Slayt 1

3. STOKLARIN YÖNETİMİ

Slayt 2

Stok Nedir?

Bir işletmede üretimi tamamlanıp satışa hazır hale gelen mallar ile, bu malların üretimi için gerekli olan hammaddeler, yardımcı maddeler, işletme malzemeleri ve materyaller ile üretim aşamasındaki mallar stok olarak tanımlanır.

Üretim Pazarlama Finans

Slayt 3

Stoklar;

* müşteriye verilen hizmeti sağlama nedeniyle pazarlama fonksiyonunun,

** üretimin kararlı ve verimli bir şekilde sürdürülebilmesi açısından üretim fonksiyonunun,

*** kendilerine bağlanan fonlar açısından ise, finans fonksiyonunun ilgi alanı içerisinde yer alır.

Slayt 4

Pazarlama fonksiyonu; satışları arttırmak ve müşterilere verilen hizmeti kolaylaştırmak için stok düzeyinin yüksek tutulmasını ister.

Üretim fonksiyonu; üretimin verimli bir şekilde sürdürülebilmesi ve istihdamda süreklilik sağlanabilmesi için uygun bir düzeyde stok bulundurulması istenir.

Finans fonksiyonu ise; stoklara yapılacak harcamaları en düşük düzeyde tutarak, stoklarla ilgili maliyetlerin minimizasyonunu talep edecektir.

Slayt 5

Stok Yönetimi

Finans yöneticisi stoklara mümkün olduğunca az

sermaye yatırmak ister, böylece fonları başka

yerlerde kullanabilmeye çalışır. Fakat aynı

zamanda işletmenin üretim ve pazarlama

fonksiyonlarının da aksamasına yol açmayacak

kadar stok bulundurması gereklidir. Bu iki husus

arasında denge kurmaya çalışır.

Slayt 6

Stok Yönetiminin Amacı?

1. Faaliyetlerin kesintisiz yürütülebilmesi için gerekli stokların sağlanması,

2. Stoklarla ilişkili tüm maliyetlerin minimize edilmesidir.

Slayt 7

STOK YÖNETİMİ

Firmanın bulunduğu sektöre göre tutacağı stoklar

farklıdır.

Üretim Firmalarında; Hammadde, yarı mamul ve

Mamul stokları bulunurken,

Perakende sektöründe faaliyet gösteren firmalarda

yalnızca mamul stoku bulunmaktadır.

Slayt 8

ÖNEMİ

Bir firmada stokların yönetimi en az şu iki

sebeple büyük dikkat gerektirir:

■ 1.Stoklar bazı endüstri kollarında toplam aktiflerin önemli bir bölümünü oluştururlar.

■ 2.Stokların likiditesi diğer döner değerlere göre daha düşük olduğundan, stok yönetiminde yapılan hataların düzeltilmesi zaman alabilir ve pahalıya mal olur.

Slayt 9

■ Finans yönetiminin stoklarla ilişkisi, doğrudan doğruya değil, stoklara bağlanan fon ve stokun maliyeti açısından ortaya çıkmaktadır. Bir işletme açısından stoklara yapılan yatırımın optimum tutarda bulunup bulunmadığının saptanması önemlidir. Stok bulundurmanın gerektirdiği giderler ve taşıdığı risk ile sağlayacağı ek getiri arasında denge sağlandıktan sonra, stoklara yapılacak yatırımın sürdürülmesi işletmenin karlılığını etkiler.

Slayt 10

STOKLARA İLİŞKİN TOPLAM MALİYET

Stok Bulundurma + Stok Tedarik + Stok Bulundurmama

Maliyeti Maliyeti Maliyeti

(Sipariş Maliyeti)

Maliyet Minimizasyonu !

Slayt 11

İşletmelerde üç tür stok bulunmaktadır.

■ Hammadde ve Malzeme Stokları, üretime girdi oluşturan türdeki stoklardır.

■ Yarı Mamül Stokları üretim süreci ve üretimin yapılması ile doğrudan doğruya bağlantılıdır.

■ Mamül stokları ise, satışlara konu olan ve talebi karşılayan stoklardır.

Slayt 12

STOKLARIN MİKTARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Stok yönetiminin temel amacı; üretimin ve

satışların sürekli olması için, gerekli

ekonomik stok miktarının ve bunun sipariş

zaman noktalarının saptanmasıdır.

Slayt 13

Hammadde Stok Miktarını Etkileyen Faktörler

■ i – Stok Maliyetia-Stok Tedarik Maliyeti (Sipariş Giderleri)b-Stok Bulundurma Maliyetic-Stok Bulundurmama Maliyeti

■ ii – Üretim Düzeyi■ iii – Fiyat■ iv – Tedarik Zamanı■ v – Satın Alma ve Depolama Masrafları■ vi – Dayanma Süreleri■ vii – Tedarik Süresi■ viii – Stok Denetiminde Etkinlik

Slayt 14

a- Stok Tedarik Maliyeti (Sipariş Giderleri)

TSM = S x G

S = T / M

TSM = ( T / M ) x GTSM = Toplam sipariş maliyetiG = Sipariş maliyetiS = Sipariş sayısıT = Dönem içinde beklenen toplam talepM = Sipariş olarak gelen mal miktarı

Slayt 15

Örnek:

Bir işletmenin dönem içinde beklediği toplam talep 40.000 br., her siparişin sayısı 2.000 br. ve her siparişin giderinin 1.500 TL olması durumunda;

TSM = ( 40.000 / 2.000 ) x 1.500 = 30.000 TL.

M TSM = Her siparişteki birim sayısının artışı, toplam sipariş maliyetini azaltıcı yönde etki yapacaktır. M = 2.500 br. olması durumunda;

TSM = ( 40.000 / 2.500 ) x 1.500 = 24.000 TL

Slayt 16

0

50

100

150

200

250

300

1 2 3 4 5

Sipariş Sayısı

To

pla

m S

ipar

iş M

aliy

etle

ri

Seri 2

Sipariş Sayısı

Her Siparişin Maliyeti

Toplam Sipariş maliyetleri

1 50 50

2 50 100

3 50 150

4 50 200

5 50 250

Slayt 17

TalepSiparişteki Ürün

AdediSipariş Sayısı

Her Siparişin Maliyeti

Toplam Sipariş Maliyetleri

3000 3000 1 50 50

3000 1500 2 50 100

3000 1000 3 50 150

3000 500 6 50 300

3000 300 10 50 500

3000 200 15 50 750

3000 150 20 50 1000

3000 30 100 50 5000

3000 25 120 50 6000

3000 15 200 50 10000

3000 10 300 50 15000

3000 2 1500 50 75000

3000 1 3000 50 150000

Slayt 18

0

20000

40000

60000

80000

100000

120000

140000

160000

0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500

Sipariş Sayısı

To

pla

m S

ipar

iş M

aliy

eti

Seri 1

Slayt 19

Toplam Stok Bulundurma Maliyeti;

TSBM = OB X B

OB = Stoklardaki ortalama birim sayısı

B = Birim stok bulundurma gideri

b- Stok Bulundurma Maliyeti

Slayt 20

Her Siparişteki Birim Sayısı

Birim Stok Bulundurma Gideri

Toplam Stok Bulundurma Gideri

1000 20 20000

2000 20 40000

3000 20 60000

4000 20 80000

5000 20 100000

6000 20 120000

7000 20 140000

8000 20 160000

9000 20 180000

10000 20 200000

Slayt 21

0

50000

100000

150000

200000

250000

0 2000 4000 6000 8000 10000 12000

Stoklardaki Ortalama Birim Sayısı

To

pla

m S

tok

Bu

lun

du

rma

Mal

iyet

i

Seri 1

Slayt 22

Yeterli miktarda mamul stoğu bulundurmayan işletmeler, müşteri isteklerini karşılamakta zorluk çekebilirler. İsteklerinin karşılanmasını isteyen müşteriler, rakip firmaları tercih edebilir. Buda müşteri kaybına sebebiyet vermektedir.

Belirli bir anda ölçülmesi çok güç olan bu maliyet, uzun vadede satış trendi veya pazar payının değişimi incelenerek tespit edilebilir.

c- Stok Bulundurmama Maliyeti

Slayt 23

Yarı Mamül Stok Miktarını Etkileyen Faktörler

■ i – Üretim Sürecinin Uzunluğu■ ii – Üretim Faaliyetinin Sürekliliği■ iii – Üretim Miktarı

Slayt 24

Mamül Stok Miktarını Etkileyen Faktörler■ Satış hacmi,■ Talebin mevsimlik özelliği,■ Hammadde alımının mevsimlik oluşu,■ Rekabet koşulları,■ Arz ve talep dengesi,■ Satış bölgelerinin çeşitliliği,■ Dağıtım kanalları,■ Üretimin sipariş üzerine veya pazar için yapılması,■ Üretimin çeşitliliği ve fiziksel özellikleri,■ Stok tutmanın maliyeti,■ Finansman olanakları,■ Depolama olanakları,■ Stokun taşıdığı risk.

Slayt 25

Stok Yetersizliğinin Doğuracağı Kayıplar ■ a) Yeterli mamul stoku bulunmaması nedeniyle karlı satış

fırsatlarının kaçırılması.■ b)Hammadde yetersizliği sebebiyle üretimin kesintiye

uğramasının neden olduğu zararlar.■ c)Müşteri siparişlerinin zamanında yerine getirilememesi

nedeniyle, tazminat, zarar ve ziyan ödemeleri.■ d)Müşterilerin güvenin yitirilmesi.

Stoklara yapılacak yatırımın optimum tutarının belirlenmesinde bu faktörlerden bazısını dikkate alan bir model geliştirilmiştir.Bu model ‘Ekonomik Sipariş Miktarı Modeli’ olarak belirtilebilir.

Slayt 26

EKONOMİK SİPARİŞ MİKTARI (ESM)

Toplam stok giderlerini (TG) minimum

yapacak sipariş miktarının belirlenmesi için

geliştirilmiş bir modeldir.

Slayt 27

Ekonomik Sipariş Miktarı

TG = Toplam Maliyet D = Birim Stok FiyatıS = Yıllık Ortalama Stok Değerinin %’si olarak Stok

Bulundurma Gideri

ESM = √2TG / DS

İhtiyaç duyulan mal

miktarı

Siparişin gerektirdiği satın

alma gideri

Slayt 28

ÖRNEK-1T = 2.000 birim

G= 100 TL

S = %30

D = 200 TL

2.000 / 81 = 24.7 = 25 kez sipariş

365 / 25 = 14.6 = 14 günde bir sipariş

TM = (25x100)+81(200x0.30) = 7.360 TL

Not: Sipariş miktarı 81 birimden farklı olursa, toplam maliyet >7.360 TL

ESM = √2TG / DS

ESM = √2x2.000x100 / 200x0.3

ESM = √400.000 / 60

ESM = 81 birim

Slayt 29

ÖRNEK-2

İşletmenin gelecek dönemde ihtiyaç duyduğu (satın alacağı) mal miktarı 20.000 adettir. Her bir siparişin gerektirdiği satın alma gideri ise 10.000 TL’dir. Malın birim alış fiyatı 1.000 TL olup, stok bulundurmanın gerektireceği giderler stok değerinin %10’u olarak tahmin edilmektedir. Bu işletmede, toplam stok giderlerini minimum yapacak ekonomik sipariş miktarını, bunun için yılda kaç kez sipariş verilmesi gerektiğini ve kaç günde bir sipariş verilmesi gerektiğini hesaplayınız. Bu durumda toplam stok giderlerinin ne olacağını bulunuz.

Slayt 30

ÖRNEK-2T = 20.000 birim

G= 10.000 TL

S = %10

D = 1.000 TL

20.000 / 2.000 = 10 kez sipariş

365 / 10 = 36,5 = 36 günde bir sipariş

TM = (10x10.000)+2.000(1.000x0,10) = 300.000 TL

Not: Sipariş miktarı 2.000 birimden farklı olursa, toplam maliyet >300.000 TL

ESM = √2TG / DS

ESM = √2x20.000x10.000 / 1.000x0.1

ESM = √400.000.000 / 100

ESM = 2.000 birim