Хөдөлмөрийн тухай хуульд нэмэлт,

өөрчлөлт оруулах буюу шинэчлэх асуудал

Доктор, Профессор Б.Уранцэцэг

I. Зарчмын өөрчлөлт орох шаардлагатай юу?

II. Ямар бодит хэрэгцээ, шаардлага байна вэ?

Хөдөлмөрийн харилцааны

зохицуулалтад гарч буй өөрчлөлт

Төр дангаараа ажил олгогч

байсан үе

Төр ажилчин, албан хаагчдынхаа хөдөлмөрлөх үйл ажиллагааг бүхэлд нь зохицуулж байв

Хөдөлмөр эрхлэх нь хувь хүний хууль зүйн үүрэг байв

Уг үүргээ биелүүлээгүй бол хууль зүйн

хариуцлага хүлээнэ

Хувь хүний ажиллах хүч төрийн мэдэлд байсан

Хөдөлмөр эрхлэх хууль зүйн ганц арга байсан

Ажилчин, албан хаагчдын төлөөлөл-ҮЭБ нь

төрийн чиг үүргийг хэрэгжүүлж байв

Төрийн албан хаагчдын алба хаших харилцаа ердийн хөдөлмөрийн харилцаатай адил

тооцогдож байсан

Үндсэн өөрчлөлтүүд

Олон төрөл хэлбэрийн

ажил олгогч шинээр

үүссэн

Хувийн өмчтөн-ажил олгогч

Нийтийн өмчийн ажил олгогч: Төр,

төрийн бус байгууллага

Холимог өмчийн ажил олгогч:

Хамтарсан хөрөнгө оруулалтын (төр

ба хувийн гэх мэт)

Төр хууль тогтоогчийн

хувьд хөдөлмөрийн

харилцааг зохицуулах болсон

Хоёр талын хэн алиныг зохистой

хамгаалах

Төрийн оролцоо эрс багассан

Энэ нь Хөдөлмөрийн хууль

тогтоомжийн агуулгаар илэрнэ

Хөдөлмөрийн харилцааны талууд

өөрсдөө хоорондоо харилцаагаа зохицуулах бололцоо бий болсон

Дотоод хэм хэмжээ тогтоох байдлаар энэ бололцоог ашиглана

Төрийн алба нийгэм дэх өвөрмөц

үйл ажиллагаа болохын хувьд эрх мэдлийн хуваарилалтаар тусгайлан

зохицуулагдах болсон

Төрийн албан хаагчдын алба хаших харилцааг Төрийн албаны

тухай хуулиар зохицуулсан

(Ялангуяа, төрийн жинхэнэ албаны

онцлогоос төрийн жинхэнэ албан

хаагчдын хөдөлмөр)

Хувь хүний ажиллах хүч өөрийнх нь

Өмчлөлийн зүйлс болсон

Хувь хүний хөдөлмөр эрхлэх хууль

зүйн аргууд шинээр бий болсон,

өөрөө тэдэж сонгоно

Хөдөлмөрийн харилцааны талууд

Өөрсдийн төлөөллөө бий болгох Эрх зүйн үндэс тогтоогдсон

Хөдөлмөрийн эрх зүйн харилцаанд

гарсан үндсэн өөрчлөлт

Төр дангаараа ажил олгогч байсан өмнөх тогтолцооны үед иргэд улсын үйлдвэр, албан газар, байгууллагад л ажиллаж, тэдний хоорондын харилцааг хууль, хуульчилсан

олон хэм хэмжээгээр зохицуулж байсан

Төртэй зэрэгцэн бусад төрөл, хэлбэрийн өмчлөгч ажил олгогч үүсч бий болж хөдөлмөрийн эрх зүйн

харилцаанд оролцох нийгэм-эдийн засаг, хууль зүй-зохион

байгуулалтын нөхцөл бүрдсэн

Хөдөлмөрийн хууль тогтоомжийн агуулгад бий

болсон чанарын өөрчлөлт

Улсын үйлдвэр албан газрын захиргаа ба ажилтан, албан хаагч хоорондын

хөдөлмөрийн харилцааг төр зохицуулахдаа монополь эрхийг эдэлж хөдөлмөрийн

харилцаанд төвлөрсөн зохицуулалтын арга дангаараа хэрэглэж байсан

Олон төрөл хэлбэрийн ажил олгогч төртэй зэрэгцэн бий болсноор төр хууль тогтоох эрх мэдлээ ашиглан зөвхөн өөрийн эрх ашигт нийцүүлж ажилтны хөдөлмөрийг бүхэлд нь зохицуулах боломжгүй болж хөдөлмөрийн харилцаанд төвлөрсөн бус зохицуулалтын аргыг давхар хэрэглэх

болсон

Хөдөлмөрийн харилцааг төвлөрүүлж зохицуулах хууль тогтоомжийн агуулгад гарсан өөрчлөлт

Хөдөлмөрийн хууль тогтоомж талууд

хоорондын хөдөлмөрийн харилцааг нэг бүрчлэн,

процесс талаас нь зохицуулж байсан

Төрийн оролцоо зайлшгүй шаардлагатай хөдөлмөрийн тийм харилцааг л хэм хэмжээ тогтоон зохицуулах, гэхдээ уг хэм хэмжээний нилээд хэсэг нь стандарт шинжийг агуулах

болсон.

II. Өөрчлөх бодит хэрэгцээ, шаардлага бий юу?

Хөдөлмөрийн

харилцааны

өнөөгийн төлөв

байдал

Олон төрөл, хэлбэрээр нэмэгдэж, шинэ агуулгаар баяжиж байна.

Шинэ үзэгдлүүд хөдөлмөрийн зах зээл дээр бий

болж байна.

Төрийн оролцоог улам багасган талуудын

оролцоог нэмэгдүүлэх

Олон улсын хэм хэмжээнд үндэсний хууль

тогтоомжийг нийцүүлэх

III. Яаж өөрчлөгдөх вэ?

Зохицуулж буй харилцааны төрөл, хэлбэр

нэмэгдсэн нь

1.Хөдөлмөр эрхлэлтийн шинэ хэлбэрүүд бий болж байна.

Гэрээгүй

ажилтан

Гэрээгээр

ажиллах Гурвалсан

хөдөлмөрийн

харилцаа

Малчны

хөдөлмөр Алслагдсан

орон нутагт

ажиллах

2. Зохицуулагдаж буй харилцаанууд агуулга нь гүнзгийрч баяжиж байна.

Хамтын хэлэлцээг зөвхөн

хамтын гэрээ, хэлэлцээр

бус өргөн хүрээнд ашиглах болсон

Ажлын байран

дээр ажилтны нь

хувьд төдийгүй

хүний хувь

хамгаалагдах шаардлага гарч

ирсэн

Зах зээл дээр өрсөлдөх чадвар нь ажилтнууд

буюу хүний нөөцтэй

холбоотой болж байна.

3.Зохицуулалтыг Олон улсын хэм хэмжээнд

нийцүүлэх

ОУХБ-ын суурь 8 конвенцид

элсэн орсон

Агуулгыг нь Хөдөлмөрийн

тухай хуульд бүрэн тусгах

Нэр томьёо, агуулгыг жигдлэх

4.Төрийн оролцоог улам хязгаарлан талуудын оролцоог нэмэгдүүлэх

Төр хамтын хэлэлцээрт оролцох шаардлагагүй

Аль болох хоёр тал хэлэлцэх, зохицох

Түншлэлийн шинэ хэлбэрүүд

бий болгох

Дотоод хэм хэмжээг тогтоох эрхийг өргөжүүлэх

Дотоод хэм хэмжээ тогтоох нөхцлийг хуульчлан тогтоох

Төрийн хяналтын механизм

хуульчлагдах