางหนวยงานกบชมชนในทองถน

4.79 0.57 พงพอใจมากทสด

สรปความพงพอใจในภาพรวม 4.54 พงพอใจมากทสด เกณฑการแปลความหมาย คาเฉลย ความหมาย

4.51-5.00 พงพอใจมากทสด 3.51-4.50 พงพอใจมาก 2.51-3.50 พงพอใจปานกลาง 1.51-2.50 พงพอใจนอย 1.00-1.50 พงพอใจนอยทสด

หญง ชาย

0

5

10

15

20

25

30

35

40

เพศ

หญง

ชาย

อาย

0

5

10

15

20

25

ต ากวา 20ป

20-30 ป 31-40 ป 41-50 ป 50 ปขนไป

อาย

ต ากวา 20ป

20-30 ป

31-40 ป

41-50 ป

50 ปขนไป

ตอนท 3 ขอคดเหนตอการจดกจกรรม/ขอเสนอแนะ/ปรบปรงแกไข 1. จดสถานทไดเหมาะสมมาก มความรมรน 2. มความสนกสนาน ราเรง 3. อยากใหผเขารวมกจกรรมนงรบประทานรวมกน (ปเสอ) 4. รปแบบการจดงานมความเหมาะสมกบการจดกจกรรม 5. ชอบพญานาค (ทสรงน า)

การศกษา

0

10

20

30

การศกษา

อนปรญญา

ปรญญาตร

สงกวาปรญญาตร

ประเภท

อาจารย/บคลากรสายวชาการ/สายสนบสนน

นสต

ชมชนศรสวสด/ปจฉมทศน

อนๆ

6. การแตงกายของผเขารวมกจกรรมเขากบการเทศกาลสงกรานต 7. อาหารทใชในการตอนรบแขกมรสชาดอรอย 8. ควรมกจกรรมสนทนาการหรอกจกรรมอนๆมากกวาน เพอเพมความกระชบความสมพนธระหวางหนวยงา และความสนกสนานในการจดกจกรรม 9. เวลาในการจดงานมความกระชบ รวดเรวเกนไป

ภาคผนวก ก บนทกขอความขออนมตโครงการ

ภาคผนวก ข ค าสงแตงตงคณะกรรมการด าเนนงาน

ภาคผนวก ค ภาพกจกรรมในการจดโครงการ

ภาคผนวก ง รายชอผเขารวมโครงการ

ภาคผนวก จ

หนงสอเชญเขารวมโครงการ