LEAR

NIN

G B

RIEF

ေပါငးစညးလပငနးအဖြ႕ေလလာမႈအႏစခပစာတမး

ေနရာရယျခငးျမနမာႏငငတြင ၿငမးခမးေရးႏငတနးတညမေရးအတြက

အမးသမးမား၏လႈပရားေဆာင႐ြကမႈ

ေရးသားသမား - Pilar Domingo ၊ ေကစး၊ ယငးလြင (ေနာငးလတ) ၊ ဂနးရမမ ၊ Caitlin Williscroft

ျပနလညစစေဆးသမား - Clare Castillejo, Anne-Marie Goetz, ခငခငျမ

ဂရစဖစဒဇငး: Karlien Truyens

မကႏာဖးဒဇငးအေၾကာငး :

မကႏာဖးက Tetris တးေလးမားသည ခငမာေသာအတျမစတညေဆာကရန စစညးလာၾကျခငးက ပေဖာသည။ ဤသညကား GPS ရနပေငြအစအစဥမ ဘကသးဘကပပးနညး၏ မတဖကအဖြ႕အစညး ၁၈ ဖြ႕အေပၚ အကး သကေရာကမႈက ကယစားျပသည။ ပေဟဠတစခ အတတကြစစညးလာသကသ႔ GPS ရနပေငြ အစအစဥသည ျမနမာႏငငတြင ၿငမးခမးေရးႏငတနးတညမေရးက ပမျမႇငတငႏငရန မတဖက အဖြ႕အစညးမားအား တနဖးမျဖတ ႏငေသာ ေထာကပကညမႈေပးျခငးျဖစသည။

အဖြ႕အစညးစြမးေဆာငရညျမငတကလာျခငး

အဖြ႕အစညးမားႏငအဖြ႕ဝငမား၏ ယၾကညမႈ ျမငလာျခငး

ေရရညမဟာဗဟာေျမာကအစအမဆြျခငး၊အစအစဥခမတ ျခငးႏငေဒသႏငအည ေရးဆြထားေသာျပနာေဖာထတနညးမား

လ႕အဖြ႕အစညးအတြငး အသ၊ လႊမးမးမႈႏင ျမငသာထငသာရမႈတ႔ ျမငတကလာျခငး

ျမနမာႏငငအတြငး မတဖကအဖြ႕အစညးမား၏

လႊမးမးမႈ

မတဖကအဖြ႕အစညးမား

႐းလညပတမႈရနေငြပပးမႈ မဟာဗဟာဖြ႔ၿဖးမႈ

ကား၊မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး ရနပေငြအစအစဥ

အဖြ႕အစညးဖြ႔ၿဖးတးတကမႈ

ေစတနာဝနထမးမႈအေပၚ အလြနအမငး မခေနျခငး၏ စနေခၚမႈအားေကာလႊားႏငျခငး

သးသပႏငစြမးရညႏင GPS အစအစဥဆငရာ အသအျမငရရလာျခငး

ကြနယကခတဆကမႈစြမးရညတးတကလာၿပး မဟာဗဟာေျမာကစဖြ႕မႈမား လပလာျခငး

အမးသမးမားက ၎တ႔၏ေနရာရယျခငး

ေပါငးစညးလပငနးအဖြ႕၏ ကား၊မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး ရနပေငြအစအစဥ၏ အကးသကေရာကမႈ

ၿငမးခမးေရးတညေဆာကေရးယႏရားမားတြင အမးသမးမား

၃၀ % ပါဝငေရး အတြက တကတြနးႏငခသည

ဥပေဒႏငမဝါဒအေျပာငးအလမားေၾကာင အမးသားအဆငေဆြးေႏြးပြမားႏင ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥေဆြးေႏြးပြမားတြငပါဝငမႈႏင တကေရာကခြင

ျမႇငတကေစခသည

ကား၊မအေျချပအၾကမးဖကမႈမားက ကငတြယရာတြင အမးသမး

ရေမမားအား တာဝနေပးအပရန အစးရ၏ဆးျဖတခကမားတြင

ထေတြ႕ေဆြးေႏြးခသည

ကား၊မအေျချပအၾကမးဖကမႈမားအား ေရ႕တနးမ တ႔ျပနေဆာငရြကသမားအျဖစ

မတဖကအဖြ႕အစညးမား၏ ျမငသာထငသာရမႈ ႏငစတခယၾကညရမႈတ႔ ျမႇငတကလာသည

မတဖကအဖြ႕အစညးမားအေနျဖင ကား၊မ အေျချပအၾကမးဖကမႈခရသမားအားယာယ

ခလရနေနရာစစဥေပးျခငး၊ ႏစသမေဆြးေႏြးျခငးႏင ဥပေဒအကအည မားေပးျခငး တ႕ကေဆာင႐ြကႏငသည

ေနရာဖနတးေပးသည

လမႈေရးစႏႈနးမားေျပာငးလျခငးေၾကာင ကား၊မတနးတညမေရးအတြက ဘာသာေရး

ေခါငးေဆာငမားႏငေတြ႕ဆ ေဆြးေႏြးရန အလ႕ငာ လ႔အဖြ႕အစညးအတြငး

အဖြ႕အစညးမား၏ အဆင အတနးက ျမႇငတကေစသည

အဖြ႕အစညးျမငသာထငသာရလာျခငးေၾကာင ကား၊မတနးတညမေရးကစၥအား

အမားျပညသက အေရးတယေဆာင႐ြက လာသည

မာတကာ

ေကးဇးတငလႊာ ........................................................................................................................................................................၁

အတေကာကစကားလးမား ............................................................................................................... ၂

အႏစခပ ....................................................................................................................................... ၃

၁။ နဒါနး ....................................................................................................................................... ၇

၂။ ပဋပကၡမ အသြငကးေျပာငးစဥကာလအတြငး အမးသမးမား၏ စြမးေဆာငရည ျမႇငတငေရးအား

ႏငငတကာေထာကခမႈအေပၚ ကမၻာလးဆငရာသကေသျပခက ............................................................. ၉

၃။ GPS ရနပေငြအစအစဥအေၾကာငး ................................................................................................. ၁၃၃.၁ ျမနမာႏငငရ ကား၊မေရးရာႏငငေရး ......................................................................................... ၁၃၃.၂ GPS ရနပေငြအစအစဥအေၾကာငး .......................................................................................... ၁၆

၄။ GPS ရနပေငြအစအစဥမ မညသညအရာမားက ကြႏပတ႔ သငယေလလာႏငမညနညး ............................... ၁၉

၄.၁ GPS ရနပေငြအစအစဥ၏ အကးသကေရာကမႈႏငဆေလာမႈ ....................................................... ၁၉

၄.၂ GPS ရနပေငြအစအစဥမ ဘကသးဘကခဥးကပမႈနညးလမး၏ ထေရာကမႈ ..................................... ၂၆

၅။ အႀကျပတကတြနးခကမား - PSF အဖြ႕တြငး GPS ရနပေငြအစအစဥ၏ ေရ႕အနာဂါတအျပင ကား၊မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏင လၿခေရးဆငရာအေရးအရာမားတြင ႏငငတကာေထာကခအားေပးမႈ ရေရးအတြက ထညသြငးစဥးစားခကမား ............................................................................................................... ၂၈

၅.၁ GPS ရနပေငြအစအစဥ၏ ေနာကလပငနးကာလ ရနပေငြေထာကပမႈအတြက အႀကျပခကမား ............. ၂၈၅.၂ ကား၊မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရးဆငရာ အစအစဥအတြက ထညသြငး စဥးစားခကမား ............. ၂၉

Endnotes .................................................................................................................................... ၃၃

ကမးကးမား ................................................................................................................................. ၃၆

ေနာကဆကတြမား ......................................................................................................................... ၃၈

ေနာကဆကတြ ၁။ သေတသနနညးစနစ ............................................................................................. ၃၉

ေနာကဆကတြ ၂။ အငတာဗးမား ..................................................................................................... ၄၀

GPS မတဖကအဖြ႕အစညးကယစားလယမား၊ သေတသမားႏင PSF ဝနထမးမား၊ ရနကန၊ ၂၀၁၉

Phot

o: K

ay S

oe

ေလလာမႈအႏစခပစာတမး ကား/မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး 1

ေကးဇးတငလႊာ

ဤေလလာမႈအႏစခပစာတမး သေတသမားျဖစသည Pilar Domingo (ႏငငရပျခားဖြ႕ၿဖးေရးအငစတကမ) ႏင ေကစးတ႔အေနျဖင PSF ၏ ကား၊မတနးတညမ ေရးႏငလမႈပါဝငေရးအဖြ႕ဝငႏင ဝနထမးမားျဖစၾက ေသာ ယငးလြင (ေနာငးလတ)၊ ေနာတငသကစမး၊ ခငမမႀကး၊ အခင၊ သကေဝေအာင ႏင ဂနးရမမ တ႔အား ဤသေတသနလပငနးစဥအား အေထာကအပ ျဖစေစရနအလ႔ငာ ၎တ႔၏ အခနႏင ခြနအား အားျဖင ရကေရာစြာ ပါဝငကညေပးခၾကေသာေၾကာင အထး ေကးဇးတငေၾကာငး ေဖာျပအပပါသည။ ဤအဖြ႕သည စာတမးမၾကမးအေပၚ ျပညစေသာမတခကေပးျခငး အျပင စာတမးပစေရးဆြျခငး ႏင ျပငဆငျခငး လပငနး မားတြင နညးပညာအေထာကအပမား ေပးခၾကသည။ PSF ၏ ဝနထမးမား ျဖစေသာ ဂနးရမမႏင ယငးလြင (ေနာငးလတ) တ႔သည ဤေလလာမႈအႏစခပစာတမး မၾကမးေရးဆြရာတြငလညး ပါဝငကညခၾကသည။

ဤအႏစခပစာတမးတြငပါဝငေသာ GPS ရနပေငြ အစအစဥ၏ လပငနးမားအား စမခန႔ခြၿပး ၾကပမတ ေပး ပါေသာ PSF team ကလညး ေကးဇးအထးတငရ ပါသည။ GPS ရနပေငြအစအစဥအား ဒဇငးေရး ဆြျခငး၊ အေကာငအထညေဖာျခငးႏငစမခန႔ခြျခငးတ႔တြင ဦးေဆာငေပးပါေသာ Caitlin Williscroft အားလညး ေကးဇးတငရပါသည။ GPS ရနပေငြအစအစဥႏင ပတသက၍ အဖးမျဖတႏငေသာ ပပးမႈႏငညဏ ပညာ မားေပးၾကပါေသာ ယငးလြင (ေနာငးလတ)၊ ေနာတင သကစမး၊ ခငမမႀကးႏင Elin Zaulich တ႔အားလညး ေကာငး၊ မတဖကအဖြ႕အစညး ၁၈ဖြ႕အားလညးေကာငး အသအမတျပ ေကးဇးတင ရေၾကာငး ေဖာျပအပပါ သည။ အဆပါ ရနပေငြအစအစဥႏငဆငရာအဖြ႕အစညး ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး က႑တြင ပါဝငကညေပးပါေသာ Carolyn Grant ႏင ေငြေၾကးစမခန႔ခြေရးတြင အေရးပါ သည အကအညမား ေပးခေသာ သကေဝေအာငႏင အခငတ႔အား ေကးဇးတငရပါသည။ Elizabeth Armstrong ႏင Fearghal MacCarthaigh တ႔အား လညး ေကးဇးတငရပါသည။

၎တ႔၏ အေတြ႕အႀကမား၊ ၎တ႔အဖြ႕အစညးမားႏင လမႈအသငးအဝနးမားအေပၚ GPS ရနပေငြ အစအစဥ၏ အကးသကေရာကမႈမားအျပင GPS ၏ ေနာကတစဆင အစအစဥအတြက တနဖးႀကးမားေသာ အႀကျပခကမား က စတအားထကသနစြာႏင စတရညစြာေျပာၾကားမေဝ ေပးၾကပါေသာ GPS မတဖကအဖြ႕အစညးမားႏင ၎တ႔၏လမႈအသငးအဝငးမားကလညး ေကးဇးတင အသအမတျပပါသည။ အဆပါအဖြ႕မား၏ ေန႔စဥ ႀကးပမးမႈမားေၾကာင ၎တ႔၏ လမႈအသငးအဝငးတြင ကား၊မ တနးတေရးႏငအမးသမးအခြငအေရး ျမႇငတင ေရး က႑တြင အေရးႀကးေသာ ေအာငျမငမႈမားရရေန ျခငး ျဖစပါသည။

ထ႔အျပင ဤမအေရးႀကးေသာအေၾကာငးအရာအား ပမထေရာကေစေရးႏင ထလြယရလြယျဖစၿပး ပဋပကၡဒဏသင အခငးအကငးမားတြင GPS အစအစဥ ႏင ကား၊မတနးတေရးစမခကမား တးတကေကာငးမြန လာေစေရးအတြက ထေရာကစြာ မညသ႔လပေဆာင ရမညဆသည အခကအလကမား စစညးတညေဆာက ေရးတြင မားစြာအေထာကအကေပးခၾကသည သးသပ သမားျဖစၾကေသာ Anne Maire Goetz, Caitlin Williscroft, Clare Castillejo ႏင ခငခငျမတ႔ကလညး အသအမတျပအပပါသည။

ေနာကဆးအေနျဖင ဤကနဦးလပေဆာငမႈအား ေထာကပေပးပါေသာ အလရငမားကလညး ၎တ႔၏ ပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈႏင ဤလပေဆာငမႈအေပၚ ေထာကခအားေပးမႈအတြက ေလးနကစြာအသအမတျပ ပါေၾကာငး ေဖာျပအပသည။ ဤသေတသနလပေဆာင သညအဖြ႕ႏင PSF အေနျဖင ၾသစေတးလ၊ ကေနဒါ၊ ေနာေဝ၊ ဆြဒငႏင ၿဗတနအစးရတ႔အား ဤ GPSရနပေငြ အစအစဥက ေထာကပေပးေသာေၾကာင အထးေကးဇး တငရပါသည။

2 ေလလာမႈအႏစခပစာတမး ကား/မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး

အတေကာကစာလးမား

AWID ဖြ႔ၿဖးေရးက႑ရအမးသမးမားအစညးအ႐းCEDAW အမးသမးမားအား နညးမးစျဖငခြျခားဆကဆမႈအားလး ပေပာကေရးဆငရာ CSO အရပဘကအဖြ႕အစညးမား FCAS ထခကလြယၿပးပဋပကၡဒဏသင အခငးအကငးမား သေဘာတစာခပ GBV ကား၊မအေျချပ အၾကမးဖကမႈGPS ကား၊မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏင လၿခေရးIP မတဖကအဖြ႕အစညးမား IWD အျပညျပညဆငရာအမးသမးမားေန႔ KNU/KNLA ကရငအမးသားအစညးအ႐း/ကရငအမးသားလြတေျမာကေရးတပမေတာNGO အစးရမဟတေသာအဖြ႕အစညးNMSP မြနျပညသစပါတ NSPAW အမးသမးမားဖြ႕ၿဖးတးတကေရးဆငရာ အမးသားအဆင မဟာဗဟာစမကနး OD အဖြ႕အစညးဖြ႔ၿဖးတးတကမႈ OECD စးပြားေရးပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈအဖြ႕အစညးPSF ေပါငးစညးလပငနးအဖြ႕အစညး

UCCPF ျပညေထာငစအဆငအရပဘကအဖြ႕အစညးမားၿငမးခမးေရးဖရမေကာမတUNSCR ကလသမဂၢလၿခေရးေကာငစဆးျဖတခကUPC ျပညေထာငစၿငမးခမးေရးညလာခ UPDJC ျပညေထာငစၿငမးခမးေရးေဆြးေႏြးမႈ ပးတြေကာမတ WPS အမးသမးမား၊ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး

ေလလာမႈအႏစခပစာတမး ကား/မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး 3

ကား၊မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး ရနပေငြအစအစဥအႏစခပ ကား၊မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရးရနပေငြအစအစဥသည ျမနမာႏငငအတြငး ကား၊မတနးတ ညမေရးႏင အမးသမးအခြငအေရးျမႇငတငေရးလပငနးမားေဆာင႐ြကလကရေသာ ေဒသအဆင အဖြ႕အစညးမားအား ကညပပးမည ရနပေငြယႏရားအျဖစ ေပါငးစညးလပငနးအဖြ႕အစညးတြငးတြင ၂၀၁၆ ခႏစက စတင တညေထာငခေသာ လပငနးစမခကျဖစသည။ GPS ရနပေငြအစအစဥသည ေအာကပါလပေဆာငမႈမား အပါအဝင ဘကသးဘကခဥးကပမႈနညးက အသးျပသည။

GPS ရနပေငြအစအစဥ၏ အဓကေတြ႕ရခကမား

• အမးသမးအဖြ႕အစညးမား အားဦးတညသည GPS ခဥးကပမႈနညးသည ေအာကေျခမအထကသ႔ စြမးေဆာငရညျမႇငတငေရးႏင ကား၊မတနးတညမေရး ႀကးပမးမႈမားတြင တက႐ကရငးႏးျမႇပႏျခငး၏ ေကာငးကးမားႏငပတသကေသာ ကမၻာလးဆငရာသကေသအေထာကအထားမားႏင ကကညမႈရသည။ ကား၊မေရးရာတကၾကြလႈပရားသမား၏ ရည႐ြယခကရရ လပေဆာငမႈမားေၾကာင ျဖတသနးလာေသာ ကာလ တစေလာကတြင ေရရညတးတကမႈမား ရလာသည။

• အမးသမးအစအဖြ႕မားအား ႐းလညပတမႈရနပေငြ ေထာကပေပးျခငးသည စမကနးအေျချပ ရနပေငြအေပၚ မခေနျခငးအား ေလာကေစျခငး၊ ေဒသလအပခကႏင ကကညသည အစအစဥမားခမတႏငျခငးႏင မဟာဗဟာ ေျမာက ေရရညစမခကမား ေရးဆြႏငျခငးတ႔အတြက အေထာကအကျဖစေစသည။႐းခနးငားရမးခႏငလစာစရတ ေထာကပေပးျခငးအားျဖင အမးသမးမားသည အစးရ တာဝနရသမား၊ ဘာသာေရးႏငယဥေကးမႈ ေခါငးေဆာင မား၊ အျခားအရပဖကအဖြ႕အစညးမားအျပင ႏငငတကာ အလရငမားႏငဆကသြယခတဆကရာတြငအသအမတျပ ခရသမားျဖစလာေသာေၾကာင လ႔အဖြ႕ အစညးအတြငး

တညရေနေသာအငအားမညမမႈအေနအထားက ေျပာငးလ ရာတြင မားစြာအေထာကအက ျပ လကရသည။

• ဘကသးဘကခဥးကပမႈနညးသည အထကပါအစတ အပငးမား၏ စေပါငးရလဒထကပင သာလြနသည အျပင ေအာကေျခအမးသမးမားႀကေတြ႕ရေသာ ဘကစ စနေခၚမႈမားကလညး ထညသြငး စဥးစားထားသည။ ယငးသည မတဖကအဖြ႕အစညးမား၏ အဖြ႕အစညး ဆငရာႏင မဟာဗဟာဆငရာ စမခကခမတႏငသည စြမးေဆာငရညျမႇငတငရာတြငလညးေကာငး၊ ၎တ႔၏ မမကယမမ ယၾကညမႈတညေဆာကရာတြင လညးေကာငး အကးျပလကရသည။ ထ႔အျပငယငးကသ႔လပေဆာငေပး ျခငးအားျဖင ၎တ႔၏ လမႈအသငးအဝငးတြငသာမက ျပငပတြငလညး ၎တ႔၏ လႊမးမးႏငမႈႏင ျမငသာထငသာ ရမႈတ႔ကလညး ျမႇငတငေပးသည။

• ျပညနယႏငတငးအဆငႏငေအာကေျခအဆငတြင ေထာကပမႈက ဦးစားေပးျခငးအားျဖင ကား၊မဆငရာ စမကနးမားသည ၿမ႕ေတာက ေကာလြနကာ အဆင အတနး၊ လမး၊ ဘာသာႏငနယေျမ ေဒသခကချခငး တ႔က အေျခခေသာေဒါငလက (ထကေအာက) ျဖစေစ၊ေဘးတက (တစေျပးည) ျဖစေစ မညမမႈက ခငမာေစေသာ အႏရာယ မားက ေလာခေပးကာ ပ၍လကလမးမလာမညျဖစသည။

႐းလညပတမႈရနပေငြ အား ေ႐ြးခယထားေသာ

အဖြ႕အစညးမား၏ ဝနထမးလစာ၊ ႐းခနး ငားရမးခ၊

ခရးစရတ၊ ကေလးသငယျပစေစာငေရာကစရတ၊

႐းအသးအေဆာငမားႏင ဆကသြယေရး ကနက

စရတမားအတြက ေထာကပျခငးျဖစသည။

အဖြ႕အစညးဖြ႕ၿဖးတးတကမႈႏင နညးပညာ

ေထာကပမႈ မားအား အဖြ႕အစညး၏ ‘အဖြ႕အစညး

ဆငရာ စြမးေဆာငရည’ တးတကလာကာ

ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြင ထထေရာကေရာက

စမပါဝငလာႏငရနေထာကပျခငးျဖစသည။

မဟာဗဟာေျမာကဖြ႔ၿဖးေရး အေထာကအပအား

မတဖကအဖြ႕အစညးမားအေနျဖင ၎တ႔

၏ မဟာဗဟာေျမာကလပငနး နယပယမားက

ေ႐ြးခယအေကာငအထညေဖာရာတြငအေထာက

အကျဖစေစရနရည႐ြယ ေထာကပျခငးျဖစသည။

4 ေလလာမႈအႏစခပစာတမး ကား/မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး

• ေဒသအဆငတြင အေရးပါေသာအေရးအရာမားအေပၚ နယပယတစခခငးသးျခား ခဥးကပျခငးႏင ႀကတင ဆးျဖတထားေသာ အစအစဥမားျဖငေဆာင႐ြကျခငးသည လႊမားေနေၾကာငး သကေသျပကာ မတဖကအဖြ႕အစညး မားသည အေရးအရာမားႏငလပေဆာငမႈမားစြာတ႔က ကငတြယေျဖရငးလကရၾကသည။ ေဒသခအဖြ႕အစညး မားအား တက႐ကေထာကပေပးျခငးအားျဖင ၎တ႔၏ ေရခေျမခႏင ဦးစားေပး နယပယမားႏင ကကညမႈရသည ေဒသအလကေရးဆြထားေသာအစအစဥမားခမတ ေဆာင ႐ြကေရးအတြက အေထာကအကျဖစေစသည။

• GPS ရနပေငြအစအစဥတြင အမးသမးအဖြ႕အစညးမား သည ႏငငေရးႏငလမႈေရးရလဒမားက (႐ႈပေထြးၿပးခန႔မနး ရခကေသာ ျပျပငေျပာငးလေရးကာလအတြငးတြင) ဆြေခၚေမာငးႏငႏငေသာ ျပျပငေျပာငးလေရး စြမးေဆာင သမားျဖစလာေစရန ၎တ႔၏ စညး႐းလႈ ႔ေဆာႏငစြမးႏင ဗဟာေျမာက စြမးေဆာငရညမားက ျမႇငတငေပးျခငး သည ကနကစရတနညးၿပး အကးရလဒမားသည ခဥးကပနညးျဖစသည။

GPS မတဖကအဖြ႕အစညးမား၏ အကးသကေရာကမႈ

GPS ရနပေငြအစအစဥသည မတဖကအဖြ႕အစညးမား၏ အဖြ႕အစညးဆငရာစြမးေဆာငရည ျမႇငတငျခငး၊ မဟာဗဟာစမခကေရးဆြျခငးႏင ၎၏လမႈအသငးအဝငးတြငသာမက လ႕အဖြ႕အ စညး အေျပာငးအလ အတြက လႈပရားေဆာင႐ြကေနေသာ အရပဘကအဖြ႕အစညးအသငးအဝငး တြငလညး ၎တ႔၏ လႊမးမးမႈႏငျမငသာထငသာရမႈက ျမႇငတငရာတြင အကးျပသည။ ထသ႔ ေဆာင႐ြကျခငးမာ GPS အစအစဥရ ကာကြယျခငးႏငပါဝငျခငးဆငရာ ရညမနးခကက ျပညဝေစ မည ၎တ႔၏ စြမးေဆာငရညအား ျမႇငတငေပးျခငး ျဖစသည။

• အဖြ႕အစညးစြမးေဆာငရညႏငဗဟာ အားေကာငးေအာင ေဆာင႐ြကျခငးသည ဆးျဖတခကခမတသညလပငနးမား တြငပါဝငၿပးလႊမးမးႏငေရးအတြက လအပေသာအဖြ႕အ စညး မား၏ မမကယကယယၾကညမႈႏင စြမးေဆာငရည ျမႇငမားလာေစရန အကး ျပသည။ ၎သညေရရည မဟာ ဗဟာေျမာက စမခကေရးဆြျခငးႏင ေရရညရပတညႏင ျခငး၊ အစအစဥစနစကရျခငးႏင ေဒသႏငကကညေသာ ျပနာအေပၚအေျခခသည လႈပရားေဆာင႐ြကမႈမား အားေကာငးလာေစရန အေထာကအကျပသည။ ယငးတြင GPS လပငနးမားအတြက အသးဝငမည ေဝဖနပငးျခားႏငသညစြမးရညသစမားႏင နညးပညာဆငရာအသပညာသစ မား ေလလာသငယျခငးလညးပါဝငသည။ ဤရးလညပတ မႈရနပေငြအားျဖင အဖြ႕အစညးမားသည ၎တ႔၏ လမႈ အသငးအဝငးတြင လညးေကာငး၊ ၎တ႔၏ အမေထာငစ မားတြငလညးေကာငး ခတဆကမႈ အားေကာငးလာျခငး၊ အရပဘကအဖြ႕အစညး အသငးအဝငးတြင မဟာဗဟာ တကပးေပါငးျခငးႏင အသမတျပခရျခငးတ႔ ရရလာသည အတြကပမအေျခခငေသာအဖြ႕အစညးမား ျဖစလာၾကမည။

• GPS မတဖကအဖြ႕အစညးမားမ တးျမႇငလာေသာ အသႏငလႊမးမးမႈတ႔သညၿငမးခမးေရးတညေဆာကျခငး၊ ဥပေဒႏငမဝါဒေျပာငးလေရးတြငပါဝငျခငး၊ အစးရဌာနမားႏင ဆးျဖတခကခမတသမားႏငထေတြ႕ ဆကဆျခငး၊ လမႈ အသငးအဝငးအတြငး အမတြငးအၾကမးဖကမႈခရသမား အေရး တ႔ျပနေဆာငရြကျခငး၊ လမႈစႏႈနးမားေျပာငးလေရး တြငပါဝငျခငးႏင မတဖက အဖြ႕အစညးမား၏ ျမငသာ ထငသာရမႈတ႔တြင ထငရားစြာေတြ႕ျမငရသည။ ယငးသည ပငလင ၎တ႔၏ လႊမးမးႏငမႈ စြမးရညက ျမႇငတငေပးျခငး ျဖစသည။

ေလလာမႈအႏစခပစာတမး ကား/မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး 5

ျမနမာျပညသာမက ကမၻာအရပရပရ အလရငမားအေနျဖင GPS ရနပေငြအစအစဥမ မညသညအရာမားက သငခနးစာယႏငသနညး။

• GPS ရနပေငြအစအစဥပစက GPS စမကနးေရးဆြျခငးတြင အေျပာငးအလက ျပနလညျဖစေပၚေစသည။ WPS ႏင GPS အစ အစဥတ႔အား ‘ႏငငေရးမေသြဖယ’ ေစႏငသညအႏရာယက ေကာငးစြာမတတမး တငထားၿပးျဖစသည။ ကား၊မေရးရာက အသား ေပးလပေဆာငသည အရပဘကအဖြ႕အစညးမားကသာ သးသန႔ ဦးတညေထာကပျခငးအားျဖင GPSရနပေငြအစအစဥပစသည ကား၊မအေျချပမညမမႈႏင အျခားေသာ မညမမႈမားက ျဖစေပၚေစသည ႏငငေရးစနေခၚမႈမားႏင မပတသကဘကယျပန႔ လာ ေနေသာ ႏငငေရးမေသြဖယေရးႏင ကြမးကငမႈ အေျချပခဥးကပေရး ေရစးေၾကာငးအား ထပတကရငဆငျခငးျဖစေပသည။

GPS ရနပေငြအစအစဥသည လကေလာညေထြရၿပး ျပလြယျပငလြယရေသာ အစအစဥ၏ ပဥပမာေကာငး တစရပျဖစသည။ ဤသည OECD အလရငအဖြ႕မား၏ မၾကာေသးမက ေဖာ ထတခေသာ ေဒသတြငး အေျချပျခငး၊ ျပနာက ဦးတညေျဖရငးျခငး၊ လကေလာ ညေထြ ရျခငးႏင ႏငငေရးအရအကးမားျခငး ဟသည ‘လပငနးနညးလမးမား’ ဆငရာသငခနးစာမား က ထငဟပလကရသည။ ေဒသအေျချပ အဖြ႕အစညးမား၏ ‘ျပနာ’ ရာေဖြေဖာထတျခငး အျပင ေရခေျမခႏငကကညေသာ ေျပာငးလေရး ဆငရာ သအရမားအား ဦးစးေဖာေဆာင ျခငးတ႔က အားေပးသညနညးလမးသည ရည႐ြယထားေသာ ျပျပငေျပာငးလေရး လပငနးစဥ တစေလာကတြင မဟာဗဟာကၿပး ထေရာကေသာ ထေတြ႕ဆကဆမႈနညးလမးမား ရရႏင ေၾကာငး ယခအေတြ႕အႀကက သကေသထေနသည။ ဤကစၥရပတြင ျပျပငေျပာငးလေရး

အစအစဥမားသည မားေသာအားျဖင ပဋပကၡႏငကာလရညၾကာစနစတကျဖစေပၚေနေသာ မညမမႈႏငမတရားမႈမားေၾကာင ႀက ေတြ႕ရေသာ ကား၊မေရးရာအေတြ႕အႀကႏငဆကစပသည မတည ေသာ ကာကြယေရးႏငပါဝငေရး စနေခၚမႈမားႏင ဆကႏြယ လကရသည။

အထးသျဖင အမေထာငဖကမ သ႔မဟတ အျခားေသာ ကား၊မအေျချပ အၾကမးဖကမႈခရသမားအတြက ခလႈရနေနရာ စစဥေပး ျခငးျဖင မတဖကအဖြ႕အစညးအားလးသည ကား၊မအေျချပအၾကမးဖကမႈမားက ေျဖရငး ေနၾကေၾကာငးခစားရသည။ ဤအျဖစ အပကသည မေတာတဆမႈတစရပမဟတပါ။ ေနရာတငး တြင ျဖစပြားလကရသည။ ဤအခကသည အလရငမားမ ေလးေလး နကနကျပနလညဆနးစစရနလအပေၾကာငးႏင အေရးႀကးၿပးအကာအကြယေပးရန မျဖစမေနလအပေၾကာငးေဖာျပေနျခငးျဖစသည။

ႏငငတကာလႈပရားေဆာင႐ြကသမားထ အႀကျပ တကတြနးခကမား

အမးသမး၊ ၿငမးခမးေရးႏင လၿခေရး (WPS) အစအစဥ ေပၚေပါကလာျခငးေၾကာင ကား၊မတနးတညမေရးႏင အမးသမးအခြင အေရးမားအား မညသ႔ျမႇငတငခသည၊ မညသ႔ဆကလကထနးသမး ထားသညဆသည သကေသအေထာကအထားမားအား လစလရႈကာ အမးသမးအေရး တကၾကြလႈပရားေရးအဖြ႔မားႏင အမးသမးအဖြ႕မားအတြက ႏငငတကာရနပေငြေလာနညးလာ ျခငးမာ အလြန စးရမဖြယရာ ျဖစပါသည။ WPS အစအစဥ၏ မလအႏစသာရမာ ပဋပကၡအတြငး ကား၊ မဆငရာ ျပနာမားက ေျဖရငးႏငမည ျပျပငေျပာငးလေရးလပငနးစဥအားလ းတြင အမးသမးမား ပါဝငႏငရနႏင လႊမးမးႏငရနအလ႔ငာ ၎တ႔အား ေထာကပကညေပးေရး ျဖစသည။ ယငးသ႔ လႊမးမးႏငမႈစြမးရညရျခငးသည ကား၊မ အေျချပႏငအျခားေသာနညးျဖင အၾကမးဖကမႈ မားအားတားဆးေပးမည ကာကြယေရးစနစအားေကာငးလာေစေရး ရည႐ြယခကအေပၚ ပမအကးသကေရာကမႈရသည။ အလရင အဖြ႕စညးမားအေနျဖင WPS ႏငအျခားေသာ က႑အလကအစအစဥမားအား သးျခားစခြ၍ လပေဆာငျခငးအား ေရာငရားရန လအပပါသည။

6 ေလလာမႈအႏစခပစာတမး ကား/မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး

• အမးသမးအဖြ႕အစညးမားအား ဦးတညေထာကပမႈတြင ရငးႏးျမႇပႏရန။ ေအာကေျခမအထကသ႔ စညး႐းလႈ ႔ ေဆာျခငးႏင ကား၊မေရးရာတကၾကြ လႈပရားသမားစေပါငးေဆာင႐ြကျခငး ျဖင ကား၊မ တနးတညမေရးႏငအမး သမးစြမးရညျမႇငတငေရးက႑တြင ေအာငျမငမႈမား ရရခၿပးျဖစသည။

• ႐းလညပတမႈရနပေငြေထာကပေပးရန။ စေပါငး (သ႔) တစသးပဂၢလအသႏင လြတလပစြာရပတည ေဆာင႐ြကႏငမႈ အတြက မကႏာသာေပးေသာအေျခ အေနမားက အားေပးရနအတြက ႐း လညပတမႈ ရနပေငြေထာကပေပးရန လအပပါသည။ ႐းလညပတမႈရနပေငြ ေထာကပေပးျခငးသည အမးသမးအဖြ႕ အစညးမားအေနျဖင ကန႔သတခက မားေသာ စမကနးလပငနးမားႏင ရနပ ေငြအေပၚ မခ ေနရျခငးအား ေလာက ေစပါသည။ ယငးသ႔ ေထာကပေပးျခငး သည အမးသမးအဖြ႕အစညးမားအား အမအခကငးေသာ ျပျပငေျပာငးလေရး ေဖာေဆာငသမားအျဖစ လပရားေဆာင ႐ြကႏငရန လအပေသာစြမးေဆာငရည ျမငမားလာေစသညသာမက ေဒသ အလကေဖာထတထားေသာ ‘ျပနာ -အနကဖြငဆျခငး’ အစအစဥ အခငး အကငးႏင မဟာဗဟာတက စမခက ေရးဆြျခငး တ႔တြင မဟာဗဟာကစြာ ပါဝငေဆာင႐ြကႏငသည စြမးေဆာင ရညကလညး ျမငမားလာေစသည။

• ျပညနယႏငတငးအဆငႏငေအာကေျခ အဆငအတြငအဓကေထာကပျခငးသည အဆငအတနး၊ လမး၊ ဘာသာႏင နယ ေျမေဒသခကခမႈတ႔အေပၚ အေျခခ၍ အျခားေသာမညမမႈမားထပမျဖစပြားျခငး မး မရေစဘ ၿမ႕ေတာျပငပတြငလညး ကား၊မေရးရာစမခကေၾကာင အေျပာငး အလမား လကလမးမေရာက ရေစရန အေထာကအကျပသည။ ထ႔အျပင ျပညတြငးအမးသမး အဖြ႕အစညးမား၊ ေအာကေျခတကၾကြလႈပရားသမားႏင စညး႐းလႈ႔ေဆာမႈမားအၾကား မတညမႈ မား ပမမားျပားမႈ မျဖစလာေစရနလညး ကညေပးသည။

• ေျပာငးလမႈႏငေလလာသငယမႈက မတတမးတငရာတြင ရငးႏးျမႇပႏျခငး။ လကေတြ႔သငယေလလာျခငးသည မဟာဗဟာျပနလညဆနးစစျခငးက ျဖစေပၚေစသညအတြက လကေလာ ညေထြျဖစၿပးျပျပငလြယေသာ အစအစဥ ေရးဆြႏငေရးအတြက အေထာကအက ျဖစေစသည။ ထ႔အျပင ယငးသည ပမ ကယျပန႔ေသာ အသပညာတးပြားေရး ရညရြယခကကလညး ျဖညဆညးေပး သည။ ယခကသ႔ ပဋပကၡဒဏသင အခငးအကငးမားတြငအမးသမးမား၏ စြမးေဆာငရည ျမႇငတငျခငးနညးလမး မားသာမကအလရငအဖြ႕အစညးမား အေနျဖင ၎တ႔၏ ‘လပငနးေဆာင႐ြက သညနညးလမးမား’ ကလညး မညသ႔ ေျပာငးလသငေၾကာငးစဥးစားလာျခငး၊ ျမနမာႏငငျပငပအထ အကးသက ေရာကမႈရျခငးႏင ေဒသအလက ေဖာ ေဆာငထားေသာ ေျပာငးလေရးျဖစစဥ အား ပမ အေထာကအပျဖစေစသည အဖြ႕အစညးဆငရာသတမတခကမား အထလညးအကးသကေရာကမႈရသည။

• ကား၊မေရးရာဆငရာ ေဒသႏရအသ ပညာေလလာျခငးတြင ရငးႏးျမႇပႏျခငး။ ေရ႕တနးမအမးသမးမားႏင ကား၊မ ေရးရာ တကၾကြလႈပရားသမား၏ အသ ပညာသည မားေသာအားျဖင ျမငသာ ထငသာမရေသာ အငအားစတ႕က ဖြငဟေဖာထတရာတြင တနဖးႀကးလ သည။ဤအခကကေဒသတြငးပဋပကၡ၏ ႏငငေရးအကးစးပြား အေနအထားမား ႏင မညသည အခြငအလမးမားက ကား၊မတနးတညမေရးႏငအမးသမးအခြငအေရးသာမက ပါဝငခြငရျခငး၊ ၿငမးခမးေရး တညေဆာကျခငးႏင လမႈ ေပါငးစညးျခငး အစအစဥမားအပါအဝင အေျပာငးအလ အတြက ေဆြးေႏြးေရးက အဟန႕အတားျဖစေစသည အခကမား ကလညး သျမငႏငရန အေထာကအက ျဖစေစသည။

ေလလာမႈအႏစခပစာတမး ကား/မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး 7

၁။ နဒါနး ယခင ၿငမးခမးေရးပပးမႈျပရနပေငြအဖြ႕ (Peace Support Fund) အမညျဖင ရပတညခသည ေပါငးစညး လပငနးအဖြ႕ က ျမနမာႏငငတြင ေရရညတညတေသာၿငမးခမးေရး ရရႏင မည နညးလမးမားအားျမႇငတငႏငေရး ရည႐ြယလက ျပလြယ ျပငလြယရသညအျပင တ႔ျပနလြယၿပး လအပခကအေပၚ ဦး တညသည ရနပေငြအဖြ႕အစညးအျဖစ ၂၀၁၄ ခႏစတြင တည ေထာငခသည။ ေဒသအေျချပ အရပဘကအဖြ႕အစညးမား သည ၎တ႔၏ စြမးေဆာငရညကျမႇငတငကာ ၿငမးခမးေရး တညေဆာကရာ၌ အမးသမးမား စဥဆကမပကပါဝငမႈႏင ကား၊မေရးရာပါဝငမႈရလာရန လပေဆာငလာႏငေရးအတြက ေထာကပကညရန ရည႐ြယခကျဖင ကား၊မေရးရာ၊ ၿငမးခမး ေရးႏငလၿခေရး (GPS) ရနပေငြ အစအစဥက ၂၀၁၆ ခႏစ၊ ႏငဝငဘာလတြင စတငခသည။ ဤရနပေငြအစအစဥအား ယေက ႏငငတကာဖြ႔ၿဖးေရးဌာန (DFID) ၊ ၾသစေတးလႏငင ျခားေရးရာႏငကနသြယေရးဌာန (DFAT) ၊ ဆြဒငႏငငတကာ ဖြ႔ၿဖးမႈ ပးေပါငးေဆာင႐ြကေရးေအဂငစ (SIDA) ၊ ကေနဒါ ကမၻာေရးရာအဖြ႕ (GAC) ႏင ေနာေဝႏငငျခားေရးဝနႀကးဌာန တ႔မရနပေငြေထာကပျခငးျဖစသည။၁ ႏစႏစတာကာလအတြငး ဤရနပေငြ အစအစဥအားျဖင ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး ၁၀ ခမ ေဒသအေျချပအရပဘကအဖြ႕အစညး ေပါငး ၁၈ ဖြ႕အား ေထာကပကညခသည။

ဤေလလာမႈအႏစခပစာတမး၏ ရည႐ြယခကမားမာ ေအာက ပါအတငးျဖစသည။

• GPS အစအစဥႏငအေရးအရာမားတြင ထေရာကစြာပါဝင ေဆာင႐ြကေစေရးအတြက ေဒသအဆငရ အရပဘက အဖြ႕အစညးသစမားအား ေထာကပသည GPS ရနပေငြ အစအစဥဆငရာ အေတြ႔အႀကအား ျပနလညသးသပရန

• GPS ရနပေငြအစအစဥမ မတဖကအဖြ႕အစညးမားအား ေငြေၾကးပပးရန၊ အဖြ႕အစညးသစမားအား ေငြေၾကးပပး ရနႏင ေငြေၾကးပပးေရးနညးလမးႏငသကဆငေသာ PSF ၏ တတယအဆင လပငနးကာလ ဆးျဖတခကမားအား အေထာကအကျပေစရန

အဓကသေတသနေမးခြနးမား

ဤေလလာမႈအႏစခပစာတမးတြင ေအာကပါလႊမးၿခေသာ ေမးခြနးမားအား အဓကထားေမးျမနးချခငး ျဖစသည။

• GPS ရနပေငြအစအစဥ၏ ဆေလာမႈႏငအကးသကေရာက မႈတ႔ႏငပတသက၍ GPS ရနပေငြယႏရား ေၾကာင အရပဘကအဖြ႕အစညးမားအေနျဖင မညသညအရာမား က ရရေအာငျမငခသနညး။

• GPS ရနပေငြအစအစဥ၏ ဘကသးဘကပပးမႈနညးလမး (ရးလညပတမႈရနပေငြပပးမႈ၊ အဖြ႔အစညးဆငရာ တးတက မႈႏငမဟာဗဟာတးတကမႈ)၏ ထေရာကမႈမာအဘယနညး။

• ျမနမာႏငငႏငကမၻာ အရပရပတြင အနာဂါတစြမးေဆာင မႈမား ျမႇငတငႏငေရးအတြက GPS ရနပေငြ အစအစဥမ မညသညအရာမား ေလလာသငယႏငမညနညး။ ထ႔အျပင ယခအေတြ႔အႀကေပၚ အေျခခ၍ GPS ရနပေငြအစအစဥ၏ ေနာကတစဆငအတြက မညသညအႀကျပ တကတြနး ခကမား ရရသနညး။

ဖြ႔စညးတညေဆာကပ

ေရ႕ဦးစြာ ဤေလလာမႈအႏစခပစာတမးအေနျဖင ထလြယ ရလြယၿပး ပဋပကၡဒဏသင အခငးအကငးမား၌ အမးသမး မား၏ စြမးေဆာငရညႏငကား၊မတနးတညမမႈအား ေထာကပ ကညသညလပငနးမားတြငပမကယျပန႔ေသာ ကမၻာလးဆငရာ သကေသအေထာကအထားမားႏငယဥၿပး ဤ GPS ရနပေငြ အစအစဥအား ေလလာဆနးစစထားသည။ ဒတယအေနျဖင GPS ရနပေငြအစအစဥ၏ အဓကအပငးမားအား ေဖာျပထား သည။ တတယအေနျဖင GPS ရနပေငြအစအစဥ၏ အေတြ႔ အႀကအား ျပနလည သးသပၿပး GPS ႏင PSF ၏ ေနာက လပငနးကာလအတြက အႀကျပတကတြနးခကမားက ေဖာျပ ထားသည။ စတတတြင ႏငငတကာ အသငးအဝငး အေနျဖင ထလြယရလြယၿပး ပဋပကၡဒဏသင အခငးအကငးမားတြင ကား၊မေရးရာ အစအမမားအေပၚ ေထာကပကညႏငရန အလ႔ငာ GPS ရနပေငြ အစအစဥအေပၚအေျခခသည ပမ ကယျပန႔ေသာ ျပနလညသးသပခကမားလညး ပါဝငသည။

8 ေလလာမႈအႏစခပစာတမး ကား/မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး

ေဘာင ၁ ။ GPS ရနပေငြအစအစဥ - ဤေလလာမႈအႏစခပစာတမးအား မဖတ႐ႈမ သထားသငေသာ အခကမား

GPS ရနပေငြအစအစဥအား ျမနမာႏငငအတြငး ကား၊မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏင လၿခေရးက႑တးတကေကာငးမြနလာ ေရးေဆာင႐ြကလကရေသာ ေဒသအဆငအဖြ႕အစညးငယမားက ကညပပး ႏငေရးအတြကဦးတညရနပေငြယႏရား အျဖစ ေပါငးစညးလပငနးအဖြ႕တြငးတြင ၂၀၁၆ ခႏစက စတင ဖြ႔စညးချခငး ျဖစသည။အေကာငအထညေဖာျခငး အဆငျဖစသည ၂၀၁၇ ခႏစ၊ ဇြနလႏင ၂၀၁၈ ခႏစ၊ ေအာကတဘာလၾကားတြင GPS ရနပေငြအစအစဥအေနျဖင အဖြ႕အစညး ၁၈ ဖြ႕အား ေထာကပ ခသည။ ပထမသတအေနျဖင မတဖကအဖြ႕အစညး ၁၁ ဖြ႕မ ၁၇ လ (၂၀၁၇ ဇြနလမ ၂၀၁၈ ေအာကတဘာလထ) အတြက ရနပေငြ ရရခၾကသည။ ဒတယသတအေနျဖင မတဖက အဖြ႕အစညး ၇ ဖြ႔မ ၁၃ လ (၂၀၁၇ ေအာကတဘာလမ ၂၀၁၈ ေအာကတဘာလ) အတြက ရနပေငြရရခၾကသည။

GPS ရနပေငြအစအစဥသည ေအာကပါအစပအပငးမားပါဝငေသာ ဘကသးဘကပပးမႈနညးလမးက အသးျပသည။

• ႐းလညပတမႈရနပေငြသည ေ႐ြးခယထားေသာအဖြ႕အစညးမား၏ ဝနထမးလစာ၊ ႐းခနးငားရမးခ၊ ခရးစရတ၊ ကေလး သငယျပစေစာငေရာကမႈစရတ၊ ႐းအသးအေဆာငႏင ဆကသြယေရး ကနကစရတမားက ေထာကပေပးသည။

• အဖြ႕အစညးဖြ႕ၿဖးတးတကမႈႏင နညးပညာေထာကပမႈတ႔အား အဖြ႔အစညး၏ ‘အဖြ႔အစညးဆငရာ စြမးေဆာငရည’ တးတကလာကာ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြင ထေရာကစြာ စမပါဝငလာႏငရနအတြက ေထာကပေပးသည။

• မဟာဗဟာေျမာကဖြ႔ၿဖးေရး အေထာကအပ သည မတဖကအဖြ႕အစညးမားအေနျဖင ၎တ႔၏ မဟာဗဟာေျမာက လပငနးနယပယမားက ေ႐ြးခယအေကာငအထညေဖာရာတြင အေထာကအကျဖစေစရန ရည႐ြယသည။

ေလလာမႈအႏစခပစာတမး ကား/မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး 9

၂။ ပဋပကၡမ အသြငကးေျပာငးေရးအခငးကငးအတြငး အမးသမးမား စြမးေဆာငရညျမႇငတငေရးအတြက ႏငငတကာ၏ ကညေထာကပမႈႏငပတသကသည ကမ ၻာလးဆငရာသကေသျပခကအေပၚ ၿခငသးသပခက အဆပါ GPS ရနပေငြအစအစဥအား သးသပရာတြင အပငးသးပငးျဖငေဖာျပလင ပမသငေလာသည။ ရလဒအေနျဖင GPS ရနပေငြအစအစဥမ အသြငကးေျပာငးေရးအခငးအကငး တြင ကား၊မေရးရာ အစအစဥမားအတြက သငတငေလာက ပတေသာ ေလလာခကမား ေတြ႕ရရသည။

အမးသမးမား၏ ႏငငေရးစြမးေဆာငရညျမႇငတငျခင

ကမၻာလးဆငရာသကေသအေထာကအထား၏ ပထမအပငး တြငအခနကာလၾကာလာသညႏငအမ အမးသမး စြမးေဆာင ရညျမႇငတငျခငးႏင ကား၊မတနးတညမမႈနယပယတြင တး တကမႈမား မညသ႔ ရရခသည ဆသညအခကႏငပတသက၍ အေရးႀကးၿပး အမားဆးေတြ႕ရေသာ အေျခအေနႏင ေတြ႕ရ ခကမားက ေဖာျပထားသည။၂

• ေရရညေအာငျမငမႈမားမာအမားအားျဖင အမးသမး အခြင အေရးရရေရးအတြက အမးသမးလႈပရားမႈ လႈ႔ေဆာေရး ပစျဖင အမးသမးေရးတကၾကြလႈပရားမႈႏင ကား၊မ အေျချပမညမမႈ တြနးလနေရး စဥဆကမပက စေပါငး လပေဆာငမႈမားအေပၚတြင မတညသည။

• ေျပာငးလမႈသည ခငမာေသာ အငစတကးရငးဆငရာ၊ ဥပေဒဆငရာႏင ႏငငေရးဆငရာျပျပင ေျပာငးလမႈပစျဖင ျဖစေပၚလကရသည။ ဤသညမာ လမႈေရးႏငႏငငေရး လႈ႕ေဆာမႈ၊ အမးသမး စးပြားေရးစြမးရညျမႇငမားမႈႏင ေရရညလမႈစႏႈနးမား ေျပာငးလမႈတ႔၏ ရလဒမားပင ျဖစသည။

• ရလဒအားျဖင အဆပါေျပာငးလမႈမားမ ရရေသာအခြင အလမးမားသည ကား၊မအေျချပမညမမႈမားအားေလာက ေစၿပး အမးသမးမား ဆးျဖတပငခြငရေသာေနရာမား တြင ေရာကရလာမည အခြငအေရးမားအား ျမငမားေစ သည။ အမးသမးမား သမငးတစေလာက ဖယၾကဥခရ ျခငးအတြက ကား၊မအခးအစားသတမတခကကသ႔ေသာ အစားထးေဆာင႐ြကမႈမာ အလြနအေရးႀကးသည။

• ႏငငေရးႏငအမားျပညသဆငရာလပငနးနယပယတြင အမးသမးမားပမပါဝငျခငးႏင ကား၊မေရးရာ သေဘာ တရားႏငလကေလာညေထြရေသာ မဝါဒမားေပၚေပါက လာျခငးတ႔ႏင ဥပေဒအေျပာငးအလမားၾကားတြင ဆကစပ မႈရသည။

• တစခနတညးတြင ႏငငဝနထမးေရးရာမား၌ အမးသမး မားရသညဆေသာအခကတစခတညးမာ လေလာကမႈ မရေပ။ အရညအခငးျမႇငတငျခငး လပငနးမား (ဥပမာ အားျဖင ပညာေရး၊ ကနးမာေရး၊ စးပြားေရး စြမးေဆာငရည ျမႇငတငျခငး၊ အမးသမးမား အခေၾကးေငြမရေသာ လပငနး မား လပေဆာင ေနမႈအား ေလာချခငး၊ အၾကမးဖကျခငး ႏင ထပါးေႏာကယကျခငး) တြင ရငးႏးျမႇပႏျခငးသည ကား၊မအေျချပ ပစတကျဖစေသာ အတားအဆးမားက ေျပာငးလေစေရးအတြက အလြနအေရးပါသည။

• ဖခငႀကးစးမႈ (အမးသားႀကးစးမႈ) ဝါဒအားေကာငးေနသည အခနတြငစြမးေဆာငရညျမႇငတငျခငးႏငအခြငအေရးစမခက မားမညသ႔ပငလပေဆာငကာမ ေရရညတညတေသာေအာင ျမငမႈမာလညး ရရမညဟ ကေသကမ အာမခ၍ မရႏငေပ။

10 ေလလာမႈအႏစခပစာတမး ကား/မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး

ထလြယရလြယၿပး ပဋပကၡဒဏသင အခငးအကငး တြင အမးသမးစြမးေဆာငရညျမႇငတငျခငး

ကမၻာလးဆငရာသကေသအေထာကအထားအရ ပဋပကၡႏင ထရလြယမႈတ႔တြင ကား၊မကြျပားမႈေပၚ အေျခခ၍ ႀကးမား ေသာသကေရာကမႈ အမးမးရေၾကာငး ေတြ႕ရရသည။ ယငး အခကက ယခအခါတြင မဝါဒကတကဝတမားတြငလညး အသအမတျပေနၿပး ျဖစသည။ အထးသျဖင ကလသမဂၢ လၿခ ေရးေကာငစဆးျဖတခက ၁၃၂၅ (၂၀၀၀ ခႏစမ)ႏင အျခား ေသာ လၿခေရးေကာငစဆးျဖတခကမားတြင ေတြ႕ျမငရသည အတငး အမးသမး၊ ၿငမးခမးေရးႏင လၿခေရး (WPS) အစ အစဥတြင အသအမတျပထားျခငး ျဖစသည။၃

ပဋပကၡေၾကာင အမးသမးမားအား လငပငးဆငရာႏငကား၊မအေျချပအၾကမးဖကမႈ ႀကေတြ႕ရႏငေခက ျမငတကေစသည၊ ပညာသငယခြငတြင အမးသားႏငအမးသမးၾကား ကြာဟခက

ပမႀကးမားေစသည၊ မးဆကပြားကနးမာေရးျပနာ ႀကးမား ေစသည။ ထ႔အျပင ဆးျဖတခကခမတရာတြင အကန႔အသတ ျဖငသာပါဝငခြငအား ပမအားနညးေစသညသာမက အမးသမး မား၏ အသႏငကယစားျပမႈကလညး ယတေလာအားနညး ေစသည။ တစခနတညးတြင ပဋပကၡႏငအသြငကးေျပာငး ေရးျဖစစဥမားသည ကား၊မေရးရာ အခနးက႑မားအား ထခကပကစးေစၿပး ကား၊မေရးရာ ဆကဆမႈမားတြင အျငငး ပြားမႈ အျပင အေျပာငးအလအတြကလညး အခြငအလမးမား ဖနတးလာႏငသည။ ၿငမးခမးေရးတညေဆာကျခငးႏင အသြင ကးေျပာငးမႈႏငငေရးတြင အမးသမးမားပါဝငျခငးႏင ၿငမးခမး ေရး သေဘာတညခကမား ကာလရညၾကာတညတျခငး၊ အား လးပါဝငသည တညၿငမေသာ ႏငငေရးေဆြးေႏြးမႈရျခငးႏင ၿငမးခမးေရး အဓြန႔ရညျခငးတ႔ၾကား ဆကစပမႈရၾကသည။၄

WPS အစအစဥသည အဓကအေၾကာငးအရာႏစခအေပၚအေျခ ခလကရသည။ ပထမအေနျဖင ပဋပကၡမ အသြငကးေျပာငးစဥ

GPS မဟာဗဟာဖြ႔ၿဖးမႈ အလပရေဆြးေႏြးပြ

Phot

o: K

hin

Khin

Mra

ေလလာမႈအႏစခပစာတမး ကား/မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး 11

ႏင ႏငငေရးအခငးအကငးသစေဖာေဆာငစဥတြငအမးသမးမား ပါဝငခြငရေစရန အတြက ၿငမးခမးေရးတည ေဆာကမႈ လပငနးစဥတငးတြင ၎တ႔၏ ပါဝငမႈ၊ တညရမႈႏင လႊမးမးမႈ အား ေသခာေစေရးအေပၚ အေလးထားေဆာင႐ြကသည။ ဒတယအေနျဖင ပဋပကၡႏငထရလြယေသာကစၥမား (ဥပမာ - ပဋပကၡဆကႏြယ လငအၾကမးဖကမႈ) ေၾကာင ျပငးထန ေသာအၾကမးဖကမႈခရႏငသည နညးလမးမားႏင ပဋပကၡလြန ကာလျပနလညထေထာငေရးလပငနးစဥမားတြင အျခားေသာ ကား၊မ ဆငရာ ျပနာမ လြတေျမာကလာမႈႏင ဘဝေနထင ေရး စနေခၚမႈမားအပါအဝင အမးသမးမားႏင အမးသမးငယ မားအားကာကြယျခငးကစၥအားအေလးထားေဆာင႐ြကသည။၅

အခနကာလၾကာလာသညႏငအမ ကာကြယျခငးက အလရင မား၏ေထာကခအားေပးမႈ ပမရရလာသည။ အဘယေၾကာင ဆေသာ အမးသမးမားအေပၚအၾကမးဖကျခငးသည အမးမး ေသာ ၿငမးခမးေရး တညေဆာကျခငးႏငအသြငကးေျပာငးေရး ျဖစစဥမားတြင အမးသမးမားပါဝငမႈရေအာင မလပေဆာငႏင ျခငးႏငမတဘ ၎သည ျပညတြငးအဆငသာမက ႏငငတကာ အဆင ျပငးထနေသာရာဇဝတမႈ ျဖစေသာေၾကာင ျဖစသည။ အမးသမးမားအား ႏစနာခစားရသမားအျဖစ႐ႈျမငျခငးသည အမးသမးမား အေနျဖင ႏငင တကာကညေထာကပမႈရရလာ ႏငေစေရးအလ႔ငာ အေျပာငးအလ ေဆာငကဥးသမားအျဖစ ပဋပကၡေျဖရငးျခငးႏင အေရးယတ႔ျပနေရးယႏရားတြင အဓပၸါယ ရေသာ ပါဝငမႈလအပျခငးက လစလ႐ႈရာ ေရာကပါ သည။၆ ကား၊မအေျချပ ထခကလြယမႈသည အၾကမးဖကခ ရႏငမႈႏင ထခကလြယမႈတ႔တြင အမးသမးမား၏ အသႏင ကယစားျပမႈတ႔က ယတေလာအားနညးေစသည။ အျခား တစဘကတြငမ ကာကြယျခငးလပငနးမားတြင အမးသမးမား အဓပၸါယရစြာပါဝငျခငးက ပမသငေလာၿပး ထေရာကေသာ ျပျပငေျပာငးလမႈျဖစေပၚေစႏငသည။ WPS/GPS အစအစဥ ၏ ပါဝငျခငးႏငကာကြယျခငး အပငးမားအား ပမေကာငးမြန ေအာင စစညးမႈျပလပရန လအပလကရသည။ ၎တ႔သည သာမနအားျဖင သးျခားစတညရေနသည။

လကေတြ႔တြင ပဋပကၡ သ႔မဟတ အာဏာရငအပခပေရးမ အသြငကးေျပာငးမႈမားမာ မ႐းစငးလပါ။ ျပျပငေျပာငးလေရး လပငနးမားမာၿငမးခမးေရးတညေဆာကျခငး(ႏငငေတာတည ေဆာကျခငးမတဆင) မသည လမႈေရးအရစစညးမႈရၿပး

အားလးပါဝငေသာ ႏငငေရးအစအေဝးမားတညေဆာကျခငး ထ အဆငလက အေျပာငးအလမားတြင အခကအခမရဘ တသမတတညးျဖစေပၚ ေျပာငးလေနျခငး မဟတေပ။ ဖဝါဒ လြမးမးမႈစနစ၏ ခခမႈေအာကတြင မေမာလငေသာတ႔ျပနမႈႏင ေနာကေၾကာငးျပနမႈ မားမာ မၾကာခဏျဖစတတေသာ စနေခၚ မႈမားျဖစသည။ ႏငငေရးအကးစးပြားမားသည အပစဖြ႕ျပစမႈ ကးလြနျခငး၊မးယစေဆးဝါးႏငလကနကးျခငးႏငပဋပကၡအေျခ ျပ ၾကမးတမးေသာလမႈေရးအေျပာငးအလမားအျဖစသ႔ ေျပာငး လလာပါကအမးမးေသာကား၊မအေျချပအၾကမးဖကမႈမား အေပၚ ကား၊မအေျချပအားနညးခကမားမာ ပမၾကာရညျဖစ ပြားတတသည။ အဆငမေျပလေသာၿငမးခမးေရးတညေဆာက ေရးႏငႏငငေတာတညေဆာကေရးလပငနးမားေၾကာင ျဖစေပၚ လာေသာ လမႈေရး ေျပာငးလမႈပစမားသည ျမနမာႏငငကစၥ တြင ေဒသအဆင၌ သသာထငရားစြာ ျဖစေပၚ ေျပာငးလလက ရသည။ ထ႔ေၾကာငေဒသအဆငတြငေျပာငးလမႈႏငေရခေျမခ အထးျပမႈအေပၚ အာ႐ျပျခငးသည အမးသမးစြမးေဆာငရည ျမႇငတငျခငး သ႔မဟတကား၊မတနးတညမမႈျမႇငတငျခငးလပငနး မားအတြက အေရးႀကးေသာ အစတအပငးအျဖစ ရေနသည။

အမးသမးမား၏ စြမးေဆာငရညျမႇငတငျခငးႏင ပဋပကၡဒဏသငအခငးအကငးမားတြင ကား၊ မ တနးတညမမႈအေပၚႏငငတကာေထာကပမႈ

ဤစာတမး၏ တတယအပငးတြင အလရငမားအေနျဖင နယ ေျမေဒသ၏ ႏငငေရးအကးစးပြားအေပၚ ထညသြငးစဥးစား ႏငေခ၊ ေဒသအေျချပေရးဆြၿပး ေဒသလအပခကေပၚအေျခခ သည ေျပာငးလေရး ျဖစစဥမားအေပၚ အေလးထားေပးႏငေခ၊ ေျပာငးလလာေသာ အေျခအေနမားအေပၚ လကေလာညေထြ လပကငႏငေခႏင ႏငငေရးအရ သတရေသာ နညးလမးမား ျဖင အလပလပႏငေခတ႔က အေလးထား ေလလာထားသည။၇

ဤအခကႏငအတ ကား၊မတနးတညမေရးႏင အမးသမး စြမးေဆာငရညျမႇငတငေရး ရည႐ြယေသာ အစအစဥအတြက မညသ႔အဓပၸါသကေရာကေစသညဆျခငးႏင ထကသ႔ခဥးကပ မႈသည ဖြ႔ၿဖးေရး၊ စမအပခပေရးႏင တးတကေသာအေျပာငး အလအတြက အခြငအလမးမားျဖစေပၚေစသည ေဒသတြငး ႏငငေရးအေျခအေနအား ပမနားလညသေဘာေပါကေစရန

12 ေလလာမႈအႏစခပစာတမး ကား/မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး

အလ႔ငာ ကား၊မေရးရာ ေပါငးစပသးသပခကမရရသညအကး ရလဒတ႔က ျပနလညထငဟပေစသည ေခတစားလာေသာ လပငနးနယပယ တစရပျဖစသည။၈

‘လပေဆာငသညနညးလမးမား’အေပၚေဆြးေႏြးခကမားမ ေပၚ ထြကလာသည GPS ရနပေငြအစအစဥ၏ေလလာသးသပခက ႏငကကညေသာသငခနးစာမားတြင ေအာကပါတ႔ ပါဝငသည။

• မတကြျပားေသာအမးသမးအဖြ႔အစညးမားႏငလႈပရားမႈ မားအား ေရရည႐းလညပတမႈရနပေငြ ေထာကပေပးျခငး သည စေပါငးအသႏငလြတလပစြာလပေဆာင လႊမးမးႏင မႈစြမးရည တညေဆာကရာတြင အေထာကအကျပသည။၉

• အပစအဖြ႕မားႏငအဖြ႕အစညးမားအားဦးတညျခငးအားျဖင ၎တ႔သည အလရင၏အစအစဥမားအားထငဟပေစသည ႀကတငခမတထားေသာအစအစဥမားထကေဒသအလက ေဖာထတထားေသာ ျပနာမားႏငအေရးအရာမားက ေျဖ ရငးႏငမညျဖစသည။၁၀ယငးသ႔လပေဆာငျခငးကအဆပါအဖြ႕ အစညးမားကေဆာင႐ြကရနေ႐ြးခယထားေသာထေတြ႔ေဆာင ႐ြကမညနယပယ အသးအသးတြင တကၾကြလႈပရားမႈမားစဥ ဆကမပကရေနမညသာမကဘမဟာဗဟာဖြ႔ၿဖးေရးႏငကြန ယကခတဆကေရးအတြကလညးအခနပမရရမညျဖစသည။

• အဖြ႔အစညးအားေထာကပျခငးတြင ႏငငေရးကြမးကငမႈ (ကြနယကခတဆကျခငး)သာမကသငေလာေသာ ႏငငေရး ႏငပဋပကၡဆငရာ ထခကလြယမႈမားႏငသကဆငသည နညးပညာဆငရာ အသပညာ ျမႇငတငေရးႏင စြမးေဆာင ရညကြာဟခကမားတြငရငးႏးျမႇ ပႏ႔မႈလညးပါဝငသငသည။

• အဖြ႕အစညးမားအား တက႐ကေထာကပျခငးသည ႐ႈပ ေထြးလြနးလေသာ အလရငအစရငခစာ၏ လအပခက မားမလညး သကသာေစမညျဖစသည။ ထ႔အျပင အျပ သေဘာေဆာငေသာ ေျပာငးလမႈမားအေၾကာငးကလညး အလရငမား၏ လအပခကႏငကကညေသာ ရလဒအေျခ ျပအေၾကာငးအရာမားအျဖစသ႔ ေျပာငးလႏငရန အေထာက အကျပေစသည။ အေရးႀကးသညမာပပးကညမႈကေအာက ေျခအဖြ႕အစညးမားႏင လကလမးမရနခကခေသာ ေဒသ အေျချပ အဖြ႕အစညးမားက ဦးတညသငသည။

• ႏငငတကာအငအားစမားသည ေျမျပငႏငငေရးေရခေျမခ အား သရနားလညသညသာမက အဖြ႕အစညး အဆငတြင ႏငငေရးအရတကၾကြလက လကေလာညေထြမရပး မဟာဗဟာကေသာ နညးလမးမားျဖင အလပလပႏငလင သာ၍ ထေရာကမႈရသည။ ဤတြင အမးသမးအဖြ႕အစညး မားကသ႔ေသာ ေဒသခမားထမ သငယေလလာႏငမႈလညး ပါဝငသည။ အမးသမးအဖြ႕အစညးမားသည သကဆင ရာ ‘ျပနာမား’ အား ေျဖရငးႏငမည လကေတြ႕ကေသာ သအရမားႏင အေျပာငးအလ ျမနေသာအခငးအကငးတြင ပင လပငနးစမခကမား ေရးဆြေဖာထတႏငရန အသင ေလာဆး အဖြ႕အစညးမားျဖစသည။ ၎တ႔သည ဗဟာ ေျမာကမဟာမတမား၊ ကြနယကမားႏင အျငငးပြားမႈျဖစႏင ေျခမားအတြက အခြငအလမးမားက ပမေကာငး မြနစြာ ရာေဖြေဖာထတႏငသည။၁၁ ျပျပငေျပာငးလမႈျဖစစဥမား သည အလြယတကေျပာငးလလြယေသာ သေဘာရသည အေလာက အထးသျဖင ထလြယရလြယရၿပး ပဋပကၡဒဏ သင အခငးအကငးမားတြငလကေလာညေထြရျခငးႏင ျပလြယျပငလြယရျခငးတ႔မာ အလြနအေရးပါလသည။

• ႏငငတကာအေထာကအပသည အလရငမား သ႔မဟတ (I) NGO မားအေနျဖင ႏငငေရးႏင လမႈေရးစႏႈနးမားအား ေမာငးႏငရနအတြက အမးသမးအဖြ႕အစညးမားႏင ကား၊မေရးရာ တကၾကြလႈပရားသမားအား အေထာကပ ေပးျခငးျဖင ၎တ႔၏ျဖစတညမႈအား ဗဟာကက အသးျပ သညအခါ ပ၍ထေရာကမႈရသည။၁၂

• ေနာကဆးအေနျဖင ‘ကား၊မေရးရာက ေဆာင႐ြကမႈတငး တြင ထညသြငးစဥးစားျခငး’ တြင အာ႐စကရမညလား သ႔တညးမဟတ ကား၊မေရးရာက ဦးတညေသာအစအစဥ တြင ရငးႏးျမႇပႏ႔ ရမညလားဆသညမာ တစခမဟတ တစခက ေရြးခယရမည အေျခအေနတစအရပအျဖစ ျမင ေတြ႔ ေနရအးမညျဖစသည။ သကေသအေထာကအထား ကက႑စ၊ နယပယစတြင ကား၊မေရးရာဦးတညအစအစဥ ႏင အဓပၸါယျပညဝေသာ ကား၊မေရးရာက ေဆာင႐ြကမႈ တငးတြင ထညသြငးစဥးစားျခငး ႏစမးလးတြင ရငးႏး ျမႇပႏျခငး၏ ေကာငးကးမား ေဖာျပလကရသည။

•

ေလလာမႈအႏစခပစာတမး ကား/မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး 13

၃။ GPS ရနပေငြအစအစဥအေၾကာငး

၃.၁။ ျမနမာႏငငရ ကား၊မေရးရာႏငငေရး

ျမနမာႏငငသည မားျပားလေသာေဒသအဆငလကနကကင ပဋပကၡႏငအၾကမးဖကမႈမားက ေျဖရငးမည အမးသားအဆင ၿငမးခမးေရးျဖစစဥႏင အတ ေစးကြကစးပြားေရးစနစ၊ စစအပ ခပေရးမအရပသား အစးရ အပခပေရးစနစသ႔ ႐ႈပေထြးေသာ အသြငကး ေျပာငးေရးကာလက ျဖတသနးလကရသည။

ႏငငေတာဥပေဒႏငကား၊မေရးရာ၊ ျပညတြငးမဝါဒမေဘာငႏင ႏငငတကာစႏနးမား

ကား၊မတနးတညမေရးႏငအမးသမးဆငရာ အခြငအေရးမား အတြကမဝါဒမားထြကေပၚႏငရနျပညတြငးအဆငလပေဆာငမႈ မား ရပါသည။ ယငးတ႔တြင ၂၀၁၃ ခႏစ ကတညးကစတငၿပး ၁ဝ ႏစစမခက ျဖစသည ေဘဂငးမေဘာငလပငနးရပ (BPfA) အေပၚအေျခခထားေသာ အမးသမးမားဖြ႔ၿဖး တးတကေရး ဆငရာ အမးသားဆငမဟာဗဟာစမကနး (NSPAW) လညး ပါဝငသည။

ျမနမာႏငင၏ ေရခေျမခႏင ကကညမႈရေစရန ‘အေရးေပၚ အေျခေနမ အမးသမးမား’ ဟ ရညညႊနးေခၚေဝၚထားေသာ ‘အမးသမးႏငပဋပကၡ’ က႑မလႊ၍ NSPAW ၏ ဦးစားေပး နယပယ ၁၂ ခသည BPfA တြငပါရေသာ လပငနးနယပယ မားအား ထငဟပလကရသည။ ၆၀ ႀကမေျမာက CSW အ စညးအေဝး (၂၀၁၆) တြင ျမနမာႏငငသည NSPAW ( AGIPP ၂၀၁၇) အားျဖင BPfA အား အေကာငအထညေဖာေဆာငရန ကတကဝတျပခသည။ UNSCR ၁၃၂၅ ဆငရာ အမးသားဆင လပငနးအစအစဥမရသည အေနအထားတြင NSPAW သည ကား/မေရးရာ တကၾကြလႈပရားသမား ထေတြ႔ေဆြးေႏြးေရး အတြက ဗဟာအကဆးေသာ မဝါဒဆငရာပလကေဖာငး တစရပျဖစသည။ ထ႔အျပင CEDAW ၏ပမန အစရငချခငး လပငနးစဥ (၂၀၁၆ တြင ေနာကဆးျပလပခ) အျပင ရခငျပည နယေျမာကပငးႏင ပတသကၿပး အထးအစရငချခငး လပငနး စဥလညး လကရလပေဆာငလကရသည။ ေနာကဆးအေန ျဖင ၂၀၁၈ ခႏစတြင ကလသမဂၢႏင ျမနမာ အစးရတ႔မ လက မတေရးထးခၾကေသာ ပးတြေၾကညာခကက ပဋပကၡအေျချပ လငအၾကမးဖကမႈ ကယျပန႔စြာရမႈက အသအမတျပခၿပး ကာကြယေရးႏငတ႔ျပန ေဆာငရြကေရးလပငနးမားေဆာင႐ြက သြားရန ကတကဝတျပခၾကသည။

တစခနတညးတြင တးတကေကာငးမြနေသာဥပေဒသစမား အတညျပျပဌာနးေရးမာ ေႏာငေႏးလကရေနသည။ အလ မတဘ အမေထာငဖကအား အဓမၼကငျခငးအား ရာဇဝတမႈ ေျမာကေစသည ျပဌာနးခက ပါဝငေသာ အမးသမးမားအား အၾကမးဖကမႈမ ကာကြယေရးႏငတားဆးေရးဥပေဒကလညး အတညျပ ျပဌာနးႏငျခငး မရေသးေပ။ အမး၊ ဘာသာ၊ သာ သနာေစာငေရာကေရးဥပေဒေလးခ (မမ၏ ဘာသာႏင အမ ေထာငဖက ေရြးခယခြငအား ကန႔သတျခငး) ႏင မးဆကပြား ကနးမာေရးထနးညႇေရး ေဆာင႐ြကမႈမားပါဝငသည လဦးေရ တးပြားႏႈနးထနးညႇျခငးဆငရာကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ ဥပေဒ အပါအဝင ခြျခား ဆကဆေသာဥပေဒမား ဆကလက တညရေနဆ ျဖစသည။ တညဆမဝါဒႏငဥပေဒမားသည အမးသမး မား ပါဝငခြငႏင ပဋပကၡအတြငး သ႔မဟတ ပဋပကၡ၏ရလဒအျဖစ အၾကမးဖကမႈ ခရေသာ အမးသမးမား ၏ ျပနလညထေထာငေရးလပငနးမားအတြက အျပညအဝ ေထာကခအားေပးမႈ မရေသးပါ။၁၃

ကား၊မတနးတညမေရးႏငအမးသမးအခြငအေရးကစၥရပမားတြင ျမနမာႏငငသည ႏငငတကာ စႏႈနးမားႏငစပလဥး၍ ေအာကပါတ႔ကလကမတေရးထးထားေသာႏငငတစႏငငျဖစသည။

GPS မဟာဗဟာဖြ႔ၿဖးမႈ အလပရေဆြးေႏြးပြမ အမးသမး အဖြ႕ဝငတစဦး

Phot

o: K

hin

Khin

Mra

14 ေလလာမႈအႏစခပစာတမး ကား/မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး

• ျမနမာႏငငသည CEDAW အဖြ႕ဝငႏငငတစႏငငျဖစသည။ (အပဒ ၂၉၊ ေနာကဆကတြစာခပ၁၄ ၊ ပဋပကၡကာကြယ တားဆးေရး၊ ပဋပကၡကာလႏငပဋပကၡလြနကာလအေျခ အေနမား (ေထြ/ျပ ၃၀) မ အမးသမးမားဆငရာ အေထြ ေထြအႀကျပခက အမတ (၃၀) ၊ ကား/မအေျချပအၾကမး ဖကမႈဆငရာ အေထြေထြအႀကျပခကအမတ (ေထြ/ျပ ၃၅)ႏင အေထြေထြအႀကျပခက အမတ(၁၉) အားေလလာ သးသပေနျခငး တ႔မအပ)

• ျမနမာႏငငသည ၂၀၀၀ ခႏစကတညးက ကလသမဂၢ လၿခေရးေကာငစဆးျဖတခက ၁၃၂၅ ႏင ေနာကဆကတြ အမးသမး၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရးဆငရာ ကလသမဂၢ လၿခေရးေကာငစဆးျဖတခကမား၏အဖြ႕ဝငႏငငတစႏငင ျဖစသည။

• ျမနမာႏငငသည အာဆယေဒသတြငး အမးသမး၊ ၿငမး ခမးေရးႏငလၿခေရးက႑တးတကေရး ပးတြ ေၾကညာ ခကအေပၚ သေဘာတညထားသည။

ဆးျဖတပငခြငရေသာေနရာမားတြင အမးသမးပါဝငမႈနညးပါးျခငး

ကငးပခေသာ ျပညေထာငစၿငမးခမးေရးညလာခသးႀကမတြင အမးသမးမား ၿငမးခမးေရး ျဖစစဥတြင ပမပါဝငလာေၾကာငး ေတြ႔ရရသည။ ပထမ ညလာခ (၂၀၁၆) တြင ကယစားလယ ၇ ရာခငႏႈနးမာ အမးသမးမားျဖစသည၊ ဒတယအႀကမ ညလာခ (၂၀၁၇) ႏင တတယအႀကမညလာခ (၂၀၁၈) တ႔၏ ကနးဂဏနးမာ ၁၅ ရာခငႏႈနးႏင ၁၇ ရာခငႏႈနး အသးသး ျမငတကလာသည။ အမးသမးေလလာသ အေရအတြကမာ ႏငငေရးကယစားလယမားအစအဖြ႕တြင ၂၂ ရာခငႏႈနးမ ၃၂ ရာခငႏႈနးသ႔ လညးေကာငး၊ တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႕မားအစအဖြ႕မ အမးသမးကယစားျပမႈမာ ၁၇ ရာခငႏႈနး မ ၁၉ ရာခငႏႈနးသ႔လညးေကာငး ျမႇငတကလာခသည။၁၅ တရားဝငၿငမးခမးေရးျဖစစဥတြငပငလင အမးသမး ကယစား ျပမႈျမႇငတကလာေရးေဆာင႐ြကမႈမာေႏာငေႏးေနဆျဖစသည။ က႑အလက လပငနးအဖြ႕ ၅ ဖြ႕အနကလမႈေရးက႑လပငနး အဖြ႕ကသာ ၎၏ အမးသမး ၃၀ ရာခငႏႈနး ပါဝငေစေရး တာဝနက ျဖညဆညးႏငခသည။ အမးသမးမားသည ၿငမးခမး

ေရးျဖစစဥရ တညဆယႏရားမားအတြငးတြင ေခါငးေဆာငမႈ ေနရာမ ပါဝငရျခငးထက ေဆြးေႏြးပြ အေထာကအကျပသမား အျဖစ ပါဝငျခငး ႏင သးျခားလြတလပေသာ အရပဘကလမႈ အဖြ႕အစညး ၿငမးခမးေရးဖရမမားတြငသာ ပါဝငခြငရႏငေခ မားသည။၁၆

ေယဘယအားျဖင အမားျပညသႏငဆငေသာေနရာမားတြင အမးသမးမားပါဝငမႈမာ နညးပါးေသးသည။ အမးသမးမား ပါဝငမႈသည ျပညေထာငစလႊတေတာတြင ၁၄.၅ % ႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားတြင ၉.၇ % သာ ရသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ၁၄ ခအနက ၃ ခတြင ေ႐ြးေကာကခ အမးသမးလြႊတေတာ ကယစားလယမရပါ။၁၇ ၂၀၁၂ စာရငးအရ တစႏငငလးရ ရပ/ေကးအပခပေရးမးမား ၁၆၇၈၅ ဦးအနက ၄၅ (သ႔မဟတ ၀.၂၅ %) သာ အမးသမး မားျဖစၾကသည (UNDP, ၂၀၁၅)။ အာရ ေဖာငေဒးရငးမ ၂၀၁၄ ခႏစက ေကာကယေသာစစတမးအရ ႏငငေရးဦးေဆာငမႈ သည အမးသမးမားထက အမးသားမားႏင ပမကကညသည ဟ ျမနမာႏငငသားအမားစ ႐ႈျမငၾကသည။ ဤသ႔အမးသား ဦးေဆာငမႈက ပမႏစသကျခငးသည ႏငငေရးတြင အမးသမး မားပါဝငမႈအတြက အဓကကေသာ အတားအဆးတစရပ ျဖစသည။၁၈

အမးသမးမားအေနျဖင ျမနမာႏငင၏ အသြငကးေျပာငးေရး ျဖစစဥတြင အဓပၸါယရစြာပါဝငႏငေရးအတြက ႀကးမားေသာ အတားအဆးမားက ဆကလကႀကေတြ႕ေနရဆျဖစသည။ ခြျခားဆကဆမႈေျမာကေသာ လမႈေရးစႏႈနးမား အမားစမာ မေျပာငးလဘ ရေနေသးသည။ အမားျပညသေရးရာႏင ပဂၢလကက႑အားလးတြင အမးသားႀကးစးမႈဝါဒ လႊမးမးဆ ျဖစသည။ ကား/မအေျချပအၾကမးဖကမႈမား ကယျပန႔စြာ ျဖစပြားေနသည။ လကရ ကား/မဆငရာလမႈေရးစႏႈနးမားမ သြယဖယေသာ အမးသမးမားအေပၚ လအမား ျပစတင ေဝဖနေနမႈမာ ျမႇငမားေနၿပး အမေထာငဖက သ႔မဟတ လကတြေဖာ၏ အၾကမးဖကခရမႈမား (IPV) လညး အမားဆး ေတြ႕ျမငရသည။၁၉ စးပြားေရးအရ မညမမႈႏင တငးရငးသား လမးအလက ဖယၾကဥထားမႈပစမားႏငပတသက၍ ေဒသ အဆငႏငအမးသားအဆငရ ႐ႈပေထြးေသာ မညမမႈမားက ကား/မအေျချပ ဖယၾကဥျခငးက ပ၍ႀကးမားေစသည။

ေလလာမႈအႏစခပစာတမး ကား/မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး 15

အမးသမးတကၾကြလႈပရားမႈ၏ လကရအေျခအေန

ျမနမာႏငငတြင ကား၊မေရးရာတကၾကြလႈပရားသမားႏင အမးသမးအဖြ႕အစညးမား စဥဆကမပက ပြားမားလကရ သည။ အမးသမးအဖြ႕အစညးမားႏင ကား/မေရးရာဦးတည အဖြ႕အစညးမားသည အမးသမးအခြငအေရး၊ ကား၊မတနးတ ညမေရးႏင ျမနမာအသြငကးေျပာငးေရးႏငငေရးထတြင မညသည အခန၊ မညသ႔ ပါဝငရမညဆသည မဟာဗဟာ သးသပခကမားႏင စပလဥး၍ ခဥးကပမႈ အမးမးျဖင ၁၉၉၀ ဝနးကငကတညးက လႈပရားေဆာင႐ြကခၾကသည။ အသစ အသစေသာအဖြ႕အစညးမား ေပၚေပါကလာေနဆ ျဖစၿပး ျပညပေရာကေနစဥ ဖြ႕စညးတညေထာငခၾကေသာ နယစပ အေျချပ လနညးစ တငးရငးသားအမးသမးအဖြ႕အစညးမားလညး ျပညတြငးသ႔ ျပနလညဝငေရာကလာၾကသည။၂၀

အမးသမးအရပဘကအဖြ႕အစညးမားသည လႊမးၿခမႈအဆင ဆငတြင မတကြျပားေသာ ခဥးကပမားျဖင အမးသမးအခြင အေရးမားႏင ကား၊မတနးတညမေရးအတြက အလပလပေန ၾကသည။၂၁ ေဒသႏင ကကညေသာအစအစဥမား၊ ဦးစားေပးမႈ ႏငစတဝငစားမႈမားမာ ၎တ႔မတဖကျပထားေသာႏငငအဆင ရ အမးသမးကြနယကမား၊ ၎တ႔၏ႏငငေရးရပတညခကႏင ၎တ႔၏ တငးရငးသားလမးအေပၚမတည၍ကြျပားၾကသည။၂၂ လမႈေရး၊ ႏငငေရးႏင ပဂၢလကက႑ အားလးတြင ၎တ႔သည ကား၊မေရးရာႏငအမးသမးအခြငအေရးႏငပတသကၿပး အသ ပညာျပန႔ပြားေရးကတတႏငသမလပေဆာငၾကသည။၂၃

သ႔ေသာလညး အမးသမးအဖြ႕အစညးမားၾကား စေပါငးေဆာင ႐ြကမႈအတြက ရနပေငြႏငအရငးအျမစ ရရေရးမာ ႀကးမားေသာ စနေခၚမႈအျဖစ ရေနဆျဖစသည။ ဤအေျခအေနမးက ၿမ႕ျပ အေျချပႏငငတကာ အဖြ႕အစညးမားႏင ျပညတြငးအဖြ႕ အစညးမားထမရရေသာ အေသးစား စမကနးရနပေငြအေပၚ တြငသာ အမျပေနရေသာ ေဒသအဆငရအဖြ႕အစညးမားက အဓကခစား ၾကရသည။ ၎တ႔တြင လပငနးဆငရာအစအစဥေရးဆြမႈတြင ေျပာေရးဆခြင အကန႕အသတျဖငသာ ရသည။ ဤအခကသည ေဒသႏငကကညေသာ လႈပရားမႈႏငအေျပာငးအလလမးစဥမားက အေကာငအထညေဖာရန

အခကအခ ျဖစေစသည။ ရပ႐ြာအေျချပအဖြ႕အစညးမား၏ ရနပေငြရရခြငက ၎တ႔၏ ေငြေၾကးစမမႈစနစအားနညးခကႏင အဖြ႕အစညးဆငရာ စြမးရညမားက ထပမ၍ကန႔သတ ေနျပနသည။၂၄

ျမနမာႏငငရ ႏငငတကာအဖြ႕အစညးမားသည အထးသျဖင ပဋပကၡဒဏသငေဒသမားမ အဖြ႕အစညးမားအတြက ေဒသ လအပခကမားအေပၚ တ႔ျပနေဆာင႐ြကေရးတြင ၎တ႔၏ သမ႐းကရနပေငြ ပပးမႈနညးလမးမားမတဆင ျဖစေပၚလာ ေသာ ကန႔သတခကမား အပါအဝင အေျခခ အဖြ႕အစညးမား အား ပပးမႈေပးေရးတြင ၎တ႔ကယပင စနေခၚမႈမားႏင ႀက ေတြ႕ၾကရသည။၂၅

ဤအခကမားတြင ေဒသအဆငပဋပကၡ၏ ႐ႈပေထြးမႈမား အေပၚ လေလာကေသာနားလညမႈရရန ႀကးပမးရျခငး၊ ၿငမး ခမးေရးတညေဆာကျခငးႏင ျပျပငေျပာငးလေရးလပငနးစဥမားအျပငကား၊မအေျချပခြျခားဆကဆမႈအေပၚသကေရာက မႈမား၊ အျပနအလနဆကစပေနေသာ မညမမႈ အေျခအေန မားႏင အလမးေဝးသညေဒသမားတြင အလပလပရန ခကခ မႈမား ပါဝငသည။ ေနာကဆးအေနျဖင အခ႕ႏငငတကာအဖြ႕ အစညးမားသည မတပတငမရေသာ အဖြ႕အစညးမားအား တက႐ကပပး၍ မရႏငျခငးပငျဖစသည။

16 ေလလာမႈအႏစခပစာတမး ကား/မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး

၃.၂ GPS ရနပေငြအစအစဥ၏ အဓက အစတအပငးမား

ျမနမာႏငငရ ေဒသအဆငအဖြ႕အစညးမားအတြက ရနပေငြ ပပးေပးႏငရန PSF အဖြ႕အစညးအတြငးတြင ၂၀၁၆ ခႏစက GPS ရနပေငြအစအစဥက စတငတညေထာငခသည။ ဤအစ အစဥသည အမးသမး အဖြ႕အစညးငယမားအတြက ရနပေငြ ပပးမႈေလာနညးလာေနသည ကမ ၻာလးဆငရာေရစးေၾကာငး

အားေျဖရငးရန ရညရြယလပေဆာငသည။ ၂၀၁၇ ဇြနလမ ၂၀၁၈ ေအာကတဘာလၾကားတြင အဖြ႕အစညး ၁၈ ဖြ႕အား ေငြေၾကးပပးခၿပး ၎တ႔အနကမ ၁၁ ဖြ႕အား ၁၇ လတာ ေထာကပခၿပး ၇ ဖြ႕အား ၁၃ လၾကာ ေထာကပေပးခသည။ GPS ရနပေငြအစအစဥသည အစျပသညအခနကစၿပး ဘကသးဘကခဥးကပမႈ နညးလမးက အသးျပခသည။

‘အမးသမး၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး’ ေဘာငမဟတဘ‘ကား၊မ ေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး’ ေဘာငအား အသးျပျခငးမာ အမးသားမား၊ ေယာကားေလးမားႏငလညး လပငနးေဆာင ႐ြကျခငးက အကးဝငေစရနႏင ပဋပကၡအတြငး ကား၊မေရးရာ အေတြ႕အႀကအေပၚ ပမကယျပန႔ေသာ နားလည သေဘာ ေပါကမႈ ရလာေစရန ျဖစသည။၂၇ လကေတြ႕တြငGPS ရနပေငြ အစအစဥ၏ မတဖကအဖြ႕အစညးမားအေနျဖင ကား၊မ ေရးရာမားႏင အျခားအေၾကာငးအရာမားအျပင ေဒသလအပ ခကမားအား တ႔ျပနေဆာင႐ြကေရးလပငနးမားက အေကာင အထညေဖာ ေဆာင႐ြကခၿပးျဖစသည။ ႐းလညပတမႈ ရနပေငြ ေထာကပေပးျခငးေၾကာင ျပလြယျပငလြယရျခငးက မတဖက အဖြ႕အစညးမားအား ၿငမးခမးေရး တညေဆာကျခငး လပငနး သာမကဘ WPS အစအမရ ‘ပါဝငျခငး’ ႏင ‘ကာကြယျခငး’ ေဘာငကပင သာလြန၍ လပေဆာငႏငရန အခြငရခသည။

တမျမႇပေနေသာ ေျပာငးလျခငးသအရ

GPS ရနပေငြအစအစဥသည တကသစစ၊ ေအာကေျခအဖြ႕ အစညးမားမ အပယခအမးသမးမားအား ကယစားျပ လပ ေဆာငရနအသငေတာဆး ျဖစေသာေၾကာင ၎တ႔၏ အဖြ႕ အစညးဆငရာ စြမးေဆာင ရည ျမႇငတငေပးျခငးမာ တနဖးရ သညဟေသာ နားလညယဆမႈအေပၚ အေျခခရပတည ထား သည။ ၎တ႔သည ၎တ႔၏လအပခကမားက နားလညသည သာမက ၎တ႔၏ ႏငငေရးဆငရာ၊ အဖြ႕အစညးဆငရာႏင လမႈစႏႈနး အခငးအကငးက မညသ႔ေမာငးႏငမညဆသည ကလညး သရၾကသည။ ဤ အစအစဥအေနျဖင အမးသမး အဖြ႕အစညးမားသည အခငအမာတညရေနေသာ စနစ၏ မညမမႈမားႏင ဖယၾကဥထားသညအေျခအေနမားအျပင ေငြေၾကးအခကအခႏင အဖြ႕အစညးဆငရာ စြမးေဆာငရည ကြာဟခကမားေၾကာင ၎တ႔၏ လႈပရားေဆာင႐ြကႏငစြမးက အျပညအဝ ကငသးရန အကန႔အသတ ရေၾကာငးက အသ အမတျပသည။ ဤအေျခအေနက ယခလကရျမနမာႏငငတြင ျဖစေပၚေျပာငးလ ေနေသာ ႏငငေရးအသြငကးေျပာငးေရးျဖစစဥမားတြင ေရရညစမကနးခၿပး ဗဟာကစြာ ထေတြ႔ေဆြးေႏြး ႏငမည ၎တ႔၏ စြမးရညက ယတေလာအားနညးေစသည။

ေဘာင ၂ ။ GPS ရနပေငြအစအစဥ၏ ဘကသး ဘကပပးမႈနညးလမး - အဓကအစတအပငးမား၂၆

၁။ ႐းလညပတမႈရနပေငြ (တက႐ကေငြေၾကးေထာကပမႈ) သည ဝနထမးလစာ၊ ႐းခနးငားရမးခ၊ ခရးစရတ၊ ႐းအသး အေဆာငႏင ဆကသြယေရးကနကစရတမားက ေထာကပ ေပးသည။ ကေလးသငယ ျပစေစာငေရာကေရးအတြက လညး ေငြေၾကးသးစြခြငျပထားသည။

၂။ အဖြ႕အစညးဖြ႔ၿဖးတးတကမႈႏင နညးပညာေထာကပမႈ တ႔အား အဖြ႔အစညး၏ အဖြ႔အစညးဆငရာ စြမးေဆာငရည တးတကလာေစရနႏင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြင ထ ေရာကစြာ စမပါဝငလာႏငရန အတြက ေထာကပေပးသည။ အဖြ႔အစညးဖြ႔ၿဖးတးတကမႈလပငနးမားတြင အဖြ႕အစညး၏ စြမးေဆာင ရည ဆနးစစျခငး၊ အဖြ႕အစညးတးတကေရး စမခကေဖာေဆာငရာတြင ေထာကပျခငး၊ မတဖက အဖြ႕ အစညးမားအား အဖြ႕အစညးတးတကမႈဆငရာ အလြတ တနး ပညာရငမားမ အဖြ႕အစညး တးတကေရးႏငနညးပညာအေထာကအပေပးျခငး၊ မတဖကအဖြ႕အစညးမားၾကား အျပနအလန ဖလယႏငရန ပးတြမတဖကအဖြ႔အစညး အစညးအေဝးမား ကငးပျခငးတ႔ ပါဝငသည။

၃။ ဗဟာေျမာကဖြ႔ၿဖးေရး အေထာကအပအား မတဖက အဖြ႕အစညးမားအေနျဖင ၎တ႔၏ မဟာဗဟာေျမာကလပငနးနယပယမားက ေ႐ြးခယၿပးအေကာငအထညေဖာရာတြင အေထာကအက ျဖစေစရနႏင အေျပာငးအလအတြက ေဒသႏငလကေလာညေထြရေသာ အခြငအလမးမား ဖနတး ရာတြင ပမ၍ ရည႐ြယခကရရ ပါဝငႏငေစရန ေပးအပျခငး ျဖစသည။ ယငးတြင ေဒသအေျခအေနႏင ကကညေသာ အေျပာငးအလေဖာေဆာငေရးသအရမား ေဖာထတျခငး အျပင ၎တ႔၏ စြမးေဆာင ရညႏငတတကြမးမႈမား တ႔တကလာေစေရးအတြက အေကာငအထညေဖာေဆာင ေရး မတဖက အဖြ႕အစညးမားႏင ပးေပါငးေဆာင႐ြကျခငး လညး ပါဝငသည။

ေလလာမႈအႏစခပစာတမး ကား/မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး 17

GPS ရနပေငြအစအစဥ၏ Logframe မ ေအာကပါတ႔က ေကာကႏတေဖာျပအပပါသည။

• ‘အဖြ႕အစညးဆငရာ ႐းလညပတမႈရနပေငြေထာကပ ေပးျခငးသည အဖြ႕အစညးမားအား ၎တ႔၏ ေန႔စဥ လပငနးမားမ ေခတရပတန႔ၿပး လအပေသာဗဟာမားက ျပနလညသးသပခမတကာ ၎ တ႔၏ အဖြ႕အစညးအား စြမးေဆာငရညပမျမႇငတငေပးေသာ ပတဝနးကငတြင ရပတညေဆာင႐ြက ႏငေရး လအပသလ အဆငျမႇငတင ေဆာင႐ြကႏငမညျဖစသည။’

• ‘ေငြေၾကးတက႐ကေထာကပေပးျခငးမာ မလေလာကေပ’ (….) ယငးႏငအတ ‘ဗဟာတက ဖြ႕စညးႏငေရး၊ မဟာ မတစဖြ႔ေရးႏင GPS လပငနးမားအေပၚ အမးသမးအဖြ႕ အစညးမား၏ လႈ႔ေဆာ တကတြနးႏငေရး’ စသညလပငနး မားက လပေဆာငႏငရန အဖြ႕အစညးဖြ႔ၿဖးတးတကေရးဆငရာ နညးပညာ ေထာကပမႈကလညး တစၿပငတညး ေဆာင႐ြကရမညျဖစသည။၂၈

ထ႔ေၾကာင ဘကသးဘကပပးမႈနညးလမးသည ‘အရပဘက အဖြ႕အစညးမားႏငအမးသမးမားအား ၎တ႔ အခငးခငး သာမကၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမ ေခါငးေဆာငမား၊ ဆးျဖတ ခကခသမားႏင ထေတြ႔ ေဆြးေႏြးရာတြင ပမထေရာကမႈရရန၊

ဖြ႕စညးတညေဆာကပမား၊ ျဖစစဥမားႏငသေဘာတညမႈမား [အဖြ႕အစညး စြမးရညျမႇငမားေစျခငး] ပမထေရာကမႈရေစရန’ ႏင ‘တရားဝငလပငနးစဥမားတြင ပမထေရာကစြာ ပါဝငႏင ေရးႏင လငျမနစြာေျပာငးလေနေသာ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥ အေပၚ ၎တ႔၏ ဗဟာမားအား လကေလာညေထြေဆာင ႐ြကႏငေရးတ႔အတြက ရည႐ြယသည။၂၉

ရနပေငြ

GPS ရနပေငြအစအစဥ၏ ကနဦးစမးသပကာလ စမကနးအား PSF ၏ ပငတငအလရငမားျဖစေသာ DFID ၊ DFAT ၊ SIDA၊ ကမၻာေရးရာကေနဒါအဖြ႕ (GAC) ႏင ေနာေဝႏငငျခားေရး ဝနႀကးဌာန (NMFA) တ႔က ပပးကညခၾကသည။၃၀

GPS ရနပေငြအစအစဥအေနျဖင ၎၏ ကနဦးစမးသပကာလ စမကနးအပငး ၿပးဆးသြားသညႏငအမ ၎စမကနးအား ၂၀၁၉ ခႏစ၊ ဇနနဝါရလတြင အစျပခေသာ PSF ၏ တတယ ကာလလပငနး ေဆာင႐ြကမႈ၏ အစတအပငးတစရပအျဖစ PSF အဖြ႕အစညးႏင ေပါငးစညးကာ ေဆာင႐ြကသြားရန ဆးျဖတခသည။ PSF အေနျဖင လပငနးကာလတတယအဆင သ႔ ေရာကရလာေသာေၾကာင GPS ရနပေငြအစအစဥ၏ ေနာကတစဆငအား ကား၊မေရးရာအထးျပအစအစဥ၏ ပမကယျပန႔ေသာ ဦးစားေပးလပငနးႏင ေပါငးစညးေဆာင႐ြက

GPS ရနပေငြအစအစဥ၏ ေအာငျမငမႈမားႏငစနေခၚမႈမားေဆြးေႏြးရန မတဖကအဖြ႕အစညးတစရပႏင ေကစးေတြ႕ဆေနစဥ (ကခငျပညနယ)

Phot

o: K

hin

Khin

Mra

18 ေလလာမႈအႏစခပစာတမး ကား/မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး

သြားမညျဖစသည။ PSF အေနျဖင ယခင ၁၈ ဖြ႕မ ၉ ဖြ႕အား ဆကလကပပးသြားမညျဖစၿပး ၂၀၁၉ခႏစႏစဝကတြငေလာက လႊာသစမားလကခ ေဆာင႐ြက သြားမညျဖစသည။ PSF ၏ က႑စေပါငးစညးျခငးလပငနးႏငအတ GPSရနပေငြအစအစဥ မ လပငနး တတယအဆငသ႔ ေရာကရလာေသာမတဖကအဖြ႕ အစညးမားသညလညး ၎တ႔၏ GPSမဟာဗဟာမားအေကာင အထညေဖာျခငးႏင လမႈေပါငးစညးေရး ရလဒမား ထြကေပၚ လာေရးအတြက ဦးတညေဆာင႐ြကမည ျဖစသည။ သ႔ေသာ လတတေလာတြင တရားဝငၿငမးခမးေရး လပငနးစဥကသာ သးသန႔အာ႐စကေသာ အဖြ႕အစညးမားကမ အျခား အလရင မားႏငရနပေငြယႏရားမားႏင ခတဆကေပးလကရပါသည။

မညသညအဖြ႕အစညးမားက မတဖကအဖြ႕အစညးမားအျဖစ ဆကလက ရေနမညဆသညက ေဖာျပေသာ သတမတခက သးရပတ႔မာ (၁) လမႈေပါငးစညးေရး ျဖစေစၿပး ပမကယျပန႔ ေသာ ၿငမးခမးေရး တညေဆာကေရးလပေဆာငမႈမား (သ႔ ေသာလညး တရားဝငၿငမးခမးေရးျဖစစဥက ဦးတညျခငး မဟတျခငး) က ဦးစားေပးေဆာင႐ြကျခငး၊ (၂) အဖြ႕အစညး ဆငရာစြမးေဆာငရည တးတကမႈအတြက ခးျမႇငေသာ သတမတခကႏငကကညၿပး ရနပေငြရရရနခကခေသာ မတဖကအဖြ႕အစညးျဖစျခငး၊ (၃) GPS ရနပေငြအစအစဥ ကနဦးစမးသပကာလတြင စနစႏငအည လပေဆာငႏငမႈ ရျခငးတ႔ ျဖစသည။၃၁

ယခအကးအေျပာငးျဖစစဥႏင မမကယမမရနပေငြရာထားသညပစသ႔ ေျပာငးလျခငးႏင ပတသကၿပး စးရမမႈသးခက ေတြ႕ရရသည။

• PSF အေနျဖင ၎၏ အစအစဥအားလးတြင ကား၊မ ေရးရာႏငလမႈေပါငးစညးပါဝငေရးလပငနးအား အထးျပလပ ေဆာငသြားရန သႏၷဌာနခထားျခငးေၾကာင GPS ရနပေငြ အစအစဥအေနျဖင အမးသမး အဖြ႕အစညးမားႏင ကား၊မ ေရးရာကစၥရပမားအေပၚ သးျခား အေလးမထားႏငေတာဘ အခနကာလ ၾကာလာသညႏငအမ ၎၏ရနပေငြမာလညး ေပာကကြယသြားလမမညက မတဖက အဖြ႕အစညးမား ႏငအလရငမားက စးရမၾကသညက ေတြ႕ရရသည။ ဦးတည ရနပေငြေထာကပျခငး၏ ေကာငးကးသကေသမားႏငေသြဖကာ ဦးတညခဥးကပမႈအား ထခကေစေသာ မညသည လပေဆာငမႈမဆ အမးသမးစြမးေဆာငရည ျမႇငတငျခငးႏင ကား၊မတနးတညမေရးအေပၚ PSF အေထာကအပ၏ ထေရာကစြာေျပာငးလႏငစြမးက အားနညးေစမညျဖစသည။

• GPS ရနပေငြအစအစဥ၏ ထးျခားခကျဖစသည ႐းလည ပတမႈရနပေငြေထာကပျခငး၊ အဖြ႕အစညး ဆငရာႏင

မဟာဗဟာ အေထာကအပေပးျခငးမားက အျခားေသာ အလရင မားႏင ရနပေငြယႏရားမားက ေထာကပမႈ ေပးျခငးမရသညအေပၚ စးရမမႈရသည။

• မတဖကအဖြ႔အစညးအမားစမာ ျပနာကစၥအမးမးတြင လပကငေဆာင႐ြကၾကသည (အမားအားျဖင ၿငမးခမး ေရးတညေဆာကေရးက သးသန႔လပေဆာငျခငး မဟတ ေပ)။ PSF အေနျဖင လပငနးေနာကတစဆငသ႔ ကးေျပာငး မညျဖစသညအတြက မတဖကအဖြ႕အစညးအေရအတြက ေလာချခငးေၾကာင မညသညအဖြ႕အစညးက လမႈေပါငး စညးမႈလပေဆာငၿပး မညသညအဖြ႔အစညး က ၿငမးခမး ေရးတညေဆာကျခငးလပေဆာငသညဆသညက မညသ႔ သးသပဆးျဖတသနညးဟေသာ ႐ႈပေထြးမႈတစရပ ျဖစေပၚ လာသည။ ဤအတြက အေရးႀကးေသာရငးလငးခကတစခ မာ PSFအေနျဖငလမႈေပါငးစညးေရးက ဦးတညလပေဆာင ရမညအတြက အရညအခငးသတမတခက၏ ရည႐ြယ ခကမာတရားဝငၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမားထက ေဒသတြငးျပနာမားအေပၚ ဦးတညေဆာင႐ြကေသာ GPS မတဖကအဖြ႕အစညးမားႏငဆကလကလကတြလပ ေဆာငရနပင ျဖစသည။

လကေတြ႕တြင ေရရညတညတေသာၿငမးခမးေရးရရျခငးႏင လမႈေရးေပါငးစညးျခငးမာတစခႏငတစခ ပတသကၿပးၿငမးခမး ေရးျဖစစဥႏငလညး အျပနအလနခတဆကမႈရသည။၃၂ အလ ရငမားအေနျဖင ၿငမးခမးေရးတညေဆာကျခငးႏငလမႈေပါငး စညးျခငး၏ ႐ႈပေထြးေသာေပါငးစပမႈအတြငး မတညေသာ လပေဆာငခကမားအား ရညညႊနးေျပာဆျခငးသည မတည ေသာနယပယမား၏ အရညအခငးသတမတခကမားႏင ပတသကၿပး ၎တ႔၏လပအားႏငအရငးအျမစခြေဝေရး ဦးစားေပးမႈအေပၚ အလရငမား၏ သေဘာထားက ပမရငး လငးစြာ ထငဟပေစသည။ ဤစနေခၚမႈသည ေဒသအလက ေရးဆြေသာ အစအစဥမားအေပၚ ဗဟာကေသာခဥးကပမႈ ထက အလရငအလက က႑အလက သးျခားစ လပေဆာင ျခငးက အားေပးရာကသည။

အလရငမဟာဗဟာႏငပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈ စနေခၚခက မားက လစလ႐ႈကာ PSF အေနျဖင လပငနး စမခက တတယအဆင စတငေနၿပျဖစသညအတြက GPS ရနပေငြ အစအစဥမ သငခနးစာမားသည ယခ လကရအဖြ႕အစညး ဆငရာ အသြငကးေျပာငးေရး လပငနးစဥတြင သတျပရနႏင ကား၊မေရးရာ ကစၥရပမားက ဦးတညလပေဆာငသည အဖြ႕အစညးမားႏင PSF တ႔အေနျဖင မညသ႔ဆကလက လပေဆာငသငသည က သရႏငရန အေရးပါသည။

ေလလာမႈအႏစခပစာတမး ကား/မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး 19

၄။ GPS ရနပေငြအစအစဥမ မညသညသငခနးစာမား ရႏငမညနညး။

၄.၁။ GPS ရနပေငြအစအစဥ၏ အကးသကေရာကမႈႏငဆေလာမႈ ၃၃

သတငးေပးသမားက GPS ရနပေငြအစအစဥေၾကာင ၎တ႔၏ စြမးေဆာငရညႏငလြတလပစြာ ရပတညေဆာင႐ြကႏငမႈအခြင အလမးမား တးပြားလာေစသည နယပယမားစြာက မးေမာငး ထးေဖာျပ ၾကသည။ မတဖကအဖြ႕အစညးမားမာ ယခငက တညးက ရပတညႏငခသညမာ ထငရားသည။ မားေသာအား ျဖင တကသစစအဖြ႕အစညးမားအား ေထာကပကညၿပး GPS ရနပေငြအစအစဥအေနျဖင စစမနၿပး ေဒသအေျချပအဖြ႕ အစညးမားက ဦးတညေထာကပျခငးျဖစသည။ ယငးရနပေငြ အစအစဥ၏ ဘကသးဘကခဥးကပမႈနညး၏ စေပါငးအကး သကေရာကမႈေၾကာငမတဖကအဖြ႕အစညးမား၊ပါဝငပတသက ဆကစပသမားႏငဆကသြယရာ၌ ၎တ႔၏ လႊမးမးႏငမႈအ ပငးတြင အေျပာငးအလမား ျဖစေပၚေစခသည။ ေယဘယ အားျဖင ဤရနပေငြအစအစဥက အဖြ႕အစညး၏ လအပသည စြမးေဆာငရညႏင မဟာဗဟာကစြာ အစအစဥေရးဆြျခငး ဆငရာ အခကအခမားက ေျဖရငးေပးသည။ ထ႔အျပင အလြန အေရးပါေသာ အခကတစခမာ ၎တ႔၏ လမႈအသငးအဝငး အတြငးတြငသာမက ပမကယျပန႔ေသာ အျခားအရပဘကအဖြ႕အစညးႏငငေရးအခငးအကငးတြငလညး ၎တ႔၏ လႊမးမးမႈႏငျမငသာထငသာရမႈတ႔က ျမႇငတငေပးသည။ ထမတစဆင

GPS အစအစဥ၏ ပနးတငျဖစသည ‘ကာကြယျခငး’ ႏင ‘ပါဝငျခငး’ စြမးရညႏစရပလးအား ျမႇငတငေပးျခငးျဖစသည။

မတဖကအဖြ႕အစညးမား၏ အဖြ႕အစညးတြငး စြမးေဆာငရညအေပၚ အကးသကေရာကမႈ

မတဖကအဖြ႕အစညးမားႏငအဖြ႕ဝငမား၏ မမကယကယ ယၾကညမႈျမႇငမားလာျခငး တစဖြ႔ခငးအဆငတြငလညးေကာငး၊ အစအဖြ႕အဆငတြငလညးေကာငး ထတေဖာေျပာဆလာ ႏငစြမးႏင လြတလပစြာ ရပတညလပေဆာငႏငစြမး ျမႇငမား လာသည။ နယစပတစေလာကမ ျမနမာႏငငသ႔ မၾကာေသးမ ကမ ေရႊ႕ေျပာငးလာေသာ မတဖကအဖြ႕အစညးမားႏင ဖြ႕ခါစ သ႔မဟတ ေအာကေျခ အမးသမးအဖြ႕အစညးမားအားလးက ၎တ႔၏ လပေဆာငမႈမားမာ ေသးငယသညဟ အခငအမာ ခယေနသည။ ႐းလညပတမႈရနပေငြႏငလစာ ေထာကပေပး ျခငးက ၎တ႔၏ ေစတနာဝနထမးျခငး အေျခအေနအား ေျပာငးလေစခသည။

• မတဖကအဖြ႕အစညးမား၏ အသထေရာကမႈရလာျခငးက ႐းခနးအတညတကရျခငးႏင လစာရရျခငးတ႔ႏငဆကႏြယ မႈရသည။ ႐းခနးအတညတကရျခငးေၾကာင ျမငသာထင သာရမႈက ျမငတကေစၿပး မတဖကအဖြ႕အစညးမားအား ၎တ႔လမႈအသငးအဝငးအတြငး အသအမတျပခရမႈ ရလာသည။ ထ႔မတဆင၎တ႔၏အဆငအတနးႏင အခြင အာဏာ ရရလာသည။ ႐းခနးရျခငးအားျဖင မတဖက အဖြ႕ အစညးမားက အစးရတာဝနရသမား၊ တငးရငးသားလက နကကငအဖြ႕အစညးမား၊ အျခားေသာ အရပဘကအဖြ႕ အစညးမား သ႔မဟတႏငငတကာအဖြ႕အစညးမားႏငေတြ႕ ဆရာတြင အစညးအေဝး ေနရာအတြက အဆငေျပသည။ ယငးက ၎တ႔၏ တနးညႇႏငအားက ေျပာငးလေစၿပး အမားျပညသ ေရးရာမားတြငသာမက မသားစဘဝတြငပါ တရားဝင ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးေပးသမားအျဖစ ရပတညမႈ ရလာေစသည။

• ေရရညဗဟာကစမခကချခငး၊ အစအစဥေရးဆြျခငးႏင ေဒသအေျချပျပနာ ေဖာထတျခငး လပႏငရနစြမးရည မား တးတကမႈရလာသည။ မတဖကအဖြ႕အစညး

PSF မ GPS ႏငပတသကၿပး ၂၀၁၉ ခႏစ ေမလတြင ရနကနၿမ႕၌ ပြတစပြကငးပေနစဥ

20 ေလလာမႈအႏစခပစာတမး ကား/မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး

ခကမားၾကားဆကႏြယမႈတ႔က နားလညလာေစေၾကာငး အေလးထားေဖာျပၾကသည။ ဥပမာအားျဖင - ပမ႐ႈပေထြး ေသာ ပဋပကၡႏငဆကစပသည အၾကမးဖကမႈမား၏ အစတအပငးတစချဖစေသာ အမေထာကဖက၏အၾကမး ဖကမႈ (IPV) က ေဖာထတႏငရန လကေတြ႕ေဆာင႐ြကမႈ က ပမနားလညသေဘာေပါကလာသညအတြက ၎တ႔၏ လပေဆာငမႈမားက လကေလာညေထြစြာ ေဆာင႐ြကလာ ႏငသည။ တစဆကတညးတြင GPS ရနပေငြအစအစဥ မဟာဗဟာဖြ႔ၿဖးေရးကာလအတြငး ပဋပကၡႏငပါဝါဆနးစစ နညးကသ႔ေသာ စစစပငးျခားမႈနညးမားက ေလလာခရ ျခငးေၾကာင မတဖကအဖြ႕အစညးမားသည မမတ႔၏ ဦးစားေပး က႑တြင တးတကမႈရေစရန ေထာကခအားေပး မႈရရရန လအပေသာ ပါဝငပတသကဆကစပသမား က ေဖာထတသတမတရာတြင အေထာကအက ျဖစေစသည။ ဤတြင ဘာသာေရး ေခါငးေဆာငမားႏင အဖြ႕အစညး မား၊ ႐းရာေခါငးေဆာငမားႏင လမႈစႏႈနးသတမတရာတြင အေရးပါေသာ လထအေျချပ gatekeepers မားႏင မညသ႔ ထေတြ႕ဆကဆရမညက ရည႐ြယခကရရ မဟာဗဟာ ေရးဆြျခငး လညး အပါအဝငျဖစသည။

• မတဖကအဖြ႕အစညးမား၏ အဖြ႕အစညးဆငရာစြမးေဆာင ရညမာ အဖြ႕အစညးဖြ႔ၿဖးတးတကေရး အေထာကအပႏင ႐းလညပတမႈရနပေငြေၾကာင တးတကလာသညဟ ဆသည။ ကြနယကအဖြ႕ အစညးမား (မတဖက ၅ ဖြ႕) သည ကြနယကစဖြ႕လပေဆာငျခငးေၾကာင တစဖြ႕တညး လပေဆာင၍ မရေသာ အခ႕အခကအခမားက ေကာလႊား ႏငသည။ ဤရနပေငြအစအစဥ၏ အဖြ႕အစညးဖြ႔ၿဖး တး တကေရး အေထာကအပေၾကာငေငြေၾကး၊ အဖြ႕အစညးႏင လသားရငးျမစ စနစမားတးတကလာေၾကာငး ၎တ႔ အားလးက ေဖာျပၾကသည။

• မတဖကအဖြ႕အစညးမားအေနျဖင အခနႏငလသားအရငး အျမစႏငပတသကၿပး ေစတနာဝနထမးမားအေပၚတြငသာ အလြနအမငးမခေနရသည စနေခၚမႈအား ေကာလႊားႏင သည။ မတဖကအဖြ႕အစညးမားအား ႐းလညပတမႈ ရနပေငြႏင လစာေထာကပေပးျခငးေၾကာင အခ႕ ေစတနာ

မားအေနျဖင အစဥတစက ရနပေငြရာေဖြေနရျခငးဝနမ လြတေျမာကလာသညအတြက ေရရညပနးတငမားႏင ေျပာငးလမႈ ဆငရာသအရမား ေရးဆြခမတလာႏငၿပး ထအေျပာငးအလမားအတြက ေရတဗဟာ အခြငအေရး မားတြငပါဝင ေဆာင႐ြကလာႏငသည။ ျပနာေဖာထတေရးႏငအစအစဥေရးဆြေရး စြမးရညတးတကလာျခငးမာ GPS ရနပေငြအစအစဥ၏ မဟာဗဟာကဖြ႔ၿဖးေရး အေထာကအက ျပမႈေၾကာင ျဖစသည။ မတဖကအဖြ႕ အစညးမားအေနျဖင GPS မဟာဗဟာ စမခကေရးဆြ ျခငးတြင ေဖာထတေရးဆြခေသာ ၎တ႔အဖြ႕အစညး၏ ပနးတငမား၊ အကးဝငေသာ အေၾကာငးအရာမားႏင အေရးအရာမားက ကငတြယေျဖရငးရာတြင စြမးရည တးတကလာသညက ေတြ႕ရရသည။ ဤသညက ‘စြမးေဆာငရည ျမႇငတငျခငး’ ဟေခၚသည။ ယခငက လပငနးမားက ၎တ႔၏ ႏငငေတာ အဆင႐းအဖြ႕က သ႔မဟတ ျပငပပးေပါငးေဆာင႐ြကေရး မတဖကအဖြ႕ အစညးႏင ရနပေငြေထာကပသမားက သတမတေပးလက ရသည။ မတဖကအဖြ႕အစညးဝငတစဦးက “ယခဆလင မမတ႔သည မမတ႔ျပညနယတြင အထးသျဖင ျဖစပြားေန သည ႏငငေရးအရ အေရးႀကးေသာ အေရးအရာမား ျဖစသည အမးသမးႏင အမးသမးငယမား ကနကးခရ ျခငး၊ မယစေဆးဝါး၊ စးပြားျဖစသးႏစကပးျခငးႏင ေရအား လပစစစမကနး ကစၥရပမားက ကငတြယေျဖရငးႏငၿပ” ဟ ဆသည။ ဤသ႔ျဖစလာသညမာ ဘကသးဘကခဥးကပမႈ နညးေၾကာင ျဖစသည။ “အကယ၍ မမတ႔သည INGOs/IOs အခ႕၏ မတဖကအဖြ႕အစညးအျဖစသာ လပေဆာငေနပါက ၎တ႔၏ အစအစဥႏင လပငနး စမ ခကမားက မမတ႔အား ကန႕သတေနမညျဖစသည” ဟ ဆသည။

• GPS ရနပေငြအစအစဥသည ၎တ႔အား စစစပငးျခားနငမ စြမးရညႏင GPS အစအစဥႏငပတသကသည နယပယ အလက အသပညာက နားလညသရလာႏငေစရန အေထာကအကျပသည။ အခ႕မတဖကအဖြ႕မားက အဆပါရနပေငြအစအစဥေၾကာင ပမကယျပန႔ေသာ GPS အစအစဥႏင ကာကြယျခငးႏငပါဝငျခငးတ႔၏ ရည႐ြယ

…“ယခဆလင မမတ႔သည မမတ႔ျပညနယတြင အထးသျဖငျဖစပြားေနေသာ ႏငငေရးအရအေရးႀကး အေရးအရာမားျဖစသည အမးသမးႏငအမးသမးငယမား ကနကးခရျခငး၊ မယစေဆးဝါး၊ စးပြားျဖစ သးႏစကပးျခငးႏင ေရအားလပစစစမကနး ကစၥရပမားက ကငတြယေျဖရငးႏငၿပ” […….] “အကယ၍ မမတ႔သည INGOs/IOs အခ႕၏ အေကာငအထညေဖာေဆာငေရး မတဖကအဖြ႕အစညး အျဖစသာ လပေဆာငေနပါက ၎တ႔၏အစအစဥႏင လပငနးစမခကမားက မမတ႔အား ကန႕သတေနမည ျဖစသည။ ” ကခငအမးသမးအဖြ႕အစညးတစခ၏ အဖြ႕ဝငတစဦး

“

ေလလာမႈအႏစခပစာတမး ကား/မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး 21

ဝနထမးမားက လခစားဝနထမးမားအျဖစခန႔ထားႏငသည။ ဤလပငနးတြင ကား၊မအေျချပ အၾကမးဖကခရမႈမ လြတ ေျမာကလာသမားအတြက ေနရာထငခငး စစဥေပးျခငးႏင အကာအကြယ ေပးျခငးကသ႔ေသာ ဝနေဆာငမႈ အာမခ ခကရလာေအာငလညး အေထာကအက ျဖစေစသည။

• ကြနယကခတဆကမႈစြမးရညႏငမဟာဗဟာတကေပါငး စညးမႈမားသည ႐းလညပတမႈရနပေငြပပးျခငး၊ ခရးစရတ ပပးျခငးႏင႐းခနးငားရမးခ ပပးျခငးတ႔၏ စေပါငးရလဒ ျဖစသည။ ယငးက ႏငငေတာအဆငသာမက ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆငရပြမားႏင ကြနယကခတဆကမႈ အခြငအလမးမားအတြက သြားလာႏငရန အေထာကအက ျဖစေစသည။

◦ ခရးစရတပပးျခငးေၾကာင မတဖကအဖြ႕အစညးမား အ ေနျဖင ၂၀၁၈ ခႏစတြငကငးပေသာ ျပညေထာငစ ၿငမးခမးေရးညလာခသ႔တကေရာကႏငခသည။ ထ႔ေၾကာင အဆပါျပညေထာငစၿငမးခမးေရးညလာခတကေရာက ခေသာ အမးသမးမားအနက ၂၁% မာ GPS ရနပေငြ အစအစဥ၏ မတဖကအဖြ႕အစညးအမားမ ျဖစၾက သည။၃၄

◦ မတဖကအဖြ႕အစညးမား၏ အဆအရ ခရးစရတပပး ျခငးႏင အရငးအျမစပပးေပးျခငးေၾကာင ၎တ႔အေန ျဖင ေကး႐ြာအပစ အမးသမးအပခပေရးမးမားႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားရ အမးသမး လႊတေတာကယစားလယမားႏင ပမထေရာကစြာ လကတြ လပေဆာငႏငခေၾကာငး ေျပာသည။ ယငးသ႔ လပေဆာငျခငးက အပခပေရးက႑မ အမးသမးမား ႏင ကား၊မေရးရာ တကၾကြလႈပရားသမားၾကား ခတ ဆကမႈပမခငမာေစၿပး အျပနအလနသတငး အခက အလက ဖလယခြငရရၾကျခငးျဖစသည။

◦ ႐းခနးရျခငးေၾကာင အစးရတာဝနရသမား၊ အျခား အရပဘကအဖြ႕အစညးမားႏင ေဒသခ လထေခါငး ေဆာငမားအပါအဝင အကးသကဆငသမားႏင အစညးအေဝးျပလပရန အဆငေျပၿပး ပမနထေတြ႔ ဆကဆမႈႏင ေဆြးေႏြးမႈမား ျဖစေပၚေစသည။

◦ GPS ရနပေငြအစအစဥကစစဥေသာ သငယမႈျဖစ စဥမား (Learning Events) မားေၾကာင မတဖကအဖြ႕ အစညးအခငးခငး အျပနအလနဖလယရနႏင သတငး အခကအလကမေဝရန အခြငရျခငး၊ အဆကအသြယ သစမားရရျခငး၊ မဟာမတဖြ႕ျခငးႏင ကြနယကခတ ဆက ႏငျခငးမား ျဖစေပၚေစသည။ မတဖကအဖြ႕ အစညးတစခက “မမတ႔မာ ျပညနယတစခတညး မ ျဖစေသာလညး အတတကြ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ မရသေလာကရားသည။ ရနကနတြင ကငးပေသာ သငယမႈအခမးအနားအတြငး ေတြ႕ဆျခငးေၾကာင မမတ႔၏ ဆကဆေရး ခငမာလာသည။ မမတ႔အဖြ႕ အစညး၏ အလပ႐ေဆြးေႏြးပြတြင ျပညနယတြငးမ မတဖကအဖြ႕ အစညး တစခအား resource person (ဆရာ/ဆရာမ) အျဖစ ဖတေခၚမည” ဟဆသည။

◦ ထ႔အျပငေနာကဆးတြင ျမငသာထငသာပရလာျခငး ကႏငငတကာအဖြ႕အစညးသစမားအျပင ပမကယျပန႕ ေသာ ကြနယကႏင ဆကသြယခတဆကလာႏငေစ သည။ ဤတြင ရနကနသ႔ ပမသြားလာႏငျခငးလညး ပါဝငသည။ ထ႔အျပင GPS ရနပေငြအစအစဥ၏ သငယမႈအခမးအနားမားတြင ခတဆကမျခငးမသည အလရငမားႏငႏငငတကာ အဖြ႕အစညးမားက မတဖကအဖြ႕အစညးမား၏ ေနရာေဒသအထ လာ ေရာကျခငးမးလညး ျဖစလာေစသည။

• မတဖကအဖြ႕အစညးမားက ႐းလညပတမႈရနပေငြေထာက ပျခငးႏငအဖြ႕အစညးဖြ႔ၿဖးတးတကေရး ေထာကပေပးျခငး ၏ ရလဒေၾကာင အနာဂါတတြင အဖြ႕အစညးေရရညရပ

ထား၀ယအမးသမး သမဂၢ ၊ ထား၀ယ ၊ တနသၤာရတငး

Phot

o: K

ay S

oe

22 ေလလာမႈအႏစခပစာတမး ကား/မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး

တညႏငေရးႏင ပတသကၿပး မဟာဗဟာကစြာ ပမ ေဆာင႐ြကလာႏငေၾကာငး ေျပာဆသည။ မတဖက အဖြ႕ အစညးမားအားလးသည GPS ရနပေငြအစအစဥ၏ ႐း လညပတမႈရနပေငြေထာကပမႈ ၿပးဆးသြားသညေနာကပငး ကာလအတြက ျပငဆငလကရၾကသည။ အခ႕မတဖက အဖြ႕အစညးမားက လမႈစးပြားလပငနးမား စတင ေနၾကၿပး ျဖစသည။ အခ႕မာ သကေမြးလပငနးစမခကမားအတြက ရနပေငြ ရာေဖြၾကသည။ မတဖကအဖြ႕အစညးမား၏ ေရ ရညရပတညႏငေရးအတြက အစအမေရးဆြျခငးႏငမဟာဗဟာကစြာ လပေဆာငႏငစြမးတ႔က အဖြ႕အစညးဖြ႔ၿဖးတးတကေရးႏင GPS ရနပေငြအစအစဥ လပငနးစဥမားက ျမႇငတငေပးချခငး ျဖစသည။

ျမနမာႏငငအေပၚ မတဖကအဖြ႕အစညးမား၏ အသႏငလႊမးမး မႈ၏ အကးသကေရာကမႈ ဤရနပေငြအစအစဥသည က႑စ ၌ မတဖကအဖြ႕အစညးမား၏ အသႏငလႊမးမးမႈက ျမႇငတငရာ တြင အေထာကအကျပသည။

• ၿငမးခမးေရးတညေဆာကျခငး- အခ႕မတဖကအဖြ႕အစညး မားသည ၿငမးခမးေရး တညေဆာကမႈ လပငနးတြငပါဝင ၾကၿပး ဤရနပေငြအစအစဥေၾကာင ၎တ႔သည အသးသး ေသာၿငမးခမးေရးေကာမတမားအေပၚ ပမေကာငးမြနေသာ လႈ႔ေဆာတကတြနးမႈႏငလႊမးမးမႈစြမးရညမားရရလာေၾကာငး ေတြ႕ရရသည။ ဤတြင ၿငမးခမးေရးတညေဆာကျခငးလပငနးစဥ အဆငဆင၌ အမးသမး ၃၀% ပါဝငေစရန တကတြနးျခငးႏင ေဆြးေႏြးမႈရလဒ စာ႐ြကစာတမးမားတြင ကား၊မေရးရာအရ ထလြယ ရလြယေသာ စကားလးမား မသးႏႈနးရန ဖအားေပးျခငးတ႔ ပါဝငသည။ သာဓကအားျဖင GPS အေထာကအပေၾကာင အားေကာငးလာေသာ ကြန ယကခတဆကမႈေၾကာင ရမးျပည ေျမာကပငးရ အရပဘကအဖြ႕အစညးမားပးေပါငးေဆာင႐ြကေရးေကာမတတြင ကား၊မ အခးအစား ၅၀% အထ ပါဝငလာေအာင ေဆာင႐ြကႏငခသည။

• ဥပေဒ သ႔မဟတ မဝါဒေျပာငးလမႈ - ႐းလညပတမႈရနပေငြ ပပးေပးျခငးေၾကာင ၎တ႔၏ ျမငသာ ထငသာရမႈႏင ေစစပညႇႏႈငးေျပာဆေဆြးေႏြးႏငစြမးက ျမႇငတကေစသည သာမကဘ ျပညနယႏငႏငငအဆငထ မဝါဒ အေျပာငး အလမားအတြက တကတြနးလႈ႔ေဆာႏငစြမးျမႇငတငရာ တြငလညး အခရာကသညဟ မတဖကအဖြ႕အစညးမားက အခငအမာ ေျပာဆၾကသည။ မားေသာအားျဖင အဓကဦး တညခကမာရာခငႏႈနးသတမတျခငး၊ ၿငမးခမးေရးလပငနး စဥအတြငး အမးသားဆင ေဆြးေႏြးပြမားတြင ပါဝငခြင ႏင အမးမးေသာ ျပညနယ/ေဒသအဆငတြင ေဆြးေႏြး ခြငရရျခငးျဖင ပါဝငမႈျမႇင တငေရးျဖစသည။

◦ ဥပမာအားျဖင ျပညနယအမားစရ အရပဘကအဖြ႕ အစညးၿငမးခမးေရးဖရမမားတြင အမးသမး ၃၀% ပါဝငခြငရရချခငး၊ အမးသားဆငႏငငေရးေဆြးေႏြးပြ လပငနးေကာမတ အခ႕တြင အမးသမး ၃၀ % ပါဝင ချခငး။

◦ ကခငျပညနယႏငရမးျပညနယတ႔တြင ျပညေထာငစအဆငအရပဘကအဖြ႕အစညး ၿငမးခမးေရးဖရမအတြက ေဆြးေႏြးခကမားေဖာထတရေသာ ျပညနယအဆင အရပဘကအဖြ႕အစညးဖရမမား၏ ဆးျဖတခက ခပငခြငရေသာ အစအဖြ႕မားတြင အမးသမး ၃၀% ပါဝငခြင ရရေအာငေဆာင႐ြကချခငး။

◦ ကရငျပညနယမ မတဖကအဖြ႕အစညးတစခကတတယ အႀကမ ျပညေထာငစ ၿငမးခမးေရးညလာခတြင အမး သမးပါဝငမႈ တးျမႇငရန KNU/NLA (PC) အားတကတြနး ခၿပး ရလဒအေနျဖင အမးသမးသးဦး ကယစားလယ အျဖစ ပါဝငႏငခသည။

◦ မတဖကအဖြ႕အစညးမားသည လမႈအသငးအဝငးရ ယဥေကးမႈေကာမတမား၊ ရပ႐ြာဖြ႔ၿဖးေရးအစအစဥ မားႏင ျပညနယအဆငတြင စတငဖြ႕စညးလကရသည

…ကခငျပညနယ အရပဘကအဖြ႕အစညးၿငမးခမးေရးဖရမ အႀကညႇႏႈငး ေဆြးေႏြးပြတြင ကခငျပညနယ အရပဘကအဖြ႕အစညးဖရမ၏ ဆးျဖတပငခြငရေသာအစအဖြ႕တြင အမးသမး ၃၀% ပါဝငရမညဆသည အခကအား လပငနးလမးညႊနတြငထညသြငးေရးအဆက အမးသမး အဖြ႕အစညးမားက အဆျပလာရာ အမးသားဦးေဆာငေသာ မတဖကအဖြ႕အစညးတစခက အျပညအဝေထာကခခသည။ ဤေထာကခခက အားၾကညျခငးအားျဖင အခ႕ေသာအမးသားဦးေဆာငအဖြ႕အစညးမားသည ကား၊မေရးရာႏငပတသက ၿပး မညသ႔သေဘာထားရလာသညဆသညက သရႏငသကသ႔ ကား၊မေရးရာအစအမမားႏငပတသကလာလင GPS မတဖကအဖြ႕အစညးမား၏ စညးလးညညြတမႈမာ ထငရားသည။ ”

အမးသားဦးေဆာင မတဖကအဖြ႕အစညးမ KII တ႔ျပနေျပာဆသ

“

ေလလာမႈအႏစခပစာတမး ကား/မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး 23

ပြငလငးျမငသာမႈႏငတာဝနယမႈ ဦးေဆာငေကာမတ မားကသ႔ေသာ လမႈေပါငးစညးေရးအတြက အေရးပါ ေသာ ျပညနယအဆငဖရမမားတြင အမးသမး ၃၀% မပါမေနရ အခးအစားရရေရး ႀကးပမးလကရသည။

႐းလညပတမႈရနပေငြပပးျခငးႏင ျပလြယျပငလြယေသာ ခရးစရတေထာကပျခငးက ၎တ႔ အတြက အဆပါေကာငး ကးမား ရရေစေၾကာငး ေဖာျပၾကသည။ ထ႔ေၾကာင မတဖက အဖြ႕အစညးမားအေနျဖင အစအစဥႏငဗဟာတက သြားလာ၊ ထေတြ႔ေဆြးေႏြးႏငျခငးျဖစသည။

• (အစးရအဖြ႕အစညးမားအပါအဝင) အႏစသာရျပညဝေသာ ထေတြ႔ေဆြးေႏြးမႈႏင ဆးျဖတခကခမတရာတြင လႊမးမးမႈ လပႏငေသာအခြငအလမး ပမားလာသည အေျခအေန သည ဤရနပေငြအစအစဥ၏ သငေလာေသာအကးသက ေရာကမႈအျဖစမတဖကအဖြ႕အစညးမားကေဖာျပၾကသည။ ဥပမာ - စစကငးတငးေဒသႀကး၊ ကေလးၿမ႕ ျမ႕မရစခနးႏင ပမထေတြ႕ဆကဆျခငး၏ ရလဒအေနျဖင GBV ကစၥမား အား ကငတြယေျဖရငးရန အမးသမးရမယမားက တာဝန ေပးအပ ခရျခငးအထ ျဖစလာသည။ ကခငျပညနယတြင ဝငေငြရသးႏစကပးေရးလပငနးမားေၾကာင လမႈေရးႏင ပတဝနးကင ထခကမႈမားအား စနစတကစစစရနႏင တာဝနရသမား တာဝနခမႈ ရေစရနအတြက မတဖကအဖြ႕ အစညးတစခက ျပညနယအဆငဌာနမားႏင အျခားအရပ ဘက အဖြ႕အစညးမားႏင ထထေရာကေရာကထေတြ႕ ေဆာင႐ြကႏငခသည။ ပဋပကၡလြနကာလျပနလညထ ေထာငေရး လပငနးမားတြငကား၊မတနးတေရး ပမရလာ ေအာင ေဆာင႐ြကရန အေရးႀကးသည။

• မတဖကအဖြ႕အစညးမားအားလး ၎တ႔၏လမႈအသငး အဝငးအတြငး GBV ကစၥရပမား ကငတြယေျဖရငးရာတြင (မလက စမထားျခငး မရေသာလညး) ေရ႕တနးမေဆာင ရြကသမား ျဖစလာသည ။ ပဋပကၡႏငဆကစပေသာ ကား၊မအျချပအၾကမးဖကမႈကစၥမားႏင အၾကမးဖကမႈျဖစေစ သည အျခား အေၾကာငးအရာမား (သာဓကအားျဖင၊ လကနကးျခငး၊ မးယစေဆးဝါးကနကးျခငး၊ လမႈစႏႈနးမား) အား ကငတြယေျဖရငးျခငးသည မတဖကအဖြ႕အစညး အမားစအတြက ပငမလပငနးတာဝန ျဖစလာသည။ မတဖကအဖြ႕အစညးအမားစမာကား၊မအျချပ အၾကမး ဖကမႈကစၥမားအား ကငတြယေျဖရငးေနသညမာ ယခငက ပငျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင ေဒသႏငကကညၿပး ႏငငေရးအရ လညး အကြကက ေသာ ခဥးကပမႈမားက ေဖာေဆာငရန အတြက ကား၊မေရးရာ အခနးက႑မား၊ လမႈစႏႈနးမားႏင ပဋပကၡဆကစပ ကား၊မအေျချပအၾကမးဖကမႈ၏ ႏငငေရး အကးအျမတ အခငးအကငးဆငရာ အသပညာတ႔က အသးျပရန အသငျဖစသည။ သ႔ေသာလညး GPS ရနပေငြ အစအစဥက လအမား၏ တ႔ျပနမႈ၊ ဓေလထးတမးမားႏင

ဘာသာေရးေခါငးေဆာငမားက ေလလာသးသပႏငေသာ စြမးရညက ျမႇငတင ေပးခသည။ ႐းလညပတမႈရနပေငြ ေၾကာငရရေသာ လပသာကငသာအေျခအေနေၾကာင မတဖကအဖြ႕အစညးမားအေနျဖင ကား၊မအေျချပအၾကမး ဖကမႈမားႏငပတသက၍ ဆနးသစၿပး အေျခအေနေပၚ မတညေသာ တ႔ျပနေဆာငရြကမႈတ႔ အေပၚ ပ၍အာ႐စက ႏငေၾကာငး ေျပာဆ ၾကသည။ ႐းခနးရျခငးက အၾကမးဖက ခရသမားအား လၿခေသာေနရာသ႔ လႊေျပာငးေပးေနစဥ ကာလတြင ယာယခလရနလညးေကာငး၊ ႏစသမေဆြးမႈ ေပးရနလညးေကာငး၊ ဥပေဒအကအည ရယရနလညး ေကာငး၊ လႊေျပာငးေပးရန လမးေၾကာငးႏငပတသကသည သတငးရယရနလညးေကာငး၊ အမႈကစၥမားလကခရန လညေကာငး မားစြာအေထာကအကျပေၾကာငး အစရင ခၾကပါသည။ ၎က GBV ၏ ကယျပန႕ပက အမားျပည သ လကခသရ လာေစသည။ အေရးပါေသာ ေအာငျမငမႈ တစရပ ျဖစသည။ အထငကရအေနျဖင အခ႕မတဖက အဖြ႕အစညးမားက GBV ကစၥကငတြယ ေျဖရငးျခငးသည အာ႐စကမႈပခရသျဖင ၎တ႔၏ GBV ကစၥ တ႔ျပနေဆာင ႐ြကမႈမားက ပမကယျပန႔ေသာ GPS ကာကြယေရးအစ အစဥတြင ပမစနစတက ထညသြငးေရးဆြထားရန အေရး ႀကးေၾကာငးႏင အမးသမးမားႏင ဤကစၥအား ကငတြယ ေဆာင႐ြကေနေသာ မတဖကအဖြ႕အစညးမား ႀကေတြ႕ ရေသာ အႏရာယကေရာကႏငမႈမားႏငမလၿခမႈတ႔က ေဖာျပၾကသည။

• အရပဘကအဖြ႕အစညးမား၊ လမႈအသငးအဝငးႏင ႏငငအ ဆင ဆးျဖတခကခမတသမားၾကားတြင ျမငသာထငသာ ရမႈ၊ လကခမႈႏငတနးညႇႏငအားျမႇငမားလာျခငး - ႐းခနးႏင ဆငးဘတရျခငးသည မတဖကအဖြ႕အစညးမား၏ ပရပ ေကာငးမြနေစကာ အျခားအရပဘကအဖြ႕အစညးမားႏင ပမ ကယျပန႔ေသာ အသငးအဝငးတြင ဂဏရေစသည။ ၎တ႔၏ ေစစပညႇႏႈငးေျပာဆေဆြးေႏြးႏငစြမးက ျမႇငမား ေစၿပး ရပရြာဖြ႔ၿဖးတးတကေရးႏင ၿငမးခမးေရးတည ေဆာကျခငး ျဖစစဥမားတြင တကၾကြစြာပါဝငခြင ရလာ သည။ ျမနမာလမႈစႏႈနးမားထတြင အမးသမးအဖြ႕မားႏင အမးသမးအခြငအေရး အတြကလႈ႔ေဆာမႈမားမာ အခမ အလပျဖစၿပး ေစတနာဝနထမးအလပျဖစသငသညဟ ယဆမႈရသည။ မတဖကအဖြ႕တစဖြ႕က “လေတြက အမးသမးအဖြ႕ေတြရ႕အလပဆရင တစျခားအမးသမးေတြ အတြက ပရဟတလပေပးတာလ႔ပျမငတယ။ ဒလအလပ မးက လ႕အဖြ႕အစညးတြငးမာ အမးသမးေတြရ႕အခနး က႑န႔ အမားႀကး ဆကစပမႈရတယ။ ေယဘယအားျဖင ျမငၾကတာက ပရဟတအလပဆတာ ေငြရဖ႔ မဟတဘး။ ဒါက လ႕အဖြ႕အစညးက ေစာငေရာကေနတာ၊ ေပးဆပ ေနတာ ျဖစေပမယ ဒါကအမးသမးေတြရ႕ ေမြးရာပါတာဝန လ ျဖစေနတယ” ဟေျပာသည။

24 ေလလာမႈအႏစခပစာတမး ကား/မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး

• လမႈစႏႈနးေျပာငးလမႈ မား အဆငအဆငတြင ျဖစေပၚ လကသည။ အခ႕မတဖကအဖြ႕အစညးမားက ကား၊မ အခနးက႑မားႏင ဆကႏြယမႈမားက ေဆြးေႏြးရန လမႈ စႏႈနး ဆးျဖတသတမတသညသမား (အထးသျဖင ဗဒၶ ဘာသာဘနးေတာႀကးမားႏင ခရစယာန ဘနးေတာႀကး မား)ႏင အလပလပၾကသည။ အခ႕မတဖကအဖြ႕အစညး မား၏ အဆအရ ၎တ႔၏ အေျခအေနႏငရပတညခက အား ျမႇငတငၿပး ဤရနပေငြအစအစဥကေပးေသာ အကာ အကြယကယကာ လမား (အထးသျဖငအမးသမးမား) က ဘာသာေရးေခါငးေဆာငမားအား ေမးခြနးထတခြငေပးေလ မရေသာ အခငးအကငး (အဆငဆင ျဖတသနးရျခငးႏင ဘာသာေရး ထးတမးမား၏ အားကယကာ) တြင ထသ႔ လပေဆာငရနေနရာႏင အလအေလာက အကာအကြယ ရရေစသည။ ဘာသာေရးေခါငးေဆာငမားႏငျပညသမား က ၎တ႔၏လမႈအသငးအဝနးတြင GPS ရနပေငြအစအစဥ ၏ မတဖကအဖြ႕အစညးမားဝငေရာက ထေတြ႕ေဆာငရြက ျခငးေၾကာင မဟတလင မညသညအခါမ ေဆြးေႏြးျဖစမည အေၾကာငးအရာမား မဟတေသာ အျငငးပြားဖြယလမႈစႏႈနး မားႏင၎တ႔တာဝနယထားေသာတာဝနမားႏငပတသက ၿပးပြငလငးစြာေဆြးေႏြးလာၾကေၾကာငးမတခကျပၾကသည။ ဤအခကသည ဆကလကထေတြ႕ ေဆြးေႏြးမႈ၏ အေျခခ အခကျဖစသည။ ဝနထမးလစာပါအကးဝငေသာ ႐းလည ပတမႈစရတ ေထာကပေပးျခငးေၾကာင အမေထာငစအဆင တြင ကား၊မေရးရာတကၾကြလႈပရားသမား၏ မသားစတြငး ကား၊မေရးရာ ဆကဆေရးႏင ဆးျဖတခကခမတေရး အေျခေနမား ေျပာငးလလာသညက ေတြ႕ရ ရသညဟ ဆသည။

• မတဖကအဖြ႕အစညးမား၏ ျမငသာထငသာရမႈႏင အဆင အတနး ျမငမားလာမႈသည လမႈအသငးအဝငးဆကဆေရး က ပသြငးရာတြငလညးေကာငး၊ ကား၊မအေရးအရာကစၥ မားအေပၚအသအျမင ျမႇငတငရာတြငလညးေကာငးအကး သကေရာကမႈ ရသည။ ျပညသမား၏ အဆအရ ၎တ႔ ပတဝနးကငတြင ကား၊မတနးတညမေရး အဖြ႕အစညး တညေထာငျခငးသည ကား၊မအေျချပ အၾကမးဖကမႈ အေၾကာငး သရမႈႏင ကးလြနမႈအား တငၾကားပါက ကး လြနသကပ၍ အၾကမးဖက လာမညဆသည ယဆခကမား အေပၚအကးသကေရာကမႈရေစသညဟဆသည။ ပတဝနး ကငအသငးအဝငး၏အဆအရ အမတြငးအၾကမးဖကမႈႏင အမေထာငဖက အၾကမးဖကမႈ ျဖစစဥမားတြင အၾကမးဖက မႈကးလြနသသည တငၾကားခရမည ျဖစေၾကာငးကလညး ရငးလငးေသခာစြာ ေဖာျပရနလေၾကာငးေျပာသည။ ၎တ႔ ၏အျမငတြင အမးသမးအဖြ႕အစညး တညရ႐မပငလင ကးလြနသမားမ အၾကမးဖကမႈမား ထပမလပေဆာငလာ ျခငးမရေအာင တားဆးႏငသညဟ ဆသည။

GPS ရနပေငြအစအစဥ၏ ဆေလာမႈ

ေဒသႏငအညေရးဆြထားေသာအစအစဥမားႏင မတဖကအဖြ႕ အစညးမားက ကား၊မေရးရာကစၥရပမားရ ျပနာေျဖရငးႏငေရး အတြက GPS ရနပေငြအစအစဥ၏ ပပးႏငစြမးရညသည ဘက သးဘကခဥးကပမႈနညးေၾကာင ျဖစေပသည။ မတဖကအဖြ႕ အစညးမားအား ၎တ႔ကယပင အစအစဥမားေရးဆြခြငျပျခငး အားျဖင GPS ရနပေငြအစအစဥသည ေရခေျမခႏင အကကည ဆးျဖစေအာငလပေဆာငလကရသည။ ထ႔အျပင ဤအစအစဥ အေနျဖင အေတြ႕အႀက၊ လပငနးနယပယႏငပတသကၿပး ကြျပားေသာ မတဖက အဖြ႕အစညးမားႏင လကတြေဆာငရြက ေနျခငးေၾကာင စြမးေဆာငရညႏင အားသာခကအမးမး အေပၚလကေလာညေထြျဖစေအာင လပေဆာငလကရသည။

မတဖကအဖြ႕အစညးအမားစမာ ႏငငေရးဆငရာကြမးကငမႈ ရၾကၿပး ကား၊မဆငရာႏငအျခားေသာ မညမမႈမား၏ ႐ႈပေထြး သညသေဘာတရားမားက ေကာငးစြာသရနားလညၾကသည။ ထ႔အျပင ႏငငေတာ အဆငႏင ေဒသအဆငရ အမနျဖစေပၚ ေနေသာ ပါဝါအၾကားဆကႏြယမႈမားအေပၚအကးသကေရာက မႈရသညတရားဝငသ႔မဟတအလြတသေဘာအငစတးကးရငး မားႏငလညးေကာငး၊ ဓေလထးတမးဆငရာ အငစတကးရငး မားႏင စညးမဥးမားႏငလညးေကာငး မဟာဗဟာကက ခတဆကေဆာင႐ြက ႏငသည။ ထကသ႔ေသာ မတဖက အဖြ႕အစညးမားအတြက မတညေသာ GPS အစအစဥမားႏင အမးသမးစြမးေဆာငရညဆငရာ အေၾကာငးအရာမားအား ဆကလကလပေဆာငႏငရန ဤရနပေငြ အစအစဥက ပမ ေကာငးမြနေသာ အေျခအေနမားက ဖနတးေပးသည။ ကား၊မ ေရးရာ တကၾကြလႈပရားမႈ လပငနးေအာငျမငသည အျခား ေနရာမားတြငကသ႔ပင ႏငငေရးႏငအရပဘကေဘာင အကန႔ အသတျဖင ရေနသညအေျခအေနႏင ကား၊မခြျခားဆကဆမႈ ကယကယျပန႔ျပန႔ရေနသညအေျခအေနမားတြင ပမကယျပန႔ ေသာ အခငးအကငးအား ထညသြငးစဥးစားကာ လႊမးမးႏငမႈ ရေစမည နညးဗဟာမားက အသးျပလကရသည။ သာဓက အားျဖင အခးကပါဝငျခငး၏ ေကာငးကးမားႏင ပတသကၿပး အျခားအရပဘကအဖြ႕အစညးမားရ အမးသား လပေဖာ ကငဖကမားအား ယၾကညလကခလာေစရန အသးျပသည အျငငးပြားဖြယ ကစၥမားကပငလင ၎တ႔၏ မဟာဗဟာ ေျမာက စတဝငစားမႈ အေၾကာငးအရာမားအျဖစ အသးျပၾက သည။ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕မားကမ အခးကစနစ ထညသြငးအသးျပျခငးႏင ကား၊မဆငရာသတရျခငးသည ႏငငေရးအရပါးနပၿပး ၎တ႔႔၏ႏငငေရးကပမခငမာေစေၾကာငး ယၾကညလကခလာေစရန ေျပာဆရသည။ မတညေသာ ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးဖကမား အတြက မတညေသာခဥးကပနညး မားကအသးျပရသည။ဥပမာအားျဖငအမးသမးကယစားလယ ေလာငးမား ( သ႔မဟတ ကား၊မေရးရာ တကၾကြလႈပရားသမား ႏင မဟာမတ ျဖစႏငမည ကယစားလယ ေလာငးမား) အား ေထာကခအားေပးရန ၾသဇာေျငာငးေသာ ရြာဦးဘနးေတာႀကး အား တကတြနးေလာကထားျခငးမး ျဖစသည။

ေလလာမႈအႏစခပစာတမး ကား/မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး 25

ဖြ႕စညးခါစ သ႔မဟတ အေတြ႕အႀကနညးပါးေသးေသာ မတ ဖက အဖြ႕အစညးမားသည အာဏာမေခ၊ SWOT ႏင PEST ဆနးစစမႈမားအျပင တကတြနးႏးေဆာနညး အလပ႐ ေဆြး ေႏြးပြအစရေသာ GPS ၏ မဟာဗဟာေျမာက စမခကေရးဆြ ေရးလပငနးမ ေကာငးကးမားစြာရရကာ မမတ႔တြငရေသာ စြမးေဆာငရညႏင အသပညာက အေကာငးဆး အသးခလက ပမမဟာဗဟာကၿပး မမတ႔ကယတင၏ အေျခအေနကလညး ထညသြငးစဥးစားထားသညစမခကေရးဆြႏငျခငးႏငအစအစဥ ခမတႏငျခငးမး ျဖစလာသည။ ဤလပငနးမားေဆာင႐ြကရငး ေကးရြာရ ဘနးေတာႀကးမားႏင ခရစယာနအသငးေတာမ သငးအပဆရာႀကးမားႏငဆကသြယခတဆကေရးမာ အေရး ပါေၾကာငးထငရားစြာသရလာရသည။ မတဖကအဖြ႕အစညးဝင တစဦး၏ အဆအရ “ သငယမႈအခမး အနားမား၏ စြမးရညျမႇင တငေရးလပေဆာငမႈမားႏင GPSမဟာဗဟာဖြ႔ၿဖးေရးသငခနး စာမား၏ ရလဒအေနျဖင မမတ႔တြင ရထားၿပးေသာပါဝါရငးျမစ ႏငခတဆကမႈမားက မဟာဗဟာကစြာ မညသ႔အေကာငးဆး အသးခမညက သရလာသည” ဟ မတခကျပသည။ ဤတြင ၎တ႔သည အထးသျဖင ႏငငေရးအရပါးနပစြာမညသ႔လပေဆာင ရမညဆသညကစဥးစားျခငးလညး ပါဝငသည။ ဥပမာအားျဖင ၎တ႔သညမတညေသာကား၊မေရးရာႏငၿငမးခမးေရး တည ေဆာကေရးလပငနးမားတြငစညး႐းလႈ႔ေဆာေရးႏင ႏငငေရး လႈပ ရားမႈေျပာငးလေရး၌ပါဝငရန အေျခခလအပခကမားႏငဝနေဆာင မႈေပးရာတြင မမတ႔၏လပအားကရည႐ြယခကရရ အသးျပႏင ျခငး ျဖစသည။ ၎တ႔သည ေအာကေျခအဆငညႇႏႈငးေဆြးေႏြး ျခငးႏင ပးေပါငးလပေဆာငျခငးတ႔တြငလညး ပါဝငႏငသည။

ထ႔ေၾကာင အခ႕မတဖကအဖြ႕အစညးမားသည ႏငငေရးအရ အဆငျမႇငေသာနညးလမးမားျဖင လပငနးမားေဆာင႐ြက ေန ၾကၿပျဖစသည။ ယငးသ႔ လပေဆာငႏငျခငးမာ GPS ရနပေငြ အစအစဥ၏ အေထာကအပက ဖနတးေပးေသာ လပသာ ကငသာအေျခအေနမားေၾကာင ျဖစသည။ အျခားမတဖက အဖြ႕အစညးမားမာမ အဆပါရနပေငြအစအစဥကေထာကပ ေပးေသာ စြမးေဆာငရညႏင နညးပညာဆငရာ အသပညာ မားမ တက႐ကအကးခစားၾကသည။ အဓကကေသာ အခက မာ GPS ရနပေငြ အစအစဥက အဆပါမတညေသာစြမးေဆာင

ရညမားကလကေလာညေထြျဖစေအာငလပေဆာငေပးျခငး ျဖင ၎၏လပငနးအား ေရခေျမခႏင ပမ ကကညမႈရေအာင ေဆာငရြကျခငးျဖစသည။

အထငကရအားျဖင GPS ရနပေငြအစအစဥ၏လပငနးဆေလာ မႈက ေရခေျမခႏင မညမလကေလာ ညေထြ လပေဆာငႏင သနညး ဆသညအခကႏင တငးတာသည။ ဤကစၥႏင ပတသကၿပး မတဖက အဖြ႕အစညးမားႏင ထေတြ႕ေဆာင႐ြက ရာတြင ေအာကပါလကေလာညေထြရမႈႏင ျပလြယျပငလြယ ရမႈတ႔က မတသားထားသငသည။

• ဤရနပေငြအစအစဥက အဆျပလႊာမားႏငအစရငခစာ မားကျမနမာဘာသာျဖငတငျပခြငျပထားသည။ ထ႔ေၾကာင မတဖကအဖြ႕အစညးမားသည ၎တ႔အတြက အဆငေျပ သည ဘာသာစကားက အသးျပႏငေသာေၾကာင ၎တ႔ ကယတင ရငးရငးလငးလငး ေဖာျပႏငၿပး အဂၤလပဘာသာ သ႔ ဘာသာျပနကနကစရတက ေလာခႏငသည။

• GPS ရနပေငြအစအစဥ မစတငမတြင အငတာနကရရ ရနခကခသည ေဒသအဆင အရပဘက အဖြ႕အစညး မားထ ေရာကရႏငရန ရည႐ြယခကျဖင GPS ရနပေငြ အစအစဥအဖြ႕သည ျပညနယ ႏငတငးေဒသႀကးမားသ႔ သြားေရာကကာ ဤရနပေငြအစအစဥ ျဖစေပၚလာပႏင အထးျပ လပေဆာငမညက႑မားက အရပဘကအဖြ႕ အစညးမားထ သြားေရာကမတဆက ေပးခသည။

• မတဖကအဖြ႕အစညးမား ေျပာၾကားသညမာ GPS ရနပ ေငြအစအစဥသည အမးသမး အဖြ႕အစညးမား၏ အေျခ အေနမား၊ အဖြ႕အစညးဖြ႔ၿဖးတးတကေရးႏင GPS ဘာသာ ရပကစၥရပ မားက ေကာငးစြာသရၿပး ကြမးကငမႈလညး ရသည အဖြ႕အစညးဖြ႔ၿဖးတးတကေရးႏင GPS နညးပညာ ပငးဆငရာ အလညကအႀကေပးပဂၢလမား ေရြးခယရာ တြင ကြမးကငသညဟဆ သည။ ထ႕ေၾကာင ဤရနပေငြ အစအစဥသည မတဖကအဖြ႕အစညးမား၏ ေဒသတြငး လအပခကမားႏင ကကညရျခငး ျဖစေပသည။

မမတ႔အား မမတ႔ျပညနယမ ႏငငေရးပါတတစခ၏ ကယစားလယအျဖစ ျပညေထာငစၿငမးခမးေရးညလာခသ႔ တကေရာကရန ဖတၾကားခရသည အေျခအေနတြင ၎တ႔ ( အျခားမတဖကအဖြ႕အစညး) တြင ျပညနယႏစခ၌ပမ ကယျပန႔ေသာ ေအာကေျခလထအဖြ႕ဝငမား ရေနသည။ ထ႔အျပင ၎တ႔၏ ျပညသလထ၏ လအပခကမားက ျပညေထာငစၿငမးခမးေရးညလာခတြင တငသြငးႏငမညဟ ေမာလင ၿပး၎တ႔ ( အျခားမတဖကအဖြ႕အစညး) ေဒသရ အေျခအေနမားအား မမတ႔က ေဝမေပးရန ဖတေခၚခပါ သည။ မမတ႔အေနျဖင ေကာငးစြာေဆာငရြကခပါသည။ အကယ၍ မမတ႔သည GPS ရနပေငြအစအစဥ ၏ မတဖကအဖြ႕အစညးတစရပ မဟတခပါက မဟာဗဟာ ေရးဆြရနႏင မမတ႔၏ အစအစဥအား တးခ႕ႏငေရး သတငးအခကအလက မေဝေရးဆသညမာ အလြနခကခေနေပလမမညျဖစသည။” ကယားႏင ကရငျပညနယမ မတဖကအဖြ႕အစညးမားႏင ဦးတညအပစေဆြးေႏြးျခငးမ ေကာကႏတခက။

“

2 6 ေလလာမႈအႏစခပစာတမး ကား/မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး

၄.၂ ။ GPS ရနပေငြအစအစဥ၏ ဘကသးဘကပပးမႈနညးလမး၏ ထေရာကမႈ

GPS ရနပေငြအစအစဥအား ထေရာကမႈရေစသညအရာမာ ၎၏ဘကသးဘကခဥးကပမႈ နညးလမး (႐းလညပတမႈရနပေငြေထာကပျခငး၊ အဖြ႕အစညးဖြ႔ၿဖးတးတကေအာင ေဆာင႐ြကျခငးႏင မဟာဗဟာဖြ႔ၿဖးေရး) ၏ စေပါငးအကးသကေရာကမႈ ျဖစေပသည။

႐းလညပတမႈရနပေငြေထာကပျခငး

ဤရနပေငြအစအစဥ၏ ထးျခားေသာအခကမာ ႏငငအဆင ကြနယကမား၊ မဟာဗဟာ လပငနးမားႏင အလမးကြာသည အတြကရနပေငြရရရန အခကအခမားစြာရသည ေဒသအဆင အဖြ႕အစညးမားအား ေထာကပေပးျခငးျဖစသည။ မားေသာ အားျဖင ႐းလညပတမႈရနပေငြေထာကပျခငးသည ၎တ႔ကင တြယေျဖရငးေနေသာ အေရးအရာမားက မဟာဗဟာကစြာ လပေဆာငႏငရနအတြက ၎တ႔၏ စြမးေဆာငရညက ျမႇငတငေပးျခငး အျဖစ ေဖာညႊနးႏငသည။ မတဖက အဖြ႕ အစညးအားလးသည ႐းလညပတမႈရနပေငြ ပထမဆးရရေသာ အဖြ႕အစညးမားျဖစၾကသည။ လစာအျပင အျခားအေထာက အပမား ျဖစေသာ ႐းခနးငားရမးခ၊ ျပလြယျပငလြယေသာ ခရးစရတ၊ ႐းသးပစၥညးမားႏင ဆကသြယခတဆကေရးစရတ သည လတစဦးခငး အတြကေသာလညးေကာငး၊ အစအဖြ႕ အတြက ေသာလညးေကာငး ဆကလကၿပးတကၾကြလႈပရားမႈ လပငနးမား ေဆာင႐ြကႏငရနမားစြာ အေထာကအက ျဖစေစ သည။ အထးသျဖင ကေလးသငယ ျပစေစာငေရာကစရတ ပပးမႈေၾကာင မခငမားအေနျဖင လမႈလႈ႔ေဆာေရးလပငနးမား တြင ပါဝငလာႏငသည။ GPS ရနပေငြအစအစဥမ မတဖက အဖြ႕စညးအမားစက မဆငးမတြ ခရးစရတေထာကပေပးမႈ ေၾကာင မားစြာအကးေကးဇး ရရၾကသည။ ထ႔ေၾကာငပင ၎တ႔ သည ျပညေထာငစ ၿငမးခမးေရးညလာခ၊ အျခား အစညးအေဝးမားႏငကြနယက လပငနးမားတြင အခနတ အတြငး တကေရာကႏငၿပး လႊမးမးမႈမားလညး လပေဆာငႏင ၾကျခငး ျဖစေပသည။ ၃၅

ကား/မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏင မဟာဗဟာေရးဆြျခငး

မဟာဗဟာေရးဆြမႈသည မတဖကအဖြ႕အစညးမား၏ စြမး ေဆာငရညအေပၚ တနဖးမားက နညးလမးႏစသြယျဖင ေပါငးထညေပးသည။ ပထမဦးစြာ GPS မတဖကအဖြ႕အစညး

မားသည ၎တ႔ အဖြ႕အစညးမား၏ ရည႐ြယခကႏင ဗဟာ ေျမာက ဦးတညခကတ႔အား ျပနလညဆနးစစသးသပရန အခနႏင အရငးအျမစမားက အသးျပလာႏငသည။ ဤအစအစဥမတငမ မတညေသာ လပရားေဆာင႐ြကမႈမား တြင ပါဝငျခငးသည ယာယသေဘာျဖစၿပး ေရရညအျမင၊ ဦးစားေပးမႈသးသပျခငး သ႔မဟတ အေျပာငးအလအတြက ရငးလငးေသာသအရ မရခပါ။ ဒတယအခကမာ မဟာဗဟာ ေရးဆြျခငးသည ၎တ႔၏ ပနးတင၊ စြမးေဆာငရညတ႔ႏငအည ရည႐ြယခကမားႏင ဦးစားေပးလပငနးမား ေရြးခယ ရာတြင ထေရာကစြာ အာ႐စကႏငရန အေထာကအက ျဖစေစသည။ မဟာဗဟာစမခကမားသည အလားအလာရေသာ အျခား အလရငမားႏင ေတြ႔ဆရာတြင အေျခခေဆြးေႏြးခကမား ျဖစလာသည။ ထ႔အျပင မတဖကအဖြ႕အစညးအမားစက အဆပါစမခကသည ၎တ႔အတြက ရနပေငြရာေဖြရာတြင အေထာကအကျပေစသညဟ ဆၾကသည။ မတဖကအဖြ႕ ၁၅ ဖြ႕က ရနပေငြရရႏငမည ရငးျမစမားက ရာေဖြရန ၎တ႔၏ GPS မဟာဗဟာက အသးျပေနၿပ ျဖစသည။

မတဖကအဖြ႕အစညးတစဝကေကာေကာသည ၎တ႔၏ လပငနးႏငေမာမနးခကကသရေစရနႏင အဆပါ စမခက တြငပါဝငေသာ အစပအပငးမားအေပၚျဖညစြပႏငရနသ႔မဟတ ကန႔ကြကႏငရနအလ႔ငာ၎တ႔၏ GPS မဟာဗဟာစမခက အား သကဆငရာလမႈအသငးအဝငးထ မေဝခၾကသည။ ရည႐ြယခကမာ သကဆငရာလမႈအသငးအဝငးအတြငးတြင အသအမတျပမႈရရရနႏင ျမငသာမႈရေစရန၊ မတဖကအဖြ႕ အစညးမား၏ မဟာဗဟာ ဦးတညခကတြင ရပ႐ြာလထပါဝင လာေစရနႏင ပြငလငး ျမငသာမႈရရနတ႔ ျဖစသည။

အဖြ႕အစညးဖြ႔ၿဖးတးတကမႈ

ဤရနပေငြအစအစဥမ အဖြ႕အစညးဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအတြက အေထာကအပမေပးမကာလကအဖြ႕အစညးမားသည လပငနး ႏငတာဝနဝတရားမား ရငးလငးမႈမရဘ အဆငေျပသလ (တစ ခါတရ မသားစအေျချပပစျဖင)လညပတေဆာင ႐ြကခၾက သည။ ယခအဖြ႕အစညးဖြ႔ၿဖးတးတကေရး အေထာကအပ သည အခနးက႑မား၊ တာဝနမားႏငတာဝနခမႈ ယႏရားမား အား သတမတပငးျခား ေပးသည လသားအရငးအျမစႏင စမအပခပမႈ မဝါဒအျပင လပထးလပနညးမား ေရးဆြခမတ ရာတြင အေထာကအကျပသညဟ ဆၾကသည။ ထ႔အျပင ဤအေထာကအပသည အထးသျဖင ျမနမာျပညရ အရပဘက အဖြ႕အစညးမားတြင စြကပေနေသာ လပပငခြငအာဏာအဆင ဆငကငသးမႈစနစအား တြနးလနရာတြငလညး အေထာကအ ကျပေၾကာငး ေတြ႕ရရသည။

၃၅ အလငအျမနေငြေၾကးပပးေပးျခငး၏ အေရးပါမႈသည အမးသမးအဖြ႕အစညးမားအေနျဖင ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရးျဖစစဥမားတြင လကလမးမမႏငမႈအား ေလာခေပးသည အေရးႀကးေသာက႑တစရပ ျဖစသည။ ကလသမဂၢအမးသမးမားအဖြ႕၊ ၂၀၁၈။ ၿငမးခမးေရးေဆြးေႏြးမႈႏငၿငမးခမးေရးသေဘာတညခကမား အေကာငအထညေဖာေဆာငရာတြင အမးသမးမား အဓပၸါယျပညဝစြာ ပါဝငေရး ဆငရာ ပညာရငအဖြ႕အစညးအေဝး၊ နယးေယာက - ကလသမဂၢအမးသမးမားအဖြ႕။

ေလလာမႈအႏစခပစာတမး ကား/မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး 27

မတဖကအဖြ႕အစညးမား၏ ေငြေၾကးဆငရာ အဖြ႕အစညး စြမးေဆာငရည တးတကလာေစေရးအတြက ေငြေၾကးစမခန႔ခြ မႈစနစက ပပးေပးျခငးသည လအပခကတစရပအျဖစ ေတြ႕ရ ရသည။ ေငြေၾကးဆငရာ စြမးေဆာငရညႏင စမခန႔ခြမႈစြမးရည ရျခငးသည အျခားေသာ ရနပေငြအေထာကအပရရႏငမႈ အခြင အလမးက တးပြားေစသည။ ဤရနပေငြအစအစဥတြင ဘ႑ာ ေရးအစရငခစာတငသညစနစသည ခကခၿပးတာဝနႀကးသည

ႏငအမ မတဖကအဖြ႕အစညးမားအေနျဖင လပငနးအေျချပ ရနပေငြ အသးျပျခငးႏငမတဘ ႐းလညပတမႈရနပေငြႏငပမနေငြေၾကးလညပတမႈတ႔က မညသ႔အစရငခတငျပ ရမညက ေလလာသငယ ခရေၾကာငး ေတြ႕ရရသည။ ဤအခကသည လပငနးအေျချပ ရနပေငြပမာဏ အနညးငယသာ စမကင တြယရေသာ မတဖကအဖြ႕အစညးငယမားအတြက အထး သျဖင အေရးပါသည။

အရပဘကအဖြ႕အစညးအေနျဖင ဆကသြားမညဆလင ဘ႑ာေရးအစရငခမႈအပငးအား မျဖစမေန ေကာငးမြနေအာင ႀကးစားရမည။ ဤလအပခကမာ မညသညအခါမ ပကျပယသြားမညမဟတပါ [……] အလရငအားလးက ဤအခကက တာဝနခမႈတစရပအေနျဖင လအပေနမည ျဖစသည။ ယခဆလင မမတ႔အေနျဖင GPS ရနပေငြအစအစဥ၏ အေတြ႕အႀကမ သငယရရၿပ

ေငြေၾကးအရာရမားႏင ဦးတည အပစ ေဆြးေႏြးျခငးမ ေကာကႏတခက။ ”

“

28 ေလလာမႈအႏစခပစာတမး ကား/မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး

GPS ရနပေငြအစအစဥသည ျမနမာႏငငရ ျပညနယႏငတငး ေဒသႀကးအဆငရအမးသမးမားႏင ကား၊မ တနးတညမမႈ အတြက လပေဆာငသည အဖြ႕အစညးမားအတြက ထေရာက မႈရေသာ အေထာကအပျဖစေၾကာငးခငမာေသာသာဓကတစခ ျဖစသည။ ဤပပးမႈသည အမးသမးအဖြ႕အစညးမားအား ႏငင ေရးႏငလမႈေရး ရလဒမားက (ဤတြင ႐ႈပေထြးၿပးခန႔မနးရခက ေသာ ျပျပငေျပာငးလေရးကာလ အတြငးတြင) ဆြေခၚ ေမာငး ႏငႏငေသာ ျပျပငေျပာငးလေရးစြမးေဆာငသမားျဖစလာေစ ရန အတြက ၎တ႔၏ စညး႐းလႈ႔ေဆာႏငစြမးႏင မဟာဗဟာ ေျမာက စြမးေဆာငရညမားက ျမႇငတငေပးသည ကနကစရတ နညးၿပး အကးရလဒမားသည ခဥးကပနညးတစရပျဖစသည။

၅.၁။ GPS ရနပေငြအစအစဥ၏ ေနာကတစဆင ရနပေငြေထာကပမႈအတြက အႀကျပ တကတြနး ခကမား • GPS ရနပေငြအစအစဥတြင ဆကလကရငးႏးျမႇပႏရန။

ဤေလလာမႈအႏစခပစာတမး၏ ေတြ႕ရခကမားအရ (PSF ၏ လပငနးအဆင ၃ ေပါငးစညးလကေစကာမ) ယခငမတဖကအဖြ႕အစညးအေရအတြကအတငးသ႔မဟတ ဤရနပေငြအစအစဥ (လ႕အရငးအျမစပမခန႔ထားႏငမႈအေပၚ အေျခခ၍) ႏင ၎၏ ‘ဘကသးဘကနညးလမး’ တ႔အား အရနျမႇငတငၿပး ဆကလကေဆာင႐ြက သြားရန ေထာကခတငျပထားသည။ ကနဦးစမးသပကာလအတြငး ေအာငျမငမႈမားအား ဆကလက အားေကာငးလာေစရန အဖြ႕အစညးမားအတြက ႐းလညပတမႈရနပေငြက သးႏစ ဆကတက ပပးေပးရန အႀကျပ တကတြနးပါသည။၃၆ ဤ အဆျပအခနကာလသည GPS ရနပေငြအစအစဥ၏ မတဖကအဖြ႕အစညးမား၏ မဟာဗဟာကလပငနး လညပတမႈ အစအမအခနကာလႏငအည ျဖစသည။

• ႐းလညပတမႈရနပေငြ ေရရညဆကလကေထာကပေပးရန။ ဤသ႔ေထာကပေပးျခငးသည ၎လပေဆာငေသာလပငနး

မားထကပင ေကာလြန၍ အကးသကေရာကမႈရသည။ ႐းလညပတမႈရနပေငြ သည အဖြ႕အစညး၏ တရားဝငမႈက ျမႇငမားေစသည၊ ဆးျဖတပငခြငရသမားႏငယဥၿပး ေစစပ ညႇႏႈငးေျပာဆေဆြးေႏြးႏငစြမးက ျမႇငတကေစသည၊ စႏႈနး မားက စနေခၚသည၊ အမးသမးမားအား ၎တ႔ ၏ လမႈ အသငးအဝငးမားတြင အေျပာငးအလေဆာငကဥးသမား အျဖစ ျမႇငတငေပးသည၊ ပဋပကၡႏငပတသကၿပး ကား၊မ သဘာဝ အေတြ႕အႀကအား ျမႇငတငေပးသည။ ႐းလည ပတမႈရနပေငြ ေရရည ေထာကပျခငးသည အမးသမးအဖြ႕ အစညးမား ေရ႕ဆကလပရားႏငေရးအလ႔ငာ ေငြေၾကး ပပး ရာတြင အထငကရ အစတအပငးအျဖစ ဆကလက ရေနသငသည။

• အမးသမးႏငကား၊မေရးရာကစၥရပမားအေပၚ ဦးတည ခဥးကပျခငးနညးက GPS ရနပေငြအစအစဥ၏ အဓက လကၡဏာရပအျဖစ ဆကလကထားရရန။ ဤရနပေငြ အစအစဥအား PSF အဖြ႕အစညးႏင ေပါငးစပလကသည အတြက GPS ၏ဦးတညနယပယ ေျပာငးလသြားမညက ခန႕မနးစးရမမႈမား ရေနသည။ ႐းလညပတမႈ ရနပေငြ ေရရညေထာကပမႈက ေသခာေစရန ရနပေငြေထာကပေရး သတမတခကမားအပါအဝင GPS ရနပေငြအစအစဥ၏ ဦးတညခဥးကပမႈနညးလမးအား PSF အေနျဖင အာမခ ေပးရန အလရငမားက ေဆာင႐ြကသငသည။ PSF အေနျဖင ၎၏ လပငနးမား တြင ကား၊မေရးရာ သေဘာ တရားမား ပါဝငေစသညအတြက PSF အဖြ႕အစညးတြငးရ လကရ ကတကဝတမားႏင ကကညမႈရေစရနဟဆကာ GPS ရနပေငြအစအစဥ၏ ႐းလညပတမႈရနပေငြ ေထာကပ ျခငးက မဖကသမးသငပါ။

• ေလလာမႈအေပၚ အေလးထားသညရနပေငြအစအစဥက ပ၍နားလညေစရန။ GPS မတဖက အဖြ႕အစညးမားအား မဟာဗဟာႏင ေျပာငးလမႈသအရဖြ႔ၿဖးေရး အေထာကအပ ေပးျခငးအပါအဝင လကေတြ႔သငယ ေလလာျခငးက ယခ

၅။ အႀကျပတကတြနးခကမား - PSF အတြငး GPS ရနပေငြအစအစဥ၏ အနာဂါတႏင ကား၊မ ေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏင လၿခေရးကစၥရပမားအေပၚ ႏငငတကာ ေထာကပမႈမားအတြကထညသြငး စဥးစားခကမား

ေလလာမႈအႏစခပစာတမး ကား/မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး 2 9

လကရ MEL မဟာဗဟာတြင ထညသြငးေပါငးစညး သင သည။ ဤအစအစဥ၏ ရည႐ြယခကမာ ဤသ႔ေသာ အခငး အကငးမား၌ အမးသမးမား၏ စြမးေဆာငရညျမႇငတငျခငး နညးလမးမားတြငလညးေကာငး၊ေဒသအေပၚအေျခခသည ျပျပငေျပာငးလေရး အစအစဥမားတြငလညးေကာငးရငးႏး ျမႇပႏျခငးအားျဖင အေျပာငးအလက ျဖစေစေသာ ႏငငတကာအဖြ႕အစညးမား၏ ‘လပငနးနညးလမးမား’ အေပၚတြငလညးေကာငး အကးသကေရာကေစမည ျမနမာႏငငျပငပအထ ပမကယျပန႔ေသာ အသပညာတးပြား ေရး ရညရြယခကရသည။

• စြမးေဆာငရညလအပခကမားအား ေျဖရငးေပးမည လသားအရငးအျမစလအပမႈတြငရငးႏးျမႇပႏရန။ ဤရငးႏး ျမႇပႏမႈသည ကနကစရတအလြနနညးပါးၿပး အကးမားစြာ ေပးႏငသည။

• GPS ရနပေငြအစအစဥအား ကမၻာအႏ႔ မတဆကျပသရန။ GPS ရနပေငြအစအစဥသည GPS အစအစဥအား ေဒသအ လကေဆာင႐ြကၿပး လကေလာညေထြရကာႏငငေရးသတ ရေသာ ခဥးကပမႈလပငနးမားတြင ရငးႏးျမႇပႏေသာ ႏငင တကာအေထာကအပ သာဓကတစချဖစသည။ ေဒသအ လက အေတြ႕အႀကမား ကြျပားမႈအေပၚ အေျခခ၍ ဤက သ႔ေသာ အေထာကအပမားေၾကာင ျမႇငတကလာေသာ အမသမးအဖြ႕အစညးမား၏ စြမးေဆာငရညမားက ရရ ႏငရန ဤရနပေငြအစအစဥအေနျဖင မညကသ႔ လညပတ

ေဆာင႐ြကခသညက မတတမးတငႏငရန သေတသန လပငနးတြငလညး ရငးႏးျမႇပႏရန လအပသည။

၅.၂။ ကား/မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး အစအစဥအတြက ထညသြငးစဥးစားခကမား GPS အစအစဥတြင ကား၊မတနးတညမေရးႏငအမးသမးအခြငအေရးမားႏငပတသကၿပး ကာလ ရညၾကာပဋပကၡဒဏသငအခငးအကငးမားတြင ေအာငျမငမႈမားက ရရထနးသမးထားႏငေသာ သကေသအေထာကအထားမားက လစလ႐ႈကာ အမးသမးေရး တကၾကြလႈပရားမႈႏငအမးသမး အဖြ႕အစညးမားအတြက ႏငငတကာေငြေၾကးေထာကပမႈ ေလာနညးလာသညမာ စးရမဖြယ ျဖစပါသည။ GPS အစအစဥ၏ မလအႏစသာရမာ ပဋပကၡျဖစေနစဥအတြငး ကား၊မဆငရာအေတြ႕အႀကမားက ေျဖရငးသည အေျပာငး အလ ျဖစစဥတြင ပါဝငႏငရနႏငလႊမးမးႏငရန အမးသမး မားအား ေထာကပ ကညရန ျဖစသည။ ဤတြင ႏငငေရး၊ လမႈေရးႏင စးပြားေရးဖလယေရးႏင စပလဥးေသာ အၾကမး ဖကမႈမား ေဖာေဆာငရာတြင ပါဝငေဆာင႐ြကျခငးလညး အကးဝငသည။ ထ႔အျပင ကား၊မဆငရာႏင အျခားေသာ အၾကမးဖကမႈမား တားဆးကာကြယရန ကာကြယေရးစနစ မားျမႇငတငျခငးႏငအျခားေသာ လမႈေရး၊ စးပြားေရးႏင စမ အပခပေရး အေျပာငးအလမားအတြက ျပနလညထေထာင ေရးလပငနးမား သြကလကျမနဆနေစေရးႏင အနာဂါတတြင ပဋပကၡမျဖစပြားေစေရးအတြက လမႈေပါငးစညးမႈတညေဆာက ျခငးလညး ပါဝငသည။

PSF က မတဖကအဖြ႕အစညးမားအားလးႏင ရနကနၿမ႕တြင GPS စားပြဝငးေဆြးေႏြးပြတစရပက ၂၀၁၉ ခႏစ၊ ေမလ ၂၃ ရကတြင ကငးပေနစဥ

Phot

o: K

hin

Khin

Mra

30 ေလလာမႈအႏစခပစာတမး ကား/မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး

GPS ႏငအမးသမးမား စြမးအားျမႇငတငျခငးႏင ပတသကၿပး ႏငငတကာပပးမႈအေပၚ GPS ရနပေငြ အစအစဥ၏ ကမၻာလးဆငရာ သကေသအေထာက အထားမားက အတညျပျခငး

• GPS ၏ အမးသမးအဖြ႕အစညးမား ဦးတညခဥးကပနညး သည အမးသမးစြမးအားျမႇငတငေရးႏင ကား၊မတနးတ ညမေရး လႈပရားမႈမားအေပၚ ဦးတညေထာကပသည ရငးႏးျမႇပႏ႔မႈ မရရေသာ သကေသအေထာကအထားႏင ကကညမႈရသည။ ကား၊မတနးတညမမႈႏငအမးသမး မား စြမးအားျမႇငတငေရးက႑တြငရရထားေသာေအာငျမင မႈမားကဆကလကထနးသမး ထားႏငျခငးမာ ေအာကေျခမ အထကသ႔ လႈ႕ေဆာမႈႏင ကား၊မေရးရာတကၾကြလႈပရားသမား၏ စေပါငးေဆာင႐ြကမႈ မားေၾကာင ျဖစသည။

• ႐းလညပတမႈရနပေငြေထာကပျခငး - မတကြျပားေသာ အမးသမးအဖြ႕အစညးမားႏငလႈပရားမႈမားအတြက ႐းလညပတမႈရနပေငြေထာကပျခငးသည စေပါငးအသႏင လြတလပစြာရပတညေဆာင႐ြကႏငမႈ တညေဆာကရာ တြငလညးေကာငး၊ အဖြ႕အစညးမားအေနျဖင အစအမ ခမတျခငးႏင မဟာဗဟာစမခကေရးဆြျခငးမားတြင ရည႐ြယခကရစြာ အာ႐စကႏငေသာေၾကာင လႊမးမးႏငမႈ စြမးရညရလာေစရနလညးေကာငးအေထာကအကျပသည။ ႐းလညပတမႈရနပေငြသည အမးသမး အဖြ႕အစညမား အေနျဖငသးသန႔စမခကလပငနးမားႏငရနပေငြအေပၚတြင သာ မခေနရျခငးက ေလာကေစၿပး ၎တ႔၏စြမးရညက မခမႈကငးေသာ အေျပာငးအလေဖာေဆာငသမားအျဖစ လႈပရားေဆာင႐ြကႏငရနမားစြာအေထာကအကျဖစေစသည။

• အဖြ႕အစညးဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအတြက အမးသမးအဖြ႕ အစညးမား၏ အရငးအျမစမားအား ဦးတညေထာကပျခငး သည လႈ႔ေဆာႏငစြမးရည ျမႇငတကေစၿပး GPS ကစၥရပ မားတြငပါဝငျခငး၊ ကာကြယျခငး၊ ပဋပကၡတားဆးျခငးႏင ျမနမာႏငင၏ အထးစနေခၚခကမားျဖစေသာ ပဋပကၡ ျဖစပြားမႈ၊ ထရလြယမႈႏငအၾကမးဖကမႈအျပင ပမကယျပန႔ ေသာစနစအရမညမမႈမားကျပနလညတ႔ျပနေဆာင႐ြကျခငး က႑မားရ ‘ျပနာ ရာေဖြေဖာထတေရးႏင ျပနာ

ေျဖရငးေရး’ လပငနးမားတြင ဗဟာကစြာ ထေတြ႕ေဆာင ႐ြကႏငရန အေထာကအကျဖစေစသည။

• ျပညနယႏငတငးေဒသႀကးအဆငႏငေအာကေျခအဆငရ အဖြ႕အစညးမားက ဦးစားေပးေထာကပျခငးသည လမႈ အဆငအတနး၊ တငးရငးသားလမး၊ ဘာသာႏင နယေျမ ေဒသခကခမႈအေပၚ အေျခခသညမညမမႈမား ထပမမႀကး ထြားေစဘ ကား၊မဆငရာလပငနးစမခကမား ၿမ႕ေတာက ေကာလြနကာ ေရာကရႏငရနအေထာကအကျဖစေစသည။ ၎သည တစႏငငလးအဆငရ အမးသမးအဖြ႕အစညး မား၊ ေအာကေျခအဆငတကၾကြလႈပရားသမားႏင လႈ႕ေဆာလႈပရားမႈမားၾကားႏငအတြငးရ မညမမႈမား ပမႀကးထြား မလာေစရနလညး ေဆာင႐ြကေပးသည။

• ကား/မဆငရာ ေဒသအသပညာမ သငယျခငးသည ၿငမးခမးေရးတညေဆာကေရးႏင လမႈေပါငးစညးမႈ ရေရး ဆငရာ ႏငငတကာအေထာကအပမားအတြက မားစြာ တနဖးရသည။ GPS ရနပေငြအစအစဥ ၏ လပငနးက ေဖာျပသကသ႔ ေရ႕တနးမအမးသမးမားႏင ကား၊မေရးရာ တကၾကြလႈပရားသမား၏ အသပညာသည မားေသာ အားျဖင ျမငသာထငသာမရေသာ အငအားစဖြ႔မႈမားက ဖြငဟေဖာထတ ရာတြင တနဖးႀကးလသည။ ဤအခကက ေဒသတြငး ပဋပကၡ၏ ႏငငေရးအကးစးပြား အေနအထား မားႏင မညသညအခြငအလမးမားက ကား၊မတနးတ ညမေရးႏငအမးသမးအခြငအေရး သာမက အျခားေသာ ပါဝငေစျခငး၊ ၿငမးခမးေရးတညေဆာကျခငးႏင လမႈေပါငး စညးေရး အစအစဥမားအပါအဝင အေျပာငးအလအတြက ေဆြးေႏြးေရးက အဟန႕အတားျဖစေစသနညးဆသည အခကမားအား သျမငႏငေအာင အေထာကအကျပသည။

• သးျခားစေဆာင႐ြကသညစနစအား ဖကသမးရနလအပ ျခငး။ အလရငမားအေနျဖင ကာကြယျခငး/ ပါဝငျခငး တ႔အား သးျခားစဆကလကလပေဆာငေနျခငးေၾကာင ႀကးမားေသာ စနေခၚမႈအျဖစ ဆကရေနဆျဖစသည။ မတဖကအဖြ႕အစညးမားအား ၎တ႔ကယပင အစအစဥ မားခမတ ေဆာင႐ြကေစသည ဤရနပေငြအစအစဥ၏ အေတြ႕အႀကအရ ျပနာေျဖရငးမႈက သဘာဝမကေသာ အေၾကာငးအရာလက ခြျခားကန႔သတျခငးမး မရေစရန မးေမာငးထးျပလကရသည။

ေလလာမႈအႏစခပစာတမး ကား/မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး 31

WPS/GPS အစအစဥမားအတြက GPS ရနပေငြ အစအစဥ႐ႈေထာငမ ထပဆငသးသပခကမား

• ဘကသးဘကပပးမႈနညးလမးသည အဆငတငး၌ ေဒသ အဆငရ ပါဝငဆကႏြယမႈအား လႊမးမးႏငေရး အတြက အဖြ႕အစညးဆငရာႏငပဂၢလက ဆငရာစြမးေဆာငရညမား ျမႇငမားလာေစရန အေထာကအက ျပသည။ မတဖကအဖြ႕ အစညးမားႏင၎တ႔၏ တစသးပဂၢလအဖြ႕ဝငမားသည လမႈစႏႈနးသတမတ သမား၊ အမးမးေသာ ၿငမးခမးေရး တညေဆာကမႈႏင အျခားေသာ ေျပာငးလမႈျဖစစဥတြင ေဒသတြငး စမအပခပေရးက႑မ ဆးျဖတခကခမတသ မားႏင မသားစအသငးအဝငးမားၾကားတြင အသအမတျပ ခရေသာ ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးသမားျဖစလာၾကသည။

• ဤရနပေငြအစအစဥ၏ လပငနးအေတြ႕အႀကအရ ႐းလည ပတမႈရနပေငြေထာကပျခငးသည ကနကစရတ အလြန သကသာၿပး အကးရလဒေကာငးမား ရရေၾကာငး ေတြ႕ရရ သည။ ဤေျပာငးအလ ျဖစရပမားသည ရလဒအေျချပ လအပမႈႏင ေငြေၾကးလအပမႈတနဖးအေပၚ အလရငမား က တ႔ျပနေဆာင႐ြကရနလအပမႈအတြကတနဖးရလသည။ ထးျခားသညမာ အဖြ႕အစညးတစခစအတြက ေယဘယ ရငးႏးျမႇပႏမႈမာ နညးပါးေသာလညး ဤအဖြ႕အစညး လညပတႏငရန ဝနထမးစရတမာ ျမငမားသည (အဖြ႕တြငး ၾကားကာလ အကျဖတျခငး၏ ေတြ႕ရခကမားႏငအည)။ သ႔ေသာယငးသ႔ ျဖစေနလငကစား GPS ရနပေငြအစအစဥ/PSF အေနျဖင အရငးအျမစလအပမႈမားက ျဖညစြမးေပး ႏငရန ေထာကပျခငးသည ၿငမးခမးေရး တညေဆာကေရး တြင အလရငမားက အသးျပေသာ ေငြေၾကးပမာဏႏင ႏႈငးယဥလင ကနကစရတအလြနသကသာသည။

• ကား၊မအေျချပအၾကမးဖကမႈအား ေျဖရငးရနအတြက မတဖကအဖြ႕အစညးမား၏ အခနႏင အရငးအျမစမား အသးျပရန တကတြနးဖတေခၚျခငးသည ကား၊မအေျချပ အၾကမးဖကမႈ အျဖစအပကမားႏငထခကလြယမႈမားတြင အလြနျပငးထနေသာဆြအားရေနေၾကာငး ႏငငတကာ အလရငမားအတြက ထေရာကေသာ သတငးစကားျဖစ သည။ ဤသညမာ အေရးတႀကး တ႔ျပနေဆာင႐ြကရန ဖတေခၚသျဖစသည။

လကေလာညေထြရၿပး ႏငငေရးအရသတရေသာ အစအစဥ၏ သာဓကအျဖစရေနေသာ GPS ရနပေငြ အစအစဥ

GPS ရနပေငြအစအစဥ၏ အေတြ႕အႀကသည ေဒသႏငအည ျဖစေသာ၊ ျပနာ၏လအပခကႏငအညျဖစေသာ၊လကေလာ ညေထြျဖစေသာ၊ ႏငငေရးအရပါးနပေသာ ‘လပငနးနညးလမး မား’ ႏင ပတသကၿပး OECD အလရငအသငးအဝငးအတြငးမ ေပၚေပါကလာေသာ သငခနးစာမားက ထငဟပေစသည။ ဤရနပေငြအစအစဥသည ေဒသခမားက ပငဆငၿပး ေဒသႏင ကကညသည အေျပာငးအလေဖာေဆာငႏငစြမးအေပၚ ရငးႏး ျမပႏသညရည႐ြယခကျဖင အရပဘကအဖြ႕အစညးမားအား တက႐က ေထာကပသည စမးသပနညးလမးက အသးျပေသာ ဥပမာတစရပျဖစသည။ ဤအေတြ႕အႀကက ေအာကပါအခက တ႔က အတညျပပါသည။

• မဟာဗဟာဖြ႔ၿဖးေရးအေထာကအပႏငေပါငးစပလကသည အတြက ေဒသအဆငတြင ျဖစေပၚ ေနသညပဋပကၡ၏ လကေတြ႕အေျခအေနႏငလကေလာညေထြရေသာ ‘ျပနာ’ ရာေဖြေဖာထတ ေရး လပငနးတြင ဦးစးေဆာင ႐ြကႏငရန လအပေသာ အဖြ႕အစညးစြမးေဆာငရညက ျမငတကေစသည။ ဤကသ႔ေဆာင႐ြကျခငးေၾကာင ပဋပကၡအတြငး ကား၊မေရးရာအေတြ႕အႀကႏင ဆကစပ လကရသည အမးမးေသာ ကာကြယေရးႏင ပါဝငေရး ဆငရာစနေခၚမႈမားႏင ကာလရညၾကာ စနစတက ျဖစေန ေသာ မညမမႈမားႏင မတရားမႈမား (ကား၊မအေျချပအျပင အျခား)က ေျဖရငး ရာတြငပ၍ ဗဟာတက ပါဝငလာႏင ရန မားစြာအေထာကအကျဖစေစသည။

• ကား၊မေရးရာကစၥမားက ဦးတညေဆာင႐ြကေသာ အဖြ႕ အစညးမားႏငအမးသမးအဖြ႕အစညးမားက ဦးတညျခငး မာ ‘ျပနာရာေဖြေဖာထတေရး/အနကဖြငဆေရး’ သည ကား၊မေရးရာက အေလးထားၿပးေျဖရငးႏငမည နညးလမး မားရရႏငေၾကာငးက အသအမတျပသည။ ထ႔ေၾကာင ကား၊မ ဦးတည ခညးကပမႈက အေျပာငးအလျဖစစဥ အားလးသည ႏငငေရးအရအေရးႀကးၿပး ဖယကဥခထား ရေသာ အစအဖြ႕မားအေပၚ မတညေသာနညးလမးမားျဖင သကေရာကမႈရသည ဆေသာအခကက ျမငသာေအာင

32 ေလလာမႈအႏစခပစာတမး ကား/မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး

လပေဆာငေပးသညသာမက FCAS တြင အဓပၸါယရစြာ ပါဝငႏငရနႏငလႊမးမးႏငရန အခြငအလမးမားမာ အငအား ႀကးေသာအတားအဆးမား၊ ခငမာေသာ ႏငငေရးအရစတ ဝငစားမႈႏင အငအား မညမမႈမားႏင ရငဆငႀကေတြ႔ရ ေၾကာငးကလညး ေဖာျပလကရသည။ ဥပမာအားျဖင ေဒသအဆငအရပဘကအဖြ႕အစညး ၿငမးခမးေရးဖရမ တစခ၌ ေျမသမးသညကစၥတြင ကား၊မေရးရာ ကစၥသည မညသ႔ဆကစပလကရေၾကာငး ေမးခြနး ေပၚေပါကလာ သညအခါ မတဖက အဖြ႕အစညး တစခက ထျပနာ ကယတငအျပင မညသညေျဖရငးနညးတြငမဆသည လအပစအသးသးအား နညးမးစျဖင ထခကမညျဖစ ေၾကာငး ေဖာျပေဆြးေႏြးသည။ ထအခါ ေမးစရာေမးခြနးမာ ကား၊မ အေျချပ သ႔မဟတ အျခားေသာပစျဖင ဖယကဥ ထားမႈႏငထခကလြယမႈမား၏ စတဝငစားဖြယ အေရးအရာ မားက မညသ႔ေစာငၾကညရမညနညးဟ၍ ျဖစသည။

• ဤလကေလာညေထြရေသာ ခညးကပနညးေၾကာင ေပၚေပါကလာသည ‘ေျပာငးလမႈ ပဥပမာမား’ အား မတတမးတငႏငေရးအတြက ရငးႏးျမႇပႏမႈ လအပလက ရသည။ ဤရနပေငြအစအစဥမ ေထာကပေပးေသာ မတဖကအဖြ႕အစညးမား၏ အေတြ႕အႀကႏငကကညသည

‘ေအာငျမငမႈ ျဖစရပမား’ သည ယခအခနထ အမးသမး ဦးစားေပးႏငငျခားေရးမဝါဒအပၚ ပမစြန႕စားေသာ မဝါဒ ဆငရာ ကတကဝတႏင ကား၊မေရးရာ ဦးစားေပးအစအစဥ မားအတြက ရနပေငြလအပခကအေပၚတ႔ျပနရန အလရင မား၏ လအပခကမားအတြက အသးဝငသည။

• အမးသမးအဖြ႕အစညးမားအေနျဖင ေဒသအလက ျပနာအနကဖြငဆႏငရနႏငအစအစဥေရးဆြ ခမတႏငရန GPS ရနပေငြအစအစဥက ထေရာကစြာ လပေဆာငႏင ျခငးသည ဘကသးဘကပပးမႈ နညးလမးက အသးျပျခငး၊ မတဖကအဖြ႕အစညးမားစြမးေဆာငရညအေပၚလကေလာ ညေထြရျခငး၊ ဘာသာစကားႏငလမႈႏငငေရးအခငးအကငး မားအေပၚ PSF ၏ ျပလြယျပငလြယစြမးေဆာငရညတ႔ ေၾကာငျဖစသည။ ေဒသလအပခကမားအား သးသပျခငး ႏင မတဖကအဖြ႕အစညးမား၏ အစအစဥမားက မဟာ ဗဟာခေပးျခငးတြင ဦးေဆာငသညဆျခငးထက ဤရနပ ေငြအစအစဥကကညေဆာင႐ြကေပးႏငျခငးမာ ေဒသတြငး ႏငငေရးဆငရာအကးစးပြားအေျခအေနမားက ေကာငးစြာ နားလညသေဘာေပါကေသာ ကား၊မေရးရာအႀကေပး ပဂၢလမားက ရည႐ြယခကရစြာ အလညက အသးျပျခငး ေၾကာင ျဖစသည။

ေလလာမႈအႏစခပစာတမး ကား/မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး 33

၁ ရနပေငြေထာကပမႈ - DFID = အေမရကနေဒၚလာ ၂၅၀၈၅.၂၄၊ DFAT = အေမရကနေဒၚလာ ၂၅၀၈၅.၂၄၊ SIDA = အေမရကနေဒၚလာ ၅၀၁၇၀၄.၇၇၊ ကေနဒါ = အေမရကနေဒၚလာ ၂၅၀၈၅၂.၃၉၊ ေနာေဝ = အေမရကနေဒၚလာ ၅၀၆၇၂၁.၈၂။ DFID, DFAT ႏင SIDA တ႔သည PSF ၏ ပငတငအလရငမားျဖစၾကၿပး ကေနဒါႏငေနာေဝတ႔မာ PSF ၏ လကရအလရငမားအျပင GPS ရနပေငြအစအစဥအတြက ေငြေၾကးအထးေပးလေသာ အလရငမားျဖစၾကသည။

၂ အာဏာႏငအရငးအျမစခြေဝေရးတြင ျပနလညျဖညစြမး ႏငေသာ အကးသကေရာကမႈရသညအတြက အမးသမး မား၏ စြမးေဆာငရည ျပညဝျခငးသည ႏငငေရးအရ ျပျပင ေျပာငးလႏငစြမးရသည။ Kabeer, N. ၁၉၉၉။ ‘ အရငးအျမစ မား၊ ေအဂငစ၊ ရရေအာငျမငမႈမား - အမးသမးမား စြမးရည ျပညဝမႈတငးတာျခငးအား ျပနလညသးသပျခငး’ ၊ ဖြ႔ၿဖးေရးႏင ေျပာငးလမႈ၊ ၃၀ း ၄၃၅ - ၄၆၄၊ Cornwall ၊ ၂၀၁၄။ အမး သမးစြမးေဆာငရညျပညဝမႈ၊ မညသညအရာက ေအာငျမငၿပး အဘယေၾကာငနညး။ WIDER စာေစာင၊ Helsinki: UNU-WIDER; Nazneen, S. and Sultan, M. (eds) ၊ ၂၀၁၄ ။ ေတာငးဆမႈမား ေၾကြးေၾကာျခငး - အသြငကးေျပာငးေရးအခငးအကငးမားတြင အမးသမးေရး တကၾကြလႈပရားမႈ၊ လနဒန၊ Zed Books; Htun ႏင Weldon ၂၀၁၈ ။ ကား/မ ေရးရာတရားမတမႈ ယတ - ကမၻာအရပရပရ အမးသမးမား၏ အခြငအေရးအေပၚ ႏငငေတာ၏ ေဆာင႐ြကမႈ။ ကငးဘရစ တကသလပႏပတက၊ Domingo, P ၊ Holmes, R ၊ O’Neil ၊ T.၊ Jones, N.၊ Bird, K.၊ Larson, A.၊ Presler-Marshall, E. ႏင Valters, C. ၂၀၁၅။ ‘ဆးျဖတခကခမတမႈရ အမးသမး မား၏ အသႏင ဦးေဆာငမႈ - သကေသျပခကအား သးသပအကျဖတျခငး’ ၊ လနဒန - ODI ။

၃ Wright, H., & Tieleans, S. ၂၀၁၄ ကား/မေရးရာ၊ အၾကမးဖကမႈႏင ၿငမးခမးေရး - ၂၀၁၅ အလြန ဖြ႔ၿဖးေရး အစအစဥ။ ပမလၿခေသာကမၻာ Domingo, P., Holmes, R., Rocha Menocal, A. and Jones, N. ၂၀၁၃ . ‘ ကား၊မ တနးတညမေရး၊ ၿငမးခမးေရးတညေဆာကေရးႏင ႏငငေတာ တညေဆာကေရးၾကား ဆကစပမႈသကေသအေထာကအထား မားအား ဆနးစစျခငး’။ စာေပဆငရာသးသပခက၊ လနဒန - ႏငငရပျခား ဖြ႔ၿဖးေရးအငစတက၊ ကလသမဂၢအမးသမးအဖြ႕

Endnotes

၂၀၁၅။ ပဋပကၡကာကြယတားဆးေရး၊ တရားမတမႈရရေရး၊ ၿငမးခမးေရးအား ကာကြယျခငး - ကလသမဂၢလၿခေရးေကာငစဆးျဖတခက ၁၃၂၅ အေကာငအထညေဖာေဆာငမႈအား ကမၻာလးဆငရာေလလာခက၊ နယးေယာက - ကလသမဂၢအမးသမးအဖြ႕ - Castillejo Castillejo, C. ၂၀၁၁။ အမးသမးမားအတြက အလပလပေသာႏငငတစခ တည ေဆာကျခငး - ပဋပကၡလြနႏငငတညေဆာကေရးတြင ကား၊မေရးရာကစၥေပါငးစပပါဝငေစျခငး၊ မကဒရစ၊ FRIDE ။

၄ Paffenholz et al. ၂၀၁၆။ “ အမးသမးမားအေရးပါေစျခငး - အမးသမးအေရအတြကသာမဟတ - ၿငမးခမးေရးေဆြးေႏြးမႈမားအေပၚ အမးသမးမားပါဝငမႈႏင လႊမးမးမႈအား ဆနးစစျခငး” ဂနဗာ - အားလးပါဝငေသာ ၿငမးခမးေရးႏင အသြငကးေျပာငးေရး အစျပျခငး။

၅ Goetz, AM and Jenkins, R., (၂၀၁၆)၊ ကား/မေရးရာ၊ လၿခေရးႏင အပခပေရး - ေရရညဖြ႕ၿဖးေရးေမာမနးခက ၁၆၊ ကား/မေရးရာႏင ဖြ႔ၿဖးေရး၊ ၂၄ း ၁ ၊ ၁၂၇ - ၁၃၇ ၊ Domingo, P. ၊ Holmes, R. ၊ Rocha Menocal, A. ႏင Jones, N. (၂၀၁၃)။ ကား၊မတနးတညမေရး၊ ၿငမးခမးေရး တညေဆာကေရးႏင ႏငငေတာတညေဆာကေရးတ႔ၾကားရ ဆကႏြယမႈ သကေသ အေထာကအထားမားအား ဆနးစစျခငး။ စာေပဆငရာသးသပခက - လနဒန - ႏငငရပျခားဖြ႔ၿဖးေရးအငစတက ၊ Wright, H., ႏင Tielemans, S. ၂၀၁၄ ။ ကား၊မေရးရာ၊ အၾကမးဖကမႈႏင ၿငမးခမးေရး၊ ၂၀၁၅ အလြန ဖြ႔ၿဖးေရးအစအစဥ၊ Saferworld.

၆ ကလသမဂၢအမးသမးအဖြ႕ ( ၂၀၁၈)၊ ပညာရငအဖြ႔အစညး ေဝးအစရငခစာ - ၿငမးခမးေရးေဆြးေႏြးျခငးႏငၿငမးခမးေရး သေဘာတညခက အေကာငအထညေဖာေဆာငေရးတြင အမးသမးမား အဓပၸါယျပညဝစြာပါဝငမႈ၊ နယးေယာက၊ ကလသမဂၢအမးသမးအဖြ႔။

၇ ျပနာအေျချပေသာ၊ လကေလာညေထြျဖစေသာ၊ ႏငငေရးအရပါးနပေသာ ခဥးကပနညးမားအေပၚ ႏငငတကာ အေထာကအပအား အေလးေပးျခငး၏ေကာငးကးမားက ယခငႏစမားက အခငအမာရရလာ၊ Andrews, M. & Pritchett, L. ၂၀၁၂ က ၾကညရန။ ျပနာအေျချပ၍ သငတငေလာကပတေအာင အႀကမႀကမေဆာင႐ြကျခငး

34 ေလလာမႈအႏစခပစာတမး ကား/မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး

(PDIA) မတဆင စြမးေဆာငရည ေထာငေခာကမားအား လြနေျမာကျခငး - စာတမး ၂၉၉။ ဝါရငတန - ကမၻာလးဆငရာဖြ႔ၿဖးမႈေလလာေရးဌာန။

၈ O’Neil, T. ၂၀၁၆။ အမးသမးေရးတကၾကြလႈပရားမႈေဆာင႐ြကခကအား ပပးရန သငေလာေသာဖြ႔ၿဖးေရးအား အသးျပျခငး၊ လနးဒန၊ ODI ; O’Neil, T. ႏင Domingo, P. ၂၀၁၆။ အမးသမးမားႏငပါဝါ - ေခါငးေဆာငမႈႏငလႊမးမးမႈရရန အတားအဆးမားအား ေကာျဖတျခငး၊ လနဒန၊ ODI; OECD ၊ ၂၀၁၇။ ထခကလြယၿပး ပဋပကၡဒဏသင အေျခအေနမားတြင ကား၊မတနးတညမေရးႏင အမးသမးမား၏ စြမးေဆာငရည ျမႇငတငေရး - အလရငပပးမႈအား ျပနလညသးသပျခငး၊ GADNET ၊ Haines, R ႏင O’Neil. ၂၀၁၈။ ကား၊မေရးရာအား ႏငငေရး အကးစးပြား သးသပခကတြင ထညသြငးစဥးစား ျခငး - အဘယေၾကာငအေရးပါသနညးႏင မညသ႔လပေဆာင ရမညနညး။ လကေတြ႔ကငသးသမား၏ လမးညႊနမတတမး၊ OECD၊ ၂၀၁၉။ ထခကလြယၿပး ပဋပကၡဒဏသငအခငးအကငးမားတြင ကား၊မတနးတညမေရး လပငနးေဆာင႐ြကမႈအား ႏငငေရးအရပါးနပေသာခဥးကပမႈမား - အစအစဥ (ေဆာင ႐ြကမည) အတြက ‘မညသ႔’ မတသားမညနညး။ OECD ဖြ႔ၿဖး ေရးမဝါဒစာေစာငမား၊ OECD ပႏပတက၊ ပရစၿမ႕။ ၉ OECD ၂၀၁၉၊ ထခကလြယၿပး ပဋပကၡဒဏသငအခငးအကငးမားတြင ကား၊မတနးတညမေရးလပငနးေဆာင႐ြကမႈအား ႏငငေရးအရ ပါးနပေသာ ခဥးကပမႈမား - အစအစဥ (ေဆာင႐ြကမည) အတြက ‘မညသ႔’ မတသားမညနညး။ ၁၀ Cornwall, A. ၂၀၁၄၊ အမးသမး စြမးေဆာငရညျမႇငတင ျခငး - မညသညက အလပျဖစသနညးႏင အဘယေၾကာင နညး။ WIDER လပငနးစာေစာင။ Helsinki: UNU-WIDER။ ၁၁ Ibid; O’Neil, T. ၂၀၁၆. အမးသမးေရးတကၾကြလႈပရားမႈ ေဆာင႐ြကခကအား ပပးရန သငေလာေသာ ဖြ႔ၿဖးေရးနညး အား အသးျပျခငး၊ လနးဒန၊ ODI ; O’Neil, T. ႏင Domingo, P. ၂၀၁၆။ အမးသမးမားႏငပါဝါ - ေခါငးေဆာငမႈႏငလႊမးမးမႈရရန အတားအဆးမားအား ေကာျဖတျခငး၊ လနဒန၊ ODI ၁၂ ကလသမဂၢအမးသမးအဖြ႕ ၂၀၁၆။ ကား၊မတနးတည မေရး ရနပေငြ။ ႏစစဥအစရငခစာ၊ကလသမဂၢအမးသမးအဖြ႕။

၁၃ မဝါဒအႏစခပ - အမးသမး၊ ၿငမးခမးေရးႏင လၿခေရး ၂၀၁၇။ အမးသမးမား ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးဆငရာ အမးသားအ ဆင မဟာဗဟာစမကနး (NSPAW)၊ လမႈဝနထမး၊ကယဆယ ေရးႏငျပနလညေနရာခထားေရးဝနႀကးဌာန၊ ျမနမာႏငငေတာ အစးရ။

၁၄ CEDAW ၏ေနာကဆကတြစာခပ အျပညအစ

၁၅ ၿငမးခမးေရးအတြက ကား၊မတနးတေရး မဟာမတအဖြ႕၊ ၂၀၁၅။ ျမနမာႏငငတြင အမးသမး၊ ၿငမးခမးေရးႏင လၿခေရး မဝါဒ ေရးဆြျခငး၊ ေရခေျမခေလလာသးသပခကႏင အႀကျပ တကတြနးခကမား၊ တညးျဖတ ၁/၂၀၁၅။ ရနကန - AGIPP; PSF (၂၀၁၆ က)။ ကား/မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏင လၿခေရး (GPS) ရနပေငြအစအစဥ - ျမနမာႏငငတြင အားလးပါဝငေသာ အေျပာငးအလျဖစေပၚေစျခငး - ရနကန (ထတေဝျခငးမရ)

၁၆ မဝါဒအႏစခပ - မဝါဒအႏစခပ - အမးသမး၊ ၿငမးခမးေရး ႏင လၿခေရး ၂၀၁၇။ အမးသမးမား ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးဆငရာ အမးသားအဆင မဟာဗဟာစမကနး (NSPAW)၊ လမႈဝန ထမး၊ ကယဆယေရးႏငျပနလညေနရာခထားေရးဝနႀကးဌာန၊ ျမနမာႏငငေတာအစးရ။

၁၇ PSF (၂၀၁၆ ခ)၊ အမးသမးမားအဆငသငရသည - ျမနမာႏငငတြင ၿငမးခမးေရးအသြငကးေျပာငးရန အခြငအေရး တစရပျဖစ PSF၊ ရနကန။

၁၈ အာရေဖာငေဒးရငး၊ ျမနမာ၊ ၂၀၁၄။ ေျပာငးလေနေသာ လ႕အဖြ႕အစညးရ ျပညသ႕နတ အသပညာႏငတနဖးထားမႈ မား၊ ရနကန၊ အာရေဖာငေဒးရငး

၁၉ PSF (၂၀၁၆ ခ)၊ အမးသမးမားအဆငသငရသည - ျမနမာႏငငတြင ၿငမးခမးေရးအသြငကးေျပာငးရန အခြငအေရးတစရပျဖစ PSF၊ ရနကန။

၂၀ Olivius, E (၂၀၁၉)၊ အမျပနခနတနၿပလား၊ ျမနမာအမးသမးလႈပရားမႈက႑ရ ျပညပေရာကမားအမျပနခရး၏ ဝေရာဓဆနႏငငေရး၊ အာရတငးရငးသားလမးမား၊ ၂၀ (၂)၊ ၁၄၈ - ၁၆၇။ KII အငတာဗးမ ေတြ႔ရခကမား၊ ၂၀၁၇။ PSF (၂၀၁၆ ခ)၊ အမးသမးမားအဆငသငရသည - ျမနမာႏငငတြင ၿငမးခမးေရး အသြငကးေျပာငးရန အခြငအေရး တစရပျဖစသည PSF၊ ရနကန။

၂၁ Pistor, N (၂၀၁၄)၊ “ျမနမာႏငငတြင အမးသမးေရး တကၾကြလႈပရားမႈဟ ဆရာဝယ” ျမနမာတငးမ၊ ဇလင ၂၀။

၂၂ အမာခသတငးေပးအငတာဗးမ ေတြ႕ရခကမား

၂၃ lbid

၂၄ ဤအကန႔အသတမားသည ျမနမာႏငငအတြက မထးဆနးေတာပါ။ OECD ( ၂၀၀၈)

၂၅ အခ႕အဖြ႕အစညးမားသည ေဒသအဆငတြင ၎တ႔၏ဝနေဆာငမႈကေပးရန လကတြလပေဆာငေနေသာ မတဖကအဖြ႕အစညးမားရေနၿပး အခ႕အဖြ႕အစညးမားမာ

ေလလာမႈအႏစခပစာတမး ကား/မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး 35

မတပတငထားျခငး မရေသာ အဖြ႕အစညးမားအတြက ရနပေငြေထာကပရန မျဖစႏငပါ။

၂၆ Wright, Hannah၊ ၂၀၁၅၊ “အမးသားဆနျခငးႏင အမးသမး၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး အစအစဥ- စြမးရညျမႇငတငျခငးေလာ သ႔မဟတ အားနညးေစျခငးလာ” Saferworld ဘေလာ၊ ၁၉ ရက မတလ ၂၀၁၅၊ PSF မ ေကာကႏတခက၊ ၂၀၁၆၊ GPS ရနပေငြအစအစဥ Logframe.

၂၈ PSF, ၂၀၁၆ . GPS ရနပေငြအစအစဥ Logframe။

၂၉ Ibid.၃၀ ရနပေငြေထာကပမႈ - DFID = အေမရကနေဒၚလာ ၂၅၀၈၅.၂၄၊ DFAT = အေမရကနေဒၚလာ ၂၅၀၈၅.၂၄၊ SIDA = အေမရကနေဒၚလာ ၅၀၁၇၀၄.၇၇၊ ကေနဒါ = အေမရကနေဒၚလာ ၂၅၀၈၅၂.၃၉၊ ေနာေဝ = အေမရကန ေဒၚလာ ၅၀၆၇၂၁.၈၂။

၃၁ ဤသတမတခကသည သေတသမား၏ သတမတခက ျဖစသည၊ တတယလပငနးကာလ သ႔ ကးေျပာငးရာတြင PSF ႏင GPS ရနပေငြ အစအစဥ ရငးျမစမား အဆးသတျခငး။

၃၂ ၿငမးခမးေရးအစအစဥ ေရရညတညတေရးႏင SDG ၁၆ ။

၃၃ ေတြ႔ရခကအား ကြငးဆငးေဆာင႐ြကမႈႏင GPS ရနပေငြ အစအစဥမ စာရြကစာတမးမား (GPS ေနာကဆးအစရငခစာ ႏငၾကားကာလ ျပနလည သးသပခကအပါအဝင) မ ေကာက ထားျခငးျဖစသည။

၃၄ PSF ေနာကဆးအစရငခစာ (၂၀၁၈)၊ ကား၊မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏင လၿခေရး ရနပေငြအစအစဥ။

၃၆ ေလလာမႈအႏစခပစာတမးအေနျဖင အခ႕ေသာမတဖကအဖြ႕အစညးမားသည အျခားဖြ႔ၿဖးေရးမတဖကအဖြ႕အစညးမားထမအသစေသာ စတဝငစားဖြယရာမားမတဆင အရငးအျမစမားက ၎တ႔ကယတငရာေဖြရန အသငျဖစေန သညက အသအမတျပသည။ သ႔ေသာလညး မတဖကအဖြ႕ အစညးအားလးမာ ထကသ႔ ျဖစေၾကာငး ျပသၾကျခငးမရေပ။

36 ေလလာမႈအႏစခပစာတမး ကား/မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး

ကမးကးမား

Alliance for Gender Inclusion in the Peace Process. 2015. Women, Peace and Security Policymaking in Myanmar, Context Analysis and Recommendations, Edition 1/2015, Yangon: AGIPP

Alliance for Gender Inclusion in the Peace Process. 2017. International Standards Guiding Gender Inclusion in Myanmar’s Peace Process, Policy paper 3, Yangon: AGIPP.

Andrews, M. & Pritchett, L. 2012. Escaping Capability Traps through Problem-Driven Iterative Adaptation (PDIA) - Working Paper 299. Washington: Center for Global Development.

Caprioli, Mary. 2005. ‘Primed for violence: the role of gender inequality in predicting internal conflict’, International Studies Quarterly 49(2): 161–78.

Care International. 2009. “How To Note implement Agency Gender Policy.”

Castillejo, C. 2011. Building a State that Works for Women: Integrating Gender into Post-Conflict Statebuilding, Fundación para las Relaciones Internacionales y el Diálogo Exterior (FRIDE), Madrid.

Cornwall, A. 2007. ‘Pathways of Women’s Empowerment’. Brighton: Pathways of Women’s Empowerment Research Programme Consortium.

Cornwall, A. 2014. Women’s Empowerment: What Works and Why? WIDER Working Paper. Helsinki: UNU-WIDER .

Derbyshire, H., Siow, O., Gibson, S., Hudson, D., and Roche, C., 2018b. ‘ From Silos to Synergies. Learning from Politically Informed, Gender Aware Programming.’ Gender and Politics in Practice. Birmingham: Developmental Leadership Program, University of Birmingham.

Domingo, P., Holmes, R., O’Neil, T., Jones, N., Bird, K., Larson, A., Presler-Marshall, E. and Valters, C. 2015. ‘Women’s Voice and Leadership in Decision-Making: Assessing the Evidence’. London: ODI.

Domingo, P., Holmes, R., Rocha Menocal, A. and Jones, N. 2013. ‘Assessment of the evidence of links between gender equality, peacebuilding and statebuilding’. Literature review. London: Overseas Development Institute.

Eyben, R. 2011. ‘Supporting Pathways of Women’s Empowerment: A Brief Guide for International Development Organisations’. Pathways Policy Paper. Brighton: Pathways of Women’s Empowerment Research Programme Consortium.

GADNET. 2018. Putting gender in political economy analysis: Why it matters and how to do it. Practitioners’ Guidance Note (Rebecca Haines and Tam O’Neil).

Goetz, AM and Jenkins, R. 2016. Gender, security, and governance: the case of Sustainable Development Goal 16, Gender & Development, 24:1, 127-137

Htun, M. and Weldon, S. L. 2012. ‘The Civic Origins of Progressive Policy Change: Combating Violence against Women in Global Perspective, 1975-2005’, American Political Science Review 106(03): 548–569.

Htun, M. and Weldon, S. L. 2018. The Logics of Gender Justice, Cambridge University Press.

Kabeer, N. 1999. ‘Resources, Agency, Achievements: Reflections on the Measurement of Women’s Empowerment’, Development and Change 30:435-464.

Marc, Alexandre, Alys Willman, Ghazia Aslam, Michelle Rebosio, with Kanishka Balasuriya. 2012. Societal Dynamics and Fragility: Engaging Societies in Responding to Fragile Situations. Washington DC: World Bank.

ေလလာမႈအႏစခပစာတမး ကား/မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး 37

Nazneen, S. and Sultan, M. (eds). 2014. Voicing Demands: Feminist Activism in Transitional Contexts. London: Zed Books.

Olivius, E. 2019. Time to go home? The conflictual politics of diaspora return in the Burmese women’s movement, Asian Ethnicity, 20 (2), 148-167.

O’Neil, T. 2016. Using Adaptive Development to Support Feminist Action, Overseas Development Institute, London.

O’Neil, T. and Domingo, P. 2016. ‘Women and Power: Overcoming barriers to leadership and influence’ London: ODI.

OECD. 2008. Gender Equality, Women’s Empowerment, and Paris Declaration on Aid Effectiveness: Issue Brief 3, Innovative Funding for Women Organisations, Paris: OECD.

OECD. 2013. Gender and Statebuilding in Fragile and Conflict-Affected Contexts, Paris: OECD.

OECD. 2017. Gender equality and women’s empowerment in fragile and conflict-affected situations: a review of donor support, Paris: OECD.

OECD. 2019. Politically informed approaches to working on gender equality in fragile and conflict-affected settings: ‘how to’ note for programming (forthcoming), OECD Development Policy Papers,Paris: OECD.

Office of the Special Representative of the Secretary-General on Sexual Violence in Conflict (2018) “Joint Communique signed between the United Nations and the Government of Myanmar to prevent and respond to conflict-related sexual violence in Myanmar”.

Paffenholz, T. 2015. Beyond the Normative: Can Women’s Inclusion Really Make for Better Peace Processes? Policy Brief, Geneva Graduate Institute, Geneva.

PSF. 2016a. The Gender Peace and Security (GPS) Window: Catalysing inclusive change in Myanmar, PSF: Yangon.

PSF. 2016b. The Women are Ready: An Opportunity to Transform Peace in Myanmar, PSF: Yangon.

PSF. 2018. Gender, Peace and Security Window: Final Report, PSF: Myanmar

Pistor, N. 2014. “What Feminism Means in Myanmar”, Myanmar Times, Jul 2014.

Stewart, F. 2010. Horizontal inequalities in Kenya and the political disturbances of 2008: some implications for aid policy. Conflict, Security and Development, 10 (1), 133-159.

UN Women. 2011. Progress of the World’s Women Report: In Pursuit of Justice. New York: UN Women.

UN Women. 2012. ‘Sourcebook on Women, Peace and Security’, New York: UN Women.

UN Women. 2016. Fund for Gender Equality. Annual Report. UN Women.

UN Women. 2018. Expert Group Meeting Report: Women’s Meaningful Participation in Negotiating Peace and the Implementation of Peace Agreements, UN Women: New York.

UNDP. 2015. Women & Local Leadership: Leadership Journeys of Myanmar’s Female Village Tract/Ward, Yangon: UNDP.

Wright, H., & Tielemans, S. 2014. Gender, violence and peace. A post-2015 development agenda. Saferworld.

38 ေလလာမႈအႏစခပစာတမး ကား/မေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏငလၿခေရး

ေနာကဆကတြ(၁) သေတသနနညးစနစ

ဤေလလာမႈအႏစခပစာတမးသညကမၻာလးဆငရာသကေသ အေထာကအထားမား၊ PSF ႏင GPS ရနပေငြအစအစဥဆငရာ စာ႐ြကစာတမးမားႏငရပရြာအသငးအဝငးမား၊ မတဖက အဖြ႕ အစညးမား၊ PSF ဝနထမးမား၊ အလရငမား၊ GPS အႀကေပး မားႏင အဖြ႕အစညးဖြ႔ၿဖးတးတကေရးဆငရာ ပညာရငမား စသျဖင တ႔ျပနေျဖၾကားသ ၉၀ ဦး နးပါးပါဝငေျဖၾကားေသာ သေတသနျပခကမ ရရလာေသာ အေျခခ အခကအလက မားအေပၚတြင မားစြာအေျခခထားသည။ ဤေလလာမႈ အႏစခပစာတမးမ စေဆာငးရယ သည အေရးႀကးဆးအရာ မာ ေျမျပငတြင မတဖကအဖြ႕အစညးမား၏ ဝနေဆာငမႈႏင အစအစဥမားက တက႐က အကးခစားရသမားႏင မတဖကအဖြ႕အစညးမားကယတင၏ အေတြ႕အႀကမားႏငအသမား ပင ျဖစေပသည။ ယခေလလာမႈအႏစခပစာတမးအတြက အသးျပေသာ သေတသနနညးစနစမာ GPS ရနပေငြအစအစဥ က အရပဘကအဖြ႕အစညးမားႏင ၎တ႔၏ ထေရာကစြာ ပါဝငႏငစြမးရညတ႔အတြက အေထာကအပေပးမႈေၾကာင ေပၚေပါကလာေသာ အေျပာငးအလမားက ေလလာဆနးစစ ရနရည႐ြယသည အရညအေသြး အေျချပခဥးကပမႈနညး အေပၚတြင အေျခခထားသည။ ထ႔အျပင မတညေသာ ဆးျဖတ ခကခမတမႈ ျဖစစဥမား/နယပယမားတြင အမးသမးမားက ရရထားေသာ မတတမးတငလႊမးမးမႈအေပၚတြငလညး အေျခခ ထားသည။

ဤေလလာမႈအႏစခပစာတမးသည ျပနလညေလလာခက ျဖစၿပး သးသပခက မဟတသညအတြက ဤရနပေငြအစ အစဥ၏ ဘကသးဘကပပးမႈနညးအား အေလးအနက ဆနးစစ ထားသည။ ဤရနပေငြ အစအစဥအား ကနဦးျပနလညေလလာခကႏငသးသပခက စာ႐ြကစာတမးမားႏငအႀကေပးအဖြ႕မ ေဆာင႐ြကေသာ အဓကသတငးေပးအခကအလကမားႏင ဦးတညအပစေဆြးေႏြးမႈမားအေပၚ အေျခခၿပး လကေတြ႕တြင GPS ၏ လပငနးတးတကေျပာငးလမႈ၊ ၎၏ဆေလာမႈႏင အကးသကေရာကမႈမား က ေလလာထားသည။

ေနာကဆကတြမား

နညးလမးမား

• ဤေလလာမႈအႏစခပစာတမးသည အသးျပမႈဦးတည သးသပျခငး ခဥးကပနညးက အသးျပ ထားသည။ ဤခဥးကပနညး၏ အဓကရည႐ြယခကမာ ဤေလလာမႈ အႏစခပစာတမးသည ရည႐ြယထားေသာ အသးျပသမား ျဖစသည PSF အဖြ႕အျပင အရပဘကအဖြ႕အစညးမားႏင လမႈအသငးအဝငးတ႔အတြက အသးဝငမႈအမားဆး ျဖစေစ ရန ျဖစသည။ ဤအခကက ေလလာမႈ အႏစခပစာတမးပါ ေတြ႕ရခကမား၊ သးသပခကမားႏင အဓကအျမင႐ႈေထာင မားသည GPS အစအစဥ၏ ေရ႕လပငနးအဆငမား အတြက အကးျပမည အႀကျပခကမား ေဖာထတႏငေရး အတြက တက႐ကဦးတညေဆာင႐ြကေစရနျဖစသည။

• ေတြ႕ရခကမားသည ပမကယျပန႔ေသာ အလရငအသငး အဝငး/ႏငငတကာအသငးအဝငးႏင GPS အစအစဥ ႏငဆကစပသညကား၊မလပငနးစဥမားအျပင အျခားေသာ ၿငမးခမးေရးႏင လၿခေရးေဆာင႐ြကခကမားတြင ကား၊မ ေရးရာက ပမထေရာကစြာပါဝငႏငေစေရး လပငနးမား တြင ပါဝငပတသကဆကစပသမားအတြက အေထာက အက ျဖစသငပါသည။

• ဦးတညအပစေဆြးေႏြးမႈမားအတြငး ေဆာင႐ြကခေသာ ေခါငးစဥအလကအေသးစားေဆြးေႏြးပြမားအပါအဝင သေတသနျပလပငနးစဥတြင လထပးေပါငးပါဝငေသာ အခကအလက ေကာကယ ေရးခဥးကပနညးက အသးျပ ခသည။ ဤေခါငးစဥအလကေဆြးေႏြးပြမားသည အဖြ႕ ငယအလက ေဆြးေႏြးသမားက ေပးထားေသာေခါငးစဥ မားက ေဆြးေႏြးၿပးေနာက အဖြ႕ႀကးထသ႔ ျပနလာၿပး ေဆြးေႏြးခကမားက တငျပရျခငးျဖစသည။ သရနားလည သေဘာေပါကမႈရေသာ သေဘာတညခကက ရယထား ၿပး သေဘာတပါက ေတြ႕ဆေမးျမနးခကအား မတတမး ယထားသည။ မတတမးမယသည ပြငလငးေသာေဆြးေႏြး မႈမားလညး ရသည။ ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈအတြငး ပြငပြင လငးလငး ေျပာဆငရနအတြက အမညနာမေဖာျပမည မဟတေၾကာငး ကတေပး ထားသည။

• အခကအလက အရညအေသြးရေစရနအလ႕ငာ ေတြ႔ဆ ေမးျမနးမႈမားအား အသဖမး၍ ျပနလည ေရးခထားသည။ အရညအေသြးဆနးစစေပးသည Nvivo စနစကအသးျပ ၿပး ရလဒမားက ဆနးစစသးသပသည။ အေရးႀကးလမး ေၾကာငးမားႏင အခကအလကမ ေပၚေပါကလာေသာ ပစ မားက သရမတသားႏငရနအတြက ကဒသြငးျခငးႏငအမး အစားအလကဆနးစစျခငးနညးက အသးျပထားသည။

ဆနးစစခဥးကပျခငးနညးလမး

• ဤေလလာမႈအႏစခပစာတမးသည အမးသမးတကၾကြလႈပရားမႈဆငရာ ႏငငေရးေဘာဂေဗဒ ႏင အမးသမးတကၾကြလႈပရားမႈဆငရာ အငးစတကးရငးအား ေလလာဆနးစစခကႏင ၎၏ ေအာကပါနယပယမားတြင အကးဝငမႈတ႔အေပၚ အေျခခထားသည။ (၁) ဆးျဖတ ခကခမတမႈျဖစစဥမားတြင အမးသမးမား အဓပၸါယျပညဝ စြာပါဝငႏငေရး ႀကးပမးမႈတြင အေျပာငးအလမား မညသ႔ ျဖစေပၚလာသနညး၊ (၂) ဤလပငနးအား ပမထေရာကစြာ ေထာကပေပးႏငရနအတြက ႏငငတကာအသငးအဝငးႏင ေထာကပမႈယႏရားမား၏ အခနးက႑။

• ဤစာတမးသည ဖြ႔ၿဖးေရးက႑တြင မၾကာမက ေခတစား လာေသာ အေတြးအေခၚျဖစသည ‘ႏငငေရးဆနစြာ ေတြးေတာျခငးႏငလပေဆာငျခငး’ (TWP) ႏင ဖြ႔ၿဖးေရးႏငစမ အပခပေရး အေထာကအကျပအစအမမား (O’Neil ၂၀၁၆ ၊ GADN ၂၀၁၈) ဆငရာ ‘ျပနာေနာကလကျခငး၊ လကေလာညေထြရေသာလပငနးမားက အႀကမႀကမ ေဆာင႐ြကျခငး’ (PDIA) စသည ေတြးေခၚယဆခကတ႔ အေပၚတြင အေျခခထားသည။ ဤေတြးေခၚယဆခက၌ အေရးႀကးေသာ စညးမဥးမေဘာငမားအား ေရခေျမခႏင အည စတငျခငး၊ ႏငငတကာဖြ႔ၿဖးေရးႏငစမအပခပေရး အေထာကအကျပကငစဥတြင ေရပနးစားလကရေသာ “ေျဖရငးနညးအသားေပးနညးလမး” က ေျပာငးလေျဖရငး ရနရည႐ြယသည ေျပာငးလမႈျဖစစဥျဖစေသာ ‘ျပနာ’ ၏ ႏငငေရး အကးစးပြားအေျခအေနမားအေပၚ ဦးတည ေဆာင႐ြကျခငး၊ ႏငငေရးအရပါးနပေသာ ျပျပငေျပာငးလ ေရး ရညရြယခကမား ေဖာထတျခငး၊ သကဆငရာေရခ ေျမခရ ႏငငေရးအကးစးပြားဆငရာ စနေခၚမႈမားႏငအခြင အလမးမားႏငအညဗဟာကစြာလပေဆာငျခငး၊အေျပာငး အလ အတြက လအပခကမားႏငေရခေျမခအေျခအေန မားအေပၚ လကေလာညေထြရမႈႏင ျပျပင ေျပာငးလလြယ မႈရသည စြမးေဆာငရညမားအား စစေဆးအကျဖတျခငး အျပင အလပျဖစေသာအရာမားႏငအလပမျဖစေသာအရာမားမ ေလလာသငယျခငးတ႕ပါဝငသည။

ေနာကဆကတြ ၂။ အငတာဗးမား

အမတ သတငးေပးအမးအစား

၁ PSF ဝနထမးမား

၂ အဖြ႕အစညးဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအႀကေပးမား

၃ GPS အႀကေပးမား

၄ အလြတတမးအႀကေပးမား

၅ အမးသမးအဖြ႕အစညး ၂ ဖြ႕ - ကခငျပညနယ

၆ အမးသမးအဖြ႕အစညး ၂ ဖြ႕ - ကယားျပညနယ

၇ အမးသမးအဖြ႕အစညး ၂ ဖြ႕ - စစကငးတငးေဒသႀကး

၈ အမးသမးအဖြ႕အစညး ၂ ဖြ႕ - ကရငျပညနယ

၉ အမးသမးအဖြ႕အစညး - ရခငျပညနယ

၁၀ အမးသမးအဖြ႕အစညး - ကရငျပညနယ

၁၁ အမးသမးအဖြ႕အစညး - ရမးျပညနယ

၁၂ အမးသမးအဖြ႕အစညး - မႏေလးတငးေဒသႀကး

၁၃ အမးသမးအဖြ႕အစညး - မြနျပညနယ

၁၄ အမးသမးအဖြ႕အစညး - တနသၤာရတငးေဒသႀကး

၁၅ ကား၊မတနးတညမေရးအဖြ႕အစညး - ခငးျပညနယ

၁၆ အရပဘကအဖြ႕အစညး - ကခငျပညနယ

၁၇ အရပဘကအဖြ႕အစညးကြနယက - ပခးတငးေဒသႀကး

၁၈ အရပဘကအဖြ႕အစညး - ရမးျပညနယ

၁၉ ကား၊မတနးတညမေရးကြမးကငပညာရငမား

၂၀ ကခငျပညနယမ မတဖကအဖြ႕အစညးမား၏ ဒါ႐ကတာဘတအဖြ႕

၂၁ တနသၤာရတငးေဒသႀကးႏငကခငျပညနယမ မတဖကအဖြ႕အစညးမား၏ လမႈအသငးအဝငးအဖြ႕ဝငမား

၂၂ ဆြဒငသ႐း

၂၃ ေနာေဝသ႐း

၂၄ DFAT

၂၅ DFID

၂၆ ကမၻာေရးရာကေနဒါအဖြ႕

www.paungsiefacility.org