Эцэг эх, багш, сурагчдын хоорондын харилцаа

Хүүхдийн хөгжил төлөвшилд багш, сургалтын байгууллагын үүргийг дээшлүүлэх

арга зам

Юун түрүүнд Хүүхэд гэж хэн болох, ямар ямар харьцаанд оролцож байгаа талаар авч үзье.

Хүүхэд гэдэг нь “ Монгол улсын Үндсэн хуульд”

0 – 18 насны эрх зүйн харилцаанд бүрэн орж ..........................

гэсэн хүрээллээр харилцаанд орж байдаг. Үүнээсүзэхэд хүүхдийн хүмүүжлийн анхдагч нэгж нь гэр бүл байдаг.

Гэр бүл гэдэг нь.................

Иймдхүүхэд гэр бүлдээ хайр халамжаар дүүрэн, баяр хөөртэй байхучиртай. Ихэнх эцэг эхчүүд

“Хүүхэд хүссэнээр чинь биш хүмүүжүүлснээр чинь хүн болдог” гэдэг ойлгодог ч

хэрэгжүүлж чаддаггүй бөгөөд Хүүхдүүдийнхээ гэдсийг цатгадаг шигээ дотоод сэтгэл,

оюун санааг нь тэр болгон ойлгожчаддаггүй. / Майкл Маршал/ Тухайлбал гэр бүлдээ

эцэг эхийн хайр мэдэрсэн хүүхдүүд сурлага болонбусад зүйлээрээ амжилт гаргадаг бол

анхаарал муу тавьдаг тодорхой хэмжээгэээр зодуулж шийтгүүлдэг хүүхдэд хүмүүжил

болон сурлагаараа тааруу2 байдаг гэсэн байна.

Иймээс эцэг эхийн хувьд та хүүхдийнхээ хамгийн анхны бөгөөд амьдралынх нь турш хамт

байх онцгой үнэт багш юм. Гэтэл эцэг эхчүүд буруу ойлголттой байдаг.

1 Исмаил Боз “Ангиу дирдах урлаг” 2006 он 8-тал

2 БСШУЯ –Суурь боловсролынамжилтын үнэлгээ 2007он 46-р тал

3 р баг 1

Хүүхэд

Гэр бүл

аав, ээж

ах, эгч, дүү

хамаатан, садан

Сургууль

Багш

Найз нөхөд

Анги хам толон

Эцэг эх, багш, сурагчдын хоорондын харилцаа

Энэ нь хүүхэд сургууль дээрээ юу үзэж,юу хийж байгаа, сургуулийн багш удирдлагыг нь

хэн гэдэг, ямар найз нөхөдтэй, хичээлээс гадуур чөлөөт цагаа хэрхэн өнгөрүүлэх гээд

хүүхдийн хүрээлэн буй орчинг анзаардаггүй.Хувцас хунар, хоол унд гэх мэт үр хүүхдэдээ

хандах хандлага нь материаллаг орчноос хандан хүүхдийн сэтгэл зүйд анхаарал

тавьдаггүй явдал юм.

Жишээлбэл: Сардаа нэг удаа, заримдаа улиралд ганц болдог цэг эхийн хуралд тоотой хэд

ирдэг ихэнх тохиолдолд багш эцэг эхчүүдийн харилцааны 99 % ньутсаар байдаг байна.

Энэ харилцаанаас үүдэн хүүхдэд анхаарал дутах, хичээлд дургүй болох, завсардах явдал

түгээмэл байдаг. Тухайлбал Нийслэлийн Баянгол дүүргийн 77 р сургуулийн 8дугаар

ангийнсурагч Н нь дөрвөн сараас хойш хичээлдээ яваагүй. Багш эцэг эхийн хэн нь ч

анзаараагүй. Ээж нь санаандгүйгээр хүүгийнхээ дэвтрийг үзсэнд ямар ч хичээлгүй

болохоор нь багш уруу нь ярьтал Багш танай хүүхэд манай сургуулиас шилжсэн гэсэн

хариу хэлээд сууж байх жишээтэй. Энэ харилцаанд хэн хэнийх ньүүрэг сөхөгдөж байгаа

бөгөөд багшийн хүлээх эрх үүрэгт “Хариуцсан ангийн суралцагчийн эрүүл мэндэд

анхаарал тавих мөн суралцагч болон түүний эцэг, эх, асран хамгаалагчид шаардлага тавин,

зөвлөгөө өгөх” хэмээн заажээ. Мөн нэг буруутан этгээд бол эцэг эх. Боловсролын тухай

хуулинд суралцагчдын эцэг эх, асран хамгаалагчдын хүлээх үүрэгт “Хүүхдийн авьяас,

чадварыг бага наснаас нь дэмжин хөгжүүлэх, боловсрол эзэмшихэд нь шаардагдах

нөхцөлийг бүрдүүлэх, багштай нь хамтран ажиллах, мэргэжлээ сонгоход нь хүүхэддээ

туслах мөн 16 насанд нь хүртэл суурь боловсрол заавал эзэмшүүлэх, суралцах хүсэл,

сонирхлыг нь хааж боогдуулахгүй байх” … гээд тэдний хүлээх үүргийг маш тодорхой

заагаад өгчихсөн байх юм.

Мөн хуулийн заалтаас гадна өөрсдийнх нь хайнга, ямар нэгэн сургуульд оруулчихсан бол

зүглүүлээд орхидог, багш хүүхдийг хүмүүжүүлдэг гэсэн буруу сэтгэлгээ юм.

Иймээс эцэг эхчүүд багш нартай ойр харьцаж байх талаар дараах зөвлөгөөнүүдийг зөвлөж

байна. Үүнд

Багш нарыг хүндэл

3 р баг 2

Эцэг эх, багш, сурагчдын хоорондын харилцаа

•    Багш бүхэн таны талд байдаг. Багш нар үнэхээр таны хүүхдийг сайн сурч амжилтанд хүрээсэй гэж хүсдэг. Таны хүүхэд сургууль дээрээ ямар нэг асуудалд орооцолдоод танруу утасдах нь тухайн асуудлыг тантай ярилцаж зөв шийдвэрлэхийг хүсэж буйгаас бус танд хов хүргэж байгаа хэрэг огт биш гэдгийг санаарай. Харин тэд таны талд байгаа шүү.

•    Багшид итгэ. Таны хүүхэд гэртээ ямар нэг хачин зан авир гаргахгүй байгаа нь түүнийг огт тийм зан гаргадаггүй гэсэн үг биш. Хэрвээ багш танруу утасдаад түүнийг ёс бус зан гаргасан гэвэл шууд л битгий “ Манай хүүхэд тийм биш” гэж хэлэх гэж яар. Учир нь анги танхим, гэр бүл гэдэг тэс ондоо зүйлс. Тэд гэртээ нэг үүрэг хүлээдэг ч сургууль дээрээ өөр үүрэг хариуцлага хүлээдэг. Тиймээс эцэг эх та багшийн хэлж буй үгийг нэг удаа ч гэсэн нухацтай авч үзэх хэрэгтэй.

•    Багштай уулзахдаа цаг товло. Багштай нь уулзаж хүүхдийнхээ асуудлыг ярих нь сайн зүйл. Гэхдээ гэнэт, цайны цагаараа явж очоод хэрэггүй. Үүний оронд багштай нь урьдчилан цаг тохироод тухтайхан ярих хэрэгтэй.

•    Багштай шууд асуудлыг ярилцах нь үр дүнтэй байдаг. Хэрвээ таны хүүхэд, эсвэл багшид асуудал байгаа бол шууд бүү захиргааруу гүйж очоорой. Багштай нь шууд асуудлыг ярих хэрэгтэй. Энэ нь шийдлийг олох хамгийн зөв арга. Багш нарын хэлж байгаагаар 99% д нь багш, эцэг эхчүүд ердөө утсаар яриад л асуудлыг шийдчихдэг байна.

•    Багштай ойр харилцааг үүсгэ. Эцэг эх, багшийн сайн харилцаа, багш сурагчийн сайн харилцааг үүсгэж чаддаг. Тиймээс хүүхэд тань ангиараа зугаалгаар явах гэж буй бол эсвэл нээлттэй хичээл, тэмцээн уралдаан зохиож буй бол заавал оролцоорой. Тэгээд багштай нь ойр харилцааг үүсгэ. Үүнээс та багшийг нь танихаас гадна, өөрийн хүссэн асуултаа асууж, ямар нэг асуудлыг шийдвэрлэж болно.

Мөн багш, эцэг эхийн харилцаанаас гадна эцэг эх хүүхдүүдийн хоорондын харилцаа юм.

Хүүхэдтэй харьцах харилцааг үндсэнд нь 2 төрөлд авч үзвэл:

1-р төрөлд : Эцэг эх хүүхэдтэйгээ хүндэтгэлтэй, эелдэг зөөлөн ханддаг бол хүүхэд

дарааах байдлаар эцэг эхтэйгээ хандана.

Эцэг эхтэйгээ хамт цагийг өнгөрөөхийг аль болох мэрийдэг бөгөөд тэдний

хараа хяналтгүйгээр өнгөрөөх цагнь харьцангуй бага байдаг.

Эцэг эхтэйгээ санаа бодлоо солилцож хүлээн авдаг

Эцэг эхийнхээ зөвлөгөө саналыг сонсож хүлээн авдаг

Эцэг эхтэйгээ эерэг харилцаатай байхыг мэрийдэг

2. Харин сөрөг харилцаатай ямагт уурлаж шийтгэлийгилүүд үздэг бол:

3 р баг 3

Эцэг эх, багш, сурагчдын хоорондын харилцаа

Эцэг эхийнхээ хараа хяналтыг хатуу чанга, түүний асуудалд дураараа

оролцож байгаа зогсгүй үйлдэл гэж хүлээж авдаг.

Эцэг эхтэйгээ хамт байхаас дургүйцэж аль болох тэдний хараа

хяналтнаас гадуур байхыг эрмэлздэг.

Ямар нэгэн төвөгтэй асуудлын талаар эцэг эхтэйгээ ярилцахаас айж

бэрхшээдэг

Эцэг эхийнхээ зөвлөгөөг үл ойшоодог

Эцэг эхийнхээ эсрэг болж эсэргүүцдэг

3. Эцэг эхчүүд хүүхэдтэйгээ харьцахдаа өөрсдийн мэдэлгүйгээр

анзаарахгүйгээр хүүхдийнхээ бие даасан хүсэл эрмэлзлэлийг нь

унтраадаг. Үүнд

хүүхдийнхээ үзэл бодол биеэ авч яваа байдлыг байнга

шүүмжлэх.

Эцэг эхтэйгээ санал нийлэхгүй тохиолдолд хүүхдийг

буруутай гэж ойлгуулах.

Хүүхдийнхээ ярихыг хүссэн сэдвийг өөрчлөх, ярилцахаас

зайлсхийх

Хүүхдийнхээ мэдрэмжийг үл ойшоож үгүйсгэх

Хүүхдээ алдаа гаргахад нь “ би чамд ингэнэ гэж хэлсэн шүү

дээ” гэж хэлэх

Хүүхэд нь ямар нэгэн бэрхшээлтэй тулгарахад нь түүнд нь

анхаарал халамж тавихгүй зөнд нь орхих үл хайхрах

Эдгээр зүйлийг хэрэгжүүлэхийн тулд

Хүүхдийн тань санаа бодол танийхаас эрс өөр байсан ч түүнийг үнэн сэтгэлээсээ

хүндэтгэх

Хүүхэддээ өөрийн үнэт зүйлсээ тодорхойлоход нь дэмжиж туслах

Хүүхэддээ ямар чүед хайртай хэвээр байдаг гэдгээ харуулах

Хүүхэдтэйгээ үе тэнгийн хүнтэй харилцаж байгаа мэтээр аливаа зүйлийн тухай

ярилцах

3 р баг 4

Эцэг эх, багш, сурагчдын хоорондын харилцаа

Хүүхдийнхээ шийдвэр гаргах чадвар, гаргасан шийдвэрийнхээ хариуцлагыг хүлээж

чадна гэдэгт нь итгэдгээ бодитоор харуулах

Хүүхдийнхээ мэдрэмжийг хүндэтгэх

Хүүхдээ алдаа гаргахад нь тайвшруулж санаа сэтгэлээр дэмжих

Алдаж ялагдсан ч дахин оролдож үзэхийг нь дэмжих

Хүүхдийнхээ талаар ямар нэгэн шийдвэр гаргах болвол түүний саналыг заавал

харгалзан үзэх

Ямар нэг санаа зөрөлдсөн асуудал гарахад хүүхэдтэйгээ зөвшилцөн асуудлыг

шийдвэрлэх хэрэгтэй.

Хүүхдийнхээ хичээл сурлагад анхаарал тавих

сургуулиас зохиож байгаа ажилд идэвхитэй оролцох

гэрийн даалгаврынх нь талаар хүүхэдтэйгээ байнга ярилцаж байх түүнд туслах

хүүхдийн юу уншиж байгааг нь сонирхох, тэр талаар хамтран ярилцах.

Дүгнэлт

3 р баг 5

Эцэг эх, багш, сурагчдын хоорондын харилцаа

Энэ бүгдээс үзэхэд хүүхэд хэмээх ер бусын ертөнцөд өөр өөрсдийнх нь хүслээр

ертөнцийг нь эцэг эхчүүд дэмжиж бүтээх.

3 р баг 6