Zwierzęta chronione na terenie gminy Okonek

Marta Kot, Wiktor Nadolny

Zwierzęta chronione

• Łącznie na całym obszarze RDLP w Pile występuje 280 gatunków zwierząt objętych ochroną prawną, z tego 42 gatunki zwierząt są wpisane do polskich czerwonych ksiąg.

JEŻ• Spotyka się 2 podgatunki jeża

europejskiego z ciemną, brunatną plamą na środku piersi lub z białawym spodem ciała. Grzbiet, boki ciała i wierzch głowy pokryte są kolcami o długości 2-3 cm. Środkowa ich część ma barwę brązową, a podstawa i koniec są żółte. Silny podskórny mięsień okrężny umożliwia temu zwierzęciu zwijanie się w kulę i stroszenie kolców.

KRET• Kret europejski (Talpa

europaea) – gatunek owadożernego ssaka z rodziny kretowatych, zwyczajowo nazywany kretem.Zamieszkuje łąki i pola Europy i Azji Środkowej. W Polsce jest objęty całkowitą ochroną (poza zamkniętymi ogrodami i szkółkami).

• Ciężar walcowatego ciała do 120 g, długość ciała do 17–20 cm. Pysk o ryjkowatym kształcie, zaopatrzony w 44 zęby.

ŁABĘDŹ NIEMY• Zajmuje cały niżowy obszar kraju,

akweny o różnej wielkości i charakterze. W Polsce częściowo wędrowny, ostatnio jak wiele innych ptaków zimuje w kraju, głównie na niezamarzających wodach śródlądowych. Tak szerokie występowanie wynika z tego, że łabędź stał się ptakiem na pół udomowionym, zdarza się, że sam podpływa do ludzi na brzegu oczekując pożywienia.

• * Długość ciała ok. 150 – 170 cm• * Rozpiętość skrzydeł ok. 235 cm• * Masa od 10 do max. 23 kg (samica

nieco mniejsza od samca)

ROPUCHA PASKÓWNA

• Dorosłe osobniki ropuchy paskówki osiągają długość od niecałych 5 do 7,5 centymetra. Samiec jest nieznacznie mniejszy od samicy. Najbardziej charakterystyczną cechą, od której pochodzi nazwa tej ropuchy, jest wąski wyraźny jasny pasek przechodzący przez środek grzbietu od głowy do końca ciała. Płaz woli biegać niż skakać. Stąd ludowa nazwa - ropucha żwawa. Samiec jest bardzo podobny do samicy, lecz na podgardlu ma pojedynczy pęcherz głosowy.

GRZEBIUSZKA ZIEMNA• Grzebiuszka ziemna–

gatunek płaza z rodziny grzebiuszkowatych, zwanego również huczkiem.

• Długość ciała 5–8 cm, masa ciała 20–30 g. Skóra jest gładka z równomiernie rozmieszczonymi gruczołami, które po potarciu wydzielają substancję o zapachu czosnku, czasami zagrzebuje się w ziemi.

BRODZIEC SAMOTNY

• Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego. W upierzeniu godowym wierzch ciała ciemnobrązowooliwkowy z białymi plamami w kształcie kresek na głowie i szyi i okrągłymi na skrzydłach i grzbiecie. Kuper biały. Ogon również biały z trzema czarnymi pasami. Nad okiem biała brew. Spód ciała biały, jednak na głowie, szyi i piersi ciemne kreski. Dziób czarny, nogi oliwkowe. W szacie spoczynkowej zanikają białe plamki na wierzchu ciała.

PIJAWKA LEKARSKA

• Ciało cylindryczne, spłaszczone grzbietobrzusznie, złożone z 33–34 segmentów. Wypukły grzbiet ma ubarwienie ciemnobrązowe do czarnego z sześcioma czerwonobrązowymi smugami, a płaska część brzuszna jest pokryta plamkami. Otwór gębowy zakończony okrągłą przyssawką. Długość ciała 10–15 cm. Po najedzeniu pijawka zwiększa masę i objętość ciała do 5 razy.

PSTRAG POTOKOWY

• W Polsce osiąga maksymalnie ok. 80 cm długości i 5 kg masy ciała. Kształt torpedowaty – ułatwiający życie w wartkim prądzie rzeki. Ubarwienie bardzo zmienne – zależne od miejsca przebywania. Na ciele liczne czarne i czerwone kropki. Brzuch żółtobiały lub żółty. Płetwa tłuszczowa jasna, ciemno obrzeżona. Młode osobniki mają duże, wyraźne niebieskoszare plamy na bokach.

WIEWIÓRKA POSPOLITA

• W dziupli ma swoje zapasy, zamieszkuje gniazda ptaków lub buduje je sama, buduje je w koronach drzew, zwykle w rozwidleniu gałęzi. Buduje je z trawy i drobnych gałązek i wyściela mchami. Gniazda te mają jeden wejściowy otwór. Jest aktywna w dzień. Jej pożywienie stanowią nasiona, pędy, grzyby, owoce, ale także owady, jaja i pisklęta. Gromadzi zapasy żywności, np. zakopując nasiona – przyczynia się w ten sposób do rozsiewu nasion drzew. Obserwowano też, że na gałęziach drzew suszyła grzyby. Długi, puszysty ogon odgrywa ważną rolę podczas skoków – stabilizuje kierunek lotu.

GIL• W Polsce nieliczny ptak

lęgowy we wszystkich regionach, lokalnie może być średnio liczny. Przez 200 lat na terenie Polski gile odbywały lęgi prawie wyłącznie w górach. Na pozostałym obszarze niegdyś tylko zimował, ale co najmniej od początku XX wieku zasięg jego występowania się rozszerzał, a liczebność wzrastała.

SIECIARKI MRÓWKOLWOWATE• Mrówkolwowate,

mrówkolwy– najliczniejsza w gatunki i najszerzej na świecie rozprzestrzeniona rodzina owadów z rzędu sieciarek Typem nomenklatorycznym rodziny jest rodzaj Myrmeleon. Najstarsze znane skamieniałości pochodzą z wczesnej kredy, ok. 130 mln lat temu.

BZYGOWATE I BĄKOWATE• Bąkowate, ślepaki, bąki -rodzina

owadów z rzędu muchówek. Dotychczas opisano ponad 3 tys. gatunków z czego w Polsce ok. 50. Mianem "bąka" bywa potocznie określany trzmiel.

• Bzygowate, bzygi– rodzina owadów z rzędu muchówek z wyglądu podobnych często do os, pszczół lub trzmieli. Odgrywają ważną rolę w zapylaniu kwiatów. Występują licznie, zwłaszcza na nasłonecznionych leśnych polanach.

• Naukowo opisano około 6000 gatunków.

PSZCZOŁOWATE I GRZEBACZOWATE

• Pszczołowate (Apidae) – rodzina owadów z nadrodziny pszczół z rzędu błonkoskrzydłych.

• Grzebaczowate (Sphecidae) – rodzina owadów z rzędu błonkówek. W Polsce występuje około 230 gatunków.

• Należą tutaj gatunki karmiące larwy zabitymi lub sparaliżowanymi owadami, rzadziej pająkami. Sparaliżowane owady zanoszą do gniazda, jednakże w odróżnieniu od nastecznikowatych w jednej komorze lęgowej umieszczają przeważnie kilka upolowanych owadów. Postać dorosła żywi się nektarem kwiatów.

BIELINKOWATE I RUSAŁKOWATE• Bielinkowate (Pieridae) - rodzina

motyli licząca ok. 1000 gatunków. W Polsce występuje 17. Jej przedstawiciele są spotykani na całym świecie. Są to motyle o różnorodnych rozmiarach. Od niewielkich (2,5 cm) . W większości ubarwienie białe, żółte i żółtozielone z czarnymi plamami lub szarym przyprószeniem. Istnieje jednak szereg gatunków kolorowych z czarnymi, czerwonymi lub błękitnymi elementami

• Rusałkowate, − rodzina z grupy motyli dziennych . W 633 rodzajach zawiera 5 700 gatunków rozpowszechnionych na całym świecie (w Polsce 75), m.in. rusałki, przeplatki, dostojki, mieniaki. Mają uwstecznioną przednią parę odnóży. Gąsienice owłosione lub kolczaste.

NIEDŹWIEDZIÓWKOWATE• Niedźwiedziówkowate–

liczna w gatunki rodzina motyli charakteryzujących się masywnym ciałem, niewielką głową i uwstecznioną ssawką. Ubarwienie postaci dojrzałych jest zróżnicowane. Znanych jest około 6 000 gatunków.

SZRAŃCZAKI• Szarańczaki przechodzą

przeobrażenie niezupełne, tj. w ich cyklu rozwojowym brakuje typowego dla innych owadów stadium poczwarki, po wyjściu z jaja kształtem przypominają postać dorosłą. Ponieważ zewnętrzny, chitynowy szkielet nie pozwala im na swobodne zwiększanie rozmiarów ciała, aby rosnąć, muszą od czasu do czasu linieć. Niektóre preferują pokarm roślinny, inne są drapieżne, a niekiedy dochodzi nawet do aktów kanibalizmu. Żadna inna grupa owadów nie charakteryzuje się tak dużą różnorodnością wydawanych dźwięków.