ÖZEL CERRAHİ IÖZEL CERRAHİ I

I. Baş Bölgesinin Şirurjikal I. Baş Bölgesinin Şirurjikal HastalıklarıHastalıkları

I.Deri ve Derialtı Bağdoku HastalıklarıI.Deri ve Derialtı Bağdoku Hastalıkları

Klinik SemptomlarKlinik Semptomlar Objektif; Objektif; DehidrasyonDehidrasyon

DepigmentasyonDepigmentasyon

KızarıklıkKızarıklık

SolgunlukSolgunluk

Etiyoloji;Etiyoloji; Genellikle dış kökenli etkenlere bağlıGenellikle dış kökenli etkenlere bağlı Bezen de Hormonal AllerjikBezen de Hormonal Allerjik

Neuronal EnfeksiyözNeuronal Enfeksiyöz

Seyrine göre;Seyrine göre; AkutAkut

Kronik Kronik

SpesifikSpesifik

•Subjektif;Subjektif; Hiperestezi (kaşıntı ve ağrı) Hiperestezi (kaşıntı ve ağrı)

Anestezi (duyarsızlık)Anestezi (duyarsızlık)

Dermatitis AcutaDermatitis Acuta

1. Dermatitis Travmatica1. Dermatitis TravmaticaBaş bölgesine etkiyen mekanik araçlar (yular, dizginler, Baş bölgesine etkiyen mekanik araçlar (yular, dizginler, başlık, müsillierler, dekubituslar, sivri ot başakcıkları)başlık, müsillierler, dekubituslar, sivri ot başakcıkları)

Özellikle atlarda operasyon sırasında yatırma sonucunda Özellikle atlarda operasyon sırasında yatırma sonucunda göz kapaklarının sürtünmesiyle yangı oluşabilir.göz kapaklarının sürtünmesiyle yangı oluşabilir.

Klinik Görünüm;Klinik Görünüm; Şişkinlik, kızarıklık, kaşıntı, kıl dökülmeleri, bazen epitel Şişkinlik, kızarıklık, kaşıntı, kıl dökülmeleri, bazen epitel

katında yıkımlanmakatında yıkımlanma Dermatitis köpeklerde irinli bir dermatitise dönüşebilir.Dermatitis köpeklerde irinli bir dermatitise dönüşebilir. Kedilerde nadir görülür.Kedilerde nadir görülür.

2. Dermatitis Calorica2. Dermatitis Calorica Fiziksel nedenler ya da yakıcı maddelerin etkisi ile oluşur.Fiziksel nedenler ya da yakıcı maddelerin etkisi ile oluşur. 606000C ve üzerindeki ısı albuminli maddeleri koagule eder ve C ve üzerindeki ısı albuminli maddeleri koagule eder ve

hücler ölür.hücler ölür. Bölgede aktüf bir hiperemi, sekresyon artışı ve Bölgede aktüf bir hiperemi, sekresyon artışı ve

pigmentasyon oluşur.pigmentasyon oluşur.

3. Dermatitis Actinica3. Dermatitis Actinica (Dermatitis solearis) (Dermatitis solearis) İrradyasyon ve UV ışınları, özellikle güneş ışığına maruz İrradyasyon ve UV ışınları, özellikle güneş ışığına maruz

kalma sonucu güneş yanığına benzer klinik görünümler kalma sonucu güneş yanığına benzer klinik görünümler oluşur.oluşur.

Ancak hayvanlarda baş bölgesinin kıllarla kaplı olması Ancak hayvanlarda baş bölgesinin kıllarla kaplı olması çoğunlukla bunu engeller.çoğunlukla bunu engeller.

44. Röntgen Dermatitisi. Röntgen Dermatitisi Diagostik ya da sağaltım amacıyla kullanılan röntgen ışınlarının baş Diagostik ya da sağaltım amacıyla kullanılan röntgen ışınlarının baş

bölgesinde oluşturdukları irkilti sonucu oluşur. bölgesinde oluşturdukları irkilti sonucu oluşur. Genelde uzun süre ışın sağaltımı alan hayvanlarda gözlenir.Genelde uzun süre ışın sağaltımı alan hayvanlarda gözlenir. Deri kapillarları genişler Aktif hiperemi oluşur.Deri kapillarları genişler Aktif hiperemi oluşur. Eriten ve hiperpigmentasyon görülebilirEriten ve hiperpigmentasyon görülebilir Bazı uygulamalarda Bazı uygulamalarda eskarotik dermatitiseskarotik dermatitis de oluşur. de oluşur.

5. Dermatitis Venenata (Toksika)5. Dermatitis Venenata (Toksika) Kimyasal, madeni, bitkisel ve hayvansal toksik maddelerin Kimyasal, madeni, bitkisel ve hayvansal toksik maddelerin

etkisiyle şekillenir. etkisiyle şekillenir. Etkiyen maddenin özelliğine göre “D.erythematosa, D.papullosa, Etkiyen maddenin özelliğine göre “D.erythematosa, D.papullosa,

D.pustulosa, D.bullosa, D.phlegmonosa, D.gangrenosa” özelliğinde D.pustulosa, D.bullosa, D.phlegmonosa, D.gangrenosa” özelliğinde yangılar şekillenebilir.yangılar şekillenebilir.

Bazen de autointoxication’lara bağlı oluşur.Bazen de autointoxication’lara bağlı oluşur.

6. Dermatitis Infectiosa6. Dermatitis Infectiosa Patojen mikroplar veya spesifik mikroorganizmalar (Variola, aktinomycose, Patojen mikroplar veya spesifik mikroorganizmalar (Variola, aktinomycose,

botriomycose..) tarafından oluşturulabilir.botriomycose..) tarafından oluşturulabilir. Pyojenik dermatitisler (Pyoderma) staphylococcus ve streptococcuslar Pyojenik dermatitisler (Pyoderma) staphylococcus ve streptococcuslar

tarafından oluşturulur Folliculitis purulenta da oluşabilir.tarafından oluşturulur Folliculitis purulenta da oluşabilir. Viral Viral (distemper) veya (distemper) veya paraziterparaziter (demodeks) de olabilir. (demodeks) de olabilir. Gıdai Gıdai (bozuk ve eksik beslenme), (bozuk ve eksik beslenme), hormonal hormonal (diabet, hypothroidisme ve (diabet, hypothroidisme ve

Cushing’s sendromu) Cushing’s sendromu) immunolojik (immunolojik (pemphigus, lupus erytematosus) kökenli pemphigus, lupus erytematosus) kökenli olabilir.olabilir.

Paraziter dermatitis Paraziter dermatitis (Malessia)(Malessia)

Pyojenik DermatitisPyojenik DermatitisSuperficial Necrolytic DermatitisSuperficial Necrolytic Dermatitis

Bazı yazarlar dermatitisleri;Bazı yazarlar dermatitisleri;

Superficial Labial ve Facial İntertrigo’larSuperficial Labial ve Facial İntertrigo’lar

İmpetigoİmpetigo

FolliculitisFolliculitis

Acne (klinikçe de önemli)Acne (klinikçe de önemli)

Profund JuvenilProfund Juvenil

AnisarcoidAnisarcoid

Nasal pyodermatitis’ler (sağaltıma karşı Nasal pyodermatitis’ler (sağaltıma karşı inatçıdırlar) inatçıdırlar)

7. Neurogen Dermatitis7. Neurogen Dermatitis Baş bölgesinde sık rastlanmaz.Baş bölgesinde sık rastlanmaz. Kedilerde, seyrek olarak da köpeklerde görülür. Kedilerde, seyrek olarak da köpeklerde görülür.

8. Dermatitis Combustionis8. Dermatitis Combustionis Yanık nedeniyle oluşur.Yanık nedeniyle oluşur. Deride yanığın derecelerine göre değişik ölçü ve şiddette yangısal Deride yanığın derecelerine göre değişik ölçü ve şiddette yangısal

oluşumlar şekillenir.oluşumlar şekillenir.

9. Dermatitis Congelationis9. Dermatitis Congelationis Donmalara bağlı olarak oluşur.Donmalara bağlı olarak oluşur. Evcil hayvanlarda uç oluşturan organlarda (kulak, kuyruk, penis gibi) Evcil hayvanlarda uç oluşturan organlarda (kulak, kuyruk, penis gibi)

meydana gelirmeydana gelir Baş bölgesinde; dudak uçları ve kulak derisinde donma ile ilgili lezyonlara Baş bölgesinde; dudak uçları ve kulak derisinde donma ile ilgili lezyonlara

rastlanır.rastlanır.

10. Endocrinienne Dermatitis10. Endocrinienne Dermatitis Genelde kedilerde oluşur.Genelde kedilerde oluşur. Bilateral olarak thyroid ve seksüal Bilateral olarak thyroid ve seksüal

hormonların yetersizliğine bağlı olarak hormonların yetersizliğine bağlı olarak gelişir.gelişir.

Ayrıca kedi ve köpeklerde ovariectomie Ayrıca kedi ve köpeklerde ovariectomie ve castration’lardan 6 ay veya 1 yıl sonra ve castration’lardan 6 ay veya 1 yıl sonra şekillenebilir.şekillenebilir.

TanıTanı Akut ekzama ve ürtiker ‘den ayırt etmek Akut ekzama ve ürtiker ‘den ayırt etmek

gerekir.gerekir. Teşhiste laboratuvar muayeneleri ve Teşhiste laboratuvar muayeneleri ve

allerjik testlerden yararlanılır.allerjik testlerden yararlanılır.

İntradermal skin testİntradermal skin test

PyodermatitisPyodermatitis

Allerjik dermatitli bir köpek

Allerjik dermatitAllerjik dermatit

Allerjik dermatit -kediAllerjik dermatit -kedi

SağaltımSağaltımTemel sağaltım prensibi olarak;Temel sağaltım prensibi olarak;

• Aşırı ilaç uygulamaktan kaçınmakAşırı ilaç uygulamaktan kaçınmak• Deriyi iyice temizlemekDeriyi iyice temizlemek• Kılların traş edilmesiKılların traş edilmesi

Lokal SağaltımLokal Sağaltım Asepsi kurallarına uygun olarak bölge temizlenir.Asepsi kurallarına uygun olarak bölge temizlenir. Pustülloz ise pustüllerin punksiyonu yapılır (Skalpel veya Pustülloz ise pustüllerin punksiyonu yapılır (Skalpel veya

cryochirurgie)cryochirurgie) Drenaj öncesi yaş kompres ve banyolar yapılır. Drenaj öncesi yaş kompres ve banyolar yapılır.

%2 Acetate de plombe, Sulfate de cuivre, Sulfate de zinc 15-30 dk banyo%2 Acetate de plombe, Sulfate de cuivre, Sulfate de zinc 15-30 dk banyo İyot Sağaltımı İyot Sağaltımı

iodophor ve İodine’nin % 0,5-2 lik solusyonları ile 30 dk banyo ve iodophor ve İodine’nin % 0,5-2 lik solusyonları ile 30 dk banyo ve kompreskompres

***iodophor’un fungisit ve jermisit etkisi de vardır.***iodophor’un fungisit ve jermisit etkisi de vardır.

Lokal Antibiyotik UygulamalarıLokal Antibiyotik Uygulamaları Özellikle kronik pyodermatitis’ lerde pomat veya lezyonlu sahaya enjeksiyonÖzellikle kronik pyodermatitis’ lerde pomat veya lezyonlu sahaya enjeksiyon Mezodermik kökenliyse mezoterapi (mezodermik kata mikroenjeksiyon)Mezodermik kökenliyse mezoterapi (mezodermik kata mikroenjeksiyon) Prulent ise Prulent ise

• Penicilline procaine 10.000/kg IU IM,SCPenicilline procaine 10.000/kg IU IM,SC

• Ampicilline 20mg/kg Peros,IMAmpicilline 20mg/kg Peros,IM

gibi antibiyotikler 16-24 saatte bir en az 3 hafta iyileşmeden 10 gün gibi antibiyotikler 16-24 saatte bir en az 3 hafta iyileşmeden 10 gün

sonrasına deksonrasına dek

Genel SağaltımGenel Sağaltım Barınak temizliği, gıda düzenlemesi (karbonhidrat, protein ve yağdan fakir) Barınak temizliği, gıda düzenlemesi (karbonhidrat, protein ve yağdan fakir) A, B, C vit. ve karaciğer ekstraklı pereperatlar bikarbonatlı suya karıştırılarak A, B, C vit. ve karaciğer ekstraklı pereperatlar bikarbonatlı suya karıştırılarak

verilebilir. verilebilir. İnatçı olgularda laksatifler verilebilir.İnatçı olgularda laksatifler verilebilir.

Özel sağaltım Özel sağaltım Kronik yada inatçı olgularda Autohaemotherapie, Proteinotherapie ve Kronik yada inatçı olgularda Autohaemotherapie, Proteinotherapie ve

irradiasyon uygulamalarından yararlanılabilir.irradiasyon uygulamalarından yararlanılabilir.

Kronik Deri Yangısı (Dermatitis Chronica)Kronik Deri Yangısı (Dermatitis Chronica)

Akut dermatitisleri izleyerek veya sürekli irkiltilere bağlı Akut dermatitisleri izleyerek veya sürekli irkiltilere bağlı Kıl folikülü veya glandula sebacea ‘ların yangısına ilişkin olarak ta Kıl folikülü veya glandula sebacea ‘ların yangısına ilişkin olarak ta

şekillenebilir.şekillenebilir. Kronik dermatitisle bazen spesifik enfeksiyonlara bağlıdır. Kronik dermatitisle bazen spesifik enfeksiyonlara bağlıdır.

(Actinomycose, Actinobacillose, Botriomycose)(Actinomycose, Actinobacillose, Botriomycose) Paraziter kökenli de olabilir (Sarcoptique)Paraziter kökenli de olabilir (Sarcoptique)

Klinik GörünümKlinik Görünüm Akut yangı belirtileri ölçülü olarak azalır.Akut yangı belirtileri ölçülü olarak azalır. Kaşıntı ve nasırımsı deri kalınlaşması, bazen irinleşme görülür.Kaşıntı ve nasırımsı deri kalınlaşması, bazen irinleşme görülür.

SağaltımSağaltım Neden ortadan kaldırılır.Neden ortadan kaldırılır. Antiseptik solusyonlar ve pomatlar (özellikle antibiyotikli)Antiseptik solusyonlar ve pomatlar (özellikle antibiyotikli) İrradyasyon uygulamaları da başarılı sonuçlar verir.İrradyasyon uygulamaları da başarılı sonuçlar verir.

Kurutucu ve irkiltici olarakKurutucu ve irkiltici olarak

• Acide salicylique 5.0Acide salicylique 5.0

• Acide tannique 5.0Acide tannique 5.0

• Alcool Dilue 100.0 uygulanabilir.Alcool Dilue 100.0 uygulanabilir.

Verruköz nitelik gösteren kronik dermatitis’lerdeVerruköz nitelik gösteren kronik dermatitis’lerde

• % 0.1’lik Potasyum Permanganat ile kompres% 0.1’lik Potasyum Permanganat ile kompres

• % 10’luk Acide chromique ve hafif kostiklerle bandaj % 10’luk Acide chromique ve hafif kostiklerle bandaj

• Ağız yoluyla Acide arsenieux ve İodure de potassiumAğız yoluyla Acide arsenieux ve İodure de potassium

• AutohaemotherapieAutohaemotherapie

C, BC, B66, D vitaminleri ile kombine gluconate de calcium enj.ları, D vitaminleri ile kombine gluconate de calcium enj.ları

Lokal olarak antibiyotikli ve steroidli pomatlar ile pom.oxyde jaune Lokal olarak antibiyotikli ve steroidli pomatlar ile pom.oxyde jaune

de mercure denenir.de mercure denenir.

Özel Dermatitisler (Dermatitis Specificum)Özel Dermatitisler (Dermatitis Specificum)

Atların Nüksedici Yaz DermatozuAtların Nüksedici Yaz Dermatozu Tüm bir yaz boyunca atlarda şekillenir ve çok kaşıntı verir.Tüm bir yaz boyunca atlarda şekillenir ve çok kaşıntı verir. Sağaltımında besin rejimi uygulamak, laksatifler vermek, lokal Sağaltımında besin rejimi uygulamak, laksatifler vermek, lokal

olarak da pom.oxyde de zinc, Pom.huile de cade ve Pom.ichtyolee olarak da pom.oxyde de zinc, Pom.huile de cade ve Pom.ichtyolee sürülür.sürülür.

Kas içi 100-140 ml autohaemotherepie ve 2 gün arka arkaya % Kas içi 100-140 ml autohaemotherepie ve 2 gün arka arkaya % 10’luk magnezyum hiposülfit ile kortikosteroid ve antihistaminik 10’luk magnezyum hiposülfit ile kortikosteroid ve antihistaminik uygulanır.uygulanır.

Simetrik Fascial DermatitislerSimetrik Fascial Dermatitisler Sinirsel nedenlerden ileri geldiği sanılan köpek ırklarına özgü bir Sinirsel nedenlerden ileri geldiği sanılan köpek ırklarına özgü bir

dermatitis şeklidir.dermatitis şeklidir. Tranklizan uygulamalarından olumlu sonuç alınır. ( Largactil-Tranklizan uygulamalarından olumlu sonuç alınır. ( Largactil-

Ergotamine tartarate kombine uygulanabilir)Ergotamine tartarate kombine uygulanabilir)Atların Yanak Bölgesi Yaz Dermatitisleri (Dermatitis Atların Yanak Bölgesi Yaz Dermatitisleri (Dermatitis

Serpiginousa)Serpiginousa) Derideki Gastrophilus larvalarının etkisiyle yanak bölgesinde Derideki Gastrophilus larvalarının etkisiyle yanak bölgesinde

oluşur oluşur Yaz yaralarında uygulanan sağaltım yararlı olur.Yaz yaralarında uygulanan sağaltım yararlı olur.

Ekzema (Eczema)Ekzema (Eczema)

Derinin epidermis katının yangısıdır, inter ve intraselüler ödem Derinin epidermis katının yangısıdır, inter ve intraselüler ödem oluşumuyla karakterizedir.oluşumuyla karakterizedir.

Etiyoloji:Etiyoloji: İç ve dış nedenlere bağlıdırİç ve dış nedenlere bağlıdır Kalıtsal ve predispoze faktörler (Yağlı deri)Kalıtsal ve predispoze faktörler (Yağlı deri) Mantar enfeksiyonlarıMantar enfeksiyonları Metabolik hastalıklarMetabolik hastalıklar Allerjik reaksiyonlarAllerjik reaksiyonlar Hormonal dengesizliklerHormonal dengesizliklerKlinik Görünüm:Klinik Görünüm:

İnter ve intraselüler ödemİnter ve intraselüler ödem

Eritem Eritem (Primer lezyon)(Primer lezyon)

küçük veziküller (Bu küçük veziküller (Bu aşama karakteristiktir)aşama karakteristiktir)

Veziküller patlar, içlerindeki sıvı boşalırVeziküller patlar, içlerindeki sıvı boşalır Kabuklaşma Kabuklaşma Aşırı kaşıntıAşırı kaşıntıKronik olgularda deride pigmentasyonKronik olgularda deride pigmentasyon

TanıTanıKlinik bulgular ve laboratuvar bulgularıKlinik bulgular ve laboratuvar bulguları

Kaşıntı, kabuklaşma ve tüylerde Kaşıntı, kabuklaşma ve tüylerde dökülme ve depigmentasyon.dökülme ve depigmentasyon.

SağaltımSağaltımGenel ve lokal sağaltımGenel ve lokal sağaltım

1. 1. Lokal steroidli pomad uygulamalarıLokal steroidli pomad uygulamaları

(Pom. Schericur, Ultralan, Betnovat, Kenacort-A(Pom. Schericur, Ultralan, Betnovat, Kenacort-A

2. Parenteral steroid uygulamaları2. Parenteral steroid uygulamaları

(Triamcinalone ya da Dexamethasone;kedilere 0.50 mg/im, (Triamcinalone ya da Dexamethasone;kedilere 0.50 mg/im,

köpeklere 0.50 mg/5 kg/im)köpeklere 0.50 mg/5 kg/im)

3. Enjektabl karaciğer ekstratları (Belamyl, Extrapat compose inj.)3. Enjektabl karaciğer ekstratları (Belamyl, Extrapat compose inj.)

4. Hemoterapi, Proteinoterapi4. Hemoterapi, Proteinoterapi

5. Lokal olarak kıllar kesilir, kabuklar alkol ya da 1/30 luk pom. 5. Lokal olarak kıllar kesilir, kabuklar alkol ya da 1/30 luk pom.

Salicilee ile giderilir. Kaşıntıyı engellemek için pom anestol, ve Salicilee ile giderilir. Kaşıntıyı engellemek için pom anestol, ve

steroidli pomadlarsteroidli pomadlar

Baş Bölgesi YaralarıBaş Bölgesi Yaraları

Yara; yumuşak doku bütünlüğünün bozulmasıdır.Yara; yumuşak doku bütünlüğünün bozulmasıdır. Özellikle atlarda trafik araçları ve sivri uçlu tellerin Özellikle atlarda trafik araçları ve sivri uçlu tellerin

etkisiyle göz kapakları kenarlarında, kesici araçların ağza etkisiyle göz kapakları kenarlarında, kesici araçların ağza

alınması sonucu dudak kenarında oluşur.alınması sonucu dudak kenarında oluşur. Köpeklerde boyun ve kulak çevresinde ısırık yaraları Köpeklerde boyun ve kulak çevresinde ısırık yaraları Kedilerde alın ve yanak bölgesinde tırmık ve apse yaraları Kedilerde alın ve yanak bölgesinde tırmık ve apse yaraları

sık görülür.sık görülür.

1. Deri Yarası1. Deri Yarası Sık rastlanır Sık rastlanır Lokalizasyonuna göre klinik görünümü vardır (yem Lokalizasyonuna göre klinik görünümü vardır (yem

yiyememe, solunum güçlüğü gibi)yiyememe, solunum güçlüğü gibi) Kenarları bazen mortifiye dokuları içerir, yabancı cisim yem Kenarları bazen mortifiye dokuları içerir, yabancı cisim yem

artığı ile bulaştığından kirli görünür. artığı ile bulaştığından kirli görünür. Bazen geniş ve doku kayıplı olur.Bazen geniş ve doku kayıplı olur. Damarlar koptuysa; şiddetli kanamalar, Damarlar koptuysa; şiddetli kanamalar,

Sinirler yıkımlandıysa; yüz felci oluşabilir.Sinirler yıkımlandıysa; yüz felci oluşabilir.

2.Dudak Yarası2.Dudak Yarası Çoğunlukla dudak kenarına dikey, yatay veya paralel, Çoğunlukla dudak kenarına dikey, yatay veya paralel,

yüzlek veya derin yara şeklinde olurlar.yüzlek veya derin yara şeklinde olurlar. Sığırlarda; sert yem alma sonucu dudak mukozasında Sığırlarda; sert yem alma sonucu dudak mukozasında Atlarda; dişlerin aşırı uzamasına bağlı olarak dudak Atlarda; dişlerin aşırı uzamasına bağlı olarak dudak

mukozasında, gem ve dişindirik uygulamaları sonucunda mukozasında, gem ve dişindirik uygulamaları sonucunda

commissura labiorumda commissura labiorumda Köpeklerde ise konserve kutu yalama ve ısırma sonucu Köpeklerde ise konserve kutu yalama ve ısırma sonucu

dudak yaraları şekillenebilir.dudak yaraları şekillenebilir. Yem ve su alımı, çiğneme fonksiyonu güçleşir.Yem ve su alımı, çiğneme fonksiyonu güçleşir. Sağaltım yapılmazsa veya perfore ise bozuk sikatrizasyon Sağaltım yapılmazsa veya perfore ise bozuk sikatrizasyon

gelişebilir.gelişebilir. Commissura labiorum yaralanmalarında tek veya çift yönlü Commissura labiorum yaralanmalarında tek veya çift yönlü

makrostomi şekillenebilirmakrostomi şekillenebilir

3. Yanak Yarası3. Yanak Yarası

Mukoza Yarası; Mukoza Yarası; SSert yem maddeleri veya keskin kenarlı batıcı ert yem maddeleri veya keskin kenarlı batıcı

cisimlerlerin ağıza alınması veya makasvari dişler nedeniyle oluşur. cisimlerlerin ağıza alınması veya makasvari dişler nedeniyle oluşur.

Atlarda diş törpülerken veya padan uygularken dikkatli olunmalıdır. Atlarda diş törpülerken veya padan uygularken dikkatli olunmalıdır.

Köpeklere verilen sivri uçlu kemikler ve kedilerde balık kılçıkları Köpeklere verilen sivri uçlu kemikler ve kedilerde balık kılçıkları

mukoza yaralarına sebep olabilir.mukoza yaralarına sebep olabilir.

Deri yarası;Deri yarası; Trafik araçları, boynuz-çifte darbeleri, tırmık-ısırma yaraları, Trafik araçları, boynuz-çifte darbeleri, tırmık-ısırma yaraları,

mandibula kırıklarının deriyi yırtması, ateşli silah yaralanmaları sebep mandibula kırıklarının deriyi yırtması, ateşli silah yaralanmaları sebep

olabilir.olabilir.

A.facialis ve v.maxillaris yıkımlanması sonucu KANAMALARA.facialis ve v.maxillaris yıkımlanması sonucu KANAMALAR

N.facialis’in periferik kolunun kesilip ezilmesi sonucu FELÇ oluşumu ve N.facialis’in periferik kolunun kesilip ezilmesi sonucu FELÇ oluşumu ve

NASAL DYSPNEA ile komplike olabilirNASAL DYSPNEA ile komplike olabilir

Perfore yanak yarası;Perfore yanak yarası; Ağız boşluğu dışarı ile ilişki halindedir. Salya Ağız boşluğu dışarı ile ilişki halindedir. Salya

kanalına yakınsa salya fistülleri, yada travmatik amfizem oluşabilir. Su kanalına yakınsa salya fistülleri, yada travmatik amfizem oluşabilir. Su

içme esnasında havanın gürültü ile emilmesi tipiktir. içme esnasında havanın gürültü ile emilmesi tipiktir.

Ayrıca mukoza yaralarında salivasyon, yem ve su alma güçlüğü, sonuçta Ayrıca mukoza yaralarında salivasyon, yem ve su alma güçlüğü, sonuçta

DEHİRATASYON oluşur.DEHİRATASYON oluşur.

4. Burun ve Burun Deliklerinin Yarası4. Burun ve Burun Deliklerinin Yarası Parçalı yırtık yaraları şeklinde görülür.Parçalı yırtık yaraları şeklinde görülür. Atlarda burun kanatları, boğalarda septum nasi’de yaralanma çok Atlarda burun kanatları, boğalarda septum nasi’de yaralanma çok

sık görülür.sık görülür. Muşetin sıkı takılması, burun-meri sondası uygulamaları, yabancı Muşetin sıkı takılması, burun-meri sondası uygulamaları, yabancı

cisimlerin travmatik etkileri, ateşli silah yaralanmalarıcisimlerin travmatik etkileri, ateşli silah yaralanmaları

Klinik olarakKlinik olarak;; Değişik türde bir kanama ve nasal dyspneaDeğişik türde bir kanama ve nasal dyspnea Küçük hayvanlarda kan pıhtıları burun deliklerini tıkayabilirKüçük hayvanlarda kan pıhtıları burun deliklerini tıkayabilir Yem alımında güçlük meydana gelebilirYem alımında güçlük meydana gelebilir Yara dudağı kenarı ve kıkırdakta nekroz oluşabilir.Yara dudağı kenarı ve kıkırdakta nekroz oluşabilir.

5. Alın Bölgesinin Yarası5. Alın Bölgesinin Yarası Sıyrık ve parçalı yırtık yaraları şeklinde oluşur.Sıyrık ve parçalı yırtık yaraları şeklinde oluşur. Atlarda çifte darbeleri veya arcus orbitale çevresinde dekubitus ile Atlarda çifte darbeleri veya arcus orbitale çevresinde dekubitus ile

ilgili olarak şekillenebilir.ilgili olarak şekillenebilir. Sığır ve köpeklerde genelde trafik kazası sonucu oluşur.Sığır ve köpeklerde genelde trafik kazası sonucu oluşur.

6. Göz Kapaklarının Yarası6. Göz Kapaklarının Yarası En çok at, sonra köpek kedi, en seyrek olarak da sığırlarda En çok at, sonra köpek kedi, en seyrek olarak da sığırlarda

görülür.görülür.

Nedenler; Nedenler; Göz kapaklarının dikenli tellere takılması, ısırma, tırmıklama vb.Göz kapaklarının dikenli tellere takılması, ısırma, tırmıklama vb.

Klinik görünüm; Klinik görünüm; Üst göz kapağında şişkinlik ve farklı büyüklükte nekrotik yaralarÜst göz kapağında şişkinlik ve farklı büyüklükte nekrotik yaralar İyi sağaltılmazsa ektropium, keratoconjunctivitis oluşabilir.İyi sağaltılmazsa ektropium, keratoconjunctivitis oluşabilir.

7. Kulak ve Kulak Çevresi Yarası7. Kulak ve Kulak Çevresi Yarası Otitislere bağlı kaşıma sonucu yırtık ve sıyrık, uzun kulaklı Otitislere bağlı kaşıma sonucu yırtık ve sıyrık, uzun kulaklı

köpeklerde travma sonucu yaralar oluşabilir.köpeklerde travma sonucu yaralar oluşabilir. Ampirikler tarafından sağaltım amacıyla kulak kesme!!!Ampirikler tarafından sağaltım amacıyla kulak kesme!!!

Klinik Görünüm;Klinik Görünüm; Kulak dibinde; sıyrık, nekrotik ve parçalı , Kulak dibinde; sıyrık, nekrotik ve parçalı ,

irinli yaralaririnli yaralar Kulak kepçesinde; kesik yaraları oluşur.Kulak kepçesinde; kesik yaraları oluşur. Doku kayıplı ise cartilago auricularis Doku kayıplı ise cartilago auricularis

yıkımlanabilir.yıkımlanabilir.

8. Çene Altı Yarası8. Çene Altı Yarası• At ve kedilerde çene altı lenf yumrularının nekrotik At ve kedilerde çene altı lenf yumrularının nekrotik ve irinli yangılarında apselerin kendiliğinden açılmasıve irinli yangılarında apselerin kendiliğinden açılması• Bazen sivri cisim ve kesik yaraları klinik olarak Bazen sivri cisim ve kesik yaraları klinik olarak yem yeme ve çiğneme güçlüğü, kanama azdır.yem yeme ve çiğneme güçlüğü, kanama azdır.

Baş Bölgesi Yaralarının SağaltımıBaş Bölgesi Yaralarının Sağaltımı

1. Deri Yarası Sağaltımı1. Deri Yarası Sağaltımı Yara dudakları kenarlarındaki nekrotik dokular kesilip alınır.Yara dudakları kenarlarındaki nekrotik dokular kesilip alınır. Yabancı cisimler mekanik olarak yada irrigasyonla uzaklaştırılır.Yabancı cisimler mekanik olarak yada irrigasyonla uzaklaştırılır. Asepsi sağlanır. Asepsi sağlanır. Dikiş uygulanır (Bozuk sikatrizasyonu önlemek için)Dikiş uygulanır (Bozuk sikatrizasyonu önlemek için) Geniş doku kayıplı yaralarda deri greftleriGeniş doku kayıplı yaralarda deri greftleri Enfeksiyon riski bulunanlarda antibiyotikEnfeksiyon riski bulunanlarda antibiyotik

2. Dudak Yarası Sağaltımı2. Dudak Yarası Sağaltımı Parçalı kısımlar hemen uzaklaştırılır.Parçalı kısımlar hemen uzaklaştırılır. Vakit kaybetmeden dikiş (Tam iyileşme güç, komplikasyon riski yüksek)Vakit kaybetmeden dikiş (Tam iyileşme güç, komplikasyon riski yüksek) Çiğneme hareketlerini kısıtlamak için yapay beslemeye geçilir.Çiğneme hareketlerini kısıtlamak için yapay beslemeye geçilir. At ve sığırlarda müsilier, kedi köpeklerde yakalık takılır.At ve sığırlarda müsilier, kedi köpeklerde yakalık takılır. Zorunlu olarak yiyecek verilecekse sıvı gıdalar verilmelidir.Zorunlu olarak yiyecek verilecekse sıvı gıdalar verilmelidir. Dikişler yerinden hemen uzaklaştırılmamalı, tam bir iyileşme sağlanması Dikişler yerinden hemen uzaklaştırılmamalı, tam bir iyileşme sağlanması

beklenmelidirbeklenmelidir..

3. Yanak Yarası Sağaltımı3. Yanak Yarası Sağaltımı Dudak yaralarında öngörülen sağaltım uygulanır.Dudak yaralarında öngörülen sağaltım uygulanır. Perfore yanak yaralarında epidermizasyon ve fistül oluşumunu Perfore yanak yaralarında epidermizasyon ve fistül oluşumunu

önlemek için vakit geçirmeden mukozadan geçen dikişler önlemek için vakit geçirmeden mukozadan geçen dikişler

uygulanır.uygulanır. Sivri cisimlerden ileri gelen perfore yaralarda yara dudaklarının Sivri cisimlerden ileri gelen perfore yaralarda yara dudaklarının

yenileştirilmesinden sonra tütün kesesi ağzı dikişi uygulanır.yenileştirilmesinden sonra tütün kesesi ağzı dikişi uygulanır. Yüzlek ve doku kaybı çok olan yaralarda deri grefti önerilebilir.Yüzlek ve doku kaybı çok olan yaralarda deri grefti önerilebilir. Ağız mukozasının yıkımlandığı olgularda ağız günde 1-2 kez yem Ağız mukozasının yıkımlandığı olgularda ağız günde 1-2 kez yem

alımından sonra antiseptik ile yıkanır. (Glycerine iodee, Vio Borax)alımından sonra antiseptik ile yıkanır. (Glycerine iodee, Vio Borax) Keskin kenarlı dişler önlem olarak törpülenmelidir.Keskin kenarlı dişler önlem olarak törpülenmelidir.

4. Burun ve Burun Delikleri Yarası Sağaltımı 4. Burun ve Burun Delikleri Yarası Sağaltımı Yara bölgesinde gerekli dezenfeksiyon ve temizlik sağlanır.Yara bölgesinde gerekli dezenfeksiyon ve temizlik sağlanır. Bilateral infraorbital anesteziden sonra büzüşme ve Bilateral infraorbital anesteziden sonra büzüşme ve

deformasyonları önlemek için dikiş uygulanır ve dikiş en az deformasyonları önlemek için dikiş uygulanır ve dikiş en az 10 gün yerinde bırakılır.10 gün yerinde bırakılır.

Yaranın korunması için hayvana müsilier veya yakalık Yaranın korunması için hayvana müsilier veya yakalık takılır.takılır.

Burunda tıkanmaya neden olacak kabuklaşmalar bölge bir Burunda tıkanmaya neden olacak kabuklaşmalar bölge bir pomat ile yumuşatılarak uzaklaştırılır.pomat ile yumuşatılarak uzaklaştırılır.

Burun kanatlarındaki kıkırdakta nekroze kısımlar varsa Burun kanatlarındaki kıkırdakta nekroze kısımlar varsa uzaklaştırılır.uzaklaştırılır.

5. Alın Bölgesi Yarası Sağaltımı5. Alın Bölgesi Yarası Sağaltımı Yara bölgesinin dezenfeksiyonu ardından dikiş uygulamasıYara bölgesinin dezenfeksiyonu ardından dikiş uygulaması Bölge bir pansuman altında kapatılır.Bölge bir pansuman altında kapatılır. Doku kayıplı mortifiye alanlar şekillendiyse Doku kayıplı mortifiye alanlar şekillendiyse

• Mortifiye deri ve kemik parçaları uzaklaştırılır.Mortifiye deri ve kemik parçaları uzaklaştırılır.• Antiseptik yaş kompresler ve parenteral antibiyotikler Antiseptik yaş kompresler ve parenteral antibiyotikler

uygulanır.uygulanır. Doku kayıplı ise deri grefti denenebilir.Doku kayıplı ise deri grefti denenebilir.

6. Göz Kapakları Yarasının Sağaltımı6. Göz Kapakları Yarasının Sağaltımı Yırtık yaralarında vakit geçirmeden asepsi antisepsiYırtık yaralarında vakit geçirmeden asepsi antisepsi Göz konjuktivasından geçmeyen basit ayrı dikişGöz konjuktivasından geçmeyen basit ayrı dikiş Komplikasyonları önlemek için antibiyotik veya antiseptik Komplikasyonları önlemek için antibiyotik veya antiseptik

yaş kompresyaş kompres

7. Kulak ve Kulak Çevresi Yarası Sağaltımı7. Kulak ve Kulak Çevresi Yarası Sağaltımı Genel yara sağaltımı uygulanır.Genel yara sağaltımı uygulanır. Kulak kepçesi ve kıkırdağını içeren olaylarda nekroze olan Kulak kepçesi ve kıkırdağını içeren olaylarda nekroze olan

kısımlar uzaklaştırılır.kısımlar uzaklaştırılır. Antiseptik yaş kpmresle ve parenteral antibiyotik uygulanır.Antiseptik yaş kpmresle ve parenteral antibiyotik uygulanır.

8. Çene altı Yarası8. Çene altı Yarası Mutlaka dikiş uygulanır.Mutlaka dikiş uygulanır. İncisura vasorum’u geçen olaylarda epdermizasyon sonucu İncisura vasorum’u geçen olaylarda epdermizasyon sonucu

oluşabilecek salya fistülünden korkulur. Bu nedenle dikişten oluşabilecek salya fistülünden korkulur. Bu nedenle dikişten önce yara kenarları avive edilmeliönce yara kenarları avive edilmeli

Lenf yumrularının apseleri sonucunda oluştuysa, bozuk Lenf yumrularının apseleri sonucunda oluştuysa, bozuk sikatrizasyon önlenmeye çalışılmalı ve sağaltıma özen sikatrizasyon önlenmeye çalışılmalı ve sağaltıma özen gösterilmeligösterilmeli

Kulak bölgesinde yara-köpekKulak bölgesinde yara-köpek

BandajBandaj

Elizabeth yakalığıElizabeth yakalığı

Yüz Flegmonu (Fascial Flegmon)Yüz Flegmonu (Fascial Flegmon)

Baş bölgesi enfekte yaralarının komplikasyonudur.Baş bölgesi enfekte yaralarının komplikasyonudur. Sirkumscript veya diffuz bir şişkinlik halinde genelde dudak, Sirkumscript veya diffuz bir şişkinlik halinde genelde dudak,

masseter, çene altı veya köpeklerde temporal bölgede oluşur.masseter, çene altı veya köpeklerde temporal bölgede oluşur.

Flegmon 4 bölümde incelenir;Flegmon 4 bölümde incelenir;

Aseptik Flegmon;Aseptik Flegmon; Ağır seyreden akut dermatitis komplikasyonudur. Ağır seyreden akut dermatitis komplikasyonudur.

Dudak ve burun çevresinde sınırlı kalır. Bazen geniş alana yayılır.Dudak ve burun çevresinde sınırlı kalır. Bazen geniş alana yayılır.

İrinli (septik) Flegmon;İrinli (septik) Flegmon; Enfeksiyon etkenini içeren sivri yabancı Enfeksiyon etkenini içeren sivri yabancı

cisimlerin deride yaptıkları pikür veya yaralanmaları izleyerek oluşur. cisimlerin deride yaptıkları pikür veya yaralanmaları izleyerek oluşur.

Özellikle tırmık ve ısırma sonucu masseter ve çene altı bölgelerinde Özellikle tırmık ve ısırma sonucu masseter ve çene altı bölgelerinde

gözlenir.gözlenir.

Gangrenöz Flegmon;Gangrenöz Flegmon; Tüm baş bölgesini içeren şişkinlikler halinde belirir. Tüm baş bölgesini içeren şişkinlikler halinde belirir.

Genel durum bozukluğu yaratır ve ölümle sonuçlanır.Genel durum bozukluğu yaratır ve ölümle sonuçlanır.

Allerjik Flegmon;Allerjik Flegmon; Çoğunlukla deride ürtiker benzeri yangısel Çoğunlukla deride ürtiker benzeri yangısel

düğümcüklerle seyreder.düğümcüklerle seyreder.

Klinik GörünümKlinik Görünüm Şişkinlikler katı esnek ve sert kıvamlı, oldukça ağrılıdır.Şişkinlikler katı esnek ve sert kıvamlı, oldukça ağrılıdır. Yaygın flegmonlarda dudak ve göz kapakları şişer, görüş bozulur, Yaygın flegmonlarda dudak ve göz kapakları şişer, görüş bozulur,

yem yeme güçleşir.yem yeme güçleşir. Canalis lacrimalis’e sürekli basınç sonucu gözyaşı akıntısı Canalis lacrimalis’e sürekli basınç sonucu gözyaşı akıntısı

şekillenir.şekillenir. İştahta azalma, beden ısısında artışİştahta azalma, beden ısısında artış Gangrenöz ise genel durum hızla bozulur. Gangrenöz ise genel durum hızla bozulur. Septik flegmonlar genelde apseleşip dışarıya açılırlar ve doku Septik flegmonlar genelde apseleşip dışarıya açılırlar ve doku

kayıplı yara görünümü alırlar.kayıplı yara görünümü alırlar.

TanıTanı Klinik görünüm tipiktir, kolay tanınırlarKlinik görünüm tipiktir, kolay tanınırlar

SağaltımSağaltım Başlangıçtan itibaren geniş spektrumlu ve yüksek dozda Başlangıçtan itibaren geniş spektrumlu ve yüksek dozda

antibiyotikantibiyotik Beden ısısı yüksek, genel durum bozuksa aneleptikler (kalp ve Beden ısısı yüksek, genel durum bozuksa aneleptikler (kalp ve

dolaşım sistemini uyarması amacıyla)dolaşım sistemini uyarması amacıyla)

Lokal olarak; Lokal olarak; Sıcak duşSıcak duş ve kompresler ile astringent solüsyonlar (Burow veya ve kompresler ile astringent solüsyonlar (Burow veya

Alumine Acetate’li solusyonlar 41Alumine Acetate’li solusyonlar 4100C)C) Daha sonra hiperemizan ve rezolitif pomatlarDaha sonra hiperemizan ve rezolitif pomatlar

Baş Ödemi (Oedema Capitis)Baş Ödemi (Oedema Capitis)

Travmatik nedenler, dolaşım durgunluğu gibi sebeplerden Travmatik nedenler, dolaşım durgunluğu gibi sebeplerden

baş bölgesi derialtı bağ dokusunda kan sıvısının toplanması baş bölgesi derialtı bağ dokusunda kan sıvısının toplanması

olgusudur.olgusudur.

Nedenler;Nedenler; Yaralanma, apseleşmelerYaralanma, apseleşmeler Vertebra cervicalis’lede distortion, luxation ve fractureVertebra cervicalis’lede distortion, luxation ve fracture Boyuna takılan sıkı tasma ve iplerBoyuna takılan sıkı tasma ve ipler

Klinik GörünümKlinik Görünüm Başın hacmi çok artar (hypopotama başı), hayvan başını yukarı Başın hacmi çok artar (hypopotama başı), hayvan başını yukarı

kaldıramaz.kaldıramaz. Burun kanatları kalınlaşmış, solunum sarsıntılıdır.Burun kanatları kalınlaşmış, solunum sarsıntılıdır. Dudaklarda şişkinlik, palpebralarda ödem (yarım daire şeklini alır), Dudaklarda şişkinlik, palpebralarda ödem (yarım daire şeklini alır),

rima palpebrarum tıkanmış gibi görünür.rima palpebrarum tıkanmış gibi görünür. Ödemin yaptığı basınç sonucu V.jugularis ve V.maxillaris interna Ödemin yaptığı basınç sonucu V.jugularis ve V.maxillaris interna

ve externa kordon dibi kabarır.ve externa kordon dibi kabarır. Palpasyonda şişkinlik hamur kıvamındadır ve parmak izi kalır.Palpasyonda şişkinlik hamur kıvamındadır ve parmak izi kalır.

PrognozPrognoz

Neden bulunursa genelde elverişlidir.Neden bulunursa genelde elverişlidir.

SağaltımSağaltım Etken ortadan kaldırılır.Etken ortadan kaldırılır. Ödemin rezolusyonu için rezolitif pomatlar uygulanır Ödemin rezolusyonu için rezolitif pomatlar uygulanır

(friksiyon yapılmaz!!)(friksiyon yapılmaz!!) Başın normal tutulabilmesi için kauçuk yastıklar konması Başın normal tutulabilmesi için kauçuk yastıklar konması

önerilir.önerilir. Çiğneme egzersizleri rezolusyon için faydalıdır.Çiğneme egzersizleri rezolusyon için faydalıdır. Sekonder enfeksiyonları önlemek için parenteral antibiyotik Sekonder enfeksiyonları önlemek için parenteral antibiyotik Allerjik ise antihistaminik, kortikosteroid uygulanır.Allerjik ise antihistaminik, kortikosteroid uygulanır.

Baş Bölgesi Travmatik Amfizemi Baş Bölgesi Travmatik Amfizemi (Emphysema Capitis)(Emphysema Capitis)

Baş bölgesinde oluşan deri ve mukoza yaralarından deri altı Baş bölgesinde oluşan deri ve mukoza yaralarından deri altı dokulara havanın girmesi ve birikmesi olayıdır.dokulara havanın girmesi ve birikmesi olayıdır.

NedenlerNedenler Çene çevresi, göz kapakları etrafı ile ağız mukozasının yaralarıÇene çevresi, göz kapakları etrafı ile ağız mukozasının yaraları Çiğneme hareketleri sonucu tulumba gibi hava emilerek doku Çiğneme hareketleri sonucu tulumba gibi hava emilerek doku

arasına girer. arasına girer. Bazen de mide gazları yutak ve özefagus yoluyla (ASPİRASYON Bazen de mide gazları yutak ve özefagus yoluyla (ASPİRASYON

AMFİZEMİ)AMFİZEMİ)

Klinik GörünümKlinik Görünüm Bölgede önceden sınırlı olan şişkinlik, sonradan yayılır.Bölgede önceden sınırlı olan şişkinlik, sonradan yayılır. Deri bazen tef gibi şişer ve palpasyonda krepitasyon alınır.Deri bazen tef gibi şişer ve palpasyonda krepitasyon alınır. Deride soğukluk vardır.Deride soğukluk vardır. Tüm baş bölgesinde ise göz kapakları kapanmaz yem alma Tüm baş bölgesinde ise göz kapakları kapanmaz yem alma

güçleşir.güçleşir. Genel durum bozulmazGenel durum bozulmaz, nekroz görülmez, nekroz görülmez Gelişimi birkaç günde tamamlanır, 1-2 haftada rezorbe Gelişimi birkaç günde tamamlanır, 1-2 haftada rezorbe

olabilir.olabilir.

TanıTanı Semptomlar tipiktir.Semptomlar tipiktir. Gazlı gangren şüphesi varsa genel durum değişiklikleri Gazlı gangren şüphesi varsa genel durum değişiklikleri

saptanır.saptanır.

Ayırıcı TanıAyırıcı Tanı Gazlı gangren ile karışır. Gazlı gangrende;Gazlı gangren ile karışır. Gazlı gangrende;-Genel durum bozulur.-Genel durum bozulur.-Yangı belirtileri vardir-Yangı belirtileri vardir-Vucut sıcaklığı 39-Vucut sıcaklığı 3900C nin C nin üzerindedir.üzerindedir.

SağaltımSağaltım Gazın yayılmasını önlemek için yaralarda asepsi-antisepsiGazın yayılmasını önlemek için yaralarda asepsi-antisepsi Sonra bu yaralar basit ayrı dikişlerle kapatılır. (gerekirse Sonra bu yaralar basit ayrı dikişlerle kapatılır. (gerekirse

destekli dikiş)destekli dikiş) Biriken gazların dışarı alınmasında bölgeye contre-uverture Biriken gazların dışarı alınmasında bölgeye contre-uverture

açmak ve masajlar yapmak yararlıdır.açmak ve masajlar yapmak yararlıdır. Ancak bu uygulamalar hastalığın başlamasından 4-5 gün Ancak bu uygulamalar hastalığın başlamasından 4-5 gün

sonra yapılmalıdır. (aksi halde gaz daha çok yayılır)sonra yapılmalıdır. (aksi halde gaz daha çok yayılır)

-Flegmon vardır.Flegmon vardır.- Perakut-Akut seyirli, daima öldürücüdür.- Perakut-Akut seyirli, daima öldürücüdür.

-Travmatik amfizemden lokal ağrı -Travmatik amfizemden lokal ağrı olmamasıyla ayrılırolmamasıyla ayrılır

Aktinomikoz (Actinomycose)Aktinomikoz (Actinomycose)

Değişik doku ver organlarda lokalize olurlar;Değişik doku ver organlarda lokalize olurlar; MaxillaMaxilla MandibularMandibular Dil Dil Salya bezleri Salya bezleri

Enfekte aktinomikotik granulomlar halinde belirlenen, tümör Enfekte aktinomikotik granulomlar halinde belirlenen, tümör gibi gelişen ve aktinomikotik fuayyelerin fistülleşmesiyle gibi gelişen ve aktinomikotik fuayyelerin fistülleşmesiyle sonuçlanan yangıdırsonuçlanan yangıdır

Kökeni kemik ise mutlaka fistülleşir.Kökeni kemik ise mutlaka fistülleşir. En çok sığır, sonra domuz, at ve köpekte görülür. En çok sığır, sonra domuz, at ve köpekte görülür. Koyun ve keçide nadir rastlanır.Koyun ve keçide nadir rastlanır.

• Regional lenf yumrularıRegional lenf yumruları• PharynxPharynx• KulakKulak• Diş etleri ve diş alveolar periostuDiş etleri ve diş alveolar periostu

NedenlerNedenler

EtkenEtken kemik dokuda; Aktinomyces bovis (gram +) kemik dokuda; Aktinomyces bovis (gram +)

yumuşak dokuda; Aktinobacillus lignieresi (gram -)yumuşak dokuda; Aktinobacillus lignieresi (gram -) Etkenle kontaminasyon, enfekte yemlerin (özellikle ot başakcıkları) Etkenle kontaminasyon, enfekte yemlerin (özellikle ot başakcıkları)

diş eti ve alveolar periostuna yem yeme ve çiğneme sırasında diş eti ve alveolar periostuna yem yeme ve çiğneme sırasında

girmeleriyle olurgirmeleriyle olur Ayrıca etken ağız boşluğunda saprofit olarak da bulunur.Ayrıca etken ağız boşluğunda saprofit olarak da bulunur.

KontaminasyonKontaminasyon Aktinomikozik FuayelerAktinomikozik Fuayeler

Yumuşar; sıvı dolu Yumuşar; sıvı dolu içerisinde kum benzeri içerisinde kum benzeri aktinomikozik tanecikler aktinomikozik tanecikler bulunan bir içerik oluşur.bulunan bir içerik oluşur.

Aktinomikozik fuayeler Aktinomikozik fuayeler dıştan bir konjuktif dokuyla sarılır,dıştan bir konjuktif dokuyla sarılır,bir yandan da kemik doku içine yayılırbir yandan da kemik doku içine yayılır

İrinle Dolarİrinle Dolar AçılırAçılır FİSTÜLFİSTÜL

Kliniğimize gelen bir devede Kliniğimize gelen bir devede aktinomikozis olgusuaktinomikozis olgusu

Aktinomikozis-inekAktinomikozis-inek

Klinik GörünümKlinik Görünüm Enfeksiyon başladıktan 2-4 hafta sonra proliferatif granülasyon Enfeksiyon başladıktan 2-4 hafta sonra proliferatif granülasyon

dokusu nedeniyle progresif bir doku kalınlaşması oluşur.dokusu nedeniyle progresif bir doku kalınlaşması oluşur. Kemik dokuda ağır bir gidiş gösterir, yangı yavaş yavaş kemik Kemik dokuda ağır bir gidiş gösterir, yangı yavaş yavaş kemik

dokusunun tüm kalınlığınca yayılır.dokusunun tüm kalınlığınca yayılır. Osteitis ve osteomyelitis gelişir. Osteitis ve osteomyelitis gelişir. Kemik dokusu bir taraftan yıkımlanırken bir taraftan rejenere olur Kemik dokusu bir taraftan yıkımlanırken bir taraftan rejenere olur

ve kemik sünger görünümü alır (Periostitis ossificans)ve kemik sünger görünümü alır (Periostitis ossificans) Havers kanalları içinde ve boşlıklarında aktinomikomlar oluşur.Havers kanalları içinde ve boşlıklarında aktinomikomlar oluşur. Deri yüzeyini aşma niteliği taşıyan granülomlar fistülleşir, ve Deri yüzeyini aşma niteliği taşıyan granülomlar fistülleşir, ve

genelde kendiliğinden kapanır, bir diğeri oluşur.genelde kendiliğinden kapanır, bir diğeri oluşur. Fistül ve lokal deformasyondan başka hayvanda genel bir Fistül ve lokal deformasyondan başka hayvanda genel bir

zayıflama görülür.zayıflama görülür.

SağaltımSağaltımGenel SağaltımGenel Sağaltım;; İlk 3-4 gün yüksek dozda antibiyotik (4-5 g. Streptomisin ile İlk 3-4 gün yüksek dozda antibiyotik (4-5 g. Streptomisin ile

Oleandomisin ve 20-100 ml. Sulfonamid enjekte edilir.)Oleandomisin ve 20-100 ml. Sulfonamid enjekte edilir.) Ağız yoluyla Ağız yoluyla İodure de potassium 5-10 g/gün 2-3 haftaİodure de potassium 5-10 g/gün 2-3 hafta veya veya

8-12 g/gün gittikçe 2-4 g.’a indirilerek 8-12 g/gün gittikçe 2-4 g.’a indirilerek iodizmiodizm oluşuncaya dek verilir. oluşuncaya dek verilir. Lokal veya İV. Enjeksiyonlar halinde Lokal veya İV. Enjeksiyonlar halinde Huil İode (Lİpiodol) 20 ml.Huil İode (Lİpiodol) 20 ml.

kullanılır.kullanılır. Lokal olarak fistüllerin küretajı ile koterizasyon ve vezikan pomatlar Lokal olarak fistüllerin küretajı ile koterizasyon ve vezikan pomatlar

uygulamaları da yapılabilir.uygulamaları da yapılabilir. Diş etleri ve alveolleri periost’unun aktinomikozundda diş Diş etleri ve alveolleri periost’unun aktinomikozundda diş

ekstraksiyonları ile periostun küretajı yapılır.ekstraksiyonları ile periostun küretajı yapılır.

Tükrük bezlerinin aktinomikozunda operatif yollarla bezin Tükrük bezlerinin aktinomikozunda operatif yollarla bezin

ekstripasyonuna başvurulur.ekstripasyonuna başvurulur.

Baş Bölgesinin UrlarıBaş Bölgesinin Urları

Benign ve malign olarak ayrılırlar.Benign ve malign olarak ayrılırlar.Benign olanlar; Papillom ve fibrom’larBenign olanlar; Papillom ve fibrom’larMalign olanlar; Melanom ve melanosarkom’larMalign olanlar; Melanom ve melanosarkom’lar

Papillom ve Siğiller;Papillom ve Siğiller; Tüm hayvanlarda görülür, özellikle genç sığırlarda daha sıktır.Tüm hayvanlarda görülür, özellikle genç sığırlarda daha sıktır. Oluşum ve gelişimi genellikle Oluşum ve gelişimi genellikle deri papili korpusunun proliferasyonuderi papili korpusunun proliferasyonu ile ile

ilişkilidir ve bunlar bir kornu tabakası ile korunur.ilişkilidir ve bunlar bir kornu tabakası ile korunur. Deri üzerinde düzgün olmayan yuvarlak ve değişik büyüklükte saplarında bol Deri üzerinde düzgün olmayan yuvarlak ve değişik büyüklükte saplarında bol

kan damarı içeren, iyi innerve edilen çıkıntılar halinde belirirler.kan damarı içeren, iyi innerve edilen çıkıntılar halinde belirirler. Çoğunlukla bilateraldirler.Çoğunlukla bilateraldirler. Viral etiyolojili oldukları kabul edilirViral etiyolojili oldukları kabul edilir.. Köpek ve sığırlarda bulaşıcı olabilir.Köpek ve sığırlarda bulaşıcı olabilir. Büyük hacimli olduklarında supurasyon oluşabilir.Büyük hacimli olduklarında supurasyon oluşabilir. Şirurjikal olarak koterizasyonla total rezeksiyonu yapılabilir.Şirurjikal olarak koterizasyonla total rezeksiyonu yapılabilir. Papillamatoz sağaltımı genellikle autovaccination ile yapılırPapillamatoz sağaltımı genellikle autovaccination ile yapılır..

FibromFibrom Özellikle atlarda ve çoğunlukla dudak, yanak çevresinde görülür.Özellikle atlarda ve çoğunlukla dudak, yanak çevresinde görülür. Tüm organizmaya yayılabilir ancak çoğunlukla baş bölgesine lokalize Tüm organizmaya yayılabilir ancak çoğunlukla baş bölgesine lokalize

olur.olur. Siğil benzeri, kıllı ve yumuşaktır bazen fluktuasyonludurSiğil benzeri, kıllı ve yumuşaktır bazen fluktuasyonludur.. Sert kıvamlı fibromlar deri kalınlığı arasında mantar benzeri Sert kıvamlı fibromlar deri kalınlığı arasında mantar benzeri

oluşumlardır (pandüler fibromlar).oluşumlardır (pandüler fibromlar). Deri altı fibromları değişik büyüklükte ve genellikle fibröz bir doku ile Deri altı fibromları değişik büyüklükte ve genellikle fibröz bir doku ile

örtülüdür.örtülüdür. Sağaltımları operatif olarak yapılır.Sağaltımları operatif olarak yapılır.

MelanomMelanom At (sıklıkla kır donlu olanlarda) ve köpeklerde oluşurlar.At (sıklıkla kır donlu olanlarda) ve köpeklerde oluşurlar. Görünümleri esmer siyah renklidir.Görünümleri esmer siyah renklidir. Yapıları küçüktür.Yapıları küçüktür. Sağaltımları operatif olarak yapılır (özellikle atlarda Sağaltımları operatif olarak yapılır (özellikle atlarda

öncelikle biyopsi yapılmalıdır).öncelikle biyopsi yapılmalıdır).

SarcomSarcom Yapı ve şekil olarak değişiklik gösterirler.Yapı ve şekil olarak değişiklik gösterirler. Köpek ve atlarda baş bölgesindeKöpek ve atlarda baş bölgesinde Gençlerde daha sık olarak görülür Gençlerde daha sık olarak görülür Özellikle 1-2 yaşlı taylarda alt ve üst incisive diş düzeyine Özellikle 1-2 yaşlı taylarda alt ve üst incisive diş düzeyine

yerleşen genelde periost bazen de medullar boşluktan yerleşen genelde periost bazen de medullar boşluktan köeken alan osteosarkomlara sık rastlanır.köeken alan osteosarkomlara sık rastlanır.

Köpeklerde burun boşluğu sarcomları, diş etleri üzerinde Köpeklerde burun boşluğu sarcomları, diş etleri üzerinde sert noduler sarcom’lara (Sarcomatöz Epulis) rastlanır.sert noduler sarcom’lara (Sarcomatöz Epulis) rastlanır.

Sağaltım çoğunlukla operatif yolla yapılır.Sağaltım çoğunlukla operatif yolla yapılır.

Deri EpitheliomasıDeri Epithelioması Ender rastlanır, yaşlılık tümörü olarak bilinirEnder rastlanır, yaşlılık tümörü olarak bilinir.. Özellikle yaşlı köpeklerde Özellikle yaşlı köpeklerde dudak, alın bölgesi ve regio dudak, alın bölgesi ve regio

temporalis’tetemporalis’te görülür. görülür. Ağrısız, yassı yüzeylidir ve eskidikçe yüzeyi nekroze olur.Ağrısız, yassı yüzeylidir ve eskidikçe yüzeyi nekroze olur. Sekonder bakteriyel enfeksiyonlar gelişebilir ve purifiye Sekonder bakteriyel enfeksiyonlar gelişebilir ve purifiye

olursa kötü kokar.olursa kötü kokar. Sağaltım operatiftir veya radyoterapi denenebilir. Sağaltım operatiftir veya radyoterapi denenebilir.

Çene Altı Dokuları HastalıklarıÇene Altı Dokuları Hastalıkları

Lenf Yumruları Yangıları (adenitis-adenite)Lenf Yumruları Yangıları (adenitis-adenite)Baş bölgesinin lenf yumrularının yangılarına Baş bölgesinin lenf yumrularının yangılarına Adenitis Adenitis

(Adenite)(Adenite) denir. denir.

Klinik Seyirlerine GöreKlinik Seyirlerine Göre

Basit Adenitis;Basit Adenitis; Komşu doku ve organların yangılarına bağlı Komşu doku ve organların yangılarına bağlı oluşur. Yumuşak ve hafif duyarlılık gösteren şişkinliklerdir. oluşur. Yumuşak ve hafif duyarlılık gösteren şişkinliklerdir. Palpasyonda lobuler yapısı hissedilebilir.Palpasyonda lobuler yapısı hissedilebilir.

İrinli veya Suppure Adenitis;İrinli veya Suppure Adenitis; Apseleşmeyle sonuçlanan Apseleşmeyle sonuçlanan şişkinliklerdir. Sıcak, ağrılı, çevreleri ödemlidir.şişkinliklerdir. Sıcak, ağrılı, çevreleri ödemlidir.

Kronik Adenitis;Kronik Adenitis; Uzun süren yangısel bozukluklar sonucu Uzun süren yangısel bozukluklar sonucu oluşur. Lenf yumrularında indurasyonlar görülür. oluşur. Lenf yumrularında indurasyonlar görülür. Palpasyonda sert ve ağrısızdır.Palpasyonda sert ve ağrısızdır.

Metastatik Adenitis;Metastatik Adenitis; Sarcom, aktinomikoz ruam, epitheliomas Sarcom, aktinomikoz ruam, epitheliomas gibi hastalıkların seyri sırasında ortaya çıkar. Lenf yumruları gibi hastalıkların seyri sırasında ortaya çıkar. Lenf yumruları şişer, irinli ise çene altı bölgesinin tümünü içeren bir şişer, irinli ise çene altı bölgesinin tümünü içeren bir flegmon oluşabilir. Gecikirse kendiliğinden açılabilir.flegmon oluşabilir. Gecikirse kendiliğinden açılabilir.

NedenleriNedenleri Burun enfeksiyonları, sinusitislerBurun enfeksiyonları, sinusitisler Diş ve diş etlerine ait yangılarDiş ve diş etlerine ait yangılar Atlarda gurm ve üst solunum yolu enfeksiyonlarıAtlarda gurm ve üst solunum yolu enfeksiyonları Her türlü baş bölgesi yangılarıHer türlü baş bölgesi yangıları

SağaltımSağaltım Bölge kılları traş edilir, asepsi-antisepsisi sağlanır.Bölge kılları traş edilir, asepsi-antisepsisi sağlanır. Po.camphree, Pom.ichtholee uygulanır.Po.camphree, Pom.ichtholee uygulanır. Apseleşme olgularında apse sağaltımı yapılır. (Kanamalara Apseleşme olgularında apse sağaltımı yapılır. (Kanamalara

dikkat!!)dikkat!!) Parenteral antibiyotik uygulanır.Parenteral antibiyotik uygulanır.

Lenf Yumruları UrlarıLenf Yumruları Urları At (özellikle kır donlu atlarda metastazik) ve sığırlarda At (özellikle kır donlu atlarda metastazik) ve sığırlarda

önemli melanom ve melanosarcomlar ile karşılaşılabilir.önemli melanom ve melanosarcomlar ile karşılaşılabilir. Sarkom niteliği taşıyan tümörler de gözlemlenebilir. Sarkom niteliği taşıyan tümörler de gözlemlenebilir.