ไวยากรณ์เบื้องต้น...
TRANSCRIPT
นาม บททนอมไปสความหมาย
นาม คอบททนอมไปสความหมาย ใชเรยกชอคน สตว วตถ สงของ สถานท ตนไม แมน า ภเขา สภาวธรรม เปนตน
วเคราะหวา "อตถ นมตต นาม บททนอมไปสความหมาย ชอวานาม, อตตน อตถ นาเมตต วา นาม หรอบททนอมความหมาย
มาไวในตน ชอวานาม" แบงเปน ๓ ประเภท คอ สทธนาม คณนาม และสพพนาม
สทธนาม
สทธนาม คอนามลวน ๆ เปนชอของคน สตว วตถสงของ สถานท เปนตน แบงออกเปน ๒ อยาง
๑. สาธารณนาม ชอทวไปไมเจาะจงถงคนใด สงใด หรอสถานทใด
เชน มนสโส มนษย, ธน ทรพย, นคร เมอง, นท แมน า
๒. อสาธารณนาม ชอเฉพาะเจาะจงไมทวไปแกคน สงของ หรอสถานทอน
เชน สารปตโต พระสารบตร, สวณณ ทองค า, สาวตถ เมองสาวตถ
คณนาม
คณนาม หรอ วเสสนาม คอค าทแสดงลกษณะพเศษของสทธนามวา ด ชว สง ต า ด า ขาว ยาว สนใหญ เลก เปนตน แบง
ออกเปน ๓ ระดบ
๑. คณนามปกต คอคณนามระดบธรรมดาไมมความพเศษอะไร
เชน สนทโร ด งาม อรอย
ปาโป บาป ชว เลว ทราม
๒. คณนามวเศษ คอ คณนามระดบพเศษขนกวาปกต จะม ตร อย อยสสก-ปจจย หรอม อต-อปสค เปนเครองหมายของ
คณนามนน
เชน สนทรตโร, อตสนทโร ดยง งามยง อรอยยง
ปาปตโร, อตปาโป บาปยง ชวยง เลวยง
๓. คณนามอตวเศษ คอ คณนามระดบพเศษทสด จะม ตม อฏฐ -ปจจย หรอม อตวย-ศพท เปนเครองหมายของ
คณนามนน
เชน สนทรตโม, อตวย สนทโร ด งาม อรอยทสด
ปาปตโม, อตวย ปาโป บาป ชว เลวทสด
สพพนาม
สพพนาม คอค าทใชแทนนามทเปนชอคน สตว สงของ สถานท เปนตน มวเคราะหศพทวา "สพเพส อตถปมนปสกาน นา
มาน สพสนามาน ค านามทใชแทน ของนามทเปนอตถลงค ปงลงค และนปงสกลงค ชอวาสพพนาม" ม ๒๗ ตว คอ สพพ กตร
กตม อภย อตร อญญ อญญตร อญญตม ปพพ ปร อปร ทกขณ อตตร อธร ย ต เอต อม อม ก เอก อภ ทว ต จต ตมห
อมห แบงเปน ๓ กลม คอ ปรสสพพนาม วเสสนสพพนาม และสงขยาสพพนาม
ปรสสพพนาม
ปรสสพพนาม คอสพพนามทเอยถงบรษในการสนทนา ม ๓ บรษ คอ
๑. ปฐมบรษ ใช ต สพพนามแปลวา เขา มน เปนตน แทนชอคนหรอสงทเราเอยถง
เชน โส คาม คจฉต เขาไปบาน
๒. มชฌมบรษ ใช ตมห ศพทแปลวา ทาน เธอ คณ เจา เปนตน แทนชอคนทเราพดดวย
เชน ตมเห กสล กโรธ พวกทานจงพากนท ากศล
๓. อตตมบรษ ใช อมห ศพทแปลวา ขาพเจา ผม ดฉน เรา เปนตน แทนชอเราเอง
เชน อห ปญจ สลาน สมาทยาม ขาพเจาสมาทานศล ๕
วเสสนสพพนาม
วเสสนสพพนาม คอสพพนามทใชแทนและขยายนามคลายคณนาม ม ๒ อยาง คอ
๑. อนยมวเสสนสพพนาม คอวเสสนสพพนามทบอกความไมแนนอน ม ๑๓ ศพท คอ
สพพ ทงปวง, กตร กตม คนไหน อะไรบาง, อภย ทงสอง, อตร นอกจากน, อญญ อน, อญญตร อญญตม คนใดคนหนง
, ปร อน, อปร อนอก, ย ใด, เอก หนง พวกหนง, ก ไหน ไร
๒. นยมวเสสนสพพนาม คอวเสสนสพพนามทบอกความแนนอน ม ๘ ศพท คอ
ปพพ ขางหนา, ทกขณ ดานขวา, อตตร ดานซาย ดานเหนอ, อธร ดานลาง ภายใต, ต นน, เอตนน, อม น, อม โนน
สงขยาสพพนาม
สงขยาสพพนาม คอสพพนามทใชนบจ านวนสทธนาม ม ๕ ตว คอ เอก หนง, อภ ทงสอง, ทวสอง, ต สาม, จต ส
สทธนาม คณนาม และสพพนาม ทง ๓ น ตองประกอบดวยลงค วจนะ และวภตต จงสามารถน าไปประกอบในประโยค
ตาง ๆ ได เชน มนสโส, สารปตโต, สนทโร, โส, ตว, อห, สพโพ, โยเปนตน ซงจะไดกลาวรายละเอยดเรองลงค การนต
วจนะ และวภตต ตอไป
บทท ๘
ลงค การนต วจนะ วภตต
ลงค การนต วจนะ และวภตต ทง ๔ น ประกอบรวมอยในสทธนาม คณนาม และสพพนาม
ลงค
ลงค คอ เพศของนาม มวเคราะหวา "ลงคต อตถ ปรโสต วภาค คจฉต เอเตนาต ลงค เพศทใชจ าแนกนามวาเปนหญงหรอ
ชาย ชอวาลงค" ม ๓ อยาง คอ ปงลงค เพศชาย, อตถลงค เพศหญง, นปงสกลงค ไมใชเพศชายเพศหญง หรอไมมเพศ
ลงค ๒ พวก คอ
๑. ลงคโดยกาเนด คอ นามศพททมเพศตามก าเนดของตวจรง
เชน ปรโส ชาย เปนปงลงค
อตถ หญง เปนอตถลงค
จตต จต เปนนปงสกลงค
๒. ลงคโดยสมมต คอนามศพททมเพศตามสมมตขน ไมตรงตามตวจรง
เชน ทาโร ภรรยา เปนปงลงค
ปฐว แผนดน เปนอตถลงค
จาแนกนาม ๓ โดยลงค
๑. สทธนาม บางศพทเปนปงลงค อตถลงค หรอนปงสกลงคอยางเดยว
เชน ปรโส ชาย เปนปงลงคอยางเดยว
อตถ หญง เปนอตถลงคอยางเดยว
จตต จต เปนนปงสกลงคอยางเดยว
๒. สทธนาม บางศพทเปนได ๒ ลงค
เชน ราชา พระราชา เปนปงลงค
ราชน พระราชน เปนอตถลงค
โพธ โพธกมาร เปนปงลงค
โพธ โพธญาณ เปนอตถลงค
ทวโส ทวส วน เปนปงลงคและนปงสกลงค
๓. คณนามและสพพนาม เปนไดทง ๓ ลงค เพราะตองเปลยนลงคไปตามสทธนามทตนขยายและใชแทน
เชน กลยาโณ ปรโส ชายด เปนปงลงค
กลยาณ อตถ หญงด เปนอตถลงค
กลยาณ จตต จตด เปนนปงสกลงค
โส ปรโส ชายคนนน เปนปงลงค
สา อตถ หญงคนนน เปนอตถลงค
ต จตต จตดวงนน เปนนปงสกลงค
การนต
การนต คออกษรสดทายของลงค วเคราะหวา "การาน อนต การนต อกษรสดทาย ชอวาการนตะ" ม ๗ คอ อ อา อ อ อ อ โอ
จาแนกลงค ๓ โดยการนต ๗
๑. ปงลงค มการนต ๗ คอ อ อา อ อ อ อ โอ
เชน ปรส ชาย เปนอการนต
สา สนข เปนอาการนต
อคค ไฟ เปนอการนต
ทณฑ ผมไมเทา เปนอการนต
ภกข ภกษ เปนอการนต
อภภ ผเปนใหญ เปนอการนต
โค วว เปนโอการนต
๒. อตถลงค มการนต ๕ คอ อา อ อ อ อ
เชน กญญา สาวนอย เปนอาการนต
รตต กลางคน เปนอการนต
อตถ หญง เปนอการนต
ยาค ขาวยาค เปนอการนต
ชมพ ตนหวา เปนอการนต
๓. นปงสกลงค มการนต ๗ คอ อ อา อ อ อ อ โอ
เชน จตต จต เปนอการนต
อสสททา ไมมศรทธา เปนอาการนต
อฏฐ กระดก เปนอการนต
สขการ ท าใหมสข เปนอการนต
อาย อาย เปนอการนต
โคตรภ ขามโคตร เปนอการนต
จตตโค ววดาง เปนโอการนต
วจนะหรอพจน
วจนะหรอพจน คอค าทบอกจ านวนของนามใหรวามนอยหรอมาก วเคราะหวา "เอกตต วา พหตต วาต วจต เอเตนาต
วจน ค าทใชบอกจ านวนวาหนง หรอมากกวาหนง ชอวา วจนะ" ม ๒ คอ
๑. เอกวจนะหรอเอกพจน ค าบอกจ านวนของนามวามหนง
เชน ปรโส ชายหนงคน
อตถ หญงหนงคน
จตต จตหนงดวง
๒. พหวจนะหรอพหพจน ค าบอกจ านวนของนามวามมาก
เชน ปรสา ชายหลายคน (หญงทงหลาย)
อตถโย หญงหลายคน (หญงทงหลาย)
จตตาน จตหลายดวง (หญงทงหลาย)
วจนะทง ๒ น อยทวภตต มวตตเปนเครองหมายใหรวาเปนเอกวจนะหรอพหวจนะ
วภตต
วภตต คอศพทส าหรบประกอบหลงค านาม จ าแนกค านามใหมรปและอรรถตางกน เพอใหมเนอความสมพนธกบบทอนใน
ประโยคได วเคราะหวา "กมมาทวเสน เอกตตาทวเสน จ ลงคตถ วภชนตต วภตตโย ศพททจ าแนกอรรถของลงค โดยกรรมและ
เอกพจนเปนตน ชอวาวภตต" ม ๑๔ ตว เปนเอกพจน ๗ พหพจน ๗ ดงน
นามวภตต ๑๔ ตว พรอมคาแปล
ล าดบ เอก. พห. ค าแปล
ปฐมา (ท ๑) ส โย อนวา (หรอไมแปลวภตต)
อาลปนะ ส โย แนะ ดกอน ขาแต น (หรอไมแปลวภตต)
ทตยา (ท ๒) อ โย ซง ส ยง สน ตลอด กะ เฉพาะ
ตตยา (ท ๓) นา ห ดวย โดย อน ตาม เพราะ ม ดวยทง
จตตถ (ท ๔) ส น แก เพอ ตอ ส าหรบ
ปญจม (ท ๕) สมา ห แต จาก กวา เหต เพราะ
ฉฏฐ (ท ๖) ส น แหง ของ เมอ
สตตม (ท ๗) สม ส ใน ใกล ท ครนเมอ ในเพราะ เหนอ บน
นามวภตตเหลานมความส าคญเปนอนดบหนง ควรจ าใหขนใจ, ปฐมากบอาลปนะ ใชวภตตตวเดยวกน, วภตตฝายพหพจน
เพมค าวา "ทงหลาย" ในค าแปลดวย
บทท ๙
สททปทมาลา
สททปทมาลา คอวธรวมการจ าแนกนามศพทดวยวภตต ๑๔ ตว (ถานบอาลปนะดวยเปน ๑๖ ตว) มาไวเพอใหเหนรปศพท
และเนอความทแตกตางกน มเปนประโยชนตอการสมพนธเนอความเขากบศพทอน โดยจะจ าแนกไปตามล าดบลงคและการนต
นามศพททเปนลงคและการนตเดยวกน มการจ าแนกเปนแบบเดยวกน ซงจะงายตอการก าหนดร
ศพททสามารถน ามาจ าแนกดวยนามวภตตไดนน ม ๗ ประเภท คอ สทธนาม คณนาม สพพนาม สงขยานาม สมาสนาม
ตทธตนาม และกตกนาม
สวนศพทจ าพวกอปสคและนบาต แมจะประกอบอรรถของวภตตไดกประกอบไดเฉพาะบางอรรถ จงจะไมน ามาจ าแนกให
เหนเปนตวอยาง เมอเรยนไปถงอปสคและนบาต ในบทท ๑๑ กจะสามารถเขาใจไดโดยไมยาก
ตอไปจะยกตวอยางการจ าแนกนามศพททง ๗ ประเภท โดยวภตตไป ตามล าดบลงคและการนต
ปงลงค
(๑) ปงลงค อการนต ปรสสททปทมาลา (บรษ, ชาย)
วภตต เอกวจนะ พหวจะ
ปฐมา ปรโส ปรสา
อาลปนะ ปรส ปรสา ปรสา
ทตยา ปรส ปรเส
ตตยา ปรเสน ปรเสห ปรเสภ
จตตถ ปรสสส (ปรสาย ปรสตถ )* ปรสาน
ปญจม ปรสา ปรสมหา ปรสสมา ปรเสห ปรเสภ
ฉฏฐ ปรสสส ปรสาน
สตตม ปรเส ปรสมห ปรสสม ปรเสส
* รปวา ปรสาย ปรสตถ มใชในอรรถ ต ปจจย แปลวา "เพอ" เทานน
ศพทจาแนกตาม
พทธ พระพทธเจา ธมม พระธรรม
สฆ (สงฆ) พระสงฆ โลก โลก
อาจรย อาจารย มนสส มนษย
นร คน สกณ นก
ทารก เดกชาย รกข ตนไม
ปมาท ความประมาท จาค การสละ
โลภ ความโลภ โทส ความโกรธ
โมห ความหลง คาม หมบาน เปนตน
(๒) ปงลงค อการนต มนสททปทมาลา (ใจ)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา มโน มนา
อาลปนะ มน มนา มนา
ทตยา มน มเน
ตตยา มนสา มเนน มเนห มเนภ
จตตถ มนโส มนสส มนาน
ปญจม มนา มนมหา มนสมา มเนห มเนภ
ฉฏฐ มนโส มนสส มนาน
สตตม มนส มเน มนมห มนสม มเนส
ศพทจาแนกตาม
มโน วโจ วโย เตโช ตโป เจโต ตโม ยโส
อโย ปโย สโร ฉนโท สโร อโร รโห อโห.
ใจ วาจา วย เดช ตบะ ใจ ความมด ยศ
เหลก น านม ศรษา ฉนท สระน า อก ทลบ วน
(๓) ปงลงค อการนต คจฉนตสททปทมาลา (ผไปอย)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา คจฉ คจฉนโต คจฉนโต คจฉนตา
อาลปนะ คจฉ คจฉ คจฉา คจฉนโต คจฉนตา
ทตยา คจฉนต คจฉนเต
ตตยา คจฉตา คจฉนเตน คจฉนเตห คจฉนเตภ
จตตถ คจฉโต คจฉนตสส คจฉต คจฉนตาน
ปญจม คจฉตา คจฉนตา คจฉนตมหา
คจฉนตสมา คจฉนเตห คจฉนเตภ
ฉฏฐ คจฉโต คจฉนตสส คจฉต คจฉนตาน
สตตม คจฉต คจฉนเต คจฉนตมห
คจฉนตสม คจฉนเตส
ศพทจาแนกตาม
คจฉ มห จร ตฏฐ ทท ภญช สณ ปจ
ชย ชร วจ มย สร กพพ ชป วช.
ผไป ผประเสรฐ ผเทยวไป ผยน ผให ผบรโภค ผฟง ผหง
ผชนะ ผชรา ผกลาว ผตาย ผคดถง ผกระท า ผสวด ผไป
(๔) ปงลงค อการนต ภวนตสททปทมาลา (ผเจรญ)
วภตต เอกวจนะ หพวจนะ
ปฐมา ภว โภนโต ภวนโต ภวนตา
อาลปนะ โภ ภนเต โภนต โภนตา โภนโต ภวนโต ภวนตา
ทตยา ภวนต โภนเต ภวนเต
ตตยา โภตา ภวตา ภวนเตน ภวนเตห ภวนเตภ
จตตถ โภโต ภวโต ภวนตสส ภวต ภวนตาน
ปญจม ภวตา ภวนตา ภวนตมหา
ภวนตสมา ภวนเตห ภวนเตภ
ฉฏฐ โภโต ภวโต ภวนตสส ภวต ภวนตาน
สตตม ภวนต ภวนเต ภวนตมห
ภวนตสม ภวนเตส
(๕) ปงลงค อการนต ภทนตสททปทมาลา (ผเจรญ)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา ภทนโต ภทนตา
อาลปนะ ภนเต ภททนต ภททนเต
ภทนต ภทนตา ภนเต ภททนตา ภทนตา
ทเหลอจ าแนกเหมอน ปรส ศพท
(๖) ปงลงค อการนต สนตสททปทมาลา (สตบรษ)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา ส สนโต สนโต สนตา
อาลปนะ ส ส สา สนโต สนตา
ทตยา สนต สนเต
ตตยา สตา สนเตน สนเตห สพภ
จตตถ สโต สนตสส สต สนตาน
ปญจม สตา สนตา สนตมหา สนตสมา สนเตห สพภ
ฉฏฐ สโต สนตสส สต สนตาน
สตตม สต สนเต สนตมห สนตสม สนเตส
(๗) ปงลงค อการนต ราชสททปทมาลา (พระราชา)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา ราชา ราชาโน
อาลปนะ ราช ราชาโน
ทตยา ราชาน ราช ราชาโน
ตตยา รญญา ราชห ราชภ ราเชห ราเชภ
จตตถ รญโญ ราชโน รญญ ราชน ราชาน
ปญจม รญญา ราชห ราชภ ราเชห ราเชภ
ฉฏฐ รญโญ ราชโน รญญ ราชน ราชาน
สตตม รญเญ ราชน ราชส ราเชส
(๘) ปงลงค อการนต มหาราชสททปทมาลา (พระมหาราชา)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา มหาราชา มหาราชาโน
อาลปนะ มหาราช มหาราชาโน
ทตยา มหาราช มหาราเช
ตตยา มหาราเชน มหาราเชห มหาราเชภ
จตตถ มหาราชสส มหาราชาน
ปญจม มหาราชา มหาราชมหา มหาราเชห มหาราเชภ
มหาราชสมา
ฉฏฐ มหาราชสส มหาราชาน
สตตม มหาราชสม มหาราเชส
ศพทจาแนกตาม
เทวราช เทวราช, เทพเจา นาคราช พญานาค
มคราช พญาเนอ หสราช พญาหงส
สหราช ราชสห
ศพทเหลานสามารถจ าแนกตาม ราช ศพทไดดวย
(๙) ปงลงค อการนต อตตสททปทมาลา (ตน)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา อตตา อตตาโน
อาลปนะ อตต อตตาโน
ทตยา อตตาน อตต อตตาโน
ตตยา อตตนา อตเตน อตตเนห อตตเนภ
จตตถ อตตโน อตตาน
ปญจม อตตนา อตตเนห อตตเนภ
ฉฏฐ อตตโน อตตาน
สตตม อตตน อตเตส
อตต ศพททใชในรปเอกวจนะเปนสวนมาก บางททานใชเอกวจนะควบกน ๒ ตวเปนพหวจนะ เชน อตตโน อตตโน ของ
ตน ๆ เปนตน
(๑๐) ปงลงค อการนต พรหมสททปทมาลา (พรหม)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา พรหมา พรหมาโน
อาลปนะ พรหเม พรหมาโน
ทตยา พรหมาน พรหมาโน
ตตยา พรหมนา พรหเมห พรหเมภ
จตตถ พรหมโน พรหมาน
ปญจม พรหมนา พรหเมห พรหเมภ
ฉฏฐ พรหมโน พรหมาน
สตตม พรหมน พรหเมส
ศพทจาแนกตาม
มน พระมน อส ฤาษ
มณ แกวมณ นธ ขมทรพย
สมาธ สมาธ คร ภเขา
กว นกกว สารถ คนขบรถ
อญชล พนมมอ อห ง
อร ขาศก วธ วธการ
ปต ผปกครอง อธปต ผเปนใหญ
คหปต คฤหบด, เจาของเรอน อส ดาบ
ปงลงค อการนต ทณฑสททปทมาลา (ผมไมเทา)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา ทณฑ ทณฑ ทณฑโน
อาลปนะ ทณฑ ทณฑ ทณฑโน
ทตยา ทณฑน ทณฑ ทณฑ ทณฑโน
ตตยา ทณฑนา ทณฑห ทณฑภ
จตตถ ทณฑโน ทณฑสส ทณฑน
ปญจม ทณฑนา ทณฑมหา ทณฑสมา ทณฑห ทณฑภ
ฉฏฐ ทณฑโน ทณฑสส ทณฑน
สตตม ทณฑน ทณฑมห ทณฑสม ทณฑส
ศพทจาแนกตาม
เมธาว ผมปญญา ธมม ผมธรรม
หตถ ชาง, หตถ, ผมงวง โยค ผมความเพยร
ญาณ ผมญาณ จกก ผมจกร
ปกข นก, ปกษ, ผมปก ทกข ผมความทกข
ทาฐ ผมเขยว รฏฐ ผมแวนแควน
ฉตต ผมรม มาล ผมดอกไม
ภาค ผมสวน โภค ผมทรพย
สาม สาม, เจาของ สส ดวงจนทร
สข ผมความสข ธมมจาร ผประพฤตธรรม
(๑) ปงลงค อการนต ภกขสททปทมาลา (ภกษ)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา ภกข ภกข ภกขโว
อาลปนะ ภกข ภกข ภกขเว ภกขโว
ทตยา ภกข ภกข ภกขโว
ตตยา ภกขนา ภกขห ภกขภ ภกขห ภกขภ
จตตถ ภกขโน ภกขสส ภกขน ภกขน
ปญจม ภกขนา ภกขมหา ภกขสมา ภกขห ภกขภ ภกขห ภกขภ
ฉฏฐ ภกขโน ภกขสส ภกขน ภกขน
สตตม ภกขมห ภกขสม ภกขส ภกขส
ศพทจาแนกตาม
คร คร เหต เหต
ชนต สตว เสต สะพาน
เกต เกต, ยอด ราห ราห
ภาน ดวงอาทตย, รศม เวฬ ไมไผ
มจจ ความตาย พนธ เครอญาต
เนร, เมร ภเขาพระสเมร อจฉ ออย
สนธ แมน าสนธ สตต ศตร
การ นายชาง รร กวางรร
ปงค คนเปลย ปฏ คนฉลาด
(๒) ปงลงค อการนต สตถสททปทมาลา (พระศาสดา)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา สตถา สตถาโร
อาลปนะ สตถ สตถา สตถาโร
ทตยา สตถาร สตถาเร สตถาโร
ตตยา สตถารา สตถนา สตถาเรห สตถาเรภ
จตตถ สตถ สตถโน สตถาราน สตถาน
ปญจม สตถารา สตถาเรห สตถาเรภ
ฉฏฐ สตถ สตถโน สตถาราน สตถาน
สตตม สตถร สตถาเรส
ศพทจาแนกตาม
กตต ผกระท า โสต ผฟง, ผเรยน
เนต ผน าไป ญาต ผร
ทาต ผให ธาต ผทรงไว
นตต หลาน เภตต ผท าลาย
เฉตต ผตด วตต ผกลาว
ภตต ผเลยง, สาม เชต ผชนะ
โพทธ ผร วญญาเปต ผใหร
กาเรต ผใหท า สาเวต ผใหฟง, ผประกาศ
(๓) ปงลงค อการนต ปตสททปทมาลา (บดา)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา ปตา ปตโร
อาลปนะ ปต ปตา ปตโร
ทตยา ปตร ปตโร
ตตยา ปตรา ปตนา ปตเรห ปตเรภ ปตห ปตภ ปตห ปตภ
จตตถ ปต ปตโน ปตสส ปตราน ปตาน ปตน ปตน
ปญจม ปตรา ปตเรห ปตเรภ ปตห ปตภ ปตห ปตภ
ฉฏฐ ปต ปตโน ปตสส ปตราน ปตาน ปตน ปตน
สตตม ปตร ปตเรส ปตส ปตส
ศพทจาแนกตาม
ภาต พนองชาย
(๔) ปงลงค อการนต คณวนตสททปทมาลา (ผมคณ)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา คณวา คณวนโต คณวนตา
อาลปนะ คณว คณว คณวา คณวนโต คณวนตา
ทตยา คณวนต คณวนเต
ตตยา คณวตา คณวนเตน คณวนเตห คณวนเตภ
จตตถ คณวโต คณวนตสส คณวต คณวนตาน
ปญจม คณวตา คณวนตา คณวนตมหา
คณวนตสมา คณวนเตห คณวนเตภ
ฉฏฐ คณวโต คณวนตสส คณวต คณวนตาน
สตตม คณวต คณวนเต คณวนตมห
คณวนตสม คณวนเตส
ศพทจาแนกตาม
คณวนต ผมคณะ กลวนต ผมตระกลด
ผลวนต ตนไมมผล ยสวนต ผมยศ
ธนวนต ผมทรพย สตวนต ผมการศกษา
ภควนต พระพทธเจา, ผมโชค หมวนต ภเขาหมาลย
พลวนต ผมก าลง สลวนต ผมศล
ปญญวนต ผมปญญา สตมนต ผมสต
ฐตมนต ผมความมนคง คตมนต ผมปญญา
มตมนต ผมปญญา มตมนต ผมปญญา
มตตมนต ผมความหลดพน ชตมนต ผมรศม
สรมนต ผมสร กลมนต ผมโทษ
หรมนต ผมความละอาย ถตมนต ผไดรบยกยอง
ยตมนต ผมความเพยร สจมนต ผสะอาด
พลมนต ผมพลกรรม กสมนต ชาวนา
รจมนต ผมความยนด จกขมนต ผมจกษ
(๑) ปงลงค อการนต อภภสททปทมาลา (ผเปนใหญ)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา อภภ อภภ อภภโว
อาลปนะ อภภ อภภ อภภโว
ทตยา อภภ อภภ อภภโว
ตตยา อภภนา อภภห อภภภ
จตตถ อภภโน อภภสส อภภน
ปญจม อภภนา อภภมหา อภภสมา อภภห อภภภ
ฉฏฐ อภภโน อภภสส อภภน
สตตม อภภมห อภภสม อภภส
ศพทจาแนกตาม
สยมภ พระสยมภ, ผตรสรเอง ปราภภ ผปกครองผอน
เวสสภ พระเวสสภพทธเจา
(๒) ปงลงค อการนต สพพญญปทมาลา (ผรทกสง)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา สพพญญ สพพญญ สพพญญโน
อาลปนะ สพพญญ สพพญญ สพพญญโน
ทตยา สพพญญ สพพญญ สพพญญโน
ทเหลอแจกตาม อภภ ศพท
ศพทจาแนกตาม
กตญญ ผกตญญ ปารค ผถงฝง
ธมมญญ ผรธรรม มคคญญ ผรทาง
อตถญญ ผรประโยชน กาลญญ ผรกาลเวลา
รตตญญ ผรราตร มตตญญ ผรประมาณ
วญญ ผร ตถญญ ผรความจรง
โลกวท ผรแจงโลก อนตค ผถงทสด
ปงลงค โอการนต โคสททปทมาลา (วว, โค)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา โค คาโว คโว
อาลปนะ โค คาโว คโว
ทตยา คาว คาว คว คาโว คโว
ตตยา คาเวน คเวน โคห โคภ
จตตถ คาวสส ควสส คว คนน โคน
ปญจม คาวา คาวมหา คาวสมา
ควา ควมหา ควสมา โคห โคภ
ฉฏฐ คาวสส ควสส คว คนน โคน
สตตม คาเว คาวมห คาวสม
คเว ควมห ควสม คาเวส คเวส โคส
อตถลงค
อตถลงค อาการนต กญญาสททปทมาลา (สาวนอย)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา กญญา กญญา กญญาโย
อาลปนะ กญเญ กญญา กญญาโย
ทตยา กญญ กญญา กญญาโย
ตตยา กญญาย กญญาห กญญาภ
จตตถ กญญาย กญญาน
ปญจม กญญาย กญญาห กญญาภ
ฉฏฐ กญญาย กญญาน
สตตม กญญาย กญญาย กญญาส
ศพทจาแนกตาม
สทธา ความเชอ เมธา ปญญา
ปญญา ปญญา วชชา ความร
จนตา ความคด มนตา ความคด
ตณหา ตณหา, ความอยาก วณา พณ
อจฉา ความปรารถนา มายา มารยา
เมตตา เมตตา มตตา มาตรา, ประมาณ
สกขา ขอควรศกษา ภกขา ขาว
ควา คอ ชวหา ลน
วาจา ค าพด ฉายา รมเงา
คงคา แมน า นาวา เรอ
คาถา คาถา เลขา รอยเขยน
สาลา ศาลา มาลา พวงดอกไม
เวลา เวลา ปชา การบชา
เวทนา เวทนา สญญา สญญา
เจตนา เจตนา ปชา หมสตว
เทวตา เทวดา ปรสา บรษท
วสาชา นางวสาขา, ชอดาว สาขา กงไม
ชฎา ชฎา กรณา กรณา
กถา ถอยค า ปปา ศาลาน าดม
ปภา รศม, แสงสวาง สมา ขอบเขต
ขมา ความอดทน ชายา ภรรยา
สรา เหลา, สรา ตลา ตราชง
สลา กอนหน ลลา ทาทาง
กลา สวน (เสยว) วสธา แผนดน
อจฉรา นางอปสร คหา ถ า
ลสกา ไขขอ ชณหา แสงจนทร
อหา ความพยายาม นาสา จมก
ทสา ทศ มญชสา หบ
ลาลา น าลาย มสา เบา
โทลา ชงชา ขตตยา กษตร
วาสนา วาสนา สธา อาหารทพย
นททา การหลบ ลตา เถาวลย
วสขา ถนน, ซอย สขา ยอด
สภา ทประชม โคธา เหย
อตถลงค อการนต รตตสททปทมาลา (ราตร)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา รตต รตต รตตโย รตโย
อาลปนะ รตต รตต รตตโย
ทตยา รตต รตต รตตโย
ตตยา รตตยา รตตห รตตภ รตตห รตตภ
จตตถ รตตยา รตตน รตตน
ปญจม รตตยา รตยา รตตห รตตภ รตตห รตตภ
ฉฏฐ รตตยา รตตน รตตน
สตตม รตย รตตย รตยา
รตตยา รตต รตโต รตตส รตตส
ศพทจาแนกตาม
ศพทจ าแนกตามตอไปนใหเวนรปวา รตโย (ปฐมาพห) รตยา (ปญจม-สตตมเอกะ) รตย รตต รตโต (สตตมเอกะ)
ปตต ทหารบก ยตต ความสมควร
วตต ค าอธบาย กตต เกยรต, ชอเสยง
มตต ความหลดพน ขนต ความอดทน
กนต ความชอบใจ สนต ความสงบ
ตนต แบบแผน สทธ ความส าเรจ
สทธ ความบรสทธ อทธ ความส าเรจ
วทธ ความเจรญ พทธ ปญญา
โพธ โพธญาณ ภม แผนดน
ชาต ชาต, การเกด ปต ปต
สต การเกด สาณ ผามาน
นนท ความเพลดเพลน ทฏฐ ความเหน
วฑฒ ความเจรญ ปาฬ บาล
ตฏฐ ความยนด นาฬ ทะนาน, กระดอง
เกฬ กฬา, การเลน สต ความระลก
มต ความร คต การไป
จต ความตาย ธต ความเพยร
ยวต ผหญง รต ความพอใจ
รจ, รสม รศม อสน สายฟาผา
ธล ธล, ฝ น องคล นว
อตถลงค อการนต อตถสททปทมาลา (หญง, สตร)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา อตถ อตถ อตถโย
อาลปนะ อตถ อตถ อตถโย
ทตยา อตถย อตถ อตถ อตถโย
ตตยา อตถยา อตถห อตถภ
จตตถ อตถยา อตถน
ปญจม อตถยา อตถห อตถภ
ฉฏฐ อตถยา อตถน
สตตม อตถยา อตถย อตถส
ศพทจาแนกตาม
มห แผนดน วาป สระน า
ปาฏล ตนแคฝอย กทล ตนกลวย
ฆฏ หมอน า นาร ผหญง
กมาร เดกหญง ตรณ หญงสาว
พราหมณ นางพราหมณ สข เพอนหญง
กนนร กนนร นาค นางนาค
เทว เทพธดา, มเหส ยกข นางยกษ
กาก อกา กกกฏ แมไก
ปถว, ปถว แผนดน คาว แมโค
คณวต หญงมคณ สลวต หญงมศล
กลวต หญงมตระกล ยสวต หญงมยศ
รปวต หญงรปงาม สตมต หญงมสต
โคตม นางโคตม ภกขน ภกษณ
คหปตาน แมบาน ยกขน นางยกษ
เมธาวน หญงมปญญา ปยภาณน หญงพดจาไพเราะ
ธมมจารน หญงผประพฤตธรรม ภตวาน หญงผกลาวตามจรง
อตถวาทน หญงผบอกประโยชน ธมมวาทน หญงผบอกธรรม
(๑) อตถลงค อการนต ยาคสททปทมาลา (ขาวตม)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา ยาค ยาค ยาคโย
อาลปนะ ยาค ยาค ยาคโย
ทตยา ยาค ยาค ยาคโย
ตตยา ยาคยา ยาคห ยาคภ ยาคห ยาคภ
จตตถ ยาคยา ยาคน ยาคน
ปญจม ยาคยา ยาคห ยาคภ ยาคห ยาคภ
ฉฏฐ ยาคยา ยาคน ยาคน
สตตม ยาคยา ยาคย ยาคส ยาคส
ศพทจาแนกตาม
กาส ร, ชอง, หลม, บอ ธาต ธาต
เธน แมโคนม ททท โรคกลาก
กณฑ โรคเกลอน กเรณ ชางพง
รชช เชอก สสส แมยาย
(๒) อตถลงค อการนต มาตสททปทมาลา (มารดา)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา มาตา มาตโร
อาลปนะ มาต มาตา มาตโร
ทตยา มาตร มาตเร มาตโร
ตตยา มาตรา มาตยา มตยา มาตเรห มาตเรภ มาตห มาตภ
มาตห มาตภ
จตตถ มาต มาตสส มาตยา มาตราน มาตาน มาตน มาตน
ปญจม มาตรา มาตยา มาตเรห มาตเรภ มาตห มาตภ
มาตห มาตภ
ฉฏฐ มาต มาตสส มาตยา มาตราน มาตาน มาตน มาตน
สตตม มาตร มาตเรส มาตส มาตส
ศพทจาแนกตาม
ธต, ทหต ลกสาว
อตถลงค อการนต ชมพสททปทมาลา (ตนหวา)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา ชมพ ชมพ ชมพโย
อาลปนะ ชมพ ชมพ ชมพโย
ทตยา ชมพ ชมพ ชมพโย
ตตยา ชมพยา ชมพห ชมพภ
จตตถ ชมพยา ชมพน
ปญจม ชมพยา ชมพห ชมพภ
ฉฏฐ ชมพยา ชมพน
สตตม ชมพยา ชมพย ชมพส
ศพทจาแนกตาม
วธ หญงสาว สรภ แมน าสรภ
สรพ ตกแก, จงจก จม ทหารราบ
สตน หญงรางกายงาม วามร หญงขางาม
กจฉ โรคหต สภ หญงควงาม
นาคนาสร หญงขางามเหมอนงวงชาง
ภ แผนดน
นปงสกลงค
(๑) นปงสกลงค อการนต จตตสททปทมาลา (จต)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา จตต จตตา จตตาน
อาลปนะ จตต จตตา จตตาน
ทตยา จตต จตเต จตตาน
ตตยา จตเตน จตเตห จตเตภ
จตตถ จตตสส จตตาน
ปญจม จตตา จตตมหา จตตสมา จตเตห จตเตภ
ฉฏฐ จตตสส จตตาน
สตตม จตเต จตตมห จตตสม จตเตส
ศพทจาแนกตาม
ปญญ บญ, กศล บาป บาป, อกศล
ผล ผล, ผลไม รป รป, รปราง
สาธน ความส าเรจ โสต ห, เครองฟง
ฆาน จมก สข ความสข
ทกข ความทกข การณ เหต
ทาน การให สล ศล
ธน ทรพย ฌาน ฌาน
มล มล, ราก, ราคา พล ก าลง
ชาล ขาย, แห มงคล มงคล
นฬน ดอกบว ลงค ลงค, เพศ
มข หนา, ปาก องค อวยวะ, องค
อมพช ดอกบว ปลน ทราย
ธญญ ขาวเปลอก ชล น า
ปท บท, นพพาน หรญญ เงน
อมต นพพาน ปทม ดอกบว
ปณณ ใบไม, หนงสอ สสาน สสาน
วน ปา อาวธ อาวธ
หทย หวใจ, หทยวตถ จวร ผาจวร
วตถ ผานงหม กล ตระกล
อนทรย อนทรย นยน นยนตา
วทน หนา ยาน ยานพาหนะ
อทาน อทาน ปาน น าดม
โลห เหลก รตน แกว
ปฐ เกาอ อณฑ ไข
มรณ ความตาย ภตต ขาวสวย, อาหาร
ญาณ ญาณ, ปญญา อารมมณ อารมณ
อรญญ ปา ตาณ นพพาน
นคร เมอง ตร ฝงน า
ฉตต ฉตร, รม, เหด อทก น า
(๒) นปงสกลงค อการนต กมมสททปทมาลา (กรรม)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา กมม กมมา กมมาน
อาลปนะ กมม กมมา กมมาน
ทตยา กมม กมเม กมมาน
ตตยา กมมนา กมมนา กมเมน กมเมห กมเมภ
จตตถ กมมโน กมมสส กมมาน
ปญจม กมมนา กมมา กมมมหา
กมมสมา กมเมห กมเมภ
ฉฏฐ กมมสส กมมาน
สตตม กมมน กมเม กมมมห
กมมสม กมเมส
ศพทจาแนกตาม
ถาม ก าลง อทธ ทางไกล
นปงสกลงค อาการนต อสสทธาสททปทมาลา (ไมมศรทธา)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา อสสทธ อสสทธา อสสทธาน
ทเหลอจ าแนกเหมอน จตต ศพท
นปงสกลงค อการนต อฏฐสททปทมาลา (กระดก, เมลด)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา อฏฐ อฏฐ อฏฐน
อาลปนะ อฏฐ อฏฐ อฏฐน
ทตยา อฏฐ อฏฐ อฏฐน
ตตยา อฏฐนา อฏฐห อฏฐภ อฏฐห อฏฐภ
จตตถ อฏฐโน อฏฐสส อฏฐน อฏฐน
ปญจม อฏฐนา อฏฐมหา อฏฐสมา อฏฐห อฏฐภ อฏฐห อฏฐภ
ฉฏฐ อฏฐโน อฏฐสส อฏฐน อฏฐน
สตตม อฏฐมห อฏฐสม อฏฐส อฏฐส
ศพทจาแนกตาม
สตถ ขาออน ทธ นมสม
วาร น า สปป เนยใส
อกข, อจฉ นยนตา อจจ เปลวไฟ
นปงสกลงค อการนต สขการสททปทมาลา (ท าใหมความสข)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา สขการ สขการ สขการน
อาลปนะ สขการ สขการ สขการน
ทตยา สขการ สขการ สขการน
ทเหลอจ าแนกเหมอน ทณฑ ศพท
นปงสกลงค อการนต อายสททปทมาลา (อาย)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา อาย อาย อายน
อาลปนะ อาย อาย อายน
ทตยา อาย อาย อายน
ตตยา อายสา อายนา อายห อายภ อายห อายภ
จตตถ อายโน อายสส อายน อายน
ปญจม อายนา อายมหา อายสมา อายห อายภ อายห อายภ
ฉฏฐ อายโน อายสส อายน อายน
สตตม อายมห อายสม อายส อายส
ศพทจาแนกตาม
จกข นยนตา ทาร ทอนไม
มธ น าผง พนท จด, หยดน า
อมพ น า ตป ดบก
มตถ เนยเหลว วตถ วตถ, เรอง
ชต ครง อสส น าตา
นปงสกลงค อการนต โคตรภสททปทมาลา (จตขามโคตร)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา โคตรภ โคตรภ โคตรภน
ทเหลอจ าแนกเหมอน อภภ ศพท
นปงสกลงค โอการนต จตตโคสททปทมาลา (ววดาง)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา จตตค จตตค จตตคน
ทเหลอจ าแนกเหมอน อาย ศพท
สพพนาม
การจ าแนกปรสสพพนาม และวเสสนสพพนาม มรปตางกนในลงคทง ๓ สวน ตมห และ อมหศพท มรปเหมอนกนทง ๓
ลงค ดงตอไปน
ปรสสพนาม
(๑) ปงลงค อการนต ตสททปทมาลา (เขา, นน)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา โส เน เต
ทตยา น ต เน เต
ตตยา เนน เตน เนห เนภ เตห เตภ
จตตถ อสส นสส ตสส เนส เนสาน เตส เตสาน
ปญจม อสมา นมหา นสมา
ตมหา ตสมา เนห เนภ เตห เตภ
ฉฏฐ อสส นสส ตสส เนส เนสาน เตส เตสาน
สตตม อสม นมห นสม
ตมห ตสม เนส เตส
(๒) อตถลงค อาการนต ตาสททปทมาลา (เขา, เธอ, นน)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา สา นา ตา นาโย ตาโย
ทตยา น ต นา ตา นาโย ตาโย
ตตยา นาย ตาย นาห นาภ ตาห ตาภ
จตตถ
ตสสาย ตสสาย อสสาย
นสสาย ตสสา ตสสา อสสา
นสสา นาย ตาย
นาส นาสาน ตาส ตาสาน
ปญจม นาย ตาย นาห นาภ ตาห ตาภ
ฉฏฐ
ตสสาย ตสสาย อสสาย
นสสาย ตสสา ตสสา อสสา
นสสา นาย ตาย
นาส นาสาน ตาส ตาสาน
สตตม ตสส ตสส อสส นสส
นาย ตาย นาส ตาส
(๓) นปงสกลงค อการนต ตสททปทมาลา (นน)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา น ต นาน ตาน
ทตยา น ต นาน ตาน
ทเหลอจ าแนกเหมอนปงลงค
อลงค อการนต ตมหสททปทมาลา (ทาน, เธอ, คณ)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา ตว ตว ตมเห โว
ทตยา ตว ต ตว ตว ตมหาก ตมเห โว
ตตยา ตยา ตวยา เต ตมเหห ตมเหภ โว
จตตถ ตมห ตว ตยห เต ตมห ตมหาก โว
ปญจม ตยา ตมเหห ตมเหภ
ฉฏฐ ตมห ตว ตยห เต ตมห ตมหาก โว
สตตม ตย ตวย ตมเหส
อลงค อการนต อมหสททปทมาลา (ขาพเจา, ผม, ดฉน, เรา)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา อห มย อมเห โน
ทตยา มม ม อมหาก อมเห โน
ตตยา มยา เม อมเหห อมเหภ โน
จตตถ อมห มม มยห มม เม อมห อมหาก อสมาก โน
ปญจม มยา อมเหห อมเหภ
ฉฏฐ อมห มม มยห มม เม อมห อมหาก อสมาก โน
สตตม มย อมเหส
วเสสนสพพนาม
(๑) ปงลงค อการนต สพพสททปทมาลา (ทงปวง)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา สพโพ สพเพ
อาลปนะ สพพ สพพา สพเพ
ทตยา สพพ สพเพ
ตตยา สพเพน สพเพห สพเพภ
จตตถ สพพสส สพเพส สพเพสาน
ปญจม สพพมหา สพพสมา สพเพห สพเพภ
ฉฏฐ สพพสส สพเพส สพเพสาน
สตตม สพพมห สพพสม สพเพส
(๒) อตถลงค อาการนต สพพาสททปทมาลา (ทงปวง)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา สพพา สพพา สพพาโย
อาลปนะ สพเพ สพพา สพพาโย
ทตยา สพพ สพพา สพพาโย
ตตยา สพพาย สพพาห สพพาภ
จตตถ สพพสสา สพพาย สพพาส สพพาสาน
ปญจม สพพาย สพพาห สพพาภ
ฉฏฐ สพพสสา สพพาย สพพาส สพพาสาน
สตตม สพพสส สพพาย สพพาส
(๓) นปงสกลงค อการนต สพพสททปทมาลา (ทงปวง)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา สพพ สพพาน
อาลปนะ สพพ สพพาน
ทตยา สพพ สพพาน
ทเหลอเหมอนปงลงค
ศพทจาแนกตาม
กตร, กตม ไหน อะไรบาง อภย ทงสอง ทงค
อตร นอกจากน อญญ อน
อญญตร, อญญตม คนใดคนหนง ย ใด
(๑) ปงลงค อการนต ปพพสททปทมาลา (ขางหนา, กอน)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา ปพโพ ปพเพ ปพพา
อาลปนะ ปพพ ปพเพ ปพพา
ทตยา ปพพ ปพเพ
ตตยา ปพเพน ปพเพห ปพเพภ
จตตถ ปพพสส ปพเพส ปพพสาน
ปญจม ปพพา ปพพมหา ปพพสมา ปพเพห ปพเพภ
ฉฏฐ ปพพสส ปพเพส ปพเพสาน
สตตม ปพเพ ปพพมห ปพพสม ปพเพส
(๒) อตถลงค อาการนต ปพพาสททปทมาลา (ขางหนา, กอน)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา ปพพา ปพพา ปพพาโย
ทเหลอเหมอน สพพา ศพท
(๓) นปงสกลงค อการนต ปพพสททปทมาลา (ขางหนา, กอน)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา ปพพ ปพพาน
อาลปนะ ปพพ ปพพาน
ทตยา ปพพ ปพพาน
ทเหลอจ าแนกเหมอนปงลงค
ศพทจาแนกตาม
ปร อน อปร อนอก
ทกขณ ขางขวา, ทศใต อตตร ขางซาย, ทศเหนอ
อธร ขางลาง
(๑) ปงลงค อการนต เอตสททปทมาลา (นน, น)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา เอโส เอเต
ทตยา เอต เอเต
ทเหลอเหมอน สพพ ศทพ ปงลงค
(๒) อตถลงค อาการนต เอตาสททปทมาลา (นน, น)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา เอสา เอตา เอตาโย
ทตยา เอต เอตา เอตาโย
ตตยา เอตาย เอตาห เอตาภ
จตตถ เอตสสาย เอตสสา เอตาย เอตาส เอตาสาน
ปญจม เอตาย เอตาห เอตาภ
ฉฏฐ เอตสสาย เอตสสน เอตาย เอตาส เอตาสาน
สตตม เอตสส เอตาย เอตาส
(๓) นปงสกลงค อการนต เอตสททปทมาลา (นน, น)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา เอต เอตาน
ทตยา เอต เอตาน
ทเหลอจ าแนกเหมอนปงลงค
(๑) ปงลงค อการนต อมสททปทมาลา (น)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา อย อเม
ทตยา อม อเม
ตตยา อมนา อเนน เอห เอภ อเมห อเมภ
จตตถ อมสส อสส เอส เอสาน อเมส อเมสาน
ปญจม อมมหา อมสมา อสมา เอห เอภ อเมห อเมภ
ฉฏฐ อมสส อสส เอส เอสาน อเมส อเมสาน
สตตม อมมห อมสม อสม เอส อเมส
(๒) อตถลงค อาการนต อมาสททปทมาลา (น)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา อย อมา อมาโย
ทตยา อม อมา อมาโย
ตตยา อมาย อมาห
จตตถ อสสาย อมสสาย อสสา
อมสสา อมาย อมาส อมาสาน
ปญจม อมาย อมาห
ฉฏฐ อสสาย อมสสาย อสสา
อมสสา อมาย อมาส อมาสาน
สตตม อมสส อสส อมสสา อมาย อมาส
(๓) นปงสกลงค อการนต อมสททปทมาลา (น)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา อท อม อมาน
ทตยา อท อม อมาน
ทเหลอจ าแนกเหมอนปงลงค
(๑) ปงลงค อการนต อมสททปทมาลา (โนน)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา อส อม อม
ทตยา อม อม
ตตยา อมนา อมห อมภ อมห อมภ
จตตถ อมสส อทสส อมส อมสาน อมส อมสาน
ปญจม อมมหา อมสมา อมห อมภ อมห อมภ
ฉฏฐ อมสส อทสส อมส อมสาน อมส อมสาน
สตตม อมมห อมสม อมส อมส
(๒) อตถลงค อการนต อมสททปทมาลา (โนน)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา อส อม อม อมโย
ทตยา อม อม อมโย
ตตยา อมยา อมห อมภ
จตตถ อมสสา อมยา อมส อมสาน
ปญจม อมยา อมห อมภ
ฉฏฐ อมสสา อมยา อมส อมสาน
สตตม อมสส อมย อมส
(๓) นปงสกลงค อการนต อมสททปทมาลา (โนน)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา อท อม อมน
ทตยา อท อม อมน
ทเหลอจ าแนกเหมอนปงลงค
ก ศพท
จนโต กา โก จ กสทโท อปปกตถสส วาจโก
ยการยตโต อาทมห สกลตถสส วาจโก
อจนโต จ อยาท จ ปจฉาวจกสมมโต.
กศพททม จ อยทายวา โกจ กาจ กญจ เปนตน มอรรถวานอย
กศพททม ย อยหนา และม จ อยทายวา โย โกจ ยา กาจ ยกญจ เปนตน มอรรถวาทงหมดทงสน
กศพทอยางเดยววา โก กา ก เปนตน มอรรถค าถาม
กศพท เมออาเทศเปน ก แลว จ าแนกเหมอน สพพ ทง ๓ ลงค ตางแตในนปงสกลงคเอกะเทานนทมรปเปน ก
(๑) ปงลงค กสทท-ยปพพ-จอนตปทมาลา (ทงหมดทงสน)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา โย โกจ เย เกจ
ทตยา ย กญจ เย เกจ
ตตยา เยน เกนจ เยห เกหจ
จตตถ ยสส กสสจ เยส เกสญจ
ปญจม ยสมา กสมาจ เยห เกหจ
ฉฏฐ ยสส กสสจ เยส เกสญจ
สตตม ยสม กสมญจ ยสม กสมญจ เยส เกสจ
(๒) อตถลงค กสทท-ยปพพ-จอนตปทมาลา (ทงหมดทงสน)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา ยา กาจ ยา กาจ
ทตยา ย กญจ ยา กาจ
ตตยา ยาย กายจ ยาห กาหจ
จตตถ ยสสา กสสาจ ยาย กายจ ยาส กาสญจ
ปญจม ยาย กายจ ยาห กาหจ
ฉฏฐ ยสสา กสสาจ ยาย กายจ ยาส กาสญจ
สตตม ยสส กสสญจ ยาย กายญจ ยาส กาสจ
(๓) นปงสกลงค กสทท-ยปพพ-จอนตปทมาลา (ทงหมดทงสน)
วภตต เอกวจนะ พหวจนะ
ปฐมา ย กญจ ยาน กานจ
ทตยา ย กญจ ยาน กานจ
ทเหลอเหมอนปงลงค
สงขยาสพพนาม
สงขยาสพพนาม ๕ ตว คอ เอก, อภ, ทว, ต, จต จะแสดงวธการจ าแนกในบทท ๑๐
บทท ๑๐ สงขยา สงขยา คอ ค าส าหรบใชนบจ านวนสทธนาม วเคราะหวา "สงขยายเต ปรมาณยเตต สงขยาจ านวนทถกนบ ชอวาสงขยา" ม ๒
อยาง คอ ปกตสงขยา และ ปรณสงขยา
ปกตสงขยา
ปกตสงขยา คอ ค าทใชนบจ านวนตามธรรมดา ดงน
เอก ๑ จตททส จททส โจททส ๑๔
ทว ๒
ปญจทส ปณณรส ๑๕
ต ๓
โสฬส ๑๖
จต ๔ สตตรส ๑๗
ปญจ ๕ อฏฐารส ๑๘
ฉ ๖ เอกนวสต อนวสต ๑๙
สตต ๗ วส วสต ๒๐
อฏฐ ๘ เอกวสต ๒๑
นว ๙ ทวาวสต พาวสต ๒๒
ทส ๑๐ เตวสต ๒๓
เอกาทส ๑๑ จตวสต ๒๔
ทวาทส พารส ๑๒ ปญจวสต ๒๕
เตรส ๑๓ ฉพพสต ๒๖
สตตวสต ๒๗ เตจตตาฬส ๔๓
อฏฐวสต ๒๘
ปญญาส ปณณาส ๕๐
เอกนตสต ๒๙
สฏฐ ๖๐
ตส ตสต ๓๐ สตตต ๗๐
เอกตตส ๓๑ อสต ๘๐
ทวตตส พตตส ๓๒ นวต ๙๐
เตตตส ๓๓ สต ๑๐๐
เอกนจตตาฬส ๓๙ สหสส ๑,๐๐๐
จตตาฬส ตาฬส ๔๐ ทสสหสส นหต ๑๐,๐๐๐
เอกจตตาฬส ๔๑ สตสหสส ลกข ๑๐๐,๐๐๐
เทวจตตาฬส ๔๒ ทสสตสหสส ๑,๐๐๐,๐๐๐
คณตปกตสงขยา
คณตปกตสงขยา คอ ค าใชนบจ านวนตามปกตทมการคณ ดงน
ปกตสงขยาคณดวย ชอสงขยา เลข จานวนศนย
หนง (ไมมคณ) เอก ๑ -
สอง ถง เกา (ไมมคณ) ทว ถง นว ๒-๙ -
หนง คณ สบ ทส ๑ ๑
สบ " สต ๑ ๒
รอย " สหสส ๑ ๓
พน " ทสสหสส, นหต ๑ ๔
หมน " สตสหสส, ลกข ๑ ๕
แสน " ทสสตสหสส ๑ ๖
แสน คณ รอย โกฏ ๑ ๗
แสน โกฏ " ปโกฏ ๑ ๑๔
แสน ปโกฏ " โกฏปปโกฎ ๑ ๒๑
แสน โกฎปปโกฎ " นหต ๑ ๒๘
แสน นหต " นนนหต ๑ ๓๕
แสน นนนหต " อกโขภ ๑ ๔๒
แสน อกโขภณ " พนท ๑ ๔๙
แสน พนท " อพพท ๑ ๕๖
แสน อพพท " นรพพท ๑ ๖๓
แสน นรพพท " อหห ๑ ๗๐
แสน อหห " อพพ ๑ ๗๗
แสน อพพ " อฏฏ ๑ ๘๔
แสน อฏฏ " โสคนธก ๑ ๙๑
แสน โสคนธก " อปปลล ๑ ๙๘
แสน อปปลล " กมท ๑ ๑๐๕
แสน กมท " ปณฑรก ๑ ๑๑๒
แสน ปณฑรก " ปทม ๑ ๑๑๙
แสน ปทม " กถาน ๑ ๑๒๖
แสน กถาน " มหากถาน ๑ ๑๓๓
แสน มหากถาน " อสงเขยยย ๑ ๑๔๐
อพพทาทปทมาวสาน สตนรกนามเธยยฏฐาน.
อพพท ถง ปทม เปนชอของสตนรกทหนาวจด
จตตาลสสต สญญ อสงเขยยยนต วจจต.
เลขศนย ๑๔๐ ตว เรยกวา อสงเขยยย (อสงไขย)
คาถาจาแนกสงขยาโดยลงค ๓ วจนะ ๒
ทวาทโย อฏฐารสนตา ตลงเค พหวาจกา
วสตยาท นวตยนตา อตถลงเคกวาจกา
สตาท อสงเขยยยนตา นปสกา ทววาจกา
โกฏตตยมกโขภณ อตถลงคา ทววาจกา.
ทว (๒) ถง อฏฐารส (๑๘) เปน ๓ ลงค พหวจนะ
เอกนวสต (๑๙) ถง อฏฐนวต (๙๘) เปน อตถลงค เอกวจนะ
เอกนสต (๙๙) ถง อสงเขยยย เปนนปงสกลงค ๒ วจนะ
โกฏ ปโกฏ โกฏปปโกฎ อกโขภณ เปนอตถลงค ๒ วจนะ
จาแนกสงขยาโดยนาม ๓
เอก ถง จต เปนสพพนาม
ปญจ ถง อฏฐนวต เปนคณนาม
เอกนสต ขนไป เปนสทธนาม
วธจ าแนกสงขยาสพพนาม
เอกสททปทมาลา
ปงลงค อตถลงค นปงสกลงค
ว เอกวจนะ เอกวจนะ เอกวจนะ
ป. เอโก เอกา เอก
ท. เอก เอก เอก
ต. เอเกน เอกาย เอเกน
จต. เอกสส เอกสสา เอกสสา เอกาย เอกสส
ปญ. เอกมหา เอกสมา เอกาย เอกมหา เอกสมา
ฉ. เอกสส เอกสสา เอกสสา เอกาย เอกสส
ส. เอกมห เอกสม เอกสส เอกสส เอกาย เอกมห เอกสม
ทวสททปทมาลา ทง ๓ ลงค อภสททปทมาลา ทง ๓ ลงค
วภตต พหวจนะ พหวจนะ
ปฐมา เทว ทเว อโภ อเภ
ทตยา เทว ทเว อโภ อเภ
ตตยา ทวห ทวภ อโภห อโภภ อเภห อเภภ
จตตถ ทวนน ทวนน อภนน
ปญจม ทวห ทวภ อโภห อโภภ อเภห อเภภ
ฉฏฐ ทวนน ทวนน อภนน
สตตม ทวส อโภส อเภส
ตสททปทมาลา
ปงลงค อตถลงค นปงสกลงค
วภตต พหวจนะ พหวจนะ พหวจนะ
ปฐมา ตโย ตสโส ตณ
ทตยา ตโย ตสโส ตณ
ตตยา ตห ตภ ตห ตภ ตห ตภ
จตตถ ตณณ ตณณนน ตสสนน ตณณ ตณณนน
ปญจม ตห ตภ ตห ตภ ตห ตภ
ฉฏฐ ตณณ ตณณนน ตสสนน ตณณ ตณณนน
สตตม ตส ตส ตส
จตสททปทมาลา
ปงลงค อตถลงค นปงสกลงค
วภตต พหวจนะ พหวจนะ พหวจนะ
ปฐมา จตตาโร จตโร จตสโส จตตาร
ทตยา จตตาโร จตโร จตสโส จตตาร
ตตยา จตห จตภ จตพภ จตห จตภ จตห จตภ จตพภ
จตตถ จตนน จตสสนน จตนน
ปญจม จตห จตภ จตพภ จตห จตภ จตห จตภ จตพภ
ฉฏฐ จตนน จตสสนน จตนน
สตตม จตส จตส จตส
สงขยาทไมเปนสพพนามมวธจาแนกดงน
ปญจสททปทมาลา ทง ๓ ลงค
วภตต พหวจนะ
ปฐมา ปญจ
ทตยา ปญจ
ตตยา ปญจห
จตตถ ปญจนน
ปญจม ปญจห
ฉฏฐ ปญจนน
สตตม ปญจส
ตงแต ฉ ถง อฏฐารส จ าแนกตาม ปญจ
เอกนวสสททปทมาลา อตถลงค
วภตต เอกวจนะ
ปฐมา เอกนวส
ทตยา เอกนวส
ตตยา เอกนวสาย
จตตถ เอกนวสาย
ปญจม เอกนวสาย
ฉฏฐ เอกนวสาย
สตตม เอกนวสาย
วส ถง อฏญปญญาส จ าแนกตาม เอกนวส
เอกนวสต ถง อฏฐนวต ถาม ต ลงทายใหจ าแนกตาม รตต ฝายเอกวจนะ, ถาม ส ลงทายใหจ าแนกตาม เอกนวส, ถาม อ ลง
ทายใหจ าแนกตาม อตถ ฝายเอกวจนะ
เอกนสต ถง อสงเขยยย ใหจ าแนกตาม จตต ศพททง ๒ วจนะ
โกฏ ปโกฏ โกฏปปโกฎ ใหจ าแนกตาม รตต ศพททง ๒ วจนะ
อกโขภณ ใหจ าแนกตาม อตถ ศพททง ๒ วจนะ
ปรณสงขยา
ปรณสงขยา คอ ค าทใชนบใหเตมหรอนบตามล าดบ ดงน
ปงลงค อตถลงค นปงสกลงค ค าแปล
ปฐโม ปฐมา ปฐม ท ๑
ทตโย ทตยา ทตย ท ๒
ตตโย ตตยา ตตย ท ๓
จตตโถ จตตถา จตตถ จตตถ ท ๔
ปญจโม ปญจมา ปญจม ปญจม ท ๕
ฉฏโฐ ฉฏฐา ฉฏฐ ฉฏฐ ท ๖
สตตโม สตตมา สตตม สตตม ท ๗
อฏฐโม อฏฐมา อฏฐม อฏฐม ท ๘
นวโม นวมา นวม นวม ท ๙
ทสโม ทสมา ทสม ทสม ท ๑๐
เอกาทสโม เอกาทส เอกาทส เอกาทสม ท ๑๑
ทวาทสโม พารสโม ทวาทส พารส ทวาทสม พารสม ท ๑๒
เตรสโม เตรส เตรสม ท ๑๓
จตททสโม จททสโม จตททส จาตททส จตททสม ท ๑๔
ปณณรสโม ปญจทสโม ปณณรส ปญจทส ปณณรสม ท ๑๕
โสฬสโม โสฬส โสฬสม ท ๑๖
สตตรสโม สตตทสโม สตตรส สตตรสม ท ๑๗
อฏฐารสโม อฏฐาทสโม อฏฐารส อฏฐารสม ท ๑๘
เอกนวสตโม เอกนวสตมา เอกนวสตม ท ๑๙
วสตโม วสตมา วสตม ท ๒๐
ปรณสงขยาเปนคณนาม มใชทง ๓ ลงค เอกวจนะอยางเดยว ใหจ าแนกตามสทธนามในลงคและการนตนน ๆ
บทท ๑๑ อพยยศพท
อพยยศพท คอศพททคงรปเดมไว จ าแนกโดยลงค การนต วภตตและวจนะไมได วเคราะหวา "น พยย อพยย ศพททไม
เปลยนแปลงไปชอวาอพยยะ" ม ๓ อยาง คอ ปจจยนตะ อปสค และนบาต
๑. ปจจยนตะ
ปจจยนตะ คอศพทสทธนามและสพพนามทมปจจยอยสดทาย ใชปจจยประกอบขางหลงแทนวภตต และมอรรถเหมอน
วภตตกม ใชปจจยประกอบขางหลงจากธาตกม แบงออกเปน ๔ อยาง คอ
๑. โตปจจย ประกอบหลงสทธนามและสพพนาม มอรรถตตยาวภตต แปลวา "ขาง, โดย" เชน ปรโต ขางหนา, มอรรถ
ปญจมวภตต แปลวา "แต, จาก" เชน ตโต ฐานโต แตทนน, จากทนน
๒. ปจจย ๙ ตว คอ ตร ตถ ห ธ ธ ห ห หญจน ว ประกอบหลงสพพนาม มอรรถสตตมวภตต แปลวา "ใน..." เชน ตตร
ตตถ ใน...นน, อห อธ ใน...น, สพพธ ใน...ทงปวง, กห กห กหญจน กวใน...ไหน
๓. ปจจย ๗ ตว คอ ทา ทาน รห ธนา ทาจน ชช ชช ประกอบหลงสพพนาม มอรรถกาลสตตม แปลวา "ในกาล, ในเวลา"
เชน สทา ในกาลทกเมอ, อทาน เอตรห ในเวลาน, อธนา ในกาลน, กทาจน ในกาลไหน, อชช ในวนน, ปรชช ในวนอน
๔. ปจจยกตก ๕ ตว คอ ตเว ต ตน ตวา ตวาน, ปจจย ๒ ตวแรกลงหลงธาต มอรรถจตตถวภตต แปลวา "เพอ" เชน กาตเว
กาต เพอกระท า, ปจจย ๓ ตวหลงลงหลงธาตในอดตกาล แปลวา "แลว" เชน กาตน กตวา กตวาน กระท าแลว
สวนปจจยอนนอกน เชน ปจจยในนาม ตทธต อาขยาต กตก ไมจดเปนอพยยศพท
๒. อปสค
อปสค คอศพททใชประกอบหนานามเหมอนเปนคณนามและประกอบหนากรยาเหมอนเปนกรยาวเสสนะ ท าใหมอรรถ
พเศษขน วเคราะหวา "อเปจจ นามกรยาน อตถ สชชนตต อปสคคา บททเขาไปปรงแตงเนอความของนามและกรยา ชอวาอป
สค" ม ๒๐ ตว คอ
ป ปรา น น อ ท ส ว อว (โอ) อน ปร อธ อภ ปต (ปฏ) ส อา อต อป อป อป
ตอไปจะแสดงอรรถของอปสคทง ๒๐ ตว
ป อปสค มอรรถดงน
ปการ อ. ปญญา รทว
อาทกมม อ. วปปกต ท าคางไว
ปธาน อ. ปณต สงสด, ประณต
อสสรย อ. ปภ อย เทสสส ผนเปนใหญในประเทศ
อนโตภาว อ. ปกขตต ใสเขาไว
วโยเค อ. ปวาส แยกกนอย
ตปปร อ. ปาจรโย บรพาจารย
ภสตถ อ. ปวทธกาโย ผมรางกายใหญโต
สมภว อ. ปภวต เรมตน, เกดขน
ตตต อ. ปหตมนน ขาวมากเพยงพอ
อนาวล อ. ปสนนมทก น าใสสะอาด
ปตถน อ. ปณหต ตงความปรารถนา เปนตน
ปรา อปสค มอรรถดงน
ปรหาน อ. ปราภโว ความเสอม
ปราชย อ. ปราชโต ปราชย, แพ
คต อ. ปรายน การไปสภพหนา
วกกม อ. ปรกกมต กาวไปขางหนา, กาวหนา
อามสน อ. องคสส ปรามสน การลบคล าอวยวะ เปนตน
น อปสค มอรรถดงน
นสเสส อ. นรตต ค ากลาวทกลาวโดยไมเหลอ
นคคต อ. นกกเลโส ปราศจากกเลส
นยยาต ออกไป
นหรณ อ. นทธารณ การถอดถอน
อนโตปเวสน อ. นขาโต ฝงไว
อภาว อ. นมมกขก (รงผง) ไมมตวออน
นเสธ อ. นวาเรต หามไว
นกขนต อ. นพพาน นพพานอนออกจากตณหา
ปาตภาว อ. นมมต เนรมต
อวธารณ อ. นจฉโย การตดสน
วภชน อ. นทเทโส การชแจง, การแสดงโดยพสดาร
อปมา อ. นทสสน อทาหรณ, การแสดงเปรยบเทยบ
อปธารณ อ. นสามน การพจารณา
อวสาน อ. นฏฐต จบ, อวสาน
เฉก อ. นปโณ ฉลาด เปนตน
น อปสค มอรรถดงน
นหรณ อ. นหรต น าออก
อาวรณ อ. นวรณ กดขวาง, กนไมใหบรรลความด เปนตน
อ อปสค มอรรถดงน
อคคต อ. อคคจฉต ขนไป
อทธกมม อ. อาสนา อฏฐโต ลกขนจากทนง
อกเขโป ยกขน
ปธาน อ. อตตโม ประเสรฐ, สงสด
โลกตตโร ธรรมอนเหนอโลก
วโยค อ. อพพาสโต ถกแยกจากกน
สมภว อ. อพภโต เกดขนแลว
อตถลาภ อ. อปปนน ญาณ ปญญาเกดขนแลว
สตต อ. อสสหต คนต อาจ (สามารถ) เพอจะไป
สรปกถน อ. อททสต สตต สวดพระสตร เปนตน
ท อปสค มอรรถดงน
อโสภณ อ. ทคคนโธ มกลนเหมน
อภาว อ. ทพภกข ขาวปลาขาดแคลน, ทพภกขภย
กจฉต อ. ทกกฏ ท าความเสยหาย, ท าไมสมควร
อสมทธ อ. ทสสสส ขาวกลาไมสมบรณ
กจฉ อ. ทกกร ท ายาก, ล าบาก
วรปตา อ. ทพพณโณ ผวพรรณไมงาม
ทมมโข หนาไมสวย เปนตน
ส อปสค มอรรถดงน
สโมธาน อ. สนธ การตอ, เชอมโยง
สมมา อ. สมาธ สมาธ, จตตงมน, ตงไวด
สม อ. สมปยตโต ประกอบอยเสมอ
สมนตภาว อ. ส กณณา เกลอน, กระจดกระจาย
สมลลปนา พดเลยบเคยง
สงคต อ. สงคโม สงคม, พบปะ, ไปมาหาส
สงเขป อ. สมาโส การยอศพท
ภสตถ อ. สารตโต ก าหนดจด
สหตถ อ. ส วาโส การอยรวมกน
อปปตถ อ. สมคโฆ ราคาถก
ปภว อ. สมภโว เกดขน
อภมขภาว อ. สมมข ตอหนา, เฉพาะหนา
สงคห อ. สงคณหาต สงเคราะห, รวบรวม
ปธาน อ. ส วต ปด,ครอบ
ปนปปนกรณ อ. สนธาวต วงไปเรอย ๆ, ทองเทยว
สมทธ อ. สมปนโน สมบรณ, เพยบพรอม เปนตน
ว อปสค มอรรถดงน
วเสส อ. วมตต ความหลดพน
วสฏโฐ พเศษ, ประเสรฐ
ววธ อ. วมต ความสงสย
วจตร วจตร, ลาย, ดาง
วรทธ อ. ววาโท การทะเลาะ, ความขดแยง
วคต อ. วมล ปราศจากมลทน
วโยค อ. วปปยตโต แยกจากกน, ไมประกอบ
วรปตา อ. วรโป รปไมงาม, รปแปลก เปนตน
อว (โอ) อปสค มอรรถดงน
อโธภาค อ. อวกขตตจกข ทอดสายตาลงต า, มองต า
วโยค อ. โอมกกอปาหโน ผถอดรองเทาแลว
อวโกกล วน ปาทนกดเหวาจากไป
ปรภว อ. อวชานน การดหมน
อวมญญต ดหมน
ชานน อ. อวคจฉต ยอมร
สทธ อ. โวทาน ขาวสะอาด, หมดจด
นจฉย อ. อวธารณ การตดสน
เทส อ. อวกาโส สถานทโลงแจง
เถยย อ. อวหาโร การขโมย เปนตน
อน อปสค มอรรถดงน
อนคต อ. อเนวต ตดตามไป
อนปจฉนน อ. อนสโย อนสย
ปจฉาสททตถ อ. อนรถ ฝ นทปลวตามหลงรถ
ภสตถ อ. อนรตโต ก าหนดจด
สาทสส อ. อนรป สมควร, มสภาพเหมอนกน
หน อ. อนสารปตต ปญญวนโต
ผมปญญาดอยกวาพระสารบตร
ตตยตถ อ.นทมนววสตา เสนา กองทพตงอยตามแมน า
ลกขณ อ. รกข อน วชโชตเต วชช ฟาแลบสวางทตนไม
อตถมภตกขาน อ. สาธ เทวทตโต มาตร อน
นายเทวทตดเฉพาะกบมารดา
ภาค อ. ยเทตถ ม อน สยา ต ทยต
ในทรพยทงหมดนน ทรพยใดเปนสวนของเรา จงใหทรพยนน
วจฉา อ. รกข รกข อน วชโชตเต จนโท
ดวงจนทรสองสวางทตนไมทกตน เปนตน
ปร อปสค มอรรถดงน
สมนตโตภาว อ. ปรวโต แวดลอม
ปรจเฉท อ. ปรญเญยย ควรก าหนดร
วชชน อ. ปรหรต หลก, เวน
อาลงคน อ. ปรสสชต กอด
นวาสน อ. วตถ ปรธสสต นงหมผา
ปชา อ. ปารจรยา การรบใช
โภชน อ. ภกข ปรวสต องคาสภกษ
อวชานน อ. ปรภวต ดหมน
โทสกขาน อ. ปรภาสต บรภาษ, ตดพอ, ตอวา, ดา
ลกขณ อ. รกข ปร วชโชตเต วชช
ฟาแลบสวางทตนไม เปนตน
อธ อปสค มอรรถดงน
อธก อ. อธสล อธศล, ศลทยงหรอเครงครด
อสสร อ. อธปต อธบด, ผเปนใหญ
อปรภาว อ. อธโรหต งอกขน
ปถว อธเสสสต จกนอนทบแผนดน
อธภวน อ. อธภวต ครอบครอง, ครอบง า
อชฌายน อ. พยากรณมธเต สวดคมภรไวยากรณ
อธฏฐาน อ. ภมกมปาท อธฏฐาต
อธษฐานใหแผนดนไหวเปนตน
นจฉย อ. อธโมกโข การตดสน
ปาปณน อ. โภคกขนธ อธคจฉต ไดกองโภคทรพย เปนตน
อภ อปสค มอรรถดงน
อภมขภาว อ. อภมโข ตอหนา, เฉพาะขางหนา
อภกกมต กาวไปขางหนา
วสฏฐ อ. อภธมโม ธรรมอนประเสรฐสด
อธก อ. อภวสสต ฝนตกหนก
อทธกมม อ. อภรหต ขนไป
กล อ. อภชาโต เกดในตระกลด
สารปป อ. อภรโป รปงาม
วนทน อ. อภวาเทต กราบ, ไหว เปนตน
ปต (ปฏ) อปสค มอรรถดงน
ปตคต อ. ปจจกข ประจกษ, ชดเจน
ปฏโลม อ. ปตโสต ทวนกระแส
ปตนธ อ. อาจรยโต ปต สสโส ศษยเปนตวแทนจากอาจารย
ปตทาน อ. เตลตถกสส ฆต ปต ททาต
ใหน ามนเปรยงแทนแกผตองการน ามน
นเสธ อ. ปฏเสธน การปฏเสธ
นวตตน อ. ปฏกกมต กลบ, เดนกลบ
สาทสส อ. ปฏรปก รปเหมอน
ปตกรณ อ. ปตกาโร ตอบแทน, ท าคน
อาทาน อ. ปตคคณหาต (ปฏ-) รบเอา
ปตโพธ อ. ปฏเวโธ ปฏเวธ, การแทงตลอด
ปฏจจ อ. ปจจโย ปจจย
ส อปสค มอรรถดงน
สฏฐ, สมมา อ. สคโต ผเสดจไปด, เสดจไปโดยชอบ
สมทธ อ. สภกข ขาวปลาอดมสมบรณ
สขตถ อ. สกโร ท างาย, สบาย เปนตน
อา อปสค มอรรถดงน
อภมขภาว อ. อาคจฉต มา
อทธกมม อ. อาโรหต ขน
มรยาทา อ. อาปพพตา เขตต นาจรดภเขา
อภวธ อ. อากมาร ยโส กจจายนสส
ชอเสยงของพระกจจายนะแผไปถงเดก
ปตต อ. อาปตตมาปนโน ตองอาบต
อจฉา อ. อากงขา หวง, ตองการ
ปรสสชน อ. อาลงคน การกอด
อาทกมม อ. อารมโภ การรเรม, การเรมตน
คหณ อ. อาทยต ถกถอเอา
อาลมพต หวไป, หอยไว, รบเอา
นวาส อ. อาวสโถ ทอย, บาน
สมป อ. อาสนน ใกล
อวหาน อ. อามนเตม เรยกมา เปนตน
อต อปสค มอรรถดงน
อตกกมน อ. อตโรจต อมเหห รงเรองกวาพวกเรา
อตโต ลวงเลยไปแลว
อตกกนต อ. อจจนต เกนขอบเขต, เกนประมาณ
อตสย อ. อตกสโล ฉลาดยง
ภสตถ อ. อตกโกโธ โกรธจด
อตวทธ เจรญมาก เปนตน
อป อปสค มอรรถดงน
สมภาวนา อ. อป ทพเพส กาเมส
แมในกามอนเปนทพย
เมรมป วนวชฌตวา คจเฉยย
เจาะแมเขาพระสเมรไป
อเปกขา อ. อยมป ธมโม อนยโต
แมอาบตนกไมแนนอน
สมจฉย อ. อตป อรห
เพราะเหตนดวย ทรงเปนพระอรหนต
อนตมป อนตคณมป อาทาย
ถอเอาทงไสใหญและไสนอย
ครห อ. อป อมหาก ปณฑตก
นบณฑตนาเกลยดของพวกเรา
ปญห อ. อป ภนเต ภกข ลภตถ
ผเจรญ ทานไดภกษาบางหรอไม เปนตน
อป อปสค มอรรถดงน
อปคต อ. อปมาโน ผปราศจากมานะ
อเปโต หลกไปแลว
ครห อ. อปคพโภ มครรภเลว
วชชน อ. อปสาลาย อายนต วานชา
พวกพอคาเดนออมศาลามา
ปชา อ. วทธาปจาย มปรกตนอบนอมตอผใหญ
ปทสสน อ. อปรชฌต ประทษราย, ประพฤตผด เปนตน
อป อปสค มอรรถดงน
อปคมน อ. นสนน วา อปนสเทยย
เขาไปนงใกลผนงอยแลวบาง
สมป อ. อปนคร ใกลเมอง
อปปตต อ. สคค โลก อปปชชต เขาถงโลกสวรรค
อปปตตโต อกขตต อเปกขา
รอดตามสมควร ชอวาอเบกขา
สาทสส อ. อปมาน อปมา
การเปรยบเทยบ ชอวาอปมา
อธก อ. อปขารย โทโณ
(ปรมาณเทากน) นบทะนานมากกวาขาร
อปรภาว อ. อปสมปนโน
ผถงความเปนผสงสด, ผไดรบอปสมบท
อนสน อ. อปวาโส การอยจ า, เขาอยโดยงดอาหาร
โทสกขาน อ. ปร อปวทต กลาวหาผอน
สญญา อ. อปสคโค ชออปสค
ปพพกมม อ. อปกกโม กาวไปขางหนา
อปกาโร ท ากอน, ผมอปการคณ
ปชา อ. พทธปฏฐาโก อปฏฐากพระพทธเจา
เขาเฝาพระพทธเจา
มาตปฏฐาน การอปฏฐากมารดา
คยหการ อ. โสเจยยปจจปฏฐาน ปรากฏโดยความเปนผสะอาด
ภสตถ อ. อปาทาน การยดถอ
อปายาโส ความล าบากอยางหนก
อปนสสโย ทอาศยอย, อปนสย เปนตน
๓. นบาต
นบาต คอศพททใชประกอบระหวางนามศพทบาง กรยาศพทบาง มอรรถแตกตางกน วเคราะหวา "ปทาน อาทมชฌาวสาเน
ส นปตนตต นปาตา บททมใชในขางหนา ทามกลาง และทสดแหงบททงหลาย ชอวานบาต"
ลกษณะของนบาต
สทสา เย ตลงเคส สพพาส จ วภตตส
วจเนส จ สพเพส เต นปาตาต กตตตา.
ศพททมรปเหมอนเดมในลงคทง ๓ ในวภตตทงปวง ในวจนะทงหมด เรยกวานบาต
นบาต แบงออกเปน ๓ กลม คอ
๑. นบาตหลายตวมอรรถเดยวกน
๒. นบาตหลายอรรถ
๓. นบาตในอรรถตาง ๆ
นบาตหลายตวมอรรถเดยวกน
ในกลมนบาตทมอรรถเดยวกนน นบาตบางตวมอรรถของวภตตนามประกอบอยเรยกวา "วภตยตถนบาต" บางตวไมมอรรถ
ของวภตตนามประกอบ เรยกวา "อวภตยตถนบาต"
วภตยตถนบาต นบาตมอรรถวภตต
นบาตทมอรรถของวภตตนามประกอบ ม ๘ หมวด คอ
๑. อรรถอาลปนะ
ยคเฆ ขอเดชะ เปนค าทสามญชนเรยกเจานายชนสง
ภนเต ทานผเจรญ เปนค าทคฤหสถหรอบรรพชตผนอยเรยก
บรรพชตผใหญ
ภททนเต ทานผเจรญ เปนค าทคฤหสถหรอบรรพชตผนอยเรยก
บรรพชตผใหญ
อาวโส ผมอาย เปนค าทบรรพชตผใหญเรยกบรรพชตผนอย
หรอเรยกคฤหสถ
ภเณ พนาย เปนค าทผดเรยกผอยใตบงคบของตน
อมโภ, หมโภ ผเจรญ เปนค าเรยกผชายดวยวาจาสภาพ
เร, อเร เวย, โวย เปนค าเรยกคนเลว คนชนต า
เช แม, เธอ เปนค าเรยกสาวใช
ภทเท นางผเจรญ, นองสาว เปนค าเรยกผหญงดวยวาจาสภาพ
๒. อรรถปฐมา
อตถ มอย สกกา อาจ, สามารถ
ลพภา พงได ทวา กลางวน
ภยโย ยง นโม ความนอบนอม
๓. อรรถทตยา
ทวา ทงวน ภยโย ใหยง
นโม ซงความนอบนอม
๔. อรรถตตยา
ส, สย, สาม ดวยตนเอง, เอง สมมา ดวยด, โดยชอบ
กนต ดวยเหตไร
และศพททม โส โต ธา ปจจยเปนทสด คอ
สตตโส โดยสตร ปทโส โดยบท
อนจจโต โดยไมแนนอน ทกขโต โดยเปนทกข
เอกธา โดยสวนเดยว ทวธา โดยสองสวน เปนตน
๕. อรรถจตตถ (ม ตเว ต ปจจยเปนทสด)
กาตเว, กาต เพอท า ทาตเว, ทาต เพอให
กาเรต เพอใหท า ทาเปต เพอใหถวาย เปนตน
๖. อรรถปญจม (ม โส โต ปจจยเปนทสด)
ทฆโส จากดานยาว โอรโส จากฝงน
ราชโต จากพระราชา โจรโต จากโจร เปนตน
๗. อรรถสตตม
สมนตา ในทกท, ในทรอบ ๆ สามนตา ในทใกล, ในทรอบ ๆ
ปรโต ในทรอบ ๆ สมนตโต ในทรอบ ๆ
อภโต ในขางหนา เอกชฌ ในสงเดยว
เอกมนต ในทหนง, ณ ทสมควร เหฏฐา ในภายใต, ภายใต
อปร ในเบองบน, เบองบน อทธ ในเบองบน, เบองบน
อโธ ในภายใต, เบองลาง ตรย ในทขวาง
สมมขา ในทเฉพาะหนา, ตอหนา ปรมมขา ในทลบหลง
อาว ในทแจง รโห ในทลบ
ตโร ในขางหนง อจจ ในทสง
นจ ในทต า อนโต ในภายใน
อนตรา ในระหวาง อชฌตต ในภายใน
หพทธา, พาหรา, พาหร, พห ในภายนอก, ขางนอก
โอร ในฝงน ปาร ในฝงนน
อารา, อารกา ในทไกล ปจฉา ในภายหลง
ปเร ในกาลกอน หร ในโลกอน
เปจจ ในโลกหนา
ศพททม โต ตร ถ ธ ว ห ห หญจน ห ธ ปจจยเปนทสด
เอกโต ในผเดยว ปรโต ในขางหนา
ปสสโต ในขาง ปจฉโต ในขางหลง
สสโต บนศรษะ ปาทโต บนเทา, ทเทา
อคคโต บนยอด มลโต ทโคน, ทราก
ยตร, ยตถ ในทใด ตตร, ตตถ ในทนน
สพพธ ในททงปวง อธ, อห ในทน
กห, กห, กหญจน, กว ในทไหน เปนตน
๘. อรรถกาลสตตม
อถ ครงนน หยโย วนวาน, เมอวาน
ปาโต รงเชา, ในเวลาเชา ทวา กลางวน, ในเวลากลางวน
สมปต เดยวน, ขณะน ภตปพพ, ปรา ในกาลกอน
อายต ตอไป, ขางหนา อชช ในวนน
อปรชช, ปรชช, สเว, เสว ในวนพรงน ปรสเว ในวนมะรนน
ปเร ในกาลอน สชช ในขณะนน
สาย ในเวลาเยน กาล ในกาล
ทวา ในเวลากลางวน นตต ในเวลากลางคน
กลล ในเวลาสมควร นจจ, สตต เนองนตย
อภณห, อภกขณ เนอง ๆ มห พลน, พลาม
มหตต ชวคร ยทา ในกาลใด
ตทา ในกาลนน กทา ในกาลเชนไร
สทา ในกาลทกเมอ
อวภตยตถนบาต (นบาตไมมอรรถวภตต)
นบาตทไมมอรรถของวภตตนามประกอบ ม ๑๐ หมวด คอ
๑. อรรถปรจเฉทะ (ก าหนด)
กว เพยงไร ยาวตา มประมาณเพยงใด
ยาว เพยงใด ตาวตา มประมาณเพยงนน
ตาว เพยงนน กตตาวตา มประมาณเทาไร
ยาวเทว เพยงใดนนเทยว เอตตาวตา มประมาณเทานน
ตาวเทว เพยงนนนนเทยว สมนตา โดยรอบ
๒. อรรถปฏภาคะ (อปมา-อปไมย)
ยถา ฉนใด ตถา, เอว ฉนนน
ยเถว ฉนใดนนเทยว ตเถว ฉนนนนนเทยว
เอวเมว, เอวเมว ฉนนนนนเทยว วย, อว ราวกะ, เพยงดง
ยถาป แมฉนใด เสยยถาป แมฉนใด
ยถรว ฉนใดนนเทยว ตถรว ฉนนนนนเทยว
ยถานาม ชอฉนใด ตถานาม ชอฉนนน
ยถาห ฉนใดแล ตถาห ฉนนนแล
ยถาจ ฉนใดแล ตถาจ ฉนนนแล
เสยยถาปนาม ชอแมฉนใด
๓. อรรถปฏเสธะ (ปฏเสธ, หาม)
น ไม เอว นนเทยว, เทานน
โน ไม วนา เวน, หาม
มา อยา อญญตร เวน
ว เทานน อล พอ, อยาเลย
อ ไม หล อยา
อล นบาต มอรรถอนอก คอ สามารถและประดบ
๔. อรรถอนสสวนะ (เลาลอ, ไดยนมา)
กร, ขล, สท ไดยนวา, เขาเลาวา, ฟงมาวา, ทราบวา
๕. อรรถปรกปปะ (วตก, กงวล)
เจ หากวา อถ ถาวา
สเจ ถาวา ยนนน กระไรหนอ
ยท ผวา อปเปว นาม ชอแมไฉน, อะไรแนนะ
๖. อรรถปญหา (ค าถาม)
ก หรอ, อะไร, อยางไร นน มใชหรอ, ใชหรอไม
กถ อยางไร อทาห หรอวา
กจจ แลหนอ, แลหรอ อาท หรอวา
น หรอ, หรอหนอ เสยยถท อยางไรน
กนน อะไรหรอ กส อะไร, อยางไหน
๗. อรรถสมปฏจฉนะ (รบค า)
อาม, อามนตา เออ, ครบ, คะ สาธ ดแลว
เอว อยางนน โอปายก สมควร
ปตรป สมควร, เหมาะสม ลห ด, ตามสบาย
๘. อรรถโจทนะ (เตอน)
องฆ เชญเถด หนท, ตคฆ เอาเถด
๙. อรรถวากยารมภะ (ตนขอความ)
จ อนง, ก, จรงอย ปน สวนวา, ก
วา หรอ, หรอวา, บาง อป แม, บาง
ห ก, จรงอย, เพราะวา อปจ เออก
ต สวน, สวนวา, ก อถวา อกอยางหนง
๑๐. อรรถปทปรณะ (เตมบทใหเตม ไมมเนอความ)
นบาตเหลานคอ อถ ขล วต วถ อโถ อสส ยคเฆ ห จรห น ต วา จ ต ว โว ปน หเว กว ห ตโต ยถา น ส สท โข เว ห เอน
เสยยถท เปนตน ใสใหเตมบทเพอความสละสลวยแหงถอยค าส านวน ไมมเนอความพเศษอะไร
๑๑. อรรถสงสยะ (ความสงสย)
อปเปว อยางไร อปเปวนาม ชออยางไร
น หรอไม
๑๒. อรรถเอกงสะ (สวนเดยว)
อทธา อญญทตถ ตคฆ ชาต กาม สสกก แนแท, จรง ๆ, สวนเดยว
๑๓. อรรถสฆะ (รวดเรว)
ขปป อร ลห อาส ตณณ อจร สฆ ตรต เรว, ดวน, พลน, ไมนาน
๑๔. บททม ตน ตวา ตวาน ปจจยเปนทสดกจดเปนนบาต
ปสสตน ปสสย ปสสตวา ปสสตวาน ทสวา ทสวาน (พบแลว, เหนแลว), ทสเสตวา (แสดงแลว), ทาตน ทตวา ทต
วาน (ใหแลว), อปาทาย (ถอเอาแลว), ทาเปตวา (ใหถวายแลว), วญญาเปตวา (ใหรแลว), วเจยย (พจารณาแลว), ว
เนยย (แนะน าแลว), นหจจ (เบยดเบยนแลว), สเมจจ(ถงดแลว), อเปจจ (หลกไปแลว), อารพภ (เรมแลว, ปรารภ
แลว), อาคมม (มาแลว, อาศยแลว) เปนตน
นบาตหลายอรรถ
นบาตเหลานคอ จ วา อถ ขล วต ห ต ห อต ยถา เอว อโห นาม สาธ กร นน ธว แตละตวมอรรถหลายอยาง
จ ศพท มอรรถ ๕ อยาง คอ
๑. สมจจย รวบรวม ม ๓ อยาง
ก. กรยาสมจจย รวบรวมกรยา
เชน ตว ปจาห จ ภญชาห จ.
ทานจงหงและจงกน
ข. การกสมจจย รวบรวมนาม
เชน สารปตโต จ โมคคลลาโน จ ธมม เทเสนต.
พระสารบตรและพระโมคคลลานะแสดงธรรม
ค. วากยสมจจย รวบรวมประโยค
เชน สารปตโต จ ธมม เทเสต, โมคคลลาโน จ ธมม เทเสต.
พระสารบตรแสดงธรรม พระโมคคลลานะกแสดงธรรม
๒. อนวาจย รวบรวมวากยะหลงทมกรยาตางจากวากยะหนา
เชน ทาน เทห, สลญจ รกขาห
ทานจงใหทาน และรกษาศล
๓. อตรตรโยค รวบรวมโดยไดเนอความแยกกน (อสมาหารทวนท)
เชน จนโท จ สรโย จ จนทสรยา.
ดวงจนทรและดวงอาทตย
๔. สมาหาร รวบรวมโดยไดเนอความรวมกน (สมาหารทวนท)
เชน มขญจ นาสกา จ มขนาสก .
ปากและจมก
๕. อวธารณ หามเนอความทไมไดกลาวถง
เชน พยญชนนตสส โจ ฉปปจจเยส จ .
เพราะ ฉ ปจจยเทานน จงมการอาเทศพยญชนะทสด
ธาตเปน จ
วา ศพท มอรรถ ๔ อยาง คอ
๑. วกปปน ไมแนนอน
เชน เทโว วา มาโร วา .
เปนเทพหรอเปนมาร
๒. อปมาน เปรยบเทยบ
เชน มธ วา มญญต พาโล.
คนพาลยอมส าคญผดวาเหมอนของหวาน
๓. สมจจย ราชโต วา โจรโต วา ภย .
ภยจากพระราชาและจากโจร
๔. ววตถตวภาสา กลาวก าหนดวธ ๓ อยาง คอ แน ไมแน และไมม
เชน วา ปโร อสรปา.
ลบสระหลงจากสระทมรปไมเหมอนกนบาง
อถ ศพท มอรรถ ๓ อยาง คอ
ปญหา ค าถาม อนนตรย ไมมระหวาง, ตอไป
อธกาล ก าหนดกาล
ขล ศพท มอรรถ ๓ อยาง คอ
ปฏเสธ ปฏเสธ อวธารณ หาม
ปสทธ ส าเรจ
วต ศพท มอรรถ ๔ อยาง คอ
เอกส อยางเดยว เขท ล าบาก, เหนดเหนอย
อนกมป อนเคราะห สงกปป คด, ด าร, ร าพง
ห ศพท มอรรถ ๒ อยาง คอ
เหต เหต อวธารณ หาม, จ ากด
ต ศพท มอรรถ ๓ อยาง คอ
วเสส แตกตาง, พเศษ เหต เหต
นวตตน หาม
ห ศพท มอรรถ ๒ อยาง คอ
วสาท เหนดเหนอย สมภม ตกใจ
อต ศพท มอรรถ ๓ อยาง คอ
วากยปรสมมตต มเทาน, ดวยประการฉะน เหต เพราะเหตนน
นทสสน แสดง, วา
ยถา ศพท มอรรถ ๔ อยาง คอ
โยคคตา ความสมควร วจฉา ค าซ า
ปทตถานตวตต กลาวเทาอรรถของบท นทสสน แสดง
เอว ศพท มอรรถ ๓ อยาง คอ
อปเทส แนะน า ปญหา ค าถาม
นทสสน แสดง
อโห ศพท มอรรถ ๓ อยาง คอ
ครห ต าหน, นนทา ปสสน สรรเสรญ, ชนชม
ปตถน ปรารถนา
นาม ศพท มอรรถ ๔ อยาง คอ
ครห ต าหน, นนทา ปสสน สรรเสรญ, ชนชม
ปตถน ปรารถนา
สาธ ศพท มอรรถ ๒ อยาง คอ
ปสสน สรรเสรญ, อนโมทนา ยาจน ขอ, ออนวอน
กร ศพท มอรรถ ๒ อยาง คอ
อนสสวน ไดยนมา อสสทเธยย ไมเชอถอ
นน ศพท มอรรถ ๓ อยาง คอ
อนมาน คาดคะเน อนสสรณ คลอยตาม
ปรวตกก คด, กงวล
ธว ศพท มอรรถ ๒ อยาง คอ
ถร มนคง อวธารณ หาม, จ ากด
นบาตอรรถตาง ๆ
อญญทตถ โดยแท อาว แจง
อโถ อนง อจจ สง
อทธา แนแท, แนนอน อารา ไกล
อต เพราะเหตนน, อวสส แนแท
วา....ดงน, ชอ, สจฉ แจง
ดวยประการฉะน ปน อก
กญจาป แมนอย, แมกจรง สาม, สย เอง
อโห โอ, ออ กวจ บาง
นจ ต า, เตย มจฉา ผด
นน แน, แนนอน มธา เปลา
นานา ตาง ๆ, นานา มสา เทจ
ภยโย, ภยโยโส โดยยง สก คราวเดยว
สตกขตต รอยครง ปจฉา ภายหลง
ปฏฐาย จ าเดม, เรมตน, ตงแต สห, สทธ พรอม, กบ
ปภต จ าเดม, เรมตน, เปนตน สณก คอย ๆ, เบา ๆ
ปนปปน บอย ๆ, หลายครง ปฏกจเจว กอนเทยว
เสยยถท อะไรบาง วนา, รเต เวน
วส ตางหาก, แผนกหนง ทฏฐ, ก นาเกลยด
ปน อก อสก นอย
จร, จรสส กาลนาน ปถ มาก, ตางหาก
หา หา, โอไมนาเลย ตณห นง
อลก หลอกลวง สวตถ สวสด
ปเคว กอนเทยว, จะปวยกลาวไปไย, กลาวใหปวยกาล