-

-

-

23

3

-

-2006

2013

:378.4(477.43):376.1(082)

:74.58(4 )

-43

: .. - ,

. .. - , ,

- .

.. - , . ..

.. , , , ;

.. , , ; .. , , ( ); .. , , ( ); .. , , ; .. , , ; .. , , ; .. , , ; .. , , ; .. , , , ; .. , , ( ); .. , , ; .. , , ; .. , , .

- ( 11 3 2013 )

-43 - / . .., ... . X , 3. : -. -: -2006, 2013. 398 .

V - : , , , , , . -, - . ; .

, , , , , , , .

09.061999.1-05/7 , ( . 1999. 4).

, 16217-4689 17.12.2009 ..

ISBN---------------- :378.4(477.43):376.1(082)

:74.58(4 )

, 2013

-2006, 2013

3

..

8

..

15

..

22

.. -

,

30

..

37

..

45

Gruca-Misik

Urszula

52

..

1-4

64

. . -

72

..

81

. .

-

88

4

..

97

..,

..

107

.. -

116

..

131

..

- ,

139

. .

148

..,

..

-

" "

158

.. -

,

165

.. -

171

.. S

175

..

4-

183

..

-

191

5

. .

-

199

.. -

206

..

216

..

225

..

'

232

..,

..

-

241

..

248

..

255

..

263

..,

..

-

270

..

278

..

287

6

.. -

295

..,

..

303

.. - -

-

311

. .

319

..

-

325

..

332

..

338

..

( )

346

..

353

..,

..

-

,

361

..,

..

-

-

368

7

..

379

..

386

392

8

376-056.26:616.831/.832:[373/2/016:81'35-028.3]

..

.

: (), , , , , .

.

: (), , , , , .

() , ' , [1, . 7]. . , . : , , . -, . , , . ' , " ". - [5, . 5].

: ,

..

9

, . , (.. , .. , .. , .. -, .. , .. , .. , .. , . , M. Smith, A.D Sandberg, M Larsson, DW Pruitt, T Tsai. .).

, (.. , .. , .. , .. , .. , .. , .. ), , . , - .

, , , . , , , - . , .

82 .

, - .. .. .

: 1.

; 2. ,

, ;

3. , - .

, , . , . ( - ). , . (, , , , ).

10

( ), , , , , .

( .. ), . : , , , , [4, . 43].

. : 4.

( , , , );

5. ( , );

6. ( , ).

, . . , , [4, . 44].

, . , , . - , , . , , . . .

1 2-4 -

/

a

% a

%

%

2- / 34 26 76,4 4 11,8 4 11,8

3- / 22 18 82 2 9 2 9

4- / 26 24 92 2 8

11

1,

( ) ( )

- ,

.

,

76,4% , 11,8%,

.

: 82%

, 9%.

92% ,

,

8% . 90%

.

,

. ,

.

.

, , ,

[4, . 49 ].

, ,

53%,

( );

54,5% 61,4%. 6

4 .

2

C

C

a

%

a

%

a

%

a

%

2- 6 18% 18 53% 10 29%

3- 2 9% 2 9% 12 54,5% 6 27,5%

4- 2 8% 4 15,3% 16 61,4% 4 15,3%

,

,

.

()

. "" : ,

, , , () . ,

12

, ,

.

( ), ( ),

( ) [2, . 18 ].

. , ,

27,3%,

23,4% 23%.

:

65% , 27,3% 38,5%

.

45,4%,

38,5%,

11,6%.

3

()

%

%

%

2 8 23,4% 22 65% 4 11,6%

3 6 27,3% 6 27,3% 10 45,4%

4 6 23.0% 10 38,5% 10 38,5%

,

.

. 1 ()

2 3 4

0

10

20

30

40

50

60

70

13

.

,

,

, .

.

4

%

%

%

2 10 29,5% 14 41% 10 29,5%

3 2 9.00% 12 54,5% 8 36,5%

4 8 31% 16 61,5% 2 7,5%

,

29,5% , 9%

31% .

.

- ,

. , 41% ,

54,5% 3 61,5% 4 .

29,5% , 36,5%

7,5% .

2 3 4

0

10

20

30

40

50

60

70

. 2

14

.

,

,

,

,

,

. ,

,

,

.

,

, ,

,

, .

1. .. : . /

.., .., .. . : ,

1988. 324 .

2. .. : .

] / . .. - . .. . 2- .,

. . : , 2002. 144 .

3. ..

:

. .... . : 13.00.03 / .

.: , 2010. 221 .

4. .. : . /

.., .. .: -

. .. . . ., 2008. 89 .

In this article summarized information of the methodology of research

reading skills in primary school children with cerebral palsy (CP) is

presented and the results of experimental research of this methodology are

analyzed.

Keywords: cerebral palsy (CP), organic lesions of the central nervous

system, disorders of the musculoskeletal system, spa.

19.9.2013

15

376-056.262-056.36-053.4:37.064:316.77

..

.

.

: , ,

.

.

.

: , ,

.

. ,

.

,

, .

,

.

,

, ,

.

.

,

,

.

, . , . ,

. , . , . , . , . , . ,

. , . .

..

16

.

.

,

, .

.

V .

,

( ),

[4, . 85].

( . dapto )

.

, ,

. ""

[1].

. ,

. , . , . ,

. , . , . , . , . ,

. , . , . , . , . .

' , ,

.

.

.

,

, ,

, ,

,

.

[1].

, , , ,

.

,

.

, , ""

, ,

,

, [5].

,

17

.

,

. :

.

.

.

,

.

. ,

.

. ,

,

.

,

,

, ,

-

[5].

,

.

,

, . , ,

,

.

, .

, ,

,

,

.

.

-,

-, -,

, ,

.

18

.

,

, -

.

,

.

- ,

(. , . , . , . ,

. , . , . .). ,

- ,

,

, ,

(. , . , . , .

.). , , ,

, , ,

, . ,

- .

, ,

-

.

,

. , . , . ,

(, ,

),

, ,

.

,

.

,

. , ,

.

.

.

.

, ,

.

,

. ,

19

, , .

,

.

,

, ,

( ,

).

.

,

[3].

,

, ,

.

, .

, ,

,

(, ), , ,

.

. ,

, ,

.

, , ,

,

, ,

.

, - .

,

: , , ,

. , ,

- - ,

,

, .

:

, ,

20

;

;

;

;

;

, ,

, ;

( );

,

;

, ,

: , ,

, ;

, .

,

,

. " "

, ,

-

; -

; , ;

; [2].

,

, - . ,

,

,

, ,

. ,

- .

,

.

21

.

, :

;

,

;

.

, ,

,

. ,

.

, ,

,

.

,

, ,

.

.

, ,

,

,

,

.

1. .. / .. // . 1989. 1. . 92-

100.

2. .. , ,

22

/ .. //

: /

. .. . .: , 2008. . 136-145.

3. .. : - /

. .: , 2006. 400 .

4. .. // . .

. - . .. , 2005 . 6 (45).

" ". . 234-235.

5. .. . //

:

. . .: , 2004. . 220-

222.

The article exposes the aspects of development of communicative skills

for children with some visual and intellectual destructions. The necessity of

their forming is determined for successful adaptation of this category of

children in the conditions of preschool educational establishment of

compensating type.

Keywords: adaptation, communicative skills, children with visual and

intellectual destructions.

18.9.2013

159.947.5:3-056.264

..

.

: ,

, , , .

..

23

.

: ,

, , , .

. (,

, , , )

.

(.. , .. ,

.. , .. , ., ..,

.., .., .., ..,

.., .., .., ..,

.., .., .., ..,

.. .)

, , ,

. ,

, , ,

. ,

, . ,

, . , , , , , , ( ), ( , ), - -, ( , ), , , , (.. , .. , .. , .. , .. , .. , .. .).

24

[1, 5], , .

, .

.. , [5], , :

1. , .

2. , [5].

, , , , , , , , . ; .

, . . . - . , , , .. [3] , . "", " ", " " " ", " " " " . . " ".

25

() (.. , .. ,

.. , .. , .. , .. , ..

.).

" "

,

-

, , , , ,

,

, : ,

, , , (

). ,

. /

,

( ,

,

, ..).

.

, ,

,

(.. ).

, ,

( ,

) (

). :

.

,

,

.

,

, ,

26

- .

,

.

.

,

, , , ,

.

. ,

,

,

.

: ,

.

,

""

,

- -

. , ,

26,3 % ,

, , .

(

.. [1])

5,3 % .

; ,

10,5 % .

() 57,9 %

27

. , ,

46,5 % ,

53,5 % ,

.

,

. ,

( ..).

:

(, ) (, ).

, : ()

().

,

,

,

, ,

.

,

, , 2,6%

10,5%

(,

23,7%

). , 15,8%

5,3% ,

, ,

, .

65,8% .

:

76,7 %

23,3 % . ,

.

41,9%

58,1%

, .

,

; ,

, , 23,7%; ,

, , 13,2%; ,

28

,

44,7%; , ,

, 18,4%.

,

: ,

(,

, , )

, (,

,

),

: 36,9% 63,1% . ,

63,1%

,

.

63,1%

. ()

57,9% , 65,8%

. , ,

,

; ,

,

, ,

.

,

, ,

. ,

, , .

,

,

. ,

,

, , ,

, , ,

. ,

.

29

- , ,

, , (,

, ),

,

[2].

,

(.B. , .. , .. .),

-

.

.

,

, , ,

.

, - -

, ,

, ,

,

. ,

,

.

.

,

.

1. .., .., .. : / .., ..,

.. .: , 1997. 336 c.

2. .. : / .. . .: , 2007. 265 .

3. .. : . / .. // :

, 2009 110 .

4. .., .. , . / .. , .. //

// .

30

. .. .:, 2004. .103-105.

5. .. : /.. . .: .

2009. 385 .

The analysis of the speech development of children with autism spectrum

disorders and method for identifying communication attempts of children

with autism spectrum disorders are presented in the article.

Keywords: mental development, roblems of speech development,

speech activity, communication activities, children, autism.

15.9.2013

316.624:37.018.11

..

- ,

. . '

. , ', .

: ', , , ,

.

. . , , .

: , , , ,

. ,

, .

,

..

31

, , (, , ).

, ,

,

,

.

,

, :

.. , .. , .. , .. ,

.. , .. , .. , .. ,

.. , .. , .. , .. ,

.. .

,

,

,

.

,

, ,

.

,

,

,

,

,

.

,

,

,

,

-

.

.

80

.

, , ,

, .

(1316 )

.

, .

32

: , , , : (), ().

: 53% ( 32% , 28% ), 47% .

: 20% ( ) ; 43% ( ) (2 ); 17% ; 20% (2 ).

, , , .

, , , , , .

, , , .

, 45,5% ; 39,5% " "; 7 % " ", , ; 8% .

, . , , .

, 72,5% , 12% , 13,5% , 2% .

, . , , , .

33

, , (37,5%), (17,3%), (15,2%), (14,5%), (10,5%), (5%).

.. , , 58%; 42 %; 2%.

, 40 % , , ; 29% , , 29% , " " " "; 2% "".

12 % , 4 %, 8%; 4%. 72 %, , .

, (79,25%) , , , " "; 15,75% , , ; 5% , .

, , , , , , , , , , ..

, , . , .

, , (58,75%); 28,75% , " ", 12, 5% .

56,25%

34

, , , , " , , .."; 31,75% , , " " 12% , , , .

67, 5% , , , ; 30,5% , , ; 2% , , , .

, , , , .

, (43,5%) (40%) "" ; (8%) ( , ); (6,5%); , , 0% , , 2% .

, , (86%) .

, 5 % , ; 28 % , ; (30%) 37 % .

(92 %); , 16%, 8 %.

9 % , , , , , ; 15% , , 76% , .

18 % , , 64% ,

35

, , 15% , , 3% , .

.

, , , , , , , .

, , , , , ; , , ; ; , ( ) , .

, , , : ( ), , ; , , . , , , ; , , , , , , , , . , , .

. , , , . , ,

36

, , .

, , , , . , . , , ; , ; , . .

, , . , , , , , ..

, , , , , .

, , , .

, , , , .

, , , , .

: ; , ;

37

.

, , .

1. ..

// . 1996. 3. . 81-89

2. . : . // . 2002. 7. . 44-46.

3. .. : . . . : , 2003.

Nowadays deviant behavior of children and teenagers (adolescents) is a

crucial challenge for the society. A family plays significant educational role in childs life. So preventive work within deviant behavior of adolescents should be started with child family.

Keywords: family, school, teenagers, prophylaxis, deviant behavior.

21.9. 2013

376-056.263:316.612

..

.

, .

.

: , , ,

.

..

38

.

.

.

: , , ,

.

.

.

.

: , , ,

, .

- , , .

, 250 . : 1000

1 ; 2 1000

. 14% 45 64

30% 65 [6, . 67].

, , 1000

1 , 2-3

2 .

$ 3,5 . .

60 , 200 .

330 . .

, .

, , ,

[7].

,

.

,

.

-

,

.

, ,

,

.

39

. , . .

, , . , . 5 , , -, - , , 114 2011. (http://www. ukrstat. gov.ua/). , 30 26 ( ). , , 5900 . , .

- , (), . .

, , [2, .4].

, ' , , , . , [2, . 6].

, , . . [1, . 20].

, , . ', .

.

http://www.ukrstat.gov.ua/

40

. (.., .., .., .., .., .., .., .., .., .. .). .

, , . ( 3-4 ) . [5, .54].

, 5 , , . , . , , ( ) .

, (.. , .., ), , :

- ;

- [4, . 57,64].

(): -

; - ; - ,

; -

;

41

- .

() : ; ; , , ; - - ; , - ; ; ; ' , .

6 , 3- . , ' , , . , ' , ' . . . , - . - . 2-3 . , . - , , , , .

.

, : , .

, , , - .

42

, .

: ; ; , ; ; ; ; .

, .

( .., ..) :

- ( ); - (

); -

, - ; - ,

; - ; - ; - ; -

, .

, , , .

I- , 60- 80- .

80- . . , :

1. . 2. ,

, , .

3. .

4. .

.

43

. , : , , .

, . , . : , , [3, . 103].

, : - - ; - ,

(, , ', - ); - ; -

; - ; - ,

. . ,

, . , ( ), , , " ". , , , - , .

" ". 1980- . , , , , . , . " ..., ... " ( , ), " ... , ". , , . , , , [8].

1.

( ) .

44

2. 80 % , ( ), .

3. , , , .

4. 4-5 .

5. / , , , , .

:

1. .. // .: , 1977. 234 .

2. .. ..: 90- // . 1995. 5. . 23-25.

3. .. / .. // . .-, 02-04. 10.2012. . 103-110.

4. .., .., .. //. 2005. 1. . 57-64.

5. .. - . .: , 2006. 112 .

6. .. . - ( : )/ .. // . 2006. 5. . 67-72.

7. http://ukranews. com/uk/news/press_release/2013/09/05/104052 8. http://msvitu.com/archive/2006/august/article-7-ru. php?lang=ru

The most current issues of hearing and speech rehabilitation of deaf children after a cochlear implantation have been described in the article. The conditions for future successful adaptation of the implanted children to a society of children of the same age have been listed. An importance and the advantages of a cochlear implantation at the current stage of a rehabilitation of hearing impaired children have been emphasized.

Keywords: cochlear implantation, deafness, ability to hear, rehabilitation, speech correction.

29.9.2013

http://ukranews.com/uk/news/press_release/2013/09/05/104052http://msvitu.com/archive/2006/august/article-7-ru.php?lang=ru

45

376.091-056.26

..

-

, ,

, , '

.

: , ,

, -, ,

.

,

,

, ,

.

: , ,

, -,

, .

,

.

,

[6,8].

,

,

, , -

.

,

.

, ,

,

, .

,

..

46

,

,

,

-. ,

.

,

-.

-

[4, 7,10].

.. [5], -

, , , , :

- , ,

, , ,

,

;

;

.

: .. [1], .. [8], .

. ,

,

.

,

, , .

[2, 8, 10],

, , ,

,

,

.

,

. , , ,

, '

,

. ,

, ,

.

,

47

.

, ,

.

, ,

;

.

..

, ,

,

[3].

,

.

.. [6] ,

,

, ,

,

, .

, ,

,

.

, ,

,

, , ,

.

,

:

,

, ;

.

,

, ,

.

.

, ,

,

, , - ,

.

, ,

; ; ; ,

48

.

,

.

,

.

, ,

,

.

, ,

. '

.

,

. ,

, .

,

,

, ,

, .

, .. [9] ,

,

. ,

, . ,

. ,

, ,

,

.

.

,

. ,

,

,

. ,

.

,

, , ,

, .

.

49

, . , , . , , , , .

' . , , , [6,8]. .

, , ; , . , . , ' . , . , , , , , , , [3,10].

, [3]. , , [1,2].

, , . , .

.. [3] ' , , , , , .

.. , . , , .

, , , . ,

50

.. . ; ( ); , ' . , , .. , , , , , [6].

, , [6].

[7,9,10]. ' ; ; .

. .. " " [3].

, , , , .

- .

, - , , , , .

- , , , , .

, , , , , .

" "

51

, , , [10].

90 , 2009 50- , 213 . , , , . , , - .

1. .. : .

.: , 1996. 129 . 2. ..

. . : , 2005. 176 . 3. ..

. . : ADEMIA, 2000. 200 . 4. .. . .:

, 1989. 550 . 5. ..

// . . : , 1992. . 18-36.

6. .. . . . .: , 1975 302 .

7. .. . . : , 2007. 296 . 8. .. //

. 1976. 6. . 54-68. 9. .. . .: , 1966.

450 . 10. ..

// . : , , 2008. . 194-197.

The article deals with research indicating that prominently in the personal growth of students in learning activities takes motivation, and as a result, it is concerned with the motivation of student self-determination and its commitment to both graduate profession.

Keywords: educational activities, motivation, child hearing student surdopedahoh, psychological readiness, professional self-determination.

22.9.2013

52

364.62 (438)

Urszula Gruca-Misik

.

,

.

: , , , .

.

,

.

: , , , .

Kryzys wizi ludzkiej i ludzkiej solidarnoci powoduje, e na wag zota

staje si pomoc tym, ktrzy nie s w stanie samodzielnie funkcjonowa i

realizowa swoje najprostsze potrzeby. Czsto wanie w takich momentach

zwtpienia na drodze staj wolontariusze osoby, ktre bez wynagrodzenia,

dobrowolnie i bezinteresownie chc pomaga, nie tylko finansowo i

materialnie, ale rwnie swoj osob, postaw i chciami. To wanie oni,

powicajc swj wolny czas za priorytet stawiaj sobie pomoc bliniemu

angaujc si w wolontariat. Mio bliniego przejawia si w poszanowaniu

jego godnoci, yczliwoci oraz niesieniu pomocy, zwaszcza w trudnych

sytuacjach. Gwn motywacj takiej mioci bliniego jest mio do Boga.

Mio bliniego zawierajca w sobie wszystkie przykazania zajmuje w

chrzecijastwie centralne miejsce i jest jedn z najbardziej cenionych

wartoci. W posudze mioci powinna nas oywia i wyrnia okrelona

postawa: musimy zatroszczy si o bliniego jako o osob, ktr Bg

powierzy naszej odpowiedzialnoci, a w yciu spoecznym mio spenia

wan rol, bowiem chroni przed jego usztywnieniem czy stotalizowaniem.

Przeprowadzone badania wrd wolontariuszy wykazay, e badani kieruj

si w swoim yciu wartociami o charakterze spoecznym i moralnym,

pomagajc innym maj poczucie spenienia, a wiara w Boga umacnia

postawy altruistyczne. Cechuje ich bezinteresowno, zorganizowanie,

uczciwo, oddanie oraz profesjonalizm. Badani w przewaajcej czci

(66,7%) pracuj jako wolontariusze od 2-3 lat i to po szesnacie godzin

Gruca-Misik Urszula

53

tygodniowo. Ustalono, poniewa 2= 4,627 0,1 , e

stosunek wolontariusza do religii pozostaje w zwizku z podejmowanymi

przez niego dziaaniami pomocowymi oraz poniewa, 2= 4,698> 4,650 dla

df = 2 stwierdzono, e s podstawy, aby wnioskowa, e istnieje zaleno

pomidzy wysokim poziomem wartoci religijnych a podejmowaniem pracy

w wolontariacie. Wolontariusze przede wszystkim kieruja si w yciu

mioci do drugiego czowieka. Z penym przekonaniem mona stwierdzi,

e to wanie oni realizuj przesanie cywilizacji mioci.

Sowa kluczowe: mio, blini, wolontariat, wolontariusz, wartoci.

Sytuacja zewntrzna determinuje chaos w wielu sferach wyznawanych

dotd wartoci lub przyjtych wzorcach postepowania bd te przyczynia si

do powanego kryzysu tradycyjnych autorytetw odgrywajcych istotn rol

w procesach socjalizacyjno-wychowawczych. W konsekwencji jak to wyrazi

Zygmunt Bauman: Stracilimy umiejtno tumaczenia problemw

jednostkowych na jzyk trosk i poczyna wsplnych, zbiorowych. Kryzys

autorytetw jest tylko objawem-imieniem dolegliwoci, jak jest kryzys wizi

ludzkiej i ludzkiej solidarnoci. wiat, w ktrym yjemy stawia przed nami

coraz to nowe wyzwania i wymagania. Jako ludzie spotykamy si niemale na

kadym kroku z pewnymi przeciwnociami losu, z ktrymi lepiej lub gorzej

jestemy sobie w stanie poradzi. W wiecie, gdzie coraz czciej wysze

wartoci odchodz na plan dalszy, gdzie mie zastpuje by a wzajemn

rywalizacj oraz kult rzeczy materialnych moemy spotka niemale na

kadym kroku, na wag zota staje si pomoc tym, ktrzy nie s w stanie

samodzielnie funkcjonowa i realizowa swoje najprostsze potrzeby.

Czsto wanie w takich momentach zwtpienia na drodze staj

wolontariusze osoby, ktre bez wynagrodzenia, dobrowolnie i

bezinteresownie chc pomaga, nie tylko finansowo i materialnie, ale rwnie

swoj osob, postaw i chciami. To wanie oni, powicajc swj wolny

czas za priorytet stawiaj sobie pomoc bliniemu angaujc si w wolontariat.

Ta jedna z rozwijajcych si form aktywnoci spoecznej w Polsce jest

niezbdna, aby wielu ludzi, nie tylko starszych, chorych i samotnych, ale

rwnie tych modszych, ubogich i niepenosprawnych mogo czerpa z ycia

cho odrobin radoci. Dziki, midzy innymi takim postawom wolontariuszy

penym mioci do drugiego czowieka1 budujemy cywilizacj mioci.

1. Mio bliniego wektorem dziaa dla wolontariuszy Od pocztkw chrzecijastwa, a do chwili obecnej, przykazanie

mioci jest rozumiane jako klucz do moralnego przewodnictwa dla

chrzecijastwa. Mio jest doznaniem osobistym, przeywanym przez

kadego na swj sposb. Fromm zwraca uwag, i pewne cechy, jak:

1A. Radziewicz-Winnicki, Pedagogika Spoeczna, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne,

Warszawa 2008, s. 478

54

dyscyplina, umiejtno koncentracji, cierpliwo oraz pene zaangaowanie

sprzyjaj, jak to nazywa, "sztuce mioci"2. Umiejtno kochania wedug

Fromma zaley od obiektywizmu oraz wiary. Obiektywizm dotyczy

spojrzenia na wiat ludzi oraz wiat rzeczy. Wiara natomiast jako

nieodzowna cecha mioci dotyczy pewnoci, solidarnoci i niezmiennoci

jego zasadniczych pogldw - jego mioci3. Mio zatem jest aktem

wiary, jest powierzeniem si komu bez adnych zastrzee, jest

cakowitym oddaniem w nadziei, e zostanie odwzajemniona. Jest

aktywnym zainteresowaniem przedmiotem mioci, pozytywn

emocjonalnie postaw wobec ludzi i wiata. Ujawnia si tutaj spoeczny

aspekt mioci, bdcej postaw nie tylko wobec konkretnych jednostek,

lecz wobec wszystkich, ktrych spotykamy. Mio jest postaw, sposobem

angaowania czowieka wobec innych, jednoczenie sposobem dialogu w

pracy, twrczoci, yciu publicznym.

Otwarto prowadzi do mioci, ktra - jak twierdzi rwnie

M.A. Krpiec - ma znaczenie spoeczne. "Przez mio osoba bytuje dla

osoby drugiej. I waciwie trudne, wrcz niemoliwe jest rozerwanie takiego

sposobu bytowania od bytu osobowego. Tak te pojta mio jest podstaw

adu spoecznego i ostatecznym, optymalnym modelem stosunkw

spoecznych"4.

Mio jest skadnikiem osobowoci, majcym wpyw na zachowanie

czowieka, jest take wartoci moraln. Istotna jest dua sia mioci

pozytywnie oddziaujca na sfer umysow.

Mio znajduje swj dobitny wyraz w chrzecijastwie, gdzie koncepcja

mioci bliniego uchodzi za wyjtkowo bogat treciowo i wewntrznie

spjn. W chrzecijaskiej koncepcji mioci, mio bliniego jest

konsekwencj mioci Boga. Blini stworzony jest na Boy obraz i

podobiestwo. Mio bliniego przejawia si w poszanowaniu jego

godnoci, yczliwoci oraz niesieniu pomocy, zwaszcza w trudnych

sytuacjach. Gwn motywacj takiej mioci bliniego jest mio do Boga.

Mio bliniego zawierajca w sobie wszystkie przykazania zajmuje w

chrzecijastwie centralne miejsce i jest jedn z najbardziej cenionych

wartoci.

Jan Pawe II w encyklice Evangelium vitae stwierdza, i w posudze

mioci powinna nas oywia i wyrnia okrelona postawa: musimy

zatroszczy si o bliniego jako o osob, ktr Bg powierzy naszej

odpowiedzialnoci5. Karol Wojtya jak pisze Maciej Ziba OP kad

wyrane akcenty na mio pomidzy osobami. Mwi, e mio stanowi

swoist energi, ktra pozwala tak bardzo przybliy si do osoby, wnikn w

2 E. Fromm Mio, pe i matriarchat, Wyd. Rebis, Pozna, 2013:, s. 102- 103

3 E. Fromm Mio, pe i matriarchat, Wyd. Rebis, Pozna, 2013:, s. 29- 30

4 M.A.Krpiec, O rozumienie filozofii, Wyd. KUL, Lublin, 1999:, s. 136

5 Jan Pawe II, Dar i Tajemnica, Wyd. WAM, Krakw,2005:, s. 87

55

jej wiat, poniekd nawet utosami si z jej bytem. Nic wic dziwnego, e w

yciu spoecznym mio spenia wan rol, bowiem chroni przed jego

usztywnieniem czy stotalizowaniem6.

Nawet sami chrzecijanie niekiedy nie zdaj sobie sprawy z tego, e

mio peni istotn rol i jest rdem wspaniaej energii moralnej. Papie

Polak wielokrotnie zauwaa, e przedmiotem mioci jest dobro bez

podziaw i bez ogranicze. Nierzadko jest tak, e to co czowiek nazywa

mioci jest jedynie podaniem, dlatego te mio ludzka musi by

zespolona ze sprawiedliwoci. Mio wyzwala w czowieku to co

najszlachetniejsze, nakania go do tego co szczodre, uwalnia od grozy

zuboenia, sama bowiem stanowi nieustajce rdo wci odradzajcego si

bogactwa czowieka.

Praca w wolontariacie jako przykad mioci do drugiego czowieka Bezinteresowni ludzie, peni zapau i chci, na pierwszym miejscu

stawiaj dobro drugiego czowieka, swoj prac wywouj umiech na

twarzach dzieci i ich rodzicw, to oni tak usystematyzowali swj system

wartoci, aby priorytetem stawaa si ofiarno i powicenie. Pomocniczo,

gotowo, wraliwo, otwarto na drugiego czowieka i jego potrzeby to ich

cechy szczeglne. To wanie wolontariusze. Gdy usyszymy, bd

zobaczymy wolontariusza w akcji na myl nasun nam si moe mnstwo

skojarze. Z ca pewnoci w gwnej mierze s to skojarzenia o

zabarwieniu pozytywnym, wywoujce dobre myli i dum, e tacy ludzie s

w pobliu. Ksztatowany i przyjty przez nich system wartoci sprawia, e

staj si lepszymi ludmi i nieocenionymi sprawcami maych cudw. Cechuje

ich wysoki poziom rozumowania moralnego i idealistyczny stosunek do

wiata7.

Jak wskazuj badania przeprowadzone przez Centrum Bada Opinii

Spoecznej, wolontariat stanowi jedn z najbardziej powszechnych form i

przejaww zachowa o charakterze prospoecznym, co wicej jest

niezbdnym elementem wspczesnego spoeczestwa. Ankietowani wierz

w skuteczno i zasadno wsplnego dziaania na rzecz innych osb8. O ile

jednak jest to niewtpliwie pocieszajce, to ju samo podejmowanie przez

Polakw nieodpatnej pracy na rzecz instytucji czy poszczeglnych osb nie

jest ju tak optymistyczne. Okazuje si bowiem, e Polska jest krajem

okrelanym jako nard mao uspoeczniony. W wielu bowiem publikacjach,

6 U. Gruca-Misik, Moral dimension of functioning of Foster famikies viewed from the systemic perspective

(2001-2011), Wyd. Uniwersytet Rzeszowski, Rzeszw, 2012 7 Por. . -, oia xapaepca oco-ypacoo ooepca

oeci , - a

, 2010, ss.165, ISBN 978-966-96698-12-5, (U. Gruca-Misik: Porwnawcza

charakterystyka polskiego i ukraiskiego wolontariatu w kontekcie rozumowania moralnego, Ukraina,

Kamieniec Podolski 2010, ss. 165)

8 Por. Centrum Bada Opinii Spoecznej, Mody, bogaty, wyksztacony, religijny mit polskiego

wolontariusza, Warszawa 2011, s. 2.

56

opracowaniach, analizach bada podkrela si fakt, e Polacy s mao

zaangaowani, a wrcz wycofani z dziaa zarwno publicznych i

politycznych, jak i obywatelskich. Dzieje si tak rwnie dlatego, e czsto

Polacy le rozumiej pojcie wolontariatu (badania CBOS) i , e utosamiaj

go z wysaniem SMSa na dany cel pomocowy, lub wrzuceniem podczas

kwesty pewnej sumy pieninej (26%). Zaledwie 10% deklaruje, e

kiedykolwiek pracowao jako wolontariusz9.

Badania przeprowadzone w roku 2005 dowiody, e Polacy s narodem,

ktry wykazuje si jednym z najmniejszych stopni aktywnoci obywatelskiej

pod wzgldem innych krajw europejskich10. Podobnie wyniki przedstawiay

si w roku 2007, kiedy to odnotowano, e zaledwie 13,2% dorosych osb w

Polsce dziaao bezpatnie na rzecz jakiej organizacji11. Na przestrzeni

wspomnianych lat wyniki prezentuj si nastpujco:

Wykres nr 1. Podejmowanie przez Polakw dziaa wolontarystycznych

(w%) rdo: A. Baczko, A. Ogrocka, Wolontariat Filantropia i 1% Raport z Bada 2007,

Warszawa 2008, s. 14.

Wobec powyszego wydaje si, e istnieje pilna potrzeba promowania tej

formy dziaalnoci tym bardziej, e niesie ona wymierne korzyci nie tylko

dla osb, ktrym pomoc jest udzielana, ale take osobom pomagajcym,

poniewa ksztatuj oni w sobie wiele pozytywnych cech charakteru.

Mianowicie znane s wyniki bada w innych krajach europejskich, ktre

wykazuj przekonanie wolontariuszy, e oglnie ludziom mona wierzy

(49 %, a nie wolontariusze 33%). Przewaga procentowa dotyczya rwnie

czstego rozmylania nad sensem swojego ycia oraz oglnej egzystencji

ludzkoci (kolejno 48 % i 33 %). Odnotowano rwnie spor rnic w

regularnych modlitwach, medytacjach i kontemplacjach (74% i 59%) oraz

9 Centrum Bada Opinii Spoecznej, Potencja spoecznikowski i zaangaowanie Polakw w wolontariat,

Warszawa 2012, s.2. 10 T. Neckar Ilnicka, Student wolontariusz w spoeczestwie obywatelskim, [w:]A. Szerlag

(red.)Edukacja obywatelska w spoeczestwie wielokulturowym, Krakw 2007, s. 312 11 Gumkowska M., Herbst J., Wolontariat, filantropia i 1% raport z bada 2006, Stowarzyszenie

Klon/Jawor, Warszawa 2007.

0

5

10

15

20

25

Kategoria 1

X 2001

X 2002

VI 2003

X 2003

XII 2004

XI 2005

XI 2006

XI 2007

57

uczszczania do Kocioa (50% i 30%). Nie wolontariuszy z kolei w

wikszym stopniu anieli wolontariuszy cechuje przekonanie, e odpowiednie

wynagrodzenie jest wanym aspektem pracy (71 % i 59%)12. Na podstawie

niniejszych wynikw mona stwierdzi, e wolontariusze rozwijaj w sobie

refleksyjny stosunek do ycia, jake wany w naszym ponowoczesnym

wiecie.

Niewtpliwie ludzie podejmuj si dziaa pomocowych z rnych

pobudek i nie zawsze jest to wycznie mio do drugiego czowieka, ktra

nimi kieruje. Przykadem na potwierdzenie tej tezy s badania z zakresu

motywacji wolontariuszy na przykad I. E. Dbrowskiej. Analizowane

wyniki, przeprowadzone na prbie 192 wolontariuszy pokazay, e niemale

wszyscy s osobami, ktre podjy prac spoeczn kierujc si motywami

allocentrycznymi (97,4%), deklarujc przy tym ch pomocy i poprawy

sytuacji drugiego czowieka. Respondenci wymieniali rwnie motywy

hedonistyczne (84,2%) kierujc si zatem satysfakcj z wyniku

realizowanych przez siebie zada i w dalszej kolejnoci wymieniano motywy

konformistyczne (80,2%) i zadaniowe (80,2%)13. Natomiast zdaniem A.

Korzon, ktra prowadzia badania wrd wolontariuszy z terenu lska

altruizm, a wic bezinteresowna pomoc, wspczucie czy po prostu bycie

potrzebnym jest podstawowym motywem podejmowania dziaa

wolontarystycznych14. U. Wierzbowska i B. Dopieraa, z kolei s zdania, e

wrd modych ludzi dominuj egoistyczne pobudki, jak na przykad ch

realizacji swoich wasnych osobistych pragnie. Prowadzone badania wanie

na ten temat we Wrzeni pokazay, e 30% uczniw utosamia wolontariat z

samorealizacj15.

Badacze staraj si rwnie uzyska odpowied na pytania dlaczego

spor grup osb cechuje brak jakiegokolwiek zaangaowania w wolontariat.

Podstawow przyczyn takiego stanu rzeczy jest potrzeba i przymus troski

przede wszystkim o siebie i najblisz rodzin (36 % Polakw, na podstawie

bada z 2005 roku). Drugie miejsce natomiast to oglny brak zainteresowania

i zastanawiania si nad niniejszym zjawiskiem (27,6%) oraz brak czasu

(26,3%)16. Wobec niniejszych wynikw powstaje zatem pytanie co zrobi,

aby zmotywowa i zainteresowa Polakw dziaalnoci wolontarystyczn?

Papie podkrela zawsze, e osoba ludzka nie moe by traktowana jako

12 Wyniki midzynarodowych bada European Value Systems Study Group UK, 1990, za S. Gawroski,

Ochotnicy mioci bliniego, 1999, s. 229 13 I. E. Dbrowska, Motywy dziaania wolontariuszy, Problemy Opiekuczo Wychowawcze, 2007, nr 9, s.

48. 14 A. Korzon, Wolontariat wyzwaniem ponowoczesnoci, [w:] A. Klinik, Edukacja jako proces socjalizacji

osb niepenosprawnych, Krakw 2009, s. 138.139. 15 U. Wierzbowska, B. Dopieraa, Czy warto by czowiekiem? wolontariat w opinii modziey, Nowa

Edukacja Zawodowa, 2003, nr 3, s. 39 16 J. Konarska, Wolontariat niewykorzystany potencja w rehabilitacji, [w:] Z. Palak, Pedagog specjalny ,,,

s. 127

58

przedmiot uycia, jest bowiem wielkim dobrem. Mwic o godnoci

czowieka Papie sta na stanowisku, e godno ta obejmuje kadego

czowieka, bez wzgldu na jego wady, uomnoci psychiczne czy fizyczne.

Kady czowiek jest inny, niepowtarzalny i do kadego czowieka naley

podchodzi indywidualnie. Prawdziwy rozwj czowieka dokonuje si dziki

osobowym relacjom z innymi ludmi. Relacje te znajduj swoj podstaw w

antropologicznej strukturze osoby. Kady czowiek ze swej natury jest istot

spoeczn i w jego strukturze tkwi podstawa rnorodnych odniesie

midzyludzkich. Nie mona otwiera ludzkich dusz i ludzkich serc tym

samym zestawem metod i rodkw17.

3. Wolonontariusze wobec wartoci Biorc pod uwag zakres omawianej przeze mnie problematyki istotne

jest rwnie wskazanie na hierarchi wartoci jak wskazuj wolontariusze.

W ramach prowadzonego przeze mnie seminarium magisterskiego podjto ten

problem i badania zostay przeprowadzone w miesicach maj czerwiec oraz

sierpie 2013 roku wrd 102 wolontariuszy, studentw pracujcych na

terenie Podkarpacia oraz Wrocawia, Krakowa i Lublina. Ankietowanie

odbywao si drog elektroniczn za pomoc elektronicznego kwestionariusza

zamieszczonego na stronach internetowych. Z pomoc zaprzyjanionych

wolontariuszy udao si rozszerzy badania o wspomniany Uniwersytet

Wrocawski, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie oraz Katolicki

Uniwersytet Lubelski. Na niniejszych uczelniach dziaania pomocowe

podejmowane s przez studentw zrzeszonych midzy innymi w koach

naukowych, ktre dziaaj bardzo prnie. Midzy innymi posuono si si

Testem Aksjologicznym autorstwa A. Skowskiego. Okrelono granice dla

poszczeglnych kategorii wartoci a nastpnie opierajc si na nich,

zestawiono otrzymane wyniki.

Tabela 1.Poziom poszczeglnych kategorii wartoci badanych

wolontariuszy

Kategorie

wartoci

Poziom wartoci

Wysoki Obojtny Niski Razem

N % N % N % N %

Teoretyczne 79 71,2 20 18 3 2,7 102 100,0

Ekonomiczne 35 31,5 51 45,9 16 14,9 102 100,0

Artystyczne 77 69,4 21 18,9 4 3,6 102 100,0

Spoeczne 81 73 20 18 1 0,9 102 100,0

Prestiowe 22 21,6 59 53,2 21 18,9 102 100,0

Religijne 78 70,3 21 18,9 3 2,7 102 100,0

Moralne 80 72,1 19 17,1 3 2,7 102 100,0

17 Por. F. Adamski,. Wychowanie chrzecijaskie wychowaniem personalistycznym [w:] Wychowanie w

rodzinie chrzecijaskiej, red. F. Adamski, Krakw 1992, s 8

59

Z zaprezentowanych powyej danych wynika, e spord wszystkich widocznych powyej kategorii wartoci poziom wysoki jest waciwy przewaajcej czci ankietowanych. Uszczegawiajc, najwyej plasuj si wartoci o charakterze spoecznym (73%) oraz moralnym (72,1%). Dla badanych wolontariuszy wane jest wspdziaanie ze rodowiskiem spoecznym i optymizmem napawa kierowanie si w yciu wartociami moralnymi. Wysoko rwnie plasuj si wartoci o charakterze teoretycznym (71,2%) i artystycznym (69,4%), co moe wiadczy o tym, e ankietowani to osoby mode, uczce si, zdobywajce dowiadczenie, ktrzy swoje umiejtnoci artystyczne (plastyczne, techniczne itp.) wykorzystuj w pracy wolontarystycznej. Najnisze noty uzyskay wartoci prestiowe (21,6%) oraz ekonomiczne(31,5%). Okazuje si, e na podstawie oblicze statystycznych, istnieje zaleno pomidzy hierarchi wartoci modych ludzi a podejmowanymi przez nich dziaaniami wolontarystycznymi. Jak wskazay przeprowadzone badania studenci czciej wybieraj i kieruj si wartociami religijnymi. Wanie ta grupa wartoci bya przez nich najwyej oceniana w hierarchii wartoci. Zaznaczy trzeba, e zdecydowana wikszo ankietowanych to osoby wierzce. Grupy wartoci, ktre zostay najwyej ocenione niewtpliwie pokazuj, e wolontariusze to osoby posiadajce spoeczne predyspozycje do pracy, cenice dobro, ycie zgodne z wasnym sumieniem, wiedz i wiar. Do podobnych wnioskw dosza prowadzc badania A. Baczko i A. Ogrocka,, ktrych zdaniem modzie wanie wysoko ocenia wartoci o charakterze moralnym18. Do najniej cenionych wartoci wedle prowadzonych bada nale wartoci okrelane jako ekonomiczne i prestiowe.

Jak wczeniej wspomniano motywy podejmowanych dziaa

pomocowych s w krgu zainteresowa badaczy. Take w tym przypadku o

to pytano i poniszy wykres przedstawia uporzdkowane pod wzgldem

czstoci zaznaczania motywy, ktrymi kierowali si wolontariusze

podejmujc si pracy w wolontariacie

Wykres 3. Motywy angaowania si w wolontariat

18 A. Baczko, A. Ogrocka, Wolontariat, Filantropia i 1 % Raport z bada 2007, Warszawa 2008, s. 24.

0,00%20,00%40,00%60,00%80,00%

100,00%120,00%

Motywy

Motywy

60

Mona zauway, e na do wysokim poziomie (blisko 50%) znajduje

si motyw, sprowadzajcy si do zdobycia za swoj prac potwierdze

i stosownych zawiadcze, za dziaania jakiego podjli si wolontariusze. Z

punktu widzenia osoby modej, wkraczajcej w wiat pracy zawodowej jest to

niewtpliwie znaczcy argument, gdy wszystko to co sobie wypracujemy

moe przynie ciekawe efekty w postaci zatrudnienia. Obecnie rwnie

starajc si o stypendium ministra czy rektora dodatkowa dziaalno w

postaci pracy wolontarystycznej jest dodatkowo punktowana. Nie mona

jednak nie wspomnie, e na najwyszych miejscach plasuje si poczucie

bycia spenionym oraz po prostu ch pomocy drugiemu czowiekowi. Mona

w tym miejscu zauway pewien wsplny obszar dla wielu bada

prowadzonych z tego zakresu. Gwne motywy, ktrymi kieruj si modzi

ludzie oscyluj wok takich bodcw jak altruizm i szeroko rozumiana

pomoc.

Z kolei poniszy wykres pokazuje wiele pozytywnych cech, ktrymi

powinien kierowa si w swoim postpowaniu nie tylko wolontariusz. Wrd

nich s jednak takie, ktre w mniejszym lub wikszym stopniu s oczekiwane

i podane.

Wykres 4. Hierarchia cech najbardziej podanych u wolontariusz

Modzie zauwaa i precyzuje jakimi cechami powinien odznacza si

wzorowy wolontariusz. Wskazane odpowiedzi, na co naley zwrci uwag

pokrywaj si w przewaajcej wikszoci u obu pci. W przypadku

bezinteresownoci bowiem wszyscy mczyni biorcy udzia w badaniu

spostrzegli, e jest ona niezbdna (100% mczyzn) i przewaajca liczba

kobiet (80,4%). Rnice pojawiaj si jednak w przypadku potrzebnego

wyksztacenia. Dla kobiet ta kwestia pokazuje si by obojtna, natomiast

mczyni takiej potrzeby nie dostrzegaj.

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

Cechy wolontariusza

Cechy wolontariusza

61

Interesujce s odpowiedzi dotyczce iloci czasu przeznaczanego na wolontariat. Najwiksza liczba wolontariuszy powica si swojej pracy w liczbie 4 do 6 godzin a nastpnie 7 -10 godzin. Bior pod uwag, e ankietowani to przecie aktywni studenci, naley stwierdzi, e angaujc si w wolontariat powicaj sporo czasu. S to gwnie osoby, ktre zaangaowane s w wolontariat od 2 do 5 lat. Warto rwnie zauway, e zdecydowanie najwiksz grup spord ankietowanych wolontariuszy s osoby, ktre pracuj a blisko 16 godzin tygodniowo od mniej wicej 2 -3 lat (66,7%). Niniejsze zestawienie pokazuje jak bardzo wolontariusze, ktrzy podjli si wolontariatu angauj si w swoj prac. Najmniejsz grup stanowi osoby, ktre pracuj zaledwie 1 -3 godziny tygodniowo. Naley zatem by penym uznania dla ankietowanych wolontariuszy za pene zaangaowanie si w swoj prac.

Odnotowano rwnie zaleno pomidzy angaowaniem si w wolontariat a ustosunkowaniem si do religii. Jak wynika z przeprowadzonych bada czciej w prace wolontarystyczne angauj si osoby okrelajce si jako wierzce, bd te wierzce, niepraktykujce. Poniewa 2= 4,627 0,1 stwierdzono, e stosunek wolontariusza do religii pozostaje w zwizku z podejmowanymi przez niego dziaaniami pomocowymi oraz ustalono, poniewa, 2= 4,698> 4,650 dla df = 2 stwierdzono, e s podstawy, aby wnioskowa, e istnieje zaleno pomidzy wysokim poziomem wartoci religijnych a podejmowaniem pracy w wolontariacie.

Stwierdzono rwnie, e istnieje zaleno pomidzy podejmowanymi dziaaniami wolontarystycznymi a pci wolontariuszy. Biorc pod uwag rozkad badanej populacji a procentowy udzia w nich mczyzn i kobiet naley przyj, e to wanie kobiety s czciej wolontariuszkami. Stwierdzenie takie rwnie stawia J. Konarska porwnujc liczebno wolontariuszy obu pci poddanych badaniom19. Dodatkowo istnieje zaleno pomidzy podejmowaniem si pracy w wolontariacie a stylem wychowania, ktry panowa w domu. Okazuje si, e najwiksz grup spord ankietowanych s wanie ci, w ktrych domach panowa sprawiedliwy podzia na kary i nagrody, w ktrym temat wartoci nie by tabu. Wpajanie ju od dziecka pewnych wzorw zachowa i postaw prowadzi w efekcie do wypracowania tyche wzorw u dzieci i modziey a w konsekwencji do postpowania zgodnie z wartociami cenionymi w rodzinie. Wiele miejsca powica temu zagadnieniu G. Grzybek20, ktry w swojej Etyce rozwoju ukazuje normatywny wymiar rozwoju czowieka, w ktrym podstawowymi zaoeniami s tezy o moralnym bytowaniu czowieka i osobowoci etycznej. Modzi ludzie wskazuj, e praca wolontarystyczna wymaga wsparcia w postaci organizacji dodatkowych kursw, warsztatw i szkole gwnie w zakresie komunikacji, asertywnoci, radzenie sobie w sytuacjach stresowych itp. Takie zdanie potwierdza 100% ankietowanych pomimo, e s studentami

19 Zob. J. Konarska, Wolontariat , op. cit., Lublin 2008, s. 121. 20 G. Grzybek ,Etyka rozwoju a wychowanie, Wyd. UR, Rzeszw, 2010, s. 10 i inne

62

kierunkw humanistycznych i w programie studiw powinny istnie te umiejtnoci.

Podsumowanie Trudno si zgodzi ze sowami Zygmunta Baumana, cytowanymi we

wstpie niniejszego artykuu mwicymi o kryzysie wizi ludzkiej i ludzkiej solidarnoci gdy rozwaamy dziaalno wolontariuszy. Wolontariat jest czym jedynym w swoim rodzaju. Jest przede wszystkim zrzeszeniem ludzi, ktrzy chc pomaga, chc ofiarowa swj czas, chci i siy dla drugiego czowieka. Nie byoby to jednak moliwe gdyby nie wpojenie modym ludziom pewnych zasad i wartoci, ktrymi bd si rwnie w przyszoci kierowa. Angaowanie si to nie tylko jak pokazuj badania zdobywanie dowiadczenia zawodowego, ale trzeba pamita, e jednak motyw ten jest rwnie nieodzownym elementem. Podejmujc si pracy wolontarystycznej, zwaszcza w okresie nauki, studiowania ksztatuje si u jednostki poczucie odpowiedzialnoci, zorganizowania i sumiennoci. Kada najmniejsza prba zorganizowania i przeprowadzenia jakiegokolwiek przedsiwzicia pomocowego sprawia, e wolontariusze czuj si potrzebni, docenieni i wiadomi swojego potencjau. Uwaam, e doszkalanie wolontariuszy oraz uczenie ich nowych kompetencji i umiejtnoci jest niezwykle istotne z punktu widzenia nie tylko wzbogacania swojego warsztatu pracy, ale rwnie ycia o czym informowali badani.

Dom i szkoa s w okresie kadego dziecka i modej osoby miejscami, w ktrych spdza najwicej czasu i propagowanie w tych miejscach wartoci ze szczeglnym naciskiem na wartoci moralne oraz postaw prospoecznych pobudza wraliwo spoeczn skutkujc w przyszoci angaowaniem si w rne ruchy pomocowe i dziaania na rzecz drugiego czowieka. Ksztatujc w modych ludziach system wartoci oparty na przekonaniach moralnych, religijnych i spoecznych tworzymy spoeczestwo gotowe wspiera i pomaga osobom chorym, opuszczonym i starszym

Pewnym jest, e wartoci towarzysz nam w kadym momencie naszego ycia. Czasem ich nie dostrzegamy a czasem wybieramy te, ktre zdaj si by sprzeczne z tymi oglnie przyjtymi. To jednak od nas samych zaley ktrymi na przestrzeni swojego ycia bdziemy si kierowa i wedle ktrych bdziemy postpowa. Nasza hierarchia wartoci bdzie si zmienia w cigu naszego ycia i zmienia si bd te wartoci, ktre wysoko bdziemy hierarchizowa. Istnieje jednak pewna grupa osb, ktra ponadto ceni wartoci w drugim czowieku oferujc i ofiarujc mu swoj pomoc. To wolontariusze ludzie, ktrzy swj wolny czas postanawiaj powici drugiemu czowiekowi, wspierajc go, pomagajc i niosc rado i ch do dziaania.

To co z kolei czy t grup ludzi to podobne przekonania odnonie istoty pomagania, motyww dziaania oraz postrzegania samej idei wolontariatu, a przede wszystkim kierowania si w yciu mioci do drugiego czowieka. Z penym przekonaniem mona stwierdzi, e to wanie oni realizuj przesanie cywilizacji mioci.

63

Bibliografia 1. Adamski F., Wychowanie chrzecijaskie wychowaniem

personalistycznym [w:] Wychowanie w rodzinie chrzecijaskiej, red. F. Adamski, Krakw 1992.

2. Baczko A., Ogrocka A., Wolontariat, Filantropia i 1 % Raport z bada 2007, Warszawa 2008.

3. Centrum Bada Opinii Spoecznej, Mody, bogaty, wyksztacony, religijny mit polskiego wolontariusza, Warszawa 2011.

4. Centrum Bada Opinii Spoecznej, Potencja spoecznikowski i zaangaowanie Polakw w wolontariat, Warszawa 2012,

5. Dbrowska I.E., Motywy dziaania wolontariuszy, Problemy Opiekuczo Wychowawcze, 2007, nr 9.

6. Fromm E., Mio, pe i matriarchat, Wyd. Rebis, Pozna, 2013 7. Gawroski S., Ochotnicy mioci bliniego. Przewodnik

po wolontariacie. Biblioteka WIZI, Warszawa, 1999, s. 229 8. Gruca-Misik U., Moral dimension of functioning of Foster famikies

viewed from the systemic perspective (2001-2011), Wyd. Uniwersytet Rzeszowski, Rzeszw, 2012

9. -, oia xapaepca oco-ypacoo ooepca oeci , - , 2010, ss.165, ISBN 978-966-96698-12-5, (Urszula Gruca-Misik, Porwnawcza charakterystyka polskiego i ukraiskiego wolontariatu w kontekcie rozumowania moralnego, Ukraina, Kamieniec Podolski, 2010

10. Grzybek G ,Etyka rozwoju a wychowanie, Wyd. UR, Rzeszw, 2010, 11. Gumkowska M., Herbst J., Wolontariat, filantropia i 1% raport z

bada 2006, StowarzyszenieKlon/Jawor, Warszawa 2007. 12. Jan Pawe II, Dar i Tajemnica, Wyd. WAM, Krakw,2005 13. Konarska J., Wolontariat niewykorzystany potencja w rehabilitacji,

[w:] Z. Palak (red.), Pedagog specjalny w procesie edukacji, rehabilitacji i resocjalizacji, Lublin 2008

14. Korzon A., Wolontariat wyzwaniem ponowoczesnoci, [w:] A. Klinik, Edukacja jako proces socjalizacji osb niepenosprawnych, Krakw 2009.

15. Krpiec M.A., O rozumienie filozofii, Wyd. KUL, Lublin, 1999. 16. NeckarIlnicka T., Student wolontariusz w spoeczestwie

obywatelskim, [w:]A. Szerlag (red.)Edukacja obywatelska w spoeczestwie wielokulturowym, Krakw 2007

17. Radziewicz-Winnicki A., Pedagogika Spoeczna, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa, 2008

18. Wierzbowska U., Dopieraa B., Czy warto by czowiekiem? wolontariat w opinii modziey, Nowa Edukacja Zawodowa, 2003, nr 3.

19. Wojtya K., Personalizm Tomistyczny [w] Personalizm. Prawda-

64

Dobro-Pikno, 2004, nr 6 The crisis of human solidarity and relationships makes helping those who

are unable to function independently and pursue their basic needs extremely valuable. Often, in such difficult moments volunteers become a great help- they are people who voluntarily and selflessly, without financial gratitude, want to help not only materially , but also by means of their own person , attitude and intentions. Devoting their free time they put as a priority helping our neighbors and engaging in volunteer work. Love of neighbor is manifested in respect for their dignity , kindness , and help, especially in difficult situations. The main motivation of such neighbors love is love to God. Charity including all the commandments has a central place in Christianity and is one of the most cherished values. Executing charity, one must be inspired by a specific attitude: we must care for the other person like for a human being whom God has entrusted to our responsibility. Love plays an important role in social life because prevents from rigidity and totalization.

The study of the volunteers showed that they are guided in their lives by the social and moral values. By helping others they feel a sense of accomplishment and faith in God strengthens the altruistic attitude. Volunteers are characterized by selflessness , organization , honesty, dedication and professionalism. The subjects for the most part (66. 7 %) have been working as volunteers for 2-3 years, more than sixteen hours a week. It has been established, since 2 = 4. 627 < 4.60 for df = 2 , p> 0. 1, that the volunteers attitude to religion is related to their charity actions. Also, since 2 = 4. 698 > 4.650 for df = 2 it is reasonable to conclude that there is a relationship between a high level of religious values and taking up work as a volunteer . Volunteers are primarily guided by love for another human being. It can certainly be said that volunteers accomplish the message of the civilization of love.

Keywords : love, a neighbor, a volunteer, volunteering , values

20.9.2013

376-056.263:003-028.31

..

1-4

1-4 ,

-

.

..

65

: , 1-4 ,

, , , .

1-4

, -

.

: , 1-4 ,

, ,

, .

.

,

,

, .

,

.

,

.

: -,

,

; -,

,

.

, ,

,

, ,

.

,

,

, .

.

-

, ,

, .

.., ..,

.., .., .., .., ..,

66

.., .., .., .., ..,

.. . , ,

,

() (.. , .. , .. ),

- ,

, ,

, (.. , .. , .. ).

(.., .., ..,

..)

,

,

,

(, , ) (..).

,

,

.

(.., .., .., ..,

.. ).

1-4 ,

-

.

,

, :

1. ;

2. ,

;

3. ;

4. ,

.

, ,

,

.

1-4 ,

.

,

1-4 - .

67

1-4

, ,

, , .

.

1-4

.

.

,

.

, ,

, .

. , , :

) . ,

.

. . .

) .

.

. .

. .

. . , .

. .

. . .

: , , , , ,

, , , , , , , ,

).

1-4

, ,

.

, , .

:

. .

.

.

.

.

: , , , .

, .

68

,

.

, , :

.

.

) (, ) .

) (, ) .

) (, ).

) (, , )

.

,

,

. :

. .

. .

. .

. .

: , , , , , .

1-

4 ,

, , , .

1-4

,

().

,

--,

, .

. ,

:

) . . . .

.

3-4

1-2

. ? !

) .

) ?

) !

) , , !

69

) . , ,

. .

) .

) ?

) !

) , , , !

, ,

, . ,

,

:

. -.

) .

) .

) .

) .

1-4

,

. , :

. ,

: ________ , , .

) .

) .

) .

) .

1-4

-

. , ,

:

.

.

.

(?) _______;

_____________ ( ?) ________________;

_____________ (?) ______________________;

_____________ (?) ______________________;

_____________ ( ?) __________________;

_____________ ( ?) _________________.

,

1-4

, .

70

,

.

.

.

, , .

) .

) .

) .

,

.

.

. .

.

) ________ .. .. .

) ________ . . . . .

) _________ _._._._._._. _ .

) ________ _ _ _ _ _ _ _ _ .

. .

. , .

) ? ? ?

) ? ? ? ?

) ? ? ? ?

1-4

.

,

.

. , .

, .

)

)

)

)

, , ,

1-4

,

.

, 1-4

()

.

.

. :

71

. .

.

.

. :

) . .

.

, .

.

. .

.

: , , , ,

, , , , , , ,

, , , .

) .

.

. .

. .

.

1. ?

2. ?

3. ?

,

,

- (). :

. .

.

. ' _____ _____

______ . ______ .

, , , .

1-4

. .

. .

. .

,

1-4

.

'

.

.

72

1. .., .. . .:

, 2005. 176 .

2. .. . .: , 1976.

256 .

3. .. //

-

.

/ . ..,

... .: &, 2002. . 71-79.

4. .., .., .. . .: , 1987.

414 .

This article presents a method of diagnostics of development of

grammatical concepts of deaf pupils of 1-4 classes, which is based on the

theoretical-methodological bases of teaching of this category of children in

the special school.

Keywords: speech, deaf pupils of 1-4 classes, grammatical analysis,

grammatical generalization, grammatical concepts of ownership.

19.9.2013

37.013.42:364-78-053.6

. .

-

, .

- ,

, .

: , -

, , . . .

73

, .

-

, ,

.

: , -

, , .

-

,

, , .

.

, ,

- .

. . , . . , . . . [2; 4; 6].

. . , . . ,

. . , . . , . . , . . . [1; 3;

5]. ,

.

, -

.

- .

,

.. .. , 30-

XX . ,

[2; 6].

. . . ,

,

,

, ,

, ,

[6, . 123].

60-

,

.

. .

.

,

74

[4].

, ,

- ,

- ,

. , . . ,

[2].

,

.

:

1) ;

2) -

( ,

, - ,

);

3)

; ;

4) ,

, ,

;

5) (

; ;

);

6) -

;

7) '

;

8) .

: ;

;

; ;

; ;

;

;

.

,

,

. ,

, . . ,

:

75

, -

:

-

,

, , ,

;

,

- , , :

(), ,

, - ,

;

-

, -

,

;

,

-, - -

[3, . 37].

- :

;

; ;

;

.

. . , . .

[1, . 203]:

1.

(, ;

;

).

2.

.

3. :

, ;

.

4. ()

, , , ,

,

.

5.

76

( ,

,

).

6.

-

.

7.

,

( , ,

, ,

,

).

8. (

).

, ,

.

: ;

; ;

;

; ;

; ; -

( , - ).

. [1, . 206-211].

( ),

,

.

- .

.

, .

,

.

,

,

. ( ),

,

.

, ,

77

.

,

, ,

.

, , , , ,

, , .

.

,

.

.

, , , , ,

.

.

,

, ,

, .

, ,

, , .

.

,

,

.

.

. ,

, ,

.

, , ,

, ,

.

.

, , ,

.

.

(, , )

.

, .

78

. ,

.

,

.

.

.

, , ,

,

, .

.

.

. : -,

,

.

- ,

. ,

.

( )

, , ,

.

.

' ,

.

,

, .

, ,

, .

()

: 1)

( ); 2) -

( , ,

).

,

,

. :

; ;

;

79

() ; (

, , ) .

- -

-. -

,

,

, ,

, . ,

, ,

.

. . , . . ,

, : ,

( ), ,

, , ,

, , ,

, ,

, , , ,

, , ,

, ,

, ,

[5, . 19-22].

:

(, , ), (,

, -,

, , ,

, , .).

[1, . 198]:

1) -

;

2)

;

3) ,

(

, , )

;

4) ,

;

5)

80

;

6) ,

, ,

.

, -

, ,

-

, ,

.

-

.

1. . ., . .

/ . . . . : , 2010. 352 .

2. . .

/ . . // . . 8 . . : ,

1987. . 7. . 203-208.

3.

- /

.. , . . . . :

, 1992. 77.

4. . .

/ . . // : 5 .

., , 1977. . 5. . 16-29.

5. . ., . .

/ . . , . . .

. : , 2012. 143 .

6. . . // . .

2 . . : , 1980. .1. 304 .

In the article the features of realization of social work are examined with

teenagers that have deviant behavior. Essence of social and psychological

rehabilitation of this category of children is analyzed, the stages, forms and

methods of work, are described with them.

Keywords: social work, social and psychological rehabilitation, teenager,

deviant behavior.

23.9.2013

81

376.- 016-056.26:34

..

.

: , ,

.

.

: , ,

.

.

,

, .

18 2001 N992/2001

,

, ,

.

,

.

, .

,

,

, ,

.

,

,

(., . , ., ). ,

,

, ,

..

82

(.,

. , .).

,

, , ,

,

. ,

,

.

. -

.;

-

.;

- 2

.; -

- .;

-

;

- -

;

-

.

,

( , )

, .

, ,

, ,

. ,

.

,

.

,

.

,

.

,

.

83

( )

, , ,

, , .

( )

;

; .

, ,

.

, -

.

( )

, .

, , , [3, . 256-

257].

:

- , , , ,

;

- , ;

- ;

;

;

-

[ , . 256].

9

10

( ).

,

.

,

.

,

,

,

.

, , ,

,

84

[2]. ,

.

9-10

, :

- ,

( )

, 14-16

, , ;

-

,

, -

.

,

;

-

,

;

-

.

, .

,

, :

1. ,

,

.

2.

, , ,

,

.

3. :

, ;

;

,

, ;

- ;

, , , , ,

, , ;

.

4. ,

85

, [2].

,

.

( ) 9-

(

. ., . . - ., 2008) [1].

(2 )

, ,

,

.

, 35 9 35 10 ,

,

30 ( 85,7%) 32 (91,4%),

9 - 0 (0%), 10 - 1(2,8%) ,

9 - 2 (5,7%), 10 - 2

(5,7%), 9 3 (8,57%), 10 - 0

(0%). ,

. ,

.

,

( ),

,

.

,

,

, . ,

. ,

, .

. ,

,

.

,

:

; ,

, -

.

.

86

.

,

, , .

,

. ,

, .

. :

, ,

.

.

,

.

, , , ,

.

, , , , .

,

,

,

.

, , ,

, ,

.

,

, ,

, ,

,

.

- ,

, ,

, ,

. ,

87

,

- , ,

, ,

, . ,

, ,

,

, .

,

,

,

, ,

. , ,

,

.

, , ,

,

.

,

,

.

-

,

.

,

, ,

.

1. . / .-. . .,

. . ., 2009. 32 .

2. 5-10

/ . ., . ., . .,

. . . ; . . . . ., 2010.

56 .

3. : .

88

(.) . / [. .

]; . . . . .: . .

, 2005. 295 . ( ).

In this article the results of investigation of modern legal education of

hard of hearing pupils in terms of the boarding school are represented.

Keywords: legal education, hard of hearing pupils, boarding school.

17.9. 2013

376.4.+61.8

. .

-

,

(

).

: , , ,

.

,

(

).

: , ,

, .

- .

,

.

. . .

89

.

- ().

, 30-

[1; 2], :

. . .

,

(),

, ,

.

,

.

,

,

. :

(. 1).

. 1.

()

[3; 4; 6]. -

,

.

.

: ,

90

! ,

.

,

.

,

- . ,

,

.

,

,

, ,

. ,

, , ,

,

(. 2).

-,

-.

20

. ,

( )

.

-: ,

;

,

.

,

- .

.

. 2.

91

(. 3).

.

().

. 3. ,

,

, : ,

;

,

' ; ,

, ,

: ,

, ,

.

, -

,

3-4

. ,

.

(. 4).

,

, , ,

(, -), -

: ,

.

.

92

. 4.

' - , . (. 5). (28 . ), , . , (, ) , . , , , .

. 5.

, : . , , ,

93

() (. 6). , , , . , -, , .

: 1. - ( )

' , . . .

. 6.

2. - ' , . . , , : . , , .

( ) , ' . -. , , : , ; , . ( ) , . , -, ' , .

94

, .

(, ) , . , , (. 7). . , -5 ., 5 . .

, , , , , . . (, ) , . , - . , 4-5 , , , (. 8).

. 7. ( ) (- )

. -

, - . , , , ,

95

, [1; 2]. , - , , . , , (). . , , , . , , . () .

. 8

' : - ;

- ; ; ;

.

, . , . , ' , , . , . , . . : , . , , .

96

. , , . , , () . .

- .

1. , , , , , , , , , , , , ', , .

,

, . , , , , , .

2. ( ) , - . ' . . , . , , , . ' .

3. - , , . , ', , ' (), , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , . ' (2030 ).

97

, , :

1. - : ,

, , ,

, , , , , - , , - .

. ( ).

1. .. / .. .

. .: , 1947. 255 .

2. . / . .: , 2000. 336 .

Systematization and characterization presented special methods of physical rehabilitation of preschool children with motor impairment of the neurogenic etiology (cerebral palsy and spinal paresis of different levels of localization).

Keywords: methods, physical rehabilitation, movement disorders, preschoolers.

17.9.2013

376-3

..

, , - .

..

98

, . . .

: (, ), - , , , , , - , , .

, , - . , . . .

: (, ), - , , , , , - , , .

.

, , .

- , , ( 1996 2013 ) ( ) : , (.. , .. , .. , .. ), , (., . , .); ,

99

(.., .. .); , , (.. , .. , .. ).

, . , : . , , . -, , (.. , .. , . , .. , . ., .. ). -, , (. , . , . . , . , . , . , . ).

, , , , , . . . - . , (..). - , ( , .). , . , , .

, - , , . , , , , . , . , , - . , ,

100

, , . , , . (, , ) , . . - - ( , - ; , ). - - , - , - .

- (- , , , .).

, . , , . (. 57, . 268, . 9, 2012 .). 2006 2012 . 546 . , ,

101

. -

( ) , - - . , , () , () , , . - ( ) , .. .

, , , , - . , , .

(. 1) , , , - , . - , , . - , , , , , . , :

, ;

- ;

;

102

- ;

;

.

103

-

, (. 1).

-

-

- ,

(. . 2).

104

-

(

)

:

-

()

-

: , ,

, ,

.

-

: ,

,

,

- : ,

,

-

,

(, , -

, - .).

:

, ,

, -

, , ,

, .

. 2. -

,

, ,

,

,

,

.

-

. ,

,

.

,

, , ,

105

.

,

-

.

.

( ,

).

( )

,

- , -

- . ,

,

(.. ).

,

.

-

, ,

, , -

.

- .

-

,

. -

,

, ,

- ,

( ,

., - - )

. ,

,

;

( ,

,

-).

, -

- .

106

( -

,

- , ,

, - ).

(, , , ..),

, ;

( , ,

, : , ,

, , , , .).

,

, ,

.

( ) (.. ):

1 -

,

( , );

2 -

.

.

,

-

( ,

..)

, . -,

-

;

-

. -, -

,

;

. -,

-

,

: -

;

;

-

,

. -,

107

-

, -

-

(, , ).

1. , .. : 6- . . 4. / . .. . .: , 1984.

432 .

2. , .. . . : - , 1960. 430 .

3. , .. / .. . .: , 2002. 192 .

This paper presents the methodological foundations, structural

components of our model of socialization of preschool children with special

needs, disclosed the essential characteristics of the correctional-educational

environment. Reveals some methodological foundations support for children

in educational integration, individual work. The authors did not set out to

encompass the entire spectrum of development of the child in the process of

socialization. Emphasis is placed on its social development.

Keywords: socialization (primary, secondary), structural and substantive

components of the model, intellectual impairment, mental retardation,

socialization, developing educational environment, correctional and

educational process, social adaptation and integration into society.

29.9.2013

376-056.262

..

..

( , -).