Εργασία στην Τοπική Ιστορίατης Γ΄Γυμνασίου

ΠΑΤΡΑΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ ΑΣΤΙΚΗ

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΝ 19 ΑΙΩΝΑ• Στόχοι μελέτης• Ιστορικά γεγονότα -συνέπειες στη ζωή των κατοίκων

• Αστικό πολεοδομικό και αρχιτεκτονικό περιβάλλον και ανάπτυξη

• Βιομηχανικός τομέας (ακμή-κάμψη)-εμπόριο-Λιμάνι-Εγοστάσια

• Δημογραφική κατάσταση της περιοχής-κοινωνική διαστρωμάτωση

• Οικονομική κατάσταση κατοίκων -επαγγέλματα-σταφιδοπαραγωγή

• Εκπαίδευση – πτυχές πολιτικής και θρησκευτικής προβολής

• Τεχνολογία -τέχνη -ο ρόλος των γυναικών

• Σύστημα συγκοινωνιών

ΕΜΠΟΡΙΟ ΕΚΒΙΟΜΗΧΑΝΟΠΟΙΗΣΗ

• ΠΑΤΡΑ:Πόλη πολύμορφη,με σπουδαία γεωγραφική θέση,πόλη εμπόρων

• Ο Πουκεβίλ (Γάλλος πρόξενος στην Πάτρα και προ του 1821) έλεγε:<< εδώ ζει κανείς ευγενικά όταν ζει απο το εμπόριο>>

• 1836 ίδρυση του Εμπορικού Επιμελητηρίου• 1845 -Πιστωτικά ιδρύματα:Εθνική Τράπεζα,Ιονική• Εργοστάσια:Ακτή Δυμαίων• Η λοιπή Ελλάδα επένδυε στην Πάτρα κεφάλαια σε

ακίνητα και επιχειρήσεις μέχρι τουλάχιστον την απελευθέρωση της Μακεδονίας.

Υδρόμυλοι αφοι Λιάλιου δίπλα στον ποταμό Γλαύκο ίδρυση 1853

H οινοπνευματοποιία Aσημακοπούλου (1870

Tο νηματουργείο Aργύρη Aποσκίτη

Kτίριo Eξαγωγικού Eμπορίου «Eρμής». Oικία του μεγαλέμπορου και εφοπλιστού Παπαγιάννη, επί της πλατείας Γεωργίου της δεκαετίας 1870-80,

Σύστημα συγκοινωνιών

ΛΙΜΑΝΙ-• Ναυτιλία -αυξημένη λιμενική κίνηση

• -μεταναστευτική κίνηση

• -διακίνηση σταφιδοκαρπού

• -εξαγωγή κρασιών

• -λιμενικά έργα ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΟΣ 1887 επί Χ.Τρικούπη

Διάνοιξη διώρυγας Ισθμού Κορίνθου 1893

Η ν ε ώ τ ε ρ η π ε ρ ί ο δ ο ς τ ο υλ ι μ α ν ι ο ύ α ρ χ ί ζ ε ι α π ό τ ο 1 8 3 6 μ ετ ο ξ ε κ ί ν η μ α τ ω ν ε ν ε ρ γ ε ι ώ νκ α τ α σ κ ε υ ή ς τ ε χ ν η τ ο ύ λ ι μ έ ν α , π ο υ α π ο φ ά σ ι σ ε τ ο Δ η μ ο τ ι κ όΣ υ μ β ο ύ λ ι ο τ η ς π ό λ η ς . Τ ο 1 8 3 8 κ α τ α σ κ ε υ ά σ τ η κ ε τ ο π ρ ώ τ ο μ έ ρ ο ςτ ο υ ( ξ ύ λ ι ν ο υ ) μ ώ λ ο υ μ ή κ ο υ ς 3 5 μ . ( χ ω ρ ί ς φ ω τ ι σ τ ι κ ή π η γ ή ) . Δ ύ οχ ρ ό ν ι α α ρ γ ό τ ε ρ α ε π ε κ τ ά θ η κ εκ α τ ά 2 0 μ . , χ ω ρ ί ς ό μ ω ς ν αι κ α ν ο π ο ι ε ί τ ι ς α ν ά γ κ ε ς τ η ςν α υ σ ι π λ ο ΐ α ς . Π α ρ ά τ η ν α π ό τ ό τ ευ π ό δ ε ι ξ η τ η ς α ν α γ κ α ι ό τ η τ α ςκ α τ α σ κ ε υ ή ς τ ο υ Φ ά ρ ο υ , α υ τ ό ς θ αγ ί ν ε ι μ ε τ ά α π ό 1 7 χ ρ ό ν ι α ( 1 8 5 8 ) . Τ αλ ι μ ε ν ι κ ά έ ρ γ α σ υ ν ε χ ί σ τ η κ α νκ α ι τ η δ ε κ α ε τ ί α τ ο υ 1 8 5 0 ( λ ι μ ε ν ο β ρ α χ ί ο ν α ς , α π ο β ά θ ρ α ) , α λ λ ά ή τ α ν α ν α π ο τ ε λ ε σ μ α τ ι κ άλ ό γ ω τ ο υ μ ι κ ρ ο ύ β ά θ ο υ ς τ η ςθ ά λ α σ σ α ς ό π ο υ δ ε ν ε π έ τ ρ ε π ε τ η νπ ρ ο σ έ γ γ ι σ η μ ε γ ά λ ω νι σ τ ι ο φ ό ρ ω ν .

O κεντρικός μώλος Aγίου Nικολάου.

Έναρξη Τουρκοκρατίας – Διάρκεια

Ιστορίατης Γ΄Γυμνασίου

Από τους μαθητές :Καγιούλη Πέτρο Κουτροπούλου

Νικολίτσα

Ήταν η πρώτη επαναστατική εστία μαζί με την υπόλοιπη Αχαΐα και τη Μάνη.

Ήταν η μεγαλύτερη και πιο ευημερούσα οικονομικά πόλη της Πελοποννήσου.

Ελληνική Επανάσταση του Ελληνική Επανάσταση του 1821-18291821-1829

Η πρώτη σπίθα άναψε στηνΗ πρώτη σπίθα άναψε στην Πάτρα. Πάτρα.

Πλούσιοι Πατρινοί έμποροι είχαν οριστεί πρόξενοι των μεγαλύτερων ευρωπαϊκών κρατών. Ο πρόξενος της Ρωσίας Βλασσόπουλος ήταν επίσης μέλος της Φιλικής Εταιρίας. Μέσα Φεβρουαρίου του 1821: 1) Οι Πατρινοί

αρνήθηκαν να καταβάλουν έκτακτες εισφορές για τον εξοπλισμό και τα πολεμοφόδια του Οθωμανικού στρατού που πολεμούσε εναντίον του Αλή Πασά.2)Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος την ίδια εποχή μαζεύει πολεμοφόδια και οργανώνει τα μέλη της φιλικής

Αντιδράσεις των Τούρκων:28 Φεβρουαρίου- 18 Μαρτίου

:Μετέφεραν τα υπάρχοντά τους και τις οικογένειές τους στο

φρούριο και οχυρώθηκαν εκεί. 23 Μαρτίου: Οι Τούρκοι

εκτόξευσαν επιθέσεις εναντίον της πόλης καίγοντας συνοικίεςΕπίθεση των Ελλήνων :

Οι επαναστάτες με αρχηγό τον αγωνιστή Καρατζά ,έναν ντόπιο

τσαγκάρη, αντεπιτέθηκαν και έκλεισαν τους Τούρκους στο

κάστρο.

25 Μαρτίου 1821.Η επίσημη έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης θεωρείται ότι έγινε στο εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου στην Πάτρα

Ο ορθόδοξος μητροπολίτης και μέλος της Φιλικής Εταιρίας Παλαιών Πατρών Γερμανός Γ΄, που απουσίαζε από την Πάτρα, επέστρεψε στην πόλη και ευλόγησε τον αγώνα.

26 Μαρτίου 1821:Τουρκική δύναμη 300 στρατιωτών, κυρίως ιππικό, με διοικητή τον Γιουσούφ Πασά, που κατευθυνόταν από τα Ιωάννινα στην Εύβοια, άλλαξε πορεία και αποβιβάστηκε στην Πάτρα στις 3 Απριλίου. Λεηλάτησε και κατέστρεψε την πόλη. 30 Αυγούστου 1828 : Ο Γάλλος στρατάρχης Νικόλαος-Ιωσήφ Μαιζών καταλαμβάνει με Γαλλικά στρατεύματα την πόλη της Πάτρας εκδιώκοντας την Τουρκο-Αυγυπτιακή φρουρά του Ιμπραήμ και παραδίδει την πόλη στη νεοσύστατη Ελληνική Κυβέρνηση του Καποδίστρια αν και ήθελε την πόλη της Πάτρας στο βάθος γαλλική ημιαποικία .

1828 ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ ΑΝΟΡΘΩΣΗ ΠΑΤΡΑΣ

Κατά τη διάρκεια του επαναστατικού αγώνα καταστράφηκε η πόλη σχεδόν ολοκληρωτικά. Η σύγχρονη πόλη κτίσθηκε από τον Καποδίστρια στο χώρο της αρχαίας

Η απελευθέρωση το 1828 βρίσκει την Πάτρα σε κατάσταση ερήμωσης, φτώχειας, υποφέροντας οι κάτοικοι από ελονοσία.

ΚΑΤΟΙΚΟΙ:4000

Οικογένεια Καλαμογδάρτη κτηματούχοι , σταφιδέμποροι-πολιτικοί

• Ανδρέας • Γεννήθηκε στην Πάτρα και ήταν

γόνος της πατρινής οικογένειας προυχόντων.Το 1829 εκλέγεται δημογέροντας της Πάτρας και ήταν αντιπρόσωπος Πατρών στην Εθνοσυνέλευση του Άργους. Εκλέχθηκε μέλος της Γερουσίας που αντικατέστησε το Πανελλήνιον. Τάχθηκε υπέρ της έλευσης στην Ελλάδα του Λεοπόλδου γι' αυτό και έπεσε σε δυσμένεια από τον Καποδίστρια. Επί Όθωνα διορίστηκε γενικός οικονομικός επίτροπος των νομών Αχαΐας και Ηλείας

"

Καλαμογδάρτης

–

Αντώνιος Καλαμογδάρτης: Γιός του φιλότουρκου και πρόκριτου Πατρέων Ανδρέα Καλαμογδάρτη. Κατα την περίοδο της επανάστασης συμμετείχε στο σώμα του Φαβιέρου και στην πολιορκία της Ακροπόλεως στην Αθήνα. Ασχολήθηκε με την πολιτική. Το 1843 διάβασε απο τις βρύσες της Πλατείας Γεωργίου το σύνταγμα. Γι'αυτό το λόγο η πλατεία για μια εποχή ονομαζόταν "Καλαμογδάρτη" .

–

Το πατραϊκό φρούριο παραδίδεται από τους Τούρκους στους Γάλλους .Στην Πάτρα τότε αρχίζει– Υλοποίηση αναγεννησιακού προγράμματος από τον πολιτικό ηγέτη

Ιωάννη Καποδίστρια για να ανορθώσει τη Πάτρα.– Πολεοδόμοι, αρχιτέκτονες:Σταμάτης Βούλγαρης για την Πάτρα:

Οκτώβρης 1828Οκτώβρης 1828

– Κορυφαία όμως πολεοδομική δουλειά είναι ο σχεδιασμός της πόλεως των Πατρέων: προτείνει συγκεκριμένα να ανεγερθεί στην παραλία η οποία είναι πιο ελεύθερη και εκτεταμένη περιοχή: έχει σχήμα μεγάλου τετράπλευρου παραλληλόγραμμου. Ξεκινά από την παραλιακή ζώνη και καταλήγει στις παρυφές της Παλιάς Πάτρας..Στόχος διαφύλαξη αρχαιολογικών χώρων

1.Δεκαεπτά κάθετοι ευρύτατοι ανηφορικοί δρόμοι διασταυρώνονται από το 1834 με οκτώ οριζόντιους διαιρώντας την πόλη σε εκατό μεγάλα 2.Δενδροφύτευση της Πάτρας .3.Ο ΣταμάτηςΒούλγαρης αυτός ο πρωτοπόρος κερκυραίος ιδεαλιστής ξεκίνησε ενεργά το 1830 και το1858 η έκταση του σχεδίου του έφτανε τα 644 στρέμματα.4.Η Πάτρα ήταν η βασικότερη οικονομική δύναμη της Πελοπονήσσουοικοδομικά τετράγωνα με συμμετρικές πλατείες και σύνθεση γεωμετρική.

Αστικό πολεοδομικό και αρχιτεκτονικό περιβάλλον και ανάπτυξη

– Η ΆΝΩ Πόλη έχει ακανόνιστη διάταξη– Οι μεγάλες κλίσεις ακολουθούν την

αρχιτεκτονική των νησιωτικών συνόλων

– Η Κάτω Πόλη αναπτύσσει αρχιτεκτονική αναγεννησιακού χαρακτήρα

– Το Δημοτικό θέατρο κτίστηκε από τον αρχιτέκτονα Ερνέστο Τσίλερ το 1872 σε νεοκλασικό ρυθμό .Αποτελεί το παλαιότερο σωζόμενο θέατρο στην Ελλάδα.

Αστικό πολεοδομικό και αρχιτεκτονικό περιβάλλον και ανάπτυξη

Το Δημοτικό θέατρο ΑΠΟΛΛΩΛ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΑΣΤΡΩΜΑΤΩΣΗ ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ

Η ΜΠΥΡΑ ΣΤΗΝ ΠΑΤΡΑ

Ένα ποτό που δεν κινδύνευσε να ξεχαστεί, αλλά αντιθέτως συγκεντρώνει προτίμηση μεγάλης μερίδας Πατρινών από τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1880, όταν παρουσιάστηκε στην πόλη το πρώτο μπαρ, έως σήμερα είναι η μπύρα. Από τις ζυθοποιίες που κατά καιρούς ιδρύθηκαν στην Πάτρα η μεγαλύτερη και μακροβιότερη ήταν εκείνη του Μάμου. Το εργοστάσιο της εγκαινιάστηκε στις 8 Νοεμβρίου 1909. Το κτήριο ήταν μικρογραφία γνωστής μεγάλης μπυραρίας του Μονάχου.

• 1887: Άρχισαν να πηγαίνουν και κυρίες στις μπυραρίες

• 19ος αιώνας: Τα φορέματα κάλυπταν το σώμα τους από το λαιμό ως τον αστράγαλο, που αρκετές φορές κατέληγε σε «ουρά».

• 1910-11: Εμφανίστηκε το αντραβέ (μακριά φούστα, που ανάγκαζε τις γυναίκες να βαδίζουν με μικρά βήματα).

• 1914-18: Από το αντραβέ προήλθε το πρώτο σχιστό στα πλάγια φουστάνι.

• 1920-30: Επινοήθηκε η πολύπτυχη (πλισέ) φούστα συνδυασμένη με ευρύχωρη μπλούζα. Επίσης παρουσιάστηκαν τα κοντομάνικα καλοκαιρινά φορέματα.

ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ ΓΥΝΑΙΚΩΝ

Μέχρι 1900: Ήταν πλατύγυρα και φορτωμένα με πτερά, άνθη, βελούδα,

δαντέλες κ.α. ΚΑΠΕΛΑ

H π ενσωμάτωση μιας εμ ορικής οικογένειας από τη Σμύρνη στη νεοελληνική Πάτρα

O εμπορικός οίκος Γερούση H οδός Aγ. Nικολάου με όψη προς πλατεία Γεωργίου.Οικονομική ακμή της παλιάς Πάτρας Πληθυσμός ελληνικός και ξένος. Πολυεθνικός χαρακτήρας.Ο Περικλής Γερούσης έγινε Δήμαρχος το 1870. 19 αι. ο τοπικισμός κυριαρχεί.

1865-1870Στο οικιστικό μέτωπο της παραλίας κυριαρχεί

ο κλασικισμός

Τέλος Τέλος

Γυμνάσιο: Δεμενίκων Σχολ.Έτος:2012-2013

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΦΙΔΑΣ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΦΙΔΑΣ

Η ΜΑΥΡΗ ΣΤΑΦΙΔΑΗ ΜΑΥΡΗ ΣΤΑΦΙΔΑ

Οι επαναστικοί χρόνοι βρίσκουν την Πάτρα με μεγάλη γεωργική παραγωγήΑπό το 1828 ορθοποδεί η πόλη ύστερα από τις υλικές καταστροφές τηςΤο σημαντικότερο εξαγωγικό προϊόν της Ελλάδας

κατέβασε ανθρώπους από τα βουνά για να καλλιεργήσουν τα καινούργια αμπέλια που απέδωσαν βέβαια μακροπρόθεσμα

ΓερμανούςΣμυρνιούςΕγγλέζουςΙρλανδούς ΕπτανήσιουςΚαλαβρυτινούς

Με αποτέλεσμα ένα ιδιαίτερο μείγμα

Πατρινού

κοσμοπολιτισμού

η μαύρη σταφίδα :

Δημιούργησε αστικούς και ημιαστικούς πληθυσμούςΈκανε να χτιστούν όμορφα σπίτια και επαύλεις Ξεχέρσωσε χιλιάδες στρέμματα γης Ενίσχυσε την ανάγκη για γράμματα και για δρόμουςΠροσήλκυσε στην Πάτρα :

ΠΑΝΣΠΕΡΜΙΑ-ΕΤΕΡΟΧΘΟΝΕΣ-ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ-ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑ

Ζωντάνεψε λιμάνια Έδωσε την ώθηση για βιομηχανίες Έβαλε τις γυναίκες στην εργασία

Κέντρο εξαγωγής της γίνεται το λιμάνι της Πάτρας

Η έπαυλη Κόλλα (στην περιοχή Κουκούλι) με σταφιδάμπελα

Παράγεται όχι μόνο στην περιφέρεια της αλλά και στις γειτονικές επαρχίες της Ήλιδας και του Αιγίου στην απέναντι Αιτωλοακαρνανία ή στην πιο μακρινή Μεσσηνία.

Τα λιμάνια της Βοστίτσας και του Κατάκωλου βρίσκονται πάντα, από πλευράς εξαγωγικών δραστηριοτήτων,στην δεύτερη θέση.

Εξάγετε από την εποχή της φραγκοκρατίας (15 αι.) από το λιμάνι της Πάτρας

Η παραγωγή της ήταν 5.000.000 λίτρες Η καλλιέργεια της αίτιο για την δημιουργία νέων οικισμών

Μετακίνηση αγροτικού πληθυσμού από τα Καλάβρυτα και την Κορινθία

Aποξήρανση της σταφίδας μέσα σε ξύλινες σκαφίδες, εργασία που γινόταν κυρίως από γυναίκες και παιδιά..

Φθινόπωρο -εξαγωγή. Kασόνια σταφίδας στην παραλία-19 αι.

Φόρτωση σταφίδας στο λιμάνι της Πάτρας προς εξαγωγή

Πριμαρόλι : το πλοίο που φόρτωνε πρώτο τον καρπό της μαύρης σταφίδας για κάποιον από τους 6 ή 7 προορισμούς της .

Η προσοδοφόρος καλλιέργεια &

Το ενδιαφέρον των δυτικών εμπόρων για την ελληνική σταφίδα

Αλλάζει τις συνήθεις των καλλιεργητών

Μετατρέπουν τις εκτάσεις σιτηρών και πατάτας σε αμπέλια σταφίδας

Η υπερπαραγωγή όμως κάποια στιγμή έφερε το πρόβλημα της μη απορρόφησης των μεγάλων ποσοτήτων από τους ευρωπαίους εμπόρους και την πτώση των τιμών. Μια λύση που πρότειναν κάποιοι ήταν η οινοποίηση και ο έλεγχος της ποιότητας του προϊόντος.

Στην Πάτρα ενδιαφερόταν ο Γερμανός Γουσταύος Κλάους με την μονάδα παραγωγής οίνου στα ανατολικά της πόλης , λειτουργούσα ως σήμερα και

πασίγνωστη ως << Αχάια Κλάους >><< Αχάια Κλάους >>

Ξεριζώνουν και τα λιοστάσια θεωρώντας ότι η παραγωγή της σταφίδας θα τους αποδώσει περισσότερα κέρδη από ότι η ελιά

Η Αχάια Κλάους σε καρτ-ποστάλ. Άποψη από τον Ομπλό

Tα φημισμένα κρασιά της «Aχάια–Kλάους»-Γουσταύος Κλάους

Το εμπόριο της σταφίδας : 1851 υπέστη πρώτη φορά κρίση

Συνέπειες της κρίσης :

Πλήττει το εμπόριο τηςΤο ήμισυ της παραγωγής μένει στις αποθήκες (22.000.000ενετικές λίβρες )Οι έμποροι και οι κτηματίες προσπαθούν να δουν την παραγωγή και την

εκμετάλλευση της σταφίδας έξω και πάνω από την συγκυρία Ο αντίκτυπος της γίνεται περισσότερο αισθητός μετά την χρεοκοπία 2 μικρών

αγγλικών εξαγωγικών οίκων Θα την διαδεχθεί η τοπική κρίση της υποπαραγωγής. Το 1856 η παραγωγή

επανέρχεται σε υξηλά επίπεδα αλλά από την Ευρώπη δεν αργούν να φτάσουν τα μηνύματα μιας νέας κρίσης που έγινε αισθητή στην πόλη με την μεγάλη πτώση της τιμής της σταφίδας

Χτυπούσε και τις μικρές τοπικές επιχειρήσεις ,όχι μόνο τις μεγάλες, και τις εξόντωνε ανελέητα

Το κράτος προχώρησε από το 1895 στην εφαρμογή του ληστρικού μέτρου του παρακρατήματος , σύμφωνα με αυτόν –για να μην πέσουν δήθεν οι τιμές –έπαιρνε από κάθε σταφιδοπαραγωγό το 15 % της παραγωγής του προϊόντος αυτού και το έβαζε στις δημόσιες αποθήκες για να το χρησιμοποιήσουν στην οινοπνευματοποιία .Με την εφαρμογή όμως αυτού του μέτρου ,το κράτος κατόρθωσε μέχρι το 1898 να εισπράξει 7.745.410 δραχμές χωρίς αυτό το ίδιο να ξοδέψει ούτε μια δεκάρα για τη σταφιδοπαραγωγή

Από την κρίση κάποιοι μεγαλέμποροι βγήκαν κερδισμένοι ,άλλοι όμως όπως και οι περισσότεροι σταφιδοπαραγωγοί καταστράφηκαν οικονομικά. Όσοι είχαν ξεχερσώσει τα χωράφια τους ή τα περιβόλια τους ή τους ελαιώνες τους ,για να τα μετατρέψουν σε αμπέλια σταφίδας ,γρήγορα κατάλαβαν το λάθος τους !

Οι τιμές ανέβηκαν Οι αγορές απορρόφησαν όλα τα αποθέματα που είχαν μείνει στις αποθήκες του

εξωτερικού

Όσοι έμποροι είχαν προαγοράσει ,κέρδισαν αφού οι τιμές ανέβηκαν τις 200 –230 δραχμές

Ακούστηκαν πτωχεύσεις από εκεί που δεν το περίμεναν Στα χωριά οι παραγωγοί οδύρονταν Τέλος……σε πολλών τα αμπέλια δεν είχε μείνει ούτε σπυρί σταφίδας

Εκπαίδευση – πτυχές πολιτικής και θρησκευτικής προβολής

• Διακίδειος Σχολή Λαού

• Η μεγάλη εκκλησιαστική ιστορία της πόλης είναι συνδεδεμένη με τον εθνικό μας αγώνα

• Στην Πάτρα δεν υπάρχει καμιά μονομέρεια και κανένας κυρίαρχος ιδιωματισμός.Οι Πατρινοί μιλούν την κοινή δημοτική γλώσσα.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ1)ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ Ιστορίες της πόλης Εκδόσεις περί τεχνών2)Καποδιστριακή Πάτρα -Ιστορική μονογραφία- ΒΑΣΙΛΗ ΒΟΥΛΓΑΡΗ Εκδόσεις περί τεχνών3) Ιστορία του Ελληνικού έθνους, Νεώτερος Ελληνισμός από 1833 ως 1881, τ. ΙΓ΄,. Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών4)Μαρασλής Α. (1983), Ιστορία της Πάτρας, Πάτρα, εκδόσεις Πήγασος5)Μαρασλής Α. (2003),Πάτρα 1900,Πάτρα, Εκδορικός Οίκος Α. Α.Λιβάνη6)Μούλιας Χ. (…),Το λιμάνι της σταφίδας-Πάτρα 1828-1900,εκδόσειςΠερί Τεχνών7)Πανίτσας,Γ.Κ.(1999). Εμπόριο και βιομηχανία8) Οικονομική ζωή και εμπορικές δραστηριότητες από τον 19ο αι. έως τον Μεσοπόλεμο. Η καθημερινή-Επτά Ημέρες.21/2/19999)Ο ρόλος της γυναίκας στην κλωστϋφαντουργεία της Πάτρας τον 19 αι-έρευνα μελέτης -Σταματίκη Αγκότη - Πρόγραμμα κοινοτικήςπ / 2000-2006ρωτοβουλίας Ελλάδα Ιταλία10) π :www.paliapatra.grΦωτογραφίες αλιά Πάτρα

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ