GROEP 3

VOORwOORd

De volgende paper wordt u gepresenteerd door groep 3 “Well - Done”. Deze groep bestaat uit zes mensen uit zes verschillende disciplines. Kristel Coolen (Communicatie –en multimediadesign), Sauro Capozza (Productdesign), Anne Neyens (Animatie Film), Geoffrey Feitsma (Grafisch Ontwerp), Marlies van Cappelen (Fotografie) en Ron Corten (Televisie – Film). Deze mensen deden een research project rond Human Enhancement, en stellen u met plezier “Well - Done” voor.

INHOUd

1 AbstRAct 12 PlANNING & tAAkVERdElING 13 ONtMOEtING/sUPERHEld 24 ONdERdOMPElING ObsERVAtIEs 35 MOOdbOARd EN PERfORMANcE 46 sUPERflUx 5 7 wORksHOP ARNE HENdRIks 7 8 MANIfEst 8 9 1E cONcEPt 910 AANGEPAst cONcEPt 9 11 dEfINItIEVE cONcEPt 1012 bEslUIt 1213 bRONNEN 13

1 AbstRAct

On the twenty-first October of 2011 we got the assignment to explore the world of human enhancement. We started with the creation of a superhero with a handicap, in order to get a point of view of the extreme user aspect. The aspect that struck us the most was the connection between Human Enhancement and happiness. We took the different types of Human Enhancement in mind and had to make a choice between: Cosmetic Surgery, Pharmacology, Psychop-harmacology, Pre-implantation Genetic Diagnosis, Cybernetics, Nanotechnologies, Radical Life Extension. We did some research and came to the aspect of Plastic Surgery. This allowed us to make a connection between physical appearance and happiness and we came to the conclusion that this sort of Human Enhancement couldn’t result in ‘real happiness’. This resulted in our choice of critical design. Critical design is the sort of design that sets a clear statement and gives a critical point of view in this case on Human Enhancement. We decided to create a botox do-it-yourself-kid. The package needed to look very clean and medical but the content would be rather simple and ridiculous. Today we would present Botox as a product that can be used by everyone. It would become cheap and accessible. It would be promoted as a product that will create happiness and make your life better but in the manual you could find our real point of view on plastic surgery and happiness.

3 ONtMOEtING/sUPERHEld

Het onderzoeksproject startte met een lange uitleg omtrent het concrete inhoudelijke, wat we daarbij allemaal zouden doen en wat we uiteindelijk zouden moeten realiseren. Omdat dit allemaal nogal abstract was en er een samenwerking moest zijn tussen alle verschillende richtingen die de MAD-Faculty herbergt, leerden we elkaar kennen doormiddel van een spel. De eerste kennismaking met de andere groepsleden verliep niet helemaal zonder problemen. In eerste instantie zouden er twee mensen van C-md deelnemen en twee uit Product Design. Later bleek dat van elk van deze opleidingen er eentje bij onze groep aangesloten was die het vak niet mocht volgen. Daardoor waren we plots nog maar met vijf in plaats van zeven. Later loste dit probleem zich op doordat we er een zesde teamlid uit Ani-matie bijkregen. De bedoeling van het spel was om via een frisse invalshoek kennis te maken met het onderzoeksproject. De eerste opdracht van het spel hield concreet in om een superheld met een beperking te verzinnen. De beperking moest absoluut aanwezig zijn om ons op die manier vertrouwd te maken met de “extreme user”. Dit zijn mensen die met een beperking te kampen hebben en een zekere vorm van “human enhancement” nodig hebben om probleemloos in onze samenleving te kunnen functioneren. De ‘superheld’ in kwestie werd er eentje die een been miste, maar om deze beperking op te vangen verzonnen we vervolgens een derde arm op de plek waar normaal gesproken zijn been had moeten zijn.

Doormiddel van deze derde arm zou hij in geval van een overstroming mensen gemakkelijker op het drogen kunnen helpen. De tweede opdracht besloeg het verzinnen van een wereldbedreigende crisis, welke we moesten doorgeven aan een andere groep zodat wij met onze superheld een oplos-sing konden verzinnen voor de crisis die zij op hun beurt hadden verwezen-lijkt. De wereldbedreigende crisis die onze groep aangeleverd kreeg was een tsunami van benen. Dat wil zeggen dat er een gigantische hoeveelheid be-nen de aarde overrompelen. Voor onze superheld die was uitgerust met een derde arm was dit helemaal geen probleem. De extra arm kon hij gebruiken om de benen aan de kant te duwen en zo de mensen te redden. Gedurende deze opdrachten en dus ook vorm van kennismaking met de andere groeps-leden werden elkaars coördinaten uitgewisseld wat de communicatie zou vergemakkelijken. Ook hebben we van deze groepsfase en de presentatie van onze superheld daarna foto’s gemaakt zodat we een aandenken hadden van deze eerste ontmoeting. Maar ook zodat we ons eerste materiaal hadden om op onze blog te zetten. Na dit ludiek intermezzo was het nuttig om ons nog verder vertrouwd te maken met de extreme user. Want door te zien met wat voor problemen deze groep mensen te kampen heeft, konden we inspiratie opdoen voor ons ontwerp dat moest dienen voor alle mensen, met of zonder beperking.

2 PlANNING & tAAkVERdElING

Bij een groot onderzoeksproject hoort natuurlijk ook een zorgvuldige planning en taakverdeling. Het plannen van het project liep niet altijd van een leien dakje door de wisselende lesuren. Om een dag te vinden dat iedereen op school kon zijn was daarom niet evident. Maar uiteindelijk is het telkens gelukt om met een groot

aantal van de groep bij elkaar te komen en ook de rest droeg telkens via Facebook zijn steentje bij.

MARLIES VAN CAPPELEMarlies is een studente fotografie, zij was de motivatie in de groep. Zij was degene die telkens de groep tot orde riep als het gesprek afdreef van het eigenlijke doel. Dit was een zeer belangrijke opgave aangezien we al-lemaal wel iemand nodig hadden die ons tot de orde van de dag riep. Ook was zij een creatieveling die telkens opnieuw op een idee kwam waar de rest nog niet aan gedacht had. Ook was Marlies de eerste die het op zich nam om de feedback van de docenten te noteren en te verwerken.

SAuRO CAPOZZASauro is een student productdesign. Hij profileerde zich door als eerste met een aantal inspiratiefilmpjes op de blog te zetten. Ook was hij van groot belang bij de uiteindelijke uitvoering van ons product voor de ten-toonstelling. Sauro zorgde ervoor dat de producten die we meebrachten allemaal een verpakking kregen.

ANNE NEyENSAnne is een studente animatie film en liet dat merken doordat ze vaak de ideeën die we hadden ook te schetsen bijvoorbeeld bij de workshop van Superflux. Zij was ook vaak degene die berichten schreef op Facebook wanneer we wat vergeten waren, waardoor we toch in staat waren om alle deadlines te halen.

GEOFFREy FEITSMAGeoffrey is een student grafisch ontwerp en dat hebben we ook kunnen merken. Telkens als er een vormgeving nodig was, heeft Geoffrey die gemaakt. Of het een presentatie was of de Do It yourself kit of de paper, ieder van deze ontwerpen kwamen van Geoffrey zijn hand.

KRISTEL COOLENKristel is een studente communicatie –en multimediadesign. Zij was daarom de beheerder van de blog. De andere studenten konden wel wat op de blog zetten als ze dat wilden, maar meestal was zij degene die er alles opzette wat de anderen e-mailden. Ook de eerste vormgeving van de blog was naar de hand van Kristel. De nieuwste vormgeving is gebaseerd op hetgeen dat Geoffrey gemaakt heeft.

RON CORTENRon is een student tv-film. Hij heeft dan ook de presentatie van ons “human enchantment” verhaal vormgegeven met gekleurde lampen. Ook heeft hij vaak foto’s gemaakt voor op de blog en was hij degene die een kritische kijk had op de ideeën van de andere groepsleden

1 2

4 ONdERdOMPElING ObsERVAtIEs

Op vrijdag 28 oktober zijn we het project dan eerder officieel gestart. We brachten een bezoek aan de woonvorm Laekerveld. Hier kwamen we in contact met de ‘extreme users’. In Laekerveld stond ons een rondleiding te wachten in de gebouwen waar mensen met een handicap begeleid wonen. Hier konden we zien met welke type beperkingen deze mensen leven en hoe ze deze proberen te verlichten. Zo zijn er bijvoorbeeld klassieke rol-stoelen, maar ook een speciale besturing, waardoor de stoel met de kin bediend kan worden in plaats van met de hand. Tijdens onze observaties is ons vooral opgevallen dat deze mensen goed geholpen worden met hun lichamelijke problemen, maar dat ze toch niet zo gelukkig zijn zoals ze dat graag zouden willen. Veel van deze mensen kampen met negatieve gevoe-lens omdat ze weten dat ze niet alles (meer) kunnen doen. Dit wist een ex leerkracht tevens te getuigen: door een verkeersongeval is hij in een rolstoel beland, maar door oefeningen te doen kan hij wel weer terug staan. Hij had het er echter heel moeilijk mee dat hij niet meer kon lesgeven zoals hij dat vroeger deed. Doch treedt hij ook nu nog regelmatig enkele uurtjes op als leraar in een lagere school waar hij de kinderen verkeersveiligheid toelicht. Woonvorm Laekerveld was niet de enigste plek waar we observaties konden verrichten. Dit kon ook tijdens een spelletje e-hockey, wat best wel heel leuk om te zien was. Vooral omdat de mensen met een lichamelijke beperking helemaal openbloeien tijdens het spel. Ze vergaten bijna hun handicap om-dat ze zo opgingen in de wedstrijd. Wel was het jammer dat niet iedereen even goed mee kon doen. Hun beperking bepaalt namelijk hun positie op het terrein. Het kennismaken met de extreme users gebeurde niet enkel door observaties en meelopen met de mensen zelf, maar ook eenvoudigweg door te praten met personen die zelf in een gelijkaardige situatie zitten en beschouwd worden als extreme users. Tevens hebben we mensen geïn-terviewd die vanuit een andere hoek naar hen kijken, namelijk vanuit een professioneel standpunt zoals Huget Désiro. Zij is voornamelijk actief in het helpen van gehandicapten in hun beroepsleven.

Interviews

Om ons op een goede manier onder te dompelen hebben we tenslotte interviews afgelegd. Daarbij hebben we niet enkel zoals in de opdracht vermeld stond een interview gehouden met een expert, maar ook en-kele gesprekjes gehad met mensen die deel uitmaken van de extreme doelgroep. Allereerst was er het interview met Huget Désiron. Zij is een ergotherapeut die “Act Désiron” oprichtte. Een centrum dat mensen met een beperking binnen hun werkveld helpt zoals reeds aangehaald. In het interview ging het vooral over het technische aspect van ‘human enhance-ment’. Dus met andere woorden de concrete uitwerking van de oplossin-gen die er voor gehandicapten beschikbaar zijn. We zijn er eveneens hier achter gekomen dat de kleine dingen vaak al een grote hulp kunnen zijn, zoals een joystick als bediening voor een rolstoel. Door deze kleine aan-passing kunnen al heel wat mensen zich beter voelen in hun vel. Een niet onbelangrijke vraag die we steeds vooropstelden was hoe mensen met een beperking psychologisch hiermee omgaan. Een persoon, die liever anoniem wenst te blijven, deed haar verhaal. Ze leed aan de ziekte ‘Myas-thenia Gravis’, een neurologische spierziekte. Deze vrouw ontkende dat ze ook maar de kleinste problemen had. Ze wilde aan zichzelf niet toegeven dat ze aan een ziekte leed. Hier is ons dus opgevallen dat iedereen anders omgaat met problemen en dat ondanks heel wat hulpmiddelen mensen nog steeds ongelukkig zijn omdat ze anders zijn dan anderen.

5 MOOdbOARd EN PERfORMANcE

Op basis van de gegevens verkregen uit de interviews en participatieve observaties hebben we een moodboard gemaakt. Dit is één van de tech-nieken om onderzoek te doen. Het is zeer bepalend om alle elementen die samenkomen te kunnen weergeven en zo verder inspiratie op te doen. Het moodboard toonde duidelijk aan dat er voor de mensen die we had-den geïnterviewd er een sterke overlevingsdrang nog steeds aanwezig was, maar dat men toch nog steeds met hun beperking sterk inzaten. Daarom had het moodboard een grijziger, grauwer thema. Je moet steeds vooruit kijken, maar vanuit een benadeelde situatie is dit zeer moeilijk. Het mood-board op zich was vrij standaard vormgegeven, en naar standaarden van de school niet creatief en visionair genoeg. Het moodboard had op zich ook niet genoeg inhoud. Het moodboard strookte niet met onze uitleg en had meer visie nodig dan situatieschets. Dit heeft ons op zich niet tegenge-houden om er informatie uit te kunnen halen en inspiratie op te doen, we hebben geleerd dat de uitwerking en de creatieve visie er al in een vroeger stadium mag bijzijn. Ook is was het belangrijk om sneller naar de normale mensen toe te werken en niet blijven concentreren op de extreme users. Van daaruit hebben we een visie kunnen creëren op de situatie vanuit de ogen van een extreme user en dit hebben we getracht in beeld te brengen met de performance, de performance geeft op een ludieke manier weer hoe Human Enhancement een persoon zou kunnen helpen. In dit geval krijgt de extreme user, die zelfs niet meer kan lopen, plots een gevleugeld paard aan zijn rolstoel, zodat hij overal naartoe kan vliegen. Dit is een metafoor voor de vrijheid die Human Enhancement zou kunnen bieden aan niet alleen de extreme user, maar ook de gewone mens. Human Enhancement is zeker iets dat de mens zou kunnen helpen en verbeteren in allerhande situaties, maar is iets waar niet licht overheen mag gegaan worden, want het is een onderwerp dat nog steeds zeer dicht tegen ethische en biologische kwesties aanzit.

3 4

6 sUPERflUx

Superflux is een ‘design studio’, gevestigd in zowel Londen als in India, meerbepaald Ahmebad die twee belangrijke luiken impliceert. Enerzijds kent men het luik ‘Consultancy’, waar voornamelijk applicaties worden ontwikkeld voor andere bedrijven. Anderzijds werkt Flux Lab rond sociale innovatie. Met andere woorden wordt hier bestudeerd wat de mogelijkhe-den zijn rond Human Enhancement met nieuwe technologieën op mensen en hun omgeving. Superflux is dus sterk geïnteresseerd in de verschillende manieren waarop “Emerging Technologies” converseren met het dagda-gelijkse leven en de snel veranderende wereld. In het kader van het thema Human Enhancement vanuit het ‘design perspectief ’ mochten we op 25 november 2011 het Superflux-team verwelkomen voor een uitgebreide le-zing en introductie van hun activiteiten. Vervolgens namen we deel aan een intensieve workshop, waarin wij ons als onderzoeksgroep konden oefenen in de techniek om dieper na te denken over de gevolgen die Human Enhan-cement met zich kan meebrengen. Eén van de belangrijkste factoren hierbij is niet altijd enkel nagaan welke verandering men teweeg wil brengen, maar eerder, wat gebeurt er verder als men deze verandering teweeg brengt. Het is belangrijk de positieve of negatieve gevolgen perfect te kunnen inschat- ten, wil men een betere kijk krijgen op de mogelijkheden tot innovatie. Ge-relateerd aan het vakgebied van Superflux zou men bij wijze van voorbeeld kunnen stellen dat wanneer huidige digitale en elektronische technologieën samengevoegd worden met het menselijk lichaam, met de bedoeling een verrijking te zijn aan dat menselijk lichaam, men de vraag moet stellen waar zich nog juist het onderscheid bevindt tussen lichaam en machine. Met andere woorden is het belangrijk om een blik te wer- pen op de mogelijke negatieve gevolgen die het ‘mechaniseren’ met zich meebrengt. In tegenstel-ling tot onze onderzoeksactiviteit die eerder abstract is en een niet hoog rea-liteitsgehalte dient te verkrijgen, als ‘Critical Design’ werkt Superflux soms wél functionele oplossingen uit. De meesten zijn echter wel enkel conceptu-eel. De weg naar de uitwerking en de visie op het idee zijn vaak belangrijker dan het uiteindelijke resultaat. Zo vertrekken het Medialab of Fluxlab van abstracte ideeën zoals bijvoorbeeld de ‘uSB finger’ en ‘the smoke hole’. Als samenvatting op de uiteenzetting van Anab Jain en Jon Ardern kunnen we stellen dat Human Enhancement iets van ‘vandaag’ is, ondanks zijn futuris-tische karakter. Het is een proces dat wordt beïnvloed door ontwikkeling en evolutie van elke dag. De gastdocenten maakten duidelijk dat Human En-hancement steeds met een realistisch oog moet bekeken worden. Dromen is hierbij uit den bozen. Het belang van speculatief design werd meermaals aangehaald en hoe het gunstig kan zijn voor de ontwikkeling van realisti-sche ideeën. Deze vorm van wetenschappelijk onderzoek wordt door velen als fascinerend aanzien en vaak gebruikt in Hollywoodfilms.Human Enhancement is een zeer actueel begrip en kent de nodige aandacht onder de bevolking. Het staat nog in zijn kinderschoenen maar stilaan wordt het als maar realistischer. Superflux deelt Human Enhancement op in vier grote onderdelen:

-Eerst en vooral ‘gene modification’, wat vooral betrekking heeft op DNA en genetische manipulatie;-‘Cyborg’ ontfermt zich dan voornamelijk over het uitrusten van de mens met nieuwe technologieën;-Vervolgens social media als een middel om tot Human Enhancement te komen;-En tenslotte ‘noötropische drugs’ die de tijdelijke effecten van Human Enhance-ment oproepen door in te spelen op de zintuigen.

Voor de workshop in de namiddag werd elke researchgroep gevraagd om één scenario te kiezen uit vier mogelijkheden.*

Wij kozen, tevens zoals de meerderheid, voor scenario vier. Dit handelde over het ver- hogen van het IQ van onze nakomelingen. Op zich klinkt dit als een goed idee en een op alle gebied positief gegeven om bijvoorbeeld het IQ binnen één generatie te verdubbelen. Maar het is ook interessant om hier dieper op in te gaan en de mogelijke neveneffecten ervan onder de loep te nemen, want zoals ook al in de opgave werd aangehaald zou de commu-nicatie tussen ouders en kind op die manier sterk verstoord kunnen raken. Concreet zijn we gestart vanuit “Generational Event Horizon”, wat slaat op de kloof tussen de ouders en het kind. Van hieruit kon de brainstorm beginnen, echter deden we dit op een iets meer gestructureerde manier dan dat traditioneel het geval was. We kregen van de gastdocenten namelijk een lijst mee met kernwoorden als ‘unsuspected outcomes’ en ‘conse- quenses’. Het communicatieprobleem tussen de hoog –en de minder hoogbegaafden wat al eerder werd aangehaald bleef een leidraad binnen onze brainstorm. We kwamen tot de vaststelling dat de kans bestond dat er een oorlog zou uitbreken tussen beide uitersten en om dit te voor- komen zijn we iets beginnen uitwerken. Namelijk een soort ‘chip’ die veel weg had van een pil. Deze stelt iedereen in staat terug op eenzelfde niveau te communiceren. Het fungeert als het ware als ‘vertaler’ om de intellectuele informatie komende van de extreem hoogbegaafden om te zetten naar de normaalbegaafden. Hierdoor zouden misverstanden kunnen worden vermeden en de kans op oorlogen sterk worden terug- geschroefd.

Kortom: hier wordt een oplossing geboden voor een neveneffect aan een Human Enhancement. Een hoger IQ voor de komende generatie is uiter-aard iets zeer interessant maar interessanter is het dieper gelegen onderzoek naar de eventuele nevenverschijnselen zodat we ons niet blindstaren op enkel de mogelijke voordelen en dus niet voor verassingen komen te staan.

*

Scenario 1Gene therapy, bionic implants and wearable prostheses have advanced to the point where those treated with these technologies are seen to be better at certain tasks than baseline humans. Within the labour market, de-mand for these individuals far outstrips supply, with corresponding disruptions in bonuses, renumeration, and so-called ‘golden handshakes’. A black market emerges to fill the gap, catering to those who want access to these technologies, which are otherwise limited to those with medical insurance payouts or means-tested socialised healthcare. The market offers to cause targeted physical injury at a fraction of the cost of accessing these techno-logies through legal means.

Scenario 2As the number of stem cell treatments multiply, so does the demand for human stem cells. A legal trade of stem cell production from adipose fat tissue is overseen by an international task force, while grey market gangs for-merly engaged in prostitution and human trafficking switch to more profitable bio-ventures.

Scenario 3Advances in artificial organs and regenerative medicine trigger a radical spike in human life expectancy. Thou-gh publicly hailed as ‘one of the century’s greatest achievements’, unintended side-effects spiral wildly out of control. As the last of the Baby Boomers enter retirement, with no obvious sign of slowing down, it proves easier for those in power to focus their attention on the growing legion of the over-60s. Inter-generational resentment grows unchecked, with much of the workforce starting to see themselves as latter-day slaves.

Scenario 4:Following a shift in approaches to the modification of embryonic DNA for ‘fixing’ inherited diseases, it becomes culturally acceptable for parents to ‘boost’ the strength and (more importantly) intelligence of their offspring. In the course of a single generation, base IQ jumps from 109 to 210, in what comes to be known as the ‘Gene-rational Event Horizon’. Super-intelligence, however, comes with unexpected side-effects, often leaving parents and children struggling to communicate.

5 6

7 wORksHOP ARNE HENdRIks

Op vrijdag dertien januari gaf de kunstenaar Arne Hendriks een workshop over zijn project ‘The Incredible Shrinking man’. Als onafhankelijke curator in het grensgebied tussen kunst, ontwerp en mode is hij op dit moment actief in dit project waarbij hij onderzoek doet naar de gevolgen van het ver-kleinen van de menselijk soort. In dit speculatief ontwerp onderzoekt Arne de gevolgen van het verkleinen van de mensheid tot 50 centimeter. Het is een tegenstelling van de werkelijkheid want we zien in de geschiedenis dat het menselijk ras steeds groter wordt. Omdat we steeds groter worden heb-ben we ook meer energie, ruimte en voedsel nodig om te overleven. Arne sprak over de veranderingen die gepaard gaan met de transformatie van een groeitoename naar een verkleining van ons soort. Ik zal bondig enkele voorbeelden aanhalen die Arne besprak in zijn uiteenzetting.

De Lichamelijke veranderinge.Arne toonde een fragment uit een film tijdens zijn presentatie: het perso-nage veranderde van gestalte, hij werd steeds kleiner. Arne had dit fragment zo gemonteerd dat de stem ook steeds een hogere frequentie bereikte. Weinig studenten in de aula merkte deze verandering. Hieruit kunnen we concluderen dat we zouden kunnen wennen aan deze lichamelijke veran-dering. Arne liet ook een humoristische clip zien van een fragment uit een show waar de zanger Lionel Richie onder invloed van helium gas een lied zong. Op deze manier kunnen we relatief accuraat voorspellen hoe onze stem klinkt als we 50 centimeter klein zijn. Het is echter wel moeilijk om je in te leven in dergelijk gestalte. Om ons een duidelijker beeld te schetsen had Arne een pop van 50 centimeter bij zich. uiteraard kunnen wij deze le-venloze ledenmaten niet tot leven brengen zoals een poppenspeler maar het verhelderde wel de situatie. Na de presentatie hadden wij als groep een per-soonlijk gesprek met Arne. Hij gaf ons het advies om minder ambitieus te zijn. Een klein element kan ons gelukkig maken. Een bepaalde verpakking kan ons een gelukkig gevoel geven. uiteraard moesten wij verder streven naar een element dat verbonden kan worden met “human enhancement”. Het gesprek met Arne heeft ons zeker een stevige duw in de rug gegeven. Zijn manier van werken was zeer inspirerend voor ons, het gaf ons nieuwe energie om verder te werken aan ons project.

8 MANIfEst

Onze houding ten opzichte van Human Enhancement neigt naar de positieve kant. We zien de mogelijkheden van Human Enhancement in en zijn van mening dat deze naar de toekomst toe veel voor de mens kunnen betekenen. Er zijn immers vandaag de dag reeds vormen van Human Enhancement die veel voor de mensheid kunnen betekenen. Een voorbeeld hiervan is antidepres-siva, een middel dat vandaag de dag reeds vaak gebruikt wordt door een zeer grote groep men-sen. Ook plastische chirurgie is een vorm van Human Enhancement waar ieder van ons al mee bekent is. Verder vinden we dit ook terug in medicatie als viagra, relatine,… Hoewel de voordelen en positieve gevolgen van al deze middelen al wetenschappelijk aangetoond zijn, toch zien we dat in dat deze vormen van Human Enhancement een ethische vraag met zich meebrengen. Kunnen we ons geluk laten afhangen van een pil of een operatie? Is dit ethisch verantwoord? En kunnen we op die moment van echt geluk spreken of worden we slachtoffers van een artificiële samenleving… De vraag is daarbij ook of dit ‘geluk’ blijvend is? Hoelang blijft deze medicatie werkende, en hoe zit het met verslavingen? Dit is het eerste grote gevaar van Human Enhancement. Deze veranderingen aan de mensen hebben grote psychologische gevolgen voor de mensen zelf. Dit hebben we enerzijds ervaren bij onze observaties en interviews omtrent extreme users. Zoals we in ons eerste moodboard aantonen en zoals ook uit onze performance blijkt. Ook gaat er hierdoor een kloof ontstaan tussen enerzijds de mensen die de middelen hebben om de grote kosten die Human Enhancement met zich meebrengen in te lossen en de groep men-sen die er niet toe in staat zijn. Bij superintelligentie kunnen we op die manier een communica-tiekloof krijgen tussen de armere en rijkere mensen. Wij vrezen dan ook dat deze verbeteringen het gevaar meebrengen dat er kloven ontstaan tussen mensen. Daarom kiezen we voor critical design zodat we op een originele manier onze kritiek op human enhancement kunnen uiten.

•

7 8

9 1E cONcEPt

Bij ons eerste concept zijn we gestart vanuit een eerder positieve houding naar human enhancement toe. We zagen de mogelijkheden van human enhancement in en waren van mening dat deze mogelijkheden naar de toekomst toe veel voor de mens konden betekenen. Hierbij gaven we enkele voorbeelden waaronder antidepressiva, een middel dat vandaag de dag reeds vaak gebruikt wordt door een zeer grote groep mensen. Ook plas-tische chirurgie was voor ons een vorm van Human Enhancement die bij ieder van ons al mee bekend is. Verder vonden we dat ook terug in medi-catie als viagra, relatine,… Hoewel de voordelen en positieve gevolgen van al deze middelen al wetenschappelijk aangetoond waren, zagen we toch in dat deze vormen van Human Enhancement een ethische vraag met zich meebrengen. Kunnen we ons geluk laten afhangen van een pil of een opera-tie? Was dit ethisch verantwoord? En konden we op dat moment van echt geluk spreken of werden we slachtoffers van een artificiële samenleving… De vraag was daarbij ook of dit ‘geluk’ blijvend was? Hoelang blijft deze medicatie werkende, en hoe zit het met verslavingen? Dit zagen we dan ook als het eerste grote gevaar van Human Enhancement. De veranderingen aan de mensen hadden grote psychologische gevolgen voor de mensen zelf. Dit hadden we ervaren bij onze observaties en interviews omtrent extreme users. Zoals we in het moodboard aantoonden en zoals ook uit onze per-formance bleek. We stonden er ook bij stil dat hierdoor een kloof ontstaat tussen enerzijds de mensen die de middelen hebben om de grote kosten die Human Enhancement met zich meebrengen in te lossen en de groep mensen die er niet toe in staat zijn. Bij superintelligentie kunnen we op die manier een communicatiekloof krijgen tussen de armere en rijkere mensen. We vreesden dan ook dat deze verbeteringen het gevaar meebracht dat er kloven ontstaan tussen mensen. Tot dit inzicht waren we gekomen tijdens de workshop van Superflux. Hier kwamen we op het idee om ‘worldpiece’ uit te vinden om communicatie te vergemakkelijken.

Ook hadden we nagedacht over een derde en typische kritiek op Human Enhancement. Namelijk het feit dat de mens niet te veel mag ingrijpen in natuurlijke processen. (Bostrom, Roach, 2008) Human Enhancement im-pliceert vaak een grote energie-opslorping van de huidige natuur. Dit net in een tijd dat deze natuur uitgeput lijkt te zijn. Het leek ons daarom een beter idee om verdergaand op ons manifest een oplossing te zoeken waarbij zowel de mens, als zijn leefomgeving beter wordt.

10 AANGEPAst cONcEPt

Voor ons aangepast concept startten we opnieuw vanuit onze ervaringen tijdens de observaties van Laekerveld, E-hockey en de interviews. Hieruit kwamen we tot de conclusie dat ook psychologisch deze mensen enorm te lijden hebben onder hun handicaps. Naarmate we hier verder op ingin-gen, kwamen we tot de conclusie dat dit een maatschappelijke problema-tiek is die enorm leeft onder de mensen. Steeds vaker krijgen mensen te kampen met depressies, het aantal zelfmoorden in Vlaanderen ligt 1.5x hoger dan in de rest van de Europese unie. Het aantal zelfdodingen is in 2010 gestegen met 5procent, van 1526 tot 1600. (De Pers, 23/08/2011) De oorzaak hiervan ligt vaak bij depressies (mediapedia, 03/09/2010), ook hier zien we een enorme stijging. Anti-depressiva is dan ook een vorm van Human Enhancement die vandaag de dag reeds zeer aanvaard is onder de bevolking. We zien hier zeker de voordelen van in, aangezien het reeds vele mensen geholpen heeft, maar anti-depressiva heeft ook enorm veel nadelen: verslaving, gewenning, slapeloosheid, erectieproblemen, afname van het libido, tijdelijke toename van zelfmoordneigingen, enorm duur,… (Fonds Psychische Gezondheid, 2011) Ook brengt dit vaak een ethische vraag met zich meebrengen. Kunnen we ons geluk laten afhangen van een pil? Is dit ethisch verantwoord? En kunnen we op die moment van echt geluk spreken of worden we slachtoffers van een artificiële samenleving… De vraag is daarbij ook of dit ‘geluk’ blijvend is? Hoelang blijft deze medicatie wer-kende, en hoe zit het met verslavingen? Daarom gingen wij op zoek naar een nieuwe manier om geluk te creëren waarbij we deze nadelen zo veel mogelijk proberen te beperken. Hierbij zijn we gekomen tot het oproepen van goede herinneringen om deze momenten opnieuw te beleven. Op die manier willen we geluk creëren. We zijn allemaal in staat onze herinnerin-gen op te halen, maar we zouden deze beleving intenser en bewuster willen maken. De persoon kiest er op een ongelukkig moment dan ook bewust voor om terug te keren naar een herinnering die hij zelf kiest. Hij gaat dan op een virtuele manier terug in deze herinnering en krijgt het intense gevoel van geluk mee naar de ‘echte wereld’. Voor de vormgeving vonden we een aansluiting bij het werk van Tan Lee die een helm ontwikkelde die in staat was onze hersengolven te lezen en op die manier onze gedachten uit te voe-ren. Op die manier zou de persoon aan de herinnering naar keuze denken en de helm zou in ons geval een soort ‘hypnose’ te weeg brengen die de persoon in staat stelt zijn herinnering virtueel te herbeleven. Zo komt er een natuurlijke stijging van serotonine vrij. Dit zou ethisch gezien al een betere oplossing zijn dan anti-depressiva omdat deze serotonine op een onna-tuurlijke manier aanmaakt in de hersenen. Ook de vele nadelen in verband met afname van seksuele lust en erectieproblemen zouden op deze manier vermeden blijven. Het was hierbij echter zeker niet de bedoeling deze helm als definitieve vormgeving van ‘onze uitvinding’ te zien.

11 dEfINItIEVE cONcEPt

uiteindelijk zagen we in dat het creëren van geluk een menselijke ingreep in de natuur is die altijd ethische problemen met zich zou meebrengen. Daarom besloten we te kiezen voor een ‘critical design’. We hebben ons na-melijk zo vaak de vraag gesteld; “kunnen wij ons geluk creëren aan de hand van human enhancement?”. We hebben bevonden dat het antwoord op deze vraag zeer vaak ‘neen’ is. We hebben een kritische houding tegenover de toekomstige vorm van human enhancement en die van tegenwoordig. Vandaar onze keuze om te gaan voor ‘Critical Design’. Hierin wilde we aantonen dat het soort geluk dat Human Enhancement de mens kan brengen, meestal niet vergelijkbaar is met oprecht gelukkig zijn. We kozen er al snel voor om dit aan te tonen aan de hand van plastische chirurgie. Dit is een vorm van human enhancement die al zeer alomtegen-woordig is. In America zelfs nog meer dan hier, in Europa. De mensen die een plastische ingreep ondergaan hopen gelukkiger te worden. Wij van groep 3 vonden dat je vast niet gelukkiger wordt als je neus kleiner is, of je lippen dikker. Geluk is iets wat in je hoofd zit. Als je je lichaam accepteert met zijn goede en slechte kwaliteiten zul je vanzelf gelukkiger worden. Dus niet door een plastische chirurg. Natuurlijk zijn er ook nog altijd de uitzon-deringen.Om onze mening vorm te geven hadden we dus gekozen voor Critical De-sign. Het moest iets zijn dat kritiek leverde op de plastische chirurgie. Op het eerste zicht leek het ons interessant botox te plaatsen bovenop de huid van personen. En dus niet onder de huid, zoals het werkelijk gedaan wordt. Op die manier zou het dan duidelijk worden dat botox enerzijds vaak voor mislukkingen zorgt en dat de schoonheid van deze mensen niet echt is. Anderzijds stellen we op die manier de vraag of deze ingrepen voor schooheid kunnen zorgen. uiteindelijk vonden we deze oplossing een beetje te voor de hand liggend. Het zou niet de eerste keer zijn dat mensen op die manier met plastische chirurgie geconfronteerd worden. We wouden nog verder gaan. Zelfs zo ver, dat we het eigenlijk belachelijk gaan maken. Hoe sommige mensen tegenwoordig met botox en plastische chirurgie omgaan is op zich al lach-wekkend. Denk maar aan Lola Ferrari, Dolly Parton, Michael Jackson, … . We hebben het idee gekregen om een ‘do it yourself – kit’ uit te werken. Wat zou er gebeuren als de hierboven vermelde personen zélf de plastische ingrepen konden doen?

De kit zelf zou een redelijke klinische look krijgen. Maar het moest toch toegankelijk lijken voor iedereen. Daarom hebben we gekozen voor een combinatie van wit, het klinische en blauw, een kleur die algemeen als favo-riet wordt beschouwd. De inhoud zouden allerlei tools zijn om jezelf botox te injecteren. Bijvoorbeeld een spuit, handschoenen, verband, … . Het design van de kit wouden we redelijk retro houden. Het moest positiviteit uitstralen. We hebben de voorwerpen in een plastieke verpakking geplaatst. Dit hebben we gedaan om het ‘plastieke’, het ‘plastische’ te onderstrepen. Natuurlijk bevat het concept een grote sarcastische waarde. We zouden dit concept nooit op de markt willen brengen. We hebben dit concept ontwik-keld om de mensen aan het denken te zetten. We willen kritiek leveren en onze mening via deze ‘kit’ aantonen.

9 10

12 bEslUIt

In het algemeen verloopt ons project vlot. We hebben al ettelijke ob- sta-kels overwonnen en zijn hierdoor dan ook verbeterd. Aanvankelijk zagen we het nog te vaag. We hadden het over een virtuele realiteit die we nog niet concreet genoeg voor ons zagen. De docenten konden niet exact volgen wat we te vertellen hadden. Zelf wisten we ook niet precies hoe we dit hadden willen realiseren. We zijn ook de fout in gegaan bij het moodboard. Het was een te grote plakcollage, te simpel voor een team creatieve studenten. We moesten meer aandacht spenderen aan de creatieve uitwerking van de opdrachten. Hier hebben we ons dan ook extra op geconcentreerd. Onze invalshoeken en reflecties rond de observaties waren interessant en zouden in de toekomst zeker nog van pas komen. Deze waren echter niet altijd duidelijk terug te vinden op het moodboard. We moesten meer brainstormen rond het eigenlijke onderwerp, namelijk Human Enchancement en hier dieper op in gaan. De observaties moesten we gebruiken als ondersteuning maar we mochten niet vergeten dat deze observaties niet onze doelgroep omvatten. Op die manier moesten we van-uit de observaties werken en de ervaringen die we hadden opgedaan naar ‘de gewone mens’ toe en niet denken in de zin van: we moeten ontwerpen voor mensen met beperkingen. We hebben de extreme users nog in acht genomen, maar ons uiteindelijk meer gericht op het eigenlijke human enhancement.Onze performance was in goede aarde gevallen. Deze opdracht hadden we dan ook extra creatief benaderd. Zelf vonden we ook dat we de sfeer die wij zelf voor ogen hadden op een goede manier hebben overgebracht. Wel kre-gen we de opmerking dat we meer vanuit de observaties moesten vertrek-ken. Wat we aanvankelijk dus te veel deden bij het moodboard.Verder hebben we ons vooral gericht op ons concept. Dit is dan ook erg geëvalueerd. Van het redden van de aarde via een virtual reality, naar een manier om gelukkig op te staan.

Arne heeft ons erg goed geholpen met ons meest recente concept. Hij zei dat we te ambitieus waren. We wouden aanvankelijk de mens meer geluk-kig maken. Hij zei dat als we de mens ook maar een klein beetje gelukkiger

zouden maken, we al een verre weg afgelegd zouden hebben. We zijn het dan ook kleiner gaan bekijken. Geluk is persoonlijk. We hebben ons afge-vraagd wat de kleine dingen zijn die ons gelukkig maken. Of net die dingen die ons ongelukkig maken, en deze elimineren. Iedereen was het ermee eens dat ‘een wekker die te vroeg afloopt’ iets zeer onaangenaam is. Als je met een vreselijk irritant geluid opstaat zal je dag vanzelf minder vlot gaan als dat je rustig wakker wordt.

Na veel wikken en wegen hebben we uiteindelijk toch een andere weg in geslaan. Geluk is echter altijd ons centraal idee gebleven. Maar deze keer zijn we gaan kijken naar de human enhancement die al aanwezig is in onze maatschappij, namelijk plastische chirurgie. Elk lid van de groep had hier een zeer kritisch standpunt tegenover. We hebben besloten dat volgens ons, geluk niet gecreëerd kan worden door middel van Human Enhancement. Dit wouden we duidelijk maken door ‘Critical Design’. We hebben onze kri-tiek geuit door een ‘Do It yourself – kit’. Een kit die door ons ontworpen is om jezelf botox te injecteren.

In het algemeen zijn we tevreden met ons concept. We hebben veel onder-zocht, gediscussieerd en knopen moeten door hakken. Maar uiteindelijk hebben we een goed concept kunnen afleveren. Onze kennis en mening ten opzichte van Human Enhancement is gevormd.

11 12

13 bRONNEN

Geoffrey feitsma Revalidatiecentrum & MS Centrum Overpelt: Het revalidatie & MS Cen-trum Overpelt is een gespecialiseerd centrum voor personen met MS. In dit centrum heb ik een dag meegelopen met een patiënt. Dit was een verhelderende ervaring. http://www.msreva.be/Film, Go Now: Op een dag ontmoet Nick Karen, ze worden verliefd en gaan samenwonen. Snel daarna begint Nick ziek te worden en zijn lichaam bezwijkt aan MS. Deze film is zeer inspirerend en weerspiegelt de overlevingskracht van de mens. http://www.imdb.com/title/tt0113184/plotsummaryConvergerende technologieën: Wat een paar jaar geleden sciencefiction leek is vandaag werkelijkheid. Dit dossier laat zien dat de lange weg voor-waarts nog onzeker is, maar dat er een steeds hogere snelheid gehaald wordt. De vraag is hoe het verkeer in goede banen te leiden.http://www.samenlevingentechnologie.be/ists/nl/pdf/dossiers/dos-sier_13_converging_technologies.pdfBiografische dramafilm: Hilary and Jackie: In de film wordt het levensver-haal van hun zus weergegeven vanuit hun eigen perspectief. Het liet mij persoonlijk zien dat we niet alles vanzelfsprekend moeten achten. http://www.imdb.com/title/tt0150915/Onderzoekers testen chipimplantaat in brein: Amerikaanse onderzoekers testen implantaten op de hersenschors. Tot de voorlopige resultaten van het onderzoek behoort onder andere het bewegen van verlamde ledema-ten. BrainGate stuurt via een onbeschadigde zenuw bewegingssignalen door, hierdoor wordt volledig herstel mogelijk. http://webwereld.nl/nieuws/59790/onderzoekers-testen-chipimplantaat-in-brein.htmlImplantaat laat blinden weer zien: Onderzoekers van de universiteit van Tübingen plantten een chip in achter het netvlies. Dit zorgt ervoor dat blinden heldere vormen waarnemen en eenvoudige objecten kunnen herkennen. Dit bewijst dat technologie en sciencefiction elkaar steeds meer de hand toereiken. http://www.lensimplantatie.com/implantaat-laat-blinden-weer-zien/

ron CortenBe lucky - it’s an easy skill to learn: Geluk is iets waar we van kunnen zeg-gen dat het ons in de hand heeft en niet omgekeerd. Dit artikel handelt juist over dit ‘probleem’. Het beschrijft hoe je geluk zelf in de hand kan werken en je dus zelf meer controle krijgt over je leven en de toestand waarin je het beleeft. http://www.telegraph.co.uk/technology/3304496/Be-lucky-its-an-easy-skill-to-learn.htmlSerie ‘Lost’ (vanaf episode 12, seizoen 3): Vanaf het derde seizoen krijgt de serie een opvallende wending. Wanneer een personage een ‘flashback’ krijgt, is deze flashback eigenlijk een eerdere ervaring uit de tijd waarin hij zich nu bevindt. Een soort déja-vu. Film: Surrogates: Een bron die voor de uitwerking van ons groepsconcept ook werd gebruikt en sterk samengaat met ons (eerste) idee omtrent het

creëren van een virtuele wereld waarin mensen vrede vol met elkaar kunnen leven. Observaties Laekerveld: De onderdompeling heeft me een andere kijk gegeven op het leven van mensen met een lichamelijke en/of geestelijke Beperking en ook met de manier waarop ze verzorgd worden. Beter gezegdhet heeft me dit alles laten zien want het is een onderwerp ik voorheen weinig tot niets over wist.Scanner leest gedachten van patiënt in vegetatieve toestand: Dergelijke ontdekkingen en evoluties binnen de medische wereld zorgen ervoor dat mensen letterlijk uit hun isolement kunnen treden en ondanks hun vege-tatieve toestand alsnog kunnen communiceren. Van vergeetpil tot robotpak – H.E. voor een veilige en rechtvaardige samen-leving: Zoals bij elk wetenschappelijk project is het niet onbelangrijk om rekening te houden met de ethische vraag die met het onderzoek gepaard gaat. In deze bron wordt deze problematiek uitvoerig besproken vanuit verschillende perspectieven.

sauro CapozzaMemory is Biased Toward Happiness: Geheugen is meer geneigd om gelukkige herinneringen te onthouden en dichterbij in het geheugen te bewaren dan slechte herinneringen, om je eigen leven in beter daglicht te stellen. Dit kan handig zijn om voor ons concept gemakkelijker naar het ‘gelukkigste’ moment te zoeken en dit op te roepen.http://mentalhealth.about.com/cs/abuse/a/happymemory.htmUsing the Past to Enhance the Present: Boosting Happiness Through Positive Reminiscence: Artikel dat gaat over een boek waar een studie gedaan is naar herinneringen oproepen voor een positief en gelukkig zelfbeeld. Dit ondersteunt de richting die wij willen uitgaan met ons concept. http://www.springerlink.com/content/y8v03510m56x6116/Can technology make us happy? Interview met een professor psychologie die spreekt over hoe technologie ons waarschijnlijk gelukkig kan maken als het op de juiste manier gebruikt wordt, want ‘gelukkig’ zijn is ook maar een bepaalde manier van hoe onze hersenen op dat moment werken. http://bigthink.com/ideas/5131Connecting neurons to fix the brain: Artikel dat gaat over bepaalde stof die men heeft gevonden die mensen kan helpen beter onthouden. Dit kan zeer goed zijn voor Alzheimer patiënt, maar ook voor ons onderzoek, zou bijv. als hulp kunnen dienen bij het vasthouden van de gelukkige herinne-ring. http://web.mit.edu/newsoffice/2011/artificial-synapses-1026.htmlThe real science of dream research: Artikel dat gaat over onderzoek in dromen inplanten en ophalen, naar aanleiding van Inception. Houd stand met ons concept en hoe wij geluk door herinneringen/dromen willen oproepen. Volgens het artikel, zijn er al veel onderzoeksteams mee bezig. http://www.msnbc.msn.com/id/38266663/ns/technology_and_science-science/t/real-science-dream-research/#.TvOuavLFKuIScientists extract images directly from brain: Artikel dat gaat over onder-zoekers die een manier gevonden hebben om direct beelden te extraheren uit de hersenen, zeer relevant voor ons concept, om op een of andere manier gelukkige herinneringen te kunnen weergeven.http://pinktentacle.com/2008/12/scientists-extract-images-directly-from-brain/

‘Dream centre’ of the brain found: Men heeft het droomgedeelte van de hersenen kunnen lokaliseren. Interessant voor ons concept naargelang dat het “toestel” rekening gaat moeten houden met deze sectie en die van de herinneringen. http://news.bbc.co.uk/2/hi/health/3645576.stm

anne neyensInterview in TIME Health “The future of human enhancement”:In dit ar-tikel wordt aandacht gevestigd op de human enhancement die al bestaat! Zoals alertheid verbeteraars zoals cafeïne,… Volgens hem bestaat ‘human enhancement’ dus al. Dit roept bij mij een heleboel ethische vragen op. http://www.time.com/time/health/article/0,8599,1921027,00.htmlPersoonlijk interview met D.: Deze persoon leed aan de ziekte Myasthenia Gravis, een neurologische spierziekte. Deze vrouw ontkende dat ze ook maar de kleinste problemen had. Daar is ons dus opgevallen dat iedereen anders omgaat met problemen.Film “Iron Man”: Tony Shark verbeterd zijn eigen lichaam. In de film wordt het misschien wat overdreven maar hij moet ook de gevolgen ervan dragen. Deze gevolgen gaan wij misschien ook moeten dragen, als ‘human enhancement’ ooit een feit wordt.Is there a human right to be superhuman?: Men vraagt zich hier af of het een recht is voor de mens dat we verbeterd worden. De gezonde men-sen hebben dan niet het recht om nóg slimmer en sterker te worden, maar de zwakkeren krijgen wel het recht. http://www.msnbc.msn.com/id/13054181/ns/health-health_care/t/there-human-right-be-superhu-man/#.TtY_z7JXv-cKunstarm verbonden met zenuwstelsel: Op deze blog gaat het over een kunstarm die gecontroleerd wordt door sensoren in de hersenen. Ze heb-ben het ook over het testen van deze procedures. Hier reizen een aantal ethische kwesties. Daarmee zullen wij bij ons project ook te kampen heb-ben.Het werk van Lucy Mcrae en Bart Hess: Wordt dit onze toekomst of is dit gewoon artistieke expressie? Ze beschrijven hun werk als “instinctual stalking of fashion, architecture, performance and the body.”

marlies van CappellenLimitless: In deze film krijgt de hoofdrolspeler door middel van een pil de kans krijgt zijn volledige hersencapaciteit te gebruiken. We krijgen hierbij ook een duidelijk beeld van de gevolgen die hiermee gepaard gaan. Deze gevolgen zijn iets waarmee wij ons gaan bezighouden tijdens ons project. http://www.moviemeter.nl/film/72645Human Enhancement Wikipedia: Voor een simpele definitie te vinden om-trent ‘Human Enhancement heb ik het begrip opgezocht op Wikipedia. Ook kregen we hier enkele duidelijke voorbeelden rond het begrip. Op die manier werd het makkelijker om het manifest te vormen.http://nl.wikipedia.org/wiki/Menselijkeverbeteringstechnologie%C3%ABn Marcia Nolte: Tijdens de presentatie van Superflux maakte ik kennis met de fotografe Marcia Nolte. Ze gaat aan de hand van beeldbewerking ingrijpen in het lichaam van de mens. Deze bron lijkt mij vooral interes-sant omwille van de creatieve invalshoek waarbinnen we Human Enhan-cement hier leren kennen.

Eternal Sunshine of the spotless mind: Vanuit het idee om goede herin-neringen op te roepen kwam ik bij het tegenovergestelde namelijk het elimineren van slechte gedachten. Dit komt in deze film duidelijk terug.Nadelen van Hoogbegaafdheid: Tijdens de workshop van vorige week heb-ben we vooral gewerkt rond hoogbegaafdheid. Hierbij zijn we tot de con-clusie gekomen dat deze vele nadelen heeft waarbij wij vooral de nadruk hebben gelegd op het probleem rond ‘communicatie’.http://www.informationeel.nl/hoogbegaafdheid/nadelen/Technocalyps: Deze documentaire schept een duidelijk beeld van hoe de wereld er binnen enkele jaren zou kunnen uitzien onder invloed van Hu-man Enhancement. Dit kan interessant zijn naar ons verdere onderzoek en de gevolgen die Human Enhancement kan teweeg brengen. http://www.ravagedigitaal.org/2008/filmblik8juli/filmblik.phpWaarom herinneringen ophalen je gelukkig maakt: Volgens dit artikel maakt denken aan een herinnering mensen gelukkiger. Dit gevoel willen wij nog sterker maken met ons project.

Kristel CoolenInterview met Huget Désiron: Zij is een ergotherapeut die Act Désiron heeft opgericht, een centrum dat mensen met een beperking binnen hun werkveld helpt. Ze vertelde over het technische aspect van human enhancement, dus de uitwerking van oplossingen voor mensen met een beperking. http://vimeo.com/32679057Assistive Technology Enabling Dreams: In deze documentaire ligt de nadruk zo wel op de technologie die de jongeren helpt als ook op het psy-chologische aspect van wat zo’n beperking met zich meebrengt.http://www.youtube.com/watch?v=zZ5CkpgVQJ4Deus Ex: Human Revolution: Dit zijn allemaal technologieën die nog niet bestaan, dus verzonnen vanuit een onderzoek naar wat wel be-staat, in principe dus wat wij doen. Deze video dient dus als inspiratie voor de dingen die wij kunnen ontwerpen. http://www.youtube.com/watch?v=9Nx4TvGauDwGenetic Inequality: Human Genetic Engineering: Tijdens ons onderzoek zijn we ons voornamelijk beginnen te focussen op de psychische pro-blemen die human enhancement met zich meebrengt. We moeten dus voordat ons design op de markt komt de psychologische effecten van de enhancement goed testen. http://www.nature.com/scitable/topicpage/genetic-inequality-human-genetic-engineering-768The transhumanists: Niet iedereen zal in staat zijn om technologie te verkrijgen, waardoor er ook verschillen duidelijk worden. Deze verschil-len mogen niet zo groot worden dat er een superieur ras is, dat resulteert volgens de documentaire namelijk in het uitsterven van het andere ras. http://video.google.com/videoplay?docid=-7141762977713668208&hl=nlKunststukje met kunstlever: Dat het belangrijk is om onderzoek te doen voor je aan zoiets begint is ons duidelijk ondertussen. Maar dat de ethi-sche kwesties allemaal uitgeklaard moeten worden is ook heel belangrijk. http://www.kennislink.nl/publicaties/kunststukje-met-kunstlever

Life Cycle Happiness and Its Sources: Onze Human Enhancement gaat over het verkrijgen van geluk. Uit deze paper blijkt dat echt geluk tijdelijk is,

13 14

daarom willen wij ook net deze tijdelijke vorm kunnen opslaan en active-ren wanneer het echt nodig is. The future of happiness – Technology leads the way: Volgens dit artikel zit het geluk in sociale interactie met vrienden en familie, maar ook in me-dische vooruitgang. Met ons concept willen we een middel vinden tegen depressies die gebruik maakt van de virtuele realiteit. Waarbij je in een fijne herinnering kan rondlopen.http://memebox.com/futureblogger/show/410-the-future-of-happiness-technology-leads-the-way

Bespreking BronnenAnne Neyens

De meest interessante bron vond ik het interview in TIME Health (Eben Harell, 2009, “The Future of Human Enhancement). Hier werd al reeds de aandacht gevestigd op de human enhancement die reeds bestond. Dit hebben we in het verloop van het project zeker kunnen gebruiken. Ook in mijn bron “Is there a human right to be superhuman” (Brian Alexander, 2006) wordt er het gebruik van human enhancement vandaag al aange-haald. Voor ons thema van dit project vond ik ‘Iron Man’ (Jon Favreau, 2008) geschikt omdat hier de extreme vorm van human enhancement wordt voorgesteld. Door mijn interview met D. kreeg ik inzicht in de visie van de extreme users. Door de blog (Kunstarm Webblog, 2011) kon ik een mening vormen rond het thema. Door het werk van Mcrae en Hess (Artikel Inventorspot, Diana Eid) zagen we ook de artistieke kant van ‘human enhancement’.

bRONNEN

Abrams, J. J., Jeffrey, L., & Lindelof, D. (Reg). (2006). Lost [Serie].

Alexander, B. (31 mei 2006). Is there a right to be superhuman?. In Health care. Geraadpleegd op 9 februari 2012, http://www.msnbc.msn.com/id/13054181/ns/health-health_care/t/there-human-right-be-superhuman/

American Psychological Association. (9 juni 2003). Memory is Biased To-ward Happiness. In Mental Health. Geraadpleegd op 9 februari 2012, http://mentalhealth.about.com/cs/abuse/a/happymemory.htm

Bassetti, C. (10 september 2004). ‘Dream centre’ of the brain found. In BBC News. Geraadpleegd op 9 februari 2012, http://news.bbc.co.uk/2/hi/health/3645576.stm

Bostrom, N., & Roache, R. (2008). Ethical Issues in Human Enhancement. Hampshire: Palgrave Macmillan

Bryant, F., Smart, C., & King, S. (2005). Using the Past to Enhance the Pre-sent: Boosting Happiness Through Positive Reminiscence. In SpringerLink. Geraadpleegd op 9 februari 2012, http://www.springerlink.com/content/y8v03510m56x6116/

Casert, R., & van Brabander, F. (2007). Convergerende Technologieën. In Instituut Samenleving en Technologie. Geraadpleegd op 9 februarie 2012, http://www.samenlevingentechnologie.be/ists/nl/pdf/dossiers/dossier_13_converging_technologies.pdf

Curtis, D. (2 februari 2005). Assistive Technology Enabling Dreams. In Edutopia. Geraadpleegd op 9 februari 2012, http://www.edutopia.org/assisti-vetechnology

D. (persoonlijke communicatie, november, 2011)

Désiron, H. (Persoonlijke communicatie, november, 2011)

Easterlin, R. A. (2006). Life Cycle Happiness and Its Sources. Californë: Uni-versity of Southern California.

Eid, D. (29 mei 2008). Artistic Expression or The Future of Humanity?. In Inventorspot. Geraadpleegd op 9 februari 2012, http://inventorspot.com/articles/mutant_art_13976

Eidos Interactive. (30 augustus 2011). Deus Ex. In Youtube. Geraadpleegd op 9 februari 2012, http://www.youtube.com/watch?v=9Nx4TvGauDw

Burger, N. (Reg). (2011). Limitless [Film].

Fonds Psychische Gezondheid. (14 september 2008). Pillen: Antidepressiva. In Psychische Gezondheid. Geraadpleegd op 9 februari 2012, http://www.psychischegezondheid.nl/page/184/pillen-antidepressiva.html

Gackenbach, J. (19 juli 2010). The real science of dream research. In Science on msnbc. Geraadpleegd op 9 februari 2012, http://www.msnbc.msn.com/id/38266663/ns/technology_and_science-science/t/real-science-dream-research/#.TvOuavLFKuI

Gilbert, D. (14 november 2007). Can technology make us happy?. In Big-Think. Geraadpleegd op 9 februari 2012, http://bigthink.com/ideas/5131

Gondry, M. (Reg). (2004). Eternal Sunshine of the spotless mind [Film].

Harrell, E. (9 september 2009). The future of human enhancement. InTime health. Geraadpleegd op 9 februari 2012, http://www.time.com/time/health/article/0,8599,1921027,00.html

Het Laatste Nieuws. (2009, augustus 12). Waarom herinneringen ophalen je gelukkig maakt. In Het Laatste Nieuws. Geraadpleegd op 9 februarie 2012, http://www.hln.be/hln/nl/37/Psycho/article/detail/965727/2009/08/12/Waarom-herinneringen-ophalen-je-gelukkig-maakt.dhtml

Het Rathenau Instituut. (5 juli 2011). Van vergeetpil tot robotpak. In Ra-thenau Instituut. Geraadpleegd op 9 februari 2012, http://www.rathenau.nl/nieuws/persberichten/2011/07/van-vergeetpil-tot-robotpak.html

Informationeel. (2010). Nadelen van Hoogbegaafdheid. In Informationeel. Geraadpleegd 9 februari 2012, http://www.informationeel.nl/hoogbegaafd-heid/nadelen/

Ingkey. (7 maart 2011). Human Enhancement. In KunstArm weblog. Geraadpleegd op 9 februari 2012, http://kunstarm.blogspot.com/2011/03/human-enhancement.html

Knack. (3 november 2010). Implantaat laat blinden weer ‘zien’. In Knack. Geraadpleegd op 9 februari 2012, http://www.knack.be/nieuws/wetenschap/implantaat-laat-blinden-weer-zien/article-1194860200671.htm#

Laureys, S. (4 februari 2010). Scanner leest ‘gedachten’ vegetatieve patiënt. In Eos Magazine. Geraadpleegd op 9 februari 2012, http://www.eosmaga-zine.eu/home/ctl/Detail/mid/485/xmid/1783/xmfid/12.aspx

MediPedia. (3 september 2010). Depressie en zelfdoding: welk verband?. In MediPedia. Geraadpleegd op 9 februari 2012, http://nl.medipedia.be/depres-sie/news_zelfdoding-depressie_400

Mostow, J. (Regisseur). (2009). Surrogates [Film].

Nolte, M. (2008) Corpus 2.0. In Dezeen. Geraadpleegd op 9 februari 2012, http://www.dezeen.com/2008/10/24/corpus-20-by-marcia-nolte/Pelletier, D. (23 april 2008). The future of happiness:Technology leads the way. In Future Blogger. Geraadpleegd op 9 februari 2012, http://memebox.com/futureblogger/show/410-the-future-of-happiness-technology-leads-the-way

Pink Tentacle. (12 december 2007). Scientists extract images directly from brain. In Pink Tentacle. Geraadpleegd op 9 februari 2012, http://pinktenta-cle.com/2008/12/scientists-extract-images-directly-from-brain/

Revalidatiecentrum & MS Centrum Overpelt. (persoonlijke communicatie, november, 2011)

Simmons, D. (2008). Genetic Inequality: Human Genetic Engineering. In Nature Education. Geraadpleegd op 9 februari 2012, http://www.nature.com/scitable/topicpage/genetic-inequality-human-genetic-engineering-768

Theys, F. (Reg) (2006). Technocalypse: Transhumanism [Film]

Trafton, A. (26 oktober 2011). Connecting neurons to fix the brain. In MIT-news. Geraadpleegd op 9 februari 2012, http://web.mit.edu/newsoffice/2011/artificial-synapses-1026.html

Tucker, A. (Reg). (1998). Hilary and Jackie [Film].

Van Tuil, K. (13 juni 2009). Onderzoekers testen chipimplantaat in brein. In Webwereld.Geraadpleegd op 9 februari 2012, http://webwereld.nl/nieuws/59790/onderzoekers-testen-chipimplantaat-in-brein.html

Van Wayenburg, B. (2007, maart 22). Kunststukje met kunstlever. In Kennis-link. Geraadpleegd op 9 februari 2012, http://www.kennislink.nl/publicaties/kunststukje-met-kunstlever

Vogel, J. (2008) Iron Man. In Internet Movie Database. Geraadpleegd op 9 februari 2012, http://www.imdb.com/title/tt0371746/

Wikipedia. (29 augustus 2011).Human Enhancement. In Wikipedia. Geraadpleegd op 9 februari 2012, http://nl.wikipedia.org/wiki/Menselijke_verbeteringstechnologie%C3%ABn

Winterbottom, M. (Reg). (1995). Go Now [Film].

Wiseman, R. (9 januari 2003). Be lucky - it’s an easy skill to learn. In The Telegraph. Geraadpleegd op op 9 februari 2012, http://www.telegraph.co.uk/technology/3304496/Be-lucky-its-an-easy-skill-to-learn.html

15 16