3.Temeljni podaci o koži II

Faktori od kojih zavisi boja kože:

Debljina i prozirnost epidermisa Sadržaj krvi u površinskim krvnim

sudovima Količina i vrsta pigmenta (melanin,

hemoglobin, karotin) Rasa Porodica Starosna dob Dio tijela Opšte zdravstveno stanje Izlaganje suncu Lijekovi

1. Boja kože

Epidermis nema krvnih sudova!

Melanin

Stvaranje u koži Smještaj: epidermis, sluznice,

retina oka, polusluznica spolnih organa

Najmanja količina: dlanovi i tabani

Zaštitna uloga (u epidermalnim stanicama, iznad jedra)

1. Eumelanin Tamni pigment (crno-

smeđi) Zaštita od UVB zraka

2. Feomelanin Žuti-crvenosmeđi pigment Koža i kosa plavih do

crvenokosih ljudi Povećava citotoksičnost i

mutagenost UVB zraka

Vrste pigmentacije:

1.Konstitucijska Genetski određena

(crnci u sjevernim krajevima?)

2.Inducirana Nakon izlaganja suncu

ili vještačkim izvorima UV zraka

Rasne razlike u pigmentaciji Crnci i bijelci:

1. isti broj melanocita

2. različita količina pigmenta

3. Crnci: pigment krupniji i tamniji

4. Crnci: u svim slojevima epidermisa

5. Bijelci: germinativni sloj epidermisa

White skin appeared just 20,000 to 50,000 years ago, as dark-skinned humans migrated to colder climates and lost much of their melanin pigment.

Rase-geografski raspoređene (ovisno od intenziteta sunca

Izuzeci: Američki Indijanci

(bez razlike u boji kože, bez obzira na geografsku širinu)

Tasmanci (tamni, iako žive u umjernoj klimi)

Boja kože prema dijelovima tijela:

Zavisi od rase, spola, genetike Crnci-najtamnija koža na trbuhu, bijelci-bedra Japanci: jasno ograničena svjetlija i tamnija područja

(lateralni dio ruku svjetliji od medijalnog) Žene svjetlije od muškaraca

Lijekovi Fenotijazini-sivo modra boja

kože

Oboljenja Icterus (žutica) Adisonova bolest-bronzana Vitiligo

2. Funkcije kože

Zaštitna funkcija Regulacija tjelesne temperature Izlučivanje tvari iz organizma Primanje tvari u kožu i organizam Osjetna funkcija Imunološki procesi Sinteza vitamina D

2.1. Zaštitna funkcija kože

1. Zaštita od gubitka vode, elektrolita i drugih sastojaka kože:

Učestvuju: hidrolipidni omotač, rožnati sloj epidermisa, hijaluronska kiselina i kolagen u dermisu (vežu vodu)

2. Zaštita od mehaničkih uticaja: Učestvuju svi dijelovi kože: Epidermis-čvrstina Dermis- elastična građa (ublažava pritisak i udarce) Potkožno tkivo- amortizer (razvijenost na dijelovima

izloženim pritisku)

3. Zaštita od aktiničkih uticaja: Učestvuju: epidermis, melanin Epidermis- rožnati sloj (dio UV zraka reflektuje, dio

apsorbuje); zrnasti sloj (keratohijalinska zrnca)

4. Zaštita od hemijskih uticaja:

Učestvuju: hidrolipidni sloj, suhi slojevi epidermisa Hidrolipidni sloj- neutrališe kiseline i baze Suhi slojevi epidermisa- stratum corneum i lucidum Svaki dan- kontakt s preko 150 hemijskih supstanci

5. Zaštita od mikroorganizama: Učestvuju: kiseli hidrolipidni sloj, suhi slojevi epidermisa,

hijaluronska kiselina u dermisu Saprofitna flora kože- normalna Nepovoljni uslovi za rast patogenih mikroorganizama Odbacivanje odumrlih stanica rožnatog sloja- odbacivanje

mikroorganizama Mjesta s alkalnijom kožom (aksile, između nožnih prstiju)- povoljni

za rast bakterija i gljivica

2.2. Regulacija tjelesne temperature

80% topline gubi se preko kože Temperatura tijela je stalna, bez obzira na vanjsku temp. Učestvuju: vazomotorički refleks, sekrecija znoja i loja,

melanin

1. Vazomotorički refleks:

mali krvni sudovi na hladnoći se skupljaju, na toploti šire

2.Sekrecija znoja Zaštita od pregrijavanja, isparavanjem znoja organizam

se hladi Vlažan zrak – usporeno ili onemogućeno znojenje,

otežana regulacija temperature

3.Pilomotorički refleks za pražnjenje lojnica Hladnoća-stezanje mišića m.arrector pili- istiskivanje loja

– loj je slab provodnik toplote

4.Melanin Apsorbuje toplotnu energiju i po potrebi otpušta Koža crnaca apsorbuje 34% više toplotne energije od

kože bijelaca

2.3. Izlučivanje tvari iz organizma Učestvuju: rožnati sloj, žlijezde lojnice i znojnice

Odbacivanje rožnatog sloja- odbacivanje tvari koje se nalaze u stanicama rožnatog sloja i površini kože

Znojnice- izlučivanja aminokiselina, elektrolita Lojnice- izlučivanje masnih tvari

2.4. Primanje tvari u organizam

Na tome se zasniva lokalna terapija u dermatologiji i primjena kozmetičkih preparata !!

2.5. Osjetna funkcija

Receptori za: Dodir, bol, toplotu,

hladnoću, toplotu i pritisak (zaštitna funkcija)

Duboki senzibilitet (važan za orjentaciju u prostoru)

2.6. Imunološki procesi

Učestvuju: Langerhansove stanice, T limfociti, makrofagi, histiociti

2.7. Sinteza D vitamina

Stvara se vitamin D3 (holekarciferol)

7-dehidrokolesterol (u epidermalnim stanicama)- pod uticajem UV zraka- provitamin D- izomeracija u vitamin D3- prenošenje u krvotok i vezivanje za serumski protein- nastaje aktivni oblik vitamina D3-

Uloga D vitamina: mineralizacija kostiju

3. Tipovi kože

Normalna (20%) Masna (70%) Suha (10%) Mješovita

Preporuke za zdravu i sjajnu kožu

Ishrana: voće, povrće, žitarice, nemasno meso i mliječni proizvodi

Unošenje dovoljnih količina vode u organizam Izbjegavanje alkohola, nikotina i kafe Izbjegavanje stresa Svakodnevna njega, početa na vrijeme i prilagođena

kasnijoj dobi.

Četiri osnovna koraka svakodnevne njege:

Očistiti lice sredstvom za čišćenje koje uklanja nečistoću, suvišnu masnoću, odumrle stanice kože i šminku.

Osvježiti i dodatno očistiti kožu tonikom.

Zaštitite lice dnevnom hidratantnom kremom koja će koži osigurati glatkoću i gipkost.

Prije spavanja nanesite noćnu kremu koja će potaknuti dubinsko obnavljanje kože.

Obratite pažnju na sljedeće!

Kako se osjeća vaša koža poslije čišćenja? Da li je pretjerano suha, zategnuta, ili je crvena?

Koliko brzo je koža upila kremu nakon što ste je nanijeli na lice? Da li je upila tako brzo da želite staviti novi sloj?

Kada vam se tijekom mjeseca ili dana koža lica mijenja, kada je masna, obratite pažnju koliko vremena je prošlo od čišćenja, itd...

Ako malo više vremena posvetite koži, lakše ćete se prepoznati u osnovnim tipovima kože i znat ćete šta je vašoj koži potrebno, kao i da li su preparati koje koristite odgovarajući.

3.1. Normalni tip kože

Karakteristike: Dobra prokrvljenost Uravnoteženo lučenje lojnica i

znojnica Baršunast izgled Male pore (10nm) Otvori folikula 0,16mm Hidrolipidni sloj čuva vodu,

prihvata hidrofilne i lipofilne tvari

Njega normalne kože: U starijoj dobi prelazi u suhi tip kože. Kozmetički preparati trebaju što duže sačuvati normalno

stanje kože. Čišćenje kože: emulgirani losioni, oko očiju- hidrofilna

ulja Pranje kože: losioni za tuširanje, kupke Dnevna njega: hidratantne kreme Noćna njega: hranljive kreme

3.2. Suhi ili sebostatični tip kože

Karakteristike: Smanjeno lučenje lojnica i znojnica Oskudan hidrolipidni sloj (smanjuje barijernu funkciju

kože) Nije smanjen sadržaj vode u koži, već sposobnost

kože da zadrži vlagu Izgled: tanka, napeta, nježna i providna Pore nisu vidljive Mat, bez sjaja, sklona crvenilu i ljuštenju Rano stvaranje bora Osjetljivost na promjene temperature, vjetar, sunce,

hemijske agense.

Česta kod djece ispod 10 godina starosti i osoba starijih od  60 godina.

Od drugog do petog desetljeća života udio žena koje pate od suhe kože osjetno je viši, nego li udio muškaraca.

Suhoća kože ovisi o različitim vanjskim (egzogenim) i unutarnjim (endogenim) čimbenicima.

Njega suhe kože:

Čišćenje kože: blaga sredstva, koja na koži ostavljaju tanak premaz (nadoknada prirodnog nedostatka masnoće)

Ulja ili kreme za čišćenje kože Pranje kože: mlakom vodom, bez sapuna ili premašteni

losioni za tuširanje Nakon pranja: emolijentne kreme ili losioni Maske za lice: na bazi hidrokoloida Dnevna njega: hidratantne kreme Noćna njega: hranljive kreme (posebno s ceramidima)

3.3. Masni ili seboreični tip kože

Karakteristike: Pojačano lučenje lojnica Izgled: koža debela, grubih pora, sivkasto-žućkaste boje Otvorene pore, obilno lučenje znoja i masnoće Koža sjajna i masna Sklonija stvaranju komedona Povećani promjeri sebacealnih folikula Česta seboreja Javljanje- u pubertetu, zadržavanje i u srednjoj dobi,

smanjenje u starosti

Njega masne kože:

Čišćenje kože: alkoholno-vodeni losioni, zatim adstringentni tonik

Povremeni piling Dnevna njega: hidratantna krema i emulzije s

matirajućim efektom, izbjegavati masne preparate,

3.4. Negativna stanja kože

Isušena (dehidrirana) koža Nečista koža Osjetljiva koža Prerano ostarjela koža

3.4.1. Isušena (dehidrirana) koža

Problem- nedostatak vlage u koži

Tretman- kao suhi tip kože

3.4.2. Nečista koža

Mastan sjaj, komedoni, papule Uzroci: pojačano lučenje loja, pojačana keratinizacija

izvodnih kanala lojnica, nedostatak emulgatora u loju

Njegom treba postići: smanjenje količine loja, čišćenje komedona, nadzor bakterijske flore

Njega nečiste kože:

Čišćenje kože: alkoholno-vodeni losioni, emulgirani kiseli losioni, keratolitici (preparati sa salicilnom kiselinom, simporom, ureom)

Mehaničko uklanjanje površinskog sloja- piling Obasjavanje UV zracima Limfna drenaža Bakterostatici (benzoeva kiselina, parabeni) Lokalno- preparati s E vitaminom (sprečeva nastanak

lipoperoksida, koji podstiču ljuštenje kože i stvaranje komedona

Dnevna njega: hidratantna krema i tonički losioni (s adstringensima: soli aluminija, destilirani ekstrakt hamamelisa)

3.4.3. Osjetljiva koža

Najčešće suhi tip, ali mogući su i drugi

Povećana osjetljivost na unutrašnje i vanjske faktore

Izgled: tanka, providna, sitne pore, bez komedona, brzo javljanje bora

Preosjetljivost na brojne kozmetičke preparate

Sredstva za njegu ne biraju se prema tipu kože, već se koriste hipoalergeni preparati s umirujućim djelovanjem

Njega osjetljive kože:

Čišćenje kože: emulgirani losioni, losioni bez alkohola Njega kože: kreme i losioni s protuupalnim tvarima:

ekstrakti kamilice, hmelja, divljeg kestena, aloa vera, D-pantenol...

Maske s hidrokoloidima i emolijentnim kremama Izbjegavati tvari koje nadražuju: sapune, alkohole,

konzervanse, sredstva za piling, intenzivno sunčanje, saunu, solarij

Pušenje- štetno (sužava krvne sudove i smanjuje snabdijevanje tkiva kiseonikom)

3.4.4. Prijevremeno ostarjela koža

Osobine i izgled staračke kože Izgled: stanjen, suha koža, naborana, žućkasta,

prošireni kapilari, pigmentirane i depigmentirane mrlje. Uzroci: bolesti, prehrambene i životne navike (alkohol,

duhan, neuredan život), uticaji okoline (UV zraci i isušivanje kože)

Njega prijevremeno ostarjele kože:

Čišćenje kože: hidrofilna ulja i uljne kupke, emulgirane kreme i losioni (pH-5,5)

Maske s hidrokoloidima Toniziranje kože: raspršene termalne vode,

bezalkoholni tonici Dnevna njega: hidratatne kreme (zimi masnije) Noćna njega: kreme tipa V/U uz dodatak biogenih

stimulansa (vitamini, proteini, polen, alge, plankton, pčelinja mliječ), kreme s liposomima sa dodatkom ovlaživača, lipida i vitamina

Regeneracija: retinolna kiselina i selen, maske s kolagenom i elastinom, preparati s AHA i hijaluronskom kiselinom.