երկրորդ հացը
TRANSCRIPT
![Page 1: երկրորդ հացը](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062406/55cde125bb61eb036c8b47bb/html5/thumbnails/1.jpg)
ա
<<ԵՐԿՐՈՐԴ ՀԱՑԸ>>
![Page 2: երկրորդ հացը](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062406/55cde125bb61eb036c8b47bb/html5/thumbnails/2.jpg)
Կարտոֆիլի համաշխարհային ցանքատարածությունները
![Page 3: երկրորդ հացը](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062406/55cde125bb61eb036c8b47bb/html5/thumbnails/3.jpg)
ա
ա
![Page 4: երկրորդ հացը](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062406/55cde125bb61eb036c8b47bb/html5/thumbnails/4.jpg)
Կարտոֆիլը (լատ.` Solánum tuberósum ) օսլա պարունակող պալարապտղավոր մշակաբույս է: «Կարտոֆիլ» բառը նկարագրում է բուն կարտոֆիլ բուսատեսակը, սակայն առավել հաճախ մարդիկ «կարտոֆիլ» ասելով հասկանում են ուտելի պալարները: Գյուղատնտեսության ասպարեզում կարտոֆիլը մշակվում է պարենային, կերային և տեխնիկական նպատակների համար: Կարտոֆիլը մարդու կողմից տասնյակ կերակրատեսակների ձևով օգտագործվում է ամբողջ տարվա ընթացքում, ինչի համար այն հաճախ անվանվում է «երկրորդ հաց»:
Կարտոֆիլի պալարը պարունակում է մինչև 75% ջուր, 25% չոր նյութեր, որից օսլա` 17-22%, սպիտակուցային նյութեր` 2%: Այն պարունակում է C, B1, B2, B6, PP և A վիտամինները: 300գ եփած կարտոֆիլը պարունակում է 21մգ ասկորբինաթթու, որը 30-50%-ի չափով բավարարում է մարդու օրական C վիտամինի պահանջը:
Solánum tuberósum
![Page 5: երկրորդ հացը](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062406/55cde125bb61eb036c8b47bb/html5/thumbnails/5.jpg)
ա
![Page 6: երկրորդ հացը](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062406/55cde125bb61eb036c8b47bb/html5/thumbnails/6.jpg)
ա
![Page 7: երկրորդ հացը](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062406/55cde125bb61eb036c8b47bb/html5/thumbnails/7.jpg)
ա
![Page 8: երկրորդ հացը](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062406/55cde125bb61eb036c8b47bb/html5/thumbnails/8.jpg)
Կարտոֆիլ Ֆրիի թանգարան
Այս համեղ թանգարանը Բելգիայի Բրյուգգե քաղաքում է գտնվում, քանի որ 1700 թվականին հենց Բելգիայում է ստեղծվել կարտոֆիլ Ֆրին:
Զվարճալի թանգարան
![Page 9: երկրորդ հացը](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062406/55cde125bb61eb036c8b47bb/html5/thumbnails/9.jpg)
1853 թվականի օգոստոսի 24 ԱՄՆ Նյու-Յորք նահանգի
Սարատոգա Սփրինգս քաղաքի Moon’s Lake Lodge հյուրանոցի ռեստորանի շեֆ խոհարար Ջորջ Կրամը առաջին անգամ պատրաստեց կարտոֆիլի ՉԻՊՍ: Հաճախորդներից մեկը հրաժարվում է ուտել տապակած կարտոֆիլը, քանի որ կարտոֆիլը շատ հաստ է կտրատված լինում, ուստի Կրամը որոշում է կտրատել այն թղթի նման բարակ ու այդպես տապակել: Հաճախորդը հիացած է մնում այդ ուտեստի համից: Շուտով Saratoga Chips դառնում են ռեստորանի այցեքարտերից մեկը: 1860 թվականին Կրամը բացում է սեփական ռեստորան, որտեղ բոլոր սեղաններին միշտ դրված էր կարտոֆիլի չիպս:
ղ
![Page 10: երկրորդ հացը](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062406/55cde125bb61eb036c8b47bb/html5/thumbnails/10.jpg)
Աշխարհում ամենաթանկ կարտոֆիլի տեսակը ՝ «La Bonnotte» արժե 500 եվրո 1 կիլոգրամի համար: Այն աճեցվում է Նուրմուատիե կղզում: Համի առանձնահատկությունը հատուկ նրբությունն է:
![Page 11: երկրորդ հացը](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062406/55cde125bb61eb036c8b47bb/html5/thumbnails/11.jpg)
ա
![Page 12: երկրորդ հացը](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062406/55cde125bb61eb036c8b47bb/html5/thumbnails/12.jpg)
ա
![Page 13: երկրորդ հացը](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062406/55cde125bb61eb036c8b47bb/html5/thumbnails/13.jpg)
Կարտոֆիլի հիվանդություններ Ֆիտոֆտորոզ
![Page 14: երկրորդ հացը](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062406/55cde125bb61eb036c8b47bb/html5/thumbnails/14.jpg)
Կարտոֆիլի սովորակա ն քոս
Հիվանդությունը տարածված է
հանրապետության կարտոֆիլացան շրջաններում:
Պալարների վրա մաշկը տեղ-տեղ պատռվում է,
պալարը պատվում է ոչ խոր ճեղքերով, որոնցից ներս
են թափանցում միկրոօրգանիզմներ,
դառնալով փտման պատճառ: Ընկնում է պալարների
ապրանքային տեսքը, 5-30 տոկոսով նվազում օսլայի
պարունակությունը, ավելանում թափոնը, նվազում
պահունակությունը: Հիվնադության հարուցիչը
կուտակվում է հողում, բուսական մնացորդներում:
Թարմ, չփտած գոմաղբով պարարտացումը
բարենպաստ պայմաններ է ստեղծում
հիվանդության զարգացման համար: Նորմալ պահված
պալարում վարակը ոչնչանում է:
Հիվանդության զարգացմանը նպաստում են բարձր
ջերմաստիճանը (հիվանդության համար
արդյունավետ 25C և չոր եղանակը:
Պայքարի միջոցները
- ցանքաշրջանառություն, պտղափոխություն
- հող մտցնել միայն փտած գոմաղբ,
- հիմնային հողերը պարարտացնել թթու
պարարտանյութերով
սուպերֆոսֆատ, ծծմբաթթվային ամոնիում և այլն,
- տնկել առողջ սերմնանյութ,
եթե սերմացուի մեջ կան հիվանդ պալարներ,
ախտահանել ցանքից առաջ ՏՄՏԴ-ի 3-3.5 տոկոսանոց
լուծույթով, 1 տոննա սերմին 60-70լ նորմայով:
![Page 15: երկրորդ հացը](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062406/55cde125bb61eb036c8b47bb/html5/thumbnails/15.jpg)
Կարտոֆիլի սև քոս
![Page 16: երկրորդ հացը](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062406/55cde125bb61eb036c8b47bb/html5/thumbnails/16.jpg)
Կարտոֆիլի սորտերը
Մոնա Լիզա
![Page 17: երկրորդ հացը](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062406/55cde125bb61eb036c8b47bb/html5/thumbnails/17.jpg)
Իմպալա
![Page 18: երկրորդ հացը](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062406/55cde125bb61eb036c8b47bb/html5/thumbnails/18.jpg)
Աուսոնի
![Page 19: երկրորդ հացը](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062406/55cde125bb61eb036c8b47bb/html5/thumbnails/19.jpg)
Մարֆոնա
![Page 20: երկրորդ հացը](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062406/55cde125bb61eb036c8b47bb/html5/thumbnails/20.jpg)
Նևսկի
![Page 21: երկրորդ հացը](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062406/55cde125bb61eb036c8b47bb/html5/thumbnails/21.jpg)