- Ռուս Պարսկական պատերազմը1826-1828 .թթ

1804 . - : թ Սկսվեց Ռուս Պարսկական առաջին պատերազմը :Ռազմական գործողություններն ընթանում էին հօգուտ Ռուսաստանին

1805-1806 . , , թթ ռուսական զորքերը գրավում է Ղարաբաղի Շաքիի Շիրվանի Բաքվի: ` 1808 . խանությունները Կոտրելով հակառակորդի դիմադրությունը թ Ռուսները երկրորդ

: անգամ պաշարում են Երևանի բերդը Բերդը ամրացվել էր ֆրանսիական ռազմական : մասնագետների ղեկավարությամբ և ամուր պաշտպաբվում էր Մի քանի անհաջող

գրոհներից հետո ռուսական զորքերի հրամանատար Գուդովիչը դադարեցնում է պաշարումը :և վերադառնում Վրաստան

1812 . - թ Հայրենական պատերազմում Ռուսաստանի հաղթանակը նպաստեց ռուս պարսկական : - պատերազմի հաջող ավարտին Ռուսները պարսից թագաժառանգ Աբաս Միրզայի դեմ, :Ասլանդուզի Լենքորանի և Մեղրու ճակատամարտերում վճռական հաղթանակներ տարան

1813 . 12- - թ Հոկտեմբերի ին Ղարաբաղի Գյուլիստան գյուղում կնքվեց ռու պարսկական : , , , հաշտության պայմանագիրը Այդ պայմանագրի համաձայն Շիրակը Լոռին Ղազախը, , :Շամշադինը Զանգեզուրը Ղափանը անցնում են Ռուսաստանի տիրապետության տակ

Պարսկաստանը չէր հաշտվում Անդրկովկասի իր տարածքները Ռուսաստանին անցնելու

: իրողության հետ Իսկ Անգլիայի դրդումով : ձգտում էր վերադարձնել կորցրած տարացքները

` Մյուս կողմից Ռուսաստանը ջանում էր գրավել նաև Հայաստանը և ավելի ամրապնդել դիրքերը

:Անդրկովկասում և Մերձավոր Արևելքում 60 Պարսկական հազարանոց բանակը թագաժառանգ

- 1826 . Աբբաս Միրզայի գլխավորությամբ թ, հուլիսին խախտվելով Գյուլիստանի

, պայմանագիրը ներխուժեց Ռուսաստանի: սահմանները Երևան Հուսեյն խանի զորքերը հանկարծակի հարձակումով ներխուժեցին

:Շիրակի և Փամբակի սահմանները

Շուշիի բերդի գրավումը

60 Պարսկական զորքը հազար էր

1700- Բերդի կայազորը հորգուց էրբաղկացած

47 Շուշիի օր տևած պաշտպանությունը ` նկատելիորեն ձախողեց թշնամու

Թիֆլիսի վրա հարձ ակվելու ռազմական ծրագրերը

Պարսկական բանակի անսպասելի հարձակումը ծանր դրություն է ստեղծում : ռուսական փոքրաքանակ ռորամասերի և սահմանամերձ բնակչության համար

: Պարսկական զորքերը հուլիսի վերջին պաշարում են Ղարաբաղի Շուշիի բերդը 1700- Բերդի հոգանոց կայազորը և այնտեղ ապաստանած շրջակա բնակիչները : դիմում են ինքնապաշտպանության Պարսիկները անգլիական մասնագետների

գլխավորությամբ ակնապատում են բերդի պարիսպները և մի քանի անգամ, :գրոհում բայց հաջողության չեն հասնում

Բերդի կայազորի պետ գնդապետ Ռեուտի գլխավորությամբ ռուս զինվորները և : , հայերը տոկունությամբ դիմադրում էին Ղարաբաղի հայերը իրնեց նախնիների

, : ավանդներին հավատարիմ հերոսաբար պաշտպանում էին հայրենի հողը 47 ` Շուշիի օր տևած պաշտպանությունը նկատելիորեն ձախողեց թշնամուն

Թիֆլիսի վրա հարձակվելու ռազմական ծրագիրը:

, Հայաստանի տարբեր շրջաններում ձևավորվել էին կամավորկան ջոկատներ որոնք : - խիզախորեն մարտնչում էին թշնամու դեմ Լոռի Փամբակում քաջաբար կռվում

, - , էր Մարտիրոս Վեքիլյանի ջոկատը իսկ Ղազախ Շամշադինում Դիլիջանում հակառակորդի դեմ սրընթաց գրոհներ էին կատարում վարդապետ : Մանուչարյանի հեծյալ ջոկատը Նա պարտիզանական համարձակ

: հարձակումներով գերությունից ազատեց հարյուրավոր ընտանիքներ . 2000- 1828 . Հայազգիչ նշանավոր գենեռալ Վ Մադաթովի անոց զորաջոկատը թ

3- - սեպտեմբերի ին Շամխորի մոտ ծանր պարտության մատնեց Աբբաս Միրզայի10- հազարանոց զորամասին: Նոյն ամսին Գանձակի ճակատամարտում

: ` ռուսական զորքերը նոր հախթանակ տարան Հետապնդելով թշնամուն նրանք : 1826 . հոկտեմբերին ազատագրեցին ամբողջ Ղարաբաղը թ Ամռանը

: պարսիկների ունեցած հաջողությունները կարճատև եղան Նույն տարվա աշնանը ռուսական զորքերը տեղի բնակչության աջակցությամբ

պաշտպանությունից անցան հարձակման և թշնամուն դուրս քշեցին ռուսական: : սահմաններից Դրանով ավարտվեց պատերազմի առաջին փուլը

- Հայ Պարսկական պատերազմի ուղղությունները

- Լոռի Փամբակում Մարտիրոս Վեքիլյանի Մարտիրոս Վեքիլյանի

- , Ղազախ Շամշադինում Դիլիջանում- , Ղազախ Շամշադինում Դիլիջանում Մանուչարյանի հեծյալ ջոկատը Մանուչարյանի հեծյալ ջոկատը

. 2000-Վ Մադաթովի անոց. 2000-Վ Մադաթովի անոց զորաջոկատը զորաջոկատը

1828 . 3-թ սեպտեմբերի ին1828 . 3-թ սեպտեմբերի ին Շամխորի մոտ ծանր Շամխորի մոտ ծանր

պարտության մատնեց պարտության մատնեց- Աբբաս Միրզայի- Աբբաս Միրզայի

10- հազարանոց զորամասին10- հազարանոց զորամասին::

Գանձակի ճակատամարտում Գանձակի ճակատամարտում ռուսական ռուսական

:զորքերը նոր հախթանակ տարան :զորքերը նոր հախթանակ տարան

1826-Մադաթովի կենսագրության մի նոր էջ է բացում1828 . - : թթ ռուս պարսկական պատերազմը

( ) Ելիզավետպոլի Գանձակի վճռորոշ ճակատամարտում Մադաթովը մարտնչում է առաջին գծում և ապահովում

: ռուսական բանակի հաղթանակը Այդ հաղթանակի համար . գլխավոր հրամանատար Ի Պասկևիչը Մադաթովին

- :ներկայացնում է գեներալ լեյտենանտի կոչման1828 . թ գարնանը գեներալ Մադաթովը տեղափոխվում է

, Բալկաններ ուր գլխավորում է հուսարական դիվիզիան - : 1829 . և մասնակցում ռուս թուրքական պատերազմին թ

2- , սեպտեմբերի ին Թուրքիան որ Ադրիանապոլսի մոտ , ջախջախիչ պարտություն էր կրել հաշտության

: ` պայմանագիր է կնքում Եվս երկու օր անց սեպտեմբերի4- , « » ին փառապանծ գեներալին տապալում է թոքերի

` , հին հիվանդությունը թոքախտը որն այն տարիներին :անբուժելի էր

I- , Ռուսական գահակալ Նիկոլայ ի կարգադրությամբ գեներալ Մադաթովի աճյունը տեղափոխվում է Ռուսաստան և

:հողին հանձնվում Պետերբուրգում

Ռուսական զորքերի Ռուսական զորքերի I I արշավանքը Երևանի վ արշավանքը Երևանի վրարա

Ռուսական զորքերի Ռուսական զորքերի IIII արշավանքը արշավանքը Երևանի վրա Երևանի վրա

III Ռուսական զորքերի արշավանքը III Ռուսական զորքերի արշավանքը Երևանի վրա Երևանի վրա

Երևանի գրավումը Երևանի գրավումը

Երևանիբերդը

Երևանի բերդի գրավումը Երևանի բերդի գրավումը1827 .թ1827 .թ

Ռուսական մեդալ ի պատիվ Երևանի Ռուսական մեդալ ի պատիվ Երևանիգրավմանգրավման

գրավումներ

Էջմիածին Աբասաբադ

« , Հասավ ժամը երբ աչքերով պիտի տեսնենք Արարատյան աշխարհի և հայոց …, ´ , ´ , ´ ազգի ազատագրությունը ոտքի կանգնեք հայո ց քաջեր թոթափեցե ք

, ´ , ´ պարսից լուծը ուրախացրե ք ալեզարդ Մասիսին մի անգամ արյունով ներկեցե ք ´ »հայրենի հողը և ապա ապրեցե ք ազատ

Ներսես Աշտարակեցի

1827 . թ Գարնանը Երմոլովին փոխարինած գեներալ Պասկևիչի : գլխավորությամբ վերսկսվեցին պատերազմական գործողությունները

Ապրիլի սկզբին ռուսական բանակի առաջապահ զորամասը շարժվեց դեպի Երևան և նույն ամսվա կեսերին առանց դիմադրողության գրավեց

: : Էջմիածինը Շուտով անձնատուր եղավ Նախիջևանի խանը Արաքսի ափին գտնվող Աբասաբադ բերդը գրավելու համար կատաղի մարտերում

: պարսիկները ջախջախիչ պարտություն կրեցին Երբ գեներալ Կրասովսկին իր զինվորներին ամռան շոգերից պատսպարվելու համար

, - 30-հանգիստ էր տվել Արագածի լանջերին Աբբաս Միրզան : հազարանոց զորքով հանկարծակի հարձակվեց Էջմիածնի վրա

17- Օգոստոսի ին Օշական գյուղի մոտ տեղի ունեցավ արյունահեղ ճակատամարտ Կրասովսկու փոքրիկ զորամասի և թվով տասն ամգամ

: գերազանցող պարսկական զորքերի միջև Ռուս զինվորները և նրանց շարքերում մարտնչող հայ կմավորները խիզախությամբ ծանր

կորուստներով կարողացան պաշտպանել Էջմածինը թշնամու ձեռքն : ընկնելուց և ավերումից Ճակատամարտում զոհված ռուս զինվորների

հի շատակը հավերժացնելու համար Օշականից Էջմիածին տանող , :ճանապարհի վրա հուշարձան կառուցվեց որը կանգուն է մինջև օրս

Օշականի ճակատամարտիհուշարձանը

Օշականիճակատամարտը

Ռուսներին հաջողվեց առանց կորուստների գրավել պարսկական կարևոր ` : ամիրություններից մեկը Սարդարապատը Դրանից հետո ռուսական զորքը

: շարժվեց և պաշարեց Երևանը Երևանի բերդը կառուցված էր քաղաքի ` : Հարավային մասում Հրազդան գետի բարձր ու ժառոտ ափին Այն երեք կողմից

: շրջապատված էր երկշարք պարիսպներով Բերդի շուրջը փորված էին մեծ, : փոսեր որոնք լցված էին ջրով Այն ամրացված էր եվրոպական ռազմական

: մասնագետների ղեկավարությամբ Հասան խանը այս ամգամ ևս հրաժարվում է : հանձնել բերդը Երևանի գրավման համար Պասկևիչը ստացավ « Կոմս

»էրիվանսկի : տիտղոսը Ռուսներից և հայերից շատերը պարգևատրվեցին « » :երևանի բերդի գրավումը մեդալով

Երևանի գրավումը ոչ միայն ռազմական այլև քաղաքական խոշոր : իրադարձություն էր Դրա հետ էր կապում հայ ժողովուրդը իր լավ ապագայի

: , հույսերը Երևանի գրավումը ուրախության ինչպես Հայաստնի այնպես էլ :հայկական գաղութների բնակչությունը

, Պատերազմում մեծ էր ժամանակի նշանավոր գործիչ վրացահայության հոգևոր , առաջնորդ Ներսես Աշտարակցու դերը որը սրտառուչ կոչերով ոգեշնչում էր

: « ,- ,- հայրենակիցներին Հասավ ժամը գրում էր նա երբ աչքով պիտի տեսնեք …, , Արարատյան աշխարհի և հայոց ազգի ազատագրությունը ոտքի կանգնեք

, , , հայոց քաջեր թոթափեցեք պարսից լուծը ուրախացեք ալեզարդ Մասիսին մի »:անգամ արյունով ներկեցեք հայրենի հողը և ապա ապրեցեք ազատ

Պատերազմին ակտիվ մասնակցություն ունեցան հայ կամավորները և: 1827 դեկաբրիստները թվի գարնանը Ներսե Աշտարակեցու և Հարություն

Ալամդարյանի գլխավորությամբ Թիֆլիսում կազմակերպվեցին կամավորական, ջոկատներ որոնք ռուսական զորամասերի հետ մասնակցեցին ռազմական

: 1827 . 117 գործողություններին թ մարտին Թիֆլիսում կազմակերպվեց հոգուց : բաղկացած հայ կամավորների առաջին ջոկատը Մայիս ամսին քաղաքի այդ

600 :ջոկատներում ցուցակագրվել էին շուրջ կամավորներ

` Երեվանյան արշավանքի ժամանակ կամավորների շարքերը համալրվեցին 100 : հասնելով ավելի քան հոգու

Պատերազմական գործողություններին գործուն մասնակցություն ունեցան : 70 3000 Կովկաս աքսորված դեկաբրիստները Նրանցից սպաներ և

: շարքայիներ մասնակցեցին ռազմական գործողություններին Աչքի ընկնող . , . , . , . դեկաբրիստներից էին Ե Լաչինովը Մ Պուշչինը Դ Դավիդովը Ի

, . : Բուրցովը Ն Օրժիցկին և շատ ուրիշներ Դեկաբրիստ սպաների ռազմական , խոշոր գիտելիքները շարքայինների փորձն ու մարտունակությունը էական

:նշանակություն ունեցան հաղթանակի գործում

. Ն Օրժիցկին. Ն Օրժիցկին. Մ Պուշչին. Մ Պուշչին

. Դ Դավիդով. Դ Դավիդով

:Թուրքմենչայի պայմանագիրը Երևանը գրավելուց , հետո սպասվում էր որ պարսիկները

, հաշտություն կխնդրեն բայց դա տեղի: չունեցավ Ռուսական զորքերը շարունակեցին

, հարձակումը և հետապնդելով բարոյալքված, , ` , թշնամուն գրաքվեցին Թավրիզը ապա Խոյի , : Սալմաստի գավառները մի շարք քաղաքներ

, Պարսիկները հաշտություն խնդրեցին որն : ընդունվեց ռուսական կառավարության կողմից Թավրիզից Թեհրան տանող ճանապարհի վրա

1828 . գտնվող Թուրքմենչայ գյուղում թ 10- Փետվարի ին կնքվեց հաշտության

: -պայմանագիր Դրանով ավարտվեց ռու , պարսկական պատերազմը և այլևս ոչ մի

պատերազմ տեղի չունեցավ երկու հարևան : երկրների միջև