1

“ช าแหละภาษสงแวดลอม ตอบโจทยจรงหรอ?”3 พฤศจกายน 2553

ณ สมาคมนกขาวนกหนงสอพมพแหงประเทศไทย

ศ.ดร.มงสรรพ ขาวสอาด

สถาบนศกษานโยบายสาธารณะ

ราชด าเนนเสวนา

2

1977

1993

1981

1983

1985

1987

1989

1991

2001

1995

1997

1999

2003

1979

Source: TDRI (2006)

หนวย: ลานบาทตอป

ปญหาสงแวดลอมมตนทนสงขนเรอยๆ

มลคาความเสยหายจากมลพษในประเทศไทยสงขนอยางตอเนอง

33

แหลงทปลอย BOD and TSS ในภาคอตสาหกรรมของไทย ทส าคญไดแก:

มลพษของไทยกระจกตวอยในบางอตสาหกรรมและบางพนทเทานน

สดสวน (%) ของ BOD จากภาคอตสาหกรรม แบงตามประเภทอตสาหกรรมและภมภาค

กลาง ตะวนออก เหนอ อสาน ใต

กระดาษและเยอกระดาษ 37 28 37

อตสาหกรรมเคมภณฑ 11 41

น าตาล 22 41

สรา 2 20 17

นมและผลตภณฑจากนม 22

ผลตภณฑจากปลา 43

สดสวน (%) ของ TSS จากภาคอตสาหกรรม แบงตามประเภทอตสาหกรรมและภมภาค

กลาง ตะวนออก เหนอ อสาน ใต

เหลก 61 72 70 25

กระดาษและเยอกระดาษ 31

ผลตภณฑจากยาง 33

44

กลาง ตะวนออก เหนอ อสาน ใต

เกษตรกรรม 37 17 6 41 26

อตสาหกรรม 24 33 11 2 11

ครวเรอน 39 50 83 57 63

สดสวน (%) BOD แบงตามภาคการผลตและภมภาค

ภาคอตสาหกรรมการผลตไมใชแหลงก าเนดมลพษใหญแตเพยงภาคเดยว

ใครเปนตวการ

5

ประเภทของเครองมอทางเศรษฐศาสตร

1. ภาษสงแวดลอม

2. คาธรรมเนยมการจดการมลพษ

3. คาธรรมเนยมผลตภณฑ และระบบรบซอคน

4. การวางเงนประกนความเสยงหรอความเสยหายตอสงแวดลอม

5. การซอขายสทธการใชทรพยากรธรรมชาตหรอสทธการปลอยมลพษ

6. การใหเงนอดหนน มาตรการสนบสนน หรอสทธพเศษอนๆ

6

• เพอปรบตนทนสวนบคคลทถายเทให

สวนรวมกลบมาเปนของสวนบคคล

• สงเสรมพฤตกรรมทเปนคณตอสงแวดลอม

• สรางแรงจงใจใหลดมลพษใหต ากวา

มาตรฐาน

• น ารายได(ถาม)มาจดการสงแวดลอมใหด

ขน

ประโยชน

7

1. ปญหาสงแวดลอมมตนทนสงขนเรอยๆ

2. ใช Polluter Pays Principle อยางจรงจง

3. อปท. ขาดแคลนงบประมาณในการดแล

สงแวดลอม

4. อาจเปนจดออนใหคแขงดานการคาระหวาง

ประเทศโจมต

ท าไมจงตองม พ.ร.บ.น

8

1. เปน Umbrella Framework

ครอบคลมประเภทของเครองมอทางเศรษฐศาสตรและประเภทมลพษ

2. Comprehensive and integrative management

ก าหนดอ านาจหนาทของหนวยงานทเกยวของ

3. ขนาดของกองทนไมเลกเกนไป

แนวทางการจดสรรกองทนชดเจนและเหมาะสม

ลกษณะของ พ.ร.บ.

9

กฎหมายนม 2 ระดบ

• พ.ร.บ. EI

เพอเปนเครองมอการจดการแบบบรณาการและ

เบดเสรจ ครอบคลม EI 6 ประเภท

• พ.ร.ฎ. ภาษมลพษทางน า (BOD/TSS)

1010

การใชเครองมอทางเศรษฐศาสตรในการจดการทรพยากรธรรมชาต

ของประเทศไทยเนนดานรายไดจากการใชทรพยากร

ทรพยากร-

ธรรมชาต

การใชแรงจงใจทางเศรษฐศาสตร

กฎหมายหนวยงานทด าเนนการ

น าบาดาลคาธรรมเนยมการใช

พ.ร.บ.น าบาดาล พ.ศ. 2520

กรมทรพยากรน าบาดาล

ประมงใบอนญาตท าการประมงนานน าไทย

พ.ร.บ.การประมง พ.ศ.2490

กรมประมง

อทยานแหงชาตทางบกและทางทะเล

การเกบคาธรรมเนยมเขาอทยาน และคาบรการใชสถานทพกคางแรม

พ.ร.บ.อทยานแหงชาต พ.ศ.2504

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช

ปาไม

คาภาคหลวงปาไมพ.ร.บ.ปาไม พ.ศ. 2484

กรมปาไมใบอนญาตเกบหาของปาในเขตสงวน

พ.ร.บ. ปาสงวนแหงชาต พ.ศ. 2507

11

พ.ร.บ.เครองมอเศรษฐศาสตร

ภาษมลพษ คาธรรมเนยมผลตภณฑ

น า

อากาศ

อนๆ

แบตเตอร

ยางรถยนต

ขยะอเลก-

ทรอนกส

อนๆ

เครองมออนๆเพอการอนรกษสงแวดลอม

กองทน/หนวยงานผรบผดชอบ/งบประมาณแผนดน

ภาษทองเทยว

ภาษโลกรอน

ภาษบรรจภณฑ

อนๆ

พ.ร.ฎ. EI (เจาะจง)

12

1. ไมรอกฎหมายทมอยแตเสรมเครองมอใหม

ใหหนวยงาน

2. เปนกฎหมายแบบบรณาการ ลดความ

ซ าซอนของ EI และ กองทน

3. สรางกตการวมกนในการจดสรรเงนภาษ

และคาธรรมเนยมจากสงแวดลอม

4. สรางรายไดและศกยภาพให อปท.

5. กองทนจะมขนาดใหญเพยงพอ

จดเดนของ พ.ร.บ. น

13

แมสถานประกอบการทไดมาตรฐานกตองเสยภาษดวย

จดเดนของ พ.ร.บ. น

14

แมสถานประกอบการทไดมาตรฐานกตองเสยภาษดวย

จดเดนของ พ.ร.บ. น

รางพระราชกฤษฎกา

ภาษการปลอยมลพษทางนา

1616

ครวเรอน ---> คาธรรมเนยมบ าบดน าเสย -----> พ.ร.บ.สงแวดลอม 35

เกษตรกร---> คาธรรมเนยมผลตภณฑ (ยาฆาแมลง)

อตสาหกรรม• การผลต• โรงบ าบดน าเสยนคมฯ• โรงบ าบดน าเสยเทศบาล

บรการ• โรงแรม• ชอปปงมอล• ฯลฯ

การจดการมลพษน า

ภาษมลพษน า

พ.ร.ฎ. น

พ.ร.บ.เครองมอเศรษฐศาสตร

17

มลพษเปาหมาย

น า

โลหะหนก 5 ตว

ตองเรมทมลพษทมขอมล มความสามารถในการก ากบมากทสด

แคดเมยม นเกล โครเมยม ปรอท ตะกว

BOD TSS

18

BOD และ TSS

TSS: Total Suspended Solid ปรมาณสารแขวนลอย

สารทตกคางบนแผนกรองในการกรองน าผานแผนกรองประเภทกระดาษกรองใยแกว (Glass fiber filter -

disc) เสนผาศนยกลาง 4.7 เซนตเมตร เชน Whatman type GF/C หรอ Gelman type A

BOD: Biochemical Oxygen Demandคาบโอดบงบอกถงปรมาณความสกปรกของน าในรปของปรมาณออกซเจนทตองการ เมอน าน นถกปลอยลงสแหลงน าธรรมชาตปรมาณออกซเจนทแบคทเรยใชในการยอยสาร อนทรยชนดทยอยสลายไดภายใตภาวะของออกซเจนทอณหภม 20

องศาเซลเซยส ในเวลาหาวน ซงใชเปนการตรวจวดระดบปรมาณสารอนทรยทมอยในตวอยางน าน น ๆมนษยจะปลอย BOD ออกสธรรมชาต ประมาณ 25 กรมตอคนตอวน = 9.125 กโลกรมตอป

19

แหลงมลพษเปาหมาย

3 แหลง

• แหลงก าเนดมลพษตาม พ.ร.บ.โรงงาน (โรงงานจ าพวก 3)

• แหลงก าเนดมลพษตาม พ.ร.บ. สงแวดลอม 35

• กจการทตองขออนญาตตาม พ.ร.บ. สาธารณสข

20

ภาษมลพษน าทเสนอ

• ส าหรบผประกอบการขนาดเลก เกบอตราคงท

1,000 - 3,000 บาทตอราย

• ส าหรบผประกอบการขนาดกลาง เกบอตราคงท

3,000 – 10,000 บาทตอราย

• ส าหรบผประกอบการขนาดใหญ เกบอตราแปรผน

2,500 – 10,000 บาทตอตนมลพษ

มลพษเปาหมายไดแก BOD และ TSS

21

การจดสรรรายไดภาษ

• ผจดเกบ(กรมสรรพสามต)ไวเปนคาจดการ

• อปท. ไวใชในกจกรรมเพอสงแวดลอม

• หนวยงานผรบผดชอบ ไวเพอด าเนนกจกรรม

• น าสงกองทน

2222

การจดสรรเงนภาษมลพษน า

ภาคนอก

อตสาหกรรม

อปท.

กองทน

โรงงานจ าพวก 3

กระทรวงอตสาหกรรม

ภาษ

25%72%25%

กรอ.สอจ.

คพ.

70%

อปท.

5% สรรพสามต

3%

โรงงานจ าพวก 1 และ 2

รางพระราชกฤษฎกา

ภาษการปลอยมลพษทางอากาศ

• ผประกอบการโรงงานจาพวกท 3 ตามประเภท ชนด และขนาดทประกาศกระทรวงอตสาหกรรมกาหนด

ผมหนาทเสยภาษ

24

• ซลเฟอรไดออกไซด (SO2)

• ออกไซดของไนโตรเจน (Nox)

• ฝนละอองรวม (TSP)

ประเภทมลพษทถกเรยกเกบภาษ

25

• แบงออกเปน 2 อตรา–อตราคงท (Fixed Fee)–อตราแปรผน (Variable Fee)

• ผประกอบการขนาดเลกและขนาดกลางเสยเฉพาะภาษในอตราคงท

• ผประกอบการขนาดใหญตองเสยภาษในอตราแปรผนตามปรมาณมลพษ

26

อตราภาษ

• ขนาดเลก เสยในอตรา 10,000 - 30,000 บาท ตอป

• ขนาดกลาง เสยในอตรา 30,000 – 50,000 บาท ตอป

• ขนาดใหญ คดตามปรมาณมลพษในอตรา 1,000 – 2,000 บาท / ตน SO2 และ NOx

1,500 – 2,500 บาท / ตนTSP 27

อตราภาษ

28

การแบงขนาดโรงงาน

ขนาดโรงงาน ขนาดเตา ขนาดหมอน า

เลก นอยกวา 500 แรงมา

เลกกวา 5 ตน / ชวโมง

กลาง ตงแต 500 แรงมา ขนไป แตไมถง 1,000 แรงมา

ตงแต 5 ตน / ชวโมงขนไป แตไมถง 10 ตน/ ชวโมง

ใหญ ตงแต 1,000 แรงมา ขนไป

ตงแต 10 ตน / ชวโมง ขนไป

ภาษการปลอยมลพษหลงหกคาใชจายใหหนวยงานทรบผดชอบแลว สวนทเหลอใหนาสงเขากองทน

29

การจดการเงนรายได

• กรมโรงงาน และอตสาหกรรมจงหวด สมตรวจตวอยางมลพษทระบายออกมาจากโรงงานจาพวกท 3

• อปท. สมตรวจตวอยางมลพษทระบายออกมาจากแหลงกาเนดมลพษทเสยภาษ

• อาจมอบใหหนวยงานหรอองคกรภาครฐและเอกชนทไดรบการรบรองดาเนนการสมตรวจแทน

30

การตรวจสอบและควบคม

31

วตถประสงคของกองทน

• สนบสนนโครงการลดมลพษ/เทคโนโลย

สะอาด

• ฟนฟสงแวดลอมทเสยหาย

• เยยวยา/ชดเชยผไดรบผลกระทบ

32

กลไกการออก พ.ร.ฎ.

หนวยงาน

รบผดชอบ

initiating a

Decree

คณะท างาน เลขากรรมการ

(สศค)

คณะกรรมการนโยบาย EI

คณะรฐมนตร

Approval

กระทรวงการคลงออก

กฎกระทรวงส าหรบอตรา

ภาษและคาธรรมนยม

กระทรวงทรบผดชอบออก

ประกาศกระทรวงเกยวกบ

ดานเทคนค

3333

1. พ.ร.บ.

1. สรางความครอบคลมและความเปนบรณาการ

2. ลดความจ าเปนของการออกกฎหมายหลายรอบ

2. พ.ร.ฎ.

1. ก าหนดรายละเอยด

2. สรางความยดหยน ทนตอสถานการณ

3. เปดโอกาสใหผมสวนไดสวนเสยมสวนรวม

ท าไมถงตองมกฎหมาย 2 ชน

พ.ร.บ. พ.ร.ฎ.

3434

ท าไมถงตองมกฎหมาย 2 ชน พ.ร.บ. พ.ร.ฎ.

1. ประเภทมลพษทหลากหลาย ชวงของอตราภาษ

แตกตางกน

มลพษทางน า: BOD/TSS ชวงภาษ: พนบาท

โลหะหนก ชวงภาษ: หมนบาท

2. มลพษตางกน ใช EI กบแตละกลมตางกน

• ครวเรอน: คาธรรมเนยมการใชน า (บาท/ลบ.ม.)

• เกษตรกร: คาธรรมเนยมผลตภณฑ (บาท/กก.)

• โรงแรม/โรงงาน: ภาษมลพษ/คาธรรมเนยมการบ าบด

3535

1. เพอใหเกดความยดหยน เกดการจดการตาม

ประเภทมลพษทหลากหลาย

2. การจดการมลภาวะ (อากาศ/น า) เดยวกน อาจ

ใชเครองมอหลายชนด จงตองแยกหลาย

พ.ร.ฎ.

ท าไมไมก าหนดอตราภาษไวใน

พ.ร.บ. แตมาก าหนดใน พ.ร.ฎ.

3636

1. ในคณะกรรมการ EI และในคณะกรรมการ

กองทนมตวแทนผเสยภาษ

2. ในการออก พ.ร.ฎ. ตองมการรบฟงความ

คดเหน

จะแนใจไดอยางไรวาสทธของผเสยภาษจะไดรบ

การคมครองหากไมมการก าหนดอตราไวใน พ.ร.บ.

3737

มมมองใหมเกยวกบภาษสงแวดลอม

• ภาษรายได ภาษมลคาเพม เกบจากคนขยน

• ภาษสงแวดลอม เกบจากผกอมลพษ

จ าเปนหรอไมทตองคมครองสทธของผ

เสยภาษโดยก าหนดอตราไวใน พ.ร.บ.

3838

• มลพษอาจกระจายไปยงพนทอนๆ

• อาจตองมการลงทนรวมกนเพอใหเกด

ความประหยดจากขนาด

เมอมลพษเกดในพนทนนๆ ท าไมไมให อปท. เกบ

คาภาษมลพษไวทงหมด ท าไมตองสงกองทน

3939

1. ประเภทมลพษทหลากหลาย ชวงของอตราภาษ

แตกตางกน

มลพษทางน า: BOD/TSS ชวงภาษ: พนบาท

โลหะหนก ชวงภาษ: หมนบาท

2. มลพษตางกน ใช EI กบแตละกลมตางกน

• ครวเรอน: คาธรรมเนยมการใชน า (บาท/ลบ.ม.)

• เกษตรกร: คาธรรมเนยมผลตภณฑ (บาท/กก.)

• โรงแรม/โรงงาน: ภาษมลพษ/คาธรรมเนยมการบ าบด

40

1. มการเปลยนแปลงพฤตกรรมของผกอ

มลพษ

2. เกดพนธมตรและการจดการแบบบรณาการ

ระหวางหนวยราชการ ลดความซ าซอน

3. สงเสรมศกยภาพในการจดการสงแวดลอม

ของทองถน

ผลทคาดวาจะไดรบ

41

1. ตองการโปรโมเตอรทเขมแขง

2. ตองการ Inter-ministry Core Team ท

เขมแขง

3. ตองสรางระบบธรรมภบาล (ผาน

Database System)

4. เปนนวตกรรมไมตดกรอบเดม

ความทาทาย

42

1. การรณรงคสรางความตระหนกใหแก

สาธารณชน

2. การประสานและรวมมอกนระหวาง

หนวยงานของรฐ

3. การจดท าฐานขอมล

4. การพฒนาบคลากร

5. การเพมศกยภาพองคกร

การสงเสรมความสามารถในการด าเนนงาน

4343

ขอบคณคะ