zaburzenia osobowoŚci a psychopatia
DESCRIPTION
ZABURZENIA OSOBOWOŚCI A PSYCHOPATIA. Koncepcje i badania nad zaburzeniami osobowości. 1) konstytucjonalne teorie typologiczne , zakładające biologiczne – dziedziczne i (lub) wrodzone – uwarunkowania osobowości - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
![Page 1: ZABURZENIA OSOBOWOŚCI A PSYCHOPATIA](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062301/568146a0550346895db3bbba/html5/thumbnails/1.jpg)
![Page 2: ZABURZENIA OSOBOWOŚCI A PSYCHOPATIA](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062301/568146a0550346895db3bbba/html5/thumbnails/2.jpg)
1) konstytucjonalne teorie typologiczne, zakładające biologiczne – dziedziczne i (lub) wrodzone – uwarunkowania osobowości
2) teorie dynamiczne, wyodrębniające różne mechanizmy osobowości o charakterze sił psychodynamicznych (popędy, potrzeby itp.) i podkreślające zasadnicze znaczenie procesu socjalizacji w formowaniu się osobowości
3) teorie cech osobowości, przypisujące w różnym stopniu wielu czynnikom (biologicznym, psychologicznym i społeczno-kulturowym) ważną rolę w osobowym rozwoju jednostki
4) teorie systemowe, obejmujące poznawcze koncepcje osobowości
![Page 3: ZABURZENIA OSOBOWOŚCI A PSYCHOPATIA](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062301/568146a0550346895db3bbba/html5/thumbnails/3.jpg)
"Zaburzenia osobowości są głęboko zakorzenionymi i utrwalonymi wzorcami zachowań przejawiającymi się mało elastycznymi reakcjami na różnorodne sytuacje indywidualne i społeczne. Zachowania te charakteryzują się tendencją do skrajnych reakcji i wyrażają się znaczną odmiennością w porównaniu z przeciętnym w danej kulturze sposobem spostrzegania, myślenia, odczuwania i odnoszenia się do innych. Takie wzorce zachowania mają tendencję do trwałości i do obejmowania wielu zakresów funkcjonowania psychologicznego."
![Page 4: ZABURZENIA OSOBOWOŚCI A PSYCHOPATIA](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062301/568146a0550346895db3bbba/html5/thumbnails/4.jpg)
1.koncepcja H. Cleckleya, której podstawowe twierdzenia stanowią punkt wyjścia dla wielu współczesnych ujęć osobowości psychopatycznej.
2.poglądy H. Eysencka stanowiące pierwszą próbę ścisłego powiązania konkretnej teorii osobowości z fenomenem psychopatii.
3.operacyjne podejście do psychopatii w ujęciu Roberta D. Hare`a.
4. koncepcja Andrzeja Jakubika "stanowiąca teoretyczny kanon metodologiczny
wyznaczający zasady i reguły, którymi winien się kierować badacz zajmujący się nieprawidłowo funkcjonującą osobowością, w tym także psychopatyczną" (Gierowski).
![Page 5: ZABURZENIA OSOBOWOŚCI A PSYCHOPATIA](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062301/568146a0550346895db3bbba/html5/thumbnails/5.jpg)
definiuje psychopatię przez pryzmat zespołu swoistych dla niej cech:
- wśród 16 wskazanych przez niego kryteriów cechę rdzenną stanowi wyraźny, głęboko zakorzeniony deficyt osób psychopatycznych w sferze ich reaktywności emocjonalnej i wiążące się z tym deficytem trudności w nawiązywaniu bliższych relacji emocjonalnych, spłycenie afektu oraz brak empatii (Patrick i Zempolich, 1998).
![Page 6: ZABURZENIA OSOBOWOŚCI A PSYCHOPATIA](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062301/568146a0550346895db3bbba/html5/thumbnails/6.jpg)
koncepcja dwuczynnikowa:na psychopatię składają się dwa skorelowane czynniki – czynnik I to izolacja emocjonalna – czynnik II to zachowania antyspołeczne
![Page 7: ZABURZENIA OSOBOWOŚCI A PSYCHOPATIA](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062301/568146a0550346895db3bbba/html5/thumbnails/7.jpg)
ujęcie systemowe zaburzeń osobowości (w tym także psychopatii)
- łączy w jedną całość przypuszczalne etiopatogenetyczne znaczenie czynników biologicznych, psychologicznych i społeczno-kulturowych
- podejście to uwzględnia mechanizmy dynamiczne funkcjonowania osobowości
- zakłada, że podstawowym regulatorem zachowania się człowieka jest swoista motywacja wzbudzana w strukturach systemu, głównie na poziomie struktur informacyjnych (poznawczych).
![Page 8: ZABURZENIA OSOBOWOŚCI A PSYCHOPATIA](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062301/568146a0550346895db3bbba/html5/thumbnails/8.jpg)
zaburzenia struktury powodują zakłócenia integracji poszczególnych funkcji osobowości.
zaburzenia cech należy rozpatrywać w aspekcie cech dominujących i podporządkowanych.
![Page 9: ZABURZENIA OSOBOWOŚCI A PSYCHOPATIA](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062301/568146a0550346895db3bbba/html5/thumbnails/9.jpg)
„temperament osoby jest predyspozycją, która, aby doprowadzić do rozwoju psychopatii, musi napotkać specyficzne czynniki psychospołeczne”
Szeroki przegląd koncepcji dot. psychopatii: J.K.Gierowski, L.K.Paprzycki: „Niepoczytalność i
psychiatryczne środki zabezpieczające”, wyd. C.H.Beck 2013
![Page 10: ZABURZENIA OSOBOWOŚCI A PSYCHOPATIA](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062301/568146a0550346895db3bbba/html5/thumbnails/10.jpg)
kwestionariusz autorstwa R. Hare`a PCL-R (Hare 1992) - narzędzie oparte na kanwie dwuczynnikowej koncepcji
psychopatii - opiera się o ustrukturowany wywiad oraz przegląd akt badanego. PCL-R:SV specjalna wersja narzędzia do badania poziomu psychopatii w
populacjach nie-przestępczych. (PCL-YV) - specjalna wersja PCL przeznaczona dla adolescentów -wchodzi w skład kwestionariusza SAVRY diagnozującego
czynniki ryzyka u nieletnich
![Page 11: ZABURZENIA OSOBOWOŚCI A PSYCHOPATIA](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062301/568146a0550346895db3bbba/html5/thumbnails/11.jpg)
DSM IV R > DSM-V !
ICD-10
![Page 12: ZABURZENIA OSOBOWOŚCI A PSYCHOPATIA](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062301/568146a0550346895db3bbba/html5/thumbnails/12.jpg)
Osobowość: konstrukt teoretyczny, pod którym kryją się liczne właściwości kluczowe dla funkcjonowania psychospołecznego jednostki.
> istnieje rozdźwięk pomiędzy tym jak osobowość i jej zaburzenia rozumiane są na gruncie psychologii i psychiatrii (wiele z funkcjonujących na gruncie psychologii konceptualizacji osobowości nie sposób przenieść na poziom efektywnego opisu behawioralnego, który mógłby znaleźć zastosowanie w praktyce diagnostycznej)
![Page 13: ZABURZENIA OSOBOWOŚCI A PSYCHOPATIA](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062301/568146a0550346895db3bbba/html5/thumbnails/13.jpg)
>> atrakcyjną propozycją wydają się tzw. teorie cech osobowości pozwalające na integrację podejścia psychologicznego i psychiatrycznego
PROBLEM > rozbieżności pomiędzy medycznym i psychologicznym modelem osobowości i jej zaburzeń dotyczą problemu: kategorialność vs. wymiarowość zaburzeń!!!
![Page 14: ZABURZENIA OSOBOWOŚCI A PSYCHOPATIA](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062301/568146a0550346895db3bbba/html5/thumbnails/14.jpg)
psychologiczne teorie osobowości od pewnego czasu koncentrują się i podkreślają jej dymensjonalny (wymiarowy – w znaczeniu stanowiący kontinuum) charakter, podczas, gdy klasyfikacje medyczne korzystają ze stanowiska kategorialnego (które przypisuje zaburzeniu wartość jednostki diagnostycznej, ergo prowadzi do rozmycia określenia nasilenia dysfunkcji)
![Page 15: ZABURZENIA OSOBOWOŚCI A PSYCHOPATIA](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062301/568146a0550346895db3bbba/html5/thumbnails/15.jpg)
[> w ostatnich latach na uwagę zasługuje skonstruowany przez Costę i McCrea model Wielkiej Piątki, w ramach którego wypracowano narzędzia diagnostyczne (Inwentarz NEO-PI-R), znajdujące szerokie zastosowanie w pomiarze cech osobowości ]
[problem adaptacji narzędzi do warunków polskich oraz ich dostępności]
![Page 16: ZABURZENIA OSOBOWOŚCI A PSYCHOPATIA](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062301/568146a0550346895db3bbba/html5/thumbnails/16.jpg)
Zaburzenia osobowości o rysie antyspołecznym : współcześnie chodzi tu przede wszystkim o:
- antyspołeczne zaburzenie osobowości (według DSM-IV),
- osobowość dyssocjalną (według ICD-10) - psychopatię
![Page 17: ZABURZENIA OSOBOWOŚCI A PSYCHOPATIA](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062301/568146a0550346895db3bbba/html5/thumbnails/17.jpg)
Psychopatia (odrębna forma zaburzenia) stanowi pojęcie o szerszym kontekście m.in. z uwagi na fakt:- równoczesnego akcentowania zarówno emocjonalnej/interpersonalnej warstwy funkcjonowania osobowości oraz- antyspołecznych/behawioralnych przejawów zaburzenia
(podkreśla się emocjonalny rdzeń tego zaburzenia poszukując w nieprawidłowym funkcjonowaniu emocjonalnym psychopatów najbardziej pierwotnych i zarazem kluczowych dla tej diagnozy cech)
![Page 18: ZABURZENIA OSOBOWOŚCI A PSYCHOPATIA](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062301/568146a0550346895db3bbba/html5/thumbnails/18.jpg)
Zespoły psychopatologiczne: „dyssocjalne zaburzenie osobowości”
(w klasyfikacji ICD-10) oraz „antyspołeczne zaburzenie osobowości” (w DSM-
IV-TR/ DSM 5) traktować można jako analogiczne formy tego
samego zaburzenia osobowości
![Page 19: ZABURZENIA OSOBOWOŚCI A PSYCHOPATIA](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062301/568146a0550346895db3bbba/html5/thumbnails/19.jpg)
„Osobę dyssocjalną/antyspołeczną charakteryzuje głęboko utrwalony i długotrwały wzorzec zachowania polegający na całkowitej (lub co najmniej znacznie ograniczonej) niezdolności do dbania o uczucia innych ludzi.
Dyssocjalność związana jest z brakiem poszanowania dla obowiązujących norm prawnych, moralnych czy obyczajowych, a zachowania podporządkowane realizacji celów jednostki – niejednokrotnie realizacji godzącej w dobra społeczne czy osobiste innych. Podkreśla się ponadto niską tolerancję na frustrację, którą obserwuje się w natychmiastowym dążeniu do uzyskania pożądanych efektów oraz impulsywność, nieprzyjmowanie odpowiedzialności za swoje postępowanie czy tendencje do agresji i reagowania złością”.
![Page 20: ZABURZENIA OSOBOWOŚCI A PSYCHOPATIA](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062301/568146a0550346895db3bbba/html5/thumbnails/20.jpg)
specyficzny rodzaj zaburzenia osobowości charakteryzującym się:
- aroganckim i kłamliwym stylem funkcjonowania interpersonalnego,
- swoistymi deficytami w przeżywaniu, rozumieniu i ekspresji emocji oraz
- wysoce impulsywnym zachowaniem
![Page 21: ZABURZENIA OSOBOWOŚCI A PSYCHOPATIA](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062301/568146a0550346895db3bbba/html5/thumbnails/21.jpg)
Hervey Cleckley: The Mask of Sanity (1941)- opis prototypowego psychopaty
[Robert D.Hare: Psychopaci są wsród nas]
Różnicowanie psychopatii i osobowości antyspołecznej: problem diagnostyczny!!!
![Page 22: ZABURZENIA OSOBOWOŚCI A PSYCHOPATIA](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062301/568146a0550346895db3bbba/html5/thumbnails/22.jpg)
Na poziomie intrapsychicznym (obszar „ja”): - tożsamość – egocentryzm, samoocena budowana
w oparciu o uzyskiwane instrumentalne zyski, potrzeba władzy, koncentracja na przyjemnościach
- samosterowność – wyznaczanie celów na podstawie osobistej gratyfikacji, brak prospołecznych wzorców zachowania, zachowania niezgodne z prawem lub normami kulturowymi lub etycznymi
![Page 23: ZABURZENIA OSOBOWOŚCI A PSYCHOPATIA](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062301/568146a0550346895db3bbba/html5/thumbnails/23.jpg)
Na poziomie interpersonalnym: - empatia – brak troski o uczucia, potrzeby czy cierpienie
innych, brak wyrzutów sumienia, gotowość do ranienia lub znęcania się nad innymi
- intymność – niezdolność do nawiązywania bliskich relacji, eksploatacja jest podstawowym sposobem odnoszenia się do innych, preferowanie oszustwa i przymusu w relacjach z innymi, wykorzystywanie dominacji i zastraszenia do kontrolowania innych.
![Page 24: ZABURZENIA OSOBOWOŚCI A PSYCHOPATIA](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062301/568146a0550346895db3bbba/html5/thumbnails/24.jpg)
Osoby o osobowości antysocjalnej (antyspołecznej) wykazywać będą duże nasilenie w obrębie domen antagonizmu i rozhamowania, w tym:
![Page 25: ZABURZENIA OSOBOWOŚCI A PSYCHOPATIA](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062301/568146a0550346895db3bbba/html5/thumbnails/25.jpg)
Antagonizm: - Skłonność do manipulowania: częste używanie podstępu
wpływać na innych lub uzyskać nad nimi kontrolę, uwodzenie, powierzchowny urok osobisty, łatwość wypowiadania się, nasilone eksponowanie własnych osiągnięć
- Kłamliwość: Nieuczciwość i notoryczne używanie kłamstwa, dwulicowość, manipulowanie swoim wizerunkiem
- Znieczulica (chłód emocjonalny): Brak troski o uczucia i problemy innych, brak poczucia winy lub wyrzutów sumienia w związku z negatywnymi lub szkodliwymi skutkami swoich działań, agresja, sadyzm
- Wrogość: Stałe lub częste gniewne uczucia, gniew i rozdrażnienie w odpowiedzi na drobne oznaki lekceważenia przez innych, mściwość
![Page 26: ZABURZENIA OSOBOWOŚCI A PSYCHOPATIA](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062301/568146a0550346895db3bbba/html5/thumbnails/26.jpg)
Rozhamowanie: - Nieodpowiedzialność: Lekceważenie i braku poczucia
finansowych i innych zobowiązań brak szacunku dla innych, nierealizowanie umów i obietnic
- Impulsywność: Działanie pod wpływem chwili, w odpowiedzi na bezpośrednie bodźce, działanie bez planu, nieuwzględnianie skutków zachowań, brak planowania
- Podejmowanie ryzyka: Podejmowanie zachowań niebezpiecznych, ryzykownych i potencjalnie szkodliwych bez względu na konsekwencje, silna potrzeba nowych doznań, bezmyślne inicjowanie działań w celu przeciwdziałania znudzeniu, brak troski o swoje ograniczenia, zaprzeczanie zagrożeniom
![Page 27: ZABURZENIA OSOBOWOŚCI A PSYCHOPATIA](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062301/568146a0550346895db3bbba/html5/thumbnails/27.jpg)
Robert D. Hare (z zespołem) >twórca tzw. operacyjnej koncepcji psychopatii
oraz najpopularniejszego obecnie narzędzia do jej pomiaru:
Psychopathy Checklist-Revised (PCL-R )
David J. Cook (z zespołem): The Comprehensive Assessment of Psychopathic
Personality – CAPP
![Page 28: ZABURZENIA OSOBOWOŚCI A PSYCHOPATIA](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062301/568146a0550346895db3bbba/html5/thumbnails/28.jpg)
psychopatia jako zespół interpersonalno – afektywnych charakterystyk funkcjonowania jednostki w połączeniu z jej antyspołecznym stylem życia;
koncepcja zakłada istnienie dwóch podstawowych czynników składających się na obraz psychopatii:
I. interpersonalno – afektywnego oraz II. antyspołecznego (socialy deviant life style)
![Page 29: ZABURZENIA OSOBOWOŚCI A PSYCHOPATIA](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062301/568146a0550346895db3bbba/html5/thumbnails/29.jpg)
„Czynnik pierwszy dotyczy egoistycznego, wrogiego i pozbawionego wyrzutów sumienia wykorzystywania innych, drugi z kolei wiąże się z chronicznie niestabilnym, antyspołecznym i nieakceptowanym stylem życia”
![Page 30: ZABURZENIA OSOBOWOŚCI A PSYCHOPATIA](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062301/568146a0550346895db3bbba/html5/thumbnails/30.jpg)
The Comprehensive Assessment of Psychopathic Personality – CAPP - pomysł wywodzącym się z pracy klinicznej,
[ W ramach konceptualizacji tej wyróżniono 6 podstawowych obszarów funkcjonowania człowieka (domains) obejmujących: przywiązanie (attachment domain), obszar behawioralny (bahavioral domain), obszar poznawczy (cognitive domain), dominację (dominance domain), emocjonalność (emotional domain) oraz właściwości „ja” (self domain), które następnie podzielone zostały na 33 symptomy, z których każdy definiowany jest za pomocą kolejnych cech opisowych]
![Page 31: ZABURZENIA OSOBOWOŚCI A PSYCHOPATIA](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062301/568146a0550346895db3bbba/html5/thumbnails/31.jpg)
![Page 32: ZABURZENIA OSOBOWOŚCI A PSYCHOPATIA](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062301/568146a0550346895db3bbba/html5/thumbnails/32.jpg)
![Page 33: ZABURZENIA OSOBOWOŚCI A PSYCHOPATIA](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062301/568146a0550346895db3bbba/html5/thumbnails/33.jpg)
Psychopatia: obszar intensywnie eksplorowany badawczo!!!
- narzędzia takie jak NEO-PI-R znaleźć się mogą w centrum zainteresowania psychologów diagnozujących antyspołeczne zaburzenia osobowości z zachowaniem jednoczesnej spójności z klasyfikacją medyczną
>> dialog pomiędzy psychiatrią a psychologią w zakresie zaburzeń osobowości (problem orzeczniczy!)
[korzystanie ze wspólnej siatki pojęciowej i modelu teoretycznego (teoria cech) sprzyjać będzie z pewnością ujednolicaniu standardów diagnostycznych pomiędzy ICD 10 a DSM 5 ]
![Page 34: ZABURZENIA OSOBOWOŚCI A PSYCHOPATIA](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062301/568146a0550346895db3bbba/html5/thumbnails/34.jpg)
Diagnoza i terapia zaburzeń osobowości stanowi przedmiot wielu kontrowersji w praktyce psychologicznej
W diagnozie sądowo-psychologicznej problem sprowadza się do konieczności postawienia prawidłowej diagnozy aby móc zaproponować zindywidualizowane oddziaływania korekcyjne.
Korekcja zaburzeń osobowości jest zadaniem trudnym i długoterminowym (także w warunkach wolnościowych, sytuacja izolacji może sprzyjać skoncentrowaniu się na terapii)
Szczególne miejsce wśród zaburzeń osobowości zajmuje problematyka osobowości nieprawidłowej (psychopatii), nie wyczerpuje ona jednak całości problematyki zaburzeń osobowości.