?;WKtl

INHOUDSOPGAVE

VAN DE REDACTIE 2COLOFON 2INFO-SCOOP SPECIAL ISRAËL 3

ISRAËL VASTER IN DE DUIMSCHROEVEN ? 3ISOLEMENTEN „ 3MILITAIRE DREIGING 4EENNIEUWE INTIFADA? 5

DE PALESTIJNSE 'LUCHTVAART' 7GAZA AIRPORT 7DE EERSTE CIVIELE TOESTELLEN 7HELIKOPTERS 7EN HET VERVOLG..? 7

H

Bfo-Scoop/nummer 15/10 oktober 1996

VAN DE REDACTIE

Elnt P. W. T.S Menting

De oefening AGILE SWORD is inmiddels in volle gang. Ook personeel van 101 Mlpel neemt deel aan deze oefening.Met name de "BALKAN-groep " participeert in deze oefening, waardoor zoals u al gemerkt zult hebben, de Info-Scoop wat minder volumineus is als u van ons gewent bent. Toch hebben wij gemeend u de in deze Info-Scoopbeschreven onderwerpen niet te mogen onthouden.In deze Info-Scoop komen de volgende onderwerpen aan de orde:Een special over Israël en een special over de Palestijnse luchtvaart.De Elnt D.A. van Amerom opent in deze Info-Scoop met zijn artikel over Israël met: "Israël vaster in de duim-

\ " Israël moet oppassen om door de halsstarrige politieke houding van premier Netanyahu, niet steeds* verder geïsoleerd te raken in het Midden-Oosten. Inmiddels lijkt het er op dat de rust is weergekeerd. Arafat heeft; "zijn opstand" weer in de hand en Palestijnse veiligheidsagenten treden weer op tegen eigen relschoppers.\ het artikel geschreven door de Aooi A. W. Breurkens wordt met de bouw van het vliegveld van Gaza nog eens

duidelijk onderstreept dat er nog een lange weg te gaan is met het verkrijgen van zelfbeschikkingsrecht voor de' Palestijnen. Een eigen internationale luchthaven zou voor de Palestijnen een belangrijke stap zijn geweest naar» volledige onafhankelijkheid.

Zoals ook aangegeven in de colofon is de Info-Scoop volledig samengesteld uit open bronnen. Indien er uwerzijdsop- of aanmerkingen zijn over de inhoud van deze publikatie, wordt u verzocht contact op te nemen met één van de

, redactieleden van de Info-Scoop (zie colofon).

"[ COLOFON;i

INFO-SCOOP Is een maandelijkse uitgave van 101 MlpelJ Adres: Simon Stevinkazerne, MPC 41 A, Postbus 9012, 6710 HC Ede1 Telefoon: 0318-683055! Redactie: Maj H.J. Jacobs, Elnt P.W.T.S. Menting, Sgtl A. Wever

l INFO-SCOOP wordt verzonden aan die instanties welke functioneel belang hebben bij actuele informatie

| De inhoud van de INFO-SCOOP is volledig samengesteld uit open bronnen. Overname uit deze publikatie is toege-! staan mits de bron wordt vermeld.

Info-Scoop/nummer 15/10 oktober 1996

T. INFO-SCOOP SPECIAL ISRAËL ISOLEMENTEN

ISRAËL VASTER IN DEDUIMSCHROEVEN ?

Elnt D.A. van Amerom

Het is een spannende tijd voor Israël.Zowel binnen als buiten het landwordt de druk op de rechtse regeringvan premier Netanyahu verder opge-bouwd om het te dwingen met hetvredesproces, dat feitelijk werd stopgezet, door te gaan. Een proces métvoorwaarden, gebaseerd op het be-ginsel LAND VOOR VREDE en nietzoals Netanyahu wil VREDES-OVERLEG ZONDER VOORWAAR-DEN. Een patstelling? Voor deArabieren is zo 'n patstelling geen op-tie. Immers voor de meeste ArabischeIslamieten staat Israël voor 'een luisin eigen pels'. In de inleiding van hetHandvest van Harnas, de PLO-afde-ling van de Moslimbroederschap,staat... 'Palestina is waqf ^onver-vreemdbaar islamitisch-heilig eigen-dom), gewijd aan de moslimgene-raties tot de Dag des Oordeels'. Geenmoslim twijfelt eraan dat 'Israël be-staat tot dat de islam het van de kaartveegt'. Het Handvest laat zich er nietover uit wanneer dat zal gebeuren,

maar dat het gebeurd is voor hen ze-ker. Het lijkt er echter op dat hetmoslimgeduld op is. Opvallend in dezeis dat op 22-24 juni, na 6 jaar niet bij-een geweest te zijn, de Arabische Ligaweer vergaderde. Werd daar beslotenIsraël de duimschroeven aan tedraaien? Zou daar wellicht een scena-rio, een stappenplan zijn ontwikkeld omhet einddoel te bespoedigen...?

In deze ISRAëL-SPECIAL komen devolgende onderwerpen aan de orde:

- ISOLEMENTEN- MILITAIRE DREIGING- EEN NIEUWE INTIFADA ?-DEPALESTIJNSE 'LUCHTVAART'

Voor deze special is o.a. gebruikge-maakt van : De Volkskrant, de Tele-graaf, NRC Handelsblad, het Alge-meen Dagblad, De Gelderlander,Frankfurter Allgemeine, Jane'sDefence Weekly, Foreign Report,Intell Digest, Islamic Affairs Analyst,Truppendienst3/1996, MEED-37, AirInternational en Internet.

S,*̂ -1

vw-frï^1"

Frankfurter Allgemeine, 28 september 1996

De anti-terreur topconferentie inSharm el-Sheikh van 13 maart dit jaarwordt door analisten wel gezien alsbreekpunt in de verhoudingen tussende VS en de Arabische staten rondIsraël. Het was de laatste domine-rende activiteit van Amerika in dezesubregio, waarbij de poging tot eeninternationale boycot van vooral de'terroristenlanden' Iran en Syrië opniets is uitgelopen. Sindsdien loopt deAmerikaanse invloed verder terug,terwijl de leidende West- Europeselanden steeds meer invloed krijgen.De Amerikaanse minister van buiten-landse zaken Christopher kreeg afge-lopen zomer in zijn pogingen om hetvredesoverleg in de regio weer vlotte trekken, geen 'poot aan de grond'en fungeerde enkel als doorgeefluikten behoeve van de Syrisch-Israëlische communicatie. Franse enDuitse diplomaten liepen de steden inhet Midden-Oosten in en uit en de-den goede zaken, wat weer de wrevelvan de VS opwekte. Zelfs Israël wilonder het 'Amerikaanse juk' uit enkondigde aan van de jaarlijkse finan-ciële injecties af te willen. Het e.e.a.heeft ten gevolg gehad dat Israël,mede door de halsstarrige politiekehouding van premier Netanyahu, zelfin de regio steeds verder geïsoleerdraakt. De Europese reizen in demaand september van minister Levy(buitenlandse zaken) en Netanyahu,moeten dan ook vooral gezien wor-den als pogingen om begrip te ver-krijgen voor Israëls huidige politiekeopstelling en om uit de isolatiespiraalte ontkomen.

Nadat bijna de hele wereld m.b.t. dePalestijnse opstand van eind septem-ber over Israël was heengevallen,ontstond dan ook verwarring wieNetanyahu weer op het juiste spoorkon brengen. In eerste instantie zochtArafat steun en bemiddeling bijEgypte, waar Israël geen genoegen meenam. Maar gelukkig voor Amerika ble-ken beide partijen toch niet om de VSheen te kunnen. Op l en 2 oktober volgdedan ook top-overleg in Washington, he-laas zonder direct succes. Het enige

Llnfo-Scoop/nunimer 15/10 oktober 1996

positieve resultaat was een meer ont-spannen verhouding tussen de aarts-vijanden Arafat en Netanyahu. Opzondag 6 oktober startte in Erez, hetinmiddels overbekende grensplaatsjeaan de Gaza-strook, vervolgoverlegtussen de beide partijen. In de ge-sprekken die (voorlopig) samen metde Amerikaanse bemiddelaar DennisRoss ononderbroken zullen voortdu-ren, geniet de situatie Hebron dehoogste prioriteit. Ook de Amerikaanseminister van buitenlandse zakenChristopher is in de buurt en zal inIsraël Netanyahu en Arafat afzonder-lijk ontmoeten. Opvallend is datArafat's pogingen om de EU eengrote rol in het overleg te geven, opniets zijn uitgelopen. Clinton wenstegeen Europese bemoeienis bij de on-derhandelingen, 'omdat de EU te ver-deeld zou zijn'. Toch is de Ierse mi-nister Spring, met brieven voor Arafaten Netanyahu, door de Euro-top teDublin naar het Midden-Oosten ge-

• stuurd. Immers, tijdens de top werdl vastgesteld dat 'de aanwezigheid van; de EU, met grote financiële belangenï in het Midden-Oosten, bij het verderej vredesproces dringend gewenst is'.5 Gesteld kan worden dat de VS, door

de Palestijnse mini-intifadah van eindseptember, in het Midden-Oosten

weer helemaal in beeld is gekomen.

MILITAIRE DREIGING

GOLAN, CEASE FIRE LINE 1948De slot-verklaring van de Arabischetopconferentie (Caïro, 24-6-96) be-vatte zes punten. Het tweede puntluidde: 'Om een alomvattende vredein het Midden-Oosten te bereikenmoet Israël zich terugtrekken uit alhet Arabisch gebied dat het in de oor-log van 1967 heeft bezet, met inbe-grip van Oost-Jeruzalem, de Hoog-vlakte van Golan, als ook uit Zuid-Libanon. Er moet een onafhankelijkePalestijnse staat komen met Oost-Jeruzalem als hoofdstad'.

DE GOLAN TERUG GEVEN?Rond 12 september reageerde Israëlgeschokt toen bekend werd dat devermoorde premier Rabin aan Syriëhad beloofd van de Golan-vlakte te-rug te trekken naar de cease-fïre-linevan 1948. So what is the problem?In 1974 bracht de toenmalige Ameri-kaanse minister Henry Kissinger eentroepenscheidingsakkoord tot standtussen Israël en Syrië op de Golan.Een deel van het in 1967 door Israëlveroverde en bezette gebied werd aande Syriërs teruggegeven, waaronder

LEBANON

Damascus

SYRIA

GOLANHEIGHTS

. Majdal ShamsV/V

-Masaada.• ^ f f.

KiryalShmona

Internationalborder

1948 cease-fire line

Armamentslimitation zones

?'/'/, UN-controlled area•/x ,i of separation

pre-1967Demilitarised Zones

Armaments Limits

men

tanksartillsry(up 10 I22mm|

SAM

10km6,000

75

36

none

10-20km-

450

160

none

20 30 km

Artillery 8M211ranges "

Kuneitra, -de door Israël totaal ver-woeste hoofdstad van het Golan-dis-trict. UNDOF (UN-DisengagementObserve Force), aangevuld metUNTSO-waarnemers (UN-TruceSupervision Organisation), gingen alsbuffer fungeren tussen het Syrischeen Israëlische leger. In juli liet dehuidige VN-commandant, onze genmKosters die verantwoordelijk is voorde Golan, in een interview optekenen:"Op de Golan gebeurd al meer dan20 jaar niets spectaculairs en is daar-om VN's successtory" tot nu toe.Maar als Israël zich terugtrekt naarde stellingen achter de 'staakt-het-vuren lijn' van 1948 (zie kaartje"GOLAN HEIGHTS"), zou gebieddat door de oorlog van 1948 op Israëlwerd veroverd, weer in Syrische han-den vallen. Israëli's in de veel lagergelegen Hula-vallei en langs deoevers van het meer van Tiberias zou-den weer een makkelijke prooi wor-den voor Arabische sluipschutters, netzoals in de periode 1948-1967. Eenbijkomende, maar even grote dreigingis dat Israël de controle over de water-voorziening in Noord-Israël zoukwijtraken. Persoonlijk heb ik geziendat op de Golan-hoogvlakte, door eenslimme Israëlische beïnvloeding vande natuurlijke afwatering, gigantischgrote (ondiepe) waterbekkens zijnontstaan. Deze bekkens worden weermede gebruikt om het waterniveauvan het meer van Tiberias op peil tehouden. Na teruggave van het gebiedzou het voor Syrië heel eenvoudig zijnde 'waterkraan dicht te draaien'. Goedhet kaartje bekijkend ziet u dat Syriëzelfs ca. 10 km van de oostoever vanhet meer in handen krijgt en Israëldaarnaast een belangrijke noord-zuidverbinding kwijtraakt. 'Land voorvrede', zoals de Arabieren eisen?Deze voorwaarde 'land' is de Israë-li's van nu té heilig. De Golan is enblijft voor Israël tactisch essentieelgebied ... van levensbelang dus!(ziedwarsdoorsnede Jordaandal en kaartop pagina 5)

Maar ook president Assad van Syriëwenst en kan geen concessies doen.De Golan aan Israël laten, zou enormgezichtsverlies zijn. En dat is iets wat

l

LEGENDA:

Israëlische waar neming spos t (cie +)

Grens Veiligheidszone

\~ ' ^V f Opmar:

j/^——•~~™"™=<<ï / f van de Syrische tr.

•s en verdedigende opstellingen

'oepen

Idem die van de Special Force eenheden

Provinc« capïlal

Road

R»!!ro«d

. Ba.aa...505Q43 (5-i-4600)...2-32

_

- HulaVal iey C

5 <

~ S

cnn

- K

uneh

ru

Ein Geiiindequerschnkt West nach Ost clurch das Jordan-Ta! und die anschlielïenden Golan-Höhen zeigt deren aiiïitarische Bedeutung. Aus Stellungen auf der WestHanke der Höhen kanndas Leben i m Jordan-Tal völüg beherrscht werden.

^s/- '-bc r**.'—"5^j-i » /;% ̂ r^- r̂^v l

Legende: l - Tiberias-See, 2 - Jordan, 3 - Mt. Hermon, 4 - Abu Nida, 5 - Rukkad-Flufi, 6Damaskus, 7 - Kuneitra, 8 - Vulkankegel („Purple Line").

l Truppendienst 3/1996

een Arabier zich niet kan veroorlo-• ven. In mei 1995 verklaarde hij datIsraël 18 maanden de tijd kreeg om

f- de Golan terug te geven. Wellicht wasdie periode gerelateerd aan de verkie-zingen in Amerika (november a.s.),mogelijk was er een andere reden. In

een interview dit voorjaar liet hij ver-klaren eerst de verkiezingen in Israëlaf te willen wachten (29 mei), voor-dat hij verdere maatregelen zou ne-men. In plaats van geïsoleerd, is Syriëweer prominent lid van de ArabischeLiga en Assad heeft er voor gezorgd

dat er na de verkiezingen in Libanon(15 september) weer een pro-Syrischeregering is.Vervolgens verplaatste hij een Syrischegemechaniseerde divisie vanuit deregio Beiroet (eind augustus) naaropstellingen zuid in de Beka'a-vallei,mogelijk om rugdekking te geven aannieuwe Hezballah-activiteiten inZuid-Libanon. Tegelijkertijd onttrokhij commando-eenheden van 5e Spe-cial Force Regiment uit hetzelfde ge-bied en liet die opstellingen innemenzuid van het Hennon-gebergte. Totslot begonnen Syrische genisten haas-tig opstellingen te verbeteren en aante leggen, vlak onder de ogen van deVN-waarnemers op de Golan-hoog-vlakte. Het e.e.a. had nogal wat on-rust in Israël tot gevolg, hoewel hetIsraëlische leger zich niet erg drukmaakte over deze activiteiten.Tegelijkertijd, rond 18 september,speelde zich in Egypte een grote mi-litaire oefening af met de naam 'Badr-1996'. Bronnen in Egypte sprakenover 'het grootste militaire optredenvan Egypte sinds de Yom Kippoer-oorlog van 1973. Opvallend was datdeze oefening dezelfde naam 'badr'had.Het gevolg van het Syrische enEgyptische 'wapengekletter' was na-tuurlijk een Israëlische militaire reac-tie. Al gauw flitsten dan ook beeldenover onze TV van oefeningen tot opdivisieniveau op de Golan-vlakten.Rustig was het echter in Zuid-Liba-non, maar bronnen in Beiroet wezenop de verkiezingsperiode en voorspel-den een 'new hot october'.En... toen maakte premierNetanyahueen 'blunder van enige omvang',waardoor de te verwachte nieuwe'intifadah' ontstond.

EEN NIEUWE INTIFADA?

Wie het nieuws volgde over de re-cente rellen in Israël, waarbij uitein-delijk 78 doden (64 Palestijnen en 14Israëli's) te betreuren waren, krijgt deindruk dat Israël, -om de Palestijnente provoceren-, een tunnel heeft ge-graven onder de islamitische heilig-dommen op de Tempelberg in Jeru-zalem. Niets is minder waar. De tun-

Jnfo-Scoop/nummer 15/10 oktober 1996

De Gelderlander, 26 september 1996

nel waar het om gaat is al meer dan2000 jaar oud! Men heeft alleen eentweede uitgang gemaakt (zie afbeel-ding), officieel om de te verwachtetoeristenstroom beter te kunnen gelei-den. In april dit jaar ben ik in hettoegankelijke begingedeelte geweest.Dat deel (ca. 100 m) is al tientallenjaren als gebedsruimte voor joodsemannen in gebruik, speciaal voor nat-weer perioden. Ook bevinden zichdaar kasten met tora's (joodse boek-rollen), studietafels en lessenaars. Eénzijde van de tunnel is de ondergrondsevoortzetting van de klaagmuur, dieevenwijdig aan het Tempelplein door-loopt. Maar er zit nog een addertjeonder het gras. De afgelopen jaren heb-ben rijke rechtsorthodoxe Amerikaansejoden miljoenen dollars gestoken inde noordelijk gelegen moslimwijk,waarde nieuwe uitgang uitkomt. Ver-armde moslims waren niet bestandtegen de verleidelijk hoge koopsom-men die werden geboden, of zij wer-den eenvoudigweg weggepest door deberuchte leerlingen van de ultra-or-thodoxe joods-theologische acade-mie. De nieuwe joodse bewoners vandeze moslimwijk kunnen nu veilig viade tweede tunnelingang de klaagmuurbereiken, zonder het risico te lopenneergestoken te worden in de nauwe

stegen van de Zondag 29 september had Arafat'zijnwijk. opstand, de intifadah' weer in de hand

en traden Palestijnse veiligheidsagen-ten weer tegen eigen relschoppers op.Anti-Israëlische demonstraties had-den immers geen zin meer. Hij hadinmiddels voldoende politiek profijtgekregen en verdere onlusten kondentijdens de top in Washington alleenmaar nadelig werken. Duidelijk is ookgeworden dat Arafat echt de baas is.De oproep van Harnas om na hetvrijdaggebed van 4 oktober opnieuwtot intifadah te komen werd vrijweloveral genegeerd. De Palestijnen gun-nen Netanyahu het voordeel van detwijfel en wachten nu de zoveelsteonderhandelingsronde af.En de Arabische buurlanden? Presi-dent Mubarak van Egypte kan nietanders doen dan publiekelijk roependat 'als Israël het vredesproces ver-der blijft traineren, het een nieuweoorlog over zich uitroept ' . DeAmerikanen hebben immers weer hetvoortouw genomen. En koningHoessein van Jordanië? Hij was bijde top in Washington aanwezig en datwas al heel wat. Arafat en de koningkunnen eikaars bloed wel drinkenvanwege een oude vete. In het open-baar gaan zij zeer formeel met elkaarom en in Washington zal Arafat nietveel steun van hem hebben gekregen.En Syrië, Libanon en de Hezballah?Volgt wellicht uit die hoek de vol-gende 'nieuwe explosie'?

Zo is er op het eer-ste gezicht dusniets aan de hand.En voor premierNetanyahu hebbende Palestijnse lei-ders en m.n. Arafatdus, de crisis 'ge-fabriceerd' om Is-raël verder onderdruk te zetten.Palestijnse leidershebben dat inmid-dels toegegeven."Het gaat o.a. omde Israëlische ar-rogantie bij hetdoorvoeren vanveranderingen inhet islamitisch deelvan Jeruzalem -

onze hoofdstad", zeiden zij. VoorIsraël was het vooral een schok datplaatselijk (Ramallah en Gaza-strook)Palestijnse veiligheidstroepen hunwapens tegen de Israëlische soldatengebruikten. Arafat heeft inmiddels30.000 door Israël bewapendePalestijnse veiligheidsagenten. Alsdat korps zich eensgezind tegen deIsraëlische veiligheidstroepen gaatverzetten, zou dat een regelrechteramp voor het vredesproces zijn. Ge-lukkig is het niet zover gekomen enkon Arafat verdere escalatie voorko-men. Feit is inmiddels wel dat hij zijnfiat aan de op-stand, die op dins-dag 24 septemberbegon, had gege-ven. Nadat opdonderdagavondde toestand weerenigszins rustigwas geworden,braken op 27 sep-tember, na het is-lamitisch vrijdag-gebed, op deTempelberg weernieuwe rellen uit,

i - • i • Palestinian policemen firing at Israeli troops Thursday during clashes in thedie zich opnieuw Wcs tBinktüwni ) fRama, l ah.door het land ver-spreidde. International Plerald Tribune, 27 september 1996

*n

DE PALESTIJNSE 'LUCHTVAART' HELIKOPTERS

Aooi A. W. Breurkes

GAZA AIRPORT

De problemen rond de bouw van hetvliegveld van Gaza illustreerde nogeens duidelijk de beperkingen van hetPalestijnse zelfbeschikkingsrecht.Voor de Palestijnen was daarom hetverkrijgen van een eigen internatio-nale luchthaven en de controle hier-over een grote stap vooruit naar vol-ledige onafhankelijkheid. Voor de Is-raëliërs was dit een stap te ver en driemaanden na de voltooiing ligt derunway er nu verlaten bij, omdatbeide partijen het niet eens kunnenworden over het toekomstige gebruikvan het vliegveld.

is in juni gereed gekomen. De PC AA(Palestinian Civil Aviation Authority)wil in de toekomst de runway verlen-gen met 500m om grotere vracht-vliegtuigen te ontvangen. Egypteheeft een financiële bijdrage geleverdin de vorm van het betalen van desalarissen.Men is begonnen met de bouw vande financiële en de vertrek- en aan-komsthallen. Dit werk wordt gefinan-cierd door de Spaanse regering, ter-wijl het Duitse concern Siemens detechnische uitrusting levert. Mendenkt dat het gehele project midden1997 zal zijn voltooid.

MEED, 13 september 1996

DE EERSTE CIVIELE TOE-SSTELLEN

'och is Palestina Airways van planim binnen afzienbare tijd te startenet vluchten op o.a. Cairo, Amman

fen Cyprus. De maatschappij krijgt de"komende zomer de eerste twee Fok-

\r 50 vliegtuigen, die een schenkingvan de Nederlandse regering,

'erwijl de diplomatieke verwikkel in-;en zich voortslepen, voltrekt de ver-[ere bouw van de luchthaven zich in

•"een snel tempo. De runway, die een'lengte heeft van 2700m, is gebouwd

Palestijnen en Egyptenaren en

Op 17 juli zijn in de Gaza Strip tweehelikopters van het type Mi-17 HIPgearriveerd, die aan de autoriteitenvan Yasser Arafat door Rusland zijngeschonken. De helikopters zijn van-uit Egypte naar een klein vliegveldbij de grensplaats Rafiah gevlogen,waar ze door Israëlische veiligheids-functionarissen werden gecontro:

leerd, voordat ze mochten door-vliegen naar Gaza City. Zij zullenworden gebruikt om veiligheidstroe-pen van de Palestijnen te vervoerenen voor SAR-(Search And Rescue)doeleinden. De eerder door Egyptegeleverde helikopters van Russischemakelij worden gebruikt voor trans-portvluchten tussen de West Bank ende Gaza.

EN HET VERVOLG..?

In september 1993 hebben Israël ende PLO een principeakkoord onderte-kend, waarin werd bepaald dat Israëlde volledige controle zou blijven hou-den over alle internationale grens-overgangen in de Gaza en de WestBank totdat het officiële akkoord isondertekend. De directeur van dePCAA heeft medegedeeld dat dit voorhen onacceptabel is. Maar bij denieuwe Israëlische regering blijft vei-ligheid hoog in het vaandel staan,dus... de toekomst zal het leren.