yenilenebilir enerji kaynakları - yenilenebilir enerji kaynaklari... · güneş enerji santralleri...
TRANSCRIPT
Yenilenebilir Enerji Kaynakları
Türkiye Enerji Fırsatları
• Enerji Kaynakları Genel Görünümü
• Enerji Kaynaklarına Göre Maliyet Ve Fırsatları
• Enerji Sektöründeki Büyük Oyuncuların Yeri
Türkiye’de Enerji Sektörü Fırsatları
• Ülkemizde artan enerji tüketimi, enerji üretiminde sürdürülebilirliği ve arz güvenliği¹ ihtiyacını da beraberinde getirmektedir.
• Ülkemizde elektrik ihtiyacının 2014-2023 arasında, yılda minimum % 7 oranında artacağı tahmin edilmektedir.
• Türkiye gibi ithal enerji bağımlılığı yüksek ülkelerde, yerli ve yenilenebilir enerji kaynakları kullanımının enerji arz güvenliğini sağlamanın yanında, genç nüfus arasında yaygın işsizlik problemini çözmeye de katkı sağlayacağı ifade edilmektedir.
¹Enerji piyasasında arz güvenliği, tedarik kaynaklarının talebe göre arzulanan miktar ve nitelikte ve bu kaynaklar kullanılarak üretilen enerji türlerinin sistem ihtiyacını kısa, orta ve uzun dönemde sürekli ve öngörülebilir maliyetlerle karşılanması, sistemin ani değişikliklere karşı stabilitesini sağlama ve artan talebi karşılama yeteneğini ifade eder.
Enerji Kaynaklarına Göre Elektrik Enerjisi ve Payları
Yıl Toplam Kömür Sıvı yakıtlar Doğal gaz Hidrolik Yenilenebilir
Enerji ve Atıklar (*)
Year Total Coal Liquid fuels Natural Gas Hydro Renewable Energy
and wastes
(GWh) (%)
2008 198.418 29,1 3,8 49,7 16,8 0,6
2009 194.813 28,6 2,5 49,3 18,5 1,2
2010 211.208 26,1 1,0 46,5 24,5 1,9
2011 229.395 28,9 0,4 45,4 22,8 2,6
2012 239.497 28,4 0,7 43,6 24,2 3,1
Kaynak: TEİAŞ, Türkiye Elektrik Üretim - İletim İstatistikleri
Source: TETC, Electricity Generation - Transmission Statistics of Turkey
(*) Jeotermal, rüzgar, katı biyokütle, biogaz ve atık kaynaklarını içerir.
Renewable energy and waste includes geothermal, wind, solid biomass, biogas and waste.
Enerji Kaynaklarına Göre Elektrik Enerjisi ve Payları( Yıl Bazında)
0,00%
5,00%
10,00%
15,00%
20,00%
25,00%
30,00%
35,00%
40,00%
45,00%
50,00%
2008 2009 2010 2011 2012
Kömür 29,10% 28,60% 26,10% 28,90% 28,40%
Sıvı Yakıtlar 3,80% 2,50% 1% 0,40% 0,70%
Doğal Gaz 49,70% 49,30% 46,50% 45,40% 43,60%
Hidrolik 16,80% 18,50% 24,50% 22,80% 24,20%
Yenilenebilir Enerji ve Atıklar 0,60% 1,20% 1,90% 2,60% 3,10%
2014 EYLÜL AYıNDA ÜRETIM SANTRALLERININ KAYNAK TIPLERINE GÖRE YÜZDE GÜÇ DAĞıLıMı
Fuel Oil+Motorim+Asfalt+LPG+
Nafta 2%
Doğalgaz+LNG 51%
Taşkömürü+Linyit+İthal Kömür
28%
Jeotermal 1%
Hidrolik Barajlı 11%
Hidrolik Akarsu 3%
Rüzgar 3%
Biogaz+Diğerleri 1%
Üretim
2014 EYLÜL AYıNDA ÜRETIM SANTRALLERININ KAYNAK TIPLERINE GÖRE YÜZDE GÜÇ DAĞıLıMı
• Santrallerin kaynak bazlı elektrik üretiminde %51,4 oranla doğalgaz lider.
• Doğalgazı %28,20 oranla kömür ve %14,02 oranla hidroelektrik takip ediyor.
Kaynaklar
2002 Milyon kWh
2004 Milyon kWh
2006 Milyon kWh
2008 Milyon kWh
2009 Milyon kWh
Kömür 32.149,30 34.448,00 46.649,70 57.715,70 55.685,10
FuelOil+LPG+Nafta+Motorin
10.917,40 7.774,00 4.494,40 7.518,40 4.803,20
Doğal Gaz 52.496,50 62.242,00 80.691,20 98.685,40 96.094,70
Su-Hidro 33.683,70 46.083,50 44.244,00 33.269,90 35.958,40
Su Dışındaki Yenilenebilir
152,60 150,80 220,50 1.228,70 2.271,20
İthalat 3.588,20 463,40 573,20 789,40 812,00
İhracat 435,10 1.144,00 2.235,70 1.122,20 1.545,80
Genel Üretim 132.552,70 150.017,40 174.637,40 198.085,20 194,079,10
Elektrik Üretiminde Kaynakların Payı
Türkiye’de Mevcut Enerji Dağılımı
0%10%20%30%40%50%60%70%80%
Diğer Rüzgar HES Doğalgazve Kömür
4% 3%
14%
79%
Türkiye Enerji Dağılımı
Türkiye Enerji Dağılımı
Enerji Kaynakları ve İspatlanmış Rezervler
Kaynak Rezerv/Potansiyel Açıklama
Rüzgar
Rüzgar potansiyelimizin son veriler ve yeni değerlendirmeler ışığında verimlilik durumuna göre 48 000 MW ‘a kadar çıkabileceği tespit edilmiştir. Çok verimli Rüzgar santralleri yıllık toplam 8k Mw, orta verimli rüzgar santralleri yıllık 40k Mw’dır.
Kömür
Linyit: 12,4 milyar ton Taşkömürü: 1,33 milyar ton
Altı yıl öncesine kadar 8,5 milyar ton olarak ifade edilen linyit rezervimiz son yıllarda yapılan arama çalışmalarıyla artmış ve 2009 itibariyle 12,4 milyar tona ulaşmıştır. Arama çalışmaları yoğun bir biçimde sürdürülmekte olup kısa bir süre sonra bu rakamın daha da yükselmesi öngörülmektedir.
Çok Verimli
17%
Orta Verimli
83%
Enerji Kaynakları ve İspatlanmış Rezervler
Kaynak Rezerv/Potansiyel Açıklama
Jeotermal
650 Mgw
Bu miktar elektrik üretimine uygunluğu teyit edilmiş jeotermal potansiyelimizi göstermektedir. Son yapılan bazı değerlendirmelerde toplam jeotermal potansiyeli içerisinde yer alan diğer bazı kaynakların da elektrik üretim amaçlı kullanılabileceği ifade edilmektedir. Toplam jeotermal potansiyelimizse 31 500 MW olarak hesaplanmaktadır.
Su
130 Milyar KWh/yıl
Bu miktar tüm bilinen su kaynakları kullanıldığında normal şartlarda üretilebilecek yıllık elektrik miktarını göstermektedir
Enerji Kaynakları ve İspatlanmış Rezervler
Kaynak Rezerv/Potansiyel Açıklama
Güneş
33 Mtep/yıl ¹
Bazı uzmanlarca 80 Mtep’e kadar çıkabileceği belirtilen bu miktar, son yıllarda yapılmış değerlendirmelere dayanarak, tespit edilmiş yıllık güneş enerjisi potansiyelimizi, milyon ton petrol eşdeğeri olarak vermektedir.
Doğalgaz 8 milyar m3 İspatlanmış üretilebilir rezerv
¹Mtep:Milyonton Eşdeğer Petrol
Enerji Kaynakları ve İspatlanmış Rezervler
Kaynak Rezerv/Potansiyel Açıklama
Petrol
43 Milyon ton
İspatlanmış üretilebilir rezerv (Son 5–6 yılda yoğunlaşmış arama çalışmalarının sonucu olarak bu rezerv değerinin de önümüzdeki 3–4 yıllık çalışma periyodunda önemli miktarda artış göstermesi beklenmektedir.)
Biyokütle 8,6 Mtep/yıl
Rüzgar Enerji Santrali • Rüzgâr enerjisi, rüzgârı oluşturan hava akımının sahip olduğu
hareket (kinetik) enerjisidir. Bu enerjinin bir bölümü yararlı olan mekanik veya elektrik enerjisine dönüştürülebilir.
Rüzgar ; • Temiz enerji kaynağıdır. • Doğal, sınırsız ve arazi dostu bir kaynaktır. • Karbon emisyonu yoktur. • Enerji güvenliğine katkı sağlar ve enerji arzını çeşitlendirir.
Geleneksel yakıtların aksine, enerji güvenliği açısından yakıt maliyetlerini ve enerji maliyetlerini azaltan yapısı ile her zaman kullanılabilir ve sonsuz bir kaynak oluşudur.
Bankalar GES yatırım için %20-%30 özkaynak şartı ile 2+10 yıl kredi imkanı sağlamaktadır.
Türkiye’de RES Kapasitesi ?
Trafo Merkezlerine Bağlanabilecek RES Kapasiteleri
• 2023 Yılı Sonuna Kadar : 20.000 MW
1 MW RES Kurulumu İçin Yaklaşık İlk Yatırım Maliyeti :1.200.000 Euro
• 2023 yılı hedefi için ihtiyaç duyulan sermaye:24,00 Milyar Euro
1 MW RES Kurulum İçin Yaklaşık Türbin Maliyeti : 800.000 Euro
• 2023 yılı hedefi için türbinlere ödenecek bedel : 16,00 Milyar Euro
1 MW Başına Ortalama Üretim Maliyeti
• Rüzgar Enerjisi santralinin sürekli elektrik üretmesi birim başına üretim maliyetini de düşürmektedir. Rüzgar enerjisinin 1 kWa başına ortalama üretimi 4-5 Dolar cent/kwa olarak
maliyetlendirilmektedir.
18/5/2005 tarihinde; 31/12/2015 tarihine kadar işletmeye girmiş veya girecek YEK Destekleme Mekanizmasına tabi üretim lisansı sahipleri için, bu
kanuna ekli 1sayılı cetvel de yer alan fiyatlar, 10 yıl süreyle uygulanır.
Yenilenebilir Enerji Kaynağına Dayalı Üretim Tesis Tipi
Uygulanacak Fiyatlar (ABD Doları cent/kWh
Hidroelektrik Üretim Tesisi 7,3
Rüzgar Enerjisine Dayalı Üretim Tesisi 7,3
Jeotermal Enerjisine Dayalı Üretim Tesisi 10,5
Biokütleye Dayalı Üretim Tesisi(çöp gazı dahil)
13,3
Güneş Enerjisine Dayalı Üretim Tesisi 13,3
Maksimum 500 KW gücünde rüzgar türbini kurulması lisansa tabi değildir.
Güneş Enerji Santralleri
• Türkiye'de bulunan Güneş Enerji Santrallerinin toplam kurulu gücü 41,00 MW'dır.
• Fotovoltaik sistemde, güneşten gelen radyasyon, paneller vasıtası ile enerjiye çevrilmekte, elde edilen enerji inverter cihazı ile kullanıma uygun hale getirilerek kullanılmaktadır.
• Termal sistemlerde; özel aynalar vasıtası ile güneş ışınları belli bir noktaya iletilmekte, bu noktada bulunan yağ, su vb. sıvı ısıtılmakta, ısıtılan bu sıvı ile termik sistemlerde olduğu gibi buhar basıncı vasıtası ile mekanik enerji kinetik enerjiye çevrilmektedir.
GES Yatırım Maliyetleri
• 1 MW için toplam yatırım maliyeti: 1,3 Milyon/Euro’dur
• Ortalama m² başına düşen maliyet 5 liradır. • 1 MW için 20.000 m² alan gerekmektedir. • Alan için gerekli olacak 100.000 liralık başlangıç
maliyeti toplam yatırım maliyete oranla düşük olmasıyla göz ardı edilebilir.
• Yatırımın geri dönüşüm süresi 7 yıldır. (Finansman hariç)
• Bankalar GES yatırım için %20-%30 özkaynak şartı ile 1+90 ya da 1+10 yıl kredi imkanı sağlamaktadır
Güneş Enerjisi Potansiyel Atlası
Hidroelektrik Santralleri
Hidroelektrik Santralleri
• Hidroelektrik santrallerin üzerine kuruldukları suyun özelliğine göre çeşitleri;
1. Akarsu Tipi HES
Hidroelektrik Santralleri
• Akarsu Tipi Hidroelektrik santralleri de 2’ ayrılmaktadır.
Kapalı Tünel: 1 MW için maliyeti 1,2 Milyon Euro
Açık Tünel:1 MW için maliyeti 1 milyon Euro
Hidroelektrik Santrallerinde DSİ Payı %6’dır. Barajlı Hidroelektrik Santrali , Akarsu Tipi Hidroelektrik santraline göre
daha karlıdır.
Hidroelektrik Santralleri
2. Barajlı Hidroelektrik Santralleri
Hidroelektrik Santralleri
• Yenilenebilir kaynak olan sudan enerji elde etmeleri,
• İnşaatın yerli imkanlarla yapılabilmesi,
• Teknik ömrünün uzun olması ve yakıt giderlerinin olmaması,
• İşletme bakım giderlerinin düşük olması,
• En yaygın en önemli yenilenebilir enerji kaynağıdır.
Ayrıca; bankalar HES yatırım için %20-%30 özkaynak şartı ile 2+10 yıl kredi imkanı sağlamaktadır
Alfen Grup megawat başına HES’ini 6 milyon $’a dönem içinde satmıştır.
Türkiye Hidrolik Toplam Kurulu Güç Gelişimi(MW)
0
10000
20000
30000
40000
50000
60000
1995 2000 2005 2010 2011 2012 2013
20951
27264
38820
48591 52911
56760 57794
Toplam Kurulu Güç Gelişimi
Toplam Kurulu GüçGelişimi
Termik Elektrik Santralleri
• 2 tür kullanımı vardır.
1. Yerli Kömür: Yerli Kömürün kalorisi 1300-1500 arası değişmektedir. (Çıkardığı Enerji)
2. İthal Kömür: İthal kömürün kalorisi de 2000-3500 arası değişmektedir.
• Termik santral yapım süresi 4 yıldır.
• Yatırımın geri dönüşüm süresi en az 12 yıldır.
• Yerli bankalar %20-%30 özkaynak şartı ile 4+10 yıl kredi imkanı sağlamaktadır.
Termik Elektrik Santralleri
TSS Riskleri
1. Makine kalite riski(Çin malı olması gibi)
2. Kömüre ulaşım
3. Kömürün kalitesi
4. Devletten kömür sahası lisansı alınma şartı
TSS Maliyeti
1 MW için; 2,5 Milyon Euro’dur.
Jeotermal Enerji Santrali
• Jeotermal kaynak kısaca yer ısısı olup yer kabuğunun çeşitli derinliklerinde birikmiş ısının oluşturduğu, kimyasallar içeren sıcak su, buhar ve gazlardır.
• Jeotermal enerji ise jeotermal kaynaklardan doğrudan veya dolaylı her türlü faydalanmayı kapsamaktadır.
Jeotermal Enerji Santrali
• 183˚ üstü enerjiye dönüşmektedir.
• Piyasaya girmek çok zor.
• Yatırım süresi 3 yıldır.
• Yatırımın geri dönüşüm süresi ise 6 yıldır.
• Lisanlı bölgelerden arama yapabilirsiniz. (MTA)
Jeotermal Enerji Santrali
Riski
• Sondajlama en büyük riski
• Sondajlama maliyeti ise çok yüksektir.
Maliyeti
• 1 MW için :1.3 milyon Euro
• Operasyonel maliyeti düşük
• Ebitdası %98’dir.
Jeotermal Sistem Modeli
Jeotermal Enerjinin Kullanım Alanları
Jeotermal Enerjinin Mevcut Durumu ve Geleceği
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
8000
Jeotermal Elektrik Üretimi(MWe)
Jeotermal Isıtma (MWt)
20 750 500
3800
1000
8000
2004
2010
2025
3.854
2.561
2.066 1.917
1.783
1.390 1.210
1.005 952 770 760 755 741
648 648 570 523 513 410 365 326
Turkish Electricity Sector Overview Major Players
(Akcez)
Ayedaş
Boğaziçi
Trakya
Başkent
Meram
Uludağ
Gediz
Aydem
Osmangazi
Yeşilırmak
Toroslar Akdeniz
Akedaş
Kayseri
Çamlıbel
Çoruh
Aras
Van Gölü
Fırat
Dicle
(Aksa Enerji) (Çalık Holding)
(Kiler A.Ş)
(Kolin-Cengiz-Limak)
(Kolin-Cengiz-Limak)
(Kolin-Cengiz-Limak)
Bereket Enerji
(Kolin-Cengiz-Limak)
(IC Ictas)
Sakarya
(Yıldızlar SSS)
(Enerjisa-E.ON)
(Aksa Enerji)
(Alarko-Cengiz)
(Enerjisa-E.ON)
(Enerjisa-E.ON)
(Eksim Yatırım Holding)
(Türkerler)
Bereket Enerji
Privatizations in Electricity Distribution Investors
Privatizations in Electricity Generation GENCO Assets