กระบวนการเรยนร��แผนกระบวนการเรยนร��แผนชุ�มชุนชุ�มชุน

แนวคิ�ด / หลั�กการแผนชุ�มชุน ( CONCEPT)

แผนชุ�มชุน คื�อ ผลของการบร หารจั�ดการให�ชุ�มชุน เร�ยนร� � จันสามารถก�าหนด

เป้ าหมาย ด�วยกระบวนการม�ส#วนร#วมของคืนทั้�%งชุ�มชุน ให�ร#วมคื ดตั�ดส นใจั น�าแนวทั้าง

ไป้ใชุ�ในการด�ารงว ถ�ชุ�ว ตัของคืนในชุ�มชุน โดยก�าหนดเป้*นโคืรงการ / ก จักรรมทั้�+ทั้�าเอง

ร#วมทั้�า ทั้�าให� ( ส�าน�กส#งเสร มและพั�ฒนาศั�กยภาพัชุ�มชุน กรมการพั�ฒนาชุ�มชุน 2550 )

แผนชุ�มชุน หมายถ0ง กระบวนการจั�ดการและเร�ยนร� �ร#วมก�นของคืนในหม�#บ�าน / ชุ�มชุน เก ดคืวามตัระหน�กในการแก�ไขป้1ญหาของหม�#บ�าน / ชุ�มชุนร#วมก�น เพั�+อ

สร�างชุ�มชุนให�เข�มแข3ง ( ส�าน�กบร หารการป้กคืรองทั้�องถ +น กรมการป้กคืรอง 2550 )

แผนชุ�มชุน คื�อ ขบวนการว เคืราะห4 ว น จัฉั�ยป้1ญหาว#าคื�ออะไร และจัะทั้�าอย#างไร คื�อการว เคืราะห4ทั้างเล�อก เป้*นขบวนการทั้างป้1ญญาทั้�+ทั้รงพัล�ง เม�+อว เคืราะห4แล�วน�า

ไป้ส�การเป้ล�+ยนแป้ลงซึ่0+งจัะน�าไป้ส�#การแก�ป้1ญหา กระบวนการจั�ดทั้�าแผนชุ�มชุน เป้*นการเร�ยนร� �จัากการป้ฏิ บ�ตั จัร ง ( Interactive Learning Interaction ) (ศัาสตัราจัารย4 นายแพัทั้ย4ป้ระเวศั

วะส� )

การเร�ยนร� �เป้ล�+ยนแป้ลงพัฤตั กรรม คื#าน ยม ( Values )

ทั้�ศันคืตั ( Attitudes )

คืวามเชุ�+อ ( Beliefs )

พัฤตั กรรม Behavior

Participatory Learning

Motivation

การเรยนร�� Learning

ประสบการณ์�ตรง (Direct Experiences

การเรยนร��

เปลั�ยนแปลังพฤต�กรรม คิ"อนข้�างถาวร ( Permanent change in behavior)

ประสบการณ์�จากการส�งเกต( Observation )

สมาชุ�กชุ�มชุน

สร�ป้ แนวคื ด / หล�กการ : แผนชุ�มชุน ระบบบ�หารจ�ดการชุ�มชุน

กระบวนการเรยนร�� การมส"วนร"วม

ชุ�มชุนเข้�มแข้'ง

แก�ไข้ป)ญหาชุ�มชุน

แผนชุ�มชุน

นโยบายการจ�ดทำ-าแผนชุ�มชุน

1. ใชุ�บ�ญชุ�ร�บจั#ายคืร�วเร�อน ร#วมว เคืราะห4ในการจั�ดทั้�าแผน

2. ตั�วแทั้นคืร�วเร�อนเข�าร#วมในการจั�ดทั้�าแผน ร�อยละ 70 ข0%นไป้

3. อป้ทั้.ม�ส#วนร#วมในการจั�ดทั้�าแผนตั�%งแตั#ตั�น

4. ม�แผนเป้*นลายล�กษณ์4อ�กษร

5. เป้*นแผนทั้�+สอดคืล�องก�บย�ทั้ธศัาสตัร4อย�#ด� ม�ส�ข

6. เป้*นแผนทั้�+ทั้�าเองร�อยละ 30 ป้ฏิ บ�ตั ตัามแผนร�อยละ 30

คิ�ณ์ภาพชุ�มชุน

ต�วชุ/ว�ดคิวามส-าเร'จ

แนวคิ�ด/หลั�กการ (Concept)

แผนชุ�มชุน

ชุ�มชุนเข้�มแข้'ง

1. เก�ดผ��น-าการเปลั�ยนแปลัง2. เก�ดการเชุ0�อมโยงกระบวนการองคิ�กร /

ภาคิ3. เก�ดเวทำเรยนร��4. เก�ดการแก�ป)ญหาร"วมก�นข้องชุ�มชุน5. เก�ดการจ�ดการคิวามร�� /ส0�อสารเพ0�อการ

แลักเปลั�ยน

ทำ�ผ"านมาเคิยมแผนชุ�มชุนหร0อไม"• ก"อนม พ.ศ . 2523

แผนพั�ฒนาหม�#บ�าน• ป2 พ.ศ . 2536

การวางแผนการพั�ฒนาแบบม�ส#วนร#วม (AIC)• ป2 พ.ศ . 2545 เป3นต�นมา

การบ�รณ์าการแผนชุ�มชุนฯฯลฯ

จะเร��มต�นอย"างไร.....ในการจ�ดทำ-าแผนชุ�มชุนกรณ์ย�งไม"มแผนชุ�มชุน

ชุ�มชุนอาจัตั�องใชุ�กระบวนชุ�มชุนในการจั�ดการซึ่0+งอาจัตั�องใชุ� เวลาและข�%นตัอนมากกว#าชุ�มชุนทั้�+ได�ทั้�าแผนไว�แล�ว

แกนน�าชุ�มชุนเร +มตั�นพั�ดคื�ยเพั�+อร#วมก�นส�ารวจั ว เคืราะห4ข�อม�ล ด�คืวามพัร�อมของชุ�มชุน ตัรวจัสอบว#าคืนในชุ�มชุนคื ดอย#างไร เห3นคืวามส�าคื�ญ และตั�องการหร�อไม# จัะทั้�าอย#างไร ใคืรจัะชุ#วยได�บ�าง และเม�+อได�ข�อสร�ป้แล�วเร +มด�าเน นการได�เลย

กรณ์�ม�แผนชุ�มชุนอย�#แล�ว ตั�องทั้บทั้วนด�งน�%1 .แผนทั้�+ม�อย�#น� %นเก�+ยวก�บเร�+องอะไรบ�าง2. แผนทั้�+ม�อย�#น� %นแก�ป้1ญหาของชุ�มชุนได�

คืรอบคืล�มหร�อย�ง3. จัะป้ร�บป้ร�งเป้ล�+ยนแป้ลงอย#างไรให�เหมาะสม

ก�บสถานการณ์4ทั้�+เป้*นอย�#ในป้1จัจั�บ�น4. เชุ ญภาคื�ตั#าง ๆ ชุ#วยว เคืราะห4 เพั +มคื�ณ์คื#าให�

แผนม�คื�ณ์คื#าข0%น

ข�%นตัอนแนวทั้างในการป้ร�บแผนชุ�มชุนการพ�ฒนาคิ�ณ์ภาพแผนชุ�มชุน 10 ข้�/นตอน

ข้�/นตอนทำ� 1.เตรยมทำมสน�บสน�นระด�บจ�งหว�ด

ข้�/นตอนทำ� 2.เตรยมทำมสน�บสน�นระด�บอ-าเภอข้�/นตอนทำ� 3.เตรยมทำมปฏิ�บ�ต�การระด�บต-าบลั

ข�%นตัอนทั้�+3 การเตัร�ยมทั้�มป้ฏิ บ�ตั การระด�บตั�าบลประชุ�มเชุ�งปฏิ�บ�ต�การเพ0�อสร�างคิวามเข้�าใจในประเด'นด�งน/•กระบวนการแผนชุ�มชุน•ย�ทำธศาสตร�อย�"ด มส�ข้ระด�บจ�งหว�ด ป2 2551•การก-าหนดต-าแหน"งชุ�มชุน /วาระแห"งชุ�มชุน•ปร�ชุญาเศรษฐก�จพอเพยงแลัะการประย�กต�ใชุ�•การก-าหนดเป:าหมายการทำ-างานข้องทำมงาน•การจ�ดทำ-าแผนปฏิ�บ�ต�การสน�บสน�นระด�บหม�"บ�าน

ข�%นตัอนทั้�+ 4 การป้ร�บแผนชุ�มชุน41. การเตรยมทำมปฏิ�บ�ต�การระด�บหม�"บ�านโดยการ

ประชุ�มสร�างคิวามร�� คิวามเข้�าใจ ประเด'น ด�งน/....•กระบวนการแผนชุ�มชุนตามแนวคิ�ดเศรษฐก�จพอเพยง•ย�ทำธศาสตร�อย�"ด มส�ข้ระด�บจ�งหว�ด ป2 2551•สร�างคิวามเข้�าใจ 4 ฐานการเรยนร��แลัะแนวคิ�ด 4 พ•ทำบทำวนแผนชุ�มชุนแลัะว�เคิราะห�ร"วมก�บสถานการ

ป)จจ�บ�น ระด�บหม�"บ�าน ต-าบลั อ-าเภอ จ�งหว�ด ประเทำศ

42. การป้ร�บแผนชุ�มชุนระด�บหม�#บ�าน421. . การเตรยมข้�อม�ลัหร0อจ�ดเก'บข้�อม�ลัเพ��ม

เต�ม เชุ"น•ข้�อม�ลับ�ญชุร�บ-จ"าย คิร�วเร0อน•ข้�อม�ลัจปฐ . แลัะ กชุชุ .2 คิ.•ข้�อม�ลัศ�กยภาพชุ�มชุน•ข้�อม�ลัส�งคิม การเม0อง การปกคิรอง

•ข้�อม�ลัทำางเศรษฐก�จ

• ว�เคิราะห�ข้�อม�ลั•จ�ดระบบข้�อม�ลั•เชุ0�อมโยงข้�อม�ลั

กกกกกกกกกกกกกกกกก

43 การก�าหนดอ�ตัล�กษณ์4ชุ�มชุน(Identity)

ประกอบด�วย ....•การก-าหนดต-าแหน"งการพ�ฒนา (Positioning)หม�"บ�านแลัะการก-าหนดต-าแหน"งอาชุพการพ�ฒนาข้องหม�"บ�าน(Market Positioning)

44.การจั�ดทั้�าร#างแผนงาน/โคืรงการ/ก จักรรม โดยย<ดกรอบแผนงานโคิรงการตามย�ทำธศาสตร�

อย�"ดมส�ข้ระด�บจ�งหว�ด ป2 2551•ปร�ชุญาเศรษฐก�จพอเพยง•การก-าหนดก�จกรรมจ�ดการคิวามร��(ศ�นย�การ

เรยนร��ชุ�มชุน)โดยใชุ� 4 ฐานการเรยนร�� คิ0อ(ร��จ�กตนเอง ร��เศรษฐก�จพอเพยงแลัะประโยชุน�ทำ�ได�ร�บ ร��สถาบ�นการเง�นแลัะแหลั"งทำ�น ร��กระบวนการพ�ฒนาไปส�"คิวามเข้�มแข้'งอย"างย��งย0น)

ข�%นตัอนทั้�+ 5 ป้ระชุาคืม /การป้ระชุาพั จัารณ์4แผนชุ�มชุน 3 ระยะ คื�อ

51. ก"อนการประชุาคิม• การเตรยมกลั�"มผ��มส"วนได�เสย ประชุาชุนในหม�"บ�าน

ร�อยลัะ 70 ข้</นไปข้องคิร�วเร0อนทำ�มอย�"ป)จจ�บ�น• การก-าหนดประเด'นในการทำ-าประชุาคิม เชุ"น ผลัการ

ว�เคิราะห�ข้�อม�ลั ป)ญหา สาเหต� แลัะแนวทำางแก�ไข้ อ�ตลั�กษณ์�ข้องหม�"บ�านการก-าหนดต-าแหน"งแลัะการพ�ฒนาอาชุพข้องหม�"บ�าน ทำ�ศทำางการพ�ฒนา แผนงาน/โคิรงการ/ก�จกรรม

• การก-าหนดผ��ด-าเน�นการแลัะเตรยมแผนชุ�มชุนฉบ�บร"าง/ก-าหนดสถานทำ� ว�น เวลัา ทำ�จะด-าเน�นการประชุาคิม

5.2 ระหว#างการด�าเน นการป้ระชุาคืม

•การลังทำะเบยนผ��เข้�าร"วมประชุ�ม•การด-าเน�นการประชุาคิมตามประเด'นทำ�

ก-าหนดไว�•การลังประชุาม�ต�ประชุาคิม•การบ�นทำ<กผลัข้องประชุาคิมตาม

ประเด'นทำ�มการปร�บปร�งแก�ไข้แลัะผลัการลังมต�

53. หล�งการป้ระชุาคืม

•การรวบรวมหลั�กฐาน (เอกสาร รายงานการประชุ�ม

ภาพถ"าย ทำะเบยนผ��เข้�าประชุ�ม)•การจ�ดทำ-าร�ปเลั"มแผนชุ�มชุนฉบ�บ

สมบ�รณ์�

ข�%นตัอนทั้�+ 6 การบ�รณ์าการแผนชุ�มชุนระด�บตั�าบล1.ก"อนด-าเน�นการ• เชุ�ญผ��เข้�าร"วมเวทำ /ก-าหนดเวลัาสถานทำ�/เตรยม

เอกสารแผนชุ�มชุนรายหม�"บ�าน/ข้�อม�ลัทำ��วไปต-าบลั2 .ระหว"างด-าเน�นการ• น-าเสนอข้�อม�ลัแต"ลัะหม�"บ�าน ส�งเคิราะห�เป3นภาพรวม

ต-าบลั/ก-าหนดอ�ตลั�กษณ์�ต-าบลั/ทำ�ศทำางการพ�ฒนาต-าบลั

•จ�ดลั-าด�บคิวามส-าคิ�ญแผนงาน/โคิรงการ•จ�ดกลั�"มแผนงาน/โคิรงการตามแหลั"งงบ

ประมาณ์ 3 กลั�"ม (ทำ-าเอง/ทำ-าร"วม/ทำ-าให�)แลัะก-าหนดผ��ร�บผ�ดชุอบแต"ลัะกลั�"ม

- แผนชุ�มชุนข้องทำ�กหม�"บ�าน(หม�"บ�านด-าเน�นการเอง)

- แผนทำ�องถ��น(ใชุ�งบประมาณ์ทำ�องถ��น)- แผนข้องหน"วยงานต"างๆ (ราชุการ/เอกชุน)3.หลั�งด-าเน�นการ•จ�ดทำ-าเอกสารแผนชุ�มชุนระด�บต-าบลัแลัะส"งแผน

ต"อให� อปทำ.แลัะอ-าเภอเพ0�อประสานการปฏิ�บ�ต�•คิณ์ะทำ-างานแผนต-าบลัจ�ดเวทำเจรจาภาคิในการ

สน�บสน�นก�จกรรมตามแผนชุ�มชุนร"วมก�บ อปทำ.ภาคิร�ฐ ภาคิเอกชุนเพ0�อน-าแผนชุ�มชุนส�"การปฏิ�บ�ต�

ข�%นตัอนทั้�+ 7 การบ�รณ์าการแผนระด�บอ�าเภอ1.ประสานทำมปฏิ�บ�ต�การทำ-าแผนชุ�มชุน

ระด�บต-าบลั ทำ�กต-าบลั2.บ�รณ์าการแผนชุ�มชุนระด�บอ-าเภอเพ0�อ

พ�จารณ์า สน�บสน�นทำร�พยากร งบประมาณ์ แลัะ

ว�ชุาการ ตามลั-าด�บคิวามส-าคิ�ญข้องแผนงานโคิรงการ

ข�%นตัอนทั้�+ 8 การบ�ณ์าการแผนชุ�มชุนระด�บจั�งหว�ด

กกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกก

กกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกก

ข�%นตัอนทั้�+ 9 การข�บเคืล�+อนแผนชุ�มชุน

เพ0�อ....

•ก-าหนดภารก�จว"า ใคิร หน"วยงานไหนเป3นเจ�าภาพเร0�องอะไร ใชุ�งบประมาณ์จากแหลั"งไหนด-าเน�นการอย"างไร ต�ดตามรายงานผลัอย"างไร

•ใชุ�กลัไกการข้�บเคิลั0�อนตามคิ-าส��งกระทำรวงมหาดไทำย(ระด�บกระทำรวง กรม เข้ต จ�งหว�ด อ-าเภอ ต-าบลั หม�"บ�าน)

ข�%นตัอนทั้�+ 10 การตั ดตัาม ป้ระเม นผลแผนชุ�มชุน เป3นการประเม�นคิ�ณ์ภาพข้องแผน

ชุ�มชุนตามต�วชุ/ว�ดทำ�ก-าหนด แลัะมการน-าแผนชุ�มชุน ไปส�"การปฏิ�บ�ต�หร0อไม" อย"างไร มป)ญหา อ�ปสรรคิหร0อไม" ต�องการคิวามชุ"วยเหลั0อ เร0�องอะไรบ�าง

กรอบการเรยนร��กระบวนการแผน ชุ�มชุน 5 ข้�/นตอน

(1) (1)

เตรยมคิวามเตรยมคิวามพร�อมชุ�มชุนพร�อมชุ�มชุน

(3)การก�าหนดว ส�ยทั้�ศัน4และทั้ ศัทั้าง

การพั�ฒนา

(4)ก�าหนดแผนงาน/

โคืรงการ

(5)(5)

ปฏิ�บ�ต�การตามปฏิ�บ�ต�การตามแผนชุ�มชุนแผนชุ�มชุน

(2)(2)

การว�เคิราะห�การว�เคิราะห�ข้�อม�ลัการเรยนร��ตนเอง

แลัะชุ�มชุน