2017-01-18

1

Wyroby powłokowe

farby

emalie

lakiery

2017-01-18

2

Farby tworzą powłoki:

� o dużej zdolności krycia,

� dobrej przyczepności do podłoża,

� stosunkowo niskiej odporności na uszkodzenia

mechaniczne i wpływy warunków atmosferycznych.

Farby wykorzystywane są głównie do:

� malowania ścian wewnątrz i na zewnątrz

pomieszczeń,

� jako warstwy podkładowe (gruntujące) pod

nawierzchniowe pokrycia malarskie na elementach

drewnianych i metalowych,

2017-01-18

3

� farby mogą zawierać dodatkowe składniki

zwiększające ich własności antykorozyjne, do

stosowania na zardzewiałe podłoża.

Farby wyst ępują w postaci:

� roztworów,

� dyspersji,

� emulsji.

� Roztwór – spoiwo lub substancja błonotwórcza

rozpuszczająca się w rozcieńczalniku (np. w wodzie),

� Dyspersja – zawiesina wodna nierozpuszczalnych

cząstek (w stanie stałym) substancji błonotwórczej.

� Emulsja – mieszanina dwóch wzajemnie

nierozpuszczalnych cieczy.

2017-01-18

4

Farby - wybrane poj ęcia :

� System kolorów RAL – stworzony przez

Niemiecki Instytut Jakości i Oznakowania stał się

standardem międzynarodowym, zawiera ok. 1700

kolorów; każdy kolor ma czterocyfrowy symbol

określający jego pozycję na kole barw systemu.

� System kolorów NCS – naturalny system barw,

oparty na percepcji ludzkiego oka, stworzony przez

Skandynawski Instytut Barwy w Sztokholmie w

1979 roku; zawiera ok. 1750 kolorów o symbolach

literowo-cyfrowych i jest stale rozszerzany o nowe

odcienie.

2017-01-18

5

� Okres karencji – czas, w którym po zakończeniu

malowania w pomieszczeniu nie mogą przebywać

ludzie – dotyczy głównie wyrobów

chemoutwardzalnych, z których w procesie reakcji

chemicznej emitowane są szkodliwe dla zdrowia

związki. Okres karencji takich wyrobów podawany

jest zawsze na opakowaniu.

Emalie - tworzą powłoki o dużej odporności na

działanie czynników atmosferycznych, o gładkiej,

błyszczącej lub satynowej powierzchni.

Stosowane są głównie do wykańczania uprzednio

zagruntowanych lub odnawianych wymalowań na

drewnie i metalu.

2017-01-18

6

Lakiery - tworzą przezroczyste (transparentne) lub

półprzezroczyste powłoki o dużej gładkości i twardości

przede wszystkim na elementach drewnianych.

W handlu dostępne są również wyroby lakiernicze

łączące własności farby i emalii, dzięki czemu nie

trzeba używać do malowania dwóch różnych

materiałów malarskich – farby podkładowej i emalii

nawierzchniowej.

Podstawowe składniki wyrobów

powłokowych

spoiwo

rozcieńczalnik

dodatki

pigmenty

2017-01-18

7

� spoiwo – powoduje powstanie na powierzchni

malowanego elementu cienkiej powłoki i nadaje jej

odpowiednie cechy:

� gładkość,

� przyczepność,

� twardość,

� odporność na warunki atmosferyczne,

� elastyczność,

� porowatość.

� rozcie ńczalnik – służy do zmniejszenia lepkości

spoiwa, co umożliwia nałożenie powłoki, a

następnie odparowuje podczas wysychania,

� pigmenty – nadają barwę,

� dodatki modyfikuj ące – przyspieszające

wysychanie, zmiękczające, utwardzające,

stabilizujące.

2017-01-18

8

Spoiwa mogą być pochodzenia:

� mineralnego

� organicznego .

Do spoiw mineralnych należą:

� wapno,

� cement,

� szkło wodne potasowe.

Spoiwa organiczne to:

� kleje roślinne i zwierzęce,

� oleje naturalne i syntetyczne,

� polimerowe żywice,

� związki celulozy.

Obecnie większość wyrobów lakierniczych produkowana jest na spoiwach

syntetycznych, które dzięki możliwościom ich modyfikowania umożliwiają

uzyskanie optymalnych własności dla konkretnych zastosowań.

2017-01-18

9

Rozcieńczalnikiem może być:

� woda (takie wyroby nazywamy wodorozcieńczalnymi)

� rozpuszczalniki organiczne:

� benzyna lakowa - do rozcieńczania farb, lakierów i innych

wyrobów ftalowych i olejnych, bitumicznych, pokostów itp., do

czyszczenia części, narzędzi i elementów zabrudzonych po

malowaniu

� Alkohole :

� n-butylowy - rozpuszczalnik do farb oraz jako rozpuszczalnik

i składnik środka wspomagającego łączenie w lakierach,

poprawiający odporność na blaknięcie, płynność i własności

niwelacyjne lakierów,

� izo-butylowy – wykorzystywany przy produkcji lakierów

(w lakierach nitrocelulozowych używany jako rozpuszczalnik

pomocniczy),

� Aceton - o odtłuszczania powierzchni przed malowaniem,

jako rozcieńczalnik wyrobów nitrocelulozowych, tłuszczów,

wosków, itp., do mycia pędzli i narzędzi po malowaniu

2017-01-18

10

� Ksylen - do rozcieńczania lakierów, szpachlówek, klejów i mas

uszczelniających olejno-ftalowych, ftalowo-karbamidowych, akrylowych,

chlorokauczukowych, do bezpośredniego stosowania na rdzę, do mycia

pędzli i narzędzi po stosowaniu tych wyrobów,

� Toluen (wyroby rozpuszczalnikowe) - do rozcieńczania farb i lakierów

do lepkości roboczych, do odtłuszczania powierzchni, do czyszczenia

narzędzi po malowaniu, do mycia części metalowych ze smaru i oleju

Materiały wodorozcieńczalne są znacznie bardziej przyjazne dla

środowiska niż rozpuszczalnikowe, gdyż nie emitują podczas

malowania szkodliwych dla otoczenia substancji i nie pozostawiają

toksycznych odpadów.

Nie stwarzają również zagrożenia pożarowego.

Jednak, przy niektórych zastosowaniach wykazują gorsze własności

uzyskanych powłok niż wyroby rozpuszczalnikowe. W tych ostatnich

coraz częściej dodawane są niskoaromatyczne rozpuszczalniki o

niewielkiej szkodliwości dla zdrowia.

2017-01-18

11

Pigmenty dzielą się na:

� nieorganiczne (mineralne) otrzymywane z soli i tlenków metali oraz z metali

nieżelaznych (np. miedzi i ich stopów),

� organiczne:

� chlorofil,

� sepia,

� indygo,

� barwniki syntetyczne.

Niektóre pigmenty oprócz właściwości barwienia posiadają cechy dodatkowe, np.:

Pigmenty termoczułe zmieniają barwę wraz ze zmianą temperatury (mają

zastosowanie do produkcji farb specjalnych),

Luminofory są to pigmenty świecące.

Farby do ścian i elewacji przeznaczone są do malowania podłoży:

� pokrytych tynkiem wapiennym,

� pokrytych tynkiem wapienno-cementowym,

� pokrytych tynkiem cementowym,

� pokrytych tynkiem gipsowym,

� z betonu,

� z kamienia naturalnego

� oraz innych podłoży mineralnych.

Zależnie od rodzaju mogą być stosowane jedynie wewnątrz pomieszczeń lub również

do wymalowań zewnętrznych. Najczęściej są to farby wodorozcieńczalne, ale

niektóre z nich mogą zawierać rozpuszczalniki organiczne.

2017-01-18

12

Farby wodne dzielą się na:

emulsyjne

wapienne

klejowe

krzemianowe (silikatowe)

silikonowe

Farby emulsyjne (dyspersyjne)

Spoiwem farb emulsyjnych jest:

dyspersja wodna żywicy akrylowej (farby akrylowe),

dyspersja wodna żywicy winylowej (polioctanu winylu lub polichlorku winylu –

farby winylowe),

dyspersja wodna kauczuku (farby lateksowe).

Spotyka się też farby mieszane, np.:

� lateksowo-akrylowe,

� winylowo-akrylowe.

� Farby emulsyjne charakteryzuje:

� dobra przyczepność do podłoża,

� elastyczność,

� trwałość,

� odporność na ścieranie oraz inne uszkodzenia mechaniczne.

2017-01-18

13

� przepuszczalność w różnym stopniu pary wodnej (najsłabiej – farby

winylowe),

� odporność na wilgoć,

� umożliwiają tworzenie gładkiej i jednolitej powłoki, którą można zmywać

wodą z dodatkiem detergentów.

Szczególną odpornością na wilgoć, zmywanie i ścieranie wykazują farby

lateksowe i akrylowo-lateksowe, dlatego nadają się do malowania ścian w

łazienkach i kuchniach.

Farby emulsyjne stosuje się na wszystkie rodzaje podłoży:

� beton zwykły i porowaty,

� tynki (cementowe, cementowo-wapienne, żywiczne, gipsowe),

� mur z cegły ceramicznej i silikatowej,

� płyty gipsowo-kartonowe,

� płyty cementowo-włóknowe,

� drewno i płyty z materiałów drewnopochodnych,

� tapety papierowe i z włókien szklanych,

� tworzywa sztuczne,

� metale – po uprzednim zagruntowaniu.

2017-01-18

14

Farby emulsyjne:

� najczęściej są stosowane we wnętrzach (do malowania ścian, sufitów),

nadają się też do malowania elewacji,

� kupuje się je w postaci gotowej do użycia, należy je tylko dokładnie

wymieszać,

� są najczęściej dostępne w kilku standardowych kolorach. Do barwienia na

kolory niestandardowe można stosować pigmenty.

Wielu producentów oferuje komputerowe systemy mieszania farb polegające na odpowiednim

dozowaniu pigmentów (system taki nazywa się tintingiem).

tinting - system komputerowego mieszania farb w mieszalniku producenta (przez sterowanie

dozowaniem pigmentu), pozwalający na uzyskanie około 2000 różnych barw; umożliwia uzyskanie

powtarzalności koloru.

Wybór koloru jest dostępny wg wzornika (karty NCS lub RAL). Numer wybranej próbki podaje się

sprzedawcy, który sporządza w mieszalniku farbę zgodnie z recepturą. Zaletą tego systemu jest to, że w

każdej chwili można powtórzyć identyczny kolor (w przypadku, gdy zabraknie farby do malowania).

Oprócz barwy można wybrać stopień połysku farby (mat, półmat, półpołysk, połysk, połysk

jedwabisty).

2017-01-18

15

Farby wapienne:

� spoiwem jest ciasto wapienne rozrzedzone wodą,

� farba wapienna łączy się z podłożem w procesie wiązania węglowego, podczas

którego z muru są wyciągane związki wapna, wskutek czego tworzy się powłoka

pylista (pylistość farby jest sprawdzianem jej autentyczności,

� niektórzy producenci sprzedają syntetyczne farby emulsyjne jako wapienne - farby

takie nie mają jednak odpowiednich cech właściwych prawdziwym farbom

wapiennym, np. dostatecznej paroprzepuszczalności).

� dla zwiększenia trwałości dodaje się do nich domieszki innych spoiw

wodorozcieńczalnych (klejów, dyspersji polioctanu winylu),

� do barwienia stosuje się pigmenty, których zawartość, ze względu na proces

twardnienia (karbonizacji) nie może przekroczyć 10% w stosunku do masy spoiwa.

Dlatego farby wapienne mają tylko jasne, pastelowe kolory.

� są tanie, ale nietrwałe,

� wykorzystuje się do malowania ścian i sufitów wewnątrz budynku,

� nie nadają się do malowania elewacji ze względu na niską odporność na zabrudzenia,

� wysoki współczynnik pH (8-10) hamuje rozwój bakterii,

� korzystne jest malowanie farbami wapiennymi pomieszczeń, o wysokich wymaganiach

higienicznych.

Farby wapienne stosuje się często:

� w pomieszczeniach sanitarnych,

� magazynowych,

� gospodarczych.

Obecnie farby wapienne stosowane są rzadko ze względu na:

� niewielką ich trwałość,

� pylenie i pękanie kolejno nakładanych warstw renowacyjnych.

2017-01-18

16

Farby klejowe:

� spoiwem są kleje zwierzęce lub roślinne rozpuszczalne w wodzie,

� są trwałe i przepuszczają powietrze,

� są mało odporne na zabrudzenia i nie można ich myć, wchłaniają wilgoć z otoczenia

i są podatne na rozwój grzybów i pleśni, dlatego nie można ich stosować w

pomieszczeniach o podwyższonej wilgotności powietrza, takich jak pralnie.

� nadają się przede wszystkim do malowania tynków wapiennych i cementowo-

wapiennych,

� są sprzedawane w postaci suchej mieszanki przeznaczonej do wymieszania z wodą.

� można kupić farby białe lub kolorowe. Farby białe można zabarwić samodzielnie

przy pomocy pigmentów.

Farby klejowe:

� można samodzielnie przygotować (z kredy, kleju i wody), ale jest to dosyć uciążliwe,

� do niedawna farby klejowe były niezmiernie popularne,

� obecnie, wobec bogatej oferty innych farb stopniowo wychodzą z użycia,

� ich zaletą jest niska cena.

2017-01-18

17

Farby krzemianowe (silikatowe):

� spoiwem jest szkło wodne potasowe,

� powłoka malarska utwardza się pod wpływem dwutlenku węgla

pobieranego z powietrza oraz wskutek odparowywania wody,

� powłoki z farb krzemianowych są trwałe, odporne na wilgoć i mają dużą

odporność mechaniczną.

� są całkowicie niepalne i odporne na rozwój mikroorganizmów,

� przepuszczają parę wodną,

� farbami krzemianowymi można malować podłoża betonowe, ceglane i

otynkowane, malowane uprzednio farbami mineralnymi i silikonowymi, a

także drewno, kamień i szkło

� po zastosowaniu odpowiedniego środka gruntującego można je stosować także

na podłoża gipsowe i płyty gipsowo-kartonowe,

� nie nadają się do pokrywania ścian pomalowanych uprzednio farbami olejnymi

(mogą powodować zmydlanie powłok olejnych),

� ze względu na swoje właściwości nadają się do malowania elewacji i ścian w

pomieszczeniach narażonych na zawilgocenie,

� są najczęściej jednoskładnikowe, ale spotyka się też farby dwuskładnikowe

(proszek i ciecz służąca do wymieszania) – stosowane przede wszystkim do

malowania elewacji obiektów zabytkowych,

� przy malowaniu niszcząco oddziałują na wyroby szklane (szyby okienne, płytki

ceramiczne), dlatego podczas malowania tymi farbami trzeba je odpowiednio

zabezpieczyć.

2017-01-18

18

Farby silikonowe:

� produkowane są na bazie żywicy silikonowej,

� są bardzo trwałe i odporne na działanie czynników atmosferycznych,

� nie wchłaniają wilgoci, przepuszczają parę wodną, nadają się do malowania

zarówno elewacji, jak i powierzchni wewnątrz budynku, w tym w wilgotnych

pomieszczeniach.

� powłoka z tych farb wykazuje zdolność do samooczyszczania, dlatego szczególnie

zalecane są do wymalowań elewacji w rejonach o dużym zanieczyszczeniu

powietrza.

Można nimi malować wszystkie podłoża mineralne:

� beton zwykły, gazobeton, stare i nowe tynki,

� mur z cegły,

� drewno i płyty drewnopochodne,

� stare powłoki z farb mineralnych.

Farby izolujące:

� rozcieńczalnikowe farby do izolowania rdzawych plam, zacieków przed

malowaniem farbami emulsyjnymi,

� do wykonywania samodzielnych powłok w pomieszczeniach o

podwyższonej wilgotności i wymagających częstego zmywania ścian,

� produkowane na bazie spoiw akrylowych lub alkidowych dają matową

powłokę podobną do pokrytych farbą emulsyjną,

� farby te wzmacniają również słabe podłoża dzięki głębokiemu wnikaniu

spoiwa

2017-01-18

19

Farby epoksydowe:

� są farbami dwuskładnikowymi,

� składnikiem podstawowym jest żywica epoksydowa, a drugi składnik to utwardzacz,

na przykład poliamidowy,

� obie części miesza się przed malowaniem w proporcjach podanych przez producenta,

� podczas procesu wysychania zachodzi między nimi reakcja chemiczna. Ważne jest,

aby w trakcie utwardzania temperatura powietrza była nie niższa niż +10°C.

� są bardzo odporne na uszkodzenia mechaniczne i działanie związków chemicznych,

� wykorzystuje się je wszędzie tam, gdzie stawiane są wysokie wymagania w tym

zakresie: do malowania posadzek betonowych w pralniach, łazienkach, garażach,

magazynach, halach przemysłowych oraz szpitalach i laboratoriach.

2017-01-18

20

Farby i emalie do drewna i metali

Farby rozpuszczalnikowe

akrylowe

chlorokauczukowe

winylowe

olejne i olejno-żywiczne

poliuretanowe

epoksydowe

Farby chlorokauczukowe:

� spoiwem jest kauczuk chlorowy, który uzyskuje się przez

chlorowanie naturalnego lub syntetycznego kauczuku z

dodatkiem środków zmiękczających (zawiera do 68% chloru),

� są bardzo odporne na działanie wody i związków chemicznych

(kwasów i zasad),

2017-01-18

21

Farby chlorokauczukowe:

� mają ograniczoną odporność na działanie rozpuszczalników

organicznych (z wyjątkiem alkoholu, eteru, benzyny),

� nadają się na podłoża betonowe lub metalowe (stal, stal

ocynkowana, aluminium, miedź, żeliwo),

Farby chlorokauczukowe:

� mają zastosowanie przede wszystkim jako farby ochronne, np.

przeciwkorozyjne do malowania:

� bram,

� ogrodzeń,

� schodów,

� posadzek.

2017-01-18

22

Farby winylowe:

� najczęściej stosowanym spoiwem winylowym jest polichlorek

winylu, ewentualnie zmodyfikowany eterem etylowym, czasami z

dodatkiem środków zmiękczających,

� są bardzo odporne na działanie wody i związków chemicznych,

Farby winylowe:

�są stosowane przede wszystkim do malowania elementów na

zewnątrz budynku wykonanych ze stali ocynkowanej, takich jak:

�rynny,

�parapety,

�obróbki blacharskie,

�pokrycia dachowe.