บทท�� 4 รวบรวมความต้�องการ(Requirements Gathering)การว�เคราะห์�และออกแบบระบบ

(System Analysis and Design

วั�ตถุ�ประสงค์� เห็�นค์วัามส�าค์�ญของการวั�เค์ราะห็�ค์วัามต�องการ เพื่��อให็�ได้�

มาซึ่"�งค์วัามต�องการที่$�แที่�จร�งและถุ(กต�อง บอกบที่บาที่ห็น�าที่$�ของผู้(�ใช้�ที่$�ด้$ สามารถุน�าค์วัามต�องการที่$�รวับรวัมมาผู้,านการวั�เค์ราะห็�

และบ�นที่"กอยู่(,ในร(ปแบบเอกสารได้� ที่ราบถุ"งบที่บาที่ของสเตค์โฮลเด้อร� ซึ่"�งเป0นกล�,มบ�ค์ค์ล

ส�าค์�ญที่$�เก$�ยู่วัข�องก�บงานระบบสารสนเที่ศ บอกเที่ค์น�ค์วั�ธี$การรวับรวัมค์วัามต�องการ สามารถุน�าข�3นตอนการที่�างานของงานใด้งานห็น"�ง มาเข$ยู่น

อยู่(,ในร(ปของเวั�ร�กโฟลวั�ได้� (Workflow) ได้�

2

บที่น�า การวั�เค์ราะห็�ระบบ เป0นกระบวันการของการสร�าง

แผนงาน(plan) เพื่��อแสด้งให็�เห็�นถุ"งโค์รงร,าง กระบวันการที่�างานของระบบท�างานอย่�างไร (how) สอด้ค์ล�องก�บจ�ด้ประสงค์�และค์วัามต�องการห็ร�อไม,

ว�ต้ถุ�ประสงค�ของการว�เคราะห์�ระบบ ค์�อ การที่�าค์วัามเข�าใจในฟ5งก�ช้�นห็น�าที่$�ที่างธี�รก�จ (Business Functions) และพื่�ฒนาออกมาเป0นค์วัามต�องการของระบบ (System Requirements)

3

ข�3นตอนการพื่�ฒนาระบบตามแบบแผู้น SDLC

4

AS-ISSystem

Planning Analysis DesignImplementTo-Be

System

UnderstandAs-is system

Identifyimprovements

DevelopConcept for

The to-be system

แสด้งข�3นตอนการพื่�ฒนาระบบตามแบบแผู้น SDLC โด้ยู่ในระยู่ะการวั�เค์ราะห็� จะต�องที่�าค์วัามเข�าใจก�บ ระบบงานเดิ�ม การเพิ่��มเต้�มความต้�องการ เพิ่%�อพิ่�ฒนาแนวค�ดิส�าห็ร�บระบบให็ม,ที่$�จะเก�ด้ข"3น

การวั�เค์ราะห็�ระบบ การศ"กษาระบบงานเด้�ม ประกอบด้�วัยู่ 3 ระยู่ะ ค์�อ

ที่�าค์วัามเข�าใจก�บระบบงานเด้�ม (Understand AS-IS System) เป0นการศ"กษาข�3นตอนการที่�างานของระบบงานเด้�มที่$�เป0นอยู่(,ใน

ป5จจ�บ�น ม$จ�ด้อ,อนห็ร�อจ�ด้แข�งอยู่,างไร ก�าห็นด้ส��งที่$�ต�องการปร�บปร�งเพื่��มเต�ม (Identity

Improvements) เป0นการก�าห็นด้แนวัที่างในการปร�บปร�งระบบให็�เป0นไปในที่�ศที่างที่$�

ด้$ข"3น พื่�ฒนาแนวัค์วัามค์�ด้ส�าห็ร�บระบบงานให็ม, (Develop

Concept for the To-Be System) สร�างแบบจ�าลองกระบวันการและแบบจ�าลองข�อม(ล ที่�าให็�ที่ราบถุ"ง

รายู่ละเอ$ยู่ด้ของสารสนเที่ศ

5

การรวับรวัมค์วัามต�องการ (Requirements Gathering)

6

ห็น�าที่$�ส�าค์�ญอยู่,างห็น"�งที่$�น�กวั�เค์ราะห็�ระบบจะต�องที่�า ก�ค์�อ การเข�าไปค�นห์าความต้�องการของผ'�ใช้�

ซึ่"�งข�3นตอนการค์�นห็าค์วัามต�องการและการจด้บ�นที่"กค์วัามต�องการน�3นม�ใช้,ส��งที่$�ง,ายู่

น�กวั�เค์ราะห็�ระบบค์วัรจด้บ�นที่"กค์วัามต�องการให็�อยู่(,ในร(ปแบบมาตรฐาน เพื่��อน�าไปพื่�ฒนาเป0นซึ่อฟต�แวัร�ได้�ต,อไป

ห็ล�กการในการค์�นห็าค์วัามต�องการ ค์�อ5W + 1H

ห็ล�กการในการค์�นห็าค์วัามต�องการ (5W + 1H)

7

Who ม$ใค์รเก$�ยู่วัข�องบ�าง? บที่บาที่ของแต,ละค์นน�3นค์�ออะไร? ใค์รเป0นบ�ค์ค์ลแที่�จร�งที่$�ร �องขอเพื่��อพื่�ฒนาระบบให็ม,?

What อะไรค์�อส��งที่$�ที่�าให็�เก�ด้ป5ญห็า? ระบบที่$�ต�องการห็ร�อระบบที่$�อยู่ากได้�ค์�อ ระบบอะไร? ม$ฟ5งก�ช้�นการที่�างานอะไรบ�าง?

When ระบบต�ด้ต�3งได้�เม��อไร? ผู้(�สน�บสน�นเง�นที่�นพื่ร�อมที่$�จะสน�บสน�นเม��อไร? ที่ด้สอบระบบให็ม,เม��อไร?

Where บร�เวัณสถุานที่$�ใด้ ที่$�ระบบให็ม,สามารถุด้�าเน�นการได้�อยู่,างเห็มาะสม

Why ที่�าไมต�องแสวังห็าระบบให็ม,? ที่�าไมผู้(�ใช้�จ"งเช้��อวั,าระบบให็ม,สามารถุแก�ไขป5ญห็าได้�?

How ระบบให็ม,จะที่�างานได้�อยู่,างไร? ม$ข�อจ�าก�ด้อยู่,างไร?

การรวับรวัมค์วัามต�องการ (Requirements Gathering)

8

ก�จกรรมการค์�นห็าค์วัามต�องการ และการจด้บ�นที่"กค์วัามต�องการน�3น ม$ห็ล�กการส�าค์�ญ ค์�อ จะต้�องค�นห์าความจร�งให์�ไดิ�ว�าผ'�ใช้�ต้�องการส��งใดิเป+นส�าค�ญ

ก,อนที่$�น�กวั�เค์ราะห็�ระบบจะเข�าไปค์�นห็าค์วัามต�องการจากผู้(�ใช้�ตามห็น,วัยู่งานต,างๆ น�กวั�เค์ราะห็�ระบบจ�าเป0นต�อง ศึ.กษาร'ปแบบองค�กร

ผ'�ใช้� (User) ม$บที่บาที่ส�าค์�ญในการวั�เค์ราะห็�ระบบในการให็�ข�อม(ลแก,น�กวั�เค์ราะห็�ระบบ

ค์�ณสมบ�ต�ของผู้(�ใช้�(user)ที่$�ด้$9

จะต�องสามารถุอธี�บายู่ข�3นตอนการที่�างานของระบบป5จจ�บ�นที่$�ด้�าเน�นงานอยู่(,ได้�

จะต�องสามารถุช้$3แจงป5ญห็าต,างๆ ที่$�เก�ด้ข"3นในระบบได้� จะต�องสามารถุระบ�ค์วัามต�องการในระบบให็ม,ได้� ค์วัรจ�ด้เตร$ยู่มเอกสาร ห็ร�อรายู่งานที่$�เก$�ยู่วัข�องให็�แก,น�ก

วั�เค์ราะห็�ระบบ ค์วัรให็�ค์วัามร,วัมม�อแก,น�กวั�เค์ราะห็�ระบบ ค์วัรม$ส,วันร,วัมต,อโค์รงการพื่�ฒนาระบบให็ม, รวัมที่�3ง

สามารถุแนะน�าห็ร�อเสนอแนวัที่างแก�ไขให็�แก,น�กวั�เค์ราะห็�ระบบ

ช้น�ด้ของค์วัามต�องการ (Type of Requirements)

10

แบ,งเป0น 2 ช้น�ด้ด้�วัยู่ก�น ค์�อ ค์วัามต�องการที่$�เป0นฟ5งก�ช้�นการที่�างาน

(Function Requirements)

ค์วัามต�องการที่$�ไม,ได้�เป0นฟ5งก�ช้�นการที่�างาน (Non-Function Requirements)

ค์วัามต�องการที่$�เป0นฟ5งก�ช้�นการที่�างาน (Function Requirements)

11

ค์�อ ก�จกรรมที่$�ระบบต�องปฏิ�บ�ต� กล,าวัค์�อ เป0นข�0นต้อน การท�างานท��ประกอบดิ�วย่ก�จกรรมต้�างๆ (ส��งที่$�ระบบ

ค์วัรต�องที่�าห็ร�อเป0นห็น�าที่$�ห็ล�กของระบบ) ที่$�ข�องเก$�ยู่วั ก�บผู้(�ปฎิ�บ�ต�งาน โด้ยู่แต,ละก�จกรรมจะก,อให็�เก�ด้ผู้ลการ

ด้�าเน�นงานออกมา

โด้ยู่ปกต� ค์วัามต�องการที่$�เป0นฟ5งก�ช้�นการที่�างานม�กเข$ยู่นอยู่(,ในร(ปแบบของกร�ย่า (Verb Phrase)

ต�วัอยู่,าง Functional Requirements12

ระบบเง�นเด้�อน (Payroll System) ก�จกรรมการปฎิ�บ�ต�งานของระบบเง�นเด้�อน

ประกอบด้�วัยู่ฟ5งก�ช้�นห็น�าที่$�ต,างๆ ค์�อ ค์�านวัณเง�นเด้�อนและค์,าค์อมม�ช้ช้�น ค์�านวัณภาษ$ พื่�มพื่�สล�ปเง�นเด้�อนและพื่�มพื่�รายู่งาน สามารถุจ�ด้พื่�มพื่�รายู่งานภาษ$ประจ�าป>แก,สรรพื่ากร

ระบบให็ม,ต�องจ�ด้การก�บฟ5งก�ช้�นเห็ล,าน$3ได้�ที่� 3งห็มด้

ค์วัามต�องการที่$�เป0นฟ5งก�ช้�นการที่�างาน (Function Requirements)

13

สร�ปไดิ�ว�า ค์วัามต�องการที่$�เป0นฟ5งก�ช้�นการที่�างานน�3น ต�3งอยู่(,บนพื่�3นฐานของข�3นตอนการที่�างานและกฎิเกณฑ์�ขององค์�กรที่$�ใช้�ส�าห็ร�บด้�าเน�นธี�รก�จเป0นส�าค์�ญ

ด้�งน�3น ความต้�องการท��เป+นฟั3งก�ช้�นการท�างานจ"งเก$�ยู่วัข�องก�บ ม$อะไรบ�างที่$�ต�องอ�นพื่�ตเข�าไปในระบบ ม$เอาต�พื่�ตอะไรบ�าง ที่$�ระบบต�องด้�าเน�นการ ม$ข�อม(ลอะไรบ�าง ที่$�ระบบต�องจ�ด้เก�บ เพื่��อให็�ระบบอ��นๆ ที่$�

เก$�ยู่วัข�อง น�าข�อม(ลไปใช้�งานได้� การค์�านวัณอะไร ที่$�ระบบต�องด้�าเน�นการ ซึ่"�งส��งเห็ล,าน$3จะต�องประสานการที่�างานก�นอยู่,างม$ระบบ

ค์วัามต�องการที่$�เป0นฟ5งก�ช้�นการที่�างาน (Function Requirements)

14

ค์�อ ค์�ณสมบ�ต�ห็ร�อค์�ณภาพื่ของซึ่อฟต�แวัร�ที่$�พื่"งม$ ไม,ใช้,ห็น�าที่$�ห็ล�ก เช้,น ค์วัามสามารถุในการใช้�งาน (Usability) ประส�ที่ธี�ภาพื่ของระบบ (Efficiency) ระบบค์วัามปลอด้ภ�ยู่ (Security) ค์วัามน,าเช้��อถุ�อของระบบ (Reliability) เวัลาตอบสนอง (Time Response) ค์วัามง,ายู่ต,อการใช้�งาน (User Friendliness) ค์วัามสะด้วักในการเค์ล��อนยู่�ายู่ไปยู่�งสภาพื่แวัด้ล�อมให็ม,

(Portability)

ช้น�ด้ของค์วัามต�องการ (Type of Requirements)

15

Function Non-Function

-ทราบข�0นต้อน-อ�นเต้อร�เฟัช้

แนวทางการออกแบบ(guide design)

บ�นที่"กลงในเอกสาร

-บรรย่าย่ถุ.งค�ณภาพิ่เทคน�คต้�างๆ ท��ซอฟัต้�แวร�พิ่.งม�

แนวทางการว�เคราะห์�(guide analysis)

บ�นที่"กลงในเอกสาร

Funtional Requirements (FRs)and Non-Function Requirements (NFRs) 16

ต�วัอยู่,างเช้,น ระบบบ�ญช้$ ที่�าห็น�าที่$�ห็ล�กค์�อ บ�นที่"กข�อม(ล Transaction รายู่วั�น ,สร�ปยู่อด้บ�ญช้$ได้� (ส��งที่$�ระบบบ�ญช้$ค์วัรที่�าห็ร�อห็น�าที่$�ห็ล�ก) - - > Functional requirements

ผู้(�ใช้�ต�องใส,รห็�สผู้,าน ช้��อผู้(�ใช้� เช้��อมโยู่งก�บอ�นเที่อร�เน�ตได้� เช้��อมโยู่งระบบบ�ญช้$ก�บบร�ษ�ที่อ��น (ไม,ใช้,ห็น�าที่$�ห็ล�ก) - - > Non-Functinal requirements

การวั�เค์ราะห็�ค์วัามต�องการ (Requirements Analysis)

17

น�กวั�เค์ราะห็�ระบบ(SA) น�าค์วัามต�องการที่$�ได้�รวับรวัมมา ผู้,านกระบวันการวั�เค์ราะห็�ค์วัามต�องการ (Requirements Analysis) เพื่��อให็�ได้�มาซึ่"�งข�อก�าห็นด้ค์วัามต�องการ (Requirement Specification) เพื่��อใช้�ในการพื่�ฒนาซึ่อฟต�แวัร� โด้ยู่การวั�เค์ราะห็�ค์วัามต�องการเพื่��อก�าห็นด้เป0นค์วัามต�องการของระบบให็ม, ประกอบด้�วัยู่ 3 ข�3นตอน ค์�อ

การวั�เค์ราะห็�ค์วัามต�องการ (Requirements Analysis)

18

ว�เคราะห์�ข�อเท7จจร�งในข�อม'ล (Analysis of factual Data) พื่�จารณาวั,าระบบจะต�องด้�าเน�นงานอยู่,างไร เพื่��อให็�ตรงก�บวั�ตถุ�ประสงค์�ตามที่$�ต�องการ

ก�าห์นดิสาระส�าค�ญของความต้�องการ (Identification of Essential Requirements) ค์�อ ค์�ณสมบ�ต�ห็ร�อสาระส�าค์�ญที่$�ระบบให็ม,พื่"งม$

ค�ดิเล%อกความต้�องการท��ต้รงก�บว�ต้ถุ�ประสงค� (Selection of Requirements Fulfillment) ใช้�เป0นพื่�3นฐานในการออกแบบ

การวั�เค์ราะห็�ค์วัามต�องการ (Requirements Analysis)

19

Business Process

Business Information

Business Rules

RequirementsGathering

And Analysis

……………….……………….……………….……………….………………

………………..

Requirements

Specification แสด้งข�3นตอนการน�าค์วัามต�องการที่$�รวับรวัมมาผู้,านการวั�เค์ราะห็� และ สร�ปลงในเอกสารข�อก�าห์นดิความต้�องการของระบบ (Requirements Specification)

Requirement Specification 20

ค์�อ ข�อม(ลที่$�สร�างข"3นมาระห็วั,างการส�บเสาะข�อเที่�จจร�งด้�วัยู่การวั�เค์ราะห็�ค์วัามต�องการเพื่��อให็�ได้�มา ซึ่"�งข�อก�าห็นด้ค์วัามต�องการที่$�ใช้�อธี�บายู่ค์�ณสมบ�ต�ของระบบให็ม,

ห็ร�อ ข�อก�าห็นด้ที่$�ม$การอธี�บายู่วั,าระบบค์วัรม$การที่�างานอยู่,างไรบ�าง รายู่ละเอ$ยู่ด้อะไรบ�างที่$�ต�องที่�าให็�ส�าเร�จ อาจเป0นข�อบ�งค์�บเก$�ยู่วัก�บกระบวันการพื่�ฒนาระบบงาน ข�อตกลงร,วัมก�นเก$�ยู่วัก�บค์�ณภาพื่ของซึ่อฟต�แวัร�

ห็ล�กการค์�นห็าค์วัามต�องการที่$�ด้$21

ค์�นห็าข�อม(ลค์วัามต�องการก�บบ�ค์ค์ลที่$�เก$�ยู่วัข�องโด้ยู่ตรง และให็�ตรงวั�ตถุ�ประสงค์�มากที่$�ส�ด้

ระบ�ค์วัามต�องการต,างๆ ลงในร(ปของเอกสาร และม$การที่�าข�อตกลงร,วัมก�นที่�3งสองฝ่Aายู่

Requirement ที่$�ด้$ต�องตกลงร,วัมก�นที่�3งสองฝ่Aายู่

ค์�าจ�าก�ด้ค์วัามห็ร�อค์�าอธี�บายู่บนเอกสารที่$�ได้�บ�นที่"กไวั� ค์วัรม$ค์วัามช้�ด้เจน พื่ยู่ายู่ามอยู่,าใช้�ค์�าก�ากวัม

สเตค์โฮลเด้อร�: แห็ล,งที่ร�พื่ยู่ากรของค์วัามต�องการ ระบบ (Stakeholders : The Source of

System Requirements)22

สเตค์โฮลเด้อร�ห็ร�อ Information Worker ค์�อ บ�ค์ค์ลที่$�ม$ค์วัามสนใจและพื่ร�อมให็�ค์วัามร,วัมม�อก�บงานพื่�ฒนาระบบสารสนเที่ศให็ม, เพื่��อให็�เก�ด้ผู้ลส�าเร�จ สามารถุแบ,งออกเป0น 6 กล�,มห็ล�กๆ ค์�อ เจ�าของระบบ (System Owners) Sponsors ผู้(�ใช้�ระบบ (System User) น�กออกแบบระบบ (System Designers) น�กพื่�ฒนาระบบ (System Developers) Programmer น�กวั�เค์ราะห็�ระบบ (System Analysts) ร�านค์�าจ�านวันอ�ปกรณ�ไอที่$และที่$�ปร"กษา (IT Vendors and

Consultants)

เที่ค์น�ค์การรวับรวัมค์วัามต�องการ (Requirements Gathering Techniques)

23

ในบางค์ร�3ง อาจเร$ยู่กวั,า การส%บเสาะข�อเท7จจร�ง (Fact-Finding) โด้ยู่ม$เที่ค์น�ค์ส�าค์�ญ ด้�งน$3 การรวับรวัมเอกสาร (Documentation) การส�มภาษณ�และสนที่นาก�บผู้(�ใช้� (Conduct

Interviews and Discussions with Users) การส�งเกตการจากกระบวันการเด้�นเอกสารในธี�รก�จ

(Observe and Document Business Processes) การแจกจ,ายู่และรวับรวัมแบบสอบถุาม (Distribute and

Collect Questionaires) การวัางแผู้นค์วัามต�องการร,วัมก�น (Joint

Requirements Planning: JRP)

เที่ค์น�ค์การรวับรวัมค์วัามต�องการ (Requirements Gathering Techniques)

24

การรวบรวมเอกสาร (Documentation) การรวับรวัมแบบฟอร�ม ห็ร�อรายู่งานต,างๆ ที่$�ใช้�อยู่(, ห็ร�อการถุ,ายู่

ส�าเนาเอกสาร

การส�มภาษณ�และสนทนาก�บผ'�ใช้� (Conduct Interviews and Discussions with Users) การส�มภาษณ�แบบไม,ม$โค์รงสร�าง (Unstructured

Interview) ไม,ม$การก�าห็นด้ค์�าถุามก,อนวั,าจะถุามเก$�ยู่วัก�บอะไร ม$ล�กษณะพื่(ด้ค์�ยู่สนที่นา

การส�มภาษณ�แบบม$โค์รงสร�าง (Structured Interview) ม$การก�าห็นด้ค์�าถุามเพื่��อการส�มภาษณ�โด้ยู่เฉพื่าะ

เที่ค์น�ค์การรวับรวัมค์วัามต�องการ (Requirements Gathering Techniques)

25

การส�งเกต้การจากกระบวนการเดิ�นเอกสารในธุ�รก�จ (Observe and Document Business Processes) ส�มผู้�สจากการที่�างานที่$�เป0นเห็ต�การณ�จร�งของพื่น�กงาน เช้,น กระบวันการ

ที่�างาน ม$ข� 3นตอนใด้ที่$�ต�องเข�าไปปร�บปร�งเพื่��อให็�ระบบด้$ข"3น โด้ยู่ใช้�ได้อะแกรม เวั�ร�กโฟลวั� “ (Workflow)”

การแจกจ�าย่และรวบรวมแบบสอบถุาม (Distribute and Collect Questionaires) โด้ยู่ที่$�แบบสอบถุามม$อยู่(, 2 ประเภที่ ค์�อ ค์�าถุามปลายู่เปCด้ สร�างข"3นเพื่��อให็�ผู้(�ตอบแบบสอบถุามม$อ�สระในการตอบ

ค์�าถุาม ประโยู่ช้น�ค์�อ ได้�ร�บค์�าถุามในล�กษณะค์วัามค์�ด้เห็�น ข�อเสนอแนะ ซึ่"�งสามารถุใช้�เป0นแนวัที่างปฎิ�บ�ต�ห็ร�อปร�บปร�งต,อไป

ค์�าถุามปลายู่ปCด้ เป0นค์�าถุามที่$�ม$การก�าห็นด้ค์�าตอบให็�ผู้(�ตอบแบบสอบถุาม ม$ต�วัเล�อกค์�าตอบที่$�ช้�ด้เจน แยู่กแยู่ะค์วัามแตกต,างได้�ช้�ด้

เที่ค์น�ค์การรวับรวัมค์วัามต�องการ (Requirements Gathering Techniques)

26

1 .ป5จจ�บ�นค์�ณที่�างานในต�าแห็น,ง?2. ค์�ณที่�างานในห็น,วัยู่งานน$3เป0นเวัลา…..ป> เด้�อน…3. ป5จจ�บ�นค์�ณอายู่� ….ป>4. ระบบงานที่$�ค์�ณใช้�อยู่(,น� 3น เก�ด้ป5ญห็าในการ

ด้�าเน�นงานด้�านใด้บ�าง?

ต้�วอย่�างแบบสอบถุาม ท��ต้�0งค�าถุามปลาย่เป9ดิ

เที่ค์น�ค์การรวับรวัมค์วัามต�องการ (Requirements Gathering Techniques)

27

1. บร�ษ�ที่ของค์�ณม$จ�านวันพื่น�กงานเที่,าไร[ ] 1-2 ค์น [ ] 20-100

ค์น[ ] 100-200 ค์น [ ]

มากกวั,า200 ค์น2. ค์�ณจบการศ"กษาในระด้�บใด้

[ ] ม�ธียู่ม [ ] ปวัช้./ปวัส.

[ ] ปร�ญญาตร$ [ ] ส(งกวั,าปร�ญาตร$

ต้�วอย่�างแบบสอบถุาม ท��ต้�0งค�าถุามปลาย่ป9ดิ

เที่ค์น�ค์การรวับรวัมค์วัามต�องการ (Requirements Gathering Techniques)

28

การวางแผนความต้�องการร�วมก�น (Joint Requirements Planning: JRP) ใช้�เที่ค์น�ค์ Brainstorming ในการที่�า Workshop ม$การแบ,งงานห็ร�อมอบห็มายู่ห็น�าที่$� และที่�กค์นต�องร,วัมม�อร,วัมใจในการประช้�มร,วัมก�นเพื่��อปร"กษาห็าร�อ จ"งสามารถุบรรล�ผู้ลส�าเร�จได้�ด้$

Q & AEnd

29