1

Peter Cabus

Ruimte Vlaanderen

Gent, 12 november 2013

Met een vernieuwendVlaams ruimtelijk beleiddoor de grens?

2

1. Van ruimtelijke ordening naarontwikkeling

2. Van structuurplanning naarbeleidsplanning

3. Van ruimte naar omgeving

Inhoud

3

• Ruimte = medium waarin (vele) dikwijls conflicterendemaatschappelijke ontwikkelingen en vragen samenkomen

• Ruimtelijke doelstellingen

– Maatschappelijk geformuleerd

– Slechts 1 absolute (maar wel cruciale) ruimtelijk doelstelling:Ruimte moet zowel nu als in de toekomst (beter) functioneren

– alle maatschappelijke activiteiten een plaats

– goede ruimtelijke keuzes voor een maximalemaatschappelijk toegevoegde waarde

• Ruimtelijk ontwikkelingsbeleid:

• Regierol + inbreng ruimtelijke expertise, geen notaris

• Zoekt naar maximale maatschappelijke toegevoegde waarde

• Governancemodel aangepast aan context

Van ruimtelijke ordening naarruimtelijke ontwikkeling

Ruimte als decor van maatschappelijk debat

4

Huidige ruimtelijke organisatie:

– ‘Geologie’ van historische maatschappelijk & individuelebeslissingen

=Contentieux van de maatschappelijke consensus

– Ook andere keuzes met RO impact:

• Bv fiscaliteit, infrastructuur- en mobiliteitsbeleid,subsidiebeleid, huisvestingsbeleid, enz.

• Even sterke (grotere?) impact op ruimtelijk gedrag alsRO-beleid zelf

– Structuur versus functie:

• Functies wijzigen snel

• Zelfs succesvol ruimtelijk ontwikkelingsbeleid werktslechts langzaam door in structuren

Ruimtelijke ontwikkeling enweerstand van de “geologie”

“Geologie” van de ruimte

5

Ruimtelijke ontwikkeling enweerstand van

de “geologie”

Wet van 1962

1. Nationaal plan: nooit gemaakt

2. Streekplannen (provincies): nooit gemaakt

3. Gewestplannen:1. Gebiedsdekkende bodembestemmende plannen

2. Product van de jaren 70 en begin jaren 80

4. Gemeentelijke plannen:– Algemene Bestemmingsplannen (APA):

bijna nooit gemaakt (bv Roeselare)

– Bijzondere Plannen van Aanleg (BPA):

Samen met gewestplan: gewone praktijk

N PP

T

P

T

N

NN

N

N

P

P

N

P

T

T

P

N

N

TP N

T

NT PP

P

N

T

N

NT

PN

P NT

PP

TP

PPT P

PP N

N

NTT

P N

N

N

P

P

T

P

P

PP

N

P

P PN

PPP

T

P

P

NPPP

P PPP

NPP

T

N

NN

P

P

P

P P

T

TP P

P

P

PP

TP P N

PN

N

NN

N

T

N

NP

P

T

M

N

N

T P

II

NNIIPPP

NP

NP

P

N

RP

N

N PC

N

N

CRN

CTTNC

N

CN N

N

N

N

N

T

N

P

NN

N NNR P

C

C

N

“Geologie” van plansystemen

6

Ruimtelijk structuurplan (1997):Vlaanderen open & stedelijk

– Kwantitatieve opdrachten voor de verschillende sectoren:ruimtebalans/ ruimteboekhouding

• Woningen: 60% stedelijk gebied vs 40% buitengebied• Bedrijvenzones: 80%<> 20%• Open ruimte (landbouw, bos, natuur)

– Selectie en afbakening stedelijke gebieden

Ruimtelijke ontwikkeling enweerstand van de “geologie”

“Geologie” van plansystemen

7

Van ruimtelijke ordening naarruimtelijke ontwikkeling via beleidsplanning

Beleidsplanning: (op tijd) vooruitkijken• Nieuwe uitdagingen en opportuniteiten

(klimaat, demografische transitie, logistieke ontwikkelingen, …)

• Vertrekkende van Vlaanderen zoals het is (geologie)

• Continu proces: geen bijbel

• Ruimte op de agenda zetten als niet-hernieuwbare grondstof

Beleidsplanning: samen realiseren• Overheden• ook burgers, bedrijven, ontwikkelaars, buurtcomités, ….

= governance• Subsidiariteit:

alles doen op meest aangewezen niveau (verticaal) enmet meest geëigende actor (horizontaal)

• Grenzen minder belangrijk dan effectieve realisatie

8

• Participatief proces

• Groenboek, witboek, beleidsplan, beleidskaders, programma’s enacties

– Kick off najaar 2010

– Groenboek BRV: goedgekeurd als discussie document door VR in mei 2012» Start Consultatieproces (burgers, belanghebbenden, sectoren)

– Witboek : deze legislatuur» Politiek commitment om nieuwe ruimtelijke doelstellingen toe te passen in

programma’s met ruimtelijke impact

– Beleidsplan en eerste beleidskaders/programma’s en acties: volgende regering

– BRV zal RSV geleidelijk vervangen!» Geen bijkomende “geologische” laag

– Aanpassing decreet noodzakelijk

Beleidsplanning:Hoe?

Beleidsplan Ruimte Vlaanderen

9

Doelstelling toegespitst op ruimtelijke condities

voor evenwichtige maatschappelijke ontwikkeling

en slimme transformatie van de ruimte

10

Governance van ruimtelijke ontwikkeling

• Aangepast plansysteem:

– Meer vrijheidsgraden

– Meer strategisch, dynamisch en cyclisch karakter

– Tegelijkertijd robuust en flexibel

– Beleidskaders zullen geleidelijk RSV vervangen

• Netwerkmodel op maat:samenwerken met verschillende rollen Vlaams ruimtelijk beleid(van aanvoerder tot inspirator)

• Bevestiging van inhoudelijke kapstokken van groenboek

– Metropool, op maat van mensen en veerkrachtige ruimte

– Ontwikkelen van de interagerende netwerken(stedelijk, groenblauw, logistiek)

– Ruimtelijk rendement als actief onderdeel van eenontwikkelingsstrategie

– Aangepast instrumentarium voor effectieve realisatie

Met het Witboek door de grens?

11

Flanders:

– High population density:

• 472 inh/km²

• Belgium: 364; Brussels: 7156; Wallonia: 212

• In relation to ‘artificial space’: +- 18 inh/ha

– Land take 2011: 6 ha / day

– Positive evolution: from 12ha in 1990 tot 6 ha today

11

Hoger ruimtelijk rendement:is dat mogelijk?

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

1980 1990 2000 2010 2020 2030 2040 2050 2060 2070

land take / dayBAU

Forecast BAU

Forecast 2050=0

– Forecast (BAU)

• 2030: 3 ha

• 2050: 1.5 ha

– Forecast 2050=0ha

• 2030: 2.4 ha

• 2050: 0 ha

1215.0

16.0

17.0

18.0

19.0

20.0

21.0

22.0

1980 1990 2000 2010 2020 2030 2040 2050 2060 2070

Density BAU

Density 2050= 0ha

– In BAU: stable densities: +- 17.6 inh/ha

– In scenario 2050= 0 haslight increasedensities to 18.3 inh/hain 2050

Hoger ruimtelijk rendement:is dat mogelijk?

– 2011-2050:

• Flanders: +830 000

• Brussels: +220 000

Population growth (+ transition)

– 2011-2030:

• Flanders: +600 000

• Brussels: +200 000

13

Drie grote initiatieven

• Decreet complexe projecten

• V.I.P. - behandeling

• Decreet omgevingsvergunning

Van ruimte naar omgeving

14

Principes

• Projectgedreven: Publiek & privaat

• Vereenvoudiging en integratie– Huidige procedure

= opeenvolgende stappen (MER op plan en projectniveau, planproces,vergunningsprocess(en)

= veelvuldige beslismomenten : 11 stappen en 5 openbare onderzoeken

– Nieuwe procedure:5 stappen en 3 beslismomenten (“drietrapsraket”)

• Start beslissing

• Voorkeursbesluit

• Project besluit = plan + vergunning(en)

• Integratie MER

• Participatie + probleemoplossend

Van ruimte naar omgeving

Decreet complexe projecten

15

• V.I.P. (Vlaamse InvesteringsProjecten)

• Geïnstalleerd einde 2012

• Werkt reeds binnen de nieuwe principes: probleemoplossend

– In 80 gevallen resulteerde de bemiddeling in win-win

– Toegevoegde waarde door sectorale logica’s te overstijgen

Van ruimte naar omgeving

V.I.P. - behandeling

16

Principes

• Huidige situatie: twee procedures + twee vergunningenNieuwe procedure: 1 vergunning = stedenbouwkundige +milieuvergunning

• Subsidiariteit:

– Lokaal bestuur is principieel beslisser in eerste aanleg

– Uitzondering voor projecten met grote impact (ruimtelijk en/of milieu)

• Permanente vergunning: vandaag max 20 jaar (milieu)

• Loop in de procedure is mogelijk

• Digitale procedure en vergunning tegen maart 2014

Van ruimte naar omgeving

Decreet omgevingsvergunning

17

• Begrip ruimte wordt verruimd naar begrip omgeving

– Voor burgers, bedrijven en belanghebbenden:

• ‘Van nature’ sterke samenhang tussen ruimte en milieu(beleid)

• Het gaat immers over dezelfde omgeving waarin‘omgevingsvraagstukken’ zich voordoen

• Is 5D benadering (x, y, z, z-bis en tijd)

• Beleid is nu versnipperd en beperkt afgestemd(en is vandaag oorzaak van nogal wat procedures RvS)

– Afstemming en integratie van omgevingsbeleidsprocessen isbeleidsmatige opportuniteit

– Door synergie wordt dienstverlening en effectiviteit vanoverheidsbeleid beter

Oproep voor interesse, bewustwording en betrokkenheidvanuit ruimte voor het omgevingsverhaal !

Door de grenzen van de ruimte naar omgeving?

Stap naar omgevingsvergunning is meer dan procedure!