، فرهاد يميرح: شناسه‌سر

يبا ترک ياستانبول يترک يقيتطب يبررس: يمعجزه زبان ترک: آو پديد نام و عنوان

يجانيآذربا

يميسنده فرهاد رحينو... يقابل استفاده برا

6831، شۀ نويتهران ، اند: نشر مشخصات

. ص 223 : ظاهري مشخصات

9739161669878: شابك

پايف: نويسي فهرست وضعيت

يجانيآذربا يزبان ترک - - يقيدستور زبان تطب - - يزبان ترک: موضوع pl : كنگره بندي رده 663 /ر 8م 76831م

ديويي بندي رده 696/ 833:

6661199 :‌‌ملي شناسي‌كتاب شماره

‌‌

يمعجزه زبان ترکبا ياستانبول يترک يقيتطب يبررس)

( يجانيآذربا يترک

يميمهندس فرهاد رح: سنده ينو‌ييرضا‌يعل:‌طرح‌روي‌جلد

‌6831-تهران‌:‌چاپ‌اول

‌‌6837-تهران‌:‌چاپ‌دوم

311:‌تيراز

.ص‌‌223–‌يريوز:‌قطع‌

تومان‌6111:‌قيمت‌

‌‌‌‌‌‌‌‌‌973-‌‌916–‌‌1669–‌‌87–‌8:‌شابک‌ ISBN

تهران،‌ميدان‌انقالب‌،‌اّول‌خيابان‌:‌‌ناشر‌

کارگر‌شمالي،‌پاساژ‌فيروز،

‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌

‌‌‌11627876:‌تلفن‌‌م،طبقة‌دو

‌انتشارات‌انديشةنو

)بايجانيتركي استانبولي با تركي آذربررسي تطبيقي (

قابل استفاده براي دانشگاهيان، ن وعموم مردميادانشجو، اساتيد

مهندس فرهاد رحيمي :نويسنده

فارغ التحصيل دانشگاه صنعتي اميركبير

صفحه ٢

)بايجانيتركي استانبولي با تركي آذربررسي تطبيقي (معجزه زبان تركي : نام كتاب )فارغ التحصيل دانشگاه صنعتي اميركبير( مهندس فرهاد رحيمي: نويسنده كتاب )آيخان(مهيار عليزاده : طرح روي جلد

اول: نوبت چاپ 1386: سال چاپ

)66427371، تلفن 2انقالب، اول كارگر شمالي، پاساژ فيروز، ط تهران، م (انديشه نو : ناشر 1000: تيراژ

978-964-6149-37-3: شابك

صفحه ٣

فهرست حهصف عنوان giriş 7 مقدمه

8 نحوه استفاده از كتاب alfabe 9 الفبا

ünlüler 10 حروف صدادار kişi adılı (kişi zamiri) 11 ضمير شخصي

iyelik ekleri 13 ير ملكي متصلضما dönüşlü adıl 16 )مرجوعي( ضمير بازگشتي

adıl 17 ضمير ad durumu ekleri 25 پسوندهاي وضعيت اسم

eylem (fiil) 29 فعل şimdiki zaman 29 زمان حال emir kipi 33 صيغه امر

istek kipi 36 طلب، يغه خواستص ad tümceleri 39 جمالت اسمي

belirli geçmiş zaman 42 ان گذشته صريحزم belirli geçmiş ad tümcelerinde 44 گذشته صريح در جمالت اسمي

gelecek zaman 46 زمان آينده gelecek ad tümcelerinde 49 آينده در جمالت اسمي

belirsiz geçmiş zaman 52 صريح زمان گذشته غير belirsiz geçmiş ad tümcelerinde 57 اسميجمالت صريح در گذشته غير

dır( 59 tahmin (dır)( پيش بيني حدس و dır( 60 duyuru, yazışma (dır)( مكاتبه آگهي و

geniş zaman 61 )مضارع( زمان عمومي yeterlilik eylemi 66 )اقتداري( كفايت، فعل توانائي

gereklilik kipi 87 صيغه وجوب

صفحه ۴

حهصف عنوان işteşlik eylemi 90 فعل مشاركت

istek kipinin hikayesi 91 فعل حكايتي صيغه خواست dilek kipi 93 صيغه آرزو

dilek kipinin hikayesi 95 فعل حكايتي صيغه آرزو dönüşlü eylem 97 )مرجوعي( فعل بازگشتي şart kipi 99 صيغه شرط

şart ad tümcelerinde 100 شرط در جمالت اسمي şart kipinin hikayesi 101 شرطايتي صيغه فعل حك

koşul bileşik zamanı 102 زمان تركيبي شرطي hikaye bileşik zamanı 105 زمان تركيبي حكايتي rivayet bileşik zamanı 107 زمان تركيبي روايتي

ettirgen 110 oldurgan, ettirgen eylem وoldurgan فعل edilgen eylem 114 فعل مجهول

bileşik çatılı eylemler 117 تركيبي با قالب لاافع yardımcı eylemler 119 افعال كمكي tezlik eylemi 121 تندي، فعل سرعت sürerlilik eylemi 122 فعل تداوم

yaklaşma eylemi 122 فعل نزديكي anlam kayması eylem kipinde 123 انحراف مفهوم در صيغه فعل

dolaylı anlatım 126 )نقل قول( تقيممسغير توضيح geçişli ve geçişsiz eylem 130 الزم فعل متعدي و

belirtme durumu 131 تصريحوضعيت çekim eki 133 پسوند صرف

ad 134 اسم lik 140 lik ad yapma ekiپسوند اسم ساز

صفحه ۵

حهصف عنوان adlaştırma 140 اسم سازي

ad tamlaması 146 مضاف و مضاف اليه ulaçlar 153 قيدها zaman ulaçları 156 زمانقيود ken 158 ken ulacıقيد

başlama ulaçları 160 قيود شروع bitim ulaçları 160 قيود پايان

durum ulaçları 161 قيود وضعيتolumsuzluk ulacı 162 ينفقيد

süreklilik ulaçları 163 قيود پيوستگي sebep ulaçları 164 قيود سبب benzetme ulaçları 166 قيود تشبيه zıtlık ulaçları 168 قيود تضاد

sıfat (ön ad) 170 صفت sayılar 183 اعداد

li 183 li sıfat yapma ekiپسوند صفت ساز siz 183 siz sıfat yapma ekiپسوند صفت ساز

daha ،en 184 daha ,en ile karşılaştırmaمقايسه با sıfat eylem (ortaç) 185 صفت فعلي

belirteç 191 ظرف zaman belirteçleri 199 ظروف زمان cümle öğeleri 200 عناصر جمله bağlaç 218 حرف ربط

ki 218 كه seçme anlamlı bağlaçlar 220 مفهوم انتخاب حروف ربط با

صفحه ۶

حهصف عنوان

neden-sonuç ilgisi 220 رابطه علت و معلول ise, yoksa, o zaman, öyleyse 221 پس، وگرنه، همچنين

ilgeç 221 ادات ile 222 و، با

gibi ، kadar 224 gibi, kadar ile karşılaştırmaمقايسه با göre پسوند وca/ce 225 göre ve ca/ce eki üzere 226 بشرط، بموجب، درحين

için 227 براي ünlem işareti 227 )!( عالمت ندا

kesme işareti 228 )‘( عالمت برش

صفحه ٧

بنام خدا giriş --------------------------------------------------------------------------- مقدمه

همانطوريكه مي دانيم زبـان .ارتقاء سطح دانش قواعد زبان تركي مي باشد اصل در هدف از نوشتن اين كتاباز نظـر .يكي از قويترين زبانهـاي زنـده دنيـا محسـوب مـي شـود هماهنگي اصوات و واعد و گرامرتركي از لحاظ ق

سازمان جهاني يونسكو نيز زبان تركي سومين زبان قدرتمند و غني دنيا مي باشد و به اين مسئله نه تنهـا تركهـاي اين ن گنجينه باستاني و نپرداختن به آن دراي و بنابرين غفلت از اين زبان .ايران بلكه همه ايرانيان بايد افتخار كنند

بعنوان يك خطاي تاريخي و يك لكه ننگي به حساب نسل كنوني ايـران گذاشـته و غيرقابل بخشش بوده سرزمين،پس براي ايفاي دين خويش بايد دست به قلم گرفت و .خواهد شد بطوريكه نسلهاي آينده نيز ما را نخواهند بخشود

.است كه بتوانيم وظيفه خود را نسبت به اين زبان بزرگ دنيا ادا نمائيماميد .روشنگري نموداز آنجائيكه زبانهاي تركي موجود در دنيا داراي لهجه ها و شاخه هاي مختلف مي باشـد ولـي در اصـل يـك زبـان

ازبكـي، به مصالح سياسي در طول تاريخ به شـاخه هـاي مختلـف تركي در جهان بيشتر وجود ندارد هر چند كه بنا .تقسيم شده باشد... استانبولي و ،بايجانيآذرقزاقي، قرقيزي، تركمني، تاتاري،

از آنجائيكه زبان تركي استانبولي نسبت به شاخه هاي ديگر زبان تركي رشد بيشتري داشته و قواعد زبان تركي در موده ايم ولي براي قابل اسـتفاده بـودن اين زبان را انتخاب ن اين زبان بيشتر از زبانهاي ديگر تركي رعايت مي گردد

انجام گرديده است البته حتي اگر اين مقايسه هم انجام بايجانيآذرنيز مقايسه اي با گرامر زبان تركي يانبراي ايران نمي شد باز هم براي خوانندگان عزيز قابل استفاده بود چون همانطوركه گفتيم يك زبان تركي بيشتر وجود ندارد و

.علت فاصله افتادن بين اقوام ترك به ميدان آمده باشده مرور زمان به هاي مختلفي هم بلو لهجه ميتوانـد بـا بايجـاني آذرهر شخص استانبولي بسيار بهم نزديكند و و بايجانيآذرالبته قابل ذكر است كه زبان تركي

هم مانند هر كتاب ديگري نمي توانـد از آنجائيكه اين كتاب .كمي همت به راحتي زبان تركي استانبولي را فراگيردخالي از لغزشها و كمبودها و اشتباهات باشد خوانندگان عزيز به بزرگواري خويش ما را مورد عفو خود قرار دهنـد و

) yahoo.com@farhad_rahimi٢٠٠٧( .ما را هم از انتقادات، پيشنهادات و نظرات خود بي بهره نگذارندط به افعال، قيـدها، ادات، حـروف ربـط و غيـره از مجموعـه كتـب هيتيـت، نيـز در در اين كتاب در بخشهاي مربو

.بخشهاي با عناوين اسم، ضمير، صفت، ظرف، عناصر جمله و غيره از محيط اينترنت استفاده گرديده استتشـكر را در اينجا از راهنمائيهاي اساتيد بزرگوار اسمعيل هادي، دكتر داشقين، دكتر صديق و دكتر بهـزادي كمـال

. دارم .اين كتاب را به تمام كسانيكه در راه اعتالي زبان مادري گامهايي برداشته اند تقديم ميدارم

صفحه ٨

:نحوة استفاده از كتابتوجه داشته باشيد كه براي استفاده از اين كتاب حتماً بخش الفبا چندين مرتبه خوانده شود و پس از مسلط شـدن

.حتي قابل استفاده خواهند بودبه الفباي تركي بخشهاي ديگر برا

در اين كتاب ممكن است كه ترجمه هاي فارسي مثالها غير سليس به نظر برسد ولي ترجمـه بـه ايـن شـكل : توجهجهت يادگيري مفاهيم گرامري يعني با محوريت قواعد دستوري زبان در نظر گرفته شـده اسـت؛ در بعضـي مـوارد

.رديده استترجمه سليس آن نيز داخل پارانتز ذكر گ

نيز بكار رفته است ) آ. ت(بعلت تكرار كلمه تركي آذربايجاني در اين كتاب به جاي آن : توجه

صفحه ٩

alfabe ------------------------------------------------------------------------ الفبا :حرف تشكيل مي گردد كه عبارتند از 29الفباي زبان تركي استانبولي از

معني فارسي مثال

معادل مثال فارسي

حرف تركي

معني فارسي مثال

معادل مثال فارسي

حرف تركي

A-a آat اسبM-m مgülmek خنديدن

B-b ب baba باباN-n نana مادر

C-c ج baca سوراخO-o اboşُ خاليÇ-ç چ çörek نانöz- Ö-ö خود

D-d د diş دندانP-p پöpmek بوسيدن E-e ، اَ اev خانهR-r رdar تنگ F-f ف alfabe الفباS-s سsu آب G-g ق،گ gün روزŞ-ş شbeş پنج Ğ-ğ غ dağ كوهT-t تat اسب H-h ح halı قاليU-u اوsu آب

الــف ( اağızْ دهان gülmek - Ü-ü خنديدن )ساكن

I-ı

İ-i اي bilmek دانستنV-v وev خانه J-j ژ jeton ژتونY-y يyaz بنويس K-k ك kapı در Z-z ز yaz بنويس

L-l ل gül گل

صداهاي ديگري نيز وجود دارند كه جزو الفباي استاندارد زبان تركي آورده نشده است مانند آ كشيده كه بـه :توجه hâlâهنوز :نشان داده مي شود مانند) Â-â(صورت

البته مي توان براي كامل شدن حروف الفبا صداهاي هم صادق است يجانيباآذردر تركي فوق موارد همه :توجه

.)خ( xحرف :ديگري را هم به صداهاي فوق اضافه نمود مانند

صفحه ١٠

ünlüler------------------------------------------------------------- حروف صدادار

4و ) kalın(را حروف صدادار كلفت ) aouI(حرف 4حرف 8كه از اين )aouIİeöü(حروف صدادار عبارتند از .ميگويند) ince(حروف صدادار نازك را ) İeöü(حرف

kalınمعموال در يك كلمه همه حروف صدادار يـا :)ünlü uyumu( قاعده هماهنگي حروف با صدا :دهستند مانن ince هستند و يا همه حروف صدادار

)در( kapıدرست kapiشتباها

)خنديدن( gülmekدرست gülmakاشتباه )حسين( hüseynدرست hoseynاشتباه )ساعتها( saatlarدرست saatlerاشتباه )شش( altıدرست altiاشتباه

Kitap :گفتيم اين قاعده معموال صدق ميكند و استثنا هم وجود دارد مانندالبته همانطوريكه

.نيز اين قاعده در اكثر لهجه ها رعايت مي شود بايجانيآذردر زبان تركي :توجه

kalın

ince

aouI

İeöü

ünlüler

صفحه ١١

Kişi adılı (kişi zamiri) ---------------------------------------- ضمير شخصي

:)Kişi ekleri( لضماير شخصي متص

Kişi ekleri Kişi adılı I kişi tekil ((y)um/üm/ım/im Benاول شخص مفرد( II kişi tekil (sun/sün/sın/sin Senدوم شخص مفرد( III kişi tekil (- Oسوم شخص مفرد( I kişi çoğul ((y)uz/üz/ız/iz Bizاول شخص جمع( II kişi çoğul (sunuz/sünüz/sınız/siniz Sizدوم شخص جمع( III kişi çoğul (lar/lerOnlarسوم شخص جمع(

.باصدا باشد زماني بكار ميرود كه آخرين حرف كلمه قبلي ضمير شخصي، ben/bizدر yكه

در جدول فوق مثال براي اول شخص مفرد: توجهum باصدا آخرين حرف زماني مي آيد كه در كلمه قبلي آنu/o باشد و üm آخرين حرف باصدا زماني مي آيد كه در كلمه قبلي آنü/ö باشد و ım آخرين حرف باصدا زماني مي آيد كه در كلمه قبلي آنI/a باشد و im آخرين حرف باصدا زماني مي آيد كه در كلمه قبلي آنİ/e باشد و

.ابه فوق استدوم شخص جمع نيز مش اول شخص جمع، در مورد دوم شخص مفرد، :در سوم شخص جمع

ları آخرين حرف باصدا زماني مي آيد كه در كلمه قبليkalın و باشد leri آخرين حرف باصدا زماني مي آيد كه در كلمه قبليince باشد.

.ميباشد ünlü uyumuو دليل آن هم رعايت قاعده

. به مثالهاي مربوط به زمان حال دقت كنيد :نكته

صفحه ١٢

ــه ــوال )آ. ت(در : توجـ ــاي معمـ ــرد um/üm/ım/im(y)بجـ ــخص مفـ ــاي am/em(y)در اول شـ و بجـsun/sün/sın/sin در دوم شــخص مفــردsan/sen وبجــاي(y)uz/üz/ız/iz دراول شــخص جمــع

(y)uk/ük/ık/ik و بجايsunuz/sünüz/sınız/siniz در دوم شـخص جمـع suz/süz/sız/siz بكـار .حال دقت كنيد به مثالهاي مربوط به زمان. مي رود

.هم مي توان بكار برد onlar ، olarو بجاي ben،menو نيز بجاي

صـيغه شـرط، در بعضي موارد مانند زمان گذشـته صـريح، :)kişi eki٢( 2 ل نوعضمير شخصي متص .استفاده مي شود kişi eki٢از kişi ekiو غيره بجاي صيغه آرزو

Kişi eki٢Kişi adılı mbennsen -o kbiz nuz/nüz/nız/nizsiz lar/leronlar

.بكار مي رود z در دوم شخص جمع nuz/nüz/nız/nizبجاي معموال )آ. ت(در : توجه

(y)uz/üz/ız/iz (y)uk/ük/ık/ik

sunuz/sünüz/sınız/siniz suz/süz/sız/siz

sun/sün/sın/sin san/sen

(y)um/üm/ım/im (y)am/em

nuz/nüz/nız/niz z

صفحه ١٣

iyelik ekleri--------------------------------------------- ضماير ملكي متصل

.بكار برده ميشوند )?kime ait( يت را نشان ميدهند و در جواب مال چه كسي؟ضمايري هستند كه مالك

son ses ünlüson ses ünsüzmum/üm/ım/imnun/ün/ın/in su/sü/sı/siu/ü/ı/i muz/müz/mız/mizumuz/ümüz/ımız/imiz nuz/nüz/nız/nizunuz/ünüz/ınız/iniz ları/leriları/leri

.ستون اول وگرنه ستون دوم استفاده مي گرددقبل از اين ضماير آخرين حرف، بي صدا باشد دراسم اگر

موقعي بكار ميرود كه در اسم قبل از ايـن ضـماير um/un/u/su/umuz/muz/unuz/nuzدر جدول فوق باشد و u/oآخرين حرف باصدا

üm/ün/ü/sü/ümüz/müz/ünüz/nüz اين ضـماير آخـرين حـرف موقعي بكار ميرود كه در اسم قبل از باشد و ü/öباصدا

ım/ın/ı/sı/ımız/mız/ınız/nız موقعي بكار ميرود كه در اسم قبل از اين ضماير آخـرين حـرف باصـداI/a باشد و

im/in/i/si/imiz/miz/iniz/niz موقعي بكار ميرود كه در اسم قبل از اين ضماير آخـرين حـرف باصـداİ/e .باشد

صفحه ١۴

،)بـره ( kuzu ،)مـادر ( anne ،)بابـا ( baba ،)روستا( köy ،)بازو( kol ،)كار( iş ،)دختر( kızي مثالها براي اسامütü )مطابق جدول فوق) اتو:

kuzum/ütüm/babam/annemkolum/köyüm/kızım/işim kuzun/ütün/baban/annenkolun/köyün/kızın/işinkuzusu/ütüsü/babası/annesikolu/köyü/kızı/işi kuzumuz/ütümüz/babamız/annemizkolumuz/köyümüz/kızımız/işimiz kuzunuz/ütünüz/babanız/annenizkolunuz/köyünüz/kızınız/işiniz Kuzuları/babaları/ütüleri/annelerikolları/kızları/köyleri/işleri

،)دخترتـان ( kızınız،)ترمـان دخ( kızımız،)دختـرش ( kızı،)دختـرت ( kızın،)دختـرم ( kızımكـه مـثال kızları )مي شود) دخترشان.

ــه ــوال )آ. ت(در : توجـ ــاي معمـ ــع unuz/ünüz/ınız/iniz/nuz/nüz/nız/nizبجـ ــخص جمـ دوم شـ

uz/üz/ız/iz/z مانند. بكار مي رود: koluz/köyüz/kızız/işiz/kuzuz/ütüz/babaz/nenez

از n/un/ün/ın/inحرف صدادار بيايـد ميتـوان بجـاي يك iyelik ekiموقعي كه بعد از در دوم شخص مفردv/uv/üv/ıv/iv خانه ات را :استفاده نمود مانند evini/evivi

:چند مثال ديگر

çok iyi öğretmenimiz Bizimمعلم ما خيلي خوب است var? oğlunkaç Seninتو چند بچه داري؟

صفحه ١۵

در مواردي مانند موارد زير افتادن حرف با صـدا را :)صداافتادن حرف با ( ünlü düşmesiقاعده burnuآنهـم بـه burunuاضـافه ميكنـيم يعنـي uحرف ،)بيني( burunخواهيم داشت مثال وقتي به كلمه

ميشود كه lamak،sızılamakبا اضافه كردن )سوزش، درد( sızıيا در مورد كلمه .تبديل مي شود) بيني اش( ،lamak بـا اضـافه كـردن )بـو ( kokuيـا بـاز كلمـه .تبـديل ميشـود ) سـوختن ، ناليدن( sızlamakآن هم به

kokulamak ميشود كه آن هم بهkoklamak )بوئيدن (يا باز هم كلمه .تبديل ميشودsabır )با اضافه )صبر .تبديل ميشود) صبركردن( sabretmekميشود كه آن هم به sabıretmek،)كردن( etmekكردن

تبـديل ) پسـرت ( oğlunبه oğulunيعني oğul+unهمانطوريكه در مثال قبل از قاعده هم مي بينيد :توجه

.شده است

:به مثالهاي زير توجه كنيدdannodası، danodası، anodası، dannkızı، dankızı، ankızı dennevleri، denevleri، enevleri

جمع خص مفرد يابين ضمير ملكي سوم ش n همانطوريكه مي بينيد حرف

)III kişi iyelik eki ( وa/e/da/de/dan/den يعني. قرار ميگيرد: ad+u/ü/ı/i/su/sü/sı/si/ları/leri+n+a/e/da/de/dan/den

.هم عينا رعايت مي گردد )آ. ت(همه قواعد گفته شده در باال در زبان :توجه

صفحه ١۶

dönüşlü adıl-------------------------------------- )مرجوعي( ضمير بازگشتي

kendim خودمkendin خودتkendi خودشkendimiz خودمانkendiniz خودتانkendileri خودشان

:مثالçözmelisin kendinBu problemi

اين مشكل را خودت بايد حل كنيi suçlu hissediyorumKendim. Ona kötü davrandım

)گناه مي كنم اسحسا( گناهكار حس مي كنمخودم را . كردم رفتاري بدبه او باBu sizin için daha yararlı olur. e yapınkendinizÖdevlerinizi kendi

مي باشد مفيدتر اين براي شما. خودتان انجام دهيد برايرا انتكاليفتe mi aldın?kendinBu kıpkırmızı kazağı

قرمز را براي خودت خريدي؟ كامال اين پليور :استفاده مي شود يعنينيز özاز kendiبجاي )آ. ت(در :توجه

özüm خودمözün خودتözü خودشözümüz خودمانözüz خودتانözleri خودشان

:مثالçözmelisen özünBu problemi

اين مشكل را خودت بايد حل كنيü suçlu hissediremözümOna kötü davrandım.

)گناه مي كنم اسحسا( خودم را گناهكار حس مي كنم. دمكر رفتاري بدبه او باe aldın?özüvBu kıpkırmızı kazağı قرمز را براي خودت خريدي؟ كامال اين پليور

صفحه ١٧

adıl (zamir) ------------------------------------------------------------------ ضمير

:مي گيرد مانندبه خود را نشسته و آن جاي اسم gördün mü? onuaniden yere düştü, Polis

ad zamir او را ديدي؟، دخورزمين به يكبارهپليس

:قبال گفته شده است مانند :)kişi adılı( ضمير شخصي -1

de çok üzüldüm benOlanlara دادها خيلي ناراحت شدمخمن هم به ر

bakın sizerseniz, bir de İst يكبار هم اگر مي خواهيد شما نگاه كنيد

bir güzele benSabahtan uğradım مبتال شدم من از صبح به يك خوشگل

beniGüzel ağlatmadı, güldürdü مرا خنداند، خوب نگرياند

:اگر بجاي اسم انسان بكار رود ضمير شخصي خواهد بود مانند kendiكلمه : توجه

ne diyor? kendisiakalım B ببينيم خودش چه مي گويد؟

karar vermelisin kendinBu konuda در اين موضوع، خودت بايد تصميم بگيري

اگر با ضمير شخصي ديگري بكار رود بر مفهـوم آن ضـمير شخصـي تاكيـد مـي نمايـد يعنـي kendiكلمه : توجه

:بصورتben kendim ،sen kendin ،o kendisi

او خودش، تو خودت، ودممن خbiz kendimiz ،siz kendiniz ،onlar kendileri

آنها خودشان، شما خودتان، ما خودمان :مانند

صفحه ١٨

geldim Ben من آمدمgeldim kendim, Ben

خودم آمدم، منdüşünmüş O

او فكر كرده استdüşünmüş kendisi O,

خودش فكر كرده است، او

خواهـد ) durum zarfı( ت تثنيه بكار رود و فعل را توصيف نمايد ظـرف وضـعيت اگر بصور kendiكلمه : توجه :بود مانند

Nasıl oynuyor?)( oynuyor kendi kendineÇocuk )چگونه بازي مي كند؟( به خودي خود بازي مي كند ،بچه

Nasıl söylendi?)( söylendi kendi kendineKadın )چگونه غر زد؟( به خودي خود غر زد ،زن

خواهـد بـود ) dönüşlü adıl(اگر يكي بودن فاعل و مفعول را فراهم كند ضـمير مرجـوعي kendiكلمه : توجه :مانند

yaktı kendiniAdam يارو خودش را سوزاند

asmış kendiniÇocuk بچه خودش را دار زده

:نمي تواند باشد مانند tamlananباشد ولي tamlayanضمير شخصي مي تواند : توجه

arkadaşım benim ،isteklerin senin ،gönlü onun دل او، خواسته هاي تو، دوست منsözleri kendisinin ،kendisiçocuğun

خود بچه، حرفهاي خودش

صفحه ١٩

:بجاي غير انسان بنشيند بعنوان ضمير اشاره خواهد بود مانند oاگر كلمه : توجه)kişi zamiri( bu işe çok kızacak O )ضمير شخصي( كار خيلي عصباني خواهد شدبه اين ،او)işaret zamiri( , dosyalanıp kaldırıldıO

)ضمير اشاره( برداشته شد -ن پرونده شدبعد از - پرونده شده و، آن ، )اشاره به دورتـر ( o، )اشاره به كمي دور( şu، )اشاره به نزديك( buعبارتند از :)işaret adılı( ضمير اشاره -2

bunlar ،şunlar ،onlar ،bura )اينجا( ،şura )مانند... و )اينجا: bir de babama soralım Bunu

بپرسيم اين را يكبار هم از بابام, Fatih zamanından beri ayaktaŞu

برجاست پا سو فاتح به اينسلطان از زمان ، اين, sen alşunları, bana ver, Onları

بردارتو اينها را، به من بده آنها را

بجاي اسم انسان بنشيند ضمير شخصي ولـي اگـر bu/bunlar/şu/şunlar/o/onlarاگر ضماير اشاره : توجه :بجاي غير انسان بنشيند ضمير اشاره خواهد بود مانند

)işaret zamiri(, sınıfın duvarına asılacakO )ضمير اشاره( به ديوار كالس آويخته خواهد شد، آن

)kişi zamiri(tabı beğenmediğini söyledi, kiO )ضمير شخصي( نپسنديدن كتاب را ذكر كرد، او)işi zamirik(, adam çağırdıBu

)ضمير شخصي( صدا زد شخصي را، )او( اين)işi zamirik(, insanlara kızıyorŞu

)ضمير شخصي( ، به انسانها عصباني مي شود)او( اين

صفحه ٢٠

böyle ،)ايـن يكـي (beriki ، )آن يكـي (öteki ، )بـه آن (ona ، )به اين(şuna ، )به اين( bunaاگر : توجه :نيز بجاي اسم بنشيند ضمير اشاره خواهند بود مانند) آنطور(öyle ، )اينطور(şöyle ، )اينطور()işaret zamiri(sen temizle Burayı

)ضمير اشاره( اينجا را تو تميز كن)işaret zamiri(inan böylesineGel de

)ضمير اشاره( باور كن طورينهمبيا و )işaret zamiri(, başını eğip dinlediÖteki

)ضمير اشاره( سرش را خم كرده و گوش داد، آن يكي

:مي تواند ضمير اشاره باشد مانند tamlananو يا tamlayanيا ، ad tamlamasıدر : توجهbunun acısı ،evin şurası ،öbürünün derdi ،insanın böylesi

اينطوري انسان، درد آن ديگري، اينجاي خانه، تلخي اين

:همانطوركه قبال هم گفتيم ضمير اشاره اگر قبل از اسم بكار رود صفت اشاره خواهد بود مانند: توجه)işaret zamiri(, kitabın önsözüne eklenecekBu

)ضمير اشاره( به پيش گفتار كتاب اضافه خواهد شد، اين)ıişaret sıfat(kitabın önsözüne eklenecek Bu

)صفت اشاره( به پيش گفتار اين كتاب اضافه خواهد شد

صفحه ٢١

اسمها . جاي اسم مي نشيند ولي دقيقا جاي كدام اسم مي نشيند معين نيست :)belgisiz adıl( ضمير مبهم -3 .مشخص مي كند، بصورت مبهم، را از نظر تعداد يا مقدار يا فاعل

:عبارتند از بعضي از ضماير مبهمkimisi )بعضي( ، kimileri)بعضي ها( ، kimi)بعضي( ، biri)كسي( ، birisi)كسي( ، birileri)كساني(،

birkaçı )تعدادي( ، bazısı)بعضي( ، bazıları)بعضيها( ،çoğu )بيشترش( ، birçoğu)بسياري( ، birçokları )بسياري ها( ، başkası)ديگري( ،birazı )كمي(، fazlası)شترشبي( ، bir kısmı) يك

همه (hepimiz ، )همه( herkes، )همگي(tümü ، )هيچكس، كسي( kimse، )همه اش(hepsi ، )قسمي )فالني( falan، )فالني( filan، )چيز( şey، )مان :مثال

kalmaz kimsede ahı Kimsenin نمي ماند يدر كس، هيچ كس آه

gitti, azı kaldı Çoğu كمش ماند، ش رفتزياد

, bu durumdan habersizirçoğuB از اين وضعيت بي خبرند، بسياري

benden selam söyle Hepsine رسانبه همه شان ازطرف من سالم ب

gülüyor kimiağlarken Kimi مي خندند ها گريه مي كنند بعضي ها كه بعضيدر حالي

değil, biraz da bizi düşün Başkalarını ما فكر كنبه كمي هم ، ديگرانبه نه

bana çok tanıdık geldi birisiİçlerinden برايم خيلي آشنا آمد ششان يكيبيناز

aldım şeyÇarşıdan خريدم ياز بازار، چيز

sordu Şey پرسيد يچيز

.البته اگر ضماير فوق قبل از اسم بيايند صفت مبهم خواهند بود: يادآوري

صفحه ٢٢

ـ belirtili ad tamlamasıدر : توجه ضـمير مـبهم باشـد كـه اگـر tamlananيـا tamlayanد مـي توانtamlanan باشد بجاي پسوندtamlayan مي توان ازdan/den استفاده نمود مثال: düşüncesi Birkaçının

فكر عده ايbirkaçıÇocukların

تعدادي از بچه ها

:بهم خواهند بود مانندبعضي از ضماير شخصي يا اشاره اگر بصورت تثنيه استفاده شوند ضمير م: توجهsözüne uyma Onun bunun

از حرف اين و آن پيروي نكنhiç dinler mi o? Seni beni

او اصال حرف من و تو را گوش مي دهد؟ :جاي اسم را از طريق پرسش مي گيرند مانند :)soru adılı( سواليضمير -4

(Ali yırttı)yırttı? kimBu kitabı )علي پاره كرد( پاره كرد؟اين كتاب را چه كسي

(Para istiyor)istiyor? neSenden )پول مي خواهد( مي خواهد؟ هاز تو چ

sinemadan)( geliyordun? neredenDün akşam )از سينما( ديروز عصر از كجا مي آمدي؟

şunu)( daha çok beğendin? Hangisini )اين را( كدام را بيشتر پسنديدي؟

bir arkadaşına)( amış?rastl kimeYolda )به يك دوستش( در راه به چه كسي برخورده؟

صفحه ٢٣

:خوهد بود مانند) soru zarfı( اگر كلمه سوالي بر مفهوم فعل تاثير بگذارد ظرف سوالي: يادآوريdolaşıp duruyorsun? neBuralarda

همه اش در اينجاها مي گردي؟ ،چيهgelmiş? nasılBu havada buraya

اينجا آمده است؟ چگونه به هوا در اين

:مانند ضمير سوالي باشد tamlananيا tamlayanمي تواند belirtili ad tamlamasıدر : توجهparası? Kimlerin

پول چه كساني؟?hangisiÇocukların

كداميك از بچه ها؟?nesiAdamın

رد؟چه چيز م

.ي ندهدضمير سوالي مي تواند به جمله مفهوم سوال: توجه

) soru sıfatı( اگر كلمه سوالي قبل از اسم آمده و از طريق پرسش اسم را مشخص كنـد صـفت سـوالي : يادآوري :خوهد بود مانند

okulu bitirmiş? Hangi ده؟فارغ التحصيل ش ،كدام مدرسهاز

para verdiniz? kaçBunlara چقدر پول داديد؟ ،به اينها

iş yapıyormuş? Ne كرده است؟چه كار مي

صفحه ٢۴

:قبال گفته شده است مانند :)ilgi adılı( عطفضمير -5odaların duvarları)( kirli odalarınkiSalonun duvarları temiz ama

)ديوارهاي اتاقها( تميز است ولي مال اتاقها كثيف است ،ديوارهاي سالنsenin kalemin)( nden iyi yazıyorseninkiBenim kalemim

)قلم تو( مي نويسد خوبز مال تو قلم من ا ).iyelik ekleri( قبال گفته شده است : )iyelik adılı( ملكيضمير -6

dolaylı( متمم ،)nesne( مفعول، )özne( در جمله مي تواند نقش فاعل :لهوظيفه ضمير در جم

tümleç (يا مسند )yüklem( بگيرد مانند: babam çağırdı buraya Seni

nesne dolaylı tümleç دعوت كردرا به اينجا پدرم تو

araştıralım bizBu işin aslını bir de özne

را يكبار هم ما بررسي كنيم مسئلهاين واقعيتşuradaymışAradığımız ev

yüklem اينجا بوده است ،خانه اي كه دنبالش بوديم

نگرفته باشند و در صـورت گـرفتن پسـوند فقـط yapım ekiضمايري كه :)basit adıl( ضمير سادهçekim eki گرفته باشند مانند:

ben ،şunda ،bazıları ،kim ،bizlerden ،onun مال او، از ماها، چه كسي، بعضيها، در اين، من

به ضمير ايجاد مـي شـوند yapım ekiضمايري كه با اضافه نمودن :)türemiş adıl( ضمير مشتق :مانند

bu-ra ،şu-ra اينجا، اينجا

:از تركيب دو كلمه ايجاد مي شود مانند :)bileşik adıl( ضمير مركبbirçoğu ،kimse ،birkaçı ،herhangi biri

هركدام يك، تعدادي، كسي، بسياري .هم صادق است )آ. ت(در ، موارد گفته شده براي ضمير: توجه

صفحه ٢۵

ad durumu ekleri------------------------------------- پسوندهاي وضعيت اسم

bulunma durumu------------------------------------------------- وضعيت حضور -1

ad+da/de:استفاده ميگردد) در كجا؟ /در كه؟( ?nerede?/ kimdeدر جواب

.بكار ميرود deباشد inceو اگر daباشد ad(، kalın( در فرمول فوق اگر آخرين حرف باصداي اسم: توجه

.بكار ميرود) در كجا؟ /در كه؟( ?harda?/ kimdeفرمول فوق در جواب )آ. ت(در زبان :توجه

.بكار ميرود) tümleç( در جمله در نقش متمم ،)ad( اسم ،در فرمول فوق :توجه

:مثالyemiyor okuldayemek yiyor;ama evdeMete

.خورد اما در مدرسه نميخوردمته در خانه غذا مي ne var? Paketteدر پاكت چيست؟

televizyon var Dolaptaدر كمد تلويزيون است اگر آخر كلمه اي، يكي از حروف :)صدا سفت شدن حرف بي( ünsüz sertleşmesiقاعده

(fstkçşhp) باشد و به اين كلمهd اضافه گرددd بهt ميگـردد و اگـر تبديلc اضـافه گـرددc بـهç تبـديل .تبديل ميگردد kبه gاضافه گردد gميگرددو اگر

:مانند beşde)كه تبديل ميشود به ) در ساعت پنجbeşte sebetci )كه تبديل ميشود به )سبدجيsebetçi

d,c,g t,ç,k

صفحه ٢۶

تبديل paketteبه paketdeو dolaptaبه dolapdaطبق اين قاعده نيزدر مثالهاي قبل از قاعده :توجه .شده است

:مانند. خواهد بود o+n+daاضافه كنيم بصورت da ،)او(o اگر بخواهيم به :توجه kalıyoruz ondaBiz او مي مانيمخانه ما در

.هم رعايت مي گردد )آ. ت(قواعد گفته شده در باال در زبان :توجه

uzaklaşma durumu------------------------------------------- وضعيت دور شدن -2

ad+dan/den:استفاده ميگردد) از كجا؟/از چه كسي؟( ?nereden?/ kimdenدر جواب

.بكار ميرود denباشد inceو اگر danباشد ad(، kalın( در فرمول فوق اگر آخرين حرف باصداي اسم: توجه

.بكار ميرود )از كجا؟/از چه كسي؟( ?hardan?/ kimdenابفرمول فوق در جو )آ. ت(در زبان :توجه

.بكار ميرود) tümleç( در جمله در نقش متمم ،)ad( در فرمول فوق اسم: توجه

:مثال bize bakıyor penceredenAnnenمادرت از پنجره به ما نگاه ميكند

alıyoruz aldanbakkekmeği ,kasaptanEti نان را از بقال ميخريم گوشت را از قصاب،

صفحه ٢٧

اگر آخر كلمه اي، يكي از حروف :)صدا نرم شدن حرف بي( ünsüz yumuşamasıقاعده (pçtk) اضافه كنيم باشد و به اين كلمه بخواهيم يك حرف صدادارp بـهb تبـديل ميگـردد و ç بـهc تبـديل .تبديل ميگردد g/ğبه k و تبديل ميگردد dبه t و ميگردد

:مانند) اسامي كه با حرف بزرگ شروع مي شوند( صمگر اسامي خا Ahmet’eبه احمد

.saçıمويش ،eteبه گوشت ،sapıساقه اش :و نيز اغلب كلمات تك هجائي مانند hukukaبه حقوق :و همچنين اغلب كلمات خارجي مانند

.ميگردد dolabıكه تبديل به ) كمد را( dolapı :مانند

.تبديل شده است ekmeğiبه ekmekiطبق اين قاعده نيزاز قاعده در مثال قبل :توجه

:مانند. خواهد بود o+n+danاضافه كنيم بصورت o، danاگر بخواهيم به :توجه kitap alıyorum Ondanاز او كتاب ميگيرم

.هم رعايت مي گردد )آ. ت(قواعد گفته شده در باال در زبان :توجه

p,ç,t,k b,c,d,g/ğ

صفحه ٢٨

yönelme durumu------------------------------------------ وضعيت جهت گيري -3

ad+a/e:استفاده ميگردد) به كجا؟/به چه كسي؟( ?nereye?/ kimeدر جواب

.بكار ميرود eباشد inceو اگر aباشد ad(، kalın( در فرمول فوق اگر آخرين حرف باصداي اسم: توجه

.بكار ميرود )به كجا؟ /به چه كسي؟( ?hara?/ kimeول فوق در جواب فرم )آ. ت(در زبان :توجه

.بكار ميرود) tümleç( در جمله در نقش متمم ،)ad( در فرمول فوق اسم: توجه

:مثال geç dönüyor eveBabam akşam پدرم عصر دير به خانه برمي گردد biniyorlar uçağaYolcular مسافران سوار هواپيما مي شوند

.شده است uçağaتبديل به ünsüz yumuşamasıطبق قاعده uçaka :توجه

:مانند. خواهد بود o+n+aاضافه كنيم بصورت o، aاگر بخواهيم به :توجه hediye alıyor musunuz? onaSizاو هديه ميخريد؟ رايشما ب

:مانند. خواهد بود bana/sanaاضافه نمائيم بصورت ben/sen،eاگر بخواهيم به : نكته

elma ver Bana به من سيب بدهveriyorum sanaBu kitabı

اين كتاب را به تو مي دهم

men/senبـه eفقـط موقـع اضـافه نمـودن هم رعايت مي گردد )آ. ت(قواعد گفته شده در باال در زبان :توجه .mene/sene: تبديلي نخواهيم داشت

.فته خواهد شدبعدا گ :وضعيت تصريح -4

صفحه ٢٩

eylem (fiil)----------------------------------------------------------------- فعل

.به آن مصدر ساخت mak/mekكه ميتوان با اضافه نمودن مثال انجام كار را مي رساند

şimdiki zaman----------------------------------------------------- زمان حال

.كند بر وقوع فعل در زمان حال داللت مي

olumlu----------------------------------------------------------------- مثبت -1

eylem+u/ü/I/İ+yor+kişi eki

فوق فرمولدر : توجهu زماني مي آيد كه درeylem آخرين حرف باصداu/o باشد و ü در زماني مي آيد كهeylem آخرين حرف باصداü/ö باشد و I زماني مي آيد كه درeylem آخرين حرف باصداI/a باشد و İ زماني مي آيد كه درeylem آخرين حرف باصداİ/e باشد و

ları زماني مي آيد كه درeylem آخرين حرف باصداkalın و باشد leri زماني مي آيد كه درeylem آخرين حرف باصداince اشدب.

.ميباشد ünlü uyumuو دليل آن هم رعايت قاعده

:چند مثال buluyorsunuz پيدا مي كنيد

ölüyorum مي ميرم gidiyorsun مي روي alıyoruz ميگيريم

seyrediyor تماشا مي كند yiyorlar مي خورند

باصدا باشد ابتدا حرف باصدا حذف شده سپس از ،eylemاگر آخرين حرف موقع ساختن زمان حال مثبت، :توجه

:فرمول استفاده مي گردد مانند yiyorLokantada yemek در رستوران غذا مي خورد

صفحه ٣٠

olumsuz----------------------------------------------------------------- منفي -2eylem+mu/mü/mI/mİ+yor+kişi eki

:مثال bilmiyorumBen hiç türkçe )بلد نيستم( من اصال تركي نمي دانم

olumlu soru ----------------------------------------------------------- سوالي مثبت -3 ?eylem+u/ü/I/İ+yor mu+kişi eki) غير از سوم شخص جمع( ?eylem+u/ü/I/İ+yor+lar mı ) شخص جمع سوم(

:مثال yapıyor musunSabahları kahvaltı ?صبحانه درست مي كني؟ ) صبح(صبحها

olumsuz soru -------------------------------------------------------- سوالي منفي -4

?eylem+mu/mü/mI/mİ+yor mu+kişi eki )جمع شخص سوم از غير( ?eylem+mu/mü/mI/mİ+yor+lar mı ) سوم شخص جمع(

:مثال

okumuyor musun?Sen hiç kitap تو اصال كتاب نمي خواني؟ :مثال كلي

olumsuz soruolumlu soruolumsuz olumlu sevmiyor muyum?

seviyor muyum?

sevmiyorum seviyorum ben

sevmiyor musun?

seviyor musun?

sevmiyorsun seviyorsun sen

sevmiyor mu?seviyor mu?sevmiyor seviyor o sevmiyor muyuz?

seviyor muyuz?

sevmiyoruz seviyoruz biz

sevmiyor musunuz?

seviyor musunuz?

sevmiyorsunuz seviyorsunuz siz

sevmiyorlar mı?

seviyorlar mı?

sevmiyorlar seviyorlar onlar

صفحه ٣١

،)دوست داري( seviyorsun،)دوست دارم( seviyorumمثال كه seviyor )دوست دارد(، seviyoruz )دوست داريم(،

seviyorsunuz)دوست داريد(، seviyorlar)ميشود) دوست دارند.

به صـورت جـدا نوشـته ادات پرسش است كه mu/mü/mı/miبينيد همانطوريكه در جدول فوق هم مي :نكته .به آن مي چسبند mu/mü/mı/miمي شود و فقط پسوندهاي بعد از

باصدا باشد ابتدا حرف باصدا حـذف شـده ،eylemاگر آخرين حرف مثبت،سوالي موقع ساختن زمان حال :توجه

:سپس از فرمول استفاده مي گردد مانند yiyor mu?Lokantada yemek ؟مي خورد در رستوران غذا

ünsüzطبـق قاعـده ( مـي شـود dتبديل به t موقع ساختن زمان حال، git, et, tat در افعالي مانند :توجه

yumuşaması مانند ).كه بعدا گفته خواهد شد: seyrediyorumHer akşam iki saat televizyon

ساعت تلويزيون تماشا مي كنم دوعصرها gidiyorsunTatilde nereye?كجا ميروي؟ تعطيالت

در زبان تركي دو حرف صـدادار پشـت سـر :)بيصدا( ünsüzبوسيله حروف )پيوند( kaynaşmaقاعده :مانند. بينشان قرار ميگيرد (y, s, ş, n)هم نمي آيند و در صورت لزوم يكي از حروف

iydere را رود isanne مادرش unbu اين را erşiki دوتا هركدام

بـين دو kaynaşmaطبـق قاعـده yهـم seviyor muyuzهمانطوريكه مي بينيد در جدول قبل در :توجه

.قرار گرفته است uحرف

صفحه ٣٢

:در زمان حال مثبت، فرمول زير بكار ميرود )آ. ت(در زبان : توجهeylem+(y)u/ü/I/İ+r+kişi eki

.باصدا باشد ،eylemزماني بكار مي رود كه آخرين حرف yكه :استفاده مي شود يعني rاز yorدر زمان حال منفي نيز فقط بجاي

eylem+mu/mü/mI/mİ+r+kişi eki مراجعه به بخـش ( خواهد بود بايجانيآذردر فرمول، مربوط به ضماير شخصي متصل در ،kişi ekiبديهي است كه Kişi ekleri(

و از لحن جمله متوجه سوالي بودن گردد كمتر استفاده مي )آ. ت(ادات پرسش در mu/mü/mı/miهمچنين .جمله خواهيم شد

:مثال men gelirem من مي آيم alırsan مي گيري olur مي شود

ölürük مي ميريم gelmirsiz نمي آييد

?olar gelirlerآنها مي آيند؟

. بقيه موارد و قواعد گفته شده در فوق نيز در تركي آذر بايجاني وجود دارد

صفحه ٣٣

emir kipi---------------------------------------------------------------- صيغه امر

. بر امر و نهي داللت مي كند olumlu----------------------------------------------------------------- مثبت -1

eylem+(y)a/e+y+ım/imbeneylemseneylem+sun/sün/sın/sin o eylem+(y)a/e+lım/lim bizeylem+(y)un/ün/ın/in/unuz/ünüz/ınız/iniz sizeylem+sun/sün/sın/sin+lar/leronlar

kullanınSınavda kurşun kalem استفاده كنيد )مداد( حان قلم سربيدر امت :مثال

:بكار مي رود مانند) dilek( در برخي موارد اين صيغه در مفهوم آرزو :توجه

Tanrım, bana yardım et كن مكمك خداي من،

Dünyada hiç aç insan olmasın )پيدا نشود( كاش در دنيا هيچ انسان گرسنه اي نباشداي

در lım/limو بجاي eylem+(y)um/üm/ım/imفرمول از اول شخص مفرد درمعموال )آ. ت( در :توجه

از sizدر نيز .ددرگ مي استفاده ğın/ğinو يا در بعضي مناطق مانند اورميه kاول شخص جمع eylem+(y)un/ün/ın/in/uz/üz/ız/iz بقيه موارد مشابه فوق است ددرگ مياستفاده.

صفحه ٣۴

olumsuz--------------------------------------------------------------- يمنف -2

eylem+ma/me+y+a/e+y+ım/imbeneylem+ma/meseneylem+ma/me+sın/sino eylem+ma/me+y+a/e+lım/limbizeylem+ma/me+y+ın/in/ınız/inizsizeylem+ma/me+sın/sin+lar/leronlar

içmeyinSınıfta sigara در كالس سيگار نكشيد :مثال

در lım/limو بجاي eylem+ma/me+y+ım/imفرمول از دراول شخص مفردمعموال )آ. ت(در :توجه

از sizدر نيز .ددرگ مياستفاده ğın/ğinو يا در بعضي مناطق مانند اورميه kاول شخص جمع eylem+ma/me+y+ın/in/ız/iz بقيه موارد مشابه فوق است ددرگ مياستفاده.

olumlu soru ----------------------------------------------------------سوالي مثبت -3

eylem+(y)a/e+y+ım/im mı/mi?beneylem+sun/sün/sın/sin mu/mü/mı/mi? oeylem+(y)a/e+lım/lim mı/mi? bizeylem+sun/sün/sın/sin+lar/ler mı/mi? onlar

,alsın mı?Ekmek babam telefonda soruyor. Anne :مثال نان بخرد؟ .پدرم در تلفن ميپرسد مادر،

.است بعالوه يك عالمت سوال بايجانيآذردر olumluمشابه olumlu soru ،)آ. ت(در :توجه

صفحه ٣۵

olumsuz soru -------------------------------------------------------- سوالي منفي -4

eylem+ma/me+y+a/e+y+ım/im mı/mi?beneylem+ma/me+sın/sin mı/mi? oeylem+ma/me+y+a/e+lım/lim mı/mi? bizeylem+ma/me+sın/sin+lar/ler mı/mi? onlar

:مثالsöylemesinler mi?Öğretmenler yanlışlarınızı Niçin itiraz ediyorsunuz?

معلمها اشتباهاتتان را نگويند؟ كنيد؟چرا اعتراض مي

.است بعالوه يك عالمت سوال بايجانيآذردر olumsuzمشابه olumsuz soru ،)آ. ت(در :توجه

:يك مثال كلي

olumsuz soruolumlu soruolumsuzolumlugitmeyeyim mi?gideyim mi?gitmeyeyim gideyimben--gitme gitsen

gitmesin mi?gitsin mi?gitmesin gitsin ogitmeyelim mi?gidelim mi?gitmeyelim gidelim biz--gitmeyin/gitmeyiniz gidin/gidiniz siz gitmesinler mi?gitsinler mi?gitmesinler gitsinleronlar

،)برود( gitsin ،)برو( git ،)بروم( gideyimمثال كه

gidelim)برويم(، gidin/gidiniz )برويد(، gitsinler)ميشود) بروند.

صفحه ٣۶

istek kipi------------------------------------------------- طلب صيغه خواست،

.رساند خواست و طلب را مي olumlu----------------------------------------------------------------- مثبت -1

eylem+(y)a/e+y+ım/imben eylem+(y)a/e+lım/limbiz eylem+(y)a/e+kişi ekiبقيه

:مثال

gidelimkşam birlikte sinamaya A عصر باهم به سينما برويم

نيـز داشـته باشـد ) öğüt( يـا نصـيحت )gereklilik( تواند مفهوم ضرورت مي اين صيغه غير از خواست، :توجه :مانند

(öğüt) edelimdım Kimsesizlere yar )نصيحت( كسان كمك كنيم به بي

(gereklilik) çalışalımDerslerimize düzenli )ضرورت( بايد درسهايمان را منظم بخوانيم

در اول شخص lım/limو بجاي eylem+(y)am/emفرمول از دراول شخص مفرد معموال )آ. ت(در :توجه

بديهي است .بقيه موارد مشابه فوق است استفاده مي گردد ğın/ğinو يا در بعضي مناطق مانند اورميه kجمع Kişiمراجعه به بخش ( خواهد بود بايجانيآذردر فرمول، مربوط به ضماير شخصي متصل در ،kişi ekiكه

ekleri (مانند: alamبگيرم ،alakبگيريم ،gelekبياييم ،gelemبيايم

.استفاده مي گردد از اين صيغه )dilek kipi(بجاي صيغه آرزو معموال )آ. ت(در

صفحه ٣٧

olumsuz--------------------------------------------------------------- منفي -2

eylem+ma/me+y+a/e+y+ım/imben eylem+ma/me+y+a/e+lım/lim biz eylem+ma/me+y+a/e+kişi ekiبقيه

çalışmayayımartık ok yorgunum,Ç ديگه كار نكنم، خيلي خسته ام :مثال

در lım/limو بجـاي eylem+ma/me+y+am/emفرمول از دراول شخص مفرد معموال )آ. ت(در :توجه

.بقيه موارد مشـابه فـوق اسـت استفاده مي گردد ğın/ğinو يا در بعضي مناطق مانند اورميه kاول شخص جمع مراجعه بـه بخـش ( خواهدبود بايجانيآذرضماير شخصي متصل در در فرمول، مربوط به ،kişi ekiبديهي است كه Kişi ekleri (مانند:

almayamنگيرم ،almayakنگيريم ،gelmeyekنياييم ،gelmeyemنيايم .استفاده مي گردد از اين صيغه )dilek kipi(بجاي صيغه آرزو معموال )آ. ت(در

olumlu soru ---------------------------------------------------------- سوالي مثبت -3

eylem+(y)a/e+y+ım/im mı/mi?beneylem+(y)a/e mı/mi+kişi eki?sen,o,sizeylem+(y)a/e+lım/lim mı/mi? bizeylem+(y)a/e+lar/ler mı/mi? onlar

.konuşayım mı?Sence öğretmenle Sınav notum çok kötü :مثال

به نظر تو با معلم صحبت كنم؟ .ام خيلي بد است نمره امتحاني

.است بعالوه يك عالمت سوال بايجانيآذردر olumluمشابه olumlu soru، )آ. ت(در :توجه

صفحه ٣٨

olumsuz soru -------------------------------------------------------- سوالي منفي -4

eylem+ma/me+y+a/e+y+ım/im mı/mi?beneylem+ma/me+y+a/e mı/mi+kişi eki?sen,o,sizeylem+ma/me+y+a/e+lım/lim mı/mi? biz eylem+ma/me+y+a/e+lar/ler mı/mi? onlar

?durmayayım mı? Kırmızı ışık yanıyor, Görmüyor musun :مثال

نايستم؟ چراغ قرمز روشن است، نمي بيني؟

.است بعالوه يك عالمت سوال بايجانيآذردر olumsuzمشابه olumsuz soru ،)آ. ت(در :توجه

:يك مثال كلي

olumsuz soruolumlu soruolumsuzolumlugitmeyeyim mi?gideyim mi?gitmeyeyim gideyimbengitmeye misin?gide misin?gitmeyesingidesinsengitmeye mi?gide mi?gitmeyegideogitmeyelim mi?gidelim mi?gitmeyelim gidelimbiz gitmeye misiniz?gide misiniz?gitmeyesinizgidesinizsizgitmeyeler mi?gideler mi?gitmeyelergideleronlar

، )برود( gide ،)بروي( gidesin ،)بروم( gideyimمثال كه

gidelim)برويم(، gidesiniz )برويد(، gideler )ميشود )بروند.

صفحه ٣٩

ad tümceleri------------------------------------------------------- جمالت اسمي

.اسم يا كلمه اي از خانواده اسم وجود داشته باشد ،آنها )مسند( جمالتي هستند كه در فعل olumlu----------------------------------------------------------------- مثبت -1

ad/sıfat+kişi eki :مثال

doktorumve Ankara Üniversitesi’nde yaşındayımBen yirmi dokuz ساله ام و در دانشگاه آنكارا دكترم 29من

sevimlilerÇocuklar çok بچه ها خيلي دوست داشتني اند ensinizöğretmSiz çok iyi bir هستيد يشما يك معلم خيلي خوب

du/dü/dı/diدر سوم شخص مفرد يـا جمـع يـك ad/sıfatنيز مشابه فوق است فقط بعد از )آ. ت(در :توجه ).مي باشد dur/dür/dır/dirدر اصل du/dü/dı/diالبته اين ( اضافه مي گرددمعموال هم

مراجعه به بخـش ( اهد بودخو بايجانيآذردر فرمول، مربوط به ضماير شخصي متصل در ، kişi ekiبديهي است كه Kişi ekleri (مانند:

gözel/gözeldi، زيباست gözelsen، زيبائي gözelemزيبايم gözeldiler، زيبايند gözelsiz د، زيبائيgözelikزيباييم

:مثالdoktoramve Ankara Üniversitesi’nde yaşındayamBen yirmi dokuz

ترمساله ام و در دانشگاه آنكارا دك 29من sevimlidilerUşaklar çok بچه ها خيلي دوست داشتني اند

öğretmensizSiz çok iyi bir شما يك معلم خيلي خوب هستيد

olumsuz---------------------------------------------------------------منفي -2

ad/sıfat değil+kişi eki :مثال

,değilsinım düşman Sen benim dostumsunدشمنم نيستي دوست مني، تو ,değil tembel O çok çalışıyor تنبل نيست او زياد كار مي كند،

.نيز مشابه فوق است )آ. ت(در :توجه

صفحه ۴٠

تبـديل mبـه nبيايـد bحـرف nاگـر بعـد از :)صدا تطابق حرف بي( ünsüz uyumuقاعده .تبديل مي شود pembeبه ) صورتي( tembel،penbeبه ) تنبل( tenbelميگردد مثال

.شده است tembelطبق اين قاعده تبديل به tenbelدر مثال قبل از قاعده نيز :توجه

.فوق صادق است قاعدهنيز )آ. ت(در :توجه

olumlu soru ---------------------------------------------------------- سوالي مثبت -3

ad/sıfat mu/mü/mı/mi+kişi eki? .خواهد شد ?ad/sıfat+lar/ler mı/miفقط در سوم شخص جمع بصورت

:مثال

mısınız? almanSizشما آلماني هستيد؟ mu? İstanbulTürkiye’nin en kalabalık şehri

شلوغترين شهر تركيه استانبول است؟

در ســوم شــخص مفــرد يــا جمــع يــك ad/sıfatبعــد از و ود نــدارد ادات پرســش وجــ معمــوال )آ. ت(در :توجــهdu/dü/dı/di البته اين ( هم اضافه مي گرددdu/dü/dı/di در اصلdur/dür/dır/dir مانند )مي باشد:

?gözeldi ، زيباست؟?gözelsen، زيبائي؟ ?gözelemزيبايم؟ ?gözeldiler ؟، زيبايند?gözelsiz د؟، زيبائي?gözelikزيباييم؟

صفحه ۴١

olumsuz soru --------------------------------------------------------سوالي منفي -4ad/sıfat değil mi+kişi eki?

.خواهد شد ?ad/sıfat değiller miفقط در سوم شخص جمع بصورت

:مثالdeğiller mi? Mutlu Onların yüzü hiç gülmüyor.

نيستند؟شاد .روي آنها اصال نمي خنددdeğil miyim? Dostun Niçin bana her şeyi anlatmıyorsun?

من دوستت نيستم؟ چرا هر چيزي را به من نمي گوئي؟

.فوق صادق است غير از اينكه ادات پرسش وجود ندارد قاعدهنيز )آ. ت(در :توجه :يك مثال كلي

olumsuz soruolumlu soruolumsuzolumlugüzel değil miyim?güzel miyim?güzel değilim güzelimbengüzel değil misin?güzel misin?güzel değilsin güzelsin sen güzel değil mi?güzel mi?güzel değilgüzelogüzel değil miyiz?güzel miyiz?güzel değilizgüzelizbizgüzel değil misiniz?

güzel misiniz?güzel değilsinizgüzelsinizsiz

güzel değiller mi?güzeller mi?güzel değillergüzelleronlar

güzelsiniz ،)زيبـاييم (güzeliz ،)زيباسـت (güzel ،)زيبـايي ( güzelsin ،)زيبـايم ( güzelimمـثال كه .ميشود) زيبايند(güzeller ،)زيباييد(

:باشد نيز جمالت اسمي اند مانند )وجودندارد نيست،( yok،)ردوجوددا هست،( varجمالتي كه فعلشان :توجه Kitabın var ) كتاب داري( كتابت هست Kitabın yok) كتاب نداري( كتابت نيست

صفحه ۴٢

belirli geçmiş zaman-------------------------------------- زمان گذشته صريح

. مي رساند در زمان گذشته راقطعيت بر خالف زمان گذشته غير صريح، .نيز مي گويند) شهودي( görülenاين زمان را

olumlu----------------------------------------------------------------مثبت -1eylem+du/dü/dı/di+kişi eki٢

:مثال yağdıDün gece çok yağmur ديشب خيلي باران باريد

gittinizGeçen yıl tatilde nereye ?كجا رفتيد؟ تسال تعطيالارپ

همانطور كه در مثال فوق مشاهده مي كنيد با اينكه جمله سوالي است از فعل مثبت استفاده شده است چون :توجه .وجود دارد nereyeيعني ) soru adılı( يوالدر جمله ضمير س

تبـديل شـده tiبـه diمي باشـد fstkçşhpيكي از حروف eylemچون آخرين حرف در مثال فوق، :يادآوري

.است

.نيز زمان گذشته صريح مثبت دقيقا مثل فوق است )آ. ت(در :توجهمراجعه ( خواهد بود بايجانيآذردر 2در فرمول، مربوط به ضماير شخصي متصل نوع ،kişi eki٢بديهي است كه

:مانند) Kişi ekleriبه بخش gettizGeçen il tetilde hara ?كجا رفتيد؟ تسال تعطيالپار

olumsuz---------------------------------------------------------------منفي -2eylem+ma/me+dı/di+kişi eki٢

:مثال gitmedimHindistan’a daha önce hiç نرفتم اصالبه هندوستان قبال

aramadınızSiz geçen hafta beni زنگ نزديدشما هفته پيش به من

.نيز زمان گذشته صريح منفي دقيقا مثل فوق است )آ. ت(در :توجهمراجعه ( خواهد بود بايجانيآذردر 2در فرمول، مربوط به ضماير شخصي متصل نوع ، kişi eki٢بديهي است كه

:مانند) Kişi ekleriبه بخش aramadızSiz geçen hefte beni زنگ نزديدشما هفته پيش به من

صفحه ۴٣

olumlu soru ----------------------------------------------------------سوالي مثبت -3olumlu mu/mü/mı/mi?

:مثالaldın mı?Anneler günü için annene hediye

براي مادرت هديه روز مادر خريدي؟ içtin mi?Şimdiye kadar hiç türk kahvesi ترك خوردي؟ تا حاال اصال قهوه

:است بعالوه يك عالمت سوال مانند بايجانيآذردر olumluمشابه olumlu soru، )آ. ت(در :توجه

içtin?İndiye kadar hiç türk kahvesi تا حاال اصال قهوه ترك خوردي؟ olumsuz soru -------------------------------------------------------- سوالي منفي -4

olumsuz mı/mi? :مثال

yağmadı mı?Dün gece yağmur ديشب باران نباريد؟ yapmadınız mı?Şimdiye kadar hiç tatil )ت نرفتيد؟تعطيال به( حال اصال تعطيل نكرديد؟به تا

:است بعالوه يك عالمت سوال مانند بايجانيآذردر olumsuz مشابه olumsuz soru، )آ. ت(در :توجه etmediz?İndiye kadar hiç tetil )ت نرفتيد؟تعطيال به( حال اصال تعطيل نكرديد؟به تا

:يك مثال كلي

olumsuz soruolumlu soruolumsuzolumlualmadım mı?aldım mı?almadımaldımbenalmadın mı?aldın mı?almadın aldın sen almadı mı?aldı mı?almadıaldıoalmadık mı?aldık mı?almadıkaldıkbizalmadınız mı?aldınız mı?almadınızaldınızsiz almadılar mı?aldılar mı?almadılaraldılaronlar

، )گرفت(aldı ،)گرفتي( aldın،)گرفتم( aldımمثال كه aldık )گرفتيم(، aldınız )گرفتيد(، aldılar)ميشود) گرفتند.

صفحه ۴۴

belirli geçmiş ad tümcelerinde---------- گذشته صريح در جمالت اسمي

olumlu---------------------------------------------------------------- مثبت -1ad/sıfat+(y)du/dü/dı/di+kişi eki٢

.باشد )ünlü( باصدا ،ad/sıfatود كه آخرين حرف زماني بكار مي ر yكه

:مثال kızdıGençliğinde çok güzel bir در جواني اش دختر خيلي زيبائي بود

Şimdi nasılsınız? .yorgundunuzDün çokاالن چطوريد؟ .ديروز خيلي خسته بوديد

ــه ــدكي ت )آ. ت(در :توج ــا ان ــمي ب ــالت اس ــت در جم ــريح مثب ــته ص ــر ، گذش ــورت زي ــر بص ــز غيي ــد ني خواه ad/sıfat+y/uy/üy/ıy/iy/u/ü/ı/i+du/dü/dı/di+kişi eki٢:بود uy/üy/ıy/iyباشـد در غيـر اينصـورت يـا )ünlü( باصدا ،ad/sıfatزماني بكار مي رود كه آخرين حرف yكه

.استفاده مي شود u/ü/ı/iبكار مي رود و يا مراجعـه ( خواهد بـود بايجانيآذردر 2ول، مربوط به ضماير شخصي متصل نوع در فرم ،kişi eki٢بديهي است كه

).Kişi ekleriبه بخش :مثال

kızıydı/ Gençliğinde çok gözel bir kızıdıGençliğinde çok gözel bir در جواني اش دختر خيلي زيبائي بود

iz?İndi neces. yorgunuyduzDünen çok ./yorgunuduzDünen çok االن چطوريد؟. ديروز خيلي خسته بوديد

olumsuz----------------------------------------------------------------منفي -2

ad/sıfat değil+di+kişi eki٢ :مثال

öğrenci değildimÜniversitede hiç çalışkan bir در دانشگاه اصال دانشجوي كوشايي نبودم

zayıf değildinDaha önce bu kadar ين قدر ضعيف نبوديا قبال

صفحه ۴۵

.، گذشته صريح منفي در جمالت اسمي دقيقا مثل فوق است)آ. ت(در :توجهمراجعـه ( خواهد بـود بايجانيآذردر 2در فرمول، مربوط به ضماير شخصي متصل نوع ،kişi eki٢بديهي است كه

:مانند) Kişi ekleriبه بخش öğrenci değildimÜniversitede hiç çalışkan bir

در دانشگاه اصال دانشجوي كوشايي نبودمöğrenci değildizÜniversitede hiç çalışkan bir

در دانشگاه اصال دانشجوي كوشايي نبوديد

olumlu soru ---------------------------------------------------------- سوالي مثبت -3ad/sıfat mu/mü/mı/mi+y+du/dü/dı/di+kişi eki٢?

:مثال zor muydu?Dünkü sınav امتحان ديروز سخت بود؟

mıydınız?ı arkadaşSiz lisede sınıf شما در دبيرستان دوست هم كالسي بوديد؟

:ل ماننداست بعالوه يك عالمت سوا بايجانيآذردر olumluمشابه olumlu soru، )آ. ت(در :توجه arkadaşıydız?Siz lisede sınıf شما در دبيرستان دوست هم كالسي بوديد؟

olumsuz soru --------------------------------------------------------سوالي منفي -4ad/sıfat değil mi+y+di+kişi eki٢?

:مثالdeğil miydi? ıçalışkanSınıfın en Bu öğrencinin kağıdı çok kötü.

كالس نبود؟ فرد كوشاترين .استبد اين دانشجو خيلي برگهdeğil miydin?i öğretmenSen Türkçe Sorularımın cevabını bilmiyorsun.

تو معلم زبان تركي نبودي؟ .جواب سواالتم را نمي داني

:يك عالمت سوال مانند است بعالوه بايجانيآذردر olumsuzمشابه olumsuz soru، )آ. ت(در :توجهdeğildi?ı çalışkanSınıfın lap Bu öğrencinin kağıdı çok kötü.

كالس نبود؟ فردكوشاترين .اين دانشجو خيلي بد است برگهdeğildin?i öğretmenSen Türkçe Sorularımın cevabını bilmirsen.

تو معلم زبان تركي نبودي؟ .جواب سواالتم را نمي داني

صفحه ۴۶

gelecek zaman------------------------------------------------------- آينده زمان

.كند بر وقوع فعل در زمان آينده داللت مي olumlu----------------------------------------------------------------- مثبت -1

eylem+(y)a/e+cak/cek+kişi eki

مـي iتبديل به eباشد eحرف ، eylemزمان آينده مثبت يا سوالي مثبت، اگر آخرين حرف موقع ساختن :توجه :شود مانند

yiyecekLokantada yemek در رستوران غذاخواهدخورد

ünsüzطبـق قاعـده ( شـود مـي dتبديل بـه t، موقع ساختن زمان آينده git, et, tatي مانند در افعال: توجهyumuşaması( .مانند: gideceğimYarın sabah tekneyle Çeşme’ye چشمه خواهم رفتشهر فرداصبح باقايق به

در فرمـول، مربـوط بـه ضـماير شخصـي ، kişi ekiبديهي است كـه . نيز فرمول فوق صادق است )آ. ت(در : توجه

:مانند) Kişi ekleriمراجعه به بخش ( خواهد بود بايجانيآذرمتصل در ،gedecek، خواهد رفت gedeceksen، خواهي رفت gedeceğemخواهم رفت

.gedecekler، خواهند رفت gedeceksiz، خواهيد رفت gedeceğikخواهيم رفت

صفحه ۴٧

olumsuz--------------------------------------------------------------- منفي -2eylem+ma/me+y+a/e+cak/cek+kişi eki

:مثالiçmeyeceksinçok fazla kahve Bundan sonra

زياد قهوه نخواهي خورد بعد از اين،

در فرمـول، مربـوط بـه ضـماير شخصـي ، kişi ekiبديهي است كـه . نيز فرمول فوق صادق است )آ. ت(در : توجه ).Kişi ekleriمراجعه به بخش ( خواهد بود بايجانيآذرمتصل در

:مانندecekseniçmeyBundan sonra çok fazla kahve زياد قهوه نخواهي خورد بعد از اين،

olumlu soru ---------------------------------------------------------- سوالي مثبت -3 ?eylem+(y)a/e+cak/cek mı/mi+kişi eki) غير از سوم شخص جمع( ?eylem+(y)a/e+cak/cek+lar/ler mı/mi ) جمع شخص سوم(

:مثال gelecek misin?Bu akşam benimle partiye آمد؟ خواهي به مهماني من با عصر

:است بعالوه يك عالمت سوال مانند بايجانيآذردر olumluمشابه olumlu soru، )آ. ت(در : توجه geleceksen?Bu akşam bennen partiye خواهي آمد؟ به مهماني من با عصر

صفحه ۴٨

olumsuz soru -------------------------------------------------------- سوالي منفي -4 ?eylem+ma/me+y+a/e+cak/cek mı/mi+kişi eki) غير از سوم شخص جمع( ?eylem+ma/me+y+a/e+cak/cek+lar/ler mı/mi ) سوم شخص جمع(

:مثال yız?yapmayacak mıBugün yemek ؟ردكخواهيم امروز غذا درست ن

:است بعالوه يك عالمت سوال مانند بايجانيآذردر olumsuzمشابه olumsuz soru، )آ. ت(در : توجه

yapmayacağık?Büğün yemek ؟ردكخواهيم امروز غذا درست ن

:يك مثال كلي

olumlu olumsuz olumlu soru olumsuz soruben geleceğim gelmeyeceğim gelecek

miyim?gelmeyecek miyim?

sen geleceksin gelmeyeceksin gelecek misin?

gelmeyecek misin?

o gelecek gelmeyecek gelecek mi? gelmeyecek mi?

biz geleceğiz gelmeyeceğiz gelecek miyiz?

gelmeyecek miyiz?

siz geleceksiniz gelmeyeceksiniz gelecek misiniz?

gelmeyecek misiniz?

onlar gelecekler gelmeyecekler gelecekler mi?

gelmeyecekler mi?

geleceğiz ، )خواهـد آمـد ( gelecek،)خـواهي آمـد (geleceksin ، )خواهم آمد( geleceğimمثال كه

.ميشود) خواهند آمد( gelecekler،)خواهيد آمد(geleceksiniz ، )خواهيم آمد(

صفحه ۴٩

gelecek ad tümcelerinde----------------------------- آينده در جمالت اسمي

olumlu-----------------------------------------------------------------مثبت -1

ad/sıfat ol+a+cak+kişi eki :مانند

، olacaksın، خواهي شد olacağımخواهم شد ، olacağız، خواهيم شد olacakخواهد شد

.olacaklar، خواهند شد olacaksınızخواهيد شد

:مثال iyi olacakBundan sonra her şey daha همه چيز بهترخواهدشد ،بعد از اين

در فرمـول، مربـوط بـه ضـماير شخصـي ، kişi ekiبديهي است كـه . نيز فرمول فوق صادق است )آ. ت(در : توجه

:مانند) Kişi ekleriبه بخش مراجعه ( خواهد بود بايجانيآذرمتصل در ، olacaksan، خواهي شد olacağamخواهم شد ، olacağık، خواهيم شد olacakخواهد شد

.olacaklarخواهند شد ، olacaksızخواهيد شد olumsuz---------------------------------------------------------------منفي -2

ad/sıfat ol+ma+y+a+cak+kişi eki :مانند

، olmayacaksın، نخواهي شد olmayacağımنخواهم شد ، olmayacağızنخواهيم شد ،olmayacakنخواهد شد

.olmayacaklar، نخواهند شد olmayacaksınızنخواهيد شد

:مثال sorun olmayacakPara konusu د بو نخواهد يمشكل ،موضوع پول

صفحه ۵٠

در فرمـول، مربـوط بـه ضـماير شخصـي ، kişi ekiبديهي است كـه . نيز فرمول فوق صادق است )آ. ت(ر د: توجه ).Kişi ekleriمراجعه به بخش ( خواهد بود بايجانيآذرمتصل در

:مانند ، olmayacaksan، نخواهي شد olmayacağamنخواهم شد ، olmayacağıkنخواهيم شد ،olmayacakنخواهد شد

.olmayacaklar، نخواهند شد olmayacaksızد شد نخواهي olumlu soru ----------------------------------------------------------سوالي مثبت -3 ?ad/sıfat ol+a+cak mı+kişi eki )غير از سوم شخص جمع( ?ad/sıfat ol+a+cak+lar mı ) سوم شخص جمع(

:مانند ، ?olacak mısın، خواهي شد؟ ?olacak mıyımخواهم شد؟ ،?olacak mıyızخواهيم شد؟ ،?olacak mıخواهد شد؟

.?olacaklar mı، خواهند شد؟ ?olacak mısınızخواهيد شد؟

:مثال vaktiniz olacak mı?Bugün boş امروز وقت خالي خواهيدداشت؟

:است بعالوه يك عالمت سوال مانند بايجانيآذردر olumluمشابه olumlu soru، )آ. ت(در : توجه

، ?olacaksan، خواهي شد؟ ?olacağamخواهم شد؟ ، ?olacağıkخواهيم شد؟ ،?olacakخواهد شد؟

.?olacaklar، خواهند شد؟ ?olacaksızخواهيد شد؟

صفحه ۵١

olumsuz soru -------------------------------------------------------- سوالي منفي -4 ?ad/sıfat ol+ma+y+a+cak mı+kişi eki )غير از سوم شخص جمع( ?ad/sıfat ol+ma+y+a+cak+lar mı ) سوم شخص جمع(

:مانند ، ?olmayacak mısın، نخواهي شد؟ ?olmayacak mıyımنخواهم شد؟ ، ?olmayacak mıyızنخواهيم شد؟ ،?olmayacak mıنخواهد شد؟

.?olmayacaklar mı، نخواهند شد؟ ?olmayacak mısınızنخواهيد شد؟

:مثالyanlış olmayacak mı?Sizce bu davranışımız

شما اين رفتارمان اشتباه نخواهد بود؟ بنظر

:بعالوه يك عالمت سوال ماننداست بايجانيآذردر olumsuzمشابه olumsuz soru، )آ. ت(در : توجه ، ?olmayacaksan، نخواهي شد؟ ?olmayacağamنخواهم شد؟ ، ?olmayacağıkنخواهيم شد؟ ،?olmayacakنخواهد شد؟

.?olmayacaklar، نخواهند شد؟ ?olmayacaksızنخواهيد شد؟

صفحه ۵٢

belirsiz geçmiş zaman-------------------------------- زمان گذشته غيرصريح

).يا غير شهودي ماضي نقلي( قطعيت در گذشته را مي رساندعدم ، بر خالف زمان گذشته صريح :مانند) از ديگري شنيده شده( نيز مي گويند) شنيده شده( duyulanاين زمان را

girdimDün otuz yaşına . Ben Selim سال شدم 30ديروز وارد . من سليم هستم

girmişSelim dün otuz yaşına سال شده است 30سليم ديروز وارد

:اين صيغه براي فعلي كه بصورت غير ارادي انجام شده نيز بكار مي رود مانند

olmuşÖyle bir dalmışız ki, sabah صبح شده خوابمان برده و بدون اينكه بفهميم

gitmişeyim herkes diyBir de ne همه رفته اند ،مگويديگر چي ب

:ين اين صيغه در وضعيتهاي شاهد بودن براي تحقق يك فعل بكار مي رود مانندهمچن

olmuşEline sağlık, çayda çay ي شدهيچاعجب چايي هم ، دستت درد نكند

yıpranmışsınKısa sürede iyice شده اي شكستهحسابي ، در مدت كمي :يك مثال كلي

olumlu olumsuz olumlu soru olumsuz soru

ben içmişim içmemişim içmiş miyim? içmemiş miyim?sen içmişsin içmemişsin içmiş misin? içmemiş misin?o içmiş içmemiş içmiş mi? içmemiş mi?biz içmişiz içmemişiz içmiş miyiz? içmemiş miyiz?siz içmişsiniz içmemişsiniz içmiş misiniz? içmemiş misiniz?onlar içmişler içmemişler içmişler mi? içmemişler mi?

، )خورده است(içmiş ، )خورده اي(içmişsin ، )خورده ام( içmişimمثال كه içmişiz)خورده ايم( ، içmişsiniz)خورده ايد( ،içmişler )ميشود) خورده اند.

صفحه ۵٣

olumlu-----------------------------------------------------------------مثبت -1

eylem+muş/müş/mış/miş+kişi eki :مثال

kopmuşAa!Ceketimin düğmesi دگمه ژاكتم كنده شده ! آآyaralanmışve birçok kişi etmişMaçta iki takımın taraftarları kavga

خمي شده اندزيادي آدم ز تعداد تيم دعواكرده و در مسابقه طرفداران دو

يـك ( biraz، )چندتائي، تعدادي( birkaç،)تعداد زيادي، مقدار زيادي( birçokهمانند مثال فوق كلمات : توجه .چسبيده نوشته مي شوند) هر كدام( herhangi ،)امروز( bugün، )هيچ يك( hiçbir، )كمي

آن بعنـوان عـدد birسبيده ولي اگـر باشد چ )نوعي، مقداري، دسته اي(هم اگر بمعني birtakımدر مورد كلمه :جدا نوشته ميشود مانند، باشد كه بتوان عدد ديگري هم بجايش گذاشت

bir takım koltukيك دست مبل iki takım koltukدو دست مبل

فرمول فوق در اول شخص مفرد و اول شخص جمع بكار ميرود )آ. ت(در : توجه

:لدر بقيه غير از فرمول فوق از فرمو eylem+(y)up/üp/ıp/ip+kişi eki)اول شخص از غير(

.نيز استفاده مي گرددمراجعه به بخش ( خواهد بود بايجانيآذردر فرمول، مربوط به ضماير شخصي متصل در ، kişi ekiبديهي است كه Kişi ekleri(.

مثالiçmişem )خورده ام( ، içmişsen/içipsen)خورده اي( ، içmiş/içip)ستخورده ا( ، içmişik)خورده ايم( ، içmişsiz/içipsiz)خورده ايد( ، içmişler/içipler)ميشود) خورده اند.

:مثال kopmuş) ( kopupAa!Ceketimin düğmesiدگمه ژاكتم كنده شده ! آآ

صفحه ۵۴

olumsuz ---------------------------------------------------------------منفي -2

eylem+ma/me+mış/miş+kişi eki :مثال

hepsi solmuş, koymamışsınÇiçekleri vazoya همه اش پژمرده شده است، گلدان نگذاشته اي گلها را

yağmamışbu yıl Güneydoğu’ya hiç yağmur , Haberlerde duydum اصال باران نباريده كشور امسال جنوب شرقي، شنيدم درخبرها

بـا حـروف بـزرگ شـروع رونـد اگر بصورت اسم خاص بكـار ) yön adları( اسامي جهت د مثال فوقهمانن: توجه .شوند مي

.هميشه بصورت چسبيده نوشته مي شوند güneydoğuنيز اسامي جهت تركيبي مانند

در بقيـه غيـر از فرمـول فـوق از فرمول فوق در اول شخص مفرد و اول شخص جمع بكـار ميـرود )آ. ت(در : توجه :فرمول

eylem+ma/me+y+ıp/ip+kişi eki)اول شخص از غير( .نيز استفاده مي گردد

مثالiçmemişem )نخورده ام( ،içmemişsen/içmeyipsen )نخورده اي( ،

içmemiş/içmeyip)نخورده است( ،içmemişik )نخورده ايم( ، içmemişsiz/içmeyipsiz)نخورده ايد( ،içmemişler/içmeyipler )ميشود) ده اندنخور.

مراجعه به بخش ( خواهد بود بايجانيآذردر فرمول، مربوط به ضماير شخصي متصل در ، kişi ekiبديهي است كه Kişi ekleri(.

:مثال)koymamışsan( hamısı solup, koymayıpsanÇiçekleri vazoya

همه اش پژمرده شده است، گلدان نگذاشته اي گلها را(yağmamış) yağmayıpbu il Güneydoğu’ya hiç yağış , Xeberlerde eşittim

اصال باران نباريده كشورامسال جنوب شرقي ، شنيدم درخبرها

صفحه ۵۵

olumlu soru ----------------------------------------------------------سوالي مثبت -3 ?eylem+muş/müş/mış/miş mu/mü/mı/mi+kişi eki) غير از سوم شخص جمع( ?eylem+muş/müş/mış/miş+lar/ler mı/mi ) سوم شخص جمع(

:مثالdönmüşler mi?İstanbul’dan ablanlara telefon et bakalım, Oğlum,

به خواهرت اينا تلفن كن ببينيم از استانبول برگشته اند؟، پسرم ,yazmış mıyım?öyküyü iyi Ne dersiniz حكايت را خوب نوشته ام؟، نظرتان چيست

:است بعالوه يك عالمت سوال مانند بايجانيآذردر olumluمشابه olumlu soru، )آ. ت(در : توجه

içmişem? )خورده ام؟( ، içmişsen?/ içipsen?)خورده اي؟( ، içmiş?/içip? )خورده است؟( ،içmişik? )خورده ايم؟( ،

içmişsiz?/ içipsiz? )خورده ايد؟( ،içmişler?/ içipler? )ميشود) خورده اند؟.

:مثال(dönmüşler?) dönüpler?İstanbul’dan bacın gile telefon et görek, Oğlum,

به خواهرت اينا تلفن كن ببينيم از استانبول برگشته اند؟، پسرم ,yazmışam?öyküyü iyi Ne deyersiz حكايت را خوب نوشته ام؟، نظرتان چيست

صفحه ۵۶

olumsuz soru -------------------------------------------------------- سوالي منفي -4 ?eylem+ma/me+mış/miş mı/mi+kişi eki) غير از سوم شخص جمع( ?eylem+ma/me+mış/miş+lar/ler mı/mi ) سوم شخص جمع(

:مثال mı?uyanmamış kardeşin hâlâ , Kızımبرادرت هنوز بيدارنشده است؟ ، دخترم

atmamış mıyım?Aaa!Yemeğe tuzبه غذا نمك نزده ام؟ !آآآ

:است بعالوه يك عالمت سوال مانند بايجانيآذردر olumsuzمشابه olumsuz soru، )آ. ت(در : توجهiçmemişem? )نخورده ام؟( ،içmemişsen?/içmeyipsen? )نخورده اي؟(، içmemiş?/içmeyip?

، )نخـــورده ايـــد؟(?içmemişsiz?/içmeyipsiz ، )م؟نخـــورده ايـــ( ?içmemişik، )ورده اســـت؟نخـــ(içmemişler?/içmeyipler? )نخورده اند؟ (

:مثال

(oyanmamış?) oyanmayıp?kardaşın hele , Kızım برادرت هنوز بيدارنشده است؟، دخترم

atmamışamAaa!Yemeğe duz?به غذا نمك نزده ام؟ !آآآ

صفحه ۵٧

belirsiz geçmiş ad tümcelerinde------ گذشته غيرصريح درجمالت اسمي

olumlu----------------------------------------------------------------- مثبت -1

ad/sıfat+(y)muş/müş/mış/miş+kişi eki

.باشد )ünlü( باصدا، ad/sıfatزماني بكار مي رود كه آخرين حرف yكه

:مثالfutbolcuymuşsunuzsiz eskiden iyi bir , Duyduğuma göre

شما از قديم يك فوتباليست خوبي بوده ايد، كه شنيدم آنطور

:خواهد بودنيز غيرصريح مثبت در جمالت اسمي با اندكي تغيير بصورت زير ، گذشته)آ. ت(در : توجهad/sıfat+y/uy/üy/ıy/iy/u/ü/ı/i+muş/müş/mış/miş+kişi eki

uy/üy/ıy/iyباشـد در غيـر اينصـورت يـا )ünlü( باصدا، ad/sıfatزماني بكار مي رود كه آخرين حرف yكه .استفاده مي شود u/ü/ı/iبكار مي رود و يا مراجعه به بخـش ( خواهد بود بايجانيآذردر فرمول، مربوط به ضماير شخصي متصل در ، kişi ekiبديهي است كه Kişi ekleri(.

:مثالfutbolcuymuşsuzsiz eskiden iyi bir , Duyduğuma göre

شما از قديم يك فوتباليست خوبي بوده ايد، آنطوركه شنيدم

صفحه ۵٨

olumsuz---------------------------------------------------------------منفي -2

ad/sıfat değil+miş+kişi eki :مثال

soğuk değilmişAntalya ama biraz önce annem telefon etti, k,Ankara soğu آنتاليا سرد نبوده است، مادرم يك كمي پيش زنگ زد اما، آنكارا سرد است

.صريح منفي در جمالت اسمي دقيقا مثل فوق است ، گذشته غير)آ. ت(در : توجه

مراجعه به بخـش ( خواهد بود بايجانيآذردر در فرمول، مربوط به ضماير شخصي متصل، kişi ekiبديهي است كه Kişi ekleri(.

olumlu soru ----------------------------------------------------------سوالي مثبت -3

?ad/sıfat+(y)muş/müş/mış/miş mu/mü/mı/mi+kişi eki غيرازسوم شخص جمع ?ad/sıfat+(y)muş/müş/mış/miş+lar/ler mı/mi ) سوم شخص جمع(

.باشد )ünlü( باصدا، ad/sıfatزماني بكار مي رود كه آخرين حرف ، ad/sıfatبعد از yكه

.است بعالوه يك عالمت سوال بايجانيآذردر olumluمشابه olumlu soru، )آ. ت(در : توجه olumsuz soru --------------------------------------------------------سوالي منفي -4 ?ad/sıfat değil+miş mi+kişi eki) غيرازسوم شخص جمع( ?ad/sıfat değil+miş+ler mi ) سوم شخص جمع(

.است بعالوه يك عالمت سوال بايجانيآذردر olumsuzمشابه olumsuz soru ،)آ. ت(در : توجه

صفحه ۵٩

dır( -------------------------------------------- tahmin (dır)( پيش بيني حدس و

eylem+u/ü/ı/i+yor+kişi eki+dur/dür/dır/dir eylem+muş/müş/mış/miş+kişi eki+dur/dür/dır/dir eylem+(y)a/e+cak/cek+kişi eki+dır/dir ad/sıfat+dur/dür/dır/dir

بـراي احتمـال يـا قطعيـت و ) گذشته غيرصريح( دومي، راي احتمالب) زمان حال( البته در جدول فوق معموال اولي

.براي قطعيت استفاده مي گردد) زمان آينده( سومي :مثالها

çalışıyordurşimdi Kerem kütüphanede ders , Eminim االن كرم در كتابخانه درس مي خواند، مطمئنم

Picasso’durBu tablonun ressamı bence به نظرمن پيكاسو استنقاش اين تابلو zengindirBöyle lüks bir arabanın sahibi mutlaka

صاحب يك چنين ماشين لوكسي حتما ثروتمند استyazdırmıştırBir Türk arkadaşına . yazmamıştırBence bu kompozisyonu Martin

داده يك دوست تركش نوشته .بنظرم اين انشا را مارتين ننوشته است?başlamış mıdıracaba ders , aldımÇok geç k

آيا درس شروع شده است؟، خيلي دير كردم

.هم وجود دارند )آ. ت(فرمولهاي فوق در زبان : توجه

صفحه ۶٠

dır (--------------------------- duyuru, yazışma (dır)( مكاتبه آگهي و

eylem+makta/mekte+kişi eki+dır/dir eylem+muş/müş/mış/miş+kişi eki+dur/dür/dır/dir eylem+(y)a/e+cak/cek+kişi eki+dır/dir ad/sıfat+dur/dür/dır/dir

.كه سطر اول جدول فوق براي زمان حال استفاده مي گردد

:مثالهاgörüşmektedirDışişleri bakanı ile , Büyükelçimiz

سفيركبيرمان با وزيرخارجه در حال مالقات هستندaranmaktadırz ١۶٠ metre karelik kiralık bir büro Kızılay’da en a

هستيم يمترمربع 160دنبال يك دفتر كرايه اي حداقل، در كزاليalınacaktırFirmamız için elemanlar

شركتمان نيروهايي گرفته خواهد شد درİngilizcedir....Sınav aranmaktadırAdaylarda aşağıdaki özellikler

امتحان به زبان انگليسي است....دنبال خصوصيات زيرهستيمداوطلبين درvardırAile salonumuz . içkisizdirLokantamız است سالن خانوادگي موجود. بدون مشروب است نرستورانما

başlamıştırMağazamızda mevsim sonu indirimi فصل شروع شده در مغازه مان تخفيف آخر

. هم وجود دارند )آ. ت(ن فرمولهاي فوق در زبا: توجه

صفحه ۶١

geniş zaman---------------------------------------------- )مضارع( زمان عمومي

.گويند )وسيع( اگر فعلي بصورت عادت تكرار مي شود آن را زمان عمومي

olumlu-----------------------------------------------------------------مثبت -1eylem+(a/e/u/ü/ı/i)r+kişi eki

آخـرين اگراستفاده نمي شود ولي a/e/u/ü/ı/iباشد هيچكدام از )ünlü( باصدا، eylemحرف آخرين كه اگر :باشد در آنصورت )ünsüz( صدا بي، eylemحرف

و e/iباشد از eحرف ، eylemاگر آخرين حرف صدادار و e/iاشد از ب iحرف ، eylemاگر آخرين حرف صدادار و e/üباشد از üحرف ، eylemاگر آخرين حرف صدادار و e/üباشد از öحرف ، eylemاگر آخرين حرف صدادار و a/Iباشد از aحرف ، eylemاگر آخرين حرف صدادار و a/Iباشد از Iحرف ، eylemاگر آخرين حرف صدادار و a/uباشد از uحرف ، eylemاگر آخرين حرف صدادار

.استفاده مي گردد a/uباشد از oحرف ، eylemآخرين حرف صدادار اگر :مثال

ölür, büyür, doğarCanlılar مي ميرند و بزرگ مي شوند، يندآ مي موجودات زنده به دنيا giderizBelki yarın pikniğe )برويم( فردا به پيكنيك مي رويم شايد

uyurumsileri ona kadar Cumarte شنبه ها تا ساعت ده مي خوابم

:خواهد بودنيز فرمول فوق با اندكي تغيير بصورت زير )آ. ت(در : توجهeylem+(y)a/e+r+kişi eki

.باصدا باشد، eylemزماني بكار مي رود كه آخرين حرف yكه مراجعه به بخـش ( خواهد بود بايجانيآذردر فرمول، مربوط به ضماير شخصي متصل در ، kişi ekiبديهي است كه Kişi ekleri(.

:مثال öler ,büyüyer, doğarCanlılar مي ميرند و بزرگ مي شوند، يندآ مي موجودات زنده به دنيا

gederikBelki yarın pikniğe )برويم( فردا به پيكنيك مي رويم شايد yataramCumartesileri ona kadar شنبه ها تا ساعت ده مي خوابم

صفحه ۶٢

olumsuz---------------------------------------------------------------منفي -2

:مثالbilmemama dans etmeyi , Güzel resim yaparım

)بلد نيستم( نمي دانم كردن، مي كشم ولي رقص ،خوبنقاشيhoşlanmazSolmaz dedikodudan hiç

سخن چيني هيچ خوشش نمي آيد از سولماز kalmayızBiz derse hiç geç )رويم نمي( اصال دير نمي كنيم هدرسمما به

:خواهد بودنيز ول بصورت زير فرم ben/bizفرمول فوق دقيقا همان است فقط در )آ. ت(در : توجه

مراجعه به بخـش ( خواهد بود بايجانيآذردر فرمول، مربوط به ضماير شخصي متصل در ، kişi ekiبديهي است كه Kişi ekleri(.

:مثالbilmeremamma dans etmeyi , Gözel resim yaparam

)بلد نيستم( نمي دانم كردن، مي كشم ولي رقص ،خوبنقاشيhoşlanmazSolmaz dedikodudan hiç

سخن چيني هيچ خوشش نمي آيد از سولماز kalmarıkBiz derse hiç geç )رويم نمي( اصال دير نمي كنيم هدرسمما به

ben eylem+ma/me+msen/siz eylem+ma/me/maz/mez+kişi ekio/onlar eylem+maz/mez+kişi ekibiz eylem+ma/me+kişi eki

ben/biz eylem+ma/me+r+kişi eki

صفحه ۶٣

olumlu soru ---------------------------------------------------------- سوالي مثبت -3

onlar eylem+(a/e/u/ü/ı/i)r+lar/ler mı/mi? بقيه eylem+(a/e/u/ü/ı/i)r mu/mü/mı/mi+kişi eki?

:مثالbekler misin?beni biraz , Hemen geliyorum

كمي منتظر من مي ماني؟. االن مي آيمeder mi?O ailesine sık sık telefon

او به خانواده اش زود زود تلفن مي كند؟uzatır mısınız?na Şu tuzluğu ba

)دهيد؟ اين نمكدان را به من مي( اين نمكدان را به طرف من دراز مي كنيد؟

:مانند. است بعالوه يك عالمت سوال بايجانيآذردر olumluمشابه olumlu soru، )آ. ت(در : توجهbeklersen?meni biraz , Hemen gelirem

كمي منتظر من مي ماني؟. االن مي آيمeder?sine sık sık telefon O aile

او به خانواده اش زود زود تلفن مي كند؟uzatarsız?Bu tuzluğu mene

)دهيد؟ اين نمكدان را به من مي( اين نمكدان را به طرف من دراز مي كنيد؟

صفحه ۶۴

olumsuz soru --------------------------------------------------------سوالي منفي -4

ben eylem+maz/mez mı/mi+y+ım/im?/eylem+ma/me+m mı/mi?

onlar eylem+maz/mez+lar/ler mı/mi? بقيه eylem+maz/mez mı/mi+kişi eki?

:مثالalmaz mısınız?Bir dilim kek daha

داريد؟ كيك برنميديگر، يك قاچ hoşlanmazlar mı?Onlar bu yemekten

آيد؟ آنها از اين غذا خوششان نميyapmam mı? /yapmaz mıyım?hiç yemek , benAnne şuna söyle

كنم؟ من هيچ وقت غذا درست نمي، مادر به اين بگو

:مانند. است بعالوه يك عالمت سوال بايجانيآذردر olumsuzمشابه olumsuz soru ،)آ. ت(در : توجهalmasız?/ almazsız?Bir dilim kek daha

داريد؟ برنميكيك ديگر، يك قاچ xoşlanmazlar?Olar bu yemekten

آيد؟ آنها از اين غذا خوششان نميyapmaram?hiç yemek , menAna buna söyle كنم؟ من هيچ وقت غذا درست نمي، مادر به اين بگو

صفحه ۶۵

:يك مثال كلي

olumlu olumsuz olumlu soru olumsuz soruben yazarım yazmam yazar mıyım? yazmaz mıyım?/

yazmam mı?sen yazarsın yazmazsın/

yazmasınyazar mısın? yazmaz mısın?

o yazar yazmaz yazar mı? yazmaz mı?

biz yazarız yazmayız yazar mıyız? yazmaz mıyız?

siz yazarsınız yazmazsınız/ yazmasınız

yazar mısınız? yazmaz mısınız?

onlar yazarlar yazmazlar yazarlar mı? yazmazlar mı?

،)مـي نويسـيم (yazarız ، )مـي نويسـد ( yazar، )مي نويسـي (yazarsın ، )مي نويسم( yazarımمثال كه

yazarsınız )مي نويسيد( ، yazarlar)ميشود) مي نويسند.

صفحه ۶۶

yeterlilik eylemi -------------------------------- )اقتداري( كفايت، فعل توانائي

هـم (olasılık)فعـل در بعضـي مـوارد در مفهـوم احتمـال اين نوع البته. رساند توانائي فاعل بر انجام كاري را مي :تواند بكار رود مانند مي

gelebilirimAkşama size شايد عصر خانه شما بيايم

olumlu----------------------------------------------------------------مثبت -1

a(-eylem+(y)a/e+bil+i+yor+kişi eki

:مانندgelebiliyorum )شايد بيايم، مي توانم بيايم( ، gelebiliyorsun )شايد بيايي، مي تواني بيايي( ،

gelebiliyor )شايد بيايد، مي تواند بيايد( ، gelebiliyoruz )شايد بياييم، مي توانيم بياييم( ،

gelebiliyorsunuz )شايد بياييد، مي توانيد بياييد( ، gelebiliyorlar )شايد بيايند، مي توانند بيايند.(

:مثال

öğrenebiliyorumBen Türkiye’de Türkçeyi rahatlıkla بگيرم من در تركيه زبان تركي را براحتي مي توانم ياد

.بكار ميرود r در فرمول yorبجاي معموال )آ. ت(در زبان : توجه

مراجعه به بخـش ( خواهد بود بايجانيآذردر فرمول، مربوط به ضماير شخصي متصل در ، kişi ekiبديهي است كه Kişi ekleri(.

:مانندgelebilirem )شايد بيايم، مي توانم بيايم( ، gelebilirsen )شايد بيايي، مي تواني بيايي( ،

gelebilir )شايد بيايد، مي تواند بيايد( ،gelebilirik )شايد بياييم، مي توانيم بياييم( ، gelebilirsiz )شايد بياييد، مي توانيد بياييد( ، gelebilirler )شايد بيايند، مي توانند بيايند.(

صفحه ۶٧

:مثالöğrenebiliremMen Türkiye’de Türkçeyi rahatlıkla

بگيرم من در تركيه زبان تركي را براحتي مي توانم ياد b(- eylem+(y)a/e+bil+e+cek+kişi eki

:مانندgelebileceğim )خواهم توانست بيايم( ، gelebileceksin)خواهي توانست بيايي( ،

gelebilecek )خواهد توانست بيايد( ، gelebileceğiz)خواهيم توانست بياييم( ، gelebileceksiniz )خواهيد توانست بياييد( ،gelebilecekler )خواهند توانست بيايند.(

:لمثا

gidebileceğimSanırım yarınki pikniğe )توانم بروم مي( فكرمي كنم به پيكنيك فردا خواهم توانست بروم

.نيز فرمول فوق درست است )آ. ت(در : توجهمراجعه به بخـش ( خواهد بود بايجانيآذردر فرمول، مربوط به ضماير شخصي متصل در ، kişi ekiبديهي است كه Kişi ekleri(.

:مانندgelebileceğem )خواهم توانست بيايم( ،gelebileceksen )خواهي توانست بيايي( ،

gelebilecek )خواهد توانست بيايد( ، gelebileceğik)خواهيم توانست بياييم( ، gelebileceksiz )خواهيد توانست بياييد( ،gelebilecekler )خواهند توانست بيايند.(

c(- eylem+(y)a/e+bil+di+kişi eki٢

:مانندgelebildim )توانستم بيايم( ،gelebildin )توانستي بيايي( ،

gelebildi )توانست بيايد( ، gelebildik)توانستيم بياييم( ، gelebildiniz )توانستيد بياييد( ، gelebildiler)توانستند بيايند.(

:مثالdimalabilama yine de bilet , Sinemanın önünde çok sıra vardı

اما بازهم بليط توانستم بگيرم، بودشلوغي در جلوي سينما صف

صفحه ۶٨

.نيز فرمول دقيقا مثل فوق است )آ. ت(در : توجهمراجعـه ( خواهد بـود بايجانيآذردر 2در فرمول، مربوط به ضماير شخصي متصل نوع ، kişi eki٢بديهي است كه

:مانند) Kişi ekleriبه بخش gelebildim )توانستم بيايم( ، gelebildin)توانستي بيايي( ،

gelebildi )توانست بيايد( ، gelebildik)توانستيم بياييم( ، gelebildiz )توانستيد بياييد( ، gelebildiler)توانستند بيايند.(

d(- eylem+(y)a/e+bil+miş+kişi eki

:مانندgelebilmişim )توانسته ام بيايم( ،gelebilmişsin )يتوانسته اي بياي( ،

gelebilmiş )توانسته است بيايد( ،gelebilmişiz )توانسته ايم بياييم( ، gelebilmişsiniz )توانسته ايد بياييد( ، gelebilmişler)توانسته اند بيايند.(

:مثال

zayıflayabilmişnihayet , Aysun’u gördüm بشود الغرتوانسته است سرانجام، آيسون را ديدم

فرمول فوق در اول شخص مفرد و اول شخص جمع بكـار ميـرود در بقيـه، غيـر از فرمـول فـوق از )آ. ت(در : توجه :فرمول

eylem+(y)a/e+bil+ip+kişi eki)اول شخص از غير( .نيز استفاده مي گردد

مراجعه به بخـش ( خواهد بود بايجانيآذردر فرمول، مربوط به ضماير شخصي متصل در ، kişi ekiبديهي است كه Kişi ekleri(.

:مانندgelebilmişem )توانسته ام بيايم( ،gelebilmişsen/gelebilipsen )توانسته اي بيايي( ،

gelebilmiş/gelebilip )توانسته است بيايد( ،gelebilmişik )توانسته ايم بياييم( ، gelebilmişsiz/gelebilipsiz )توانسته ايد بياييد( ، gelebilmişler/gelebilipler )نسته اند بيايندتوا.(

صفحه ۶٩

e(- eylem+(y)a/e+bil+ir/er+kişi eki :مانند

gelebilerim/gelebilirim )شايد بيايم، مي توانم بيايم( ، gelebilersin/gelebilirsin )شايد بيايي، مي تواني بيايي( ،

gelebiler/gelebilir )شايد بيايد، مي تواند بيايد( ، gelebileriz/gelebiliriz)شايد بياييم، نيم بياييممي توا( ،

gelebilersiniz/gelebilirsiniz )شايد بياييد، مي توانيد بياييد( ، gelebilerler/gelebilirler )شايد بيايند، مي توانند بيايند.(

:مثال

gidebilirimnihayet tatile , Yeterince para biriktirdim بروم تم به تعطيالباالخره مي توان، به اندازه كافي پول جمع كردم

Bilim adamlarına göre, önümüzdeki on yıl içinde İstanbul’da bir deprem olabilir

يك زلزله در استانبول اتفاق بيفتد آيندهدر ده سال شايد ،بنظر دانشمندان

.بكار ميرود erفقط ،در فرمول ir/erبجاي معموال )آ. ت(در زبان : توجهمراجعه به بخـش ( خواهد بود بايجانيآذردر فرمول، مربوط به ضماير شخصي متصل در ، kişi ekiبديهي است كه Kişi ekleri(.

:مانندgelebilerem )شايد بيايم، مي توانم بيايم( ، gelebilersen )شايد بيايي، مي تواني بيايي( ،

gelebiler )شايد بيايد، مي تواند بيايد( ، gelebilerik )شايد بياييم، مي توانيم بياييم( ،

gelebilersiz )شايد بياييد، مي توانيد بياييد( ، gelebilerler )شايد بيايند، مي توانند بيايند.(

صفحه ٧٠

olumsuz-------------------------------------------------------------- منفي -2 -)الفa(-eylem+(y)a/e+mı/mi+yor+kişi eki

:مانندgelemiyorum )نمي توانم بيايم( ،gelemiyorsun )نمي تواني بيايي( ،

gelemiyor )نمي تواند بيايد( ،gelemiyoruz )نمي توانيم بياييم( ، gelemiyorsunuz )نمي توانيد بياييد( ،gelemiyorlar )نمي توانند بيايند.(

:مثال

veremiyorumama yine de kilo , Çok yemek yemiyorum )نمي توانم ضعيف بشوم( اما باز هم نمي توانم كيلو بدهم، نمي خورم خيلي غذا

.استفاده مي گردد m+mı/miاز mı/miو بجاي rدر فرمول از yorبجاي معموال )آ. ت(در زبان : توجه

مراجعه به بخـش ( خواهد بود بايجانيآذردر فرمول، مربوط به ضماير شخصي متصل در ، kişi ekiبديهي است كه Kişi ekleri(.

:مانندgelemmirem )نمي توانم بيايم( ،gelemmirsen )نمي تواني بيايي( ،

gelemmir )نمي تواند بيايد( ،gelemmirik )نمي توانيم بياييم( ، gelemmirsiz )نمي توانيد بياييد( ،gelemmirler )نمي توانند بيايند.(

:مثالmmiremvereamma yine de kilo , Çok yemek yemirem

)نمي توانم ضعيف بشوم( اما باز هم نمي توانم كيلو بدهم، خيلي غذا نمي خورم

صفحه ٧١

b(- eylem+(y)a/e+ma/me+y+a/e+cak/cek+kişi eki :مانند

gelemeyeceğim )نخواهم توانست بيايم( ، gelemeyeceksin )نخواهي توانست بيايي( ،

gelemeyecek )نخواهد توانست بيايد( ، gelemeyeceğiz )نخواهيم توانست بياييم( ،

gelemeyeceksiniz )نخواهيدتوانست بياييد( ، gelemeyecekler)نخواهندتوانست بيايند.(

:مثال

edemeyeceğimsize bu konuda daha fazla yardım Kusura bakmayın, )كتان كنمتوانم بيشتر كم نمي( به شما در اين موضوع بيشتر نخواهم توانست كمك كنم، شرمنده

.استفاده مي گردد m+ ma/me در فرمول از ma/me بجاي معموال )آ. ت(در زبان : توجه

مراجعه به بخـش ( خواهد بود بايجانيآذردر فرمول، مربوط به ضماير شخصي متصل در ، kişi ekiبديهي است كه Kişi ekleri(.

:مانندgelemmeyeceğem )نخواهم توانست بيايم( ، gelemmeyeceksen )نخواهي توانست بيايي(،

gelemmeyecek )نخواهد توانست بيايد(، gelemmeyeceğik )نخواهيم توانست بياييم(،

gelemmeyeceksiz )نخواهيدتوانست بياييد(، gelemmeyecekler )نخواهندتوانست بيايند.(

:مثال

edemmeyeceğemsize bu konuda daha fazla yardım Kusura bakmayın, )توانم بيشتر كمكتان كنم نمي( به شما در اين موضوع بيشتر نخواهم توانست كمك كنم، شرمنده

صفحه ٧٢

c(- eylem+(y)a/e+ma/me+dı/di+kişi eki٢ :مانند

gelemedim )نتوانستم بيايم( ، gelemedin)نتوانستي بيايي( ، gelemedi )نتوانست بيايد( ،gelemedik )نتوانستيم بياييم( ،

gelemediniz )نتوانستيد بياييد( ،gelemediler )نتوانستند بيايند.(

:مثالkaldıramadıNaim son hakkında da ١۶۵ kiloyu

نتوانست بلند كند را كيلو 165آخرش نيز سهمنائم در

.استفاده مي گردد m+ma/me در فرمول از ma/me بجاي معموال )آ. ت(در زبان : توجهمراجعـه ( خواهد بـود بايجانيآذردر 2در فرمول، مربوط به ضماير شخصي متصل نوع ، kişi eki٢بديهي است كه

:مانند) Kişi ekleriبه بخش gelemmedim )نتوانستم بيايم( ،gelemmedin )نتوانستي بيايي( ،

gelemmedi )نتوانست بيايد( ، gelemmedik)نتوانستيم بياييم( ، gelemmediz )نتوانستيد بياييد( ،gelemmediler )نتوانستند بيايند.(

:مثال

kaldırammadıNaim son hakkında da ١۶۵ kiloyu نتوانست بلند كند را كيلو 165آخرش نيز سهمنائم در

صفحه ٧٣

d(- eylem+(y)a/e+ma/me+mış/miş+kişi eki :مانند

gelememişim )نتوانسته ام بيايم( ، gelememişsin)نتوانسته اي بيايي( ، gelememiş )نتوانسته است بيايد( ، gelememişiz)نتوانسته ايم بياييم( ،

gelememişsiniz )نتوانسته ايد بياييد( ، gelememişler)نتوانسته اند بيايند.( :مثال

koyamamışlarDoktorlar sibel Hanımın hastalığına bir teşhis بدهند نتوانسته اند تشخيصرا دكترها بيماري خانم سيبل

هاي اسامي كه معموال براي احتـرام اسـت بـا )san( همانطوريكه در مثال فوق هم مشاهده مي گردد عنوان: هتوج

.در باال Hanımمانند . حرف بزرگ شروع مي شود

در فرمول از ma/me فرمول فوق دراول شخص مفرد و اول شخص جمع بكار ميرود بجاي )آ. ت(در زبان : توجهm+ma/me دد يعنياستفاده مي گر:

eylem+(y)a/e+m+ma/me+mış/miş+kişi eki :در بقيه، غير از فرمول فوق از فرمول

eylem+(y)a/e+m+ma/me+y+ıp/ip+kişi eki)اول شخص از غير( .استفاده مي گرددنيز

مراجعه به بخـش ( خواهد بود بايجانيآذردر فرمول، مربوط به ضماير شخصي متصل در ، kişi ekiبديهي است كه Kişi ekleri(.

:مانندgelemmemişem )نتوانسته ام بيايم( ،

gelemmemişsen/gelemmeyipsen )نتوانسته اي بيايي( ، gelemmemiş/gelemmeyip )نتوانسته است بيايد( ،

gelemmemişik )نتوانسته ايم بياييم( ، gelemmemişsiz/gelemmeyipsiz )نتوانسته ايد بياييد( ، gelemmemişler/gelemmeyipler )نتوانسته اند بيايند.(

:مثالDoktorlar sibel Xanımın hastalığına bir

(koyammamışlar) koyammayıplarteşxis بدهند نتوانسته اند تشخيصرا دكترها بيماري خانم سيبل

صفحه ٧۴

e(-

:مانندgelemem )نمي توانم بيايم( ،

gelemesin/gelemezsin )نمي تواني بيايي( ، gelemez )نمي تواند بيايد( ،

gelemeyiz)نمي توانيم بياييم( ، gelemesiniz/gelemezsiniz )نمي توانيد بياييد( ،

gelemezler )نمي توانند بيايند.(

:مثالkonuşamazSakın üstüne gitme!Böğle durumlarda hiç

ندكب صحبت نمي تواند اصالشرايط دراين !مبادا سر به سرش بگذاريtaşıyamamBu valizler çok ağır, tek başıma

به تنهايي نمي توانم حمل كنم، اين چمدانها خيلي سنگينند

:بود خواهدنيز فرمول فوق با كمي تغييرات بصورت زير )آ. ت(در زبان : توجه

مراجعه به بخـش ( خواهد بود ايجانيبآذردر فرمول، مربوط به ضماير شخصي متصل در ، kişi ekiبديهي است كه Kişi ekleri(.

ben eylem+(y)a/e+ma/me+m sen/siz eylem+(y)a/e+ma/me/maz/mez+kişi eki o/onlar eylem+(y)a/e+maz/mez+kişi eki biz eylem+(y)a/e+ma/me+kişi eki

ben/biz eylem+(y)a/e+m+ma/me+r+kişi eki sen/siz eylem+(y)a/e+m+ma/me/maz/mez+kişi eki o/onlar eylem+(y)a/e+m+maz/mez+kişi eki

صفحه ٧۵

:مانندgelemmerem )نمي توانم بيايم( ،

gelemmesen/gelemmezsen )نمي تواني بيايي( ، gelemmez )نمي تواند بيايد( ،

gelemmerik)نمي توانيم بياييم( ، gelemmesiz/gelemmezsiz )نمي توانيد بياييد( ،

gelemmezler )ند بيايندنمي توان.( :مثال

konuşammazSakın üstüne getme!Bele durumlarda hiç ندكب صحبت نمي تواند اصالشرايط دراين !مبادا سر به سرش بگذاري

taşıyammaramBu valizler çok ağır, tek başıma به تنهايي نمي توانم حمل كنم، اين چمدانها خيلي سنگينند

-)ب

eylem+ma/me+y+a/e+bil+ir/er+kişi eki eylem+(y)a/e+ma/me+y+a/e+bil+ir/er+kişi eki

:مانندgelmeyebilirim شايد نيايم( مي توانم نيايم( ، gelmeyebilirsin شايد نيايي( مي تواني نيايي(،

gelmeyebilir شايد نيايد( مي تواند نيايد(، gelmeyebiliriz شايد نياييم( مي توانيم نياييم(،

gelmeyebilirsiniz شايد نياييد( مي توانيد نياييد(، gelmeyebilirler شايد نيايند( مي توانند نيايند.(

gelemeyebilirim شايد نتوانم بيايم( مي توانم نتوانم بيايم(،

gelemeyebilirsinشايد نتواني بيايي( مي تواني نتواني بيايي(، gelemeyebilir بيايدشايد نتواند ( مي تواند نتواند بيايد(،

gelemeyebiliriz شايد نتوانيم بياييم( مي توانيم نتوانيم بياييم(، gelemeyebilirsiniz شايد نتوانيد بياييد( مي توانيد نتوانيدبياييد(،

gelemeyebilirler شايد نتوانند بيايند( مي توانند نتوانند بيايند.(

صفحه ٧۶

:مثالimkonuşmayabilirbir daha seninle , Sana kızgınım صحبت نكنم رديگبا شما شايد، توعصبانيم از

gelmeyebilirbugün O نيايد شايد او امروز

gelemeyebilirO bugün نتواند بيايد او امروز شايد

imçalışamayabiliryarınki sınav için yeterince , Akşama misafir var نمدرس بخواتوانم ن به اندازه كافيشايد براي امتحان فردا ، داريممهمان عصر

.فرمول اول دقيقا مثل فوق است )آ. ت(در زبان : توجه

.استفاده مي گردد m+ma/me در فرمول دوم از ma/me جايه بمعموال مراجعه به بخـش ( خواهد بود بايجانيآذردر فرمول، مربوط به ضماير شخصي متصل در ، kişi ekiبديهي است كه Kişi ekleri(.

:مانندgelmeyebilirem شايد نيايم( مي توانم نيايم(، gelmeyebilirsen شايد نيايي( مي تواني نيايي(،

gelmeyebilir شايد نيايد( مي تواند نيايد(، gelmeyebilirik شايد نياييم( مي توانيم نياييم(،

gelmeyebilirsiz شايد نياييد( مي توانيد نياييد(، gelmeyebilirler يد نيايندشا( مي توانند نيايند.(

gelemmeyebilirem شايد نتوانم بيايم( مي توانم نتوانم بيايم(،

gelemmeyebilirsenشايد نتواني بيايي( مي تواني نتواني بيايي(، gelemmeyebilir شايد نتواند بيايد( مي تواند نتواند بيايد(،

gelemmeyebilirik شايد نتوانيم بياييم( مي توانيم نتوانيم بياييم(، gelemmeyebilirsiz شايد نتوانيد بياييد( مي توانيد نتوانيدبياييد(، gelemmeyebilirler شايد نتوانند بيايند( مي توانند نتوانند بيايند.(

صفحه ٧٧

:مثالkonuşmayabilirembir daha sennen , Sene kızgınam

صحبت نكنم رديگبا شما شايد، توعصبانيم ازgelmeyebilirbüğün O

نيايد شايد زاو امروgelemmeyebilirO büğün

نتواند بيايد او امروز شايدçalışammayabiliremyarınki sınav için yeterince , Akşama misafir var

نمدرس بخوانتوانم به اندازه كافيشايد براي امتحان فردا ، داريممهمان عصر olumlu soru ---------------------------------------------------------- سوالي مثبت -3a(-

onlar eylem+(y)a/e+bil+i+yor+lar mı? بقيه eylem+(y)a/e+bil+i+yor mu+kişi eki?

:مانندgelebiliyor muyum? )مي توانم بيايم؟( ،gelebiliyor musun? )مي تواني بيايي؟(،

gelebiliyor mu? )مي تواند بيايد؟( ،gelebiliyor muyuz? )مي توانيم بياييم؟(، gelebiliyor musunuz? )مي توانيد بياييد؟( ،gelebiliyorlar mı? )مي توانند بيايند؟.(

:مثال

anlaşabiliyor musun?Eşinle )ي؟داربا همسرت تفاهم ( با همسرت مي تواني تفاهم كني؟

:مانند. وه يك عالمت سوالاست بعال بايجانيآذردر olumluمشابه olumlu soru، )آ. ت(در : توجه

gelebilirem? )مي توانم بيايم؟( ،gelebilirsen? )مي تواني بيايي؟( ، gelebilir? )مي تواند بيايد؟( ،gelebilirik? )مي توانيم بياييم؟( ،

gelebilirsiz? )مي توانيد بياييد؟( ،gelebilirler? )مي توانند بيايند؟.(

صفحه ٧٨

:مثالen?anlaşabilirsEşivinen

)ي؟داربا همسرت تفاهم ( با همسرت مي تواني تفاهم كني؟b(-

onlar eylem+(y)a/e+bil+e+cek+ler mi?بقيه eylem+(y)a/e+bil+e+cek mi+kişi eki?

:مانندgelebileck miyim? )خواهم توانست بيايم؟( ،

gelebilecek misin?)خواهي توانست بيايي؟(، gelebilecek mi? ) توانست بيايد؟خواهد(،

gelebilecek miyiz? )خواهيم توانست بياييم؟(، gelebilecek misiniz? )خواهيد توانست بياييد؟(، gelebilecekler mi?)خواهند توانست بيايند؟.(

:مثال

yapabilecek misiniz?ama , Kendinize çok güveniyorsunuz انجام دهيد؟ )توانيد مي( انستولي خواهيد تو، به خودتان خيلي اطمينان داريد

sevebilecek miyim?Acaba torunlarımı kucağıma alıp دوست داشته باشم؟ و نوه هايم را بغل كرده) توانم مي(آيا خواهم توانست

:مانند. است بعالوه يك عالمت سوال بايجانيآذردر olumluمشابه olumlu soru، )آ. ت(در : توجه

gelebileceğem? )اهم توانست بيايم؟خو(، gelebileceksen? )خواهي توانست بيايي؟(،

gelebilecek? )خواهد توانست بيايد؟( ،gelebileceğik? )خواهيم توانست بياييم؟(، gelebileceksiz? )خواهيد توانست بياييد؟(، gelebilecekler? )خواهند توانست بيايند؟(

صفحه ٧٩

:مثالileceksiz?yapabamma , Özüze çok güvenirsiz

انجام دهيد؟ )توانيد مي(ولي خواهيد توانست ، به خودتان خيلي اطمينان داريدsevebileceğem?Acaba torunlarımı kucağıma alıp

دوست داشته باشم؟و نوه هايم را بغل كرده )توانم مي(آيا خواهم توانست c(- eylem+(y)a/e+bil+di+kişi eki٢ mi?

:مانندgelebildim mi? )توانستم بيايم؟( ،gelebildin mi? )توانستي بيايي؟( ،

gelebildi mi? )توانست بيايد؟( ، gelebildik mi?)توانستيم بياييم؟( ، gelebildiniz mi? )توانستيد بياييد؟( ، gelebildiler mi?)توانستند بيايند؟.(

:مثالgörüşebildiniz mi?dün onunla , Çok merak ettim

توانستيد ديداركنيد؟ او ديروز با، شدم نگرانخيلي

:مانند. است بعالوه يك عالمت سوال بايجانيآذردر olumluمشابه olumlu soru، )آ. ت(در : توجهgelebildim? )توانستم بيايم؟( ،gelebildin? )توانستي بيايي؟( ،

gelebildi? )توانست بيايد؟( ، gelebildik?)توانستيم بياييم؟( ، gelebildiz? )توانستيد بياييد؟( ، gelebildiler?)توانستند بيايند؟.(

:مثال

görüşebildiz?dünen onnan , Çok merak ettim توانستيد ديداركنيد؟ او ديروز با، شدم خيلي نگران

صفحه ٨٠

d(- onlar eylem+(y)a/e+bil+miş+ler mi? بقيه eylem+(y)a/e+bil+miş mi+kişi eki?

:مانندgelebilmiş miyim? )توانسته ام بيايم؟( ،gelebilmiş misin? )توانسته اي بيايي؟( ،

gelebilmiş mi? )توانسته است بيايد؟( ،gelebilmiş miyiz? )توانسته ايم بياييم؟( ، gelebilmiş misiniz? )توانسته ايد بياييد؟( ،gelebilmişler mi? )توانسته اند بيايند؟.(

:مثال

kazanabilmiş mi?Sevgi sınavı ar mı,Haberin v ؟يا نه امتحان قبول شود از وگي توانستهس كه آيا خبر داري

:مانند. است بعالوه يك عالمت سوال بايجانيآذردر olumluمشابه olumlu soru، )آ. ت(در : توجه

gelebilmişem? )توانسته ام بيايم؟(، gelebilmişsen?/gelebilipsen?) اي بيايي؟توانسته(،

gelebilmiş?/gelebilip? )توانسته است بيايد؟( ،gelebilmişik? )توانسته ايم بياييم؟(، gelebilmişsiz?/gelebilipsiz? )توانسته ايد بياييد؟(، gelebilmişler?/gelebilipler? )توانسته اند بيايند؟.(

:مثالş?)(kazanabilmi kazanabilip?Sevgi sınavı Xeberin var,

؟يا نه امتحان قبول شود از وگي توانستهس كه آيا خبر داري

صفحه ٨١

e(- onlar eylem+(y)a/e+bil+ir/er+ler mi?بقيه eylem+(y)a/e+bil+ir/er mi+kişi eki?

:مانندgelebiler miyim?/gelebilir miyim? )مي توانم بيايم؟(،

gelebiler misin?/gelebilir misin? )ي؟مي تواني بياي(، gelebiler mi?/gelebilir mi? )مي تواند بيايد؟(،

gelebiler miyiz?/gelebilir miyiz?)مي توانيم بياييم؟(، gelebiler misiniz?/gelebilir misiniz? )مي توانيد بياييد؟(،

gelebilerler mi?/gelebilirler mi? )مي توانند بيايند؟.(

:مثالyim?girebilir mi Meşgul musunuz,

مي توانم داخل بشوم؟ سرتان شلوغ است؟

:مانند. است بعالوه يك عالمت سوال بايجانيآذردر olumluمشابه olumlu soru، )آ. ت(در : توجهgelebilerem? )مي توانم بيايم؟(، gelebilersen? )مي تواني بيايي؟(،

gelebiler? )مي تواند بيايد؟(، gelebilerik? )؟مي توانيم بياييم(،

gelebilersiz? )مي توانيد بياييد؟(، gelebilerler? )مي توانند بيايند؟.(

:مثال

girebilerem?, Meşgulsuz مي توانم داخل بشوم؟، آيا مشغول هستيد

صفحه ٨٢

olumsuz soru --------------------------------------------------------سوالي منفي -4a(-

onlar eylem+(y)a/e+mı/mi+yor+lar mı? بقيه eylem+(y)a/e+mı/mi+yor mu+kişi eki?

:مانندgelemiyor muyum? )نمي توانم بيايم؟( ،gelemiyor musun? )نمي تواني بيايي؟(،

gelemiyor mu? )نمي تواند بيايد؟( ،gelemiyor muyuz? )نمي توانيم بياييم؟(، gelemiyor musunuz? )نمي توانيد بياييد؟( ،gelemiyorlar mı? )نمي توانند بيايند؟.(

:مثالanlayamıyor musunuz?Böyle basit bir konuyu

توانيد بفهميد؟ موضوع به اين سادگي را نمي

:مانند .است بعالوه يك عالمت سوال بايجانيآذردر olumsuzمشابه olumsuz soru ،)آ. ت(در : توجهgelemmirem? )نمي توانم بيايم؟( ،gelemmirsen? )نمي تواني بيايي؟(،

gelemmir? )نمي تواند بيايد؟( ،gelemmirik? )نمي توانيم بياييم؟(، gelemmirsiz? )نمي توانيد بياييد؟( ،gelemmirler? )نمي توانند بيايند؟.(

:مثالanlayammırsız?Bele basit bir konuyu

توانيد بفهميد؟ موضوع به اين سادگي را نمي

صفحه ٨٣

b(- onlar eylem+(y)a/e+ma/me+y+a/e+cak/cek+lar/ler mı/mi?بقيه eylem+(y)a/e+ma/me+y+a/e+cak/cek mı/mi+kişi eki?

:مانندgelemeyecek miyim? )نخواهم توانست بيايم؟(، gelemeyecek misin? )نخواهي توانست بيايي؟(،

gelemeyecek mi? )نخواهد توانست بيايد؟(، gelemeyecek miyiz? )نخواهيم توانست بياييم؟(،

gelemeyecek misiniz? )نخواهيدتوانست بياييد؟(، gelemeyecekler mi?)نخواهندتوانست بيايند؟.(

:مثالoturamayacak mıyız?Biz hiç böyle bir evde

)؟داشتچنين خانه اي نخواهيم هرگزما ( در چنين خانه اي نخواهيم توانست بنشينيم؟ هرگزما :مانند. است بعالوه يك عالمت سوال بايجانيآذردر olumsuzمشابه olumsuz soru ،)آ. ت(در : وجهت

gelemmeyeceğem? )نخواهم توانست بيايم؟(، gelemmeyeceksen? )نخواهي توانست بيايي؟(،

gelemmeyecek? )نخواهد توانست بيايد؟(، gelemmeyeceğik?)نخواهيم توانست بياييم؟(، gelemmeyeceksiz? )نخواهيدتوانست بياييد؟(، gelemmeyecekler?)نخواهندتوانست بيايند؟.(

:مثال

oturammayacağık?Biz hiç bele bir evde )؟داشتچنين خانه اي نخواهيم هرگزما ( در چنين خانه اي نخواهيم توانست بنشينيم؟ هرگزما

صفحه ٨۴

c(- eylem+(y)a/e+ma/me+dı/di+kişi eki٢ mı/mi? :مانند

gelemedim mi? )نتوانستم بيايم؟( ،gelemedin mi? )نتوانستي بيايي؟(، gelemedi mi? )نتوانست بيايد؟( ، gelemedik mi?)نتوانستيم بياييم؟(،

gelemediniz mi? )نتوانستيد بياييد؟( ، gelemediler mi?)نتوانستند بيايند؟.(

:مثالın mı?tanıyamadYirmi yıllık arkadaşını

؟را نتوانستي بشناسيم است كه رفيقيم وسال 20

. است بعالوه يك عالمت سوال بايجانيآذردر olumsuzمشابه olumsuz soru ،)آ. ت(در : توجه :مانند

gelemmedim? )نتوانستم بيايم؟( ،gelemmedin? )نتوانستي بيايي؟(، gelemmedi? )نتوانست بيايد؟( ،gelemmedik? )م بياييم؟نتوانستي(،

gelemmediz? )نتوانستيد بياييد؟( ،gelemmediler? )نتوانستند بيايند؟.(

:مثالtanıyammadın?Yirmi illik arkadaşıvı

؟را نتوانستي بشناسيم است كه رفيقيم وسال 20

صفحه ٨۵

d(- onlar eylem+(y)a/e+ma/me+mış/miş+lar/ler mı/mi? بقيه eylem+(y)a/e+ma/me+mış/miş mı/mi+kişi eki?

:مانندgelememiş miyim? )نتوانسته ام بيايم؟( ، gelememiş misin?)نتوانسته اي بيايي؟(،

gelememiş mi? )نتوانسته است بيايد؟( ، gelememiş miyiz?)نتوانسته ايم بياييم؟(، gelememiş misiniz? )نتوانسته ايدبياييد؟(،

gelememişler mi? )ايند؟نتوانسته اند بي.(

:مثالevlenememişler mi?hâlâ , Kaç yıldır nişanlılar

هنوز نتوانسته اند ازدواج كنند؟، نامزدندكه است يچند سال

:مانند. است بعالوه يك عالمت سوال بايجانيآذردر olumsuzمشابه olumsuz soru ،)آ. ت(در : توجهgelemmemişem? )نتوانسته ام بيايم؟(،

gelemmemişsen?/gelemmeyipsen?)نتوانسته اي بيايي؟(، gelemmemiş?/gelemmeyip? )نتوانسته است بيايد؟(،

gelemmemişik? )نتوانسته ايم بياييم؟(، gelemmemişsiz?/gelemmeyipsiz? )نتوانسته ايد بياييد؟(، gelemmemişler?/gelemmeyipler?)نتوانسته اند بيايند؟.(

:مثال

(evlenemmemişler?) evlenemmeyipler?hele , anlıdılarneçe ildir niş هنوز نتوانسته اند ازدواج كنند؟، نامزدندكه است يچند سال

صفحه ٨۶

e(- onlar eylem+(y)a/e+maz/mez+lar/ler mı/mi? بقيه eylem+(y)a/e+maz/mez mı/mi+kişi eki?

:ده نمودمي توان از فرمول زير نيز استفا، )ben( در اول شخص مفرد

eylem+(y)a/e+ma/me+m mı/mi? :مانند

gelemem mi?/gelemez miyim? )نمي توانم بيايم؟(، gelemez misin? )نمي تواني بيايي؟(،

gelemez mi? )نمي تواند بيايد؟(، gelemez miyiz? )نمي توانيم بياييم؟(،

gelemez misiniz? )نمي توانيد بياييد؟(، gelemezler mi? )وانند بيايند؟نمي ت.(

:مثال

çalışamaz mısın?Müzik dinleyerek ders موزيك نمي تواني درس بخواني؟به در حال گوش دادن

:مانند. است بعالوه يك عالمت سوال بايجانيآذردر olumsuzمشابه olumsuz soru ،)آ. ت(در : توجه

gelemmerem? )نمي توانم بيايم؟(، gelemmesen?/gelemmezsen?)نمي تواني بيايي؟(،

gelemmez? )نمي تواند بيايد؟(، gelemmerik? )نمي توانيم بياييم؟(،

gelemmesiz?/ gelemmezsiz? )نمي توانيد بياييد؟(، gelemmezler? )نمي توانند بيايند؟.(

:مثال

çalışammazsan? /çalışammasan?Müzik dinleyerek ders تواني درس بخواني؟ موزيك نمي به در حال گوش دادن

صفحه ٨٧

gereklilik kipi ------------------------------------------------------ صيغه وجوب

وجوب وقوع فعل را مي رساند olumlu/olumsuz-------------------------------------------- منفي/مثبت -1

eylem+(ma/me)malı/meli+kişi eki :مثال

etmeliyimKendime dikkat . günlerde sağlığım bozulduBu برسمبايد به خودم . خوب نيستسالمتيم وضع اين روزهاolmalıŞimdi otelde . Annem üç saat önce uçağa bindi

هتل باشددر االن بايد. شد هواپيما ساعت پيش سوار 3مادرم yımkalmamalırandevuma geç , Arkadaşıma söz verdim

قرارم نبايد دير برسم سربه دوستم قول دادم، konuşmamalıyızHastanede yüksek sesle

در بيمارستان، با صداي بلند نبايد حرف بزنيم

.نيز صادق است )آ. ت(فرمول فوق در : توجه

olumlu/olumsuz soru ----------------------------------------منفي /سوالي مثبت -2

eylem+(ma/me)malı/meli mı/mi+kişi eki :مثال

içmeli misin?Her sabah bu ilaçtan هر صبح از اين دارو بايد بخوري؟

yanıtlamalı mıyız?Anketteki bütün soruları تمام سواالت پرسشنامه را بايد جواب دهيم؟

görüşmemeli miyim?Sen onunla görüşmüyorsun diye bende و حرف نمي زني من هم نبايد حرف بزنم؟چون تو با ا

gitmemeli mi?Dişçiden korkuyor diye dişçiye سبب آنكه از دندان ساز مي ترسد نبايد به دندان ساز برود؟ه ب

صفحه ٨٨

اسـت بعـالوه يـك بايجـاني آذردر olumlu/olumsuzمشابه olumlu/olumsuz soru ،)آ. ت(در : توجه :مانند. عالمت سوال

:مثالiçmelisen?abah bu ilaçtan Her s

هر صبح از اين داروبايدبخوري؟yanıtlamalıyık?Anketteki bütün soruları

تمام سواالت پرسشنامه را بايدجواب دهيم؟görüşmemeliyem?Sen onnan görüşmürsen diye bende

چون تو با او حرف نمي زني من هم نبايد حرف بزنم؟getmemeli di?çiye Dişçiden korkur diye diş

سبب آنكه از دندان ساز مي ترسد نبايد به دندان ساز برود؟ه ب

gereklilik kullanımları ------------------------------------ كاربردهاي وجوب

1(-eylem+ma/me+iyelik eki gerek/lazım 2(-eylem+ma/me+iyelik eki gerek+zaman eki

.مي باشد) di،miş ،iyor ، ecek، er/ir،se(ي از موارد يك zaman ekiكه :مثال

etmen gerekiyorbana yardım , tek başıma taşıyamam, Bu masa ağır )بايد كمكم كني( است ضروريكمك كردنت به من ، بردارمتوانم به تنهايي نمي، سنگين است، اين ميز

3(-eylem+mak/mek gerek/lazım

:مثالolmak gerek/lazımesim yapabilmek için yetenekli İyi r

است ضروريستعد بودن م، نقاشي كردن خوب براي 4(-eylem+mak/mek gerek+zaman eki

.مي باشد) di ،miş ،iyor ،ecek ،er/ir ،se(يكي از موارد zaman ekiكه :مثال

gitmek gerekirOkula است ضروري ،به مدرسه رفتن

صفحه ٨٩

5(-eylem+mak/mek zorunda/mecburiyetinde+kişi eki eylem+mak/mek zorunda/mecburiyetinde değil+kişi eki

:مثالkatılmak mecburiyetindesinizSiz de bu akşam toplantıya

شما هم مجبور به شركت در جلسه هستيد ،عصرda değilimtoplamak zorunevi sabahtan , Misafirler akşam gelecek

صبح نيستم كردن خانه از مرتببه مجبور، آمد خواهند مهمانها عصر 6(-eylem+maya/meye mecbur+kişi eki

:مثال gitmeye mecburumOkula به مدرسه رفتن هستممجبور

7(-eylem+mak/mek zorunda kal+zaman eki+kişi eki

.مي باشد) dı ،mış ،ıyor ،acak ،ar/ır ،sa(يكي از موارد zaman ekiكه :مثال

zorunda kalacağımKabul etmekمجبور به قبول كردن خواهم شد

گردند نيز از فرمول غير از اينكه بعضي از فرمولهاي فوق استفاده مي )آ. ت(در : توجهgerek istek kipi شود مانند استفاده مي بايجانيآذردر:

rek gedesengeOkulaمدرسه بروي بايد به :گردد مانند نيز استفاده مي gerek dilek/istek kipinin hikayesiو همچنين از فرمول

gerek yazaydımبايد مي نوشتم

صفحه ٩٠

işteşlik eylemi --------------------------------------------------فعل مشاركت

eylem+(u/ü/ı/i)ş :درو در يكي از دو مفهوم زير به كار مي

:مانند) karşılıklı( متقابل عمل در مفهوم -)الف çarpıştıdar yolda , İki arabaدند تصادف كردر راه باريك ، دو ماشين

kucaklaştılarAnneyle çocuk hasretleبغل كردند را حسرت همديگر بچه با و مادرbakıştılar tutuşupSevgililer şarkının sonuna kadar el ele

مديگر نگاه كردنده دست در دست گرفته به ،تا آخر ترانه ،معشوقين atıştılarHalk ozanları salondaدر سالن مشاعره كردند ،)عاشقها( شاعران خلق

:مانند) birlikte( به اتفاقعمل در مفهوم -)ب

uçuştuKuşlarهم پروازكردند پرنده ها باçıştıkaDeprem anında okuldaki öğrenciler dışarı

دانش آموزان مدرسه بيرون دويدند ،در لحظه زلزله

:دارند مانند) مشاركت( işteşlikدرست مي شوند نيز مفهوم ad+laş/leşبعضي از فعلهايي كه از: توجه telefonlaşıyoruzOnunla her gün نيمزمي حرف يبا او هر روز تلفن

istiyor ektuplaşmakmO benimle كند خواهد با من مكاتبه او ميdertleşirİki arkadaş sık sık bir araya gelip

دل مي كنند و درد همديگر را زيارتيكجا در امرتب ،دوست دوrandevulaştıkAhmet Beyle saat ikide buluşmak üzere

قرار گذاشتيم ،2آقا احمد به شرط ديدار در ساعت با

:ندارند مانند işteşlikدرست مي شوند مفهوم ad+laş/leşبعضي از فعلهايي كه از: توجه güzelleşmekزيباشدن ، sakinleştiآرام شد ، iyileştiخوب شد

olgunlaşmak, yetişmekرسيدن، sertleşmekسفت شدن

.نيز صادق است )آ. ت(موارد فوق همه در : توجه

صفحه ٩١

istek kipinin hikayesi -------------------------- فعل حكايتي صيغه خواست

olumlu----------------------------------------------------------------- مثبت -1eylem+(y)a/e+y+dı/di+kişi eki٢

.نيز فرمول دقيقا مثل فوق است )آ. ت(در : توجهمراجعـه ( خواهد بـود بايجانيرآذدر 2در فرمول، مربوط به ضماير شخصي متصل نوع ، kişi eki٢بديهي است كه

)Kişi ekleriبه بخش .استفاده مي گردد نيز از اين صيغه )dilek kipinin hikayesi(بجاي صيغه آرزوي حكايتي معموال )آ. ت(در olumsuz ---------------------------------------------------------------منفي -2

eylem+ma/me+y+a/e+y+dı/di+kişi eki٢ .نيز فرمول دقيقا مثل فوق است )آ. ت(در : توجه

مراجعـه ( خواهد بـود بايجانيآذردر 2در فرمول، مربوط به ضماير شخصي متصل نوع ، kişi eki٢بديهي است كه )Kişi ekleriبه بخش

.استفاده مي گردد هنيز از اين صيغ )dilek kipinin hikayesi(بجاي صيغه آرزوي حكايتي معموال )آ. ت(در olumlu soru ----------------------------------------------------------سوالي مثبت -3

eylem+(y)a/e mı/mi+y+dı/di+kişi eki٢? .است بعالوه يك عالمت سوال بايجانيآذردر olumluمشابه olumlu soru، )آ. ت(در : توجه

صفحه ٩٢

olumsuz soru -------------------------------------------------------- سوالي منفي -4eylem+ma/me+y+a/e mı/mi+y+dı/di+kişi eki٢?

.است بعالوه يك عالمت سوال بايجانيآذردر olumsuzمشابه olumsuz soru، )آ. ت(در : توجه :يك مثال كلي

olumlu olumsuz olumlu soru olumsuz soru

ben gideydim gitmeyeydim gide miydim? gitmeye miydim?sen gideydin gitmeyeydin gide miydin? gitmeye miydin?o gideydi gitmeyeydi gide miydi? gitmeye miydi?biz gideydik gitmeyeydik gide miydik? gitmeye miydik?siz gideydiniz gitmeyeydiniz gide miydiniz? gitmeye miydiniz?onlar gideydiler gitmeyeydiler gide miydiler? gitmeye miydiler?

،)مـي رفتـيم (gideydik ، )مـي رفـت ( gideydi ،)مي رفتي(gideydin ، )مي رفتم( gideydimمثال كه

gideydiniz )مي رفتيد( ،gideydiler )ميشود) مي رفتند.

صفحه ٩٣

dilek kipi ----------------------------------------------------------------- صيغه آرزو

.آرزوي وقوع فعل را مي رساند

olumlu/olumsuz--------------------------------------------------------منفي /مثبت -1eylem+(ma/me)sa/se+kişi eki٢

:مثالyaşasalarKeşke bütün insanlar barış içinde

زندگي كنند و آرامش كاش همه انسانها در صلحbitseArtık bu soğuk kış günleri

وزهاي سرد زمستاني تمام بشودكاش ديگر اين رbozulmasada sinirlerim karşılaşmasamKeşke onunla her gün

اعصابم خراب نشود او مواجه نشوم تا با روز كاش هرölmeseKeşke insanlar açlıktan

كاش انسانها از گرسنگي نميرند

. گـردد اسـتفاده مـي ، بايجـاني آذر در )istek kipi(صـيغه خواسـت از، اين صيغه جايه بمعموال )آ. ت(در : توجه :مانند

yaşayalarKaşki bütün insanlar barış içinde زندگي كنند و آرامش كاش همه انسانها در صلح

biteArtık bu soğuk kış günleri كاش ديگر اين روزهاي سرد زمستاني تمام بشود

zulmayaboki sinirlerim karşılaşmayamKaşki onnan her gün اعصابم خراب نشود او مواجه نشوم تا با روز كاش هر

ölmeyeKaşki insanlar açlıktan كاش انسانها از گرسنگي نميرند

صفحه ٩۴

olumlu/olumsuz soru -------------------------------------- منفي /سوالي مثبت -2olumlu/olumsuz mı/mi?

:مثال?gitsem micaba bugün sinemaya A

نه؟. امروز به سينما برومكاش konuşsak mı?Bu konuyu aysel’le bir kere daha

نه؟. ديگر با آيسل صحبت كنيم اين موضوع را يك باركاش gitmesek mi?bu yaz , Her yaz yaylaya çıkıyoruz

نه؟. كاش اين تابستان نرويم، هرتابستان به ييالق مي رويمçağırmasam mı?ders çalışmak için eve Arkadaşımı . Çok yorgunum

نه؟. كاش دوستم رابراي درس خواندن به خانه دعوت نكنم. خيلي خسته ام

اسـت بعـالوه يـك بايجـاني آذردر olumlu/olumsuzمشابه olumlu/olumsuz soru، )آ. ت(در : توجه .عالمت سوال

صفحه ٩۵

dilek kipinin hikayesi -------------------------------- فعل حكايتي صيغه آرزو

olumlu/olumsuz-------------------------------------------------------- منفي/مثبت -1eylem+(ma/me)sa/se+y+dı/di+kişi eki٢

:ميتوان از فرمول زير نيز استفاده نمود )onlar( در سوم شخص جمع: توجه

eylem+(ma/me)sa/se+lar/ler+dı/di :مثال

içseydikda olsaydısıcak bir çay , Hava çok soğuk كاش يك چايي گرم مي بود تا مي خورديم، است خيلي سرد هوا

gitseydikKeşke zamanında doktora . Hastalığım çok ilerledi دكتر مي رفتيم ،موقعبه كاش . )بدتر شد( بيماريم خيلي پيشروي كرد

etmeselerdiKeşke öğrenciler sınıfta kavga كردند نمي كالس دعوا در كاش دانشجوها

، بايجـاني آذردر )istek kipinin hikayesi( صيغه خواست حكايتياز، اين صيغه بجايمعموال )آ. ت(در: توجه

:استفاده مي گردد مانندiçeydikda olaydısıcak bir çay , Hava çok soğuk

د تا مي خورديمكاش يك چايي گرم مي بو، است خيلي سرد هواgedeydikKaşki zamanında doktora . Hastalığım çok ilerledi

دكتر مي رفتيم ،موقعبه كاش . )بدتر شد( بيماريم خيلي پيشروي كردetmeyeydilerKaşki öğrenciler sınıfta kavga

كردند نمي كالس دعوا در كاش دانشجوها

صفحه ٩۶

olumlu/olumsuz soru -------------------------------------- منفي /سوالي مثبت -2eylem+(ma/me)sa/se mı/mi+y+dı/di+kişi eki٢?

:ميتوان از فرمول زير نيز استفاده نمود )onlar( در سوم شخص جمع: توجهeylem+(ma/me)sa/se+lar/ler mı/mi+y+dı/di?

:مثالetse miydiniz?Daveti kabul . Ayıp oldu

نه؟. را قبول مي كرديدكاش دعوت . شد بدetse miydik?Hiç değilse bir kahve ikram . Misafiri çok iyi ağırlayamadık

نه؟. ديمداقهوه مي يكحداقل كاش .مهمان خيلي خوب پذيرايي كنيم نتوانستيم ازsormasa mıydın?Bu kadar zor soru . Bu soruyu hiç kimse anlamadı نه؟. نمي پرسيدي يسوال سخت كاش اين قدر. ميداين سوال را هيچ كس نفهgelmese miydim?Buraya hiç hâlâ bir balık bile tutamadım., Akşam oldu

نه؟. نمي آمدم كاش اينجا اصال. نتوانستم بگيرم هم ماهي دانه هنوز يك، شد عصر

اسـت بعـالوه يـك انيبايجـ آذردر olumlu/olumsuzمشابه olumlu/olumsuz soru، )آ. ت(در : توجه .عالمت سوال

صفحه ٩٧

dönüşlü eylem ------------------------------------- )مرجوعي( فعل بازگشتي

özne eylem+(u/ü/ı/i)n .گردد در اين نوع فعل، نتيجه كار به خود فاعل باز مي

.يكي است) nesne( ومفعول )özne( مفعول ندارند در اصل فاعل) geçişsiz( اين افعال به خاطرالزم بودن :استفاده مي گردد مانند özne kendini eylemاين فرمول در اصل بجاي فرمول

kurulanıyorHanım Filiz Filiz Hanım kendini kuruluyor خودش را خشك مي كند ،خانم فلز

saklanıyor Hırsız Hırsız kendini saklıyor مي كند مخفيخودش را ،ددز

:مثالها

giyindive yıkandısonra sevindive süslendi Ayşe سپس خودش را شست و لباس پوشيد شد شادعايشه آرايش كرد و

dövündüdizlerine vurarak , Kadın زدن به زانوهايش خودزني كرد با، زن

sarındıÜşümemek için battaniyeye sımsıkı را خيلي محكم با پتو پيچاند شسردش نشود خود براي اينكه

.همانطوريكه در مثالهاي فوق مشاهده مي شود فاعل و مفعول يكي است :يادآوري

:باشند مانند) edilgen( ممكن است كه افعال ساخته شده به فرم فوق بازگشتي نبوده بلكه فعل مجهول: توجه nmişsiliYerler iyice ست حسابي پاك شده ا ،زمين :مثال

edilgen eylem)( taşındıEşyalar başka bir eve به يك خانه ديگر حمل شدند ،اشيا

dönüşlü eylem)( taşındıDayım yeni evine به خانه جديدش اسباب كشي كرد ،دايي ام

صفحه ٩٨

:مانند. نيز مي شوند) geçişli ( متعدي، بندرت افعال بازگشتي: توجهlandısırtÇocuk koskoca çuvalı

بزرگ را كول كرد خيليگوني ، بچه .مي باشد )çuval ،)belirtili nesneدر مثال فوق

takındıkolyeler , Ayşe küpeler به خودش بست را گردن بندها و عايشه گوشواره ها

.مي باشد )küpeler, kolyeler ،)belirtisiz nesneدر مثال فوق

:استفاده مي شود مانند L از nازگشتي بجاي براي ساختن فعل ب، در بعضي افعال: توجهserilmek )دراز كشيدن( ،dikilmek )راست ايستادن( ،eğilmek )خم شدن( ،katılmak ) شركت كـردن( ،

koyulmak )شروع كردن( ،çekilmek )كناررفتن( ،açılmak )درددل كردن، جان گرفتن( :مثال

zorundasın eğilmekKapıdan geçerken ر از در، مجبور به خم شدن هستيموقع عبو

koyuldularSabah erkenden jeple yola صبح زود با جيپ به راه افتادند

.نيز صادق است )آ. ت(موارد فوق همه در : توجه

صفحه ٩٩

şart kipi ------------------------------------------------------------------ صيغه شرط .دهد خبر مي از وقوع فعل به صورت مشروط

:مي باشد يعني dilek kipiنحوه درست كردن آن دقيقا مانند eylem+(ma/me)sa/se+kişi eki٢

:مثالbahçeli bir ev alırım olsaParam

يك خانه باغ دار مي خرم ،اگر پول داشته باشمçocukluk arkadaşımızı görürüz gitsekMemleketimize

بچگي مان را مي بينيمدوران دوست ،اگر به شهرمان برويمher gün yüzlerce kaza olur etmeseSürücüler trafik kurallarına dikkat

افتد اتفاق ميروز صدها تصادف هر ،نكنند توجهرانندگان به قوانين ترافيك اگر

.صيغه شرط دقيقا مانند فوق است نيز )آ. ت(در : توجه

صفحه ١٠٠

şart ad tümcelerinde ------------------------------- شرط در جمالت اسمي

1-ad/sıfat+sa/se+kişi eki٢ :مثال

?neden onu hiç aramıyorsun Ahmet’seEn iyi arkadaşın ؟چرا به او اصال زنگ نمي زني ،اگر بهترين دوستت احمد است

biraz bekle de anneme çiçek alayım güzelseÇiçekler كمي منتظرباش تا براي مادرم گل بخرم ،گلها زيبايند اين اگر 2-ad/sıfat değil+se+kişi eki٢

:مثالyürüyelim uzak değilseGideceğimiz yer

پياده برويم ،اگر جايي كه خواهيم رفت دور نيستarabayla biraz daha gezelim yorgun değilsenÇok

كمي بيشتر با ماشين بگرديم ،اگر خيلي خسته نيستي 3-ad+da/de+y+sa/se+kişi eki٢

:مثالbu akşam onu ziyarete gidelim evdeyseeğer , Ayşe’ye telefon et

برويم شعصر به زيارت ،خانه باشددر اگر ، به عايشه تلفن كنtelefon edelim bize de ekmek alsın marketteyseMehmet

نان بخرد ما هم تا برايتلفن كنيم ،اگر محمد در فروشگاه است

صفحه ١٠١

4-ad+da/de değil+se+kişi eki٢ ad+da/de yok+sa+kişi eki٢

:مثالnerede? (yoksa) evde değilseÇocuk

كجاست؟ ،پس دراگر بچه در خانه نيستokula geç gidelim dokuzda değilseBugün ders saat

دير به مدرسه برويم ، نيست 9امروز در ساعت كالساگر mutlaka evdedir (yoksa) işte değilseen Sel

حتما در خانه است ،نيست كار اگر سلن سر

از kişi eki٢كه در اين صـورت بـه جـاي ( ودنماستفاده sa/se بدون ذكر eğerاز مي توان )آ. ت(در : توجهkişi eki مانند )گردد در آذربايجاني استفاده مي: eriyeky uzak değilgedeceğimiz yer Eğer

پياده برويم ،اگر جايي كه خواهيم رفت دور نيست

şart kipinin hikayesi -------------------------------- شرطفعل حكايتي صيغه

:مي باشد يعني dilek kipinin hikayesiنحوه درست كردن آن دقيقا مانند eylem+(ma/me)sa/se+y+dı/di+kişi eki٢

:مانندgitseydim )مي رفتم اگر( ،gitseydin )اگر مي رفتي( ،gitseydi )اگر مي رفت(، gitseydik )اگر مي رفتيم( ،gitseydiniz )اگر مي رفتيد( ،gitseydiler )اگر مي رفتند(

.نيزصيغه شرط دقيقا مانند فوق است )آ. ت(در : توجه

مراجعـه ( خواهد بـود بايجانيآذرر د 2در فرمول، مربوط به ضماير شخصي متصل نوع ، kişi eki٢بديهي است كه :مانند) Kişi ekleriبه بخش

getseydim )اگر مي رفتم( ،getseydin )اگر مي رفتي( ،getseydi )اگر مي رفت(، getseydik )اگر مي رفتيم( ،getseydiz )اگر مي رفتيد( ،getseydiler )اگر مي رفتند(

صفحه ١٠٢

koşul bileşik zamanı -------------------------------------- زمان تركيبي شرطي

:)şimdiki zaman koşulu( زمان حال شرطي -1eylem+u/ü/ı/i+yor+sa+kişi eki٢

eylem+mu/mü/mı/mi+yor+sa+kişi eki٢ :مانند

gidiyorsam )اگر مي روم( ،gidiyorsan )اگر مي روي( ، gidiyorsa)اگر مي رود(، gidiyorsak )اگر مي رويم( ،gidiyorsanız )اگر مي رويد(،

gidiyorsalar/gidiyorlarsa )اگر مي روند( :مثال

şemsiyenizi alın yağıyorsaYağmur چترتان را برداريد ،باران مي بارد اگر

:)geniş zaman koşulu( زمان مضارع شرطي -2

:مثبت -)الفeylem+(a/e/u/ü/ı/i)r+sa/se+kişi eki٢

:مانندgidersem )اگر مي روم( ،gidersen )اگر مي روي( ، giderse)اگر مي رود(، gidersek )اگرمي رويم( ، giderseniz)اگرمي رويد(،

giderseler/giderlerse)اگرمي روند( :مثال

pikniğe gideriz olursaHafta sonu hava güzel به پيكنيك مي رويم) باشد( آخر هفته اگر هوا خوب مي باشد

صفحه ١٠٣

:منفي -)ب

:مانندgitmesem )اگر نمي روم( ،gitmezsen )اگر نمي روي( ،gitmezse )اگر نمي رود(، gitmesek )اگر نمي رويم( ،gitmezseniz )اگر نمي رويد(،

gitmezseler/gitmezlerse)اگر نمي روند( :مثال

sabah erken kalkamazsın yatmazsanerken , Akşam صبح زود نمي تواني بلند شوي، )نخوابي( اگر زود نمي خوابي، عصر

:)gelecek zaman koşulu( زمان آينده شرطي -3

eylem+(y)a/e+cak/cek+sa/se+kişi eki٢ eylem+ma/me+y+a/e+cak/cek+sa/se+kişi eki٢

:مانندgideceksem )اگرخواهم رفت( ،gideceksen )اگرخواهي رفت(،

gidecekse )اگرخواهد رفت( ،gideceksek )اگرخواهيم رفت(، gidecekseniz )اگرخواهيدرفت( ،gidecekseler/gideceklerse )اگرخواهندرفت(

:مثالhazırlanmalısın geleceksenSen de bizimle

ما خواهي آمد بايد حاضر بشوي هم با اگر تو

ben/biz eylem+ma/me+sa/se+kişi eki٢ sen/siz eylem+ma/me/maz/mez+sa/se+kişi eki٢ o/onlar eylem+maz/mez+sa/se+kişi eki٢

صفحه ١٠۴

:)belirli geçmiş zaman koşulu( زمان گذشته صريح شرطي -4eylem+du/dü/dı/di+y+sa/se+kişi eki٢

eylem+ma/me+dı/di+y+sa/se+kişi eki٢ :مانند

gittiysem )اگر رفتم( ،gittiysen )اگررفتي( ،gittiyse )اگر رفت( ،gittiysek ) اگـررفتيم( ،gittiyseniz )اگررفتند( gittiyseler، )اگررفتيد(

:مثالdiğer konuya geçelim anladıysanızBu konuyu iyice

برويم بعديبه موضوع ،اگر حسابي اين موضوع را فهميديد :)belirsiz geçmiş zaman koşulu( زمان گذشته غير صريح شرطي -5

eylem+muş/müş/mış/miş+sa/se+kişi eki٢ eylem+ma/me+mış/miş+sa/se+kişi eki٢

:مانندgitmişsem )اگر رفته ام( ، gitmişsen)اگررفته اي( ،gitmişse ) اگر رفته اسـت( ، gitmişsek) اگررفتـه

)اگررفته اند( gitmişseler/gitmişlerse،)اگررفته ايد( gitmişseniz، )ايم :مثال

ocağı kapat pişmişseeğer , Kızım yemeğe bak اجاق را خاموش كن است اگر پخته، ه غذا نگاه كندخترم ب

):gereklilik zaman koşulu( زمان وجوب شرطي -6

eylem+(ma/me)malı/meli+y+sa/se+kişi eki٢ :مانند

gitmeliysem )اگربايــدبروم( ،gitmeliysen )اگربايــدبروي( ،gitmeliyse )اگربايــدبرود( ،gitmeliysek )اگربايدبروند( gitmeliyseler، )اگربايدبرويد(gitmeliyseniz ، )اگربايدبرويم(

صفحه ١٠۵

hikaye bileşik zamanı ---------------------------------- زمان تركيبي حكايتي

.شود در اين نوع افعال،سخن از جانب خود شخص نقل مي :)şimdiki zaman hikayesi( حكايتيزمان حال -1

eylem+u/ü/ı/i+yor+du+kişi eki٢ :انندم

gidiyordum )مي رفتم( ، gidiyordun)مي رفتي( ،gidiyordu )مي رفت( ، gidiyorduk )مي رفتيم( ،gidiyordunuz )مي رفتيد( ،

gidiyordular/gidiyorlardı )مي رفتند(

:خواهد بودنيز فرمول فوق با اندكي تغيير بصورت زير )آ. ت(در : توجهeylem+(y)u/ü/ı/i+r+du/dü/dı/di+kişi eki٢

:)geniş zaman hikayesi( حكايتيزمان مضارع -2

eylem+(a/e/u/ü/ı/i)r+du/dü/dı/di+kişi eki٢ :مانند

giderdim )مي رفتم( ،giderdin )مي رفتي( ،giderdi )مي رفت( ، giderdik )مي رفتيم( ، giderdiniz)مي رفتيد( ،giderdiler/giderlerdi )مي رفتند(

:خواهد بودنيز فرمول فوق با اندكي تغيير بصورت زير )آ. ت(در : توجه

eylem+(y)a/e+r+dı/di+kişi eki٢

صفحه ١٠۶

:)gelecek zaman hikayesi( حكايتيزمان آينده -3eylem+(y)a/e+cak/cek+dı/di+kişi eki٢

:مانندgidecektim )بنا بود بروم، بايد مي رفتم، مي خواستم بروم( ، gidecektin)بنا بود بروي، روي، بايد مي رفتيمي خواستي ب(،

gidecekti )بنا بود برود، مي خواست برود، بايد مي رفت(، gidecektik )بنا بود برويم، مي خواستيم برويم، بايد مي رفتيم(،

gidecektiniz )بنا بود برويد، مي خواستيدبرويد، بايد مي رفتيد(، gidecektiler/gideceklerdi )بنا بود بروند، ايد مي رفتندمي خواستندبروند، ب(

.دقيقا مانند فوق است نيز فرمول )آ. ت(در : توجه

:)belirli geçmiş zaman hikayesi( حكايتي زمان گذشته صريح -4

eylem+du/dü/dı/di+y+du/dü/dı/di+kişi eki٢ :مانند

gittiydim،gittiydin ،gittiydi ،gittiydik ،gittiydiniz ،gittiydiler .استفاده نمي شود زيادمورد فوق )آ. ت(در : وجهت :)belirsiz geçmiş zaman hikayesi( حكايتي يا ماضي بعيد زمان گذشته غير صريح -5

eylem+muş/müş/mış/miş+du/dü/dı/di+kişi eki٢ :مانند

gitmiştim )رفته بودم( ،gitmiştin )رفته بودي( ، gitmişti)رفته بود( ، gitmiştik )ته بوديمرف( ، gitmiştiniz)رفته بوديد( ، gitmiştiler/gitmişlerdi)رفته بودند(

.فرمول دقيقا مانند فوق است نيز )آ. ت(در : توجه

صفحه ١٠٧

):gereklilik zaman hikayesi(حكايتي زمان وجوب -6eylem+malı/meli+y+dı/di+kişi eki٢

:مانندgitmeliydim )بايدمي رفتم( ،gitmeliydin )دمي رفتيباي( ،

gitmeliydi )بايدمي رفت( ،gitmeliydik )بايدمي رفتيم(، gitmeliydiniz )بايدمي رفتيد( ، gitmeliydiler)بايدمي رفتند(

.فرمول دقيقا مانند فوق است نيز )آ. ت(در : توجه :)istek kipinin hikayesi( خواست حكايتيصيغه -7

.قبال گفته شده است :)şart/dilek kipinin hikayesi( وي حكايتيآرز/شرطصيغه -8

.قبال گفته شده است

rivayet bileşik zamanı ------------------------------------روايتيزمان تركيبي

.شود در اين نوع افعال،سخن از جانب شخص ديگري نقل مي :)şimdiki zaman rivayeti( يتيزمان حال روا -1

eylem+u/ü/ı/i+yor+muş+kişi eki :مانند

gidiyormuşum )مي رفته ام( ،gidiyormuşsun )مي رفته اي( ، gidiyormuş )مي رفته( ،gidiyormuşuz )مي رفته ايم( ،

gidiyormuşsunuz )مي رفته ايد( ،gidiyormuşlar/gidiyorlarmış )مي رفته اند(

:واهد بودخنيز فرمول فوق با اندكي تغيير بصورت زير )آ. ت(در : توجهeylem+(y)u/ü/ı/i+r+muş/müş/mış/miş+kişi eki

صفحه ١٠٨

:)geniş zaman rivayeti( يتيزمان مضارع روا -2eylem+(a/e/u/ü/ı/i)r+muş/müş/mış/miş+kişi eki

:مانندgidermişim )مي رفته ام( ،gidermişsin )مي رفته اي( ،gidermiş )مي رفته( ، gidermişiz )مي رفته ايم( ،gidermişsiniz )مي رفته ايد( ،

gidermişler/giderlermiş )مي رفته اند(

:خواهد بودنيز فرمول فوق با اندكي تغيير بصورت زير )آ. ت(در : توجهeylem+(y)a/e+r+mış/miş+kişi eki

:)gelecek zaman rivayeti(زمان آينده روايتي -3

eylem+(y)a/e+cak/cek+mış/miş+kişi eki :مانند

gidecekmişim )بنا بوده بروم، بايد مي رفته ام، مي خواسته ام بروم( ، gidecekmişsin )بنا بوده بروي، بايد مي رفته اي، مي خواسته اي بروي( ،

gidecekmiş )بنا بوده برود، بايد مي رفته، مي خواسته برود( ، gidecekmişiz )رويمبنا بوده ب، بايد مي رفته ايم، مي خواسته ايم برويم( ،

gidecekmişsiniz )بنا بوده برويد، بايد مي رفته ايد، مي خواسته ايدبرويد( ، gidecekmişler/gideceklermiş )بنا بوده بروند، بايد مي رفته اند، مي خواسته اندبروند(

.فرمول دقيقا مانند فوق است نيز )آ. ت(در : توجه

:)belirsiz geçmiş zaman rivayeti( يتيروا زمان گذشته غير صريح -4

eylem+muş/müş/mış/miş+muş/müş/mış/miş+kişi eki :مانند

gitmişmişim )رفته بوده ام( ،gitmişmişsin )رفته بوده اي( ، gitmişmiş)رفته بوده( ، gitmişmişiz )رفته بوده ايم( ،gitmişmişsiniz )رفته بوده ايد( ،

gitmişmişler/gitmişlermiş )ندرفته بوده ا(

.فرمول دقيقا مانند فوق است نيز )آ. ت(در : توجه

صفحه ١٠٩

):gereklilik zaman rivayeti( يتيزمان وجوب روا -5eylem+malı/meli+y+mış/miş+kişi eki

:مانندgitmeliymişim )بايدمي رفته ام( ،gitmeliymişsin )بايدمي رفته اي( ،

gitmeliymiş )بايدمي رفته( ،gitmeliymişiz )مي رفته ايمبايد( ، gitmeliymişsiniz )بايدمي رفته ايد( ،gitmeliymişler )بايدمي رفته اند(

.فرمول دقيقا مانند فوق است نيز )آ. ت(در : توجه

:)istek kipinin rivayeti( يتيخواست رواصيغه -6

eylem+(y)a/e+y+mış/miş+kişi eki :مانند

gideymişim )مي رفته ام( ،gideymişsin )مي رفته اي( ،gideymiş )مي رفته(، gideymişiz )مي رفته ايم( ،gideymişsiniz )مي رفته ايد( ،

gideymişler)مي رفته اند(

.دقيقا مانند فوق است نيز فرمول )آ. ت(در : توجه )şart/dilek kipinin rivayeti( يتيآرزوي روا/شرطصيغه -7

eylem+sa/se+y+mış/miş+kişi eki :مانند

gitseymişim )كاش مي رفته ام/اگر( ، gitseymişsin)كاش مي رفته اي/اگر( ، gitseymiş )كاش مي رفته/اگر( ،gitseymişiz )كاش مي رفته ايم/اگر( ،

gitseymişsiniz )كاش مي رفته ايد/اگر( ،gitseymişler )كاش مي رفته اند/اگر(

.استفاده مي گردد، بايجانيآذر در يتيغه خواست رواصي از، اين صيغه جايه بمعموال )آ. ت(در : توجه

صفحه ١١٠

ettirgen ------------------------ oldurgan, ettirgen eylemو oldurgan فعل

1-oldurgan : كند بر وادار نمودن به شدن كاري، داللت مي .

geçişsiz eylem+t/ut/üt/ıt/itgeçişsiz eylem+r/ur/ür/ır/ir/ar/ergeçişsiz eylem+dur/dür/dır/dir

.تبديل مي شود) geçişli( به فعل متعدي )geçişsiz( كه با اين كار فعل الزم .در اينگونه افعال، فاعل، كار را خودش انجام مي دهد

:مانند geçişsiz eylem+t/ut/üt/ıt/it -)الف

geçişsiz oldurganuyu بخواب uyut بخوابانsark آويزان شو sarkıt آويزان كنkork بترس korkut بترسانkoku َندبگ kokut ندانبگَürk بترس ürküt بترسانak جاري شو akıt جاري كنazal كم شو azalt كم كنotur بنشين oturt بنشان

:مثال sarkıttıArkadaşları itfaiyeciyi kuyuya sarktıİtfaiyeci kuyuya

آتش نشان به چاه آويزان شد دوستانش آتش نشان را به چاه آويزان كردند azaltacakfakirlerin sayısını Yeni ekonomik model, azalacakFakirlerin sayısı

شد واهدفقيران كم خ تعداد كرد كم خواهد تعداد فقيران را، مدل اقتصادي جديد uyuttumÇocuğu ben بچه را من خواباندم

.دقيقا مانند فوق است نيز فرمول )آ. ت(در : توجه

صفحه ١١١

:مانند geçişsiz eylem+r/ur/ür/ır/ir/ar/er -)ب

geçişsiz oldurganyat بخواب yatır بخوابانdüş بيافت düşür بيندازbit تمام شو bitir تمام كنçık وخارج ش çıkar خارج كنkop َنده شوك kopar نبكَ

:مثال düşürdünSen kalemi düştüKalem

قلم افتاد تو قلم را انداختي bitirdiÖğretmen dersi tibitDers

درس تمام شد معلم درس را تمام كرد çıkardıÖğretmen Öğrenciyi sınıftan çıktıÖğrenci sınıftan

دانشجو از كالس خارج شد معلم دانشجو را از كالس اخراج كرد ırdımyatÇocuğu ben بچه را من خواباندم

استفاده نيز kopartاز koparو بجاي çıkartاز çıkarبكار مي رود ولي مثال بجاي اين مورد )آ. ت(در : توجه

.مي شود :مانند geçişsiz eylem+dur/dür/dır/dir -)ج

geçişsiz oldurgangül بخند güldür بخندانöl بمير öldür شبُك

:مثال güldürdümÇocuğu güldüÇocuk

بچه خنديد بچه را خنداندم

.دقيقا مانند فوق است نيز فرمول )آ. ت(در : توجه

صفحه ١١٢

2-ettirgen : كند بر وادار نمودن به انجام كاري، داللت مي.

geçişli eylem+t/ut/üt/ıt/itgeçişli eylem+r/ur/ür/ır/irgeçişli eylem+dur/dür/dır/dir

.رود درجه متعدي بودنش باال مي و شود تبديل مي) geçişli( كه با اين كار فعل متعدي دوباره به فعل متعدي .فاعل، كار را خودش انجام نمي دهد، در اينگونه افعال

:مانندgeçişli eylem+t/ut/üt/ıt/it -)الف

geçişli ettirgenyıka بشور yıkat دشورده ببtemizle تميز كن temizlet دتميز كنبدهdinle بشنو dinlet كننيدشنمجبور به

:مثال temizlettiAnnesi Selin’e evi temizlediSelin evi

نه را تميز كردسلين خا ردك سلين تميزداد مادرش خانه را dinletiyorÖğretmen çocuklara müzik dinliyorÇocuklar sınıfta müzik

بچه ها دركالس موزيك گوش مي دهند دميكنموزيك نيدشنرا مجبور به معلم بچه ها yıkattımArabayı ستند شدادم ماشين را

.دقيقا مانند فوق است نيز فرمول )آ. ت(در : توجه

:مانند geçişli eylem+r/ur/ür/ır/ir -)ب

geçişli ettirgeniç بخور içir بخوران

:مثال içirdimÇocuklara süt به بچه ها شير خوراندم

.استفاده مي شودنيز içirtاز içirاين مورد بكار مي رود ولي مثال بجاي )آ. ت(در : توجه

صفحه ١١٣

:مانندgeçişli eylem+dur/dür/dır/dir -)ج

geçişli ettirgenye بخور yedir بخورانde بگو dedir مجبور به گفتن كنyaz بنويس yazdır كننتشمجبور به نوaç كنباز açtır دكنبازبده

:مثال yazıyorÖğrenciler kompozisyon دانشجوها انشا مي نويسند

yazdırıyorencilere kompozisyon Öğretmen öğr نويسنداالن ب داد دانشجوها انشابه معلم açtıracakMüdür görevliye kapıyı açacakGörevli kapıyı

كرد خواهد باز را در مامور كند مامور بازداد كه مدير در را

ـ و yedirtاز yedirجـاي ه رود ولي مثال ب كار ميه اين مورد ب )آ. ت(در : توجه نيـز dedirtاز dedirجـاي ه ب .شود استفاده مي

:تبديل نمود ettirgenرا نيز به oldurganمي توان افعال : توجه

geçişsiz oldurgan ettirgenöl بمير öldür شبُك öldürt دشكُده ببyat yatır بخواب نبخوابا yatırt دبخوابانبده

.ساخته و درجه متعدي بودنش را باال برد ettirgenدوباره ettirgenمي توان از فعل : توجه

geçişli ettirgen ettirgenkır kırdır بشكن كندشده بب kırdırt كندشده كه او هم بدهد كه ببoku okut بخوان دبخوانبده okuttur خواندده كه او هم بدهد كه بب

صفحه ١١۴

edilgen eylem -------------------------------------------------------- فعل مجهول

eylem+ul/ül/ıl/il/un/ün/ın/in/n مشخص مـي )چه فعل؟/كه( ?kim/ne eylem كه فاعل دارد و فاعل در جواب )etken( بر خالف فعل معلوم

.فاعل پيدا نمي شود ،گردد در فعل مجهولنيـز ) belirtisiz nesne( شود مفعول بي عالمـت گفته مي )?kim/ne eylem( ته آن چيزي كه در جوابالب، )işten etkilenen(تواند باشد كه اگر اين جواب، كننده كار باشد فاعل و اگر تحت تاثير كار انجام شده باشد مي

.مفعول است

:مثالlli değil)döken be( döküldüBuz olmasın diye yollara tuz

)مشخص نيست ،ريزنده( به راهها نمك ريخته شد ،بعلت اينكه يخ نبنددaçıklayan belli değil)( açıklandıSınav sonuçları

)مشخص نيست ،اعالم كننده( نتايج امتحان اعالم شدatayan belli değil)( atanmışAnadolu’nun ücra bir kasabasına )مشخص نيست ،منصوب كننده( منصوب شده است ،توليبه يك قصبه دورافتاده آنا

صفحه ١١۵

sözde özne )فعل متعدي بخواهيم فعل مجهول بسازيم مفعـول از اگر :)فاعل مجازي ،sözde özne .خواهد بود

:مثالetken)( imha etti kokmuş etleri Belediye

(gerçek özne) (belirtili nesne) كرد گوشتهاي گنديده را نابود ،يشهردار

edilgen)( imha edildi Kokmuş etler sözde özne

شدند گوشتهاي گنديده نابود

etken)( ördüm yeni bir kazakOna belirtisiz nesne

براي او يك پليور جديد بافتمedilgen)( rüldüö yeni bir kazakOna

sözde özne براي او يك پليور جديد بافته شد

edilgen)( sahnede alkışlandı Futbolcular

sözde özne ن، تشويق شدندميدادر ،فوتباليستها

:نخواهيم داشت مانند sözde özne، نبودن مفعول علته يم بفعل الزم بخواهيم فعل مجهول بساز از اگر: نكته

edilgen)( gezildiAkşama kadar çarşıda )گردش شد، محل بازار ،عصر تا( گردش شد، بازار در عصر تا

edilgen)( oturulduEvde bir süre )شد ننشست ، محلخانه يمدت( در خانه نشسته شد يمدت

صفحه ١١۶

örtülü özne ) در كنـار ،جمـالت مجهـول در اگـر :)فاعـل پنهـان sözde özne ، فاعـل حقيقـي )gerçek özne (به كمك كلمـات ،هم )tarafından ،nedeniyle ،ca/ce ،dan/den ،yüzünden ،

etkisiyle و(... آورده شود آن فاعل حقيقي را örtülü özne)مانند. گويند) فاعل پنهان: edilgen)( dıtarafından yakalan polis Hırsız

(sözde özne) (örtülü özne) توسط پليس دستگير شد ،دزد

edilgen)( yıkıldı bahçenin duvarınedeniyle Yağmur (örtülü özne) (sözde özne)

ديوار باغچه ريخته شد، علت بارانه بedilgen)( ce suçlu bulundumahkeme amAd

(sözde özne) (örtülü özne) گناهكار تشخيص داده شد ،طرف محكمه يارو از

مجهول نبـوده ) eylem+ul/ül/ıl/il/un/ün/ın/in/n( ممكن است كه افعال ساخته شده به فرم فوق: توجه :كه فعل معلوم است، باشند مانند) dönüşlü( عل بازگشتيبلكه ف

edilgen)( açıldı yeni bir marketMahalleye sözde özne

يك فروشگاه جديد براي محله باز شدetken)( açıldı hastaAteşi düşünce

gerçek özne گرفتمريض جان ، تبش پائين آمدن با

edilgen)( süslendi sınıfBayram nedeni ile sözde özne عيد تزئين شد ه خاطرب ،كالس

etken)( süslendi AyşeDüğüne gitmek için gerçek özne

آرايش كرد ،بخاطر عروسي رفتن ،عايشه .نيز صادق است )آ. ت(موارد فوق همه در : توجه

صفحه ١١٧

bileşik çatılı eylemler ------------------------------------ تركيبي با قالب فعالا

1-ettirgen+edilgen oldurgan+edilgen

ــول ــتب eylem+ar/er/ur/ür/ır/ir/r/dur/dür/dır/dir/ut/üt/ıt/it/t+ul/ül/ıl/ilاز فرمــ دســ .آيد مي

:مثالdıbaşlatılinalar yetkililer tarafından Deprem tehlikesi nedeniyle çürük b

بناهاي فرسوده توسط دست اندركاران شروع شدترميم بعلت خطر زلزله، müşöldürülbir akıl hastası tarafından , genç yaşında, Zavallı adam

ني كشته شدهرواآدم بيچاره، در جواني توسط يك بيمار dikbekletilsaatlarca İçeri girebilmek için yağmur altında

براي اينكه بتوانيم داخل شويم ساعتها زير باران منتظر نگهداشته شديمiyorpişiriluzman bir aşçı tarafından , Bu güzel yemekler

، توسط يك آشپز متخصص پخته مي شودخوباين غذاهاي 2-işteş+edilgen

.آيد بدست مي eylem+(u/ü/ı/i)ş+ul/ül/ıl/ilاز فرمول :مثال

acakbuluşulYarın saat dokuzda müzenin önünde )وجود دارد مالقات( جلوي موزه مالقات خواهد شد ،9فردا ساعت

ecekgörüşültoplantıda , Zam konusu در جلسه صحبت خواهد شد، قيمت موضوع افزايش

dıyazışılİki üniversite arasındaki protokol için aylarca ماهها مكاتبه شد ،پروتكل بين دو دانشگاه ربه خاط

صفحه ١١٨

3-işteş+ettirgen işteş+oldurgan

.بدست مي آيد eylem+(u/ü/ı/i)ş+tur/tür/tır/tirاز فرمول :مثالıyorçarpıştırÇocuklar ellerindeki oyuncak arabaları birbirine كوبنددر دستشان را بهم مي موجود ماشينهاي اسباب بازي ،بچه ها

dıtanıştırama Aylin beni zorla o çocukla , Ben istemedim اما آيلين مرا با زور با آن بچه آشنا كرد، من نخواستمmedilergörüştürama beni onunla , Hastaneye halamı ziyarete gittim

)ازه مالقات با او را ندادندبه من، اج( اما مرا با او مالقات ندادند، به بيمارستان براي زيارت عمه ام رفتم 4- dönüşlü+edilgen

.بدست مي آيد eylem+(u/ü/ı/i)n+ul/ül/ıl/ilاز فرمول :مثال

disüslenilParti için آرايش شد ،پارتي به خاطر dıtoplanılYemekten sonra bizim evde ) جلسه شد( در خانه ما اجتماع شد ،بعد از غذا

digiyinil Düğüne giderken güzelce حسابي لباس پوشيده شد ،موقع رفتن به عروسي

5- işteş+ettirgen+edilgen işteş+oldurgan+edilgen

.بدست مي آيد eylem+(u/ü/ı/i)ş+tur/tür/tır/tir+ul/ül/ıl/ilاز فرمول :مثالdıtanıştırılgenel müdür tarafından birbirleriyle , Şube müdürleri

توسط مديركل با هم آشنا شدند، مديران شعبهdubuluşturulyurt görevlileri tarafından , Birbirini yıllardır görmeyen kardeşler

)همديگر را مالقات كردند( توسط ماموران خوابگاه مالقات داده شدند، سالها نديده اند را برادراني كه همديگرüyorlargörüştürülsadece hafta sonları aileleriyle , Hastalar

)اجازه مالقات دارند( فقط اواخر هفته با خانواده هايشان مالقات داده مي شوند، مريضها

.هم صادق است )آ. ت(همه موارد فوق در : توجه

صفحه ١١٩

yardımcı eylemler -------------------------------------------------- افعال كمكي

تواننــد افعــال مــي etmek ،yapmak ،olmak ،eylemek ،kılmak ،almak ،vermekافعــالي ماننــد :و بتنهايي مفهوم هم ندارند مانند )شوند با اسم تركيب مي( روند تنهايي بكار نميه كمكي باشند كه در اين حالت ب

namaz kılmak, son vermek, feyz almak نماز خواندن، فيض گرفتن، پايان دادن

pişman olacakBütün yaptıklarına به تمام كرده هايش پشيمان خواهد شد

yardım ettiÖdevlerimi yaparken bana موقع انجام تكاليفم به من كمك كرد

hissettimOlacakları önceden اتفاقاتي كه رخ خواهند داد را از قبل حس كردم

kabul eyleDualarımızı دعاهاي ما را قبول كن

şükredelimBiz buna ما به اين شكر كنيم

yoksa korkuyor mu? ediyormi nefretBenden از من نفرت دارد يا اينكه مي ترسد؟

kalkışma dedikodu yapmayaBir daha kimsenin hakkında يكبار ديگر در حق كسي اقدام به سخن چيني كردن نكن

:ديگر فعل كمكي نخواهند بود مانند افعال فوق بعضا خود بتنهايي فعل مي شوند كه در اينصورت: توجه

(bulunurum) olurumYarın orada )مي شومحاضر ( مي شومفردا آنجا

(olgunlaştı) olduBahçemizdeki meyveler iyice )رسيدند( شدند، ميوه هاي باغچه مان حسابي

صفحه ١٢٠

:كاربردهاي افعال كمكي1-eylem+zaman eki ol

،muş/müş/mış/miş ،u/ü/ı/i+yor ،(y)a/e+cak/cek(يكـــي از مـــوارد zaman ekiكـــه (a/e/u/ü/ı/i)r ،maz/mez (مي باشد.

:مثالkullanamaz olmuşGeçirdiği kazadan sonra araba

استفاده كند از ماشين نمي تواندطوري شده كه ، كردن تصادف بعد ازdımonda da yakalan, çekecek oldumHayatımda bir kez sınavda kopya

افتادم هم گيريك بار آن در، كنمتقلب خواستم بار در امتحان زندگيم يك درkorkar olduretmekten ykorku filmini seyrettiğinden beri film se, Çocuk

از تماشاي فيلم مي ترسدطوري شد كه سو، از تماشاي فيلم ترسناك به اين بچهolacaksınız konuşuyorBirkaç ay sonra siz de Türkçe

دنيزبشما هم تركي حرف طوري خواهد شد كه چند ماه بعد öğrenmiş oldumBu kitapdan bilmediğim pek çok şeyi

از اين كتاب چيزهاي ندانسته خيلي زيادي ياد گرفتم2-eylem+zaman eki(muş/müş/mış/miş) gibi ol/yap

،muş/müş/mış/miş، u/ü/ı/i+yor ،(y)a/e+cak/cek(يكـــي از مـــوارد zaman ekiكـــه (a/e/u/ü/ı/i)r ،maz/mez (مي باشد.

:مثالarkadaşları çok korktu bayılacak gibi oluncabir ara , Taner

دوستانش خيلي ترسيدند ،غش خواهد كردكه انگار شد طوري مدتيك حالتشوقتي تانرi ağzına geldiherkesin yüreğ atlayacak gibi yapıncaaşağıya , Adam

آب شددل همه قند ،پايين خواهد پريدوانمود كرد كه وقتي، ياروama sonradan müsabakayı kazandı, yeniliyor gibi olduSporculardan biri

اما بعدا مسابقه را برد، مي بازد طوري شد كه انگاريكي از ورزشكاران öğleden sonra yine yükseldi, geriler gibi oldurikan Doları bu sabah eAm

باال رفتهم بعد از ظهر باز، پايين مي آيد طوري شد كه انگاردالر آمريكا صبح onu kandırıyordu uyur gibi yapıpannesine , Çocuk

او را فريب مي داد ،نمودهوانمود به خوابيدن براي مادرش ، بچه

صفحه ١٢١

rumgörmüş gibi oluyoSeni ne zaman görsem ablamı خواهرم را ديده ام شوم كه انگار طوري مي هروقت تو را ببينمbizi kandırdı çekiyormuş gibi yaparakFotoğraf

اينكه انگار عكس مي گرفته ما را فريب داد با وانمود بهcüzdanları alıyordu binecekmiş gibi yaparakYankesici otobüse

داشت كيفها را برمي ي خواسته سوار اتوبوس شودجيب بر با وانمود به اينكه انگار م

.هم صادق است )آ. ت(موارد فوق در : توجه tezlik eylemi -------------------------------------------------- تندي، فعل سرعت

eylem+(ma/me)(y)u/ü/ı/i+ver :انجام شدن سريع يا آسان كار را نشان مي دهد مانند

çabukluk)( geliverdimduyunca Hastalığını )سرعت( سريع آمدم ،محض شنيدن مريضيته ب

(çabukluk kolaylık) okuyuverdim Soruları )سرعت و آساني( سوالها را سريع و به آساني خواندم

:مثالهاaçıverşu pencereyi , Hava çok sıcak

اين پنجره را سريع باز كن، هوا خيلي گرم استdüşüverdiarında ayağı kayınca suya Havuzun ken توي آب افتاد فورامحض سرخوردن پايش، ه در كنار حوض بdonatıverdiKadın birkaç saat içinde masayı

ميز را سريع تزئين كرد ،زن در عرض چند ساعتgitmeyiverAnnen istemiyorsa sen de partiye

نرو نيمهمابه فوري تو هم ،اگر مادرت نمي خواهد

صفحه ١٢٢

sürerlilik eylemi ------------------------------------------------------- فعل تداوم .رساند تداوم عمل را مي

1- eylem+(ma/me)(y)a/e gel/kal/dur :مثال

süregelmişböyle Bu iş نطور طول كشيدههمي ،اين كار

bakakaldımAdamın arkasından حال نگاه كردن ماندمدر ،پشت سر ياروyapadurverdiğim işleri , Sen

كارهايي كه به تو دادم را در حال انجام دادن باشben de yemekleri ısıtayım, hazırlayadurSen sofrayı من هم غذاها را گرم كنم، تو سفره را در حال حاضر كردن باش

2- eylem+(ma/me)(y)up/üp/ıp/ip kal/dur

:مثالçalışıp duruyorsabah akşam demeden , umYavr

در حال كار كردن است اعتراضصبح و عصر بدون ، بچه امşaşırıp kalıyorumo daha yatmamış oluyor;, Bazen sabah uyanıyorum

مي مانم و مبهوت مات نخوابيده؛ هنوز اوبينم و مي صبح بيدار مي شوم بعضاda iyi hatırlıyorum ldığımısızıp kamasada nasıl , Partide

در ميز چگونه مست شده و ماندنم را هم خوب بياد مي آورم، در پارتي

.استفاده مي گرددفوق رد ااز مونيز )آ. ت(در : توجه yaklaşma eylemi ---------------------------------------------------- فعل نزديكي

eylem+(ma/me)(y)a/e+yaz :به تحقق فعل را نشان مي دهد مانند نزديك شدنöleyazdıKazada babam da پدرم هم نزديك بود بميرد ،در تصادف

düşeyazdımYürürken نزديك بود زمين بخورم ،موقع راه رفتن

صفحه ١٢٣

anlam kayması eylem kipinde ---------------- انحراف مفهوم در صيغه فعل

صيغه زمان حال بجاي زمان گذشته يا مضارع يا آينده بكار مـي ):şimdiki zaman kipi( صيغه زمان حال -1 .رود

:مثال(di’li geçmiş zaman yerine) vermiyorve selam görüyorOnu yolda

)نداد( و سالم نمي دهد) ديد( او را در راه مي بيندve beni yazıyorteyzeme bir mektup , Ninem

ş zaman yerine)miş’li geçmi( ediyorşikayet )كرده( و از من شكايت مي كند) نوشته( يك نامه مي نويسد ،به خاله ام مادربزرگم

(geniş zaman yerine) ediyorve bizimle sohbet geliyorHer Pazar buraya هر يكشنبه اينجا مي آيد و با ما صحبت مي كند

(gelecek zaman yerine) geliyorumBen yarın )خواهم آمد( مي آيممن فردا

صيغه زمان مضارع بجاي زمان گذشته يا آينده يـا حـال يـا امـر ):geniş zaman kipi( صيغه زمان مضارع -2

.بكار مي رود :مثال

(geçmiş zaman yerine) gelirGünlerden bir gün kasabaya yaşlı başlı bir adam )آمد( ديك مرد مسن و محترم مي آي ،روزي از روزها به قصبه

(gelecek zaman yerine) gelirbirazdan , Merak etme )خواهد آمد( بعد مي آيد يكم، نگران نباش

müsün? (şimdiki zaman yerine) düşünürŞimdi sen de beni حاال تو هم به من فكر مي كني؟

(emir kip yerine) bulursunHamza’yı , giderOraya )پيدا كن( را پيدا مي كني حمزه، )برو(آنجا مي روي

صفحه ١٢۴

صيغه زمان آينده بجاي زمان گذشته يا وجوب يا امر بكار مـي ):gelecek zaman kipi( صيغه زمان آينده -3 .رود

:مثالve Osmanlıların Balkanlar’daki alacakFatih İstanbul’u

yerine) (geçmiş zaman kesinleşecekvarlığı )قطعي شد( قطعي خواهد شد و حضور عثماني ها در بالكانها )را گرفت( گرفتفاتح، استانبول را خواهد

(gereklilik kipi yerine) olacakBeni arayan Ayşe )بايد باشد( كسي كه زنگ زده عايشه خواهد بود

(emir kipi yerine) temizleyeceksinBurayı derhal )تميز كن( اينجا را فورا تميز خواهي كرد

بعضي فعلها از تركيب يك فعل با افعال كمكي يا فعل گونه ايجاد مي شوند كه فعل دوم از مفهوم واقعي اش : توجه

:دور شده است مانندgöresi gelmek ،görmezlikten gelmek

ناديده گرفتن، تنگ شدندلbitirmiş olmak ،ağlayacağı tutmak

گريه اش گرفتن، تمام كردن

:ركيب مي گردد كه فعل از مفهوم واقعي اش دور شده است مانندبعضا يك اسم و فعل تhasta düşmek ،acı çekmek

سختي كشيدن، مريض شدنnasihat vermek ،yalan atmak

دروغ پراندن، نصيحت كردن

اصطالح بوجود مـي آيـد ،البته ممكن است هم اسم و هم فعل از مفهوم واقعي اش دور شده باشد كه در اين حالت :نندما

başı göğe ermek سرش به عرش رسيدن

صفحه ١٢۵

kaşıkla yedirip sapıyla göz çıkarmak با قاشق خورانده با دسته اش چشم درآوردن

اگر هم اسم و هم فعل مفهوم واقعي اش را از دست داده باشند ولي اصطالح بوجـود نيايـد در اينصـورت چسـبيده

:نوشته مي شوند مانندvarsaymak ،vazgeçmek

صرف نظر كردن، فرض كردنöngörmek ،elvermek

)آماده شدن( بدرد خوردن، پيش بيني كردن

.هم صادق است )آ. ت(همه موارد فوق در : توجه

صفحه ١٢۶

dolaylı anlatım -------------------------------- )نقل قول( غير مستقيم توضيح

1( eyelm+(ma/me)duk/dük/dık/dik+iyelik eki+(n)ad durumu eki :مثال

Deniz “Geçen yıl Mısır’a gidip gezdim” dedi "گشتم) و(رفته به مصر ارسالپ " :دنيز گفتsöyledi gezdiğiniDeniz geçen yıl Mısır’a gidip

بيان كردو گشتنش را نرفت به مصر ارسالپ، دنيزGenç adam, hakime “Cüzdanı ben çalmadım” diyor

"من نزدم كيف را" :گويد ميجوان به حاكم مردsöyliyor çalmadığınıhakime cüzdanı kendisinin , Genç adam

دهد توضيح ميبه حاكم ،را كيف نزدنش ،جوان مرد 2( eyelm+(ma/me)(y)a/e+cak/cek+iyelik eki+(n)ad durumu eki

:مثالGül, kızına “Akşam seni parka götürürüm” diye söz vermiş

"به پارك مي برم را عصر تو" :كه قول داده شبه دخترگل söz vermiş götüreceğinekızına akşam onu parka , Gül را قول داده )شپارك بردن(به پارك خواهد بردنش عصر، گل به دخترش

Hava soğuktu.“ Çocuklar hasta olacak” diye korktum "شد مريض خواهند ابچه ه" :علت ترسيدم كهاين به . بود سرد هوا

korktum olacağındanÇocukların hasta . Hava soğuktu ترسيدم بچه ها )مريض شدن(از مريض خواهد شدن . بود سرد هوا

3( eyelm+(y)up/üp/ıp/ip eylem+ma/me+ dık/dik+iyelik eki+(n)ad durumu eki

:مثالÖzlem, Ali’ye “Hızlı araba kullanmayı seviyor musun?” diye sordu

"دوست داري؟ سريع راندن ماشين را": كهعلي پرسيد از اوزلمsordu sevip sevmediğiniAli’ye hızlı araba kullanmayı , Özlem

سوال نمود سريع راندن ماشين رابه نداشتنش داشتن يا عالقه ،علي از اوزلم

صفحه ١٢٧

4( eyelm+(y)up/üp/ıp/ip eylem+ma/me+ y+a/e+cak/cek+iyelik eki+(n)ad durumu eki

:مثالAblam, bana “Memurluk sınavına girecek misin?” diye sordu

"امتحان كارمندي خواهي داد؟": كهمن پرسيد از خواهرمsordu girip girmeyeceğimibana memurluk sınavına , Ablam سوال نمود را) دادن يا ندادنم(امتحان كارمندي خواهد دادن يا ندادنم ،من از خواهرم

5( ad/sıfat ol+(ma/me)(y)a/e+cak/cek+iyelik eki+(n)ad durumu eki 6( ad/sıfat ol+(ma/me)duk/dük/dık/dik+iyelik eki+(n)ad durumu eki

:مثالElif “Benim bebeğim çok sevimli” diyor

"بچه من خيلي دوست داشتني است" :الف مي گويدsöylüyor sevimli olduğunubebeğinin Elif

كند ذكر مي دوست داشتني بودن بچه اش را، الفYeşim “Uzun zamandır hiç keyfim yok” dedi

"ست اصال حال ندارممدتها ا" :گفت يشيمsöyledi keyfinin olmadığınıYeşim uzun zamandır hiç

دعنوان كراست اصال حال نداشتنش را مدتها، يشيم 7( ad/sıfat olup ol+ma+dık+iyelik eki+(n)ad durumu eki

:مثالTurgay “Film güzel miydi?” diye sordu

"بود؟ خوبفيلم ": كه پرسيدتورقاي sordu güzel olup olmadığınıTurgay filmin سوال نمود بودن يا نبودن فيلم را خوب ،تورقاي

صفحه ١٢٨

8( ad/sıfat olup ol+ma+y+a+cak+iyelik eki+(n)ad durumu eki :مثال

Ayşin, kuzenine “İki ay sonra Türkiye’de misin?” diye sordu "تركيه هستي؟ ماه بعد در دو": كهپسرعمويش پرسيد از آيشين

sordu Türkiye’de olup olmayacağınıkuzenine iki ay sonra , Ayşin سوال نمود را) نبودنش بودن يا(بودن يا نبودنش دتركيه خواه ماه بعد در دو ،پسرعمويش از آيشين

9( eyelm+(ma/me)ma/me+iyelik eki gerekeceğini

10( eyelm+(ma/me)ma/me+iyelik eki gerektiğini :مثال

Serap “Bayramda annemi ziyaret etmeliyiz” diye düşünüyor "نيممادرم را بايد زيارت ك، عيد" :كه مي انديشد به اينسراپ

düşünüyor etmeleri gerektiğiniSerap bayramda annesini ziyaret مي انديشد عيددر زيارتشان از مادرش ضرورت ، بهسراپ

Ben şoföre “Yoğun trafikte hızlı gitmemelisin” diye hatırlattım "در ترافيك سنگين نبايد سريع بروي": كهيادآوري كردم رانندهمن به

hatırlattım gitmemesi gerektiğiniyoğun trafikte hızlı Ben şoföre يادآوري كردم لزوم سريع نرفتنش در ترافيك سنگين را رانندهمن به

11( eyelm+(ma/me)mak/mek iste+dik+iyelik+(n)belirtme durumu

:مثالÖğrenciler “Artık teneffüse çıkalım” dediler

"نفس برويمديگر به ت" :گفتند دانشجوهاsöylediler çıkamak istedikleriniartık teneffüse , Öğrenciler عنوان كردند رفتن به تنفستمايلشان را در ،دانشجوها ديگر

Çocuk, annesine “Bugün süt içmeyeyim” dedi "نخورم شير امروز" :گفت به مادرش، بچه

ledisöy içmek istemediğiniannesine bugün süt , Çocuk كرد عنوانشير خوردن امروز را ، عدم تمايلش به به مادرش بچه

صفحه ١٢٩

12(eyelm+(ma/me)ma/me+iyelik iste+dik+iyelik+(n)belirtme durumu 13( eyelm+mak/mek iste+y+ip iste+me+dik+iyelik+(n)belirtme durumu

:مثالŞakir, bana “Yemeğe gidelim mi?” diye sordu

"به غذا برويم؟" :كه پرسيد من از، شاكرsordu gitmek isteyip istemediğimibana yemeğe , Şakir

سوال نمود رفتن به غذا راتمايل يا عدم تمايلم در ،من از شاكر

14(eyelm+ma/me+y+I/İ iste+y+ip iste+me+dik+iyelik+(n)belirtme durumu 15( eyelm+ma/me+iyelik+(n)I/İ iste+y+ip iste+me+dik+iyelik+(n)belirtme

durumu :مثال

Çocuk, annesine “Ben sana yardım edeyim mi?” diye sordu "كمك كنم؟ من به تو" :كه مادرش پرسيد از بچه

sordu etmesini isteyip istemediğiniannesine kendisinin ona yardım , Çocuk سوال نمود را ردن خودش به اوكمك كتمايل يا عدم تمايلش در ،مادرش از بچه

16(eyelm+ma/me+y+a/e izin ver+ip ver+me+dik+iyelik+(n)belirtme durumu 17(eyelm+ma/me+iyelik+(n)a/e izin ver+ip ver+me+dik+iyelik+(n)belirtme

durumu :مثال

Emre, bana “Bir tane daha çikolata alabilir miyim?” diye sordu "يك دانه ديگر شكالت ميتوانم بردارم؟" :كه من پرسيد از امره

sordu almasına izin verip vermediğimibana bir tane daha çikolata , Emre سوال نمود اجازه دادن يا ندادنم به يك دانه ديگر شكالت برداشتنش را ،من از امره

.هم صادق است )آ. ت(همه موارد فوق در : توجه

صفحه ١٣٠

geçişli ve geçişsiz eylem ---------------------------------- الزم فعل متعدي و

كـه مفعـول در جـواب . وجـود دارد ) nesne( در جمله مربوط به ايـن فعـل، مفعـول ):geçişli( فعل متعدي -1kim/ne/kimi/neyi eylem? )البته آن چيزي كه در جـواب . مشخص مي گردد) چي را فعل؟/كي را/چه/كه

kim/ne eylem? )( گفته مي شود فاعل )چه فعل؟/كهözne ( نيز مي تواند باشد كه اگر ايـن جـواب، كننـده .كار باشد فاعل و اگر تحت تاثير كار انجام شده باشد مفعول است

.وجودندارد) nesne( در جمله مربوط به اين فعل، مفعول ):geçişsiz(فعل الزم -2

:مثال geçtiAskerler buradan (geçişsiz) سربازان از اينجا گذشتند

geçtiBu araba öteki arabayı (geçişli)ترفگ سبقتماشين يكي آن از،اين ماشين aldımBen dün Kızılay’dan kitap (geçişli) كتاب خريدم، من ديروز از كزالي

seyrediyorfilm Ahmet odada (geçişli) فيلم تماشا مي كند ،احمد در اتاق dinliyorsunSen ne? (geçişli) گوش مي دهي؟ ه چيزيتو چ

gidiyoruzBu akşam sinemaya (geçişsiz) عصر به سينما مي رويم yatıyorsunSen saat kaçta? (geçişsiz) تو ساعت چند مي خوابي؟

korkuyorsunuzSiz kimden? (geçişsiz) شما از كه مي ترسيد؟

صفحه ١٣١

belirtme durumu ------------------------------------------------ تصريحوضعيت

مفعـول در جـواب مشخص مي گردد كه ايـن u/ü/ı/i(y)با عالمت ):belirtili nesne( مفعول عالمت دار -1kimi/neyi eylem? )مشخص مي گردد) فعل؟ چي را /كي را.

) فعـل؟ چـه /كـه ( ?kim/ne eylemمفعـول در جـواب ايـن ):belirtisiz nesne( مفعول بي عالمت -2

نيز مي تواند ) özne( گفته مي شود فاعل ?kim/ne eylemالبته آن چيزي كه در جواب . مشخص مي گرددمفعـول )işten etkilenen( ر كار انجام شده باشدباشد كه اگر اين جواب، كننده كار باشد فاعل و اگر تحت تاثي

.است

:مثالها )?ne yandı در جوابbelirtisiz nesne)( i yandıEv )خانه اش سوخت

.مي باشد Evi ،iyelik ekiدر iدر مثال فوق

)?neyi sattı در جواب( i sattıEv (belirtili nesne) خانه را فروخت .مي باشد Evi ،belirtme durumu ekiدر iمثال فوق در

belirtisiz nesne)( aldım lokumİstanbul’dan از استانبول راحت الحلقوم گرفتم )belirtisiz nesne( عالمت مفعول بي ،lokumگرددپس مشخص مي lokum، )?ne aldım(كه در جواب

.ميباشد belirtili nesne)( İstanbul’dan aldım okumuLاستانبول گرفتم راحت الحلقوم را از

belirtili( مفعـول باعالمـت ،lokumمشـخص مـي گـردد پـس lokumu، )?neyi aldım(كه در جـواب nesne( ميباشد.

belirtisiz nesne) ( gördüm köpekSokakta birدر خيابان يك سگ ديدم

belirtili nesne)( gördüm köpeğiniSokakta senin ديدم را تو سگ در خيابان

belirtisiz nesne)( hazırlıyorum yemeğiAkşam حاضر مي كنم انهعصرbelirtili nesne)( hazırlıyorum yemeğiniAyşe’nin

حاضر مي كنم غذاي عايشه را

صفحه ١٣٢

belirtisiz nesne)( bekledim otobüsDün bir saat يك ساعت منتظر اتوبوس شدم ديروز

belirtili nesne)( bekledim Ahmet’it Dün bir saa يك ساعت احمد را انتظار كشيدم ديروز

belirtisiz nesne)( çözdüm soruSınavda olunca

حل كردم مسئله ،ممكن تا حددر امتحان

belirtisiz nesne)( dün tutuklandı Belediye başkanı ديروز رئيس شهرداري بازداشت شد

.نيز صادق است )آ. ت( موارد فوق در: توجه

:حال به فرمهاي زير توجه كنيد

1-nesne+(y)u/ü/ı/i geçişli eylem .باصدا باشد، nesneزماني بكار مي رود كه آخرين حرف yكه

:مثال

yediklokantada Yemeği غذا را در رستوران خورديم dımyazanneme Mektubu مادرم نوشتم براينامه را beğendiniz mi tabloyuŞu ?را پسنديديد؟ اين تابلو

seviyorsun mevsimiHangi?كدام فصل را دوست داري؟ yüksek sesle konuş ,duymuyorum Seni

صداي بلند صحبت كن با، را نمي شنوم صداي تو davet ettin mi Onları ?آنها را دعوت كردي؟

sevdim Ankara’yı ا پسنديدمآنكارا رgördüm Tunus’uAfrika’da sadece

ديدم را فقط تونس درآفريقا temizledikapıcı Bahçeyi باغچه را دربان تميز كرد

صفحه ١٣٣

:مانند. نيز بكار برد )n( ميتوان(y) بجاي )آ. ت(در : توجهditemizlekapıcı Bahçeni/ Bahçeyi

2-nesne+iyelik eki+(n)u/ü/ı/i geçişli eylem

:مثال beğendim Arabanı ماشينت را پسنديدم

açın Kitaplarınızı كتابهايتان را باز كنيد hazırladım Bavulumu چمدانم را آماده كردم

در فرمول، مربوط بـه ضـماير ملكـي در ، iyelik ekiبديهي است كه . ادق استنيز فرمول فوق ص )آ. ت(در : توجهــانيآذر ــود بايج ــد ب ــه بخــش ( خواه ــه ب ــاي ) iyelik ekleriمراجع ــوان بج ــرد ميت ــط در دوم شــخص مف فق

n/un/ün/ın/in ازv/uv/üv/ıv/iv مانند. استفاده نمود: beğendim Arabavıbeğendim/ Arabanıماشينت را پسنديدم

açın Kitaplarızı كتابهايتان را باز كنيد hazırladım Bavulumu چمدانم را آماده كردم

3-tamlayan+(n)u/ü/ı/i+n tamlanan+(s)u/ü/ı/i+n+u/ü/ı/i geçişli eylem

:مثال açın Sınıfın kapısını در كالس رابازكنيد

beğendimçok Arkadaşımın eviniخانه دوستم را خيلي پسنديدم sildin mi Masanın üstünü ?روي ميز را تميز كردي؟

.نيز فرمول فوق صادق است )آ. ت(در : توجه

çekim eki ----------------------------------------------------------- پسوند صرف

:پسوندها بر دو نوعند1- çekim eki )عوض نمي شود مانند مفهوم كلمه پسوندي است كه با اضافه نمودن آن،): پسوند صرف:

cekO bize gele او به خانه ما خواهد آمد2- yapım eki )مفهوم كلمه عوض مي شود مانند پسوندي است كه با اضافه نمودن آن،): پسوند ساخت:

yıl cekgeleنده سال آي

صفحه ١٣۴

ad --------------------------------------------------------------------------------- اسم

:را مشخص مي كند مانند) هستي( فقط يك وجود :)özel ad( اسم خاصvatanımızı kurtardı Mustafa Kemal Atatürk

مصطفي كمال آتاتورك وطنمان را نجات داد'daki anakaralardan biridirDünyanerededir? Asya

يكي از قاره هاي اصلي دنياست؟ آسيا در كجاستv.b Adana, İzmir, İstanbul, Ankara'de ٨١ şehir var. Türkiye

آدانا و غيره، ازمير، استانبول، آنكارا. شهر هست 81در تركيه 'dan kan bulurKızılayHastalar

آورندمي بدست خون ) سرخ صليب( ل آييزيمريضها از ك'dürMerkür'e en yakın gezegen Güneş

عطارد است ،نزديكترين سياره به خورشيدlerin tarihi ile ilgili kurulmuş bir kurumdurTürk, Türk Tarih Kurumu

يك موسسه تاسيس شده در مورد تاريخ تركها مي باشد، موسسه تاريخ تركyi öğrenmeliyizTürkçeurmak için nsanlarla iletişim kİ

تركي را بايد ياد بگيريم ،براي برقرار كردن ارتباط با انسانها :وجودهاي از يك نوع را مشخص مي كند كه شامل موارد زير مي باشد :)tür adı( اسم جنس

vücut parçaları ve organ adları ) بخشها و اعضاي بدناسامي( ، akrabalık dalları) هاي خويشاونديشاخه( ،

tüm hayvan ve bitki adları)اسامي تمام حيوانات و گياهان( ، tüm araç ve gereç adları)اسامي تمام وسايل و وسايط(

:مثالvb dudak, el, sırt, bacak, GöğüsVücut parçalarımız nelerdir?

لب و غيره، دست، پشت، پا، سينه؟ ها هستند كدامبخشهاي بدنمان vb akciğer, beyin, kalp, Miderganlarımız nelerdir? O

ريه و غيره، مغز، قلب، معده؟ ها هستند كداماعضاي بدنمان vb hala, teyze, dayı, AmcaKimler akraba olur? عمه و غيره، خاله، دايي، عمو؟ مي شوداطالق چه كساني خويشاوند به

صفحه ١٣۵

vb zürafa, fil, AslanAfrika'da hangi hayvanlar yaşar? زرافه و غيره، فيل، شير؟ در آفريقا كدام حيوانها زندگي مي كنند

vb kuşkonmaz, DevedikeniBirkaç bitki adlarını yazınız: مارچوبه و غيره، خار شتر :بنويسيد را انگياه يماتا اس چند

süpürge, kalem, elma, yılan, teyze, gövde تنه، هخال، مار، سيب، قلم، جارو

:يك مثال ديگر

en yakın arkadaştır Kitap نزديكترين دوست است ،كتاب

:مثال فوق كل كتابها را نشان مي دهد البته بعضا فقط يك يا چند واحد از آن نوع را نشان مي دهد مانند: توجه

, savaş yıllarını anlatıyorKitap سالهاي جنگ را توضيح مي دهد، كتاب

:مانند باشدنگرفته lar/lerپسوند اسمي كه :)tekil ad( اسم مفرد

çiçek ،bardak ،toka ،çocuk بچه، سگك، ليوان، گل

:مانند باشدگرفته lar/lerپسوند اسمي كه :)çoğul ad( اسم جمعinsanlar ،evler ،halılar ،aylar ،geceler

شبها، ماهها، قالي ها، خانه ها، انسانها

:در موارد زير نيز استفاده مي گردد ،غير از كاربردش براي اسم جمع lar/lerالبته پسوند : توجه dayımlarدائيم خانواده مانند ) aile( خانواده -1 dünyalarمانند دنياها) abartı( مبالغه -2 sultanlar)مثل سلطان( مانند سلطانها) benzeri( شباهت -3 akşamlar )هر عصر( مانند عصرها) her( هر -4 beyefendilerمانند جناب آقا )küçümsemeو saygı( احترام و تحقير -5

صفحه ١٣۶

،)hayvan( حيـوان ،)bitki( ، گيـاه )eylem( فعـل ،)zaman( ، زمان)organ( اسامي اعضاي بدن :قاعده و جمـع ) özne( اگـر بعنـوان فاعـل ) soyut kavram( مفهـوم مجـرد ،)cansız varlık( موجود بـي جـان

)çoğul (وند فعل يا مسندبكار ر )yüklem(، مفرد خواهد شد. :مثال

bekliyordurakta Otobüsler (cansız varlık)اتوبوسها در ايستگاه منتظرند sararıyor yapraklarSonbaharda (cansız varlık) در پائيز برگها زرد ميشوند

aktısu gibi Aylar (zaman) ندماهها مثل آب گذشت bitti Dertler (soyut kavram) نددردها تمام شد

uçtu Kuşlar (hayvan) ندپرندگان پرواز كرد kurumuş Ağaçlar (bitki)درختان خشكيده اند organ) ( söylemezyalan Gözlerچشمها دروغ نمي گويند

.مشخص شده اند فعلش مفرد است) sayı(ايي كه با عدد همچنين فاعله

:مانند girdisınava Beş kişi پنج نفر وارد امتحان شدند

بكـار مـي Beş kişilerهمانطوريكه مي بينيد اسم بعد از عدد نيز بصورت مفرد بكار رفته است يعني اگر بصورت .رفت اشتباه مي شد

.جمع مي بنديم bunlar/şunlar/onlarبصورت را موقع جمع بستن bu/şu/o :توجه . جمع بسته ميشود bular/olarبصورت bu/o )آ. ت(و در

:ظاهر مفرد دارند ولي در مفهوم جمع بكار مي روند مانند :)topluluk ad( اسم اجتماع

orman ،ordu ،sürü ،bölük ،millet ،aile ،takım ،grup گروه، تيم، خانواده، ملت، تهدس، گله، )قشون، لشگر( ارتش، جنگل

:نيز بگيرد مانند lar/lerاسم اجتماع مي تواند پسوند : توجه

, ilk hedefiniz Akdeniz’dir, ileri ...!Ordular ...!به پيش ، باشد مي )مديترانه( هدف اولتان درياي آك دنيز، لشگرهااي

kendi kültürlerini kendileri yaratır Toplumlar ، فرهنگ خود را خودشان خلق مي كننداجتماعات

صفحه ١٣٧

:اسم اجتماع مي تواند باشد مانند) انتقال اسم( ad aktarmasıبعضا اسامي مفرد از طريق : توجه, bu duruma üzüldü (sınıfın içindeki öğrenciler)sınıfBütün

)دانش آموزان داخل كالس( به اين وضعيت ناراحت شد، كالس كلüşüyor (Meclisin içindeki Milletvekilleri)konuyu gör Meclis

)نماينده هاي داخل مجلس( موضوع را بحث مي كند ،مجلس :است مانند، اندام حسي بشود آن را حس نمود 5اسامي كه حداقل با يكي از :)somut ad( اسم مشخص

ses ،hava ،ışık ،koku ،su ،rüzgar باد، آب، بو، نور، هوا، صدا

:است مانند، حس نشود آن را حس نمود 5اسامي كه با هيچكدام از :)soyut ad( اسم مجرد

cesaret ،düşünce ،sevinç ،umut ،özgürlük آزادي، اميد، شادي، فكر، جسارت

:ساخته مي شود مانند mak/mek ،ma/me ،(y)uş/üş/ış/işبا پسوندهاي :)ad-eylem( اسم فعل

yürümek ،bakmak ،soruşturma ،bakış ،anlayış فهم، نگرش، بازپرسي كردن، نگاه كردن، راه رفتن

:اسم فعل مي تواند بعنوان صفت بكار رود مانند: توجه

yapma bebek ،takma diş دندان عاريه اي، عروسك مصنوعي

:اسم فعل بعضا مفهوم فعلي اش را از دست داده و فقط اسم مي باشد مانند: توجه

ış, annesiyapm yemekDeğişik bir است يك غذاي متفاوت پخته ، مادرش

olsa da yesek dondurmaŞimdi, bir يك بستني باشد كه بخوريم كاش االن

:وظيفه اسم در جمله :مي باشد مانند belirtisiz nesneو يا özne) بدون پسوند( در حالت ساده -)الف

dağıttı hediyebaşarılı öğrencilere Öğretmen özne belirtisiz nesne

هديه پخش كرد ،معلم بين دانش آموزان موفق

صفحه ١٣٨

:مي گيرد مانند belirtili nesneوظيفه belirtme durumuدر حالت -)بduvara astık Tabloları

تابلوها را به ديوار آويزان كرديم در جمله uzaklaşma (çıkma)و bulunma ،yönelmeدر وضعيتهاي -)ج

dolaylı tümleç )خواهد بود مانند) متمم: olanları seyrediyor dışarıdabakıyor, dışarıya Pencereden

آنها را در بيرون تماشا مي كند، از پنجره به بيرون نگاه مي كند

را نشان فعل) durum( يا وضعيت )zaman( زمان) a/e, da/de, dan/den(البته اگر كلمه قبل از : توجه :خواهد بود مانند belirteç (zarf tümleç)دهد

zaman)( çalışmam Gün ışığında )زمان( در روشنايي روز كار نمي كنم

durum)( ağladım Heyecandan )وضعيت( از هيجان گريه كردم

:خواهند بود مانند) yüklem( مسند، در حالت اضافه شدن پسوند فعلي به اسم -)د

Ayşe’ymişBeni soran yüklem

)عايشه مرا پرسيده( كسي كه مرا پرسيد عايشه بودهنگرفته باشند و در صورت گـرفتن yapım eki( اسامي كه مشتق يا مركب نباشند :)basit ad( اسم ساده

:مانند) گرفته باشند çekim ekiفقط ،پسوندtaş, balık, sopa

سنگ، ماهي، كتك

به بن فعل يا اسم ايجـاد مـي شـوند yapım ekiمي كه با اضافه نمودن اسا :)türemiş ad( اسم مشتق :مانند

sor-gu, ört-ü, seç-enek بازپرسي، حجاب، گزينه

صفحه ١٣٩

:از تركيب چند كلمه ايجاد مي شود مانند :)bileşik ad( اسم مركبbilgisayar, külbastı, aslanağzı

كامپيوتر، گوشت بريان، گل ميمون

:مفاهيم زير را به اسامي مي دهد cuk/cük/cık/cikپسوند : توجه :مانند) küçültme( براي تصغير -1

dağıtıldı kitapçıklarıSoru ندپخش شد يكتابچه هاي سوال

:مانند) sevgi( در مفهوم محبت -2

açtı ninecikKapıyı güler yüzlü خوشرو در را باز كرد و مادر بزرگ عزيز

:مانند) acıma( در مفهوم ترحم -3

bütün gece dışarıda kalmışKedicik تمام شب بيرون مانده ،گربه بيچاره

:نيز مي سازد مانند somutبعضا پسوند فوق اسامي : توجه

elmacık ،bademcik ،gelincik ،arpacık ،maymuncuk قفل بازكن ،آبله چشم ،گل الله /راسو ،لوزه ،وجنه/ سيب چه

:مفهوم ترحم را به اسامي مي دهند مانند cağız/ceğizو cak/cekپسوندهاي : توجه

adamcağız ،yavrucak طفلك، مرد بيچاره

.هم صادق است )آ. ت(در ، همه موارد گفته شده براي اسم: توجه

صفحه ١۴٠

lik -----------------------------------------lik ad yapma eki پسوند اسم ساز

ad+luk/lük/lık/lik=ad/sıfat sıfat+luk/lük/lık/lik=ad

:مثال masanın üstünde duruyor Tuzluk مي باشدنمكدان روي ميز

zor bir meslektir Öğretmenlik معلمي يك شغل سختي است türkler için çok önemlidir Akrabalıkخويشاوندي براي تركها خيلي مهم است رابطه

ev bulmak zor Kiralık پيدا كردن خانه كرايه اي سخت است diliyorum mutlulukOnaآرزوي شادي براي او دارم

e at!çöplüğKağıtları !لدان بيندازاكاغذها را در آشغ

.فوق صادق است قاعده نيز )آ. ت(در :توجه adlaştırma ----------------------------------------------- اسم سازي

:فرم زير ساخته مي شود 3و به . ميگويند) ad-eylem( اسم ساخته مي شود و به آن اسم فعل، از فعل كه eylem+(ma/me)mak/mek -)الف

:كه به فرمهاي زير استفاده مي گردد1- eylem+(ma/me)mak/mek

:مثالgerek uymakTrafik kurallarına

ضروري است ،پيروي كردن از قوانين ترافيك

صفحه ١۴١

beni rahatsız ediyor dinlemekültülü müzik Gür صدا مرا ناراحت مي كند و گوش دادن موزيك پرسر

yanlış bir davranıştır söylemekYalan است ييك رفتار اشتباه ،دروغ گفتنyasaktır Girmek

است ممنوعورود، 2-eylem+(ma/me)mak/mek+ta/te

:مثالfayda var içmemekteSigara

)داردسيگار نكشيدن، فايده ( سيگار نكشيدن، فايده هستدر yarar var yapmaktaHaftada en az iki saat spor

)فايده دارد ،ساعت ورزش 2حداقل اي هفته ( سود هست، ساعت ورزش كردن در هفته 2درحداقل 3-eylem+(ma/me)mak/mek+tan/ten

:مثالnefret ederim söylemektenYalan

وغ گفتن متنفرماز درkorkarım kalmaktanGeceleri yalnız

مي ترسم )ئيتنها( از تنها ماندن شبها 4-eylem+mak/mek iste

:مثالgitmek istiyorumTatilde Kapadokya’ya

ومربخواهم به كاپادوكيه مي، تدر تعطيالuyumak istemiyorumBen şimdi

مخواببخواهم نمي من االن eylem+(ma/me)ma/me -)ب

:كه به فرمهاي زير استفاده مي گردد

صفحه ١۴٢

1- eylem+ma/me :مثال

alıştırması yaptık anlama-okumaDün bir فهميدن كرديم-ديروز يك تمرين خواندن

odasını maviye boyadık Çalışma ديمدرآوررنگ آبي هاتاق كار را بar veriralışkanlığı toplumdaki herkese zar içmeSigara

عادت به سيگار كشيدن به هركس در اجتماع ضرر ميزندdersleri başladı konuşmaTOFEL’de

در تافل دروس مكالمه شروع شد 2- eylem+(ma/me)ma/me+iyelik eki

:مثالgerek uymamızTrafik kurallarına ضروري استمان از قوانين ترافيك كردن پيروي

beni rahatsız ediyor nizdinlemeGürültülü müzik ناراحت مي كند ش دادنتان مراگوصدا و سر موزيك پر

hiç hoş değil söylemenYalan اصال خوب نيست تدروغ گفتن

yasaktır girmesiGörevliden başkasının استممنوع مامور از غيرهركس ديگر واردشدن

3- eylem+(ma/me)ma/me+iyelik eki+(n)da/de

:مثالfayda var içmemesindeSigara

)داردسيگار نكشيدنش فايده ( در سيگار نكشيدنش فايده استyarar var yapmamızdaHaftada en az iki saat spor

)فايده دارد كردنمان، ساعت ورزش 2حداقل اي هفته ( ساعت ورزش كردنمان سود است 2در هفته، درحداقل sakınca yok e birmdyemeama meyve , Diyet yapıyorum

)نداردولي ميوه خوردنم مانعي ( ولي در ميوه خوردنم مانعي نيست، رژيم مي گيرم

صفحه ١۴٣

4- eylem+(ma/me)ma/me+iyelik eki+(n)dan/den :مثال

nefret ederim söylemesindenİnsanların bana yalan از دروغ گفتن انسانها به من متنفرم

korkar sındanhavlamaBazıları köpeklerin از پارس كردن سگها مي ترسند ،بعضيها

5- eylem+(ma/me)ma/me+y+a/e

:مثالalıştım yaşamayaAnkara’da

به زندگي كردن در آنكارا عادت كردمaz önce başladık yemeyeYemek

شروع به غذا خوردن كرديم ،كمي قبل 6- eylem+(ma/me)ma/me+y+I/İ

:مثالçok istiyorum ayıalmŞu kazağı

دوست دارماين پليور را خيلي خريدنdüşünüyor evlenmemeyiAyşe’yle , Ahmet

گرفتهازدواج نكردن با عايشه تصميم به احمد 7- eylem+(ma/me)ma/me+iyelik eki+(n)a/e

:مثالkızıyor girmemizeÖğretmenimiz bizim derse geç صباني مي شودع تأخيرمان در كالسبه ،معلممان

صفحه ١۴۴

8- eylem+(ma/me)ma/me+iyelik eki+(n)I/İ :مثال

istiyor olmamıBabam benim doktor )دكتر شوم خواهد مي( دكتر شدنم را مي خواهد، پدرم

bekliyorum vermeniziSizin cevap منتظر جواب دادنتان هستم

9-eylem+(ma/me)ma/me+iyelik eki+(n)I/İ söyle/emret/rica et/iste

.مي باشد) dolaylı( كه بصورت غيرمستقيم :مثال

Trafik polisi, çocuklara “Trafik kurallarına mutlaka uyun!” dedi "!پيروي كنيد از قوانين ترافيك حتما" :پليس ترافيك به بچه ها گفت

uymalarını istediçocuklardan trafik kurallarına , Trafik polisi ار شدخواست پيرويشان از قوانين ترافيك را ،فيك از بچه هاپليس ترا

Öğretmen, bize “Derslerinize iyi çalışın!” dedi "!بخوانيدخوب را درسهايتان " :گفت معلم به ما

çalışmamızı söyledibize derslerimize iyi , Öğretmen خواستار شد رااندنمان درس خوخوب ، ما ازمعلم

Komutan, askere “Kapıyı aç!” diye emretti داد دستور "!كن باز را در" فرمانده به سرباز با گفتنaçmasını emrettiaskere kapıyı , Komutan

امر نمودبه سرباز را فرمانده، باز كردن در

ر اگـر در نيز مي بينيم موقع اضافه نمودن فعل كمكي به كلمه ديگـ emretti در مثال باال كه در همانطور: توجه :صورت چسبيده وگرنه جدا نوشته مي شود ماننده صدايي داشته باشيم ب آن كلمه تغيير

emir+etti=emrettiداد دستور kahır+oldum=kahroldum پريشان شدم tutsak+etmek=tutsak etmek اسير كردن

صفحه ١۴۵

eylem+(y)uş/üş/ış/iş-)ج :مثال

sız ediyorları beni rahatbakışOnun نگاههاي او مرا ناراحت مي كندında buluşalım mı?çıkışDers

موقوع خروج از درس همديگر را مالقات كنيم؟ın için sana çok teşekkür ederimAnlayış

فهمت از تو خيلي تشكر مي كنمدرك و به خاطر ün çok hoşGülüş

است شايندخيلي خو) هايت خنده(خنده ات

.نيز وجود دارد )آ. ت(موارد گفته شده در اسم سازي در همه : توجه

صفحه ١۴۶

ad tamlaması -------------------------------------------- مضاف و مضاف اليه

)تركيب اضافي(دهد تركيب دو كلمه كه در آن، يك كلمه، كلمه ديگر را توضيح مي :چند مثالağımabir melodi gibi geliyordu kul Denizin sesi

رسيد صداي دريا مثل يك ملودي به گوشم ميgeçiyorburada oldukça ılıman Kış ayları

دشو ميسپري ماههاي زمستان در اينجا خيلي معتدل aldım yün gömlekOna hediye olarak

براي او بعنوان هديه پيراهن پشمي گرفتم

.مي باشد) مضاف( tamlananو دومي ) مضاف اليه( tamlayanكه اولي

belirtili ------------------------------------------------------------عالمت دار -1

:كه بطور خالصه بصورت زير خواهد بودtamlayan+(n)u/ü/ı/i+n tamlanan+(s)u/ü/ı/i

Ali’nin annesiمادر علي : است مانند مضاف tamlananمضاف اليه و tamlayanكه .بين دو حرف با صدا قرار گرفته است kaynaşmaطبق قاعده nمانطوريكه مالحظه مي كنيد حرف ه

:استفاده مي شود مانند) y(از ) n( بجاي neو suالبته مثال براي un hızıysu، in sesiyne

صداي چي سرعت آب، :مثال

Türkiye’nin başkenti Ankara’dır پايتخت تركيه آنكاراستne gidiyoruzAtatürk’ün evinem ve ben Bugün an

من به خانه آتاترك ميرويم امروز مادرم وAnkara’nın nüfusu kaç? جمعيت آنكارا چقدر است؟

صفحه ١۴٧

همچنـين اسـامي .با حرف بزرگ شروع مي شود، )dizi(نيز مصراع .جمله با حرف بزرگ شروع مي شود :قاعده ، روستا)ilçe( ، شهرستان)il( ، شهر)mezhep( ، مذهب)dil( ، زبان)din( ، دين)ulus( ملت كشورها، اشخاص،

)köy(ــوار ــاده)bulvar( ، بل ــان)cadde( ، ج ــه)sokak( ، خياب ــاره)mahalle( ، محل ــه)kıta( ، ق ، منطق)bölge(كوه ، )dağ(دريا ، )deniz(دشت ، )ova(نهر ، )nehir(درياچه ، )göl(جنگل ، )orman( موسسـه ، )kurum, kuruluş(انجمن ، )dernek(حزب ، )parti(وقف ، )vakıf(عمارت ، )yapı(اثر ، )yapıt(كتاب ، )kitap(روزنامه ، )gazete(مجله ، )dergi (ندنيز با حرف بزرگ شروع مي شو.

نيز طبـق قاعـده فـوق بـا حـرف بـزرگ Ankara, Bugün, Atatürk اسامي ،در مثالهاي قبل از قاعده :توجه .شروع شده اند

:ويژگي چند :كلمات ديگر هم مي تواند بيايد مانند tamlananو tamlayanبين -1

ağlamasısabaha kadar süren çocuğun )گريه بچه كه تا صبح طول كشيد( گريه تا صبح طول كشنده بچه

:مي تواند عوض شود مانند tamlananو tamlayanجاي -2

ışığı adalarınVurur, deryalara )تابند مي( ها به درياها مي خورند نور جزيره

:مي تواند بيش از يكي باشد مانند tamlananيا tamlayanيكي از -3

umutları, sevinçleri, acılarıçocukluğumun شاديها و اميدهاي بچگي ام سختيها،özlemi kardeşiminve babamın, annemin

پدرم و برادرم حسرت مادرم،

صفحه ١۴٨

:مي تواند صفت داشته باشد مانند tamlananيا tamlayanيكي از -4gömleğin düğmeleri yeşil

دگمه هاي پيراهن سبزsaçları sarı çocuğun

موهاي زرد بچه :استفاده نمود مانند dan/denاز tamlayanاگر انتخاب مطرح باشد مي توان بجاي پسوند -5

birkaçı çocuklardan چندتائي از بچه ها

hangisi lerdenaşağıdaki كدام يك از پائيني ها

:باشد مانند tamlananيا tamlayanاسم فعل مي تواند -6

yararları okumanın فوايد خواندنyürüyüşüçocuğun پياده روي بچه

:حذف مي گردد مانند tamlananيا tamlayanبعضا -7

(Onun umutları) suya düştü Umutları )اميدهاي او( دش آب نقش براميدهايش

(onların eviymiş) onlarınmış Ev, )خانه آنها بوده( مال آنها بوده، خانه

8- belirtili ad tamlaması مي تواند بعنوان صفت بكار رود مانند:

adam anasının gözü )مادرش است نور ديدهآدمي كه ( آدم چشم مادرش

oğlum gözümün bebeği )باشد مي نور ديده امپسرم كه ( پسر عدسي چشمم

صفحه ١۴٩

.هم عينا وجود دارد )آ. ت(همه قواعد گفته شده در باال در زبان :توجه

:باشد فرمول به صورت زير خواهد بود )kişi adılı( ضمير شخصي ،)مضاف اليه( tamlayanاگر :توجه

ben+iyelik eki tamlanan+iyelik ekibensen+iyelik eki tamlanan+iyelik ekisen o+n+un tamlanan+iyelik ekiobiz+im tamlanan+iyelik ekibizsiz+in tamlanan+iyelik ekisizonlar+ın tamlanan+iyelik ekionlar

:مانند benim evim)خانه من(، senin evin)خانه تو(، onun evi )خانه او( bizim evimiz )خانه ما(، sizin eviniz )خانه شما(، onların evleri )خانه هاي آنها(

مربوط بـه ضـماير ملكـي در در فرمول، ،iyelik ekiبديهي است كه .نيز فرمول فوق صادق است )آ. ت(در : توجه ).iyelik ekleriمراجعه به بخش ( خواهدبود بايجانيآذر

:مانندbenim evim )خانه من(،senin evin )خانه تو(، onun evi )خانه او( bizim evimiz )خانه ما(، sizin eviz )خانه شما(، oların evleri )خانه هاي آنها(

belirtisiz ----------------------------------------------------------- بدون عالمت -2

tamlayan tamlanan+(s)u/ü/ı/i :مانند. ردهم ميتواند به عنوان صفت بكار رود و هم ميتوان قبل از آن صفت بكار بكه

kol saatıساعت مچي :مثال

Cep telefonumda iki mesaj var در موبايلم دو پيام هست Arabanın bagajında futbol topu var در صندوق ماشين توپ فوتبال هست

صفحه ١۵٠

:ويژگيها1- tamlayan چگونگي يفيت و كtamlanan را نشان مي دهد مانند:

anne sevgisi، kan kırmızısı قرمز خوني محبت مادري،

2- tamlayan با چه چيزي مرتبط بودنtamlanan را مشخص مي كند مانند:

sel felaketi، uçak bileti بليط هواپيما بدبختي سيل،

3- tamlayan از چه چيزي ساخته شدنtamlanan را مشخص مي كند مانند:

portakal suyu، tütün kolonyası ادكلن توتون آب پرتقال،

4- tamlayan به چه چيزي شبيه بودنtamlanan را مشخص مي كند مانند:

parmak üzümü، sigara böreği نان بورك سيگاري انگور انگشتي،

5- tamlayan سببtamlanan را مشخص مي كند مانند:

matematik korkusu، sınav stresi استرس امتحان ترس رياضي،

6- tamlayan بودن يا انجام شدن محلtamlanan را مشخص مي كند مانند:

kıyı lokantası، uzay istasyonu ايستگاه فضايي رستوران ساحلي،

7- tamlayan وسيله سازندهtamlanan را مشخص مي كند مانند:

söz sanatı، makine örgüsü بافتني ماشيني هنر حرف،

صفحه ١۵١

8- tamlayan محل توليدtamlanan مي كند مانندرا مشخص: Amasya elması، Maraş dondurması

بستني ماراش سيب آماسيا، 9- tamlayan اثر يا كشف مربوط بهtamlanan را مشخص مي كند مانند:

Naima tarihi،Newton Kanunu قانون نيوتن تاريخ نائيما،

.هم عينا وجود دارد )آ. ت(مورد باال در زبان :توجه

takısız --------------------------------------------------------------بدون پسوند -3

:را مشخص مي كند مانند) tamlanan( جنس اسم دوم) tamlayan( كه اسم اول gümüş kolyeگردنبند نقره اي

:نمايد مانندممكن است اسم اول در مفهوم مجازي بكار رفته و به چه چيزي شبيه بودن اسم دوم را مشخص :نكته

selvi boy،tunç bilek ،taş kafa سنگي )مغز( سر مچ مفرغي، قامت مثل سرو،

:استفاده نمود مانند dan/denاز tamlayanمي توان براي :نكته

tahtadan köprü، yünden yorgan لحاف پشمي پل چوبي،

بايد توجه كـرد كـه ) sıfat tamlaması( صفت -با اسم ad tamlamasıبراي اشتباه نگرفتن اين نوع :توجه

tamlayan درad tamlaması، جنس را مشخص مي كند و باdan/den نيز مي توان ذكر نمـود ولـي درsıfat tamlaması مي توان براي آن متضاد )karşıt (نيز پيدا كرد مانند:

uzun etek (sıfat tamlaması) دامن بلند .مي شود kısa etek (sıfat tamlaması)دامن كوتاه چون متضاد آن

.هم عينا وجود دارد )آ. ت(مورد باال در زبان :توجه

صفحه ١۵٢

zincirleme -----------------------------------------------------------زنجيره اي -4

:مي باشد يعني ad tamlamasıخود يك tamlananيا tamlayanدر اين حالت :مي باشد مانند ad tamlamasıيك tamlayan -)الف

serinliği rınınatlaakşam sa خنكي ساعات عصر

:مي باشد مانند ad tamlamasıيك tamlanan -)ب

deri çantasıçocuğun كيف چرمي بچه

:مي باشد مانند ad tamlamasıيك tamlananو tamlayan -)ج

arılılbunalım y İstanbul tiyatrolarının تئاترهاي استانبول) ركود( سالهاي افسردگي

.هم عينا وجود دارد )آ. ت(مورد باال در زبان :توجه

karma -------------------------------------------------------------------مختلط -5

:صفت مي آيد مانند tamlananيا tamlayanدر اين حالت قبل از dişleri çarpık ,rısa, iriadamın

كج يارو زرد، دندانهاي درشت،

.هم عينا وجود دارد )آ. ت(مورد باال در زبان :توجه

صفحه ١۵٣

ulaçlar--------------------------------------------------------------------- قيــدهابكـار ) zarf tümleci( فدر جمله با وظيفـه مـتمم ظـر . شود را گويند ظرف يا فعل ربطي كه از فعل درست مي

.رود ميulaç ها مثال با پسوندهاي )ip، erek،ince ، meden،meksizin ، ken،dikçe ،diğinde ،diği için

، ir…mez،e…e ، eli( ساخته مي شوند. ulaç هايي كه با)ip( ايجاد مي شوندbağlama ulacı )ulaç مي باشد و جهت ربط بكار ميرود) اتصال. ulaç كه باهايي )erek، meden،meksizin ، e…e( ايجادمي شوند durum ulacı )ulaç وضعيت (

.مشخص مي گردند )چگونه فعل؟( ?nasıl eylem باشندودر جواب ميulaç هايي كه با)ince، ken، dikçe،diğinde ،ir…mez ( شوند ايجاد ميzaman ulacı )ulaç زمان(

.مشخص مي گردند )كي فعل؟( ?ne zaman eylemجواب در و باشند مي 1-eylem+(y)up/üp/ıp/ip

:مثالBabam, bana “Sen okuyacaksın!” der

Babam, bana “Sen büyük adam olacaksın!” der büyük adam olacaksın!” der okuyupbana “Sen , Babam

"!خواهي خواند درس تو" :گويد پدرم به من مي "!دش دم بزرگي خواهيتو آ" :گويد پدرم به من مي "!خوانده و آدم بزرگي خواهي شد درستو " :گويد پدرم به من مي

2-eylem+ma/me+y+ıp/ip

:مثالda ne yapacaksın? Okumayıp

نخواني چكار خواهي كرد؟اگر درس dönmüşler beğenmeyipDağdaki motelleri

كوه را نپسنديده و برگشته اندباالي متلهاي

صفحه ١۵۴

3-eylem+madan/meden :مثال

Gerçeği öğrenmedi/ kapıyı vurup çıktı kapıyı vurup çıktı öğrenmedenGerçeği

و رفت كوبيددر را /حقيقت را نفهميد و رفت كوبيددر را ،فهميدن حقيقت بدون

4-eylem+madan/meden önce

:مثالe hayatım bomboştutanımadan öncSeni

ي بودئزندگيم خال در تو آشنائي باقبل از gökyüzünde bulutlar oluştu öncebir saat başlamadanFırtına

گشت پديدار در آسمان ابرها، شروع شدن طوفان يك ساعت قبل از 5- eylem+(ma/me)dıktan/dikten sonra

:مثالAyşe sınıftan çıktı sonrabeş dakika verdiktenÖğretmen soruları

عايشه از كالس بيرون رفت، د از دادن سوالها توسط معلمدقيقه بع 5ben de onu aramam aramadıktan sonraO beni

زنم زنگ نمي من هم به او، )زند چون، او به من زنگ نمي( من با تماس نگرفتن او از بعد 6- eylem+(ma/me)mak/mek için

:مثالgeldim görebilmek içinBuraya seni براي اينكه بتوانم تو را ببينم آمدم به اينجا

telefonlarıma çıkmıyor konuşmamak içinBenimle به تلفنهايم جواب نمي دهد ،من حرف نزدن با به خاطر

7- eylem+(ma/me)ma/me+iyelik eki için

:مثالbana fırsat vermiyorsun savunmam içinKendimi

ي دهيبه من فرصت نم ،براي دفاع از خودم

صفحه ١۵۵

ona yardım edelim vermesi içinEn iyi kararı به او كمك كنيم ،براي گرفتن بهترين تصميم

elimden geleni yapacağım üzülmemen içinSenin دداخواهم انجام بيايد برهر چي از دستم ناراحت نشدن تو، به خاطر

8-eylem+(ma/me)mak/mek üzere

:مثالferansa ara verdikkon Dinlenmek üzere تنفس داديمزنگ ،به كنفرانس، به خاطر استراحت كردن

ayrıldım görüşmemek üzereOnunla )شدم جدا براي هميشه از او( شدم جدا ،دن دوبارهدياز او بشرط ن

9-eylem+mak/mek üzere+kişi eki

:مثالinmek üzereuçak alana , Kemerlerinizi bağlayın

است باندهواپيما در حال فرود به ، ببنديد يتان راهابندكمرbeni daha sonra ara, binmek üzereyimMetroya

بعدا زنگ بزن، در حال سوار شدن به مترو هستمöğrenmek üzereleryazmayı -Çocuklar okuma

نوشتن هستند-گرفتن خواندن بچه ها در حال يادartık sigarayı bırak, Ölmek üzeresin

كن سيگار را رها رديگ، در حال مردن هستي

10-eylem+makta/mekte+kişi eki :مثال

büyümekteTürkiye her gün است رشدتركيه هرروز در حال

artmaktaTürkiye’de futbola ilgi her gün daha da در حال افزايش استبيشتر ،روز هر ،در تركيه عالقه به فوتبال

.استفاده مي نمائيمنيز gabaxاز önceبجاي كلمه فقط .هم استفاده مي گردد )آ. ت(رموارد فوق د: توجه

صفحه ١۵۶

zaman ulaçları --------------------------------------------------------- زمانقيود

1-eylem+(ma/me)duk/dük/dık/dik+iyelik eki zaman/sırada :مثال

doğa canlanıyortüm geldiği zamanİlkbahar تمام طبيعت زنده مي شود، موقع آمدن نوبهار

hırsız kapıyı açmaya çalışıyordu geldiği sıradaPolis olay yerine دكن باز سعي داشت در را ، دزد، به محل حادثه پليس موقع آمدن

arabayla kapadığım sıradaHer gece kafamı yastığa koyup gözlerimi çarptığım çocuk geliyor gözlerimin önüne

شود ظاهر ميماشين زدم جلوي چشمهايم بچه اي كه با ،بستن چشمهايم هرشب موقع گذاشتن سرم به بالش و 2-eylem+(ma/me)duk/dük/dık/dik+iyelik eki+(n)da/de

:مثالküçücük bir çocuktu gördüğümdeOnu son

بود كييك بچه كوچ، )مشديدكه باري آخرين (او را در آخرين ديدنم sinirden başım ağrıyor söyleyemediğimdeBir kişiye kızıp bir şeyler

گيرم درد مي سر انيتاز عصب) و نشان ندادن عكس العمل(و نتوانستنم كه چيزي بگويم شخصيبه تموقع عصباني 3-eylem+(ma/me)(y)a/e+cak/cek+iyelik eki zaman/sırada

eylem+(ma/me)(y)a/e+cak/cek+iyelik eki+(n)da/de :مثال

oradaki insanlardan izin isterim içeceğim zamanBir yerde sigara آنجا اجازه مي گيرم افرادموقع سيگاركشيدنم در يك جايي، از

ya eşim ya da çocuklarım benden bir şey ister dinleneceğim sıradaTam بچه هايم چيزي از من مي خواهند ياو راحتم، همسرم درست موقع است

mutlaka arayıp haber veririm gidemeyeceğim zamanBir davete حتما تماس گرفته و خبر مي دهم ،موقعي كه نتوانم به يك دعوت بروم

صفحه ١۵٧

4- eylem+(a/e/u/ü/ı/i)r eylem+maz/mez :مثال

rısını kestibaşımın ağ İçer içmez. Güçlü bir ilaçmış دش خوبدردم بمحض خوردن سر. يك داروي قوي بودهtaksiye bindik ister istemezyarısı otobüs bulunmayınca Gece

نيمه شب وقتي اتوبوس پيدا نشد خواه ناخواه سوار تاكسي شديم 5- eylem+(ma/me)(y)unca/ünce/ınca/ince

:مثالgeç kaldım işe çalmayıncasaatın zili , Sabah

)دير رسيدم( به كار ديرم شد ،)به علت زنگ نزدن ساعت( دنزَ ساعت موقعي كه زنگ، صبحkorkudan eli ayağı titredi görünceBabasının sinirli olduğunu

دست و پايش لرزيد، ترس از، )پدرش تديدن عصباني با( پدرش تموقع ديدن عصباني 6-eylem+duk/dük/dık/dik+iyelik eki gibi

:مثالsakın yollarda oyalanma, doğruca eve gel çıktığın gibiİşten

هرگز معطل نشو ،راه بين، مستقيم به خانه بيا ،درآمدنت از كار بمحضEşinin trafik kazası geçirip hastaneye kaldırıldığını öğrenince

soluğu hastanede aldı atladığı gibibir taksiye را در بيمارسـتان شنفسـ كـه تاكسي شـد سوار طوري ،مارستانبه بيانتقالش فهميدن تصادف همسرش و بمحض گرفت

اسـتفاده مـي نيـز kimi/kimin/tek/tekinاز gibiهم صادق است فقـط بجـاي )آ. ت(موارد فوق در : توجه .گردد

7-eylem+du/dü/dı/di+kişi eki٢ mu/mü/mı/mi

:مثالsevinçten adeta havalara uçardı girdi midan içeri misafir kapısın, O

پريد شد از خوشحالي معموال به هوا مي ميش وارد خانه ا او موقعي كه مهمان از درtoprak adeta nefes alıp vermeye başlar geldi miBahar موقع آمدن بهار، خاك معموال شروع به دم و بازدم مي كند

صفحه ١۵٨

.استفاده مي گرددنيز eylem+(y)an/en+da/deاز )آ. ت( در: توجه :مثال

sevinçten adeta havalara uçardı girendekapısından içeri misafir , O وارد شد از خوشحالي معموال به هواها مي پريد) درش( او موقعي كه مهمان از در

toprak adeta nefes alıp vermeye başlar gelendeBahar خاك معموال شروع به دم و بازدم مي كند، بهار موقع آمدن

).، قيود شروع و قيود پايانkenقيد (در مباحث بعدي به چند مورد دبگر از قيود زمان اشاره خواهيم كرد : توجه ken ------------------------------------------------------------------ ken ulacı قيد

.جزوقيود زمان مي باشد1- eylem+(a/e/u/ü/ı/i)r+ken

:مثالpencereden dışarıyı seyretmeyi çok seviyorum yağarkenYağmur

از پنجره را خيلي دوست دارم بيرون تماشا كردن، موقعي كه باران مي بارد 2- eylem+u/ü/ı/i+yor+ken

:مثالrahatsız edilmekten hiç hoşlanmam Çalışıyorken

خوشم نمي آيد اصال شوند ماز اينكه مزاحم ،ي كنمزماني كه كارم 3- eylem+(y)a/e+cak/cek+ken

:مثالtelefon çaldı dalacakkenTam uykuya

تلفن زنگ زد، خواستم به خواب بروم همينكه مي 4- eylem+muş/müş/mış/miş+ken

:مثالTopkapı Sarayı’nı mutlaka gezin gitmişkenİstanbul’a

توپ قاپو سراي را حتما بگرديد، )رويد مي(ه به استانبول رفته ايد موقعي ك

صفحه ١۵٩

5- eylem+maz/mez+ken :مثال

diğeri çok neşeli bir insan, gülmezkenİkizlerden birinin yüzü hiç ديگري يك انسان خيلي شادابي است، نمي خندد اصال قلوها دو درحاليكه يكي از

6- ad+(da/de+y)ken

:مثالşimdi gösteri merkezi olarak kullanılıyor zindankenedikule eskiden Y

عنوان مركز نمايش استفاده مي شوده االن ب ،كه يدي كوله از قديم زندان بودبا اينelektrikler kesildi sinemadaykenBiz

برقها رفت، يمبود سينما در ماي كه موقع 7- sıfat+(y)ken

:مثالçok yakışıklıymış ngençkeBabam

خيلي خوشگل بوده ،موقع جواني ،بابام

و در منفــــــي آن از eylem+(y)an/en+da/deاز غيــــــر از مــــــوارد فــــــوق )آ. ت(در : توجــــــهeylem+ma/me+y+an/en+da/de ــز از sıfat olan+daو ad(da/de) olan+daو نيـ

.استفاده مي گردد :مثال

etmeyi çok sevirempencereden eşiği seyr yağandaYağış از پنجره را خيلي دوست دارم بيرون تماشا كردن، موقعي كه باران مي بارد

rahatsız edilmekten hiç xoşlanmaram Çalışanda خوشم نمي آيد اصال شوند ماز اينكه مزاحم ،زماني كه كارمي كنم

elektrikler kesildi sinemada olandaBiz برقها رفت، يمبود سينما در ماي كه موقع

çok yakışıklıymış genç olandaBabam خيلي خوشگل بوده ،موقع جواني ،بابام

صفحه ١۶٠

başlama ulaçları ----------------------------------------------------- قيود شروع

.جزو قيود زمان مي باشند1- eylem+duk/dük/dık/dik+iyelik eki+(n)dan/den beri

:مثالöğretmenlerimi daha iyi anlıyorum başladığımdan berietmenlik yapmaya Öğr

معلمهايم را بهتر درك مي كنم) از موقع شروع به معلمي(از شروع كردنم به معلمي 2- (eylem+du/dü/dı/di+kişi eki٢) eylem+(ma/me)(y)alı/eli

:مثالimİstanbul’a gidemed taşındım taşınalıAnkara’ya

نتوانستم به استانبول بروم ،به آنكارا نقل مكان كردم و از آن موقع تا حاالYıllar göz açıp kapayana kadar geçiyor. ٢۴ yıl olmuş Evleneli

ببندي مي گذرد و نيك به اندازه اينكه چشم را باز، سالها. سال گذشته 24ازدواج از١٠ yıl oldu görmeyeliCan’ı

گذشت سال 10 ،مه اان را نديدكه ج زمانياز .نداستفاده مي گرد فوقرد امونيز )آ. ت(در : توجه

bitim ulaçları ---------------------------------------------------------- قيود پايان

.جزو قيود زمان مي باشند1-eylem+(y)ana/ene kadar

:مثالağızr kirada oturacbitene kadaEvimiz

كرايه خواهيم نشست ،تا اتمام خانه مانbiraz daha para verip yeni bir araba al! alana kadarİkinci el eski bir araba

!بخر ه و يك ماشين نوگذاشتپول كمي ديگر ،خريدن يك ماشين دست دوم )بجاي( تا 2-eylem+(y)uncaya/ünceye/ıncaya/inceye kadar

:مثالannesi yanında yatar yuncaya kadaruyuÇocuk

تا موقع خوابيدن بچه، مادرش پيشش مي خوابد

صفحه ١۶١

ev sana emanet dönünceye kadarBiz tatilden باشد تو امانت دست، خانه تتا برگشتن ما از تعطيال

:استفاده مي شود نيز موارد فوق از فرمول زير زبج )آ. ت(در : توجه

eylem+(y)uncan/üncen/ıncan/incen durum ulaçları--------------------------------------------------- قيود وضعيت

1(-eylem+(y)arak/erek eylem+ma/me+y+arak/erek

:مثالyeterince iyi değil olarakancak temizlik , çok uygun olarakBu otel fiyat

به اندازه كافي خوب نيستي نظرتميز از اما، خيلي مناسب ،قيمت نظر اين هتل ازbulaşık yıkar söyleyerekher gün şarkı , ralaM

ظرف مي شويد ،هر روز در حال ترانه خواندن، رالامçocuklarımızla yakından ilgilenmeliyiz olarakbaba -Anne

مادر به بچه هايمان از نزديك بايد توجه داشته باشيم -بعنوان پدرama sonradan çok mutlu olduk, evlendim meyerekisteOnunla

بعدش خيلي خوشبخت شديم اما، نخواسته ازدواج كردم او باzayıflamak pek sağlıklı değil yemeyerekHiçbir şey

نيست بهداشتيخيلي )الغر شدن از طريق گرسنگي(و الغرشدن ن هيچ چيز نخوردonu çok üzüyorsun Aramayarak

خيلي ناراحت مي كني را او فتننگر تماس با 2(-eylem+(y)a/e eylem+(y)a/e

eylem+ma/me+y+a/e eylem+ma/me+y+a/e

:مثالgeldim yürüye yürüyeBuraya

پياده، اينجا آمدم با پايfigürleri unutmuşum etmeye etmeyeDans

را فراموش كرده امحركات رقص رقص نكردن، با oynuyorlar hoplaya zıplayahçede Çocuklar ba

صفحه ١۶٢

بچه ها در باغچه، جستان و خيزان بازي مي كنندyolları iyice öğrendim gide gideİstanbul’a

رفتن به استانبول، راهها را خوب ياد گرفتم با زيادyardım ederim seve seveSana

كمك مي كنم از جان و دل، به توmizi unuttukbirbiri Görüşmeye görüşmeye

همديگر را فراموش كرديم آنقدر همديگر را نديديم كهa İngilizceyi unutmuşkonuşmaya konuşmayHakan

انگليسي را فراموش كرده است ه كهحرف نزد آنقدرهاكان büyüdü Düşe kalka

افتان و خيزان بزرگ شد 3(- eylem+(y)asıya/esiye

:مثالladıkırbaç öldüresiyeAtları

اسبها را تا دم مرگ تازيانه زد

.رد فوق استفاده مي شودامو ازنيز )آ. ت(در : توجه

).وستگيقيود نفي و پيمانند (در مباحث بعدي به چند مورد دبگر از قيود وضعيت اشاره خواهيم كرد : توجه

olumsuzluk ulacı -------------------------------------------------------- ينفقيد

eylem+maksızın/meksizin .گردد مشخص مي )چگونه فعل؟( ?nasıl eylem باشد و با سوال كه جزو قيود وضعيت مي

:مثالbirçok acıya katlandık etmeksizinYıllardır hiç şikayet

سالهاست بدون هيچ شكايت كردن تلخيهاي زيادي را تحمل كرديمğmur yağdıya dinmeksizinSabaha kadar

باران باريد، )وقفه( تا صبح بدون قطع شدنarka arkaya sorular soruyordu vermeksizinPolis hiç ara

، پشت سرهم سوالها مي پرسيد)مكث( فاصله دادن گونهپليس بدون هيچ

صفحه ١۶٣

süreklilik ulaçları ------------------------------------------------ قيود پيوستگي

.مشخص مي گردد )چگونه فعل؟( ?nasıl eylem جزو قيود وضعيت مي باشد و با سوالكه 1-eylem+(ma/me)dukça/dükçe/dıkça/dikçe

:مثالyiyesim geliyor yedikçeYemek o kadar güzel olmuş ki

خواهم بخورم باز هم مي خورم مي قدر شده كه هر خوب غذا آنقدرzde dalga çoğalıyoriden çaarttıkFırtınanın şiddeti

موج زياد مي شود، دريا شدت طوفان در افزايش باokuyası geliyor okudukçamanı oİnsan bu akıcı bir dilde yazılmış r

شود تشويق به خواندن آن مي ،يك زبان روان نوشته شده هخواندن اين رمان كه ب باانسان 2- eylem+(ma/me)duk/dük/dık/dik+iyelik eki sürece

:مثالilaçların faydası olmayacak ettiğin süreceSigara içmeye devam

داشتنخواهند اي داروها فايده ، كشيدن سيگار دادنت به در طول ادامهmutlu olamazsınız atmadığınız süreceBu yersiz kuruntuları kafanızdan

نمي توانيد شاد باشيد ،نينداختيد رونبي سرتان تا وقتي اين خياالت بيجا را از

ود نمـ اسـتفاده هـم مـي تـوان zamanاز süreceفقط بجاي . هم صادق است )آ. ت(همه موارد فوق در : توجه :مانند

yemeğim gelir yedikçezel olmuş ki öYemek o kadar g خواهم بخورم باز هم مي خورم مي قدر شده كه هر خوب غذا آنقدر

ilaçların faydası olmayacak ettiğin zamanye devam Sigar içme داشتنخواهند اي داروها فايده ، كشيدن سيگار دادنت به در طول ادامه

صفحه ١۶۴

sebep ulaçları --------------------------------------------------------- سبب قيود

1-eylem+(ma/me)duk/dük/dık/dik+iyelik eki için :مثال

öğretmen biraz kızdı geldiğim içinDerse geç كمي عصباني شد به درس خاطر دير آمدنمه ب ،معلم

istediğim elbiseyi alamadım olmadığı içinParam لباس دلخواهم را نتوانستم بخرم ،)پول نداشتنم( خاطر نبودن پولمه ب

2-eylem+(ma/me)duk/dük/dık/dik+iyelik eki+(n)dan/den

:مثالöğretmen biraz kızdı geldiğimdenDerse geç

كمي عصباني شد به درس خاطر دير آمدنمه ب ،معلمistediğim elbiseyi alamadım olmadığındanParam

لباس دلخواهم را نتوانستم بخرم ،)پول نداشتنم(خاطر نبودن پولم ه ب 3-eylem+(ma/me)(y)a/e+cak/cek+iyelik eki için :ثالم

hazırlık yapıyorum geleceği içinBu akşam misafir مهمان تدارك مي بينم )آمدن(آمدن خاطر خواهده عصر ب

üzgünüm katılamayacağım içinBu akşam yemeğe براي شركت در غذا متاسفم )نتوانستنم(خاطر نخواهد توانستنم ه عصر ب

4-eylem+(ma/me)(y)a/e+cak/cek+iyelik eki+(n)dan/den

:مثالhazırlık yapıyorum geleceğindenBu akşam misafir

مهمان تدارك مي بينم )آمدن(آمدن خاطر خواهده عصر بüzgünüm katılamayacağımdanBu akşam yemeğe

براي شركت در غذا متاسفم )نتوانستنم(خاطر نخواهد توانستنم ه عصر ب

صفحه ١۶۵

5-eylem+(ma/me)duk/dük/dık/dik+iyelik eki+(n)a/e :مثال

sevindik ettiğinizeBu kadar işin arasında bizi ziyaret خوشحال شديم ،اين همه كار اخاطر زيارتتان از ما به ب

çok memnun oldum tanıştığımaSeninle خيلي خوشبخت شدم ،توخاطر آشناييم با ه ب

6-eylem+(ma/me)(y)a/e+cak/cek+iyelik eki+(n)a/e

:مثالe seviniyorgideceğinYaz tatilinde anneannesinin köyüne

بزرگش شادي مي كند به ده مادر )رفتنش( خواهد رفتنش خاطره تابستان ب تتعطيال درpişman oldu alacağınaBabam kaza yaptığımı duyunca bana araba aldığına

بـراي مـن در ماشين خريـدنش از (خواهد خريدنش برايم وماشين خريدنش از ،پدرم موقع شنيدن تصادف كردنم پشيمان شد) گذشته و آينده

.هم صادق است )آ. ت(همه موارد فوق در : توجه

صفحه ١۶۶

benzetme ulaçları --------------------------------------------------- قيود تشبيه

1- eylem+zaman eki+casına/cesine :مثال

şaşkın şaşkın bakıyordu nlamıyormuşcasınaasöylenenleri هاج و واج نگاه مي كرد ،ها را انگار كه نمي فهميده گفته

” adlı gösterisinde müziğin tadına vardıkUçarcasına“ مزه موزيك را چشيديم ،"انگار پرواز مي كند"به اسم يدر نمايش

2- eylem+zaman eki gibi

:مثالdeli deli esiyordu sökecekmiş gibikökünden ağaçları, Rüzgar

ديوانه وار مي وزيد ،بكنداش مي خواسته درختها را از ريشه كه انگار بادeline ne geçse ağzına atıyordu çıkmış gibiKıtlıktan

هرچيزي كه به دستش برسد به دهانش مي انداخت ،از خشكسالي درآمده كه انگار 3- ad/sıfat (değil)(miş)+casına/cesine ad/sıfat (değil)(miş) gibi

:مثالdans ediyorlar çılgıncasınaGençler müziğin ritmiyle ديوانه وار مي رقصند ،جوانان با ريتم موزيك

4- eylem+(ma/me)duk/dük/dık/dik+iyelik eki gibi

:مثالgece yarısı kapıma geldi yaptığı gibiönceki kiracılarına da , Ev sahibi

درخانه ام آمد به نيمه شبش، مستاجرهاي قبلي با شبيه عملكردشخانه صاحب

صفحه ١۶٧

5- eylem+(ma/me)(y)a/e+cak/cek+iyelik eki gibi :مثال

TV’de bu akşam yayınlanacak açık oturumda insanlığı da bildirilecekçözüm yolları , tartışılacağı gibibekleyen tehlikeler

خطراتي كه كهضمن اين ،پخش خواهد شد اي كهدر جلسه علني T.Vعصر در راه حل ها نيز مشخص خواهند شد، در انتظار انسانيت است بحث خواهد شد

6- eylem+(ma/me)duk/dük/dık/dik+iyelik eki kadar

:مثالhiç kimseden nefret etmedim ettiğim kadarOndan nefret

متنفر نشدم ياز كس ،از او )تنفرم( بودنم به اندازه متنفرiçim içime sığmıyordu, mutluydum olmadığım kadarDaha önce hiç

دل تو دلم نبود، )بيشتر از قبل شاد بودم( شاد بودم ،نبودم هيچبه اندازه اي كه قبال 7- eylem+(ma/me)(y)a/e+cak/cek+iyelik eki kadar

:مثالdaha fazla düşeceğini sanmam, düştü düşebileceği kadarFiyatlar

بيايد پائين از اين بيش فكر نكنم ،آمد پائين ،)به اندازه كافي( خواهد توانست پائين بيايدقيمتها به اندازه اي كه 8- eylem+(ma/me)(y)a/e+cak/cek kadar

:مثالgelir gelmez yattı eve, yorgundu duramayacak kadarAyakta

،)بيايستد پا توانست سربقدري خسته بود كه ن( بيايستد خسته بود پا توانست سر كه نخواهد قدريبه خوابيد ،خانهن به آمد به محض

.گردد استفاده مينيز kimi/kimin/tek/tekinاز gibiهم صادق است فقط بجاي )آ. ت(موارد فوق در : توجه

صفحه ١۶٨

zıtlık ulaçları ---------------------------------------------------------- قيود تضاد

1- eylem+(ma/me)duk/dük/dık/dik+iyelik eki halde :مثال

zenginmiş gibi görünmeye çalışır, olmadığı haldeZengin آيد نظره تالش مي كند كه پولدار ب، علي رغم پولدار نبودنش

2- eylem+(ma/me)(y)a/e+cak/cek+iyelik eki halde

:مثالOrhan’a söz veriyorsun?, gideceğimiz haldeNiçin resim sergisine

به ارهان قول ميدهي؟، چرا علي رغم اينكه نمايشگاه نقاشي خواهيم رفت 3- eylem+(ma/me)ma/me+iyelik eki+(n)a/e rağmen/karşın/karşılık

:مثالhalk somut gelişmeler bekliyor, olmasına rağmeniş belirtm, Hükümet

مي باشند و محسوس منتظر پيشرفتهاي مشخص باز هم مردم، علي رغم اينكه معين كرده حكومتsavaş , yapmalarına karşınsürekli toplantılar , Gelişmiş ülkeler

devam emektedir جنگ ادامه دارد، دهند رتيب ميت يعلي رغم اينكه مرتب جلسات كشورهاي پيشرفته

sen onu yalnız bırakıyorsun, yapmasına karşılıkOnun sana bunca iyilik علي رغم اينهمه خوبي كردنش به تو، تو او را تنها مي گذاري

4- eylem+mak/mek+tansa/tense

:مثالölmeyi tercih ediyorum aşağılanmaktansaBöyle

مردن را ترجيح مي دهم، نبجاي چنين تحقير شد

صفحه ١۶٩

5- eylem+mak/mek varken/yerine :مثال

hayata küsmüş oturuyorsunuz üretmek varkenÇözüm يدكنزندگي قهر مي از، )به جاي حل مسئله( توليد راه حل وجود با

konuşmamı kesiyorsunuz dinlemek yerineSöylediklerimi م را قطع مي كنيدصحبتم، بجاي گوش دادن به گفته هاي

6- eylem+(y)a/e+cak/cek+iyelik eki+(n)a/e

:مثالKarşılaştığın en küçük bir sorunda dünya başına yıkılmışcasına

zorluklarla mücadele etmeyi öğrenmelisin küseceğineyaşama ،موقع مواجه شدنت با كوچكترين مشكل انگار كه دنيا روي سرت خراب شده

زندگي، مجادله كردن با سختي ها را بايد بياموزي با) قهركردنت( به جاي قهرخواهد كردنت 7-eylem+(y)a/e+cak/cek+iyelik eki yerde

:مثالiçine atar paylaşacağı yerdeDertlerini . İçine kapanık bir insandı

زدري به درونش مي ،شدردهاي) تقسيم كردن(بجاي تقسيم خواهدكردن . آدم توداري بود

.صادق است هم )آ. ت(موارد فوق در : توجه

صفحه ١٧٠

sıfat (ön ad) ------------------------------------------------------------------ صفت

:مثالinsandır iyiBabam

انسان خوبي است ،پدرمinsanlardır kötüHırsızlar

انسانهاي بدي هستند ،دزدهاöğrencidir embeltMehmet

دانش آموز تنبلي است ،محمدAhmet bu sene takdirname aldı Çalışkan

امسال تقديرنامه گرفت ،پرتالش احمد çocuk ağaçtan elma topluyor üçBahçede

نندچيبچه در باغچه، سيب از درخت مي 3kedi var beşBende

دارمگربه تا 5من kuş besliyorum yediBen

)كنم بزرگ مي( پرنده مي پرورانمتا 7 منsu akıyor bulanıkMusluktan

آب آلوده مي آيد ،از شيرsu var berrakHavuzda وجود دارد شفافآب ،در حوض

kitaplar yanmış bazıYangında بعضي كتابها سوخته اند ،در آتش سوزي

?evde oturuyorsun hangiSen ؟نيكمي زندگي تو در كدام خانه

صفحه ١٧١

.رنگ يا وضعيت يا شكل آن را مشخص مي كند، قبل از اسم آمده ):niteleme sıfatı( صفت وصفي -1 :مثال

renk)( gömleği var maviBabamın )رنگ( پدرم پيراهن آبي دارد

renk)( gül ver kırmızıBana )رنگ( به من گل قرمز بده

renk)( pantolon giydim siyahDün )رنگ( اه پوشيدمديروز شلوار سي

renk)( bulutlardan yağmur yağar Gri )رنگ( از ابرهاي خاكستري باران مي بارد

durum)( öğrenciler üniversiteyi kazandı Çalışkan

)وضعيت( از دانشگاه قبول شدند ،دانش آموزان پرتالشdurum)( yolda zor yürüyor adam Yaşlı )وضعيت( مي رودسختي راه ه ب مسيردر ،آدم مسن

durum)( yüzlüdür güleçTürkçe öğretmenimiz )وضعيت(خنده رو است ، معلم زبان تركي مان

biçim)( boyludur uzunMete ve Ertuğrul

)شكل( مته و ارطغرل قد بلندندbiçim)( adam koşuyor boyluKısa

)شكل( مرد قد كوتاه مي دودbiçim)( elbise giymiş darAblam

)شكل( خواهرم لباس تنگ پوشيدهbiçim)( salonu var genişEvimizin

)شكل( ي داردفراخخانه مان سالن

صفحه ١٧٢

):işaret sıfatı( صفت اشاره -2ev babamındır Bu

اين خانه، مال پدرم استsokakta bakkal var Şu در اين خيابان، بقال هست

kadınlar çamaşır yıkıyor O يندآن زنها رخت مي شو

sınıfa gir ötekisınıfa değil, Bu به آن يكي كالس داخل شو، به اين كالس نه

elbise yok mu? diğerelbiseyi beğenmedim, Bu لباس ديگر نيست؟، اين لباس را نپسنديدم

otomobile dikkat et Beriki به اين يكي اتومبيل دقت كن

:خواهد بود مانند) işaret zamiri( اشارهاگر صفت اشاره جاي اسم را بگيرد ضمير : توجه

kitabı ben de okudum (işaret sıfatı) O )صفت اشاره( آن كتاب را من هم خواندم

nu, ben de okudum (işaret zamiri)O )ضمير اشاره( من هم خواندم آن را

اكيد قبل از صـفت اشـاره بيايـد مي تواند هم بعنوان صفت اشاره باشد وهم بعنوان ت )اينك، اين( işteكلمه : توجه :مانند

ev benim (işaret sıfatı) iştearaba, İşte )صفت اشاره( اين خانه مال من است و اين ماشين

sıfatının anlamını pekiştirir) (işaret bu adam beni kandırdı İşte )بر مفهوم صفت اشاره تاكيد مي كند( اينك اين مرد مرا فريب داد

صفحه ١٧٣

:قبل از اسم آمده تعداد يا مقدار آن را بصورت مبهم نشان مي دهد مانند ):belgisiz sıfat( مبهمصفت -3soruma cevap veremedi Birkaç

به تعدادي از سوالهايم نتوانست جواب بدهدsorunum var, hangisini çözeceksin? Birçok

كدامش را حل خواهي كرد؟، مقدار زيادي مشكل دارمn, artık böyle düşünmüyorinsa Kimi

ديگر اينگونه نمي انديشند، بعضي انسانهاçocuklar güzeldir Bütün

ندلگخوشتمام بچه ها mal göz çıkarmaz Fazla

در نمي آوردكسي را چشم ،مال زيادinsana güvenilmeyeceğini söyledi herÖğretmen,

اعتماد كرد معلم گفت كه به هر انساني نمي شود

:نمي گيرند) lar/ler( اسامي بعد از صفات مبهم زير پسوند جمع: توجهher )هر( ،birkaç )چندتائي، تعدادي( ،hiçbir )هيچ يك( ،herhangi )كدام هر( ،

herhangi bir )هر كدام يك( ،bir )يك( ،biraz )كمي( ،ne kadar )مانند )قدر هر: insan böyle düşünmez Her

نمي انديشد هر انساني اينگونهkuşun eti yenmez Her

گوشت هر پرنده اي خورده نمي شودyemekten sonra su içmeliyiz Her

بعد از هرغذا خوردن بايد آب بخوريمkitap okumakla adam olunmaz Birkaç

آدم شد تواننمي ،تا كتاب خواندن با چندseyirci filmi beğenmedi birkaçSinemada

فيلم را نپسنديد، انتماشاگر تا از در سينما چند

صفحه ١٧۴

:مي توانند بگيرند) lar/ler( ولي اسامي بعد از صفات مبهم زير پسوند جمعbütün )تمام( ،kimi )بعضي( ،bazı )بعضي( ،çoğu )اكثر( ،

birtakım )نوعي، مقداري، دسته اي( ،başka )مانند )ديگر: ağaçlar çiçek açtı Bütün

كردتمام درختها گل باز balıklar suda yaşar Bütün

تمام ماهي ها در آب زندگي مي كنندgün denizde yüzdüm Bütün

تمام روز در دريا شنا كردمgece bebek ağladı Bütün

نوزاد گريه كرد، تمام شب kitaplar işe yaramaz Kimi بعضي كتابها به كار نمي آيند

insanlar patlıcanı sevmez Kimi انها بادمجان را دوست نمي دارندبعضي انس

çocuklar ders çalışmayı sevmez Bazı بعضي بچه ها درس خواندن را دوست نمي دارند

balıklar yenmez Bazı بعضي ماهي ها خورده نمي شوند

insanlar oturuyor bazıParkta در پارك بعضي انسانها مي نشينند

بكـار رود )تـك ( tekبكار رود صفت مـبهم ولـي اگـر در مفهـوم herhangi birاگر در مفهوم birكلمه : توجه

:خواهد شد مانند) sayı sıfatı(صفت شمارشي Hangi bayram belli değil). elgisiz sıfat(b bayram onu ziyaret edelim Bir

)كدام عيد مشخص نيست. صفت مبهم( عيد، او را زيارت كنيمروز يك در Kaç soru belli). sayı sıfatı( ruyu çözememişso birTestte yalnızca

)ستا نتوانسته، مشخص را چند سوال. صفت شمارشي( در تست فقط يك سوال را نتوانسته حل كند

صفحه ١٧۵

:تعداد يا جاي اسم را سوال مي كند مانند، قبل از اسم آمده و خصوصيات ):soru sıfatı( صفت سوالي -4bir ev istiyormuş? Nasıl

انه اي مي خواسته است؟چه جور خöğrenci vardı? kaçSınıfta

چند دانش آموز بود؟ ،در كالسyoldan gidilir? hangiOraya

به آنجا از كدام راه مي شود رفت؟kata çıktı? kaçıncıAsansör

طبقه چندم رفت؟ ،آسانسور

ي ولي اگر جاي اسـم را بگيـرد ضـمير كلمات پرسشي اگر قبل از اسم بيايد و اسم را توصيف كند صفت سوال: توجه :سوالي و اگر قبل از فعل آمده و بر فعل تاكيد يا آن را محدود كند ظرف سوالي خواهد بود مانند

soru sıfatı)( işle uğraşıyor? neÇocuk )صفت سوالي( بچه به چه كاري مشغول است؟

soru zamiri)( alayım? neÇarşıdan sana )ضمير سوالي( بخرم؟ از بازار برايت چي

soru zarfı)( dolaşıp duruyorsun? neBuralarda )ظرف سوالي( همه اش در اينجاها مي گردي؟ ،چيه

:بعضا كلمات پرسشي مفهوم سوالي به جمله نمي دهند مانند: توجه

soru anlamı verir)( okula gidiyormuş? Hangi )دهد مفهوم سوالي مي( به كدام مدرسه مي رفته است؟soru anlamı vermez)( okula gittiğini bilmiyorum Hangi

)مفهوم سوالي نمي دهد(رود ميبه كدام مدرسه نمي دانم

صفحه ١٧۶

):sayı sıfatı( صفت شمارشي -5 :مثالd)a( eder on, iki, bir doğal sayıdır. Beş kere İki )اسم( مي شود 10، 2 ضرب در 5. يك عدد طبيعي است، 2

sıfat)( elma yedim altıBugün yolda önünü kesmiş. kişi İki )صفت( سيب خوردمتا 6امروز . سد كردهدو نفر در راه جلويش را

.نيز اگر قبل از اسم بيايند صفت شمارشي خواهند بود) اول( ilkو )آخر( sonكلمات : توجه

):asıl sayı sıfatı( صفت شمارشي اصلي -)الف

:مثالkitap var altıdefter ve üçkalem, beşÇantamda

كتاب هست 6دفتر و 3، قلم 5در كيفم çocuk kumda oynuyor üçParkta

مي كنند شنزار بازيبچه در 3در پارك liradır binDondurmanın tanesi

يك دانه بستني، هزار ليره است

):sıra sayı sıfatı( صفت شمارشي ترتيبي -)بsayı+uncu/üncü/ıncı/inci/ncı/nci

.وگرنه از چهارتاي ديگر استفاده مي گردد ncı/nciباصدا باشد از كه اگر آخرين حرف عدد، :مثال

sınıfta okuyor birinciKardeşimمي خوانددرس برادرم در كالس اول sırada? kaçıncıAyşe yarışmadaچندم است؟ نفرعايشه در مسابقه

katında oturur cüdördünDayım evimizin دايي ام در طبقه چهارم خانه مان مي نشيند

sokakta oturuyoruz üçüncü Soldan خيابان سوم مي نشينيم ،چپسمت از

sınıf öğrencileri çok haylaz İkinci خيلي شيطان هستند ،دانش آموزان كالس دوم

صفحه ١٧٧

):üleştirme sayı sıfatı( صفت شمارشي توزيعي -)جsayı+(ş)ar/er

:مثال içeriye girin Birer birerيكي يكي داخل شويد

tümce istiyorum onarHerkestenجمله مي خواهم 10 از شما از هر كدامkiloluk yiyecek paketleri hazırlayın Altışar

را آماده كنيد) كيلو 6 هر كدام( كيلوئي 6بسته هاي خوراكي balık var üçerHepimizin tabağındaوجود داردماهي 3 از ما ر بشقاب هركدامد

elma verdi ikişerAnnem hepimize سيب دادتا 2از ما مادرم به هر كدام

lira vergi topladı yüzer Belediye memuru bakkallardan ليره ماليات جمع كرد 100مامور شهرداري هركدام از بقالها

):kesir sayı sıfatı( صفت شمارشي كسري -)د

:مثالkar ettim yüzde elliBu hafta ayakkabı satışlarından

سود كردم% 50اين هفته از فروش كفش hata yaptı sekizde bir Şoför kazada

بود )8/1( يك هشتم ،در تصادف ي رانندهخطاşansım var yüzde onSınavda

ارمشانس د% 10 ،در امتحان :ساخته مي شوند مانند z(u/ü/ı/i)با پسوندهاي ):topluluk sayı sıfatı( صفت شمارشي اجتماع -)و

çocukları var ikiz Ablamın خواهرم بچه دوقلو دارد

bebeklerin yaşadığını yazıyor beşizGazeteler, قلو را مي نويسند 5نوزادهاي روزنامه ها زنده بودن

صفحه ١٧٨

:اسامي كه مشتق يا مركب نباشند مانند :)basit sıfat( صفت سادهsandal yüzüyor ikiDerede

تا قايق شناورند 2 آب، در جويmasaları antikacıya sattı eski Anneannem

ميزهاي قديمي را به عتيقه فروش فروخت بزرگم،مادر ev kimin? Bu

اين خانه مال كيست؟

به بن فعل يـا اسـم ايجـاد مـي yapım ekiبا اضافه نمودن اسامي كه :)türemiş sıfat( صفت مشتق :شوند مانند

suyu içme! ıkSakın bulan !هرگز آب آلوده را نخور

yüzleri var kinBu adamların bit اي درمانده اي دارندقيافه هاين مردها

nöbetçi bizi saraya almadı dakiKapı راه ندادنگهبان دم در، ما را به سراي

yaz başladı suzAnadolu'da su İç در آناتولي داخلي، تابستان بي آب شروع شد

:از تركيب چند كلمه ايجاد مي شود كه بر دو نوعند :)bileşik sıfatı( صفت مركب

):kaynaşmış bileşik sıfatı( صفت مركب پيوند يافته -)الف :مثال

rçocuklar yiyecek için çöp karıştırıyorla Yalınayak گردند ميرا هاخوردن، آشغال براي غذابرهنه بچه هاي پا

kadınlar dedikodu yaparlar boşboğazHamamda سخن چيني مي كنند چانهدر حمام، زنهاي پر

:به صور زير ايجاد مي گردند ):kurallı bileşik sıfatı( صفت مركب با قاعده -)بa(- درsıfat tamlaması براي اسم ازlu/lü/lı/li استفاده مي كنيم مانند:

var evi büyük kapılıDedemin Bostancı'da پدربزرگم در بستانجي خانه اي با در بزرگ دارد

صفحه ١٧٩

kıza aşık oldum güzel gözlüBüyükada'daki زيبا عاشق شدم انچشم ي بادر بويوك آدا به دختر

b(- درsıfat tamlaması اندبراي اسـم از هايي كه با صفات شمارشي ايجاد شدهluk/lük/lık/lik اسـتفاده

:مي كنيم مانندbekleyişten sonra vatanıma kavuştum On yıllık

بازگشتمساله به وطنم 10بعد از انتظار süre kaldı iki aylıkBebeğin doğmasına باقي استماهه 2مدت يك ، به تولد نوزاد

ısürem kald beş günlükBorcumu ödemem için استروزه باقي 5مهلت يك ،پرداخت بدهي امباز براي

c(- درad tamlaması takısız برايtamlanan ازlu/lü/lı/li استفاده مي كنيم مانند:

sarayda yaşarlarmış mermer sütunluPadişahlar با ستون مرمري مي زيسته اند )كاخ( پادشاهان در سراي

d(- درsıfat tamlaması وض كردن جاي اسم و صفت و آوردن با عiyelik eki مربوط به سوم شخص مفرد

:به آخر اسم مانندonardı iev duvarı yıkık İşçi

را تعمير كرد ديوارش ريخته اي كه خانه ،كارگرgördü pencereyi camı kırıkCamcı

شيشه اش شكسته را ديد اي كه شيشه بر، پنجره e(- با آوردنad+dan/den ل از اسم فعل مانندقب:

evde oturuyoruz babadan kalmaBiz مي نشينيم ،مانده باقي از پدر اي كه ما در خانه

sağırız anadan doğmaBizما كر مادرزاد هستيم براي معرفي يا احترام قبل يا بعد و يا هم قبل و هم بعد از اسم شـخص مـي :)san sıfatı( صفت عنوان

:آيد مانندbizim patronumuzdur Beyıtkı Bekir S

رئيس ماست ،آقاي بكير صدقيOsmanlı devrinde yaşadı PaşaFerit Damat

صفحه ١٨٠

در دوره عثماني زيست ،داماد فريد پاشاannemi tedavi etti HanımFiliz Doktor

مادرم را مداوا كرد ،خانم دكتر فلزifa ettiİsmail Hakkı Üniversite rektörlüğünden ist Profesör

پرفسور اسمعيل حقي از رياست دانشگاه استعفا دادOsmanlı savaşlarında zaferler kazandı PaşaOsman Gazi

در نبردهاي عثماني ظفرها كسب نمود ،قاضي عثمان پاشا :صورت زير ساخته مي شود 2به :)pekiştirme sıfatı( صفت تاكيدي

a(- بصورت)صفت+p/r/s/m+مانند خواهد بود )ن حرف باصداي صفتتا بعد از اولي: :pبراي -1

upuzun )كامال دراز( ،kapkara )كامال سياه( ،yapyalnız/yapayalnız ) كامال تنهـا( ،sapsarı ) كـامال، )كـامال نـازك ( ipince، )كـامال زنـده ( capcanlı، )كـامال تـازه ( taptaze، )كامال سرخ( kıpkırmızı، )زرد

kapkaranlık )ريككامال تا( ،kıpkısa )كامال كوتاه( ،kupkuru )كامال خشك( ،taptatlı ) كامال شـيرين( ،zapzayıf )كامال ضعيف( ،dipdiri )كامال زنده( ،şipşirin )كامال شيرين( ،ıpıslak ) كامال خـيس( ،apaçık

، )جـوان كـامال ( gepgenç/gepegenç، )كامال نوك تيز( sipsivri، )كامال جديد( yepyeni، )كامال واضح(güpegündüz )روز روشن( ،çepçevre/çepeçevre )دورتادور.(

:mبراي -2sımsıcak )كامال گرم( ،yemyeşil ) كامال سـبز( ،bembeyaz ) كـامال سـفيد( ،bomboş ) كـامال خـالي( ،

sımsıkı )كامال سفت( ،dümdüz )كامال درست( ،simsiyah )كامال سياه( ،yamyassı )كامال پهن.( :sبراي -3

masmavi )كامال آبي( ،koskoca )كامال بزرگ( ،mosmor ) كامال بـنفش( ،dosdoğru ) كـامال درسـت( ،basbayağı ) صـاف و سـاده( ،besbelli ) كـامال مشـخص( ، tastamam) تمـام وكمـال( ،yusyuvarlak

).كامال صورتي( pespembe، )تماماً( büsbütün، )كامالگرد( :rبراي -4

tertemiz )تروتميز( ،çarçabuk )كامال سريع( ،çırçıplak/çırılçıplak ) كـامال لخـت( ،sersefil ) كـامال ).كامال خيس( sırılsıklam، )كامال پريشان( perperişan، )فقيروپست

:هاي ديگرمثالevi var tertemizHaticelerin

خانه تروتميزي دارند ،خديجهخانواده

صفحه ١٨١

gömlek giydirdi bembeyazAnnem bana پوشاند يدرم به من پيراهن كامال سفيدما

boylu basketçileri var upuzunFenerbahçe kulübünün كلوپ فنرباغچه، بسگتباليستهاي كامال قد بلندي دارد

denizde yüzmek isterdim masmaviAh! ben ممن مي خواستم در درياي كامال آبي شنا كن !آه b(- با روش تثنيه مانند:

ışıl ışıl )روشن و براق( ،pırıl pırıl )خيلي براق( :مثال

yollarda sürdü eğri büğrüBabam arabasını )رانندگي كرد( راند پر پيچ و خمپدرم ماشينش را در راههاي

su var pırılpırıl Bak! derede وجود دارد شفافيآب خيلي ، در نهر !نگاه كن

aklarımız mahvoldutaşlar yüzünden ay irili ufaklıTarladaki درآمدپاهايمان پدر ،بخاطر سنگهاي ريز و درشت مزرعه

liralar ses çıkarıyor sarısarı Cebimde ندكنصدا مي سر و در جيبم ،ليره هاي كامال زرد

،cuk/cük/cık/cik ،cak/cek ،ca/ceبـا پسـوندهاي ):sıfatda Küçültme( تصغير در صفت(u/ü/ı/i)mtrak ،(u/ü/ı/i)msu/msü/msı/msi ساخته مي شود مانند: büyüğe yakın)( ev arıyor büyücekAblam

)نزديك به بزرگ( مي گردد يخواهرم دنبال خانه نسبتا بزرگkalın gibi)( kitap, çok ağır değil mi? kalıncaSeninki

)مانند كلفت( زياد سنگين نيست؟، كتاب نسبتا كلفتي است ،)كتاب تو( مال توyükseğe yakın)( tepeye çıktılar yüksekçeDağcılar

)نزديك به بلند(باال رفتند ،كوه نوردان از تپه نسبتا بلندacıya yakın)( biber ver acımsıLütfen bir paket

)نزديك به تلخ( لطفا يك بسته فلفل نسبتا تلخ بده(kızıla yakın)saçına bayılıyorum. kızılımtrakKızın

)نزديك به قرمز( مدهوش مي شوم ،ه موي نسبتا قرمز دخترب

صفحه ١٨٢

:صفت يا اسم مي تواند بيش از يكي باشد مانند sıfat tamlamasıدر : توجه

, benim yeğenimdirçocuk Uzun boylu esmer sıfat ad

برادر زاده من است، بلند سبزه بچه قدgiyerim elbise, ayakkabı ve çanta rmızıKı

sıfat ad كفش و كيف قرمز مي پوشم، لباس

:باشد مانند sıfat tamlamasıمي تواند tamlananيا tamlayanيا ، ad tamlamasıدر : توجه

ün lambası bozulduYeşil köşk خراب شد ،المپ كاخ سبز

ine hayranımmasmavi gözlerÇocuğun شيفته چشمهاي كامال آبي بچه ام

örtüsü nerede? Kareli yatak كجاست؟ ،شطرنجي تختيرو

denize gireceğim günü Bir yaz در يك روز تابستان داخل دريا خواهم رفت

نمـي گيرنـد مگـر اينكـه çekim ekiصفات بتنهايي نمي آيند و :)adlaşmış sıfat( صفت اسم شدهadllaşmış sıfat باشند مانند:

sıfat)( adam ayağa kalktı Yaşlı )صفت( بلند شد ،مرد مسن

adlaşmış sıfat)( ayağa kalktı Yaşlı )صفت اسم شده( بلند شد ،مسن

sıfat)( insanlar başarılı olamaz Umutsuz )صفت( انسانهاي نااميد نمي توانند موفق شوند

adlaşmış sıfat)( , başarılı olamaztsuzlarUmu )صفت اسم شده(نااميدها نمي توانند موفق شوند

.تهم صادق اس )آ. ت(در ، همه موارد گفته شده براي صفت: توجه

صفحه ١٨٣

sayılar-------------------------------------------------------------- اعداد :ن بكارگيري كليه اعداد را ياد گرفتاز جدول زير مي توا

yetmiş٧٠dokuz٩ sıfır٠seksen٨٠on١٠ bir ١ doksan٩٠on bir١١ iki ٢ Yüz١٠٠yirmi٢٠ üç ٣ iki yüz٢٠٠yirmi bir٢١ dört ۴ iki yüz altı٢٠۶otuz٣٠ beş ۵ Bin١٠٠٠kırk۴٠ altı ۶ bir milyon١٠٠٠٠٠٠elli۵٠ yedi ٧ bir milyar١٠٠٠٠٠٠٠٠٠altmış۶٠ sekiz ٨

و فقط ممكن است كمي در لهجه متفـاوت باشـد مـثال نيز اعداد به همين صورت ادا ميگردد )آ. ت(در زبان :توجهyedi آ. ت(در زبــان( بصــورتyeddi )d ادا ميگــردد يــا )مشــددsekiz بصــورتsekkiz ، dokuz بصــورت

dokkuz.

li -------------------------------------------li sıfat yapma eki پسوند صفت ساز

ad+lu/lü/lı/li=sıfat :مثال

bir çocuk akıllıAhmet çok احمد يك پسر خيلي عاقلي است kadın yavaş yavaş yürüyor Gözlüklüزن عينكي آرام آرام راه ميرود

siz --------------------------------------siz sıfat yapma eki پسوند صفت ساز

ad+suz/süz/sız/siz=sıfat :مثال

çay içiyor şekersizBabamبابام چاي بدون شكر مي خورد başarısızBu öğrenci çokاين دانشجو خيلي ناموفق است

.فوق صادق است قاعده 2نيز )آ. ت(در :توجه

صفحه ١٨۴

daha، en -------------------------- daha, en ile karşılaştırma مقايسه با

صفت برتر -1 :از فرمول زير استفاده مي شود

ad (ad+dan/den) daha sıfat :مثال

büyük daha Ankara’dan İstanbul استا بزرگتر استانبول از آنكار akıllı dahaEbru ابرو عاقل تر است

صفت برترين -2

:از فرمولهاي زير استفاده مي شود١) - en sıfat ad

Sıhhıye’de market büyük Enترين فروشگاه در صحيه استبزرگ :مثال

٢) - ad+(n)un/ün/ın/in en sıfat ad+iyelik eki :مثال

şehri büyük en Türkiye’ninİstanbul ترين شهر تركيه استبزرگاستانبول ٣) – ad+da/de+ki en sıfat ad

türkan kadın güzel en Filmdekiزيباترين زن فيلم تركان است :مثال

هم اسـتفاده مـي گـردد raxدر بعضي مناطق بكار مي رود از dahaدر صفت برتر ضمن اينكه )آ. ت(در :توجه böyükraxبزرگتر ،gözelraxزيباتر : مانند

lap böyükاستفاده كرد مانند lapمي توان از enرين بجاي ولي در صفت برت .در معناي خيلي هم بكار رفته است lapالبته بايد توجه داشت كه

صفحه ١٨۵

sıfat eylem (ortaç) -------------------------------------------------- صفت فعلي

.صفتي است كه از فعل ساخته مي شود كه قبل از اسم مي آيد .بود خواهد) adlaşmış sıfat( كه صفت اسم شده مي تواند جاي اسم نيز بنشيند تصف

1-geniş zaman anlamlı )با مفهوم مضارع:(

eylem+(ma/me)(y)an/en -)الف :مثال

kızı tanımıyorum gidenEve دختري كه به خانه مي رود را نمي شناسم

gözün görmez oldu Gören شد نابينا ،چشم بينايت

yağmur trafiği alt üst etti yağanDün akşama kadar نمود زير و رو ، ترافيك را )باراني كه تا عصر باريد( ديروز باران بارنده تا عصر

var mı? Gelmeyen öğrenci var mı? Gelmeyen sıfat adlaşmış sıfat

هست؟، )باشدنيامده كه يكس( هست؟نيامده اي، )باشدنيامده كه ييدانشجو( دانشجوي نيامده اي

eylem+(a/e/u/ü/ı/i)r -)ب :مثال

saatı kurarım çalarSabahları erken uyanmak için را كوك مي كنم) زنگدار( ساعت زنگ زننده ،صبح در شدن بيدار زود به خاطر

gelmesini bekliyoruz kişinin bilirKaza yerindeki hasarı tespit için منتظر آمدن شخص خبره هستيم ،براي تعيين خسارت در محل تصادف

gözlerim görmez oldu Görür نابينا شد ،چشمهاي بينايم

adımlarla gittim Koşar )دوان دوان رفتم( قدمهاي دوان رفتم با

صفحه ١٨۶

eylem+maz/mez -)ج :مثال

zor bulduk, ktaymışsoka çıkmazOnların evi üçüncü caddedeki پيدا كرديم يسختبه ، خيابان بن بست جاده سوم بوده خانه آنها در

kumaştan yapılmış geçirmezArabanın çadırı su درست شده است ،)آب ضد( چادر ماشين از پارچه عبور ندهنده آب

2-geçmiş zaman anlamlı )با مفهوم گذشته:(

eylem+(ma/me)duk/dük/dık/dik -)الف :مثال

birini bulamadım Tanıdık يك آشنا نتوانستم پيدا كنم

tavrıyla şöyle bir gülümsedi bildikO تبسم كرد هميشگي اش آن ادايبا

eylem+(ma/me)muş/müş/mış/miş -)ب :مثال

aşa su katılmaz Pişmiş آب ريخته نمي شود ،به آش پخته

olduğundan daha yaşlı görünüyordu açlarıyla,s ağarmış Yirmi yaşındaki genç, دينظر مي رسه تر از سنش ببزرگ، موهاي سفيد شده با، ساله 20جوان

vererek onlara yardımcı olun eeşyalarınızı fakirler yıpranmamışFazla ياريشان دهيد ،به فقيران) دست دوم ياشيا(زياد خراب نشده تان ياشيا بخشيدنبا

صفحه ١٨٧

3-gelecek zaman anlamlı )با مفهوم آينده:(

eylem+(ma/me)(y)a/e+cak/cek -)الف :مثال

işleri sırasıyla gözden geçirdi Yapılacak از نظر گذراند شكارهايي كه انجام خواهند شد را بترتيب

eylem+(ma/me)(y)ası/esi -)ب

:مثالbizi bekliyordu, güzellikler Yaşanası

در انتظار ما بود ،شد دنكه بسر خواه وشيروزهاي خsivrisinekler her tarafımı ısırdı Kahrolası

همه جايم را نيش زدند ،پشه هاي لعنتيelleri var öpülesi, Büyükbabam çok saygıdeğer bir insan

دستان بوسيدني اي دارد، پدربزرگم انسان خيلي محترمي استiskin miskin oturuyorbütün gün m, kedi Kör olası

مي نشيند مظلومانه ،تمام روز، گربه ودكور بشالهي m geldigöresionu çok , Uzun zamandır anneannemden uzaktayım

كردمديدن او را وسخيلي ه، م دورمگربز از مادر كه زمان طوالني است

.هم صادق است )آ. ت(مورد فوق در : توجه

صفحه ١٨٨

ortaç kullanımları -------------------------------------- كاربردهاي صفت فعلي

1(-eylem+(ma/me)(y)an/en (ad)ad durumu eki :مثال

arasında yaşayan insanlaronu eden insanlarlaSevginin sözünü ne fark vardır?

ه فرقي است؟چ كنند تجربه مي را انسانهايي كه آن با زنند عشق مي الفبين انسانهايي كه arasında ne fark vardır? yaşayanlaronu edenlerleSevginin sözünü

كنند چه فرقي است؟ تجربه مي را كساني كه آن با زنند عشق مي الفبين كساني كه 2(-eylem+(ma/me)(y)a/e+cak/cek (ad)ad durumu eki

:مثالgörebildi olacak olaylarıNostradamus gelecekte

پيش بيني كندرا توانست ) آينده حوادث( آينده اتفاق خواهند افتاد نوستراداموس حوادثي كه درgörebildi olacaklarıNostradamus gelecekte

پيش بيني كندرا توانست ) آينده( نوستراداموس چيزهايي كه درآينده اتفاق خواهند افتاد 3(-eylem+(ma/me)duk/dük/dık/dik+iyelik eki (ad)

:مثالüzerinde birkaç düzeltme yapıyorum çizdiğim projeGeçen hafta

تـايي تصـحيح انجـام چند ،)هفته پيش ترسيم كردم در اي كه پروژه(هفته پيش در ام ي ترسيم كرده روي پروژه بر دهم مي

doğruysa bakanlar kurulunda değişiklik olacak okuduğun haberlerGazetede خواهد شد اتيتغيير ست باشد در هيئت وزرارد خبرهايي كه در روزنامه خواندياگر

doğruysa bakanlar kurulunda değişiklik olacak okuduklarınGazetede خواهد شد اتيتغيير ست باشد در هيئت وزرادراگر چيزهايي كه در روزنامه خواندي

صفحه ١٨٩

4(-eylem+(ma/me)(y)a/e+cak/cek+iyelik eki (ad) :مثال

i ben daha önce seyrettimseyredeceği filmBu akşam قبال ديدم كرد را من خواهد فيلمي كه عصر تماشا

yi hazırladınız mı?sunacağınız bildiriSeminerde بيانيه اي را كه در سمينار ارائه خواهيد كرد را آماده كرديد؟

5(-eylem+(ma/me)duk/dük/dık/dik+iyelik eki (ad)(n)ad durumu eki

:مثالpişman olacaksın söylediğineBu sözleri

پشيمان خواهي شد ،كه زدي اين حرفها به خاطرsanıyorum edebildiğimiOnu ikna

فكر مي كنم كه او را توانستم قانع كنمçok memnun kaldık gittiğimiz oteldenGeçen yıl

، خيلي راضي شديم)سال رفتيمپار هتلي كهاز (ل پيش در سا از هتل رفته مان 6(-eylem+(ma/me)(y)a/e+cak/cek+iyelik eki (ad)(n)ad durumu eki

:مثالiyi dinleyin! Söyleyeceğim sözleri

!خوب گوش بدهيد زد،حرفهايي كه خواهم به iyi dinleyin! Söyleyeceklerimi

!وش بدهيدخوب گ ،چيزهايي كه خواهم گفتبه eminim olacağındanOnun üniversitede de başarılı

از موفق شدن او در دانشگاه هم مطمئنم 7(-eylem+(ma/me)makta/mekte ol+an

:مثالtrafik kazaların azalması zor kanunlar değişmezse, uygulamakta olanŞu anda

خواهد بودمشكل ،تصادفات كم شدن، حال اجرا عوض نشوند اگر قانونهاي در

صفحه ١٩٠

8(-eylem+(ma/me)muş/müş/mış/miş ol+an :مثال

kanunlar Meclis tarafından değiştirildi uygulanmış olanGeçmiş yıllarda ندمجلس عوض شد جانب از ،سالهاي پيش شده در قانونهاي اجرا

9(-eylem+(ma/me)(y)a/e+cak/cek ol+an

:مثالkanunlar üzerinde uygulanacak olanecek yıl gel, Meclis

çalışmaya devam ediyor دهد ادامه مي را شد خواهند اجرا روي قانونهايي كه سال بعد بر كار، مجلس

10(-eylem+(ma/me)makta/mekte ol+duk+iyelik eki

:مثالanacakproje iki aya kadar tamaml çalışmakta olduğumuzŞu anda üzerinde

شد ماه تمام خواهد دو تا ،كنيم مي پروژه اي كه االن رويش كار

11(-eylem+(ma/me)muş/müş/mış/miş ol+duk+iyelik eki :مثال

bina Türkiye Büyük Millet Meclisi’dir görmüş olduğunuzSağ tarafta بنايي كه ديديد مجلس بزرگ ملي تركيه است ،درسمت راست

12(-eylem+(ma/me)(y)acak/ecek ol+duk+iyelik eki

:مثالtoplantı çeşitli nedenlerden dolayı iptal edildi düzenleyecek olduğuFirmamızın

به داليل مختلف ابطال شد بنا ،جلسه اي كه شركتمان ترتيب داد

.هم صادق است )آ. ت(همه موارد فوق در : توجه

صفحه ١٩١

belirteç ------------------------------------------------------------------------ ظرف

.و يا ظرف ديگر تاكيد كرده و يا آن را محدود مي نمايد )فعل گونه(eylemsi ، )فعل( eylemبر مفهوم

:بر سه نوع است )فعل گونه(eylemsi كه 1-ad-eylem ها كه باmak/mek ياma/me يا(y)uş/üş/ış/iş وند كه قـبال شـرح داده درست مي ش

.شده است2- ortaç ها كه قبال گفته شده است. 3- ulaç ها كه قبال گفته شده است.

:مثالهاrdavranıyo akıllıAdam

zarf eylem عاقالنه رفتار مي كند ،يارو

işini yürütüyor davranarak akıllı, Adam zarf eylemsi

كارش را پيش مي برد ،رو با رفتار كردن عاقالنهياbenziyor birine akıllı çok, Adam

zarf sıfat ad نظر مي رسده فرد خيلي عاقلي ب ،يارو

davrandı akıllı çokbu işte , Adam zarf zarf eylem

در اين كار خيلي عاقالنه رفتار كرد، يارو

صفحه ١٩٢

1- zaman zarfı)زمان وقوع فعل يا فعل گونه را معين مي كند ):ظرف زمان. .مشخص مي گردد )كي فعل؟(?ne zaman eylem در جواب

:مثالyok oldu şimdiDemin buradaydı,

االن غيب شد، كمي پيشتر اينجا بودfark ettim, taşın sert olduğunu Geç

سخت بودن سنگ را، دير متوجه شدمgirerim denize Her sabah

هرصبح داخل دريا مي رومbir yeşil ota bile rastlayamazdık Yıllar önce

سالها پيش حتي به يك گياه سبز هم نمي توانستيم بربخوريمçocuğa karışmış çoluğaevlenip Yirmi yaşında

سالگي ازدواج كرده و قاطي اهل و عيال شده است 20در ubir patlama old Gece yarısı

اتفاق افتاد يانفجار ،نصف شبyola çıkacaksın sabahErkenden yat,

صبح عازم سفر خواهي شد، زود بخوابbaşladı, gün doğmadan yolculuk Ertesi gün

سفر شروع شد ،فرداي آن روز قبل از طلوع آفتاب

:نمود مانند استفاده Inيا از layın/leyin براي ظرف زمان مي توان از پسوندهاي : توجهgiyeceğim diyerek ucuzluktan bir sürü kazak aldı Kışın

يك سري پليور خريد سرا از ارزان، ن اينكه زمستان خواهم پوشيدبيابا yüzlerce öğrenci okula gider sabahlayınKış aylarında

صدها دانش آموز به مدرسه مي روند ،در ماههاي زمستان موقع صبح

:استفاده مي شود مانندهم çağıاز layın/leyinبجاي بايجانيآذردر : توجهyüzlerce öğrenci okula geder seher çağıKış aylarında

صدها دانش آموز به مدرسه مي روند ،در ماههاي زمستان موقع صبح

صفحه ١٩٣

2- durum zarfı )در جـواب .وضعيت يا چگونگي انجام فعل يا فعـل گونـه را معـين مـي كنـد ):ظرف وضعيتnasıl eylem? )مشخص مي گردد )چگونه فعل؟.

:مثالkonuştu güzel düşünüp iyi ,insan iyiO

sıfat ad zarf eylemsi zarf eylem حرف زد عالي و خوب فكر كرده، آن انسان خوب

k gittimkoşaraOkula به مدرسه دوان دوان رفتم

sormalıyım mutlakaBu soruları سوالها را حتما بايد بپرسم اين

karşıma çıktı anidenAdam سبز شد سر راهميكدفعه ،يارو

izliyor hayranlıklaSahnedeki sanatçıyı با شيفتگي، هنرمند روي صحنه را تماشا مي كند

dinle, sonra pişman olursun iyiBeni بعدا پشيمان مي شوي وگرنه ،به من خوب گوش بده

oynuyor sessizsessiz alarında Çocuklar od صدا بازي مي كنند بچه ها در اتاقشان بي

görünüyordu masmaviDeniz دريا كامال آبي ديده مي شد

yıkamış sakız gibiÇamaşırları رختها را مانند آدامس شسته

:استفاده نمود مانند ca/ceبراي ظرف وضعيت مي توان از پسوندهاي : توجه

girdi yavaşçaıp Kapıyı çal در را زده به آرامي وارد شد

azalır iyiceYazın Ankara’nın nüfusu تابستان جمعيت آنكارا حسابي كم مي شوددر

صفحه ١٩۴

a(- kesinlik zarfı )ظرف قطعيت:( معموال كلماتelbette )البته( ،mutlaka )حتما( ،kuşkusuz ) بـي :مانند. وغيره مي باشند) كه باشدهرچه ( ne olursa olsun، )بي شك(şüphesiz ، )اصال( asla، )شك

Hakk’ın günler vadettiğisana elbetDoğacaktır, )خواهد آمد( متولد خواهد شد كه البته ،به تو وعده داده) خدا( روزهايي كه حق

böyle konuşma! aslaBenimle bir daha !حرف نزن يبا من ديگر اصال اينطورenenleri anlıyortüm söyl Şüphesiz

بي شك تمام حرفهاي زده شده را مي فهمد b(- dilek zarfı )ظرف آرزو:( معموال كلماتkeşke )ايكاش( ،bari )اقال، باري( ،inşallah ) وغيـره ) انشـااهللا

.آورده مي شود c(- olasılık zarfı )ظرف احتمال :( معموال كلماتbelki )بلكه( ،herhalde ) در هـر حـال( ،tutki ) فـرض

وغيـره مـي ) گويـا ( galiba، )فـرض كنـيم (varsayalım ، )فرض كن كه( sayki، )باشدكه( olaki، )كن كه :مانند. باشند

de yarından sonra gelir belkiyarın, Belki هم بعد از فردا مي آيد شايد فردا شايد

toplantıda konuşulanları hiç dinlemedin Herhalde اصال گوش نكردي حرفهاسه به حال در جل در هر

d(- yaklaşıklık zarfı )ظرف تقريب:( معموال كلماتaşağı yukarı )كمابيش( ،

hemen hemen )همانا، نزديك به تمام( ، şöyle böyle)غيره مي باشند و) اله بله.

صفحه ١٩۵

e(- sınırlama zarfı )ظرف محدود سازي :( معموال كلماتartık )ديگر( ،ancak )اكثرحد، فقط( ،yalnız :مانند. غيره مي باشند و) حداكثر( en geç، )حداكثر( en çok، )حداقل(en az ، )فقط(sadece ، )فقط(

bu sıkıntıya dayanamıyorum Artık نمي توانم تحمل كنم مشكل راديگر اين

üç gün sonra bitirebilirim ancakBu işi مام كنممي توانم ت ديگراين كار را حداكثر سه روز

sen anlarsın yalnızBeni مرا درك مي كني شمافقط

f(- koşul zarfı )ظرف شرط :( معموال كلماتeğer )اگر( ،şayet )غيره مي باشند و) شايد. g(- yineleme zarfı ) ظرف تجديـد :( معمـوال كلمـاتtekrar ) دوبـاره( ،bir daha ) يكبـارديگر( ،gene غيـره مـي و) بـاز (yine ، )بعضـا (bazen ، )بعضا(arada bir ، )غالبا(çoğu kez ، )زود زود(sık sık ،)باز(

:مانند. باشندele almalıyız tekrarBu konuyu

اين موضوع دوباره بايد بپردازيمبه yağıyordu savrulasavrula yineKar

برف باز هم پخش و پال مي باريدbabasından para istiyor ikide birÇocuk

از پدرش پول مي خواهد )زود به زود( چه يك در ميانب h(- onaylama zarfı )ظرف تاييد:( كلمات evet)بله( ،hayır )مي باشند مانند) خير:

Evet Kitap okur musun? بله؟ كتاب مي خواني

Hayır Sen de gittin mi? خير؟ هم رفتي تو

صفحه ١٩۶

3- yer-yön zarfı)قوع فعل يا فعل گونه را معين مي كندجهت يا محل و ):جهت -ظرف مكان. .مشخص مي گردد )كجا فعل؟ /كدام طرف فعل؟( ?nereye eylem?/ hangi yöne eylemدر جواب

:مثالçıktı dışarıAz önce

بيرون رفت ،كمي پيشçekildi geriAdam bir adım

خودش را يك قدم عقب كشيد ،ياروen vurulup tam ercesineatılıp sellercesine, göğsünd İleri

است زده شده يك قهرمان كامل چوناز سينه اش و هرفتمانند سيل جلو çıkıyor yukarıBırak bekle, asansör

آسانسور باال مي رود، ول كن و منتظر باش

içeri ،)عقـب (geri ، )جلـو (ileri ، )نزديـك ، اينطـرف (beri ، )آنطـرف (öte براي اينكه كلمـاتي ماننـد : توجه )باال(yukarı ، )پايين(aşağı ، )بيرون(dışarı ، )داخل(

.نگيرند و قبل از فعل بدون اضافه كردن چيزي به آن بكار روند ad durum ekiجهت باشند بايد -ظرف مكان

:اگر كلمات فوق بعنوان اسم مكان يا اسم جهت باشند ديگر ظرف نخواهند بود مانند -)الفtıçok kalabalık Dışarısı

خيلي شلوغ بود ،بيرونoldukça sessiz ve sakindi Aşağısı

صدا و آرام بود تا حد امكان بي ،پايين

:مانند) مفعول يا متمم( بگيرد ديگر ظرف نخواهند بود ad durum ekiاگر -)بbir yabancı girdi İçeriye

داخل شد ،يك خارجيben temizledim İçeriyi داخل را من تميز كردم

صفحه ١٩٧

git geriyeBiraz كمي عقب برو

sımsıcak bir hava vardı içeridekar, Dışarıda در داخل، يك هواي كامال گرمي بود و برف، در بيرون

:اگر قبل از اسم هم بيايند باز هم ظرف نخواهند بود مانند -)ج

adım ilerikat, aşağımahalle, Yukarı محله باال، جلو، طبقه پايينرو به قدم

4- azlık-çokluk zarfı )مقدار يا تعداد يك فعل يا فعل گونه يا صفت يـا ظـرف ديگـر را ):زيادي -ظرف كمي

.معين مي كند .مشخص مي گردد )چه اندازه فعل؟ /فعل؟ چقدر( ?ne ölçüde eylem?/ ne kadar eylemدرجواب

،)تا حـد امكـان (oldukça ، )زياد(fazla ، )ترين(en ، )زياد(çok ، )خيلي(pek ، )تر( dahaشامل كلمات epey )فراوان( ، epeyce)بقدر كافي، نسبتا زياد( ، az)كم( ، biraz)كمي( ، gayet) خيلـي(، fevkalade

çok ، )خيلـي زيـاد ( çok fazla، )خيلي كم( pek az، )خيلي زياد( pek çok، )قدر(denli ، )فوق العاده(az )و غيره مي باشد) خيلي كم.

:مثالyiyemem fazla daha, yedim Çok

zarf eylem zarf zarf eylem بيشتر نمي توانم بخورم، زياد خوردم

sevindim fevkaladeOlanlara zarf eylem

به رويدادها فوق العاده خوشحال شدمdinlenirdi az çalışıp Çok

zarf eylemsi zarf eylem كرده و كم استراحت مي كردزياد كار

hazırlan iyi daha Bir dahaki sınava zarf zarf eylem

بهتر آماده شو بعدي،براي امتحان

صفحه ١٩٨

rastlamadım insana bir iyi daha Ondan zarf sıfat grubu ad

به يك انسان بهتر از او برنخوردمتا به حال öğrenciymiş akıllı en ,iyi en Ali zarf sıfat zarf sıfat

عاقلترين دانشجو بودهو علي بهترينolmuştu çocuk sakin bir gayetSon günlerde zarf sıfat grubu ad

در روزهاي اخير يك بچه خيلي آرامي شده بود

:مها مي توانند با تشكيل تثنيه نيز اين نوع ظرف را بوجود آورند ماننداس: توجهyediler tabaktabak Yemeklerden بشقاب خوردندچند ،از غذاها

çöpe atıldı çuvalçuval Donmuş patatesler سيب زميني هاي يخ زده، گوني گوني به آشغال ريخته شد

5- soru zarfı )ال فعل را مشخص مي كنداز طريق سو ):ظرف سوالي.

:مثالgeldin? Niçin چرا آمدي؟

harcadın? ne kadarParandan از پولت چقدر خرج كردي؟

her şeyden beni sorumlu tutuyor? Neden چرا مرا مسئول همه چيز مي داند؟

ağlayıp duruyorsun? Ne diye چرا مرتب گريه مي كني؟

gelecekmiş? ne zamanOradan آنجا چه زماني بنا بوده بيايد؟ از

.هم صادق است )آ. ت(همه موارد فوق در : توجه

صفحه ١٩٩

zaman belirteçleri---------------------------------------------------- ظروف زمان

مشخص مي گردند يعني زمان وقوع فعل را معين مي كنند ) چه زماني فعل؟( ?ne zaman eylem در جواب :مانند

denize girerim Her sabahهر صبح توي دريا ميروم 1- ad+dur/dür/dır/dir

:مثالevliyim ۵ yıldır

پنج سال است متاهلمsigara içmiyorum Aylardır

ماههاست سيگار نمي كشم 2- ad+dan/den beri

:مثالevliyim ١٩٩۶’dan beri

متاهلم سو به اين 1996ازسال imevliy ۵ yıldan beri

متاهلم سو از پنج سال پيش به اينsigara içmiyorum Aylardan beri

سيگار نمي كشم سو به ايناز ماهها پيش gemiyle seyahattayız Pazartesiden beri

با كشتي در سفر هستيم سو از دوشنبه به اين

.نداستفاده مي گردفوق رد امو نيز )آ. ت(در : توجه

صفحه ٢٠٠

cümle öğeleri -------------------------------------------------------- عناصر جمله

1- yüklem )مسند، فعل:( ):هستند yüklemآنهايي كه زيرش خط كشيده شده در وضعيت (مثالها

hancı yorgunum, gelmişimGurbetten خسته ام و غربت آمده امديار از ،كاروانسراداراي

yavaş , yavaşserŞuraya bir yatak اينجا يك رختخواب پهن كندر يآرامبه

var+idi)( hüzün vardıİçimde tuhaf bir درونم بود در يك اندوه عجيبي

hüzün varİçimde tuhaf bir درونم است در يك اندوه عجيبي

Birinci vazifen Türk istiklalını, Türk Cumhuriyeti’ni ilelebet yardımcı eylem)( rmuhafaza ve müdafaa etmekti

)فعل كمكي(باشد تا ابد ميجمهوري ترك واز استقالل عاحفظ و دف ،وظيفه اولتsıfat tamlaması)( kırmızı damlı eski bir köy eviydiBu ev,

)اسم و صفت( يك خانه قديمي روستايي با بام قرمز بود، اين خانهtamlaması) ad( çocuğun halasıymışSizinle konuşan kadın,

)مضاف و مضاف اليه( عمه بچه بوده، زن صحبت كننده با شماikileme)( pırıl pırıldıO sabah güneş

)تثنيه( خورشيد خيلي براق بود ،آن صبحdeyim)( baltayı taşa vurdukBu kez galiba

)اصطالح( مثل اينكه تبر را به سنگ زديم ،اين بار(ad) k’türAtatürYurdumuzu kurtaran,

)اسم( آتاترك است، نجات بخش وطنمانzamir)( geçen ey sevgili, sandalla denizden Bendim

)ضمير(من بودم ،شدمي رد با قايق از درياكسي كه ، اي معشوقadlaşmış sıfat)( küçüktüBiz üniversiteye giderken o

)هصفت اسم شد( كوچك بود، رفتن ما به دانشگاه موقع ،او

صفحه ٢٠١

(zarf) çokturOnun kaliteli malları )ظرف( اموال با كيفيت او زياد است

edat öbeği)( kara gün içindir Bunlar )گروه ادات( است ) مبادا(سياه اينها براي روز

bağlaç)( dir“ve” Bağlaçlardan biri de )حرف ربط( است "و"يكي از حروف ربط هم

ünlem)( andıamAğzından çıkan tek şey )ندا( تنها چيزي كه از دهانش خارج شد امان بود

)d eylema( sevmesiydiBütün dileği insanların birbirini karşılık beklemeden )اسم فعل( داشنبه انسانها همديگر را بدون چشمداشت دوست داشتاين بود كه كل آرزويش

ortaç)( uzaktan bir tanıdıklarıymışAdam, )صفت فعلي( هيكي از آشناهاي دورش بود، ردم

konuştu da konuştuBütün gece يك ريز حرف زد ،تمام شب

bomboştuBayram sabahı şehrin sokakları بود وتخيابانهاي شهر كامال خل ،صبح عيد

:داشته باشيم مانند) مسند مشترك( ortak yüklemدر جمله مي توانيم : توجه

çekerkız halaya , kerçeOğlan dayıya مي رود )اش عمه( دختر به عمه، )شبيه مي شود( مي رود )اش دايي( پسر به دايي

:كه بصورت زير نوشته مي شودçekerOğlan dayıya, kız halaya

مي رود )اش عمه( دختر به عمه، )اش دايي( پسر به دايي :مثال زير افتادن فعل اول اشتباه استاما بايد توجه داشت كه حتما فعلها مشترك باشند مثال در

içmez, içkiyi de hiç içerSigarayı az مشروب هم اصال نمي خورد، كم مي كشد سيگار

:كه با افتادن فعل اول بصورت زير خواهد بود كه اشتباه استiçmezSigarayı az içkiyi de hiç

مشروب هم اصال نمي خورد، سيگار كم

صفحه ٢٠٢

:عل در جمله آورده نمي شود و تكميل آن بر عهده خواننده يا شنونده گذاشته مي شود مانندبعضا مسند يا ف: توجهal. Kız alacaksan Muğla’dan yapEv yapacaksan tuğladan

اگر دختر خواهي گرفت از مغال بگير. اگر خانه خواهي ساخت از آجر بساز :كه بصورت زير نوشته مي شود

Ev yapacaksan tuğladan, kıza alacaksan Muğla’dan دختر خواهي گرفت از مغال، اگر خانه خواهي ساخت از آجر

البته آن چيزي كه درجـواب . مشخص مي گردد) فعل؟ چه/كه( ?kim/ne eylemدرجواب ):özne( فاعل -2

kim/ne eylem? گفته ميشود مفعول بي عالمت )belirtisiz nesne ( نيز مـي توانـد باشـد كـه اگـر ايـن :مفعول است مانند واب، كننده كار باشد فاعل و اگر تحت تاثير كار انجام شده باشدج

, bu romanda bir olayı anlatıyorYazar ددهمي وضيحرا ت اي حادثه ،در اين رمان نويسندهölümSeni de ansızın yakalar bir gün بدام مي اندازد يناگهانبه طور تو را هم ،مرگ يك روز

مانند ):gerçek özne( فاعل حقيقي -)الف

, genellikle soyutturDivan edebiyatında işlenen konular عموما مجردند، موضوعات بكار رفته در ادبيات ديوانyalnız bugün için yazmazHiçbir şair, hiçbir hikayeci

هيچ راوي اي فقط براي امروز نمي نويسد و هيچ شاعري

:قبال گفته شده است مانند ):sözde özne( فاعل مجازي -)ب, Doğu Anadolu’ya atanmışYeni öğretmenler

به آناتولي شرقي منصوب شده اند، معلمين جديد, çok iyi temizlenmişYerler

است خيلي خوب تميز شده، زمين

صفحه ٢٠٣

:فاعل هميشه فاعل حقيقي است مانند، در جمالت اسمي: نكتهbilinçli bir tavırdır çıkmak, Kültür mirasına sahip

يك رفتار شعورمندانه است، يميراث فرهنگ حفظ

):هستند özneآنهايي كه زيرش خط كشيده شده در وضعيت (چند مثال ad)( arkadaşlarBağışlayın beni

)اسم(مرا ببخشيد ،دوستانzamir)( , gül yanaklı bir çocuğa benzerimBen

)ضمير( شبيه ام )مثل گل( اي گليبه يك بچه با لپه، منadlaşmış sıfat)( başarılı olamaz Tembeller

)صفت اسم شده( تنبلها نمي توانند موفق بشوندzarf)( , bir tül gibi şehre iniyorGece

)ظرف( مثل يك تور به شهر فرود مي آيد، شب(edat), sözcükler ve kavramlar arasında benzetme ilgisi kurar Gibi

)ادات( رابطه تشبيه برقرار مي كند ،بين كلمه ها و مفاهيم، مانندbağlaç)( , karşıt yargıları bağlarFakat

)حرف ربط( احكام متضاد را به هم مرتبط مي كند، فقطünlem)( , seslenme anlamı taşırEy

)ندا( مفهوم صدا زدن را دارد، ايad tamlaması)( e duygu gücüne bağlıdır, sezgi vSanatçının yaratıcılığı

)مضاف و مضاف اليه( به قدرت حسش مرتبط است، خالقيت هنرمندdüşüncelerinin kolayca anlaşılmasını istemezler, Kimi şair ve yazarlar

(sıfat tamlaması) )فتاسم و ص(وند خواهند افكارشان به آساني فهميده ش بعضي شعرا و نويسندگان، نمي

bu duruma ne diyecek (ikileme) Konu komşu )تثنيه( در و همسايه به اين وضعيت چه خواهند گفت

büyük bir zevktir Şiir okumak يك ذوق بزرگ است ،شعر خواندن

dışarı çıksın Çok Konuşanlar كساني كه زياد حرف مي زنند بيرون بروند

صفحه ٢٠۴

:آورده مي شود كه آن هم فاعل است مانندبعضا چند كلمه در توضيح فاعل : توجه, artık yoktubeni doğurup büyüten o yüce insan, Annem

نبودپيشم ديگر ، آن انسان بزرگي كه مرا زاده و بزرگ نموده، مادرم, elini kaldırdıgenç bir kız, Sınıftan biri

دستش را بلند كرد، يك دختر جوان، از كالس نفر يك

:داشته باشيم مانند) فاعل مشترك( ortak özneجمله مي توانيم در : توجهölür Her canlı yaşar. Her canlı doğar. Her canlı

هر موجودي مي ميرد. هر موجودي زندگي مي كند. هر موجودي متولد مي شود :كه بصورت زير نوشته مي شود

doğar, yaşar, ölür Her canlı مي ميرد، گي مي كندزند، هر موجودي متولد مي شود

:اما بايد توجه داشت كه حتما فاعلها مشترك باشند مثال در مثال زير افتادن فاعل دوم اشتباه استonu dinlememişti hiçbiri, ona gülüp geçmiş Hepsi

هيچ يك به او گوش نداده بودند، همه به او خنديده و رد شده :كه اشتباه است كه با افتادن فاعل دوم بصورت زير خواهد بود

ona gülüp geçmiş, onu dinlememişti Hepsi به او گوش نداده بودند، همه به او خنديده و رد شده

صفحه ٢٠۵

:جهت بررسي مي شود 2از :)özne- yüklem uygunluğu( تطابق فاعل و فعل ):tekillik- çoğulluk( از جهت مفرد و جمع بودن -)الف

a(- اسـامي اعضـاي ، مفاهيم مجرد، موجودات جاندار غير انسان، جان موجودات بي همانطوركه قبال هم گفتيم اگر

:مفرد خواهد بود مانند، yüklemو جمع باشند özneبدن و زمان، duruyorkapının önünde Bütün eşyalar ستاجلوي در ،تمام اشياeskidiçoktan Bu düşünceler

ندخيلي وقت پيش كهنه شد اين افكار ازbağrıştıuzaktan uzağa arKuzul

ندكرد همديگر نالهبره ها از دور به dökersonbaharda yapraklarını Ağaçlar دندر پائيز برگهايشان را مي ريز ،درختها

uzuyorgittikçe Günler دنرفته رفته طوالني مي شو ،روزها

tutmuyor Ellerim )بي حسند( دندستهايم نمي گير

b(- بيش از يك صفت داشته باشد فعل، مفرد است ماننداگر فاعل جمع:

koyulduyine yola Bu iki kafadar ندباز به راه افتاد اين دو دوست

c(- همانطوركه قبال هم گفتيم فاعلهايي كه با عدد)sayı( مشخص شده اند فعلش مفرد است مانند:

arıyorseni İki adam دندو مرد دنبال تو مي گرد

çıktıdışarı kişi onSınıftan ندنفر بيرون رفت 10از كالس

صفحه ٢٠۶

d(- اگر فاعل، ضمير مبهم باشد فعل، مفرد است مانند: gelmişseni sormaya Hepsi

اند پرسي تو آمدهاحوال همه شان براي sevmezbalık Bazıları

دنبعضيها، ماهي دوست نمي دار e(- اسامي اجتماع كه از طريقad aktarması )بوجود مي آيند فعلش مفرد است مانند )قال اسمانت:

kalktıayağa statGol atılınca استاديوم بپا خواست ،موقع گل شدن

döküldüyollara Kasaba )ندقصبه به راهها سرازير شدمردم ( قصبه به راهها سرازير شد

f(- ماننداگر براي انسانها، فاعل جمع باشد فعلش، مفرد يا جمع مي تواند باشد:

dinliyorlarsınıfta ders Öğrenciler درس گوش مي دهند ،در كالس، دانش آموزان

gitti, ders bitince evlerine Öğrenciler ندموقع تمام شدن درس به خانه هايشان رفت، دانش آموزان

g(- اگر بيش از يك فاعل داشته باشيم فعل، جمع است مانند:

etmezlerFransız şiirini örnek aldıklarını kabul da da Cahit Sıtkı DranasMuhip قبول نمي كنند فرانسوي را شعر از برداري هم جاهد صدقي الگو هم محب دراناس و

:اگر فاعل، داراي صفت مبهم باشد فعلش مفرد يا جمع مي تواند باشد مانند: توجه

düşünmezböyle Kimi insanlar دننمي كناينگونه فكر ،بعضي انسانها

düşünmezlerböyle Kimi insanlar اينگونه فكر نمي كنند ،بعضي انسانها

صفحه ٢٠٧

جان باشد ولي رفتارهاي انسان به آنها نسبت داده شود فعلش مفرد يا جمـع مـي توانـد اگر فاعل، موجود بي: توجه :باشد مانند

düşünüyorlar, hatalarını Dağlar به خطاهايشان فكر مي كنند، كوهها

söylüyorduburada şarkılar hirlerNe ندنهرها در اينجا ترانه ها مي خواند

):kişi( از جهت شخص -)ب a(- اول شخص، اگر در گروه فاعل )ben وbiz (بود مانند اول شخص جمع خواهد، داشته باشيم فعل:

bekledikseni O da ben de منتظر تو شديم ،من هم و اوهم

çalışacağız sen ve benO konuya آن موضوع، من و تو كار خواهيم كرد روي

buluşacağız Sen ve biz تو و ما مالقات خواهيم كرد

b(- بود مانند دوم شخص جمع خواهد، فقط دوم شخص و سوم شخص داشته باشيم فعل، اگر در گروه فاعل:

bekleyinbeni dışarıda Sen ve Ahmet شيدتو و احمد در بيرون منتظر من با

c(- بود مانند سوم شخص جمع خواهد، فقط سوم شخص داشته باشيم فعل، اگر در گروه فاعل:

geleceklerbize Ayşe ve o خانه ما خواهند آمد ،عايشه و او

صفحه ٢٠٨

:اگر فاعل، ضمير مبهم يا ضمير سوالي باشد هر ضمير ملكي كه بگيرند فعل هم همان را مي گيرد مانند: توجهmemiştikgör Bazılarımız

بعضي هايمان نديده بوديم?çıkacaksınız Hanginiz

در خواهيد آمد ،كدام يكيتان :موجود يا شيئ تحت تاثير فعل را گويند كه بر دو نوع است ):nesne( مفعول -3

:قبال گفته شده است مانند ):belirtili nesne( مفعول عالمت دار -)الفhepimiz sevmiştik ğiÇocuğun elindeki minik siyah köpe

سگ سياه كوچولوي دست بچه را دوست داشته بوديم ،همه مانbiliyorum, saklama Bu işin peşinde olduğunu

مخفي نكن، دنبال اين كار بودنت را مي دانمبه yakından tanıyoruz Seni de onu da

هم او را از نزديك مي شناسيمو هم تو medimgör Onun buraya gelişini

به اينجا آمدن او را نديدمistemiyor Ders çalışmayı

)خواندبدرس نمي خواهد( درس خواندن را نمي خواهد

:قبال گفته شده است مانند): belirtisiz nesne( مفعول بي عالمت -)بgötürürdüm bir kucak dolusu çiçekOna her zaman

دمگل مي براز به او هر زمان، يك بغل پر anlatırdı Kız adında bir masal GüzelHer gece,

قصه اي به اسم دختر زيبا تعريف مي كرد، هر شب

:مفعول در جمالت اسمي پيدا نمي شود مانند: توجهbıraktıyanıtsız sorduğum tüm sorularıBu adam,

nesne eylem ه پرسيدم بي جواب گذاشتتمام سوالهايي را ك، اين مرد

صفحه ٢٠٩

:مفعول مي تواند بيش از يكي باشد مانند: توجهüst üste yığdı Kalemleri, defterleri, kitapları

كتابها را رويهم جمع كرد، دفترها، قلمها

:بعضا چند كلمه در توضيح مفعول آورده مي شود كه آن هم مفعول است مانند: توجهr daha görmeyecektim, bio büyük insanı, Babamı

)در آينده( نمي ديدم هيچ وقت ديگر، آن انسان بزرگ را، پدرمkucakladı son bir kez – o kuru, sıska vücudu – çocuğuYaşlı kadın,

براي بار آخر در آغوش گرفت -را و مردني وجود الغر مآن -را بچه، زن مسن

:داشته باشيم مانند) عول مشتركمف( ortak nesneدر جمله مي توانيم : توجهeline aldı, bir süre okudu, sonra yerine koydu Kitabı

بعد سرجايش گذاشت، يك مدت خواند، دستش گرفتدر كتاب را :را گويند مانند uzaklaşmaو bulunma ،yönelmeدر وضعيتهاي اسم ):dolaylı tümleç( متمم -3

:مي باشد مانندad+da/de رت بصو ):bulunma( حضوروضعيت -)الفaynısından var Ahmet’te

) را احمد دارد عين اين( در احمد هست عينشgörmüş kitaptaYazıyı

نوشته را در كتاب ديدهgördüm sokaktaOnu geçen gün

او را روز گذشته در خيابان ديدم

صفحه ٢١٠

:ندمي باشد مانad+dan/den بصورت ):uzaklaşma( دور شدنوضعيت -)بbütün aile çekinirdi Dedemden

ندرودربايستي داشت) بزرگم با پدر( بزرگم تمام خانواده از پدرböcek çıktı Şekerden

حشره درآمد ،از شكرbir ses duyuldu Uzaktan

از دور يك صدايي شنيده شدedinmiş okuduğu kitaplardanBu düşünceleri

نده بدست آوردهاين افكار را از كتابهايي كه خوا :مي باشد مانندad+a/e بصورت ):yönelme( جهت گيريوضعيت -)ج

soralım babamaBunu bir de بپرسيم اين را يكبار هم از پدرم

baktı kitabaÇocuk bir süre بچه يك مدت به كتاب نگاه كرد

dilekçe verdim Okula درخواست دادم ،به مدرسه

amayacaksıninan Ondan duyduklarına باور نخواهي كرد )به حرفهاي او( به شنيده هايت از او

bin kere pişman oldu Buraya geldiğine هزار بار پشيمان شد )آمدنش به اينجا از( به آمدنش به اينجا

صفحه ٢١١

:معروفند مانند) edat tümleci( در مثالهاي زير هم متمم داريم ولي اينها بيشتر به متمم ادات: توجهyöneldi güneye doğrumiler, Ge ندبه سمت جنوب رو نهاد، كشتي ها

çalışan kazanır Babama göre مي شودبرنده تالش كننده ،از نظر بابام

ılık bir duş aldı Rahat uyumak için يك دوش ولرم گرفت ،براي راحت خوابيدن

su taşıyor küçük kovaylaÇocuk, elindeki آب حمل مي كند ،ر دستشبا سطل كوچك د، بچه

gidecekmiş annesiyleOkula با مادرش بنا بوده به مدرسه برود

işleri bitiririm Sen gelinceye kadar تا آمدن تو كارها را تمام مي كنم

فعل را نشان ) durum( يا وضعيت )zaman( زمان) a/e, da/de, dan/den(البته اگر كلمه قبل از : توجه :يعني ظرف خواهد بود مانند belirteç (zarf tümleç)دهد

orada oluruz Sabaha آنجا خواهيم بود در ،صبح

okuma öğrendi Altı yaşında آموخت) و نوشتن خواندن(در شش سالگي، خواندن

ders çalıştık Sabaha kadar درس خوانديم ،تا صبح

davrandı içtenBize خلصانه رفتار كردمبا ما

ne yapacağını şaşırmış Sıkıntıdan )داند چه بكند از مشقت نمي( ماندهحيران چه كار خواهد كرد مشقتاز

صفحه ٢١٢

:بعضا چند كلمه در توضيح متمم آورده مي شود كه آن هم متمم است مانند: توجه, dönüyorduözlemini çektiği o yerlere, Memleketine

برمي گشت، جايي كه حسرتش را كشيده، به وطنش :داشته باشيم مانند) متمم مشترك( ortak dolaylı tümleçدر جمله مي توانيم : جهتو

her gördüğü yerde bağırıyordu Ona. duçok kızıyor Ona داد مي زدش به او هر جا كه مي ديد. به او خيلي عصباني مي شد

:كه بصورت زير نوشته مي شودyorduçok kızıyordu, her gördüğü yerde bağırı Ona

به او خيلي عصباني مي شد و هر جا كه او را مي ديد داد مي زد .سوال نشان مي دهد، جهت، مكان، تعداد، مقدار، زمان، فعل را از جهات وضعيت ):zarf tümleci( ظرف -4

:مانند. وضعيت -)الفsöyleyebilir açıkçaİnsan düşündüklerini

ند بيان كندانديشه هايش را صراحتا مي توا ،انسانgöl olur damlayaDamlaya

درياچه درست مي شود ،با چكه چكه كردنanlattı ağlaya sızlayaOlanları

ها را در حال گريه و زاري توضيح دادرويداد :مانند. زمان وقوع فعل -)ب

çok üzülmüştü O acılı haberi duyunca خيلي ناراحت شده بود ،موقع شنيدن آن خبر تلخ

burada olur on beş dakika sonran Tre دقيقه ديگر اينجا مي باشد 15 قطار،

yeni bir araba alalım Gelecek ay يك ماشين جديد بخريم ،ماه آينده

صفحه ٢١٣

:مانند. مكان و جهت وقوع فعل -)جindim aşağıBiraz bekleyip

كمي منتظر شده و پائين آمدمçıktı dışarıAz önce

فتبيرون ر ،كمي پيشçekildim geriKorkudan bir adım

يك قدم خودم را عقب كشيدم ،از ترس

ديگر ad durum ekiدر صورت گرفتن جهت -كلمات نشان دهنده مكان همانطوريكه قبال هم گفتيم: توجه :متمم يا مفعول خواهند شد مانند، ظرف نبودهtemizle aşağıyıBir de

belirtili nesne م تميز كنپائين را ه

bekliyor içerideSizi dolaylı tümleç

ستنتظر شمام ،در داخلgürültü geliyor danıYukar

dolaylı tümleç سروصدا مي آيد ،از باال

:مانند. تعداد انجام فعل، مقدار -)د

bekleyelim bir saat dahaOnu يمونتظر او شم ،يك ساعت ديگر

çalıştın yeterinceırak, Bugün b به اندازه كافي كار كردي، شو بي خيال را امروز

çalışkandı biraz dahaÇocuk ablasından بودكمي بيشتر از خواهرش پرتالش ،بچه

صفحه ٢١۴

:مانند. وضعيت يا مقدار فعل، جهت، مكان، سوال براي مشخص شدن زمان -)و?nasıldayanırım sensizliğe Nasıl

چگونه؟، بودن چگونه تحمل مي كنم به بي تو yapmadın söylediklerimi? Neden

چرا گفته هايم را انجام ندادي؟bakıp duruyorsun yüzüme? Niye

به صورتم نگاه مي كني؟ همينطورچرا

:بعضا چند كلمه در توضيح ظرف آورده مي شود كه آن هم ظرف است مانند: توجه, yeni bir sınav vargünü Pazartesi, Önümüzdeki hafta

يك امتحان جديد هست، روز دوشنبه، )اين هفته( هفته پيش رويمان

:بكار مي رود مانند) zarf tümleci( وظيفه ظرف در جمله با ulaç: توجهeşyalarımı alacağım Eve uğrayıp

م را بر خواهم داشتئبه خانه سرزده و اشياetme hareket Düşünmeden )انجام نده فكررا بدون هيچ كاري( كر حركت نكنفبدون

صفحه ٢١۵

:داشته باشيم مانند) ظرف مشترك( ortak zarf tümleciدر جمله مي توانيم : توجهinandım her zamanSana . güvendim her zamanSana

هميشه باور كردم تو را. به تو هميشه اعتماد كردم :كه بصورت زير نوشته مي شودgüvendim, inandım her zamanSana

باور كردم وبه تو هميشه اعتماد :اما بايد توجه داشت كه حتما ظرفها مشترك باشند مثال در مثال زير افتادن ظرف دوم اشتباه است

kendini düşünmedi; hiçbir zamanAnnem bizim mutluluğumuz için çalıştı her zaman

يشه براي شادي ما كوشيدهم؛ خودش نيانديشيدبه مادرم هيچ زماني

:كه با افتادن ظرف دوم بصورت زير خواهد بود كه اشتباه استkendini düşünmedi, bizim mutluluğumuz için çalıştı hiçbir zamanAnnem

براي شادي ما كوشيد، خودش نيانديشيدبه مادرم هيچ زماني

:ظرف مي تواند بيش از يكي باشد مانند: توجهkonuşuyorsun bilmeden, okumadan Görmeden,

zarf tümleci حرف مي زني ،خواندن و دانستن و بدون ديدن

okula gitti dinlenmiş bir biçimde, Ertesi sabah zarf tümleci zarf tümleci

به مدرسه رفت )سرحال( استراحت كردهدر يك وضعيت صبح روز بعد

صفحه ٢١۶

:تاكيد روي عنصري از جمله است كه قبل از فعل مي آيد مانند: توجهokudu yüksek sesleAyşe, yazdığı cümleyi arkadaşına

zarf tümleci دوستش با صداي بلند خواند برايجمله اي را كه نوشته ، عايشه

okudu arkadaşınaek sesle Ayşe, yazdığı cümleyi yüks dolaylı tümleç

دوستش خواند رايجمله اي را كه نوشته با صداي بلند ب، عايشهokudu cümleyiAyşe, arkadaşına yüksek sesle yazdığı

belirtili nesne دوستش با صداي بلند جمله اي را كه نوشته خواند رايب، عايشه

okudu Ayşecümleyi yüksek sesle Arkadaşına, yazdığı özne

عايشه خواند ،جمله اي را كه نوشته با صداي بلند، دوستش رايب

:بعد از هر عنصري بيايد آن را مورد سوال قرار مي دهد مانند، در جمله) mu/mü/mı/mi(ادات پرسشي : توجهmi dün söyledi? AyşeBütün bunları sana

özne ديروز تمام اينها را عايشه به تو گفت؟

mı sana Ayşe dün söyledi? bunlarıBütün belirtili nesne

ديروز تمام اينها را عايشه به تو گفت؟mı Ayşe dün söyledi? sanaBütün bunları

dolaylı tümleci ديروز تمام اينها را عايشه به تو گفت؟

mü söyledi? dünBütün bunları sana Ayşe zarf tümleci

ديروز تمام اينها را عايشه به تو گفت؟mi? söylediBütün bunları sana Ayşe dün

yüklem ديروز تمام اينها را عايشه به تو گفت؟

صفحه ٢١٧

:متمم يا ظرف باشد مانند، مفعول، پرسش مي تواند فاعل جواب، در جمالت سوالي: توجهBu kitabı benden sonra kim okumak ister? (özne)

اين كتاب را بعد از من چه كسي مي خواهد بخواند؟Bu eteğin üstüne ne giyeceksin? (belirtisiz nesne)

خواهي پوشيد؟ ه چيزيروي اين دامن چاز Bu soruyu nasıl çözdün? (zarf tümleci)

اين سوال را چگونه حل كردي؟Dün akşam nereden geliyordun? (dolaylı tümleç)

ديروز عصر از كجا مي آمدي؟Yerleri neyle sildin? (edat tümleci)

؟پاك كردي ه چيزيزمين را با چBugün kimi gördün? (belirtili nesne)

امروز چه كسي را ديدي؟

.هم صادق است )آ. ت(در ، فته شده براي عناصر جملهموارد گ: توجه

صفحه ٢١٨

bağlaç -------------------------------------------------------------------- حرف ربط

.كلمات هم وظيفه و جمالت را به هم مرتبط مي كند yoksa، )چونكه( çünkü ،)يعني(yani ،)زيرا( zira، )اما( ama ،)فقط( fakat،)فقط( yalnız:مانند

).يا( ya ،)و( ve ،)هم( de ،)هم( hem ،)حتي( bile ،)حتي( hatta،)حتي(dahi ،)وگرنه( .ها اشاره خواهيم كرد bağlaçبه مواردي از يدر بخشهاي بعد: توجه ki---------------------------------------------------------------------------------كه

:وجود دارد kiسه نوع 1- bağlaç)مانند .كه بعد از فعل مي آيد و بصورت جدا نوشته مي شود) كه(در معناي ) حرف ربط:

ondan daha büyüğüm kiBir kardeşim var يك برادر دارم كه از او بزرگترم 2- sıfat kuran ki )ki كه چسبيده نوشته مي شود) صفت ساز:

ad+da/de+ki=sıfat -)الف :هامثال

aktörün adı ne? filmdekiBuاسم بازيگر اين فيلم چيست؟televizyon ve videolar bakıma girdi ınıftakiS

ندي شدبينكالس باز ويدئوهاي تلويزيون و filmi gördün mü? sinemadakiŞuفيلم اين سينما را ديدي؟

zaman belirteci+ki=sıfat -)ب

.همان ظرف مي باشد )belirteç)zarf كه :مثالها

da Yarınki’٣٠:١۴ toplantı saatاست 2:30جلسه فردا در ساعت sözlerim için özür dilerim Sabahki

معذرت مي خواهم) حرفهايي كه صبح زدم(بخاطر حرفهاي صبحم toplantınız ne zaman? Sonraki جلسه بعديتان چه زماني است؟

صفحه ٢١٩

3- ilgi adılı ياilgi zamiri )ضمير عطف:( ad/adıl+tamlayan eki+ki

.بكار رود را گويند tamlanan، kiبجاي belirtili ad tamlamasıبعبارت ديگر اگر در .بكار برد bizimki )مال ما(ميتوان bizim ailemiz) خانواده ما(مثال بجاي

:چند مثال ديگرhızlı değil kadar seninkiBenim arabam

ماشين من به اندازه مال شما سريع نيست ,gibi büyük Ahmet’inki Ali’nin eviمثل مال احمد بزرگ است خانه علي، ,şununki bu kapının değil, O numaraمال اينست مال اين در نيست، آن شماره،

) همـاهنگي حـروف بـا صـدا ( ünlü uyumu ونبا قان kiهمانطوركه مالحظه نموديد در همه موارد فوق : توجه

:مطابقت نمي كند مگر در موارد زيرdün/...gün/bugün+kü

:مثال yemek midemi bozdu Dünküغذاي ديروز معده ام را خراب كرد

gençler daha özgür düşünüyor Bugünküتر مي انديشند انه جوانان امروز آزاد toplantımız verimliydi Salı günküيد بود جلسه روز سه شنبه مان مف

büğünاز bugünو بجـاي dünenkiاز dünküفقـط بجـاي فوق درست اسـت موارد نيز )آ. ت(در : توجه

.استفاده مي گرددنيز )هماهنگي اصوات(

صفحه ٢٢٠

seçme anlamlı bağlaçlar------------------------- مفهوم انتخاب حروف ربط باhem ... hem ...

ne ... ne ... ya ... ya ...

belki ... belki ... ya, ya da, veya, yahut (يا اينكه),...

:مثالهاona yardım edebilirim hemsana hem, Vaktim var

هم به او مي توانم كمك كنمو هم به تو ، وقت دارمdinlemiyorsun hem desoru soruyorsun Hem

وش نمي دهيهم سوال مي پرسي و هم گkar yağıyor neyağmur neAylardır

ماههاست نه باران و نه برف مي باردkal! yagit Ya Kararını ver!

!يا برو يا بمان!تصميمت را بگيرfotomodel ya damankendir Ya. Çok güzel bir kız

است يا مانكن و يا فوتومدل. ستا زيبايي بسياردختر tiyatroya gideriz belkia sinemay belkiAkşama

)رويمبتئاتر ياسينما شايد بهعصر ( رويم عصر بلكه سينما بلكه هم تئاتر مي

.بعضي از حروف فوق استفاده مي گردند نيز )آ. ت(در : توجه neden-sonuç ilgisi ----------------------------------------- رابطه علت و معلول

bu،)بخـاطر آن ( onun için، )بخاطر ايـن ( bunun için، )براي( için، )چونكه( çünküبراي اين رابطه از sebeple )به اين سبب( ،zira ) زيـرا( ،madem ) چـون ، مـادام( ،yani ) يعنـي( ،açıkçası ) صـريحش( ،ki

:استفاده مي گردد مانند... و) به سبب( den dolayı، )از( den، )كه( aç değilim çünkü, Yemek yemeyeceğimتم چون گرسنه نيس، غذا نخواهم خورد

biraz büyük değil mi? içinBu elbise bebek كمي بزرگ نيست؟ ،براي بچه ،اين لباس“İşim var” dedim bunun için, Onunla yemeğe gitmek istemiyorum "دارم كار"كه گفتم به او ين خاطر همبه ، خوردن بروم نمي خواهم با او به غذا

صفحه ٢٢١

toplantıya katılmayacağım onon için, aşım çok ağrıyorB شركت نخواهم كرد ،در جلسه خاطرهمان به ، سرم خيلي درد مي كند

okula gelmedi bu sebeple, O çok hasta خاطر به مدرسه نيامد ينهم به، خيلي مريض است او

.شود استفاده نميزياد mademو ziraي مانند ولي موارد گردد هم استفاده مي )آ. ت(موارد فوق دراكثر : توجه ise, yoksa, o zaman ,öyleyse -------------------------- پس وگرنه، همچنين،

1-ise )مانند )همچنين: pek sevmez isekardeşim , Ben güveci çok severim

ندارددوست خيليبرادرم ولي ،را خيلي دوست دارم) güveç( من ديزي 2- yoksa )مانند) آيا، وگرنه:

artık beni sevmiyor musun? Yoksa. Evlilik yıl dönümümüzü unuttun را دوست نداري؟مديگر نكند. سالگرد ازدواجمان را فراموش كردي

3- o zaman )مانند) آن وقت، پس:

bir yerde karnımızı doyuralım O zaman. Çok açım سيركنيم ايي شكممان رايك جدر پس . خيلي گرسنه ام

4- öyleyse )مانند) دراينصورت، پس:

yüz kişilik salonu tutalım Öyleyse. Davetli sayısı yüz kişiyi geçmeyecek كرايه كنيمنفري را سالن صد پس. شد نخواهدبيشتر نفر صد ها از تعداد دعوتي

.نداستفاده مي گرد فوق ردامو نيز )آ. ت(در : توجه

ilğeç --------------------------------------------------------------------------- ادات

.ها را هم جزو ادات حساب نمود bağlaçتوان مي .رود براي ايجاد رابطه بين اجزاي دروني جمله بكار مي .ها اشاره خواهيم كرد ilğeçدر بخشهاي بعدي به مواردي از : توجه

صفحه ٢٢٢

ile --------------------------------------------------------------------------------- و با،

بگذاريم مفهـوم ) و(ve حرف ileبطوريكه اگر بجاي باشد) birliktelik anlamlı( برابري اگر در مفهوم اتفاق و .است bağlaçجمله عوض نشود در اين صورت

) tümleç(، مـتمم ileاسـم قبـل از يعني ادات بوده و edat (ilgeç) بكار رفته باشد) بوسيله با،(اگر در معني .خواهد بود

zarf( انجـام فعـل را مشـخص كنـد در اينصـورت مـتمم ظـرف )durum(چگونگي و وضـعيت اگر اين متمم،tümleci (خواهد شد.

بصورت زير خواهـد به كلمه قبلي خود هم بصورت جدا و هم متصل نوشته مي شود كه در حالت متصل ile:توجه la/le(y)+...: شد

:مثالها)bağlaç(İstanbul arası altı saat var Ankara’yla

.ساعت است 6فاصله بين آنكارا و استانبول )tümleç(gidiyorum arabamlaİşime

كارم با ماشينم مي روم سر)tümleç ( evlenmek istiyorum seninleBen

من با تو مي خواهم ازدواج كنمfırlıyorum (zarf tümleci) korkuylaHer gece yataktan

هر شب از رختخواب با ترس مي پرم)bağlaç(Ayşe yarın bize geliyorlar Ahmet’le

فردا خانه ما مي آينداحمد و عايشه (zarf tümleci) boynuma sarıldı Sevgi ile

با محبت گردنم را بغل كرد)bağlaç(kağıdı getirdim Kalem ile

قلم و كاغذ را آوردم )tümleç (yazdım r ilebilgisayaYazılarımı

نوشته هايم را با كامپيوتر نوشتم

صفحه ٢٢٣

:استفاده مي شود نيز از فرمول زير )آ. ت(در :توجه...+(y/u/ü/ı/i)lan/len/nan/nen

،ynanAnkara’، ınanarabam، nensen، ynankorku، inenAhmet’، ynensevgi :مثالinenkalem، ınanbilgisayar، nanon

در غيـر .باشـد )ünlü(حرف باصـدا ،lan/len/nan/nenحرف كلمه قبل از آخرينزماني بكار ميرودكه yكه بصـورت senو در مـورد mennenهـم بصـورت menدر مـورد كه .استفاده مي گردد u/ü/ı/iاينصورت از sennen در مورد وo هم بصورتonnan خواهد بود.

:ر رود فرمول بصورت زير خواهد شدبكا )kişi adılı( ضمير شخصي ،la/le(y)اگر قبل از :توجه

ben+im+lebensen+in+leseno+n+un+laobiz+im+lebizsiz+in+lesizonlar+laonlar

بكـار رود فرمـول )kişi adılı( ضمير شخصـي ،lan/len/nan/nen(y/u/ü/ı/i)اگرقبل از )آ. ت(در :توجه

:بصورت زير خواهد شد

ben+nenmensen+nenseno+n+nanobiz+inenbizsiz+inensizolar+ınanolar

صفحه ٢٢۴

gibi، kadar --------------------------gibi,kadar ile karşılaştırma مقايسه با1- gibi:

تـوان هـم مـي )si ،ce ،cesine ،imsi(استفاده مـي گـردد كـه بجـايش از )benzerlik( براي شباهت -)الف :انندم. استفاده كرد

selam verdi ceAsker ارتشي سالم داد يك مانند yeşile yakın)( imsiyeşil نزديك به سبز az ekşi)( msiekşi كمي ترش

suçocuk كودكانه uzun boylu olacaksın gibiSen de babanخواهي شد هم مثل بابات قدبلند تو

يعني اگـر حـذف ( باشد )حرف ربط( bağlaçوقتي da/deهم مشاهده مي كنيد مثال باال همانطوركه در: توجه .وگرنه چسبيده نوشته مي شود جدا )شود مفهوم جمله عوض نشود

:د بود مانندخواه )olasılık( بعد از فعل بيايد در مفهوم احتمال اگر -)ب

gibiKar yağacakبرف احتماال خواهد باريد 2- kadar:

:مانند) benzerlik( براي شباهت -)الف güzel bir kızdı kadarGül گل بود ئي چون زيبا دختر

:مانند) eşitlilik( در مفهوم تساوي -)ب

usta kadarArkadaşım benim است دوستم به اندازه من ماهر :مانند) yaklaşıklık( در مفهوم تقريب -)ج

öğrenci geldi kadarYüz ندآمد دانشجو تقريبا صدتا

اسـتفاده مـي نيـز kimi/kimin/tek/tekinاز gibiفقـط بجـاي فوق درست است موارد نيز )آ. ت(در : توجه :مانند. گردد

uzun boylu olacaksan kimiban Sen de baخواهي شد هم مثل بابات قدبلند تو

صفحه ٢٢۵

göre پسوندو ca/ce -------------------------------------- göre ve ca/ce eki

1- göre: :بكار مي رود مانند) karşılaştırma( براي مقايسه -)الف

daha sakin bana göreAnnenاست مادرت نسبت به من آرامتر :بكار مي رود مانند) نظر( görelikدر مفهوم -)ب

bugün yağmur yağacak Bana göreبنظر من امروز باران خواهد باريد

.استفاده مي گردد ad/adıl+(y)a/e göreدر جمله بصورت göreهمانطوريكه مي بينيد : توجه 2- ca/ce eki:

:مانند )birliktelik( برابري اتفاق ودر مفهوم -)الف maça gittik Sınıfçaبه مسابقه رفتيم ، به اتفاق كالس

:مانند) göre( در مفهوم نظر -)ب

o kız güzel mi? Sizceزيباست؟، آن دختر شما بنظر

:مانند )gibi( در مفهوم مثل -)ت selam verdi Askerce ارتشي سالم داد يك مانند

:نندما )küçültme( در مفهوم تصغير -)ج

bir ev aldım Büyükçeگرفتم يبزرگ نسبتاخانه bir adam içeri girdi Zayıfçaداخل شد يضعيف نسبتاآدم

:مانند )pekiştirme( در مفهوم تاكيد -)چ

boyadım güzelceEviدم زي رنگ خوبخانه را به anlatır mısın? kısacaBu konuyu bana

وع را برايم مختصرا توضيح ميدهي؟اين موض :مانند )uygun, yakışır olma( در مفهوم برازندگي و مناسب بودن -)خ

davrandı dostçaBize در خور يك دوست رفتار كرد ،با ما

صفحه ٢٢۶

:مانند )karşılaştırma( براي مقايسه -)ح üstün biriydi Akılcaبودشخص فوق العاده اي ، يفكر لحاظاز :مانند )kadar( مفهوم اندازه در -)د

para verdiler Ağırlığıncaات پول دادند به اندازه سنگيني kitap okudum onlarcaBu konudaاين موضوع دهها كتاب خواندم باره در :مانند) abartı( در مفهوم مبالغه -)و

yolunu gözledim Günlerce روزها چشم براه ماندم insan öldü buncaSavaştaاينهمه انسان مرد ،گدر جن

insan öldü oncaSavaşta آنهمه انسان مرد ،در جنگ :استفاده مي گردد مانند) dil( براي زبان -)ه

öğrendim İngilizceÜniversitedeگرفتم زبان انگليسي ياد ،در دانشگاه sözcük çoktur Arapçade Türkçeاست فراوان لغت عربي ،درزبان تركي

.استفاده مي گردد ad/adıl/sıfat+ca/ceدر جمله بصورت ca/ceهمانطوريكه مي بينيد : توجه .هم وجود دارد )آ. ت(موارد گفته شده فوق در زبان : توجه

üzere ------------------------------------------------ بشرط بموجب، درحين،

:مفهوم زير بكار مي رود 3در :مانند) amaç( هدف -1

tahtaya kalktı üzereSoru sormak رفتتخته سياه جلويبخاطر سوال پرسيدن

:مانند) koşul( شرط -2

iki ekmek istiyorum üzereGeri vermek بشرط پس دادن، دو تا نان مي خواهم

:مانند) yakın olma( نزديك بودن -3

üzereğmak Gün do خورشيد در حال طلوع است

صفحه ٢٢٧

için---------------------------------------------------------- براي

:استفاده نمود مانند )با هدف( amacıylaاز içinكه مي توان بجاي )amaç( در مفهوم هدف -1 amaç)( geldim içinBuraya öğrenmekاينجا با هدف يادگرفتن آمدم

:مانند )neden( سبب، در مفهوم وسيله -2

neden)( kovuldu içinYaramazlık yaptığıرانده شد ،بعلت شيطنت كردنش :مانند )özgü olmak( در مفهوم اختصاص داشتن -3

özgü)( aldım içinBu gülleri kızımاين گلها را مخصوص دخترم گرفتم :مانند) uğrunda( بمعناي در راه -4

uğrunda)( her şey yaparım içinFB كنم ميهر كاري FB )به خاطر( راه در

.مثل فوق هميشه جدا نوشته مي شود şeyكلمه : توجه .وجود دارد üçün/içinنيز بصورت )آ. ت(مورد فوق در : توجه

ünlem işareti --------------------------------------------------- )!( عالمت ندا

.اخطار و خطاب است تحسين، شادي، غم، عصبانيت، ترس، ه تعجب،مشخص كنند .اين عالمت بعد از واژه مشخص كننده موارد فوق يا در آخر جمله مي آيد

:واژه هايي از قبيلey!، hey!، yuh! )،مرده باد اوه(، tüh!)تف(، vah! )واي(، ah! )آخ( :مثالها .Tüh, olan oldu!/ Tüh! olan oldu ! دافتا افتادمي اتفاق هر آنچه بايد تف،

!Gençler! Daima ireli gidin) اخطار خطاب، صدا كردن،( !حركت كنيدبه جلو رو دائما !جواناناي

:در داخل پارانتز آورده مي شود مانند! كنايه عالمت تحقير، موقع هجو، :توجه .Dostum (!) beni özlemiş .شده نم دلتنگ(!) دوستم

.استفاده مي گردد !eyاز بعضي واژه هاي فوق مانند )آ. ت(در :توجه

صفحه ٢٢٨

kesme işareti ------------------------------------------------- )‘( عالمت برش

:در موارد زير استفاده مي گردد özel ad+çekim eki:بيايد يعني çekim ekiبعد از اسامي خاص اگر -1

gittim Ali’yle Ankara’yaبه آنكارا با علي رفتم :دمانن PTT’deتلگراف ، تلفن، در پست :اي بيايد مانند ekبعد از كلمات مخفف اگر -2 da’19:30١٩:٣٠در : اي بيايد مانند ekدقيقه اگر بعد از ساعت و -3 te’١٢۵ 125در :اي بيايد مانند ekبعد از رقمها اگر -4 Z A’dan Z’yeتا Aاز :اي بيايد مانند ekاگر ekاز يك حرف يا بعد -5

.هم اين عالمت بكار رفته است ileدر مثالهاي مربوط به :توجه