DO GEOGRAFII DLA KLASY PIĄTEJ SZKOŁY PODSTAWOWEJ

5

Zeszyt ćwiczeń

Nowy atlas geograficzny Polska, kontynenty, świat jest przeznaczony dla uczniów klas 5–8 szkoły podstawowej. Zawiera komplet aktualnych map i danych statystycznych niezbędnych w nauce geografii. Uwzględnia wymagania nowej podstawy programowej. Stanowi doskonałe uzupełnienie podręcznika i zeszytu ćwiczeń.

Ponad 250 map oraz 70 tablic

z danymi statystycznymi

• Czytelne mapy regionów Polski, Europy i świata – łatwe w odbiorze dla uczniów klas 5 i 6.

• Ogólnogeograficzne i tematyczne mapy Polski oraz poszczególnych kontynentów – dostosowane do percepcji uczniów klas 7 i 8.

• Mapy tematyczne prezentujące zagadnienia ujęte w nowej podstawie programowej.

sklep.nowaera.pl

NOWOŚĆ!

DO GEOGRAFIIDLA KLASY PIĄTEJ SZKOŁY PODSTAWOWEJ

Kamila Skomoroko

5

Zeszyt ćwiczeń

Zeszyt ćwiczeń jest skorelowany z podręcznikiem Planeta Nowa dla klasy piątej dopuszczonym do użytku szkolnego i wpisanym do wykazu podręczników przeznaczonych do kształcenia ogólnego do nauczania geografii w szkole podstawowej.

Numer ewidencyjny podręcznika w wykazie MEN: 906/1/2018

Nabyta przez Ciebie publikacja jest dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy o przestrzeganie praw, jakie im przysługują. Zawartość publikacji możesz

udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście znanym, ale nie umieszczaj jej w internecie. Jeśli cytujesz jej fragmenty, to nie zmieniaj ich

treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. Możesz skopiować część publikacji jedynie na własny użytek.

Szanujmy cudzą własność i prawo. Więcej na www.legalnakultura.pl

© Copyright by Nowa Era Sp. z o.o. 2018ISBN 978-83-267-3339-0

Koordynacja prac i redakcja merytoryczna: Jan Niedźwiecki.Współpraca redakcyjna: Justyna Leszko. Redakcja językowa: Anna Lota.

Nadzór artystyczny: Kaia Juszczak.Opieka graficzna: Ewa Kaletyn. Projekt okładki: Maciej Galiński.

Projekt graficzny: Ewa Kaletyn. Opracowanie graficzne: Piotr Zabłudowski, Klaudia Jarocka, Grażyna Truchlińska, Marek Błoszko. Ilustracje: Elżbieta Buczkowska, Joanna Ptak, Krzysztof Mrawiński, Marek Nawrocki.

Mapy: Zespół Kartograficzny Nowa Era. Fotoserwis: Bogdan Wańkowicz. Realizacja projektu graficznego: Mariusz Trzaskalski.

Zdjęcia pochodzą ze zbiorów:

BE&W: Alamy Stock Photo – Florin Brezeanu s. 40 (burak cukrowy), George And Monserrate Schwartz s. 16; Łukasz Zandecki s. 33, Wojciech Wójcik s. 29; FORUM: Marek Skorupski s. 57 (portret Pawła E. Strzeleckiego); GETTY IMAGES: E+/fotoVoyager s. 88 (Himalaje), iStock Editorial/MicheleVacchiano s. 86, iStockphoto – extravagantni s. 80 (Akropol), Freeartist s. 81 (wąska uliczka), ibraman3012 s. 52, Pascale Gueret s. 12 (wzgórze), tellmemore000 s. 22 (krajobraz przemysłowy); Robert Harding World Imagery/Christian Kober s. 89; SHUTTERSTOCK: Anna Omelchenko s. 3, 13, 18, 22, 26, 35, 38, 55, 65, 76 (Tomek, Krzysiek), ArtFamily s. 3, 5, 13, 22, 35, 48, 61, 65, 73, 76 (Zosia), badahos s. 40 (chmiel), Birute Vijeikiene s. 84 (borówka), bogumil s. 46 (Tatry Zachodnie), Botond Horvath s. 80 (Alhambra), canadastock s. 67 (makia), Daniel Prudek s. 90, De Visu s. 75 (wnętrze jurty), Erik Mandre s. 84 (rosomak), Evgeniy Melnikov s. 73 (bobak), fboudrias s. 68 (wulkan), Francois Gagnon – okładka, Galyna Andrushko s. 73 (lampart), Gelpi s. 3, 8, 13, 48, 55, 61, 76 (Marcin), gigello s. 67 (las liściasty), Givaga s. 12 (kostka lodu), Greg Brave s. 57 (Góry Śnieżne), Gyvafoto s. 43 (granit), Halina1601 s. 50 (turnia), hecke61 s. 74 (step), 92, ILYA AKINSHIN s. 77 (niedźwiedź polarny), Jesus Giraldo Gutierrez s. 73 (drop), jocic s. 12 (lina), JohnKruger s. 41, Julian W s. 74 (baobab), Krasula s. 84 (głuszec), Leksele s. 77 (maskonur, pingwin), lichtmaster s. 84 ( jodła), mahey s. 70, Mariusz Niedzwiedzki s. 50 (ostaniec wapienny), Mariusz Szczygiel s. 22 (krajobraz rolniczy), Marsan s. 50 (klif), Matt Makes Photos s. 78, Michal Majewski PL s. 39, Milosz Maslanka s. 46 (Tatry Wysokie), 50 (wąwóz), 75 (stawianie jurty 1 i 2), Monkey Business Images s. 3, 22, 26, 35, 38, 48, 55, 65, 73, 76 (Ania), Natalia Golubnycha s. 67 (tajga), Olesya Boeva s. 67 (tundra), Pablo Scapinachis s. 12 (wyspa), Patrick Messier s. 73 (antylopa), Patrick Poendl s. 77 (oaza), prochasson frederic s. 77 (wydma), RAndrei s. 81 (białe budynki), Scanrail1 s. 68 (tory), Sebastian Kaulitzki s. 12 (kość), Sergey Uryadnikov s. 73 (sępy), Sergey Uryadnikov s. 84 (niedźwiedź brunatny), S-F s. 22 (krajobraz miejski), Supertrooper s. 68 (helikopter), Tony Rix s. 88 (irbis), TTstudio s. 34, Viacheslav Lopatin s. 80 (Koloseum), Victor Tyakht s. 73 (suhak), Vladimir Melnik s. 77 (mors), Witold Hintzke s. 25 (mierzeja), Zheltobriukh Oleksandr s. 40 (pszenica); THINKSTOCK/ GETTY IMAGES: iStockphoto – Goran Mihajlovski s. 40 (tytoń), Maciej Jaroszewski s. 29 (orlik krzykliwy), undefined undefined s. 25 (klif), VVZann s. 43 (węgiel); Wavebreak Media s. 3, 26, 38, 61 (Monika) oraz Adam Brzoza s. 47, Jacek M. Jeliński/www.zlotuptaka.eu s. 42, Sławomir Wiktorowicz s. 43 (wapień).

Nowa Era Sp. z o.o.Aleje Jerozolimskie 146 D, 02-305 Warszawa

www.nowaera.pl, e-mail: nowaera@nowaera.pl, tel. 801 88 10 10

Druk i oprawa: Quad/Graphics Europe Sp. z o.o.

Krzysiek

Korzystam z informacji to strony, dzięki którym nauczysz się, jak rozwiązywać zadania dotyczące konkretnego tekstu i materiału

ilustracyjnego.

Zosia

Tomek

Monika

Poznaj swój zeszyt ćwiczeń

Ania

Marcin

Na dobry początek to łatwiejsze zadania, które

pomogą Ci się oswoić z tematem lekcji.

Zadania Dla dociekliwych są trochę trudniejsze i pozwalają poszerzyć

wiedzę.

Najważniejsze informacje z omawianego tematu znajdziesz na końcu

lekcji, w ramce Zapamiętaj!

Cześć! Nazywam się Zosia, a to są moi przyjaciele z klasy 5a: Krzysiek, Tomek, Monika, Ania i Marcin. W tym roku zaczynamy lekcje geografii.

Wygląda na to, że będzie ciekawie! Zdobędziemy wiele nowych informacji, m.in. o mapach oraz o krajobrazach Polski i świata. Aby przećwiczyć umiejętności

i utrwalić wiedzę, rozwiążemy zadania. Czasami będziemy potrzebowali Twojej pomocy, aby uporać się z jakimś problemem.

Dzięki Celom lekcji wymienionym pod

tematem dowiesz się, czego się nauczysz, jeśli

wykonasz zadania.

1 Mapa i skalaCele lekcji: Poznasz elementy mapy. Dowiesz się, na jakie grupy dzieli się znaki kartograficzne. Nauczysz się korzystać z legendy mapy. Poznasz sposoby przedstawiania skali. Nauczysz się przekształcać skalę liczbową na skalę mianowaną i przedstawiać ją w postaci podziałki liniowej.

Zosia tłumaczy koleżankom i kolegom, do czego służy jeden z elementów mapy. Zaznacz nazwę elementu, o którym mówi Zosia.

Na dobry początek

1

SPIS TREŚCIKorzystaj z dodatkowych materiałów ukrytych pod kodami QR zamieszczonymi w publikacji.

Mapa Polski

1. Mapa i skala ....................................................................................................................................... 5 2. Odległości na mapie i w terenie ......................................................................................... 8 3. Ukształtowanie powierzchni na mapach ................................................................... 12 4. Czytamy mapę najbliższej okolicy ................................................................................. 16Sprawdź, czy potrafisz ................................................................................................................. 20

Krajobrazy Polski

1. Co to jest krajobraz? ................................................................................................................. 22 2. Krajobraz nadmorski Wybrzeża Słowińskiego ...................................................... 25 3. Krajobraz Pojezierza Mazurskiego ................................................................................. 28 4. Krajobraz Niziny Mazowieckiej .......................................................................................... 31 5. Krajobraz wielkomiejski Warszawy ................................................................................ 34 6. Krajobraz miejsko-przemysłowy Wyżyny Śląskiej .............................................. 37 7. Krajobraz rolniczy Wyżyny Lubelskiej ......................................................................... 40 8. Krajobraz Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej .................................................. 43 9. Krajobraz wysokogórski Tatr .............................................................................................. 46Sprawdź, czy potrafisz ................................................................................................................. 50

Lądy i oceany na Ziemi

1. Przez lądy i oceany .................................................................................................................... 52 2. Pierwsze podróże geograficzne ...................................................................................... 55Sprawdź, czy potrafisz ................................................................................................................. 59

Krajobrazy świata

1. Pogoda a klimat ........................................................................................................................... 61 2. Strefy klimatyczne i strefy krajobrazowe .................................................................. 65 3. W wilgotnym lesie równikowym i w lesie strefy umiarkowanej ............... 68 4. Krajobrazy sawanny i stepu ................................................................................................ 72 5. Krajobrazy pustyni gorącej i pustyni lodowej ....................................................... 76 6. Krajobraz śródziemnomorski ............................................................................................. 80 7. Krajobrazy tajgi i tundry ........................................................................................................ 83 8. Krajobraz wysokogórski Himalajów .............................................................................. 87Sprawdź, czy potrafisz ................................................................................................................. 91

Sprawdź, czy znasz mapę! ........................................................................................................ 93Krzyżówki geograficzne ............................................................................................................. 95

I

II

III

IV

I. Mapa Polski

1 Mapa i skalaCele lekcji: Poznasz elementy mapy. Dowiesz się, na jakie grupy dzieli się znaki kartograficzne. Nauczysz się korzystać z legendy mapy. Poznasz sposoby przedstawiania skali. Nauczysz się przekształcać skalę liczbową na skalę mianowaną i przedstawiać ją w postaci podziałki liniowej.

Zosia tłumaczy koleżankom i kolegom, do czego służy jeden z elementów mapy. Zaznacz nazwę elementu, o którym mówi Zosia.

Na dobry początek

1

Wykonaj polecenia.a) Na podstawie legendy mapy Polski zamieszczonej na końcu podręcznika dorysuj

do każdego z poniższych objaśnień odpowiedni znak kartograficzny.

jeziora rzeki

kanały granice państw

bagna przełęcze

miasta z liczbą mieszkańców 50 000–100 000

b) Przyporządkuj powyższe znaki kartograficzne do odpowiednich grup. Wpisz we właściwych miejscach ich objaśnienia.

Znaki punktowe:

Znaki liniowe:

Znaki powierzchniowe:

2

A. Treść.

B. Legenda.

C. Skala.

D. Tytuł. Zosia

Znajduje się tam wyjaśnienie wszystkich

znaków kartograficznych użytych na mapie.

5

Na podstawie mapy oceń prawdziwość informacji. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F, jeśli jest fałszywa.

3

Uzupełnij tabelę. Przedstaw podane skale liczbowe w  postaci skal mianowanych i podziałek liniowych.

4

1. Skala informuje, że 1 cm na mapie odpowiada 200 m w terenie. P F

2. Przedstawiony na mapie obszar został pomniejszony 200 000 razy. P F

3. W legendzie mapy znajdują się trzy znaki liniowe. P F

4. Wszystkie powierzchnie zaznaczone na tej mapie na niebiesko to jeziora. P F

0 km

54°46'

17°28' 17°30' 17°32' 17°34' 17°36' 17°38'

17°28' 17°30' 17°32' 17°34’17°34' 17°36' 17°38'17°38'

54°42'

54°44'

54°46'

2'54°42'

54°44'

ŁebaRąbka

Szczenurze

Nowęcin

Żarnowska

Gać Krakulice

CharbrowoWicko

Wrzeście

ŁebieniecSteknica

J.Ł

eb

sk o

M O R Z E B A Ł T Y C K I E

J. S a r b s k o drogi główne

drogi drugorzędne

drogi lokalne

koleje; stacje kolejowe

rzeki; jeziora

kanały

tereny podmokłe

piaski

lasy

tereny zabudowane

kościoły

pałace

punkty widokowe

Skala 1: 200 00002 2 4 km

Skala liczbowa Skala mianowana Podziałka liniowa

1:500 000 1 cm –

1:10 000 1 cm –

1:2 500 000 1 cm –

Obliczenia:

0 m0 m

0 km

6

I. Mapa Polski

Wyobraź sobie, że chcesz oszacować wymiary jakiegoś obiektu w terenie, ale nie masz przy sobie taśmy mierniczej ani mapy. W takiej sytuacji przydałaby Ci się znajomość Twojego parokroku, czyli średniej długości dwóch Twoich kroków. Jak obliczyć długość swojego parokroku? Przejdź 20 kroków. Zmierz ten dystans taśmą mierniczą i podziel wynik przez 10 (20 kroków to 10 parokroków). Pamiętaj, że długość parokroku każdego człowieka jest inna i ustala się ją w przybliżeniu.

Zmierz metodą parokroków długość wszystkich ścian swojej szkoły lub innego bu-dynku. Przelicz parokroki na metry (pomnóż liczbę parokroków przez odległość w metrach odpowiadającą jednemu Twojemu parokrokowi). Następnie narysuj ten budynek w skali 1:500. Nie orientuj rysunku względem kierunków geograficznych.

Dla dociekliwych

5

• Mapa to obraz powierzchni Ziemi lub jej fragmentu widzianego z góry, przedstawiony na płaszczyźnie i w pomniejszeniu.

• Mapa zawiera następujące elementy: treść przedstawioną za pomocą znaków kartograficznych (powierzchniowych, liniowych i punktowych), legendę, skalę i tytuł.

• Skala mapy informuje, ile razy pomniejszono na mapie odległości w terenie.

• Skalę mapy przedstawia się w postaci liczbowej, mianowanej lub podziałki liniowej.

Zapamiętaj

7

Mapa i skala

2 Odległości na mapie i w terenieCele lekcji: Nauczysz się obliczać odległości w terenie na podstawie skali liczbowej i podziałki liniowej. Przećwiczysz obliczanie długości trasy złożonej z odcinków oraz trasy o nieregularnym kształcie.

Marcin ma się wkrótce przeprowadzić. Próbuje zaplanować ustawienie swoich mebli na planie nowego pokoju. Uzupełnij plan pokoju zgodnie z pomysłem Marcina. Dorysuj brakujące meble na podstawie legendy.

A. Pod oknem, przy północnej ścianie, stanie łóżko o długości 2 m i szerokości 1 m.

B. W rogu pokoju, między oknami, będzie stał fotel o wymiarach 1 m na 1 m.

C. Przy zachodniej ścianie, pod oknem, znajdzie się biurko o długości 1,5 m i szerokości 80 cm.

D. Przy wschodniej ścianie, w odległości 0,5 m od południowej ściany, stanie szafa. Ma ona takie same wymiary jak ta, która znajdzie się przy ścianie południowej.

E. Między szafą a łóżkiem będzie stał stolik nocny w kształcie kwadratu o boku 50 cm.

Na dobry początek

1

0 1 2 m1

Skala 1:100

drzwi

okno

fotel

stolik nocny

biurko

łóżko

szafaN

8

Obliczanie odległości w terenie na podstawie mapy

Na podstawie mapy oblicz odległość w terenie między Częstochową a miejscowością Końskie.Odczytaj skalę liczbową i oblicz, jakiej odległości w terenie odpowiada 1 cm na mapie.Skala liczbowa: 1:2 500 0001 cm odpowiada 2 500 000 cm 2 500 000 cm = 25 000 m = 25 km

Zmierz linijką odległość między Częstochową a Końskimi na mapie.Odległość na mapie wynosi 4 cm.

Pomnóż tę odległość przez odległość odpowiadającą 1 cm na mapie.4 ∙ 25 km = 100 km

Odpowiedź: Odległość w terenie między Częstochową a Końskimi wynosi 100 km.

Samouczek

1

2

3

Iłżank

Warta

Warta

ChrząstawaKan. Gliwicki

Ruda

Bierawka

Wisła

Dłubni

Bre ń

Szreniawa Uszwica

Rab

a

Dunaj

ec

Pilica

Prosna

Nida

Nida

War

ta

J. Sulejowskie

Białobrzegi

Iłża

Tuszyn

Wieruszów

Praszka

Zawadzkie

Imielin

Chełmek

SławkówKazimierza Wielka

Proszowice

Niepołomice

Połaniec

Olesno

Ozimek

Kozienice

Opoczno

Końskie

Łask

Kłobuck

Strzelce Opolskie

Orzesze

Rydułtowy

Bogumin

Łaziska Górne Bieruń

Lędziny

Libiąż

Trzebinia

Bukowno

Miechów

Włoszczowa

Jędrzejów

PińczówBusko-Zdrój

DąbrowaTarnowska

Staszów

Wieluń

Lubliniec

Krzeszowice

Radlin

Szydłowiec

Zduńska Wola

Sieradz

Myszków

Knurów

Czerwonka--Leszczyny

Oświęcim

Mikołów

Olkusz

Skarżysko-KamiennaRadomsko

Starachowice

Tomaszów Mazowiecki

Piotrków Trybunalski

Bełchatów

Tarnowskie Góry

Świętoch.

Żory

JaworznoMysłowice

Piekary Śląskie

S.Śl.Będzin

Zawiercie

RADOM

KIELCE

GLIWICEZABRZERUDA ŚL.

RYBNIKTYCHY

CHORZÓWSOSNOWIEC

TARNÓW

CZĘSTOCHOWA

KATOWICE

KRAKÓW

19°00'

18°30'

20°00'

19°00'

51°00'

20°00'

21°00'

21°00'

51°00'

50 000–100 000

Miasta z liczbą mieszkańców:100 000–500 000 25 000–50 000

10 000–25 000

Skala 1: 2 500 000

lasy

0 25 km25

Na podstawie powyższej mapy oblicz odległość w  terenie między Bełchatowem a Radomiem.

Obliczenia:

Odpowiedź:

Na mapie wykonanej w skali 1:1 000 000 odległość między Inowrocławiem a Łodzią wynosi 14 cm. Oblicz odległość między tymi miastami w terenie.

Obliczenia:

Odpowiedź:

2

3

9

Odległości na mapie i w terenie

201

Lubiąż

Rudna

Pudliszki

Dalków

BojadłaZabór

Otyń

Kolsko

Niegosławice

Wińsko

Gromadka

Przemęt

Nowe Miasteczko

Chocianów

Przemków

Ścinawa

Wąsosz

Żmigród

Miejska Górka

Prochowice

Szlichtyngowa

Krzywiń

Rydzyna

Sława

Śmigiel

Bojanowo

Osieczna

Poniec

BytomOdrzański

Chojnów

Polkowice

Brzeg Dolny

Wołów

Góra

Rawicz

Wschowa

Nowa Sól

Głogów

Lubin

Leszno

Zbiornik Gilów

Zbiornik Żelazny Most

Śląska Ochla

Obr

zyca

Krzycki

RówKop

anica

Kanał Obry

Kan. Kościański

Rudna

Szprotawa

Czarna

Kaczawa

Odr

a

Barycz

Szprotawa

Obrzański Kan. Południo

wy

Odra

J. Sławskie

J. Dominickie

Odr

a

Odra

51°45'51°45' 51°45'51°45'

16°30'16°30'

16°30'16°30'

16°00'16°00'

16°00'16°00'

drogi ekspresowe; rozjazdy na drogachekspresowychdrogi główne; drogi drugorzędnerzeki; jeziorakanałybagna; lasy

50 000–100 00010 000–50 000poniżej 10 000

inne miejscowości

Miasta z liczbą mieszkańców:

koleje

Szkarpawa

G d a ń s k aG d a ń s k a

Z a t o k aZ a t o k a

Zalew WiślanyW i ś

l a n y

Reda

Motław

a

Martwa

Za t o k a Pu c k a

197

Żukowo

Hel

Jastarnia

Nowy Staw

Krynica Morska

Nowy Dwór Gdański

Władysławowo

Reda

Puck

Rumia

Sopot

Pruszcz Gdański

Wejherowo

GDYNIA

GDAŃSK

ELBLĄG

Mi e r z e j a H

el s

ka

M i e r z e j a W i ś l a n a

Ka

sz

ub

sk

ie

Po

je

zi

er

ze

Wi

śl a n e

Żu

ł a w y

P O B R Z E Ż E

19°00'

54°30'54°30'

18°30'

0 20 km1010

Skala 1: 1000 000

kolejedrogi ekspresowedrogi: główne; drugorzędnerzeki; jezioralasyponiżej 10 000

10 000–25 00025 000–100 000100 000–500 000

Miasta z liczbą mieszkańców:

Odległość między Lesznem a Głogowem w  terenie w  linii prostej wynosi 39 km. Zmierz odległość między tymi miasta-mi na mapie, a następnie zaznacz pod-punkt, w którym podano właściwą skalę zamieszczonej mapy.

A.

B.

C.

D.

4

Etap rejsu Odległość na mapie (cm)

Odległość w terenie (km) Imię sternika

Puck – Jastarnia

Jastarnia – Gdańsk

Gdańsk – Krynica Morska

Trzech kolegów planuje rejs po Zatoce Gdańskiej. Ustalili, że będzie się on składał z trzech etapów i na każdym z nich będzie sterować ktoś inny. Marek chciałby sterować przynajmniej przez 40 km, Janek nie chce sterować dłużej niż przez 20 km, a Adamowi jest wszystko jedno.

5

0 100 200 300 400 km100

Na podstawie mapy uzupełnij tabelę. Ob-licz długość poszczególnych etapów rejsu i dopasuj do nich imię mężczyzny, który powinien sterować.

Obliczenia:

0 100 200 300 400 m100

0 10 20 30 40 km10

0 1 2 3 4 km1

10

I. Mapa Polski

Turysta wybiera się na Pojezierze Leszczyńskie. Chciałby dotrzeć do pola namiotowego nad Jeziorem Białym Miałkim najkrótszą możliwą drogą. Rozważa dwie trasy: • drogą lokalną z przystanku autobusowego w Brennie,• drogą gruntową z przystanku autobusowego w Osłoninie.

Dla dociekliwych

Zmierz za pomocą nitki i podziałki liniowej długość obu tras w terenie. Zapisz nazwę miejscowości, z której powinien wyruszyć turysta.

Długość trasy z przystanku w Brennie:

Długość trasy z przystanku w Osłoninie:

Turysta powinien wyruszyć z przystanku autobusowego w  .

6

• Aby obliczyć odległość w terenie na podstawie mapy, należy znać skalę tej mapy.

• Odległość w linii prostej na mapie oraz długość trasy złożonej z odcinków można obliczyć za pomocą skali liczbowej mapy i linijki.

• Długość krętej trasy można obliczyć za pomocą nitki i podziałki liniowej.

Zapamiętaj

305

Konieczność przewieziena

(2,7 km)

Brenno

Kaszczor

Wijewo

Wieleń

Górsko

Osłonin

Miastko

Olejnica

Brenno

Rez. „Torfowisko Rez. „Torfowiskonad J. Świętym”nad J. Świętym”

P A R K

K R A J O B R A Z O W Y

P R Z E M Ę C K I

M łynówka KaszczorskaJ. Breńskie

JezioroBiałe

Miałkie

J .K

rzyw

ce

J. Małe

J. Święte

ie

J. Maszynek

J . O s ł o n i ń s k i e G

ór

sk

ie

J. Lincjusz

Jezioro

Wieleńskie-

-Trzytoniowe

89

76

66

62

70

62

65

88

92

69

69

6176

6162

64

64

93

64

69

G. Podkowa80

75

60

80

65

Św. Jadwigi Śląskiej

Nawiedzenia NMP

SercaJezusowego

StaraStajnia

AWF

AWF

Krokus

51°56'

51°56'

58’

16°12' 16°14' 16°16'

16°12' 16°14' 16°16' POJEZIERZELESZCZYŃSKIE

80

60

Skala 1: 50 000

61

drogi wojewódzkie;numery drógdrogi lokalnedrogi gruntowe;ścieżkiprzystanki auto-busowe; parkingiośr. wypoczynkowe;pola namiotowepoczty; szkoły;ośr. jazdy konnejkościoły; zabytkowekościoły; dworywieże widokowe; wiatrakikąpieliska; ośrodki sportów wodnychznakowane szlaki turystycznegranice: parku krajobrazowego;rezerwatówpunktywysokościowe

poziomice

tereny podmokłe;łąki

lasy; zabudowa

305

0500 500 1000 1500 2000 m

11

Odległości na mapie i w terenie

3 Ukształtowanie powierzchni na mapachCele lekcji: Nauczysz się odczytywać informacje z mapy poziomicowej. Dowiesz się, jak odczytywać wysokość bezwzględną i obliczać wysokość względną. Nauczysz się rozpoznawać formy terenu na podstawie rysunku poziomicowego oraz barw hipsometrycznych.

Rozwiąż rebus i wyjaśnij hasło.

Na dobry początek

1

Hasło:

Wyjaśnienie:

ÓRZEPA = O Ó = Ę LI

Wykonaj polecenia.a) Na rysunku po lewej stronie dorysuj trzy poziomice poprowadzone co 50 m w taki

sposób, aby przedstawiał on kotlinę. Wpisz wartości poziomic.b) Na rysunku po prawej stronie dorysuj trzy poziomice poprowadzone co 100 m

w taki sposób, aby przedstawiał on górę. Wpisz wartości poziomic.

2

400 800

12

Obliczanie wysokości względnej

Oblicz wysokość względną góry Żar mierzoną od Międzybrodzia Żywieckiego (punkt A) znajdującego się u jej podnóża.Odczytaj z mapy wysokość bezwzględną góry Żar.761 m n.p.m.

Określ wysokość bezwzględną punktu A.400 m n.p.m.

Od wartości wysokości bezwzględnej góry Żar odejmij wartość wysokości bezwzględnej punktu A. Uzyskana wartość to wysokość względna góry Żar.761 m n.p.m. – 400 m n.p.m. = 361 m

Odpowiedź: Wysokość względna góry Żar mierzona od punktu A znajdującego się w Międzybrodziu Żywieckim wynosi 361 m.

Samouczek

1

2

3

Żar761

J e z i or o

Mi ęd

z y br o

dzk

ie

Isepn

ica

330

Międzybrodzie Bialskie

Międzybrodzie Bialskie

Międzybrodzie Żywieckie

Międzybrodzie Żywieckie

400

700

600400500

19°12'

19°12'

19°13'19°13'

49°46'

49°47'

19°13'19°13' 500 m250250 0

761

500

drogi główne

drogi inne

poziomice

rzeki; jeziora

lasy

kolej linowo--terenowaterenyzabudowane

punkt wysokościowy

drogi drugorzędne

A

620

720

760

800

800

540

720

700

600

500

580

P A R K

N A R O D O W Y

P I E N I Ń S K ICza

rny Po

tok

Kirowy P

otok

Macelowy Potok

Dunajec

S traszny Potok

713

800

816Cyrlowa Skała

Mace

lowa Góra

Goła Góra

Przełęcz Trzy Kopce

794

Dz

iał

584

Mardu łowy Gronik

825Gumionek

820

677

Rabsztyn

Stronia

856Macelak

Łączana

Średnie Pole

Pod Nowe

Zawrocie

Kąty

PO

LSK

ASŁ

OW

AC

JA

Przystań flisacka

Kąty20°23'20°23'20°23'

49°25'49°25'

PIENINY Skala 1: 25 000

lasy; łąkizabudowa

drogi lokalne; ścieżki

przystanki autobusoweszlaki turystyczne

szczyty; przełęczepoziomice600

500trasa spływu kajakowego

granice parku narodowegokrzyże; przystanie �isackie

granice państw

816

0 500 m250250

Uczniowie wraz z nauczycielem wybierają się na wycieczkę w Pieniny. Chcą pokonać trasę Kąty – Łączana. Przed wyjściem troje uczniów analizuje mapę. Zaznacz imię ucznia, który wyciąga poprawne wnioski z tej analizy.

3

Krzysiek

Marcin

Zosia

Patrzcie, Łączana ma aż 820 m wysokości względnej. Będziemy musieli sporo podejść!

Nie, pokonamy tylko około 340 m. Tyle wynosi różnica wysokości między

tą górą a Kątami.

Według mnie wysokość względna naszego celu

mierzona od Kątów wynosi 480 m.

13

Ukształtowanie powierzchni na mapach

M. B A Ł T Y C K I E L I T W A

NI

EM

CY

R O S J A

S Ł O W A C J A

RE

PU

B L I K A

CZ E S K A

UK

RA

IN

A

BI

AŁ

OR

UŚ

Narew

NarewW

isła

Wisła

NotećNoteć

WartaWarta

Odr

aO

dra

BugBug

Bug

WisłaWisła

PilicaPilica

SanSan

Odra

NiemenNiemen

Warta

Wieprz

RaczkiElbląskie

Chochołów

Olkusz

Kalisz

15° 19° 23°

15° 17°19°

15°

23°

50°

54°

50°

54°

100 km050 50Skala 1: 7 000 000

2000 mn.p.m.

1500

1000

700

500

400

300250

200150

10050

0 2050100 mp.p.m.

Na mapie hipsometrycznej Polski zaznaczono cztery miejscowości: Chochołów, Kalisz, Olkusz i Raczki Elbląskie.

4

Na podstawie mapy z zadania 4 podaj po dwa przykłady rzek, których źródła znajdu-ją się na nizinach, na wyżynach i w górach.

Źródła na nizinach:

Źródła na wyżynach:

Źródła w górach:

5

Na podstawie mapy dopasuj do każdej nazwy miejscowości wysokość bezwzględną, na której się ona znajduje, oraz właściwą nazwę formy ukształtowania powierzchni. Połącz liniami właściwe informacje.

Miejscowość Wysokość bezwzględna

Forma ukształtowania powierzchni

· –1,8 m n.p.m. ·· 110 m n.p.m. ·· 370 m n.p.m. ·· 760 m n.p.m. ·

· nizina

· góry

· wyżyna

· depresja

Chochołów ·Kalisz ·

Olkusz ·Raczki Elbląskie ·

14

I. Mapa Polski

Kartografowie przez wieki zastanawiali się nad tym, w jaki sposób najlepiej przedstawić rzeźbę terenu na mapach. Dawniej bardzo często stosowano metodę kopczykową i metodę kreskową. Poniżej znajdują się fragmenty map tego samego obszaru wykonanych tymi metodami. Zaprezentowano też fragment współczesnej mapy hipsometrycznej.

Dla dociekliwych

Napisz, jakie zalety mają Twoim zdaniem dawne metody prezentowania rzeźby terenu na mapach, a jakie zalety ma metoda współczesna.

6

• Poziomice (izohipsy) to linie na mapie, które łączą punkty leżące na tej samej wysokości bezwzględnej.

• Na podstawie poziomic można odczytać wysokości bezwzględne punktów, obliczyć wysokości względne oraz rozpoznać formy terenu.

• Na mapach hipsometrycznych stosuje się następujące barwy: zieloną dla nizin, żółtą dla wyżyn, pomarańczową i czerwoną dla gór oraz ciemnozieloną dla depresji. Barwą niebieską zaznacza się obszary wodne.

Zapamiętaj

Metoda kopczykowa Metoda kreskowa Metoda hipsometryczna

480520

560

600

640

680720760

800

840

880m n.p.m.

15

Ukształtowanie powierzchni na mapach

4 Czytamy mapę najbliższej okolicyCele lekcji: Poznasz rodzaje map. Przećwiczysz odczytywanie informacji z planu miasta i mapy turystycznej. Nauczysz się orientować mapę za pomocą obiektów w terenie. Dowiesz się, jak korzystać z map cyfrowych.

Połącz liniami rodzaje map z właściwymi informacjami, które można z nich odczytać. Jedną informację pozostaw nieprzypisaną.

· Przebieg trasy wiodącej ze schroniska nad Morskim Okiem na Rysy.

· Zasięg obszarów nizinnych i wyżynnych w Polsce.

· Rozmieszczenie lasów oraz terenów przemysłowych w Polsce.

· Przebieg trasy wiodącej od kościoła Mariackiego w Krakowie na Wawel.

Na dobry początek

1

Zobacz zdjęciadocwiczenia.plKod: N57JLZ

Wyobraź sobie, że znajdujesz się w terenie i chcesz zorientować mapę. Poniższa fotogra­fia przedstawia krajobraz widoczny z miejsca, w którym stoisz.Zaznacz numer, którym oznaczono poprawnie zorientowaną mapę.

2

mapa krajobrazowa ·mapa ogólnogeograficzna ·

plan miasta ·

1. 2. 3.

16

Na podstawie planu Zakopanego wykonaj polecenia.3

Oœr. Wyp.--KonferencyjnyGeovita

Oœr. Wyp.-Konferencyjny

Anta³ówka

Panorama

Gładczań

Str¹¿y

ski

Kapl. œw. Andrzeja

Samodzielny Publiczny

Szpital Specj. Chorób P³uc

Brzo-

zowa

Potok

Bystra

Samkó

Czarny Potok

Foluszowy PotokB

iały

Pot

ok

Potok Spadowiec

Młynkow

iec

Biały P otok

Walczaków PotokMB Nieustającej

Pomocy Najświętszej Rodziny

MBCzęstochowskiej

NMP Królowej Świata

Św. Krzyża

Willa Koliba

ChałupaGąsieniców Sobczaków

ZagrodaGąsieniców Sieczków

MuzeumK. Szymanowskiego

WillaCzerwony

Dwór

WillaKossakówka

Willa Poraj

MuzeumK. Makuszyńskiego

Palace

WillaJadwiniówka

MuzeumTatrzańskie

Muz.B. Czecha

MuzeumPrzyrodnicze

TPN

Wielka Krokiew

Średnia Krokiew

Willa Atma

Mała Krokiew

KomendaPowiatowa Policji

Górna

Równia

Krupowa

DworzecPKS

StaryCmentarz

Willa Cicha

Park Dziecii Młodzieży

im.J. Piłsudskiego

·

·

Wal

czac

ki W

ierc

h

L a s

B i a ł e g o

Do

l in

a n

ad

Ca

pk

am

i

Do

l in

a

na

S

pa

do

wi e

c

G

r z e œk ó w k i

878

940

Do

l i

n a St r

¹¿

ys

ka

·888

·862

WalowaPolana

Lipki

Olimp

Wierszyki

Antałówka

SzymońskiWierch

Do

li

na

k

u

Dz

i ur

ze

GąsienicowyWierch

Klimka Bachledy

J. I.

Kraszewski

ego

A. Asnyka

Ks. W. Curzydły

S. Witkiewicza

Smre

kowa

W. Piaseckiego

KRUPÓWKI

A. G

alic

yKamockiego

STRĄŻY

SKA

Jana Pawła II

Walowa Gór aBulwary Słowackiego

S. Goszczyńskiego

SabałyJ. Tuwima

Stas

zica

Stas

zica

J.

Na Guba- łówkę

Szkolna

Ks. J. Stolarczyka

H. Małe Żyw

czańskie

Dro

ga d

o Da

niel

a

Gładkie

S.

Za Cieszynianką

KOŚCIELISKA

KRUPÓWKI

S łoneczna

Droga pod Reglami

Pocztowców

Ogr

odow

a

Na Wilcznik

Zborow

skiego

Bulwary Słowackiego

Wierchowa

Droga na Koziniec

Gładkie

Droga do

RondoDmowskiego

Kościelna

Droga do

Bristolu

H.

Modrzejew

skiejK. Tetmajera

Partyzantów

S. Żeromskiego

PlacNiepodległości

Pod Lipkami

M.Zaruskiego

H.Marusarzó

wny

Do TadziakówOrnak

M. Zająca

W. Pola

Polna

Cichej

Wody

Gimnazjalna

W. BroniewskiegoK.

Tetm

ajera

K. S

zym

anow

skie

go

W. Orkana

Wet

eran

ówW

ojny

Regl

eRegle

Za Strugiem

S.

S.

K. Kaszelewskiego

Droga na Wierch

Ubocz

Zwierzyniecka

W. Broniewsk ie

go

Kas

prus

ie

Kasprusie

Strą

żysk

a

KOŚCIELIS

KA

NO

WO

TARS

KA

J. PIŁSUDSKIEGO

GRUN

WALDZKA

DROG

A DO

BIAŁEGO

K. MAKUSZYŃSKIEGO

JAGIELLO

ŃSKA

T. CHAŁUBIŃSKIEGO

T. CHAŁUBIŃSKIEGO

POWSTAŃCÓW ŚLĄSKICH

WŁADYSŁAWA ZAMOYSKIEGO

H. SIENKIEWICZA

AL. 3 MAJA

T.

KOŚCIUSZ

KI

J. PIŁSUDSKIEGO

BRONISŁAWA CZE

CHA

ulice główne przelotoweulice główneulice pozostałedrogi polne; alejki i ścieżkiulice tylko dla pieszychkolej linowo-terenowa wyciągi narciarskiegranica Tatrzańskiego Parku Narodowegoszlaki turystyczne

zabytkowe kościoły; kościołyzabytkowe kaplice; kaplicemuzea; pomnikihotelekempingiinformacja turystycznaszpitale; TOPRkinapolicja; pocztyzabudowa; zabytkowa zabudowaparki, lasy; cmentarze

Skala 1 : 18 000100 300 m2000 100

C D E

D E

A

1 1

2 2

3

B

a) Wyznacz najkrótszą trasę od Muzeum Tatrzańskiego (B1) pod skocznię narciar-ską Wielka Krokiew (D3). Zapisz nazwy ulic, którymi wiedzie ta trasa.

b) Zapisz nazwy ulic, przy których znajdują się wymienione obiekty.

A. Kościół Świętego Krzyża:

B. Willa Koliba:

C. Komenda Powiatowa Policji:

c) Podaj kierunki, w których należy się udać, aby dojść ze skrzyżowania ulic Koście-liskiej i Kasprusie (B1) do obiektów wymienionych poniżej.

A. Willa Cicha:

B. Muzeum Karola Szymanowskiego:

17

Czytamy mapę najbliższej okolicy

Na podstawie mapy wykonaj polecenia.a) Opisz trasę wycieczki Tomka i jego rodziców. Podaj nazwy kierunków geograficz-

nych, w których się poruszali, oraz obiektów, które mijali.

b) Nad brzegiem Małego Stawu Tomek podziwiał przyrodę. Wymień formy terenu i ro-dzaje roślinności, które widział w kotle Małego Stawu. Skorzystaj z legendy mapy.

Tomek wraz z rodzicami byli w wakacje w Karkonoszach. Wybrali się na wycieczkę żółtym i niebieskim szlakiem spod hotelu Vivaldi w Karpaczu do schroniska Samotnia.

4

Kruszcowa

Krucza Kopa

Krucze Skały

StareGranaty

Krukowa

WilczeGniazda

Granaty

Waloński Kamień

Pielgrzymy Kotki

Rykowisko

Jeleniec

HusyckieSzańce

Zamczysko

Pląsawa

Płók

nica

WodospadWodospadŁomnicyŁomnicy

DzikiDzikiWodospadWodospad

Mały StawStaw

WodospadWodospadŁomniczki Łomniczki

Jelení p.

Horní Úpský vdp.

Skałka

Bor

ów

Biały Potok

Mod

rzyk

Łomni

ca

Łomniczka

Bystr

zyk

Bystr

zyk

Budnicza StrugaBudnicza Struga

Łom

nica

Bilé Labe

StawWielki

Wilczy

Potok

ŽacléřskéBoudy

SmrčíMalá Úpa

- OSIEDLE SKALNE

- WILCZA PORĘBA

Muz. Sportu i Turystyki

Wang

Najśw. Serca Pana Jezusa

Nawiedz. NMP

O W A

e t

Sowia Przeł. 1164

)(

Sow i a D o l i n a

K A R K O N O S K I

N A R O D O W Y

K R K O N O Š S K Ý N Á R O D N Í P A R K

P A R K

KARPACZ

c. bisk

upa

Doubravy

Droga

Tabaczana Ścieżka

Pašerácký chodnik

Droga Przyjaźni

D

roga Chomontowa

JubileuszowaDroga

Śląs

ka D

roga

Droga B. Czecha

Sudecki

Okopy

Czarne

ZboczeSrebrny Upłaz

U p ł a z

OwczeŻebro

ŁomniczkiJar

Biały

Jar

Małego

Kocioł

Kocioł

Złoty Stok

KociołŁomniczki

D o l i na Ł

o m n i cz k i

Wielkiego Stawu

Stawu

P

P

POLS

KA

REPUBLIK

A CZESKA

713

Buława

Izbica856

Czarna Kopa

Svorová hora

1411

Smogornia

1251

1051

877

ŚredniaKopa

Skalny Stół1281

Czarna G. (Świerkowiec) Saneczkowa 789 Karpatka

Pohulanka

Tabule(Klepy)

1602Śnieżka

Równia pod Śnieżką

1444

Przełęcz pod Śnieżką

1394

1424

1432

1410

1426

1377Kopa

1420

1389

1004Turek

1085Zielarz1236

1067

1090

1061

1017960 930

945

704

951

Suszyca

Rówienka

Zajęcznik (Szarak) 727

Garb

Skalny

PiecuchPiecuchVivaldi

Biały Jar

Gołębiewski

AristonCorum

Karpacz

Samotnia

StrzechaAkademicka

Dom Śląski

Na Śnieżce

NadŁomniczką

Luční b.

Jelenka

U Dolu

Orlinek

1200

130015

00

1400

1200

1100

900

700

900

1000

1100

1200

1300

)(

Kowary

Przeł. OkrajPrzeł. Okraj

Przeł. Okraj

46´50°

50°44´

15°44'

15°44'

50°46'

15°42'

Skala 1: 50 000

KARKONOSZE – część północno-wschodnia

granice państw

drogi lokalne

drogi gruntowe; ścieżki

przystanki autobusowe; parkingi

hotele; schroniska, domy wycieczkowe

leśniczówki, gajówki; kaplice

kościoły; zabytkowe kościoły

pomniki; pocztymuzea; punkty widokowe

Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe;skocznie narciarskie

koleje linowe, wyciągi krzesełkowe;wyciągi narciarskie

znakowane szlaki turystyczne

granice parku narodowego

przełęcze; punkty wysokościowe

skały; stoki skalne

1602)(

lasy; kosodrzewina

roślinność trawiasta; zabudowa

poziomice900

1000

cieki wodne; wodospady

0500 500 1000 m

Tomek

Widziałem:

.

18

I. Mapa Polski

• W zależności od przeznaczenia mapy dzieli się między innymi na ogólnogeograficzne, turystyczne, krajobrazowe oraz plany miast.

• Aby skorzystać z mapy w terenie, należy ją zorientować za pomocą kompasu lub obiektów widzianych w terenie.

• Coraz większą popularnością cieszą się mapy cyfrowe. Są one łatwo dostępne i często aktualizowane. Ponadto zazwyczaj można dostosować przedstawiane na nich treści do własnych potrzeb.

Zapamiętaj

Dzień1.

2.

3.

314 km

100 km

299 km

5 godz. 9 min

2 godz. 2 min

4 godz. 47 min

po drodze zwiedzanie Starego Miastaw Sandomierzu; wieczorem wycieczkana zaporę na Jeziorze Solińskimwycieczka na Połoninę Wetlińską

po drodze zwiedzanie Starego Miastaw Zamościu

Odcinek trasyLublin –

– Sandomierz – Solina

Solina – Wetlina –– SolinaSolina –

– Zamość – Lublin

Dystans Czas przejazdu Zwiedzane obiekty, inne atrakcje, uwagi

Wychowawca pewnej piątej klasy ze szkoły w Lublinie postanowił zabrać uczniów na trzy­dniową wycieczkę autokarową. Nie miał jednak czasu na jej zaplanowanie, dlatego zorganizował konkurs na najlepszy projekt. W poniższej tabeli znajduje się propozycja ucznia, który wygrał konkurs.

Dla dociekliwych

Zaplanuj podobną wycieczkę dla Twojej klasy. Skorzystaj z dowolnej mapy cyfrowej dostępnej w internecie. Przyjmij, że wycieczka zacznie się i skończy w miejscowości, w której znajduje się Twoja szkoła. Pamiętaj, że kierowca autokaru nie może jednego dnia prowadzić przez więcej niż 500 km ani jechać dłużej niż 8 godzin. Koniecznie uwzględnij czas potrzebny na zwiedzanie zabytków i inne atrakcje.

Dzień Odcinek trasy Dystans Czas przejazdu

Zwiedzane obiekty, inne atrakcje, uwagi

1.

2.

3.

5

19

Czytamy mapę najbliższej okolicy

Sprawdź, czy potrafiszMapa Polski

Na podstawie zamieszczonej legendy mapy zaznacz zestaw, w którym wymieniono tylko punktowe znaki kartograficzne.

A. Kempingi, hotele, kanały.

B. Przystanki autobusowe, latarnie morskie, leśniczówki.

C. Pomniki przyrody, muzea, lasy.

D. Hotele, jeziora, kempingi.

1

Dopasuj do każdej skali liczbowej skalę mianowaną i podziałkę liniową. Wpisz w od-powiednich miejscach tabeli litery oraz cyfry odpowiadające właściwym skalom.

2

20

hotele

kempingi

muzea

przystanki autobusowe

leśniczówki

pomniki przyrody

latarnie morskie

jeziora

kanały

lasy

0 50 100 150 km50

0 50 100 150 m50

0 500 1000 1500 m500

Skala liczbowa Skala mianowana Podziałka liniowa

1:50 000

1:5 000 000

Zaznacz numer rysunku poziomicowego, który został niepoprawnie podpisany.

1. 2. 3.

3

góra dolina kotlina

100

150200

250

800 700 600 500 400 300 300250

200150

100

A. 1 cm – 500 m 1.

B. 1 cm – 5 km 2.

C. 1 cm – 50 km 3.

20

Oceń prawdziwość informacji. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F, jeśli jest fałszywa.

1. Poziomice to linie na mapie łączące punkty znajdujące się na tej samej wysokości względnej. P F

2. Niziny oznacza się na mapach odcieniami barwy zielonej. P F

3. Wyżyny to obszary leżące powyżej 300 m n.p.m., o niewielkich wysokościach względnych. P F

4. Dzięki analizie mapy poziomicowej można rozpoznać formy terenu oraz określić, czy stoki są łagodne, czy strome. P F

4

Napisz, na czym polega orientowanie mapy. 6

Na podstawie mapy uzupełnij zdania.5

A. Na mapie poziomice poprowadzono co m.

B. Wysokość względna Łysicy mierzona od Krajna Południowego (punkt A) wynosi

m.

C. Najbardziej stromym stokiem Łysicy jest stok .

D. Odległość między Łysicą a leśniczówką w Łazach w terenie w linii prostej wynosi

m.

21

Pokrzywianka

Czarna Woda

Kakon

ianka

Czarna Woda

Zło

ta S

truga

Doli

nk

Dwor

ski S

tok

War

kocz

Stara Wieś

Krajno-Parcele

Podlesie

Kakonin

Zagórze Drugie

Stara Wieś

Łazy

KomorniczeWzorki

KrajnoPołudniowe Porąbki

Jeziorko

Dębno

Wilków

Krajno Drugie

ŚwiętaKatarzyna

WolaSzczygiełkowa

533

547

518

550

530

608

612

311

Hucka Góra

Księża Skała

Sztymber

AgataŁysica

356

398

Przeł. Św. Mikołaja

Przeł. Kakonińska

P A R KP A R K

N A R O D O W Y

N A R O D O W YN A R O D O W Y

Ś W I Ę T O K R Z Y S K IŚ W I Ę T O K R Z Y S K I

500

500

400

400

400

400

500

300

300

300300

751drogi wojewódzkie; numerydrógdrogi pozostałe

drogi wojewódzkie; numerydrógdrogi pozostałe; drogigruntoweprzecinki leśne; ścieżkikościoły zabytkowe;kaplice zabytkowehotele; domy wypoczynkoweschroniska młodzieżowe;pola biwakowemuzea; pomnikiparkingi; leśniczówki;przystanki autobusowe granice parkunarodowegopoziomicepunkty wysokościowe;przełęczelasy, parki; łąkizabudowa

400300

530

305

20°52'

20°54' 20°56'20°56'

20°56'20°56'20°54'20°52'20°52'

50°54'50°54'

50°54'50°54'

50°52'50°52'

50°52'50°52'

0750 750 1500 m

305

Skala 1: 75 000

A

21

Sprawdź, czy potrafisz

Praca z mapą

różnorodne zadania z mapą kształcące umiejętność jej analizy.

Sprawdź, czy znasz mapę! zadania sprawdzające znajomość mapy Polski i mapy świata.

Wykonywanie obliczeń

Samouczki zadania rozwiązanekrok po kroku uczące wykonywania podstawowych obliczeń geograficznych.Stopniowanie

trudności zadań

Na dobry początek ćwiczenia wprowadzające w tematykę lekcji.

Dla dociekliwych interesujące zadania poszerzające wiedzę z omawianego tematu.

Nowy zeszyt ćwiczeń dla klasy 5 już od pierwszych lekcji geografii kształci i doskonali kluczowe umiejętności geograficzne. Dzięki różnorodnym zadaniom ułatwiautrwalenie wiedzy oraz przygotowanie do sprawdzianów.

Dodatkowe materiały – oglądaj, pobieraj, drukuj.

Obejrzyj animacjędocwiczenia.pl Kod: N54SM3

Zeskanuj kod QR, który znajdziesz wewnątrz zeszytu ćwiczeń, lub wpisz kod na docwiczenia.pl.

www.nowaera.pl geografia@nowaera.pl

infolinia: 801 88 10 10, 58 721 48 00

Zainteresowanie przedmiotem

Korzystam z informacji ciekawe treści połączone z zadaniami sprawdzającymi opanowanie niezbędnych umiejętności.

Przygotowanie do sprawdzianów

Sprawdź, czy potrafisz zadania podsumowujące po każdym rozdziale.