(#

i

Ii

s

Shelf No.

W-U.y

'J^^^^^i^ yS4€ ^yJ^ri^ -^^l^n^-'

.

/

S^^m- SriiUi,^

G

lOANNIS VVIERI

PRAESTIGIISDiEMONVM, ET I N G A N^

tationibus ac ueneficrjs Li-'

bri fex, aucfri 8C reco^

gnici.

i^ccefaEemm ^uerborum copo^

fm JNDEX.

Cum C^f, Maleft. gratia &prUuilegiof

B^SILEk^E, EX QFFI-

fc )- •I -^ cfU ' iA-» Ifl

/6 0f,/6^

3

iLLVSTRISSIMd At^^Q^VE EXCELLENTISSIMO PRIN>^

cipi ac Dommo, D. Gulielmo Gliufejlii-

Ki^ 8C Mont, Duci, Comiti Marchiae ac

Raucsburgi , Domino in Raueficin, &c»fuo Domino Clcrnentifsimo perpetuam iit

Chrifto I E s V fehcitatem precatur

lOANNES VVIERVSM E D I C V Si

m' ^^ N tamperniciofa uarietatefanam

AS<i carUrn (^ peTiilenUum opimonum^i- . :L ... ^^^ ^^^ mifer} orbem cgcu-

^^ ^.y ^•.,iftianum Satan^ hon mini^^^ mum eafhinomenti efefentio,Prin^

k:eps illuflri(^ime : quam tdem ille uelutperditifi^

)>^Hmfeminarimn,mentibus homihum infeuitin^

cantamentorum nomine. Etftenifh 7nulttfariam

in religionisnGJirA controuerfijs^uelob dtuerfos ce^ Cotroulrfii

remoniarurhritus^non aque inteiletfaScriptur,z^«^«^'1'«*^^"*'

ioca.animidtfirahanturfententi^^ uarientfac^s

fkbdente antiquoferpente : non tamen inde tafn

depiorandafiibfequitur calamitas^quam exfmetimbibitay tpftta inHin6tu , perfiiafione de eo maii

genere,quodhominti/Hs ^' heji^s citra ueneni uet

propinationem ueiappiicationemjnferre creduyt

turqutdam dementata anus>quas Lamias ueifk^

gas nuncupant^Licet ehim es prioribus quidem

difieptatienes ijincinde oriantur diuerfdt ueiprd

hom^num aff^cctUi ueiproitt cuiitbet fuafatUface

n z VeWen$

4 E P r S T O L ARom. 14. y^^g^^ uidetur^autpro talenti a Beo donatipon^

dere (jr qualitate: tamen rnomenti tantum eafk-

pim nonhahehunt^^ut aut mimdi falutem aliquo

attin^anfmodo,autetiamamicitiasomninotur^

''^'^^''^^.llhent.ueldijfuant* K^tqmm execrahilemaDeo

alienationemiquam coniuncfamcum d^mone ne^

cej^itudinem, quantainterproximos odia., quhnrixopti uicinarumfa6fiones i quas rufticornm fi-muitates^qtiA urhium difidia

^ quamfrequentes

infontipim c^desparente tragoedo diaholo , gignat

foecundij^ima illa calamitatum mater , opinio ni-

mirum concepa de Lamiarum makficij ( non in^

quarnueneficij)prodigioja potesiatey quotidiana

docet experientia.Et quumpaucifint morhi,quO'

rumcaufasadLamiarum opus non referat y per^

fierfe in religione Chriliiana inflitutum utilgu^:

uix aiiiuhominum ordo comperitur^ cui uniuer^

fu7n hocimpietatis negotiumpenititis fitnotum,

cr iufiiorde hoc a6iionem insiituendi occafio in-^

cumhat.quam medicorum: quorum eo increduii-

tatisgenere ita tUYbanturanimiy& aures redun -

tur^Ut nihiiin ijs ^que concrepet apud dgrotos^

quam mordaxiliafaifag^ innocentium muiiercu^.

larum de inflicio eitifcemodi malo criminatio^Caufa fcri - quam Camarinam aiiquandiu non tam uirulei$

tum exptrantemjoetorem» cumpauiattm Jana ex

Deiuerho insittutione prorfitm interituram (pes

efjet.eam denuograuiter moueri^ ut contagtonis

uiriis iam muit}) iongim iatius^^ cumpiurimorum

perniciey proceiiarumjpirttu horrihtiiter afflan-

teiCX'

N VN C VP A T GH I a: /te^exhakt>qu^m hactenu4 unquam, indies magls

ac magisfentio. Tanta uigilantia quamcunque

ohfiruat occdfionem ueterator iHe yjgmmlenter

huirn artespermittentihus ijs, quorfm intererat

die no5fu^^ doctrin^ EuangeliCcH machinis , ipfiiM

frdpUgnacula concutereyfunditusj^ euertere,

Dum itdque ddgrauem hanPimpietatemfilentio

conniuent jheologi pleri^ omnes : durn opinio-^

numfalfttatem in morborumcaufis^ eorum^ im'

pijscurationihustolerantLMedtci:dumfenten'

tias experfuaftone, longa annorumferie cr pr£^

fcriptionenon tam ratione difcufa , quamprxiu-

dicio quodam citra contradictionem ufurpata,

hicpyonunciani Iurtfconfulti:dum deniquenemt-

nem audidm^quimortalium mifertt4>s , auttotum

hunc Lahyrinthum nohis aperuerit , autfaltem

exitialimedendo uulneriinanum admouertt:ope-

ra mihi precium facturtis uidehar^fi egouelut

KoKcio^ bf 7w<; fA^crcu<; , garritufaltem alijs ueter-

ntim excuterem : ^ arduam hanc rem , qua no-

fir^ religioni ChriHianA fumma fit contumelia»

,altiu4perfcrutandi , dfcutiendi^ qualemcunque

anfam fufiori oratione ^ quantulacunque de^

monsirationefuhminifirarem, Etfinoneramne''^^^^'^^ <^p'-

fcitis , praua. cpinionis ftne ratienepertinaciam^ b^iHs^^tindul

inexpiahtkm e(fe tincftiram ,^ qu^z elui neque- ^^-

at:, uifcit} i Galeno nolfro fcribitur , his uerbis:

t^\J^ika2ifAcL!ict(^n^djoro7roLo<;Q{)XCfi(;iOcc, ra t^S

mdj KoyL(ri^i ,'Sst^V tcI ^ox^vi^ol (^oyiiccvct ^Oj'

^@^'kyd^Wi l^src^Triia-Oj t^$ cwroic, diTiici^Oci^

a 3 ra^;.

i' B P I S T O L ArtcL^.Sic enhn edncatos.ad reJiptfcentUm aut uerit

tatis fru7pn nonpofe reduci arhitratur. Jam nork,

facile eH.nouarn ren^ adcomr^unehomintim ^erk

'tem d^ afen/um accommodare.

Nec tamen hoc meum inflitutum tjuifcjuarr^ CA

lummabitur,^uaji nimis Suffenusyminusg^ tenut^^

tatis me^z confiius , quicquam pra. alijs intcHige-

re,autpoffe, ?nihi terneri/^rdftirnam. ^iam (it

mihi curta fupellex.prob} noui ^ ^rne certimne^

?no:at^iie hocfcto.quodnefcto. Nemint hkpraiu'

dicatur. Accedunt quotidian^ medicationes^ ^p rofcvtiones aj?idu£ . quji cert}ferias eiufmodi lu-

cubrationibu^s fedtdo donandas 7nihiprxmpiunt:^

ut hocnominefuperiortbus uenationibus Hambar

ifhtinsfitutisfdurnttu Celfat^^ eiufdemi/hiflrige

nerofk^feboii e>c offjcio infer^irem^huicpotijsi-

rmm titidto uacauerini,

Complures igituraiios infinitis partii^m fonge

meam hanc infantiamfuper^repotuiffe e^'pofe e^

tiamnumperiitiore ueritatis. inquifitiom or^tio^

ne luctiientiore , ^ dermnflratione euideutiorey

magis^ neruofa,cum, ob tngenij acumen.ac do^ri

mt excelkntiamatim^ tiefo maximepropter ampli-^

fris ocij accefionemxnort modfo Itbenter (^ ingenui

agnofcofedqtiq^palam Itbereprofteor. ^Atinte-

rea ieiuno meoftnptofelicta illa ingeniaprouoca^

tum irifperare uolo, ut ueldicendo , me reBtti^s e-

rudtatjqtii eiufmodi collationumfolet ef^efrucitt^:

ueljacendo mea hancfententia ab inolita religio^

Jo tfloficufo opinione Ss2^ Trucr^Siv difjonantem»

com-

NVNCVPATORIA. 7coprohent.Hac ratione reporta^e me ex Uboribtis

uJUramfatis uberem cofidam: nec mepraftttapoe^

nitebit opera.fifaniore docirina in ueritatis cogni

tionereHocer,autJalteinrarapaHcis^auditaopi'

nione cofirmer. Etenim ut naturdin profundo ue- p/ofimdo ai>

ritatepenitus abftrufijjeyreciifiime docuit Demo^ ftrufa.

critHsata eam uigilantitts inquirere , inuefiigarc

(^ rimari decetJdfiquide cu maiori aquitate co-

iunB-um esi: quamjententiam^quam temere quis

ampiexttsfitypertinaciter defendere.

K^rgumentu autem huius comentationis no- Argument.

Br&partim efl Theologicu^quo diaboli artes ^Jlti Theoiogicu.

dia , Sacraru literaru teftimonijsprodutur:^ quoijs modo tutifiime obuiamiripofiit, docetur.par^

tim etiam Philofophicumydum naturalibxonuin- Phiio fophi

.

cMntur rationihus uanafatanji ludibriay(^ corru*^""*'

ftafagarum imaginatio : partim item Medicumy Medicum.

uhiJecundum natur^legemy morbosyeorum cau-

fas (^Jymptomata Lamijsperpefam ha^fenus imputatay oriri demonsiratur, Partim id etiarn lu- luridicum.

rifprudentiaplacitajpe6tat ^ quum de magoruminJamiumMmiarum (^ ueneficorum poenis ,pra

delicfi qualitate ^ m.agnitudineyalio quam ha-

cfenus ufurpat^m eftmodo,agatur.

Hisiorias autem inferuipafim uarias^eopotif c«r uaris ia

fimum fimyquadquutam diuerfa tamq^ multifa- ^^J^^^^ria fpenumero tn hoc fttanx negotio a multis

referanttir: ex noHrarum narrationum collatio^

ne,cMccKoyU0* qu^alicunq^ explicatione, cittus in

acfioniipra/ligiarum^ ddrnoniacarum, dr rerum

a -f mul'

g E P T S T O L i^

multijugarum cognittonem ac indiciumperuenUripoj^earbitratmjifn,

Ne autem hic mei ingenij metm CT profefio"

nis limttes iemer} prdfiacia^ opinione , nimis

propriojijm cerebro > tranfiHjlJe cenferer, hac mea^^d^^o^ct plerifque do5tif?tmis y etiam ex tui&

Celffamiliauiris y Theologis > LegumperitiSy (^collegis excelientij^imis , eo animo legenda excu-

tienda^ propofui y ut horum cenfura uelfarenty

fi ratione nitcrentHr : uel caderent , (i conuince^

rentur erroris : uelmutarentur , fi qua aut addi-

tioneaut caliigatione egerent, Nec enim quicr

quam eodem temporejimtdinchoatum ac abfilw

tumfuit,

Kjaiieus ma- lam uer})fi maleficarum CMalleum hoc abfol-leficarum. ^ljjepenjum quis obijciat > is ubi illius iibri con-

gelias a iheologis^ Henrico Insiitoris ^ lacobo

Sprenger ineptias abfirdasfape etiam impias, le ^

getit: (^cumhocnoFiro fcripto ajje6i:u omnife^iuhBo^contukritfententiam :profe6fo aliam om-

nino , imo contrariam me fuHinere ac defende*

reinteliiget. Penelopes enimtelamretexere,a^

6iumj^ agere , profe6fo lubet minim^e. Pauca

quideminhancrem dixit Vlricm CMolitor, Si^

gifmundi Bohemi^ regis confiliarim in Bialo -

gis de Lamijs ^ Pithonicis : nonnihiiquoque de

sirigibtisfcripftt loannes Francifcm Ptcmy K^b-has item Spanheimenjis loannes Iritemim qudi^

liiones quinque CMaximiliano C^fari propofuit:

mflraquo^ lingua argumentum hoc attigenmt

quidam

N V NC VVA TOR.r A. ^^uidam Germankquo autem iudictOyOperis noftri

collatione innotefcet^

C^terumpnuer multas gy^ues^ caufas , qu<z

iit tutz Celfttud,has meas qualefcunque cogitatio

nes confecrarem, meimpulerunt, hdcquoque in-

duxitpotifimum: quodquum iam decimumteY^

tium annum tudi, Celfttud.a medicinisfimy acdi-

uerfa^fpenumero intUA Celfaula audierim de

t,amiarum ia^n denuo in amplifimts ditioni^

hu^ tuis renatarum y potentia ^ incantamentis

fententias : uix a nemine tamen certiorem , me£

confonam magis, (jr e ueritatis fontihm erutam^

penitius , me unquam hic cognouiffe * at(jue il-

lam quam aliquoties a tu^ Celfttud. ore hts hau^

ferim atmhtUyUeltm nolimfateri cogor: nimirum,,

Lamias neminiulla uoluntate maltgna,quacun' s.„tent;a du

que diraimprecationei autintuitumalictofo noce cis chue.de

repoffe :fed nitiataper occultos d^monis cunicu^^^^^'''^'

losphantafta^eas tanquam melancholia agitatas^

ini'nentemfibiinducere,qui£cunque mala ahipfo

fatana illata , tiel naturait occaftone ex abHrufo

T>eiconftltoprognata.,ahsfeperpetrari,Vhientm

actionu?n modosadtrutinam uocatur, (jr earum

organa indagine circumf^ecliore ohferuantur >

luce clarms mox omnium oculispatet rei aJ^vva-,^

itct (^faifit.ts, Veneficium foltmmodo a (pccp^vcneficiuni.

^.ctKdjt^ioi\(; uel ueneficis, ueneno uelpropinato

uettllito,noxi\fisri in hominum (^ antmaniitim

internecionem , do6fe ,prudenter ^^pte concedtt

tua Celfittido, Hincft, iqt4odn$n multorum mo^

a X re,p(s^

io EPISTOLAre.pcenam delufis aniculU Hattmfiuere infiigiiwheat: fedrnMura deliberatione prius de ueneno

dato exacfe tnqturi poH fide eainduhitanter con

stetde^^umpr£jcriptofatufierij Deo adhoc confli^

tutatua CelfitudMcltt, Hocprofeclo accedit me^

riib ad reiiquasprdciarif^imas (jr innumerasani-

mi tngcnijcj^ dotcsy quih.tta quotidiequam na6ius

csSpartam{iC(£\aL tq uTnK^pQsyfA^ciatua Ce/fce/ehra

rifi'/itum)adornas,i//usfras£yUt c^ tuorum Q' ui

tinorti^'^ omnium ocu/os in te conuertas. ISliht/htc

prczterinsiittitum dicamA^ nenuu/gari tuds pie-

iatis Hudio: cuitu utp/urtma., (^ quidem memo-

rabi/taJta tmitattone dignifitmapofiem adduccre

exemp/a, ni htnc potitis inc/ementiam expecfan-

dartiyquamfauore?n,uererer. Sitautem hoc unti,

quod neq^fo/em exorientem unquam utdeas^ ne^ue/peri te /e6h componas, quin ardenterpritis fti-

fis adOetm prectbti^sjfacrale6iione tetdUi/n» (^omnes tu£ Ce/fcommifosjpfitupatrocintoflde/i^

ter cornmferis, Ntht/ addam de temPerantia ir^

potu qtto unico nominenon modto iuis fiihditis o^

Moresprin- mnthtisnumeroftftmis txemp/ar exiflis admira-

gibus u^akL! ^ii^ ' fi^ & *^^ ordinis t//usirifyimis , eifdem^

potentifiimts herothMs optimopra/uces ture : ut e-

hriamtuam Ceif uidiffe nemincm , ncn minimajEfther 1.

1^^^^.fj^ . ^'^^ ratam efe ue/is. ^fueri regis /e-

gemy quane quisp6Cu/orum certamen urgeatyfe-

ciaud. ^^^^ cauetur.Sed tame "jtonftc infle^ierefenftps^,

Humanos edttla ua/ent,quam uita regenti^^

^iofitetiam. utnemo teprafente nonfolumde"

ierm^

ier^rei uerumetiam iurare audeat. Confcitn eBenim unpifqutj^ue cjuam Celfitud, tua odio piuf-

^'uam Vattmano haheatomnes ^quiajstduis fiils

deierationtbm tremendum Dei nomenprophana^

re non eruhefcunt : qua hlajphemia omnes prope^

fnodum horrihtliter concrepare auUs , eH quodChrifrtand religionis homines mertto doleanti

Iugeantque,plagis hinc enatis palam uifis, Ta-

ceo conttnuos in quorumcunque Uhellorurn fup*

^licum > (^ aliorum fcriptorum qttotidie af-

fLuentium le6ftone , matura que rejponfione laho*

res: qu0 uel unico incomparabili exemplo , uere

paternum affeffum erga commtfum tUiZ tuteU

Jubdttorumgregem > quisnon exofculetur? qui"

htis ut neicontemptum hic Carlorum nomen , in

aliorum ore innatansaftdtfeainquamatuaCeU

fitud' ohiectum fui/Je > quis audiuit , ita fkpe^

numero eos Iplandifimo filiorum nomine digna-

fis : nec quicquam ufqueadel) tU£ Celfitudfu^

dio cur^que efe norunt omnes , quam tuamYcmpuhlicam in fumma tranquillitate perpetuo

^onjeruarei id q^od cum rara , rmo dtmrka pru^

dentia proximis altquot annis turhulentt^tmis

,

undequaque helltcofrepitu circum maxima^ tu£

Celfdttionesfauiente, nec tamen eas concutien^

ie^tef^tus es.Necpofremameretur laudem^ quin

im} apud omnem poferitatem propagandam^

quojd uelutdociorum CMecoenas , fingularemfa-ciasinterdtimingenioru delecitd^m^ inijs ^ quosadixtcras regiones ^praciaras in quacu^facultate

i^C4-

12 EPISTOLAi^cademias im impenfis ahlegari , ali , Hudio^

Ytimj^ curricuiumfeliciterperficere uoluiHi, qmaliquando tust Celfi(^ reipuhticdi. decori ufuijf^ effe

queant : utea ratione infignihus doctrina, pru^

dentia.exiHimatione ,^ rerum cognitione ufti^

uirisMuHrem illumtUA Cetfcomitatum efse or-

natii,adreliqua celeherrimatuaauU ornamenta,

mimmeriio referri deheat. CMinus tamen idmi-

YUm uideri dehet^quodipfe doctm , eruditosfem-per eoprofequutusfisHudio, utquihufcunqueho^

mrarijs d^ fiipendqs eos in tuam ampltfimampellicere accire^^familiam^iam inde a quoprin^

ceps es, non intermiferis. Sic prouidentia non

uulgarifaciumesi^quodhic inuenerando ordi-

nis Senatorij confefu ,primo fit dignata loco tua

Celfuirum doclrina multijuga, necuulgari frwdentia , rerumf^ uariarum ufu^ eximijs animi

corporisrj^ dotihus clarif?tmum, B. Henricum Bar^

zium, Olislegerum nuncupatum , LL Bo^ibrem

^ Cancellaritim Cliuenfem uigilantifiimum^pa-

trit&^amantif^imum:fit is certe ^^^v odra^t(^ci>^m. K^t prorftis calamohtcimperaffe pr<z^

siat, quamleutter oratione ieiuna uer} heroicas

tu£ Celfuirttites omnem omntum laudem poFt

(e reiinquentes attigiffe : quas non aliorum relatu

cognoui , fid hifce oculis in tua Celf uelut in luci -

dtfsimoffeculo quotidie contueor^ Tali itaque

dc tanto Princtpe patrocinium non denegante,

mordaces uitilitigatorum infolefcentium dentes

haud dtfficulter uiciurum rne confdo : pr^fer^

tim

N V N C V P A T-^ RI -^/ /^

tim cum a meispartibm mprocmffu Hare inui^

Bam ueritatem nort duhitem, Precor Beum.

opt,max.patremDomininoBri i B s V C H r i ^

s T \> ut quodprofua honitate immenfa intua

Celfitudfeltcitercoepit^ rnaiorefui Spiritus accef

Jione uherius augeat^ adnominisjuigloriam^CelJitud,tU£filutem,drflorentifima^

rum ditionum tuaYumfe*

licitatem,

PRAE-

pr^et^t: 16 t>l 7 0^

tiiis Operisargumento.

EMprofedb arduam, & omniiio

tcnuitatis me^ uires exuperanre

aggreffum me effe fateor,qui cum

fraudulentis fpiritibus , laruis &:

mundidominis in theatrum prc^-

dire,ludariqueaudcam : quum tot illi Ii^beant

modos fallendi incompreheniibiles j & cunicH-

Jos,occultosqueelabendi recefTus^quibus ob ef-

fentiag fubtilicatemjmotus celeritarem, uitse loit

gifsimse ufumj&uoluntatis perueriitarcm , lon-

gelateq, crafsitiem noftram. terream eludant, ut

quibufcunquc eos adoriaris rationibus , defrau-

datumte q^q palam uideas- Quanquam uera

hasc eiTe non inficiar : in alia tamen enutritus

fchola, atqucab alijs inftitutus pr^ceptoribuSj

quam Plato ethnicus apud fuperftitio*bs fuos

Aegyptios &uates MemphiticoSjUelProclus a^'

pud fuum Marcum, daemcnum clientem : ex D-

i^^Qr.9* Pauli>ua(iseledi &;pugilis aduerfus fpirituale^

aflutias in cceleftibus inuidi confilio, manibusindubitatas fidei firmifsimis arripui dodrinam

rhilip.z. Conditoris cceli & terrse, omniumque qu^ irt

cis funt, & uerbumChrifti (in cuius nominehojEj>hef.4. rum fpirituum genuafieftunturjipfique di£to ci-

tiusfugantur)gladium quippe fpiritus ancipi-

tem> tentacurusquidcum diuini luminis radio

&: rationum machinis, in luce cum refloribus

tenebrdrum feculi huius potero, in co potifsi-

miim fraudium genere , quo illi haflenus tant

denfas hominum oculis offuderunt nebulas : ut

AD LE C T O RE M. if

qubfeconiierterefccuredebuerint^tanquamiii

ipfacaIigincpalpitantes>ignorarint quampluri^

mi. Idautemeftilleincantamentorumlabyrin-

thusicuiusut, intiento qualicunquefilo , expli^

candi commonftrarem uiam» multo aliam, quamhadenus obferuatam uidere licuit , hoc infti- ^"''fi^ ^P^*

tuiOpus. Ne uerb obfcuritatem gigneret o-

xationis perpetuitas , in fex illud diihibui ii-

bros : ut eius ordo tamen, quafi rede inftituta

rcrum ceconomia , fuis conuenienter cohaereret

partibas.

Caeterum quum uniuerfum id negocium fit a r gvm.

«iaemonumprasftigijs acdolo implkatum ^utad ^^^^^^"mt.

corum quae in reliquis dicenturlibris, inteJligen

tiam fterneretur uia, in Primo libro, diabolus

^uid (it,quae eius origo^qui primi dolofi eius co^

natuSjpcrniciofiq^ progreflus ab Euain reru pri-

niordijsjadhaecufqjtemporajqueitemipfiuspo

tentia,quid etiam prorfus non pofsit: quodq; li^

mitcs illi a Deo praefigantur, ultra quos ferri nc-

4juit,defcribitur.

Hinc,quid perfuam clientelam operetur, o- secvn-ftefurus:ad magos infameSjd^monti opera quaf d r.

cunqjpraeftigias oculis noftris deftinato ftudio Magiinfa-

multifariam obijcienteSjdiuinationiiqjuarijslar^"*

uisaliosdcludcntcs, &medicin£e facra fuis im-pofturis fatanicis fcede cofpurcates ,progrcdior:

<}uos ctiam Tcrtio libro a Lamijs fegrego, ut que t b r t i r,

fexuinconftantcsjfideiqjlubricae > & aetate non ^'«wm.

fatismcntis compotcs, diaboliludibrijs magisfintobnoxiaB:quiiniIIarum uim imaginatiuamiiueuigilantibusfiuedormicntibusfeinfinuans,

quafcunqucfermas ijjfisinducitjca dcxteritatc

con^

i6 PRAEFATIOconcitatlsiiihimcdolum humoribus & fpiriti-

bus, utnihilaUudillae fciant^aut queant fateri,

qnamrerum adaemoneexDeiabftrufauolunta'te uel confenfu peradarum, aut plagarum homi^nibus beftijsiie inuedarum, fiue defignatorum

flagitiorum, aut malorum pronatorum naturse

ductujfeeifedrices ciferquemadmodummen-tem quoque Isedi , multifarijsq; imbui imagini-buSjfsepeinijs quorum cerebrum atrabiiis uel

eius uapor uitiarit, fpedtamus. Nuilos quoq^ ii-

bros eas habere, nuilos exorcifmos, characteres,

autfimiliamonftrajuelutmagi infames: nulios

etiamprseceptoresaiios, praeteriaefani a d^mo-nemeatemjautcorruptamimaginationem. Vn^

de &a Magis iliis infamibus non parum dilfer-

rejOmnibuseritperfpicuum. illinaniq*, uirifunt

fsepe do^li&cordati, [cd curiofi,longius etiam

peregrinantes,utartemimbibantd^moniacam,quafaltem pr3eftigias& rerum iudibria,pr^teE

naturalemmorem oftentanrthaeuero ut pluri-

mum foeminse, eaedemqj uetulae , &: mente tiru-

banteSj domiq; latentes:in quarum , uti organo-

rum conuenientium,phantafiam prope torpida,

ueiutfedemfuis ftudijs accoramodatam,in me"lancholiae morbo, mcerore, uel extrema defpera

tione, ut fpiritus eft, illabitunnec tam praeftigijs.

deludens,quam quecunqvhominum infortunia,

calamitates & interitus tanta uchementia imprimens , ut qualia quantaqv ea fint,fe perpetralfe,

U L dixi,arbitrentur : a quibus. tamen liae fuerc ali-

enirsimse & ptorlus infontes^ Has itidem a uenayenefcu ficis, quos (pocf^ciiKfvei? Graeci dicunt, feparo : qui

^fit(iAxtiWHs,\xQnQno\xQ\ prcpinatouelillitojueleo loco ubi

halita

AD LECTOREM. if

halituferlat coUocato ,homines uel beftias lae-

dunt. Sic plurimum intereile interprophanos

magosJamiasScueneficQsintclligerUr: dequi-

bus ramen, uelutijfdem.ha(!^enusc6fufea£tum,

difputatum.&pronunciatum cit

Vtautemhsecinnotefcerentclarius, QiiartoH aVARtri^bro eos qui Lamiarum maleficio affici putantur^

propono, demonftrans eosad^emonibus exer-

ceri , uel obfeiTos efTejCX occulta Dei pcrmifsio-

ne,citraullamuiliusLaniiaeauthominisalteriu»

cooperationem.Hinciuftoordinc^libro Quinto,adeorunlqm ^^iHti^

ciufmodi maleficiocoliificreduntur,curatione^

inhnitis partibus aliamquamhucufq; obferuatat

fit^me conferorubijquaecunq, curationes illicitse'

a da^monijs in fui regni confirmationem effidlae,

per uetitas coniurationes,chara(fleres, iigaturas,-

periaptauelappefa,annulos,figilla,imagines,6c

fimilcs umbrarum furias,facrofan6la2 Scripturse'

authoritate & rationum pondere conuincuntur,*

explodunturqjiutabi/sfaecibuSjUelut expurga-

to Augias ftabulojiberate menteSjin quacunqueaffli£tione ad ordinata a Dco remedia pofthac'

Confugiant,puris manibusiricoelum fublatis, ad

medicmae facra in hoe negocio incorruptias co> ^

fcientia rynceriore tradlentur:qui prsecipuus fuit-

huius inftituti mei laboris fcopus»

In hac ramen graui rneditationc aliquandiu fii

praquam dicipoteft occupatus, quantumq, (no^

uitillc quem nihillatet) excruciatus,qu6duetu-

lasillasdementatas,ad3smone illufas^ Lamias^

uulgo didas,qua£ nihil flagitij fingularis commi-fiiTcntCnon cnim lo^uor de ueneficis ) tam atro^

b- citer>.

iS PR AEF ATIOciter, fine ulla commiferatione multis in locis in

caliginofos fqualidoscjue carceres , horrida um-brarumhofpitia & dsemoniorum domicilia in-

confideratius pr^cipitari, inde in earnificinam

truculentiusrapi,acdemum flammis deuoran-dastemere obijci uiderem : propriaeque amen-

m tium anicularum confefsioni ftarijnec fatis intcr

Lamias &ueneiicas difcerni : &:IVlagos facrile-

gosjin lege ueteri muldatos grauiterjam impu-niusjmb cumlaudeapudplerolque uerfarirnonr

pocui non inquam argumenti ratione, confcieri-

tise impulfu adus,meam hac de re fententiam

qualemcunque -> quatuor ijs libris adiungere tSEXTi. Sextoquelibrouelutappendice declararejquid

&quibusrationibus nixus,fentiam de punitio-

ne Magorum infamium, a c h r i s t i ueritate

rerflpuDl cumSmione o^ hlimaauertentium, e-amque fedatam turbantium : quid item de mo—

. , dopuniendi Lamias adiabolo fedudtas , uelut

meiancholia agitatas^uixautem hs^reticas : (eae

enim mcnte ill^fa, {^^ prsefrada conftant)po-

ilremo etiam,quid de uenehcorum fupplicio fta*

toendum exiftimem , fubiunxi : ubi locum ha-

ZlJeSACmm bet promulgatum exDei uoluntate Moiis edi-

ii'hjii. (ftum.Grece a Septuaginta fenioribus redditumy

& ueiac explicatum in uaria illa Hebraicarumuocum (ignificatione, ^ccfi^c^nb? h Tii^i^tMffiTsyQvxQ^

jExodi22, ^^^^ ^^^i^^^ Hebr^ihabentjUenefiGas ) non fi-

netis fuperuiucre.

Nec hbi hiciegesa me arrogantius prsefcri-

h\ crimiiientur MagiftraLUS^autlegum periti.hoc

enim nicain futli^ inititutum niinimc , tcftor

Lsiiiii ; ki e.: womiiiifei^done meditationemnieanL

A D L £ C t O R E M. I5I

rneamfolummodb alijscoidarioribus Sc p?;siii-

ris 5 necnon iieriratis inquirenda^ potius , ouamopuiionis inconlideratius multis feculis imbi-bitaeaiFedudefendend2efludioiis,excutiendani

ferenomentis oculo/ummifse oifero. Qui o-

peraeprecium me pr^eftitiire agnofcenrjngenu-am hanclibertatem bene interpretentur : o.ui fe*

cuscenfebuntjignofcantbene uolenti. Interihi

mea qualiacunqueargum.enta, quibus totohoc

Opere nizor,ccy^'^^^c^^ conferri ciipio, dlim la

coniiliumuocanturSpecuiator& lohann.Aiidr.

titulo de Sortilegijs; aut Summifts, Hoftieilf.

Gotfridus Reinerius in Summ. de Scrnlegij^s:

Canon in e.i &2.ubi Aib.poiYlohan.And.de fdr-

tilin antiquis: Aib.conf 55; i.uolum.incip. Cafus

talis,per Oldrad.confilio iilo 21©. incip, Regui'a-

lis: uel etiam recentiores pbflgLin c.accuiatus./»

. dehseretic.initijs : Alber.de Rofatisin Didiona"rio,fuper uerbo Sortilegiuni :fiueBonif*de Vi-taiin.in titul.de Sortiiegijsjiil tradatu Crimina'

lium: autMatth.de Afiiict.in confiitution. Nea-polit. de malis & noxijs niedicamentis, parte

tertia:item auditoreius Griilandus, aut etiani

2.Lib SyiueilriPrieratis de Strigomag's:feuBO'

nauent,fuper^.Sent. Quibus atitem firmamentis fuafcripta munierit quilibet author, horurn

iibrorum collatione manifeRius iiitelliset m-^

quusLedor.Porro de re ipfa 6.:materia, quoniam ad ue^

ritatisdo^trinamj^cEccieiice cHRisTi quietem,ac proximi utilitatem fpefi:at,non eft quod mul^iisagam:quum eaiithuiufmodi, ut quantunili-

b a bst

29 PRAEFAT. AD L E C T.

libet inelcgantem fit foitita artificem , fatis tamt

ipfaperfe, omnium oculis fefe queat &debeatcommcndarerpr.^fertim ob res nonpaucas in lu

ccm magis crutas,quse hadlenus uei ut incogni-

tse^uel ut obfcur^e latuere. Solitum uerb effe a-

pud Graecos olim prouerbijloco,hominibuspa

rumfciteinreprseclarauerfantibus obijci, Pro-ba quidem materia, fi probum nafta fucrit arti-

ficem,nonignorot atcuilibet liberum pcrmitto

deartincisopereiUtucrCjquodilli libitum erit»

Quodenimad meattinet, ut nullius uel nafuti

Momi, aut pcrfpicacis Ariilarchi reprehenfio-

nem, fiucfeueriCatonis cenfuram deprecor, (i

mereanitanecauram popularem, aliamiielau-

demmagnopereuenor, bona fretus confcien—

tia^qua hanc aggreffus fum telam.Dies erit,quaii

do unicuique a Domino laus fua accedet : dum-mod6illiusaccrefcatgloria,&fatanf tyran^

nis imminuatur^abunde fatis crit fa^

^ummcisuotis,AD

11

AD A VGVSTIS SIMVM TOTIVSorbis Chriftiani Caefarem, Reges fereiiifsimos,

Principes &Duces illuftrifsimosj Cornites ge-

ncrofos, &quofcunque ullumniagiftratumge-

rentes,tam feculares quam ecciefiafti-

coSjLibellus fupple^C.

NvrcTissiME Imperator^Regcs^

uiri prmcipes, quihm ordme kgitlmo, rAii&^

nibii^^q; grmj^imis gUdiim ad coercendccm

merito fupplicio mdlep.corum effrenem mo--

bedientidm: ad eos uero quifs reiils politi^ ic^

gibm inculpicte fuhmittunt,uigiUnter dsfendendoSy coq^

nomme trmquiUitdtem reipuhlic<e rite conB:itut£ fedulo con

ferudnddm^commendduit Rexregaw^cr I^ommui dommdn-

titm : uohis demiffa oratione hunc fuppliccm libeUimt cum

cmni fubie^ione reuercnter offeroycx cordis penetrdlibus

ordns.obfecrdns CT obte^dnsqum humiUime , ut conccdcre

non dedignemini m iUis d£monum pr^^igijs^quibus k reru^m

prlmordijs tim denfM hommam oculis offudittenehrdsiUe

primus uniuerfi mdli dxchitcdwi : er m ijs quds fenefcente

mundo demum idem iUe uetcrdtor mtUe artifex In dclirisfiu*

pidisq; quihufddm mulierculi^s fdhricdtus eih m Chriftidnuei

'Europdc fccdipMdm Ubem, hommim crrorcm crafiijlmumy

C£dem infontiu/mfi-equentiflmm, CT uulnus confcientiarum

mdgislrati^s hdud profedo leue: concedere inqudm clemer,

"

ter,mihimmmo obf^quentifimoq; uc^ro clientiy tcmpusd^

puduosproponendihii fcx Uhrls medm qudlcmcunque fcn^

tentidm. Q«^/i/Mprej«i ordinis ucslripunclim non tu^

lerit^cdmutimerito cxihiknidm explodenddmq;:, ut qukm

ocyfimeyiu^lihentij^imepdinodidfupprlmcre non grd--

Uiboryrationibw. drgiimentisq; neruoporihiis conui^us* Sin

uero duthoritdtis ue^r^ cdlculo cd confirmahitur^(^per£pre^

b 5 cium

1%

^li^n me f^d//r,mdnmum mducdm : n:^n mmori ^cnuc ^p^phcdnsjludioM huk fententice tum locu^ d(tur^ fanou wr-s

tujidtls rcUgione, cr cpinionis tot fcculi^ l^nbihuee affectu'

pclltoifl quando ciim ucjlri Imperij regniSjprcumcijs^di^

t-onwus fe o^rat occapo deliberandiyiudicandi O" pyonun-^

€t'Andi'mcaups lUis dtdbolcis, ^potif^mmn 'mLmiArtmnegocio haclenus tam muUifmji tncis muQluto. Uoc mo^

do fereniQre mentis oculo kuiufmodi d.emonmn ludtbria di"

fzTctu/m in^mnesq; uere Chnsiianos non tdntam eorum ef^

fc pot€nti^M cogniiuros, ut duhito mlnime : fu quoque mi -

tiusmnoxij fkngumi^ , quem auidij^ime fuit illeah inino ho-^

yiicida.fund€tur: nec ita quietis publicce , cui iofc tragoedia-'

r^i^ndiahorimiiet fmmopere ^ compages kxahuntur : ?t

cuujcicnti^ rariQre pungentur aculeo: fatan<e item mpmimIndies magis ac magis collabafcet > atq^ Chri^i

ngmm lcitgius latmsq; propa*

gdbitur.

AVTHOR

AVTHOR ADLe<florem.

OmnigenM udfri pr^epono d^monis drtes^

Quidpons cj},^ qujt iure negataficnt.

Quid trugus ti^fmii mon^ratur,fdgdq^ mcnte

Turhatdyhinc merito qu^q^ uenefica erit, *

Ordinefuccedunt umjs cruciatibus adi

A$iu d^monij^nec renuente Deo:

H/ quibus auxilijs licit£ fanarier artis

Rite quedntfine ui carmmis, inde uides.

VoB^quiepc^na Niagis slatuenda ePt^qu^ Lmijs^uf^

Q^£ue ueneficijSyuUma cUfi^s hahet.

lOANNES EVVICH DO^dorMedicinae.

D^monis exortm.^udium, uiresqj, dolosq; ,

Qui uelut m media luce uiderecupis t

Qui qu£ carmmibusfit uis,^ quanta nocendi,

Si depnt fdcris philtraparata modis:

Qjf mifere uarijs hommes cruciitibus ados

Noife cupiSyquaq^ hos arte leuare quean

Tmdem qu£ poena mfandce legitlma feddSy

InfontiutparcMxonhiiuendaftet:

Hunc lege^quem lanus Vuierus condidit drte^

hidicio,^ magnafedulUate^Ubnm.

Viue opus eximimymeritumqi attoUe troph^m ,

Viita e^ Circe£ turha prophanafchoU:

Viue etiam £ternos, Author,foelictter annos,

^oit erit mgenijfamdfepultd tui.

h 4- I O A M-

24*

J O A N N E S B R A C H E L I V S hULicentiatus ad Le^lorem.

Cum 'Dcui mmenfi j^iiciofd uolmmd cocli

CondcretyCr mtdio fui^enderet ^thcrc xerrtiS ,

Ornarctc^^ pohjm i^eUis^citq; csiherd nimhii:

3 Uefibi paritcrfmulosy diumd creauit

Corpbra,qui tenues ferrent fui iuffd pcrdurdx^

Qwi^- jprocul curis agerent terrelirihui £uum.

Horum de numcro gcnitor iuftifiimui unimy

Sic meritim^StygiM ccelo dctrufu dd und^t

lUic cr mamcis er dura compede um^u^,

M fcdcrum pocn^ fcdet^ceternmqi fedcUty

TriQia commiff<e perfQlucns crmma culpte.

CXU^s tamen mtereafraudes, qua^q; Improhui urtci

f^octc dicq; Bruat mifcris,qu:e retia tendat:

duid^ue potisfiforte tihi cognofcerc cur<e esi,

Uoc lege^Le^or^Opuiydodimommcnta Vv i e

r

i:

Umc optata feresyhmc te tua uota decehis,

Infuper c^ mdgicis quiCfltfiducia rehm

^tiribuenda^modo crudeUa pharmaca definti

CXuattcueneficijs prcffo medicaheris arte,

diiam 'uefatis dignam pendentfuh iudice panant

^agaruw furide gemi4^miro ordme narrat.

$cdtihicur tantos mcmorande V v i e r e lahores

^uwpferis^haud equidem latadhucdifcerncrepof^mt^

Vuhlicd mCydicpSjmoucrunt commodaSed quis

PuhUca nunc curat-.pr^eclaraq^ pcdora uulgo

Suf^icit^^ meritos rehm perfoiun honores f

Tm tdmen hocfcffam nimiu/m folaherc mentemt

Quod tm nott hUo moritura e^ tmporefama.

IN

IN ILLVSTRISSliMI CLl^VORVM MONTIVM IVLIACI Qj/ B

Ducisj&c. G V I LiELMi laudemallufio.

TBquo^ CLIVORVM DVXauguHipfimenoHro

Carmine laudatumpoFlerafama canet.

^uoD VC E uirtutifiitd^ eflhonoriaurea mundo^o BV CE cofiicimusfeda renata.D V C E*

^o DVCE per CLIVOS du6iantihm agmi^

na UMufis,

CerniturACCLIVI Fieris ire uia,

Hinctiht (CLIVOSO quemducit adathera

uirtus

Jramite ) Cliuorum contigit effeDuci.

X C, deditifsimiis cHens

Car.Vcenhouius F.

h $

IN lOHAN. VVIERVMILLVSTRISS. CLIVORVM

DucU Archktrm,

E* CAR. VTENHOVII F.

Alluiionum Lib. r.

Epigramma,lUcviA totd totoq; E R R A R E uidetur

Er R o udgus coclodo^e Vv i e r e mihL

QgiPardcelfiAa Utitdns fub nommefcdie

Nome« tf^ERRANDo credidit e^c tibi,

Ki quod ABERRANTES rcdo de trdmitCy reSldm

(CeuPardcelfi^M) cogls inire uidm.

l>iam ncq; cognomen tibi devivs mdidit e r

r

o r,

- Qwcm neq^ trdnfuerfim devivs error dgit*

Nen V r a tdrtdrei qu^efert Acherontii dd undds

La T I © r: Anguftim dattibinomen i t e r.

Fi> V

I

A V I qu.€ nosfuperd dd conuexd polormn

Ducit, er dccliui furgitm d^rd v i a ,

Tm modb qud ducit v i t a b v i a ^pergCy h€dt£y

Vi 'a

v

e tibi calo fterne Vviere viam»

SicfuerisLdtu VI TAE^civE viae'q.ve cvpido,AYgolicdq^ B I QY uoce Vviervs EPiis.

Bafiles J s 6 S.

Car. Vtenhovivs Vm

Gaadauus«

57

AVTHORES IN HOCOpere citati.

AhdUiBib.epifc^

AccuYjm.

Aclidnm.

Aeliui SpdYtdniii'

A^tim,

AcnsM Syluim.

HenrXorn.Agrippd.

Aii^.

AlbertusdeRofit

Albcni^i Mdg. Teutonicu^,

Alckind'M Ar^hs»

Alcidtm^

Akxander LAlexdnderab Alcxdn,

AkxdnderBenedidu^.

Alexander TraUianu6.

Almdnfor.

Aloyjm Cdddmujiu^^

Amdtwi Lufitdnus»

Amhrofius»

Andredi Mdpuf.

ApoUoniu^ Tydneu?^

Appion Grdmntdticwf^

Apuleim,

Archeldu^.

Arijiopbdncs.

Arifioteles,

Arnoldui de ViUd noui.

Artemon* ^

Artcphius^

Athdndfiu^.

Athm£m.

AthendgordS.

Aucrrhoes,

AugerimTerreriu^,

AuguRmm.Augu^mm Steuchm EuguK

epifc.KifdtrL

Auicennd.

Az<irduim,

B.

Bdldm.

Bdrtolm.

Bdrtholom^m Vifdnm.

Andrcds Theuet Angoulhiji. Bdfiliui Magnm.Andreds VefdUm. BdjUmmLdndm.Angelm folitidwm,

Anfclmui Vdrmcnjis,

Antiphon.

Antonim Beniucnius*

ApoUonides.

A^oUonim Molow,

Benno Cdrdmdlk.

Berofm.

Boccdtim,

Boetim.

Bonducnturd,

"^onefdcim ie Vitdl»

C4xf

tS

c

luLC^fiir Scdigcr.

Hicr.Cdrddnm»

CaroliiS BouiUu^.

Cxrpocrdtes.

Caf^dr Peucerm.

CdjUaniii.

Cdfiodorui.

m.Cdto,

Cclfll4.

Cbryflppu^^

ChryfoRomus.

Cicchu^ Afculm Vlorent

Cicero,

Cyjpridnm.

CUudmM^Clemens dutbor lih. Recogn.

hedt, Clemens de Confldnt.

Apojlol,

Ckopdtrd,

Coelius,

Columelld.

Confldtlmperdt.

CoYnelim !>iepos.

CoildhenLucdHchr,

D.

Vdmott^

Vduid KlmhL

Decretdlid.

Vemocritus Ahdcrites*

ViodorusSicutm*

Vionyjius*

Diofcoridei.

Dwm.

Bdudrdu^.

Umpedocles.

Bpiphdnim*

'Burycles,

Euripides,

hufehius.

Eufldchius.

Gdhr.^dUopim.

ferdmdndus Corthejtuit

lodn.^erneUius.

S.Fontdmus.

Vrdncifcwi Mordnd.

l^ulgentiu^ Vldciddes.

Cfurius Crefm tw.

Gdlenws.

Gdudentiu^ Meruld.

Gdufridui Antifiod*

GeUiu^.

Georgiu^ Agricold.

Georgius Vi^oriu4.

Georg. Sdhmus*

Gerfon.

Gefnerus.

Gyrddus.

Gordonius,

Gotfidus Reineriui*

Gratidnus.

Gregoriu/S.

Gre^

^9Gregoriws N^zidZ^nus,

CriUandus,

Grugtid Stryuc.

GuilielmuiBrahmtmm hijl.

Guilielmui Mdmes hift.

Guilielm*Turneru/i Angl

H.

Harpocution.

Ue^iorBoethiuihiji.

Helmandus,

Heliodoru^.

Hemrim Injlit^

Hermes.

Hermogenes*

Herodotm,

Hepedus.

Hieronymus>

HiUrius^

Hippocrdtes,

HippolMarfiU

Homerus,

Hordtius.

Hugo Clunidcenfis,

h

Ucohusde Chufa»

UcohusD.m Leichtenhurch

Ucobus Meyerus.

Ucohus Kuffiis.

Ucohus Sprcnger»

Umhlichus.

Ufon^ratenfts»

IgmArusBemenfis mhiepifiQdnn^&nd»

loann.Bdptilli ?ort4.

lodnn.VruncifPicus.

\odn*Vrdnc.Ponzinihius VU^

centimi^.

mnn. Guinterius Ander.

loann. Herold*

loann.Ungius.

lomn- heo kfricd^,

loannMder,

lo4nn.Sleiddnus.

lodnn,Yaf[eu$.

lofephus>

lren<€ws.

ifodorus»

ifogonus*

lulianus Apo^4t4L

lulius C^efar.

lulius Ohfe^iuens.

luflinus.

luuenalis.

Uhdheo.

Ld^dntius,

Liclius.

Liertius.

LeuiGerfonisfilius.

Lilius Gregorius Gyrdld,

Lyfpndchus*

Liuius.

LUCdHUS,

Lucidnus.

Lucrctius.

LudouicusOelius Rhod*

Ludo^

iiJL-i;. -

tudouiciis Milichm»

tiidouic^Komin, Fatrit.hiji.

C M.iniliws.

MrceUui.

Mirtimm.

Mitrfilius ¥icmus.

j^,4rt'mm dc Arles.

Fiitih^m Curtim.

m<itth,de Afjli^*

Mitthiolm*

B.Mdxmus,

M^xmmTyriuim

MeUncbthon'

Mmphodorus,

Menmdcr,

M^ercurvM Trifmcgijlm*

Mefne,

Meihodim,

Mofes AegyptiM,

N.

t^mclcrm

l^licQkui.

O,

Omomm,okm M i^nwi.

Oidr^Uu

Or^genes*

OMCiK^'

l^mphilm^

Pdulus Aegmddi

Fdulta VenctuSi.

'Pdufdniiis,

Vetm Aponenfisde Ehdno^

Petru4 ArgeldS,

VetrusBelloni!44,

Vetr.Lombdrdui,

Vetrm Fompoudtius, "^

2^trus Pr^monlfrutmfisi

FherecydeSi

VhiUrcfni4.

Vhilo,

PhUQchoru^.

Philoftr^tus.

Vicdtrix HilpdtiU4^

Vythdgordi.

?ktm,Vkto,

P/m m.

plmuiiunion

Vlotmus.

Vlutxrchus.

Vontdnm-

Vorphyriiiii

Vofjdonitps.

Vrifcianui Vhilofi

Vroclus, ^Vropertiiis.

VfeUui.

Qumtilidim

R.

RilhiMof€$.

KeHchlmm»

Khafes,

Koberm Anglicui^

Kogeriwi Bachon,

KondeletitM,

Ruffns Ephefm*

S.

S<t(tdijis.

SaheUicw!»

Saxo Grammatim^

Senecd,

Serapion Afcdonitcs*

(X^Serenui,

Seuerws Sulpitim

Sigehertm.

Uc.Syluiu^,

Syluefier PriorM*

Synefiws,

Socrates*

Solmm.

Sophroniui.

Speculatou

Straho,

Suetonim.

SuidM.

Tdcitm»

3'

Tatianui Affyrim

TertuUtanu/S.

rhehit.

Themifon*

rheocritus.

rheodorm Byzint.

rheophra^m.

rheophrafParacelf

rhomiis A^wm^,ribuUm.

loan.Tritemim.

Valerm Maxhnm.

VarignmA.

Varro.

Vegetius.

Vmcentius»

Virgilius.

Vlpianus.

vlricusMolitor^

Vopifcus»

X^anthus^

^enocntcs^

Zonarashifl,

^oroafier^

Zozintus,

m.

33

D E D I A B O L OjEiVS ORlGlNEiSfvDIO ET PO-tentiajLiber U

bf ixAoM origine , quattdopt creatui , quec eiui

effintia , er de iUius lapfu.

Caput h

$ AEMONVMpraeftiglasSc incaSi

tamcnta explicaturus, a primario

eorum authorediaboio, huiusarti-^

i^^^M bus,fi:udijs&poteftateexordiar:uC

_b^=r<^V eo cbgnitb, iiJiusqi authoritate ac

cxiftimatione perrpc^a,i?uidentius de omni ij fius

opere cenfeaturratque cuncflas cius a<5lioncs unufr

quifqi dilucidoinentisOculointrofpic(?re,& poft

hac iiiiiius impedit^ penitiusqj iudicare queat,

Rciigionisautem Chriftianaefacramamplcxus

«3o6lrinam , fideique indubitatse confefsionem;

quemadmoduin Ariftotelis Peripatcticbrui-nq; k6 Pmtat. hh«(Te dsthbncs in rcrum natura Contendentium,pla .?^^'^ ^'-^'^^^

cita prorfus reijcio : fic & Platonis commenticiam ^*"

diftindipnem omnino approbare, aut etiam Por^

phyrij , Pfelli, Procli,Plotini &Iamblichi opiiiio" F^Ma de

nibus fubfcribere ncqueo, qui copiofe quidem de '»*^»<'»'«''^^

daemonibus ; uerum multa quse non uidere aut co

gnoii^rc , tanquam rei notx hiftoriam confcripfe-

runt.

Omnjpotentemitaq;uniucrfiarchitc6lum Dc^ Cen.i:

tim , ante afpeftabiJis huius mundi opificium, ^ehrii:

incorporetttn illumadmirandis fpirituumordini-

Q IdUS

$4 Deorsg^i^lapfud^mdnum|

t^n^eli qtm ^'^^ ^'" miniiierium pulchrd ornatum candidiffle,\

docreati. cx hiOrofia fari^la Mofis, diuinae Maieftatis legat», 1

£xQd.3}' atquefidelirsimircribse (cum quofacieacl faciem!

quafi cum amico loquutum erfe Deum,perhibetS^crarum literaruiTi ueritas) rirmiter credendum

^ngcli eiL Boni uerohi fpirituserant omnes, qucmad*^md. modamomniaa fummo bono creata: naturasni'

JDlonyf. dc mirum inteJIigentes,^^«j><*r^': elTentia fuadiuinasDimn. no. naturse quadantenus conformi, fed finita: aqui-

^^^' bus agnofceretur Sc coleretur Deuseo, quo ipfe

ueliet& prsfcriberet,modo:quibus&ruamuicif-#

fimbonirateminomni xternitate communicarer.

qiiare iJiisexcellcntem intelligentiam , eximiatn

perfpicaciam , notionesque sternse & immotae iu-

llicis fucX illuflres, tanquam radios de aetcfnafa-

pienti^e fu3eluce accenfos indidin

Dxmonum Scd ubi quidam , ob dotes quibus condecoratiori^o. erant, praedantifsimas, proprio efFerrentur arbi-

^j^^'^'^ frio, Sc adeo infolefcerent, ut (cfe tandem Deo

j^l^conrerreor, non ieruantes iuam origmem, relm-

Xw.io. quentesluum domicilium, ac peccantqs : eosho*norib^js nudaros, minillrorum iuorum numcroexclufit iratus Deiis, repulit ac priecipites ^glt^

uinculisqae perpetuis fub caiigine ad magni il-

TfuiAij^» hus diei ludiciuni feruauit. HucilludEfaicsuati'

cinium de fuperbifsimi Babyloniai regis (quejnEJltiAij. Liiciferum uares nuncupat) failu& altifsimo la*

ij4^p9€.ix. pfacontorquentquamplurimi. Hicdracoillema-

gnus, in terram proiecius cum fais angelis, fer-

penssntiquus, quiuocatur Diabolus &Satanas,ut loannes ait , tortuofus ferpens Efaise. Hunccafum, non rolilm noilri & Hebrxorum Theo'iogi doc;nt: ueriim etiam AfTyrij, Arabes, /tj^

SYF^U 2c Q:xd fiiis dogmatibus confirmant.-

Pherc*

Liherprtmtls. j)

jPKerecydes dsemonum laprum dercribit : ^ Q' o^hW,

phin , hoc cft ferpentem d^moniaGum , rebel-

iantis, & a diuinae mentis placito deficientis e-

kercitus caput & anteGgnaijum fuifle tradit. E-

andem rainam & Trifmep^iilus in Pimandro de*

pingit*. &:uetuft:irsimamEmpcdoc!em, djemones ^ipcci^onijcic ccelo ruentes uocantem , eorum cafum

houifTej {ignificat Plutarchiis in rcrmonedc Foc'

horc. ,

Efeganterhic Augudinus: Qiisrisundediabo'j-^^fiJi^^t

iusC Indeutiqi,unde&caeteriange!i..,Sedc^tcri -^^,^^

angcHinfuaobedientiaperlliteruntjille inobedi-

cndo & fupcrbiendo lapflis eftangelus, Scfac^us

el^ diabolus. Item de Vera religione,cap. 15. Dia-

bolusinquantum angelused, non eltmalus: fea

ioquantumperuerfusjpropriauoluntatc. Magiscnim feipfum quam Deum diIigendo,fabditus ei eP

fe noluit,& incumuit per fuperbiam,8c a fumma ef-

fentiadefecit.

yi ergo fpiritus antea diuini., ccElelleSjpUri, tici^f}.

lucidi,nullius malicise confcij , Deifoliusnutum Pj^i^oi.^

bbferuantes , in minitlerium emittendi prooter ^^"^V .^.

eps qui h^redes tutun elient laiutis, angelicamfr.nndi cf

cflcntiam non omnino perdiderunt: fed perdi' mah.

tifsim^, lumine pratiae priuati , uitiarunt, dcni- ^p^^^f-^f' ,

graruntque, ut lam aerei, munaan!, obicuri,te- „ .

inebncofi,,& (unouerbo) imraundi malique di- j[fattT},^.zii

cantur&fint: ac licet iumen iotelletlusnaturalis Marci.}ji

Ctiamnum qbtineant i lapfus tamen pcsnam in* /^«^^^.911.

finitis partibus duriorem , obfcurata obfufcata- '-^, ''^'

que diumas lapientiae iuce lultment; «: grauiO'

remexpe6i:ant,quimextrshrgrcfsione geniisliu-Qgjjti* hnnii

manum. Quanquam fi hocquoquerupremaepru- ^^,^.,

ticntiaeJ^radioSi quos in primorum parentum a-

t z iH^is

^(f De Tiudijs dAmonumCtmf.i. nimis defuoaeterno lumineDeusincendcrat, re*

tinuifTerjplurima acumine mentis perrpicacifsimo

intuerctur clariuSjpenitius intelligcret,certiusqu«

Oenefi- dijudicarct: quae nunc hebetato mentis 0culo,cc*folis facicm , per dcnfas nubes aut atras in aerc nc^bulas confpicit,

QUinre CT cjuomodo Budm deccptrit dUbolus,

cr pnmum corruperit mundwm.

Cap. ri.

POrroexhac fui exclufionc, repuIfaacigno>'

miniofaexpatrijs fedibus Geturbatione,tamuiAiyouergs ingens & immedicabile erga Deum odiumf>m •diitm conceperunt hi fpiritus,ut quse eum ofFendere» uel»ryj;»f ^K^-

^.^^ gloriam labefaclare,aut quod admiranda pro^

tiidentia fabricatus fuerat mundi opificium,defor'

mare,uitiare & corrumpcre pofTe uiderentur,acer'

nmaindagine inueftigare, & ftudioindcfcflToco-

nari cdjperint, Acprimumnobilifsimaintercrca.

turas , clarifsimo fapienrias cosleftis lumine illuftra

tam , abfq» labe Deo foederc confociatam, primara

parentem noftram Euam adoriutur: quam parrim

amifsi ftatus dolore, partim alicns felicitaris inui«

dia a Deo alienare, fuiq; exitij fociam reddcre fata-

gunt,deluduntque aftu quam blandifsimo, ubi nul

lusuidebaturfubefTefucuSjfubmotamortismina-

Genefi, rum opinione,his quippeucrbis : Nequaquamo-ricmini. Deinde fraudulcter elufis & abie6tis prf

'

ceptionibusa Deoimpofitis, Euam erigunt falfis

pollicatjonibus in fpem longe maiorum ornamen"torum , cxcellentiorisqi poteniis, hoc modo fcili'

cet: Deus nouit, quod ipfo die quando comederi-

tis ex ipfa arbore, apericntur oculi ueftri, eritisque

ficut dij,fcientes bonum & malum. Idem profc6t6

laqueus

Liberprmw» yrIaqucus,quo remetipfos ftatim 4 creatione fua& al

Jc6los,& irrctitos fuifle fentiebant. Sic perfccerijt

tandem, ut mifcra a mandato defcifceret , fcquerc-

lurqi confilia in fuam internecione contraDcuininftituta atqj ordinata. Nam fatan iam malus,ma-

lumqj tragrcfsione edo(5lus,& cauff fui lapfus pro-

be cofcius, quod nimirum prjefcriptas fui minifte^

rij metas faftu tranfilire cogitaiTet.in idem ftudium

Eua pcrtrahere conatus eft grat» perfuafionis illc-

cebris , quod ab efu uetito oculis Euse & Adae refe-

ratis, dijs adsequarentur , fcicntes bonum antea fo'

lummodo ccgnitum,& malum nondu notum. Necilli, fubfequutursexinobedicntiacaiamitatis pr^-

fcio, labor fuit inanis : licet illa fe a ferpente falfam,

fcro agnofceret, confiteretui q;. Vioiata (Tquidem

obcdientiPjfaclus eft hoftis Dei homo,in poenas iU HoTiU Vei

lapfus tranfgrefsioni diuinitus conftitutas,c6dem- ><'7'** /^''>'

«

nationem nempe , diaboli tyrannidem ac mortem ,

tu hanc", tum a&terna : deniq; & exutus honorihus,

dignitate & dominatu,quib.maxima cum authori-

tate ipfum ornaratDeus. Proinde Tatianiis AlTy-

rius cotraGr^cos : Verbu, inquit, antc creatos ho^ Qudnio crea

mines produxitangelos: utraqiuero creatura,arbi uangeh^o'

trij fuiiibertatipermifracft,&c.&paul6poft:Poft' ^**'*

quauer6hominescaIlidiorequenda,'utpoteproue

diorem aetate, fequuti funt , & diuinae legi fe oppo'nentem pro Dco habuerunt, tum uerbi potentia &huiu$demcnti«authorem,& obfequutos eihomi^nes,c6mercio fuopriuauit :&:quiadimagineDeifa^uscrat homo, potentiore fpiritu iam exutus»

mortalis fit: angelus aute illeprimogenitusin d^'

iT»onemmutatur:&alij phantafmata eius fequuti

daemonum exercitui deputantur, & propter arbi^

try Ubertatem ftultici^fuas permittuntur. Scit^

c Iadmo'

^iaholfti admoclum quoque Auguftinus bic rcribitadluIiV

5 ; num comitem : Difiboius eftangelusperruperbi'.' biam feparatus a Deo, qpi in uerirate non ftetit: Sc

co6lormendacij, quiaabipfoprimiim inuentuefl:

inendacium.Ipl© eft aduerfarius e(fe(^us generis

noi"l:ri;inuentormortis, l\iperbi3einftitutor,rad,x

malici^, fcelerum csput, princeps omnium uitio^

Tura > perruafoTturpiam uoluptatum . Hsnc ergOg

»- . cum illum primum hominemi Dco fa^tum,Adani

^m /rf^W p^'^^^,*^^*^.*^^^^^^T'P^^"^''^'^^ intueretur, u^creretque

Uiitiii' hominera exlimoterr^adimaginem Dei fa^lLun»

pudicitia ornatfijtemperantia compo(itum,cha-ritatecircum-datumj,immorta!(tate ueftitum: se-»

mulus atque inuidus tantam beatJtudinem homi-nemaccepiire, quam ipfc dum angelus efTetjper

fupefbiarn agrioicituramidile, inuiditftatiminla-

tiabilis homicida, primumq; parcntem noftrum'

tantis & tahbus boaiis expoliauit,& nos interemit.

Hoc aufpieato primi conatus fucceOu efiVenati*

ps inrolercenteshi i^iahgni fpiritus, potifsimiun

ieceptoaDeorurfus in grritiam homjne, mulila

imp6{ita,acpromirsionefa<^ade C H RI S T O,inuherisfemmecaputferpentis contrituro,^(^V?*^

mediatore apud Deum , pro genere humano , ad-

Bcrfus-corum-uioleniiam : demceps porro furere,

uarijsqup modis ferocius inlldiari occipiunt,Bc machinariamni artedoloqseaqu^ad^pmifsionishu'

ius depi*auatione, abohtioneqiin Deicotumeha,p3iii ^he- Schomuiuperniciem facerent. Sic Cainijm, terti-icmocciiiit. ^- hominem, inuidise facibus mox inflammantG-nef^. in Abelisiufti.numeroquarti, crudelem caedem,

homicid'£ ab initio; (Ic deinde Caini fobo!em,8£ u-

niuerfum geiieris humani figiiicntum paulatim ca' ' maliciae

^mti.

Liherpyhnus. 3Pmalicise fcelcmmq; tum magnitudme tum mul-

titadincdeprauaruat ,ut Deiim fecille hominem Gen.s.

poenitaerii : eumque , prorfus , exceptis octo in ar <^^»^/"7»

caconfcruatiSjaquaruminunGatione abforpferit,

Qv^i^in dlterius mundi initio tndchindtuspt di^"

bolus i CT quando Muga infdnm c oc-

perit, C^f . 1 1 1-

Hlcdeleto propemodum lipminngenereob ^^teflww-

profperas fuas machinationes,exoptatos- *** f^^tertjt,

que fucceflus triumphum fe acluros hi fpintus fpe

rabant, Quapropterficcataaquarum diluuie, fira-'

^

timin alterius huius mundi renafcentis quari in-

fantia, inNoht^patrisinebfiatiirrifionem puden-distiusdenudatis, Chamumfilium minorem,utinde patris execrationem audierit, eytumuhm: Execrath

cuius filiumMirFaim, ab his fpiritibus haud du^ chamt. ^bie inflitutum ,ma2is mfamis blHfphemiam im* ^'^-^-

pietatcm pnmum compeniTe, atq; hmc if.gyptio^rr.isfn^,e,/tor.

rumjBabyhoniorum & Perfarum duci onginem, clenuhh. 4.

pofteadocebitur . At Noh^ item foboiem, louis ^«"co^

Hammonis oracuKim , tanquam a Chamo (quod ^-**^{ Ham-

nomen Hebrseialpiratione paulo duriore pronunj^^^

ciat) ref^rtur ahcubi: quemadmoda Dodonseu 75^^/^;,^^^^,,^

ad Dodanim,Noh^nepote,qui Epiru, Dcdonam Ff>irui i)Q,

priusuocata,occupauit,excoluit, ruoqiinfigaiuit '^?'****

nomine:utran(fcaspatru Ecclefi^fedesin ^piiibu'

lad^monu, impedioiiagitiora, degeneraiTe iltue»

ririmile.Horrendas uero idololatrias confcflim idiiuuio, Nohaadhuc fuperilite, indefedb dsemo^numftudioinEcclefiamDeiirrupiire, quas infua

poftcritate non fine ingenti animi dolore miferura

lenem contuerl Sc tolerare cportuit, cum prohi^

bere non polTe:, tel^atur facra FliHona. Inde tain

c 4 inau-

4if.@ I>€ pmliigifs damonum$.odcmt & inauditis tvjrpirsim^libidinis furijs, popuIofiTsi-Qo.norr^ e.

^fias Sodomorum & Gomorrae ciuitatcs exagitat

Gen.19. "lelpintuumcoetus, utnedecem quidem m tan-

EfaiAi}. to numer.o inuenti fmt iufti :& mifsis i Dominot.Petr.i. de coslis fuiphure & igne , fubuerfae fmt urbcs illae,

'jiptjhit^d h. ig^incineremreda^laE.camtotaplanicic, omnibushabitatoribus,fimuIqucgcrminetcrrae, Hinccuc*

X.othehrij ^\o\o Loth egrefTurh , ebrietate & inceftu cmntncej us.

£^}j^[5yg nefario grauitcruulnerat. Nonnc & Efau

Gen. 27 ^^ innocetis fratris lacqbi necc infcrenda , (Irenu^

Gen.jj. roIlicitat:'P6ft& iniuftum lofephum jemulatione

Ge^M?» fratrcscxcitauit,propcmodumfratricidas fa^los:

illum ctiam,obie»5laadulterij occafione captiofa,

tR^l^umz^, tandemperdereuoluit. Non'ne ctiam ,quplfrac-

f-^f**^*"* lemnumeraretjDauidemexcitauitfatanasC^utpc

ftilentiaindececiderintuirorum feptuaginta mi^lia:'

' ..

*^ '

Qjiomodoprodijshaheriuoluerinti^mones^

CT pr^iepdere regionihus : eorumc^; mhoc cfjicio nomcncUtur£.

Cdp. III L

Elufmodidenuo felicibus aufpicijs audacio-»

rcs redditi daemones , in huius mundiprinci

fj£monef ui p^tum cxules proteruius graflati funt : cultusque"'duMitf. fimUl muitifanos& oracula indc diuerfa diuinis

contraria effinxcrunt ? ac ad ea inuitarunt,p©Uex e

runtque animas uacillantes, ita ut uniucrfum

propd orbem pedctentim quafi obfidione quadi

ibbiugarint : obllrcperumqa» diuin« legi , contu-

macem.idololatriarum Sccontemptus eorum.qui"

bus morem gerere decuit, ac cuiufcunquc uitiofi'

tatisplenumreddiderintEodemumaudacif &petuJ^ntis faftus cxcreuit hornm infolentia & ars , ut

prodijshaberiapuJ pcritos imperitosqueuolue-.

Liherprimus, 4/rmt , & praeCd^re regtonibus, populis, infulis.mo'

tibus , fontibus, locis , urbibus , uicis , familijs,tan

quamdijprQprij,tuteIares & patrij: quorum no'mcnclaturaspartimHiftoriafacra, partim Orige^

nes, Tertullianus, ApuIeius,Diodorus Siculus, Xinnllin.partim alij recenfent hiftoriographi & fcriptores ^polog.^d^

haudignobiies. Eorumueronominumcxplicati- uerf. gentn

o.ne , ut plurimum iludia daemonum prodi non du ^^^- *?;

bium t?t: fTc Bd,uetulVa,nihiI, cofufum fona$,Ba'^^^^ J/^ *^

bylonioru habebatur deus :Efai2 46. Daniel. 14. Gre^Qr.G;^-

Bcclzebub, dominus mufc^j qui omnibus re^ r^^/.

tia tendens , mufcam faltem, id cft infirmum capit. ^^ c<^|»om<*

Spurcifsimam Accaronitarum idolum, qui funt "'Z'^^'*^'?"*

quidemmregione ludfSB,led impjj. 4. Reg.i. Ab ycL Lef <yhoc principem d^monio rum Beelzebub nuncupa Gerrn.inuti

runt Hebraei : Matth. 12. Luc. 11. Plutonem Grasci, ^'^'''* fexhi

utTrirmegi{lus,</^.sa/«;m>x^^ dixerunt : pleriq; Lati-^^^^^l^ \

ni Sumanum, quafi fummum deorum manium : a duThabitha

gentibus Priapus appcllabatur, SerapinScProfer eor««ow;»4,

pinam,malignorum daemonum primarios uocat ^«^^-

Porphyrius.Taaanfuh.

Baal^idolum aut dominans uel fubijciens, aut ^^\J^i\!d9pofsidcns,nomen idoli a Sidonijs ad lud^os profc or/^.*rf.

£li,Samari«&Moabitaru numinis : Marte Grieci DePria/>ff,

putat. Num.22.R0m.11. Id Gedeondeftruir, lud. 6.^[^1^'^'f^^

' Beelphegor, dominushians,aperiens, nudus, ^*^^^^*^!^

aut dominus hiatus fiue nuditatis, Moabitarum j9,o(^^. j,/!

deus : pfeae 9. 11. Num. 25. Deuteronom. 4. Sic Ub.^, csf.u

&Phegor: Num. 25.Deut. ^.^.lofuc 22.

Adramelcch , paliium regis, fiue magnitudo ucl

potetia regis uel confiIij,idolum Sepharuaim : qu^

fuit Aflyriorum urbs^^.Reg.iy.

Anamciech , affli<itio fiue refponfio rcgis , deus ^./t^^.ry.

Scpharuaim» SuccoiBenoth, tabcrnacuiafiliaru,

c 5 Baby-

4% DeprdBig^sdamsmmBabylonioram numen,

Nergal,explorans,autluccrnatumuIi,idoIum

Cutlr<£orum, qui ex Perfide erant,ac Media oriun'

di.IofephJik ii.cap. 2.

A(ima,deli(5lum,idoIum uirorum Emath.Nibhas,prophetans,aut potius loquens uifione,

autfru6lusuirionis,deusHeneorum.

Tartac, concatenatus , Heueorum numen. 4*Reg.17.

Nilroch , tentatio delicata , idolum adoratum ^

Sennachcribrege Aflyriorumr^.Reg.ip.

Chamos, quafi palpans ,aut quafi recedens, uel

auferens,Moabitariim numen? Numer.zi.^. Reg.ii,

4» Rcg. zj.Ierera. 48. Ammonitarum, lud.ii.

Melchom,rexueI confiHatoreoru,idolum quodcolebantfilij Ammon: 4. Regumi^. i. Paralip. 20,

Ier!!m.49.

Dagon, frumcntum, aut dolor , uel denique pi#

fciseorum,Phili[linorumidolum: Iudic.i4i.Ma-

chabasor.io.

A{larte,quod k caula fiue grege dici uidetur,no^

men dsas Sidoniorum,a Salomone cnltae: ^.Reg.ii.

4.Reg.25.

SumpfiiTepraetereaquandoquenominahosrpi*ritusa pefsimis hominibus, aut pefsimorumho-.minum habitationibus, in literisSacriscomperi»

mus. ficut Ailaroth, Msellinorum fuit deus , lofefi^4irdih, photefte : quemruftuleruntludaei Solomonisiuf^-Zi .^.C4.r4.

fu, i.Re^umy, ItemdeusaSolomoneadoratus,4.^ Kegumi^. Etquanquamfagriincetgreges, aute-

tiam diuitiaSyfaciens explorationem fiue tineam le

gis : fuit tamen olim nomen ciuitatis Og regis Ba-ran,in quahabitarunt Gigantes jitciiH urbis Amor-rh^orum.

Legun^

tiherprhnm, ^^Leguntur & al]« in Biblijs , horum numinu no-

mencTatoraerut Baalim, Plurali numero : i. Rei»

gum feptimo. 2. Paralipomenon, 28. leremiae fe-

cundo.

Baalberith, cJominus fcederis: lud. 9#

Rempha: A6lor.7.

Remmonjideftaltitudo. ^Reg.^.Adonis, in Hebrso Thamuz , hoc efl: confumi

ptus.feu incendium, Syrum eil::Ezech.8.

' NarratPhilo, fuiiTe A.morrhaeis feptem fimula*

chraaurea, quas uocabant Nymphas fand-as :qu^inuocatx oftenderunt Amorrh^is per imgulas ho-

rasoperaeorum,Scnominaeorum:no.minamuiie-lrum,qu^ fucrunt uxores feptem uirorum peccato-

rum,qui eas confecrauerunt poll diluuium,uideh-

cet Chanaan, Phuc,Selath,NembrothjAbirion, E-iatlj,Defuat.

Deus Vualdat: Abd.epifcop.Babyl.Iibro S.Hiil:.

Apoftol.

Adorafeantur & uituli aurei: ^.Regum duodecumo. MilitiaccElii^.Regujniy. RegmacoshjHie-remi3E44,

Vitpmmcurvm dijs^Gr^corm idoloktrid.Romdf.

norum dccrum dishmdwne^[Acrifiiiorim nu-

mero , item quodm Dcipopulm pfr^

uaferit ldoloktriii>

COluerunt Bc reliquae prouincia^ fuos dcos '.^r&mnclAt

iEgyptij.Ofirim & Ifidem: quorum filius A- r«»»<^sf« •

.

nubis, quodcanib.gauderet, infpccie canis

etiam ab ijfdem cultus eft.uhde Virgilius inquit;

Omnigenumq^ dcum mon^ra^ Utrator Anuhis,

Nam qusdam, ait Strabojanimaliafunt, que M»gypty

44 ^^ pr^Bigijs ddmonumgyptij uniuerfl colunt, qucmadmodum ex animali-

bus terreftrib. tria , bouem , canem, fclem: ex uola-»

tilibusaccipitrematqjibim^exaquatilibusduOjlc^

pi dotum pirce,& oxyrir^chu. Sunt alia qu^ quifque

fcorfim colir, ut Saitse& Thcbani ouem,Latam pi>

fccm Nili Latopolitani, lupum Lycopolitani , Cy-^

nocephaluHermopoIitani, cepum Babylonij qui

funtiuxta Memphim, aquilamThebani, leonemLcontopolitani , capram 8c hircum Mcndefij , mu-rcm arancum Athribitas. Item alij aliud, iEthiopes,

Skrak^lih j6^^^^^" incoIcntes,Iouem 5cBacchum: Arabes,ca

&hb[ij\ Baccho Vencre,& Diafaren: Bocoti Amphiaraum,AphriMopfum, ScythaBMineruam,Naucratit£ Scrapim.Syri Aftartem, NoriciTibilaenum.Maun lu-

bam, Maccdoncs Gabirum, Poeni Vranum, Samos

^f*!^mi U Iiinoncm , Paphos Venerem , Lemnos Vulcanum,

ti.detimute Naxos Libcrum, Lampfaccni inHelefponto Pria-

J^€4peajj.\i. pum, in Diomedeainfula, Diomedem : in cuius te-

plo,mirabiIi obfequio aues aquam roftris adferunt,

aducnas exteros infcft^ perfequiltur & pcllut: Gr^cos homines no folum admittut,fed ipfis ctia adula*

tur,idq; dfmonu inftindlu.quorii intcrcft pcrfuafif-

fe deum fa£lu efife Diomede.Sic Delphi colut Apol*

line : Sc quemadmodum canit Ouidius iit Faftis»

PaUuda. Cecropidce, Minoid Qreta Tyidnam^

Vukanumtellui Uypjipylaa colit t

tunon^m Sparta^Pelopeiadesq; Mycenay

Pinnigenm ^aMni Niienalis ora caput,

OrMdyumi' Grieci ad hac ,quorum poft ^gyptios uanitas,

dalilatrta. praecipua & fuperftitio ceIcbratur,coclo louem, mari Neptunum, intimjs terraecaucrnis &rccefsjbu8

Plutonem praefeccrunt, achorum fingulisalios in-*

finito numero adiunxerunt Saturnum & Cybe-lcm loui: itcmMcrcuriuin,ApoiIincm,Martem,Iu-

, noncm.

LiberprimHS, 4Sn onem, Mineruam , Vencrem , Dianam Ephcfioru

dcam, A6lorum dccimonono, Neptuno Nercum,quem kintic^x Sc -aSgMti nominarunt , Latini Portum^

num, Bc cohortes Nymphafum. Imo finguiis in na-

tura eorporibus adeflc peculiarcnumen, utcredc'

retur, perfuafit diabolus ; eamqj opinion^m,numi'

num iilorum fefc fpecic o^cntans, auxitScconfir-*

mauit.

Nec ferd pauciores dcos Romani habuefunt ; in> R^^nttfm

tcr quos numer^ntur ab antiquioribus pro euocan'J^^

disfuIminibus,Statores,Tonantes,Fcretrij, lupitcf jyijmdUrS

Elicius : deinde dij m.aiorum gentium, luno, Vefta ^entmnu

Troianorum dea , quam profugus ^neas in Italiam ^'^^

tranftulit: itcm Minerua, Ceres, Diana, Vcnus,Iu«

piter,Mars,Mcrcurius,Ncptunus,VuIcanus, Apol-

lo,quiab Ennio«narrantur,& Confenics dicuntur, Cmftnttf,

cum louc de rebus omnibus confultantes : quibus

o£loadiungcbantuf, ut coadiutores,fete^i dij nun> D'*ifi^'^

cupati.Iaaus, Saturnus, Genius, Plutus,Bacchus,

Sol,Luna,TcIlus: Penates,Iuno Sc Mincfua: dij c6- vff'*!'^'

munes, Mars Latio uenerandus erat, quia pfseiidet

armis : item Bellona , Vi6loria : dij geniales, Terra^ jotij gemilei^

aqua,aer,ignis,rol & luna, quibus natali dic quifque

facrum faciebat, quod rerum gignendarum & pro^

ducendarumuim obtinereexillimarentur. Genij Cen^^

duo, Lares, quos priuatarum ferum,triuiorum uia^ i^reu

rumque & urbiscuram agere opinio erat. Vndeappeilabantur inferioresacminorum gentiumdij^ Pr^it<^

& Praeftites Ouidio 5. Faftorum di6li,

Quod pra^flent oculis omnia tutafuii r

jd e{t,qu6d rcs omnes conferuent Sc tueantur in q^

dibus: pacato cnim & quieto numinc domum pof"

fjdercputabantur.

AffinxcraQt Scdeosindigctes; quiexhominib. trdio^ftit.

obexi'

40 lye pr£.JIigijs d^mmumJOij Pdfrljet qB eximias belli & pacis artes & bene menta,intef

tuteUrei jg^g eratrelati. Hisaccedebat dij patrijSs tuteia-Oam A ag^

t es.Screliqua famiiiaFaunoru,Syluant>ru,Satyro^

Sment. rum, Lemurum.rotentiisuiiuiuumnuitien 1 nor

fdem bi^no. appellarunt-Gothi, alterum Odhen, tertium FrigWMi&Hc ga.Varro, quiEthnicanumina riogulari conquifi^

jm '-^- ^j|-^i|joentia,rupratripintamiliacommenticioru

hamerus. deorum repeniie le, hterarum monumentis tradi-

V . dit Hinc etiamrituu&facriiiciorum excreUit nu'

- , . ;, merilis, quorumreKcentafexagintarexgenera Ae^Sacrtj ctoru

^yvi^n^ ia ufu fuerunt: Grascis Sc R.omanis non

p»di^ezy- rnultopauciora.htquanquam hi ab illis deoruin

^tioi» numero Sc facrificijs^iim fuperati putantur , Facla

tamen temporls fucceflumultam uicifsitudinem,

Rottianosque fuperilitionisui<5tona potitosefle,

doiens uereor.

Prolixioruerd in recitando gentiliciorum deo-

rum catalogofui,utin fuis exorcifmis & precu^

lis fub barbararum & ignotarum uocum pallio fs-

, .. ,pedsmoniategimeminerint.quiilias ufurpantli

pij7i'Mii«^berius.Deosgentium dsmonia efTe , affirmat re-

BM-9^' gius Jllieuates Uauid : qus dicuntur etiam, m ba-»

cris iiteris dij gentiii,terr4ru,& dij populoru terr^,

2.Para!ip.52.dij popuiora.i.Paral.i6.dij terrf,Iud.5.

, Jdolanationu^Sapient.i^.dij moDtiu,5.Reg.20.dij

lilioru Seir,2.ParaI.25.d ] DsmafcijZ. Paral. 28.Dij

aut alier^i frequeter nucupatur,quales ex ^de Dosni

... hiab[l:ulitMiriaires,2.Paf:al.2;^iteIofias,4 Reg.2^.tiohhtrt* Nscfolu a abominaoda licec idololatrise por>tiipop. et,

iQT^i^^j^^^i^Q^^^^^^Q,^2g3.uc^ue(\jntomnQS gen

tes: u;ram etiamin populum Deimolimine dia*

boli peruaferunt, uuusq; feminariumfparferunt,

<?«.}!. Namdeos Laban patris lui, &foceri Iacobi,fura

p£»'h'' baturRacheifugiens. Atlacobui tandcm domuifuSB

Liler pihnus^ ^/(u», «komnlbus qui fecum erant , pr^clpit inquU

ins: Abijcite deos alienos , qui funt inter uos,rnuii

damini,& immutate ucftimenti ueftra. Itaq; eos

ilii cum in auribus quf in lilofum auribus erant, de

dcruntlacobo, quos lubter qucrcum,quai erat iux

ta Sichem , ille defodit. Vituli item fimuiachrum£^i,jji^

adorat, eique racrificat populus Ifrael in defcrtOjdi /^fW/ «<£

cens : Illi iuntdij tui o lirael ,qui fecerunt te afccn rantHt,

dere de teri-a Aegypti . ac tria miiiia uirorum ^ po>

pulo obhancimpietatem interficiunturi Leuitis

uno die . Et iudic . 10. fiiij Ifraei rurfus fecerunt malum in ocuhs Domini, colueruntq; Baalim 5c All-a

.roth,& deos Ara & Syrif,deos Sydon & deos Moal)itaru,& deos filioru Ammo, deos dcniq; Pai^rxino

rum: defcrueruntque Dominum,& non feruie'*

runtei. item,pa-rticeps idoIorumEifraim. Ofc»4. & Ezechieiis 8.18. 5c muitis aiijs iocis.

Ve humdnifanguinis ui^ima , k diabolo inuenU.cekhn*

taqj in populo Dei , apud Gr£cos , Koiniinos

^alios:itmdediuinationcexmud4

torumbommumuifceribuSi

ap. V J.

SVb hoc quoq; fraudulento blafphemiaramjfa

crificiorumScuaticiniofum prstextu (quodinagis deplorandum ) teterrima flagitia & hof^

ribiics c^des fabricatus edmiiie artifex ilie,in coe-

tuirracIis(an6lo:ut is abie^lis contumacirsimele

gibus cceicftibus Sc oracuiis fanguine humano lita^^«^*»«'*/^»

tierit,fiIiosque&:fiiiasper ignem duxefit,tn £.ra^^^'"*'^^**

tiamv^ ciiitum Moioch idoii Ammonitarum, in x.PAraI,ff,^

tialie Gchennon , crudeiitate plus quam ferina. Huum.}9^

Quumfetiam Grgecis&RomaniSjinnefandaac ^M»®^*tnuitiplici idololatria, multa fint comraunia: & ut

aIiapiura,itaqUoque fitusccftoru facrorumRo-

4^ 'De fr^ftigijs dAmonumSafttnt,i^, mani ^ Grsecis {int mumati : eo demum infanjsc 5c

ihhumanitatis utrorque redegit diaboIus,ut ad fut

ipfiusiufrahumandquoquefacrificaret fanguinc.

Xre/?rf cir Hoc cniiil authore,uaticiniaTire{i3e & Caichantis

CAkhAntii iubebatma^larehumanasuiftimas: fanciebantqjuAt^fmia* pr^fcntem AA»%niccvi«tif ^ atquc prodigiofam iilam de

plurium dcbrum nUmero opinionem. Tjrefias pol

Crtonus fU licetur Thebanis ui6loriam : Ccd caiege, ut Creon*

uiM^irmt. tisfiliusma6latus fitui6lima pro patria. Calchas

uaticinatur de Troi* cxcidio , 5c fucceirus fpSdet:

jfhigeniaho atfimul Agamenonis filia Iphigenia immoiariiu'

J^*^' bet. lonibus remediumdefiderantibus ab oraculo

Dclphico , aduerfus fiEuirsimam luem in tota uici'

niahorribilitergraflantem^refpondetDelphicutn

numen,Non remittendampeftem, nifi offeratur

Menalippiii Dianse Triclari^ Menahppus cum Comethonc,Cometh0. q^am in Dianf templo ipfe ftuprauerat : & nifi an-

niiatimcodcmtemporcpro Menahppoclegantif'

fimus iuucnis , pro Comethonc puella uenuftifsi-

maadDianf aranimaftetur.Idem in Mefifenijs in

longo ilio & diuturno bello,quod cum Laced^monijsgefierunt,confulentibusdcexitu,jpr^dicitui

6ioriam:uerumeaconditionei fiuii-ginemincor'

ruptaai dc Aepytidaru:n famiJia Deo facrificarent.

Ibi quum Ariftodemus , unus ex pr^ciptiis famili^

Aepytidarum,gracificaturus patrisEi filiam quam

habebat unicam , deftinafifet immolationi: alius

quifpiam amore puell^ ada(fcus , quo rhifcram

feruaret, exfe grauidamcfl*e, Scidcirco Dco Iita^

ri nort pofie , fingit. Quo audito , patcr feffren»

^riTIt^e- cxardefcens iracundia, cueiligiointeremptam fi'

mftsjiU.iinet jj^j^ difiecat: paulo p6{lno(5tiifecundiim qtiictenijapf^m i^gf*^

fccdafpecicfauGiat^ Sccohcifxfili^a fathana re** pri8fentata,grauitcranimo deie<^us, ad turituluni

eius

Liher primm. 4'^'

tius remetipfum iugulat. Androgei etiam c^des expi^

"ari fcilicet non poterat,nifi Athcnienfes quotannis fe

ptem adolefcentes & totidem puellas in CretamMbnotauro deuorandas mitterent,

Nationcm efle omnium Gallorum admodumdc'-, /

^

(ditain reiigionibuSjfcribit Cefanatq; ob eam caufam, Zih.^Je^et

quifuntafte6ligrauiorib.morbis,quiq;inprs!ijspe- ^^ ^^'^^«

riculisqiuerrantur, autprouidimishominesimmo^lant^autfeimmolaturosuouent, adminiftrisqjad ea

facrificia Druidibusutuntur: quodprouitahominisnifiuitahominisreddatur, nonpofredeoruimmortalium numen placari arbitrantur, publicaq; eiufde ge^

neris habet inftituta facrifick» Aiij immani magnitUi»

dine (imulachra hab€t,quorii contexta uiminib.memftbra uiuis hominib,-complent:quibus fuccen{Is,circu^

uentiflammaexanimanturhomines. Suppliciaeorfi ^qui in furtoautlatrocinio, autaliquanoxiafint com-prehenfi, gratioradijsimmortalibuseffearbitrantur.

Sedctimeiusgeneriscopiadeficit, etiamadinnocen ^tium fupplicia dcfcendunt. Non igitur immerito tan-

tx immanitatis adminiftros & uates tam Barbaros,%^.. . ^^

quos CffarDruidas uocatos dicit, BardosLueanus ^*'»'*^^ ^^^

appellat:

Vos quocf; quifortesammds heIloq;peremptU)

"Laudih us in longum uates demittitis ceuum t

..-Vluririiafecurifudiiliscarminahardi. . .

Tertullianus in Apologet.refertin AphricaihfanJ

tcspalam SaturnofuifiTeoblatosufq; adproconfula-tu Tyberij,qui facerdotes eius religionis inpatibulis

fufpendebat.Summ^ \d placuitilli,qui ab initio homicida fuit.Eode authore,a Gallis feniorcs Mercurio offerebantur : eiufmodi oblatio ludus eratl^tus Tauri-

cis. In ciuitate Enchadaru, quida lupiter in ludis fan-

guinehumano perfundebatur. Cu Bellona,belIi dea,

pacifcutur fanguine exlubis cfi:ufoJn officio diuino

d nobiiss'

$6 ^epu/iigijs d^msnuff^nobiles pueri cseduntur omnes, allantib. parentlbuf

qui ut perdurent hortantur. Temixtitsc m America» i-

dolafanguinchominum oblatorumconfperfa fuifl©,

authorcllFerdinandus Corthefius.

ohm MAf. Gothi quoque fuum maiorem deum Odhen, id eft

do froitihm fortiorem , armis praefidentem, femper crudelifsimo>^jji.Ub.}.ca. placauere cultu,morte fcilicct captiuorum: arbitrati,

^"^* bellorum pr^fidemconucnientiushumanoconcilia-'

ri cruore , ^ quo omnem beiligcrandi induftriam tamabfolUt^ didiciffent^ut deui6lis Europae& Afiac pote*'

tifsimis impenjs.fummum fortitudinis nomen reportarint, Item Froe.Vpfalenfis deorum fatrapa,deus faa

gumis portea habitus^humanoru corporuKoftias m*^auit. Teutatcs Sc Hefus idola quondam fu8re Gal-

lorum^quibusetiamnonnififanguinchumanofacri-

ficabant.tefle Lucani ucrfu:

Jlt qmhu! immitisplacaturjangmne diro

Teutates.

Talia cert^ non ab illa «terna mente,iufta,cafta,mi

fericorde,rerum tam confcruatrice qu4m conditrice:

fe^ proculdubio ab authoribus daemonibus oneban-tiir^qui ueri Dei odio,inde ufque a rcrum primordijs,

xnconfcientias&corporahominum quauis occafio*

neimmanifsimdfsEuierunt,&multiplicieorumcade:

plurimumde!e6latifunt, adeo etiam ut uoluptatcna

hanc ,quam cx fuccefiutaliumlatrociniorum capiuf^

rifu nonnunquam inter dira facra prodiderint, quis c-

nim alius eius rifus au6lor fuifi^et, qui cx iugulo uirgi-

nis aGpueilsgjlliusortustraditur, quamMithridatea

arufpicum iufiu Furijs immolabat:' AccidJt hoc L,

Sylia,Q^, Popeio CoflC attcftantelulio Obfequente.

Hinc philofophi tradunt, daemones nidoribus facrifi"

ciorumaFlici rincantationibusitem, qugeplerunque- fangumefufo, fuflfumigationibus adhibitis celebra-

ban;ur, praEfuifTe, At 6 miferjs dccepti©nis errorem,

calc QU«

' Liherpnmusl fl

tebnnmen colere, quod hominummorte placatur:

aitCafsiodorusinEpifl:. •:

A tqui ^v^goTTf/uapTux^ id cft, diuinatione ex ma£lato^j:)i'mHatioi^

rum hominiflm uirceribus, primum folumque diabbli nifcenb, rwi-

inftigationeufum Hejiogabalumihiperatorem, tur- SikiorUmlm

pifsim.um &fla.gitiofirsimum monllrum, accepimus: wmi»/^

Quipaulo port huius imraanitatis plufquam beluinae

poenasmcritodedit, quando crudeliter interfeduSi

& in latrinam abic6lus > intcr excremchta tom-putruit.

b^ diahoU Udtibus^ knthufia^lSy Vythiji

mulimbuSy cr sihyUiSm

Cap. VU,

^ -*-T porro fuam ih hoc mundi theatro tragoe^ s»^iS^k\/ diam idoneis dein cohoncftaret organis , &fuis undiquaque communiret membrisi en-

thufiaftas & uatidicos miniftros quoqi^c finxit dse-

mon, aemulatione ueri Dei, qui per prophetasfan-

i6tos cum patribus loquutus eft, ne cedere Deduideretur fciiicct , & in grauiorem hominum ru-

inam.

Adhibuit infuper eiufdem airtls foeminas,uates Py^ PythtiM^^

thias, quac pen^ apud fingulas fu^re gentes , atque a-

deo Dei populum etiamconfpurcarunt: utMofes le^ Lemhiy.ioi

EeIataftri(Sifsim^cauerit, nc cbnfiilcrentur, easquc

lapidibus obrui iufTerit Eiufmodi confultationis di" i. /?e^ »s.

ras luit poenas Saul rex, Huc pertinent pierseque fa- ^'^^.f'^' '..,.

inof» SibyllK,i daemone uelut condu6la2,ad ipfius i*e (;o^J°[l '^

gniquodingenerehumanoinftauraratjConferuatic* ettmahHoKcicmSccohfirmatione. ex^uarumiibrisaduariasini adCQrththi

tanias copellebanturRottiani-.utapudaliosplerofqU

tuapud Z.q2imuuidereeft,aquo hiulta citaturcarmi

ha Getiliu fugftitio^ plena; licet Sibyll^ uel Erythrcf

uel Gumanf opus heroico fcriptuih cjtrminc, Chri(H

U 2 prae^

jr^ Beprxstigijs ditmonum'^ prseconia declarant. Ex prophetarum enlm uatici>

nijs, potirsimum Eiaiae &Dauidis, nbn obfcureea

cplligere potuit diabolus. Manfit tamen eiafmodi

uatum prsecipuaauthoritas &obreruantiaur<]ucadC7ri7}r<ndto Chr^llumj^terni Deifilium: quonato.prodeuntequeceifiriint o,\i

utlegat^onis fuzeminill:eno exPatris coe!eft?s uolan-

r'itU.:ionei. tatc perfungcrctur,cenarunr palsim m orbeter.-aruiii

^Xthanaide oracula, & qu^cuoque impiarum diuinationumge-/-/.t.m initate rierarteftibus Aihana()o,Augu(iino,Eufebio,Ladan'u^roi.einsq-

tio, Plutarcho,Plinio: conticucrunrquc dajmones u-

Kfnt^ bique, &:tanquamran^i»eriphi^obmutucrunt;acde

tyC^tgdeciui fertis qmbufcunque enormis fuas ncquitiaslatcbris,

tateDei, cefTerunt, non quidem uitro,ucrum compulfi , par-Eiijsh.iib.j.

jjj^ quidem horrcndo mctuomnipotentiaeuindicis*^^'

c^i i'^^ ^ ^ ^ S T I : partim utro condemnationis fui,

PUttrch diA^^^^ Pf3e foribus lam effc ccrncbant. Quandoqui-ahoLo ac, (hm eo C H R I S T V MmiiTumprobinorant, utfa

PUn.Ub jo. tan^ operapeirundaret,dcmolireturque, Scgenusha'"^'^•^' manumin integrum rellitutum uindicarctaduerfus

^tfc/M3. jiaboli technas, rabiemque ex his Zachari^ uatiei'

rJjs diuina uoce long^ antea traditis : Eritque die il-

lo,dicitDominusexercituum, excindam nominai*dolorum ^terra, neuicrdeorumfiatmentio: &pfeu-'

doprophetam Scimmundum fpiritum deterraaufc'

ram. Si podea tamen adhuc fuifTcaudita refponfa

quisobiiciat,eacert(^tam fueruntrara, laefa, manca,5comninoinutilia,utn ullhaberiloco dcbeant.PuI-

chr^ igitur & uer^ Athanafius inquit : Olim d^moniainani fpecie ludibrijsque rerum intricabant homi-nes, infefsis alibi fontibus, alibi fluuij? , lapidibus autlignis, atq^ ita prsdigijs fatuos in furorem agebant;

c nuncueroquumapparuitDeiuerbum, fpe6lra

huiufmodi & ludibria imaginumeertauerunt.

Liberprimus* .JV

tiemoeodmq^dkbolicidmmdijliti^imUre*

gionihu^, cr ^ttim uarie in Chri^i^"

m Europ4 iUudut^

Cap. VIIL

TAndem Bc hoc non fine fingularl flndio Sc ratio'

ne machinatus fi\ diabalus ( quanquam pecu-liares quafdam cseremonias coluifTe plerofque

nondiffitear) utnon folum inlongifsime diUitis to-

tius orbis part;.bus,uti olim apud Galloria Druidas,&remotifsimos Indorum Gymnofophiltas , unus ide^

quc eius cultus obferuaretur: fed & (quod n;ulto

inagis mirandum,uel potius doIenduTs ) in Chridia- Jncuiufcm<^

nanoftraEuropaapud diuerfifsimasrepiones, in cu-r»'^^f^/;««^^

. r 'I

•••11- v-r ' -i- nomtmstdo-julcunque matcriaEuel nommis idolis, non dusimili

ii^ coiitur dt*ritu honor fibi habcretur. Hanc c^citatem apud com< 1^1^.},

moda fuis pr^ftigijs organa auxit,uoce,, cantu,capitis

nutu, auerfione,mflexioncad latera,manuum gefti,"

cuIationibus,auta)ijSmotibus: eoquemodoindiciapropitix uel auerfantis atque abhorrcntisuolunta-

tisediditexftatuis: prophanauitqueloca,qua2cert^

erant domicilia & fedes doclrinae co^leftiSj fan<fl:ifsi- Sap, i^.if*

mx fcholf patrum,& vxtl Kytoi,^^^ idJotmJ^^iKT dis^m qu^

uelut conuerfa fuae impietatis & fuperftitionislati-

bula, fuas blafphemias in Deum contumeIiofas,& hominum generi exitiales crudare atque euomereco-

natus eft. Imoinhacmundi feneflanutantibustech^ jnueroVei

nisiUismanifeftis, fein uero Deitemplocollocat, & tcplo fe collo.

hominum mentib.dominatur,in lucis angelum tranf^ ^*^^ diMtUi

formatus. Hac ratione, fe prauiori diuins maie- ^*^!*'''!;*

_ . ,9 . . . , 2,Lortnti}.xim

itatiscontemptu, atque hominum exitio magis uucifcitur.

Huc pertinent ludibria quibus noftros homines camfanaru>

ctiam adegit,utnifi facro baptifmo regenerationisla. bapti/mu4&

uacro adChrifti folummodqmcmbrapertinente, & exorcijin.

di

exor*

fxorcirmis tantum ubi 6 fua ^q^q deturbandus cft df',

rpon,ab illis qui eius pellendi fingalare donum habet

appli<:andis,campan3e&;tintinnabulaexpientur,rah*

^ificenturq;, rponforibus 6c teftibus in facrilegam u*

berioris auri expilationem uhdique conuocaris,res ij

lasinanimatas mortuasq; h turribus adiaboloabla^

tum irJ.fimplicibus perfuaram fit. Quinimo fouex Sc

ftagna oftcndutur,quJE etiam uidi, fi dign^us fum,qu6

f^iufmodi non baptizatas confecratasque campanas

k da^mpne ex turribus proximis inue6las eile, affeue-

ranterdicuntjaudiriq; earum fonumno<fiurnahora

i^uodccima.in Natiuitatis Chrifti folennibus, uel etia

fmgulis quatuor anni teporibus, quae uocant: & cumCQmmorl, quiaudierit. SicfitjUtafonocaueantim-

prudentcs,necinueniaturquiaudierit: Scfialiquem

audirecontingeret,is proculdubioidssmone obim^pictatcmiliuderetur: interimtamen hifcereligionis

ftoftrae praeiligijs illi detinentur. nec ita pridem eo lo'

f i prope Abbatiam Enechtertein du6tus fum , ubi fir-

niiter adhuc credi hoc facrilegiu corim audiui: mon-Hraturfoaea, turrisqaeofrenditur, Proptereaper-

quam prudenter Sc pi^^Cagfar Maximilianus inter gra

liamina fedis Romanae a Germanis non tofer^da, ca»

panarum cofecrationem reccnfuit in h^c uerba : Suf-

fraganei excogitauerunt, ut folum ipfi,& nullus alius

facerdos,laicis campanas baptizarent.Creduntdcin-

dcfimpliciores, itaaffirmantibus fufFraganeis, tales

campanas baptizatas.dajmones 5c tempeitates pellc*»

rc Q^iapropterinnumeri plerunqueadhibentuf co-

patres,praecipu^ uerd qui fortqna pollent: cxoratur,

«]ui baptizatibnis tempqrc funem,quo campana liga-

tacft.tangunt, acfuffraganeoprscinente (quemad'inodum in paruulorum baptizatione fieri foict) om^nes pariter refpondent, ac campanse nomen ingemi'gant, ucfteque noua ( quem^dmodum 5c Chnftianis

fieri

LiheYprmui. ssfierl fo^et) capana induiiur. Indc ad rumptuofa pro-

peraiur conuiuia, quibus praecipu^ compatres, ut eo

largius munera offerant, adhibentur : necnon fuffia»*

ganei, Aeorum capellani cummultis alijsminiltris

rcgaliter pafcuntur. Nec hoc fatis eft/cd & luffraga^

neo merccdem pcrfoluerc necelTe eft,quam illi munufculum uocare folenr Inde euenit, ut aliquando ctil

in paruis uillis centu floreni in tali abfumantur & ex-

pendantur baptizatione. Quse res non foiiim fuper'

Ititiofa, fed etia Chriftianf religioni contraria,ac fim-

flicioru fedufiio & mcra eft exaclio. Verumetia epi-

icopi ut fuftraganco , uel uilifsima obserare pofsint

Jiiereede,talia& adhucabfurdioratolerant. Resigi'

tur tam nephanda & illicita merito aboieri debet.

Scribit itaque m haec uerba.fcite admodum Lafla^ Lih.x. ca.\i,

tiusiltahominumcredulitate mencitadiuinjtatedc-- *^^o«^.im

ludunt diemoncs,qu6d illis uerum aperire non cxpc^

dit. Hifunt, quiimagines&fimulachrafingcredo-'

cucrunt : qui ut & hominum mentes a cuitu ueri Deiauertcrent , & fictos mortuoru regum uultus & orna'

tus exquiftta pulchritudine ftatui ccfecrariqi fecerur,

& illorum fibi nomina quafi perfonas aliquas induf

*

runt. Scdeosmagi.&ijquosueremaleficosuuigus Magi

appeliat, quum artes fuas execrabiles cxerccnt. ucris -^^^^^v^-

fuis nominibus cient, illis coelcftibus qu^ ia Sacris li'

tcris leguntur.Hi porro incefti ac uagi fpiritus.ut tiir^

bent omnia, & errores humanis pefloribus infundar,

fcruntacmifcentfalfacumueris. Ipfi cnim ccsleftes

inultos finxerunt ciTe, fed ueritatem mentitis nomimbusinuolutamexoculisabftuierunt. Etpauiopdft?Illi autem qui defciucrunt a Dei minifterio, quia fan^

ueritatis inimici & prfuaricatores.Dei nomen (Ibi, &cuitu deoru uendicare conatur • non quod uilum ho-

noredefidcrent (quisenimhonorperditiseftc') nec

m Deo noccant , coi noccri non poteft : fed ut homi-

d 4 nibusp

Sp De pr^sHigijs ddmonumnibus, qiiosnitiintura cultu^-cnoticiaucrsEmaiefe.;?';

tisaaertere,neimmortalitatem adipifci pofsintjGua

ipfiruanequitiaperdiuerunt. OfFuhdunt itaq; tene#

bras, & ueritatem caligine obducunt , oe DqjpJnum,ne Patremfuum norint, &ut iliiciantfacil^.intepHs

ie occuIuntjSc facrificijs omnibus prgedo adfunr. E*duntque fsepe prodigia, quibus obfliipefadi liomi-

nes 5 fidem commodent fimulachris diuinitatis ac riu

minis. Et poil: : Itaque fibi apud homineSsqui eas ne-

ifciunt,authoritatemactimorem pariunt. Hac uer-

futia,& hisartibus, noticiam ueri &;fingulans Dciapudomnes gentesJnueterauerunt.Suis enim uitijs

perditi fsuiunt , & grafi^antur ut pcrdant . Idcirco eti'.

am humanas hoftias excogitauerunt , ipfi hofces hu-'

^ inanigeneris ,utquam multas deuorarentanimas.

^1 r^^^j /^- Pluraibidem. Necmirum,ait SaxoGrammaticus de* um.li^.de KugianiSjli iliorum nummum potentiam rormida'

rc^.Danu. bant, a quibus Itupra fua fsBpenumero punita memi"nerant. Siquidemmares ineaurbeKarentina,cuinfo?minis in concubitum accitis , canum exemplo co-

hsrerefolebant:necab ipfis morando diuelli pots-

rant.Interdum utriqueperticis ediuerf6appenfi,in*

ufitatonexu ridiculumpopulo fpe^laculumpr^bu^-

re.Eamiraculifosditate folennisignobilibus ftatuis

cultus accefsit : creditumque efl, earum uiribus effe-

^um, quoddasmonum cratpr^ftigijs adumbratum:qui ftatuis demolitis, Rugianorum tempIaSc urbesdeftitDerunt,

Sic daemonem , eiusque ftudia depingit Tertullia'

€n.tiAnf_A^ nus: Agnofcimusunde taliafuggerantur, quis totuploget. ad^ hocagitef.&;quomodonuncaftutiafuadendi,nunc

tiirj.gtnei.juriciafsuiendi, ad conftantiam noflram deijcien-

daoperetur. Ille fcilicetfpiritusdfmoniac^&ange-

licaeparatursE,quinofterobdiuorDu aemulus,&obDci gratiam inuidus, dcmentibus ueftrisjaducrfus

hos

LiheYprhnm^ SfnpsprflJaturjOCcultainfpirat.ioemodufatisScrubord

natis ad omne.qua in primordio exorfi rumus,& iudi

cadi peruerfitate, 6c f^uiedi iniquitate. Na licet fubie-

cla Ht nobis tota uis dfmonu,8f eiufmodi fpiritus : ut

nequa tame ferui,mctui nonunqua cotumacia mifcet

& l^derc getliut, quos alias ueretur.odiu enim etiam

timor fpirat : pr^terqua & defperata coditio eoru ex

prfdamnatione,foIatiu rcputat frucnd^ interim.mali^

gnitatis de poen^ mora : Sc tame apprehefi fubigutur,

& coditioni fuf fuccidunt: & quos de loginquo oppugnatjdeproximo obfecrat. Hos Auguftinus defcribit

fpiritus effc nocedi cupidifsimos, a iufticia penitus a*

lienos, fuperbiatumidos, inuidentia liuidos, falla^

cia caIIidos:quiin hoe quide aere habitet,quia de coe-

lifuperioris fublimitate deiecli,merit6irregrefsibilis

trafgrefsionis in hoc fibi cogruo uelut carcere pr^da*

nati funt. Proinde eos potifsimum infe{lant,quibus

beatitudinem,quam ipfi amiferuntjpromiflam cognofcunt. IteminSermonibuscommunibus: Quidpra«» Sirm^^^

uius , quid malignius,quidue aduerfario noftro ne-

quiusC' qui pofuit in ccclo bellum, in paradifo fraude,

odium inter primos fratres , & in omni noftro opere

zizaniafeminauit. Namincomeftione pofuitgulam, simih amd-in generationc luxuriam, in exercitatione ignauia, in da apm Gnconuerfatione inuidia,in gubernatione auariciam, in goriHlegitur

corredioneiram, in prxfulatufiuedominationefu- {/'•^^•'*'^*'J*

perbiam. Incordepoiuitcogitationesmalas, inore if^diobiDmi

pofuit loquutiones falfas , in mebris operationes ini^ ditHr^jiinji*

quasnnuigilandomoqetad praua'opera, indormi^ perterram,

endo ad fomnia turpia.L^tos mouet ad diflolutione, -^l^

«/''*^/'<»

triftes aute ad defperationem.Sed,ut breuius loquar,^l^^atimlatt

omnia mundi mala funt ipfius prauitate comifla,

ynietam4dmirmdMres,z:Tpotijlmm-

Mticmri poffunt dmoncs.

d S Nee

S^ T>e pmTtigijsdAmmumrnJetaad' K TEc miruin cll: uaria &infinitaems generisliot

nirandapof. \ \\ fpiritus conari. quum etenim tenuis fint fub*jtmt(Ume-

ftantiae, fua tenuitate, fubtilitate, ccleritatc in-

crcdibilijfenfuumacrimonia, &luminenaturseluci#

diore ,quibus omnibus tcrrcnorum corporum inha-

bilitatem & fenfuum tarditatcm longe latcq; prseccF-

lunt,multa Dei permiffu, partim uerd, partim praefti-

J)elhmtu(^ giofe intelligunt,& pofTunt. Quibus accefsit.tcfte Aunni,ca^.iS, guftino,diuturnioris tcmporis bcneficio,quo corum

uita k primo aeuo protenditur,comparata infignis re-

rum log^ maiorum experientia, quam hominibus obbrcuitatem uitemomentaneam potcfteuenire. Id^

circo quaedam admiranda faciunt: & qusedam, potiG'

fimumob Scriptursefanflae Sc uaticiniorucognitio-'^ ncm, pr«dicunt, uel etiam probabili conie^ura con*fequuntur:nonnunquamct tmquseipfifadurifunt,

praenunciant. quibushominesalliciunt, inefcanr/e'

ducunt & defraudant: quo nomine illis mirabile pru-

dentiam, acutum ingenium &tenaccmmcmoTiatri''

X#.4.i?^w*. buit Plato in Epinomide. Quapropter tradit Clc'»

mens,ifto$, quumfintdsEmoniacifpiritus, &muItocitius fcire aliqua, & multo perfc<5lius : non cnim tar-»

ditatecorporisdegrauatar. Hincaddit: Etideoqu^mcdici longo tempore & labore plurimo afTequutura

liaec illi,tanquam fpiritus.abfq; mora ulla,& fine diffi«

cultatc cognofcunt. Non ergo mirum cft,fi plus etiS

dliquidquamhomines, fciunt: fcdhocmetucndunicft,qu6d ca quae fciunt,non ad falutcm, uerum ad de*ceptionemproferuntanimarum, utpcrhaeccas cul*

/»i>4^o?<»*« tum falfaereligionis edoccant. Hic TertuIIianusfic^Autrfmgen differitj Omnis fpiritus alcs eft|hoc angcli &dacmo''

^nmtnJw."«s,igiturmometoubiqifunt.Totusorbisilli$Ucus

H€$d*monii ^"^s eft:quid ubiq; geraturjamfacil^ fciunt,quim e-

ttnde» nunciant, uelocitasdiuinitascreditur, quiafubftatia

i|noratar,Sic Sc authorfs interdu uidcri uojunt coru

Lih erprmm, f^€[u^atinnnc!ant,&runtplan^malorumnonunquaiii,

bonoruJtj tamen nunqua. Difpofitiones etiam Dei&nuncprophetis concionantibusexcerpunt, Scnunclc.^ionibus refonantibus carpunt. Ita&hincfumcn-tes quafcJam temporum fortcs ,;diuinitatem aemulan-

tur,dumfuranturdiuinationem.Inoracuhsautequoingenio ambiguitatestemperentin euentus, fciunt

Cfoed, fciuntPyrrhi. SicprasfciuitdiaboluscxEfaif

& Danielis oraculis (quorum uterq; adolefcente Ale^ DanidXtxandrum exprefT^ delineai) cum ipfum Alexandrumfuperato Dario, potiturum Afia uniuerfa, tranilaturu

impcriumaBabylonijsadGrscos. PropcereaDel-

pTiicamuatemconfulenti,i?cabinuitarefponfanieX'

torqucntJ,tandem ipfa in ha^c uerba prorumpcns, re-

ipondit: Inuiflus eris Alexander. Pofteaad Perfas

exerciram traducenti,prodigia cifudit multa. In adi^

tu Afise, fimulachrum Orphei fudore maduir, HincAlexandro ad extrcmu cum Dario confiigente, aqui-

la h fiiblimifbpraeiusuerticemfefelibrsre, &itiad-

perfoshoftes traijccreuifaeft. Ludibriahauddubi^dxmonijh^ccratradornataadprodigioru &augurioru,quib.tunc fidebatur,obferuationes confirm.andas.

Dariu ediuerfo, ancipitib. fomnijs in falfam uiflorias

fpeerexit.Pr|nouitexEfaif prophetijs,foreutTyrus

deftruatur i Macedonibus.Ita enim illc aitiVlulate na ^ffUi$)

ues maris,quia uaftata eft domus, unde uenire cofuer

uerant. DetcrraChetimreuelatueftcis, TerraucroCethimMaccdoniae(re,a0eriitpleriq;,&abHomero yjeiofeth^

^»7*/WMacedonesuocatos. QuidatameperterraCe' hb.iantnj!,

thim, Cyprios intelligiat. Inde quu fuC^ fugatoqj Da- iM-^^a^-^*

rio,copias ad Tyru admouiflet Alexader, praemoriuit

.quendaquiciuib.pr^nuciaretjApollineciuitatldcfcr

turu effe: ut quu euetus rcfpoderet,idoloru cxiftima-

tione ftabiliret.Ex ijfdem Efaif & Daniehs uaticinijs

pr3efciuit,forc ut Allyrioru monarcbiapefstt iret,& ia

poteft^*

So "DepYAftlgijs ddmonumpotedateredligereturMedorumacPerrarum: &qiii#

EfaU^^, (JQiYi aCyrOjCuiusnominatimEraiasmeminit. Vndeconie6latus eft, Crosrum etiam de regno Lydiae peri-

c h tatiirum cfCe. Qaare Sc aliquanto ante r lemTiJeffocwe^

ycvHi Gyg^s ,qnodin Cyri temppraincidere eum pro>

fpiciebat,amiiTurum regnum Lydif praBdixit,conruU

tusexoraculi Delphicifedej $c pofteacum regnurft

adeptus elTet Croefus,utopum fuarum fiducia infole<

fcentem,fuperbienteiP,& regnum Perficum afFe<5lan'

tem euerteret^x^^^/^^^^^^^^^^^uicloria in fpeciem ipfi ati

nuente,ad bellum Cyro inferendu perduxif.quo mo'do ui6lu«, captus, & regno exutus , uitam in Pcrfia fi-

niuit. Infinitaeiufcemodiinhiftorijs obferuaturexe-f

pla:fed id pofteriora,necobfcura,conuertamur.

Chn(lum,crad quid miffu^ efjct^ prim norunt

dmoncs, qumApoB^oli: ^c^uik'

rc iUum tentarit diabolus^

Cap. X.

lErhibet facr» Scriptutae authoritas, diaboluti^

pnusCHRISTVM penitius nouifle,quam ip^

qu'bufcum illeloqueretur, & fami'iaritcrdege^

ret,Apoftoli:utetiamante C H R i S T imortemrcfurre<5|;onemqae fciuerit, teftatusq; fuerit inuitus,acl

quiduenifTer CHRISTVS: niitiirum, quocogni*tum faceret fatanam , e-usque ffaudes: illius a6liones

clemei'iretur,atq;regnu?Ti euerteret Qviapropterme"tu iuJicij diuini geterncriunque poenarum contremi-ft:ens,&penedeficics, Jn obfeiToante CHRISTVM

Mar: i. procidence,magna exclaTnauit uoce : Ah,quid rei no*^«t.4. bis tecum eft i''^ S V Naz^reneC' uenifti ad perden-

dum nos. Noui tequi fisjnempefanclusilie Dei. Etinc-epauitillum lES VS, dicens: Obmntefce, 5^ exi

ab homine. Sc fum proierifi*et illumdsmon inme-dium,e>iijtabillo,nihilqucillinocu)t» Etpoft: Exi-

banc

P

^.

Liherprlmus^ <fi

bant & dsemonia a multis, clamantla & dlcentla ; Tues CHRISTVS illefilius Dei. Et increpanSiDonfia

nebat ea loqui, quod fciebant ipfum efle^C H R l^

5 T V M. Hic Athanafius: D3emonis,inquit,rermo*

nem compefcebat CHRlSTVS,ne fimul cum ue

ritate,etiam fuam iniquitatem promulgaret:utnos e^

tiam aifuefaciat ,netaJiacurcmus, etiarnfiueraloqui

uideatur. Illudaliasetiam piospoftealatuifle, Sacfa-'' , .. ,

rum Iiterarum teltimonio docerur: utalij eum He« ^/^^^ g

liam, alij lohannembaptiftam, al>j Hieremiam,alij u- Luc^^.

numdeprophetaru numeroelTediccrenr. Petroau' /«'^».^.

tempronuneianti, TuesCHRiSTVS iilefiliusDei

uiuentis : refpondit CHRISTVS, Beatus es Simonbarlona, quiacaro & fangnisnon reuelauittibi, fed

Patermeusqui in coeliseft.Id quod Petro a patreccc-

Jeftihicreuelatumafierit C H R I S T V S,hocipruin

6 fatan nouit, Se palam teftatus eft,no rogatus. Hincjpfius ingenij acumen liquet, cuius ope res ctiam ab^

ftrufifsimas, noftrisLji renfibusapprim^a!iena«, no«uilTepoteft.

HucfacitilludpuellaePythif, dePauIo ScBarnabaclamitantisteftimonium: Ifti homines feruiDeiex- ^ *'*'** '

celfifsimi runr,qui annunciantuobis uiam falutis.At'

<^ueidgenus teftimoniaab Aftaroth & Berithidolis,

& a daemonioobfefsis, de Bartholomaeo apoftolo^

Thoma Sz alijs data legMnus. Veritatcm uero hic

confitcnturdxmones,nonutpopulum ad audiendaampleftendamqueeorum do^lrinam permoucrent;fed exhorrefcentes Sc reformidantes minifterij Euaagelici uirtutem, &rui condemnationeace>ipulficfnc

cxobfefsis : qushofpitia fi obtinuilTent.ftatim Apo*ilo'orum minifteria feditione potuiffent conturbare,

autinchoataportopprimcre, nouisrumoribusdiffe-

minatis per Pythiam uatem , obfefiTos & idola , qu^ a-

pud lliiUum uulgus magno habebaturlgcQ. Addntur&il'

ii De prdBigfjs damomm&c iWad mali fpiritus rerponfum ; lefum noui, 8cV^\i^

i^cl.19' lum fciojuos aute qui ellis 'f Item: Quid rei nobis tc^M^tthX cumcftlES V filiDeialtifsimic' Veniftihucadcru-

ciandum nos ante tempus.Obfecro ne nos torqueas.Mira 6. Enimuero femen mulicris contriturum caput fer-

_^**^; ' pentis.prophetarum deCHRlSTO nafcituro etiam

'^nhexf. inBethlehemluG^aeuaticmia: praehnitumhmctem'Aitr^/;, 1.2. pus , IB S VM in diu92 uirginis utero , fuperucnicntc

Zucx-.z. Spiritu fan£lo , Bi uirtute Altifsimi obumbrantc con-•^'* 7- ceptum,ex angcli Gabriehs annunciatione,admiran#

dam eius natiuitatem , longinquum magorum ex O-rienteiter, ut€umadorarent,fciueratdsemon. Qaa.'

propterintcrfpem&mctum, Hcrodisanimum diris

contra lES VMinfiammauitfacibus, utinterinfatt-i

tiumBethleemiticorum bimulorum ftatequeiunio-

rumdeplorandam cladem, I E S V S fimul internc

cione abfumeretur. atqui falutifero magis Dei confi

JiofaoscollabefcercGonatuSi infringiq^^ue, rcipfaex^

pcriturdiabolas.

Ne quid tamen incredibili emsaudaciae&faftui

incomparabiH decederet, atqueutadoratione, pecu-liari Dci prsrogatiuahonoraretur, uclChriftumcer*»

tius tunc cognofceret, ipfum in fohtudine tentat:

ilhqae in praealtam montem addu6lo, omniamun-'

^ _. diregna,aceorumgloriam oftenfam fe daturum,{i

mhJlrJi ^^ proftratus adorauerit , aufu plufquam facrilego

cliMpis. pollicetur: quam dminam maieftatemin hominuni^imh.4t, Veghisatque imperijsfolam dominari, caque cuili^Marc.x,

bet tradere conftet. Porro Chriftum iam ccrto co-

tfaM^ gnitum , uoluit etiam perditum : quare ut eum pro-'

elerct, in corludje Simonis Ifcariotse immifit , iri

i»<<».i3. q^em poft offulam d Chrifto porre^lam ingrcflus

eft. Tantum enim huius folertifsimi artificis con^

trapeum Sc genus humanum eft odium, ut quic^

quid maahinetur, fu inDcicontemptum, &h0mi-nuih

Liherprimti^l.

ii

num detrlmentum pernicicmque , fraudc 8c cxtrcma

dolo caute tc6lum.

UdU (tudia diaholi, cr operu hreuiter

cQmprchenfd, Cap, XU

CiEterum utinftituti mei ratio certius citiusq»

innotefcarjpaucis, ueluti fafciculo uno,qu3Eda

ex daemonis aclionibus & potentiacolligam.

Quum angelica eius effentia non intericrit, Ced mal^

propriaeuoiuntatis afFc(5ludcgenerarit, accreueritqi

tamdiutino tepore cximia rerumobfcruatio&ufus ^f^tMTfiy^

infignis : magnaj illum effe conftat uirtutis,callidita# ^^^^^M*^

tis incredibiiis,rapientia£ plus quam human^jpcrfpi»

cacitatis acutifsimse , uigilantif fummf , artificij tech-

nasftruendi pcrniciofifsimas fuco fpeciofirsimo in-

comparabilis,malicif infinit^^odij erga genus hum3-num^ffir0v/gt(^KvnKi^i: atque hoc nomineeumfjepc'*

xiumcro ( permittentc, uel faltcm conniuente Dco)«dmirandas facere res, & fe in beftias, ftatuas,fpecus,

Jatcbras.cauernasingererennquercusDodonseMo' r-^ t ^» '

lofsidisinEpirOjUndeDodon^ia oraculum frcquen- i^y^/^^^

latum cft, infinuare : apud iEgyptum cxHercuIc , A-pollinc,Minerua,Diana,Marte Ioue,Api bouCjLato-

na in urbc Buti,furiofis faccrdotibus Apollinis in C«lophonc,ThebisinBoeotia, &inLoebadia cx Tro-phonio, cx uacca Memphi, ex boue Mneo Helio-

poli, ex crocodilis in Arfinoe, ex Amphiarao uate

in Attica, rcfponfadarc.humanauocc, nutu,aliou«

gcftu, affi6lis fub inde gcftibus furentium , non-nunquam ebriorum, alias trementium, autridicu!^

gefticulantibus : quandoquc fomnijs , amphibolij»

interdum , plerunque& senigmatibus : quia ignorat

^iabolus quo ufquc toleraturus fis DcttS ^ aut per*;

mifrurus^quceinteQdit 3c ftruic.

Etfi^

' 64 Be prdBigijsddmommRt fan^ Deum quibufdatn ragacioribus homihiJ

bus haseius technas iamolim faepe detexifre,tefl:isZib.ijap.B, eftValeriusMaximuSjhifceuerbis: Necmepr^terit

»> demotu &uoce deorum iramortaHuhumanisocu-»

» lis auribusq; percepta , quam ancipiti opinione aedi-

>» matid uerfetur: ficut de tranfitulunonis in urbem*Captis enim Veijs a Furio Camillo,unusmiHtumfi-mulachrum lunonis Monetxferturinterrogaire,£n

Romammigrareuellet:' DeamquererpondilTe,ucUefe. Quamuisunusuocemaudiuerat, omnes tamf^n

(ibi perfuadebant, candem fe percepilTe. ; Tradunt

Ziui^. ahj fimulacrum annuifle tantum: alij unumhocin-ter milites & uulgum fparfifTe. Quo fa6lume(i,.ut

non {imulacrum, fed ipfani ccelolunoneni petitam

portarefecredentcs , laeti ineaparte Aaentinimon^tis, in quanunctempium eius cernimus, ut inquit

Valerius, coliocarent. Hicuidemus &quaarte,.6Cquamobcaufam ludatinidolis illaDeifimia.

Caeterum, aliareligionis opinione legiturindiuse

Irmgardis comitilTae uita, quomodo tertio Romaeperegrinata , D. Pauli templum fuerit ingrelTa, inue-

neritquc crucilixiimaginem prorfus conformemef^'

quae in templo metropolitano D. Petrofacro Colo-

,ms ante facrarium uifitur. Hic proftrata oraticni-,

que intenta audit uocem ex oreimaginiscruciafii-

Xf , hunc in modum : Chara Sc cle<5la filia Irmgardis,.te

orout mox ubiCoIoniamredieris, in D. Petri tei=»-

plo crucifixuminaltari antefacrarium , mihiadmp-. dum fimile, falutes. Haec pofito peregrins pilco,^

gratijsqueatlis, fe fa<5luram recepit, fimodo digna

. haberetur: fimulque hoc fimuiachrumuiditacruce

detraxifie brachium dextrum, quo eleclaefu^fpon^

- fae Irmgardi bcncdixit. Inde rurfus gratijs Deo di-

6tis propter longumilluditernec fruftranectemerd

^ faclam,Coloniamreuerfaeft, Scprsefatolocoprouo-

luta

Liherfrimtts^ ffluta ante crucem.fic iniit: M/hi (ingularejdq; haud le-

ue mandatum Romae a cruce & imagine in aedeD,

Paulo facra, tibi mireconformi datumeil, cjusfcilt^

cet ralotari ts plurimum uoluit. Ad hsec cueftigid

Coionienfiscrux caputinclinans ,inquit: Gratiasa^

go eiedamea filia. Ex hoc rumore epifcopus cumfeieCti pompa uenerabile facramentum in huius (i*

mulachri capite inciullr, quod repenc^ etiam lejpruin

rudus eo modo contraxitocclafitqae,utnonfuiire

diuuirumuideretur. Hicmultacontigiiremiracula,

& perpetuum ea ratione in lampade fauori lumennarratur. Haec eadem.comitiirainfignem pagumSu^chcelenin luliacenfi ducatu legauit D. Pantaleonis

haeredibus Colonis, quarehuicetiaminuicinafylua

ereclum fuit racellum, quo religionis ergo Martis ^[q

poft Pafchae folennia confluere foiet ingens eorummultitudo, quiuelmorbouelaliacalamitatepreme-

rentur. At quum eiufmodi prodigia noftrononui*

deatur feculo, nec iudicium arti medicas permittatur,

hicTheoIogisnoniilibentercedo., .

4 Potuit &;adIouisHammonisoraculuminquircri^

dum in eXLimo finu Libyae , apud Garamantes , ultra

Cyrenen , in folitudinibus uallis , torridis ac ficcitate

fterilibus, Cambyfen CyriSc Aiexandruminftigare:

itemPythiumDelphispr3ecasteris,cuItu,religione„' r • .

.^

fama, opibus&donarijs celebratiusreddere. Nouit ^iAholtt^^^

&uaticinariexcertisindicijsuelconie(5luris,fiuere- ^^"^^^iott^

rum retroawtarum obferuatiohe, ut hinc etiam cogi''""'^***''

tatus Sc fenfa peruidifi^e quandoque crcdatur : quaa*quam interim fallat & fariaturjtenebras ofFundat , ucritatcm caligine obfcuret,atque etiani mentiatur.,.^

Nam rogatus dxmon, Pdrphyrio tcfte,etiam qu®non nouit, conftanter affirmat : 8c quae nouit,{i fc-

mel uerd , decies illa falfo refert. Poteft quoque plc.

Tifquc locisin fimulachris fua excrcere ludibria,uc

e ade&

^6 Depr^JIigijsddmsiJum

acleacxlonginquisregionibuscon£uantiraprtid«!»i

tes, ea ueneretur mcauti,adorent, coru opem implo-

rcnt in reru anguftijs.in ualetudine aduerra^& quacu'

cjue2ftli<^ipne:quoaueri Dei cultu&inuocatiocadfuas impofturas in interitu eosauocet. Sic Gallorum

Zi.x.inuita rufticis hanc fuifTe confiietudine fcribit Scuerus SulD.jHartini. piti?,d^monu fimulachra cadido te6lauel aaimc, mi-

ibra peragros fuos circuFerredemetia.Nec fatan^ dif-

iiciieell,animarucorporismolcexutarufiguramen^

tiri,circamonumentauerfari,iacoemiterijsoberrare,

fpedris pcrterrefacere haeredes aut alios , ut ad illici*

tos cultus,uctita religiois ergo pcregrinatione,iultO'

ru&parcntaliuprjefcriptafoj*ma perfolutione daia-

nofamjmpcrito.sminusqi Deofidetescogat. Cona-turitideimbecilles fidepra£cipitesagerc,fortesuerd

diuerfis modis femper impugnare , fi qua ratione eos

agcF^g-tranfucrfos poflet: item defper aiites,credulos,

maleq^fanospollicitationibus&glroria ditare,infpeMich.PfelL feliciu fisccelTuu illeilos pcrimercamtrJftiaeuentuyi

raetuiniedocruciare. Nouitadhsec uariasoftcntar«

formas,inaniaidolaartemirac6formare,uifusorga-

nu turbare,ocuIos perftringere, falfapro ucris fingu*

Jari dexreritate ne agnofcantur proponere: quas ucre

funt,utnon appareant,uelare : &qusercucranon exi

ftunt, ut effe appareant exhibere: feinmille fpecies

yirg. 4. transformare,Proteumqiagere;&utcanitPoeta,Ceorg. TumiiariceiUudimtjpeciesatqiOraferanm,

Viet eninifuhitofis horriduSyatraq; tygris,

Sqnammofusij; draco^^futua ceruice leanaf

* Aut acremfiammisfonitum dahit:

Omnia transfo rmansfefe in miracula rerum,

Ignenuf.yhorrthilemq; feramyfluuiumq; liquentem,

Confueuit&hominummentesmultifaHj$phan«tafmatum ludibrijs uitiare,uigilant^s pcrturba?e,dor

micntes infomnijs terrcrcpcregrinantes a rc6lo itiBe

refe-

LiheypYif/im. . ^^j

ir» ftducere.enantes atquc etiatr. alios quandoqneri-

5dcre, aliasterroreconcutere, multa labyrinthis opi*

nionuminextricabiJibus implicare&inne^tcre , tctrsoramala pJerunqueboni rpecieferere, &ueritatis

contefsionein fiiamiliicerenafram, grauiusque fal-

lere. Soletquoquelacuaccarum coiiibere.&nein batyrum coalercatimpcclire: uinualiunde ?:dferre,c]au-

ftra reierare: praeterea ocyfsim^ res uarias,ueluc pah''

bi lacinias,o{lk,ferramenta,Ciauos,acus, acicuias, fiia;

eorum q^ globulos,intortum capillitium,ligna, idqiie

gCDus portenta in uiuorum extremas fauces , nec pe"

hitius,qud orc reijciantiir,ingerere:inmoriuorii ue^M^O^^Jftrieulum&partes aliasprseftigijsaptas,&poftmor- ^^j^\<^^M-^

tcmfectasiigna, cultros,&qtiiEcunq;uisaiia, fallacl' ^^ '

tcrartedoloraintcrfecandum inferere. Quemadmoidum etJa non folum talia, fed ctia partes uitales priu^

exaiUntium ocuiis auferreac rummouere,qu^m ani-

m aduertacur. Neq; uero pcr aliumj heqj alia ratione

in extorum nefandaobferuatione apudueteresolini

ca procur-atafu8remijracula,ut Cffari Diflatofiex'

ta fmc corde fint inuenta:Pofl:bumio uero c6fuIi,Ca<s'

toni,Decemuiris,Herennio,Luciiio Lupo in-molan-

tibusin plurimis ui^limis mbdoiecur, modbcapiiticcinoris defuerir.

, ,

,

Similiter qk parte poftica& uteri collo noulr, im-plicatos crincs, arcn^ copia, clauos ferreos, lign?, ui-

tra c6rrad:f»;ftuppam,lapides,ofla, & (imilia pr?ftig'j^

mouere|ofFufcatainterimoculoruacic:infc6laaurib.

furtiudimmittere,quf poilea uei prbdeat, uei euolet.;

Hf c a me uifafuiit alata^cxaurib. cuiufda uirginls Hepc^ nominc, mifer^ a d^monio exagitatse defumpta.

Procl;ueiliiquoq;eft,ulcerecorpus defGedare,pude-

damchcerrde uelulcere faniolbmficere, euirationi^

•perfuafionem falfo inducei^e, corpora tota ohGd^^ie^ caque furfum ac deorftfm diilrahere, quando'

c 2 & qu^mW

^S De praFtigys d^monum& cjuamdlu i Deo ptrmittitur. Jilam uirginis prafJfi

^afuioletamfublationem' iriarceCaldenbroceapud

Ge]dros,Deo.iuuante,aliasintr£piderelu(fiandoim'

pedire ualui; a morlus tame incerim iniiidu, cjuo ma*nusmeasmir^impetebaty in borriDiliiliafubue^tio*

ne, anxi^ caucndumerat. Curenimnon tam meospromouereconatus m iuuando, cjuam dsemoni per^

iuiitereruaftudiain]^dendo,potua Dcusc^AlTueuit

pr^tcreauari^ corporatransFerre,eorumq;}iumorcs

commouere.origmem ncruorum in cerebro turbarc,

quoatrocifsiiiiis rarirsimisq; couulfionis fpeciebus,

ia6lu tra6luqi incredibili, & quafi crepitantibus foni*

tu horrifico lun^lurarum compagibus ^ in admiratio-

oem, diffidentiam, finiftram deaJijsopinioncm,ad

medacia , uctita auxdia & c^des, homines compellat.

Adhunc modumneruos& mufculos pi^^teruolunta

tem inordinat^ crudeliterque conueiJere poteft: ple-

runq; ArAveij ciere,ut ceruix una cum corpore immo»bilis maneat,& in neutram infleftatur partem, fed iu-

xtain utranque partem intendatur: rub!ndei^ar/^c&/'

*^j'^,f ueltenfionemad anterioraexcitareualet, utca-

put,ceruix,reliquumq;corpus.iugtilaribusuenismi-.

rum in modum circum collum diftentis,c6trahatur:

quandoq; owi<x<o7oyo!J\it\ tenfionem ^6 pofteriora cira'

retamuehementemrolet, ut caputin dorrum& /ca-

pulasgrauiterconuellatur» crunbusinterim contra-

cllsritem diuerrasHorribdiuconuuIfioniJ facies,mul>^

tifariam & ina? qualiter in membris producere : non.nuIJis totu corpus,ceuarticuJistormentoluxatis d'u

tuilfisq;eneruare,autpaJpitantiu,trepidatiumuemu'

fculoru fpecie inferre: quibufda os & oculos truculc'

terintorquere,reptutraruerrum in homineitacoftrin

gere,ut fpsratio uix difficulter duci queat,artertjs inte

rim pulfantib. Jeuiculu inferes impedimetu.feduetri

culu fingultib.frequetib.coucllens.lntcrim hicprff^a

tifsi*

Liberpnmm. 6pjtirsimos r^p^medicos ludificac, ^ eiufcemodi morboru dira cotuiti fymptomata.imo larua, ad naturales ea

retcretes caulas fruftra curatione medicametis tetat.

Ac aquamctiam coniuraticnibus facratamfe for^

irndareimpenfcjgellibus^ uoce in corporibus qu^obridionc coercet regir.q;,(imu!at: quemadmodumfenanbusextrahi,uirtute radicis incluf^anuloexSo ^W"^'^'*-

Jomonis,utfertur,dodrmanaribus admoto. Deinde ^^V^multaobferuareairoiet,artificiofeq; imitari,feuuer^

fcu falf6:plurima eoru quf a61a aut prodita funt,!ncre

dibili folertiaraticiocinari&colligere: uariacxnotis

naturalibusargutifsimeeliccre,penitifsimeq; cruC'^

rc:diuerfainimpcrioru&hominum priuatorum ne-

gocijsmoIiri,mira aflutiacontexere telam longam,uariam nobisq; inextricabilcm

\qua inop nato mfpc

ratoq;implicantur&irrctiuntur certe plurimi: tan-

dcmhomines,beftias,acrem conturbare ,prodigia

inetcoris fimilia in coelo effingcre,figuras cofligentiu

cxercituu cxprimere, clangores tubaru , armoru ilre-

pitus,fericntium femutuo & cx i^libus collabentiu

fonitus,uoces eiulantium aut exultatium imitari, fce--

lerate abuti natura reru ad generis humani perniciem

callide exitipfas pragftigias phyficis efFeclibus con«form2re,& multa in ordine caufarum fuo tenore pro*

greffuqi agentium confundere ma!a, quanta potcft

calliditateattrahereScurgere,inceruices noftrasco-*

gere & c6torquere,bona abigere atqj excludere^qain

imo ea interdum fuadere, fed proptcrmala: fuade-

requoq; malafub fpecic bonorum : diffu^idere malaut ducatadpeiorajtandemetiamcoelumterraemifcere &inuoluere.

Proindcin Apolosetico rcit^teftatnrcliquftTcr- ^^^'^'^fi'

tuihanus , inquiens: Daemonum operatio, eii homi'niseuerfio.Sicfpiritalismalicia*apri^Tiordioaurpica'

tacftinhominis exitium. Itaq; corporibus quideme

I&

^cntei.ca-. »»«

%<, aaletudincs inliigunt, Sc aliquos cafus accrbos : %^

nimae uero repcntinos & extraordinarios per uiin

exceiTas. Suppetit illis ad utramque fubftantiamho^

ininisl:edendamrubt!litas-3ctenuitasrt!aniultumfpi

ritualibus uiribus , licet &: inuiribiles&infenfibiies

|n efPeflu potius cjuam in a(3:u appa reant: fi poma, fi

fru^es nefcio quoa aurs latens uitiu in fioreprscfpi-

tat.m germineexanimat,in pubertateconuulnsrat: fl

cascaratione tentatus aer.peftilentes hauftus fuos ef«

fundit. eadem igiturobfcuritatecontagionis.a-fpira'

tio dasmonum & angelorum mentisquoque corru^

ptelas agit furoribus ScamentijS, foedisacfgeuislibi-'

dinibus , curn erroribusuarijs : quorucn ide potifsi-

mus, quqdeos ipfos captis & circumfcriptis hGmi-num mentibus comedar, ut&fi^bi pabulapropriani-

doris&fanguinis pr^curet» fimulschrisimaginibusf

oblata: & qu2e illi accuratiorpafcuae{l:,quahoml'

pem^cogitatuueraediuinitaris auertatfalfis prasftU

gijs: quas& ipfas quom.odooperetur, expcdiam.

Omnisfpiritus ales eft*ReliquaTertuiiianiuerbafv|#

prarecitanturCap.8.

h\mur\^o defunclorwinjhiritu^^quihui pr£JHgiji

rcUgiofos ludificare folet diabolwi^oBenditur

pTiefcrlpU corundem l^irititmn itiquiroff*

dormfonnuU. Cdp, ^IU

VT euidentius omniuoculispateat, dacmotlcmquandoque etiam ordinis Ecclcfiafi:ici uiris if-

Iudcre,atq; mortuorumfxpe animas imitari»

cxTra^latuIacobide Chufaordinis Carth. Theolo<:

gi^ protelforis, de Apparitionibas quorundam fpiri"

tuum,& quomodo inquiri & agnofci debeant, fi uer^

autfift^ appareantjpfiiis uerba fideliterhic adiunga,

quumetiam myfterij loco prercriptiihoc c^fcruarfa"

pad eiufmodi profefyonis homiries non ignorem.'^

firimd

ttherpYimtis^ ytPninouidetnrexpecliensfieriiciunium trium dic-

cnm cum aliquibus mifTarum ceiebrationibus , & de-

uotisofationibus, icilicet fepiem Pralmis pocniten^

tialibus fsep€ rcpetitis. Quibus peraftis accerfendi

acuocandiruntquatuor aut quinque facerdotes de^

uoti. Credcrem hoc aptius fieri per deuotos religio^

fos^recularibus aClionibus exoccupatos, Scrrietein

Deum eleuatos,propterhorrore Sc terrorem proppl-

lendu:qui ad locum accedant, in quo (piritus fe oftea

dereconfueuir, cumhumilitatecordis,&re£lainteri--

tione,cefrante omni fuperilitiofa inquifitione ; no ta^

inen fine ccrtis ceremonijs, cum in collatione omniafacramentoru&in mlfsis ecclefiautaturceremonijs.

iilfuniatur igitur candeiaindieParificationis bene-

di61a,accenla, aquabenedi6la&fignum crucis,&(i

placet, t^uribulum cum thurc: in acccdendocrent

fcptem Praknos ac Euangeliumfan(fli loannis. In^

grefsi autem, locum afpergant & thurificent. Nontamcn dico de necefsitate omnia fieri fiue requiri,

{tdi sftimo itaexpedire: quianonhabeode his fun-r

damentum necefsitatis cx Scriptura , fcdaliquae-

^templa fantlorum fuperhis legi. Stolaetiam fanc!a

nonuideturcfie inutilis. Ingrefsi igiturlocum, fle^

ftcntes genua , ut uidctur , hanc humiliter pcr unumcorum aicant oratipnem fequcntem : Domine l E-S V Chrifteomniumfecretorum cognitor, quifcra-

pcrtuisfidelibus & paruulisreuelare faluhria&uti^

iia confueuifli, quique in hoc loco fpiritum quen-dam fe oftcndere permififti: humiliterobfecramus

bcnignifbimam tuam mirericordiam per pafsioncmtuam,&preciofifsimi fanguinis tuipropcccatis no-

ftcis efilifionem, utdignerisprssciperehuic fpiritui,

ut fine terrorc &lffione nofiraScomniumhominu,fercuelet, fignificans famulis tuis, nobis uel alijs

peccatoribaSjquis fit,& cur aencrit,& quid defideriu

e 4 fuum

^j De pntBigijs ddimonumfuam exiftatjUttum exmde honorari ualeas ? &iprc{i

porssbileell, confolari, tSciicleUs tui iam fubieuanjn

nomine Patris & Fibj 3c Spiritus faniili, Amen. Poll:

hsec aci interrogatoria uenJendvim eft, ut puto , fic di'

'cendum : Obfecramus pcr l E S V M Chnftum,tu fpi*

ritusutdicas, quisriaf&riellaliquisinternos cuiue-

Jisrefponderej&utnomines eum, autperdgnueuinfignifices. EiVne ille N. aut ifte N. &ric deiioguris,

quotquotfuntpraerentes, nominadofpecjabteriquia

cxperturneil:,qu6dnonrerpondetcuiIibet. Siautemaliquamuocem aut pullum feceritad alicuiusnomi-

?iationem,i}licommittanturalia inierrogatoria, fcili*

cet, cuius hominjs animafuerit, & propterquidue-iierit, & quid defideretc' Sifufrragia profefieridefi-

deratranin mifsiSjanin eleemorynisrautquotmilTas,

'tres,{ex;x/XX. XXX.&c. &pcrquos facerdotes.rc'

iigiofos uei fecLjlares C' & fi ieiunij, quis, quanta, &quot , Sc per quas perfonas i §i elcemofynas, quas &quot & qu(bus perfonis i aut in hofpitalibus, aut ie-

proforjjs, autaijjsmendicantibus&pauperibusc' &quod erit fignum fuae perfeH^ ]iberation!S,& propter

tjuas caufas ilt dcputatus poenis purgatorij c' quia bea

tus Gregdrius ppni t in Dlalogo multa exepla, in qui"

j3Usanima£defun6lorumperfee.xpre(reruntuiuauo-

ice caufas purgationis. Nulla tamen fuperfiua, curio^

fa, ihutiiia, autfuperftitiofafuntabeoinueftiganda,

nifi ea per fe proprio motu uoiueritreuelare. Etin(dicbus feiliuis & tempore fobrio,puto ante pradiurr,

conuenientius hanc fieri inquifitionem : autforteft

lempore noclis magis Deo placuerit, utfieri folet.

Sed (i forte nulium fignum appareret iila hora, ex tuc

ditferendri cit ad aliud tempus,doncc iteru fc fpiritus

inanifefiiet, rel'6l[a ibi aqua benedida&cruce: quia

Dei occuito iudicio certis lioris & perfonis non om-nibus fe reuclant, Ni?c tiinendumeft,qu6dfpiritus

iiie

Liher prtmtu. j^ille pcrfonam talem in corpore laedatjfi efl: bonus fpia

ritus:hocnoneftexpertum,utcredo,aIiquando.n.tm

iam exempla ftatu merendi aut demerendi : nec pec'

care amplius poteft, fed ellinmedioftatuinterbo^

nos ^ malos , ccrtus de fua praedeftinatione ; {t^ ad^

huc in fatisfavftionis ftatu, fciJicet in pcenisad tem-pus, &c. Quod fi talis fpiritus aliquem oifenderet in

corpore, iamrufpe6luse{ret,qu6dnon cfTetunus dc

bonis, {^^ de reprobis, faluo iudicio diuino.

Notandum fecundum cundem doclorem : Nonomnibus hominibusfortdexpeditindifferenterpri^-

ddisreuelationibusScapparitionibusinterelTe , niii

ualde fortiter complexionatis, qui nondefaciliter^

renturjquia per experientiam puto fcire, quod aliqui

uiHs iftis aut locis pcEnahbus,inciderunt in incurabi*

lem infirmitatem. Oportet ergo difpofitos efle tamin corporiscomplexione, quaminanimaepurgatio-

ne, quidehisinueftigare uolunt. Quiaenimnoncftproportio interanimam uiaentem in corpore, & ani^

mam exutam i corpore : ideofempertcrroreappa-

renthominibusuiucntibus : necmirum,quiaetiamfancli angcli non nificumterroremagnoetiamuiris

fan^ftis apparuerunt, ficut patet in plenfque locis Sa-

crarum fcripturarum.

Secpndo notandum de tempore apparltio--

nis animarum,quo ad earum reuelationem , cre-

do quod hoc pendat ex diuina uoluntate , licet TumfddUm

frequentius leeamus notlis tempore tales fa(^as,/^-^'*'*^«^ '^<^-

propter quietationem feniuum ext^riorum, & cu^ hramm um^rarum fecularium cefTationcm, quando homo eft bn^ temtt, e»

magis capax ipfarum.ac magis difpofi^as. Repc- qtihdnonfa.

riuntur etiam tempore dici fe anim« reuelafle ac <« '^^'*'^f^«*

oftendiflTe. Qaantum autem eft adfe, ipfe femper^'^,i^"Jj^".

parats cflljnt fe oftendere propter ccleriorem libc' uelquAmdei

rationem. nmdetrtitf^

t 5 Tertio

J4" Depy^Bigijs ddmonum

Tertsonotandum, quoddiuerfis apparentmodfs!

nori quidenifstnperapparentincorpore^aut in efii-

giecorporali, ficut d^mones legantur inafTumptis

corporibiis apparuiife, ut inuitaS. Martini legitur:

fed inujfibiliter, ut folum fonus, uox aut ilrep'ta$

percipiarura uiuentibus, rcilicetpercufsio, (ibilatio'

aut (lernutatio : gemitus aut lu<ftus a-ut planclus : aut

plaudomanuum, utattento-sreddanthominesad i»'

quirendum & refpondendumrunde creditur quod ia

QuUihinfil locis feparatis abhominibus fe non oftendant, fal-

ithfallendi (em ifta caufa liberstionis fcilicet, qua ceflantecau*^^^' fa, cciTat Sc eifedus, licet in locis feorfum poflunt

puniri. •

Qnomodo CT qud fuhPtdnti^ ccmmoditdte tm UdrU

machmeturdUholui > cx ffcllo; interfcfta bidom de

bcftioLi €x miiitis dormicntts erc cgrcjfi-^ CT

rurfmingrcffk. Qp. XIII.

ATqui fufiorem , ca quas diximus , alia^^ue (ims>

If a agendi modum Sc rationem , Micbaeli PfcU

,;"*'"T' Jo explicauit quidam Marcus, daemonij cuU

mpacuUcr. toreximf^js, m CherloncioCjrascixcontermmaui-tamfolitariamdegens : Dsemones (ait) licctfexu

& propria lingua careant,corpu^tamen illud aereumfibiconcclTum, pro arbitrio uelut nubesuentoflan-

te, in uarias formas mutant, contrahuntque atqae

extendunt, qucmadmodum iumbricis uideturacci-

dereobfubftantiammolliorem, du6luq; facilimam:

Reque folum magnitudine dmerfitas in|eis accidit,

uerum etiam figuras coloresque uariant multifor-

HVes. Corpusenim dsmonis adutrunquecftnatu-

ra paratum. qua enim ratione eft: natura facil^ ce»

dens, fic inuarias figurarumfpecies transformatur:

qua uero aereum eft, djucrfos aeris inftar cclores fu-

bit. Sedaer quidem extrinfecuscoloratur, co^pus

uerd

Ziherprimm* ffUero c3xmonTS iuxta animi (ui afife^lus fpecies colo-

ru mutat,ue)ur & hominis : fed long^ melius,ut quodanunseritobeclientius. Omnia tamenceleriterciiia-

bantur,ob corporis mobilitatem,tenuitatemque. Sic

tanquam uirapparet, &moxoccurritutfcEmina:leo'' ,

nis more fremit, faltat ut pardalis, latrat ut canis» atc[<

ad utris uafisq; formam fe aliquando transfert»

Lubetnon inelegantem hoc Joco hiftoriam apti

interponere. RefertHelinandusmonachuSjfeaudi' Lihro cfm*

uilTeabEbaudo patruoruo,quiacubiculiseratHea* fiicorumi}»

rico Remenfi archiepifcopo , Ludouici Gallorum re- MttjleUf^mi

pisfratri: quodHenrico arehiepifcopo seftatc qua- '^M^^''*^*

damm itmerclomnummendianum capiente,mile$^f dormthn

quidam intercaeterosaperto&hianteorepoftpran- eret^redi^rH*^

diumdormiret, ^cuius oreuiraeftabalijsuigilanti* /«^5; ^'*^r«^^^

bus quxdam alba beftiola muftels fimiHs exijire,atqj

ad uicinum ibi riuulum procurrifTe. Cumquc furfum

deorlum in rip^ riuuli anxia cucurriflet, nec tranfeun

di uiam inueniret/quidam exaftantibus accedens, e-

mginatu gladiu riuulo angufto ueluti ponte faciens,

imponit. Beftiola ilico riuulii fuper gladiu trafgrcdi-

ens,iongius procurrit,& fefe fiibduxit. Paulo poll: re-

dire uifa,cu iterii potuponte quaereret,atq; eo ii fub«

lato difcurrens tranfirc non ualeret,ide ille qui antcat

rurfum riuuH ripas impofito gladio coiungir^ atq; ab'

fcedir.Tum trafitbeftiola,&addormientisadhucpa

tulu os rediens , uidentib*omnib. ingreditur : ac ilic<>

qui dormieratcxpergifcitur, rogatusq;, num quid mjfomno paiTus efi^etc^refpodit^fe feflum cfire,& fattgaiu,

tanqua ex difficili Sc logo itinere: in quo bis fiaper p6«tem ferreum.flumentranfiuifiTet. Vndefocij coljege-

rut,eum.quf ipfiuiderantjuer^fomniafTe. Mihi uero

(diaboli ludibriumefleuidetur, qui utuigilantes fo^

cios falleret, autanimam hominis corpoream efl"e»

ideoqi mtericuram cum corpor^, ipfis oftcdcret ^tt^^

'- foade^'

7^ DepTAUig^s ddimonttmfuaderctque, idolum hoc,exiens dormientis corpuSy

& ingrcdens , oculis obiecit Reperimus,inquit etii

t-h.y.cd,f2. PJjnius,inter exempla Hermotimi Clazomeni^anima

reliclo corpore errare rohtam , uagamq; ^ ionginquo

mu/ta annunciare, qu2 nifi a prseienti nofci non pof-

fent : corpore interim femianimi , donec cremato eo

inimici, qui Cantaridae uocabantur,remeanti animac

uelutuaginam ademerint: Anilei etiaiTiuifam,euo.

Jatem ex ore,in Procohnefo corui cffigie, magna qu^

fcquiturfabulofitate.oic.Simii^quiddamdeGuntia»

noregelegitur: nf?q; id mirumeti:. nampr^tcrfupra-

di<fta idem etiam Marcus loco paulo ant^ citato dein'

de refert: Spiritui qui nobis inell phantaftico propin*

quant d3emones,utpote qui & ipfi fpiritus (Tnt: uerba

pcrcurbationum &uoliiptatumnobisinfinuant,non

emittentes quidem uocem,pu!fatione quadam & fo-

nitu.fed fermones fuos abfq; fonitu immittentes. Atquonam padoinquam (relpondetPfellus) fineuo'

ce fermones nobis ingerere pofiunt f Quid ipiru {ait

Marcus ) fi modp illud animaduertas, quemadmodiiuidelicet qui loqaitur, fi procu) loquatur, uehemen'tiore clamoreeget:faclusuer6 propinquior,inaudi'

entis aurem fuiurradofubjoquitur: quifipoflctcum

ipfo animae fpirjtu copuiari , nullo fobo prorfus ege-

ret. ied fermoeius uolunfateconceptus, nullopeni-

tus lono audicnti llaberetur.Et paulo pdil: Sicut acr

praefentc lumine colores & Formas accipiens , tradu-

citin illa qu3p naturaiiteracc^perc poflkinfjficutappa

rerin fpeculis,rebusq; quafifpecular bus:fic& d^moniaca corpora, fufcipientia ab ca quae intus eft eflen^

ti4 phanraflrca, figuras atq; colores , Sc quafcunq; ipfi

uoluerunt formas,in ipfum animalem noftrumqt fpi,

ritum tranfmittunt^multa nobss negocia pr«benr,uoluntares 3c cpofilia fuggerentes , formas fubindrcan'

ps, fufciuntes memonas uoluptatu, fimuiachra paf-

fionum

Ltherprimm^ 77fionumfrequenterconcjiantes uigilanrbus atqjdor

tmentibus : nonunquam uero femina rfobis & mgui-natitillantibus incitantes, infanos Sc iniquos amoresfubiJGiunt&rubacuunt:prsecipueaatem,ri humorescalidoshumidosqiad id conducentes nadi fuennt.

SedhiPIutonisgaleamfubinducentes, percurbanta'

nimas arte quadam, &fophiilicafraude. HadtenusMarcus.

Tritemius adhac nullam figuram magis qu^m ho#mtnis.daemones fibi coaptare docet. C^ceriim qua-

do ad hancnon inuenerintcoriuenientem aeris ma-r

leriam.apparetem formam fibi eos inducere ait,pro'

ut cotrarius uel humor uel uapor effingat, & fic in for

tna confpiciantur plerunque feonis,Iupi, fu!S,afini,

hippocentauri, hominis cornuti, etiacaprinis pedi^

bus,quales uarijs in locis quadoq; apparuere:ficut de

Morpheo fiHo Somni fabulantur poct^.Cui enim melius illud Ouidij conueniat : E^citat artificem fimu'

latoremq; figuraeMorphea. Docebiturhoc capitibus

fcqitentibus perexemplacumuetera tum recentia.

Exrmp/4 um£fom^lmidrum CT<i<^ionum

djsmoniacarum tnemorabilia,

Op; XI III.

MEmorabiiiauariaeform^laruarum &a(5lionu ^tb.s.ef^ipo

d^moniacarumexempladefcribitC.r^mius^'''^'*'''*'"'

iunio.r,in h^c uerba,pnmum de Curtio Rufo;

Tenuisadhuc & obfcurusobtinenti Africamcomeshaeferat. Inclinato die fpaciabatur in porticumtof"

fcrtur ei mulieris figura,humana grandior,puIchrior*

que: perterrito, Africam fefuturorum praenuncia di-p'«^»»wi#-

Xit. iturum cnnn Komam,honoresqigeiturum,atq;^^^^;^ ^^^

ctiamcumfummo imperio in candem prouinciare» abpam,

uerfurum.ibique moraturum. Fa6la funt omnia.Prae-

tcreaacccdeti Carthagine,cgredieniiqi naue , eademiigura

f^ De prAHigijs damonumiigura In littore occurriflTe narratur. Ipfe cert^ Implid

tus morbo,faturapr2teritis,aduerrarecundis augura

tusjpem falutis, nullo fuorum defperance,proiecit.

S^.telUc. Ith, iamillud n6nnc& raagisterribile, &nonminus mi-sc. Exempl. rum eil, quod exponamutaccepic^Erat Athenis fpa*

M^j. ciofa&capaxdomus, fcdinfamisSc peiblensiperll-.

lotnfa^JJo i^citium noclis fonus ferri,& fi attcnderes acriuSjftre-

intii ^tht-. pitus uinculoru longius primo, deinde proxime red-

nn. debatur.moxapparebatienexidoio,macic&fqualo-

re ccnfe6i:us, promiffa barba, horrenti capillo : cruri-

bus copedes, manibus catenas gercbat, quatiebatq^,

indeinhabitantibustriites diraeqi noCtes permetumw»:^ilabantur:uigiliam morbus, &crefcenteformidi-

ne mors fequebatur. Nam interdiuquoqi quanquamabi^ccflerat imago , raemoria imaginis oculis mhxre'bat, longiorisque caufa timoris timor erat. Defer'

ta inde Sc damnata foiitudine domus, totaqj illi mon'ftro relidl:a;praEfcribebaturtamen,feu quis emere,fea

^rhmodori q^js conduccrc ignarus tanti mali uellet.Venit Athe-f>hilofcphtob nasphilofophus Athenodorus,legittitulu,audiroq;

tT<t (ijtrjionifpr^t^^Oj^^^^u^iulpectauilitaSjpercudatus, omnja doce

umcultwiii tcnac nihiiominus,im6 tanto magis,c6ducit.Vbi coe

taammHs. pitadasfperafccre, iubetfterni (ibi in prima domusparterpofcit pugillares,{lylu,Iume,fuos omnes in inte

fjora dimittitiipfe a d fcribedu,animu,oculos,manHm

intedit,ncuacuames auditafimuiachra&inanes Obi

metusfingeret.initio,qualeubiq;,{ilentiuno6tis,defn

de cocuti fe Tfi, uincula moueri.ille no tollere oculoS,

ro remittere ftylu:fed obfirmare animH.auribusq; pr^

tedere.tu crebrcfcere fragor, aduetare ctja . ac la utmliraine,iautintralimeaudiri:refpicit,uidetagnofcitq5

narrataribiefiigie.ftabar,innuebatq;digito,'{imilisuo

cati.hiccotra.utpaululu expcdaret,manui'igniticat:

rurfnsq; -^eris & ftylo incubir. illa fcnbetis capiti cate

tih infonabat,refpicit rurfus idera quod prius innucn

um:

Liherprimm. 7>teinec moratus,toilic lume , & fequitur. ibat llla lenta

gradtt.quafi grauis uincufis:poftquam detlexit m area

domus,repece dilapfa deferit comite-.defertuSjhcrbas

& folia concerpta fignum loco ponit.Poilcro dic adit

magiftratus, monetutillumiocumcfFodiiubeant.

Inueniuntur oifa inferta catenis & impiicita,quJE cor

pus ffiuo terraque putrefactum, nuda & exefa relique

rat uincuiis:coilecia public^ fepeliuntur, domus po-{^earccond:tis manibuscaruit.

Item,apud A(f^iumM.Antonij fracflis copijs, Caf- faler. AUr,

fius Parmefis,qui partes eiusfecutusfuerat, Athe. ^'^•'•'^^•r-

nas cofugit.Vbi cocubia noc^c, cu rolicitudinib.Sc cu«*'"^'*'^*«^

rismete(opita,inle5:uioiac€rct,ex!ftimauitadreue' lffo~ %'

nire riomme ingetis magnituain!S,coioris nipn,rquai

iidum barba,& capliio dcmifTo ; interrogatuqi quiina

cfrct^refpodiiTej^tA^jXvmtfi-^.Perterritus deinde tatctro

uifu,& nomine horredo feruos inciamauit;fcifcitatuf

que eft,fi que taiis habitus aut intratem cubiculu aut

cxeuntemuidifientC^quibus affirmantibus,neminein

iliuc accefsifiTenterum quieti & fomno fe dedit:atque

cademanimoeius obuerfataeilfpccics. Itaquefuga-

to fomno , lumen iniro ferri iufsit, puerosque a ie dufcedere uetuit.Interhancnoclem & fupplicium ca-

pitis,quo eum C^far affecit.paruuium admodum te*

pusaccefsit. Facilehuius mortem poteratdiabolus

pr2enouifle,cx Csefaris in hac rem apparam & uerbis.

Defcribitquoque Vaierius, lulij fimulachrum, quo tLxca^ ^'-

poft mortem C. Cafsio fuo interfe6lori apparuefit»

Dionyfius Syracufanusbreuiantea quam interi> Dhnyf^-:^ Sy

meretur,confeditinfua domo, cogitationibus mo- raatfaniicx^

Jcftis grauatus: tum illi apparuit imago illa deformis, ^''»*f#«-

habitus fatanici,fcopis domumucrrens&expurgas» *^^*

unde iiie ufque adeo exiimuit , ut no£lu foius in jedi*

busmanere noluerir: fed quofdam amicos rogaritj^

<5ui cum ipfo peraoflarcnt,

M.Era^

$0 Tic prAsiigtjs ddtmonumPhfareh.m M Brutus,quu ex Afia contra Odaasariu Sc Ant©J

^^^^f^lj^^'^ nirialiquidgraucmoliretur,c6tigttutinruocubiculo

apud lumen con{ideret,ardua meditatus & animo uolutans:interimanimaduertit aliqucm adrecubiculii

ingred». Apert>s oculis circumfpiciebat, num aliquis

ex familia uel mifiiftris aliquid uellet: inopinatoui*

det imaginem formidabilcm Bc admirandamcorpO'ris tyrannici Sc agreftis. Hic Brutus mulro animo*llorliberiorque Diony{io,fcifcitabatur,Numfpiritus

cirer,uelaliquis deorum,3cquiducllct:' Cuiocculto

murmurerefpondctfpiritus: Diabolus fum, &fpiri'

tusmaIus:inPhiiippisdenu6mcuidebis.InquitBraContrAdtaho tusingenu^, ut U!r Romanus, & magnanimus : Imo

?«^^"^-Cjj^g metu tc iteruin uidcbo. O 'lum autem ex fc^mu-

Brm. Iisitudiofeinquireret^num jngrcdiautegred?alique

obferuaffcntc' refpondebantjNorK Hinc perierritus

Brutus, infosljc^m inftiruri fui prKlij fucceiTum uere-

batur: qaeaiadmodum euenit.

tth.j^.HiTi' Saxones arjr.atos, tradit Saxo, a Sclauis horrendaforma,tanqua bono Sc oj^taro omine, fupern^ in uer^

t!cem5tisuifodfmone,fuJfleintercptos: quia eqmoftroueluti diuinitusdatidacisaduentuiirmati, fum^

Aiu'cal r P'^^^uidlorix aufpjcijs , ex nr.prouifo Saxones eofde

prorfus occiderunt. QaijbelluinterfcRomani Alba^/jj^rcAjf^ff rji(^.ggreret, 5cutraV];mprrcin6luiail:aretacies,exti

cie^ppant^-^^rcpent^ quida-;n moftrofa fpecie, pelle ami^lus fur

ua,uociterans : luberc Ditem patrem,deamqi rroler

pinam,fierifacrum(ibi,priufquamcomittereturprje«

lium. Qijo^pcrtcrrefa^lj uifo Romani , protinus aramfub terra 3edificaruht:& ftatim facrificio fa(flo,peduin

uiginti aggere contexerunt, ut ea ab omnibus pr^ter^

quam Romanis ignoraretur.

jtdini ohfe- M. Claudio Marcello Sc Lucio Valerio Flacco^titns. Coir.RomasmuItisIocisfpecicstogaruuifaefuerunr,

&appropiiiquantiuoculoseludebat» Vnderefpode*bant

Liher pYtmut //

bantariifpices, magiitratuum &racerdotum Interitu

fore Caio Laelio , Lucio Domitio Cofs. Fefulis inges

multitudo inter fepulchra lugubri uefte ,pallida facic

interdiu gregatim ambulsre nifa fuit, cum nil nifi fpe

ftraeffentjCaio Panfa& Hircio Cofs, Csfari unamhoftiamimmolanti, dupliciaextaapparuerutTagen. Xdfei*

ExtifpicinsE & arufpicinaeau^loremCicerotraditex hC.diVmi:.

Hetrufcoru iibris , cum terra araretur, Sc fuicus aitius nditomhui,

a6lus cflet, repent^exfulco apparuifTepuerifpecie;

fed fcnili prudentia:&: eu qui arabat,aIlocutum fuifle:

& cum eius afpeiflu obftupefadus bubulcus excla^

maflet, populum in eum Hetruriaelocum concurril^

fc,puerii multa locutum , fed nil nifi de nefahdse aru^

fpicinaedo6lrina,quodomne populus excepit,& li-

teris m.andauir. Si uerum hoc fir,quis dubitet ipfum

Tagen daemone fuifTe in forma pueri declamantemc*

iututcum Lucan6ioquar,conditorartis Fin^erit i"

ftaTages. .

Alexander ab Alexandro fcribit , quendam fuum Li.z.GematjFamiIiarem,nonambiguaefideihominem, amici fu*; dHmm ca.^^

nus curaffe: Sc cum inde Romam reuertcretur, no£le

adueniente in hofpitium uiae proximum diuertifTejSc

ibi fe animo & corporefatigatum quieti dedifie.Cuq; spee^mmm'foIusdegeret»&:adhucuigiiaret,aitrepcnt^amicinu r»m.*

|)er defunfli imaginem fummo pallore 8c macie,ac coferm^habituoris, qualiiilumcum sgrotaretdimife^

rat,ad fe accefsifie: quem quum fuilTet intuitus,5c

j)rae timore nec animo nec mente fatis con{laret,quis

nam eflctinterrogauitJile autem cum nihil refpon-

diflfet ,cxutisutuidebatur ueftibus, in codeni cuii-

|ifeincumbebatIe6ruIofeGoliocauit, acprop^accePfitquafi eum ampiexuruS> Aiteruero cum fcr^ iatii

' rnetucxahimisuideretur,ad Icduli fponda fecefsit^

illumq; propius accedente abegit; qui fe repulfam pa«

ii tiiden$,alterum toruo & minus familiari uultii ifpc

Si Deprjtjligtjs d^modum^at: reruinptisq; moxueltib. die^lulQ furrexit,Sc cin

^uscalceatusqiindeabiens, nunquam poftea apparuir.Quo timore famiiiarisille perculfus,grauicor-

ripiturmorbOjUtpropemoduinterieht.Addebathis,

dum in (eclulo cu illo iucflaretur, fe nudu illius pedSufqi ade6geliduc6tre6lairc,utnullaglacicshuic fri-

goripotucritcoparari.Adh^CjQordianus amicusmeus,fpe6latf fidei homo,mihi retulit , quu Arctiu cumfamiliari fuo proficifceretur,&ab itinere, utfitjongd

aberralTentperdifficilia&deuia loca, ubinihii uide--

rec|culti,fed falte nemora,faitus niuei,& inaccefsi eb-ijccreturaculis,&ipfaterreretfoIitudo:uergoteq; ad

treimr^ d^- occafum f&Ie,Iabore fefsi cofediiTent : tande hominismo»<s, uoce procul audiri uifum eft,qua fcquuti,inproximo

faftigio triil hominu cofpiciunt imagines immanes Sc

tormidabilesukrahumanumodu,nigris& demifsis

tunicis,inueftelugubri funeftaq;,barbacapil}oq; fuin

mifiojhorribiiifacie.quiquuuoce geftuq;adfe ipfos

aduocaret,ac iam prope illexiiTent.ingete interim cor

poris moie,16gehumanamaioresapparuerut:atq;aIt

usfpecie n6 abilm!linudus,mirificosediditfaItus,ge

flusq;indecoros.QuofpeC^acuIo confternati fugahi

c^pere:uiamq;ardua&pr^cipiteemefi,uixruft-ieide

mum uile hofpitium , ubi diuerterent,inuenerc»'

Oemal dier. Idem Aiexander eiufde argumeti hiftorias deferi-'

bb.^.ca^i^, bit!ib.4.inh^cuerba:Nu|)amicus meus fummus,ingenio Sc ftde fingulari^rem di6^u admirabile fibi eue-

niOe narrauit , eius ueritate multoru coprobans tefti

mc nio: ie uidelicet,cdm apud fibi familiare & coiun-

d:ifsima Neapoli dJuerteret,&no<^einrepeftahorni-'

De imteft* nis in uia clamatis,opeq; imploratis uoce audiifcc^aC'

parectbi*s t»t ce;o lumine accurrilTe,quid rei eiTet inquiritu.ibiq; df-

one& diriiquoddanumentetra & horribilifpecietnongerc , C?* pab Ulti exe-

crato \nCi^nec6fpexlire,quod iuucne uociferate & reludate in uia

ex^mpi^.ii. infc^ftis manib. inuadcrenitebatur.AthuCjPpe acce-

dentena

jLtberpximus, ^3,

dentemifcrillcaccurritjUefteqiScmanum quam po^

tuitrenacirsimeapprehcciit^multuqi&diufruftrare-

luAatuSjinuocato numinis diuini auxilio,uix tande i

d|mone fe uindicat.Quu uero iuuene animo turbatii

mdomi5recepifret,utabipro dimitteretur,aut palliu

re]inqueretur,nuquapotuiteffici:tatus enim illu in^

uaferat horror,ut mete euicla fui no efTet copos ,quii

illippetuo obocuIosuerfariuidereturillafpecies.V-

bi tade ad fe redijfTet^re omne quo pac^o habuerat,ex

pofuit.Fuerat aut fceieratf uit^,conteptor Dei Sc pare

tib.immoriger^^jquostucobiurgaratjCOtumeliasqi Sd

intoleradajpbra ineoscogelTeratjUtab illis cofecra^

tusdirisexecrationib. abierit. Atnecuihsec uanafi^

(ftaqi appareat,Thomas monach9,homo minim^ ma^

ius,cui9 fiJe jpbitateqs in reb. no paucis expert^ fum,

ferio mihi retulit,quu in monaflerio Sc facris ^dibus^

fitisinLucanismotib.cuplurib. altercatusfuiffet, Bc ;-;a3

pof^:multac6uiciarixasq; animo pturbato folus fe^ J^»^^^^^^

cefsilTetpnemora,fefpeciehominisuultutetro,afpe- ^" ^*/'?'^*'* •

(flii deformi f^uoqj , nigra barba,jpmifsis tunicis,pb'»

uiahabuifle.qrogatus,qdfolusp deuiaoberraretlo-

ca C' refp6dit,Se equu,quo uehi folet,ami(ifre,& fua O'

pinioneinprosimosexcurrifTecampos-.cuqip finus

inuios equu una quffitupgerent, ad riuulu in cui? al-

ueo gurgites latebat formidabiles, deuenerut. Quarembnachu calceos exuete in faciliore tran{itu,magnO''

pereurgebat alter, utinipfiuscofcenderethumeros,

trasferedus ab eo qui maioreratcorporejlleacquief-

ces,coIluq;amplexusaIteriusuada inquiretis,pede$

ipfmsn6humana,fed tetraScdeformi fpecie cotueCQuareanimaduerfa,terroreperGulfus, diuinaimplo-

rat opeiatq; euefligio dfmone & fimulachru illud di<.

rum, audita inuocatione diuina,murmure querulo Sc

turbineufq; adeo ualido profugilTe aifcuerat,utimmi

ictlquefcuingeti colliferit rmpetu,3c infraclis ra-

i z mii

2^ T>e pY^Higijs ditmdnummisradicitus cuerterit: reautcofternatu&uelutexil^

nimediuiacuiirci&nifipr^uidffTet, diabolu id uorti'

ce5 3cuoragiries fluaioli pr^altas ipfuiTi pr^cipitaturu

fuiOe, atq^pntererripturumperfuafumhabetc

Sed pr^ omnib.qu? aud uerini aut uiderim,res eil: ad

rriirAtionfidignai,qaarecsci memoriaeueniffc Rom«comperimus. Qaum apud Gabios quidam infim»

forcis .Scobrcurisnatalibusadolefcens.furiofiis, cor^

ruptorum morumScfacinorofae uitae, parentem ob-

iurgafTet, coauicijsq; profcidifiet» ijs agiratus furijs

dfmonem inuocat,cut fcdeuoucrat: Romamq; mcditatur, utgrauius aliquodilag tium in patrem mo-liretar.In itinere daemonemfacichominis truculcn-

ta, fordidabarba&capiiio, uefteq; obroletaSc fquali

da obuiam habuit : qui comitatus , triitic^^ & anxseta

tiscaufam ex iuucnepercunclatur, Hic^fibi quidal'

tqrcationis fuiflecum patre,&(ceIusaliquod lam a-

nimo conftituifie refpondit^Cui daemon, fibi eau'

dem obuenifiTefortem ait,pergendumq;utfuasfimul

ulcifcantur iniurias. Cumque node appctcnte ad ur-

bem peruenifl*ent, in proximo diuerterunt hofpitio,

unaq; incubuerant.Iuuenis uero fomnoopprefsi iu^

gulo manusinijcitpeftilensille eomes: quodiamin^fr^gififet, nifi alter expergefadus Dea fupplicafiet.

^"2.&m<5- "Vnde furiam illam teterrimam tanta ui ftridula & im-nio exagtu^ petu cubiculii dicitur cxeundo coilififi^c.uttigna & tc

plrcn^ib^^im^^'^ dirucrit, tegulasq; penitus perfregeriE. Hoc fpe

morfrems.re 6laculo perterritum, & fer^mortuum adolefcenteni

ftjftfeit. uitiofititis 8c anteacflf uit^ pcEnituit:qui alio afflatus

fpintu pcrofus fcelera, boni exempli uitam procul^populari tumuItuegit.Hjec Alexander.

A6lam olim Hecloris & Achillis fuiife mentlo*ne inaulaimper. Maximiliani huiusproaui nar^F

Liherprlmm, i'/

ratanqui ubl ^ quodam confiliarlo uehem«ntiu$ lau-*

darenturtanquamuiri robore &fortitudinc pr^ftan

tes^feoptareeorumeffigies & magnitudine cotueri,

ait Imper^tor.Erat ijfdem fort^ dicbus in aula magusinfamis^fcidtuto prsftarepofleia^lans. Quo cog^

nito,ab Impcratore accitur/usqjartisfpecimen c*

dere iubctur. Se id quide fa<5turu citra l^efionc refpon

clit,fi modo tatjfper dum hi uiri appareret,fileretur.Fi

dc taciturnitatis & praemij accepta,in circuio ingenti

cufolioregiocollocatlmpcratore magus,inde qu£e>

daexlibellorubmurmurat:protinusq;oftirieomodo

puiratHe<fi:or,utuniuerfacotremifceret domusjcoqj

apcrto, ingreditur fua panoplia inftru^lus.long^ fple

dente in manu hafta geftas ferrea , oculisqi flamraeis

terribilis. Statura fupcrabat quofcuq; grades noftri fe

culijuiros.Pofteafimili corporis maieftatc apparuit

Achilles, uultu toruoHe6lorem intuitus,cr^broqi

haftamferrcamquafiHcftorem inuafurus, uibrans,

Et quum delato Caefari honore, tcr hunc eundo& redeundo praetcrijfl^cnt, mox cuanu^rc, Hosinfequutus cft laruatus uates Dauid, corona & mag^nificetia regia infignitus , cytharamq; portans , atque

crat huiusquam priorum duorum piaufibiiior uul-

tus . Hic quoq; fuo inceflu tcr Maximilianum in regia

cathedra fedente citra ullius honoris delatione pr^

terijt, indeq; difparuit. Rogatus ab Imperatore ma-gus, curhonore denegaflet Oauidc' refpondit, cun-

da regnaaDauidisregnouinci, 8c Chriftum aeterni

Dei filium ex Dauidis ftemmate ortum efl^e.

Tibicen quidam Hainmelae ad eliciendos glires co

du6lus,fequenti rependit facinorc ingratitudinem^

cum illi ex pa^flo non fatisfierct.Nam anno millefimo

ducentefimo ofluageGmo quarto,dic uicefimo fexto

lunijjhiinctibicincm Omnicolorcm nuncupatuob

ueftis u^rietatem , centaln & trigintapueri HamoTe^f 5 lae

^d D/ pr£/Ugijs dxmonum)3s nati fequutifuntj&Caluarix fub monteKoppef5|

di^lo perierunt . Vnus fuperftes reli(flus narrauit: Endsmonem tibicinem fanguinarium.

PUtinadem ^^^^ ^^"'^ ^^^ referunx , epifcopum quendara die

' ttsPontif./in folitudinQ uidiffe Benecli6lum o6lauum pontifi-

Benedicln^s cem 151. pofimortcm equonigro infidcntem : eumq»^.ponufex e- interfogaiTe ,

quid caufse effet, cur mortuus equo ni^

ff ''^^'''^

groueheretur^r^tiiBencdi^f^uhomine ro8afle,ut pe*postmortem. o

, 1 - • i- v° •! r

uechs. cunias quas occultauerat(locu maicat)pauperiD. luo

nomin«3 erogaret : qus antea datse fuerant eleemofy

naru nomine,riihil eiprofuiffe, quiaexrapinispartas

conftabat. Facit mandata epifcopus : ^ ftatim epifco

''^^HcUr 1 rre P^^^ ^^ abdicat, monafticam amplexus uitam.Legi^

* mrat.^^. tur etjam ,potificem BenediduiT) 9, anno lO^^.adia^

"' ' boloinfyluaiugulatumfuifle, uifumq; pofteaab hc-

femitahorribiIemhirfutumq;ueluturfum capite afi^

nino.Rogatusmetamorphofeoshuiuscaufam, refpo

dit: fe talem apparere,qualis uixiiTet. Id genus {imiiia,

& aiia tum uetera tum recentia terriculamentoru lu-

dibriorumq; diabolicorum teftimonia, pofTem recen

fere multa:at quu eainfinita raultifariaq; fint,& cuiuis

obuia, cognitaq; , ijs longibri enarratione immorari.

faperuacaneum exiftimo: potifsimu,quoniam multi*

plicem eius argumeti hiftoriam , commodiori occa'

Seip(f.Sfd[>h^ (lone fequentes fuppeditabuntlibri . Xn Vitis patruini,i uita AUr qrjQq^ ut D.Martini,AntoniijEulog>j,atq; alioru exe-

..

^^^^ ^j^^plaextatno pauca.lnteraijalegitur, monachu queda

*"'mentis. «f^)c^/'^^*.^5habuifie patre non procul degente:quifiliu

.inuifurus , fecurim c6portabat,qua in reditu ligna domu coferendfi cf deret:quare d^mon in angeli fpecie

huic apparuit monacho,diaboIu in patris forma cu fe

curi aduetare,ut eu iugulet,nuncias,affirmausqi fe ea

caufapraBaenire admonitueremita,utisfatanaecona

tuspr^uerteret,priusilliiOCctdes, quam abeointeriiccreturltaqiratuspatre acccdente falutanteq; efie

diabo*

Liberprhnui. ^/i3IaboIu,c5fe{l:im illu interemit, Sc\x\c\h\\ri monachud«mon eufiligio llranguIat.Fabulaefreuidetunfi ta^

me uera fit hiltoria.diaboiu rpiritu r on alio couinci O'

portuifle gladio, quam fpirituali, ignorauit monach'*

Huc apparitionu &figmetorri lathanicoru ingcntia

pofTentcduehipiauftraexIibro C6formitatu,obcon Conformit^-.

formitateB. Fracifci cuuita Domini noftri lefu Chri tumiiksm

ilijficinrcriptoafratreBartolomfoPifanOjapproba*

toqi a fratre Hsnrico ordinis fratru Minoru generali

miniilrOjAnno 1589.2. Augufti^ac imprelTo Mediola'

ni apud templii fandli Satyri Ano 1510, finitoq; die 10

April. : hic Alcoranus Francifcanoru ahcubi nucupa-

tur.In eo legitur, daemone per muliere Rauennate nomineZantcrcm.cofeflamfuinecuidalacobopresbyteroBononien{i,Francifcuoccupare Luciferi cathe-

dra: eunde quoqi lefu Chrifti eOe uexilliferu, atq; ea ^^^^^f:^^ ^-f*

rationcRegi proximu,necullum ecc^efiafticum ordi-- /['J!/%~-

neelie Chnitouicmiore ccetu Frac.iIcanoru,&rran'fisxilUfir.

cifcugloriofelatusRegisreguclaudereifedereite fa'

pra omnes cosli fan6los,excepta Dci matre,S.Ioanne

b,aptifl:a,&IoanneEuangelilla, v^Apodolis. Mirumcftcognouifl^efatana,Fracircuineiusfuccefsiflelocu,

&illuincoelisferuariordine,quualapfureuocarc eo ^.-Pefr.j.

pradunequiuerit.AtidiDfumuifioneobferualTc Ru- ^'/^''»'^^^'"

doJphuepilcopuiirrurtelem,raaueonominemona- f^^j

chu gregis Fracifcani: duos ite ciues Venetos hoc ui' RHddphm.

dilTe fcilicet,ue]ut & fratrePacificri extafl in coelos ra^ epifcErfur^

ptu,alibiin eodeueritatisopere narratur.Legedaite ^^"''^*

antiqua afleueratmonachu expuliflfe demone,qui de

Fracifcifanftitate rogatus,refpondit;natoFrancifco,

moxmetutato fuifl*eperculfumuniuerfumilluddse'

monu collegiu,taq; graues turbas motas, ut extrcmuadefiediem fuerint ueriti. Quuuerohic fe falfos ui-

derentinter,fefe dicebant,puerum cert^natumeflTe,

qui Auerno grauiter turbato, hofrenda ipfos cla^c

^fficeret Quare Beclzebub princepseuefligio in

f 4 omaeru

S8 T>e pr^Iiigijs dAmonumomnemterramfuosablegat inucftigatum, ubi'najt^

locorumhic puermundoapparuifret. Tandemintel

lexere, Francifcum elTe hunc,quemnimis coar^ftatU"

rum Tartara, habuerunt perruafirsimum. quocirca

ut^mcdiotoIIeretur,inFanti infidiabantur: fed fru'

ftra. Angelus enimDominiin peregriniformauenit

adFrancifci matre, domusque famulam, prjcmoni-

tum ut ob diaboli infidias fingularis haberetur puerl

ratio. Quaredsemoncs indignanter dix^re: ^fto,fi[

prancifcus tolli nequit,eius tamen ordinem perfeque

mur,uexabimus & afiligemus. Ahbiadhaec inditlo

uolumine fcribitur, fatana ex obfedafoeminafaffum

eiTe.cum Chriftus Deum patrem feftinare uideret obpopuHpeccataad extremam mundi punitionem fi-

nemq; ,eumrogaife patrem,ut Francifcum fibi ad-

jungeret, in portanda cruce manus auxiliatrices fub-miniflraturum.Inde in Francifco apparu^requinq;

iUulncrum{ligmata,aChn{]:o illi,utfuo coadiutori

& in omnibus ipfi fimili impreiTa.Sed nc ultra clepfy-

draiii in hac narrationc morer, manum dit tabula.

JAonnhot mentitid(€mom k Georgio Sahino camin^

depi^i,Eleg,3.fmilesit€mkMeUnchthone

eiufdemgencrodetedi,,

Cdp. XVLVKhs antiqua iacet celehri contermina Vjoeno^

Yangionum longei&oneadiftathumox

t^efcio qui Nemetes hanc incQluiJfeferuntur,

Sunt uhi 'Erancoruni hufia quatema Ducum*

Ci^arsisfe.desfuitiUacohortihusolm,

l^omen oh id Graium Spira uocata tenet*

HiV humili modicis a 'siirpecohortihus olim

'Bxiguce quidam nauitapuppis eratx

Qni calamopijccs Imoqi madcntc folchat

TallerCyiamradiosJoletegentefeios,

Udumforte isues hamosac rctia tractaty

Liherprimus» ipJ^onprocularipalHhriceK.henetuat

^ceper ohfcurce tenehrofa corpufculanoBk

Ohtulit ignotife nouaforma uiri*

Atro teSius erat monachumfimidante cucuUo t

"Vtq; folent rafo uertice tonfus eratt

hlautapropinquante confueto morefalutant^

Bcduid agisfera tempore noShs / ait

lUefuh hac: Adfum longinquis mijjus ah oris

Nuncius , ipfe tua me rogo lintre uehds*

VtcitotranfmiJTocontingamflumineripant,

Dixerat , ajjumptum nauita lintre tulit,

lamq; fere medio curfusnox atra tenehat,

'dexa^ lentapigriplauflraBootis erant$

Cumprocul in uiridi uenientes margine ripeey

QMm^i cucuUigeros rurfus adeffe uidet*

Bxoptatq;iUispifcator,utantc,falutem,

Quoq; uelint mediapergerenoBe rogat

E^ quihus unus ait x No5 magnapericula cogiint,

Ohfcura tutas carpere noBe uici^>

Omnihus inuififumus , intentatq; nefandam

Sacrificis nohis turhaprofana necem»

At tefi quis amor tangit ,fi curapiorumy

Tranfuehe nauigio corporanoflra tuo^

"VttumidiUlatifuperemusfluminisundcis^

¥[e'uemoraturis impediamur aquist ^Sic optata tuisfortuna lahorihus adfit^

Intuaficmultusretiapifciseat,

^nuit& remo propeUens nauita cymham,

MoxiuhetadduSiafcanderepupperatenu

Sed mihi quis, dixit,foluet mcrcede lahoreml

Rlteradbitc,NuU.isfcisquodhahemusopeSt.

Karaq;per(^ipimus dfco rdi munera unlgo,

Non. tamen in^atosnos hahitur^is erist

Sinosinfohdorurfusfortunalocahit,

Prctmiapro tali digna tahoreferes*

SQkeratcKtrmo pijcatormarginenauefth

f $ Uma:

.09 Depr^HigysddmmumUmq^feremedhU tUafecahdt adudst

SidereA^ remoiientfiiheuntia nuhiU flell.Uy

Vrdecipitiferturpuppk& ifta notot

Incipiunt nigris horrefcrefdiStihus und<e,

Smiaq:, tempefids imhrihus ortafurit,

Ipferepentinofajfuspalloretimorem

Islauita , Quid hac , iitquit, uult noua caujfa mali I

tiuUa tamenpluui(£ucntur{tfigna notahamy

Sol uhi flagrantes aquore mcrfit equos t

t^uUa lacus ufquam circumuolitahat hinmdoy

yUanecefloculisardeauifameist _

Timt nec l^una nigrofurgehatpaUida uultu,

cUrus <& occiduQ hmmephcchus erat,

Talia iactanti, di^u,rhantue7'haproceUeiy

Impediuntq; graues ora loquentis dquce^

VeneproceUofifihuerfaq; turhinis iBu

.

Nauis& infanis fluHihus haufldfuitt

Krduafuhiatas tendens adfiderapalmas,

A^fupcris orans n-auita pofcit opem*

Quidfacis l e mondchis ait unusj^ improle dixit^

DcfmejUoce tuafoRicitare Deum.

Mox graui toUens immanempondere contum,

Nautapammfelix quoprius ufus eratt

lUius hoc humerospulfitaq; tergafatigat,

Citfus ad extremam dumfuit ufq^ necemy

Proditus efl tandemperuerfi dcemonis aflusy

DeteBusq^fuitfaudepatentedolus:

Vana recejferunt in inanes corpora urnto^^

Manfit^ ingTcttus naue reliBus odor<,

Mox quoq; purgatofugcrunt nuhila axloy

Et redijtpulfis 4Hraferena notis.

Territus hocmonflro gelidumfinefanguine corpm

ToUit^^ dd ripamnauita puppe redit,

iflhic in uiridiprocumhit languidus herha,

Donec ah lEoisfolfuit ortus aquis.

Manefuh oceanum pi^lfis ByperionefleJIk

Ducttitr

Liherprimm. ^JD ucUiir a pneropratereunte domum:

pmnid commemorans prafen-tihus ceger amich^

Claiifit adhuc illofatafuprema die;

PoTicra quum croceisfulgens aurora quadrigis

Vrotulerat rofedi ore nitente genas,

Accidit ^fimilis diuerfo tempore cafuSy

AFtafed euentu res meliorefuit.

Summaprocul radijsferiente cacumina Phccho'

Carpehatflus mane uiator iter,

Qiii Nemetumpoflc^uam digrefjusfinihus ejfety

Vrimus uhi p ofitus diflat ah urhe lapist

Aduentare ni^o teBum uelaminecurnm

Confpicityhic monachis currus onuflus erati

Ordine quem iunFtifeptem traxere iugales,

Quartafcd ahlato defuit axe rotat

Qui manuflex^is auriga tenehat hahe7Z<i?,

Terrihdinafo confpiciendus erat.

Mittonitus curru ftat prietereunte uialor^

NecmonachosiUosfpeBrafedeffeuiieU « -

'EmlatextemplofuhlatusadcetheracurruSy

Nliflaq; cumfumoflammafequutafuit»

Tri?tis <&infau^umheUimortalihusomen

Uorridaper nuhesarma dederefonum*

iUe 'Ptatim rediens,qua uiderat,indicaturhit

Ei? ea res certa cognita uerafide,

Hac igitur uohis,alius quosfuflinet orhis,

Carminihus duxifi.gnificandameis,

"Bxp ofiturus eramfi res irUerpfeie egeret,

Spetira quid infefli dcemonis ifla uelintt

^ffera Germanos agitat difcordiaregeSy

Proq;cucuUigerisimipaheUaparant*

Jriac ea tempeflas,hic impar ordo rotarunty

Kac ^cumfumo lucidaflammafuitt

Sed Deusefl nohisorandus utarmA quiefcant^

lUeprecatmsmitiafatadahiU

Narr%.

p2 'Dt prdjligijsd£m$numNarrauit ite alias docflifsimus Melanchthoje ha-

buifTe amitamrquaeubimortuo marito afsideretfo'

co triftior»en domum ingrediuntur duo^quorum hic

inmaritirpeciei, fe maritii elTe mulieris dcfun6ludi>

cebatralterlogusFracifcani monachi formainduerat,

Hicmaritus ad focuaccedes,mcEftamfaIutatuxore,

camq; fine metu eflTe iubet,afleritq; fe ueniflc^ut qu^-

dam ei mandaret: hinc longum monachum tantifper

in hypocauftu fecedere uuIt,indefermoneexorfus,

facrificulos tandem conduci, qui miflas recitent, ma^ximopereorar,obfecrat,&obteftaturimpenf(^:atque

difceflurus fibi dexteram porrigi cupit: perterrefa^lse

autem, exhorrcfcentiq;, quum fe nihil damni faduru|)romitteret,dexterailiadat: qu^ ctiamfinonlaedere

tur,tamen ufqueadeo uri uidebatur, ut femper manferit nigra, Poftea euocat Francifcanum,& fimul egref-

fj,incun6tanter euanefcunt.

Eiufdem pr^terca relatu auditum eft, Lutheri fdcs

accefsiflemonachum, forcsuehcmetcrpulfitantem:

cui quumfamulusaperiret,acfcifcitaretur,quidueU

let: num domi eflet Lutherus, quaerit monachus. RccognJta.Lutheruseum ingredijubet,qu6dnullumul

totemporeuidiiretmonachum.Ingreflushic, habere

fe quofdam crrores Papifticos ait.quorum nomine li'

bentertum ipfoconferret! propofuitq; fyllogifmos,

quibus hauddifficultcra Lutherofolutis.aliosprotu

lit explicatu minus faciles. Vnde ofl^enfus nonnihil

Liuhcras sn h:ecprorupitucrba: Multum mihifacef*

fisnegecij.aisuderenim quodiamagere, erat: fimuLquelurgens, lociamonacho propofitiexplicatione

oftendjt: stque in eiufii-jodi coJlatione^manus mona-ch<non effe aiiiiim ungaibiisdifsimiles animaduer-»

ttV'^ inquit: Tivneises:* Aufcuita ,fentcntiah^cad*

•uerfHS tepronuncsataeft.Si' inoxlocum lo Gcnefi co

m KTitrat^ Semen malicri§ coaceret caputferpentis:

inde

tiherprmus, §i

inde fubiungit,Nec cunaos m deglutles. Hoc diao

Aiiaus d^mon, indignabundus fecumqi murmurans

abijt elifo crcpitu non exiguo, cuius fuffimen tctri o#

dorisdiesaliquotredoiebathypocauftum.

' Rcf Mtv.rdt% cr artifidaks ^uanclo^ iudicm

d£monum» C«p, XVIL

PLeraq; oculisnoflrisfubindeobuerfantur, quae f^^"^^*^^""

praeternaiuraelegem dfmonumludibnaSdaai" ^„„<^<,.

onescenfentur,licetea certis de caufis&ratio

nibus haud obfcurisipfarerum parensnaturaprodu

xerit: huiufmodi cftignis illefatuus,quem candeiarn jnnnfatH^u

ardentem etiam uocant, qui exhalatio eft ad infimam

aerisregionemcleuata,&ibiperantipenftafin inceu'

fa.dumcnimarcendit,afrigoreregionismediae repcl

litur, & quafi faliens apparet,loca dccliuiora petens

;

undceiiamadaquasnoau ducere fequentem uide-

lur: imoquadoqjnonfinchorrorcuelambulatesuelcquitantesfiuenauigantesautprjEcedereautinfequt

apparct,diutius in aerc perduransjtale meteoron Pli#

nius Caftorem & Pollucem nominat.

Talisetiamexiftit ignis lambensanimantlumcri-

res & pilos, hominum item ueftes : eiufmodi nimiru

exhalationeperaeremdifperfa, collifaacinfiammata

didis partjbus adhaerente. Arq; eiufmodi ignes nonurentes & innoxij frequentius uifuntur in locis humiclis,uifcofis,putridis, paluftribus & fumofis, ut in co-

quini?, conuallibus, cocmiterijs , fub patibulis & ubi>

cunq;muica coputru^recadauera, unde exurgutfu'

niip)ngucs.craisi& uifcofijfedminus calidi,quamut

in fuprcma aeris regione fcrantur: qui ita cotinue e*

xeuntes incenduntur per collifioncm,ut dixi,ficut ex

duobus colhfis filicibus elicitur ignis.

Stcilam adhaec tcrrae nonnulli herbam nuncupant,qu«

p^ T>e pTdltigijs d^monumqii^ uulgo Lunaria dicitur,&: foliiculo rotundo femf^

na inciudit : is nodu apertus, ufqueadeo lun^ radiof

aditlittir^ utluces uideatur llella.Loci incolf id uiden

tes^tanqua fpedrij maleficum fugiur.Hac ueneficia

quidam parat,hacdfmonesirritanr,hacfuumMerc.u'

. riulixumilabilemqi reddunt Chymici.LunariaGr»

cam nominat do^tifsi mus Gefneriis.

Sofigenes Alexandri pr£eceptor,tertio uolumine

de Vifu^rationeaiierreconatusefl-jquamobre aliqua"

i:ollucereintenebnsuideatunFiamuleta,inquit, h^c!

quadantenus natura aetheris & quinti elemeri partici .

pat,ea cognatione fieri,ut admotu fibi aer6,autperfpi

cuualiudcorpusilluminet.Quodautidmaxim^ no-

^Ub. faciat,ratione e{re,qa tu mai? lume abfit. Alioqui

^ euenireinterdiu,ute^iguTjeoruIume quafiexolefcat

&ofrandaturinmagno.No(5luergocurefulget, aere

proximu & circijfufum leuiter fubludratjno ita ut alia

itl pofset uideri,fed ut fola fe uedicet a tenebfis.Atqj

hoc facit exilitas portionis eius, e qua jpficifcitur ma*natq; lume.na & ipfe quoq; ignis,quauis fpledore fu-

umlati^Scdiffufip mictat,ade6utafleratetiaalia tame .

fi remotior fit,caligat ocuh^ in cf tera, ipfc ad c6fpe61ujzesnd- fuiuixfufficit. Sicmultafepe^miraculishabetur&:iiira.iei^ pr^tcr natura reru accidere putatur in hominib. quf .

Pii>i^3otio^^i\i,j.gj^£ ^ naturalia Rmt,& f^pe fiat^ut q? Seruio Fjacco,

Q^Caiphurnio Cofs.Rom.infansgeits^fueritpofterio

renatur^partefoiid^^&alius Sergio GalbaM.Scauro .

Cofs, Nurfi^ , q uoce tame miiTa, expirauir,&: FefuUs .

C. Perpena, M. Perpena Cofs. ex ancilla.Nos enim in.

.

medicis noftris obferuationib. raris neqi nouu hoc ef,

fe docuim? ,ut puer nafcat fine foramine natur^,^ ex^,

cfemetu authumoreautaIiud,tranfmittat,neqi ratio,

ne naturali,neqi rcmedio carercjut nec iilud quodfdsmina muteturin mareiqj infra 4. lib.cap.z^.plurib;

,

explicabo: licet dfmoniacum efleputentfond multi/

Huc q^uoqj facit Capti^.Iib.^».^

hiier prmtik 0f .

QglpIurImainfupiinpitiorib.uiTamirficu!a,manuu

cxpedita agilitate&indaftria quotidie ab hiftrionib.fe

ioculatorib. fieri uidem^jmiramurqi.Narrat Popona- Li.de JucSi^

z'i9, fe Matu^ & Patauij que-da c'19 generis homine Reatiunucupatuuidifle, qincredibihaoperabatur ,€aq;

d|mcnuarteperfici,uulg6credebitur, quareabhaere jiHracM

tics prauitatis inquifitorib. fubditus quaeftionib. bo- manHi^deX'

nafideocculto ofteditfrauduletas eilefuas a£liones, tentatc circ»

mcra^qimanuuagilitates, & multis fecreta intellige ^^^*'" '^ '**

tia colludetib. pagi. Proinde dimifT^, interimi! tade a

quoda>quc dcceperat.Turca qda pafsim p Irali^ urbcs

oberras,interc82teramirada,quidedapopulo cxhib»

batjmanuu dexteritatepada opa, piftillD ferreii pgra»

depugniilli{ione,itefolamanuuc5torfi6einfrjngere

widebatur.Quida circulatori^ artis no imperit? , mihitaiias faflus eftjn eiufmodi miraculoru exhibitioe fu^

cu ab his ioculatorib. foueri,qa6d pri? idonca ad eiuf

modifpcdaculuappararintorgana-qmanuu celerita

te,du fpe6lator5 eciilos fermone uario in fc denxos fe

uocatdcludutqi, multipliciteruariat. Infignemhuit»

fa6lioishominuimpoftura iocularerecefetluli^ Sc^-

Jiger,uti&Matthiol'.IauinuradiciscuiufdapuIuere

cuius guftatu fauces couellutur, immifcet:& cui fucafacere uGh"it,iubet ut in hoc uino intinclii digitu,qua{i

pguftandi caufafugat, tu illico digitu in uino madidiSm os inditri,fibi mordicus non fine dolore & clamorepremii inuitus. Interea perinde atqj bladitijs mosretec6foIaturcircuiator,teporiacarpiq;arteriasaho quo*pia oblinit medicameto: deinde numu jn terra proie-

^uuttcllat,hortatur.Ibii]!ejpnus,primufe.^e neqtattollere, moxunguinisuiames fa^lj^cociditiftatimqr

eius more ^ metuit ne mergatur in aqua,natat,ac uo-ciferaturfirhuifeiiuiflib. obrui.Ergoacirculatoreeri

ghur, deinde quafi fe uindicaturus , primum malefici;

fm obliquo 5c toruo uultu exprQbrarejmoxhomine

aggrc#

p€ T>e pYAftigijs d^monuniaggredi uldetur: poftremo fugientem circulatofciil

perfequi, donec abilerfo tande illiti medicameti ue-

neno,ad fere redeat. Menti autem reftitutus, quafi

quieuaferite mari naufragus, capillum ueftimcn-

taque , ueluti uela torquere , exprimereque bra-

cliia tergere , & nares emungere confpicitur.

H^cnon funtfabula^. Non enim multdrum defuntte

flimonia.qui uiderunt, quiq; impofturam rufpicates,

fuisSc amicorum famulis ( quod Frag^ contigit)

hscfieriiulTerunt.

. Fanambulorumprseterea fiue fchcEnobatongreP

fus squilibres uel ^quati ad libram , aut ponderibusutrinque librati , naturag miracula augere folent. Fuit

talis fuperioribusannisper omnemltaliamfatisno-TkncUAmliQ. tus,Venetiane]lo cogaominatus,eoqu6d ScVenc-.

tus natus , & paruse ftaturag efletjnon folum in eo nc*

gocio tants dexteritatis & peritiae,ut modo facco in-

futLisiliberis tamen manibus quibus aequilibrium di-

rigebat,mod6unicuiq;pedipeIue rotundifsimafup-

porita,mod6pilis magnitudiriis oui durifsimisacro

tandifsimis piantas pedum fubligatis, funi a palatij

- Bononienfis turri per mcdium forum ad cacumen domus ^lligato liberrim^ ingrederetur;fed eius etiam ro

borisac firmitatiSjUtpofretofra crafsifsima cruraue

bou in genu illifa confringere,tres clauos ferreos craf"

fos,ut digitus auricularis , manibus fudario inuolutis

Contorquere,fimuI ut igne maceratos , trabem longuuiginti pedes & amplius : craffum uero pedem unum.Iiumeris impofitum aliquamdiu ere£lum fine manuut6pe geftare, exunaq; fcapula in alteram traijcere. Vi^

dit&retulithaecmihifilius mcus Theodorus iufeco

fuitus,omnium prgedi^ftorum oculatus cum alijs

compluribus teftis.

»x w;r<«

LiberfrmuS' P7

\n mmdM\>\(^ qujtdam urtificklid (fudndoq^ uideri

dxmonuc<i' ^.tf • X V 1 1 L

QVid c^in rpfls anlmalibns brutis quae non mi"^Jj^'!^''

'''

raculatum artetum e3«rcitatione fagacitasjll^[\^^ ^^

humanicxcitataceditrcueraC^Inruburbio McmpbiS ^fric. dc^

apuditgyptiosBebEliochnominato,cum ciu(mo-/o'//t.//^^. «;

di multa quotidic uulgo repraBfentcnturjtum plerun-

que hiftrionum quifpiamjubi nonnihii pr^fultauerir,

ad afmum conuerfus alta uoce Sultanum magni opc'

ris3edificiummcditariait,proinde opuseifore om-

nibus AIcairi({icenimnunc Memphisuocatur) afi^

nis ad calcem, lapideSjSc alia idgenus defereda.Tum

alTnus repent^ in folum proIapfus,pcdes in aerem at^

tollit,uentrem turgefacit, atq; oculosnonfccus clau -^^^

dit,quam fi exanimis cfi!et; Interim aftantibus hiftrio doaltus,

afini cafum conqueritur , obnix^ rogans ut ad alium

emendumfibifubfidiumimpertiant. Coa6la uiritini

quapotcffcpecunia : Ne exiftimetis , inquir,afinri mortuum.Helluo enim paupertatis domini fui confcius;

hoc de induftria confingit, ut munufculis illi eollatis,

pabulum fibi cmerc queat. Deinde ad afinum couer-

fus,ut eucftigi6'refurgat,monet. Atille dum fe non!di

mouetloco , frequenti fuftuario caeditur. Quo nec

cxcitato,fabuIamrepctithiftrio,&iterum ad plebe

inquit: ScitoteSultanum edi^iumtulifiTe^utcraspo^

pulus omnis fpe^niandi triumphi caufa ciuitatem exe*

at,acomnesf^minae uenuftse & nobilespulcherri^

misafinisinequitent, ijsq; uicifsim auenam & pr«-

ftantcm aquam Nili praebeant. Vix hsc ucrba abfol-

uit hiftrio,quin* afinus in pedes cre6tus, profiliat

fremens,ac ut laetabundus exilicns.. Tumfabulamiprofcquenshiftrio : Vici,inquit ,roftri Prsfeflus^imecommodato petijt clegantem hucmeumafinum*pro dcformi & uctulafua uxore , A<i basc ucrbaafi-

t nus

pi Be pY^fligijs ddimdnumnus uelutl doIes,auricul2s coplicat.&altcro pede clau

dicas luxatu fe fingit.Tum hiftrio: Tibi taq; arridet iu-

uencul^c^AfinuscaputinclinaSjannuerc uidctun Ageigitu r,hic plurim^ funt iuuecul^,indica qu^ tibi pr^ cas

teris placeat.Adnus fpe^flatoru corona cofpiciensjfce-'

mina honcftiore felegit,ad eam proccdit,- & capite conj»4n.Le« tmgit.Spedtatores multo rifu Sc clamore : Heus inqui-

^frican. unt, afini mulier.Sic & camelos ad certos modos faitadfci/?. Ifff* 9* redocet.CameluiuuecuIupfcmihorainlocoinftarhy

Uint.pocaufti pr^parato^cui^pauHTietu ignc caleractu lit, co

ftituutitupulfantc quodaforistympano,camclusnonad fonUjfcd ob igne fubic<5lu,quo pedib. ofteditur,mo-

do crus unum,mod6 altcru ueluti faltatores,erigit:Gui

exercitio p annu uel mefes dece afTuetuSjin publicu dc

duclus,audito tympano,teporis quo calore fub pedib.

fentfjt reminifces cofeftim faltat:ac fupra ide pauimentu cofiftere fe exiftimas,pedib. alternatim rcdu(5lis fal-

tare uidetur:atq;ex ufu natura formas,id pcrpetuo ob>Celumha

fgfuat. Mahomet cxdifciplinapr^ceptoris fui Sergij

monachi coluba afluefecerat,ut in aure fua pafceretur,

qua Spiritu fantfiu impoftor fimulabat, Sc cam fibi fecre

ta Dei cofilia nuciare ia(5labat,quoties ob pabulu ad au

res adaolaret.Hoc impia plebs no animaduertebat,^e

lufafcilicetad^monecuiusintererat his fundamcntis

cx^dilicarifedainfanda.ColrtbaautiIla,qu9S, Athanafij p urbc euntis aures prf teruolabat, ftatim heretici[&:

Arrianifchifmaticific acGipiebat,acfi magus eiTctfan'

6lifsimus Athana(Ius,inftin6lu ,pfe6l6 eiufde artificis,

quofufpc^lJieius do6trina redderet.Vtgentefuauen^

f ^ f' trifomnoG; dedita homofubdolus Mahometus por'-

ro magis rauerct,tauru quendanutrRnt,q.pabuluexlo

liusMahometis marxib.caperecofueuit.Huicintracor

nu^libiu impijfsimuafe cofcriptum, Alcorani titulo,

colligauit 3c aftace fimplici plcbe altiori uocc in abd^to

quo ia loco Iatente;Cuocau;t.Cumq; multa de legibus

dccl.imii(i^::,crumpcns fubito taurus,multis ab eo pro-

ftr^tis

^' Lihsr primuS'^ P9

ftratisuolumeper mediiplcbein minus Mahometis

deponit,ue!uti cceIuus miflum munus.Quod nebulo rc

uerecer accipiens,qu?da ex ijs populo mox explanauir.

Hoc cometo feres^e Ser^iu ,pphetafecit.Colubaennn

iiteris aureis fcheda fic infcripta attulit in collo Ric jQui

cuq; tauro iugu imponct.rex efto, Sergio iugu adfcrete,

Mahomet id rauro facile impofuit,&ut rcx a plebe diu!

no munere datus falutatur, ita Alcoranus facru uolume

clTe creditur. Adeo hsc orania diuina putabantur.

DiT ^iaJooli machiyiationih.& canimfiyiepaucapatrufentcntice, ^ctiiare eos hominih, dduerfarioscQnjtitueritDeus. Cav. XIX.

VTporro latius d^monu innotefcat ftudia,citiusqi

finia,ad huc paucas huc fpeflantes,nec ad noftra

inltitut!oneinidoneasPatrufentetiasobiteranne£lere ,,

placuit.Amare,docetD.Clemes,immudos fpiritus in- tf^^J^ecox^

hfrerecorporib.hommu,utiplorummiiterio cupidua^^yp^^^i^-^ a

tesfuasexpleat:&adcaquf ipfi de(iderat,inclinates a* iyy^rner^ne ct*

him^ motuSjfuis eos parerc libidinib.cogat,ut efficiant piant^damo'

cxintegrouafadfmonu.Etli.^oDfmoneshabcredeft" nes.

deriu immergedi fe corporib.hominu,hec caufa eflr.Spi^

jrit^ funt,habetcs jfpofitu couerfum ad malitia : p ciboS ^«ome^a ;>«

cr^o &:potusimmoderatosaclibidine,purgent homi-"^'^^''Jf 'J^f

^*

hes ad peccatu,cos tame g peccadi ^ppofitu gerut: q. dfij^^^j. ^^^^^

uideturnatur^ncceflariauellcc6plere,n6tcneresmO' nl'us.

dripluxu,ingrediediinfemetipfosdfmonib.faciutlocu ^tig^fl-f^-

donec aut natur^ mefura feruatur , & modus iegitimus p^^' homU.h

ciilloditur, Deiclemetiaingrediedi inhominesno eis

tribuit facuItate.Vbi uero aut mes ad impietate declina

uerit,aut corpus immoderatis cibis & potib. adsmplebitur, tanqua uolutate&jPpofitoeoruquifeita negligiit

inuitati,quafi aduerfum eos qui aDeo pofita lege folue

rint,accipiutpoteftate.Etpc(l:Dfmonc5 quantuuide-rintfideinhomine crefcere,tantu abeo refugiut. Sita-*

mein aliqua infidelitatis parte refcderint, cum teirpus

inuenient,cogita:ionesfubijciut cordibus hominu: Sc

illinefeietcsuiide hfc ueni?,t, rLjggellionibusdemonii

g 2 quail

joo t>eprAfligijs d^monumquafianimsefuae fenfibus credunt.Saggeruntergoa^

lijs, occafionecorpore^ necefsitatis delicias fequi:

alioru iracundia excufant per abudantiam feiiis , alio

ruminfaniamnigrifellisuehementiacolorant, {t6, 8c

{lulticiaquorundamobphlegmatis multitudine ex«

tenuant , Quod etfl ita cffetjtamen hsc fmgula mole-

fta elTe corpori non poflent^nin ex ciborum potuuq;

redundantia : qui cum iafto amplius fumuntur, abu^

dantia eoru quam decoqucre naturalis no fuffiGit ca-

lor, crudefcit in uenenum quoddam : idq; in uifccri'

bus uenisqi omnibus fentinx in modum redundans,

motus corporis infanos reddit, & turpcs.Cyprianus

in ferm.2.de Zelo 5c liuore.* Circuit ille nos (ingulos,

&tanquaho{liscIaufosob{idens muros explorat Sc

tentat,an fit aliqua pars membroru minus ftabilis $c

minus fida,cuius aditu ad interiora pcnetretur. Of*fcrt oculis formas illices,& faciles uoluptates, ut uifu

deilruatcftditate.Auresper canora muficam tentar,

utfonus dulcioriauditufoIuat& molliat Chriiliani

uigore. Linguaadconuiciumprouocat, manusiiiiu'

rijs lacefientib . ad petulantia casdis inftigat. Vt frau

datore faciatjucra opponit iniufta:ut anima pecuniAcapiar,ingerit perniciofa copendia: honores terrcnos

jpmittir,utco2lell:csadimat:ofteditfaIfa, utuera fub'

ripiat>£tquulatetern6 potcftfallere, exert^ &apcr't^ minatur,terrore turbid^ perfccntionis intetans,ad

debellandos Deiferuos inquietus femper, &;femp€rjnfeftus. inpacefubdoIus,inperfecutioneuiolentus.

Idem cpift.H.I.i.Vitatc lingua diaboli uenenata,qui ab

:initiomudifailaxfemper&medax,metiturut fallat,

I bladiturutnoceat;bonapromittit,utmaIutribuat:ui

itapollJcetur.ut perimat.Lucetnucquoq; uerba eius,

Sc uenena manifefta funt:pace pollicetur, ne perueni

ripofsit ad pace:falutepromittit,nc,cui promittit,ue

jniat ad falute:Ecclcfia f|^ondet,quii id agat, ut qui illi

• credit.

Liherprlmus. loi

credlt,intotuab Ecclefiapcreat. In trafl. de Idoloru

uanitate , ubi de Romanoru dijs 8c de dfmone Socratis quoq; agitur,h^c legntur: Spirit^ infinceri & uagi,

qui polteaqua terrenis uitijs imiTjerfi runt,&: a uigore

coslcftiierreno contagioreceflerut,nodefinutperdi-

ti perdere,& deprauati errore prauitatis infundere.

Docet Auguftinus, illos fpiritus qui decipereuolut, Uh.zjedoci.

taiia procurare cuiq; , qualib. irretitu eu per fufpicio' Clmjl.ca z^,

nes & cofenfiones cius uideat. Refl^ itaq; La6latius:

illicita, inquit, defideria immittit d^mon,ut aliena co ^

taminet,quib.habercpropriafinedeIicloIicet. Obij'cit quippe oculis irritabiles forir?as, fuggeritqi fomc-ta,&uitijs pabulurubminiftratj tuintimis uifceribus

ftimulos omnes coturbat ac c6mouet,& naturalem il

lu incitatatq;inflammatardore,donecirretituhomi>-

ne implicatuq; decipiat.Eade fenfit & prodidit Athe-tiugorzs philoCophus Chn{\ianus'J7«i^ e Acici/^uf/ av/ifi w£9

ffctUniuiKx^TetJvSp (^Actiivx£U370fj : Si quado d^mon cuipia

coparet mala , mente labcfaclat prius. Tatianus fcri'

ptu reliquit ad Getes in A^o\o^QUCot(A(4'iixsvis eis Tteunff

LkaiOH} iflliliUaiVTiS , 7P(S /Xi^VK/XiVtif/ V3 9ff' Vf*lfJ ^^^^S AtCt KyVOIKfJ

i^tpavrcxaiufj i/«w«T;?'«*<7^Demones, ait,in multum fcelus

jp)Iapfi,animas apud nos initiatora p infcitias & appa--

retiasdcceperut.Proinde uoluit Deus (authoreLa' J^i-^-^^^^ero

6latio) quihominesad hac miIitiagenuit,expeditos^^- ^*^»*^^-^'

in acie ftarerwSc intetis acriier animis,ad inuifibilis ho'

ftis infidias uel apertos impetus uigilare : qui nos, fi-

cutperiti &exercitatiducesfoiet, uarijscaptat arti-

bus,^ cuiufq; natura & morib.f^uiens. Alijs enim cupiditate infatiabile immittit, ut opib. fuis tanqua c5*

pedib. illigatos i uia ueritatis excutiat. Alios inllam-

mat ir^ ftimulis, ut ad nocendu potius intentos a Dei ^

contcplationc detorqueat.AIios immoderatis hbidi-

nibus immfrgitjUt uoluptati & corpori fcruientcs,ad

uirtutem refpicere non pofsint. Alijs uerdinfpirat

g 5 inui*

10 J T>s prj^jligijs ddmonumjnai4iam,ut fais ipfi torinentis/ occupatijnihilaliud

cogucnt, nifi eorum qiios odcrint felicitatem. Ali^

osinilammatambitionrbus.Iifuntjqui ad gerendos

inagiftratus omnemuitiEru^ operam curatiu|i can-

ucrtunt,ut fados llgnent , 5c annis nomen imponant.

ftaorundamcupiditas tenditaltius, non i]tprouin^

cjastemporaligiadio regant,fed utinfinita Scperpe

tua poteftatedominosfe dici uelintuniuerfigeneris

humani. Quosautcmpios uidet, inanibus implicat

religionibus.ut impios faciat.Iis uero qui fapientiam

quserunt, Philofophiam in oculos impingir,ut fpc*

cielucis excscet, nequiscomprehendat autteneat

u^ritatciii. Sichqiriinibus qbftruxitaditus omncs,8c

obiepht omnes uiss publicis latas erroribusjquos

ut diibutere po(r<i?mus , ipfumque authore malorumumccre, illuminauit n©s Deus.&^rmauitueracoele^

(liqi uirtute. Et inprooemipde Opificio \^t\ x Illc

cohu($:"lator Sc aduerfarius noiler, fcis quamfitaftu

tqs , & idem fzcpe uiolentas.ls hxc omnia quas illice*

rc polllint, pro Iaquei§ habet : & quidem tam fubtili^

bus , ut oculos m^ntis elfugiant, ne pofsint hominis

7 fh\1- actp^^tjuiiione uitari. Eiuscibusefl; ebrietaSjinquitHie

'jynmahm' ronymus, Iuxuria,fornicatio,Sc uniuerfauitia. Hsec

cMi dsa- blanda funt, Sc Iafciua,&:fenfus uoluptate dcmul'^°''^' cent,{lat5mq;ut apparuent,adufumfuiprouocant.

Lth.z. «.if. Eleganteriterum Lac1:antius : Hi fpiricus, inquit,is On^. err. contaminatiac perditi per omnem terram uagantur,

8c folatiumperditioqisfuseperdendishominibus o^

perantur.Itaqi omnia infidijs.fraudibus , terrorib. co

plentAdh^erentenim finguIishominibus,&omnespenij. oftfatimdomosoccupant, acfibi Geniorum nomea

p.dr,iCK£s. airamunr.SicenimLatinofermone daemonas intertf

prctantur.Hosinfuis penetralibus confccrant,hos

quafi terrcilres dcosuenerantur, Sc quafi depulforc^

malofum,qujejpfi faciunt&irrogant.Qai quoniamfpiritas

Lther primus, to^

fpiritus funt tcnaes & inc6prchenfiBiIes,infinuant

fecorporibus hominum , & occult^ in uifceribus

operti ualctudincm uitianr, morbos citant ,romnij$

antmps terrent, mentes furoribus quatiunt, ut hpmines his malis cogant ad eorum auxilia decurrere.

Miraculorum itaque , machinatuum , & apparitio ^Uchinathnum diaboli quis finis unquam , Sc uelut ex profeiTo nuns. dtAb«li

alius, qudm erroris furorisue manifeft^impij, bla- /'"'•

fphemi,& in Deum cotumeliofi, aut fceleris alicuius

confirmatio praeceptiouc, aut approbatio ucl por-

redioC'

Huncautcm, La6lantio tede, conftituit homini zihJe obif.

Deusaduerfarium,nequirsimum Sc fallacifsimu fpi* Detc.i^.zo,

ritum,cum quo in hac terreftri uitafine ulla fecurita- ^«^'^«^'«?«»

tisrcquicdimicaret. Namut ui6loriacoftarefinecer"^'^

"J"^^'»'-

tammenonpotelt-.Iicnecuirtusquideiu ipialmeho rupmcoflitue

fte.Ita quoniam uirtute dedit homin!,{latuit ei econ- ritjDeus^

trari6inimicum,ncuirtustorpens naturafuam per^

derct. Noluitenim Deus hominemad immortalemillambcatitudinem dehcato itincre peruenire,

l^omhidi diaholi, ipfm ^idium proientid,quihm nuitf

cupdtur in Sacris litcris. Cap. XX.SVaueronominaapt^ipfiuslcudium &fabrk?.m

prodentia,fortitur diabolus tum alibi , tum maxim^infacrofandaScriptura : quae hic recenferc lu-

betjUtprasternomcnclaturas foprarecitatas copig-

flus, quibus Deum mentiebatur fatan, eiusq; fibi ho«

norcm afifumebat,denominationibus nunc his , qua-

lis eft afFcflu & opere , cognofcatur plenius.ipfafiqui

dem nominum diuerfitas,diuerfa illius uiiia comraoftrat,cui nomina mille,millc nocedi artes.nc quis pr^

tcfordincm, noaumhic dsemoniacorum nominuin

catalogum ^ontcxi arbitretur.

g 4 Elephas

^04 T>e prjiliigijs ddimonum^ehemoth.' Elcphas ubi inlobo delcribitar, Behemotb uoc^-

M.40. tur,i(iell:bruta,ucGra2cisfreqaenter%«. Etquidem^ms?j5*»(j^

I 11 j^^^gj-Q dtS^natur ciusuaftitas. Sub aiie^

ftudiaprode- g^ria ucro elephantis , latanse potentia docetur.' ' tfo. Behimoth ( rcfpondens Pominus ^ turbine , ipfi

lobo inquit ) fcenum comedat ritu bouis:hoc cft,

paleas igne comburendas.Ecce ujrtusciusexiflitin

iumbis ems, Scrobarilhusin umbilicouenrris fui. 11*

lecebris enim uenereae uoluptatis,qu§2 circa mmbos

(Scumbihcum prxcipu^ fentitur, frequenter impu-gnat, Offa eius uelut fiilul^ aeris, Sccartilago emsquafi laminseferri. Ad duritiem diaboH ifta referun-

tur, quoniam a mahcia/quiim femel amplexus eft,ne^

quit dimoueri , aere Sc ferro obduratior. Quem arbu-

fYai?. ftategunt umbrafua. Hocilludefl quodinPfal. legi'

turdeimpio: Sedetin infidijsin occultis^ut intcrfi'

ciatpaupercm , dumattrahitcum.

f^f^f^^"^**' De Leuiathan idem fereaHjs uerbis pr^dicatur,

quod de Behemoth: Bc uis natur^ daemoniacs expri*

"mitur.fupramodumpotens atq; uerfuta : quse uiiq;

cunflahumanalubuerteret^nin diuini aribtrij habcniscoerceretur.Vide integrum lobi caput 40 Sc 41.

Sonat aut Leuiathan, (ibi traditus , uel appofitio: qui

uerbo Dei&.rebusquibufcunq;addit.Efai^27.Iob.5.

t^fnedjiuio Afmodseus , fpiritus uel deus caecitatis, deilru^lor,

*' ^ difsipator, autde{iiliabundantia,uelpeccatumabun

dans,fiueignem menfurans.Tob, 5.

AUmmotfa, M^^mmona, uoce Syriaca, cupiditas pecuniae aut

diuitise :Matt.().HisiIle.imprudentiummentes impli^

cat .rie Deo feruire queant,cum mammonae coepe-

rintfamulafi.\VUholHi, biabolus Gr^cis , cafumniator. Matt. 4. Iohan.8.

Apocal.12. & alibi faepius.

D^mm. Dsemon 8c Djemoniumjfciens, callidus,&muLtarum rcrum peritus. Matth. b'. lac, 2. 4wi ji/ixioi, fcio.*

Plato

Liherprimns» lofplato quoq; In Cratylo arbitraturexHefiodi fenten*

.tia, daemones (\U2.^\ Mi,wv<xs d'\c\ ,\\oc ^{k. pruclentes5c

fcicntes.Sicautemeosdiciobterrore, uult Eufeb.

Cacodasmon, peruerft fcient.Quofcunqi uetuftas CAcoidm^».

deorumculruuenerata eft, omnes^^^tf/^^V^i^^ffuifre,

author efi: Porphyrius.Dicitur & malus dsemon: 8c

d32monA^^/24^w7«T^f ,ideftnocentifsimus,in SympO'fio feptem fapientum.

Satan, Hebr^is aduerfarius,qui obfiftit atq; ob* SdU».turbat.Iob,i.2. Zachar. j.ltem Satanas.Matt.i2.Marc.

1. ApocaI.i2.

Abaddon Hebraic^,perditor, aut perdcns:Gr»' ^adJcn,Ce xtrcTiTiva^'^ ApOC. 9. antwvwi^^

Principatus ,poteftates , mundi domini , reflores

tenebrarumhuiusfeculi,fpirituales aftutise in corlc-

ftibus,aPauIoinfcribunturhifpiritus: Eph.cS.

Legio , quia multi funt: Marc. 5. Luc. 8.

Item Princeps cui poteftas eft aeris, qui cft fplrltus

nwnc agens in filijs contumacibus:Eph. 2.

Deus huius feculi, fenfus incredulorum exc^cans.

2. Corinth. 4.

Princeps huius mundi: loann.S.ii.i^.Habens mortis imperium . Heb. 2. Qui feducit totum terrarum or

bem.Apoc.12.

Spiritus mundi . i. Corinth.2.

Rexfuperuniuerfosfilios fupcrbise.Iob. 41.

Celfitudo quae tolHturaduerfus cognitionem Deu2.Corinth.io.

Spiritus Dei , fpiritus Dei malus. i. Pveg. 16, Spiri^

tus malus. ^. Reg. 16. A(fl. 19.

Spiritus aduindi(5lamcreati,quiinfurorefuoco-

firmauerunttormentafu2,&intemporcconfumma»

tioniseffundent uirtutem: & furoremeiusqui fecit

illos , confundent.Ecclef.59.

Aduerfarius nofler diabolus, qui ut leo rugies ob.^ g 5 amr

jo6 7)$ py^^fltgijs dd^monumambulat, quem deuoretinquirens.i.Pet. 5,

Homicida ab initio,qui in ueritate non pefmanfiti

mendax,8cpatermendacij.Ioan.8,

Authorpeccati.i. foan.^.

Spiritus quinonconfit£turChriflumincarneue>niilcjfpiritas Antichrifti. i.iohan,^.

Sfiritus Acgypti, &uertiginis,quifecit errareAe^

gyptuminomni opere fuo^ficut trrat cbrius & uq«mens.Efaiseip. •

- Spiretus Pythius, uel diuinationls.Leuit.2o.

Spiricus mendax.^.Reg.ii.

Spjritus immundusLuc.il.Spiritus impoftor.i.Timoth. 4.

Spiritus dsemoniorum.Apoc. i<>»

Spiritusmutus Scfurdus.Marc.^»

Spiritus irs.Iob. ^.Pfal.i^.

Spiritus roporis.EfaitE 29»

Spiritus tiinoris,2,Timoth.i.

Angslus Domini.PfaL ^^.Itauult Hlcronymus. uParal,2i

Angelus uel nuncius fatans.2. Corlnth. 12.

Angelus crudelis.Prouerb. 17.

Angelus abyfsi. Apoc. 9. Habens iram magnam,Apoc.i2.

Accufatorfanclorumfratrum.Apoc.iz.

Loliorum feminator.Matt.15.Marc. 4. Luc.8.

Malus.EpheC 6,i.Iohan. 2. Malus ille.Matt. 15.

Quoniamomniumfcelerum princepscft 5c inucn-"

tor, per excellentiam uocatur /w^i^jir/tff

.

Injmicus.Luc. iPo

Inuidus.Sapient. 2.

MeretrixBabyIonica,be{liahabcns feptcm capif

ta , &c. Apoc. 15.14. i<5.!7.i8.

Abominatio defoIationis,^Iatt.24.Dan. 9.

Venator ; ilisu§ ^flus , laqueus ; limor no^lurnus,

fagitia

LiherpnntH^. joyfagitta uolans in die,peftis in teaebris grafTanSjexccr^

minium meridianum.Pfal. 90. ^

Volucres coeli.Matt.15.quia femen uerbi Dci,quodin duro folo & nullo compundionis uomere prorcif'

focecidit, rapiuntprotinuSj&abfumunt.Afpis & bafilifcus iiiis dicitur, quos primo cogref-

fu fuperat: arpisquippemorfu, bafiiifcusarpecluiVa

tim perimit.Pial 90.

Leo,quia aperto marte nos inuadit ut dilanief.Dra

co ,quiaoccultenobis infidietur, uirofo afflatuper

dens.Efais 13. 34.PraL90.Apoc. 16.20. Viro autem iu

ftopromittitur: Superafpidem & bafilifcum ambu"labis , &: conculcabis leonem & draconem.

Draco magnus , Apocjz.Serpens , fcorpio: Genef.^.Luc. 10. Mcra enim ue-

nena, funt quicquid diabolus fiiadet.

Vnde tame fuos liberat Saluator dices: Ecce dcdi ^^^^ ^»«

uobispoteftatecalcadifuper ferpetes5c fcorpiones»

Serpens antiquus,Apoc. 12.

Serpens tprtuofus , Efais 27.

Ohiim, onocrqtalus, ericius,ibis,coruus, ftru-

tbio,onpcenraurus, fatyrus,lamia, miluus, ululae

uel zijm Hebraic^ . Efaiae 13. 34. Perdix , malleus,tha*

ninim:^Hieronymus inepiftolaadDamarum.LocuftsE fimiles equis in prselium paratis

,quia fe-

rocesd^raoncsi&fuper capitaearum tanquam co^

rons fimiles auro , quia fuperbi : facies earum uelut

facies hominum, & capilli ficut capilli mulierum,

qui utrique fexuiinfidianturiSc dentes quafi leonum,

quia quos uicerint,perimutdoricas ficut loricas ferre

, as habet,quia in malicia obduruerut : alis perftreput,

quia ueipciter omnia permeat:caudas fcorpionu acu

lcatas gerunt, quia unus eorum finis efi: nocendi ho'

minibus. Ethabcntfuperfercgem, angelum Abyf*

fi , cui ngmqn Hebrake Abaddon , Apoc, 9»

luir.en-

D

20

i

^T>e prdBigijs damonum

^reg. lih 14. lamentum ijs quos iuxuria inflatnmat , auls ijs

^ /^^'"'(: quos faperbiaeuehit. -

hra cir ex~Pierilcj; tamen hifcc nommibus fatan^quoq; mem

^reft m<t*t. bra nuncupari polTentmelut loannis fexto, ludas dia

iifi' bolus aChrillonominatun Sunt&eiusfigurseima-

ginesqaeexpreir^^Pharao, Antiochus,rex Babylo-

nis, AlTur & omnes impij»

Nominx d^monum ex a^ionis udrietdte dpud Ethnicostdi^in

61j. quoque ex offidjs dpud Ldtinos ; dccmonim poeticorum

nomencldtur(e,terni^ratores , uirunculi terrei cr montani,

d£moncs fdmilidres , sihyUae dlbce , dtque quorundam

gcntiUtiorum d<emonum nomma.

Cdp. X X.

luerf^, adhjec pro a^flionis uarietate frequen^ter Etnici dasmonio commutarunt nomina,ut

qaoduarijs formisaut fpetlris fub me'ridiem,quan'

^ -. . ., doinferisparentatur,calamito{is iubenteHecateob'

ajqne rf/^5uerlatur.i^wif^^^pnominanttquamadmodum Arifto'

S»itda>radi~ phanis interpres docet. nominis ratioeft:quia unoclioiu incedat pede.utEu(lathioplacet:uel (utahjs) quia

ifinsine, alterumpedemhabcatseneum.Idgenus terriculame

ta dicuntur quoq; a Graecis Hecat^a, quod ab Heca^HecatAA. ^g immittantur.dc-*Ki.iji{.',

^^/iiCiAofj etiam uocant, quodterrorem incutiat re-*

pr^fentatione uel imitatione. Erant & daemones qui'L4x/Ut, j^j^ Dionyfiaci, afperi & immites : funt quos ho^a/iag

nuncuparunt, quafi dicas ludificatores.Qiii uero das

mon interuenere & elidere res bonas ac falutares,ca-

lamitates autem & incommoda tum infcrre,tum fi impenderent,maturare, atq; in capitanoilra cogerc, &iielutpcrprs^ceps agere, omninoq; adfcelera&fiagi

i)r\ propellercindeq; in difcriminauite adducere,ucl

in fubitum pr^cipitare exitiia putabatur, oiinngiOfi^-mgaff^

% immi!'i^^c-^hfi^vaiii!^^^ Acu^mea Uv£Sv7Si7(iS fc^ms appellarut

antiqui.

Liher primus, lop

antiqui.Qui ad uit^ tasdmm &dirpedium uigentd^-

moneSj-s^^i^/^^/.aflrelTores illis uocatur.Diaboiicauir'- wa^Uifi*

tutem, cuiufmodi fuerat in Simone mago, paredrum

dici , annotauit Eufebius : & fic deinceps.

Exofticijsquocjjdaemoncs diftinxereLatini,uthi

qui regionu adminiftrationi pr^fidere cefcntur, antd

recitati Penates dicanturiqui pacatius ^des pofsidet, /»^„4^^,

Lares: autfiquandoexterreant, domosq; incurfioni x^re.

businfeftent, Laru^. Quiautem nobis fingulisdefi- L&ru^,

gnatifunt,genij maji:itemmanes,quosGr^ciHcroas ^^"'^ "^*^^'-

jndigitarunt: Sciracundos occurfantibusq; infeftos£^'^.,^,^^j,

fuifle, Menander fignat.Hos Lemures Latini ueteres FolUti.

appellare folcnt, Italis Folleti dicuntur,Sc Empeduf^. Emijednfg.

D^monesfiflicij Scpoetici, utMatuta, Oceanus, v^mones

Gallacia , Phorcis , Saturnus,Opi$, lupiter, Iuno,me ^oetici,

moratur a Platonc in TimaEO,i Marco in iib. de Vni*

ucrfitate.Terniftratores dicutur etiad^mones,qu6d TerniHrat».

triplici callc ad animarum propercnt interitum : uer^*'^^*

bonempe, cogitatione,5c opere.

Sunt cx Larum Sc Laruarum familia,qui uulgo noftrati dicuturterrciuiruculi,iam deteclis nonihil ma^ ^^'^" «/r*^»

nifeftis d^monuimpofturisinfrequetiores qu4m o-

lim.Horu dupIcxgenus.Sunt enim aliqui mites, me-rito Lares familiares nijcupandi,qui in domib. concubiapotifsimiim no6leuerfantur, atq; miniftroru mu-nia peragcre,auditui apparet,defcedere fciiicet ^ gra-

dibus,oftiaapcrire,ftruercigne,haurire aqua,cibum8c qu^cunq; alia cuiq; domui cofuetaapparare, quuprorfus nihil faciant.Horu pleriq; rcrum quoq; futu-

rarum ex occultisindicijspr^fcij, caqusepaulo poft

comperimus perfici,anteaadminiftrareaudiutur: ut

ctiam brcui adfore mercatores fignis praenuncicnr,

quimercesuenalesfintablaturi. Id quodaliquoties

in fdib.parentu Theodori & Agnetis (quoru Deus jpincffabili fua mifericofdia memincrit in refurreflions

iuftorum)

•; A

ioilrOru) obferuauilpuer, ddmodu territus,un4 cu fra-

trib. Arnoldo ScMatthia : ubi quu in tabulato ingeri^

iupuli alTeruaretur copia,{i quado uenturi efTent em^ptoreSjpr^cedetinoiftepergradus deijci eomodoaudiebatur racci,quo ucritate rubfequens odedebat di^

cs.Omenid utfauftumjplaufufemperexcipiebatur,

Quum enim de rebus fuis ftatuuntmercatores,ali«

quomerciumcaufa profe6luri, deijs antealoquun-

turjpgrediquefeearum nomineitetfatentur, Quodintelligens diaboUis , fua his ad quos cotendunt mcr-

catoresant^o{leditIudibria,quamilliadueniat,Tem

pusfiquidefuppeditatlocorudilHtia.Ita&pr^nouif-

ic & pr^nuciare uidetur d^mo.qu^ ia fieri ccepta funt.

«r-. ,„*..«, Alii tetrici funt, familiam quocunqu^ modo uel

hcintdAmo' turbantes , uel exterrcntes. Hos daemones etiam in

nes. fubterranearum, utTheologisplacet, fubftantiaruiri

numero habitos, in quibufdam uerfari fodinis, tradit

uir eruditifsimus ac metallicarum rerum inueftiga-

jnhbJe.tni^ toracerrimus , Georgius Agricola: truculentiautemthat. Jubter- $^ afpcclu tcrnbiles, plerunquemetallicis infeftiatq;

^'"^^^- ioiijijcifunt. Talisfuit Anneberpiusille, qui opera-

ii^ d£mtn. ^^^^ duodecuti amplms natuintertccitmipecu, qui

Corona rofacea appelldtur: co notnine reli6lus, quantumuis argento diuesellet. Flatum uero emittebat

exriclu. equi enim fpecic, habetis procerum collum,

&truces oculos , dicituruifiis. Eiufmodictiam fliit

Snelk'liiii Snebergius, nigro cucullo oeflitus^qui in fodina Ge-d»non. orgianaoperanumdfolo fublacum, in fuperioreloco

inaximsilliusconcauitatis quondamfcracisargenticollocauit, non finecorporis attritu. Quaeftuofamadmodam fodiaam deferere apud Turcas cogeba'-

tur lud^us a dxmone metaIiico,hominibus frequen-

terin formacapraeaurea cornua gerentis apparente.

Pfcilascert^> cumfexgeneradjemonum definiatnu-

mero : hoc cseteris peius efle dicit, qudd ipfi amidui

Liber primus, infit crafslor materla. Quidam philofdplii hos &fiili5-

Ie5cla:moncs, quinoccntesfunt, Scnaturaiitiprobi,

nominat brutos,& rationis expertcs. At fedatGS iiios

Gcrmanoru a]ij,utctiaGr^ci,Cobalosuocant;qu6d CohalU

hominufuntimitatores.Nam quafil^ticiageitfetesri

det, & multauidetur facefe,interim nihil plane effici

cntes.AIij uiruculos motanos nominat,ftatura(igni^ Viruntuli

ficates ,qua pleruq; apparcnt:nepe nani , tres dodran ^^'*"^**»^'

tes longi.Videtur aut efTe feneciones ,5c ueftiti moremetailicoru: id efl, uitteto indudo , & corio circu luin

bos depedete induti.FIi damnij no folet dare metalli'

cis,fed in puteis & cuniculis oberrat : & quu nihil a-

gat,fctam'e inomnilaboru genere uideture.vercers,

quafi modo fodiantuenas, modo id quod eitofsu eib

inuafainfundat,modd machinauerrettracloria.Qua

quauerointerdiagiareis operarios laceflunt,rari{si'

m^tamceosI^dut.Necl^dritunqua, nifipriusipiica»

chinnoautmaIedi6tofuerintIacefsiti. Itaq; noadmadufuntabfimiles d^monibus,t{ihis(jrar6 hominib.

apparet,quuquotidie parteiaboris domi perficiat,8c

curet iumeta:quib. quod noftricaufabenigne faciat,

gcneriqj hominu fint, aut falte uidecur eiTe amici^no-^^^^^-^

menimpofuerijtGermani(Gutelos (iquidemappel-

lat: )tri rrullis uocatis,quos fexu tam mulieris qu^muiriemctitOjCuapudalias natidr;es,tn maxim^ apud DamonetSuionas in famu!atufuifref£rQt.Sedd|mones motani montdni.

potifgimdm Ia.boratin his fpecub. ^ qaib. metalla iamelfodiutur,uel ea effodi poffe fpcs eft.Quocirca i labo

rib. no deterretur metaliici:fed ome inde capietes,ala

criorifuntanimOjScuehemetius laborat,cosqi exo-ptat. FamiIiare$quoq;referuturd(^monespriiiatoria ^^"^onsi f^

hominu,fenutuobferual-e Hmulatcs. Tali cofiliario'^^"'

frctusIegiturSocrates,que deii appellauit Apuleius;de quo pectiliare huius uidi librum, & Sermone 26,

tciy, MaximiTyrij philofophi Plaronici : unde hocconfcquutus ciijUt nihil fuo iuuantc Deo uitas

finein

ii3 De pYAjfigijs ddmonumtinemuenenocoa6luslufacere; quemadmodum QcSertorius , qui ceruam Dianae , ut prsedicabat, numi-

ne affiatam , confultricem habuitnuilo fuas de« mo*nitu edo(5lus,domeftica fraude perijt.Eadem ratione

Numam quoqi Romanorum regem, nympham Aegeriam coluifTe, confuluideq; , memoriae proditum elL

Pueri quoqiincofrupti&uioleternecatianimam,

adiurametis inefFabilibus a fe euocata afsiilere fibi,

& peream omne quod iuberet fieri , iafiabat SimonCkm.Uh.i. Samaraeus. Erat autem familiaris illi diabolus : quem

^s^^Z^- puefi animameiTc praedicabat,ut diuinitatem iuammentiretur cautius.

Benedi^li tertlj pontificis Romani tempors , in m^^

beMoguntinenfi djemonium quoddam, lub cuiuf-

dam facrifici paliio , dum aquam lullralem fpargeret/

quafi familiare efi^et latitans , iilum accufabat, quod

eano^lecumprocuratorisfiliacocubuifi^et: ut Sige^

berrus atque Vincentius tradunt;

Huicnumero accenfendi d^mones, qui homini*'

busplerifquepeculiaribus tanquam famil!ares,mo-

rituri alicuius notas uel gemitu uei ftrepitu uei pulfa^

tione in claudenda clauis theca futuri cadaueris , fiue

etiam in comtftonftrado pullato funcris adhuc igno^

ti, fubfequuturi tamen comitatu, fub ipfa meridie

uelalias ofiicntant.

Ludibriainfuperquaedam diaboli adnoftr^^tatis'

crepundia,ante do6lrinam Euangelij, ^fuperftitio'

num renebris minus euolutam repurgatamq;, in Germanisnollrslocisplurimis obferUabantur, familia-

, riaaded, utpublicselemurum (albas mulicres,& Si-

KAlh^muh* byllasalbasuernaculofermoneappellabamus) cho*»

^ , ,,'7^' re« hoc uel illo loco , celebratae narrarentur.Eratque

•^ ho€ laruarum genus apprime inreltum puerpens , 8c

irifantibus la^l^entibus, cunis adhuc inhaerentibus.

Quod etfi olimerat frequentifsimum, cum fatanae'

prKfli'.

Liherprimm\, . ///

pr^ftigijs nimium tribueretur.C hriftoq; eius fupplan

tatoriacnoftro patronounicoignauius adhasrerent

animijdiabolo Iudente,ridente,uariisque,artibus, qui

bus ad feimperitam multitudinem illexerat, impiuiii

cultumftabiiient^: tam.en poftpurioremferuentio*

remque Euangelij pr^dicaticnem mcntibus hominuinfonantem, id ufqueadeo euanuifle, eftquodDeogratias agamus fummas , ut neleuia quidem eius ue-

Itigia uideantur reliquai. Hoc d^moniorum genusintellexiflfe apparet Hieronymum, adPauIam fuper

obitu Biefill^ in epiftola fic fcribente: Quid cauf^ eft,

ut faepe bimuli & trimuli, ac ubera maternalactantes,

a dgemonio corrumpantur C*

Deumum nuncupatucacod^moneueneraturrexZ?^»w«I'cmporij Indise celeberrimi Calechut , confifus illi fa-

d:am a Deo potcftatem iudicandi orbis terrarum , &tribuendi unicuiq; pro benefa6lis uidelicet & malefa-'

dismercedemmeritam* Eiusimagineutmonflrumhorrendumingens, fedentemcapiteredimitodiade- , .

mate , Romanoru pontificum modo, fcribit Ludoui- Lih,^.Naui^

ciisRbmanuspatricius regcm habere inracellofuo.i^^'*^'*/'.^»

Hoc aute illi accedit,quod diadema ipfius ternis infi-

gnitur cornibus, Deum uer^ maximum Tamcrani Tam^eranil

appellantincolje.

Agnan uocatum daemone nunc hac, nunc alia for-' f^inanl

ma uidere Americos, ab eoq; multum infeftari, tradit

frater Andreas Theuct AngouIefme,in obfcruationi^

bus fuis in America cap.55 & 5^.

Grigri di6lum d^moniu apud eofdcm in Canada Sc Cigri: /

.

Guinea,maximeuer6ineorumfyIuis confpicitur.

Habentetiam fuos dasmoniorum facerdotes aut

tiates , Pages uel Charoibes uocatos : horum aliquis

poftquam dics nouem ab uxoribus ab{linuit,ih nouoquodam tuguriolo importatis ad ui<5lum, ut rcgio

fcrtjneccfTarijs mundo Icdlo ^ uirgine annorum duo-h dccina'

J14 " Depr^Bigijs dam&numdecim(lrato,totus decumbit roIus,feraoto popul©

Hnmottlii.Ij^ uocans dsemonem quem Houioulfira nuucupanf,

pcrhorae&amplius rpacium,adhibitisfuis cer«mo-nijs. Fa6tadeindc inuocatione,dsemontaJidGm ac*

cedit, infpirans quse fciredefiderabat uates. Ex^audituretiamah'quoties aduenientis ftrepitus&ru-

gitus ab aftante popuIo,qui tum accIamat:Precamur

ut uera profcras,& denuncies pfophetae noftro intus

opcrienti.PauIo poftrebus intus peradisproditua-

tes^ac a daemone intclIe^a,long^ exphcat.

Videlih.4. Nominaadha^cridiculaadmodum , frcquenter fi-

cap.ii. bidantdsmonesrogati.Sicciim inobfefsisnomeal^

Flumifkfoi. teralteriushaudita pride HammonaecorampaftorePlantpes. inquircret, unus plumarum fafcem,uel plumifafcefeMojearbar. nuncupari, alterplanipedisflbinomencfleitertiusro

feamarborcmfeappellari refponditrita qiii fceleftus

Sc uafer cas in Kentorpio cffinobio tragoedias tu mo*HQrnmr. nebar,ElfiE familiaris,Hornuar fe uocari dixit.Come^

ticiorumhorum & futi!iunominum,quorunuIiuseft

finis,enarrationidiutius immoraritaedet. Qrandusfedulo Sc ardentcr Deus ,

per filium , ut noftros ani-

«.Gjr.j.f.ir>os,natiuum fuum templum,ab illius maligaicon-

fpurcatione5c fordibus expiare,cleraenterq.; confer*

uaredignetur.

'Di^im^io d<£monm fccunimTheohgoi^fhdcfo^hosiitm honorum c^ mah^

rumd^monumdijfcrentia.

Cap. XXII.Vnt etiamex Theologorum fchola, qui malofdsmoncs in nouem diftribuuntgradus,ucluti

(is nouem angelorumordinibus aduerSntcs:

.f^ '-.'•^ , cuorum'primi,'^":ri)^J^^ti;/- hoceft falfi djj dicuntur, qui

afkimpto diuinas maieftatis nomine , pro aij^s cohuotunCjfacrificijsque & adoratione honorari:J?cut

fatan

S

Vtherprhniis: .... ^^i

Titan illeMatdvaEi ^.Marci.Luc.^leos fupriktius rccenfai. Secandum habenturloco fpiritus mendacio^

rumicuiufmodi fuitiiie.quiegrefruseftrpiritusmen''

tlax in ore prophetarum Achab. Hoc dsemonio- h-R%^lumgenus fefe oracuiis immifcct, ScPythiorumua^

tum diuinationibus ac prssdidionibus homincs ludi

djficat.Tcrtioordme cefentur iniquitatisukfa, ^Tpi^

ritus funt inuetores maIoru,omniumq; artiu prauaru:

qualisapud PlatonemTheucus ille dsemon ,quilu-

dos & aleam docuit. Vafa furoriSjEra.ij.uafa ir^Jere-

ttiiae 5o.uara mortjs,Dauid Plal .^7. Quarto loco, ulto-

rcs fcclcnl.Quinto,prf{ligiatores, qui miraculaimita ^cdefy^

tur,& Magisinfamibus maleficisq; inreruiutjatqiita

populufcdiacut.SextaicIafsiarsignanturaerea^pote> ^'^•^?»

^ateSjfe tonitruis, fulminib. & fulguribus mifccntes,

corrupentes acrcm, peftilentias 5c alia inducetes ma-la. Septimammanfionetenentfuris, feminatrices «-^'"^•7*

rhaIorum,dircordJarum,bellorum, & uaftatioiiuiTi.

06lauam, criminatores 5c expIoratores.Poftremam, ^^^^-9^

t^riiatores & infidiatores, qui fmgulis adefTchomi^

hibus treduntur, maliGenij idcirconuncupati. 'Malygenijl

Nolohic dsmonesinigneos, aereos,aqucb.s, ter- t)<^rnonum,

reos, fubterraneos &IucifuPos, in loiiiales, Satur^ '^**''-^'*^^^

nios, m onentaieSjOccidentaleSjmendionaleSjleptc.f^^,,^^;^,

iriona!es,indiurnos,no6lurnos,meridianos,inf\^lue'

ftrcs montanos, capeftres,domeftic6s, ciim Pfelio Sc

reliquisMagis fecerncre; nec eorum itidem numc''

tum Sc ofiicia fccundum duodccim figna zodi&ci,

iuxta decurios cceli,quinarios , tripl citatcs, elcJ

iTienta,pIanctas, & reliquam Magoru, bonos intcriiil

d^mones ,pr^texetmra, comenticiam icenam.recen^

fere : aut Marci cuiufdam imbibitas cx daemonu inftt

tutiorve opiniones,d Pfello recitatas Bc cn ^ita?,enar=.

]farc inqua noIo,hic do6lrin^ facrofan^^ 8c religiot^Jr

hti&T^ (sMt in exofdio faifus fam)iimitib. conrcntus,*

h z Fhilofa**

21

S

DeprdBigijs d^mo^umJD^monum Philofophi, qui daemones elTe cred«derunt,trifarildifferettafe- eog diuifcrunt. Alij immortales,& omnes mafos elTeiun um pn-

put^^if^ 3<;;n^|)ecilles, ut Pfellus: quicum effet Chri-»" * ' liiaaus,Chriilianorumfententi^ fubrcripiit; Alij mor

taleSjaliosq; bonos, alios malos, potentes,fed qui mctumortisfibi profpicerent. TertsaPlatonicorum eft

difcretio,qui eos immortales,potentesq; ac nobis fa.

iniliares, partimquebonos, partimmaloscfTe affir-

mant. Omnium adh^e philofophorum is eftcon-»

fenfus.naturlesefiedaEmones, quos Platoueneficjjs,

incantationibus,magic«, j-i^^TwV, facerdotuqiartibus

Scoraculisprffificit. .

B&norum e> Porro clar^ , & Proclo apertius,bonos a malis das*

tnalor^mdie- monibus diflinguit lamblichus de myflcrijs; Dij (in^monumdi' qujens^anpcli, daemones boui Hon apparent phanra-

itjcomodo, ledproprioprorlus, Scuero: at Ipiritus

^ mali,phanta{lico, fallaGiqjjiimuIantdeorum pra^fen-

tiam,daemonumqi bonorum: idcirco cultorem fuumiubebt effe iuftum, ut ipfi uideantur boni, ficut & dij.

Quoniamuero naturafuntmaIi,rogati malainferre,

libenterinferunt, atquenobisadiniuftaconducunt.

Hifunt omnino, qui ScinoracuIismentiuntur&faU

CUm.hh.^. lunt,8cturpiaconfuluntatqueperagunt,D)jautebo-

Rtcog. niqued^mones.neqjfalluntunquam, neqiconferunt

adiniqua. Eftinfupermalorumnaturadaemonumfi^bimet mconll:ans , inftabilis , fecumqj difsidenSjalias

aliafuadens. Superiorumueronaturafibiconftat af.

fidu^, eundemque feruat fempcr in a6lionc tenorem,

Dasmones malos arbitratus eft bonos Plato interdu,

& Porphyrius,& multi alij Platonicorum. nam Plato

fuam eam philolophiam ab iEgyptijs,csterisque bar

bariSjPIutarcho iudice,hauferat.

Amufsis autem qua interftinguuntur fpiriyiS, fta

proponitur a Petro apud Clementem lib.^.Recog. II<»

lc qui amalo eft,fignaqusfacit,nuIIiprofunt; illaue-

rd

Liberprimm, iij

ro qu3e facitbonus, hominib. profunt Na dic qusefo,

quje atihrasefljoftendereftatuasambulantes C^latra-

re aereos aut lapideos canes, lalirc montcs,uolare per

aerem,& aliahis {imiiia,qu^ dicitis fcciffe Simonem C*

Sed quae a bono funt, ad hominum falutcm deferun-

tur: ut funt il!a quse fecit Dominus nofter,qui fecit c^

cos uidere,fecitfurdos audire,dcbiles claudos erexir,

languoresSc daemonesfugauit, mortuos fecitrefur«i

gere, & alia hi&fimilia, qu^e etiam per mc fieri uidetis.

Iftaergofigna quaead falutemhominumprofunt, 5c

aliquid boni hominibus conferunt, malignus face-

renequit.

A' diuo Antonio,quemadmodu perhibere D.Athanafiu fcribitur,hac ratione difcernuntur. Sandli fpiri^

tus plaufibili & fcdato uultu apparcnt. Non enim co-

tendunt,neq; clamant,ncc uox eorum auditur,quum

occultoinftin6lu gaudium Scfiducia peccatorib. in^

fundant; Dominusfiquidemfpns Scorigo Iseticisecu

ijs eft. Quare tu animus nofter minim^ turbidus, {^^

lenisplacidusqilucisangeloru radijs illuftratur, tumidem coeleftiu muneruftudioflagrans, cupitabhoccorporis hofpitio & mortali domiciiio exoncrari,fefti

natq; cu ijs quos uidct,ad ^ternu iilud tabernaculum.

Licet adhf c quis pro humanas fragilitatis forte, primi

intuitus fulgore nonihil terreatur:tame tanta eoru eft

gratia,ut omne repent^ tollant metu. Ita Gabriel quuZachariae in templo loqueretur,& angeli quado diui'

numuirginis partum paftoribus nunciarent, ut&ijqui circa Dominicu corpus excubias agerent,fecuris

uidetiu fe m^ntib. oftendentes , ne mctuerent , impe-rabant. Malorum uero fpirituum uultus truces, fo-

nitushorrendi, cogitatusfordidi, plaufus geftusque

diflolutorum iuuenum uel latronum.unde confcftim

animaetimor, 3^fenfibustorporincutitur: acceditSc

odium Chriftianorum , monachorum maror, tae-

hi

dium

cilum ruorum', recordatio &metus mortis, cupidQnequitiq?, larsitudouirrutis,corclishcbeiatio. Siigi^

ttir pofttimorem horrore coricepto rucceiTerit gai;-

dium , & ad Deum fiducia , atque ineffabilis chantas,

auxilium prxfto effe memincritis, quod animas fccu^

ritas^praefentis diuins maieftatis indiciii fit. Sic nan-<jue ic patriarcha Abraham Deum uidens, gauifus

cft: & loannes prasfentiam Maris fentiens, qusein fa.*

criuentris hofpitio uniuerfltatis gefl:ai*etparsntem,

exuitauit prx gaudiq in utero matrss. Sin uero inie-

<^us timqr duraucrit , hoftis eft qui apparet, qui non, niod6rcfic€renequir,qaemadmodu Gabriel pauen-tem uifginem recuram efTe iubet: ^ti6. Sc pauorem du-

. plicat, S^ufqueadprofundamimpietatisfoueam.^utnimirum ipfi genua fle6lant,mortaies,impelht. Pro-inde mifera gentilitas edi^ti diuini ignara, falfo d^mo,sjes deosopinataeft»

Qnod didhohii non omnid , (^ mhilfmc Vcicon^

fenfu f>ote^: CT cj'*are Deus iUi mulupcmittit.conflitutislmitibtis.

Qp. XXIII.

Vanquam Deum omnipot^ntem & mirerM

cordem fuo confilio, Sc noilro merito , ut dai<

mon fualudibria Bc tyrannidem incuiufcun^

^,,-. . Gucordinishominesexerceat, quandoquepermitte^

zei dUhoba ^^,expr£ecedentibus,litpalam: nontamenmauigec

^immtm. ^i » cohniuetque ad omnia: nec infinitam , nuliisue a-'"''

{Iriclam limitibus licentiam concedit: alioqui unomomento a diabolo enccii interiremus cmnes:fedmetas conftituit, quo ufque illius a^iionestolerare

CltYi-ptUr- ^^''^ (interea tamennos clementifsim^?iiarumfua'

/mitim^ na 'ta rum um b racui o com p 1 exo s cu fto d i t , fou et & patro^

\ttlliimq'itd^ cinatur) quibustamanguileffttanam coercuit,utci-pote>ijata»>. ^^^ gi^g a(Ienfum,ncin beftias^c^uiciem aii<^uid pofbit,

'' muliQ

q;

Ljherprhnm^ npa^ulto minus in homines» Exemplum habes Mat-thasi oftauo : ubfporcosingredi nequiuitjnifi (ingu^

lari C H R 1 S T I permifsione. Nec unquam illi Dcus Qudre dUhoin homines ucl tantillum conceditjnifi ut uelpro* k aUqmd ml)cniur,ri bonirunt:ueIcaftigenturpunianturque,fi hommeifer'

pcccaiores. prsefixis terminis, ultra quos ferri non {I- ^^^^^''"ci

nitur. Vtinfideles (aitCiemens) afideiibus,&pij ^i^atjrjoan.

difcernantiir ab impijs, permiflum eil maiigno uti tra^^.y. nem

his artibus,quibus fingulorum erga uerum parentem /^rw. 24«, da

probenturaffedus. SicDcuteronom.capite n. pcr< '^^^'P'-^-

inmae tentationis exphcatur caula : Si lurrexeiitm *^

medio lui propheta.aut qni fomnium fe uidiOe dicac,

&pr3Edixerit{jgnumautportetura, Sceueneritquod

Joquutus cft, & dixerittibi, Eamus, fequamurqu?^eosalienosquos igncras, &feruicmuseis:nonau»<JiasuerbaProphctaeiilius,autfomniatoris:quiaten?

tat uos Dominus Deus, ut pal^m fiat an diligatis

^um,an'non. PulchraGregorij eftfententia : Dia^ ihz.MoraU

bolocxfeuoluntasfempermalaedifed potentiaeius

quam a Deo habet, nunquam. Voluntatem ctenim

iniquam non pcrmittit ilii Deus: fed ut rect^ ^gatj,

quemadmodum ipfe uult. Prop.terea non eft iniuild

timendus, qui nihil quam quod Deus uult & permit-

tit, poteft. Termirtum uerohuncilatutumeiTe, au-

thor Clemens exiftit, ut nifi quis prius fecerit dag' Li.^.Keco^,

monum uoluntatem, d^mones in eo non habeant

poteftatem,

Permittit Deus, ut prceftigijs miracula qusedamMofjs , adminiculo diaboli jmitentur magi iEgy> Exodii.n.

ptij , ujrgasquc in draconcs uideantur uertere, flu*

tnina fjinguine tingere, ranas exfluminibus euoca-

re: accyniphesexterr^ puluere produftoSjUelmu"fcas domus /Egyptiorum folas infeftantes, uelffis-

da hominum & pecorum ulcera , aut reliqua Mo"fcoper-aimitationementiri^minim^conceditur, ut^

h 4 folQ^

12 9 T>epr<zBigijsd^mommfolo Deo ea proficirci cogercntuf fateri, Annuebatuc

pMiel^, fatan^jUtregem Babyloniorain Nabucadnezar in ^m^

rorema6lum,&abhominumurainrolitudinem pro-

puifum, formamiferd defosdata,durifsim^afiiigeret

Scexagitarettotumfeptenniu; ne autemanimsuimfacerer,prohibebatur. Interea nec penitiis illum reij*

citDeus, nec pcjenisobrutum deferit: fed exaclo fe-

ptennio liberatum a funjs,regno redituit. Itidem illi,

toh.z, DeusaiTenfit,utinfortunasSc corpusIobifguiret:nc^*'

^ tamen animam illius ]2deret,mandato cauit. Conce-iditutfepte uiros Saraeuirginisuitapriuaretd^^rnon

:

propter effrenem in illam affe6lum,cuius illi erant in^

'^ohU^. dignimatrimonio: atincaftumiuuenemTobiam,ni*'^acb.^. hilillilicuit. Quumlofueprincepsfacerdotum ( per

quem J E S y S fignificatur) coram Dei angelo confi-

{leretjpermifTam eft fatans ad dextram fl:are,ut ei ad^Matth.^. uerfarctur. Chriil:umadhaectentarepermittitur,fed

..^''^^^: ufqueadaras. Petrumexpetiuitfatanas,utcribraret

ficut triticum: nec ilii conceiTum eii . Nec uilo modoadmittendum fentio , uei leuifsimum quiddam ilium

poile, cui ex facrofaniflis iiteris uei probae monets li-

bris exemplum uel ^v(x-K»yU non atteftentur : quu hucmaxime uctcris Sc noui Teflamenti monumenta, pro

Kloan.}, phetarumconcio, Chriftiaduentusfpe6i:ent,utdia-

boius,eius artes,conatus &potentiainnotefcant,ner

uus iilius infringatur,operadifroluantur,regnumque

peiTum cat. Quapropter fi quid praeter omncm fi-

dem ad diaboli potentiam reiatum audiatur, non confeftim confugiendum eft ad illud imperitoru axioma,

diabolu uideiicet Deo permittete haec & iila indifcri^

Pmdjni^a- minatim pofie.Cofiderandu fiquide,quis eain rema-koh permtjjA

jcftatis diuinas arcrum primordijs fucrit ordo &mo#i/i4gyandt*m.

dus,numhunc contraueniatquodaccidinenarratur,j w

,. ,.,. quunihii promifcu^autcitraordinecondiderituni-

uerfiordinis caufa, imo ipfus ordo. Vnicuiqj cnim"^ ' -—

^^. .^ - . < . rei

Liher primm. 121

pi fuam eirentia,formam, proprietatem, uires & mu*nus ind.dit, ut quodcuq; coditu uel agere uel no age-

re dcbeat queatq; ex infito naturae motu , & extra hac

indita a principio potentia,nihil id ipfum pofsit, ne'q;

aliud huic quam quod earationepoteft, a Deo coce-

ditur : alioqui fibijpfi Deus aduerfaretur, quod ab eo

cftperquamalienum. Vtautclariusintelligar,exem

ploquiduelim ,ollendam. Siadiuinamaieftatemi^

hi permittatur,ut per aera cum auibus uolcm, aut per

terraeuifcera cum lumbricis ferpam, uel in aquis Ciiin

pifcibus degam : idfcert^ nequirem, quia Dei ordi^

nem aborigine conftitutum, & infitam mihiaDeonaturalem potentiam contraueniret, quum meko-minem , quem in terris cum hominibus uiuere opor-

teat, crcarit. Itaab initio uolucribus ut inaere uo'

lent, mandatum, aquarumhofpitiumpifcibuscom-milTum^arboribus &plantisterrse fuperficies praefi^

xaeft, lumbficisScuermibuseamaltiuspcrfulcandi

fatlaeftpoteftas

:

No» uero ut celerespajcdittur in ceihere cerui,

Rutfreta deflituant nudos in littorepifces,

Siuepererratis amhorumfinihusexul,

Aut Ararim Parthus hihat, aut Germania Tigrim,

Nonminusfpiritibus fuje potentise le*ges &Iimi^

tes praefcripti, ultra quos ne latum quidem pilum fer-

ri queunt, etiamfi Deus conniueret, cun6laque per^

mitteret. Nihil autem pcrmittit, quod in fuo ordine

fieri nequit. Hic Dei omnipotcntiae nihil derogatur,

fed daemonisimpotentiaoftenditur. Crearenemu*fcam quidem hic poteft( hoc fiquidem folius Deimunus eft, qui cuiufcunque uerae efientis unicus

fonseft &origo) nccidofficj ulla fibitribuere po-

teft creatura, fit uel angelus uel homo. Concubitumitemexercere, eoque generare nequit daemon: de^

funt etcnim ei organa& matcria, illis ahimalibus fo-

h 5 Imn

lum ab Inltlo mandata, qu3e carnem, fangulncm , fpi^

ritLim & olTa.quibus carent dsmones^habent. Vides

quantam hic ruinam facit falfifsima illa cunclipotcn'

tise diabolicx perfuafio . Imo a me afTeritur , illum ni*

bil omtiir o pcfic extra inditam ci a rerum origine

uim,qu? ipfjus ciTentis confona eft,& ei naturalis di^

-citur. Ex huius potcntia quicquid operari poteft,

Deo annucnte, concedendum ci eft: uerum in eo

exequendo farpius etiam freno coercetur, ut quodpofsit , non efficiat, Ad uindidam quidcm Dtiminiftcr eft, exequutor iufticiae eius & tcrtor, in

co gcncrc quod catcrali uirtutc ualct, neque am-plius.

Eadem ratlone citra negoclum conuulferls, uuNgarem de Lamiarum niribus obieclionem , has nimi>»

rumrerum miracula humanas uircsfuperantia, dia^

boli adminiculo praEftarc. Imo nec has extra con*

natam naturse humanas uirtutem quicquam ualenr,

etiamfi miliies coopcretur daemonium : at potius

cb fexum & astatcm ex corporis inidonei confti^

tutione frigida, humida, crafla & torpida, tenuis

fubftantiiE daemoniacse opus impediunt, ut fi ilJe

harum cocperationem requirar, in fui operis exe-

quutione turbetur inhibeaturque. Multafiquidemhuic ut fpirit^i funt naturse du<^u pofsibilia ue!

naturalia , quee ob humanae cfientiae crafsitiem &tarditatem , noftrae naturas metas long^ latcque

uincant.

Proinde non qulduis concedcre iuftifsimum

Deum alTercndum eft, (t6. ca folum quse naturalis

ordodiuinitus conftitutuspoftulat ! incuius notio-

ncm fi exordinatis rerum principijs 8c rationeper^

uenirc nequiueris, in ueritatis Jibrosmcntisocuiosconuerte , iucidoque radio contemplare quid hajfle-»

fias dia|)plo con^eflum fit: inijs cnim uelut m ter-

fifsimo

Liherprmus^ 12^pfslmo Tpeculo, totius harmcniae Scdluinseordina^

fionis id:eam, euidentifsimecernis^rad quain xvaheyU

quadam Facde referri poterit ,quicquidin huiufmodi

ineditatione tibi remoram, obijcir.

Qu£ (Udholo funt impofAhilia : ubi multdi mdcji^

cid illi ha^cms falfo, attrihuU receiu

fentttr. Qp. XX 11 II.

POrro quemadmodum miriiicas fatanas uire^

actionesque prajltigiofas conFefTus fam : ita

quoque machinetur , fabricetur, archite^e^ 'i^.

tur,mo]iatur,formet, reformet, fingat,mutet quadra^» ''-**

ta rotundis, artem quacunque iaclet, ocuios prse-

flringat: plurimatameni}!i^«/>vr^atque impofsibilia x)ia.hoh imr

proponain, conltanter negans^illum autillius angC' pofsMto;.

los uel minimum corpus pofTecreare, (lue resexni-

liilo condcre, aut uerepro fuonututranfmutare, aut

Jijs aliam inducre formam, uirtutem, uel proprietate.

Nequit corpus in falispetra reueraimmutare,quod Cener.tp,

uxori Loth cotigit. Nec potuit uirgas in dracones ue- £aW.7.3.

rh c6uerterc,nec aquain ranguine,nec gignere ranas, ^^^^-^^y- ^

nec cyniphes uel pediculos ex puluere jpducere , nec^'^^'^^

marefeiungtrcutnudistrafiretur pedibus,necaquaamararedderedulcem, neqieami(fbu^pctraclicere, jExod.f.i^

quaecuncfiaMofespr^niitit. Noniterefccxiguasred* if.ij'

flita^-npliores , quodinfemiaib. &quibufcriq;crcatis

dDeoquotidiefieriuidemus. oleuquoq; inusfib.ui-. /?^<>.^^

Ju^ uacuis auxitHelif^p; & panib.quinc; hordeaccis joart^e^

pifcibusqjduob. tothominumilliaeibauit Chriltus,

reli^lis duodecim fragmentorum cophinis. Necfua.

uirtute poteft aqua in uinu trasformarc,elephatiacos

mudare, c^cisuifum/urdis auditu.claudisgreflus fir

mitate reftituere,aut ullu morbu uer^ fanare,uel fteri

jes foeminas foecundas reddcre. Ne^uit etia diabolus

cum fuis mebris,alicui uita darQ,aut extin6los ad uita

reuo^are: aut eorum animas inmanu Dci exifkn-'

'^'

'~

tcs, S^

124 peprccBigijs4^monumSaplcnf}, tes, &inDomino obdormientcs, ^fuaquieteturba*i.rhcfj.^.

j-g^ ^gi ifjftitutum diuinitus naturae curfum impcdire

/Y«^io. Cquemadmodum lofue Amorrbaeos expugnante, &Ecd ^

poltea Ezechia conualclcente , ac Uommo nottro

jjionyfad I E S V in cruce pendente,reuera fa6lum legimus) dcPolycar- llruere aut mutare. .

Necquoq; penitus defl:ru6la redintegrarc potefl::

no ccelodeducereluna: necqu^adhucinherbafunt,aut fatas ahp traducere mefTes; no honeftos bonosq;

KXuguTi.de Homines diligere,n6 improbos odifle: no introfpice*

J)if,inn,Ec^ re,ac integr^ pernofcerc fenfus dsC cogitatahominu c6dtjuslic.do traPIatonem inEpinomiderno duras,afperas&acu'

^ma um,^^^ materies,per foiidas corporis partes illff(^,aut pcr

flri^iores meatus magnitudinimaterierucertapro-

portione aut dimcniione fecundii naturae lege neuti-

qua refpondenteSjin ipfa corpora immittere : non adullum mahl^in quod no(fle diuq; ipfe totus malus,malignaq; uoluntate quofcunq; pefsunos mortales uin*

cengjfpotepropedet, necuitiatanaturaaliterpoteft)

nliius hominis impcrio uel arte, uel ex foedere copel-

li:non fein hominumcorporapro fuauoIuntate,aut

ad alicuius maliciofae & malefcriats anus arbitriu imprecationeuc infinuare, nec eiufde edi6lo d corporib.

egredi:no deniq; pr^uidere prius, quomodo fata mu-di, imperioriiautpriuatarurerudifpefaturp (itDcus,

quam iila uoce diuina, promulgantur,decIaranturqj.3.parte.z6.q. In Dccretis cfttQuifquis creditpofTe fieri aliquam

f.eptfcoj^f. creaturam ,aut in melius deteriusue immutari,aut in

aliam fpeciem uel fimilitudine transformari,quam ab

ipfo omniu Creatore, pagano & infideli deterior eft.

Omnibus iiaquepublice annunciandu eft, quod qui

taliacredit,&hisfimiIia,fidemperdidit,Sc,quire<^am

fidenonhabet.hicndefteius : fedilliusin quec.redit,loan.j, ideftdirtboli.NadeDominonoftrofcriptum eft:Oin

niaperipfumfa(^afunt. ScribitPfellusPlatonicus Sc

Chri-

Liherfecundfis* 12^

.CHriftianus,d^monia faepe hominibus diuitias polli-

ceri,item & gloriam,ui6toriam,amorem , cum tamcn

tradere ex fe non pofsint: quippe quod nullum impe

rium habeant. fed uifu tandem quaedam inania fuis

cultoribus afferunt ,uaria proffus &inftabilia,qu«

tamenimpij diuinaeffe fpe^lacufaputant. Hinfmul'

ta, quae tanquam uer^ gefta, haftenus diabolo &il-

lius mancipijsattributafunt, utfraudulentaaut prae

ftigiofa^uelnon eo quoapparuere modo,reuera exi

ftentia, collabafcereoportetiquemadmodumlucule*

tisporro demonftrationibus,fufius in fequcntibus

docebhurlibris.

DE MAGIS INFAMIBVS.LiberSecandus.

Qwitiw nomn\h\^ mugi kfmes cr uc^

nejici^inuetenTe^mentofignL

ficentur, Qp.L

VANaVAM mota interdu quaeftio-

ne,uel difputatione inftituta de Lamia-rum a6lionibus,facra£ mox obijcian-

tur Scriptur^ teftimonia, in quibus magi uel malcfici , fiue incantatoris aut

uenehci, uel etiam prsefligatoris, utalij interpretan^

tur, nomen legitur , eoque denotari nuncupatas uul-

go Lamiasuel fagas^moxindiftindliusafiTeratur: comperiotamcn,prodigiofoshos hominescum fuis arti^

bus,praeftigijs,ilIicitisqucdiuinationibus, uariiaRabinis $c Hebraeis intcrpretibus exponi,diuerfis etiam

nominib. reddianoftrisLatinis: nec Hebraifmo ex^

a6l^,ucILatinaetransIationiconfonare Graecam. Manifeftum id erit, fi cotextum Hebraicum cum quacunque ucrfione non ofcitanter contuleris, Rabinorum-

quc

I^^ 13e magts infamihtu

que & intcfpretum iudicia artcntius obferuaueffSs

omnibushislocis, ubicunque ullahorumportentO"-

rumfitmentioruelutExodi c3p.709.22. Leuit.19.20*

Deuter i8. Hierem.27.Daniel,2, 4.Rcg.2L ^.Paral.j^.

Obeiufmodi diuerfitatcm interpretum, & difsidia,

prsdii^liis inlocisuirum undequaque doclirsimum,

&: linguaram peritifsimum D. ANDREAM MA^S 1 VM confului, quiuocesHebraicas,rem magicamfpeflantes , atque hic ufurpatas numero reptem , hif

Ch4faj>h. expiicuit uerbis. Primam , uidehcet t\*^^ Charapb',

uideo conftanter in uulgaribus Latinis Bibiijs ita red

ditam, quafi id maleficium fignificet, quo afemonedementati homines,per malas artes pecudbosVfege'

tibus , imo etiam ipfis hominibus nocent, aut faltem

nocere fe exiftimant: aquibusfacinoribusmalefici

uocantur,quos lex Mofi e uita fublatos uoluit, Exodi

jiiechajp' 22.hoc decreto , n^^nniSfV na^^i^n : hoc eft, Maleficam

jihA. non paticris uiuere. Nonien enimnD^^IS Mechaf"

fepha, quo lex hic utitur, a riU'S Chafaph deiieditur

:

poiitumq; eft in Foeminino gen :re, ut aiunt interpre*

les : non qaod uiros impunes lex efTe ueht, fed quia

iliefexus ob genuinam (implicitatem dsemonis infi-

dijsfrcquenciuspatet. Quare Grsscatralatio, quamSeptuagintafenioribasaflxr bimus,decretumiiiU'dli

berius reddidit,?'^-**'*^^^' ^ ^tc,^ .i2/w<7ST6:hoc eft:,Venefico$

(utMafculinog-nerefoenjninum comprehendam)non rerinebit s iti u ta.Animaduerto autem pr^di6lu

Bocabulum r|^D Chafaph,& quf ab ipfo deducuntur^-

uixufqtiam in prsdidla tralatione Gr^caaHterexpo-" ni,quamutueneficiumfignificent:hoceft,hifceGr^-

ij^^^Kif. cis uocabulis , fxf^ocKas^ qxffXitKxvs^ <pci^,ucKnic^Sc qus huius'

<t>:f^:iKi^s, funt inflexionis. Na &uulg6 etiacredunturilli quos'

uocamus maleficos , nefarias fuas artes non fine me*dicatisquiburdamrebusfcxarcere atque efficere: ut

laceam authgKs lym Graecos, tum Latinos. Aben-

tZVK

Liherficundtd^. i^fezraautcmapud Hebrseos magni nomlnisrcriptor,

dicituocemtiTrrsChafaphpropri^ad praeftigias Tpe^

^are : hoc cft eas delufiones, quibus res aliter atqu«

fe habcnt,noftris oculis exhibentunQuod ut ipfi con

cedamus^tametfimihifan^non uideaturfacil^ exfa'

cra Scriptura id euinci polTe : tamen Danielis fecun-

docapite ubi legimus, Nabugodonozcrem inter a^

lios fomnijfui interpretcsadhibuifle etiam n^^BTTDTa

MechaiTephim : fi prseftigiatorcs ucrtas ,'non uideo

f^uid ilh ad exphcadum fomniu adfcrre fua arte potU'

jflent, quae tota fallax & deluforia eft.Quare eius ioci

interprcs , Leui Gerfonis filius, fummus in illa gente

philofophus,ait,Machaflephim efl"e cos qui arte pro*

fitentur aftroru,genio8 cojIo deducedi, atqi in chara>

^eres quordacertishorisfideruq; curfib fabrefaftos

cocinnatosq; pelliciendi , & illc^tos in eoru hominu^uos uelint,aut commodum ant incommodu incita*

dijuel ad quseuis etiam alia officia ad:gendi,ueiuti adprscfagiafignifieationesquererum abditarum. Egotier6,fimcum iudicium etiam requiris,putarim iL

lud uocabulumlat^ patere, atq; ad quamuis magi>cam artemfpe<5lare: & inhac fententia uideo etiam

cfle uulgus Hebrsorum, Secunda uox erat Oop iTrf/*».

Kafam . ea uidetur , etiam Hebrasis autoribus, pecu-

Jiariterad futurarum rerum pra^fagia pertinere.Qua^

re & in Gr«cis Biblijs ubique, qaod fciam, fignifica

tioneuerbi/u^f^sas&^, quod uaticinari fignificat,red' (Anynvi^tu,

ditur : ueluti Deuter . iS.Hierem.zy. & alibi : in Lati'

nisuer6B;blijs (loquorautemfemperdeuulgaritra

Jatione ) interdum uertitur hariolandi , interdumdiuinandi uerbo:utin ijs locis quos iam c'tau1.

Tertia 'y.y^ Onen , in Latinis Biblijs aliquando Offf».

obferuare fomnia , ut DeuteronomijiJ5, 5c 2. Para^

lipom. ^5. aliquando augurari,utH'.ercmise 27. inter

dum ctiam diuinare, ut Micbes 5.uertitur.Iii Grsecis'

«crdj

12 S T)e magis infamlhmemific^oi, uero, nonnunquam eh<}vi[i^xi,\dje(izugur2Lr'untWiere^

«2s-ff<^^iyyi- miaez/. plerunque etiam ^-T^^^t^-i^j&^, oraculaederc,

^ai, Michese quinto. Veteres Hebrasorum dicunt id uer

burn ad eos propri^ pertiriere,qui temporum mome^ ^

taruperftitiori^obreruant, atquealiafauftarebusge*

A^4/;^i. rendis,aliainfaull:aprsefcribunt. Quarta^nsNahas,Deuteronom.iS.Sc i.Paralip.^^. Latin^ uertitur, ob-

feruare auguria: Graec^ uer6,ut ea quseproxime pr^^

CQisk/iM-^lfi^M, uox eft in Biblijs frequens. Hebrsei di*

cunt, ad eas conieduras accomodari propri^,quibus

rerum praefentium futurarumque fiatum^nimis cu^

riofaSc fanedelira religione conijcimus ex fortuito

quopiam euentu : uelut exdextro aut (iniftro auiumuolatu , auc animalis cuiufpiam OGcurfu , ue mein bri

nutu,tinnitu'ueautlapfu,fternutationeite,fii£;ulr'.:!,

cantu, cribri motu: & quae funtalJs huius gsneris

milie fuperllitiones apud mulierculas in uaniisimoHahar, ufu. Quintansn Habar, Latine incaatare, Gr^ci^'-

.

iV^/«.y,;r.\;'4y traducitur. VtunturHebrsiea^quando arcana

iTf^Jci inca^ qusedam uerbaaMagis muflTantur, quibus efficaciatatiom, -^gr^-g

^^ jj.^ putatur. Quale illud effc Vrrgilij nodri:

fngidns inpratis canMio rumpitiirajigiiif,,

Etegouidiqui uerbis iiilerentferas, teliq; ia6luni

cxpeclare cogerentr & qui fo^dum illud & domefticu

animal quod Rattum dicimus,{!mulatque confpexif^

fentjquouislocoquafiattonitum autftupidumfubfi-

ftere , necfelocomouerecompellerent ({lueiduifu

folo, (lue incantatione efFecerint ) donec non ex infi-

dijs.fedprotenfamanuapprehenfumftrangularent.

Quin 5c Oauid eiufcemodi miracula iieri per incan*

tationes , fatis uidetur de afpide furdafignificare , cu'

ius mentionem facit Pfalm. 57. autiuxtaHebraicos

Codices,58. QuoIocoutituruerboifto*^snHabar:

£a^}a^: ^ifimuletiauerboTrnVLahas, quodidem fignificat.

<^^- Sextauox3-^KOb,plcrunqi redditurinLatinatranP

latione'

Liherfecimdm, 12^

ktioncPython, aut Pytbonicus rpiritus : utDeut. 18.

Era.19. i.Reg.28.& 4.Reg.22.ac ahbi crebro.interduni

^tiam/cd ut mihi uidetur, minus proprie, magus: uc

2.Paral. 35. la Gr3scaautemferelcmperij'>a7f<>i/^®'?

nifi qu6d4,Reg.2i &2^interpretstur.?iA/y7;!)^,&nercio

anufquaalibi. Significatuero uox^i^^ Ob, Hebraeis

utrc aut Iagena:unde & eos dfmonas qui obfcuris uocibus,exiemotiorib.corpor2shumani partibus(uelu

ti exaxillis,aut fceminaru pudedis refponiabat, qua-

fiexutreautlaguncula,n*\!NOb, autplufalinumero

Oboth,ea ges uocauit. Grasci uero appofita ubcc ap*

pellarunt iyyoi^eji/xvdiSf, ^.utiyy^TfiriKf^ eo quod exuetrib, i^5-«cr/'^t/|

hominu profareotur.Quauoce Gr^cam imitati Lati- ^e/,

norum quidam,non inepte ucntriloquos dixere. Ac^ Xyyu^ii^T^i

commodantur autem illa uocabula prbpri^adipfos Far,%*cau^.

tiiaios (piHtus : intcrdum ramen etiam ad ipfos homi ^^-i-^*

nes qui illos patiuntur. Eius generis dxmoniu nobi-

Jitauit olim apud Athenienfes quendam Eurycle ma-*'

gum, ut author eft Ariftophanes in Vefpis : ubi ai t, fe

fuppofiticijsfuiscomcedjjsmultu commodiattulifie

Rcipub. Athenicnfiu,quas,Euryclis imitatiss or^culu

&: more,in alioru poetaru ucntres ingreirus,cldm reci

tadas curarit.Ab illo Eurycle ( ut doclifsmia comeu'taria Graeca oftcndunt) uatcs eius generis pollea di-

^i funt ^fVHAaT^.Sc iyy^rfi/iiv^a/^viel Gthm^yya-r/iT^. Me^mini ctiammelegere, Delphicuillud celebrebracu'

lumpcruatidicsBPythix, diuaricatiscruribus, didu^

<5lisquc feminibus tripodi infidentis tguen conceptodaemonio pronunciari folere. Puellam quoque cu-'

iusin Adis ApofloIorUm cap.i^. fitmentiOjUentri- renwlo^ti^^

loquamfuifre, author cll: diuus Auguftiiiusineo li*

.bro|qucmdeDo6lrina Chfiflianacompofuit. Seddehocfatis. Poflrema uox Hebrseaeraf^inj^T^Iidoni,

, Jquam ab Hcbrseo uerbo 5?i*^iada, quod fcireatque

^ognofcere fignificat, dedu(5lam puto : (ju&nquami non

1^0 Di Wdgls infdmibtls

nohignorem quasnugas Hebrsei adferatde snimali

quodaih terrigeno , hiimana forma , cui nomen ladaa

iingunt,&: cuius ofle uaticinentur ij qui lidonijm UO'ceutur. EftenimiUagensnimisqu^mlluIrajineiuf*

modi anilibus delirijs & fingendis Sc credendis. Vo-cabulum lidoni uertitur Latin^aliquotiesDiuinus,

utDeuter.iB.Leuit.io.&fortalTealibiinonnunquam

etia harioIus,ut Leuit ip.item ^.Reg.lj.Efaiae ip.Grj

ce ucro interdu ta-Wi;r,ut i.Paral.^^.Leuit. 19 & 20»in#

terduaut^rws-^Wjquodiili (quadixi) etymologiaeap.

po{itirsimrje{l,uti.Reg28. 4.Reg.2i&2 5. Eilautubi

uertitur, sa-sra-ryvs ywi/5.i', qui e terraclamitet:ut Efa. 8& 19. Quod an ad oraculum h terra redditu fpe£let,ati

uero ad manes fepulchris exciendos,quale i. Reg.28.

ri2.rraturfactu,n6fatisfcio. Equideputarim,uocabu'

lu hoc lidonijomne dsmonu uaticinanriu atqj refpo*

fa dantiu genus coplecti: illosq; ab reru omniu cogni

lione,qua profitetur,(ic effe appeliatos, eam uero qu^hanc proxim^ antecedir,dico sn)}^ Ob,horu certafpe*

cie,exaentnb.fciI.autaxiliis,autalijsfecretiorib. hu-

mani corporis partib. obfcura uoce profantiu fignifi*

care. Cuius rei uel id argumentu effe poteftj qtiod ia

uniuerfis Biblijs hcE du3£ pofteriores uoces,uix altcra

fine akera fcripte ufqua habeaiur: certe ultimahec li*

doni,nufqua omnino nifi moxpoilillapenuItimL At

q; ita (iet, ut illarn fepte uocu quas comemorauimus,priores quinq; ad hominu fupilitioras uanitates , aut

ueneficia etia,quib. uel res abditas cognofcere,uel miraculaeFlicere fe-pOiTeputat,uideanturfpedare: duce

uero poilremejad ipfa maloru d^monu.,aut d^monia*corum hominu (ut (ic dica) oracu!a.Hucufq; Mafms.

Hfc prsecipuailla horum mondrorumuoxnon e^

llATUvmm. rat prsjtcrmittenda , nimirum Hartumim. fic eos dici

ajr Rabbi Leui , qui naturali modo mirabilia faciunr,

aut facere cenfentur ab hisqni eortimdexteritatem

minus

U^heYfecundm, /"i/

iBinus diligenter obferuant. Aben Efdra intcrpreia'

tur , qui lecreta quaiitatum rerum Sc natursB eoenoi

fcant. Attales nonfuiiTe, resipfa docet^quuiT natu-

r&li potentiailli produci effe^lus.quales Exodi 7 Sc 8.

le-^untur, nequiuiffent. enimuero (ic fuiffent magi

naturaiium rerum periti, Deo grati, nihii in e us con-

tumeiiam pra^fracle molientes.AtHartumim in Exo'

dcpoiras magi fu6reinfames: quiutdiaboli manci'-

pja,nil-iilnon prsftigijsdaemoniacis eonatifunt, ut

Mofi & Aafoni iegatis Dei fides derogaretur.

Notlfis adhsecGermanisuno eodemquenomine M^guyuB

Zauberernuncupaturmapus, exprofefibillufor, Scfir,^tLAwt^

frequentereruditus,lagauelLamfaoDmentisjmbe- „^r^,^^ gcdt

riilitatem&corruptamphantafiam^diabblo deliifa, „om/«e a

$c uenenum ftudio ufurpans ueneficus. Hinc euenir, Cerrnann

utquandofagarumfit mentio,uelueneficorum,mox dmmmPharaonispraefcigiatoreSjlonge dfagarum &uenefi''

coruaftionib, alienosopponant, squiuocoGerraa^nico falii, Proinde omnes fcriptores Germanicos,quoquot mc hatlenus in ea lingua legiffe c6tigit,gra^

uiter in hoe argumenti genere impegifie, etiafi fpecid

fos libroru fonb, prsefixerint titulos , atqj facrs Scri^

pturae teflimonia produxiffe uideantur, palam teftari

minimepudet: maximequodinaereturbando mor-bisq; cociliandis nimiu eos Lamijs tribuere, gladiuq;

flridii & fafces inflamandos crudelifsimis carnificib,

fine iudicio, difcretione , uei ulla comifcrationis notd

imprudentius fubminiitrareuidea. Ineaopinionuuarietate, netenebrasoifundatnominuc6fu{io,adhocnollruinflitutu uarijsdecaufis hbuir^Magu infamelLamia&ueneficafeiungere:utclarius,exulccratifsi'

mohocnoflrofeculo, &adhuc(inhccnegocio)taiiido6to,res innotefcat(cui ufui uoces feruire oportet)

& hi internofcatur de quib.mihi fcrmo eftratq; pal^ni

liideatur,ubi ab aliorfi mald inolita opiniQne,rationi$

i z ^facro^

1^2 Demagisinfamibus$c facrofan^lae Scriptur^ bafi innixus firmirsimMoR

temer^ difTentiam. licet his hominibus, ac eorum arti

buSpqusedameflecommunianondiffitear.

Qnidm^gus infmii,yo»Tax cr Snfpytx,

Cap. II.

Ma^t^infs' Ik /r Agi itaqj infamis nomcn generalius erit , necw«. 1 Y I

tam anguftis conilriftum canceilis: Lamiaruucro & ueneticarum appellatio ,{tri6lioFibu$

circumfcnbetur hmitibus. Magum cnimnuncupo,Ma^ta^e- qui a djemonc uel ab alijs, aut ^ iibris uoluntari^ edogypnorum m ^^g praefcripta aut barbarorum, i^notorum aut co*

CaL^im a-gnJtorumuerborum rormularecitata, lubm.urmura-

pud Hdiodi ta,appli€ataue,uelchara61eribusquiburcunque,autrtidfHijlQr: exorcifmiSjdirisq; execrationibus aut ccrcmonijs, ioKAethiofica lcnnibus ritibus ^ aiit rcbus plcrifque adiuniflis , prof sr Kyiepf)ti

^^^ arbi.trio , dsemonium in prseftigiofum , fallax , ucl

iiJl^ma^lt^^^^^^' ludicrum minifterium , illicit^ euocarc cona«

antiih^.M- ^^^> ^^ afciticia fefc ucl confpicua oftcndat imagine,

pljeemfacit. uel aliter prodat , ad quxfitaquc ucl uocc ucl fufurro

refpondeat,uel pi(fluris ,ucl notis , ucl quocunquc a*

lio modo:uel qui aliud opuSjfimili rationepr^eterna*

turae lcgem,perricere nititur. Sub hoc etiam nomineill^somnes comprehcndo,qui abHebr«is,GraBcis

& Litinis hic uarijs di<5li nominibus,faperftitiofe modoq; uetito futurii prKdicunt.Fer^ ctiam ad hunc nu>

merum,quahquam impropri^,ob ivtAnecdfiai} ttmen,il«

lorum quodam merito , eos afrcripfero , qui uatici-

nijs his fapcrftitione impietatem & d^moncm authorem redolentibus fifi^eorum archite6los confulunt.

Huncmagum j^/^r^uelijrw^^^ (liceth^cuoxminusgeneralemagorumfitnomen) Grsecis di61um,fupra

natura^ordinem fspeetiam aliquid moliri apparet:

in form.mdo multifariam ficlo aefe * ih quacunqj fpe'

cie ollentandii,inmortuorumfpe6triseducedis,inre

rum

Liber ftcundus, j$i

rum abdrurarum, autalioqui longifsim^difsitarum

commoniirationejucletiamdcijs diuinatioRe:breui

tcr,miracu!a extrarerum naturam hic facere creditur

Magorumartcm omncm acpotcntiam afpirationib.

dasmonum conftare^perhibet La£lantius:a quibus in x/.s.M.if.J*

uocati,uifus hominum prfftigijs obc^cantib. fallunt, Ovti.err.

ut non uideant ca quje funt, & uidere fe arbitretur ea

quae no funt. Sic Clemetis & fratru ocuios efFafcina- CUm.hh.x:

rat Simon magus,ut patris Fauftiniani uultui facies ui ^^^^l*

dereturimpreflaSimonis-.Petruuerodeluderepote'

rat minim^.Hoc uer^ incantare/afcinare , effafcmare ^^^^«^'^'^-

dicitur:j'/«7ivV-</Grecis,W^^/^,ueIeti.a^*^K«t't/^^'(quaqua ^"

due hse uoces mmus eenerales exiltant) qua djctio- . .

,

neraulusulus eit:0 mlenlatiOalate,T/f iv^^rt&^^r^Art.-

quis uos incantauit, & oeulis ueluti prseftigio impo- q^i(uit,ut non erederetis ueritati;' De oculis delufis PauJum int€llcxifie,teftatur fequentia.Eft autplan^ pr^^ PrdfiHum,ftigjj gcnus,ut id quod {it,non uideas: tum quod noncft,tc uidere putes : ita uifus intuentia prseftringitur.

Fafcinum idjfafcinationem.incantationem, malefi- Fa/ehum,

cium uel carinen appclles licet : Magiauoce Pcrfica, MagUinfifmagiccn magiam ihramem, magicam artem,immun* wkdorum fpirituum commercijsinaufpicatam:Gr^c6\nuAli^ Sc^-urMtMiv ^c^\x3,C\ dicas excantatricem: uel cele- ttr«<^:',

brioriuoee, >^«7«>./^,incantationibus & carminibus ne yomeia.

farif curiofitatis artc copofitis concinnata, qua hone^ftiore uocabulo etiam dnffyUf} uocare audet, licct quo Si^fylet,

damdifcernicuIo:quafiilliuscultores,utartib¥i|iilici

tis deditoSjputent damnandos:huius uero patronos,

laudabiles.quamuisutriq; fintritibus d^monum fal

lacib.obftricli , fub angelorum nominibus. Quando-quidemfe Porphyriusquandam quafi purgationemanim3epertheurgiam,cun6lanter tamen &pudibun-daquodammodo difputatione promirtit: reditum autcm ad Dcu hac arte preftari cuiquam, inficiatur om«

i 5 nino.

nino.Quiburda uero corecrationibus theiir^kis,qi3a$9iMicii, yj^^,7^,^ nuncupant^idoneam fieri atq; apta iuiceptione

tpirituum&ar.geloruad uidendos dtos (uelcertius,

meo quidem iudicio , dasmones colludentes)arbitra-

fLtrgtaqiioru, tur.FJanc Sc Auguftinus reijcir. At^A^^»^ eOe boni , adcLni 0-'C^o- bonualiquod,demonisaduocatione,Greciquidafu-

-^'''* coillitouolut: cuiufmodi FueruntTyanei AppoHonij

uaticinia. ysur^x^j nutc mortuos excitare : unds etia ^no

yw,t/ Ww.vjci eft a laclibus deducut, qui ad fepulcbra cdi

noftu a(Taeuerut,atq? noxios demones in fabndiu pcr

t^4tlwi^:n mouere Bz excire credebarunSc ob id iila afpergine in#

tx Clitlamo, {|:ralJsaquf t^ tedaram is^ne expiabantur,ne daemo»iih-.9. neseauei obllderent,ueIls2derent. Hacartemomniu

placita iej^nm exterminantexecranturq;. Hinc intcr

facrikga Manafsis regis iElagitia,quibus Deum irrita-

uit,connumeratur, qu6dfueritma!eficus,magiame-

^ercu€rit,& Pythonem confuluerit.

I^ldgice origo,^ qui prlmidm cultores: hifupev

Mdgici lihri ptatribm fdfo tnfcripti,

dix 1 1 L

4. AV^-2i

taf!ant.E:o "r" 'T Vius arfis orjginem ab angelis pr^uaricatprib,'

* "acitapud Clemente Pstrus lib. 4. Recog.

;res , eos docuiffe homincs,qu6d dsmones

febm.HVius a;

dedaci

referes

artib.quibufda obedire mGrt3libus,hoc ell: magicis in

uocationib.cogipoiTentiacuelut exfornacequada^cofficina mahcie.totu mudri.fubtradio pietatis iamine,

impietatis famo repleuerintita introdudu diluuium.

^onmultofe Chauero fuperftitis Noefilius , cuidaexfilijs fais qui

c^i Bifoftis Mefraim appellabaturCa quo Aegyptioru Sc Babylonifcrthu. qram & Perfarum ducitur genus) male cqmpertam

magics artis tradidit d-.fciplinam. Hunc gentes

qusetunc erant, Zoroarcrem rtppelkuerunt:.admira-

t?e primum magicJE artis aiithorem , cuius nominecciamlibn fuper hac plarimi habentur. Hicads-

moae.

Liberfcamdtis. i^s

mone.qiirm *mportuniusfatigabarj,'gnerucceni1isc6

crematur.Kaius cineres, tanquafuimineiiflus reljqui

as , coliigentes hi qui erant primo clecepti,deferunt sdPerfas, utab eis tanquam diuinuse cceloi.apfus ignis,

perpetuisconferuaretarexcubijs,atq^utccrle{tis De-vi«» coleretur. Piura ibidem: & quomodo hinc tempfa

fJntconftru6la.imagincserecl^,myil:eria, cercmoniss

ac lacrificiainfl:itura,uteo licentiuspeccarinthom?-

nes,idola nec uidere,nec audire, nec in aliquo miOueri

fcientef.SicPlinius quoq;inPerfideaZorcaftre(qui X/|«. wp-«.

Perfa Oromafi filius erat, que aliqui nlium Nohss Chaputant)ortam magiam commemorat: fuduseius onginem, quandooc aquibus ce;p"erit, &celebr3tafuerir,

enarrans.IufVinus in fiia Epitome hunc Zoroallf e, qui

magicam reperit artem, Baclrianoruin regc fuiffe fcri.

bit,qui ( tede Eufebio de Temporibus,& in deci^

modePreparatione Euangelica) pius 800 fere an*

nisante tcmpora Troiana fuit, quo etiam tsmporeAbraham 5c Ninus uixerunt, cum ageretur annussborbe condito ter millefimusac centenmus otlo*

gefimufquintus. Zabulum & Zamolxidem in ilh'- ^^-mdxhVy

citas artes prono5,hancprimos exco^itaiTcuelDo- inAgo>-en<di.

tms propagatie, utapatrediabolohsud dubienatam,^,^^,^ ^^

feruntalij.ExPerfide in Gr^ciam illatim prodiderunt Mn-^i.

Grasci a quodam Oilhane ,qui Xerxem Perfarum re-

^tWi, bellum Grscis inferentem ccmitatus, femina ar

tis portentofas obiterdifpcrferat ,infecl;o quocuncjue

commcaueratmundo. Huncadrabiem, npn ausdit.i-

temmodo icientiic eius, G.^-aecorum populos e^^-ille, ^.

certoatreritpjinius.^ ^

dclcv^n^^lHorum ueftigiafeqnuti fjnt AImadal,AlchinduSi!x cht;:d-i}n de

Hipocus ex Arabumturba , Apuicorus Sc Zarstusa- cffetlv.proie^

pud Medos, Marmaridius apud Babylonios, Zar- ^i^i^-i-^iori^

mocenidas apud Ailyrios , Abbaris itein apud Hy-^lfl'^''\,''^

p€rboreos,Charondas,Dsemogorgon ( alijs Dami- ^o.ex^rofef

14 gcron) jh.

i^d Demaglsinfamihtn£;eron) Eadoxus^HermjppusTextitemt &:alij dario^

res antiftiteSjUtTrifmegiftus Mercurius,uel Hermes,qui tempo re Mofis uixit apud Pharaonc,que mare ru

^^'''^jf'*., brum abfumpfit: Aporionius Tyancus, Dardanus,

^4 ml^ul, ^*^© Gnecus,Germa Babylonicus, Porphyrius a po*.

\Lm ti.j.ca. fterioregetilitatemaximecultus, &interP]atonicosto. corra Por ob ej>;cellentiam philofophus cognominatus, fed ho'phyrmm o' ({{^ {\\q Ghrifti afophos uel mifofophos potius appcU

[honils idem'^"^''^^» cuiuspraeceptorrlotinusltalicaelcholaePla'

hh.j. \afy.^'.tonicspatronus, uflamblichus i£gyptiac2,& Pro'

Por'ph>iri'4i. cius Afiaticjg : hic habitus omniu Piatonis myftcrio»p.lotinus.

j.^{;n conful.tifsimus,€uia5 librum de Sacrificio & ma^^^

p^.^h' gia^o minusgrauiter.quamacerb^perilringitloan-

jo.in.Pic.lz] nesFracifcusPicusIib.y.cap.^.dePraenotionefuper-

f,^'JePr^n, ilitiofa. Pli {jmui operam dedere,ut cum (ludio Scla*

dni'f. boreinlanirent, philofophi alioqui fua laude digni.

Amphionequoqi & Orpheu magicis artibusualuif'

fe,traditPaufanias. Hisadde Apu!eium,Sc Artephiu:

qui in Compendio iludij Theolpgiae affirmat , fc per"

agralTe omnes Orienris regiones exquirendae fapien'

ti^ gratia : Sc ad Tantalum peruenifTe in aureo throno

fedentem,deq; cGeieftibus.de natura,de maribus do-cenfem,qui nihiiominus ab Artephio fit do6lus. IIlu^

ftratah^cmagiaeft.&fer^ abfoluta aDemocrito Ab'derire, qui Dardani ./Egyptiorum magi peritifsimi li«

bros de Ma^ia confcriptos , Sc in eius monumeto ab-

ditos eruit , atq; iuftis cqmentarioru uoluminibus ex

difciplina Apoilonice, Gaptidenis ScDardaniPhoenicu expiicauit.Eode Dardani exeplo duodecini jibros

a fe dc hoc prjcriigiaru genere concinnatos , in fepul*

chro fecum recondi uoiuit NumaPompilius, reK&potifex Rom.Extat Sc de hoc arriiicio Hermetislibri.' Ad hanc pr:eterea artem difcendiim Pythagoras»

Li.}0'ca^,i, EmpcdocleSjDemocritus 3c Piato (Plinip authere )

nauigarunr^ exilijs potius quam peregrinationibus

fufcc^

Liherfecmdui. jsffufceptis. Hancreucrfi prasdicarunt, hancin arcanis

habuerunt. Quin&Pythagoratn,Platonemque,obcam capcflcndam Mephiticos uatcs accersifTc , & pe*

n^totam Syriam, iEgyptum,Iudxam,&Chald«orufcholas perluftrairc, compertum eft. Enimuero hanc

apud Chaldsos, religionem ctiam in fapientiam phi#

lofophicam comutantes,Airyrios,Pcrfas,Arabes,M^thiopes & Indos plus abinitiocultafuifleatq; cele-

brata,quam apud ullas alias g€ntes,coftat: ^Egyptios ^egyptunA

ad]ise€,natura fuperftitiofos,ac in aniles fabulas & hi^ ^nra/uperfif

ftrionicacommentarcligioneuertentes, inprimisea *'^fi'^.

claruiffe , quod potifsimiim apud eos dsmonum ui*

gueritcultus: quibusnihilftudiomaiorifuitunqua,

nihilprius,quamutquibufcunq;pofrentmodis,aucra Dei 8c naturse contemplatione abreptos , tranfuer^

fos hominesfuis illaqucaretuaframentis. ItaGr^ci

amantes&perquam ftudiofi nouarum Scingcniofa*

rum inuentionu, inpyrronias difputationes religio'

nemtransfuderunt:quemadmodumRomanidomi«nationis ngtura cupidi , eam ad fuos (Imilitcr inflexe-

runt,8ttemperaruntq; affeiftuSj & imperio conformarunt politico: quarationcutriq; daemonum artibus

manum quoq; pronius ded^re.

/»t quanqua naturalem magia plerofc]; eos coluiffe

authprcs obijcietur, plurimu tamen eofde fuperftitio

nis impiae infamisq; mag'*x admifcuifle copcritur : ut

naturalis illagoetix & theurgi^ illecebris confufa,ma

lorumq; d^monu impofturis irretita,non fatis fecer-

natur. alias penitifsimaillarerumnaturaliu abftrura" NatuYaJU

rum fpeculatio & cognitio , ueranimiru philofophia. n^a^taqwii,

fanftiorq; map;ia,afapientib.folenni pkufueKcipJen. c>-«'Mtow.

da, colendaq-, a me hic non eieuatur, cui etia nuiia ex

parte qukqua derogatri uolo. Na quos Grsci fophos

antphilcjfopho^.Chald^i ctiam.agcs uocat,ut5»:i Da-riiel&teftaturDHieronymus : hosccmendatuerita*

15 tis hi'

j^S T>e jnagUinfamibmtis hiftoria, Manh,2.momentu enim,locumq;n^tifi'

lij Dei, ex prophetijs, quas in illo regno & Babyloni-

co IfraehticaEcaptiuitatis temporerparferant, fteils

rriOnituagnorcunt.Qaam quideilellam nonfortuito

illuxil]e,neq; exmateriaphyficanaturae du6luinfiam

m^ta exarriffe , ueriim diuinitus accenfam , ut Chrifti

natiuitatedcfjgnaret, ipfosq^ adlocuin quo eratde-

daceret^intelligunt. Superiorii uero infamia uel hinc

magiselucefcet, quod in Diuinationib. Cicerofcri^

bitjin Perfis augurari magos,& dii^inare, cogregariq;

in phano commentandi caufa,atqiinterfecolloqucn

di. Etqiiod grauiusmultoeil:, inlibrode Sacnficio

ScMagia Proclus, dom hanc naturalium fympathiamcognationemqi , Z< fi uoles , compafsionem ktifcimd

demondrat , etiam numinum aduocationeuti foiitos

magos,perhuiufm.odi rerum confenfum,tradit. Eosqucque multse idololatriE occafionem dcdiffc, fabri'

catos temert^ fuperltitionum & falfae credulitsitis plu^

rimagenera,te(latur Laertius. Exquoartisliqueti^

gnominiaj quod numinis appellationeprxterjta, acj

daKm.onumincIinansuerfutias, impeditifsimisScipf^

«rroribus obretita, minus prouidos in interitum pras

cipites rapiat.

Sedutinam pofteriorib.Magis eamanflfletreligio,

quK Magorij Perfarum erat,& ^gyptioru facerdotu,

& Druidum Galloru: qui ncfas efle arbitrabantur, qa

magi^facraliterarumonumetiscomittere,ncuulg6

innotefcerent. Ita tande fuiiTet fperandw, illud prodi*

giofum diaboiiartificiu, atq; gen&ri humanoexitio*fum,prorfusinteritarii: queadmodu&iamTheoIo-gis &Medicisquocunqi moliminisgenereconandu,ut artium hs:c perniciofifsimajraudib.plcna.e rcligio

nis noflrie facns quam longifsim^ exulet, & ^ diuinae

Mcdicins caftris omnino procul extcrrninetur, quui^tranqi fuis fucatis £Xorciimis,barbancaruuecu pre»

culis.

Liherjecundm, ij^eulis , obfcuroru nominum reciratione/acrorancli C'

loquij ?.bulu,ligaturis,periaptfs, C2rminibusq;adraialis tk uitse hominum perniciem confpurcarit.ricuti a-

pud ludaeos fecretiorem diuin^ legis interpretatione

Cabalariuncupatamjidentidemabeadefojdatamui- cah^lt nmat^ataqj legimus: ut Cabaliftica eiufmodi magia,Chri. ^rtaiufl^nnni

ftumincomparabilia efFecifremiracuia,aftraerenon ^tnttA,

exhorrefcant perfidi ludsi.

Ethodieadhuctitulis,quos pr^foribusfpledidos Lihrima»

fufpendunthi magi,emencitis circunfcratiir libri fub ^'"'

nommrbus Ads, Abeiis, Enoch (quemdiuiniorem Bioch.

antecsreros fuilTe aileruit uetuftas) item Abrahce,

AarontSjDanielis ob fomnioru expl?cationem,Solo-

monis (infigni coniefluraita exlofepho augurantur i.ihs.antia»

facrilegi, indo(flis auribus irrepentes ) adhxc Zscha- /*^^ f-'f'--^

riaeBabyloniijPauIi.HonorijjCypriani.Thom^.Hie- ^.\''/"5'*^"'*

ronymioc bboracenns cuiuldam :utob ipecioiahsec g^yndeSolo-

nominum ienociniamagis arrideant, iliiciantque, Sc mont opmw^

citius fidem fortiantur. V^erum acrius intuent5,aper- ncmlhudh-

te fe prodit horum furciferorum circularoramque ^«^'^*"-

fallaxpraefligium, & nofiro suo iam pridem confi6ta

fefe proiitsncur ipfauoiumina, lofeph quoqueiir^t"

!is fiiio , ex peculiari Dei munere uaticinanti, fomnia

jnterpretanti, infratrum minifterium dprouidentia

diuina fegregato, Chrilliqi typum gerents,eam afper>

gitmaculaluilrinus, iiiummagicasnouinreartes,eaS' lu^in.Uh.i6:^

que ad Mofen Bz reliquos peruemfie fcribens . Idemde Mofe tradit Piinius,& Tacitus: quem etiam /Egy* Li.io,c^.t^

ptium facerdotem dixere non ualdediligentes (reile

Capnione) quidam rerum fcriptores, ut Strabo Cof^

inographiae libro fexto decimo. Magum item Sz fal-

lacemeumappellat Pofsidonius, &Lyfimachus, Sc

Apolionius Moi9,&: pieriq; alij,fimiliter Apio : quas ^J^i^^pio^rncndacij, ignprantice Sc infanigeinfim/alatlofephus Mao^i^ror

ITiultis argumetis,Ea labe in primitiuaEccleiia quoq; phnm^

multis

J40 'Demaghinfamihminultis Chrifl:ianis ilicuerunt gcntes^, qui tantum <Jiff

ferebanrajnagis, quantum atenebrislux, ^mcnda-cio ueritas , ab ima uanitate , rumma5c fmccrapietas»

Hos Origcncsxiefcndit.

^xmAiu Excomagorumcollcgioetiam ingensIi»reticorii

vihiu h^rrfi. numeras in Ecclella irrcpfit,qui ficut lannes ScMam'itprodiere. bi-gj rcftiterut, Mofi, fic & illi Apoftoiics ueritati ob^z.Timot.^.

j^jrarunt. Horum princcps extitit Simon Samarita-

rit.ma^w bx nus,qui Koms luD Claudio Ci^lare propter iianc rcmreftum femi' ftatuadonatus ctl:, cum hacinfcriptionc : SIMONI

nartttm. SANCTO DEO.hic tandcm uclutin aere uolans^^hdiiise^i' a diemonib.ueClus, Petro orante,exaItatus dilabicur,fcof,.B<ikl:b. niifereqjinteriit. Eius blarphcmiasprolix^teccnfent

p*7hl.Clemes,Ealebius&Ircnjeu5.Exhoc5imonctanquaexhaerefium feminario

,pullularfitpcr multas ^accti*

iiones, monftrofi Ophitx,turpes Gno(lici,impij Va-lentiniani,Cerdoniani, Marcioniilae, Montaniani , &multialij hxretici, propterquaeftns&inanisgiorise

aucupium mentientes aducrfus Deum , nec quicqua

utilitatis aut beneficioru confcrentes hominibus:acdecipientes , & in errorcm perniciemq^; prsecipitates.

Hucpertinetfamofifsimi magi Cynopishiftoria,qui

cum loanni cuangclifts ^iufTu Domitiani, in Pathmocxulanti, controuerfiaerat. Excmplaquoq; leguntur

apnd lorephum iib.io.antiq. Iud.cap.6.

Qld hlagUm tnfiLmm poftac coluere^o' fnnefius

quoruiiidmmeritui. Cap. IIII.

SVperioru ipagorum nugamenta infuir^rcquutt .

funt, Appicn Grammaticus, lulianusapollata,

isAch. jcribit ArtcphiuSy Roberras Angiicus apudHeluetiosjoan.Ffanc. mifere mortuus, RogeriusBachon, Petrus Aponen-

T^lTcd^uiPe^^ Conciliator dictus , Albcrrus Teutonicus , ArnoU

trHtn^P^n. dus deuillanoua, Anfelmus Parmen(is, PicatrixHi-

pr '^^Werti* ipanus,uel authorhbri ad Alfonfum fub Picatricis nomine.

Ltherfecundm. 141

ffltne, Cicchus Afculus Florentinus,& plcriq; alij ob- j^;^^*- ^-^^

fcuriorisnominis fcriptores, dcploraticert^ingcnij J^Vj/X^?homines: qui quum femagiamtradcre pQlIicentiir, not.faperft.uq

non ni(i aut deliramenta quaedam , nulia ratione fub* ht t^jr^dner,

nixa,aut fuperftitiones,pijs omnib. indignas ccngeG /^^ in^umm

ferunt; quoru plures etiam in hacartcfiorentirsimos, ^'^'^^jf^'^'^^

tama mulctatos, & quam miiernme hoc mudo ac^an ^hsfUmt^t6I0S fuifle,fepartim cognouifTc^partim tetlantib. fide thtcpHmagi^

lifsimishominibusaudiuiflc,afrcritex!mium iJludo- '''^=-"

f"-7.

limGcrmaniae decusIoanesReuchlinds, lin^tjarum ^^--/^^j^»*-

pcntiisimus. Quandoqjcnimeiuimodiiocietatisuv ^

rc deuin^los, ucl ancipitibus falGsuc praeftigijs ad

mcnticndum pcrmotos perdunt d2emones,& iudici-

busuinciendos , cxcarnificandos, enecandosqj pro-

duDt : uel ipfi tragico aliquo irifriquc fupplicio intef-

cmptosabripiunt. Solent eiufmodi quidemhond-rc,tenebrarum poteftates fuam afficerc clicntelam.

Zarocs & Arfaxat magos in Pt rfidis ciuitatibus ludi- zarotitt^^r

ficanteshomincSjipfahoramartyrij Sim.onis &Iuds/4.Yrft Au^iapoftoloru fulguris i6luexuftosfuilfc,traditAbdias Mgf^riiiBi*

Bab.cpifcop.hbrofextoccrtam.Apoftol.SicScCyno ^^^^'^'V

pcm magoru principejoanne euangciifta orante/fiu- ^wM^Otldus abforpfiffc legimus. L.Pifo primo Annalium au- ahforbtw,

6loreft,TulIumHoftiIiumregem,exNumf libris,eo-

dem facrifici© quo loucm coelo deuocarcconaretur,

quoniam parum rit^ qua^dam fcciflet, fulmine iftum.

Amphiaraus Argiuus uates & augur , cauere fibi nonpotuit,quin primo die quoThcbas ueniretjiiatutcr.- sufitH in

xaeabforberctur. ThebaUe.

ScribitOlausMagnusIib.^.cap.^.dcgent.Septet.

quod Methotin quidamartcmagicainfignis,exccl- Msth$tin

lcntcm fidl» dignitatis,ucl potius diuinitatis opinio- ^^^ "«'-

ncmfibiaflumens: fimplicinanimosprxftigiofEar-^^^^'

tisfamafedu6los, ad prsftigiofalibamenrafibipen'

ricnda adduxerit. Hic cum cfl^et fummus dcorumpon-

142 'De^nagkinfdmibm ,

pontifex, facrificia ceremoniasque ira diftinxit & ofv|

di.nauir,ut(iifcretusfuperum cujquecultus &libatio

obferusrctur, alferens deorum oifenfas communi^busfacrificijs autpermixtis ceremonijs expiari nonpoir^. Tandem fceleribus eius deteclis ^ concarfu

populiocciditur: occifusque petlifera cadauerisfui

contagione plurimos perimens,tumuIoextrahituri

ac palo infigitur, quemadmodum uanitatis ipflus

; meruerantprseftigias. Etciufdem libricapiteiS.h^c

narrat : Colebatur etiam , inter alia Aquilonis numi-na,magus quidam Hollerus nomine,non minori fraii

de,quam fingulari fuperftiticrie,diuinitatis opinione

J^o/ier^^w^ Sccultumfibiingente curiofauendieans. Isfquide^tritaili' parem cum Othinoamplitudincm in medio deorum

-^^' affecutus > adeo armorum & prsetligiarum ufu clarus

euaGtjUtadtraijcicndamariaofre, quod diris carmi-

nib. obfignauilTet, nauigij loco uteretur : nec fegnius

eo, quamcelerrimouelorumuentorumqueufu prae^

iecla aquarum impedimentafuperaret. Tandemque' ut diuinitas eius oftenderetur efle mortalisi ab xmu-

lis fois truculentifsima morte eO: interemptus. Prae*lOado magtti

^^j-g^ Oddonem, Danicum pjratam maximum,tradit/

f^^^^&^* abfquecarina altum pererralTe mare, &hoil:iIiafs£pe

nauigia concitatis carmine procellis euertifTe: ac po-

flrcnio peritiore hotle circumuentum, gurgJtefub^

merfum effe, qui marinos uortices prjsiligiofis carmi

nibus olim calcare confueuit.

loannes Fauilus ex Kundling oppiduio oriundus,

Cracouise magiam, ubi olim docebaturpaiam, dt>

dicit, eamquepaucisannisante quadragefimum fa-

pra ferquimillefimum , cum multorum adiniratione,

mendacijs & fraude multifariain diuerfis Germani^iocis exercuiti Inani ia^antia & pQlIicitaiionibuk

nihii

Lwerfecundm, J4B

inihilnon potuit. Exemplo unoartemeaconditio-

ne Le(5lori oftendam , ut fe non imitaturum, mihi

prius fidem faciat. Hic fceleftus ergo captus Ba-

toburgi in Mofse ripaad Geldri^fines, baron«Her>

raannoabfente, mitiusab eius faceliano D. loanne

Dorftenio traflabatur, quod huic uiro bono nec cal'

lido,plurium rerum cognitionem artesque uarias

polliceretur. Hinc 3c tamdiu uinum, quo Fauftus

unice afficiebatur, prompfic ij]e-,donee uas euacuare»

tur. Quod ubi Fauftus intelligeret,arqueGrauiain

fibiabeundumefle, utraderecur barbadiceretaltcr,

uinumis fi adhuccuraret, artedenuo promittitfin*

gularem, qua citra nouaculae ufum , tolleretur bar«

ba. Conditione accepta, arlenico confricari eam ci-

tra ullam praeparationis mentionem iubet : adhi-

bitaque illinitione tanta fiiccefsit inflammatio , ut

non modo pili , fi^d & pellis cum carne exureren'

tur. Cum ftomacho idem ille mihi facinus hoc nx>n

.femel recenfuit. Alius mihi non incognitus, bar-

,l)a nigra,reliqua faciefubobfcura, Scmelancholiam

'atteftante ( fpleneticus eteaim erat ) qiium Fau--

flum accederct, incun^lanter hic ait : Profe6l6 te

fororium meum efie exiftimabam , propterea 3c

pedes tuos mox obferuabam , num longs &: in^

euruse in ijs prominerent ungulse : ita hunc ds-moni afsimilans

, qucm ad fe ingredi arbitrare-

tur , eundemque fororium appellare confueuit.

Hic tandem in pago ducatus Wirtenbcrgici in «»

uentus fuit iuxta le£lum mortuus inuerla faeie

,

& domo praeccdenti no6le media quaflata , ut

fertur.

Ludimodcrator apud Goflarienfes cx Faufti ma-gi,uel uerius infaufti mali do^rina inftruc^us , moduquo carminibus in uitro cocrceretur fatan, didicit.

N%

}44 'DemagisinfamihmVt itaquc impediretur anemine,dicquodaminfyl*

\iam abijt : ubi in magicaexecrationeabcrrantiap-

paruit daemon horrenda admodum forma , oculis

fiammcis, naribusadcornu bubulimoremintortis,

oblongis dcntibus, aprinisnoridifsimilibus, genis

fclem rcferentibus , & in uniucrfiim tcrribilis . HocidoIoterrefa6lus hic prollernitur,iacetque horasa^

liquot femimortuus. Tandem refpiranti nonnihil,

atqae ad ciuitatis poffas progfcdienti ^ quidam fami-

liares obuij , uultus mutat?,pallorisque caufam ro^

panr. Hic tremcns 5c uelu^ furlbundus obmutuir,

indc domum ducitur , ubi horrendos edere fonos , &prorfas infanire cospit. Anno tandem exa6lo firi

denuoincipit» &ea fpeciefibid^monemapparuilTe

liarrat. Coenae uero Dominicas communiohem ubi

tum cclebrafret, tertio poit dic fe Deo comiticndansy

calamitofa:: huic uits ualedixit.

. Quidam item magus in pago uix ab Ihenaoppi-

do dimidium miliare, mcdicinam fecit: lite que intef

hunc & uicinum fabrum lignarium orta , hic altcrum

conuicijs acerbioribus irritauit. Poil mcnfes aliquot

pcriculofo afficitur morbo faber, qui prius offenfie

uCriiam prccatus,magi opem implorat. Hic difsi^

mulata iniuria^ iubet aegrotum in potione uti radi'

ce, Gui aVerrenomenetl: (ficlegitur) cumalijsuc'*

^nenatis herbis. Eabibita tam atrocibus exercetur

cfuciatibus indies magis ac magisiuc^is, ut tan-

^emcum mortc uitam commutarit, Homicidij ac'

cufatur magus d fabri coniuge & confanguineis.

Caufa uero ad magiftratum Ihenenfem delata, uin-^

culis ille cOcrcetur : & quaftionibus fubditus rem^mnem confitetur,ac in primis qu3d uindi^flae ftudio

labrum perdidilTet , fubiungens artem fe cdodumfuiffda uctulanon procul ab Hefcinia fylua dcgen-

te;iiemdaEmonemribifcmpcrprjeft6fui(re,commo*

nefacien'

LiheYfecunciiiS, 14^hefa^icntem infpirantcmqi qujd confilj tam dbfcnti'

bus quam pr^fentibuspr^ttars cporteict. Quarepa-

lo aftixus,VuIcano conlecratur.

^ Ailoquutumfeplurimus afleueratloannesFranci^ X)e rtk^^k

•fcus Picus,qui uana fpe futurorum deJufi ab appai*en /fiperjlldf-^^

te fibi da:mone,per inita pada uocato^ufque adeo ue^ cai?.^,

xatifueruDt poftremo, utoptim;^ fecum putarint a-

>6ium, neuiiam amiferint. Alium quoq; intellexitab

eiufdem focijs adhuc uiuis ,i daemone quinquaginta MaguiuiuiU

ferm^abhincannis uiuum ablatumjniilqusm compa ndiaboloak^

ruifi'e,dum curibfo cuida Sc m?Je fanoprincipiTroias ^^^^"

cppugnationem repraefentare,quafiin fcena, pollici*

viuselfetjAchJlemque&Hcd^otemihtrcducerepra-

liantes.

Comes itcm Matifconenfis magicae fa(5licnis,hora

prjtidij coram miultis Baronibus & militibus sbre*

ptus fuiffe ad3emonibus]cgitur,actercirciim ciuita-

'tem Matifconefemuelocifsime ue61us cun^lisuide-

tibus, atqueter miferabihtcr excIamafTe, Succurrite

ciues, fuccurritc: unde tota ciuitas fuit ccmjmota, at^*

queillefaduspcrpctuus dsemonumcomeSjUtfufius.docetHugo Cluniacenfis.

Receti adhuc memoria,Annoi5^o,facerdoti in cry Sacerioti iH

ftallothefauros Noribergae oftenderatdscmon : hos cryTMothk*

cum loco perfofio ante urbem quasreret facerdos,ad- /'^'*''^^y^*^**

hibitoamicofpe6^atore, Sc ia'm in fpecuarcsmiuidif*^'*** ** d^mo^^

iet, atq; ad eam cubantem cancm atrum, mgrefius la* opprimttHnii

cerdos in fpccum,opprimitar intcrficiturque, ruentejfp«».

caeumine, & fpecum rurfus complente;

Saltzburgi incantator ia«5labat,fe omnes ih uicinid

'fld miliare ferpentes poffe in unam perdiicere fcuel, i^^/erpente

& interimere : quod cum tentaret, tadem antiquus & magweneca^

ingens proferpitferpens, quem quum carmine in fo-^*^***

ucam compeIlereniteretur,iIleexiIiens,incantatore

\iclutcingulumample6litur,ti'ahitquein foucam iSc

i k cnccat.

14^ Demaglsinfamibmenecat. Haec magiae huius ftipendia, hi fimulata&fru-

6lus amiciti^, hge ementitae pnial^e , annuli, carcefes,

fi(5li compedes,&ueranapernicioraq; ludibria.

Tjh.z.SenUn Re6l6igiturac pie Petrus Lombardus ait: Daemo>tiitr», dif^.j, num fcientia & uirtute exercentur artes magicaB,qui-

bus tamen tam poteftas quim fcientia i Deo data cft

uel ad fallcndum fallaces , ficut yEgyptios:& etiam in

ipfos magos dataeft, ut eorundcm fpirituum opera*

V. - tione uiderentur admirandi , ^ quibus erant dam^nandi:uelad monendum fideles,netalequidfacere

pro magnodefiderent,uel ad exercendum feu pro*

bandum iuftorum patientiam. Nec putandum cft:

daemonibus, hanc rerum uifibilium materiam ad nu"

tu feruiretfed Deo pptius, a quo haec poteftas datur.

Ve librls quihufdm tnugicis,

ap. V.

PRseterea non eximios tantum uiros, fan£los pa-

triarchas & Dei angelos tam fceleratorum exe-

crandorumqiiedogmatumia^lantautbores, hi

magi : ueriim etiam hbros a Raziele Sc Raphaele,Adf

& TobisE angelis, traditos oftentare non erubefcunr^

ut hoc fuCo iuam pulchr^ adornent Empufam:qui ta>-

Zihnmagi- men libriut& fuperioreg,penitiusintrofpicientipr^'

' «• ceptorumcanonem,rituummodum,uerborumcon^fuetudine, chara6lerura genus , barbaru conftru^io*

^nisordinem,mdoclamphra(im,rententiaruuim,res

jnfaIfas,manifeft^fefeprodunt, & infcriptiones eflc

adulterinas fuppofiticiasq;, necnifimerasimpoftu-

rasqj eoscotinere, necnoitaprideexuniuscofpira-^

tionis uolutabro cu6los noftra ^tate fcaturijfre,mini#

meq^Chaldsorum & Hebrffiorum linguam uetufta-

temque refiperc : nec duplicem /Egyptiorum chara^

cterem,unam in facris, alteruminpiGphanisagno*

rcere,certum eft : ac interim ^ pernieiofifsimisabomi

hationuiB

me*

Liherfecundtu. t^j

rtationum architedis ucrse lapientiie ignaris fabrica-

tos elfe ex getilitij s quibufdam obferuationibus , no-

ftrse religionis ccremonijs, uclutiexinfidijs^utcir'^

cumucniantcitius,'ftudi6 immixtiSjinfertijque mul-

tis ignotis nomiritbus Scfignaculis , utftupori terro«»

riquerintrudioribuSjfimplicibus &incautis.

Optimo iurc his annumeretur abominabilis li-

bellusnuper inlucem abimpiohomineemiflus'* tri* .• v.

butusqueHenricoCornelio Aerippse.meo olimho* ^,^J^^ ^J*^

fpiti &prxccptorihonorando, circiterannosuigm^ phtlotdbJm

tifeptem iam. mortuOjUthinc faifo cius manibus iam tmpiw,

infcribi fpercm/ub titulo quarti libri dc Occulta phi> Cardanu^lu

lofophia^reude cerimonijs maeicis : quiinfupercia- »s«(icy;<tf//.^^

\., - . j ',T I r i- • -' alio tttttlo e*

uuslibrorutrium dsoccultaphilolophia,omniumqiin^hbn

iTiagicarumoperationumiadlatur. Sed mimt:

ParturmntmonteSjgcneratiirridiadusmust

ttierae funt nug^e, & fcopae difiblutae.ut nihil ex eo cet

ti conftituerequeas, etiamfi huius uanitatis ftudio'

(ifsimus fingula quo iubet author ordine, induftri^

prorequaris, inchoesqueexfiguramundi, collc6lis

literisabortucorporis planetsfecundumfucccfsio^

nem fignorum per fingulos gradus, atque ex fingulis

gradibus ab ipfo planeta afpeclis , fa<^a proiedio'

tie a gradu afcendentis , ut iile proponit, & fufiu^

nugaciusque docet. Idem didum uolo dc tabulis,

per quas malorum fpirituum nomina extrahunturt

& de calculatione, quam iEgyptijs literis tradidifie

Trifmegiftus dicitur, quietiamomniumprimuseX':litifie fertur, qui denominibus fpirituum eliciendis

trjLftarit. Fabrica; quoque exquifita in hoc libello

fubfequitur de characleribus bonorum & malo *»

tum fpirituum : quos^tamen ita effi<Sos eiTc ad dc^teptionem , nec ijs quicquam incfle uirium

^qui*

libct fanse mentis haud difficulter itidicabit. Ac'

tddix&tabula, perquam figur^ qusedam ma|Qruih'

k £ fpiri-

i^$ Vcmagismfamihmfpirituufamiliares, Scimagines inueniuntur,fub qus'^;

rum forma inuocanribus occurrere 8c comparere illi

folent: itemformaefamiiiaresfpiritibus Saturni,Io-

uis,Martis,SoHs,Veneris,Mercur1j,Lun«.Pentacu!a

defcnbuntur quoque tanquam figura qusedam facra,

S maiis eucntibus nos prs:feruantia,8c ad maloru dae^

monum Gon{tri(51:ionem,& exterminatione adiuiian.

tia: malos etiam fpiritus aiiicientia,nobisq; concilian

tia,qu3e cx charaderibus, piduris , nominib. bonorii

fpirituu uari^ coponiltur.quib.abominabilis, imo bia

fphemus facrasScripturasadhibeturabufus. Interre-

liquas prcces,rogatur etiam malus fpiritus ad cogeri'

dos homines , cuius nomen (imiliter inferitur : ficque

lioc,fiadmaiumtendit operatio , ut ad uindid^m,posnam uel deftrudlionem.Pr^terea fi quis ucrficulus

in Pfalmis , uel aliqua parte iiterarum facrarum , dcfi-

derio noftro congruus habetur, ille orationib . immi^fcetur : & poft orationem ad Deum,quaDdoq; oratio

couertiturad exequutore illum ,qui minifter in prae-

cedeti oratione optatur.fiue unus fit, fiue plures: fiue

angelus,uel ftella, uel anima, uel ex Heroum numeroaliquis.

Subffquuntur & uariae confecrationes rerum alia*

rum, tum libri, per quem maloru daemonu minifi:erio

plurimum quidamutuntur,cuifpiritus infcripti pro-

cliuem obedicntiam facro quodam fuo iurameto uo^

uerunt. Hic pofl: confecrat.ione conferuatur rcligio-

rd,ne extra infl:itutum aperiatur. Fumi ccrt^ U anicu-

larumdciiramenta.Idemfentiendumdeinuocatione

bonorum fpirituum ibi defcripta,ubi poft deliria muita,recitaturgenibus flexis PfaImus,Beati immaculati

in i;ia, cum diuinis & angelicis nominibus \ eoq; fini*

to furgit ador,8c incipit ab Oriente in Occidente c6'

tmuo uortice intra confecratfi circulu circuire,donec

ijertigine corr^ptus humi in circulo procumbat, ubi

quie«

\

Liherfecundm^ 14^quiefccnsiratim in extafinrapitur, in qiiaisfeprodit

quicunctaannunciabit. Sic& oracula perinfomnia

re(jciuntur,{i poilalia exprsefcripto adminillrata, le^

c^uingrediaturadlor cogitatuilli rci inhaercntc,qua

cognofceredeilderat, coq; indormiat modo. Hifc^

fomnijshaud dubi(^inIinuatrediabolus,quado rcs i^

maginstioni cogitationiq; ta ualiddimprcfTseadhuc

in organis imaginationi inreruientib.haerer^Quae etii

in iTiali fpiritus inuocatione requiratur, eade religio^

ne jpfequitur. Vbiadhibeturquoqi cofecratf res,ne'

cefiariss tamaddefenfione inuocatis Scfociorueius,

quametJaaduincuIa&conftriclionefpirituu-.quales

funt facrs chartie, laminse, pic1:ur^,pentacula, gladij,

fccprra,uefl:cs,ex materia & colore coucnienti. Apponutur Sc fedilia pro fpiritibus

, qui quoq; inuocati ad

potu & efum inuitatur. Inde peiiiletifsimus fubiungi

tur l!belIus,Heptamero infcriptus, (lue elemeta Magi iE-/mefrf/i/rf

caPetri deAbano:que,utreliquosid2enusonies,in'- «^^^1 ^^^"

terlectionis reiease hbros,VuIcano cum pnmJS cole

craredecet. IneocircuIusSceius copofitiodefcribi-

tur,ite nomina horarfi & angeloru eis pr^fidetiu, bar#

baranimis, queadmodu &angeloruquatuoranni te*

porunomenclaturse: cofecrationes quoq; &ben edi-

6liones circuli sc rufiTumigioru , exorcirmus ignis cui

fuperponDtur fumigia, ueilis & pentaculii fa<^lu dic

& hora Mercurij^crefcete Iuna,in charta.mebrana fci'

licet ho?di,ubi prius fuper illo didla fuerit miOa Spiri-

tusfandi, &:afperfabaptifmatisaqua. Succeditmb' '^f^^jfi^^

dusoperationis,exorcumusipirituuaereoruuTipiu$,,„^j^^

oratio ad Deu blafphema,in quatuor mudi partib.re*

citada in circulo,deinde uifiones Sc apparitiones uir*

tutfe exorcifmi excitats, cuminuocationehorrendacxorciftae: nomina item angelorum abfurda diei Do'

minici,& eius coniuratio,ut & (ingulorum

totius feptimansE dicrum.

k 5 Dc

!/#' Dc mjngis infamibm

pe loinnt Tritemio.em^q; libro Stcgi-^f

ttogrnphiiliifcripto.

Cdp. VI.

HVcpertmetSteganographi(j opusIoannisTdtemij abbatis Spanhcmenris, cuius in haec ucj:

^Gi^TiAnum ba meiTiinit C^rolus Bouilkis : Ad Tritemlu diuertj»

pA^Aium qae repcri magu,nulIaphiloiQphi2spartein(igne. Ei^

#.2- ^oi'"*^^-iis Steganoeraphiaeuolaiueiitatimnullorij capitum

.«.,. perleges mitia. uixhoras duaslibruinmanib. habui:

Stefsnogra- abieci cnim cu illico , quod tcrrcre cojperat me tantse

pii^frtte^ adiurationes, ac ta barbara atq; infolita rpirituum (nci *- ' mii> Forte dicam dsinonii)xiomina:uniuerra uero huiuf*

inodi nomina ( quoad uidere uifus fum ) ignotje lin-

gu£ funr, Aut enim Arabica,aut Hebraica,aut Chaldai

ca,autGrfca.Latinai pauca,autferm^nulla.Innumcn

aute funt chara6leres,quib. adiurationes fingul^ noti

tur. Quod in epillola ad Bofciu Tritemius fcnbit, uer

t)a efle plana,lucid3,fine omni literaru aut uocabulo'*

tu trafpofitione, ita ut oinnes legat ^ intclligat;fecre

iu tamenillius qualecunq; erit,manere ignotu:ha£l«'

nus uera loquutus fit. Na in tota huiufmodi Steganographiapafsimfandifsimasac pijfsrmasorationesin

ferit , qUfC ad amicu epillolaru loco mittantunre aut:c

ueralachrymf funtcrocoddiMdenimmihi facereui*

^etur, q\4odD. Dionyfiusin epiftolaad Sofipatruin

de Apollophane fentit : Diuinis aduerfus Deum ne-

fari^ utitur , ac per mund^nam inanemque fapien-

jriam,diuinam fapientiam cuacuare moHtur. Quo4^atem finc adiutorio fpjrituum Qinnia pollieeur fe

5? '^': fa«^ur*m , rccfle ( ut ait Daniel ) in caput fuum men-daci^ confingit ; manetque puto angelus Dei bo^nns , utfecet eum mecjium , difToluatque foedus ini-

quum, quod cum noccntibusangelis inijfle acf^O'prde Stega-^ kifie, palim exipfo opere declaratun Porro, fi rit^

Ho^aphi£, niemini, hunc ipfqm in Steganographiailla ordincm'--• ..'....'-.-

'' feruat?

LiberJecundHi. ifT

feruaf. inprlmis Ipirituum ipforumnominadlgerir,

hinc CQrum adiurationes difponit.ac fmgulorum cha

raderes fubfcribirrpollremo figuras diftinguit,d qui-

buspro adiuraiionib. fingulisapta fpirituunomina^

quoties necefsitas ingruerit,dcpromercatq;elicere

liceat. Partiturautcinhuiufmodifiguris, fpiritusi^

pfosinquatuor,Imperatores,Duces,Comites,&Seruosrlmperatorcs uero totius orbis t^c tantu duode<cim,quotquot 5c uenti a philofophis e(Te tradutur.Ex

his quoqi quatuor defignat pr^cipuoSjOrietis, Merif

dici,Occidcntis&Scptetrionis:quos,utmagnos,Iin

peratores appcllat. Subquolibetlmperarore ftatuic

DuceSjputo trigenos aut quadrigenos.Sub Ducibufi

iingulis rurfus Comites , maiore numero : & Seruos

fubComitibusinnumeros.Hocigiturpado, adartis

fuf elfe6inc6uertitur.Cum uultdifsito amico fua ape

rire confilia, (h^c cnim uocat fecreta) fcribit cpiflolas

locoorationequandamirxfancritatiis & deuotionis

fuco aflfedata, eamq;characlerecuiufpiaduodecina

Imperatoru imprimit, & ad amicum, qui ( ut ait ) no-

ucrit artem , mittit. Exceptam igitur chartam aperic

is amicus: & in calce epiilols , chara6lerem in primis

cuius nam fit Imperatoiis , attendit. Si eft Orientis

princeps,uerfus ad Orientem,lirera« in eam coeli pla

gam patentes expandit,requiritque confeftim ex fu^

is libris,quibus adiurationibus princeps illc coga-

tur, ut fuorum qucmpiam fubditorum ad fe mittat.

Eiicit autem adiurationes duas , ac primam quide fu^

perpatetesadhucliter3s:fpe<^Usqiinauroraprofert.

qua rit^ prolata, mittit ilico Imperator ille queda fuo

rum aut Ducum aut Comitum aut Seruoru, qui pro'

tinus aguolans, fit uiro eminus uifibilis,uelut nebula

aut caligo in aere pendula. Vbi deinde fecundse

coniurationis uerba expleuir , fpiritus ille propius

«ccedit , cominusquc ad eius aures cxpetita amici

k 4 fecret^

1/^ T)e magu infamibmiecretapropalat&nunctat.Siintautem^quod fentia}:

Bdiurationes ipfse haud continua oratio/eci aggrega>^

tioqusdamnomtnum ipforum fpirituum aduarmm.quendam magicaeartis moduin ordmatorui"n,runtqj.

huiurmodi nomina(utdixi)omniaferm^ igno£a,ue-

lut Arahica, Scc. Memini item mein ipfius Opereita

kgdTe : Hi autem fpiritus perniciofirsimi funt, & ncquiin.Odio quam maxi!iidhabentlucem,tenebras di

ligupt. Forti adiuratione opus eft,ut ad neceflfa-

rianoilracogantur. Quddfnnhis adiurandisterri-

tus, pauxilium trepidaueris,aut in expiendaadiura-:

tione(^meuocabu!i omirsione,riueienei immutatio-

iie) aberraueriSjteilico necabunt. Hosigiturtani

inuindi6^ai-n paratos.quis adeo eritmente captus,ut

bonos cletiientesque fpiritus eifeprobet:' Vidiin eoOpere adiurationes nonnullas, quasuocatpotcntcs,

quibusporsitunulquirq;, quiafsidui^cupit fpirituum

uti minillerio, alhgareapadrefpiritumjac cogereut

in cius domo maneatfeinper, eiq; in cun6lis famule-

tur.csEtcriim inremotirsimo(?atait) arurbalocoisfpi

r tus iocandus eft,ne temer^ ad fe ingredientcs necer,

&:c.Satis fuperque me ^tc\^Q uideor, fi tibi haec expo^

fui, quibus liquidius & uiri , fk artis quam pollicetur,

fuci,ne di^am mendacia.tibi patefcant.Hadenus Bo-uillusrqucmlicctmendacij &impietatis accufet Tri-

tcmius,fe purgas in Pr|Fatione iib.Poiygraphie ad Aia

ximilianum Imperatore«res t amen ipfa fecus docebir,

C quis Steganographi<^ librcs accurate legerit : quorii

partefcriptaincufiguris & fpirituumnominib.apud

Henricrs Cornelium Agrippam loslicis memori^ , ego

ipfe olim Iegi,atque eo infcio exfcnpfi. Studio in arga

metisfamoforumhorum librorum defcribendislon-

gior fui, ut ijs cognitis promptius dcreliquis eius fari

nx biafphemijscenfeatur. Congellos eiufmodi te-

nebrarum iibros,ut dainnabiles, improbatie leclionis

uocat

Liherjecmdus, /r^tiocat Vlpianus prorfusqi corrumpendos efTeilatuit.

pofdem ignibusabfumiuoluitPauIusapoftolus. ^y£cl.i$.

^ Hic difciplinss & artis fons,orJgo & firmamenta, ac

facnlegi negocij methodus : cuius tamen ui obedire

«ianes,cogi numina, turbarifidera, elementaferuire, •

eiusqi inexpugnabiii poteAate & csca numinum cj>a

^orumuioientia, ftupenda fupra naturam fe opera

perficere,fibi perfuadent,ia6tAntq; in finu ridetes , bis

cert^ miferi homines : quod uani teftantur exitus , Sc

poft.immenfalaboriofaqueftudiafruftrati euentus.

Praeftigias oftentant,non miracula:quae non Dei afsi'

ftentia,{ed Dei permifsione ob hominum incredulita

tem ,& daemonum pailione fortiuntur effe<^um.

Huius fcholf artes ia6lantur,ars Almadel,ars Noto Ma^-m dtt^

ria,ars Bulaphiae,ars Artepij,ars Paulina, arsReuela., ^'^'««^"•v

tionum , & fimilia impietatis monftra plura,neutiqua

tolerandaiquae hoc ipfo funt magis exitialia,quo indo

^is apparentdiuiniora.

Incintitionim uarij modLCdp, V IL

INcantationum uerodiuerfi admodumomnib. fc'

culis extiterut modi, quoru unus alio crebrior,hoc

^ ucl iijo temporefuit, atquehifceuelalijslocis cc^

iebrior. Huc referuniuerfumiilud praeftigiarumge-

nus Sc iIIufionum,quibus malefici hi,qui fe honeftiori

Magoru nomine appellari malunt, phantafmata phaf»

.

mataque edunt, multa miracula frgudulenter pftfn'

tantes,plerunque Goeticis incatamentis, CQniuratip'

nibus ineptis,illicitis gentilitijs facrificijs^ imprecgdonibus, mentione diuinorij nominum, recitatione uer

torum facrorum aut barbarorum , fiup adhibito quo"cunque murmure:nonnunquam plantis, animalibus,

€orumqi partibus,praeter rem uel fMperftitiofe uel do^

\o(q adraoiis:interdum ctiam certis fuffumigijs, lumi

k 5 nibus.

ifjf^ T>e m4gk infdmihmnibaSjCollirijs, is^ixTfiois fea allegationibus & rufpen*

fionibus: inrupermetallis,autartcfabrefactiscorpo-

ribuSjfimulachris, imagunculis, annulis, figillis: cha^

racteribus hoc.uel illo modo ufurpatiSj^uibus admi-randas rebas imprimi uircs commcntantur: item fpe

culis , & fiinilibus huius magicae artis montiris orga-

nisque: quibuslicet interdumaliquiduirtutisnatu'

ralis inefTe poteiljtamen ut plurimiim ad eorum con*

ftru6lionem aut ufumadhibentur nefande ucl facra

Dci oracula, uoces fiue fentctiac,uel blafphema uocu^'**^'*"''^^ diabolicarudeblateratio,a quib.uim omnem manare

„^j^^^^ ,- propaganqjmhaecmedia, ab ijfdem pendereconhy

fHperdf%tibtis dunt,daemoniointereacolludcntecooperantc^;:im*

d^mon opera mo rem omne Dei permiflu , ob magi impietate & a#thry Detper- ftantiu incredulitate expedicnte, quam eiufus incan*vntjjiiyob m4^

tator alioqui fruftra machinaretur: quodequidemad

,t^y^^„f;7;,„ omncshorumnominuminhcas,naturalisq;poteti3B

fredalttatm, curfum Si modu exuperantes a(fiiones, fcmelhicdi*

^umrefponfumqi uolo. Enimuero eo ufq; horumhominu animosfathanicae huius profcfsioniscaftra

perua(it,ut creditu fit,id genus impofturis dxmonia-cis omnino perfici qua: requirutur,aut naturis rcrumpel nouas indui uires, uel priores adimi,infirmari aut

luegetari,fiuenatur^currummutari,fuIminacieri,to-

nitrua, uentos , pluuias inopinato concitari uel feda-

ri,feFpentes feritate uirulentiaq; exui,beftias indomitas coerceri , ferrum rumpi , morbos infligi $c curari^

manes ac nmbras euocari,&(ut Apuleius ait)animas

agilesreuerti,pigruqi mare colligari,&noua€orpora

creari. Nec portcntofas cas res enumcrare hic iubet,

quas cum Goraccfia^Callicia.Menatdc, Gorinthade,

Aproxi , i Pythagora celcbratis herbaru nominibus,

adhoccert<^aptis,finonexcogitatis,utfonoterreat:

& cum Democriti Chirocineta, Aglaophotide, Mar-inaritide, Achemeaide (qi;ain hoftiu acicm coieda,

VtherJecundtis. ts^;

^repiclare ?.gmen,& terga darc/cribit Plinius) Hippo X/.h- ^^-«7»

phanade, Adamantide, fimilibusq; terrificis plancaru

jnonftris, apud magos ufurpatis, & iam fingulari Deibonitatein hominu utiiitatcmemoriseexcafsis, pe-

nitusque abolitis ,quandoque prorfus fublatas upiet

Deus.Immefus fiquide etlharu failaciri adionu &re-ru numerus,qi:ias lat^rc praeflat: falte incautos nimis*

que credulos primonuiiTc utile eft,ne impie attra<^is

diuinis nominibus,ueI facr^ Scripturae uerbis iniqud

cotortis faliantur/educaturq;, queadmodu hadenijs

fa6tuanimaduertimus: uthocnomine, quo grauilsi'

me delinquiturjfe purget excuientqj.quod nimirij nominaracroran^ainuocer,uerbuqi Dei cpmirccantin

hoc opificio diabolico , ubi fcelere horribih f^n^flifsi^

inum Dei nomen prophanatur, atq; abufu abominaado Scriptura confpurcatur diuina.

E.t quaqua iniquis impijsq; his rationib, djemones

fc accerfere , aut ijs imperare polFe , maleferiati hi hp

-

iTiinesgIoriofiusia6lent, &adhoru iliicitamurmura

nutuq; illi obedire uideatur quafi obftrifti copulfiq;

:

interimtame fuos hos dorainos&imperatores, fibi

magisdeuin^osferuilesq; habet,utqaibufcuq; das'

fuonu fpe9:ris,laruis aut propofitis imaginu ^oiis feu

ludificatib. formis, fideadhibere cogatur: unde taipe

ipfis nunquaufqueadeo multu comodi fperandij,qifi

quod fibi hac ratipe magis pIaccat,aIiosqi it> admira-.

Itione pertrahat, taqua rcru no uulgariu, aut curiofar^

pcriti.Interim ab hiscogi fe firaulat demoncs:quaquauenirc optet,tell:e Porphyrio, ut fuis deinde alios pr^

iligijs irretiat. Sic quedauidificIoancsFernelius (cri LihAAtitU

bit.ui uerborijfpeftra uaria in fpcculii deriuare,quf il AitUrtrum

lic,qufcuqi imperaret,moxautfcripto autucrisima* ^^**/*!

ginib.(utille ait)ita dilucid^ exprimeret,ut prompt^& faciU ab afsidetib.omnia internofceretur.Audieba

Jturquideucrbafacr^jftdobfcc^nisnQminib. fpur^d

conia-

jt'6 Demagisinfamihmcontaminata.ciiiurmodi funtelementorum poteda'

tes, horrenda qusdam & inaudita principu nomina,qui Or!entis,Occidentis,AuG:n,A<]ui]onisqueregio

nibus imperenr. H^ecille. Etduero huiufmodifor-

nis

&

liters appareant, a prxftigiatore mendacijqueparente nollris oculis obie^^lsinon tamen non debet

effe pr^ll:igiorx,mendacesqi uel mendacijs inuolut^,

ut mercedem requilltam dignamque curiofohomi-

num iludioreponatIiberalitcr,natur^fuaeimmemor

nunquam.Incantamcntoruetiampeculiares modos apud Se

Lil.h ca. ip. ptentrionales obferuatos , his uerbis defcribit OlausUiUor. de Magnus: InrerBothnicos homines Septetrionis paf-^et Scptent.^ fim repcriebatur malcfici ac magi , tanquain proprio

modi npud ioco,qui per (ummam ludincandorum oculorum pc-

SeptentrtO' fitiam fuos alienosq; uultusuarijsrerqmimaginibusnaUs. adumbrarenouerant,fallacibusq;formisucrosobfcu

rare confpeclus. Nec folum pugiles,uerum etiam fe-

minx 8c tenerse uirgines pro uoto fuo laruas liuido

fquaiore terribiles, faciesq; adulterino pallore diftin-

^as,ab aeris teneritudine mutuari cofueuerut:& rur^

fusablegatonubilasinumbrationisuapore, prjetetas

oritenebrasfudis perfpicuitatedifcutere. Tantamq;Saxa Gram- ^jrn carn}in>b. eoru adfuiffe collat, ut re rcmotifsimd„iat.mtmti9

pQ{]|;^ g^ qu^taj,[^et nQ^JQr^ c5fertione perplexa.elo'

Van. gf^q^o i^h libi conjpicua ad contaau euocare poile

uideretur,Talibusq;pr^(ligijsidipfumhocmododc-

inonftrat. Scire cupientes ftatri amicofu aut inimico'

rq, longinquo terraru fpacio quingetorOuel millemi

liariu indediftantiu ,Lappone feuFinnonehuiusrei

peritUjdato munere.line^fcilicetueftisautarcus^ro^

gat ut experiatur,ubi na fuerint 5c quid agat amici uel

inimici. Quocircacoclaueingreditur,uno comiteu*

xoreq; cotentus,rana «ncaautferpente malleo iuper

incude prsefcriptis iclib.c6cutit,carminuq; murmurehinc

Liherficundm^ //7

hinc indc reuoluit: continuoq; cadens in extafin rapi

tur,iacetq; breui tcpore ut mortuus. Interea diligen-

tifsim^ a prsedidocomite, nequoduisuiuensculex - ''^

autmufcajUcialiudanimal eucontingat, cuftoditur.

Carminunamq; potentiarpirituseiusmalo dsemone

du6lorc a longinquis flgna (annulu uel cultellu)in te

ftimoniu expedit^ legationis feu comifsionis repor-

tat: ilicoq; refurgenSjeade figna cu c^teris circutlan-

tijs codu(Sori fuo declarat. Ide cap. i^.lib.^. de Ventis ^f»^/»^»^"

ucnalibuSjilludmiraculutradit: Solebantaliquando^^'

Finni intcraliosgentilitatis errore^jUegociatorib. in

coru littoribus , contraria uentoru tepeilate impedi-

tiSjUentu uenale exhibere : mercedeq; oblata tres ho'

dos magicos,non Gafsioticos loro c6ftri6los,eirdcin

reddere: eoferuatomoderamine, utubipnmum dir-

foluiflent^uetos habere placidos: ubi alteru.ueheme-

tiores: at ubi tertium laxafient, ira feuas tepeftates fc

pafluroSjUt nec oculo extra prora in euitandis fcopu^

lis, necpede in naui ad uela depnmenda,aut in puppi

pro clauo dirigendo,integris uinb.potiretur. His ad-

dit Olaus : Infana cert<^ funt documenta, quae noftra

cxcogitauitcredulitas.ut acrius rorquereinur. VtinafacelTeretamentib. hominu talefigmentu : quodelTe

falfum,& nuJiius momenti,etiam a maiorib.eft often'

fum. Sedhaecgens Aquilonaris, artehacpoftfufce-

]^tamChriftfana»religionis confefsione, legisinhibi^

tiorie,nunquauifae{iuti palimrnec alios ea,nifi cuin

uitaedifcrimine,docuit.MuItaaIiaeiufmodi malefico

ru opera enarrat Olaus impudcter fatis,in eiufde libri

capitib.diuerfis,qu3e profedo no femper fide meren-tur: proinde in ijs recefcndis breuior efle uoIui.Veu'

tos tame itamagis fedari.teftatur Herodotus quoqueJib.7.deprssfe(ftisXerxis : quod ij triduanatepefi:ate

quadringetas naues amifere , donec quarto die magi

incifiofs faciedo, 3cueneficijs incatando,uentu The^

tidiSc.

sfi T>e magls infamihkstidi &Nereiclibus facrjiicando^tempeftatem coinpe-'

rcuerunt: fiue eadem tempeftas aliter ceflrant.

titjgt^fi* Interijciatarhic Apuleij commentum, cuiushaecnoattrs: funf uerba: Athenis, proxime & ante Potcilem pofti'

cum, iil:o gcmirio obtutu circulatore afpexi equellre,

fpacham prsacutam mucrone infefto deuoralTc: ac

moxeundeminuitamento exigus ftipis uenatoriaml3nceam,qua parte minaturcxitium, inimauircerii'

condidifle: & ecce pon^ lancese ferrum,qua bacillum"

inuerfi teli ad occipitiu per inguen fubir, puer in mol^liciem decorus infurgit, inqj Sexibus torcuofis, ener'

uam Si exoflTam faltationem explicat, cum omniu qui

aderamus admiratione : diceres Dei medici baculo,

quod ramulis femiamputatis nodofum gerit, ferpen-

'

tem penerofum lubricis amplexibus inhaerere;

iattoi:t*K^r'"^^ adde uanos mcantationum ritus cultons mat-

tephlj' gicsE llulticif maxinli Artephij,a Cardano eriarratosJ'

Veuanetats uthinc riott folum dolofos, {'ed &mente captoselTel1.16.cAp.9i' eiufi-nodi magos,quis iure cenfeat. Adh^ec, a Graeco'

PafeUi Ifidifi rum plerifq;,Iiteris proditum e(l, fuiffe Pafetem queri

morm-Agi- dam> inter magicse uanitatis confe<5tatores prim^ rio^^^" t3e,qui carminum potentia refercifsimu repent^ con-

uiuiuhofpitibusdifcubituris prsmonttrare confuC'

uerit: idq;, cum libuit , mox euanuiife rurfuSj ut nihil

omnino apparatum uiderecur, difcumbentib. omni^busfame&fitielufis. Si quid preciocomparafict,id

agebat, ut erogati nummi in ueriditoru loculis, appa-

reret.illis interim ludificstis. Simile quid pafilim efife

Mentppm Menippu Lyciu machiniitione fponfaejiteraru monu"Lyat;-ideht'

jy^ejig traditu inuenitur,innuptijsmb! aureafupellex"jtaajuajpo & imaginarium argentum,uelutfumus cflluxere, ad>

minillri Sccoqurac reHquafamiliaincrepataeuanuit;i^^uiim- 1 ucciam uirginem Veftalem incelVi criminis reairihro haitiia. ^qj^^ cum precatiorie certa aquam cribro haufifie^^

yala.M'^ anno urbis 6op, commcmorat Pimius. Hums Sc'

hh.$, Ter-

tiherftcttndtu^ • IS0• Tertulliatlus meminit in haec uerba: Quid ego de cae- Jn^^U^

teris ingenijs,ueietiam uiribus fallaci^ fpintalis edif-'f^^,'^,"]^^^^.

feramCphantafmataCaftorum (quifciIiccttotlcsRo ^

mse ui6lorias nunciarunt) 8c aquam cribro geftatam,

&nauem cingulopromotam (i Claudia Veftali) 5c

barbam tacfku irrufatamC' ut & numina lapides crede-

rentur,& Deus uerus non crederetur.L. Domitio ru^

re quondam reuertenti,iuuenes gemini auguftiorc

forma ex occurfu impcralTe traduntur, nuneiaret Sc-

natui ac populo ui(ftoriam , de qua incertum adhucerat, atque in fidem ueritatis adeo permulfifTe malas,

ut e nigro rutilum, «riquefimile capillum redderet

:

undeiEnobarborumcognomen. Suetonius. Habet ^fnohdrhi

ctiam hoc hominum genus fuos modos , quibus '"^^»'"*^"»'»*

tiinumuelbutyrum&idgenusalia, numcrata prius ** '

peeunia , ex iocis difsitis , fatanag opcra adferri

iubet. Tales aliquot infignes noftro aeuo notiit

Germania.Magos quoque ipfos, quibufcum d^moncollu- Magi&iS.d..

dit, nonefimirumquandoque uel transferrifubito, '^omacnrap

tiel itaappafere: quum plerofque daemonumuexa. /^'^"^'»*^»-

tionibus obnoxios, uel eorum ludibrijs deditos^trar-

uehi nonnunquam alio fciamus. fic Pythagoramu'nomomento 3cin Thurijs & in Metapontijs fuifTc,

Apollonium adhsec 8 Smyrna celerrim^ Ephefumoerbo dido translatum efie, ferunthiftorije. Atquijnerito omnemdsmonum quauis arte comparataninecefsitudinem, cun6lamque harum delufionum ra-

tionem, peftiferam fraudem efiTe^in cxtrcmum homi-num exitium introdu£lam,in confclfum uenit.

Prseftigiatorquidammagicus Magdcburgi cquir-

lumintheatro frequenti pcr circulum tranfilientem

oftcntabatcertaftipe: infabulaeexitu paucafeapudmortaies coIIegifiTe pecuniam qucftus, fe in CQelurti

confcendere ueile aii. Hiac in fublimi eie^ fvm&,c6^

/cqui*

j49 Be magis tnfamihmpfMigK^tw fexjuitur in altu equulus; praeftigiator quaO eum caii-magia^,i in

dg j-ei;ej;iturus,quoqueafccndjt : cuiusuxormaritum

l^iuloTfcm--''apprchendcns afTectatur, itidemancilla,utuideretur

dere mdetm\ afcenfucontiguo uclut concatcnati , fimul aerapetCi

re.Haecdumpopulusadftuporcmfpeclarct, cuidam

ciui eo fortd declinanti, quaerentique quid'nam rcru

ibiageretur^rerponfum ell;, circulatorem cum equu'

lo in aera confcendere: hic fc (latim uidiffe cum m ui^

CQ ad diucrrorium abeontem aiTeuerauit. Iliulos itaq[r

feubiannnaduerterent.difcelTerunt.

iAaigoirmn Pharaonis d^ioncs prte^ii^

giof£> Cap,VHL*" /^ MtQnim utomnium obtutui haec magorij fa-^

I ^bula&potetlas, uelpotius ludibriamagis pa-^^^'^ teantj penitiusquecognofcanturjagiteotuiis

non delufis contemplemur, folertiquc indagine mueftigemus magorum uel maleficorum Pharaonis conatus , opera & potentiam : fic Sc illis fatis fiet, qui , ciun

deceptarum menteque Isefarumquarundammulier-

cularum fit mentio,confe(lim ad uoluntarios Phara6nis magos confugiunr,quafi cadcm utrorumqi fitpro

fefsiojquam longe latcq; diderre fentio.

_. t InmanuMofis, ele(^i omnipotentis Dei adPha^

yerttcui traf^ fj^one legati,uirga reuera in uiuum, Dei uerbo,tranf-

fh-fnationpi formatur dfaconeme Quosrgumentofe,aDeocqelitn Gpere Mo- ^ tcfrae, Bc omniiiiTi quae in eis funt, conditore unico

^^^' (cuius quippefolius eft creare, &res ucr^ tranfmu'

tare) mitTumefiretetlatur. Quodauteidipfum iPhaFr^l igf^J"^ raonis Ma;^is,carminibus fa<5tum dicit Scriptura,rem

raonn, altms mtroipiciens,ncn eandem quas a Moleuere o-

{lenfa eft, metamorphofim intelligct : (td faltem dra-

conis pr^ftigiofam formam,obtutibus fegijs ofTufam

apparuifie. qUare etiam mcndaxdraconis magicaeua>

Tiiratis facies, iii praeftigii rcuelationem, a uero Mofis

draconedeuofabatur: utmcndaciiaaueritatcabfcrr-

" - betur.

LiherfecundtM, 261 '. .„

feetur.uindturq;. Propterea, lofepho tefle, Mofes in^ X^/.2,m.^<«»

cuic: lamdecjafabomaniteite,non elJehsec prieiti; -^

gias uentatis fpecie parum cautis imponcntes : fed i^

pfirsimam Dei uirtutem,argnmentum omnipotentis

illius uoluntatis apud incredulos futuram. Sc cum di^

ftojuirgam in terram mittit,iubens ut flat draco:quae

hiox dido parens,^gyptiorum uirgas,quas draconufpeciereptabant,unampoftaliam aggrefTa^cmnesaci

unamdeuorauit. Enimuero fiuerusextititrnagoru

draco, daemonisopeexuirgaitatransformatu elTe o>-

portuit. incptam auteprorlusefTeinuiuaibefti^traf-

mutatione uirgse materie,cuiuis liquido coftat : que-

admodu creare etiam exnihilo, uel rem in muho dif-

fimillimam,aut etiam contr^riam pro fuo arbitrio ue*

retransfunderee(Tentiam,pen€S diabolueftminime.

Corpoream ir.aterianon fubijci potentisedsmonis,

<^uantum ad tranfmutatione ipfius ad formam,confir

mat Auguilinus:Nonefl:putandu,inquiens,iftistraP tX«^»F?.j.*

grefforibus angelis ad nutum feruire hanc rerum uifi^Trmit.

bihummateriem.fedfoliDeo. Fatendumtamen,d^>'

mones ctiam celeritate incredibili, quibufdam rebus

emotis, ferpentes^ Qracones,uel qUid aliud earum lo*

cofubijcerepofle. Magifigna uidebanturpotius fa- ;-

cere, quamfaciebant taitClemehs. Redleiteihlam-' Lih'i,Mecs^

blichus de Myfterijs : Quae fafcinati imaginamur, pr^

ter imaginamenta ^ nullam habentaclionis Sc efTenti^

ueritatem. Eiufmodi namqj Snis eft magicae artis, nofacere fimpliciter,fed ufque ad apparcntiam imagina*

iuentaporrigere, quorummoxnecuola (quoddici*tur) necueftigium apparet.

^ ;^

Eodem cenfendum modo de reliquis (ignis : qUodnimirumMofeseIeuansmanum,uiroaferieritfiumi* ^ . ,,

nis aquam coram Ph^raone & feruis eius quaetdta lX^'*'* f^,

mutataeftin fan^uinem: mortuisque pifcibus tsn^^'^'^'^"*"^^-^*

- luscxtititroetornuminis,ut^gyptjjdeeiusaquabi''

1 bere

162 De magls mfamihmbere nonpoflent, totaq; iEgyptus fanguine redun"

daret. Idemfuisincantationibus i£gyptiorum ma^gi effecerunt,! qaibus pleriq; omnes 7Egyptij,idolo'

latr2e& idonea fatanae organapendebant: quorumoculis cu'urcunq; coloris aut imaginis fpe^flrum frau

dulenterolferre , DeipermifTuj^aemoniofacileerat,

utcorillud Pharaonis (quod Deuspraeuidebatforc

utinduraretur) iufto Deiiudicio, maioriocGallerce-

ret duritie,mer»tamq; tandem ille lueret pocnam^Ma*gorum aute fuifle praslligias facinus illud,uel hine pa

iam cft,qu6d unicus Ule ^Egypti fluuius Nilus in fan*

guinem conuerfus erat, eiusq; pifces computrueranc

opera Mofis ferui Dei. Nec uiia praeterea crat reliqua

uhiuerfi^iEgyptiaquanotin^la: utiEgyptij omnesundique circum flumen aquam efFoderc cogerentur,

quam biherent.Vnde proculdubio coHigendum,ma'gostantumodo p^uculae aqusanteainuareconfcr-»

uat^iUcleffx^flfjTubicundapr^iiigiofe facieoftediflc

fuiscarminibusuel fafctnOjUtScripturateftatur. hocefli.Iudificante dsemonu operatione,quietiaagitatis

adhancdelufione comodishumoribus , fpiritumo*

pticum uel uifualem quibufcunq; imaginib.imbuere

qucunt:quemadmodu plerifq; melancholicis ufuue-

nireobferuamus, atq;in hypochymatisuelfutFufio'

nisoculoru initioex humoris affluxuaduifusorga-

na ueluti pufillos culices obuerfari intelligimus,inter

dum quafi lucentia qu^dam corpufcula,plerunq; ue-

luti caliginofa fe oculis offcrre,nonnullis tanqualana

rum filamenta & aranearum telas apparerc, quibufdi

circa lucernas circulos uideri : ite plerifq; regio mor^bolaborantjbus,propterfufl^ifambilemomniaIutea

Sc flAuefcetia (q^q ot-lenderc ; atq; haec fiunt magis uel

m^nus, hac uel >lla forma.fecundum humorum & ^^i--^

rituum uiforiorum conltitutionem, quemadmodumnsituraeperins cognitum Scperfpe^um eft,

Quid

LiherfecundvJl ifs

Qaidaliuddicenclumcleranis eXi£gyptiflumini*

t)us edu6tis, quibustcrracoopertaeft, DeimandatoAaronemanuuirgaminfluuios & lacusprotenden*

tec' Magorumranas rolummodofuifTeeademratio -FaW.S.

nemer<^ imaginarias , hinc luce meridiana clarius eua -^^^^cX^eJ'

dit,quod tantam ranarum colluuiem eos creare opor^^^"^*

tuifret,munusDeoomninopecuIiare,necuiliunqua Qcner.u-

creaturae , muito minus fatanse eiusue clientelie con-

celTam. Singularis haec Dei ab initio fait & madt pr^^ Creare/dU^

Togatiua>quaneminem dignatus eHr.Pr^tereafl ueras V^ieft.

in terram ex aqua magi produxilTcnt ranas, utiquc Bc

redacereuniuerfumhocranaru genus eade arte po-tuiflTent. Procliuius etenim multo fuitjuifasin natiuu

nataralemq; fuum locum, fiuuium riimiru & hcus re

peliere, quam in domos, penetralia,cubicula,cubilia,

furnoSjCellaSjIocahifceanimalib. aliena,imm6 aduer

ii!'sima,primum eas no apparetes excire,ubi illis mo-riendu eft: quu in aqais,ut defignatoliis uiuario, libe

r^ uiclitent :aut falte uita illis adimere, quib. donafle

uidebatur,facilimu fuiflTet.V^el qiTa fortitos credemu^magos nocedi autperfici€dipotentia,fi neranas qui-

de lasdere, aut carminibus, quib. edu<5lse putabantur,

tantu abigere ualuerut c' Hoc ufq; adeo nequiuerunr;

utPharaorex pofito priorefuperciIio,coac}usfuerit

fuos aduerfarios Aarone Sc Mofem hortari, utDeumpro depellendisa fefuoq; populoranisdeprecaren-

tur. Quodetiamitafa6lijell:,definitoq; dieransefuni^

exterminatseadomibus:ijsq; mortuisin ciimuluco^

aceruatis fcetebat regiooSic Pharaone etia iriuitu Ddtnino Deo iricoparabili honore deferre opdrtuit: queadmodu &:ipfosmagos,penes quos ea potcflas mi-nim^ fuit.Na quu Deo no amplius prsfligias permita

tente, cyniphes uel pediculos, tum homin«s tum bc^

ftias infellantes producere, Aaronem& Mofem i^

initati^nequicqua tentafTentrcoram Pharaone cofefst

1 2 tmti

j$4 T>efnagisinfamihm

AintjDigltus Dei eft hic. quafi dicerent : Digitus uel

potentia Dei eft,quae uer^ progignit& condit ex pul

uere,uelctianihilo, quicquidpro fuoarbitratuuulc,

& quando illi placitum cft. Id uero quod a nobis effi>'

^um uidiftj, fatanae digitus eli^, qiii hihil unquareue-

ra proereare, fed phantafticam folum rerum imagine

dolofe oilentare poteil:. quare nos eius clientes.mini

ftrorufn ipfiusomflipotentis Dei ueritatem imitati

fumus prseftigijS.quibus te ac tuum populu ha6lenus

illufimus, Deoueroobtuamincredulitate &cordisduHciem conniuente. Ateefiatiam illapermifsionis

hora,utnonampIius fatan^iudibrijsfuperfitiocus,

fed Deiuiuentisucritati teftimonium perhibere co^

gamur. Ita Dei manum iarn agnofcunt, qui ei antea

fuis impofhiris derogarunt : Dei gloriam pr^edicant,

quieamfuisfucispriusobfcurarunt. Necpofteaui"

uum ufq; adeo glorificafient Deum , nifi antea irnp^-

ditijfrufi-ra fuam tentaffent artem. Nec Deo tam iufta

pufiieridi cotumacesoccafiofui(retreliqua,nifiprius

ad prxfligiasconniuifict; deindeimpedijfi^et, quofefuamq; potentiam notam faceret, oflenderetq; illain

log^ e(Te aliam , ac ueluti ex diametro pugnahte cumea quam iEgyptij idololatrae & magi in ucri Dei con-^

temptum hadenus adeo uenerati efi^ent.

U 2. fATU. ^ovi abs re hic Decretorum teftimonium acciue-

caurf.ze^quA- rOjin quibus hxc leguntur: Nec mirum de magorumfiion.f.epi- prasdigijs , quorum in tatum prodiere maleficiorum

^ &^j artes, ut etiam Mofi in illis fisnis refifterent, uertetes

Ctm. Dei. uirgas m dracones, & aquam m langumem. In genti^

iiumetiam librislegitur, quodquaedamriiagaCirce

fo^ios Vlyfsis mutauerit in beftiastitem de facrificio,

quod Arcades de fuo Lycaso immoIabant,ex quo qut

cunque fumerent, in beftiarum fcfmas conuerteren*

tun Scdhaecomniamagicisprfeftigijspotiusfinge^

bantur, quam ferum uericate complerentuf . Vt ergo

ipfi

Liberfecundus. j6s

|p{][ errores ignorantibus manifelti fiant,cle eoru pro*

prietate atque inuentoribus iuxta traditionem maia

rum patrum dicere congruum arbitramur.Magi funt,

qui uulgomalcficiob facinorum magnitudinenun'

cupantur.Hi funt, qui permifru Dei elementa concu*

tiunt, turbantmenteshominum minuscofidentium

in Deo,&c, Hucufq; decreta. -

V^jihii muUerin Bndor.non Smuelemyfedhum

mdgme dUhohj^^drum excitauit,

Qp. IX.

Hlnc, utadmuIiereminEndormaleficam, ucl

Pythonis fpiritu impra^gnatam, meo propofi*

to obijciendam, confugiatur, per me licet:

quumnullura hic aequ^atquefacrae Scripturae tefti*i./?<f^.2S.

monium admittam. Ea Samuelem excitafie legitur,

e terra afcendentem , folito corporis habitu Sc uefti-

tu, ac futura in Dei manu adhuc pofita praedicentem.

Ecclefiaftici quoque author tradit, ipfms Samufiis -^ff^<?/"4<^-

h^ec afta& uaticinia fuilfe, quum ait: eum dormiuif-

fe,regi notum feci0e finem uitse fuaejCxaltauifle uocefuam e terra,3c uaticinatum efTejdelendam effe impie

tatem gentium.

Etfiuero hiftoria* circumffantiae, &IefusSyrach ^^ PythU

aflerereuideantur,ipfumapparui(IeSamueIem: ^e^ fomma. non

nitiustamcnremintuentioftendam, nonipfumSa^ Samuel^fed

muelem, fed illius imagine diaboli fpedrum, Pyihiae ^^'^^,^^^^

fcemin^ libenter obfequutum, iitludincaret,ufum diabcUexd^

fuiflTe. thr.*

Prim6difert!^feueroq;edi£lo a mortuis qua^riue- f^yVmortuU

jitatemuetuitdiuinauox.mulclamortisconftituta: "^ ^j^f^renda

nec per eos docen uult usup^jnsc ao ijs aiiquas expe-

darepatefacliones. Non inueniaturin teconfuIen§ teuit. 19,^0.

mortuos : quihoc facit, eft/S/?ii/j.^,jADeo fuo : hoc eft,•^^^^•^^'

restaUs,quaraoditDeus,abominatar,5cinsternam-^''•^y^^* '

l 5 abij- ^

td-d' Demdgisinfdmlhmabijclt danatlone. Proinde nos Uio uerbOjin quo fef«

& uoluntate fua expreire declaraait.inniti firmifsiitid

tuc \6. uoluit Chrift?., inqaiens: ?viofen habet, &; prophetas.

Adhsec, animas inaleficarum carminibus e defi*

M'igorucar- gnata a Deo rede euocari,& in corporainhumata c6*mini^n^usmn yj^J.\\^ ^el fairirsiirium eO:: uel ne in finu quidem Abra-^f

"*« ^^ hrsjoco beatis afsignaro^tQt^ exiftunt eoruin anim^„

"'

in Domini manu conferuatae. Atfatanam nihilun-

quam^bhac morteinfan6loru animaspotuifle, nec

bonos fpiritus magicisartibusobedire: necfecretas

femel a corporibus Sc collocatasin definitis fedibus

animaSj fi reuocentur, redire, ut Ethnicis pcrfuafum

erat, confefTam eil: ha6lenus: fcd afciticia fe illaruni i«

raaguieofiientantd^mpnes.Quocircanonamortuis

ip(is,ueruma dsemonibusillorum habituueftitis,n*

Kuc.u^yj^.i refponfaaccipiebant: qus, fi iiliintegrisSc

fiftv^fta^-^exprefsis morcuorum corporibus cernerentur, nHtfa»

raai, i^^T^^' finuero tenues,nebulofas &euanidasfibicir

^udf^vkx-:,' cunfiinderent umbras , ^«/"^«tf^/^^nuncupaKantur.

j.i Aiatt. ho- Vsii D, Chryfoftomus ait : Non anima defun(fli ^it}ui.i9* quje cli cit, Anima tahs ego funi: fed dae^nan, qui haec»

ut homines decipiat,fi.c conhngit.

Antes quoque Samuel plus minus biennto mor-tuus fuerat: 8c eius corpus fi non omnino compu^truerat, tamen itadeformatum fuiffecertumeft, uteximiaiIiafpecieuiua,quaanteainnotuerat,5cquafe:

nunc denuo |i6lus hic fiilit Samuel , apparcre ncqui^

uerit : neque etiam deorum magnificentiam refcr-*

re potuifie cadauerofum corpus, quilibet nouit:

cjuiitamendeos^terraafcendere, fecotueriaffirma-

retdiuinatrix,multoquiuitminusIoqui&uaticinarL

Quorfum etia«« SamueliSk pijfsimi uatis tamdiufepiilticorpus,^pallium confuevameodcmmoinctp,ex impia^ fafcinatricis muHcrculie imperioincorruf

ptum afl^umpfifletjquqd in fepulchrum fecup non sf",

fumpfit.

Liherficundm. 16^;

Aimpfit , neceoamiciebaturmortuusC Hocauiemfan<Sif$imi uiri fpe^iru ollentare, facile fuiffe ilii, inti*

cias irc nolo: qui fe in lucis angelij transformac, cum *'^''^^«^^»-^

primis apud impium regem, tum perditam fatanas

icruulam.

Deinde cum ipfa hiftoria paulo ante teftetur, Deucontumaci & abiecto regi ipfum confuIenti,rclponfa

darc noIuilTe.ucl per uiuentes proplietas aut faccrdo

te$, uel per fomnia: multo minus per diutnum uatemexmortefufcitatu, uel perangelum ^co^lis mifTum,

refponditregi,quemin furore fuoomninorcpudia-rat,qui hoc etiam nomine motus, Pythiam diuinatri-

cem profefsionis ergo, publico edi^lo iuxta Dei uo-

luntatem ex Ifrael exulantem, furtiue uero latentem,

iniqua ratione confulere uoiuit : quafi indignabundi

animiinftitutumfuifiet,

'^lethereji nequeofuper05,Acheronta moueho,

Ideo non potutt non odifle & execrar? hoc fa(5lum

Deus, & iufto iudicio deploratamdlufionedaimo''

niaca Saulis impictatem contra fuum & ipfius pr^ce-

ptum, contra etiam confcientiae tcftimonium defi^

gnatam punire, ut in pr^efra^fii Saulis mentem fatana^

tafcinum m«rit6 permiferit. Nec nouum autinau*

ditum hoc eft: ubi quos perrinacis impietatis ho*

mineseirepraeuidet, prsfcitque, magis foletcxcae-

care, indurare , fpiritui mcndacij relinquere, & in rc-

probam tradere mentcm. Exemplo fit Pharaonis in- rW.y.s.^tii£tapertinacia, fidcs mendacibus fpiritibus data, $c io.n.14.

cxtrcma inde punitlo.

Quod porro hiftoria commemorat, Samuelem fe-

nem pallium indutu indign^ tuhfie ,qudd ^ fua quie-

teexcitus cfiret,atq;eumSauliregiIoquutuuatiC'na*

tumque fuifiTe^hlnc non conuincitur, uerum extitifi^c

Samuelem hoc fpe^lrumrquod diabolo fpiritui mjlle

trtificinon fitdifiicile quamcunque formam men«I 4 tiri.

|(fI De mdgis infamihmtin, quiduis fingere, fimulare , 5c de futuris jam ante^

Ucitidqiopatefaclis prsdicerej maximeuero, dequi-

busmanifedaprsludiaj&euentusminim^dubij indi

cia in foribus fer^ uidebantur.Nec ignorauit fatan,cer

tifsimaeiTe qus Sauli viaticinatus fueratuirDei Sa^

muei: ideo aSamueleanteapr^di^larepetit, potuirq;

non temerd conieCluram facere ex apparatu hoiViuin

magnifico &: inllru^lis €opijs,ite ex dicbs, faflis & cir

cumllantijs reliquis belli prisfentis, quam fortemm

^o cofl <^a alTequeretur Saul : potifsimum cu ipfum a

Deo abie6lu,nec reiipifcente, 6c aduerfus Dei mandatu poftremo Pythiam uatcm diaboli mancipium con'

falcntem,in fuahsberetpoteftate, atq; pro iiio impel'

lere nutu,& prssfentis pr.-^hj obijcere pojnfet exitio.

. fm^l, io„ Ideoq; Saulem mortuum teftaturScriptura in tranf-

' grefsione fua,qua pr^uaricatus erat contra Dominu;nempe contra Domini uerbum,quod non cullodi*

uit, & quod Pythonem confuluitinterrogando,^ncq;

requifmit Pominu5Ti:ob hoc interfecit eumjtranslato

regno ad Dauidem fihum ifaic^

teftt Syrdch ' Porro Ci lefu Syrach teflimonium urgcatur,quan«mtbQma<; quam (Hieronymo tefte) illiabEcclefia nonconce^

datur authoritas dogmata confirmandi Ecclefiafti-

ca , nec rerum e^rundem controuerfias dirimendi:

haec tamen quocjue addere libet, ne pia huius libri dq6lrinaeleuari putetur,Iefum Syrach folummodo ex

primo Samuelis hbro hidoriam proponere : quodfa6lum efl:,(implici enarrare oratione, quemadmoVdum legitur, utadauitaeuirtutis semulatione pofte?'

ros inuitaret,prouocaretque:Samuelis laudes fuccin^

„^ u^. ^^recenfere;minim^diirerereuoluiire,ueraneanfi-

r'c r ^latuerjtSamuelisappantio,

fe Samttelis ,; ^ tt t o i•

ahi>aritione Intcr Hebrosortim K,^bmos autem quanquam pau^

cenfent He- ci alitcr fentjant, tameu Pythonum opusefTejfereo-^^^i* mnescenrent:&nihiialiudpraeterprasftigias,uanita.-'

'

tem.

Liher fecundus, z6pfam,mcnd3cium& deceptionem. Samuelemintelli'

gunt rpirituni Pythonicum, qui induerat Samuelis

fpecicmiitem Samuelem uifu.m ^^^ dicere Sauli. Mu^lieruidebat Samueiem , neq; tamen audiebat eum aLloquentem Saulemrficuti ncc Saul uidebat Samuele, ,

hocetljllufionemilladiabolicam, quaeuidebaturillt

Samuel. Sunt inter eos qui hsec omnia mulieris putat

arte confida, quae ex certis coiecturis fic delurerjt Ssulem.Kimhi contraaduerfariosficarguit.Si Deusfufci

tauit Samuele , ut futurum euentum indicaret Sauli:

cur euentu illu no magis reuelauit per fomnia ^ut per

prophetas,aut per facerdotum oracula, quam per maleficam muIierem:*Saadias uer6,& Aias,qu6d ipfa mulier,cumpraEterfolitummorem mirandauideret, ftu^

pefa6la,cpsperit magna clamare uoce , hanc ueram fu>

jlfe ui fionem,non quidem mulieris arte, {^^ Dei uirtu

$e apparentem,fairo exiftimarunt.

De vktro smuele non euocato i dmnatrice,

Augullinifententi^. Cap. X.

CiEterumuthuic noftrae fententiae roborisali^ Qu^^Rij.its

quid accrefcat , audi argutifsimum fanc1:ioris ^^'^^- - ^*^/*

^ _ Theologiag ceforem Augufi:inum,lib,Qa^il:io''^rJ''^Xum,

nuueteris &nbuiTe(lameti:Ind)gnufacinussllimo,

inquitjfifecundumuerba hiftori;$comcndeturaflen^

fas.Quomodo enim fieri poterat, utarte magicaattra

hereturuir& natiuitatefan<5tus,&uit3£ operibusiu-

ftus^^autjii non attraiflus eil,confenfii::quodutrunq;

de uiro iufto credere abfurdum. cft.Si en jm inu tas ad

du6luseft,nullum fuiFragiu n h?.betiuft;ciaofi aute uoluntarius , amifit meritum fpiritua'e , qnpi3 pofitus in

carnequxfiuerafqucdjualde abiurdumeiljquia hinc

qui iaftus recedit, permanetiuiius. Porro autem hcc€ft praeftigium fatan^, quo ut plurimos faliat.etiam in

poteftate fe habere cofingit.quod Apv^ftolus intercse.. z.Cm;;th,i^,

1 5 tera

'jj$ Tyemdgisinfdmihmtera ait: Ipfe fatanas transfigurat fe in angelum \n^

cis. Vt enim errore faceret, in quo & ipfe gloriaretur,

inhabitu uiri iudi Sc nomine fe fubornauit: utnibil

proficere fpem,quam prsedicabant Dei cultoribus,

mentiretur, quando hinc exeuntes iudos finxit in fua

efrcpoteftate. Sedhocquofdam fallit, quod demortcSaul & fiiioru eius non fit mentitusrquatl magnum fit

diabo!o,ante die,occafum corporis prseuidere.quum

fjgna foleant qu3sda apparere morituris,qu ppe a qui-'

bas Dei protedlio amota uidetur.quato magis diabo-

]us,que angelica maieilate fublime prophetica oracu'

JafuiiTeteilatur, decuiusmagnitudme Apollolusait:

An ignoratis altitudine fatanic^quid mirum ergo.fi nnminete prope morte potuit prseuidere.ciim hoc fit undc fallit,& fe in Dei poteftate uult adoraric^Na tata he«

betudine demens efie<^us cft Saul,ut ad Pythonifiam

confugeret. Dcprauatus enim caufa peccati,ad ha^c fs

contuIit,qu^ damnauerat.Sed fi quis propter hiftoria,

ut ea qu(^uerbis expreffa funt.putet no prftermirteda»

ne ratio hiftorlse inanis fit:rc<S^ faciet quide, fi tamenminim.^ iltud ad ueri rapiat rationem , led ad uifum 8c

intclle61um.Saul namque reprobus fa<5lus,poterat bonum intelie6lum habere.Hifloricus enim metcm Sau-

%*Reg x%, lis & habitum SamueiiS defcripfit,ea quae di^la & uifa

funt exprimensprsetermittens, fi uera an falfa fint.

Quid enim aitc^Audiens in quo habitu efi^et excita-

tus,intellexit(inquit) hunc cfle Samuele. Quid intel'

lexerit,retulit:Bc quia no bene intellexit, contra Scri-

pturaaliumadorauitquam Deum: & putansSamue*]em,adorauitdiabolum,utfru6lum failacisefuJEhabe-

retfatanas.Hocenimnititur,utadoreturquafi Deus.

Sienimuer^illi Samuelapparuifiet,non utiqueuiria

ftus permififlet fe adorari,qui prsedicaueratDeum fo'

lumelTe adorandum.EtqupmodohomoDei, quicu

Abraha in refrigerio erat^diQeb^t ad uirum peftiletif.,

dignma

LiberJecundm, jjr

dignum ardoregehennE,Cras mecum erlsC^His duo'

bustitulis fubtilitatefallaci^fueprodiditimprQuidus

fatanasrquia & adorari fe permilit fub habitu & nomineSamue}is,cotralege:&uiru peccatispreiTum , C|uu

masna diftantia peccatorum & iuftorum nt,quum Samueie iuitifsimo fururu metitus efl. Verum. poteilui

deri,fi ds Samuelis nomine taceatur,quiaSaul cu dia,

bolo faturus erar. Ad eu enim tranfmigrauit,que adorauit.inrecitandis his Augudiniuerbis copiofior fum{ludio ; quod haud ita pridem monachu audierim,qui

in publicaconconeipfias Sarnueli-i fpiritumueree'

uocaturn hiifft^e.^ Auguftino defendere conatus nt.I^

dem ad Simplicfanumjubi uirro citroq; quf (tione de U.r.ftfJl.^

excitato SsmueleagitafrefjtandemaittQuanquamin

hoc faclo poteft efTe ahus facilior intelleclus,&; expe^

ditior exitus, non utuer^ fpiritum Samuelis exci^

tatum a requie fua credamus, fed aliquod phantar-

ma & imaginariam illufionem , diaboU machina*tionibus fa<!ilam : quam propterea Scriptura noml'RC Samuelis appellat

,quia folent imagines rerum ea«

rumnominibus,quaruimagines funr,appellari. Quiscnim , qui hominem pi(5lum dubitet uocare homineC'

quandoquidem &frngulorri quorumcunq; pi6tura cu

afpicimus,propria quasque nomina incunclater adhir

bcmus:ueluti cum intuentes tabulam aut parietem,di

cimusjlile Cicero eftjlle Saluftius.&c.quu aliud nihil

fintquampiclf imagines.EtpaulopoftiSiueroIiqui^

ddconftat, nominibu^» earum rerum, quarum imagi*

ncsfunt,€afdem imagines appellariinonrairum ell:.

qudd Scripturadicit Samuelem uifum,etiam{i fort|

imago Samuelis m^^ apparuit, machinamcnto eius

qui transfigurat fe uelut in angelum lucis , &: mi-nitlros fuos uelut minidros iuil:icis. lam uer6,{i *.Cfr/ai[K^»

illudmouet, quomodo amalignofpiritu Sauli uera

praediclafint: poteft 5; iliad mfrum uidcri,cuGmodQ

daeraonts

lyz 'DemaglsinfamihmdxEinones agnouerint Chriltum , quem ludsei t]on a-f

AfMth.8. gnorcebant. Cum enim uult Deus etiam per infimos

&c infernos fpiritus aliquem uera agnofccre, temporalia duntaxat, atq^ ad iftam mortalitatem pertinentia :

facile eft, Sc non incongruu, ut omnipotens & iudus,

ad eorum poenam quibus ifta przedicantur,ut malumquodeis impendit, antequam ueniat praenofcendo

patiatur, occulto apparatu myfterioru fuorum^etiam

Ipiritibus talibus aliquid diuinationis impcrtiaf.uc

quQcJ audiuntabangelis,prsenuncienthominibus.

Tantumavitem audiunt,quantuomnium Dominusatq;moderatorueiiubet,ueIfinit. Vndcetiamfpiri-

^B.i6, tus Pythonicus inA<5libus Apoftolorum atteftatur

PauloapoftoIOj&euangeliftaefTeconatur. Mifcent

tamen itli fallacias fuas ; & uerum quod noffe potue-

ript,non docendimagis quam decipiendifinepne-

nuncjant. Et forte hoceft, quod quum iila imagoSamueIis,SauIem pr^diceret moriturum,dixit etiam

fecum futQriim ; quod utique falfum cft, &c. Hafte"

nus Auguftinus.^

Dc necronw\ti4,c^ui4pj^& quied ufifue'*

rint ' Cap, XI.

iHHptixm^ l^ "T ^tipoixeivrdxv uero,Sc v\Ki/e!Accc'Tacu>^ cam uocat, quass

7«A-, l^y racrificijsfoIennirituinftitutis&pera6lis,at^

nhvo(A.ccv^ '^ que dirisexecrationibusab Orcomanesedu-7ik cit,accitosqi dc futuris fcifcitaturrita Samuelem ^nu-

lier excitauit in Endor. Hanc Jinea quoq; exercuille

traditur, quum in Italiam ucniiTet, occifo Mifeno tu-

Lih.6. bicine.ApudLucanumquoq; EriehthonemalcficaniErichtho ThelTalam, fafcinatriclq; euocaflTcmortau narratur,malefca.

^^^j |^gj|j pljg^j-faiici eucntum Sexto Pompeio denun-ciat. Dicitur & Apollonius Roms uerbis occultd

Philoffr.l^. pj-onunciatis,puellam nuptiarum dierefufcitaflre.cu-'

^'^

°mta' iusillumnobilem fcripto.r^m Fhiloftratu teftem efl!e

miror.

Liberjecundus. ly^

'&iror Idem gloriaturfe Achillis animam ab Inferis e^

uocafTe^ut corporis fui molem oftentaret,& ad inter-

rogata de geftis in bello Troiano ipfi relponderet:

Non,inquit, {icutVlyflesterrameflodiens.agnorum

fanguine mancs Achillis eduxi : fedomnesadhibui ^^/^^'^1'

preces,quas placandis heroum animabus facerdotes

indorum dici iubent. Appion quoq; Gramaticus memorif prodidit, fe umbram Homeri euocafle.ut ab ea

percunclaretur,cuias eflet,5c quibus parentibus edi-

rus.Sed eadem eft ratio , & mera dasmonij Judibria, (i

tauidebanturitaaflaefle; ijsenimmir^eratexpofi^

tJiantiqaitas,Deiignara. quemadmodiiea Scadher-

barumfacultatesufq; adeo fuitattonita,utaduitam PUn.Uh.zu

reuocari mortuos herba quapia crediderit. Sic Xan- ^'^^•^*

thus hiftoriciis in prirnolib. Hiftoriarufcrip[]t,occi

fumdraconiscatulum herba quapiam refufcitatum,

quammagiBalimuocant: eademXhilonem, quem ^**'*'»

draco interfecerat, uitae reftitutu : Sc luba rex Mauri-tania;,herbaitidemin Arabiahominemuitzeredditu.

efle tr^dit. Hoc autem quumfierinequeat, illosin

lipothymiam uel animi deIiquiumiIlapfos,ueIaIio«

qui morbo prop^ uid:os ,[admota ilia herba uires

uel excitante fiue recreante, uel etiam natur^ re^-

fpirantis uirtute quafireuixifl^e fuifle uifos, mea eft

fententia,

Necuero ex Ifraelis coetu hic folus deliquitSauI,

necstia.mfoIiEthriicid£emonesmortuorumumbris

inu6mtosconruIuerant:quos, quum nefcirentDeu,

ininusmirumeftuariasexquirendaeuoluntatisdiui-

nae, placandorum numinum, & explorandprum futu

rorum rationes efflnxifl^e; fed &in reliquu DeipopUflum peruafit furor ille, qui etiam ufque ad hoc norfru

feculum inquibufdamalefanis perdurauitingcnijs.

Vfitatilsimam etenim fuperioriD. annis fuifle cofue-

iudinem accicndorum & intcrrogandoru manium,^

norunt

p

/7^ De magis infamibmhorunt maipres , &: hac de re peculiaria %c magna ud^luminafai{reconfarcinata,eacIemq; ia qaibafda fcho

lis palam propofita,funt qui meminerunt. Nobis au-

tem cura mandata incumbit, ut oinnem cbnfociatio-

nemcumdsimonijs & eorum minillris execremur,

neeorumufu poiluamur, Scofcitanciauelfecuritate

eorum rctibus implicemur incauti.

Df dmnationihm Mdgicls,

ap. XII,Orro ritus , quibus commoueri ex imo ariimag,

prodacique arbitrabantur, item uariarum diui-

nationum magicarum monftrofas fpecies, pro#

digiofosque modos , fatanse artiScio in jsiternam ho^ininum perniciem dolofe confi6los, in hiftorijs annoiatos,Sc ab Ethnicis ufurpatos,erudite in do6k]fi^mh

fuis Commentarijs,dePraecipuisdiuinationumge:»

heribuSjdefcribitmultijugseledionisuir G aspakPEVCERVS: ubi licet plurimakdu dignifs:ma,at^

que huc facientia, comperies : nostameri alia noti

paucanecobferuationeindignafequentibus Capiti-

busproponemus. Etlncantatcres quidem,arioios,

harufpices,augures,pythoniiTas , genefianos , falto-

res, fortilegos difcernic diuus Auguftinus libro deNatura dsmonum : idquod inDecretisannotatum

P/w»/. ctiameft2i5. q. 3& 4.c.igiti3r. Diuiniautemomnesdicuntur, quumuelinitacumdxmbnibusmanifeltafocietate uaticinantur,uel fuperftitiofisquibufdam

aftibus,qu| exocculto cum da;mohibus pafto fcatu-

riunt, mincipatiideeffciunr. Ad fpeciesueniamus.

AMt:^i-ouau>TMiKtf dcfcr bit Pfeilus , & eam fuiffe in ufu

iin.m»niM^ apud Aflyrios ait : i^d Sc Chaldseis & i£gyptijs fami>.

7w>. liafis fuit. ea etiamnum hodieutunturTurc2e,Hcct

nonnihildiuerf^. Inpeluimaquarepletamimpone^

bantur aurece Sc argenteae laminje, lapidesq; preciofi

^hara«Senbus certis fignati : &poftquam eonfueia

cffent

Liherfecundtis. ijf

ciferit {)rolatAUerba,c|uibus dasmon cxciebatur, pro^

ponebarur quaellio. tum primo quidem fonitus le-

nuis abfque uoce audiebatur, qui ilgnum erat ingrc

dientis dgemonis : poilaquainundate, uoeescxiles

cx ea emergebaat, quibus ad qu^ftione refpondeba-

tur: at opera data exiles admodum , ne mendacij co-

argui poilet d^monium in his quE non nouerat.

^iX'^^Qy.ci4>iH0i\iOQ a priore difcrepabat, quod non uo- ytrf0^019*

ce/ed pifturisrefponraexpedicbat. Collocabantur ^wV.

«afauitrea, rotunda, aquis confertalimpidifsimis, iS:

circu coHocabatur accenfi cerei:cuqi euocatio d^monis fecrcto murmure finita,& quaeftio relata ciret, ad-

hibebaturpuerimpon^tus,autmuIicrpr^gnans, qu|uitraftudiorcaccurateq; intueretur, accircumfpice.

rer,rogarctq;, imperaret 5cfiagitaretrerpenra. Eata«

dem imaginibus aquae imprefsis , & per uitra pciluci*

da renitcntibus,diaboIus oftendebat.

K«T<;jr7/^^A^7«^,cx uitidis terfisq; diuinat fpeculis, in u«icnjg3^u&

<^uibus propofitarum rerum imagines effi^ae , reddi* 7««.

tseue a diabolo fulgcnt. Ea ufus cft Didius lulianus

imperator : & pleraqi fatanse monitu prxuidiiTc, quse

accidcrunt, fcnbitur,

Kfv^ciUmeaniiit ^ ex cryftallis fabrefadlis atque gx^ HfvrcdW^K^

politis, colludente in his diabolo ( in plerilque e* 7Wi¥«

nim minuta fpecie alias materias alterius conditus

delitefcit ) depi6las notas atque figuras euentuumacrerum quaefitarum^ quafi uaticinans fuis Magisrcnunciat,

AiXKjunofiixvTii^ appellatur, quando exannulis ad cer JtetKlviuo^tn»

tos coeli pofitus fabrefadis , uel diabolieo ritu confe^ ^""^»

cratis diumant malefici, At qui uctitis his diuinatio-i-

num daemoniacarum modis utuntur, nimisimpun^inter Chrifkianinominis homines deguntquamplusrimi. Exfimiliofficina nuper quidamannulum ea-

dem religione facratum heroi obtuhs uiginti coro-

nati^

ij6 T^emdgisinfamihm .-

natJs uenum,eiusrc]Iicetuirtutis, utfelicem cofeqii©

retur euentum in quocunquelufus genere, quamdiit

hunccomportaret.Cuiusreiutfaceretpericulumjaf'

fumptaannulo lufit.S^ quidem fortuna annuente,be'

nigoaqj. Quo rucceiruilledus coronatos numerat,re

ditqi ad confueti^ negociationis exercitium Siiuram,

acperdiditduploplusquam antealucr;fccerat. Ex#pertus itaqs fe delufum,annulum infringi permittit,

vA^6nm\ioi', , Uf^liu^c-ix uari^ ufurpabatur. Aqua implebatur cya.

thus,annulusqi tilo fufpenfusexdigitoiibrabatuf in

aquam:atq;(jccoccptisucrbis podulabaturrei quf--

{Itae declaf'atio,uel confirmatio. Si quod proponeba-tur^ucrum erat,annulus fuo twitu, non ijnpulfus^cya'

thum feriebat confticutis iclibus. Hanc exercuilTe

Numam Pbmpilium, &excitos inaquamdeos con^

fuluilTe tradunt.Extant & alij elus modi.hvsfsiiw* oft/x^^M^f^y^^perficiebaturoleo &ful!gine!nunguem

7Wfv, puerialicuiusimpoilutiillitisjfoliqj obuertls. Cofici

enim ex mixtione olei,fulig:nis & radiorum folarium

fimulachrarerum expetitarum,opinio erat: qu^tameformabatmiIleartifexdiabolus,utexhacmixturain

unguereddiacrcfulgercuidercrtun'le^KtveMP^ ^ciTUiv^^^JJ^a ^ Sc fcpvo,ii<^;lx\ ^3 perftringendos atque

"^^''^* detegendosoccultos fcelerumauthores, Scresaliasdlivsficci)' Qbfcm-asinanifeftandas, Magiutuntur. Hancfecuri

'^*"*' perficiuntrotundopaloinfixa, aptataq;adnormamV& cum pr^fatio'ne,ordine enumeratis fufpe<5^oru no*

minibus. Adcuiusueromentionem fecurisuel leui

impulfu fe circumagit aut nutat,eum culpas reu pera^

gunt. Sic apudHomerum prodantur prociPenelo-.

peSjfed adhibito lapide Gagate, & prunis impofito,

Illamadminiftrantcribroforcipiimpofito,&forcipe

binis tantum apprehenfo atq; eleuato digitis : itideq;

^diuratione faflaper fex uerba , nec fibijpfis nec alijs

teeilei^a, dies , nues , iefchet, bencdoefctvddnuina,

enite^

Liberjecuftdus» ijf

cnitemaus: <!eincle rufpedorum nominibus rccitatis

quocunquc nominato cribrum uel tremir, uel nutat,

U€l uolutatuf , eum reum ftatuunt. at quam uere, tc-

fiatur omnis d^monum ueritas.Potuit & ille qui cri-

bruiti in forcipe fuftinebat digitis , iliud pro fuo arbi'

trio commouere.,.. r^^

Kvfcff.cuovofjixvjiiM.zCmx capite fuper prunas afiato,ne- ^n^^^"^^

fcio quibus perficiturritibus, oiim Germ*anis fami" i^M^»-

liaris:i»/^(«A5c/rw«|^ cum cers liquefaclse, & in aquam CeTomAttt:.

diftiilaritis figurae obreruabantur,Turcisetiamnum

inufu.

«HfefiM-Tita ex aeris partibus ac motu fumpta , cele- ifffHf^avn

braturab Arillophane in Nubibus.

ii/L(piTt>fAa^Tii(^ defcribitur a Theocrito in Pharma^ «Xf;T^^<wr;

eeutria : Sc^'h<rv^cy.:cv7HK quoque , qu^ in frumento

farinae commifto confiderabatur. -rv^a^xvT^ix^av c2l- ^vfCftawT^

feiam fiebat: \)(pvo(*ocvWiK uero per pifces, olim a Tyrc' 'x^'/^^'*^^»

fia & Polydamantc celebrata & ulurpata.

UccTrvcfi^xvTiU ex fumo capiebaturincenfi femiriis pa< ln^^vof^^pK

baueris,aut fefami prunis iniedi,

^i7Moi4X4nux per herbas inftituebatur, ueluti p^r fal^ ^"^'^A'"**'/'»

tii^ foiia: «'«/««^^««'n;*, per foiia fici: A//3ft^<j^«:*'T«W,per ^'°"*

ihus. .,;V,

,

Aoc^viii^6iV7iic< pcr laurum» Nam ex eius crcmatae <^^fwwn

ftrepitu futura colligebant: ex fragrofo quidem fe^ ^cunda,tetl:ibusPorphyrio,Eufl:athioinHomerum, i f , ^

w

TibuUo. AtlaurusbonafighadedittexTacitoautein *"'

^da€rfa.VndePropertius: ^ ub,z,E^e^j;,

"Et tacet extinSlo launis aduHafoco^

, Antiphon,Philochorus, ArtemonjSerapion Afca'

lonites , & ex recentioribus Fulgentius Piaciades af- Pf^^^^^f ^^^

nrmant,quuauri trondcs iub puiumari capit! luppo' ^ _ ProUrP,fitas habuerit,uerahunc fomniano<^uuiiurum.HinG cAn^Ko^Ciaudianus in qui

t, dig- Ub f»— Yenturi prajcia laiirus*

m Quapro-

\jyS lye magis infamibusi Quapropter & ApolJini deo fatidlco facra fuit^

& hinc Laurus Apollinea , Dclphica , Fatidica

di(fla.

^if£«^i'eiVT, riffM(jtxtn&M cum'cineri digito bacilloue res de quadiuinandumeft, infcribftur: isque fubdio exponi-

tur. quseenimrdmanentliterae, nondifsipataeuentis

aut confufaecinere, ordine fuo docere dcre quaefita

putantur»

jyeSortikgijs, ap, XIII.

KAKfafixvTuct , Sortilegium . Quod genus dua^

bus de caufis hic explicarc hber, Primo, quodnon exoieuerit adhuc, ut fuperiora diuina-.

tionum genera, fed & ^uulgo Sc a prudentioribus

etiamnum quandoque obferuetur , heu nimis im*

pi^ . Secundo , quod uideam a nullo fortile-

giorum fpecies diligenter inueftigatas , ac diftin*

5or^/eg/. 5;^ traditas. Ifidorus autem Sortilegos effc fcri^

Zi.4. ^O^^- bit , qui fub nomine fidlae religionis per quafdam^^•^'^' quas San6lorum feu Apofirolorum uocant fortcs,

diuinationis fcientiam profitcntur , aut quarum-'

cunque fcripturarum infpedionc futura promit*'

tunt . Superflitionis genus , cui daemon occultd

fiEpe colludit. Hinc lortcs uariae, punfta figuras-

iaAatas, taxillorum iaclus , plumbeas figurag in a-i-

qua proie(5l^ , in apertum librum repens oculo*

rum intuitus , occurfus alicuius fentcnti» cx im"

i^orfe'. prouifo, & alia ussfana indicia, qus uno fortium

nomine, comprehenduntur , diuerfas fpecies ItM^

^^s-fdyffi/iti^i.

fi/^^vTiia:! faciunt : ut u^^saya-Ko^mTeiccii, quss pcr ta-

Jorum iaclusfit, &exnumero oblato fumitur, cumde re numerata ueluti de numero maritorum, ii«

:£oram, iibsrorum , uillarura , & aliarum rerumquse-

Liherjecundm. , if9qUsentur : aut cum numerus ia6lus comparatur

elogio. Librien m eiurmodi elogiorum fuut om-hibus de rebus 6c ncgocijs : ex quibus cuilibet

I

afsignatus cft fuus & mus taxillorum , & nume-rus quomodocunque cadentium . Qui cui elo-

gio rcrpondere deprehenduntur , id uaticiniuin

ac rerponfum ad quaeftionem propofit^m effe de-

monftrant. Tales libros ctiamnum cum figuris &numeris alearum excufos , Galli plerunque animi

caura.*habent. Orta prorius fuit haec diuinationis

ruperftitio a Pythagoreis, ut Sc c^vdy,ctv7iict clcmcn'

tis illi literarumcertostribuebantnumcrps^ numc-»

ris uim occulti futurique prasfagam.

evoi^itviitot fumitur ex cuiufcunque quasrentis ivsfiavT^

nomine , per elementa fcilicet eius , eortimque

figuras . Huic quidem perfimilis eH: ^?isK7e*''^««'-' «;(6»7^<f^-

7ii^ , fed ridiculo mirabilique modo 3c inuento c-

xercetur , Locus enim circumfcriptus in circu-

litm , diilribuitur per partes uigintiquatuor ae^'

quales : in quarum unaquaque , litera Alphabcti

fcribitur , Sc unicuique liters granum fruinenti

iiliponitur: Inde gallus ad hoc enutritus dimit>^

ritur: Sc obfcruantur c^ literae , quarum ille gra>

na depafcit . Valens Imperator cum mir^ per^

picxus ac anxius cffet de SuccelToris fui nomi-ne , gallus uatidicus & Aleclriomanticus depauit

grana impofita his literis ©. e. o. a, quibus Theo^Qofius fignificabatur. Vide quomcdo colludat

KiHc impi^ perfuafioni daemon ; fpviTua^ fimilem cfvn,

Hillrionum Memphiticorum recenfet lo^nhes i-t.%Mfifi^»

Lco, qui exiguas auiculas capfulse in abaci for^ ^-^^^»

itiam conftru^ise annexas oftentant , qux roftro

fortium chartulas tam dextri quam finiftri omi'ti\i cxtrahunc, Qui fortem fuam fcire cupit.

ita !>€ magisinfamihmobulam auiculae obijcit : quem roftro excipien»,

in capfulam defert : deinde progrediens, refponfi

chartulam eodem rodro profert . .Quomodo his

quoque nugis daemon coHudat,ac utatur ad fuperfti-

tionem animis inculcandam, facii^ colligiturexdi-

^o Leonc, qui peius qu^m in chartulaforte accepti

confcriptum crat, accidiffe fibi poftea conqueritur.'^ lam ad <Tcix»<)f*xv7Hff(fj, quse repentmo miibrumaper-

tum oculorum intuitu, ex fententiae uerfusque adquaeilionem facientisoccurfu fumiturmodo adnu-merum iaclarum alearum , modo fine eo. Et quo^niam poemata prouaticinijs, utpoets prouatibus

habebantur, in ijs potifsimum exercebatun Hinc& in pubJicis caufis Sibyllina carmina ita obferua>

bantur, & interpriuatos Grxcos Homerica, Latinoi

uero Virgiliana. Socratesaudieris incarcererecita'

ri Achiileum illud apud Homerum,

Prasdicebat jEfchini fe pofttriduummoriturum;

Alexandro Seuero obuenithic Virgilij uerfus,

x^emii. 6. ^n regere imperiopopulos Womani memento.

Poftannos aliquotlmperium adeptus fuit Roma-yAUr.lu c.)-. num Brutus,exquirens fuccefium prf lij Pharfalici,in

• hunc Patrocli uerfum incidit,

Claudio imperatori obuenit,

k/^neid.l, 6. Tcrtia diim 'Latio regnantem uiderit iefias.

Necuitrabienniumimperauit. Eidem inquircn^-

tlde fratre occurrituerfus, qui & Gordiano iuniori

p6ll:,ex fexto iEneid.

O^tenduntterYishmctantmifata. —

-

Decem & feptem diebus a fufcepto impcrio inter>

fedusfuit: Opilius Macrinusnumadlmperiumpcr-uenturus eflet fcire dciiderans , in hos incidit Home-fi uerfus.

Liberfecundm^ jSi

San^ fenex ad imperium peraenit,nec diutius qua

tuordecim menfibus id retinuit, occifusab Helioga-

balo.Adriano imperatori dubitanti de animo ac amoce Traiani erga fe , fortes has Virgilianae obuen^rc ex

fextOi£neid.

Quisproadillsautemramisinfignisoliuo,

Scicr<ifcrens l nofco crines,incanaq; menta

IReiisRomani,—P6{tadoptatusaTraiano,ruccefsiteiinimperio,

Romano. Ciaudius fecundus Aureliani imperato-

risprsedeceflbr.inquirensdepoderitatefua, incidit

in illud primi iEneidos Jibri:

Uis ego necmetas rerum nectemporapono*

Genuseiusperlongampoiliritatcftetit. Ethasc

fere funt Sc fortium & fortilegioru genera:qu^ no fo-

{umafortibusexurnacapiendis, autaliunde leged^is

ita di6la mihi uidentur, [sd etiam a le6lione. Nam Sc

uerfusforte oblati legebantur, ut fuprademonftra-

uimus : & fortes etiam fuifle acceptas pro fyngra*

phis, aut fcriptura Oraculorum , refponforumue,

conftat exDelphicisfortibus. Valerius Maximus tih,\,c4p.4:

lcrjbit, legatos ad Delphicum oraculum miflbs obexundationem lacus Albani, retuliflfc fortibus prag'

cipijUt aquam eius lacus emiflam , per agros dif=^

funderent. Ethinc fortilegos di6los exiitimarem,

qui fortes iflas ex charta uel membrana udcortice'-

kgiflent. HoratiusinartePoet.

— Et diuinafuturi

SortilegisnondfcrcpuitfententiaDelphis.

Inhis autemomnibus fpeciebus daemonemfuasartes, fuasque praefliigias non omittere : fed fer^

femper adhibere , uel inde confl:are poteffc, quod Bc

impijs ritibus fiant, & nonnifiadcreduHtatemim-m

ipiam

Q;

jf^j De mdgis infdmihmpiam hominibus inculcandam, idolomaniarnftabi^

bi!iendam,& cru4eiitatem exercendam:^md 13 Mc' _^ Di^)-£ec|; mheyit Ag4meynnonafortcs

amorp .

Imm^itamfceiice nutam maSlare Diana.

ap. XHII.Vanquam fupra de Pythonicis nonnihil at<

tigimus, quia tamen ibi nihil explicare uo-'iuimus aHud quam nominatantum, quibus

Sacrs literas magos appellant infemes : hic Pythij

yox accuratius nonnihil explicanda prjus ob fre^

quenteir? eius ufum erit,quam longius progrediar»

Apoliinemuero Pythium quidam dicuntob nocen*tilsimum draconem -sn/d^avjs^ in infantia eius iaculis

interemptum: unde fpiritus iile, quo afilati futura^ythounde, pr^dicebant,Pytho uocari cceptus eil. Ahjs Pythium«5/ jt.fmra

Qi-aculum asr^T arui/^^^^i^n:*, id cit, afcircitaclo fortitum

nomen putatur,quoa de ruturis occulttsqi Sc ignotis

coniulebatur. Ab oracoio autem oppidum,cui alip^

'quin Delphorum pomen ttzx^-wvdas -. Sc ApolIo,quetn

hominis fpecie ex folidoauroconflatum,intemplQuenerabantur, ac prsfidere loco fingebant, Pythij nomen adeptus cft. Mulierem qu^ cum halitu dsemone

fjufatiiiuin excipiebat , atque ipfius incitatione Gr^ce uaticina*

Phocicu. batur, Pythiam ob eandcrn caufam , Si Tr^oaoivTip uoca^Strahoiib.9.

bant. ChryroilomusdePyihJaueL-^pollinisoracuIo^J^^^^^^^^ itaperhibet: PiciturhsecPythiafuifTefcemina^qu^

z^i^»y7ts, ^^?^^ tripQdediuaricatis cruribusmalignu fpiritum

inferius immifl~um,partesqj genitales equibusloqu.e

returfubeuntemexcipiens,furorerepIeretur^&cri<

nibus fparfis fpumansque ore debaccharetur, funde-

retque infana oracula. Methodius flieronymi tefti-

nionio , aduerfus Origenem ilbrum con4i4it cr^«

s^v^ciiviafijs , ut ait Sophronius. Nam tertiow^i<i>^;c*-^

Origenesda&monem Pythoaicum quofd^ii] atenei>.^ '-^ ^

'

-.'\ iaxra-

ttherJicundtiS, iSj

la atate pofsidere fcribit. Diuinando etiam magnii

prxilabat qusefluin fuis dominis puella illain kd\s ui^-i^-

Apoftolorum,Pythonis fpiritum babens. Videntur

quoque hse uates fe prius aqua Cephifi fiuuij pr^^

terlabentis Del-phos proIuiiTe; quo fit ut Lucanus

dicat, Fatidica Cephifus aqua, uelpotiusexeapo-

tafie^ut quiexGalloPhrygisefluminebibebant, fta-

tim furebant. Vnde Galii facerdotes Cybeles dice*

bantur,dc quibus idem Poeta fic

:

— Crinemcp roranteSy

Sangmneipopulis iduUnmt triHia GaUi.

Semctipros€nimcaftrabant, Scinter facrificanda

furioforum inftar erant. Nunc porro ipfum diui-

nationis genus quod y^^ptf^avTilM uocatur, confide, y^r^t^^l*

rabimus. Licet autem diuinatio fit fpiritus in huma-no corporc conclufi , ratione tamen loci partisque ex

quaprofertur,diueffaeft. In^^i'*/<^'7wWenimfpiritus ^4>vciiw%

incIuCpeftori, cuius os s-v^Sy^f nominatur,ueIfuggcre

bant, uel uindis comprcfsisque linguis obfelTorum,

ipfi peros cfFerebant requifita prasfcitaq; uaticinia.

AzyatrpfifiivriU, ucl ^^sr^/^i/Ti/^uaticiniaprofertexuen-' y^^/^^f?»

tre fpiritibus turgido. Quare qui hoc diuinationis

gencre obfidentur, Ventriioquos ab Auguftinoiab ^f^-^-^^p-'^

Ariftophane iyydt^ft/nvTH! appellari diximus , nec aliter

prolata fuiile uaticinia tum Pythonicorum , quoruminSacrisIiterisfitmentio,tumPythiarumapudDcl- 4-i?^^-2?.

phos: licetalioquinrationefexusdifcrimen ah'quot^'''^-

iit, id quod nondu animaduerfum uideo. In mulierib. iyyx^fiiTae^

cnimfonushoruuaticinioriiexgenitalib.partib.ede- m»li?resquo^

Batur&audiebatur.Necenim aliauiaexPythijsDel- ^odountftu

phicis daemon pronunciare folitus fuit , quam didu*f^cntur.

^is feminibus per inguen modo, quo dixi. Quin &TertuIIianus , au6lor grauifsimus affirmat fe iientri*

loquas uidifTe foeminaSa^ quaru pudedis uocuja qu^^

da dil fedebat,excitabatur,rerp6debatq; fcifcitatibus,

m 4 Deniqj

i$4 Ibe magis infamthuiU.%. ^tjtiq. Dcnique Cxlius Ludouicus,patrum noftrorum me#hB.<a^.io. inoriafaeminamreuenirildquam crebrGuidifTeRho

digij.Icaliae urbe & patria riia,rcribit:ex cuius puden*disuocemimmundifpirituspertenuem quidem, fed

tamen prorfus intclligibiiem fepe audierit de rc-

ijus pr^teritis,.aut prsefentibus mirificam:atdefu-

turis plerunque incertam, f^pe etiam uanam & meniyyMr^t^u^^ dacem . At in uiris hi fpiritus impuri tantaicimri quo- turpitudine uaticiniorum fuorum uoces & fonumf^douatict- Q^Q^Q non podunt : (^6^ per honeftiorem corporis

nmii4>r.pg^{.g,-j;j^ Qsfciliceteloqui coguntur, utfupradi<^umeilde Euricie ab Ariilophane celebrato : cuius Ve-

fpas cum anno Chrilli M. D. L X. Parilljs Ha^'

drienus Turnebus ( tum Graecarum literarumpoft

Philofophi^ & Eloquenti<eregiusprofefror) inter^

pretaretur,audientibusmeisfilijsTheodoroiamiu-

rifconfiilto , & Henrico medico.palim geflabatur o-

lim fe Lutetis uidifle perfimiiem illi Arifiophanis

Euriclihominem aftutu, Petrum Brabantiu; qui quoties uolebat , totics ex ima parte corporis , ore quid|«pertOjfed labijs immotis loquebatur,& hac fiue arte

fiue exercitatione, fiue da;monis impoftura multjs

pafsim imponebar.Nam cum Lutetiae uirginem qua-

da formofam,fed patre orbatam,deperiret,nec matrl

fuperftitem inducere poflet ut eam fsbi defponderet:

tandexu u{;ro cJtroqi hac de re colloquuntur,uoce cdit e corpore,qua demortuus muliercuis maritus deposnaru grauitate coqueri uidebatur, quas ob uxoris

ConfiSI:diffidetiam in purgatorio perpeterctur, quod eo filia

tuide Purqx ^ Brabatio toties expefitam, optimo uiro dencgaret,

UrH^^rtU. Qiiibus illa queftrubus exterrita,uiriqi miferta,petiti#

oninebulonis aflenfit:que tamen non tam fiha.quim

dote ci a patre in tcftamento conflituta ambijfre,fatis

rapparuit.Scxenimmenfik p6ft,ubipuelIa£bonade.

coxifi^cc, uxore focruq; reh^a , Lugdunuwi aufugit.

;,'^-

,-•

Ibi

Ibi m^rcatorem quendam actrapezltam praedfuitem

pbijiTe intellexerat. Qui cu babereturiniuftifsimus, ^yiUu.^ ehfdl

eo quod omniaperfas acnefas Jnuitacorraliflret,filiu ^^^^-

Cornutu.eius unicum baEredem,in porticu ponc cce,^

miterium obambulantem,adii: & c6 fc mifTum innu^

it, ut quid opus fa6lo eflet doceret. C^terum du ei de

patris anima potius,ac fama,quam morte cogitadumefle dicitjUox inopinato inter loquendum patre refe^.

rcs exauditur : qua cu Brabantius exuentre daretj fc

tame expauefcere miru in modum fimuiabat. Mone'batur autem hac uoce filius, que in ftatum pater iniu*

ft:icia fua decidiflTet^Sc quantis purgatorij cruciatibus

tu fui,tum ipfius caufa exagitaretur,eo quod iniquo-

tn eum bonorum hfrede reliquiflTet: quaq; nullo mo^Aq liberari poflTetjnifi iuftaa nato expiatione fada, Sc

debitis in eos eleemofynis collatis, qui maxim^ tura

l^poris egebatreos aute eflfe Chriftianos a Turcis ca^

ptos.proinde uiro qui cu loqueretur crederct:huc ad

f^dimedosaos Conftatinopolim apijshominib.able

gatum,eius/^ir€ierg6diuinitusadcum miflTum.Cor^

natus,liomo minjm^ malus,etfi his auditisdolum

fefeud animaduerteretjquiatamen duru uidebaturi-

ftud dc pecuniaucrbii,fe deliberaturum refpondit,&

Brabanti^ eo lo4;i poftridie redire iubet. Interea anxi

us, de loco fubdubitabat, in quo uocem exaudierat,

qu6dumbrofus^et,acopacus, &hominum infidijs

Echo4; aptus. Quar^ poliero die eum in alium apcr

tum,planum,nuili54' ^epribus aut umbris impeditu

Jocumdeducit.Vbi nihilominuseadeininterloquen

dufepetebaturcantil€na:hocedaaddito>utBraban-

tio ftatim fex Fracor^ miliib. num^ratis^tres in fingu

los die§ Milfas redimerct pro falutf pacris i alioquin

nullam.apudinferosforer^demptioncin.Vndefilius

confcientiaacreligione obftriiflus^licecaegr^ totide

^amenBrabantij fidei c§inifit,omnilegi£iino accepti

jtS Demd^k infamihtufolutiq;teftimonionegledo.PaterignibusacVuIca'

ni idibus liberatus, in pofterum quieuit,nec filiu am*plius interpeliauit . Verum mifer Cornutus dimiflb

Brabantio.cumrolitol^tioreiretjidqireiiquimefarij

fatis admirari n.o poflTent, mox ut fcifcitantib. caufam^peruit, adeo ftatim irrifus fuit a cun^is, quod & nu-mis & cerebro cmundlus & expurgatus eitet, ut prse

mcerorepoftaliquot dicsmortuus, &patremadia.^uirendam cx eo rci ueritatem infecutus fueriu

Deyvfc^uciPT^^x ^circuUtoribus*

Qp. XV.

REperitur FcflTaein Africacirculatorum, mago-'ruqi genus, quod Muhazzimin uocant. Hi om-nium promptifsim^ d^monia dicuntur eijcere,

ytt^xiit, £j quiailloruuaticinionanunquafuccediteuentus,

dicinopoteftquameareseoru exiftimatione auge-

at:que eijcerc ncqueut,aereu eflfe fpiritu aflTerunt.Modus aute adiuradi daemonis hic fer^ eft. Primo cha-

raftcrcs circulosqi nonnullos in foculo aut alio quouislocodepingunt: deindefignaqusedamindsemo'niaci manibus ac fronte dcfcribunt,iUumqi miris modisfumiganr:poftcacarmencomponunt,cxdfmonefcifcitantur, qua & quomodo huc intrauerit, quis fif,

quodilli nomen: tandcm utcxeat,prsEcipiunt.

Sunt & alteriusgeneris, qui rcgula quadam Ca*ZdirsitM. balliftica ( Zairagia appellant ) operantur. Hxc au*

tem multis continetur fcriptis. N&turalisfiquiden»

fcientiaputatur: nequealiosFeffaereperiaSjquima-

ioricum fidemagisque indubitanter ad interrogata

refpondeant.Verum h^c ars difficillimaeft.Qui eniai

huic opera dare uult,n6 minorem Aftrologiae , quamCabalifticsEcognitionemhabeatneceflfceft. loannes

Lih.}, LeoAfricanusteftatur in defcriptione Afnca?,feui-

diirc quenda eiuf artis peritum in unius figur^ dcfcri^

ptione

Liherjecundm, iSj,|5tionfi integrum confumpriire diem,5c figuras In hucfcr^ componi modum.Primo circuios multos in ma^iori circulo ducunt: in primo cruce formantjin cuius

cxtremitatibus quatuormundipkgasappingunt,0. W<«^«''»

ricntem,Occidente, Aullru & Aquilone : in cetro ubi

line^concurruntjUtrfiqinotantpolutextra primumcirculu, quatuor depingnnt elementa:deinde circulu

in quatuor fecat partes, & fequente circulu in totide :

potth^cquaiibetp«rteinaIiasrepterecat,quaruqua-

libet chara^lerib.maiufcuiis Arabicis infigniut, adeout quodlibet elemetu uigintioclo habcar characleres.

In fcqueti circulo fepte Planetas notat,in alio duode-cimzodiacifigna,in fequentiduodecim menfuuLa^tinanomina,inaIiouigintio6tolunf domiciiia:in a«

lio 365 anni dies depingunt, extra hunc uero quatuoi?

.uentoscardinales annotant. Deindeunamtantum,rei propofit^ litera fumut,atqi per omnia ante enum*e

jatamultiplicant, produdumq; charaflerisnumeru .

quodamodo diuidunt, atq; pro characleris ratione lo

co aliquo coUocatjUtq; elemetu illud exigere uidetur,

in quo reperitur chara£ler{iueiigura. His omnib.ita

peraclis,figura animaduertunt,quae cu numero ia pro»

du6to CiDnuenire uidetur:cu quo eodem modo proce

dunt,ucluti cum priore progrefsio,doncc uigintio6lo

xharaderes habeant,ex quib.una di(f^ione colligunt,:

ex diffcione uero oratio cofiatur, quss ad rem ipfam in

quaeftioneuocatarefpondet. Eaporrooratio femper

in carme prioris fpeci.ei cadit,quod Arabes Ethauil ap ^^''^'^^k

pcHat,c6poniturq; ex ocio ftipitib, Sc chordis duode^

cim iuxta Arabic!| linguf metrica.Carme igitur ex ijs

chara6lerib.comporuu,uerum atq; indubitatu rei pro

pofitf pr^bet refp6fum(ut crediat) primo quid qu^r^

:tur,dcinde rei qu^fit^ fentetia. Hi aute raro errare di-

ciitur,c^Cabalifticaadmiradarcddit.Etqu3quanatu*

^alis habeatur,nihil tame fe uidifTe affirmat loan. Leo.

quod

/// Bemaglsinfdmihmquod nonprasternatur-Ain poiiusEs: &;itarcribitpo?

ro. Memmimequondainloco apcrtocollegijregts

Abuiuna(quod FclTe uifitur^in arca leuigato marmorellratainfignem uidjiTe figuraedefcriptione. Areae

quadlibet latus quinquaginta erat ulnaru:huius duaB

tcrci^ partes ijs occupabatur, quse ad figura pertine-

bant: tres uero defcriptione facicbat, quoru quilibet

fuu tantu curabat locu,durauitq; ea defcriptio per in*

tegriadiem.Huiurmodi quoq; alift Tuneti a quoda ar-

tis peritifsimo defcripta uidi : cuius paterduouolu-jLihritfehii mina comentationu in eius artis Canones cofcripfe-

swhm.j.g^^ quos qui exade fciut, fummohabeturab omnib.preeio. Egofolum tre5-,Tunetiunii,FelTa^uer6 duosuiderepoiui. duas quoq; in eiusartisreguias, Expli^

cationeSjSc ComentariuMargianicuiufda^eiusparS

tis queolimTuneti uidi, &aliudablbnu Catdimhi'

ftoriographo cofcriptu. Artis regulae cum Comenta-rijspolTunt quinquaginta aureis haberiTuneti.Brc"

Fejpe fr/d^y-uiter.Fefraetriain uniuerfumfuntfatidicoru&diui'miutrumge* noru genera; primi,ut diximus Geomanticis uel Gy*

romanticisututurtiguris. Alij aquacatmouitreom^fufam olei guttula admixta, lucidam & tranfparen".

temreddunt, in qua lanquam in fpcculo daemoncsconfertim feuidereaffirmant

,quiexercitumnumc

rofum repriefentant : quoru nonnutli in itinere funr,

aiij riuum tranfmittunt,alij terreftre prjElium geruntj

quos quietos interrogat, dsmon^bus n^tu mar>^^in

uel oculoru indicio refpondentibus. 6 temeraria cre^

dulitas.Vitreum uas pueris interduuix0<ftauu egref'

iis annum in manu dant,a quib . num hunc uel illum

dasmone uiderintjnterrogant.Permulti eo dementi^rediguntur , ut in his nugis magna pccuniae uim pro-

fundant. Tertiu genus eft mulieru ueneficaru, quae fe

cu d^monib.habcre familiaritate affirmant:d^mones

autem aut rubros,aut a]bos,aut nigros appellant.

Hodi*

Liber fecundus. itp

Hodic adliuc incaemitenouelforo^piablico Con- Ttircaritmd-

ftantinopoli diuinandi artem profirentur.uiduhinc •S"^'*'^'^''*'*'

quseritantes,TurCceuiri&mulieres, cum pnmisiE-gyptia^, ab initio idololatrae. Hi jn arena notatis figu-

ris ,uel eie^lis colligatis aleis,& notarum numero col

ledo^in libro nefcio quid legentes fubmurmuratesq;

uaticinantur: uel ceram cum oleo confundentes,do*

nec refrixerit expe<5lant,ex apparentib.deind^ chara*

«flerib.diuinant : nonunquam ex aqu2,rpcculo,uitro,

&idgenus (irailib.organis pr^fagiuntjiauddubidab

impictatis Sc -^ oiTii^s^ois magiftro ita in(lru6ii, ut cos 16-

gaannorumferiequa(i abuberib.marernis uirulentu

eiufmodi lac exuxiire,minime hxfitem.Sic de quodadiuino, Diophanesnomine,refertApulc!us: Corin- J-^--^^^^

thinuncapud nospafsim Chaldzeus quidam hoipes,*"^* '^-^*""*

miris totam ciuitatem refponfis turbulentat , 5c arca'

na fatorum ilipibus emerendis edicit in uulgum, qui

dies copulam nuptialeaffirmet, quifundamentamoeniumperpetuet^quinegociatori c5modus,qaiuiato^

ric«Iebris,quinauigijSopportunus.mihi deniq;pro' ^

ti^ntum huius percgrinationis inquirenti, multarc*

fpondit,& oppido mira,& fatis uaria.Sed hsec omnia LnnM.iitFalfaeffe,teftatur Sibylla Erythrxa,sir^ wa^« wayTml^i/' Ong.err.

\^(;^Xiffd}> eifptv^ cOfJi^^ i!fi<fbv»)cri KOid'' viAoif^ ^^^•*7»

'Sid^cormi, mtmoTdculu ncntfjk crcdttt"

dm , nec eoseffc ddcundos.

Qp. XVI.

AT omnes hi prsedi^ionum modi alMne^Jytirst

di6li, qui nullas in naturacaufashabent,feue-

rifsim^ in Lege diuina prohibentur,ubi diuer-

fis appellantur uocibus : ut femper apud omnes gen-

tcs diuinationum impofturs fuerunt uarise. Miran«dumuero magnoper^, eoufque prudentiamhomi^nibusenpi,utaudire, di(^oparere, compeIli,liga-

rique

ipd Tie magis infamihmr}q; fpirltunatura nobilifsimu, malicia auteob rcbc^'

Jiqne nequifsimu.propria uirtute hominis, natura co

inferioris , & malignitate pen^ no imparis quandoq;,

arbitretur-quafifehomini pr^ternaturadeder6uolti

crit iSjqui Deo creatori natura"inuitate rubijci recuf^i

rit.Qui ergo natur^ foedus uioIarit,hic ne in ufum no-

ftruunquareruabitpa^lioneC^Addejmendace mendaD

cijq; parente,quscriq; uera ad falfitatem,& quecunqj'

bonaad maliciam intorquere, Quis nifi luxatic men'''

tis huiciidat , ut de futura ueritate percundetur,qu^

uei nullo modo fciar,quia eius naturf efl: minim^ no>

ta^ueldefupernonreuelataiautfi fciat,maliciofo aftd

iTiedacijs inuoluat.quodfi pur^ea quadoq; proferat,

ueIcoa6lusidfacit:ue]fifp6teatq;libeter,malo tameanimo,pcfsimoq; fine propofito, ut fcilicet pernicio-

fius offendat in pofteru,Scueritate qualicunq; quf itf

reb.agendisparuemolumentiallaturafit, proIata,de

rnu fub alia(qus nifi integre pernofcatur,fit graue in^

commodum uelexitium paritura) atrociuslaedat, &mendacium ipfum ceu uenenatam efcam &exitiaie

hamu cautius tegatTartareus ille pifcator.Stultus ita

que ille,qui hunc cofultum, abitrat ftultlGr raulto, qui

inde redit,nifi refipifcat.Interim non inficior,cum \V

lererianaturas cognofcat,multaex caufisnatisrali&,'

eupriusfcirejquam abhumanointclic^lupercipian-

tur:& tato exa(fi:ius,quato eius ingchiu ell fublimiusj"

ca aute ignaris uelut fur prjenunciat, prsefertim qud-ru in a(5lu uiderit initia:ut uaticinari & occulta reruih

pr^nouilTecredatur. Copiofe,do6le.&piein hancre,'

contra magicas prsjnotiones , difputat fibris noueni

de Pra^not.maxime uerd lib.7, loannes Francifcus Plcus,philoiophus infgnis.Chryfof}".in euangehum lo'

annis,Homil i8.Pra:di<^io,inquit,futurorum immor^talisDei duntaxatopuseil. QuodfialiquandocJ^-'

liiones aliquidpr^dixerunt^ilukum & incautum ihif

gus

Liherfecundm^ t^i

fjusdeceperunt. eorumnamqucuaticlniaparsimfal^

a deprehenduntur.Nonnihilinhancremquoqj du^umeftlib.i.cap.9.

QuarePhauorinus apudGell.dcterrereuoIens & LiUi^xd^ii

depellere adolefcentes a genethliacis iftis & quibuf-

damalijsid genus,quiprodigiofisartibusfutura oml

nia di6luros fe polliccntur,& perfuadere eos nullo pa^o adeundos cfle conful.endosq;,huiufmodi argumetis concludcbat:Aut aduerfa, inquit, cuentufa dicut»

aut profpera. Si dicuntprofpera,&fallunt,miferfies,

fruftracxpe6lando:fi aduerfadicunt, &mcntiuntur^fniferfics,fruftratimendo.Siuerarerpondent,eaque

funtnonprofpera,iamindcexanimomiferfie$,ant€-*

quam^fatofias. fifoeliciapromittunt,eaqieucntura

funt,tum plan^ duo erunt incommoda: Sc expe6latio

te fpci fupenfum fatigabit,& futurum gaudij fruftumt

fpes tibi iam deflorauerit. nullo igitur pa^o uten-dum eft iftiufmodi hominibus res futufas prasfagicrt

tibus.

Proinde exquifitlorem artium hafum diabolica-

fum cnumerationem permitto illis,qui easdidkc-runt,ac magiftri do6lorisq;fui<:onfilio,du6lu&opc>

fa, exercere perpetuo fiio aliorumque cxitio audcnt,

quos in nefariorum fuorum fcelerum communio -

ncm perditifsim^ adducunt. Dolendum autcm hancpeftem immaniter in totum Chriftianum orbem prolerpere, graflariq; nimis:maxim^ubiuoxEuangeIijobfcurius fonat,& nefcio quibus gentilitijs,& dsemo'

niacoaftu non dubi^in hominum dcccptionem ciC

cog itatis fupcrftitionum ritib. diuini cul'

tu8 ueritas confpurca»

riuidetur.

i^^r

s

ipi Be fnagis ihfamihmDe quoYundm fdcrificonm cr monachorum nttigici

diumdtioney mediutioneq; fdlipimi

Qp. XVll:

r Vuitl adhuc lociim ih famiHaturgidoruPytHio

fpiritu, hic inucniunt , Magorum albo infcribedi

merit6,nec ulla ratione pr^termittedi, pleriq; fa*

crifiei & monachi , ut indo^lifsimi , ita & incompara-

bilis impudentiae, perditifsimxque impieratis homii

ries ( uiris pjjs,quos unic^ ueneror, nihil detradum

hic uolo) qui medicinje facrae, quam ne primis quide'

labris eos guftaffe conftat, cognitionem mentiences,

facile euiuis uulgari ( Confulares, uel alicuius do Jlri

nae, iudicij, exiftimationisueuiros nominarepudet)* de morbo fci(citanti,confiIiumque qu3erenti,8 male-

ficio uel iricantatione efTe morbum progenitum , ore

meiidaci refpondere, perfuaderequenon uerentunSacripciqm-

^^ Pythij hi uates faepenumero incantatricem uelfa'^

maleficij mor g^^^ notoria lua atte per mdicia, fi dijs placet, indigu

humenttHn- tare nefari^ audent:honeftaealicui,incuIpat^acpiastttry &eti44 matronaehoccauteriumcrcbroinurentes, aquoillareoi ftAtu,unt nunqua;m,ucl eius foboIes,ne ir multamquidempo-'

^ Itentatem^ lanari poterit. hntmucro non rerum lua-

rum fategifle fe arbitrantur,qu6d morbum mendaci--

tercommententunnifietiaminfontescalumnijs op"

primant, odiaqueplus qu?m Vatinianaapud hoc cre

dulumnimishominum gtnus concitentjiitibusinte

gras uicinias perfon^efaciant, amicitiasdiuellantj*

fanguinis necefsitudine conftridum unionis uincu-

lum dilToluat, ad pugnps promoueant, carceres pro-cureat, cs^es tandem uarie architeclentur: aut eoruqai mfontem denotatam huius maleficf

jfi6li efix^ri

tem uel uindicare , r el illi patrocinari ftudent: aut e*

tiahuiusfo^minaeab alijs caefs,fiue a magiftratu ma*^

le inftituto punitse.Horum uiuum fi me teftcm dixeJro;mcn^

Liherfcctmclm, tgifo,mentiarminime,etiamil indignationerumpantur

ilia Codro,aut eius fedsc aiTeclis. Ita hos ecckTialli -

cosrcilicetuiros, eximiafuiinrtituti mancipia, reli^

gionispotirsimum pallio, flrenuam fibinauareope-

ram 5c experitur & gloriatur iieroS iliorumEeelze-

bub : qui ob pecunisaucupium, autfalfae cxiliima^

tionis cupiJineprurientes, hoc modofuas alicrum.- • , ^

cjuc animas d^monibus proi]:itaunt& deuouent: me ^>^edictnd .r-

dicinamartiumutuetuliifsimam ,ita &utilifsimamp t^^^**ft(fj!ij

maxiiileqae nece(rariam,eiufmodi incantationum o-

pinione in naturalibus morbis ad uitse Scfalutis per.

niciem defcedantes»

ExhorumnumerbquidamnugaciDialogonuperGermanice (Latin^ etenim ob inlcitiam non potuit)

typis euufo fcribit, mulicri cuidamuentreminea-mcxtumuiffemoiem,ututerumgererecenferetur: & _

quum ante Bacchanalia fe partum edituram fperaret, CommenturA

eoq; frull:raretur,hanc ad ipdus opeiti cOfifiigifleiqui ^'^^Z^'*"* i:"^

propinato pharmaco fe expuliiTc duos nuclecrum ce

raforum iam partim gcrminare inchoantium,partim

ad digiti altitudinem natoru cantharos ( quartas uul-

gus d!clitat,fexlibris menfurapropemodum fquiua-

ientes)additoiuramento afTeriti Mendacijueroim'pudentil hinc cognofcitur, quod nufquam in alia ca-

uitate huic excretioni idones, qudm inteftinoru finu

contineri potuerint nuclei. fiautem fioiiem circiter

menfes , a ceraforu poftremo natorum tempbre in il-

lis impafli , tumorem tantum excitarint iam egermi-

nantes : quauiaqusfointereatemporisperinteftina

ar^lifsim^ nucleorum mole infarcla,di{lentaq;, natu'

ralib.patuitexcremetis^Mirumquddeidem c5men>tonon affueritfcsminahancraedicamentiobktidperatiorie,eade operanucleorugerfnenemittentiuaceruoagrum c5feuifl'e:ueini{i eos expulifiet, potuiiTea-

^tis loco ben^ ilercorato ( cu uenia id mihi dicere obn rei

i$4 Demagisinfamibmrei infulfitatem liceat) radicibus,poli paucos menfct

'^laera g'gnere protrudercqi in apertum aefem ccraf;!*

Idem ille in cclebri apud Geldros oppido,ubi olimmedicinam publico feci (lipendio, in uirginumar-

6tius occlufarum ccenobio, uni ualetudinis monnt-j\-ulefd» pa

i^ji afliicls , maleficium efie quo exerccretur, pcrfua*

^'ZmU-nim,^^' "^^ idniffmiirseracrificio fuper puellae ucntreiti

'^* celebrato^tollipoiTe, addit. quopcrmiffo, pcra6lo'

que,eamprimummaleficio cocpifleexagitari, quuihleuiter anteanaturali afficcreturmalo, poftcafjepe-

numcro monaftenjgubernatrix (quamMatremap-pellant ) nobiIitate,2etate & probitatc ueneranda ex-

podulauit. Suos interim,qui ipfum ob religionis for^

tafsis nomen admirentur, habet ridiculushica<5lor

&!neptiarum fcriptor, ctiam cfficio paftor: cuius,

quinquam mihi intus Sc in cute noti , nomini parcit

calamus,obconfcientiam, quse modeftiamimperat,alioramqueuitiatcgi uult. Quare &alios{imiIium

maleficiorum reos, eiufdemordinis hominespeni*tius mini cognitos, prudens prsetereo. qui nifi rcfipi-

fcanr,quod rxanimo illis optarim , timendum nc de

JfaU ^7-ijs dixefitlfaias : Percufsimusfosdus cum mo'rtc,&»» cum infernofecimuspad:um.

Kuc referendus facer ille magus , qui a dasmonijs

edoc^us, Scextenebrarumofficma proferpens,tra^

gicas como:di?e a6lum nupcr exhibuit ad huncmo*dum. 0.11) Hambachi fuam praeftat operam incu'

nicuiisinildiandisPetrus, ubihauditapridemanti-o

I 5 (^ 5. in principio Augufli, equum fufpenfo cer-

uicicymbalo, pafcuismandaiTetundeexilierat : ille

ratus cquum furto abduclum, adijt facrificum Py-

thium Gerardum nomine,uicarium inBIatfum,dioe-

ceHs Colon/erfis^qutconfultopriusfuoucritatisma

giirro, furemcamequo Rhenum Bonns^ traiecifTe,

ac in diuerfcrio proximoucnditurumafTeruit. Ipfc

rdpoH'

Liherfcctindus, iftrcfponfioni fide appofita, incuclanter Inrequitur , ro"

gatque in Rheni traiectUj nurn talis equus ibi eilet

iraniuedus : quo.d fa6luiTi effe intelligit, common-ftraturquc equi duf^us ab uno locoitialium» Tan-

4cm poft dieS aliquot continuo itinere peruenit

Hacckenbergum in comitatu Senenfi , ubi uirum of-

fendit armatum , qui ipfius uidebatur inddere equo.

huncadortus, deequo fibi reilituendo; quemfuumcite aiTeiierabat, agit, meditaturque qua parte nonfatis munita hunc confodere poitet, fi fortd adpu'gnam ueniretur : in quem folum finem fabulam hanc

machinatus fuerat mendax ille Sc fanguina:rius homicida ab initio. Poil: multam altercaticnem a6lor hic

contre6lat equi tefticulos , quos fuo equo ej^emptos

fciebat , color a lioqtii & forma omnino refponde-

bant. Ita hicculpamdeptecatus, remoliinemordi''

ne recenfct, domumquc redit. In itinere autem in^

tellexit, mox poll ciusabitionemequuminucntumfuiflemortuum, alteropede pofteriorecafutraieclo

pcr funem eollo alligatum, unde folui nequiuelatf

quaemortiscaufaextitit. Sicinnotuithuius cxecran-

di uatis 8c facriiici ueritas , digno cert^ ilagello puni>

enda. AIterautemfumptus&ia6luramcifciterdale*

rorum decem in co itinere fecerat : hinc grauiter ad^

jiuc malefico facerdoti coram me minitabatur.

ir> mdeficium^a^dmosjnfdtiamfmnt cr errofi

re$ referunt indo^i medici cr cfcf-

turgi. ap. XVIir.

NEc interim aliorum quoque ineptofum homi^*

num,medicinscognitionemimpudenterdo-Jofcqueia6lantium, unicum eife afylum infi^'

ciaseo , utquum morbi efrcntiam, mukoque tiia#

giseiuscurationem, ignorent, coganturque exim..'

pcritiauclutcaeci dceoioribusiudicire, malcficiuiiT

i 1 moxr

-nemmsinfamihm

mox efTe«''f™.^"Vinrrkiam elabentesque non fe-

cus quam •"'^ocla .Ua ch^r .^^^^ „,, ,,em.

,dd,uos .",^ «'^^g-^^^"^/^nam uel fphacelum.3el

cunque aUum reterc ^ g„^li3nafiue caratu con

P^i^^^-^^k^n::^^ So^u^tamacia: ^'^® **"',,,;,„:i,„ru,„folumesquibur-runt praua,qaam P''^^^^ "^^^^^^^^^ pericuHfaque

dam «nguentorum fo"-™""^'""„ JuGnodi mati^

,„..,.medicannum.g—

^

c>am deg|nera^^«;^J „„em,hoc maleficij no,n.n.smeos.nftituendamac hiueramaleficprxtextu "ute decl.nare tu

jy^ j^ ^^ines ,qut

fcuiufmodi es.ftunt 3"<"1^; ""^g ". eK cuiufdlm

n«perignischym.c,fumo.nfo^^^^^^^^^

rk#r.;!.-« Th^ophraft.Parace!fi,homin.spro^^^^^ .^

^--^'>. tilsimifcholaproferpfere^pcul.^^^^

^,.U.,U inan.sg!°"fi^^^^nibu uerbis nihil non

P°r''"'r<;^rufhSmS;tatimagiftratu.n-.eKpoffunt,!n hoc pulcnre '"" . . primim memo-Lius libro Paragram,«on •"[^'•P^°'^P,,^i„i, f ^«if-

nx com,nendarunt uo -^^^^^^^^ ^ ^^^^^^^^fimas. q^'hus,ned..a..i .rt m

^itus^ueconinfeaantur,calumn.antur.re.

c ua ^P i^

^^^;^

terere.l.«sunt nouy,ne t^^^^^^^^^^^^^,,

iSs'^Snt:'con\enti—

^

ceruo, h.c f^ ".;/.' ^'^-^^^ i,,^,^ ^uoque hatent, *o-inuentore.r..aaat.taiem

^ ^,^^^„„5 .taque

lunt& uenersntar^^^^^T^l^^, in confer^

Utu^t i^!a arr.uffl«^-'"-"XVd aUud.neceffaria. N.hil

«-^?S="Tf;:;!:,;n?;'fDeocreatcrumuiresare^l,ic eft qaod h >^.o, un.

^^^^^^.^;_j,ii it,,« quod

Liberjecw/^dtis. ipy.

amediciscorpns patris aromatibuscondiriuoluerit

lofephus , nihil ouQque quod pro medicis leges pro* <^^«^/f*^

mu.lgarit ex Dei iuffa Mofes : uanum fimiliter eiogiu Escod.tu

lefuSyrach^quo medicos proptcrnecefsitatemab AI

tifsimo conditos,honoredebitoauiciuoluit:inepru

adh^c, quodfimihtudinemabeoquodinrerumoa*turanonexiftebat,rumpreritChriftus,docens,medi^ Matth.9^

cononopus eflebenehabenti, fed sgroto. Lucamquoque mcdicum , Sc quidem dile<5lum, appellafTe ac

falutaireD.Paulum,tel.taturueritatisliber. Hicert^ Colojf.j^.

ueterem coluere medicinam rationi innixam,ufuque

acrationeconfirmatam, quam etiamnunosufurpa-mus/ Nihilhicdeuenturoinextremisdiebusmedi-cihsBMonarcha&inuentore , Paracelfo Theophra-fto. Neque hic chymiam haud leuem medicina; par-

tem eleuo, quam magnifacio , uti Sc omnes mccu ue-

teres: eamq; nunc mir^ exornari, eft quod arti noftr

^

gratuler: ateius potentiacontra quofcunq; morbosextrahioleum, pulueres&falesconfici cxfulphure,

uitrioIo,antimonio,& id genus mineralibus reliquis,

Uti 8c metallicis: nec tam eximijs dotibus herbas illas

tiarias multipIicesq;,uifu,odorc,guftu& ta6lu cogni'

tas,quas inde experienti^ teftimonio contra morbostam felici hucufq; ufurpauimus fucceftujab initio fu-

iife ornatas,nondum in animum inducere queo.

Vt uero inftitutum profequar,huius fchols antefi'

gnanuSjSc fi6ls nobilitatis oberro,cuius nomen pro-

palatione indignum eft,intra menfes tres ad nobilemaccitus, in terra luliacenfi ifchiade aliquandiu crudc*

liter excruciatum, cui cx praepoftera curatione in tu-

morem attolli coeperat femur (iniftrum , intra mefemhuicbonseualetudinisreftitutionemaddixit : graui-

ter in eum inueflus medicum,qui fub iunfluris cau*

teriiim antea imprefsiffet , quod tamen ab hoc Para-

celfifta denuo contra omnem.ratione tempore & lo-

n 5 coin*

#

Ip^ pe magis infamihus

co inconuenientifsimo muttum elt. Hic pnmuit^ '

exhibiro aliquot diebus puluere fudorifero , imbecil^

litatem corporis totius segroto acciuit. Elapfis die-

bus circiter tredecim , quum in deterius cun.5la uer-

gere aaimaduerterct seger^inquit: Quid ll iampri'

inum numerare menfis diesaurpiccmurc^refpondit

ii!ter,non;quandoquidem Coloniaeoleum inignead

htjc Foueo , qao feinori illito,prod.bit etiam (i in eo

Jateat dsm.onium. Hinc oleum applicat, & alternis

iFere X\^h, cochlear propinat uini fublimati in pulue^

rem pnrgantem aiiquandiu infufi : cui fuum quoqueinifcucrcU < a'cinatij,ut ille uocat.ita faflu eft,ut quar-

tana febre rimplice, duplicem & triplice ^groto coci'

taueritbreui.Enhuiusartis potentia: Probatumeft.Inrerimin horrendum tumorem excrcfcebat femurillud , nulia imminutione fa^la ex ardenti uino toties

purgante: dextrum interea femurcontabefcebatcxdiutiniulcerisfluxione, quod fpontepxoruperat.

Cruciatus prsirrerea intoierabiles lenibat quando-que, ui^iliasqaeperpetuas horis pai^culis infringe-

bat exhibitione pilularum ad formam flercorismu-\

ris appa,rataram , unde &: Stercus muris Paracelfi

nuncupatur: has cumuino Malui^ticopropinabate^

tiaminipfafebre, quasmukacordis anguftia confe-

qsjcbatur. Hocopiatuiti {lercusexDucatorum ue-

terumauro purifsimo uichymica QXtradum prjedi'

cabat:& quum hacratJonesegrotus ei ducatos'Hifpa

nicos& Rofcos nobiles, quosuocant,inampliorcm

eius ftercoris confeffiionem numeraflet : reuerfus

illeexdi61a hofpitij fui urbe, aurum illu^ non fatis

purum fuiffe atlerit, ut alih^d adhuc acced^ret , ab hocarti^ce alt^rius caloris naturaiis quam chymicipo^tentia decoquendum :id tamen quod impurius iu*

dicabatur,ad nobilem non redibat. HypericQDis

adhsCjfugadsmoni? nuncupata^,iiGribi;s facculo

infutis.

Lihcrjecimdm. /p/infutis, capitlque rubdiiis:itcni corallo cerulci appen

fo, circumlioatoGueruprautrumque carpum, malcficia arccre ciam conabatur» Vltra menfes duosincurarionc hac Faracelfillica pcrfeueratum ell.

Simulatque igitur extrema imminere uideret, hic

non medicus , fed monarchs Paracelfi fefftator

primarius , domum reuertitur, allaturus ex fumochymico potentiora : rediturum autem fe ^0(1 bi.

duura triduumue,pollicetur.Projnde quibus ueherctur equis , mittit aeger : raorbum prstexit cur2tor,&

paucisdiebusp6ft,ad3Egrotumhunc nobilem, nun^

cium ablegat cum literisfideleeiusfodalitium,qui'

bus Paracelfifts morbum depingit : quod himirumuoratis tribus uel quatuor granis pu]ueris,ab unouomitucuin multa angutViapofteaeuomuifletcori'

um , carboncs uarios , arenam lapideam ,feras porci'

nas in crucium figuram compofitas, &: id genus moaftra piura: & quod aliud nullum ipfe pharmacum ad-

mitteret, quam quod in ciftula apud nobilem relicta

conferuaretur,eamq; fe defiderare. nec ParaceiOllam

fecus credere fubiungebatur , quam Lamiam , qu:^ i-

pfum hocinfeciiTct maleficio,ipfius quoq; probata

ffpemedicamentaimpedijircnefuumfortiVcnturcf-

fciflum. calamitofo adhasc morboperincantamentanobiiemhunc mutilafTe. easpcnesmehabeoliteras:

namin extrema illa'defperationc, nenoflramsgro»toaffliclifsimo denegaremus operam ^ro^abar unacum dodo excrcitatoque iiluftrifsimi noflri Prin^

cipis chirurgoM. Cofma Slotena. Temer^autemhuicnihilpolliceriuoluimus:fo:um uero iam decemdiebus admoliti manum , cataplafmatibus anodynis

fuppurantibus^ue cruciatuum intolerabiliumleni-

men induximus , ac pus prom.ouimus eo fludio,

utexfcmoreantedies quinq; fe6lo,pusalbuiti perFe-

^ifsimura paulatim efEuerc fiaerimus:Sc iamultra

n 4 libras

^po De magk mfamtbmiibraselus decem fermd inoUa referuatas effluxlflc

non mentior. Accelsit etiam nonnihil mutationismauartanarum triadejnon enim ea malorum hydra

omnino fuperaripoteft,hoc potifsimum annitem-

pore hyberno in corpore vifqueadeo corruptoja-

befailgtis uifceribus, & prcriratis ex dolorum immefitateuiribus,qui mefes aliquot continuQ eum decu-

bitu fupino afiixerc leflo, Quare licet segrotum hunciri confumptum hos iudicemus, a pco tamenalij .

Ipemntgratiam&auxilium,Eninfcitis pallium,carmina,incantamentum &

iTialeficium. Naturales enim morbos pati nobi-

lem ^grotum ^ experimurnimis. Nec pharmaca ParacelGils aliofuilfe liefa maleficio , quam malefico

igne chymico,&. rei ignorantia, tellatur ipfe cffc*

<5lu3. Pulueris enim iudorifici uncia media quo -

tidie bisfumpta,fudoreextorGtcopiofum:uinifub

limati cum catharticopukiereprius confuficochle-

ar, alpum turbauir, jiiouitque : Ttercus muris narco'

tlcum exopio nimirum apparatuiTr,ftuporemfom.

numqueinduxitrcauterij aduaiis ulceratumftigma,

cum cfchara,adhuc apparet: quorfum* itaq; hsc a fuo

ppere carminib .praepcditafuere C' Si infuper ucra cfl:

cpifiibls mifis narratio, Paracelfifbarum oculos fuli-

gine chymico obdu6los, facile fuis quifquilijs pcr-

{tringcre ualuit indefelTus ille ab inicio impoftor : fi*

gmcntamuero fuiflein eumfinemadornatum,nepalamfieretfucus 3cinfcitia, cenrentcordatiores : quuletiam intelligant,ex purifsimo auro 8c Ifpidibus prcciofis ui ignis difiblutis^eoru meiiicamenta non cofi

ci.idquQdtamen r!ppudcnterfatisia^ant,utmilliu

cxaftione liberiori sgrotoruin ciftas exonerent;inte

rim nihil minus quam auru uel gemmae,medicamen'tis inefi:: & quidem redc,quum nihil ad rem noflrain

faepe faciant : fed ucnena, aut uenenatautplurimum:ssgrotiS

Liherfecundm, 2otSEgrotis ingerunt,8c fi qiis falutariaiper fe nofcuntur,

ijstale empyreuma ab ignis uehementiaraepenume^

ro imprimiturrutpro benignisreddanturuenenofa,

urcntia & cauftica. Quanquam ignis chymici poten-

tiaIiquores,oIea & pulueres apparari,quibus fummainelltenuitas &uirtusadmirabilis,non fumnefcius.

Hisnihil derogari, quinimo debita attribui laudein

uolo.MihifoIumcontrouerfiaeftcumijs^qui fub huiusartispraetextu hc ignorantiamaleficiucommen^

tanturjfalfoq; fgrotis ems rei fide imprimunt.Memorise ferme cxciderat , eundem noftrum Paracelfiflam

magnifico LL.Do6lGri,uencradofeni,inmalignati^

bi^ exuIceratioec6fuluifle,uthydropiperaqu^Rhe^

ni,influminis aduerfi medio exhautlssimmerfum,

partiaffe^lse applicaret, Scpaulo poilaliudfimiliter

imponeret, atq; dies aliquotin cacurandi methodoperfifteret , ablatasque herbas inter regulas lapideas

curuas feponeret, uigilati infpcdione obferuans,nu

cae putrefcerent,contabefcerentue:quemadmodumenim ills ficarcntur, eodem modo & tibi^ ulcus fic'

citate fortiretunQuatuordecim diebus mutationemulceris fore , segroto pollicebatur: qui menfem inte-

grumperfeuerauitjfedfruftra. Magicacertemedica'liojhoc medicorum genere digna.

hA diuos^morfm cdnk raihidi curdtionemyc:;' cfi"

kplim^refvruntmeptimedici.

Qp. XIX.

HOc item albo dignabor eos, qui canisrabi- ^^-

, r,

di morfus curationem apud D. Hubertum Ar^ afiWthl^uUdennatem,exprsefcripto emendicandamim- tnorhc

pie cenfent : & qui epilepfiam D. loanni , Cornelio, ratio,

Valentino,aut Egidio confecrant. Nxhos eorum^

qui ad diuinos aut Pythiam familiam confugiunt,

poenamnonimmeritofubituros timendueft. Noan 5 incon^

2 02 Be magls infamihminconucnienter hic adducam obiter, fententiamcx

fenioris Hippocratis, ucl alterius memorabiiis uiri

(utuultGalcnus) libello de Morbo facroaut Co-initiaii,quem Epilepfiam Gr^ci dicunt: in Quo,quumprius, diuini nibilampliushuicinefiemaloquama-

1 js morbiSjdcmonftrafletjfic inquil; Qui primi huncmorbum facrumelTe pronunciarunt, talesbomines

mihi fuiiTc uidetur , quales etia nunc funt magi & ex-

piatores & circulatores, & quidam arrogantes,qui fc

uchcmcntcr pios cffe fimulant, & ampiius quid fcire.

Hiitaq; confilijacmentis inopiae obuclantesacprae^

tcxentes diuinitate, quum nihil haberent quod exhi-"^

bitu prodciret.utnemanifellaficretipforuignoratia,

facram hanc e(Te sftct^lione proBanciarut:& rationib.

idoneis coile^lis, curatione coftituerut fiWjpfis fccu-

ram.expiamenta offerentcs, & incantamenta,Sc a bal

neis abftinerc iubentcs,& a cibis multis ac ineptis adhominu «grotorij efum,Scc. Deinde paliium nigrumno elTehabendu prscep^rc : nigerenim colormorta^

Co»ff4 uerfi^Yt^ ^^^ j^gq. pgj^ fupra pede habcndu cife, neq; manu

r. 1 ^. _, fupramanumaecenimomniacurationisimpedimen^

f«j, eximis taclle.Umnia authsEc diumitatis gratiaapponut, uc*

jh'ippecratii lutamplius quid fcientes,& alios prKtextusproferc*jmttmtA, tes,qu6 fi fanus aeger euadat,ipfis gloria & dexteritas

affcrib^tur: fin moriatur,in tuto pofitas fint ipforii cx^

cufationes:habeantq4 praEtexti5,qu6dipfinon fint in

caufa.fed dij.N^cq; enim medicamcntualiquod edcn-

du aut bibendu exhibuerut,ut ipfi in caufacfrc uideri

pofsint. Etpaulo p6ft:Taliaitaq; dicetcs&cxcogi-

tantcs,amplius quid fe fcire fimuIat,Sc homines deci-

piunt.proponetes his luftrationcs ac purificatcs,quu

uerba ipforu magna exparte feadDeu&d^emoniuextedant. Atquimihifan^nodepictateuerbafacereuidetur,uclutipfiputanr, fedpotiusdeimpietate: &qijiqd Dci npn funt,pi«ta$4» ac diujnitas ipforu impia

cftac

Liberfecundm. 20^<ftac rcelefta.uetutego doccbo. Si enimScIunaabp'lcre.&roIeobrcurarejtepeftatemqiScrereniiateface'^/.^/'^'*-

re, pluuias item ac {iccitates,&: mare fterile, itCcii ter- ^^^^^ Mf»^

ra,dc alia humlcemodi omnia,ie lcire prontcntur,riue ^^^• r^^^^

cxracrorumyfterijSjfiueexaliaquadam profefsione ^

autmedirationehanc potentiaiaftent: qui taliaftu^

diohabent, impij fanemihiefleuidetur, &deosnonjefleputare: neq; fi flnt,aliquidpofl^e, nequeuilum ali'

quod extremu etiam malum prohibere. Quod quunifaciant.quomodononipfisinfefliiintc' Sienimho*mo incantamentis ac facrificijs utens, 8c lunam abo«*

Iebit,&folem obfcurabirjSctempeftatem acfereniti»

temfaciet: non utiqueego horumaliquid diuinuin

efle putauerim, fed humanum, fi diuinitaris potentia

abhumanauoluntatefuperatur, Sc inferuitutemre'

dailaeft. Fortafsis autem fiaecnonhocfeiriodo Ir^-

bent : fcd homines ui<^us indigi, multa & omnigenamoliuntur3ceuariant,tuminaliaomni3,tum inhuncmorbum^ in fingulis affeelionis fpeciebus caufamDeo afcriJDentes. Non enim femel, fcd faepius co- ^ . . .

rundem rnentionem faciunt. Siquidem enim capras Y^^^r^'T^

jmitentur,& w balatum edant & frendant,& h dextris ^^^ nommApartibus conuejlantur, Matrem deorum caufam cflc cumnoihare

aiunt. Si uero acutiorem & concitatiorem fonum 'i^ionis dtms

cmittant, equoafsimiiant, Bc Neptunumauthorem f''^;^«^'«*'«'»

efiedicunt. Sed ii aliquid {tcrcons etiam emittant,/^jj eMkpfU

quod fsepe quibufdam contingit, prs morbo coaclis, jpecie^ dcdt^

Hecates Enodis appellatio additur. Si autem t<i^ cauemni,

nuiorem 5cden(ioremuocemedant, uelut auicul^,

Apollo Nomius, id efi: paftor : fi uero fpumam ex ore

remittant,ac pedibus calcitrent, Mars caufam habet.

Quicunque porro pauores noclu ingruunt , timo-

resque ac deliria, Scexultationes ^ leclo, terroreS'

qvne ac fug« foras, Hecates infidias eflc dicunt, 5c he"

rouminfultus, cxpiameatisqueutuntur ac incanta#

mentis»

204 Demagisinfamibmmentis, Scfceleftirsimumacimpiirsimum (meofan)^

iudicio) faciuntnumen. Expiantenimmorbocor*reptos ianguine, itemquealijsfceleribusinquinatos

aut iniuftos, aut ab hominib. intoxicatos,aut qui fce-

Jeilum aliquod facinus perpetrarunt : quos contraria

bisfacereoportebat, facrificarenimirumac precari,

&adtempla progreiros dijs fupplicare, Nuncueroliorum quide nihii faciunt: uerum expiant, & alia ex-

piamentaterraoccultant,aliainmare proijciunt, alia

ad montesdeferunt,ubi nemo attingat, neq; concul*

cet. Gportebat autem ea ad tcmpla deferre , ac Dcocontribuere, fiquidemDeus eftauthor. Nontamenego puto hominis corpus a Deoinquinari/ordifsi*

inum fcilicetd purifsimo. Verumctiamdcontingatab aliquo inquinari, aut quid perpeti, cupierit utiquc

a Dco purgari ac purificari magis quaminquinari.

^, .«. Deusitaqueedquimaximaacfceleratifsimapeccata

Mppocratis purgat&punficat, &Iiberatio noltraexiltit : iplique

fmttutia, terminostemploruac delubrorum dijsdefignamus,

ut nullus qui non purus fit,eos tranfcendatiSc ingref-

fi refpergimur,non uelut qui inquinemur,fed fi quodctiam priusfcelushabemuSjpurificcmur. EfdeeX';piationibus quidemfic fe rcs haberemihiuidetur»

Hicuerd morbus nullare diuiniorreliquis mihiapparct: (td naturam habet quam etiam alij morbi, & cau-

fam unde fingiili gignuntur. Naturam autem Sc cau-

famabeodcmDeofieri.aquoetiamaliaomEM. Ha«^lenus Hippocrates : cuiusargumenta, utnoilro in-

ftituto non inutilia,fufius commemorarc uifum eft.

lAdgicd^ artes ej]} uands comperit Nero.ed/s^

cr ^dTK/m fe^dtorcsdmnmtMofes, Q^. XX.

nh.^yo.ea.i, A Tcum Plinio & Mofisedi£lo,teIamenarran>

ZA dis breuiter fallaciuin magoru operibuscon«X -«-textam abfoluo. Traditiilc, aetatefuaprincipe' Nero-

i

Liherfecundm^ 20sNcronemuaRasfalfifsimasquc comperifTeartesma* ^^^^^^V^^rfr-

ricas. Quippe, inquir.non citharaetragicique cantus *^^ «•'"'«^^77«

ibido ilii maiorruit.tortunarerum iiumanarum lum-'^^^

magefticnte in profundisanimiuitijs : primumqueimperaredijs concupiuit,necquicquam gcnerofius

uoluit. Nemo unquam ulli artium ualidius fauit. Ad-h2c,non opes illi defue're,non uires,non difcendi in-

genium,aliaque non patiente mundo. Immenfum &indubitatumexemplum eftfalfi^artis, quamdereli'

quit Nero. Magus ad eum Tridates uenerat, magosfecumadduxerat, magicis ctiamcoenis eum + initia^ dlihwttf.

ucrat: non tamen, quum regnum ei daret, hanc ab co f(t^'<rat.

firtem aceipere ualuit. Proinde perfcafum fuit,inte-

ftab»lem,irriram, inanem efle,habentem tamen quaf-

dam ueritatis umbras : fed in ijs ueneficas pollcre ar*

tes,non magicas .Nero in excjuirendismagicisarti-

baspaulo curiofior, quod nullumcertasueritatisfi^

gnum argumentumue perfpexiflet, eas fuftulit. Edctenimearumuanitas proferpferat,utiapientibusc^

tiam ethnicisodio eflent,&execrabiles. Interdicun*

tur quoque & damnantur earum afleilatores feuerif!

fimo Dcimandato inLeuitico,tumetiamDeutero- Zeftit. t^.t^,

nomio: Non inueniatur in te ducens filium aut filiam Dcttter.iS,

inignem, diuinans diuinationem, cbferuans dksinondiuinansex fortibus , non incantans aut exer-

cens praeftigias diabolicas i non cofulens Pythonem,noninterrogansmortuos: quia abominatioeilDo>minoomnisfacienshaec. Quodhitolerarentur, au-

direnturque, Efaias uaticinaturcafum & interitum

Babylonis, cui&in primisexitiofuithuiusteterri-

mss artis ftudium, quum ad ultimum a Cyro rege fub

Perfarumimperiumredigeretur. Itaclamatdiuinus

uates : Venient tibi duo hsc fubito in die uno,fteri« e/^u 47.

Jitas Sc uiduitas, propter multitudinem maleficio'

rum tuorum,& proptcr duriciem incaatatorum tuo-

rum.

icd De Lamijsrum,uehementem.Etrubijcit:Stacumincantatorib.tuis, & cum multitudine maleficioru tuorum, in q«i-

bus laborafii ab adolefcentia tua , (1 fort^ quid profii

tibi. Merito itaq; apud prifcosfemperin qusellione

fuit, incantamentaualerent'nealiquid, quum mcr»fintprasftigiae. .

DE LAMIIS. LIBER 11 1.

ZamUeur S^^^^^^^ V N C ad Lamiae hiftoriam me confc?^,m<^/crft iljjs^^^M ro , uulgo ftrigae, a ftrigc aueno6tar

contmhki. ^}-^

ur-'

f% na & infaufta, quam puichre depingit

^ Ouidius t

S Suntduida mhicres.non qiice Phinceia menfu^^^^' *

^-^^^Gutturafrauddhant, /ed genus inde trahunt;

Grandecaputyflantesoculijrofiraaptarapinay

Caniciespe?mis,unguihus hamus ine?!:.

l^oHe uolant, puerosq; petunt nutricis egentes^

Ef uitiant cuniscorpora raptafids*

Carpcrc dicuntur laftentia uijcera roflris,

Btplenumpotofanguine guttur hahent»

"Bfl iUis Strigihus nomentfed nominis huius

Caufa, quod horrendaftriderencSlefilent*

Siue igitur nafcuniur aueSyfeu carminefiunty

Kanid^inuohicresfalfafiguratanus.

Sagam quoque nuncupant, a fatagendo. hanc igi-

tur appello, qu2S ob fccdus prsslligiolum aut imagina

riumcumdaemoneinitum,propnaexfuodeIeduuQluntate, uelmaligno d^monis inftindlu impulfuuc,iU

liusqueope, qualiacunque malauel cogftationeuei;

rsTipsecatione, uelreludicra atque adintlitutum o-»

pu. inepta deiignare putatur: uelut aereminfpliti*

ignire fulminibus , tonitru terrifico concutere, dam-nofa grandinisinfolitimuhitudineferire, tempefia>

tes exciure/egetem in agro Ixtam aiio transferre aut

depoi-

Lihcr tcrtim. 20fcle populari, morbos prseter naturamhominibus be-ftijsq; cierc &mederi , paucis horis longirsimd euagari, choreas cum daemonibus duccre, epularijfuccubu

agere, homines inbeliiascommutare,&miiIcmon-'ftrofa rerum ludibria oftentare. Ad cuius iongioremdefcriptionem facicnt quorundam poetaru (Iicct pcculiare illud noftrarum Lamiaru genus,quod ob opi^

nionemaleficij hominib. Scbrutisin exitiumco quoaudieturmodo iliati , noftro feculo coburitur, eos nonouifreexiftimem)uerfus, experuerfjeopinionisof'

ficinadeprompti. ut Virgilij libroquarco iEneidos,

ubi Dido ad^Annam fororem ait:

Hincmihi Mafiila gcntis monflrata facerdof,

Hcecfe carminihuspromittitfoluere msntes

Q^M uelit^afl ahjs durM immittere curaSy

Siflere aquamfluuijSj(^flumina uertcrc reftb^

NoBurnosqj; ciet man esr miigire uidchif

Suhpedihus terram, tS^ dejcendcre montihuS omoi ^

EtinDamonCjfeu Pharmaceutria, Ecl.f.

Carminihus Circefocios mutauit vlyllis. Item

:

Picus equum domitor^quem capta cupidine coniimx,

Aureapercujfum uirga, uerfamq; uenenis

"Fecitauem Circe,flyarfltqi colorihusaln»

Omnipotentiam quoque Cirecs maleficie pntdt»

catHomerus. Item.:

TrigidusinprattscantandorumpituranpiJf,

Quibus non apud Ouridium glariaturmalcfic*^

Cum uolni,ripis ipfls mirantihus, amnes

In fontes redierefios: concuflaq;flflo,

Stantia concutio cantufreta» nuhila peUo^

hiuhilaqj inducot uentosahigoq; , uocoq;*

Vipereas rumpo uerhis& carminefaitces t

yiuaqifixajfia conuul/aqi rohora t^rra,

Btjyludi moueo; iuheoq^ tremifcere monteSy

'Btmugirefolum,manesqie?drefepulcbriSf

Teqnoi^Uinatrabo*— ftcm

ItcmdeMedealegitur:

Verhaq; tcr dixit placidosfacientiafomnos,

C^arnarcturhatimyilii^^fluminaconcitafi^iinh jEtpaulopoft:

rcr feconuertit,tcrfumptisflumine crincm

irroraiiit aquiuternis O" hiatihus ora

Soluit.Etdceadem:

Utmiferumtenuesiniecururgetacu!. Itcm:

Carmine Ufa Qeres "sierilem uanefcit in hcrbam,

l}eficiuntUficarmincfontisaqu<f.

llicihusglandes,cantataqiuitihusuua ^ ^

Dccidit,^' ^^'^^^ P^"^mouentefluunt. Horati us:

OH^fidera excantata uoce Theffala,

l^Hnamq^cciiodiripit,

EtTibullusdetarcinatrice:

Banc ego de ccelo ducentemfidera uidi,

lluminis ac rapidi carmine uertit iter,

H^c cantufunditq;fokm,manesqifcpukhrii

ulicit.C^tepidodeuoratoffarogo,

Cum hihetjoac trifli depeUit lumina ccelo t

Cum luhet , afliuo conuocat orheniues.

ii ^ dc Item de incantatibnis ui copiore fcribit Lucanus?

^cliociHili.UenshauflinuUafanicpoUutauemni,

tncantataperit» Paulopoit:

Ceffauereuicesrenimjdataq^lon^o

H^fitnoBedies.leginonparuitcether,

Torpuit ^prcsceps audito carmine mundus,

Etpauloante: \ .,

Carmnerhcffalidumdurainpracordiafluxit:^

l^onfatis adduftus amorflmmisqifeueri

lUicitisarfereignes.lttin:.,_ ;

Gjnsmuifadijs^maciiUndicaUidacceiii

QKOJ 2;^;^iiii f^-^^'i<?'^ «^^-^^-W"^"-^^^^^""'"•^^'

luraC^fixarumpoffmtperuertcrererum,

- X^ammmcftarefolos,<^fluminamitt€renorunt^Kethera

Lihertertim, io^k.€therafuh tema adiguntjmontesq; reuellunt

C.Manilius Aftronomices fuse lib. I.— lyinguis dixere uolucrumy

ConfultarefihrdSyZ.?' rumpere uocihus angues^

SoUicitareumhrcisJmumqjAcherontamoueref

In noFlem^j diesjn lucem uertere noBes,

Omniaconandodocilisfolertiauincit,

Apud Maronem adhaecfacrainferisMagica fefa-

ifturam fimulans Didojcft

Ynum exutapedem 'uinclis in uefie recinBa

:

uideliceteritu &confuetudine noflurnorumfacrO'^

rum 8c maleficiorum: ut & apud Ouidium,Jc^^editur teBis uefles induta recinEtds,

t^udapedemjnudos humeris infufa capillos*

Apud Horatii^m tamen malefica fiiccin^nfa eft, ^Serm, S^i

yidiegometnigrafuccinSiamuaderepaUd*"*

Canidiam, —

^

Sine'calceis tamen &'capiIIo pafTdi

'o^pedihus, inquit, nudispajfoqica^illo»

Quod autera Horatius addit,

— Scalpere terram

VngHihus,<s^puUamdiueUeremordicusagnamt

eo facit, quod maleficae folebant infcrobe facrafk-^'

cere dijs inferis: ut apud Ouidium,ilaudprocul ege^afrohihus teUure duahus

Sacra facit,—Quod quidem & ab Homero in OdyfTea cantatur.

Nec eft de nihilo a Marone di^um,l£aicihus&ynejf<kadlimdmqucerunturahenis

Vuhentesherhce,"-—-

Quandoquidem & «ri tiim medicatam inefle cre^'

debatur, uti ahenis potius falcibusd maleficafeca-

rentur herbae, qudm ferreis; Et ad lunse lumen le^

4ftas herbas cfficacioresmaleficijscenfcbatur, quodo lunam

i/^ DeLamyslunam maleficijs prseeffe cxiftimaretur , Scherbas fua

quadamrpuma&faliuainficere. Lucanus:D necjupp ojitiispropior dejpuraet in herhds,

Vbiuero Lucanus agit demaga illa ThefTakma^iies euocante,maleficij materiem affingit

:

Hucjquicquidfcetu genuit naturajini^o,

tAifcetun nonjpunia canum, quihus unda timori eflt

Vifcera non lynds,non durce nodus hy<m<ie

Vefuit,^ ceruipafliferpente meduUa:

t^onpuppimretinensEurotcndenterudentes

tn medijs echineis aquis,oculiqi draconum t

&reliqua» Huc faciunr Grugnae Stryacis Carofs»Macaronicorumlibri 5. Carmen mir^ feftiuumeft, ri^

diculumque, Italicis di^ionibus finguIarileporeSc

artificioubiq; immixtis.

Quanquam poetarum aflertio, uel etiam contra#

'2^?^ di6tio, parumpondcrishicapudmeobtinet: tamcnut curiofioribus fatisfiat, libet paucis haec telaobiter

eodem retorqucre arcu. Si quid Medea,hac arte cum^primis celebrisi hicpotuifretjminim^prsetermiiTara

eratjalafone uin61:2,.cum clamaret

:

— Sipojjcmyfaniorejfemt

Sed frahit inuitam noua uis.—Maleficijs Medese praeponderabat lafonis for-

xna. Adhaec Circe maga formofifsima, qu« quic-

quid uellet, pode repeilere, allicere, ligare, impcdire, euocare credebatur, fuum nequiuit remora-

ri Vlyfiem : magisque fine arte Vlyfsi deuin6taeft,

quam Vlyflem cum omnibus fuis artibus uel uin-

Zihxde.Rc- xcrit, ucl delufcrit. Sic de Vlyfie cecinit Oui'aHd. amoTpf. (jius

:

j>iuUa recantatM d^eponentpeBora curoi,

NecfugietHiuoJidphm-euiclusamor*

Quidte^phdfiaceeiiiuerunt^aminatcrrce,

Qmi cuperespairia Cokhi mmeredom i

Liher tertlUs. imaWLl tihiprofuerint Circe Perfeidos herha^ '

Qum tihi NeritiM ahflulit aura rates i

OmniafeciBi,necallidushoJpesdhirett

lUededitcertalinteaplenafugcfi

Omniafeciflifneteferusureretignist

JLongusininuitopeBorepditamor*

Vertere qu^e poteTi^is homines in miUefigiinis,

No» potmt5 animi uertere iura tui,

hiceris his etiam^cum iam difcedere uellet,

Dulychium uerhis detinuijje ducemt

Now ego,quodprimum ( memini ) jj^erarefolcham^

Iamprecor,utconiunxtHmeusef[euelist

Ut tamen ut coniunx effem tua^digna uidehar f

Qj^od dea,qu6dmagnifilia Solis eram*

Ueproperes oro,fl>aciumpro munerepofco j ^r

Quid minus optariptrmea uotapotefl I

^tfreta mota uides,^ dehesiUa timere ?

Vtilior uelispoflmodo uentiis erit,

Qua tihi caufafuga^ non hic noua troia refurgitj,

Now aliquisfocios rurfus adarma uocat,

tiicamor O^P^x efljin qua male uulnerormd^Totaqifubregnoterrafuturatuoe^*

lUa loquehatur,nauemfohiehiit Ylyjfes,

Irrita cum uelis uerha tuUre noti*

i^detyO^ajfuetMCircedecurritadarteSf

Nec tamen efl iUis attenuatus amor*

Urgo quifquis opem noflra tihipofcis ah arte,

De me ucneficijs carminihus^^fidem*

Porro quod Vcrgilius in Damone dicat,

CarminauelcoelepofiuntdeducerCLunamt

Atq; apud Horatium glorietur Canidia;

VoloderiperelMnamuocihuspojfumineist

Et faga apud Ouidium iactct,

Te quoq; huna traho ; Koc fcit^ ab Hippocrate dilai' LiieUiS*tur. Si cnim , inquit, homo carmihibus Lunara dedu- /w%^

Q i cero

cere coelo poffet, tu ccrte Deus & mens dIuina,a(lro'

rum conditor & re6lor, hominu poteftati , magoruq;

incantametis (quod diccre nefas eft) effct obnoxius.

Sedhancfouet eiurmodiopiniocaufam» Aganice,ut

j^eprxcepu Plutarchus refert, Hcgetoris Thedali filia, fiderum inconntih, pleniluoijs defeclus perita; ac temporis gnara quo lu

^fwrt tWe p^aobie£laterrsEumbraobnubiIaretur, quuhsecmu^

^^"^^deducli'ercul!S credulisprsfagafuturiprfdiceret.prascanta

tionelunamTubducere coelo credebatur, Tamen Pi-

rithoum pfimum a co&lo detraxilTe lunam, fingi a pocZih»t. tiSjnonignoro. HscPropertiusitaridet;

Atim,deduSiisquihuseflfaUacialun£ey

BtUhorinmagicisfacrapiarefocist^

BnagedumdomincementemconuertitenoTirie,

TitfaciteiUameopaUeatoremdgis.

Tunc ego crediderim uohis^^fidera^ amnes

Pojfe Cyrenais ducere carminihus*

Quoruhdam pOematum huius argumcntijexpli-'Cdp.zz. cationem j etiam circa Libri fequentis finem com-

peries.

Atapud hsc poetarum commenta locum mcren^tur infinitae hiftoriae , fabulis fabulofiores , X I libris

Metamorph.fiuc lufus afini cbnfcriptje a L.ApuIeio

Madaurefi^ philofopho Platonico.Ex ijs accipe duas,

ut cum his conferantur , fidemq; parem fortiantur il-

la, quae freqiienter adhuc noftro hoc aeuo a male cre^

dulo ac deiilentato uulgotanquaueranarrantur, li^

cet fint mendaciamera, quibus etiam facil^abalijs

Zih.i.detyi- datur fides. * Cauponam reginam hoc mododefcri'[tnoameo, bit : Saga eft, & ditiinipotens, coelum dcponcre, tct-

^^deij^fa- ranifurpendere,fohtcsdurafe, montesdiIuere,ma-nes fubiimare, deos infirmare, fidera extingucre, tar^

tarum ipfum illumihafe. Amatorem fuum, quodinal umtemeraflet, unicouerbo mutauit in feramea'

£orem:qu6d ea beftia captiuitati metucns, fe ab infc

«[uen"

Liher tertitu» 213guentibus reprscifione genitaliu liberat : ut illi quo^

<jue (imilc , quod Venerem habuit in aliam , proueni^

ret.Cauponem quoque uicinum, atque ob id smulu;deformauit in ranam:& nunc fetiex ille dolium inna-

tansuinifui^aducntores priftinos infecefubmiflus,

officiofis ronchis raucus appellat, Alium de foro qui-

dem, quod aduerfus eam ioquutus efiet , in ariete de*

formauit; & nunc aries ille caufas agit. Eadem ama-torisfuiuxorem,qu6dineamdicacuieprobrum di-

xerat , iam in farcinam impraegnationis bbfepto ute*

ro , & repigrato foetu , perpetua praegnatione damna-uitEt ut cun6li numerant,oclo annoru oncre mifella

illa,uelut elephantem paritura.diftenditur.Et lib.z.de

Pamphilc Miloni nuptui tradita h^c fcribit; Maga pri

ini nominis , & omnis carmiifis fepulchralis magiltra

creditur , quse furculis & lapillis , & id genus friuolis

inhaIatis,omne iftam lucem mundi fideralis,imis tar*

tari & in uetuftum chaos fubmergere nouit. ^^m fi-

mulquenquamconfpexit fpeciofje formaeiuuenem,uetuftate eius fumitur,& ilico in eum & oculum 5e a*

nimum detorquetc Minus morigeros & uiles fafti^

diens ,infaxa&inpecua, Scquoduisanimalpunjfro

reformat. Aliosuero prorfusextinguit. Jvongioris

morsein ijs recenfendis me pudet, quare figmentomcnarrationem obfignabo curn his Apuleij uerbis lib.i.

Nae iftud mendacium tam uerum eft, quam {i quis uelitdicere, magico fufurramineamnesagilesreucrti,

mare pigrum coIligari,uentos inanimes expirarCj So^

lem inhiberi , Lunam defpumari , ftellas euelli , diemtolli,no6lem teneri.

Lmknm profef^ionis modm mptus^nec cp^

h^rem, Caf, II.

ATqui ut omniafatanaeinftitutaminim^cohae^ Profefstonts

rent,uanaque&mendaciacomperiuntur:ita= ^^. u,^^,,^^

& profefsionis modus ineptus mancusqi Q^r'nuiohimih

05 ac di«

2,14 Be Ldmtjf

ac diuerH» k quolibet eius fadionis rco,Jquaeftionibui

J^rmAfeam' q; fubiedlo narratur. Exepla funt obuia in Malleo ma44 partis q. leficarij,Iibro (tc infcripto,ubi lcgitur: Modus profite

ff^/'V5' di duplexeft.unus fo!enis,perfimile, ad uotu folene:

a]iuspriuatus,quifeorfumdfmoniquacunq;horafie

ri poteft. Solennis inter eos fit,ubi Lamias in certa co^

cione ftatuto die ueniunt, & daemone in alTumpta ef--

figie hominis uident : qui quu de feruada fibi fide ad^

njonaerit, fucceflumq; in reb. mundanis profperu Bc

iiitf longitudinepromiferit, quf praefentcs fuht,nomtiafufcipiendaipfi commendant. Etdjemonfi inab*

negadafide,cuItuChriftianifmi,8cestefamuiiere(fic

enilTi beatifsimauirginem Mariam nuncupant) &iti

facrametis nunquauenerandis inucneritnouitiafeu

^ ^difcipulu pr.ocliue,tunc*d3Emonmanuextendit:acut

%deius fer-ceuerfa difcipulus fcunouitia ftipulatamanu,iliafer-

^ia extmdit^ u^turu fc poiiicetur.hinc daemon fubiungit,ea no fuf^

mm jfmtm ficerejfed onaagiudeindepetit, contines,utanima&tArnem &> of cQj.pore fe in apternum ilH dedat, & pro uiribus alios

fallaxtaatt^ quofcunq; utriufqj fexus illi adiungere uelit. Addit

^(i (iipulatio, deniq;,ut ccrtaunguenta ek ofsibus & membris pue»

'^e^uUim mo rorri,& prsBcipu^ rcnatoru fonte baptifiiiatis,fibi con8K5»f;. ficiat, perquasomniafua infbitutaipfiusadminlculo

explerepoterit.Huncmodunosinquifitores(fcribut

Mallei maleficaru authores ) cognouimus in oppido

Brifiaco Bafilicnfis dioecefios ,plen^ d faga iuuencula

informati.DcindepoftieeitunPr^fatoinquifitoremi

hi referente intellexi, in ducatu Laufanenfi quofdammagos coxifire &comedi{re proprios infantes.Modus

autem difcendi talem artem fuit, ut dixit : quod magi

jn certam ueniant concionem,& opere eorum uerifi-

militer diemonein afciticiahominisfpecjeconfpici^

ant, cui difcipuluf necefiario dat fidem de abnegah-

do Chriftianifmo,deeuchariftia nuiiquam adorants

€}g,&dc c^lcandofupercrucem,quandolateterpof-

fet.Fartinruperfamaeommunis,PetroiudiceinBol*

tingcn narrantc,quod in terra Bernenfium tredeciin

infantes aLamijsefTentdeuorati-.quamobremetiam

in tales parricidas fatis duriter exarferat publica iufti

cia. Aliuspofteaiuuenis,tamcnAixoratus,huncre^

fcrt ordincm : Oportet primo Dominico die , ante-

quam aqua bcnedi^la conrecratur,difcipulu futurum

cum magiftris templum ingredi, & ibidem abnegare,

&c.Dcinde omagiu praeftat magifterulo, id eft parupmagiftro:itaenimdaemone,necaliter,uocant.Scqui-

tur poftremoiDe utre bibit, ut audies : quo fa<^o,fta-

tim intrinfecus fentit fe imagines noftrae artis cocipe

re,& principalib.ritibus huius fedas imbui^confirma-

riqi.Quu aute modum quo infantes comederent,a fa«

gacaptainquireretPetrus:hfcrefpondit,iilumtalem

efTe.Infantib. nondum baptizatis infidiamur , uel etia

baptizatis , prxfertim quando crucis figno& oratio-

nibus no muniutur.Hos in cunabulis , uel ad parentu

latcraiacentes,ceremonijs noftrisoccidimus:quos,,

poftquam putantur opprefsi eflejUcl aliunde mortui,

£X fepulchro clam fufFuramur,& in olla decoquimus,

doiicc euulfis ofsibus, uelut cera fere potabilis effici*

tur» De folidiore materia unguentum facimus , no- yngmntutn

ftris uoluntatibus , artibus&tranfuedionibuscom.. ttrn^ilc,

modum: de liquidiore uero humore,utre implemuss

«xquo quicunquc biberit,additis cercmonijs pau- potwtdrta*cis , eueftigio noftraeartis confcius rcdditur,& magi' m<?,

fter. Hxc iile.

QProfijlioh4midrmdiluitur^o{knditurq;focdus

eiJepneshigiofm.jhltumyC^rnulliui

ponderis, Qp. III.

Vim haec no cohaereant, fint abfona indigna^

que quibus fides uel leuiter adiungatur.quili-

bet,dumod6 no omnino fit metis inops,faciI^

o 4 iudica^

^24 BeLamijsiudicabit.Foeclus aut efTe prsftigiofum , phantafinatfil

autiinaginatione,uei phantaftico prseftringeniis fpi-

ritus corpore fallaciterapparente:uelneruisopticis

feuuirorijsinditarubdole,qua.fatanuult, fpecie,coin

niotis huc humorib.Sc fpiritibus idoneisiuel fibilo,fa

furfoautmurmure in organis auditus,uitiat^formis

jmagini refpodetc, fpiritP maligni arte excito coflatu

ftabilituqj.ac inde nullius efle ponderis,facil^ cognolcitur-.potifsimum fi diuerfa cotrahentiu e(rentia,con

|ra6l:us forma,modus,& circu(lantia?,pcrfpicaci mentis acie infpiciantiar,atqi rationis fideiq; noftrs sequi

librio exa(5lius penficulentur.Sic pleralque omnes a-

^iones Lamiae ha6lenus attributas^quas fuas efTejma

lefana quoq; fatetur,excorrupta a pr^ftigiatore iiirtu

|e imaginatiua,non Lamia£,fed ipfius fatan^ exiliere,

p^lim fiticui minim^ opus eft alterius adminici^lo in

fua potentia oftendenda,aut a^lionibus declarandis,

qui nec ullii|s uoluntate aut imperio cogitur qi»4m

pei,^ huius iriiniftrorum bonorum : malis non coa'

(^us,fed fponte & quide libenter obfequitur malicio'

fusilleucterator, fecusljeetfingat, fimuletque, tefte

|?orphyrio,ut fuis prsftigijs non magis irretiat . Non^utem ftri6le colligari pa6lu imaginariujdoloq; malojtiendciciter ab altera parte initu necefTe eft, quu a pr^

ftringete fpiritu apud ftupente, nec menps compotefatishominem,gliterfierin6poteft.PrsetereadoIpfa

|i3ec ftipulatio, maxim^ in pernicioium finl conficlar

fine teftibus autoadibus contra De» uoluntatem,{i

t^n|uhabebitmomenti,utnullaqueatrffcindira;io*

ne : at neceflario eius uirtute alt<?raltenus uolunta-

X(tm ffqui,illiusque prsecepto morem gerere compellatur: qi;urpa6lum illud priusinbaptifmqexppcu-

culiari Dei pQluntate & mandato, folennibus uer#

bis uer^ fancitum , & quidem interpofitis fideiufilb-

ribus,tanquam prgerogatiua non pr^ponderabitc^At-'^qui.

Liher tertius. zifiqui,fidem Chriftianam hic abnegaflTe anum mifcram,

obiicies. Et nos.quotquotaliamfalutisuiamquse* ^d^m Chn-

rimus , quam Chriitum i E S V M. , ems prsecepta;,^^^^^

obferuantes , ueftigijsque infiftentes , uiua in ipfum '^

fideper diledionem operante, fidem abijcimus,re- Gal.s.

ipfa teftati mente fana, quod illa uel setatc ftupida,uel

fexu inconftans,uel impotenfia mentis lubrieajjuel

animi morbo defperans,autimaginarie autmaligni

artc delufa feciffe putatur. Aures Pauli uerbis,

quibus fidem Chriftianam uer^ abnegantes fcitd

depingit,paulifper accommoda: Illud fcito,inquit, ^.Timoth.f.

quod in extremis diebus inftabunt tempora peri- ^* Timoth,:^.

culofa. Erunt enim homines fuiamantes , auari,

faftuofi , fuperbi ,malefici,parentibus immorigeri,

ingrati,impij,carentesaffeclu, ncfcij fcedcriSjCalum^

niatores,int£mperantes ,immitft,negligente3 bo-

norum , proditores ,prsecipites , inflati , uolupratum

amantes potius quam amantes Dei:habentes for- PietdtU uim

mampietatis, fedquiuimeiusabnegarint.Etiftosa* 5*^' ahnena-

uerfare: exhisenimfuntquifubeutinfamilias,&ca- ^^^^^^^^^<^^h1 " 1. 1 * .1 climreprobt.

ptmasducutmulierculas onerataspeccatis,qu3eau- ^

cuntur concupifcetijs uarijs,femper difcetes , ncc unquaad cognitionem ueritatisuenireualentes. Quq-^

admodum autem lannes & Mambres refiftebant Mo Exod.j,

fi,ita & hi refiftuntueritatiihomines mente corrupti,

reprobicircafidem. Sednonproficientamplius. Si*

quideamentiaeorumeuides e itomnib.quemadmodu Sc illorum fuitHsc Paulus. Ad chrifma in fosderis chrifmatls

contra6lu exemptia, utfertur,fi confugias,licet uel u- «^"» ,ft q'**

nicouerbohicfatisfacerepofrem:idtamenepIusfa- ^*^' ""'* /"'^*

cefiatnegocij^tutius eritrefp5dere;Si qua uis fit chrifI^J^g^o?.

""

matis eanon in extremailjmitione magis confiftere,

quam in extrema aqu^ fuperfufionein facrameto Ba'

ptifmi,qui fide intercedete fan^ificatur, atq; ita cofir

matur, ut fi poftca centies aqu^^CGi"pori infufa ablua-

5 lur.

t

3tS Be Lam^stur , imo tota cutis abradatur , nihilomlnus exdiara^

^tcre fide imprcfTo permanet baptifmi eflcntia : ctiafi

eius uirtutem homo quandoquelapfu abneget, tamefi refurgat,^ peccatis ad uitse emendatibnem poenitu^

dine conucrfus , eadem ftabit baptifmi femei admini-

ftrati energia. Ratio chrifmatis erafi erit eadem apudrefipifcentem, fi ita u61es;alioquiueluulnerefynci^

iti infli6lo , aut putrido uicere ea in parte exorto , il-

ludquoq; interircfequeretur: quanquamctiamnonuer^ fynciputin foedere collidi crediderimjfcd imagi'

nari^ : quemadmodum reliqua multa hic continge-

re animaduertimus , quo credulam hoc malefano*

rumhominumgenusperfuafionemalainducatur,utfc diaboli retibus iam inde implicitum ufque adeo,

feruumque credat,quafi omnisrefipifcentiaeuiadein

cepsfi^ praeclufa, quo hac ratione tandem extremacogitet, moliatarque : quamuis non magis huic, imomulto minus , ut uitiata phantafia delufo , qu^m qui.

bufuis alijs grauiter peccantibus , conuerfionis lo*

Afatth.ig. cus erit prsecifus. Petrus fiquidem , antea breui kMarc.i^. chriilo praemonitus , contra confcicntiae teftimo?

«c<€2?.niumterChri{lum,additoetiamiuramento, negat?

atqui agnjtoerrore, lachrymisquc rufis, mgratiaa^

recipitur.

Fceier^ Udtii dentoniirdtio Ycli^U*

Cdp. IIIL

i A Dhaec, quodulliscerembnijspuerosoccidcr©

A\ quis pofsit, falfifsimum eft, mcraq; fatanx fug^

Ceremonijs gcftio, ac inanis credulitas. Item quod illos cx^jroffeocci' fcpulchris clam cffodiant, nihil efienifi diabolicain

dipusYQU perfuafione ex imagiuatiua ui corrupta, aut alto fom*

po uitiata,palam conftabit,fi* monumeta infpiciantur,

undeeos extraflos efienarrant:ibi etenhu recondi-

tiadhucinuenientur. Nech2fitareuolo,eodcmmo-doia

Lihertertiuf. 2ip^oinmentemillis indutUmelTeinfantiscIeco^lione Tnfantesmof

in olla confe^ftam , donec exemptis ofsibus caro red-^^^^'IfQ-

"

dereturpotabilis. Tamenim idexiflitinhumanum, deUfomieA,t€tricum,crudeIe,SccreditudifficiIe,utriuelmeisin- rottisilleSty

tuererhococuIis,citiushuiushorribi]isrpe<5lacuIifa- giu^tmagint*

fcino eosmihi praeftrid:os erediderim, quamnefan- '"'^'^^'^"^

aumhoc& piulquamtragicum, omnemqueexupe-'^rans fidem condimentum uer^ apparatum c(fe fa-

tear. Sedell:o,qu6dexStygiapaludeproferpantcius

unguenti artifices horrificas ftriges,qus omnem hu-

mani fenfus imaginem prorfus exuerint : cedo tame,

unde ilii unguento ea utrtus , ut fi quis co inungatur,

fiat fceleratarumuoluntatum, execrabiliumartium,

& tranfueclionum incredibilium particeps :* uel fi eo

fedileauthgnumillinatur^moxalterhuicinnixuSjper

aera feratur: quemadmodum fage perfuafum habent,

5cliberilletcftaturc' Nonlibethicanxiedemoi^tuae,

putideq; & uirulentae huius carnis decoflag tempera»

mento &uiribus difceptare. fiquideminreru natura

eam ita parata non inueniri,firmiter credo: idem de li

quidioris materiae in utre , ut di6lum eft, conferuats

prasparatione,potatione Sc uirtute ditflum uolo.Inte*

rim ncgandu non eft, miferas has mulierculas ita for-

mis uirtuti phantafticae imprefsis,a dasmonio dementatas,non aliter^c fi haec ita uer^ fierent,fcire: uti fcr^

oftines illarum prsster naturam a6lioncs, imaginariss

falte uidetur : Sc propterea qu^ftionib,ada6l«,flamiS'

q; propinqux,fua aperte cofitenturflagitia, per fom-

nuuelfimulachruillisfolumodo cognitaJdipfum cp infectidapar_

£irmaturinDecretis,adhuncmodu: Qu^damulier* te,cauf.i6.^^

culaeinferuientes fatanae, daemonu illuiTonibus (cd^< ^-^K^^t^*^

iftae , credunt fe aiia nefanda quoque agere , putapar-:

uulosaIaclematrisauelIere,aflare&comed€re: do-

mi per caminos feu feneftras intrare, & habitan-

It^suarijsmodis inquietare; qusomnia&confimilia

*

'"^ '

folum

JI0 DeLamijsfolumpliantaftic^acciclunteis. Cum^auero, quae

foiTula fa6la, & lotio infufo uel aqua» digitoque motofe tempeftate ciere arbitratur,coiIudit dsmon aeremturbans,ut illam fibi addidam in officio contineat.

Huius ergo ex utre potionis tartareae.fed imagina-

riaein foedereufus, ipfum quoquepraeftigiofum clTe,

prseter multam eius diuerfitatem apcrtius demon«urat: lubetqi hic cum Horatip dicere^

1. Carm.ode i^e quodciinqi uolet, pofcatjihifahula crediy

^*^* New pTanfi^ lamioe uiuHmpuerum extrahat aluo*

Pa6li itcm uapitatem] id quoqpe docet, quod co ini

tocercmonias quafdam contra Ecclefiae ftatutaco-

ganturobferuare : quemadmodum diebusDomini^-

cisieiunare,autfextisferijs(utaiunt) carnibusuefci,

aut crimina in confefsione celare, ucl tempore cleua*

tionis interram fpuere, uel fub MifTse a6lioneuerba

proferre inutilia,uel aliquid fimile defignare: ita Mal*lei referunt fabricatores. Hxc qualia & quantafint

deIi<fla,quilibetpius,tenuitermodoSacrarumIitera^

ruin coghitione tindus,intclligit. Etenim quum dies

.

X>iedommi~ Pomsnicus fit audiendo Deiuerbo, orationibusScie ntiliter ie~ diuino cultui cum primis confecratus, his nemo fru.*

tundri. ^uofiuspacarit,quam quimentemacibinebulisfe'Mdtth.i-j, xtmm conferuarit.Eft (inquit Chriftus) aliquodd^»

moniorumgenus, quodnonnifiorationibus &ieiu-i,p€tr. 4.f" nijs eijcitur.Sobrioshincnos efTe iubetPetrus, &ui''

giiantes ad orandum , quia aducrfarius nofter diabo^

lustanquam leorugiens obambulat, quserensquemt.Cormh.-j. deuoret. Item Paulus docet fuos Corinthios: Ne

fraucjctis uos inuicem, nifi fi qmid ex confenfupro

tempore, ut uacetis ieiunio&precationi. Itaieiu>

nium & oratiofer^ coniunguntur, & quidemordi-neoptimo : utquodapud Tertullianumlegitur, ie^

iunare die Dominico nefas exiftimari, non imme-fitomirer,?

QuocS'

Liber tertius. 221Quoducrocarnibus uerci.urgemenccefsitate (fi Cdrnihuin»'

bodo abfit offendiculum,contemptus Scgula) liceat^"^EomtH

diebus a PontificeRomanouetitis,alij defenduntexJ/j^^^J^^"

his Chrifti uerbis; Audite & intelligite: non quod in< Uceaf.

grediturin os, impurat hominem ; fed quod egredi- Mdtth.if.

tur ex ore , hoc impurum reddit homincm. Item cx

Paulo^ad ColofT 2. Nequis uosiudicetin ciboaut

potu , aut in parte diei fefti, aut nouilunij , aut fabba^

lhorum,quse funtumbrarerum futurarumicorpus autemChrifti. Etpoft: Simortuieftis cum Chriftoab

elementis mundi , quid quafi uiuentes in miindo, de-

cretis tenemini :" Ne tetigeris,ne guftaris,ncque con^

tre6laris; quse Cimnia ipfo pereunt abufu,iuxta pr^ce^

cepta 8c doclrinas hominum, quae uerbotenus quidc

fpeciem habent fapientise per fuperftitionemachu-

militatem animi, &Iaefionemcorporis, nonperho-norem aliquem ad expletioncm carnis. Ad Timo- «• ^'''"•^^'' 4»

theumhic quoquefcribit: Spiritus certo loquitur,

quodinpofterioribus temporibus defcifcetqttidam

4 fide,attendentes fpiritibus impoftoribuSjac doftri'

nis daemoniorum, per fimulationemfalfiloquorum,

cauterio notatam habentium Confcientiaiti, prohi'

bentium contrahere matrimoniutii, iubcntium abfti*

nere a cibis, quos Deus creauit ad fumcndu cum gra-

tiaruma<5lione fidelibiis, Scijs qui cognoueruntue-ritatem : quod quicquid creauit Deus,bonum fit , &nihil reijciendunj , fi Cum gratiaruma6lione fumatur.

Sanclificatur enim pei* fermonemDei, acprecatio-

ncjTi. Dehisficomonefeceris fratres, bonuscrismi^»

niftsr lE s V ChriftJienutritusinfermohibusiidei, i..cvr/ff^^.«.

bonseq; doftrinae, quam ufque fecutus cs. Caeterum

prophanas&anilesfabulas reijce.HaecPaiilus.Item:

Ornne quod in macello uenditur,editc, nihii interro'

gantss proptcrconfcientiam, Dominifiquidcmeft P/rt/.aj.

tcrra,Scplenitudo eius.

Adhaec,

222 De Lamijf

CeUremmU AdhaEC , quod ex pado certa celare crimiti^ iii

na in ionfef- conMsxonQ cogantiir : quis amabo fingula diftin-^

fions. ^^ enarrabit peccata , quum plerunque omnesnoftri cogitatus , uerba & acliones fint peccato*

" rum labe confpurcata i aut quo'nam diuinse uo^

luntatis teftimonio , cxadla illa noftrorum fcele-

Z»cxig. rum enarrationc opus efTeconuincetur c* QJo or-cr 2?. ^jne ea recenfuit publicanus ille in templo ^ aut latro

incrucec' .

, ,

U terraj^m Xam quoque graue cft delifium, in terram teinpo>te tem^sree-

re gje^jationis fpuffre.^quamlfputum inorecontinere;

jTerba imiti- ^ ^eq^^aiem poenam merenturuerbamutiliatam iine

liaftihMijpf' Mifla, quim fub eiusa6tioneproIata. Hucadduca-^preferre. tur , commiffum in calcanda fecreto cruce flagitium :

Crttcem c^^f- jtem, quoddie Doi^inico anteluftralis aqusE confe-

^^tlftfiracr2.tioRem templum ingrediantur: & mille alia anicu^

Uiaqti-aconfe larum ddiramenta, eo huc addu61:a a dsemone, ut fub

iratiQnetem- religionis pr^textu fuperftitionemimpietatemqi in-;

^te »?^««^/ ueheretScftabiliret.tite D»mim- jj-^ praeftigiofi faedcris neruum palam cernit qui>

Xi I iedon'. libetpius. Reclifsim^ ergo Auguftinus ait : Omneschrtll.crle'- artcs huiufmodiueInugatorif,ueInoxi^fuperftitio*giturze, q.z. nis,ex quadam peftifera focietate hominum Sc dsmoiHudi^nodefi. num,qua{ipa(5lainfideiis&doIofaEamicitis,penitaS

funtrepudiandse.

Superioribus nugamentis ex Pfello accenfere li-

3£f.cheta& bet de Euchetis Sc Gnofticis, quinefandafacrifici*0no(itci. perpetraredicuntiir.ut daemoniatoto concipiantpc^

<5lore.Conueniunidie quo pafTus eftSaluator,uefpe-

r^ ftatutiiJn Iocum,una cum puellis fibi notis: Sc poflr

^usedam facra extindis ]uminibus,miftim congredi-

imtur (lue cum forore, fme cu filia, fiue cum qualibet»

Nono rurfus menfe rcuertuntur,puellasq; accerfunt,

&infantc5iamnatos abhiseuellunt, perq;totucor^

ptis puero^ circucidunt,& circiifufo fanguine phiala^

impient,

Lihertertius. 2z^implent,corporacremanr,cinerem cumfanguinemi*

fccnti Hoe condimcrito epulas & pocula condiunt,

tumfuainterfe, tum aliorum clim quorumcunquepofTunt. Exiftimant eriim hoc facrificij Scalimenti

generc,tanquam maxim^ profano,chara6lerem diui-

num nobis impre(tum,ac dsemonia procul arcentem,

fenitus aboleri,itaq; daemonia liberius ingredi. Gno^fticis (ut Irenseus atteftatur, uir 8c Chriftianus & eru-

dit»s)prfbuitin cunabula Carpocrates.His enim pr^ Carpecrdteg

ftigias Simonis magi, nonut ille clam, fed publicd ac w^gww/w

pai^m tradebat :'& uelut pro fummis ac optimis ftu- ^f^''»»/'»^^'-

dijs laudem confeflam & publicam de nefarijs afti>^' *^**'*'

bus,adeceptisauditoribusrequirebat,&magicaste- ^ "

nebras in luce publica perorabatjde amatorijs dunta'

xatfomnijsqueimmifsis, acd5emonijsparedris,aIijs>

quefimilibus fraudibus.

Qui hmines dmonum iUuponibm artibm^

m4glsjHntexpofni, Cap, V.

HIc porro id hominum genus potifsimtfm im' t^u /atd^

petitur,quodtaIiefttemperamento,ueIa cau- n£org4na.

fisexternis,uta daEmoiiisfpe^flroappetitum,

iiel illiusfuggeftione tentatum, feu uti organum ii-

lius uoluntati non ineptum , ex fucata indu6tione fa-

cileprseftet. Huiufmodifuntmelancholici, &obia- ch.dtPrt»

^luram uel qualemcunque aliam caufam triftes , tefte tndentu ad

ChryfoftomOjCuius hsec uerbafunt: Omnidiabolica •^f^|^'"^^"«»-

adione potentior adnocendumeft mosrorismagni' *obm^orimtudo : quia daemon quofcunque fuperat, per moerore mttltos fa&i^

fuperat. Sunt item Deo diffidentes, impij, illicit^ cu- rrfrrf«m»w.

rio{i,peruerf(^ in religione Chriftianainftituti^inuidi, Clememli.z,

maliciofi, uetulse uix mentiscompotes, fimilesqu6 ^^^' (itl

lubricse fidei (qui enim facil^ credit, faciU&rece- zM^J^ln^dit ) uei infignis malicise muliercul^. His ut inftru- Cmji,x4,i^

ni€tis congruis infidiatur quibufcuncp poteft modis.

£24 BtLdmijs . ..^

fuo tcmpore 8c locot fingulos, ut cuiufque animi ft^J

dia & aflFcftus ex certis indicijs cognouerit, peculiari

aliqiaa ratione adoritur,infe6latur,iilicit,uel aifumpta

plaufibili forma, uelcogitationeimaginationeqjua^

ri^agitata&corrupta, donectandemipfius propofi-

td tdnfcntiantjfc ipfius perfuafioni dedant, quicquid

in mentcm ille ingerat credant , tanquam fcEdere ob-

ligatii abilliusnutupendente&, i]3fiobtemperantes^

uera omnid efle quse fuggerit rati, formas in imagma-tiuauirtuteuel phantafticaabeo ingeftasreuerafub-

llantialiter (utficdicam) exiftere confidentes fan-

£rifsim^:necaliter queunt,quumillorum mentem ex

primo aiTenfuimaginibusinanibusuitiarit, confopi-

tis uel concitatis in hoc opus corporis humoribus Sc

fpiritibus,ut hac ratione ad organa accommodata fpe

cies aJiquas inducat , perinde ac fi extrinfecus ese oc-

curreret uer^,non folum dormientibus, uerum & ui-

gilantibus : atque hoc iuodo aliqua extrinfecus uel e^

xiftere' uel ficH putentur,quae tamen reuera nec fiint,

necfiunt,nec faepe in rerum naturaexiftunt. £a eft

horum immundorum fpiritaum fubtilitas incom-prehenfibilis prop^, & fraus infatigabilis , fenfus ho-

minum cludens. Sic 8c ueterum. JEgyptiorum fen«Li.^.Recog. ^^5 obfedifle djeiuonem, docetapud ClementemD»

Petrus.

De[€xmfemlnd credulitate dcfrugilit4te.

. Qp. VI.SexHsfem' Tp^Lurinium uerohucfexumfemineum, nimirunimt crfduli-

tas. Ptemperamenti ratione labricum,credulum,ma-

liciofilm, impotentisanimi, &ob eiusaffe6lus

quibus difficiilterimperat, melancholicum :cumpri«

hiis autemelfoetaSjfitipidas, mentequetitubantesue

tulas inducit fubdolus ille ueterator. Quonominc

Genefi. Euam conuenientius fuseperfuafioniorganum,noii

j.Tim ,..:. Adam^inirerumprimordijs, quumduofolumexifte-rent

Liber^tertius. 22frcnt homineSjaggrelTus efl: : quam leui ctiam difputa-

tionis uelitatione uicit,

Hinc D, Petrus non iniuriamuliefes aocatinfir- i.c^/r.j;

miusuarcuIund.EtChfyroftomtiS (fiiseft) ini.par- HomU.irM

te Homiliarum in Matthaeum : Sexus,ait, tiiulieru in^^"^'^^

cautus & mollis eftiihc^utus ? quia no omnia qtias ui^

det aut auditjcu fapientia & ratione confiderat: moUlis autem.quia facil^ flecliturj uel de malo ad bonum^uel de bono ad malum. Iderh iri epiftolam^d Co^rinth.z.Homil. i^.dicit^mulierum proprium efle deci-

pis D.Hieronymus,aut (utuidetur) alius, inregula

monacharumad Euftochium, cap.i6; iDebiliseftni-

miura fcw^us qucm geritis,ac fragilis,& mobilis, {i fud

relinquaturarbitrio. Scitifsim^item^MuIictumge*

nus, inquit EleazarusapudArifteam, fuorum affe*

£luu fequax , atq; in lapfum prociiue ,proptef impru^

dentia,&tiasnaturamimbeciIiem.Quintiiianus ihi- VecUMhbccillamremefleait fceitlinam. Mentis quoqueittl- ^?^^

bccillitatem illis tribuit ValcHus Max. lib. nono Rcntneni. cap.t. CaiusitemproLucilla^apudStobaeuiTi

ferm.17. <i^xy(ayoiJ yc(f \^tfj , as mriy , K^ iih<i<TK orikft io on\jy/ni

«r/tf<r«.quibus fignificatur,mulierem ad crcdenduhi fa-

tilem elfe, praefertim in calamitatibus. Schbitauteni

tulgcntius , credulititem deceptibnum efie matrfemi

Malieres facil8 decipi,Sc defperare citius quam uifos^

traditAriftot.inprinc.lib.9.deHiftor.animaliu,&Al^

bertus in initio lib.8. de Animal.Cuius bonam partent

exnono Ariftotelis mutuatus eft;

Hinc non inept^mulier (utVarrointerpretatiiFj

Sc repetit ipfe Lacl:antius,& D.Auguftinus,fi is eft,fer

mc»nedetempore245) a moilicie didlaefleuidetur^

immtitata & dctra6lalitera, quafimollier. Qtiod&' .,

fcribit Gratianus in f Sed illud. yi, q. 7. Ab Homerb -^'^'^- ^^^^^

item muliefes peculiari epitheto dH-hV7<^cu uocantur,

tanquam molles. Ad animum molliciem hanc trahit

j> Gratia.

S2(f T>eLamijsGratiannsrmi etla facit GloC in cap.i.de claud.defpoi

lE^ragiles adh«c t(^Q mulieres, imbecilles,infirmas, &" promdedeceptufaciles, teftimoniofuntleges, quas

ea ratione ftatuerunt multa, ut fcribitur in I. fi mulicnC. ad Vellcianum. & in I. fi pater. C. de Sponfal. & in

]. prima. §. penult. C. de rei uxor. a6l. & in 1. ult. C. deDonation.ante nuptias.Sc in l.ficut,ibi: Sexus fragili-

tas. C. dePr^fcript.^ouel^o annor. &inl. afsiduis,

poft princ. C. Qui potior. in pign , habean & in I.

quifquis. ^. adfilias. C.adlegemlul.maieft. &injr.i.

ad fin. Inftir. Qui alien. licet. Sc in capitul.ex parte ab-

batifile,€xtrl, de Priuileg. & in capituL Adam. 53. q. $»

& 24.quasft.quinta.Item 1.2.f.uerba,in fin.in iUis uer^

bisjnfirmitasmulierum. &1. regula,ftatimpoftprin.

D. de Im.Zc fa.igno. & 1. cuius bonis, D» de Cu. fur. &l.deferre,inprin.D.deIurcfifci,&l.i.f. accufationem,

ibi:Propterfexusinfirmitatem. D.adS. C.Turpil. Sc

I.i.ibi,f(£mineae infirmitatis.C.Quan. mulicr.tut.offi.

fung.pot.3cl.quifquis,nupcra]legata.&l.nullus.C.de

Iur.fif.l.ib.& I.nullus folius.Cde Decur.eod.l.^,& his

cofequens, uerfic. unde uolumus. inAuth . de sequaf.

dot.&tex.ind.f,uerba,ibi5propterfexusimbecillica-

te.& in l.Impcrialis,in princ, C.de Nupt.& in §.i, poft

medium, in Auth.ut immobi.ante nupt. dona. in illis

uerbiSjMulier quippe mariti feducftionib. facile deccpta, &C.& annotauit Lucas Penna in l.ult. col.^ C. de

Priuil.fchol, Ijd. 12. Hinc fecudum ueterum Grxcoruinftituta

, prouide admodu ex lege tutores & curato-

res mulicnb. dari folitos legimus, fiue quoru arbitrio

& authoritate nihil cis agere licebat,ut retulit HarpO"

cratioii.Martianus aute fcribit, Mineruam natam eiTe

fine matre,quoniam in fceminis prudentiaiion eft.If^

liusleguntaruerfasinhymnoPalladis:

U^ncdepatreferuntfinematrisfcederenaia}7tf'

Vrohida confilia quQd nefcit curia matrwm^

Quare

Lihertertmu.

i-^7

QaarePlatoratisinciuiliterdiibitare uidctur,utro

in genere ponatmulieren:, rationaliumianimaliumi

anbrutorum.

ndtionc. Cap. VIL

POrro ne imaginatiuae uirtutis inftrumenta In

his mulierculis hoc modo uitiari,& oculorum a^

ciem perliringijUt ant^ oilendi^urq; adeo abfut' ^ .

duuideaturianimaduertemeljincholicorucoeitatus, ^^^/^^^'^°^^-

uoces, uiia Sc aCtiones : ac quam omnes ienius expf^^^^^i,

humorc melancholico cerebrum occupante, mQn" „am>

temc};immutante,inhisr3epedeprauenmrint€liigcs,

utalij fcelTebrutaanimaliacredaQtjiprorumque uo«

cesSc geftus imitentur. Nonnuili leuafa fidiiiafa-

ftoseirreputant: ob id occui"rentibus , ne collidaturj,

cedunt: alij mortemtiment, quamfibitamenconfci-

fcuntinterdum, Plerique recrim.inis reosimagina'

tur, utpauidi quemcunqueuiderintadfeingredien*

tem exhorrefcant , ueriti ne manibus ipfis inicdis ca-

ptiuiabducantur, &adinbunaiiarupplicioafficiendi

pertrahatur. Quida fenex nobilis,quadoqj ^ {ede exi-

iiens fubito, ab hoftib. fe impeti crcdebat : qucs arre*

ptos,retrd fe in furnu c6fertim,rua quide opmione,inxrudebat.Alius metu€bat,ne Atlas^uniucrfum terraru

orbe fuflines fuis humeris, defatigaretur, & onus ex-

cuteretlafTus, cuiusintolerabili ruinaomnesoppri^merentur. Qui fe totius mundi monarcham^Bc impe-ratorem efle , ac ad fe folum id fpe^flare nomen crede-

ret,noui melancholicum italum: alioqui bene hai

bitum,eloquentem,necaIiomorbolxrurn. Vidi,qui

cibum5c potum pertinaciter auerfaretur^ condem'hationem imaginatus. Sunt quos tam mifer^ exer*

cet plcna fcrupulis confcientia, qui nodos in Ifui fcir

po qu^ritanteSjCulpa imaginantur ubi nulla ell:& di-'

p z iiin^

22^ BeLamijsuinaemiferlcordisE diffidentcSjfe orco de{linatos,Ia'*

mcntatione fedulo no6le diuq; deplorant. Noui, qui

fe fratrem multis inde miliaribus degente uidere dice

renitem qui fuis aiiribus femper obftrepere(mafculo

rii concubitor)quecunq; obuiu, etiam c6iun(3:ifsimu

quererettir ; atque hoc nomine ad me is fcribebat di-

fert^jnu quid confilij a me adhiberi ualeret: quu in audirus organo uitiu qKq alij exiftimaret.Mens autehu^

icfacrificoeratlsefa.-quemadmodu & illi, quipollice-

b$rturfeGabrieIemautMichacIemcoa6lurum,utad

fe uenirent , & iiios de rebus magnis interrogatos re-

fponfum daturos, Sed cum ille rogare^ur a Cardinale

Tournone,ut id efficeretrrefpondebat, Se non pofTc,

nifi prseparato prius corpore multisieiunijsSc ora-

tionibus , nec nifi pro rebus reipublicx Chriftianae.

EdidithicIibrumdePhyalafummipontificiSjSceius

partibus»

Scio quoq;,ubifulphur&:picemredoIereaIiquem

occlamaret melacholi^ uitiu patiens,& cibum oblatu

piper refipere iudicaret : qu{£ quam alienifsima cfie 4

rei ueritate,cognofcebatur.Partes ite pudibundas in

flamatione putoreq; ita uitiatas afierebar, ut gangrse^

na fuborituram pcrtimifceret,his interim locis ab omniuicio immunibus.Infinitaaliahuccoaceruaripof*

fentexempla^ubi fenfus omnes multifariam uitiatos

cernas,exunicoilIohumore, uel fuliginofoatraebilis

iiapore,mentis'fedem inficiente,unde phantaftica illa

procrearimonftraconftat. Imaginatricem quoq; in-

terdum totam exalijs humoribus corrumpi,exoIuiq;,

docet Galenus de Sympt.[differentijs, quemadmoduin catalepfi:plerunqueautemuitiari|, utin deliriorefl:

cum deffcit atq; debiIitatur,quod in lethargo contin*

git.Quare idem non licebit diabolo, tanquam fpiritui

utDeo conniuente,infenfuumorgana fefe infinuet,

& humores fibi commodos uel uaporescommoue^at.

Liber tertim, 22^at,uelacrem idoncumconferat adorganarmaximddelcdu habito ex tempcramento,state, fexu, uel alia

caufa externa aut interna apta : unde nouae fpecies in

imaginatiua ui concepta£,plerunque etiam fpiritui

uiforio pcr neruum opticum communicentur, quofeuidifTe uel defignaffcmortis etiampericuloafiir-

mare audeant,quf nunquaucluifa,uelinrerunatura

extiterut i Leuiaeius reiargumetainhypochymateoculorumuitio apparent. MeritoigiturThomasfrc

quenter allegatillud Auguftini in libro 83. q. Serpit

hoc malum daemonis per omnes aditus fenfuales,dat

fefiguris,accommodatfe coloribus,adhaeretfonis,o-

doribusfeiubijcitjinfunditfefaporibus,

"De phanUfidyO' (^uomodo uitUtur-

Qp. VIII.

DE phantafia fic fcribit lamblichus : Phantafia P^j^nufta.

omnib.animf uiribuse{l:adnata,omnesq;figu

rat atq; effingit fimilitudines fpecieru, & apparitiones,uifaq; feu imprefsionts uiriu aliaru tranfmic

tit in alias^quse quidem a fenfu micant, in opinionemexcitat:qua£ uero ab intelIe6lu,fecundo loco ofFert o^

pinionijfed in fe ipfa ab omnib.imagines fufcipit.H^c

utiq; omnes adiones animf fingit & exprimir,a;q; externas accomo.dat intimis» Hic Marfihus Ficinus Pla^

tonicus,inexplicationePrifcianiphilofophiLydi,ind

terpretantis librij Theophrafli dc phantafia 3c intelle

6lu,capite 2. ait: Imaginatio adiones rationis effingic

fub rerum fenfibilium conditione,ac poted ultra fen-

fuum a6lus latius phantafmata promere. Superat fen

fum: quia enim ntiUo mouente, imagines edit,imagi^

natio eft tanquam Proteus uel cham^Ieon. Idcmlibro i^.capite i.de Theologia Platonica:Phantafiam,

inquit, quatuor fequuntur efFe6lus ; appetitus, uolu^

ptas,metus,dolor. Hi omnes,quando uehementiC

p 3 fimi

^« mi.

2ja De Lamijs

fiiiii funt.fubito corpus propriam omnino,nunquan^^^ja^^nitts-

aijg^r, afficiant. Quicl non fcctui adhuc matri unito^

fabita fpirituum uibratione pcr neruos , quib, matnxccrebro conififla e(l:,imprimit imprsegnatas imagina-

tioC^atfiimagineturmalumgranatUjiiiiusfecu notas

proferatfixtusrfiieporem, infansediturlabellofupre

mo bifido ac diffedlo.Vehemes fiquide cogitatio , durerumfpccies uehemcnter mouet,atqi identidem uer

fat,formaquamcotinuaimaginationereuoluit/cEtui

imprimit. Spiritus enim interni atq^ humorum afilul

tia,rei firmitereogitatsinducitiiguram.Quumama-'

ram pqtionem alicui offerri contueantur pleriq;,in o^

rc raox amarorem fentiunt, quem haud dubid uehe-

mentcm mouere imagin2»..onem crededum eil.Qui*

bufdam eiufmodi cogitationc aluus cietur : nonuiiis*

quod mirabiie e{l,€x alicui? rei afpe6lu,uel etia audi^

tu(qxiQdmibiufuiienit)ftupefcereuclhorrereuiden

MA%inti f-^T tar detes.Theodorus Byzantinus in ea e(li"cntctia,ui

m 'rirrntint tt, j.Qg fqrtcs raro uel niiqua fpeclra uidert: quod ipfi ob^rc^amoK innata conilantiam hsc niinim^imaginentur.Na fo-opeejranom

]gf|.jj^Qj. prse oranibus aiijs aifcftibus, firmas lu no-dsiitfirtes. . . . ' ^. - ^ i\ c i j•^- bisgigaeren?iagmes:poltamor. 5cythse,apudquos

homines occidere facrificium cft,cumfor£esnatura

fmt ac inditutis, neque mortuos neq; lemures uidett

ficneciatrones.eiufmodiautemfimulachra frequen*

tiusobuiafuntpueris,mulieribus,UECordibus,moiii

busatqiSgrotis,quipropterimbeciiiitatem animiSc

corpori£,afsidaaformidineuanisquc infomnijs qua*

tiuRtur.

Ariilroteles libro deMotibus animaliumfecundii

communemcommentationem,cap.<S. Aiferantau-

^em jait,phantafiae&fcnfus,mcditationes. Phan-tanauer6 3cinteih'gent!ahabentrerumuirtutem:ali-

qup enim modo fpecies inteJlefra calidi Sc frigidi, aut

^eledabilis aut triflis , talls exiftit, qualis quidem &l

'

' reruii^

li

Lthertemm. 2^1

rerum unaquaeqne. Propter quodtremiint Sc timent

intelligentes folum.Adde item,qu6d abfentibus fenfi

bilibus,phantarmata remanent,& unaginationes , te«

lleAriftot.i, Anim. Scinde cxmotuiocaiiformaruni

fenfibiiium remanentium in uirtutepliantaftica.cum

hum-orib.in quibus funt ut in fub!eclo,apparet aliqua

quenonluntSiciniibrodeSomno^uigiliaidem in

quit:DefceAdentepiurimofanguinead principiu fen

fitiuum, fimul defcendunt formse in imaginatione co

ceptas.Eftenimimaginatio thefaurus quidaformaru

perfenfum acceptarum. QuarationepofTuntdaemo-

neshumores&fpiritus mouere interiorumexterio-

rumq; fenfuum , atq; ita ad organa fpecies aiiquas in-f

<lucere,quafi extrinfecus dormientibus nobis 5cuigi*

lantibus uer^ occurrerent res ipfse.

Tradit prasterea Ariftoteies de Somnio , imaginer

quae apparetin fomnijs ferri ad caput, & fenfuu orga*

na, ficut nubiu cieuatur iffiagines,8c diuerf^ animaiiu

facies reprffentatur in uapore aqueo uei terreo, qui 4

terra p foiis caiore ad aeris mediu effcrtur : (ic & fom-nioru imagines figuras capiut diuerfas, halitus eieua'

tos cofequentes, unde uapor choiericus caiidus & fic

cus flama mouere uidetur :qui aut furgit haiitus phie^

gmaticus,ex duicedine,quado ad guftus organu fiuir,

cognofcitur,fomniaq; aqua fpeiH^atia gignit;(ed ex uapore meianchoiico nigro apparet quidda horribiie,&

quafi dfmonri imago:proinde huic ueiut materi^ fuis

ludibrijs conuenientifsimse, diaboius fenoniilibenf

tcrinfinuar.Quodautcm exchoieraadufta,qusnie^

lanchoiiaeftaccidetaiis,afcendit,fentiturutmordax,

uuineras,acre,feiiea amaritudine imbutum. fic etiam

quod ex fanguine puro euaporat, pulchrum appa-

ret,& deiedabiie: cuiufmodi eft rofarum aut fio -

rum afpe^us , choreae , mufica, & quscunque uoiu-

ptaria cum uanitate coriiun6la,Et ad hunc modum fic

\ p 4 iliufio,

#^| P^ Ldmijs

iliuiio , ut pro qualitateimaginum , perfomnum ^%Jiumorum halitu firiTiius inuedarum, rcs itauife cre-

4?.nturc[reueraE,

Dsmonesucr6na(5ti^ Deo poteftatemfpeciese^

iufmo^i formandi , & eas in animalcs fpiritus impri-

mendi , talibus formis oftendunt perfonas modo Ise'

tas,edendojbibendo, faltando,canendo, Venerem e-

xcrcendo : modo trifl:es,qu2e nibii non mali fabfieent

liel pati^ntur: modo humanas,mod6 beftiales,modo

ppprimentes, modo uolantes , 3c anim^fenfus ijs irj-

Sgitur tanquam rebus ipfis. Hincfit, quodhomini^liquandouideatur, feefleafinumfaccocoopertum,

plerunque aquilam uoiantem , nonnunquam cumiDiana & eius nymphis uel etiam alio muliercularum

^os^u de locQ ad locum transferri,ducere choreas, 16-

gius peregrinari, ^ quibufcunque alijs interciTe deli*.

rijs," Idepquetaliaijs frequenteriafomnijs &;no6le

C9tingunt,mterdiu non item, nifi melancholicis qui-

bufdam 5^ infanis:qui idem uigiles patiutur,quod alij

§fmnmn* infotqnis. Somnorinasciufmodi imagines appeliat

-'^^'

yarro,teftgNonio.

Necmirumuideridebet, daemonem potentiafua

naturali id ualere, cum etigm homo infomnis 8c fanae

mentis pro fuo arbitriq , quas uelit in fuis organis

proponer© producereque formas, atque inijsima-^

ginationeconquiefcere,pofsitfaciI^j quemadmoduij omnes qui rerum expetitarum & abfentium defi-

derio languent, experjuntur. Poteft autemdiabo^

lus id facilius in confentaneis ipfius fuco inftrumen»

tis, putafceminis, autanimimorbofaucijs: quos e-

iufinodi fimulachris , quibus dele6lari uidentur , illu<

jdit, efi^afcinatque. Et ficut in ebrijs, phrcneticis 8c

meJancholicis ufus rationis uitiatur,humorum & ua-

porum caufa: non minus diabolus, quifpiritus eft,

^os concitare , fuisque iilufionibus accommodare,&ra-:

Libertenitis. ^333eratIonem corrumpere Dcoconniuentepoteft, ut

formse rerum non exiftentium, tanquam res ipfss ap-

prehendantur, cogitatus uincianr,obuerfentur defen

danturque. Hinc Thomas etiam docet, diabolum /'•^ 2.5.7^

efficere pofle , quod imaginationi formae aliquae prae^^^'^'

fententurimaginari^.

Adhaec , intelleftum humanum pofle iuuari ab an^

gelica intelligentia bona , ut aliquid cognofcatur cu-

iufdamiliuminationisratione, teftatur Dipnyfius.

Quum enim intelligcre cenfeatur quidda pati, poteft

illa fpeciemquandaminintelle^luimprimerc, undpintelligedi a^tus elicitur. Diabolu aute idipfum pofie

uirtutefuanaturaIi,quaenoneftimminuta,perfuaden

do,non iIIuminado,quemIibet fattri oportetiquo ue^

ro quis illuftratur magis , eo in ueri cognitione accrc'

fcituberius, magisque prouide fibi ab impofturis

praecauet, quas folas fuis perfuafionibus meditatur

daemonium.

Quomodo fhintdfim hommtm commpdt^o' ui^

ticmri uideatur diabolu^, fmtcnti^ Augu^

sim. Crfp. IX.

"l" "TrTautemfupradiflispondusaccedat, Auguftl^ lH.^cDIup

\/ numlatius hic difl^erentem adducere placuit: mtM-nwnti,

quidxmoneseiufmodimultapofledocet, dua p^^?cir $•'*«

bus rebus ueluti quadam praerogatiua, fenfus nimiru ^'' " ^P^^^^*

acrimonia, &motuscelentate:iicqi hommuienlibus cap^zs.

uel ingercre , uel prsenunciare, qus ipfi d^mones fa-

^uri funt,necitaabhominibuspraeterrenifenfus tar

ditate dignofcaturj^difcernaturue.Accipiunt enim,ait

iIIe,poteftatem,& morbos immittere, & ipfum aerem

uitiando morbidum reddere, & peruerfis atque ama-toribus terrenorum.commodorum malefafta fuade^

re,dequorum moribuscertifunt, qu6dfint|eistalia

faadentibus cofenfuri.Suadent aute miris & iauifibi-

~, P 5 libus

2^4 T>e Lamijs

libus modisper illamrubtilitatem fuorum corporu,

corpora hominum non rcntientiura penctrando^feq;

cogitationibus eorum per qusdam imaginaria uifa

rnifcendo , fiue uigilantium fiue dormicntium. AIi#

quandoueronon quseipfi Faciunt^fedquaenaturalib.

fignis futurapraenorcuntjquaefignainhominumfen-

fus uenire non pofrunr,ante prsdicunt, Scc. Er poft

:

Quid autem m.irum,ri quemadmodu mcdicus in cor#

porishumaniuelturbatauelmodificata teperie, feu

bonas feu malas praeuidet ualetudines:fic daemon, in

ficris afteClione atq; ordinatioe fibi notas, nobis igno

tasprsuidettepeiiatesC^AliquadoSchominudifpofi*

tiones,non foliim uoce prolatas: ueriim etiam cogita

tione c6ceptas,cu figna qusda ex animo exprimutur

in corpore,tota facilitate perdifcut, atq; hinc etia multafuturapr^nriciant,aIij$uJdcIicetmira,quii{ladifpo

fitanonouerunt.Sicutenimapparctcocitatioranimi

- motus in uultu, ut ab hominib. quoq; aliquid forinfe^

cus agnofcatur, quod interim fecus agitur? ita no de-

beteireincredibile,fi etiamleuiores cogitationes dat

aliqua figna per eorpus , quae obtufo fenfu hominumcognofci no pofTuntjacuto autd^monupofrunt. Ad.*

^^'^" h^c lib.^.de Trinitate docet,faciIc efi^e fpiritib.nequif>

fimis, pcr aera corpora faccrc multa, qu^ miretur ani-m^ tcrrenis corporibus aggrauatae etia melioris aife

^us. Sienim corpora ipfaterrenanonullisartibus &exercitationib.modificata, in fpeci:aculis theatricis ta

ta miracula hominib.exhibent,ut hi qui nunquauiderut,talia narrata uix credat:quid magnu efl diabolo &angeiiseius, decorporeis clemetis peraeracorpora

facere, quaB caro miretur j aut etia occultis infpiratio^

nib.ad illudldos humanos fenfus,phantafmata imagi

numachinari, quib.uigilaces dormientesue decipiat,£ih.i.qi*£- uel furentes exagitetf Quare ad Simplicianumfcri*

fi'^^*'' hit i FallaciafatanSj at^i imaginum fimulandarutn

callida

II

Liher terttus. 23scalltdaopcratlo, decipiendishumanisfenfibus mul-pformis inaigilar. Fallitautem ftudio Fallendi, ^ in- LJeDium,

uidauoluntate,quahominumerrorel2etatur. Sedne ^^'^*on:^c.6,

apud cultorcs fuos pondus authoritatis amitcat, id a-

git,ut interpretibus fuis fignorumque fuorum conie^

^oribus culpa tribuatur,quando uel deceptus faerit,

uel mentitus, Vitiata quoq; phantafia pulchre depin^

gitlibro de Curapro miortuis a^eda,hisuerbis:Sjmi- Cap.tz.

iiafunt fomnijsnonuliauifauigtlantiujqui turbatos

Jiabent fenfusjficut phr£netici,uei quocunqi furentes

mo-do, Nam Sc ipfi loquutur fecu quafi uere pr^fenti-

bus loquantur, &:tamabfentibus quam prsEientibus,

quorumimaginescernuntfiueuirorumfiuemortuo'rum.Scd quemadmodu hi qui uiuunt,ab eis fe uideri,

&cueis fe loquinefciunt( aeqi enimreueraipfiad-

funt, aat ipfi fermocinantur , fed turbati fenfibus ho-

inines talia uifa imaginari patiuntur) eode moHo 5c

hi qui ex hac uita migrarut , fic afFeclis hominibus u\*

denturquafiprssfenteSjCumfintabfentest&utrueos

aliquis imaginarie uideat,omnino nefcientcs. Huicrei fimile eil etiam illud , cum. homines altius quam fi

dormirent, fubtrahuntur corporis fenfibus , &occu^pantur jtalibus uifis, Ex his cnim apparcnt imagi'

nes uiuorum atque mortuorum : fed cum fuerint

fenfibus redditi,quofcunque mortuos uidiffe fs di^

xerint^uerecum eisfuiffecreduntur: necattendunt

quihsecaudiuntjfimiliterabeisabfentium atquens-

fcientium quorundam etiamimagines uifas elTe ui-^^ ^'^^'lj,<^^

rorum» -

^ _

piixcociho,

Huc facit,quod lib. de t Spiritu & anima tradit Au- LamUrti no

gufl:inus,& Decreta docent ; Quaedam Futura pr^di- Ticarum co-^-^

cunt dsemones, & qusdam mira faciunt, quibus ho- f^j\^^^'»^p^^f*

mines alhcmnt & leducunt. Vnde qusedam mu- ex^u.'yiiSi

lierculas poft fatanam conuerfae , dsemonum illu- a^Vecret.

fionibus & phantafmatibus f«du^3e j credunt fe & conTtdP.

profi^

2^^ DeLamijsprofitenturno6lurnis horis cum DianaPaganorumdea , uel cuin Herodiade, uel Minerua , uel innumeramulierum multitudine equitare , uel earum iufsioni*

busobtcmperare. Qaapropterfacerdotes Deiprae-

dicaredebentpopulo, ut nouerith^cfalfaomnino:

5c non a diuinojfed maligno fpiritu taHa phantafmataz.Cormib.iz, j-nentibusfidehum irrogari. Ipfenamquefatanas, qui

transfigurat fe in angelum lucis, quum mente cuiufq;

mvilierculascjeperit, Sc hancfibi perinfidelitat^fvib'

iugarit, iiico transformat fe in angelum lucis, in diuer

farumque formarum fpecies & fimilitudines: & men«tem quam captiua tenet, in fomnis deludens

,per de^

uia qujeque dcducit. Et quoniam folus hoc patitur

fpiritus infidelis,nec in animo,fed in corpore euenire

opinatur. Qiais eniminfomnis&nodlurnisuifioni'bus non eKtra feiplum deducitur, & multa uidet dor-

miendo,qu3enunquamuigiIandouideratC' Idcirco

nimis ftultus & hebes efl:,qui hjec omnia quse in fpiri'

E^chiel}. tufiunt,etiam in corpore accidere arbitratur : cum E^i,Cormth.ii. ^echiel & alij prophct^, loanncs etiam euangelifta

&

Paulus in fpiritu , non in corpore uifiones uiderint.

Hinc Synefius de Somnijs re6le inquit : Animafafci^

natamaterise donis, perinde afficitur atqueilii, qui

cum liberi fint , ad certum tempusmercedecondu'cuntur ad opus , ubi anciilae euiufdam pulchritudine

capti,moras trahere uoiunt, ipfius amatae domino fer

uireconftituentes.

DephiintdflicdtransformdtieHehomkm

mbcRids. Cap. X.

Vi<isL^.c.2z. "Tp^ EphantafticiE porro mutationishominuminetl.6.c.i2.ht*

I1 beftias opinione, reccntior eft mcmoria no*

Vincent^.%ftrorum fcr^ temporum, qiiam ut inter oblite-

Spec.natur. rata pofsitncfciri. RefertenimGuilielmus MalmcS'li.x,ca.io9- berienfis monachus, in fualiiftoria, ^empore Petri

Damia^

StahnlHtn,

Lihertemiu, 2^yDamiani fuifTe duas uetulas in uia publica qua Romaitur,quales Auguftinus appellat ftabularias,id eft tru'

feuntesad hofpitia pro mercede fufcipientes (namftabulum propri^ hofpitium uenaleSc pubHcum di-

citur) quseinunocommorantestuguriojunaquoq;arte malefica imbutae , hofpitem quandoq; folum ad-

uenientem, in equum uel fuem uel afinum mutabant,

& certo precio mefcatoribus diuendebant. Quodamdife iuuenemhiftrionicis eefticulationibusuictu exi- r

^*^^'^^'

genlem,holpitio exceperunt, &in atmum uerterunt, msfifmmtH.

multumeolucrifacientes, qui geftuum miraculodi#

ftinerettranfeuntes:namadanus mandatu nutumq;quocunq; modo mouebatur. No enim illi intelle6lus

perieratjfed loquela. Ingente inde qufeftum fecerant

uetulse. Quo cognito , uicinus care afinum|redimit.

Cautio tamen haec a mulicrculis adhibita eft,ut cufto

diretur ne in aqua defcenderet. Seruatus diu ab aqua,

& tande incautidre na6lus cuftodia ^ in Jacu proximufc coiccit: & ibi fe aliquandiuuolutans, propriae refti-

tuiturformae. Cuq; abeodeobuiusfcifcitaretureius

cuftos,num afinu uidiffet:' ille fe efle refpondit. famu^lusadherumretulit:herusad ApoftolicuLeone,uiru

eo feculo fan6lifsimu.C6ui(5l32 anus ide fatentur: du^

bitante Papa c5formauit Petrus Damianus,uir erudi

tifsimuSjprolato exemplo de Simone mago,qui fuamFauftinianoimagine impreflerat.Athse &fimilesnu-

gae eandemfortiantur fidem,quam Apuleij ^cLucia-

ni metamorphofis meretur. Ex Vincentio hic adde : Lih.i%.HiJl.

Pudicam foeminam, in quamamore uefano exarferat

iEgyptius quidam , d malefico in equam uerfam , & k

D.Machario .^gyptio heremita reftitutam.^

Siquiuero obuagariin Liuonia & locisfinitimis

uideanturlupi noxij,quos Lamiasputant. Germanisyiicrmoljf^\d:os: ijcert^ueluerifuntlupi, ineiufmo* ^^^«^*{f

ditragoediamexagicatiadfmone,quiinterimhorumuagis

ij,f he Lamijs

uagis erroribus Sc actionibus, delfrorum AvKomS^wwar]

phantafi| organa imbuit,uitiatq;,ut ij fe efTe excuriTo-'

numerronearum Sca61ionuinauthorcs corruptaima

ginationearbitrentur, fateanturq; : quodquidem diath^.cap.ii.

jjpiQnonelTedifficile, exdefcripto ivnci^^^gfa-a^ias vnot^

bo cuilibet conftat, dum humores & fpiritus in haec

Judibria idoneos commouet,potifsimum quibus atr^

biHsnebuisscercbrumuitiarefoIent, cuiufmodiexi'

(lit fatuum monftrofumq; id genus hominu : uel cer^

te^asmones cenfendi-funteiufcemodilupi, quieani

allumpfere formam,ut mal^ credulum hoc hominumgenus magisirretircntfuisuaframentis,infontes gra-

uarent,& fanguinisinnocentisreumrcddereotmagi

ftratura. Interca ij qui fe in lupos crcdunt transformai

tos,2lto immerfi fomno, diaboli (ludio, alicubi iacere

coperiuntur, quorum fomniaijs confunditimagini-'

bus,quashominum oculis prsftigiofein puerisuel

infe£landisueIuorandis,fiuearmentol3Edendo, aut

long^ latcque hinc inde uagando obijcit ueterator

iHe .' ut cert^ non Icuiter mirari oporteat, inucniri ui"

roscordatos, quideluforum hGrumhominumcon»fefsioni tanquam ucraci.innixi, mortis fentcntiam

contra eos pronunciare non grauentur. Sed uno ab

illis uerbo mihi refponderi uelim , utrumi uer^ in lu-*

postranfmutarihomincscredant,nec"ne. Nec con-dere,nec uere tranfmutare creaturas diabolum pofle,

fatis fuperquedemonftratum eft Ijbro 3 &5. ubi^^ex

profelTo penitifsime excutitur hoc argumentum.Iamualeant hse nugae. Nulium hic locum habet, quod defcrminis in mares uerfs abftrufo natur^ miraculo,

-^•'^^^^f'^ Plinius,SabelIicus,Pontanus, &pleriqueaiij fcripto-

^^^'jlmtn. ^ssnon obfcuri, quilibrofequentiadducuncur', tra*

dunt: quum hic folum de phantaftieis d^'monum illufionibus agatur.

Lfter fmifJ^o jj^

Quomodo^ qu^reddcemonio dmentcnturLdmu^

ut credantfateanturqifefccifje^quieprorfui

nonpotuirc. Cdp, XI.

CiEterum uetulae illse, de quibus hic inftituta eft

oratio, non abfurde U^r^liKoh afsimiiari poflent: Ur^Kr/KWi

qui uelut rapti extra refe,renluqi omni & motupriuati,iacentexanimis{Imiles,&p6li:ceuexprofua

difsimoexpergefadifomno,autamorteaduitareuocati,redeuntadfefe,&miras fabulas,miraq; comentanarrant.atin has cogitationes fejngerens d^mon,ea^ru fcrie texit, hancq; uariat mira arte Sc fcit^, repetitis

pr^teritiSjannexis praefentibus,& afperfis etia quibuf

dam admonitionib. de futuris,ne in fufpicione aniliu

fabularu,auttemer^cogitataruineptiariaueniant:in-

duila etiam perfuafione, ut coram fpeclafTe quse dia-

Bolus offudit,imagin8ntur,ita dementat eos^quos ad

taiiaufurpatminilieria,utfutprorfusnon{intcompo

tes:fed uclut lcctTaMhM^iVT^^es. agitent mente,in eaquc

intueantur, quae dsemon obijcit: ex fefc nihil faciant,

nifi quantum aliquando permittitur, &id quidem uC

plurimum eftridiculum.

At homines , Augullino tefte , malarum rerum cu-

pidi, occultoquodamiudicio diuinotradunturiilu- ly^momittK

dendi & decipiendi pro meritis uoluntatum fuarum, ^'^''^^i"**

illudetib.atq; decipietib. cosprKuaricatorib.angeii'», ^^l^^^P^^

quibus ifta pars mundi infima fecudum pulcherrim.u

ordinemrerumdiuin» prouidenti^legefubie6laeft.

Idipfum docent Decreta his uerbisiHis portentis per

diaboloru fallacia illuditur curiofitas humana,qu2.doid impiadeter appctiat fcire , quod nulla ratioe cop etit

eis inueftigare. Hasc potcftas immundis fpiritib.ideo ^^^RcUdd^ai'

datur, utperniciofosfibi aptent, hoceftprauoi ho^ ^^'^^^^•^^i*

fninesfeducantrillosfcilicet, quifpernuntueritjtem, ^ ^''^^/'**

& creduQtmendadOjiuxtaPauIi fehtentiam : Sanam ^'^'^'^4-

^ioctri.

249 DeLamijs<io6lnnamnonferent, fedadfuadefideria coacerua^

^bunt fibi magiftros, prurientes auribus : & a ueritate

quidem auditum auertent, ad fabulas autem conuer'

tentur, onerati peceatisj ducenturuarijsdefiderijs,

^. . fempef difcentes,nunquamadfcientiieueritateper*

Mphef.i»tiementes» Hos Paulus uocathiioscontumaces,m

quibus agit fpiritus ille cui poteftas eft aeris, eludens

fubtilitate & dolo inimitabili hxc fua in{lrumenta,in

ipfius indu6liones propcndentia: nimirum has meri^

tis acie Iaefas,effafcinata8,maleque fcriatas muliercu-

las : quas ita demfcntat, ut quicquid illarum phan^tafiaefuggerit , aut quodcunque etiam malum ab ipfo,

uel|etiam hominibus * Dei abftrufa permifsione

perpetratumed, aut qu^cunqueludibriaprsftigijs

confpiciendaiIIisoftendit,eius malefuadi fuggeftio-

neafedefignata (licetphantafmateuelinfomnijs fo^

lummodo nota) perperamcredantbis miferae, quae-

ftionibus fubiecfiEe confiteantur,^ propria confefsio^

ne mortis fententiam audiant, dirisque tandem flam>

mis deuoueantur. Sic in ipfius uerba iuratis, animi Sc.

corporis oculorum aciem perilringit cacodsemop,fic fibi addiflos demeretur,hoc deuot^ illi mentis au"

Zih.z'de Ci- toramentum.FIincpuIchr^ Auguftinus:Maligni (in-mi.Dehc.i9. quit) fpiritus,quos ifti deos putant,etiam flagitia qu^

iion admiferint, de fe dici uolunt j dum tamen huma^nasmenteshis opinionibus uelut retibusinducant,

5c;ad prsdeftinatum fupplicium fecum trahant.

DelufionueitifmodimoduSj&quid inijs daemorx

ualeat, & quid itcm nequeat, non infcit^ defcribitur

inc*o libro ctii Fortalitium fideiinfcnptioeft,ubiita

ti.f.ieSelld }egi'tur : Decima differentia ds^monu eft, eorum quicUmpnum. dec*piuat qtJafdam uetulas , qu^ Xurguminae fiue"

Bru C2 nuncuparttur. Sciendum ergo, efTe qubfdamhom nes apoitatas in fide,hxreticos &falfos,qui fei-.

prosUoIuntariecfFeruht.diaboIo: qui Sceosrecipit^'' tradit.

Lihertertius» 241tfaditque artes inanes,quibus uidentur ducenta eua-

gari mjiiaria , & quatuor aut quinqus hersrum fpacio

red.re; item deltruere creaturas, fugentes eorum fan-

guinem,atquealiaperficeremalcficiaprofuonutuex

dgemonisuoluntarc. Ata fatana mifcfredecipiuntur,

illudunturque non folum hie , fed & qui eis fjdem accommodant. Vcritas autem reifichabet. Quandopefsima hsecfigmentaufurpare {latuerintrnalsmu-

lieres, feuerbis&unclionibus confecrantdxmoni,

qui eisadopusfuumutitur, & cuiushbetearuphan^ Phant^tf.atk

tafiamreg't>ducitquepcriocaabipfisaeliderata:cor^^^^^^^ ^^-

porauero earum fine fenfu permanent ,quseumbra ^^^^i^io^;

coK)peritdiaboIus,utnu}lifintconfpicua. Etcuminearamphantafijsimpletacflejqusuolucrunt, obfer*

uarit,umbra fublata, proprijs motibus ilias pcrmittit.

A'iocoautemnonfueruntamotf, fedphantafiasido^,

lurn extitit,quale cacodasmon efformauit.Ad illum e- Ex-phcatU^

hiiTi erroretoliendii,qu6dcorporetrasferuntur, ema ^^^^^ ^^*":.

nauit illud c.cpiicopi ,quod ex dimnctione ac recita- Iq ^amr,

tione eius ita probat loan.Francifc. Ponziuibius I. V. z.part.cauf:

do61or: quiapoftquafecitmcntionl,qu6dillaemulie i^-g-f.

resteftarentur feinequitarebcftiisnodlu, multaquc ^^^2**/°°^ -

terraru Ipacia pcragrare:dicatqi plunmos hac opmio^,;,j,„^.^^;

he deceptos , exiftimantcs aliquid numinis ac diuini-

tatis ^^t extra unu Deu :mandat,ut patet in ucrfqua-propter,ea omnia reputari falfa,& non d diuino fpiri'

tu, fcd a maligrio talia phantafmata mentib. hominuijrrogari, Etreddensrationeinuerffiquideiquiaipfc . .

Satan trasfigiirat fe in angelu lucis. cu mcnte cuiufqi ^.Cormtkn:

jTiulieris ceperit,& eam per infidelitate fibi fubiugauc

iritiilico fe trasformat in diucrfaru fpecies perfonaru,

atq; fimilitudines : & mente quam captiuam tenet, in

fbmhijs deludens, modo laeta,mod6 tri{lia,mod6 co«

gnitas,mod6incoenitasperfonasoftedens,perqu3ee -. . :.

^uc deuiadeducit, Submngitpoftea, quod hoc fplus n,irttitca>u-

fedi

fplruuspAtitar: & ^"°'^"JJfEtadducitexSplum

^„.,,,. de Ezechiele P-fJ"

'^^^ p^ulus non audet di

ceVe.feraptumm.corpore. &.^j^^j,

,ddeterminandu.r.non o,um^^^^^^^^^^

l-gn».-"'^'"^^eSopterea.equitur.q-odetii

titu,nonm corpore. 'i«F^P, perfona dicere < fe

i„ cafu noftro ,l.cet ";d""";J^* P^

fimiliter

portari4d«mon.bu5lubh.corumtoti

.^^^^^^^

Sicant fe credere dom.na.n " "^'^ej^^^^^^j.bet dici.

dsmonem transfiguratum ^"°^"?'"„rtica &in

'^^^-^^lwn^^rnrrr^^H^fp^n^iSconclufio:ipiritu f.b. obuen.re. "«' ^

^^eraclo probantis,.„a^/.-,'uaiiset.ameftGnnand. eam

uieg-c^-1' nuod in^gro Sabmo acciQuic

*

AnO-^«omoaocr<J«^«J^corp°r.prr«.

.^EcmirumefthoLmonisftud^^^^,. P^ rerasanimas ud.fica . d -a*-

,^^. T^^l^,

J- ^ conatur, uolens im.tari ''^'l'^^, tonos ex-

fimi,. qu.cunque y-P^;::/;;;^;^ comaca-.

.

,pleta :

quemadmodum A''^"/ P Ptreui momenta

translatam leg.mus. &Pf'^"'^'^ ",,ftiu«um. Nes

. n, •,«,centisrefecffet, '"^'^"'^^'Viru^roentibuseu.n

^; *' r uero nhantaftice tantum .n hommum m^ ^^^

«o(?rnt£i»-po- ^-'^'"r,, r,„rrli^iimacprohatumeii. ""^i ,r*/i'«. ha;c etticere, ficut d'"»^"^'^ P f,„e,tum ipGus &

.ngeiorum namral.s^^^^^/^jem .

quod Domi-e..per.enmteftatur acp H^

^ ^,. ^ Mmp.nna

X>47ti«^i4

jVfrttf/?

/nX;noarumXESVMCHa...-"--^^ii

Thomasify.

Lthertertuts. i^jteinpliccndiiuilTelegiiur. Omnlacnimtentationis

iilias operacorporaliter ac ienfibus corporeis fuifie

pera<fta, & aicibolum citumin humana Ipecie appa*

rtiiire, cll miiitorum Theolcecrum unanimis renten" ^y'-.'f^!

^\

tia. Verummhocdiicrepant, an Chnttusa daEmo rt«/<w.

ne Fueritdelatus , Scraptus: an uero dcduclus faltem, Di^ovb:-:

ut ipfc pedibus eo confcendenc. S^^d quoniam dia^ <^'^^i*^^mi.;r^

bohcishocperfuafionibusfieri oportuit.utChrilius P'^*''^'^^"^ ^^•^1

cum ietjueretur: lecundaopmionerciefeca, pnm^rn jhof,:aid'>i

mafor Doclorum pars amplcditur. Dicit cnim Euan ^j/iibtn. A-.i

gehlla, Staruit: non,adGux!t,quemadmodumpauio ^^- i^^td £b^^

iant^, quodadduxifiet Cum in ranftam citiitatem,'^'^fieiitzjcti

Promde alTentur, quo ad Chriitum, euih corpore^".^'J

'.^*

fuiffe translatum a Satana. Recle autcm arguincn' D^menesjjd

taturXhomas, quoddata pofsibilitate in uno, per mmes^erae^

confequensdaturin omnibus ahjs qui runteiufdtm ^^^^_ 'mhere

ponderis & magnitudinisi ChrHhis ergo cum pcr '^'''''^' ^^^*^^-

omnianobistueritconrormis, excepto peccato: hc ItnuUiem^minibus idemeuenire poiTe dsEmonisinfultu , quid rac cna.di

obftatC' Proindedaemonesnihilagere, nihil ctticerc, ddmoti.^.i6i

nifi quod^aiTx riU, (fvff-iif avTw^'^ ac naturs fus prbprieta.*^''!'J°*

^"^^'^'

tcmfit, poiTe, iamant^Lbro primodemonltratumj^l^^' ^^.

fuit. Quicquid igitur agunr,non nifi nolentc qiiidem c.i^, tn

ac pcrmittete Deo faciut, fed fua tame quada naturs

facultate: ut in habitu Sc potetia fsepe maiora pofsini,

c|uamipfoac}:u,que nospleruqj rpc<5lamus:n€cexeo

rcliquas eoru artes naturales expedimus,quas prefta^

re no alia ob caufam nequeut, quam quod no permit"

tatur.Etcnim angelic^ natur^ ac fpiritib. n6 ellcotra^ KA^g.tihji

riu,uicorporaqu6Deuspermittitdeferat. Satanaut "*^'^'*-

fpiritusadhuceft:necexlapfu(pirituale eius eilentia

interijflc,iain principiooftedimus. Atquiangclusp Dan.i^j

aere detufic Abacuc: angeiusPhiiippu cxitinerera' L^^.^>

puic,ut inuentus fit in Azoto:cur ide crgo d^emonetnpra:il:are nonpofledicemus, ii Deuspcnnittatt' ut

<^ 2f cmhes

244- t>eLamijsQupm^dod^ omnes fentiunt Do6lores & Canoniftae.Quxriturtamon coTpora i j v t rr /••

tranihQnet.*^^" naud temere,corpore ne allumpto,an finc corpore per fe,corpus ^ loco naturali furfum ( «^uod eil conira motus corporei naturam) eueherepofsintd^mo*nesfEtXhomas quidem eoscorporaputatalTumere,

Tit. J? d^' y|. naturaliier ac uer^ , ficut noftrum ahquis, homine»?/o^.i .<ir.

j|-anfportcnt:idq; duplicirationemotuumoftenderc

u im^. ^a. nititur.i/go uero relpondco , pnmum hoc ipios eodefacere modo quo angcli: & cum diuo AuguClino , An

jjh.decmt. uer6jfihocangeIifaciunt,utquaeHbct animaliaterre

i},capi$' ftria rapiant unde hbetjCoflitHantqi ubi Hbet: aut eos

flne labore non poire,aut onera fentire,crcdendu eilf

Quomodo omnia primogenita Acgypti,tantamq; hoSmt corpifn i^j^^ muititiadine unica no6le potuit angelus occide

^'^poraferat ^^i^^ ^^^ P^^ lafsitudine deftiteritfSecundo refpon*' deo ac qu3ero,qui corpus iilud airumptu,quod homi^ne baiulat ac portar,(inc alio ite corpore per aere fera

turC^Naturaie enim fit oportet.At fic in infinitu quaere

remus.Qiiarc no cft quod dicatur, aut angeiis aut d«monib.corpsra alTumeda addelatione aiicuius circu^

fcnpti.Terti6,quotidianaexperi€tiate{latur,coscor>

porib. ad iianc re ncc egere , uec utijquod ego uidi,5c

ca^.u. iriipcdiuiDciauxiIio,iicutLibroprimonarraui. Sutaiia multa exepla,quib.&: homines i d^monib. ^ ioco

in locum,per iufta tamen fpacia,deferri oftenditur,&

'Non femper id nc aiTumpta quidcm humanaforma. Ncq; hinc abd!.r.hnlum cor^ furdi quid confequitur,d«monemfciiicethacratio>p,rjper aere ^^ myjta coutta magiftratum ac principcs,adeoqi re-

jorrepojje,^^,1^, Qj^j^jm^ ordiucm efFe(^urum:ueIuti captiuos ^

carceribus eripere,dehberationes ac arcana princi*

pum per homines ipfos manifeftare, & cos qui in alio

rum funt poteilatc ac diiione,quocuqi iure,fuis refti-'

tuere: quemadmodum dicitur,quo temporeFranci-

fciprirniregis Gallisefilij detinebanturobfidesin Hifpania, maguin Galliam euocatu ^ GcrmaniafuiiTe,

qui

tihcr tertitii. ^^/quitantacredebaturpraedituspotcftate.utpofTetre*

gios pueros per aera rcducere, thcfaurosq» inuefliga^

re&transferre.

Boccatius ctiam refert fabcllam de nobili Lombar Veeamerott .

<io,qui in uniuerfali expeditione Hierofolymitana, fe-P''*^>'^

>^^^«

^. -n- t •!• • mwnca homp

mentum ingcns exiitimans obtenturum , muitis no^ „^j^^^r^,.^^

men dederat, ad occupandam terram San£tam:difcC' pirmrtm^. -

densq; coniugi fu?e partcm annuli fignatorij relique-

rat,cu hoc pa6lo , ut fi intra triennium ab ca die np rc^

dirct,uxori libcrum forct, arra hac & fymbolo neglc.

6lo,alteri maritonubere. Atillecum inludaeamiiita-

ret,captus,acinAegyptum abdu5lus, Sultano,Cquc

iam olim in Europa peregrinantem , attamcn ignoto,

hofpitiorcccperarpatereius) propterparcntishofpi

talitatcm,uir!que prudentiam ac dignitatcm ,mox a-

deo placuit, ut probatis diutina familiaritate eius moribus,tandem eum poftfcfecundam omnibus rebus

fuis praefeccrit.Interea cedente die,ac ucrtcntc trien^

nio, poftrcmumincxtreipam incidittrifticiam. Gu-ius ubi caufam Sultanus cxpifcatus fuerat.magum aduocauit , qui illum in Ic6tulo prcciofo confopitum,&magaa auri gemmarumque ui onuftum,po{lremajriumannorum no6le Papiaminfummumtcmplumdeferendum curauit.Vbi sdituus cum mane confpi-

ciens, refugit:ac intcrea dum alijs de fpe6lro narraret

Aegyptio, obuiameumhabuit ad sedes uxoris pro-

perantcm» Quod nifi tum rediiretea domum, ab alio

fponfo uefperi du6la fuiflfet. At illud c!e Galli^ Delphi

nibus non fuccefsiife quxftores serarij tum Caroli V.

quam Francifci primi noruntv& IJelionorae nuptise fa

tis indicant.Hoc aut Boccatij figmentu eft:ut & illud,

quod ita refera,ut tradut Galii^de S.NicoIao de Vare-f^^fl'f

guille,quodduobus lei^cisdiftat aNanceoifimileiHi 'Galli£(wn€quodinLcgedaS.Antonij dcHermogenelegitur. In tthii^s& fan^

crgaftulo detctus Lotharingus quida Coftantinopo* ei^i^ir^s,

^3 li'

^4^ 'D^La-ntjs

J^fWh^- jj^tarobuftruseratjUtTurc^uenti nc c^ter»a«aciiin.

cuia <]i(riamperet , torquem eiiis collo fen-cum ?ppli-

carent, quiocji digitorum crarsitudinelatum ,at treS

crafTum.ferreis catenis innexum. Huic cum in memqr am rediretfani^us patr asfux NJcolaus,eum coir^-

precatus ut intercederei pro feapud Deum,ita con-

Jopitur.Poftero mane cum pagi a?djtuus tcmplum re

feraret,captiuum kuncin uineulis dormienrem ad fo

resofFindit ! iileuero efomnoexcit«tus, infano S.

^^icolai, quem inuocarat pridie, \c e(]e agnouit. R^

perinulgata, popuius arcurrit : & poft aliquot Allelu-

ja decantata a facrfficis, quatuor accerfiri iubetfa-.

hroiii ferrarios, qui uinculis eum exonerarent. QuaD

cum nuila uiderentur hamana u' poite diOoIui , ecc«

jn confpectq omnmm torques difsilijt,& ueluti Ccf'

bero,

TnmSj^^^orfem^tK^fra-a; catnue,

^^Mo coTr S :d hsc & ^^sufmodi conficta funt? Sc ut accidant,pi.r.1 urirat j^ij^jj^^ usredii eft. Neq; enim iuilifsirhus optimus*'

Umiamm. q^ieUeusQmniapermitt?t,omn'aconcedit5atan3?,

jLib,i.cap. 21. q«3& ue! is uelietjUel Cux naturse fubtilitate poifef.fcd

ea dgiTiaiT», qujedecreuitipfe non adfuperftitionei-q

llabiliendam,fedtumfaltem, eum autnosad frugere

^ik^.ca-ij. uocareuult, antimpios punire. Vidcbimushocir^

canpone,qui propterfurtu?"n ^r periuriumeueftigip

fublatas a dsmone,nunquam poftea uifus fuit.Q.ua-

re nec in lamias noftras.quibus fftas dccrepita^fanta-:

ilacorrupta,& mensljffa,pcenge fatis funt,daemonib,

haec u'olenta ludibria exercere Deus patitur : non 5-

rjun dicmoni colludit,

Qpifrnecox^ C^rcrum quomodo (inc corporibus fpiritus hi^yr.e ,ijj„m, corpora pcr aeremgeftent,etfi nos t^m exaft^ne-?f? .

copi^ queamus intellieere, qu^m pofTumus noftri motus

fcA// /tarditatemacrattonem:tafnen haudadmodum mir«k

^ *- bimur,f|confiderema&quamfacdeanimanoftracar>-

Liher terttm^ ^47cerl fuu .^ cornus hoc moueat,ut currat/altet.afcen

datrSpirjtusenisu & liberior&ieuior eiHubftantia,

ducensorigine iuam exipfoluir.me. quodautfupra Llucap.i.fr

omniaefte{ementa,autexfuramocert^elementoru: /""^-

tumuero, fiquas uentorum fspcui contingunt re^

celamusrueiuti, uaccas ex Iberiacis Pyrenaeosde*

latas. Ecnephiasenim 8c Typho non nill repenti^ FojephUs

ni funtflatus, quorumhic etFcrc, ilie dcfert,ScilIifui^ pf''^' ,1

pfo repercuiTus eorrepta fecum in ccelum reFert, for-c4.jS.j-4..

betque in excelfum . Ideo iapid>bas pluit fipe,

quod uento lint rapti,& coclis lateribus. Roma?in AuentinOjin templo S. Sabinae , quod olim fu«

it Diana: fanum, faxum nigrum rotundum pendet

ab uno ars Iatere,quo monachi dicunt djabolusn

petijlTe S.Dominicum,Deofappiicantem:nonfe ta-

menl^fiire, adeo tremebantei manus Sc brachia.

Eiufmodi faxea moles etiam Colonise in templometropolitano uifitur,qua per eius faftigium inie^a,

triumregum(utfertur) corporaibiinfummohono-recoferuataatterere perdereq^fcilicetuolujtdiabo-

!ns: atneeal3ederentur,rctrorfum falijlTe,perhibetu.r

cadem fid^, qua prius illud afTeritur. Atq; fupradiiflus

illemihi uidetur eiTemodus^quoilliim res quafque

corporeas furfum deorfum agere pofle exi{limo,non

tamen fine Dsi arbitrio ac nutu,

Corpui non mpperitfjhfpicUfim,tieccodcm

tcmpore diucrfism lo cis exiHcre

.potc^, Cap, XI II.

ATqui mutare efientiamcreaturae, autefiRcere ^^^^^^ i^^^

ut unum corpusper aliud fine unius uelam' fHocon^emre

boruminiuriatranfeat,aut maius eorpuspe- ^«^«^-

netrctperfpaciuimproportionatii, utitadica, loco,

uidelicetquddperfQraminadomorumexigua ingrc

q 4 diantur

24^; BeLamysAUtthi^. (iiaritur talesfofminae : hjEc per daemones non m^Z

^L^'^iig^^fi^'"^ pofTtjnt, qiiamut camelustranfeat perFora»

'' men acus. Habetur hoc ^ C H R I S T O ipfo pro avW-

^orpommpe 73. Corpus cnim , 8c quicquJd loco circumfcribitur,netfaHo, hoc ed, utitaloquar, omnc t^W// aclocatum, dcbec

eiTe iuo loco proportionatum. Alioquincorporampenetratio admittenda e/Tet: quod contra naturam &

,^riflotel. s, omnephyricu principium erl,Namqu6dipre CHR l^

'W- s T V S claufis ianuis ad difcipulos intrauit, id nihil

aliud fonat, quam quod indicant praecedcntia : Cumhan.io. claunEeOrentianua^prjemctudifcipuIorum, ChriRus

uenit ad eos.Non autcm,qupd non referats uei aper-r

t^e fuerint. Cur cnim non cederent praerentise corpo-

risChrifti, &eiusaperirenturclaudereturqi uirtuteC'

Itaueteresomnes fenfere NiingreiTus^corporls fui

ueritate ofledit & Thomas,cui manus fuas & latus: &X»r.24. rcliquis,quibuspedesporrigesait:PaIpate Sc uidete,

quiafpiritus carne&offano habet. Nihiligituriftoru

qu^ diximus,cfficerc poterit d^mon: multo minus,utporpti^i imam unu corpus uno mometo diuerOs in locis exiftat. Qxidnob^mlo^ cnimomniainmenrura.numero&pondercdifporue

SapJent\j'.fij: Deus^fiagulafuii habent& poudus, & menfuram,

rhui De>f^ Sc numeru.Quod xrtTref^^xfjtiJgou Sc xsry^tii^onifetf, {jne tepo-

uhiq;. Qtt^li. re 3cloco mouetur,infinitu elV.id usrp non nifi unum' ^^ Oro/. q. eft.Reliqua ergo,ueluti fpiritus 8c corpus,& teippore

4i.^;<;^.,-rjQuentur,& loco. Spiritus etiam fubftantie funtjquft

Spir &ani' aloco circulcnbuntur : licut& animanoltra m loco

ma,cap.iE- efl:,quiaalicubi prssfcns ed: 5clocaIis, quiaquodali.jL.fUwsfam- cubi pra^fcns e{]: fotu, alibi nou cft. Dicun^ilurecon-

TcliT^^^^^Ai^^^^^- Qi^' ^^^4' eft ,nulIo in loco effe ccnfetur. At non

iiolV.^PhJr ine{lanimselinea,fuperficies,pun^u,{rcutcorpori:fi^

nita tamen eft. Vbiq; uero ioEnitu eft.Finiti aut ad in^

finitunullaeftproportio. Quodfianimatam eftcir-

cufcrjpta,ut cum alicubi eft tota, non pofsit efle alibi:

quanto magis tcrrena corporac' Diuus Auguitinus

ctiam

Liher tertim» 24.9

ptlam de Chrifto poftrefurredlionem itaren{it,utdi- ^piJ^-^-i-^-^^i

cat; Quomodo difcipulorum,cum efTetin terra, con- W"*^'*'"?

tredatus eft manibus : fic eorum , afcendens in coslu,

aeduausarpeaibusj&itauenturuseft,hoceftinea-^j/^^»J^^^^

dcm carnis forma Sc fubftantia, cui profefto immor- fap.l^dtort^r.

talitatcm dedit, naturamnonabftulit: fecunduhanc ammA, ad

formam non eft putandusubiquedifFafus. Corpus Hter»n.

enimnoneft,'nifiquodperlocifpaciumaIiqualongi- S^^^^^^^^f^'

tudine, latitudine, altitudine ita fiftitur, uel mouetur,

utmaiorefui parte maiorcm locumoccupet, &bre#uiore breuiorem, mipusque fitin parte quam in toto.

Hisproculdubiode caufis beatus Germanus cxifti^ inmuS.mauitfierinonpofle, utmulieresno(5lefimulincau- Germani,

ponaefTcntj&maritilateribusaccubarent. Legitur ^^^!'"^ T*enim in eius Vita, quod cum no(5le quadam in diuer- ^^/'^^^/^^,.

forio menfa iterum a ccena fterneretur , admirans in^

quifierit ab hofpitibus,cui coena pararetur c' eique re-

fponfum fitjbonis illis uiris ac foeminis quae no6te ua^»

gantur, Itaque fan6tus uigilare ftatuit, Sc eccc multi-

tudinem ad mcnfam , uirorum ac mulierum uenien*

tem : quibus ille mandans ne abirent, tota familia ex^

citataqu2efiuir,numquemexijs cognofcerentf His

omnes uicinos ae uicinas efiTe ciccntibus, fingulo-

rum aedibus perfcrutatis , omnes in fuis le^lulis dccumbentesinuenit. Itaqueftatimomnesadiurauit;

quifedsemonesefleconfefsifunt. Sic&Simonma- ^«^•^^'•^

gus eadem hora in conclaui cum Nerone, Sc foris

cum populoloquicredebatar. Hucetiam pertinet,

^quod fupri Capite feptimohuiusfecundi Libri, de

prseftigiatore magieo, Magdeburgi cum equulo

in acra confccndere uifo, rccefl-

fuimus.

q 5 l^mlvs

XJh.n.F/tTl.

Scoter.

De Lamijs

T^arucs effe : nn locm mermm hSion,s ,fvd mur

o/?t«<itwr. ap. xuu-

A -Dmirabilem huius argum?ti hiftoriam exHe-

A aore Boeth.o hiftonogr.pho proponam ab ,

^^....s. /1-H eronymo Cardano tame re utatam^^

!i..rL>..r.- .^ „,,quis eiafmoat enarrafon.bus eodem cenlea

r,,m.^* ^4", .aitahabet: Duffus rex mcidit n mor-

^.fl.rU... !.'^''"°''^,"'",u^n.qu4mcuna.s uelerud.f s me^

r,ie m,Uji- q,ci!. ^Scotoru.Ti turm. inuaferantmor*

«,/./«,/;«.- ft,tat.on,s,^^''^"''"'^'''''Ei^ Siquidefmeul-

"''ff"- bi.habita,rat.one)cogn.tud'f^^'';'"; ="5 ^^^^j, „.

,.,f.,.,b.l,s.picu.t..alter.«P^at.hu

^" r'tSfl.K' NoXe-m fub perpe^tua uigiUa

'"""'''firlconfS *r«.t o.Tahu,nana.fpeaar>t.bu5maacdtaconltitucac"„,.„:. fni-ituii acordemo'

oAendens. Suau.s ac""'^"'^^'"'X^^deprehender,

tns:quod taau '--^:^^^^^, Zooftrauit.oitale ham.dun.h.1 «^r''\"% " '

rintegerade-\'imdus illi color.aur.u

oculoruq, "•8°'r'f jtus.

rexin horas «^f^^V^^!^.orA.A-?",^-^V7wusCe raTp ec«ifuntutbenHc

- tet.a.hu.c fol. '°'"V"P"Vet . fofeut cxternoru me-folute fperaret,nec f.b. deeffet. tpreutcx ^^^^^.^

Vhertertlm, ' -?//

d!carn'n'j'r! meci!coruq;,quos ^pfi ocyu5 acciret,ope,

quod pcreprinus 5c parum eis cognitus efTet morbus,eduentanre uere, foleq; (uitae inanimatib, a(T"e^-tore)

ad nos r«deuntc, fanitate cofequeretur. Obortus eft Ramartihik^

fubidtepusincerto authareramorpopularib. fufur^? tft^ a^^Qrefi^

ris.^^ege ueneficarumulieru arte demoniaca.Sc no na^potmt /atatt,

turali morbotabelcente, pertam longa teporacorpo ^ ,;^ „^,^,r

rz & uirsb.coficij eafdeq; apud Forres Morauiajoppi^ fet^mfid^-mo

dum,magica & fortilega arte in regis pernicie exerce^ /«'«^ <i^fi^

re. Horu fama ilico ut ad re^is aures puenit,ne auclus ^'^'^Ij^^ >^"'

I c r ' • r \- •" 1 dtme-tat(us a-.

rumor, re propalata, ratcinatr?ces ut iuppUcm euade ^^^^ ^^ ^c^^^

rent,infugam ageret: mittuturin Morauia, qui an ue- cmeiufmodi,

ra cflent qux ferebatur, perquirerer. Mifsi nuncij, iti» opuys perme.

neris caufam difsimuiabant, 5c ueluti ineund^pacis t^^ij^ /^ (ci'

gratia inter DafFnmregem Sc coniuratos Morauos,^*^'^^*

Forres adiere: nocluq; in arce admifsi (Lleterat ea ad-

buc in regis ^de ) ob quam uenerant cau sparfo dsmonU r>peT-.t eo rtt^

fam-, Doneualdoar.c^sprsfeao.utimpe-''''''^ ^' Duff Hnktud.ne

ratumeiscrat, exponunt, cmsaue fideml^,,rnuh^r^^a<^hmh.t,.

Sc auxilium ad negocium conuciendum dem m ett^fr.odt l'Jibri9'

implorant. AiiJites^uiinarciscrant prx rum a^paratu exatarc (lo-

fidio,tenuitnonn hilhuiufmodireifufpi-^^'^'"^^^''"^;?'^^^.

cio.Nam exproftitutaquadam (erathuic ''' ^" ^njlHhtate conpr^

materfortilega&mcantatnx) dumblan. ,^.,^^,f, nouasq;m Mora-diufcule eam tra^laret amator, de regiae ms facei mendacijs mcende-

ualetudinis tempore, modo, perpetuitate, rtt: fi nera ftt lnTi9ru,(itfo4

quibus fortibus , quibus magicis carmini* '^''^^'»« f^^^»-

bus uterentur Lami^,pofleaquam nonnihil audi-

ueraf , fodahbas indicauit, & illi Doneualdo, Dunc'ualdus autemregijslegatisj meretricemque tempe^

ftiuam tanti facinorisnunciam (eratcatumfortein

arce ) Doneualdus ad fe accitam,quaeftionibus

quoordinecun^la gerebantur, Sc in quibas asdibus,

ubi fateri coegerat, mittit intempefta noclemilites

ad f:m omnem explorandam, Hi in fcrtilcgaruin

sdf§

^fs DeLamtjsaedes foribus uircclufis irrumpentes ^fa gt^

Qupmoio fimiilachrt^ ruiTi unam ccrcum fimulachrum ad regis

eetrenm IrqKefafH po^ Duffiimaglne dsemonlaca arte (utcrederetmtadrc^;.tmagntem

^^^^^ confeaum, lipnco affixum ucru

/a^ i-ndeuyfepmchf-antc igncm torrentem: alteram, carmmibus

^mointerii.tllo, uuto* rccitatisliquorem qucndam fundentem fen^

ponu, liqfiorh infftii, fim fupra ftatuam inucncrunt . PrebenfseJimuUchn o'.carmt- jtaq; ocius fagas, conieclgequc in uincula , &intm rscitatortim , V^ ^ k r \ r i i •

jyuff^m rejUtare p.. ^'^^^ fimul cum fimulachro m arccm, ro-

tMtf QHomodo ttem gatxque ad quidfubno(5lecarminarecitat\'

rextnfKcioremfeluipd tes,effigiem regis igniexponerentc' refpon-mt,&ma€ieconfiali dsrunr,dum fimulachru igni adhibitum tor-^ueicentecera^c^mm j.^^^ Dulfam rc-cmin fudorcm folui:cera tx^i admota faci- . .: ,

o .

le&brei*itemporede- c^rminibus ucro rccitatis, pcrpctua tencn

fit^at,regemamemlon uigiIia,iScadh'quefcentem ceram maciecon*00 tempore morho boc fici : confumptaiti autcm ccram , rcgis mor*c.ntahufe narrett^rf

^^^^ continuo fubfequuturam, ita femalosOuomodo ettam exco^ , , • rr ^i r • '

t^mpta ceramorsft^b-d^emones docuifTc: ad facmusque exequen-

feqm? ohpr£fraflto- dum, ^mcrcedea Morauorumprimoribusres, infgmentHmhAc condu<5bas fuiflrc. Perciti ira aftantcs ad anusannoto

.uerba, confra6lo fimulachro , utfagas fcclus

ma^rMer loannes Le-graui lucntcs fupphcio,flammaconfumeret,

gertii pr^fidens Sahan extemplo curaruut. Ferunt,fub tempus quQJ.nf, quifemagicas co- \\xc in Forrcffenfi arce funt a^a , rcgem lan"poncreimagines potu- guore lcuatum,3c noclc abfque fudore quic*tfJcconfejf^eil,amhm ^ poftridicqUC rcdcuntibuS uinbuS,qU»Philttybum Sabandta ,r 1. v-rr*ducemUderet. crat humanx tacultatis.promptd egJlle , pcr'

*^ HiuJj>eSlahattU inde ac fi nulla aduerfa ualetudine antea fu^

Ufathanatiox,utno' j(fgt dcteutus. ucrum t utut rcsTc habuit,uts factbu^ "^'^c^ DufFusrecrei^ccntibusuiribus fanitati breuiAforatios tnfldmaretf n- n.

pr^terquam quhd ilU rcflltUtUS cft.

niente dehifa, motti oh Poil: huius hifloris,atquc cius argumcnti

fxlftm perfuaftone oh' aliarum enarrationem , in hunc fcfibitmo-^rc,cnt^,r:fiuer:,men ^^^^if Cardanus : Doccamus, anintertot

i lf/ich:norlo'yra- miracuioru Gommenta quicquamucn lub''

*fic.

e>

Lther iertim, li^

fit. nam maxima eorum partcm fabulofam /'^'«^» hx]ltnre mitu

cfTc , acque confiaam , uei ipfi qui h^c con, ^'^f^l^'/^^ ^.^T"»«^^

Itantiisime altmunt , negare non audent.^^ ^ ^^ nnffincoma^

Quae igitur Boethius refcrt, condendse hi- /^nf.

ftorise haud iucundx non ignauus auihor, aL * DeuaHet.rtrttni

licicndije^lores caufa confcripfit : ut quos ^^^-^f-^^h^-. .

e 1 • r n. ' • • j Si*l>ertoyts InsUrttt 4sScythica fa^a moresquc, tum regionis de-

j)ik^,f^tati9.fcriptio non dele6larent, fabulse faltem tae-

dium minuerent. Neque id uitiofum hiftorico : fed

ubi hiftoria per fe ileriHs cft, Hcet «am iocis ac fabuHs

cxornare. Quamobrem & iure ab his T. Liuius ablli*

nuit : & Herodotusiuft^damnatur, Sc SaxoGram^maticuslaudatur. Tumueromaxim^accedit, quddl

haec Boethius fcriptainuenit. &faclumipfumcxtrahiftoriam eft.In ipfa autcm hiftoria cnarranda,utpotc

moribus gentis, bellis, pr?eHjs,numero caeforum, aut

nominibuscoruquipraeliismtcrfueruntjquitieftre^ .^

nu^ fe gcflTerunt, familiarum initijs , caufis bellorum,

tcmporum ratione, geftis ac ferie principum ,quibus

tanquam membris hiftoria conftat.fuitdiligentifsi-

mus. Quinctiaminhisquaeadhiftoriam pcrtinent,

nihii tam cxiguum fuit ( taHa autem furat, regionis &urbiumfitus, magnitudo, oppida, infulas, nemora,montes, piantarum noua genera,anima!ia quadrupe-

da,aues, ferpentes, pifccs, foli foecunditas, uentorumuicifsitudines,co2licIementia,ftagna,paludes,diftan^

tise, csteraque omnia quse rara funt , intclligends hi^

ftorisaccommodata) quod negIexerit,omifcrituc,

aut fccus quim eflet enarrauerit. In taHbus ucro cxi-

ftimauit ornandam hiftoriam, feu quod Uera eflc crcH,

dcret,alio/|uin facris philofophi^ haud initiatus. Qu^autcm Bcrna & Pinnctus (quorum p6ft,ubi de Incu-

boagitur,meminimus) ScnoftcriHerufticus,uitrum HifiorUhf*^

capillos clauosquc euomens,& fonum confrafti uitri ***»^«/?^f'^/^^.

inucntrc, &horarumi^usincordcfcnticn6,autui-y-j"^/j^'^/*

dcrc,

2S4 ^^ Lamijs

dere, aut audire fibi perfuadebat, partim upra, p^rtifli

fairiiefrereor. namuerea]squiduiderc,diuqi muifiO'*

ne perfeuerare , ni aliquid (ic quod uideatur, «bfuidu

elt. Videnttamenqu2sdam,tumaudiunt:atqj cauPani

horu in atram bilem reijcere oportet, quae partim ci-

bis & potibus, & aere Sc moerore, timoreqj pauperta-

tis,partim^cceliconftitutionibus,partim exconfue-

tudinealiorumdelirantiumcontingit. Habebam egoolim amicumjCui contsgit,ut m una haru ualliu odo-decim mefes comoraricogeretur. Vbi rediiretadmci

multa dehisincredibi]ia,quauis phjlofopbishaudi*

gnarus,enarrabat.admonuih6mine neampims talia

proferrer, ni pro fatuo habcri uellet, 3c uitas periculu

fabire.Immifcuit itaqi fe negocijs arduis: < omutara q;

uiclusratione,dumalioruconruetudmefruitar,ad ie

redijt. Seminis quoqj ac menftrui fanguinss reteniio,

plurib.caufaefthuiusmofbijautortus^autir.cremen^

t i.In uniuerfum, tribus maxim^ haec deceptio coftat:

atrs bilis imaginibus, conftantiaipforu quihaciab^

correpti funt,ac fraude iudicu. Nam oJim permiffunl

erat.ut jdem accufaret, condensi etq;,ad quos dana-

toitibonarcdibat. Vndenehos miferosadcoiniullj^

damnare uiderentur,multafabulaeaddebant. Cxte-i-um in illoru examine,c6fefs.onibusqi nihil no inan@

autfalfum,autinconilans,aU' nullius momentireps-riebatur,pr^tercontempt2 religione.Qusdam enimChridum abnegabant, ala^facnilciuipiuminterue-

ftescofuebatjcofpuebatplisimagines diuoru, atqjS'

Jiafim.ilia |)petrabar. Si'blatapr!mum rnhosmiferC)sDQmmtaKh ^^ infanos poteflas fuit 4 fapietifsimo fenatu Vcncto:

cuanimaduertercteo progreffam illoruluporurapa^opes ahortty

citate, ut omnino in^cntes danarent fpe praedas : neqsnonreltnone t . • i i

^ r \ \ - "

<7«rfm»t w-^^^^^^^P^^^ diumicuitus qu3Ej:ebatur, led dmitiaru

cjni mdtcei et poireifor. Intcr hsEC exortaell: Lutheranorumfetla:vK^itijthra* 4umq.i itt hzc, qucd per urbes propsg^iretur, non iain

mifefiy

Lihertmim. "2ff

taiferl, fed opulenti deprchenderentur,omlfla priora

6ura,ad hos conuerfi funT. Sed nunc cum illis mitius

agitur, utomniauelilulticiasuel auariciae plenaelTe

comperias.Hi crgo (ut ad propofitum redeam) quan*

doq; fibi uidere qu^dam perfuadebant^atque audire:

poftmoduremiplam ex proprialeuitateaugebatme^

dacijs.tumuero mutuiscolloqu^js (utdici folet^^cii

lice eJephasexoricbatur. Nam & plerirq; hominJbusquandoq;aliqiiainfoIitau!dentur,audiunturque:red

ea contemnentes, fanoq; iudicio abigentes negligur.

Hucufqj Cardanus : qui intcrdum contigifTc quoquepcrhibetj, ut aliquis, quem maleficio afFedum uolue-

rinthasmuli^rculsejnaturalicaufa eodem temporeiri

morbum maleficio congruum incideritrquo cognito

^ malcficio prognatum efTe credebatur, quonia mor«bi natura & tempus conueniebant.Sic anui dementa^taefalfafuggeftione phantafiam uitiatnaturaiismor^

bi, illiusq; exitus confcius da?mon: Sc reliquos ob in-

crcdulitatemeomodoiiludipermittit Deus. Quumuero cenfores 4 rerumnaturaliumcognitionecfienc

a!ieni,minusq; in literis Sacris exercitati, in hiftoriass

(quicquididcft) exfuaopinioneretuierunt: quodpauiatim au<Sum.exorn^umque, materiemuberemhuic ftulticis prsbuit.

Praeterquam quod huiufcemodi narrationes kcompluribus in hiftorias relata (unt ,

qui tum obrmperitiam rerum , tum per nimiam crcdulitasera

quicquid aut uulgo iaflatur , aut ab alijs traditur,

non folum fieri poiTc , fed etiam reuera contigifre-

flbi pcrfuadent ex fuperiorum temporum exem-plis : qu3e cum fabularum fint inuolucrg te6la y

iidcm hiftoriss fibi uendicant apud illos. Sic ilia

de DufiPo mendacia uidentur , & originem Sc au-*

ftoritatem fuBipfiiTe , a poetarum narrationi^us

de Mcica^ci Oend reg.is iEtoliae filij interitu »

ftipic^

2S(^ T>eLamijs

ftipitfi fatali combufto.Cum enim grandis apcr ^to-^

liam deuaftaret , Meleager ad eum occidendum con-OvALhh.^. viocauit proceres. Ex quibus Atalanta uirgo cum a-

Mitamnv^h.pj-un^ prima uuInerafTet, Meleager eius amore captus

poilquam aprum occidifTet.ei caput apri dono dedit.

Quod ^gfefcrentcs duo Mclcagri auunculi,caput uir

giniuoIebataurerre:fcdMcIeagerillosoccidit. TumAlth^aforor occiforum, & mater Meleagri, ut necerri

^tipesfatalh. fratrumuindicarct, fatalcm ftipitemigniimponcns;

Meleagrum paritcr exufsit. Nam Meleagro recens

nat<) , AltH^a mater uidit Parcas igni ftipitem impo-nere dicentes: O* pucr tam diu uiues,quamdiu hic iH

pes. Alth^a ergo Parcis abeuntibus mox {lipitiem igni

fubrraxit , Sc diligehter cuftodiuit. lam uero erga fra^

tres pia, ^sd erga filium impia, illum ftipitem rurfus

igniimpofuit: qiiocombufto, Meieager etiamexu-

ftus eft.^*

In Annalium Flandricorum lib. i6. fcribit lacobus

Msyerus;! LegialiquidhorrendumcontigiiTeAtre^

bati anno quinquagefimonono fupra millefimum

quadringsnteOmum, complures fcilicet fuifleinhu^

maniterignecrematos, quino6?:eoccuItas coitioncs

babuere cura diaboIo,unde 2 magnam acceperepC''

cuniam. Viri primarij muliercsquecompluresindi«

Cijs crematorum deprehenfi , 3 quidam capti & f«uif-

fimis tormentis admoti: 4 alij pecunis ui redem-

ptiif nonnullifolum uerceriint: e quidam uero in po£'

riis adeo coitantesfu(^re,utnihil cofitercntur. yFuiffe

referuntur quidam cx iudicibus adco deteftabiles, ut

^uofdam fibi inimicosindicari curauerint tanquamtonfcios^reis intormentisadhoccoadlis. 8 AddunCm noclurnis illis conuentibus ex omni ordine fta^'

luque mortalium uiros muliercsque interfuifTc, Sc

eos ibi diabolumin humanam cffigicm transforma'

tum adarafle, cuius tamen nunquam uidebant facie,-

iri

I

LihertertiuL zsfiii illius uerba mandataque iurafTe : ^conuiuio ab

ilio parato largiter epulatos , to inde extin^lo omntluminequemqi cum (Ibi proxime oblatapromifcul

concubuiijc.flneope diabobcain fuaunde exierant^

locareilitutoSi

I Ha^clecla&fcripta, utin hocnegocio diabolico

multa alia, ex crrore uel confefsionis uel iudicunl

uel uulgi.

% Pecuniam diabolus polliceHuelfalfaingeftaopi

nione,ueIapparenter folet , eaqi pollicitationefaos

ditare: fednonexoluere,im6ciu{iiiodiludibrijsiu^

dificari^

\ Vides iudicum imperitiam,iniquitateni>ffuitiaiii

& tormenta non ferenda.

4 Quod iudicam auariciam pecunia fatiare malue*

rint,quam in innocentia excarnificari, & ad cofefsio*

nem enormibus torturis compelli.

5 Vteuitarent fanguinarias truculentifsimoru iu.

dicumcarnificumquemanuSjlicetfasminaeinnoccn^"

tes reueraexifterent.

6 Diftra6li cruciatibus fu^re, qtii in irinbcentia co^

ftantes fuere.

7 Inde liquet,quse flagitia in carceribus f^pe extof-

queatur,potifsimu in hoc negocio obfcuro & d^md*iniaco, atqi ^ iudicib. priuat^ ultionis, reruqi alienaru

ftudio nimis cupid!S,quinim6 infatiabilib. harpyis.

8 Quod ex omni ordme llatuqi mortaliu , Scc. fcri-

bat, meras fuilTe praeftigias, nil nifi iudibria, uitiatarii

iphantafiam,mentemlsefam, imo fomniamera,quiii^

bct alicuius indicij,haud obfcur^ intdliget.

9 Somnorinu coiiiuiu, id quod hora mttutina quufurgeret, 3c more folito pofl efuriret facil^ fenferuu

io Vbiiiullu eratlumeiextinguiminimdpotuitijp^

jnde fomniu cfb meru, uti & cogrelTus iile ^mifcuus,-

^uii i fuo lcdo no faifset moti,quare & fme ncgocio,*

s

5/1 t>eLamijsSc dxmonls ope reuera fuis fl;ationibus,quas non re^

liqucrant,reftitucbantur,nihilq; uerius in tota ea narratione exiftit. Hocmodo fireliquseeiufmodihifto-

riae excutiantur,detegetur mcndaciorum pallium.

Stultahmkrm.phantufU:,cr hijhmrm ciws argmenti

fJfitM.exloannis Grammaticihifhria Danicademon^

ftratur,Suhiungitur cr aliud kpidm phantU"

ftic^mulierisexeraplm, Qp. XV.

TulticiahsecphantailicautomniuocuUseuide'

tirsim^ pateat, exloane Gramatico aflcriba bo*

nafidehiftoria, abeo utuerainterreliquainte-

xtamrqua tame mere mendace, aut medacijs egregi^

exculta (quod eq.de cudo6lia!ioquiuiriueniadi6la

cupio) facil8 is iudic.abit, qui ad rationis trutina reuocarit,nil grato, imo uiruieto cpuii gu{lu,rationis atq;

eloquetif ruramu munus,ac manuia feliciter coferen

dariimdonum confequiquis pofsit, Itafcribitlib. 5.

Hiftorix Danicse : Erant Ericus & Rollerus Regneripugiiis filijjpatre eodem fati, diuerfaque editi matre.

MaireiiiquippeRoIIeri, eandemqjEricinouercara,Cratafaga. Cracamuocabant. MittiturRoIIerus a patre,cogno*

fcendi cauf^^qu^ domi interim dum abfaifTentjeifent

a6taJs ut m.aternum fumare tugurium uidit,foris ac-

cedens,paruuluq; foramen furtiualuminis applica-

tione traijciens,introfpe61:a a£de,animaduertit matre

infurnicacaboco6tiIia pulmetauerfante. Sufpexit

^prseterea tres colubras fupern^ tenuirefte depefas,

ex quaru ore protlua tabes guttatim humorem epulo

miniiirabat : duse quippecolorepice^erant, tertia

fquamis aibidauidebatur, reliquis modico eminen--

tiuspenfa. hscnexijin caudageftabat, quucsterae

immiffo uetri funiculo tenerentur.llle rem maleficio

cofentanea ratas,{ilentio quod uiderat prefsit^ne matre ueneficij ream ailruere putareturJgnorabat eniin

inno^ .

Liher tertlm, 2fpinnocuam an?,Dium extitiilc naturam, nefclus quan*» _

tum uigoris illo epulo pararetur. Superuenientes

dcinde Regnerus & Ericus,ut fumidam afpexere ca-

fam, ingreisi difcubitum petiuere . Quibus ad men*famfitis, Cracapriuigno filioqueunacibum captu^

ris , catillum difcoloris dapis admouit* Pars quippe

picea, fed croceis guttis interlita,pars albida uideba-

tur:quippe pro uaria ferpentum fpccie,geminus pul^

tem coiorinfecerat, Cuius quum folam uterqi parti.-

culam dcliba(ret,Ericusnonexcoloruhabitu,fedin-

terniuigoris eite6lu epulas aftim.ans,n?grante dapis

partem,fed fueco potiore confe<3:am,catmo quam ce

Jerrime uerfo ad fe tranilulit: albidamque fibi admo-tam prius Roilero applicas, coenam felicius gefsit.Ec

ne mutationis induilrianotaretur , Taliter ( inquit)

^ftuantefretopuppiminproramreferrifolitam.Nec

tenueuiri ingeniu fuit, indufbrij operis difsimulatio^

ne a nauigij cofuetudine mutuatis.Ericus itaqj faufta

ia dape refecl?, interna ipfius opera ad fummu hums^nf fapietiae pondus eualit. Quippe epuli uigor fupra

quam credi poterat, omniu illi fcientiaru copid inge-

nerauit,ita ut etia ferinaru pecudaliumqi uocu inter^

pretationecallerer. Neq; enimfoluhumanarurerumperitifsimus erat,uerum etia fenfuales brutoru fonos

ad certaru affeflionuinteliigetiareferebat. Prfterea

tam comis atq; ornati eloquij erat, ut quicquid difTc'

rere cuperet, continuo prouerbioruleporepolirer.

. Atubi fuperueniens Craca concham tranfpoiita, par

temq; pultispotiorem abErico comefamcognouitifortunafilio prsparata, priuigno cefsidecondoluiti

Cuimox gemebunda fupplicarecoepit,neunquatn

fuafratremopedeficeret, quemipfius matertotno'

U9e felicitatis opibus cumulaiTet j quippe fapido u*

niuscpuliguftu, rationisatq; eloquentis fummam^nscnon gerendormn profpere confli6cuum gratiant

t t afTe^

2do De tamijs

aiTequutus uidebatur. Adiecit quoque, Rollerutti

propemodum confilij capaccm, futurumq; ut de^li-

nati fibiobfonij prorfus expers non eflet. Monuitqsoque, fifupremanecefsitatisuiolentiapoftularer,

nominis fui nuncupatione remedium celerius elTe

quserendumraffirmans, fe diuina partim uirtute fub-*

iiixam,& quafi confortem coslitum, infitam numinisgeftare potentiam. Ericus fe ad aftandum fratrijna-

lurapertrahidixit; probrofumrcferensalitem, qui

proprium polluat nidum. At Cracam magis propria

ir}olcltkbatincuria,quamfortunafiliumgrauaretad'

uerfa, Artificemenimingeniofuo deludi,magnumolimruborisincitamentumfuit» Haec Saxo, Quodnulla creatura, multo minusuiruientaanguiumta-

bes extillaticia, gignat rationis & eloquentiaefum.^

iTiumdonum,autprofperitateminbellis donet, fed

peculiariailla DeicfTemunera, tam eftmanifeftum,

ut bonarum horarum maleimpenfarum meritoinfi*

mulari debeam, fi huic conucllendae hiftorix diutius

immorer. Prseterea fi confei^lum hoc uenenofum e-

pulum ab Erico uoratum iilis pollebat uiribus,quare

in Rolleri filij ufum noti denuo adornabatur cau-

tius , maxim^ cum infitam illam numinis potentiamfecumgeftaret CracaC' nifi mendaces huiuscondi-

mentitiirtutes femel aiicuiedenticonfecratas, cumbenediclionequalfaacfiliumfuumlacobum confer*

tim extremo bearit,c6ferendas, ridicul^ quis urgeat.

Miraiidum interim fummopere,tam manifefta men-.

dacia apr^claris illis ingenijs inter res uer^ geftas

defcribi, citraprasmonitionemcommentialicubile-

iliuelauditi: fictutiorearum foretIe6lio.

Atfabularum pertsEfus,fa6lumuerum fubne^lam,

non il]epidum,nec anoftroinftitutoplan^alienum,

Fhantafiich eifGetsE cuiufdara raulieris phantaftic^. Phantafticos

enim quandoquc k communi fenfu deuios^ppellat

uulguss

LiheYterttm, 261uulgus: & pbantafiam, intelle6lusuel rationis,uei Phcinufiai

cogitationis deprauationem. Ea mifera in Vuald- Hiflornt

fafsia conficiebat pharmaca, Sc uaticinabamr circa ^^^^'

annum 1555. Quamobrem ab earum ditionum admi^

niftro ad qusftionem uocata,uolens interrogata de-

ludere , amentiam aliorum exprobrabat, qui cam fe-

^larentur. Cum uero tormentoru minis grauius pre-

meretur , fe inquit exeorumefTenumero, quiuaga-

bundi Gcrmanis dicunturfpiritus, Sc quotannis quatercorpus quafi exanime reiinqui, fpiritu interea loa

giuseuagante ad folennes ccetus, conuiuia &cho-reas,quibus quoque intereffet Csefar ; atque fibi co-

dicillorum d Csfarea maieftate donatorum autho-

ritate, licere medicari, futura prsdicere, necnon fpi-

ritu euolante eos celebrare conuentus . lulTa ?os o^

ftendere, protulit iitcras Latinas facrae initiationis

N. facellani Csefareae maieilatis , nuncepifcopi , in

expeditione uerfus Saxoniam Egerae perditas : item

agyrtascuiufdamfchedasaddidit, quibusilie fuaun*

guenta, & execandi calcuii artem , idque genus reii^

qua pr^dicabat.His teftimonijs fiibnixa male feriata,

ac a dsmone proculdubio dclufa (ficxanimo hsec

dixerit) anus, nihii no fibi licere in propinandis phar

macis Scdiuinationibusconfidebat.Sedutdefiiieret

refipifccretque admonita,exiIio puniebatur .Interim

tamen fibireiiituicodiciilos maximoperecupiuit.fi^

ne quibus nuilum foelicem fucceffum ex arte cofuet^

fperari pofie, pcrfuafum fortafsis habuit.Corpus au^

tem cius tanquam exanime uifum efi"e quum aiij affe'

rerent, iiii ignem admoueri, fi denuo ita fpe^laretur,

prudeter antea admonuerat Vualdfafsise oiim admi-

niftrator Dominus HENRICVS WESIVS,LL. Doclor confultifsimus, qui haec mihi ordine re-

tulit.Legeratisfortarsisinlibro Conformitatum, de Fol6^

fratre Rodicofano apud focum dormiente,culus ma^r 3 nui

$S2 De Ldmipnui d^moo ignltum carbonem admoueraf : quemglter mox experre6lus,ex diaboli manu eripuit, ut eot

, illum feriret,nifi euanuilTet.

hsYzm nuUo tnodo l Lmijs turhdri poffe : er quo*

niodo m hitic potenti^fu^ perfuaptoncm ^ didL"

holo mducdtnur. itera fruges non exun^

tm. Qp.XVJ.

Slngulari Infuper ratione in aerc concitando illu^

dunturhs aniculs a diabolo , qui fimulatque ex

j K y ^,_ eiementorum motu, & natura^ curiu, c/tms raci<

^

^llwda,)Ui*r liusque quam hommes, mutationem aeris Sc tempe-^dm;^. iiates fore prs-uidet: uel alicui infdgendam ex ab»

ilrula Dei uoliuare plagam , cuius ipium ipeclat exc^'

quutio, intelligit : tunc harum muliercuiaram men*tes agitat , uarijsque imbait imaginibus , Sc^n^^Q^

ilione muitiplie i, quaii ob inuidsam inproximum,j.

uel ob uindicl:am aduerfus inimicum Iint aerem tur-

baturse, tempellates excitaturae, & prouocaturae

grandines, Itaque eas iniiruit, ut quandoque fili^

cespofi:tergum,occidentemuerrusproijciant : ali-

quando , ut arenam aquse torrcntisin aerem conij^

ciant : plerunque fcopam in aqua intingant, cc£^

luinque uerilas fpargant : uel fofTuIa facla , & lotiQ

infufo uei aquadlgitum moueant : fubinde in olla

porcorum pilos buiianr , nonnunquam trabesuelU'?

gnain ripa tranfuerfecollocentj&aliaidgenusde^

hramenta efficiant ; atque ut arctius eas fatan illa-:

queet , diem Sc horam nbi dictis rationibus notas

pr^figit. Quum uero fucceiTum hse uident, nimi|:um

quafcunque deGderatas inaere turbationes, magis

confirmantiir; quafi euentus hic fubfequatur ipia?

rum operationcm,qua ne aqus quidem ftillam elice^

re pofieot. Nec fanss mentis hominem opinari decet,

fatiliuefanarum mulicrcularum aClioniobedireele^

Hicnta,

-' Liher tenim» 2d^menta, & ad harum nutum inltjtutam a D30 natura-

liumrerum leriemimpediriuel inuertij quod hauddubid cotingeret, fi harum arbitrio tempellates, plu-

uif, grandinesScfuhninainferuirent.utquandocun^

que & quomodo hse iubeantjea infequantuniic quo^'

quediuina potentiaabhumanauoluntate fuperare>

tur tanquam in feruitutem redacla , ut puichre docet

Hippocrates. ReclaitaqueeritTententiahxc Sene- TnUbelJe

cse : Rudisadhscantiquitascredebat, &:attrahiim- ^P^^^i'!'.

bres catibus, & repelli: quoru nihtl pofle fieri tam eil:

palam, ut huius rei caufa nullius phiiofophi fchola iit

intranda. Si autem maligna imprecatione, aut certa

uerborumobmurmuratione, fealiquidnonuulgare

perpetrare poiTe,in animum induxerint, cum Socra-

te dixerim, incantationes eiTeuerbaanimas decipie- Tncatatloni*

tiahumanas,autfecunduminterpretationem, autfe^ uerbamhil

cundum timoris incufsionem , aut fecundum defpe-^^^^''

rationcm : quae fane ne piH quidem facienda fentio,

quum nuilum effg(ftum reuera naturaiiter producere

queant, nec ob id etiam fanitatem in morbum comu"tare,quanquam ijs fe pofle falfo arbitrenturuetule.at

eiufcemodi morbi a diabolo, conniuente Deo,ob horumhominuincreduIitate,maleq;conceptamdefa-garumpotentiaopinione,faepenumeroaccerfentur,

infligunturq;.Idem di6lum uolo de frugibus,qu^ nul

lo modo incantationu ucrbis aut imprecationib. ledi

poirunt,fedadcemonequidem,Deoconcedente,ue! ^__A2rnmnon

ueneficijs:muItominuse^queutali6traducJ,5liali-p<^j-f

-^ L^-

cetopinione expoetaruuberib.hauferintueteres.ad "'^'^ f" j^^'?»'*

nos quoq; deriuatam. Hinc celebratur illa duodecim %TLt^'!LTabularumlex: uel uempct.5.

Q.VI FRVGES EXCANTASSET, V Q-^^- Siibnt.dem

NAS DATOj NEVE ALIENAM segetem ^':'X.« , (li.!/,iq.

PELLEXERIS EXCANTANDO: NE IN- "^f;-/''^'^*illittf.ll.

CANTANT0,NE AGRVM DEFRVGANTO.r 4 Vera

2^4 ^^ Lamijs

Plin,Vh^\%,- y^^^ autem carmina &uenefic53 quib. fegetespelf'

caH.6 liciuntur,atq; in agrnm traas Ferantur,doccr C. Furi^

us Crcfinusrqui ^ ieruitute liberatus, cum in paruuQ

^idmodum agello largiores multo frudus perciperct,

quam ex amplirsimis uicinitas, ininuidia eratma-

gna,ceufrugesa!ienaspeiliceretmaleficijs. Quamobrem a Sp. AJbino curuli dic difta, metuens damna^^tionem, cumin Paffragium tribus oporteretire,in-

ftrumentum rufticum omng in forum attuiit, &ad-.

duxitniiam ualidam,atque (utaitPifo) bene cura-

tam ac uellitam , ferramentaegregi^ fa(!^a, graues li-

gones, uomeresponderofoSjbouesfaturos. poftea

dix5t: MaieficJamea Qairites hscfunt; necpoflumUobis ollendere , aut in foram adducere lucubratio-

neSjUigiliasq; & fudores.omniumfcntentijsabfolu*

^us icaqi eft.

Merito igitur fummopere admirari,grauiterqiie

exanimo dolere cogor,annis fuperioribus apudeaImperij,eiqu@ cotigua loca, ubi clarius fonare Euan^gelij uox creditur,ob uitiata tempeti:ate uincam^difie

plam qu^ adhuc in herba erat melTcm, non td Dei ucl

probantis uei punientis manum, mentis oculos couf

^ertilfe magii^ratusi fed ea negiecl:a, ad deliras lubri^

^sque mentis muliercuias numero plures rcfpe-

t xiiTe ,easqucin fqualidos carceres,d^monum ho-

fpitia Bc diram carnificinam pertraxifre,ubiin cxci-

tat3£ tempetlacis &inueci:2e iacturs confefsionem

adaclse , Vulcano folenniter confecrataEfunt. Menrte aut deiufas fnilfe a diaboio» qui earum pnantafianx

|udibrijs prJEdigijsq; corrupitjUtfefecifTequ^nopo

luerejConfetTae fint ( quemadmodu foient obfefsi,me

Uncholici,incuboprefsi,Lycaones,cynanthropi,de-

mentati, fatui & pueri.) dubium efl rainim^. Non,

^nim mufieris malitiofs , auc aitcrius maugni homi*pisuoiuntati&potedse aeremuci elemerita,utproil

^ iorum

Libertertius. 26

s

fomm imperio noceat , fubieciiTe iuftu & multsc mile

rationis Deam, Taris demolrratum eil.Si diabolo po"

tefbas eil aeris^hic Dei folius permifsionem dcfiderat ^p^^f^t

expe6latqi,nocendi fempcr cupidifsimus:ut hoc no-

mme abfurdum errorem elTc.ingenu^ dic2,{i quis muliensuetul2,amentis &maIefic^imperiofubijci dia

bolum credat.H^c quide ita illi fubiacet,ut Gogitatio

ne.fermone&aclujilJius fxpeuoluntati moregerat:

uerumipfc profeclo huiusnutuipro fualibidineob'

fequi poteli minim^, etiamfi uterq; idem expetat,cia

Dei folius fempcr, & quandoq; fideiiu eius minillro'

rum imperio obedirc compellatur.In reb.corrumpen

dis aeris conturbati uim, uel quocunq; modo , unius

Dei nutum & confenfum praeftolaturfpiritus procel

laru,ubifuos uel explorare uei calligare inil:ituit Dc"us:cu!us miniftri ucri,in Chriili nomine,d^moniumfubindepelicrepoterunt. Proindehos quiueritatis

Juce ac radijs fibi oculos configi arbitrantur, in aliam

decuittraducgrefentetiam Bcmagiilratu&plebetos:

Sc quum fedalo grauiq; fermone ab i.dololatrise flagi*

tioauditorcs rcuocare conentur,hancquoqueeiusnefandifsimam ipeciem ejcplicareoportait, qua la-

mijs attribuitur id, quod folummodo ad Maiedatera

diuinam pertinv^tjempeil^tes nimirum pro fao srbi-

trio ciere.Sc grandinem proiicere: item quando in re

busaffli6tis eoufque deijcittur animus, utfuperili-

temadhuceirePeum,qui opemferrequeat,uixcre-

datur.

Si qux fatentur dementati3Eanus,prsen:areuaIe-

rent.uixin generis humani fudentationem frumenta

fupereifent : immo nihil in rerum natura incorruptu

permaneret,nec quidem ipfe homo confiileretrproia

deeramnontantoopus eiTet apparatumbeilis ;,u-

binihil non indrumeritorain &niaterierarn peiH-

lentifsimarum cum grauifsimis fumptibus effingi-

r 5 tur.

sSd VeLamystur ,

quo hoflis in perniciem cogi, ager funditus cor^

rumpi, fegetes prorrus difsipari, uites radicitiis euel-

]i, aqusEpenitusuitiari queant: folum hic ciufmodi

uetula,quam Lamiam dicunt, uoto &:opinione cele*

rius, unico nutu non modo haec €fficiet,uerum etiam

copias ita afiiiget, Urbesq; & regiones coqualTabit, ut

fe felices fore fint fperaturi aduerfarij , fi in deditione

permittantur. QuidhicGpusfumptuofis tormenris^

quid pulueris ilhus diabolici moIeC^quid globorum Sc

fphxrularuaceruisC^Quidmixtoinfuneftiorepnicie

lardo>uel quacunq; alia pefte f quid igne in exurendis

oppidiSjarcib.&pagis-r^quidnumeroTaillamancipio-

ru fathanscateruaC^quidequitumcataphraifloru tur^

baC^Vnica hsc nodra Empufa,fola Lamia,omnipote-tiamhicfuaodendet, quxetiainTurcam eritablega^

da,utafubfidij in perpetuum Chrifiiianifmi hofi:em

colligendi onere Germania femel fubleuetur, libere--

turque.In media profeelo luce caEcmijireuidemur,

qui amplam hanc occafionem tam (lupid^ neglexeri-

mus^Seddsmoriisopefublimia hxc operari noClras

fagas,nec ilbus auxiliu a Chridianis admittendu efTe,

refpodebitur.Hicuicifsim mihi explicariuelim,cuius

ope difsidiafeminentur,propagenturque inter Chri^

flianosrcuius infi:in61:u & adm-iniculo hos adeo tcme^r

re,frequenterobrenihili,faftuuel infoletiaturgidos

bella mouere,urbes pacificas euertere,rcgio.nes uaftg.

re florentifsimas , fanguinem innocentem quam pof-

funt afiiuentifsime cum multa tyrannide efFundere

contingat:ubiuiolentie,{lupri,adulterfj,rapinje,latro

cinij, &nefandifsimorum quoru^mcunq; fceleru tamin amicos,quam in eos quos hofles uocant, quinimddsemoniacas colluuiei Bc flagitiorum fathanieoruin

frequentifsimafchofa&afylum fecurifsimumC^Quishic architecfluSjquis Im.perator, quis dux & re^t:or c'

Siexitiofisid genus monllris quibufcumque 3cdia'

boli

LibertenimJ 26y-boliorganis in bellislocuseltjquare ille denegabi-

turnoitris Lamijs: qus non uulgariradarsejfecun"

dum horum hominum opinioneiri, cmnia perdere,

cosium terrasmifcere, &ho(£em ia orainem redige-

repoterunc, etiam citra fangainis eiFafionem,ri ita

uoles : uel cum grauilsimis eiiis cruciatibus,pro fuo

arbitrio &hbidme, citraullamhaefitationern, &{ine

fumptibusc'£am de Lamiarum poteiitia psrfuaiio-.

«em ad nos a mendacibus poeiis deriuatam , in mul-

-torum etiam piorum animis tam tenaces adhuc egiu

f£radices,ex animo frequenterlageo: at Gururnniud

fiagellum peccata noiiramereri cenum eil:. Quanquaiier6,dsmonis inilinifla di6>a facinora perpetrare koniines,obiJcietur : Scuice uerfa, diabolum ex prauo*

rum hciTiinum fuggeilionc &: uoluntate quoque operari:hicrefpondeo, eanon confequi neceflario : Sco-

porterediLtinguirerufubii:antias,undea6lionespro-

dacuntur.AIiaenimeftproprietasdaemoniSpDeirpi^

ritus mini{lratorij:aIiaterrejlris hominis.lllc quideni

utlpirituSjinhominem fein{inuare,eumq; agitarepo

tefi:,undedsmoniacus,uela ds^mone obfeifus dici«

tur homo : nequit tamen in dsmonem fpiritum fe ui-

cifsimingererehom,oterreftris,utinde fimilitcrno^

men mutaetur,opereturq;.^

Grafrantecruddibellointerreges Danie& Suecje

Anno I5<:)^.ex callris Danicis fci iptum e(l, Suecias re^

gem inter fuas copiascircumducers quatuor uetu^

las Lamias , qus carmine cmnem Dano prspe*(direntui^loriamjUtnulium poifethoilri faceredam-

num : & ^i qui a Suecise rege cingerentur obfidio'

n.e, redderenturimbelles, atqueindeditionempro-ni, Ac licet famae huic prius nulla fuilTet data

.fideSypoiteatamenunam exhisLamijs captamfuif«

fe a miiite generoil Comitis a Schuuartzenburch

Gunthardi,ducis exercitus,qu22eaconiiteretur, fcri-

pto

^ 6$ De Lamyspto addebatur : deinde circa uias inputeis Sclocis

aquoils limofisque inuenta fuifleextracla longefi-

]a, quibuslignescruces multaealijque charadlercs

appendebant.

Zemt.io. Si uera eft hiftoria , §,rauiter utrinque deH<^um efir.

Veitt.iS. contramanifeftumDeimandatum : aSuecis, quoduetitam opem accierint : aDanisuero, quodfibia

magicis illis pra?ftigijs & daemonum ludibrijs timue<

rint. Enimuero amentes ill® anusreucranihilhic

potuere, quanquam fecusfortafsis erantperfuaraei

mendaciorum archite^lo. Caeterum permittit fs^

penumero Deiis iuffco fuoiudicio , eos quidifsidia

uolunt,in reprobam tradi mentem,&: ad foiiorum ar<

borum agitationem pertimefccrc,exhorrefccreqj.

Ob tempeftatem porro illam,cuius fupra memini,

minimefilentio eratfepeliendum , quodquum eain

illis graffaretur oris, eodem tempore uarium proceUlofarum earum nubium exortum defixis oculis feui^

diffe , & attcntius obferuafTe in diuerfis , etiam long^

difsitis prouinciis,nimirum ducatu Vuirtembergen^fi,Franconia,Bauaria, Saltzburgo,Vienna, mihi affe^

ruerit uir nobilitate , prudentia multijuga le^ione &uario rerum ufu eximius,qui citatis cquis die no6lu-

quc citraullameun^lationeijfdemdiebuspereasfe-

fiinatifsim^peruolabatditionesad C^farem, tra<5lu

tempeftatis & damni illati ubiq; fingulari confideras

rtudio:necanimaduertifiequicqua,quodad Lamia^.

rum opus potuerit contorqueri , sit. Cum flupenda

fe adhsc admirationeexcepifleaffirmauit,quodin

reditue^ hofpitisrelatuin itinere cognouerit, quaf'

dam foeminas apprehenfas , carccribusque traditas

e(fe^ ob accitam tempeftatem damnofam, maxim^ a-

pud cos cjuos alia mentis pculi acie de diaboli potcn^

tia, Sc delufaru fagaru kidibrijs cenfere decuit, quain

facereuulgusfolct, propter p^culiare&indefefium

Theolo-

Llheftertim» 2i0Tlicologise puriorisftudium , cui fehimancipaire

"credunturiunde non ohfcure licuit elicere dilucidos

eiufmodi plagarum authores Sc cau/as . Exemplumin lobo minime dubium proponitur. Punitionis

quoquefimilis miase cuidentirsimseinProphetisle^

guntur, aduerfus eos, quibus ad diuinse uocis moni-tionemauresobduruere . utAgg3ei2: Percufsiuos

tientourente &;aurigine, atque omnium manuumueftrarum opera, & non fuit qui ad me couerteretur.

Et cap.i. Ponite corda ueftra fuperuias ueftras,dicic

Dominus, Seminaftis multum, & collegiftis parum,

&c. Etinfra: Refpexiftisadampiius , &faicume{lminus : & intuliftis in domum,& ego exuffiaui illud.

Propterhoc,inquit,fuperuosprohibiti funtcceli, ne

darentrorem : & terraeprohibitum eft,n€ daretgcr^

men fuum, &:c. Item lohelis i. Difsipata funthorrea,

dificclas apothecse, confufam eft triticum , ingemuit

animal,&c. Leuit. 26* Sinonfeceritismandatamea,

dabo ccelum uobis defuper ferreum, & terram asnea,

& confumetur incaflum labor uefter^ &c, Si autem in

praeceptismeis ambulaueritis , dabo uobis pluuias

temporibus fuis,&terragignetgermen fuum. His Sc

lol^ielis 2.rerum ubertas promittJtur-.Zelaius eft Do-minusterramfuam, &pepercitpopulofuo .&dicit:

Ecccegomittamuobisfrumetum, uinum &oIeum^&replebiminiineis5&c. Eccleilaft.^p. Bonaboniscreata funt ab initio, fic nequifsimis bona&mala.Inltium neceirarise rei uitae hominum , aqua, ignis

& ferrum, fal, lac & panis (imilagincus, & mel &botrus uuae, & oleum & ueftimentum. Haec om^nia fanflis inbona, fic 5c impijs &: peccatoribusin

mala- conuertentur. Sunt fpiritus qui ad uindi6lam

creati funt , & in furore fuo eonfirmauerunt tormentf

ta fua.Et in tempore confummationis effundent uir^

tutem,& furore eius qui fecitillos confuiident.Ignis^

gran^

27^ BeLamijsgrando fames Bc mors, omnia h^c ad ulndiflam cttkl

taliint.

Ex animo itaque prsmonitos uolo eos,qui in pre-

dicloerrorcetiamnum conquiefcunt, necin aeretui*

bando Dei manum citra hominumcooperaticnemagnofcere uoliintjnueclaque inde damna hominumarbitrio imputant, ut redpifcant adhuc. ad quam uo-

cemfi eorum utprsfradorum occa!'uericanimus,in

taminextricabilcm diaboli labyrinthum eosprouo^

lutu iri prsfagio , unde nullum educcre poterit Tbe*fei nlum, fed fchus miferentis Dei filius: tam frequen

tes carniiicinas archite^labitur accumulabitque Dei& hominum hofbisut iuratifsimus j ita 6cfarguinis

innoxij casdiumque impiarum {itientif?imus Beel^

zebub. Necdubito, quin oculis paJamhsc propo-

neteuentus: quod Deus proinefl^abilifua bonitate

clementer dignetur auertere. Falfus enim maloaudiriuatesj (edmeueftigia terrent. Exemplanouicomplura : quid iam alij cum magno fuo malo Sc

reipublicse detrimento experiantur , ipfi certiores

erunt teftes. Telam contexere longam & inexplica-

bilem in hominum ruinam exiriumAque^ mille artifici

noneritdifficile,potifsimuir. apud quos exuoto faC''

ccdere inftitutum uidet,ubi nimirum ob peculiare

fuum ex Dei alTenfu fa£tum , in uitam infontem por..

ro fseuiri animaduertit; tum neruum conlequutus,

aliafimilia, ueletiamtetriora molitur, qmbusinfuanadaarfliusconftriogit, atqueexCharybdiin Scyl-

lam propellit, quosfuis ttrophis pronasofferreau-

res comperit. Hic fj^ne fjepius conniuet Deus me*rito, ob inuidam eorura incredulitatem, qui,Iicet

aliterSacrarumliterarum IeCtione,maximeex lobo,

inftituti, non tam Dei iulli manum uel probjvntem

ueicailigantem ?gnofcuntinfegetum, uinearum Sc

pecorumperditione, quam fiDguiareineius miferi-

cordis

Lihertenius^ ^'ji

tordis benedi^lionem & gratiam in annonae afiluen'

tiaample(Sluntur.

Nechic praetermittere oportuit, circiter id tem^

pus, quoGermanisEfupenoris prouinciasilla tem-

peftas calamitofa afflixifTet, me quoque pro rerummearumXorte haud leuem pafifum ia6luram ex gran-

dinis, uei potius gladiei procella, in ditione Raue^fleinenfi , non procul A Grauia. Ea fegetes feliciter

ineflas , & in agro per fafces quaternos c6iun6lim adcxiccadum,utapudnosmoris efl:, difpofltas, itadif-

iecit ac excufsit , ut ©mnino trituratas eas , ^ agrumdenuo fatum dixifTes : unde neceum confererc in

proximum annum. , fed terram aratro folum euerte^

re uoluit uiilicus, ut qua^abunde nimis frumento fa-

turata, Scfoenorireddendofa6laidoneafaerit, Ra*ttiosquoquefimulex arboribus quafi fecuri fefloSj

per arua fparfim difiedos fuilTe ex eiusglacieiuio-

lentiauidi. Reclo autem du6lu,nefparfo, hieflauit

fpiritus, ut ferenihiiaut paruminfortunijutrinque

fenferint proximi agri . Atqui Virgilio ethnico, circa

meffem non tam miraculofa fuit uifa eiufmodituf*

batioaeris,Geor.i.

Sce^e egOyCumflauis mefforem induceret arms

A^icold,<?^jragili iamflringeret h&rdea culmo,

Omnia uentonwi concurrercprAia uidi,

Quce grauidam latefegetem ah radicihus imk t;

Suhlime expulfam eruerentjta turhine nigro

"Eerret hyems culmumq^ leuem,flipuLi^qi uolantes,

, Eape etiam immenfum coeio uenit agmen aquarum,

"Etfoedamglomerant tempeflatem imhrihus atris

CoUeBce ex alto nuhes,ruit arduus cether,

"Btpluuia iyigentifata lceta houm% Ubores

Tiiiuityimplenturfoffce,!^ cauaflumina crefcunt

• GumfonitUjferuetq^fretisffirantihuscequor*

t^fepatermdia nimhQrm in noHs corufca

WHlmi^

2f2 BeLamijfruhnma molitur deXiri.ijUo maxima motu

Terra treniit^ fugerdferdt^^ mortalia corda

Ver gentes humilisflraiiitpauor. ittefla^anti

Aut AthojautRhodopcn, autalta Cerauniatelo

DeijcitJngemimntAuflriin^^denfiflimusimher,

'i^uncnemoraihgentiUenio,mmclittoraplangunt,

Hsc profe6to fyncdf^ 6c fjngulari aniini {ludioilbi

propofitameminennt.quiad readmonitionem per>

tfcerecandidamarbitrabuntur. Si ueroplerirquein'

dolis morofe hominibus recalcitrare, ac in me p6tu*

Janteruel ferio inrolercerelubeat, ijs c|aidem permel.icet,duramodo aduerfus Gonfcientiar Scuericatis te^

llimoniuranonlaborent, &DeigIoriaacreipubiic3E;

Chrsft^ans? quits utilitasqi requiratur.

Anfam uero huius iDcredulftat^s prdnarh adnlci-

dumobtuleruntrufticijfiduciain DeumuiuaminuSrccniirmatitqui multifariam ho<? etiam tempore fecii-

dumeorumincredulitatemuex^antur a fatana, uta^

lias lac ademptum^ahas foetum, aH4s feg?teSjalias ar>

mentum etiam interemptum a Lsmijg putet: Sc iinU

uerfam agriculturae rationem ncn ad benedi61ionein

Dei in uefafide,fed ad meras anicularum UDluntatesLi.i6.de Szh referant. Adijciam do6lifsimiuiri IVLII S CALI-uUxer.w^ G ERI uerbaad Cardanum : Ais, ad malcficij effica-''

ciam confefre malefici confiantiam. Putafti cuiufpia

afFe6lum agefe in alium, quarh in eum cuius aife6!us

cflc' Neq; uerum eft,ab homine homini ncceri pofTe

uerbis.Nam quisillaermuerbadocuit:' Nonhomoalius, Nam quisillum. C' Non coeIefl:is[nteIIigehti&.

Quisenimeam facereaudeatauthorefafcinic' Ergomalusdsmoh : non ut hominem faceretpotentio-

rem,fedutipfumdeciperetcredulitate,atquef6ciuiri

habercttum impie;atis,tum seterni exitij. Ipfe igitur

agii dsemon : fiulius illc ac ugcors, putat fuis Mq qo*

«i&usagere.-

Porro

LiherteYttm. ^ ifjPorro icontrario quis fort^cbiiciet,pluui?. cieri

pofrccarminibusinperniciem amaleficis: quum ex

iure fcripto conftet, aliquas in falutem pluujam prb^

uocare.namlex^. C. dematbemat. &mal, Conftah-

tini efl:,quaadmittiteos qui precibuSjCarminib. aut

inedicamentispluuiam impetrareualent, autaliquid

quodadhominufalutefpe61:at,&c.Bsrtolusibi:Suhi

ma&mens legis efl-, meaopinione,ut fi quisirtis arti

bus ad urilitaie hominu utatur, permife fint^ ut icri^

bit iofepbus de Solomone libro 8. cap. 2,qu3e aiioqui

iietits per fe funt, & maxime fi in alicuius pernicieiii

conuertantur. Hic paucis,cu bona uenia,rerpondeo:

Cnrritianulmperatorem credidiirealiqua in bisefle

viim,haud fecus atq; mtslti alij , & quide pleriqi clhDt ac

poetae . E.x: quo c6fequitur,magni hunc ea in re iniu«

riam Deo feciiTe, quinon pijsuotis&culpsdepre-

tationibus fupplicandu,fed conteitationib.impijs ac

adiurationib.cogi Deum pofTcjUc hoc aut illud nobis

donaret,arbitrabat:quin & ampladiabolo aperuiffe

feneftra, quu uero Deo relifto , per Satans aut mini-

ftros aut minifteria quid fe confequuturii confideret;

Demturalibm phamdci^ fcmnifirk, quihminter'-

dm lUuduntur Lmi£,demmx itm unguentisi

dr qmbufdm pkntis fcporiftris^ men-'

tcmq; impenfe turbmtibu^.

Qp. X VI.

INterdum Empuf^ exornandss adbibenturetiam mlhK-h

naturaliaquadam pharmaca, quibusubifeinun- «/'«/'^^^^*'

xerintjConfricuerintque, itaafraudulento maei- *^f

57''^''

ItromttitutsLamiK, pertornacem moxfeeuoIatU'r^fd?;a l

ras , ac per acrem long^ lateque euggaturas ad tripu^ 'mix.

dia,dulcifsima fyrapofia, concubitus 5cgratifsimare

tum fpeltacula,confidunt : quas tame per infomnia i-

pfisingeritiilemiileartifex, ubi abinunctionefcm'i rtFen

^f^ De Lamijsniferi omnino unguenti , in profundifsimum letliaf-

gicuiiiqueromnum dilabunturinfcis. Hrecnefom*niauideantur,Iibuitadciucere,quid rolertifsiraus oc"

' culrarucaufarum indag;atorIoannes Baptiil:aPorta^^'^

' Neapolitanus lib. 2. Magiss naturali3,0ue de miracu-

Jisrerumnaturaliu.fcrjbitrAdeodira.inGuienSjCUDi-

do homiou mentes inua(ir,ut qus natura mortaliuin

commoditati elargita ell, abutantur, ut mukisno-rum fimul coaceruatis componant Lamiarum un-guenta: qiise quanquam ipfe ruperftitionis pluri-

miimadmifcent, naturali tamenui euenirepatetin-

tamiamm tuenti.qu3£que ab eis acceperim,referam.Pueroruinungnenta* pinguedinem aheneo uafe decoquendoexaquaca-

piunt, infpifTando quod exelixationeultimumno*uirsimumqaefubfidet. indecondunt, continuoque^

inferuiunt ufui : cum hac immifcent eleofelinum , a^

conitum,frondes popiilneas &fuliginem. Velaliter

fie: Sium,acorum uulgare, penthaphyllon.uefper*

iilionisfanguinem,folanumfomniferu,&oIeum (Sc

fi diuerfa c6mifcent,ab ijs parum difsidebunt) (imul

coafic!un%parte»omnesperuogunr,easanteaperfri

candoutrubefcant, &reuoceturcalor,rarumq; iiat

quod erat frigore concretum. Vt relaxetur caro, ape^

rianturque,pori,ad!pem adiungunt,uel oleum iptius

uicemfubiens, utfuccoruuisintro defcendat, & fiat

potior uegetiorq; id efiTe in caufa non dubiu reor. Ssc

nonilluninocte per aeradeferri uidentur adconui-

uia, foDos, tripudia, & formoforu iuuenii cocubituSj,

quos maxim^ exoptat: tata eftimaginationis uis,im-.

prefsionu habitus,ut fer^ cerebri pars ea qu^ memo'ratiua dicitur, hniufmodi (it plena: cumq; ualdefint

ipfie ad credendij natur^ pronitate {aciles,{ic impref-

fionescapeimnr, utfpintusimmutentur, ndno6ladiuG; aiiud copiraotes: Scadhocadiuuantur,CLimn'S

liefcantur nifi berif, radicibus, caftansis &]egumini-bus«^"

Viherterum. ifibus. Dtim hspc penilcuiatius perqulrendooperain

nauarem (ancipiti enim immorabariudicio) incidit

mihiinmanus uetulaqu^dam (quasdilrigis auisno

(^urnjE (imihtudine Srr*^es uocant, quaeq; puerulo- Strigei'^

rum fanguine ^ cunis abfor'oent)rponte poliicita bre HiMonk Muis mihi teporis fpacio ailaturam rerponia:;ubet om' ^«'^^^^^^*

nes foras egredi, quimecuacciti eratteftes: fpohjsq*^

nudata, tocafeunguento quodamualdeperfricuit;

nobis e portae rimulis c^pnfpicua : fic foporiferoru ui

fuccoracecidit, profundoq; occubuit fomno. forcs

ipfi patefacimus, multu uapulat : tantaq; uis fopori^

fuit,ut fenfum eriperet. Ad locum foras redimuSjiami

medelcE uires fatifcunt, flaccefcuntque. A^ fomno fe^

uocata,multaincipitfari deliria,femaria montesqueiranfmeaire,falfadepromensrefponfa. Negamus,in**

ftat:liuoremoftendimus,pertinaciterrefiftitmagis.

HaftenusioannesBaptitla.. ,.

Lamiaruquoq;unguentu propemodu {imiletra^ VeSuhtuUi

dit Hieronymus Cardanus , poftcuius inunclionem ^^^- «^/^^^^"

mirabilia uideri apparct.Na & de his quas non fant,&

tamenuidenturjibifermo ell;. Conftatpinguedinepuerorum,ut dicuntjfuceisqi apij,aconiti,pentaphyI

li,folani,acfuIigine, Sed tamen dormire creduntur,

dum hsec uidenc. Spe6tare autem uidentur theatra,

uiridaria, cosnas, ornatus, ue{les,formol'os iuuenes>

reges , magiftratus , imo res omnes quibus deledlan*

tur, quibus etiam fe frui arbitrantur. cernunt iteiri

daemones , coruos , carceres , fohtudinem , tormcn*ta. Hgecigiturfuntuiolentoruminfomniorum. cau-

fee. Hinc etiam illas apio uiclitare air,cartaneis,fabis^

cepis, caulibus, phafelisque,fQmnos turbulcntos ci*

entibtts: ficmagisperfomnum ferri uidenturin di-

uerfasregiones, atqucibi multifariam affici, proutuniufcuiufq; fuerit temperies , unguento adiuuante»

Ouinonabfimileadinducendu profunduiongum^i% z fom-

2^^ De LamijsSommferum fomnum.atJftins^amliic oleum.Rec.femln.IoIii.iiyd-

ole»m,icjami,cicutse,papauens rubei & nigri, laclucse, por-

tulacae, ana part, iiij. baccarum folani romnifici part

l.cx his omnibus fiat oleum fecundum artis legcm,&'

pro qualibetuncia iftius olei mirceaturfcrup. i. opij

Thcbaici.Hincrumaturfcrup.i.ueli.s.&duorumdie

rum iubfequeturromnus.Ljquorem conciiisntemi-

rific^ romnumj ad guttam unam autalterara exhibi-

tujmo guttas liquoris, iomni tot quot illae fuere, ho-

ras introducentes, lubens bic addere : (q^ pr^edat no5/w/'//«4y^»piiblicari»Eiufmodi qusedam fimplicia, putalolium,jm tmhatia fabasnuerfa^opiujiyofciamus^cicuta, papauerisfpe-

atf/ere fa.g;jggjQ|^numfu?iorum fomnificu,mandragorajnym-

phea, atq; id genus reljqua,naturalium rerom peritis

nonomninoignotainueniuntur,quibusinteile61us

uei auferturuel turbatur: ut qui fjs utatur,ioquendo,

audiendo & refpondedo amens uideatur, uei in fom^

num altifsimum ad dies etiam aliquot prjecipitetur

:

at eorum ufum,& aquas, uina, puiueres,trocifcos,o-

Jea, sliasque formas hinc conficiendi modum , fi^

lentio inuoluere malui,neijsabutendianfamalicui

fubminiftraffe uidear. Perpetuo iuuandi, Bc nonlaedendi , animum donauit omnis boni author beni#

gnifsimus.

Adijciam hic tamen obcautlonemhiftoriasduas

noninutiles,dehorumfcporifcrorumu?ribus. Mu^lierqusdam ad rematt€ntior,optimeq5nota,fed quffuumiamobijtdiem , trituratoresinmultos condu--

xerat dics, curaratque ex lolio diligenter excreto

(dourtnosuocamus) molito pinfitoque, admifta

fecalis farina, panem apparari Sc coqui, ut eos mino-*

ribusfumptibusaleret.quo quumelTentpaftijinqua

'^mmtiaei dam leuem incideruht ameniiam : 6ccum cllentali^

fomnwgra- quandiu rotati uertigine, lafsi ad unum omnes in'"' "''^^^^ profundumiongumqueincideruntfomnum,utpro

**^^'labore^

mi ex i

tihertenius. ^yyjabore , quem uetuls praeftare oportuilTet ^ ipfi con-tinuo fterterent ; donec ea tandem poft alterum aut

tertium diem errore animadusrfo, uiclusrationem

mutaret.

Adhjecclarifsimuseruditione, multijugaque re-»

rum obferuatione & ufu medicus, D. Renerus Sole-

nander^collegaineodem apud illuilrirsimunoftrum

Principem mmifterio coniunflirsimus,quum Loua-nij anno quadragefimonono fub Hieremia Brache'

lio operam medicinsedaret, uidit puerum Seruatij

SafTenibibliopoIs mirandis rymptomatibus corre*

ptum, exefuforreunius baccsfolanimaioris (^her*-^^^'*"^^ *^**

bambeIladonnaItaliuocant)quam cafu imprudens^.^,'^'' ^ '"

propter jgtat«m, fgnarusq; rerum, exhorto u. Cjem-'

msPhryfij uicini fui (qui tum eam plantam pr^gnan

tccum aliquotalijs exoticis herbis alebat) legerst,

deuoraratque, cerafium uel uuam foVfitan exitlere

arbitratus. Puer primum coepit furiofe agere,ncs

ullum parentem intcrftinguere, anim,o Sc corporc

languere: uocatus D. Brachelius ad confiiium & cu^

rationem,tam fubita fymptomata grauia miratur^fta-

timquc conccpta fufpicione afiumpti alicuius uene-

ni maniaci,fcifcitatur ubi nam puer fuerit, quid ege-

ritc^eum in D. Gemmss horto lufifie narrant,uifumq;

uerfari circa di6lam plantam,eiusque decerpere bac-

cas. Sed priufquamhocinnotuiftet^inciditpuerin

fomnum profundum,ut excitari nequiret,is durat ad

horasuigintiquatuor. tum puerfponte euigllat, a-

gnofcens primum patrem, deindealios , CQd ilupi-

dionatpaucis tumexarteadhibitisremedijs, probdreftitutusefi:.

Qucd autein Gallo cuidam nobili , ex Narbonen^ VormlentU

fiprourncia oriundo accidit, mirummagis ed, eo uTteiexsiiU

quod & rifu fimui Zc deploratione dignumuidea-lur. Is ex itiners captug a Turcis , Sc in Thraciam

$ 2 abdu-

j/l De Lamijs

aD(iu6lus,dytiafta2 cuidam donab3tur,Sc(ut opinor^

BeIlerbeco,qni cisBofphorum ThraciumperMace-doDiam pr(^Fe(ftas mihtum dicitur.Abhoc lilenon a*

fpere coepittra6lan moreBarbaro/ed perhinnaniter

eo qudd gyneceo deilinatus elTet ob formam ac sBta«

tem. Itaque tandem quodam die cLbi ac potionis

tum uarietate,tum copia ruiteffe6i:um,utin romnumtriduanum incideret, Quo finito

, quum experre-

<5lus mJngere uellet,exe6tos llbi teftes animaduertit.

tum demum attonituscognouit, quam diudormif-'

fet,%: curtalaut^femperac aflluentertraclaretur,at-

^ queexquocibi^eneretam altocorreptusfueratfompmw,^itti'

j^Q^ Redijt tandem ad fuos , &hanc artulitcaufani

%Lapidctnc ciirnupt!|s racile carerepollet. Albertus autemMa-^rjiojc.hh.-^. gnusin i£gyptonafci lapidem tradit, & Diofcori-

cHj>.u<;. ties ,qui Memphites nuncupatur, a Memphi t quo

riin.hb.zj. contnto, & cum aqua uinoque epoto, iluporom-^

rui'H depHt n*^'''^^ ieniuum mducatur , ut nulium omnmo dolo^

tratl.de Syn^ remfcntias. Vnderefertar d lurifccniuitis, ubide'dic>c. tortu- quseftionibus aguntjac tormentis,

X)€ cpio^heirdH luc,gelotophylUde^ foUm furiofoy

tbeangdidcy^ potu demmtante Uicum dvud

Btrnates. Qp. X V 1 L

"T" f Ic obiter,ob raritatem,& rei quad miraculum.

trado.

r^,^ nihii properammanustqi

eire, miffusquebeHipericulatimere, perfuafumha»

beant: quemadmodum in his regionibus,ebrios quoque intrepidius fe quibufeunque naufragiorum ^difcrimjnumiluctibusobijcere. obferuamus. Quo^

Vldeetiam circa, ubi exercitum eolligit Turca , opiouniuerfa

fpoiiaturterra, licet qaotannis id incredibili coliiga-

tarcopiaex papauere albolsuiter uulnerato, poij-

quaii^

piofcor.ltb.

Liher tertiiis, . 2y0qnam cp.i^^t?. prorrufent: undelaCc''s aIic|notguttse e-

manaiit,piiulatini concrefcentes. Eius remineapudTurcasnonmmus terra conreritur, qaam inh-s di-

tionibus tritico^prsferrim Achar£,Carachara?,Sp3r-

tadi^jSmetetinds, & in alijs uicmis oppidis Paphl a-

goniSjCappadocia?, Cihcise. VixTurcam inuenias,

quiopiumnonredimatretiamfiunius afprinumirma

tisualorem tantum pofsideat, eiusdimidietate opio

impendetjfecumid tam togaqudm beilo coliaturus.

Quidam. eius efui a(Iuetus,remcl drachmam mediaminnoxie uorabat : poftridie uero drachma integram

idem ilJe deglutijt citra ullumaiiud incommodum,quam quod uslut ebrius appareret. Bel!onius,quJ Li.-^.ccipA^»

buicnunquam atTueuerat.eo fumpto^nihil incomodi c>^'^^^^'^^<*-

fen/it, quaminuetriculiorificiocalefaclione, leuemcerebriturbationej&fomnuinquietiorefT?. TritumTureis in obijcieda calumniaprouerbiu etl, OpiumcomGditli:acfia]teriusprouincishpmini exprobra-

resebnetatem. Opti?num habetar,amariiualde,gu-

ftu calidum,utos jnPia.met,ad modumpilorumleo^ninorumcol0refaiuum,odoremole(i:u& graue. In

extremo refrigeradi gradu id defignari , cum infigni-

teramarieet, inflammetque, mirum eO:. MalTchlach ^^^ff-^^Uth.

tiulgarcs Turcsenuncupant, Aphionperitiores. In ^phwn.

vCu quoq; habent puiuerem illis di6lum Heirsn luc :^eiranlm^

cuius circiter coclear quicunque fumpferit, nihil lc^

quitur,at continuo ridet, admiranda fe uidere ratus:

atque hincfuos indituit geftus, ut ingentem Gmni-busfpe6tatoribusrifum moaeat: quiubiadmeoteniredierit, fehisuel illis fuiiTglocis, &mirauidil]ereru

fpedlacula.aiTerit. Rogati illi,pulucrem cannabinumeifepleriquerefponderunt: qui,quanquam exGa> Lw.i.dedi-

leni do6lrina, largius paulo fumptus caput feriat,^^^"''

uaporemfurfum ob multam calsfa6tionem mittens :

citius tamen ex gclotophyllide parari fufpicarer, Gik.^s 4 fiTur-

/ {\ Torclsfuerit cognltaea planta, inBa6lris&circ^

Boryilhenem proueniens: quaeficum uinoScmyr^

rliabibatur^uariasdicuntobferuari fpeciesindendi^

^, .^ . quefiaemnonfieri,niripotisexpaImeouinopine3e

^\f',Jixma. nucis nucle-s , pipere dc melle aaditis.uei eu exloia-^'

r;.vu> «.t;Mj rio manico uel fiiriofo cofici,quis opinetur no abfur-" tndmit: dd;cuius radicead drachmse uniuspondus exuino

potam,excitarefpeciesuanas, imaginesqsnoniniu-^j^^.cap^.6Q. cundas,docetDiofcorides : feddupiicatum eummo

dum, ad tres ufque dies mentis alienationem afferre,

addi t. Non om.nino abllmile huic ed, quod de thean

fe*!"!^?^- gelide.inLibano Syris nafcilolita, traditur, eauidciicetdeuorata praefagirehomines , At meaquidemopinione,eauoratadementariiIlipotuerunt:utipfe

diabolus fe in illos , ut iam apparata organa, infinu-

ans , futura uel ambigua uel mendaciter fuo mor^praedixerit.

Potamatim itide ad Indu fluuiu inueniri narratur,

eaq; pota lymphari homines,obferuatib. miraculis,Mmtatm m» c ->• • rj ' ^- " a - i • j£ -^ oimiiis cuiuidam potionis uenericio laicum de^

nudiaHenefi mentabant, uelutque Itupidum reddebant quatuor

ca. ordinis praedicatorummonachiBernades, annono-/ii^chron, no fupra fefquimillefimum , utaquam cauflicam fiue

i,erm. Scb.arjgntgin abfque fcnfu tolerarit^ quaChriiliquatu-

Potusstiam ^^ uufnera pedibus , manibus 8c corpori fe imprime^de mentantts rc (imuiarat laruataMariaj adornatus fcilicetin hanc'y foponfen tragoediam monachus

,qui antea clauum quoque

p..iie memi^ pcr alteram iilius manum tranfeeerat, nihilquenon^.tt Put/his ^ r-^ • • ' r • r r i- ry^i:etJeJie 1^1 ij. uirgmis Ipecie periualerat iaico , ut eius lim-

'

or. hh.i, plicitate&amentiaabuteretur, cum tribusfuis fra-

y^/^.sj, tribus religiofis figmenti confcijs,ad fui inilituti confirmationem:quo nomine potionatus ille,altari quo«que in D. Virginis facello imponebatur ,ubi uelut

catalepfi correptus , in turbas confluentis confpe-

^u immobilis ad JLluporem ufque genibus flexis

perdu*

Libertertius. 2j^perdurauit:dumintereatemporisDo61:.Steplianus,

fabuls huius adror^ per canalem in Chrifti & D.Virgi^

nisfimulachris proximis mutuum colloquiummen'

titur. Fraude tandem dete<fi:a , artificium confefs funt

monachl qu^ftionibus fubiedi , exuftiqj eiufdem ati'

nidiepoO:remoMaij. Hiftoria fan^Iecftu dignifsima,

uthinc in reliquarueiufcemodi impo{luraru,ad ani-

marumexitiu oiimabid genus hominibus conftru*

ftarum cognitione promptius perueniatur. Similibus

fortafsisinfuis corporibus quandoque utunturnor

ilraeLamiae.

De incuibi diemonidci iUupone^or incuho morbq

nnturdi, Cap- XVI IL

Hlnciam incuborufuccuborumqjiaruasaggre^

diamur,quidinhisueritatisfoueatur,fi:udiofe

Sc latius inueftigantes: ut n5 modo ^ uuJgariu,

fed &; prudentiu animis 5 femel hoc falfse perfuafionis

fnnulachrum excutiatur. Quum itaque huius haBrefis

maleficio & praeiligij s delufs demcntataeque anus , a

dasmonefeGomprimi,incubosque pati arbitrentur, Cangreffus ii<

hanc commixtionem ,utreliqua propemodum om-"^"^^^^"^**"

nia , mere efle ex laeia mente imagmiriam , uel fo* rm.lum qualicunque affiri^u titillationem cieri , acce-

dente rei imaginatione : necuer^ congreiTum fieri,

rationibus demondrabitur euidentifsimis : ubi prius

comonuero, noftris medicis morbumqucndamdi- ^^f'*^^^»

ciIncubum,abincubando, quodpondusquoddano-bis dormientibus incumbere , & fuper nos confifl^ere

putamus,refpiratione opprimens, & ob id uoce impediens:itaut fi uelimus clamare,n6 pofsimus,cum foin

nijs horrendis & imaginationib. plurimis nos ab alijs

inuadiexiftimates, Fitfer^no<flu,8cafomni initio:3c

quecunq; epiieptici interdiu uigiksq; patiuntu!\hsc

.no<flu&:inibmnoephialtici. Piinius modo fuppref-

|jones,modd no^is ludibria, modo Faunoru in quie-

s 5 teludi-

teiudibnanominauit./^rabesjnquit Auicenna,albe''

dilon & alcratum , Auerroes elgadum, Azarauius aUcaibum , nofiri uu!g6 grauedine dicutjquafi pendusequitando({ic loquutor) nos opprimeret: {ic noftra-

tes quoq; dicuntfua lingua, Diemarr^rdet vns. Epi^

lepfjam effe quida fentiunt diminuta, qua? fit in fom-nijSjde qua Anftoteles inteilexitbb. de Somno & ui^

l^/^Am. gilia:'jf' AviTsrr Grsecis nuncupatur,id eft infultorjquafi

ahquis infiiiat.uim inferens,& eum c6primenf,ut novvtyeii't^i}. porsitmoueri,doneG libereturab inuafore.wt^/j-^/t/Vi/ a

fuffbcando Themiioni dicitur.quf figna ab imminu^jncuhiu olim to calore proueniunt: Sc quum fpiritus animales cxi-(jiioq- d^mon

f^-gntes in cerebrr,obuapores afcendentes, apituita

^^ltt^iJhiro&f^^^^^choiiaobtenebrantur, itautuirtasopprima

6. cap.xtex tur,Scuide3tura!?quid grauefibi inferri, quodtamcnpi^fidoniB. reueranon fit. Contingit autepotifsimum refupino

Ko^iratesAp corpore Jacente : plerunq; oreuentriculi autpituitafc ant er-

crafls lentacj; , autcibory concodludifficiliumcopiatnamccDie rr ^" - ^r r \ r o -ifnAY r-derty oppreilo Qau uero laga: iint ob texum &^t2teutpia

4jHap dicas rimiim pituitofs.&obanimiaffe^lmsmeianchoiicse,pjodium uel cumo fupin^ cubantes, huiufmodi morbo crunt ob*fedi^ffuper- pQ^i^<f atque acccdente ilio fenfa communi , ab im^

-^' mundifpiritus arsJduaruegeilioneuitiatcputabunt

fatebuntijrqoe uere fe paiTas effe, quod folum uel per

fomnum nel imaginatione intenfa innotuitc' Conue^ne cereh-t nientem i^icexlaionePratenfi hilloriam, deociofo

wof.

ca.i^.qu'odamfacrificoalTcribendam duxi.itanarrat, Nu^perrime facrificus quidam me couenit. Domitie, in^

quit, nifi fuccurras mifero &afiiido, a6i;u eil:,&:pror-.iicu upa]^

^^g v)ev\\ : tabes me habet. Viden' qu^m fim emacia-r

tus,quam exangufs: uixtenui peilecontegor.fuccu^

Jentus eOe foieo, fpeciofulus , 8c bene habitus : nuncfKdumfpeclrumuideor, hominisqueinanisimago,Qaid,inquam,te cruciat,& quam ailedus tui caufamppinaris : Dicam, ait,increpid^, Sc ualde admirabe-

ris.

h

Liber tertlus, zS^

ris. Sub quamlibet fermenoaem ad me commeatiriuliercula mih' non ignota,&: pe^tori meo iliabitur,

ipfauiokntercomprimitjatquecoardatanimasmes

uias, utsegr^ refpirare qusam. Quin clamitarecu-

pienti,iiocisiterprsc]adit,utquanquam pr^pauore

rjitorattollere,minim^ queam.Necmanus ad propul

fandaminiuriam, nec pedes ad capeiTendamfu^^am

expedire ualeo. V^metum me 5c aflixum tenet. Heus,

inquamfubridens, nihi) admirandum prsdicas (exnarratione incubumintelligebam) merum eilphan-

tafma,merumludibrium. NecpluramoratusiPhan^tafma (inquit) ludibrium (inquit) profe6l6 non ell:

itame Deus amet,qushifce oculis confpicatus fum,

&qua2hifce manibusexercui,enarro. Equidemui-gilans , mentisque compos , eam uideo coram, & in'-

uadentem accipio,conorque obluCiari : {tA prse lan^

guore, mstu,angultia&impactaui,nihilefiicio. Hacdere horfumuorfum amescurfitau?, unumquelibetpercuntlans, pofiet'nefuccurreremiferabiliterper.

eunti.MinoritacofuIui, que calliduueteratore dicut,

ab hoc pr^fentanea ope fpieraba : fed fpe mea fruflra^

tus fum plane, nulla is falute attulit : tantu monebat,Deum optimTamaximu,queiam pridcprecib. fatiga^

rara, ftrenu^ orandum , ut dignaretur infefiam uexa-

tionem auertere. Adij uetuiam quandam,pro famapopulari , fagam atq; uerfutam, Hsc ffiebat

,qui fub

crepufculum diei ftatimab excretolotio matulacb^turaremdextra caligula, & fore ut eo ipfo die male-

ficameinuiferet. Id etfiuanumuidebatur, nec pa-

rum meabexperimentoabfterreretreligiojuiclusta

men impotentia ^ diuturni laboris taedio , tentaui.

Et per louem, accidit uaticinium. Veniensindo-mum meam , uefics cruciatum querebatur : nec

potui ab illa aut preculis fupplex, aut contentio*

pe minaximpetrare, ne fub noiftemadmetcrniic^

commga^.

^^4 DeLamijscommearet: fed implaGabilisueterem morem affer-

uat , femelque conditait me foedo angore conficcrc.

Hominem hunc uixquiuiullaratione ab infaniare*

uocare : feda fecundo tertioue congrelTu kilarior fa-

^us^morbum agnofcere ccepit,Scfanationisfpem fi-?

duciamque concipere. lam ad congreflum imagi-

narium.

Uymenis memhrdnieyqudomne$muniunturuirgmes^

ratione commonB:rm certij^mc , daemontm

cum mulicrihu^ concubitum ejje uanm^

mcreci; imagindriu/m,

Conmhim "T^Rimumhuius congrefTusuanitas, fucusque,a'!damomacir |-^pertifsimis atque adeo oculatisteftimonijs , acuamta4. argumeto irrefutabili couincentur , fi uirgo hoc

deprauat^ imaginationis fafcino agitata,Iudibriaque

eiufmodi perpefia, quse a d^monis initu corrupta cre

ytrgoreligio'- ditur ( qualem apud Hollandos religiofam , ex pro^//» apud Hol '^ perad^ cum dasmone huius fpurciciei cofelsio^

^ubumprAu- ^^ nammis admdicatam fcio ) ab obfl:etnceperita,

pueexHJla, uel alia nonindoda femina infpiciatur , contre6le-

turque : eam enim adhuc nirginitatis zona, hymenenimirum munitam c{^t ( fi alioqui a uiri concubitu

Hymene do- fueritlibera) comperietur. Ea fiquidem omnes uir-tau fHntom ^ines ab initio dotatas , obuindasque a conditore

•^- Deo ruiiie, contra multorum tecoscontendentmmfententiam oftendere uolui: primumqae generale

Mofis eKDci uoluntate confilium , de indicsjs uirgi^

nitatis indubitat^ cognofcendis , fi de uirgine matri-'

monio tradita, inlsf^antea pudicitias fufpicionem

maritus uenerit,proponam,explicaboque, id tale eft::

Si daxeriE uir uxorem, accefieritque ad eam,&: odifie

eamccepertt, qua^fieriiquediuortij occafiones, no^

jnen pefsimum ei obijciens,5c dixerit; Vxorem hanc

duxi;^

Veutw*ih

LiheYterttm» 2if<3uxl , & ingreflus ad eam , non inueni uirginem, uel

uirginitatis figna: tollent eam pater & mater eius , &proferent figna uirginitatis puell^ ad feniores ciuita^

tis, quifuntinporta, dicetque pater: FiliamTneam

dedi huic uxorem, quam quia odit, imponit ei nomepefsimum, ut dicat , Non inueni tuam filiam uirgine.

& ecce h^c funt figna uirginitatis filis mes. Expan*dentueftimentum coram fenioribus ciuitatis,appre^

hendentque fenes urbis iilius uirum,&c. Quod fi ue-

rum eftuerbumillud , &figna uirginitatis inpuella

nonfuerintinuenta , ducent puellam adoftiumdo^mus patris fui , obruentque eam ciuesilliusciuitatis

lapidibuSjUt moriatur. Ad huius loci explicationem,

&utmedicisinomnibus puellis hymenanon agno^

fcentibusfatisfiat, acmeuminterim profeqUarinfti-

tutum, breuiterdeeo qusedam priusdicam , obiter

deindenon posnitendaqusead hancremfacientad-

ieclurus.

Aclicethsecde hymeneuirginitatis propughacu^

lo improbetur difputatio plerifque Gailiae Anatomi-cis,putOjSyiuioFerneIio,Vairxo,Rondeletio,Caro-

lo Stephano : nonnuiiis tamen alijs placet, uiris in

difiedionisartificioexercitatifsimis: in quorum nu-

mero principem facile locum obtinet Andreas Ve- Lih.^.ca.^.9.

falius in humani corporis exquifita diOedlione inco'

parabilis, quiinpriori editionefusfabrica^humani

corporis, hymenis quidem ex Arabibusleuiterme- Li.f.cap^if^

hiinit : in altera tamen abfolutiore membranam hancnirginibus peculiaremagnofcit atquedepingit, fed

carneamefre&mollem dicit, longaque fe6lionein-

ftarrim^cuiufdam peruiam : quapropterinfignisiL

liusmedici&chirurgi GabrielisFailopij defcnptio.^

nem magis exquifitam ex Am.atomicis obferuationi-

bus hic apponere uolui. Aliud,inqu!t, etiam notandu

inhocfinumulierumeft, quodAnatomicialiquotraperiun>

^^d T>eLa?nijs

periuntiir illos deridentes , qui hymen ibi collocantr

uerum mea fententia non funt ita deridendi,quoniam

reuera tu uiderejpoteris in uirginibus membranamquandamnerueam,non autem carneam, cjuseimme^

^mih^Q^cvoi}S^K,o (ita enim Grseci uocant canalem

perquem minguntfosminas, uel redius coilumipfius

ueficse) adeil:, &claudit finum per tranfuerrum* At'

tamennoneftintegra hcEc membrana, fedin medioperforata , ut minimxUS digitus manus fuo apice in a^

dultis facile ingredi pofsit: hocq; uirginale clautlLrum

e{t,ac per foramen iliius facillime egrediuntur men^/ fes. Hocnoluit Soranuseflemembraneumjfcdpo-

tiusipfius finus muliebris anguftias, faclas ex qui-

bufdam rugis colleclis , quae a uaiis ex iitero iiluc

prodeuntibiis contrahuntur : cumque hae ruE;s ex-

tenduntur in ftupratis uirginibus , atque dum uafa

dida difrumpuntur, dolorem pariunt, & fan^uinem

ueluti ma^lataefiet ui61ima effundunt. Pace tamenego tanti uiri dixerim,qu6d m:hi potius uidetur iVxtm

brana non admodum crafTa, atque in medioannuRmodo perforata, qu2 poilea lacerata in ftupro, ac

praster modum diftenta , dolorem incutit : & tan-

dem , ueluti in uiris fit ,dum laceratur glandis fre-

num , euanefcit» Hsc ilie , ad fententsam Carpt

& uetetum quorundam AnatomJcorum ftabiiien"

tth^r ^^^'^'i ^,fen,zu ^dhuncmodum deeofcribit Auieenna: Anteuio^'

tran.i.cab.i., . ,, . . . ^ .

,,

Hymeti' iationempueiie uirgmis,luntm coiio matricispanni-

culi contexti ex uenis &]igamentis fubtilibus ualde,

ortisexomniparteeius : quosperrupitmas,&:efiluit

quicquid in eis ^\± fanguinis. Item Almanfor : Os uir^

gmis conftridum tft , &rugofam . &: in ru^is coiii

uir^ulares uente tejiUntur,fubtiles : qu^ quando cor-

rumpitur uirgo , lumpuntur , Sc prsdi6tae diiatan-'

lur rugac.Inruperhuiusita meminitdo<5lifsimusme-

dicus'

Liherterihuz 2Sy-

dicus Toannes GuinteriusiVteri ccruicem, digitis in ^'^-^- ^''^/^

eam infertis/ecabisadosurque,!! uenerem experta-^'^^^»

fuent muJier-.alioqui digitos haud ita facile,propter

hymenxi impedimentum, inferas. Nam ceruix membranofa, cxmufculis ipfius texturaconniuet. Qu3s

utdifrumpaturjprimacoitioacerrimiaeil. Propterea Lth.-j.u.z^,

Celfus in fedione calculi l:ceminarum,uult uirgini di

gitos rubiicitan^uammarcuio(hoce(l,peranum,ob

hymenis fcilicet interpofjtum, Sc pudendum contra-

6lius) mulieri pernarnralia» intramuliebrepuden-

dum,{iue in uteri ceruicis medio,eugion ell:(ait Ale-

xanderBenediclus,&CsElius)iluehvmen,inte^rita- '•^c^^.m-

tisueiuirgmitatisargumcntum. Laueroneruoiam- z^th.i.anuq^

t^Iligitur exiiitas ,uenulis difperfa tenuibus, quam Ucl.cap.ff.

primus conuellat congrefTus.

Inuirgineis itaque loce.iis, uel «.as-w yuvoiHdu) in-

hsret latetque hsc tunica caftitatis conferuatrix,

quaprimo infultu difrupta , uenarum uieri orificia

hic intexta , derinentiaque , languinem tundunt,

menltruum uulgolicetimproprieappeliatum. Vn-de nuptis uirginibus

,prnna concubitus nGcle,ex

huius membrans uiolenter ruptae uenulis fanguis

promanat: cuius i/turis, utuiig niratis uel uirgina- ^^rmmatv»

iiumnotis,t£ilibusque,lin6i:a quibus tegunturuel '^-^"'l" ,

mcumbunt Imteamma, coram mag.ltratu, luipica-gxpUcattir»

cibus,coniugesque uiolatagantea pudoris zonarfal

foinfimulanf.busmaritis expandi olliendiqiieiubet

Mofes, Hoc quoquc munimcntum cognouit author

carminisuulgotriti:

^^ma^um a-imen, pemim^ere uirginis hyrnen.

Apud Hifpanos qucque admodum uulgarc eft'

fponfis , eas iolutse uirginitatis lituras fanguineas

in linteo a primo concubitu obferuare . Apudhosetiam filias pro uirginibus aliquoties diuende->

re f&lent <^iisdam lucri cupidae nimis matres ,,

hyin©-

2ii BeLamijshymena inuiolatum , eiusque rupti manantem fan-^

guinem a!ia materie fidaimitat^.

Adhaecpraeterquam quod in uirgine quadam cer-

tifsime etiam tegumentum illudfoiidirsimum depre

hendei^im , idipfum quoque a pudicifsimis, mihiquefamiliaribus matronis , qus in feipfis hoc pudicitiae

inunimentum prima admifsione obferuarunt, pudi-

cs coliatione refciui : hae, omnes uirgines eo donatas .

fefre,exfo?minisal!Js,quibufcum famiiiariter&occul

t^hacderecontulilTent, fe inteliexifTe, uno (^uoquef/ymenrnem afferueruntore. Membrana interimalias crafsiore,

raf^ior aliashrmiorequej quaidam tenuiore Iragjijoreque hi^ ob^*

tiaitdior,utfe feptas efre,minime dubium ellrpleriique etiam lafci-

fhione optii uo quopiam attritueam diuelli,iacerari{ie,autputre'

Cu,aUasfra- fcere quoque exhumorum affiuxu, & exmorbo per^^'^'"'' rumpiconilat. Exemploid teflatum facilefecerim:

ueramnoneftnoflriinflituti , inutilem huiusargu^

menticontexeretelam. SatisfitindicafTe.imOaper**

tas oflendiffe rationes , quibus fuccuborum incubo-

rumque falfltas detegitur t item Mofis locum nonni-hilexplicuifre:^&: medicis neg?ntibusmembranamhanc in omnibus uirginibuSjanfam fubminifrrafTe,ea

oculatius obferuandi:cuius quidem uitiats prius nomine,uxorem fecreto arguifTe olim maritum non im^

iuerito memini,

Si quis iam exiguo illo hymenis foramine illufus,»

diabolum ut multif^orme , Venereae rei ludibria pofTc

cumuirgineexercereurgeat ; huic refponfumuolo,mmedoceat, quomodo eouirginitatjsmunimento

inuioiato,poflet ex eiufmodi congreffus partu prb''

gignere uterus materierum ufque adeo grandium;

ciurarum,in^qUaIiijm, afperarum,acutarumque monf}:ra,quaiia Magdalena quandam Conflantiae captaiil

&47;- extaliconcubitupeperifTe, paulo pofloflendetur.

Enimuero fi a portentofarum harum rertini procrea-

tione

Libertertim, 2E0

tione puella j ^. parcium uteri peritis introrpiceretur,

contre^lareturque , ut artis eil, fraudem iliDfione

primum phantafice in Veneris opere ingerra fa^lair:

deinde ut imag^narii'» i!l? ^csDprefTus iudicsretuf

uerus, dolores partus a rpiritu cleri , stque rerum

abfurdarum infenfiiium mortuorum congeriem ue-

lutilliuscbitionis f{£tum oftentaria milleartifice, e-'

uidencerconftaret.

Vc uirglnitdte psrpetud diu^ Mm£hU^om mmoMhdi^, Cap. XX.

AD ualidiorem argumenti propofiti afTertione,

hiftoriam cunclis feculis memorabilem hic,ej^

Suidabreuibus contra6tam, afcnbere uifam

gft non inlitile. Ea ita habet: Quo tempore iutli^ inexpUcaiiU

hianus imperium obtinebat, erat quidam inter lu- «^ rwmmn

d3Sos princeps, Theodofiusnomine. Hiccumfami-: ^^^^-

liariter admodum uteretur argentario Chriiliano,

cui riomen erat Philippo, qui ipfum crebro adam.-

plexandam Chriftiauam reiigionem hortabatur:tan- ^''^onach'-

demineenuefafiusefi:, fenihil dubitare, quin l E- ',!^^^'T-^

S V S, quem nos Chriltum cohmuSj is lit, quem facn j-;^ i^n-.tjer

uatesmundi Seruatorempraedixeruntiuerum feani mrgi^ic /v.c-

mum indueere non poiTe, utabdicatis; quibus nunc "'^'^''^f'"'^^

apud fuam ^entem funeitur hononbus , ncme fuum "^ ^^*./'^^/ -

i E S V Chr:lio det.Vtj.uremitade I E S V Chrifto trxl^dkoi:

credcrct,fe non foliim facrorum uatum oracuhs per-

fuafumeffe:f-:d myllcrio Quodam,quod apudlud^osin arcanifsimis fcriptum adferuatur, copertu habere,'

idq; huiufmodi efTe.Mos erat olim apud genteludai^

eam, quo tepore xdes facia in. Hierofolymis extabar,=

uiginti duos perpetuo facerdotes (quotfcilicethn*

gus Hebraicae eiemeta & ueteris Teftamenti libri nii

merantur)habefe:&quoties de eonumeroui^us ali-.

quismbrte oppeteret , moxaliuindefunctiloc^aab

icgere:

2p9 DeLamijslegcre : alle<5^umqiie in codicem , qui ad eam rem \n

|dc feruabatur, ciim illius ipfius^tum parentis utrruf^

que cxprcfTo nomine , referremotatis etiam tum de<.

fun(fli,tum fufFe^i diebus.Cum itaque,quo tempore

i E S V S Chfiflus in lud^a uerrabatur,necdum tame{t^^ prodere,u«ramq; fidem propaidm docere coepif*

let^mortuuscfiet, quidamexdi61o racerdotumnu*merQ:nec,pofl:multaac uariarulTragia, quifpiamra^

tis idoneus elfet repertus, qui in iJlius locum alTcfibe

returitadempropofituseft lES VSjIofephfabri (ut

aiebant) fiiius,tanquahomostatequidem iuuenis,

C3£teriim & uita & moribus & do(ilrina in primis co^

mendatus. atq; hoc folTfagio ab omnib.demu appro^

bato.uifum elimatrem eius in cSfeflum arcelTere (p.a

terenJm.obierat) cognofcendoru nominumgratia,

qua; incodlcem,utdi«5tumelt,defcribedae{rent. Illa

igitur accita, & de filio eiusq; patre fedulo interroga^i

ta, refpondit: fe marre quidem lE S V efleyatqi fpfuim

peperiiTerna eius rei tefies Hbi ^^t eas mulieres,quje„

cii parerer.prsfto fuiffent-patrc uero nullu illi in ter*

ris elTeiquod exme (inquit^cuib.uultis difciteargu*

mentis.Du enim uirgo in GaliJsa agerejangelus Detin domujin qua uerfabar.ingrefTus, non quidem dor-<s

mienti,feduigilanti mihinunciabat, futuruut^ Spiri

tu fan61oparerefilium,iubebatq;nomeilli lESVSindere.Itaqjuirgo cume(Tem,pereamuifioneconcci»

pi: peperiq; lE S ViM , permanens UTgo inhuncufqs

diem.HisauditisTacerdotesiubebatadefiefidasob*

ftetrices,easq; fumma cura explorare,an etianum uir

I.UyU p0Tl go efTetMaria.Illsuero cognita ueritate ex ipfarejjaf*pnrtHm,& firmabant eam uirpjnem efTe. Aduenerunrquoq; Sc

fephiii-ir'^^''^^'^"^"J^^rcSjquss torte f-ortunaadfuerantparientJ,

^' cenfpexerantqueedeDteminfantem, qus&ipf^eat*teilabanturfilium eius efTe lE S VM. Quibus reBus

actonicifaccrdoiesjdenud rogabantMariam, ut Ii«

bcfd

Lthcr tertms.'

'20t

\>tth proHteretur, quibus efTei: editus ille parentibus,

quo eaipraparentum nom.inapefTentin racerdotum

albumreferre. ibirurfus Maria : Ego,inquit,reueri

cum peperiiuerum nullius confcia patris in terra,au*»

diui ab angelo filium Dei efTe. Fiiius eft igitur meus,

&Dei, Sacerdotes ergo cum hsec intellexiiTentJn . ^. .^

allato codice rcripferunthaecuerJDa : Eo ^\t mortuus l^^ faceMa^.^

eft facerdosille^illis natus paretibus: cooptatus6; eft H^Z^^-y'"^proTlloracerdoscom.un!omniumnoltrumiuitragio ;g/^;

i E S V S , filius Dei uiu»^ & Marise uirginis. Porro hic

codexe tepli&urbis excidio aprimatibusinterlu-

(d^os uiris magno fhidio ereptus efl, afTeruaturq; in

Tyberiade, Scc Tandem fubijcit author,re hasc ab ijs

audiuifre,qui <^ Phihppi argentarij ore intellexcrant

Q^cf-i^m ctdhuc ad pneccdm rfrgawctt-

tv,m facuntk , ohferuatuq^ apud

msdicos dignif^ma.

Cdp. XXL .

QVas autem rara rriemoratuque 3igna inplei

rifque puellis a me funtobieruata, ob argu*

menti communionem hicobiteradhuc fub*

iungereuifum eft: ut etiam alijs idem pafsis uitium,(i

quando pollulet necefsitas, promptius fuccurri que*at, obferueturque eo modo ciaufas uirgines faciM fi*

militcr confefluras fe eiufmodi dasmoniacum con«cubitum paflas eiTc , fi forte tahbus przftigijs eas aH*

quando amafius hic impetierit,atquc manifeftius in*

telligatur huius Venerei a<5lus ludibrium.

Priori circiter o6lodecim 3nnosnats,inciuit3^te

Grauienfi , chara mihi patria , uaHda membranulamuteri oftio languinis faburra diftendebatur,tumcbat^

que cumingetidolore: quamquumexhturaduiubcolorealiena, unoin loco putrereiudicarcm,uclli«

tans Ieuiter,aperire fruftfa niiebaf i ea tamen pd'-

^02 jDeLamijs

llea perruptafponte , copiofus profundebatur fan-

guis,unde paulatiin conualuit.

Ad alteram puellam extrem^ Craneburg; decum^bentem , matronieuici!n«cum obftetrice accurren'

tes, eam gcftiire urerum uno ore , foetus patrem quo«

qus denuminantes,occiamabant: (illaJicetinterpo'

fito etiam iuramento contradicente, ac fe uirum nuaquamadmillircjiberiusaffirmante) ufqueadeohuic

uterus,poti^simum in dextro uentris infcrioris iatc-

rc protuberabat. Ad hanc quoque uocatus, re apudmulieres &ob[letricemdefperata , eiusfcilicetpar-

fus doloribus intoJerabjI'bus in tertiam feptimanamho6le diuqae perdurantibus , cum aJiqua urinae fup-

prefsioae.uigihjs cootmuiSj&appetitus deie6lione,

partem aifectam fecundum artis iegem &po{lulan-

tem necefsitatemtra61o. ubitamualid^ obfirmatummembrana illud padendi os comperi,ut ne fubtilifsi-

mietiam fpecilh cufpidemufquam , praeterquamin

oris uefics extremitate huic annexa,admiferit (que-

sidmodum in fuperiore quoque contigit) tameifi di^

1/genti indagine clrcumquaque tentaretur. Re au*

f;eaipenitiusintrofpeci:a,penficuiataque, quumpu^eiiam hanc annum agentem uigenmumprimum,for-maueniyda, fioridauiuidaque, conftitutionispror-

m3 fanguioes, antea expurgationes menitruas nun^t. uam ^^nxi^^t

,prster leue paucarum {lillarum indi-

Cium, quatuorant^annismatredefun^la, inteliige-»

r tn : earum partiumuenarumorificia magis hicin^

r uihim reierata, confertim in ea^etate, temperamenio,-uita2ocio (fatricuia etenim erat) & anniuernotempore, efferuefcetem profudiiTefanguinemjapud

me conie(5lura coilegi. Itaque anhelitum puelis fu-

pin^comprimereiubeo, retradis diduClisque cru^

rib?is , quo magis tenax peliicuiareniteretur : atque

ueiligio impreilb in eius medio a perin^o uerfus ue-

ficai

LiheYtertiml 2qjfic32 collum,& iufto utrinq; reli£lo interftftio,cliirur>

gum , ob carasilliinauditiraritatem tremebundum,utraforium mci nominis naufragioimprimeretad^

hortoriacreiterataob neruofam crafsitiem bls feiftio

ne , fupra o6lo fanguinis atri libras paulatim proflu-

xiiTe^teftabunturpiuresmatronss, In eo decubituea

adterdumpermanere diem propter hsmorrhagiamiubeo, licet femoxabincifionemaximopere leuata

fentiret, de nulla debilitate ob largifsimam fanguinis

tatoteporeextrauenas inijs partib. retenti eHiuxio-

nem,conquefta. Elotisinde huiuseluuiei reliquijs,

aqua hordeicum mellerofaceo fyringe iniecla, poit

tertium'diem fuas reftituebaturiibertati,ua!etudine

pedetentim cofequuta inculpata, ut uicefimofecudo

die poft incifionem legitime cosperint fluere men-fes,fuum deinde feruantes naturse tenorem»

Simile cafum recenfet Antonius Beniuenius his ?^ aodiui

uerbis : Inciditm manusnoltras pueiiaqusedam 5amf^^.jg,

maturauiro, iam plenisnubilisannis , cuinaturslia

ipfaclauderentur. Quae cum ego huiufmodi malumcuraturus infpicio , membranulam quaridam uideo,

quaeipfiusuuiuae cri opponeretur.Quareduabuj li-

neis inter {^[& tranfuerfis eam incido , llatimque taiv

taactam ingenti impetu nigrior materia prolluxit,

utgrandelumen, quodtuncminifteradmoueratjex-

tinxerit.Menfes enim prseteriti intus tenebantur,qui

& dolores etiarn (ingulis menfibus excitarent. Tumreliquum curse exaliorum ulcerum more profequu-

tus,haud multis poft diebus puelkm ipfam fanam, &coniugio aptam relinquo: Hsec ilie.

Alias duas iam nuptui collocatas , ab ohfletrice

peritafetlas etiam. noui.Proximaadhsechyem* quii

puelif o6lo circiter mefes natse urina impedittus ilue

ret , nifuq; membranula promineret, uteri crif cio fi-

liolacarerefulpicata materindo6la, eammihi viilert

t 3 \::J^<•

2p4 De Lamijs.

Jnrpiciendam : egoacieulas capitellomembranahac

circumrcripta,&uefica£CoIliextremitateo^snra, matrem re^lius inrtitui : 8c quid ad eliciendu Iiberius lo-

j^l.^,cab.^. tiuf4ceret,edocui.Hucfacit Ariftotelisfententia,qui

ijCemra.a- inter conceptionis impedimcnta &mon{rrofaru na-

fef"^' turariiprocreatione, morbum iftum conumerathacuerborum ferie: lam foeminis nonuUis os utcri com-prefTum, concorporatuq; abineuntestateadtepusufq; menftmoruperfeueracit: moxurgentjbus men^flruisdoIoreq;infeftateaIijs fpontedifruptu eft,alijs

d!lTeclumam.edicis:nonnulls£interierunt,quum aut

peruiro.difrumpcretur,autdifrumpinonpoiTet.

vi ^-« ,T Atquimembranulas ciufmodi circapudendi ofcu

itaei.^.cA.i. lumquandoqueadnalci, alierit Aujcennas, uittum' daufara. id claufuram nuncupans : quod Alraticam appellac

^yilTAttca. Albucas, inter Arabes non afpernanduschirurgus.

T n-XrlX ^'^^^ malo 2iixQRx^Qvxc\% arpjTcu, hoc effcjimperforatgj

-^et-mubro dicuntur. Eius quoquememihitCorn.Celfus. Fu-' isicap.QS' fiorem de hoc uitio, eiusque curatione explicatio^X,}h^7-ca.tS. nem, in noltris Obferuationibus medicis raris le-

^TT/ --^ S^^* Phimofis adhsec e(l compaclio in ore aut collo

pauL^eyi. uteri,ab ulcerepraecedenteorta,tei1e Aetio. Sedh^c//fc.^. c^/'.7i. prsterinflitutum.

Quhdfilij Dei ddfilidshommw mgrcl^ip.nt, locus

hic Mofii exjpUcatur : quo magis congrejjm

diaholiciuanitdsducefciL "

ap. XXII.

SIquisJampraefraftior, adillamMoHs fententia

mihi obtrudendamconfugiat, Quodfilij Deiadfilias hominum ingrefsi funt,atque h^ genuerint

potentes & celebres uiros : & hinc cum multis alio-

qai do^lis uiris inferre fludeat , dxmones po0e mu.*

iieram concubitufrui,atquegenerare : huicAugu-itiniSt€uchiEugubini,epifcopiKifami,uerbahxjc,

quibu»

Lihertenim. 2psquibuserroremliancfoliderefellitjOpponam: liiud, -^'•^•^^A-J«»

inquit.rcijciendum/eparandumq; anaturadaunonu f,

^*'^""*

uera, & penemtertabuloiosdsmones ceniendum,

quod non modo ^ nolltris quidam, fed etia proplianfe

philofopliiiBprofeflbres pleriq; fibi perfuarerutjde fi<^

lijs illis Dei,qui dicuntur apud Mofi^m filias hominu Gmef.6,

uidifTe, accenfosq; in earu cupiditAtc, ex cis filios ge-

nuifle.-qui quum dicanturHebraic^ Nepbilim,ab He Ne^^nUm.

brseis nefcio quibus,& noftris, quinetia excerne phi-

lofophis, daemones credjti funt, qui partem dtumamatque humanam mifl;am habuerint. fueruntq; muiti,

fiHos illos Dei angelos fufpicati: e quibus,cum mui-

tis Hebr^isjofcphus in fua de Antiquit. ludaic.hifto Z/^.i.w^.j.

ria: quem tame Zonaras hiftoricns excufat, quafl an^

gelos ille appellaritfilios Seth , ut Deo placentes , Bc

angeloruuitamsmuiantes. Faerunt&aHj ineaopi- Lth.i.ta^A^»

nione, utLaclantius : uideturq;antiquifsmuserror Injltt.dmu.

^ Hbris MolTs non re6l<^ intelle(5^is hauftus.Siquidem

pcrhibet I^lutarchus, Pythagoram, Xenocraten,Pla-

tonem, Chryfippum, fupericres Theelogos fequen-

tes credidilfe, daemones fuifl^e hominibus quidem rp

buftiores, uiribusq; longe prsecellentes, diuinitatem

(inquit) habentes neq; fyncera neq; pura, fed cu ani^

maE natura Sc fenfu corporeo coniun6lam,uoluptatis

& laboris capacem. Hoc etiam credidit Athenagoras

philofophus Chriftianusjuftinus item idem philofo

phus , Sc Tertullianus, omries ambiguitate uocabuli

du^i:arbitratiq;,fiiios Dei,angelos,purosq; deos,ga

nitosexeis: alij d=emones, a}iiheroasuocantes,^J3f^ Herees unda

TBu s/^T^, amore illo quo illi filij Dei in feminas exar- '^^^'^''

filTent, filiosque eximis uirfutis 8c audacije^cnuif-

fent,quod in Cratylo etia retulit Plato. & Athenago^ras inlegati5e fcribir;Similis quoq^ coditio fuit ang^loru.Etenim cum omnes efsetliberf uoliJtatis, alijia

ea qua crcati k Deo fuifset , coditione pcrmanferunt:

t 4 alij

2 0(f pe Lamijs

aiij naturamfuam&condirionemtjiolauerunt. Iser

go dsmon materi=e , & formarum qus funt in ea , Iin

peraror exritit, &cseteri qui ex his circa primum ae-

tlierauerfantar. Scitisauiemnihil abfq; teftimonio

nos prsdicare,cum, nitamur di6lisProphetarum.Illi

jg'turacarneui6li,&inconcupircentiam prolapl]; is

autem negleclor , & prauus circa rerum fibi credita-

rum curam eilinuentus . Exhisuero qui in uirgines

exarrerunrjnatifanthi qui Gigantes funtappellati.L

taq; angehlapfi de ca^lo,circa aerem &:terram, prohi

biti deinceps ccslum repeterejUerfantur : animi quo-

<qu'i Gigantum circum mundum, hsc ille. Tertullia*

nusquoque eadem fenilt, Qnse quidam do6liores

melioresque Theologi, quibus filiorum Dei notior

fuit appeliatio, nunquam dixiiTent : nonHiercny-^ inus , non Auguftinus, non Gregorius Nazanzenus,

non prudencifsimus Chryroftomus . Nec difficilc

. ell erroris fontem a^nofcere: nec durum probare,filtfuu

fQ>j^^5 Sacras literas filios Dei nuncupare dileQos il-

0,^^11. l^i^'Uii^4^ colentes. Vtdelfraele^ExiEgyptpuocaui

Nitmer.z^. 1 ium meum.Et iu ExodoiFilius meuslirael. InPfal

Aiatth. 2. ,-rio quoq; clara exiitit ditFerentia, ciim. homines funtrfj. 8i.

^jjj j3^io^

cj^ii-ii-iQ funt:Ego dixi, dij eftis , & fiHj Ex-celtl omnes: uos autem ficut homines m.oriemini.

Ecce eofdem lilios Dei 8c homines appellatTed filios

Dei,qa creati ab illo, fa^liq; uelut dij, futuriq;,{i DeucoIuerint:homines aute, qain terrenafragiiitate dila

pfi,regis ccelellis imagine denigrata. Tales eratilli e-

^fiV-jVel. luuioistepore fU

jDei, bonaprogenies ex Seth,qu3g

comillacunliab.hominujfcil.corruptifsimisfemini?,

qu^ (icut uxor Ada,deincepsq; ferme oes fic maritos

fuos corrcperuot: unde corruptiores filij nati,origo

mal', fanguinis pij cu impio ccmifl:io : proptereanati

bellicon,{uperbi, c6tumeliGii.Hecfuntuerior2,ana-

lura no abhorretia: cu illa noabilnt a fabulis Poet^ru

.

'

Ncc

Lihertenius. i^yNec natura Ren poteft,nec afientltur phiIorophia,rpi*

rijius corpore nuciatos,amore foeininarum capi,aut ex

eis ^enerare potuiiTe.FIabetenimfontemfuum.&in'

ferioresortus,cupiditates;fi defitcaufajdefiteffeClus.

Vbi non funt mebra genitalia , non efi: amor coeundi. ^P^^^^J^ ^'^J':

Vbinoneftcibus&potus ,none{irperma. Vbinon "^^*i^abel.

faitqu^erenda ruccefsio&: propaeatio^nonadhibuit ^,,, ,^

natura cupiditatem gencrandi. bscut fpiritus nudi liti^

reautefurirenopofllint, ficueneris libidine nequeut

inflammari. Abfurdum quoque, duo efi!e generadae-

monum : tum ipfos angelos lapfos inconcupifcen"

tiam, tum animas Gigantum. Fuerunt enirn Gigan-

teshomines, nec exhominibusfaciendi funt dsemo-

nes:nec cafus eorum fuit,qu6d exarferint in amorem.Eruntigitur fabulofid^mones, tam quos libido ra-

puiiTer,quamgenerati exeis. Taleserunt, quales He^(flor,AchilIes,Aeneas, HercuIes,exhom,in!bus ^cdijs

,

nati, apud Poetas.Hxc Auguftinus Steuchusia cuius

fententiarationibus acueritate comprobata, quam-uisLacftantiusi^ya^o^i^^difcrepet, inuniuerfalitamen j.^^ ^ ^^-^^

de geti ium dijs ^i^«nondifcedit. Sicenim argumen^ (ittsdig.ca^.

tatur : Quid eft autem tam remotum a Deo , quam id s.

opus quod ipfe ad propagandam fobolem morcalibus Deoi ac dx^

tribuit, &quod fine fubilantia corporali nullumpo- w(?»«??o«i-

tellefte':' Dij ergo fi funt immortales &a£terni, quid''**

opus eil altero fexu:' nimirum ut generetur. Ipfa pro'

genie quid cpus eilC cum fuccefsione non egeant,qui

futuriilintfemper. PoterathicargumencumLucretij Lih.t.

addere,quod ego uaUdifsimurn exiilimo;"

—

SinHminanafci

CredimuSy haud quenquamfas e?rcoepijJe deorum*

Sequitur apud Laciantium ; Vt habeat uel mini-

ftros, uel in quos ipfe pofsit dominari. Quid igi-

turopuseftfexu foemineo,quum Deus,quieil:om-

nipotens, utuocatur,fineufu5copera fosmirisepof»

t 5 fitn^

spt De Lamijs

fjt fillos procreare 1 Nam fi quibufdam minutis a-

rsimalibusidprjeftitit, utfibi e folijsnatos, ^fuaui-

bus herbis ore legant : curexiftimetaliquis, ipfum

Deum, nifi expermiftionefexusalterius, nonpofle

generareC' Illos igitur quos imperiti & infipientes

tanquam deos Sc nuncupant &adorant , nemocft

tam inconfideratus, qui non intelligat fuifTc mor'-

tales.

ScmideoSytit dtios mortdUs,fuijfc natosmec hominum,

nccperft&mmmd dhfq; coitu (yfeminemd*

risdcfocmm£^nafcidutconcipL

ap. XXIII.

Ef X fupcrioribus apparet, quam abfarda fit ac

prorfas indigna.Chriiliano, Fulgentij fenten'

NeMim tia, qui quos Scriptura Nephilim, ^Hebr^o^^

jjiir». rumtheoIogiairsimappeilat^cos&Heroas, 5cSemi-Semidet qua deos , & deos Senones di61os ait : autquiaobme-

Uscrediti.j.jjj paupertatcm ccslo digni non ceTrrcantur, nec ter^

^^—^^^* reriitamen pntentur propter gratiae ucnerationem,

/ cuiufmodi olim Priapus, Hippo, Vertumnus : aut

quia diuinis uirtutibus , Sc in humanum genus bene*

ficijs in hac uita pr^cellentes^poft exutum hunc

mortalem hominem in deorum beatorum choros

translati lunt, ijfdem quibus o!im in bac uita bencfi-

cijsac uirtutibus , mortalibus perpctuo prouiden-

tes : autquiaarcanofuperdm femineprocreatifunr,

quosexdeorii fiuedsmonUcomixtionecu homini^

busgenitosputantjideoqMnedjaquandanaturafor'

titos,ut qui nec angeli, nec homines finc. Etenim nospudChriftianoSjfed apud Ethnicps numina quasda

tantUyfunt terreftfia, quseda co^Ieftia tantu,qusdain

inedia,qus|-AjouIeiusanimaIia ingenio rationabijis,

MediaxHmi Sc animo paftiua, corpore aerca, tempore ssterna

# idicit. Antiquiias autem Medioxumus appellauit,

quod

LiheYtertim. zp^quoduelut intercelTores Deos minorcs, hominum ,

fliutem narura maioresefle , & diuina qusdam murnera nobistanquam ^i^^/rtttconferre uiderentur : ut

jGlculapius,Pol!ux, Caftor, Liber, Quirinus,Atlas,

& alij , quos Auguftinus Steuchus nominau t. Her^ nnrades.

culemjSeruius communem Deum utriufque natu*^^'^'^^^- *

ras dicit, medium inter diuinitatem Sc humanitatem.

Ex loueenimSc Alcmena natus fingitur, quaeuxor f^lcrrend.

crat Amphitryonis. Hinc cum per Herculem iura^ '^^'1^.!",'^'

tur, Mediusfidius iurari folet, quafi medius filius. /^J^ViV/

Vt autem exhomine Deum nafcijnec diuinitatis nec reTia^ inrh.

humanitatis patiturratio, fiue ex foemina &uirolT^ f^'ei-

inul,liue ex uiri^ine tantum, quemadmodum Sibylia ^^i^<^^^'J^'

£/rythraeadicit,,

Sic etiam neque homo,nequc perfe6lum animal, nifi j^^TuIhm ar.l.

ex maris ac fceminae congreflu , uel concipi uel nafci f''-'^^ ^^^fi^^

poteft.RepugnaretenimhocnonfoIumipfiueritati, '^"'''2>)^'^'^^*

ac facrofandlas religioninodrae , uerum etiam uni-

ucrf^ rerum naturae» Nam profedtoinhominibus,

casterisqucanimantibus diuerfitas fexusSccoitio Sc

generatto nullam habent aliam rationem , nlfi ut om-nia genera uiuentium,quando funt conditione mor-talitatis obitura, mutua pofsint fuccefsione ferua^

t\. Quod fi abfque coitu fexus utriufque , uel quo a*

lio modo fieri pofietjiniquifsimas atque ridiculas'tu-

iiiTetPiatoIcges, qui coelibatum ^fuarepub. non fo* ^i^^-^^^^?'

,.^ '.^ ^ , .. . .

^ ,10,ium extermmauit: isa ijs etiam quj nonnuberent,,mul6las posnasqueconftituit, Ataue hseceftunica ^^,

,

naturalis nuptiarum & ratio oc caula, quam lurecon^^^^^^-^ 2,^^^,^^

fulti prudenterinfpiciut.Ariftoteles quidem ScTheo m Nm.diphraftus anim^-lia bifariam generarirecl^dixere,a- nupt,

liafcilicetexcoitu, alia exterra 3c putredine. AtiU i^^iinjaha

laperfe6lafunt^hsc autcmimperfecta,de quibus hic^^l^^jfjf^^

^oo Di Lamijs

Cenef.u nonloquJmur. Etenim Deus inprincipioperfe6la^uoufllib. omnia condidit, Sc hominem quiciem & reiiquain2i.Sentet(d-

fpgciem fuam^hoc eil: mafculu Sc fosmellam, nulioge

nere excepto, nec aquatili , nec uoiatiJi,nec terreLtri.

Naminuniuerfali-^-^^^^tTiyr^wmundi, licetipfepoftea

Gmef.-j. fuauirtutc denuo qu3slibetcreare potuiflet, Nohsetamenitamandat ; Ex omni iumentomundotollesfeptem & feptem,marculum Sc faemeilam eius: de iu-

mentoueroimmundoduo, mafculum &fo^meIIameius. De uolucrc quoque coeli feptem & feptem,ma-

fculum & fcemeilam, ad uiuificandum fcmen fuper fa

ciem uniuerfsE terrse.

^nimalia Quare /Eneas Syluius fabulofum efle putat, anfe-

nullaexfe rcs m Scotia uicina ex arboris fruflibus in aquamtmajfm- decidentibusnafci,uti traditSaxoGrammaticus: li-

cet GuiIielmuS Turnerus Anglus fcribat , hoc anferu

genusBernicIam did:um (cuiusucl niduuel ouumnemo uidit ) (ine paretum opera gigni fponte, quumfcilicetadcertum tepusmaiusnauisin mari compu'truit aut tabuls aut antennse abiegnae, inde in princi

piouelutfungos erupere,in quib. teporis progrefTu

nianifefla^auiufiguras cenieretur: deinde plumaue^. liitse,poilreiTi6 uiuas Sc uolantesiatqi id aflerijpraeter

commune omniam gentium littoralium,AngIi^,Hy'

berni^ Bc ScotiiE teu:imonium, a Gyraldo^qui multofcelicius quam pro fuo tcpore Hybernise hiftoria confcripferit. At idem ille non fatig tutum efle uulgo fi*

I

demaftrui , & Gyraldoob reiraritatemnoncreden-s

dumfubRinrit,- qaareis ipfe qui Anglus natione, Sc

inedicus prc''':i£icn-: crr.:,Th eclogum Anglum con-fuiiii: j ovi! u^. w..i c Tiv vj.^od de huius auis prodigiofa

generatione dicitur, aFfirmauit : uerum in rerum na-

turalium ccgnitionepotiusdoito inedico ipfiTur-

nero, quam Thco' :.;/: i; iv :^prc£ilandam^xifl:!ma.

rc^n. Kuc per:inciq_uocl uc uoh?'?':: Ephimero tra<»

dit

Lihertenim, ^ot

dit Arliloteles libro 5. de Hiflor, animd. Hyppanis

fluuius apud Cymerium Borphorum fub folflitio,

defertuelutifolliculosacinis maiores,^quibus qu.v

drupedesuolucres erumpunt,quodgenus animalis

in poftmeridianum ufque diei tempus uiuit & uo^

lat; moxdefcendentefolemacrefcit&languet: de-

indeoccidente, moritur, uitanon iiltraunum diemprotrafta: unde Ephemerura, id eit diarium appella-

tum efl. At prodigiofje hss narrationes non fcm-

pcr fidem merentur , quemadmodum nec id quodOuidiustradit, Channempifcem ex feipfa concipe- ^^''^- ^^^-^i-

re : Scquod Archelaus deleporibus, utramqueuim "/'•7- ' ^-

lingulis jnelle ac rinemarea^quegignere : quodque '^.^

Aritloteles Sc Alexandri milites funt mentiti,genera

tionem murium lambendo conftare , non coitu*

Hvaenam quoque parere fine mare, uulgus^credit, ^'''*-"^-^-

Anltoteles negat. Idem de uulturum rosmehistra-Qy^io^enzihi

ditum ell. Superat autem omnia h^c mendacia^ ^>v>». canr.

quoddicit, inLufitaniacircaVlyxipponeoppidum, P^i^i^um.

&c Taeumamnem, equas Fauonio flante obuerfas, -^^^^«•^'^•^-

animaiem concipere ipsntum , maeque partum nen, ^

Sc gigni pernicifsimumita, fed trienniumuitsenon

excedere:

Ore omnes uerfe in "Zephyrimflayit rupihus altk, Vir^.^^Geor.

Bxceptantq^ lencs auras^^pcpefrne uUis

Coniugijsuento^auidce, —Atque hsec de animalibus brutis. Qusefiratioipra Nemoprxter

refpuit, acfacra Scripturarefellit, quantominusin ^"^^'^""^ '^

omme concedenda: Concideret cnim fummumtttt ftnemr^

noftrse fidei fundamentum, abllrufifsimumqae in^ femme.

carnationis Chrifti myfterium: vvc quod fupranatu-

ram operante Spiritu Dei fuit cffed^um, id nacura

fibi uendicaret. Sola enim Maria uirgo , Bc ante £/4/47.

partum &poft partum , Chriftum homine Sc Deumfine

^02 ^. Betdfnijs

C?fr.M. fineulro&eonceplt&peperit, utfupra demonftri"^^.'^'^:^n- cot.

jm^gf^. neculiiunquamhocauttributumfuit , sut^ triDuetur mulieri: ne rorte potentia & uoiuntas diup

napraEtendarur,cumh^cmendaciapafsimtradi ut-

rUto. demus: ueluti Platonem ex uirgine, Apolh'nis phan^

i^irm£. tafmate opprelfa natum : Sc Gothicas , quas Alrunas

uocanr, & fpecie & ingenio fpedabiles toeminas , o-

lim Fiiuniri fiue Idanthrefi Gothorum regis callra

egre{Ias,acper Afiaticae Scythisfolitudines oberran

tes, a Faunis & dssmonibus compreffas, ac inde pro^

Hanni. creatos Hunnos fusife. Se amorecaptosefTementi'

\inturd3emones,utamentesuicifsim fosminasin of-

ficioar6liuscon{lringant,ardenteranimarumperdi-

tionem depereuntes. Quodautem non exmare,fed

exfemetipfisconc-piuntmulieres', eaellcaroinfor-

fAcUmulie- mis,inanim2, quas molas nos uocamus.Ideo non ani

r»m. matur,quianoneftexduobus, Faliifsime igitur Si-

j>lm h.7.<a.j.j^^jpj magus ex uirgine fe natu ia6labat,ut Deu menti

^^'^L'^°' retur:falfifsim^Mer]inus, daemiOnis&uirginisfilius

habituSjUtinfradicemus : falfifsime SeruiusTuIlus

Laris familiaris fihus credicu^, & reliqui omnes fe-

pim.lih.-^j. midei,de quibus diximus. N?m Scipfi mortales fuc'

W/.J7. runtjSc pacres eorum uiri,Sc matres foemins.

Cemmcntum dc Martlr.i Lutheri ortu dmo'niaco. Cap. XXJIIJ.

N aeflateannifexagefimiquinti fuprafefquimille'-'

fimum, Eptfcopus in ccleberrimo famofioppidi

coliegio, ad eleuardam Martini Lutheri dodri»

nam, mconcione piiblicahancdecms ortuenarra-

iiithiil:oriam,quam certelepidam atqaehoclocodi-gnam negligi mimiT^^oportuit, utuidentes uideanr,

ik jntelhgentesintelhgant. Diabolus in formamer^catons&artjficisgemmarij Vuitenbergauenit, ubiapudciuem horpitioexcipicupit, quodmerces fu^s'

prccio-

Lihertertim. ^o^

preclofos comunibus hofpirijs credere minus aude-

tet^pro bencficio interim iuftam pollicitus remunera

tioncm. Csteriim ubi hofpitis fiiia in amplexus mu-neribus,blanditijs,alijsqi uoluptatis irritamcntis pel

lexiffetjeius tandem concubitu fretus,breui euanuif,

necpolleaapparuitufquam. Puellseindiesmagis ac

magis utcrus intumuit, quas «nixuratam horrenda

raraquccdcbatindicia, utfo^tum non legitim^ con<*

ceptum efrejargumentisminimeobrcurisprasfume'

rctur. Pucr adolcfcens tantu pauco tempore in fcho-

lispromouit,utfuoscoaetaneos& comilitonesfacild

uinccret,uita£tamenratione{imuIata. Indeex patris

ihllinClu faclus monachus , uim religiofae uirginl

(quemadmodum ab eruditis uiris, ijrdemquendapaucis fertur) intulit abiec^a cuculla. Romam uerd

profeiftus, ut conditionem fortiretur feliciorem , nec

exanimores cedcret, incidifTetqueinfan^lifs.patris

Papas & Cardinalium inclementiam, con{ilioinito

cumfuopatre, ut obdenegatas preces fe ulcifcere-

tur: ab eo confulitur ( quod imperitam plebem fcdu'

6lu facilem intelligeret) utcommentariolo oratio-

nem explicaret Dominicam , quam cun(5tos fimul

ChriflianoS nouirfe oportet, utearationc fui infti^

luti uoto potiretur, Expllcationem autem hanctantoartificio&fail:uc6ntexuit, ut non modouuUgaribus, fed & eruditis plerifque, donec fucum a-

nimaduerterent, commendaretur. Tragicus hic

Vrfus piebeiorum homiaum erga fe fludia uidens^

longius indies gralTari ccepit calamo tam contra Ro-manaifcdis mduIgentias,quamargumentoaIio, do-necredargucretur, pudcfieretScconuinccretur: ni-

rcisquc longum foret enarrare fingula, fapienti fat

di6lum . A* do6lis omnibus hic Vrfus nuncupa-lur. Nom.cn cius, quem digito eommonflramuSapFus fatis iateliigitur , Indignum ctenim uti Sc

iire.

^04 Be Lamijs

ille,ut in uerbi Domini cathedi a nuncupetur. In fuiri

ma , fons eil: & origo uniuerfae haerefeos, in cuius ex^

tirpationem Concilium hoc fan^lumtamdiuincoe'

ptum, &agitatum: nunc tandem cumutilitatenon

exigua abfolutum elTe, merito acccptum Deo fe*

rimus.

Hiftoria catholica de ftatu religionis noftri tem'

poris Galhcd confcripta,authore S. Fontainotheo*

logise do<5lore,tradit qUoque probabilem eHe opinio

nem, literarummonumentispropagatam : Margari'

tam uidelicet Lutheri matrcm ex dJaboli coitu con-

cepilTe^qui aliquoties ant^ cum ea fuilfet congreiTus,

quam loanni Luder matrimonij fcedere iungeretur.

Lutheri profeclo doclrinam alijs ueritatis m??chi-^

nis impugnare & conuellere oporteret, non eiuuno-

diiigmentis, alioquiuulgusintelligeret. Siquidemi

craflum nimis hoccommentum eddetali dsmonisconcubitu, quum ex defcripta cius uita omnibus co^

Otzij natumfuifTeannoi^S^. dieioNouembris,no-<5le poll horam undeeimam,Isiebi2e fub iraperio Co--

mitiiMansfeldenfium-ex pacre minim^obfcurolo-.anne Luthero^uiro Patricio,& 1 uius pudica coniugeMargarita matre: atq; Martini nomen ei impofirom,

qaod dies proximus, quo perbaptifmum Ecclefiasi'

riitiaretor infans,Mirtino facer efTet»

Cur ex dijs dc mrgmihm hommes nafci confidm fu^

crqm rationef^iritii4 dc dij cum muUeribm coe^

ant, hiHorijs aliquot docetur^

Op. XXV.

Curfine mri /^ Onflfla 'autem Sc excogitata fuerunt illa afe

coitu , multtI

. hominibusS: antiquitus, & noflrofeculo^uelnanfn^an- ^— per adulationem, ad principu acpotentufami

"'^^'liasiliudrandas ac euehendas lueiperpudorem, ad

obfcufitatem generis autnatalium turpitudinem te-

gen-

tihertmim. ^oj

gcndamf per timorem, ad llnpra irtiliertjfn aut adul^

teriacaelanda: uel perartem , ad libidinem quorun-

dam exp]edam,qni plerunn; iunt aur.iutienes, aut o-

ciof! racerdotes^& forma i:uarietate mulierum tem-pla frequentantium capti. louem hoc pado Danaas J^^^^erAunm

mifilTe aiunt quondam in sremiumimbn m aureum. ^'^'^".

EtChsereaconiimuem lamolim Juliiie le iuium ait, f^^cjra^'

Deum (t(t in»hominem couertilTe^atqs per alienas te

'gulasueniileclanculum perimpluuium^fucum fa6lii

muIieri.Atquem Deum:"qui reraplaccsli fiimmaro'

nitu concutit.Ego homuncio id non faceremf

Patebit hocoptim^ex hac elegantifsima lofephi ^fYl'/^'^'!'

huiona.Circa Chriit! tempora etiam Kome,in lacris ^.^p ,

Ifidjs^fummaturpitudo deprehenfaeft. Erat RoiiiS

Pauiina,muliernon minus probitatc morum quam Pdulina pro

natalium ciaritate illuf^ris,adh3ec opulenta Sc formd ^'^*^*

fa,ut qu^ eiTet in ipfb setatis flore,fed in primis orna-

ta pudicitia . Nupta autem erat Saturnino, uiro tali

coniuge dignifsimo.Huius amore captus eft DeciusMundus,iuuenis non obfcurus inequeftri ordine.&: V.Mundid^

quiamraiorerat foeminaquamciuse corrumpi poiTet "^°'""^^'P'''

muneribus,eoma^iS accendebatur amantis iniania,

ita ut oiferret ei pro iinica node dueenta drachma-

rum millia.Acnefic quidemualens eamfle€lere,non ^»^omms;

ferens amoris impotentiam,decreuitmorbum flmiii ^'^P^^^^*^^'

&uitamfinireinedia.Hoceius propofitum nonfefei

litiden,libertam Mundi paternam.uarijs inflruclam,

fednonprobatis artibus : qusindien^ ferens obfti^ FalfareU^o

naxioncmiuueniSjbiandaoratione conueotum ani^ •'

rnareconataeit,fpem eifaciens,effe£iuram fe ut poa

tiaturPaulin^complexibus,Cumq;illepreceseiusli

beiiteracciperet,aitfrDi opus quinquaginta tantuni

drachmarum. millibus ad expugnandam mitilieris pti

^icitiam.Ita refocillato iuuene, & accepta quantsiri

petierat pecuniaj nouam doli uiam ingreffaefl, iii-

u dens

jo6 BeLamijs -

SacfY^ote^ ^'^ dens Paulinam non capi pecunijs.Sciehs porr6,canlenonei,

^iehgfyjent.eraddi^^am Ifidis culcui,tale quiddam co^

iTiinireitur.Conuentisaliquot ex eius facerdotibus,

6ccepta fide filentij,& quod efficacifsimum ell-,often

tato pr^mio,in pr^fens XXV millibus,& alteris toti'

dem poft: nauatam operam,indicat eis amorem iuue

ris,rogansutomnibusmodisadniterentureum red

d^reuoti compotem.Illi auricupidinetadi,benignd

funrpolliciti : quorumnatumaximus proper^ fe adiPaalinam contulit:&: admifliis impetratoq; abfq; ar^

bitnscolloquiOjUenirefeaitmifTam ab Anubide^ca^

pcoip{iiisforma,Sciubeteutadfeueniat. Illalibenti

animo accepitnuncium :moxq; ia<ftabatfe apud fa-*

m5liariternotasmuIieres,qudd d'gnatafitamore A-nubidis : marito quoq; indicatjCodiftam fibi coenam

timemspr& 3. cubileAnubidis.Id eo facilius conceflum efi:, quodcognita&probataelietuiroconiugis pudicjtia.ltaq;

in templum proficifcitur,& poft ccenam inftante fo*

mni tempore inclufa per facerdotem,tencbris conci*

liantibus inlatentem ibiMundum incidit,totamque

eamno6^sm obfecuta eftiuueni, Deo fe gratificari

exiCbimans.Eo deinde abeunte, priufquam facerdo-

tes doli confcjj furgerent,Paulinamanead maritumreuerfajcongrelfam cum Anubide praedicat, &c idemcpuj amicas quoq; magnificis uerbis exaggerat. Illis

nec credere Isbebat.rei naturam connderantibus.mec

m^rari tamcn non poterantjob infignem mulicris pu,dicitiam.Diedeindepoftrcmpatratam tertia, Mun*dusadamataefortefortuna obuius: O' fa(flum ben©P«?ulina,inquit,qu6d & ducenta illa millia mihi ferua

Ai, qu2!potuifti tuis facultatibus addere, Sc moremnJhilominus meseuoluntatigefsifti. Nihil enjmmearefcrt,qu6d Mundum contempfifti, quandoquidempr^tcxtu Anubidis optata uoluntate expletus fum.

fitque his di(i;lis abijt.At mulicr tum primo deprchcn*

fo flagi*»

' LiberteYUtd. }o7

i()flagrtio,ueftem{ibilacerat;cic retota ad miritum

clclata,obiecratneiam in(}gne iudibrium irnpunvtu

{inat.maritusporro Imperatori totum fignificat.Ti* LenociHij

LeriuSjpoftquam accuratifsima inquifitione didicit /'^"^»

omnia/facrificos ilios impoftores in cfucem e^it : u*

naq;lden,inuentricemhuiusrceleris,cu'uspr^cipua

opera fuit in corrumpenda mulieris pudicitia : diru^

toq; tepio,{latua Ifidis iufsit mergi in Tiberfm.Mua'dumaatemitioreposnaexilij cailigafTecotentusell:,

,

crimen eius in Cupidmis impotehtiam referens.Eu- ^^^^- ^#''^^."

febius nonminus notabile refert Saturni adultefiu. 'i,^"^'-^l*, ,|

oaccrdos baturn/, 1 yrannus nomme,quaii exrelpo^ nes^erjacer^

[o numinis,adorantib,in tem.plo nobibb. quibufq; & d^ta exei'^^f§

primarijsuiris,quorufibi matronseadlibidinem pla« f'*»''

cuiirent,dicebat,Saturnu praecepiire.utuxorfuaper^

nodaret in teplo.Tum is qui audierat,gaudens quoduxorrua dignatibnenuminis uocaretur, bxofnatamc6ptius,infuper Sc donafijs onuftam , ne uacua fcili*

cet repudiarctur,coniitgem mittebat ad templum, iri

confpeclu omnium coclufa intrinfecus matrona.Ty>ranus claufis ianuis, & traditis clauibus, difccdebat»

Deinde fadofiientio per cccultos meatus&fubter'*

raneos aditus,intra ipfumSaturni fimulacru patulis

irrepebatcauernis.EratautfimuIacrumillud atergo

exel~um,&parieti diligetef annexu.Ardentibusq; in-

tra aedem luminibus , intentse fupplicantique muliet»

ri uocem fubito per fimulaerum seris concaui profe-

rebat, itautpauore & gaudioihfelixmuliertrepida*

ret, quoddignsm fetanti numinisputarfctsillQquio*

Pofteaquam uero qus Jibitum fuerat, uel ad con' f^*f«J fda^^

llernatiorisftimaiore,ueIad libidinis ihcitamentum ^^y^-^^ '""^^'

difireruifietnumeitnpufri,^rte quadalihtcolis cbdu* ^ ^*^^**

dis,repentejuminaextinguebantufuniuerfa. Tum<iefcendens,ob£i:upefa6lje& confternatae muliercu*

isaduhcrij fiacupr0^hanisc6mcntationibus infcrc

u z baSt

BoS DeLamijS- -

bat. Haec cum per omnes miierorum matronas mul-ro iam tempore gererentur,acciditquan(jam pudica^

mentis feminam horruiflefacinus, & attentius de*

fignantem cognouiiTe uocem Tyranni, ac domumregreiramuirodefraudefcelerisindicafre. Illedein-

iuria coniugis, immd potius fua, ardentiusinflam-

matus iinfcriptum Tyrannum ad tormenta deducir.

Qi30 confido atque confeiTo,c?£cisquefraudi!^us re^

uelatis,pudor omnis & dedeeus Paganorum peruafe

rat doiTios,adu!teris matribuSjinceitis patribus,libe*

, ris rpurijs deprehenils. Hinc exiftimare poflumus,ac

femMr pr&^l^gnofcere.quomodo matrona Romana fuerit aMar

Veofuocome tc comprefTa : cuiufmodi multa Vaierius Max. &alij

dtmtcrcoe- hidorici referunt.Fuith^c fraus femper uOtatafacri-

^^ ficis, ut hac de caufa (imulacra deorum , ipfosq; deos

^ cornedere,&bibere,Sccoirefingerent.NotaeO:hi*Vamel.i4.

{|.qj.|^ apud Danielem,de facerdotibus Bel feptuagir»

ta,qui cum ea qus Belo proponerentur, tam conftan

ter eum ipfum cofumere affirmarent, ut fan6lum Deiprophetam in difcrimen uitae adduceret, oftium fani

regem obfignare patientes: eos tamen fub menfa oc*

cuitumaditumhabuifl"e,acpereum cumuxoribus&liberis ad Dei pateras exhauriendas patinasq; euacuandas ueniiTe, ex ueitigijs fumma prudetia deprehen

dit,regiq; demonfl:rau!t.Qu3efagacit,asquam noftris

,;deitj.t. etiatepbribus utilis, atq,ade6neceiraria eifet, Aure#

^ liana Necromantiadoc^t, & Chriltidmaeq; uirgmis

apudBernatescolloquium monachorumarteconfi*Likz. M.jfi d:um,de quo fupra di61um eft.

Be mutud mdkficdrmn commixtionc,

Qp. XXVI.

Via fuperiori Gapite fatis deteximuS illoS

deosj qui formofii^simas quafque matronas

iub fehgionis fpecie complexus fuosfibi de*a

Liher tenitis, J&^pofcebant ollra : uideamus lam quinam fint daec»

mones,a quibus malefic^ fubagitari le uulgo ia6lant.

Quod etfi pollem exempiis noftri temporis , nollra'

rumque parcium etiam in uirginibus fan^lifsims

noliraopinione pudicitif demonftrareitamen quododiofarmtjijs prstermirsis,unum abexteris fume^

mus, quonihilefle poteftad uanitatemfalfitateiTjq;

dasrrtoniacicoitus probandamaccoramodatius, ni^

hil illuftrius.Ioannes Leo Africanus teftatur, in Afri^ Li.^.definpt.

ca FelTx maleficas efTe , qu^e uideri uolunt habere ^I'^^^'.

fummam cum dsmonibus famiiiaritatem : dsmo-nes autem uei rubros uel aibos uel nigros appellant:

atqueubialicuiusfatum eloqui uolunt, certis odo'ribus femetipfas fuffiunt, Sc affirmant eum tum fe

recipere dsmonem, quern accerferunt: inde muta*

ta uoce dcemonem ia fe ioqui fingunt. Tum qui

rei alicufcus explorands gratia uenerunt , eam ma^gna Gum reuerentia fcifcitantur ex iilis , ^^tandemnumerato dsmoni precio difcedunt. Veruiii qui

fanioris funt iudieij , mulieres has Sahacat, c^no^ s.thacat,

Latinis Fricatrices fonat,re6l^ appeliant, quod dam-nandomorefoleantVeoerem interfeexercere. Di-

cerem honeil;ius,fi pofiera. Si quando formofse mu'liereseasadeant, malefics earum amorenon fecus

atquejfadolefcentes puellarum accenduntur, & in

dsmonis fpecie rogant , ut concubitum pro mer«

cede patiantur, Ita fit, utdum fe dsmoniorum 6.U

^is paruiOeputant, remcum maleficishabuerint.

Neque defunt qus eius rei uoluptate alleci:ae,ma^

ieficarum confortium ambiant, & morbumfingen'tes, unam earumadfeuocent, tiei miferum eo mit-

tant maritum ? (^^ re intelle^lv^, mulierem a ds-mone quodam uexatam affirma.t,eamque ob cau-

famnullomodoiiberari pofie, nififeillarum adiun-

^erit numero. His uerbis mifer ille tandem. uidus

ui non

^t(i "B.eLamijs

non modo pefmlttitid , fed & mialeficarumordint

fumptuorum parat conuiusum : quo abfoluto ad

"tympanorum ftrepitum mirum ia modum faltare

folent , deinde uxorcm dijs uentisque committe-

re. Reperiuntur tamen,qui uel minimo negocio

iFuftibus hunc diemonem eijciunt. Alij dsemonio

fe obredos fingentes, nonaho modo maleficas illa$

^ecipiunt , quam quo illorum uxores funt Azz^-.

ptJE. Sic ars eluditurarte. At uide quantainterim

mirero diabolo fiat iniuria tam fa6lo quim diflo,

^Jum Scidilli criminisimponunr.quodnon comJTiit-

titiSceamuoluptatem ipfserentitintrolaejCuiusillum

participem elTe prasdicanr,

J^emniutefsmini^perfuccuhwmcrincU''

hum transldti Cap, XXVII.Eculiareuero dsmonispriuscumuirOjdeindecummuliere congrefius figmentum eomm^n-tanturnimisiinpuderiter, acargumentanturab

furd^ admodupleriqueTheoIog? (utMallei malefi-

tarij architecty, Fler.ricus InRitoris & lacobiis Sprenger ordinis Prae didatorum/acrre paginae dotlores Sc

haereticae peftis inquifitores , eiufde item ordinis Pe*

Irusde Palude, atque Martinusde Arlesthecdogifle

profe(lR>r,achuiusfinn3?aIii)eundemfcilicetd3emo

Jiem uiri fcelerati pnus fuccubum , effici mulicri dc-

j^^efi^d^ indeipcubum : femenque uiroanteaademptum,mutnoncfii-cnho lierisindefinuiin ipfoacfluinftillarij atque hincf(^>ic^inLuhoa,b tum concini , pro^iemique : quem tamenGrillandus

•Yi^nda. r\m- ^'^ '^^^ ciicendum niuim djemonis , (ed^ius cuius e^

h^ipnini .t:- t^X fperma : iraque affirmare communiter TheoloH' pimmUiw, g:)S,S,Thomam in tra6^. qq. i. parte. tit.de miraculis,/Ww. 10.

^^ ^ ygj-r aciprimum. In Augullinc?uero,quem citat,^at

.

<?/or-^^^.^11 gj^fj^^p^jj reperi.Proiode dum ad choreas tranf^

mm.i). latsiuntuxoreSjlatanam ahumdsemonemm tormafuccubi m«jfito fubHernere,qui adeo bcne fe accom:«

Lihertertim. ^ij

modetco'reiioIenti , utenam callidiTsImum qiienq;

faUeretrutaitThomasd. titul. q. 5. Nseidridicuium,

nimisuidetur, quam quod muUis debeat confutari

afgumentis. Hocfolummodo dicam lillamfeminis

cxranguine&rpiritu temperiem gcnerationi aptam.

inordmatis aDeoIoceliis, extra propriaconcepta-

cula, qualicunque prscipue translatione corrum^

pi8c intenrc: propterea quod fpiritus ac calorille

cordistotiusq; corporis necadfit, nec quantitate&:

quaiitatc iufta fit in eo teperatus . qusmuis eam tem--periem a daemone coferuari pofTe nugetur Thomas,tumproptermotusceleritatem, tum fomentaadhi-

bendo, quibusilladefenditur, Si enimhocfieri pof-

fec.quamfo^cunda monftroru matertamlongotem-pore extitilTet humanum genus , femine ex feris uel

teftijs permutato,translatoq; ab incubo d^mone, Bc

malieris.finuiinfufo:' Enhorribilem confequcntia.

Hincuides,quimomninononfitcredendum Alber" ,,

ti fcholiaftae ,qui quafi per fomnum fic fcribit : Si fe- ^,^/ hom.cs,

men emiflum ad terram poneretur ad matricemypof- 1. de Ge^it:r.

fibile eflet quod conciperet: & faepius contingere, embrj.

quod in balneo, ubi uir iperma emittit, muliere prs-

fente,ipfa tanquam in coituconcipiar,c[uiamatri.^

cilmaximdattradiua, & femen adhucuigens, nec

cxhalatione impotens, atquc ideo fcetum produci

pofle, idqueexperientiacomprobatumeffe. Nam (I

femen fuper faluiam eifunderetfelis, atquefaluiam

hanc aliquis comederet , tum ex illo femine genera-

renturinuiriuentrefeles, peruomitum cxpellendi,

Abfurdiora hsec funt, Scmendaciora, quamutlon-giori refutationc indigeant. Idcmfltrefponfumfe-

minje habitantiin uicinia Auerrois ,qui fcribit ea iu^

rciurado confirmaflc, quodinfantecoceperitfemine.

profufo a lafciuiete maftupratore, Scinbalneo at"-

traclo:5caacillf reginscTanaquilis Ccrifia?,qusl,ap

u 4 quiriio

^12 De Lamijs^I^Jm. p//. Ypftiio Prifco regnante, iaclabatfibi repent^infocQ^.,.}6.(:a.^j.

comparuifTegenitale^ cmeremafculini fexas, feque

^"a." ? infidentemibiconrurrexilTe^raaidamj&ita Seruiuin

Tullumnatum, quiTegnolucceisit. Jsiuidem prore-pUnJib. lo. (^ouanitatisilludPlinij dePerdicibus. Kequeinani-

<-4p.33.Y }j ^j. opus libidiais. Sicontra mares (lete-

JF&lfadeper- . . .r ^ , , • ^ ^ Vt-

'

"diabui rmtreminse, auraabhisnante prsegnantes nupt.Hian

tesautemexefta linguaperid tempusseftuanr,con-

cipiuntquefuperuolantiumafiiatu, rfpeuocetantuin

auditamafcul!.

Dc Sykdnis ^Fdunis , ^ Sdtyris^

ap^xxviii.-

NEc dubium eft, alios mihi Auguftinum hic deincubis d^monibus obic6luros, ita fcribetem :

j^j& if.deCi- Quoniam creberrima fama eft, muirique fe ex*

u.n,Dei,cap. pertos, uelabeis quiexpertieifent (dequorumfide* 23. dubitandumnon eft^audiffe confirmant, Syluanos

Zi^.t.quxftto- s^paunos, quosuulgo IncubosuocanLimprobos fse*imft*per Ge- , ri- v 1 c rr ' -r

nefi;n qiitTl.ps extitille muheriDuSj & earum appetilie acperegil-

3. fe concubitum : Sc quofdam d^mones, quos Galli

Dufios nuncupant, hanc afsidue immundiciam Sc

tentare &ehicere, plures talesqueaiTeuerantjUthoc

negare impudentis uideatur :non hic temtre ahquid

audeo diffinire, utrum afiqui fpiritus, elementoac"reocorporati ( namhoc elementum etiam cum agi-t

tatur flabeilo, fenfucorporis tai^luquefentitur) pof-

(intetiampati hanc hbidinem, utquomodopofrunr,fentientibusfeminis mifceantur.Hxcparum autnihil

facerec6:ranos,inteI]igetis, quicunoftris rationib,

iiipra adduclis , exa<5tius fiogula difcuilerit, expende«

ritq;.Qu3einrup|?rrumoreacceperitille,duntaxatre-

ce(er,nec certi afiquid ftatuere audet, Sc fi demus,fpiri

tusaliquoselemento aereo corporatos efle: minim^lame hhic fcquetur, ab aereo corpore, cu eo quod co^

' '

tempe*

Liher teYtius. 3^3"

teperata quatnor elementoru permixtione confiLht,

naturalem , uel fimile ei qui inter paria terrena magis

contemperationeimbutaconiingit corpora,exerc(i-

ricongreflum. Aerem tales rpiritusadierunc,aerem

agitant.aeremucrberant. Ineiufmodiadupraeteralia

requinturcaro &ranguis,quibusrrpiritus carent. Re-

liquaitaqieruntludibriaa dsmone obiedia, confir-

l-nataqiuitiofamulieris dementatse phantafia. Quarcpr^ponderet hic ratiojSc ueritatis robur.

De Satyris illis ralacibus^qui etiam obtrudun:tur,&

eandem cum Syluanis& Faunisrationem habent,an

uerifuerintdsmones.quidin AtticisfcripferitPaufa^

niaSjbreuiteradijciam.Equidem (ait) deSatyris qui*

nam fint, utaliquid certius quam ab alijs traditum fit

cognofcerem, fingula cx muitis fum percu<5latus. Eu^phemus Cartandenijuir non ignobiliSjhec mihi recen

fuit;fc,cam in Italia nauigaret , uentorii impetu in ex-

tremas Oceani oras delatu: ibi multas eife infulas de*

fertas^qu^ ab hominibus agreftibus incoluntur ; ad

illas infulas appellere nautas noiuifie, quoniam antea

in eas appulfi,a quibus tenerentur incoiis , non igno«

rarent : fed tunc ctiam praster cor5 uoluntarem tem<»

peflateeoada^los, infulas anautis Satyrides appel^ Satyridesm-

lari; incolas rufFos CiTe, 3ccaudasnon multoequinis ^'^ .

niinores,infracIuneshabere.Hos,ubi primumhofpi'^"^^^'

tes fenfiiTenr, eue(l:gi6 nulla edita uoce ad nauim cu*

.curriirc:,acmulieribus quxinnaui erant,manusinie« '

cifie. nautas uero paucfa(flos , mulierem barbaram in

infulam expofuifiTe: in quam fatyri irruentes,non taa- ^

tum ea qus naruriuiris expofita ed partem,fed aiiam

quamlibetpetulantifsim^appetiuifle.

De fatyro quoque animali hsc fcribit Ant. Sa^ SdtyrHi.

bellicus; £x Athenis Sylla per TheiTaIiam& Mace. ^^^'-^ ^^"

doniam ad mare defcendit, mille Sc duceniis naui^ ^'

'

bus ex Dyrrachio Brandufium tranfmiirurus. Pro-

u 5 xiina

j/^ De Lamijs

xima eft Dyrrachio Apollonia, 5c clrca hacNymplic-um . Sacer ibi iocus uireti colle ac pratis, quf fontcs

iTJultifaria irrigantHic^fub id tepus quo Sylla c6 cuin

exercitu uencrat, Satyrum, animal humano ore, atqs

ea forma qua pingitur,Jomno prefTum.atq; ita captu,

locorij accols ad Syllam uin6lum perduxcrunt . Ibi

haudunauoceintcrrogatu^quiseffet, multisqiua-

riarum linguarum peritis ad hoc ipfum adhibitis, tan

tum uociferatus diciturruoxq; afpera exeo profe6la,

intef balatii&hinniEumedia. Syllareiigionctaflus,

datis comitibus qui eum in folitudinem deducerenr,^ midamfieriimperauit. AnimaliaetiamfuiiTequae Sa

tyri dicercntur , fcribit Hieronymus in uitaPauli pri*

miheremit^e: eosque locutos eflc^Scrationisofficia

pcreg={re.K.efert quoque, Satyrum quempiasn Anto-nium quondam aiiocutum fuilTe, ^gcntiliumcrro^

rem in fe colendis animalibus damnariTe. affirmatque

unumuiaumoiimprodu6luminpubIicum, & moxad Conftantinum principem deftinatum. His addie

tame diabolo facillimu cfle Satyri imagine & nomenaflrumere. Apud Straboncm in dc legimus de Satyris,

Silcnis,Bacchis, ScTityris, quos (inquit) daemonasquofdam dcorumq; minillros Citretas nuncupant,

incvhi lUiijionm infilhre qu^ndoq^prohi^ ctim m^''

troniH, ctm ridiculo exmph ddnUerm con^

grejjin dcemonim. Op. ^CXIX.TraSideSu- tV^TEcIctcum (inquit Martinus de Arlcstheolo'»

perfltuj^d gus) apudmalcficas, fcd&circaaiiasprobas

ilhfi& incM muliercs accidit haec incubi illuflo.Nam ex fa*al^i qtioque

(jgrdotis cuiufdam rclatuaccepi , hoc tcmporeipfi in

^"hHAaidtt,confefsione rcuclatum fuifle a quadam proba mulie^

re nupta, cui f??pe in fomnis uidebatur,f<?rcuerafu-

per iumenta equitare per eamposcumalijs : atqucitaeuagando fuperaquam,coire homineipcumcfli,

$c jntenfamin a^lu fe perfsntirc uoiuptatem : Bc hoc

fxpc

Liber t^niw, *• ^if

fspseiacGidifTephantafticejllalionedaemonis, m^^nit-eitiiiri elt.Vndc Auguftinus fuper Genef.IIla enimquasaccid [fe- ut quidamrecordarentur, inquorun'

damanimaliumcorporibus aut falfa fa6la narraren-

tur,aut illufion bus dsmonuip,hoc in eorum animis

fadum ell. Sienim contigit, utquisin lomnis fallaci /

memoriarecordaretur, fe aiiquid fuilTe quod no fuir,

autfeeilTequodno egit : quid miruetljfi quodaiulio

Dei oecukoq: iudicio iinantur d^mones in cordibus

hominum taie aliquid pofTe c' Hsc iile.

Deluforij aduiterij exeraplum his accedat, appri- t^iMimmm^ndiculum.Mercatoris cuiufdam uxorcirriterfex j"OK^r?//H^ ik

uelfepremmiliariag Vuittemberga, Slefiamuerflis, ^^[^^*

abiente n^gociationis caufa marito,pecu!iarem folet

admittere concubinum. Contigit itaque marito pe^

regr^ agente , amafium notlu redire: & pofi: curatam

cuticuiam ,uenereamquepera(5lamuelitationem, uc

uidebatur, hora matutina fpecie picsc aiTumpta mo-mento, concubinumin{iderepromptuario,ac con-

cubins his uerbis ualedicere : Hic tuus fuit ama-

ilus: didoque citius euanuilTe , nec redijiTe unquam.Quanquam Vuittembergaeab ecdefiafte idaccepe-

rit infignis do<5trince uirlOANNE.S LITHO- lodnnzi LUD 1 V S , medicus excellentifsimus, accoliegamihi thodimmt^

fingularinecefsitudineconiun^lus : mihitamennu^ ' '

gaefunt, Nulloergo modo, aitCafsianus, creden- in cvlUt.^a^*

Sumell, fpirituales naturas cum feminis carnaliter ?''*»'•

coirepofle. Namfi hocaliquando pofietfieri, quo^

inodo nunc uel nunquam usl raro uideremus , ali-

quos eK eorum concubituaemulieribusabfqueui-^

rili femine nafci : cum praefertim eonflet, easlibi^

dinum fordibus dele6lari admodum,quas procuidu^ .

bio in femetipfas potius quam cum hominib.exerce* -

remallent, fiiiluduilomodoefficipolTetc' Necitcm x/&. is. (^^

immerito do6lifsimo philofopho & medico luiio SHbuhm.

§caJi-

It6 T>e LamijsCdrl Txer. Scaligerolibet cumftomacho exciperc , qux de ds-

T-h deAi'i^onumcoituPrelluseffutijt. Quarecum lambiicho.

' *

ftei^i.concludamus: Qucefafcinatiimaginamu^prsteri-

maginamenta nullam l^abent adionis.& elTentisE uc-

ritatem.

Commixtionk diaholicte figmenttm compro-'

huntcs hiftorids omncs ef]c fuhulo"

fas, Crff. XXX.

jnaihumd^.- X T"^"<^ ^^"^^^^^"^^^s quorumcunque hiftorlca

monem ap- r| rum enarrationes , commixtionis eiufmodiprebauteshi- -^ -^phantalticE Si diabolic^ figmentum compro'iioriKomnes [)antes,ut fabulofas, ab omniueritate excidifie, opti*

/•' '^•' ' inoqueiare pefTum ire : &uclabalijs primumfuifTc

chartis iliitas , uel ex aliorum relatu a facile credulis

deindefalfo tranfTcriptas , &ad poileritatemtradu-

6i:as: quarum aliquas, ne filentio eas repelijiTe tludio

uidear,hoc]ocodignabor. Hanc defcribitfabulamLth.^.hiflor. Boethius hidoricus. In Marrea regione, uti ex ijs qui

•^^"^* foedifsimamrem conrpexerantaccepimus,pueIlana

talibus altis,forma coHrpicua,compluriuiTi nobilium

auerfataconnubium,ininfandamcum cacodaemone^

incidit confuetudinem: quse cum uterum ferret, pa-

rentum rigore coa6la edere ftupratorem : adolefcen-

tem mira pulchritudine frequentius fecum no6iu,in-

terdiunonnunquamconuenilTe, undeueniiTet, quo^

ye indeabijiretjnefcireferefpondit. Parentes etfi fi-

lis£ paria crederent, accuratius rem aduertentes, con-

fliio quiseiTet, qui puella^ expugnaffet pudicitiam,

explorandi,cognito tertio poll: die indice anci]la,ftu^

pratorem adeffe, referatis foribus, accenfoque t^da-

rum ingenti numero , cubiculum ingrefsi, horredummonflruma figura fuprahurnanam fidem terribili, in

filisamplexibusfuntconfpicati. Cucurrereocyus

tpmplaresad foedumacciti fpeclaculum, Intereos

facer-

Lihertertms, Siffacercios probatae uitse, nec facrs dirciplinae ignarus,

caeterisauc trepide abeuntibus, autpauore iiiiris ter-

rae, quum loannis Euangelij initium recitareorfus,

ad eum locum, Verbum caro faflum eil, perduxilTer,

'

malus daemon horrendo fubiaco clamore , cubiculi

tedlum fecum afportans , omni rupeiie^lili incenfa

abijt. Foemina periculoferuata,pofttriduumenixa

ert monftrum undequaq; foedum afpeclu, quale nuf-

^^uam antea (ut ferunt) internoftratesuifum : quodobftetricesneinfamilis dedecus feruaretur, extru*

^aingentipyra,citifsim.eexufTerunt. Huicfimilead-

modum elt, quod de Venerea Pfyches uelitatione, P/yches ueli.

oumformofodeo Cupidme, quialijsuenenatusfer- i^^^^o uejier^a

pens, & fseuifsima beltia dicebatur, fcribit Apuleius:^^^ .'^s'^'"!.'*

\^uare etiam eandem uericatis ©pinionem iure me-yj^;^„,^^

retur.

Eiufdem fidei hiftoriam quoq; aliamrecitatidem

Boethius. Anno Chriflian3sfa!utisfextofuprao<5lo^ Libs.lnii.

gefimum , millefimum & quadringentefimum , naui- Scot,

gantibus ^ Phorthea ^ftuario negociationis caufa in

Flandriam, tantauehtorum oborcaeftuis, utuelis,

inalo, armauientisqueruptis, &nauifG2d^intertu-

mentes undas iaclata , certifsimam mortem cundi€Xpe6larent. Nauicularius tantam tamque infolitam

aerisinclementiam eo tempore demiratus (fuberat

enim folflitium sftiuum) quum id non fideri, fed malorumdsmonum, qui hominibus femperfuntinfe-

ftijinfidijsmagnistribueretclamoribus : redditaeffc

•\iox eximanaui mulieris femifer^incufantis,qu6d

incubohumanafub effigie,qui cum_ permultos ante- siuerumhoc

•a6tos annos habuifiet confuetudinem , iam. tum fuif- fit, potuit iiu

fet commixta, & ab eo fubacla: mari crgo celerius fe f''^^^bHinfc.-r,j

tradendam,utipfa pereunte,que tantimaliimminen "^ /'^^'^''"-

tiscaulam prsltitiliet, caeteriDei benignitateperma Zt cauttmo-

JierentincoiUmes.A€ceden.sadiachrymantcmfo?mi mnei illmk^

nam.

^jS,

De LamtjstenttMr

,eim natnjubente nauiculario, racerclos,€ius atqj casterd*

p^/^j^J:-^^^;rum faluti confulendi caufajCrimen iam paiam Faten^

^tatxmnlhe- tem,horrentem fcelus uehementeralto pe^iorc fufpi

iuUm, aim rijs indicibus,posnitentemq; fad:i, pieelUiortatuSj

jono&frto- ne (ibi deeflet, cui certocognofceretnuminis fauorere certu.fi eih adeffe, crimina lachrvmis ac animi pffinitudine dele^

nf n: tantammilercntisUciclementiaeueereamorta-mom, /tadto r j i ^r rfmt.iitiUa in ies, ut altius uel m maiorum protundum laplos, reii-

mcens ufma pifcentes nonunquaad maiore long^ qudm unquamreprdctpita^ antca habui(rentgratiam,recipiat.Media pij facerdo-

'^^*'*^'tisadhortatione, quu multisfufpirijs afiijdamuiier

admilTum facinus depiorar€t,cunclis uifa eft atra nu^

bes enauisfentinaprofjlijfiejingentiq; fono.fiamma^

fumo atq; fcetore fefe deieciffe m mare, Sedatumeftindecoelu,pacatuq; mare,5c negociatores cum naui

cundis fuis rebus faluis in optatum portum abiere»

Tf Mcr/w2o, cygno ndukulmdUTcn trahmtccdtcMi

cygnea turri Cliumfi, phantaflica Coniugc^ crrdiquis fathitrdci concuhitm cxcm-

^ -^'-'pli6. Cip. x:kxi.

DemBoethius , conftantem fuilTe famam inquit,*

Merlinumexincubi & robilisBrstatinicifangui**

nis fcEminsconcubitD fcnitumeffe. Hincc.nili-

betpal^m uidet, quanrum hifcemiraculis apudhiilo

fiographoslideidebeatur, Vt autem rerummenda*ciumcollaLioneclariuseluceatueritas,ridicuIailiius

fuperftitiofssetatiscommentadeMerhno, uelutde

Cygno quoq; , illmere ex Vincentio non pigebit. Abtfk2uf/i0. co narratur,Vortigernum regem confiiio capto quid

sa^.fo, ad fu. tuitione facere deberet, iufside acciri artitices,

quiturrimfortifsJmamextruerent. Sedcumeoruinopera tellus abforberet, fuafum eftregi, ut hominemfine patre inquirei et, cuius fanguine lapides & cemeEum confpergerenmr, quafi eo modo (tabile redde-

' retisr

Lihertertms, Sip

feturcementum. Inuentus igituradolefcensMerls- Aferlimlnjl^

nusnomine, qui cum matreadducitur coram rege,J"^'*'*^/'*

**'

cjuaeillum exfpiritu inhoiri n'S fpecie conceptu clTe

fatctur.Merlinus hic multa obfcura reuelauit, & futu

ra prardixiti Aperuit enim^fub fundamento effe lacu:

fub lacu duos latere dracones, quorum unus rubeus

populum Britonum , alter uero albus Saxonum de(i'

gnaret : Sc uter eorum in conflidualterumfupera-

ret, uaticinatus eft : atque Aurehum Ambrofium,deuifto Hengifto,& combufto Vortigerno,regnatu*

rum. ExRacheleitemmatreadhucuirginefenatum clemM.t,'

fuilTc ia6labat mendaciter Simon magus>ut Deum fc /^ceo^. ^

rnentiretur.

Ex HeHnando inruperVincentsus hsecrefcrt; In Li^ca.zj,

Colonienfi dioecefi famofum & immane palatium

Rheni fluminis fupereminer,Iuuam€n nucupaturubi !ftf*am<n.

pluribus olim cogregatls principibus, inopinato acL-

uenit naiticula , quam colio alligatam cygnus argen-

teatrshebatcatena. Inde m.iles nouus &incognitusomnib.exilijtjCygnusq; nauereclu^itPodeauxorem Cy^-M naui

duxit milesjiberosq; procreauit. Tande in eode pala ^^**^***" argm^

tio refidens, & cygnu infpiciens aduentante cum ca" ^*"^^»''*^^''*

dem nauicula & catcna, itatim m naue le recepjt, nec

uifus ell: amplius : progenies aute cius in hync ufquc

dicmperfirtit. Hocexcmplo, fpirituu quoq; fiericS

feminis congrefifum, defenditur:& ex eo figmento in

arceCliuenfi (ubi &aItifsimaturrisuetuftaconrpi-

citur, Cyenea nucupata.in cuius faftigio cvsni fimu- ^yg»^*^**^-

lachrii uoiuiturj antiquusimis tapetis mtexto,origi-

nis illuftrifsimorumducum Cliuenfiumuetuitatem

deducunt:quemadmodum potentifsimorum regno^

rum & clarifsimarum familiarura initia eiufmodi ad*

ornariIcnocinijsfoIent,utdiuiniaIiquidijsinefre,cii*i ohfcuTa di-tius pcrfuaderetur. At commcntum ipfum arguit ue* rijf. fannL..i.

raortus huius illuftrifs.im^ domus hiftoria. rftmtiUthi.

Ex

^2 T>e Lamijs

Ex Gaufrido Antifiodoro eiufdem fidei mlracu*Cap.i6. luinjib.^. idemille Vincentiusfcnbit, narrans deca-

numquendamTacefdotum^ cum forore ducisBur-

gundi^, regi Sicilis Rogefio derponfata, aliquandi uin eo regno inhsibitafre , qui fe fem ibi comperifTe ad-

mirabilemceftirsim^afiirmaret: iiiuenem uidelicet

quendsm (Irenuum , & natandi peritumj circa no<^is

crepufcuJum lucentelunainmaribalneafTe, &mu-lierem pofcfenatantem crinibusapprehendiOe, tail-

quam exfocijs alique qui eum mergere uellet. Quamfeiloquens,neu€rbuquidemextorquerepotuit: qua*

reopeftampaliio, domum duxit, &tandem in uxo>S'em rolenniteraccepit.Incfepatus aliquando afocioj-

qu 6 d ph a n ta (m a am p I exu s fu i fTe t, expau e fc en s, gl a'

dio extfa<5lo coniugi minitabatur, fe filium quem exeafufceperat interfe^barum , nifi ipfaloqueretur, fu-

amquefatereturoriginem.Qu^,Vs (ifiquit) mifero

tibi,uti!em perdis uxorem.,dum mc effari cogis. Te-cum manfiflem: ac in rem tuam etTet, (i iniunflu mihifilentium permififfcs. Nuncautem me pof]:hacnon

•QidebisiBc euefligio euanuit. Puer autem adoIeuit,Sc

marinum ca?pit frequentare h alneum. Tandem die

quodam corammultis puerum in eifdem flu(5libus

jntTaft.de occurrentem fapuitphantaOica ilia mulier. Viricus

Lawifs& Molitor LL. Doctor, puerum hunc dsmonem fuifTe

Pythamcht jnpueri formaapparentcm,5c matrem fuccubam,cl^>-

moniumfcilicet,arbicratur: militem item incubum,&Merlinumexmatre delufadsmonis artificjo fup^

pofiticium. Atmihifabulaeerunt, quibus bonasho-rasmalenimisi^eculoi lo c^coimpenderuntpleriqi,

chartulisque poflerirati commendarunt.

De dsemone irem fuccuba, gratifsimse omniurn

forms adolefcentcm infeftante, memorabilem quo-

Cat/tr, queexBoethiohifioriamcomperies iibro^huius O-perisqumto. Hieronymus adhase ifi Vitis patrum

narrat.

Liher tertius, ^zi

haiTat, monaclium quendama d^mone inmulieris

uenuPcirsimaeforma, ad obfcoenos inuitatum fuifrs

amplexus : quifuainclinans membra, effefluseftfi-

cutequus&mulus, quibusnoneftintelle^lius. At-

que ubi iam carnalem conaretur inire amplexum,illateterrim^ uocis ululatum emittens, iimbra, ut

erat, tenuis & phantarmaintermanusample^lentis

elabitur.ipfumque miferum cum fcedifsima irriilone

deferit.

Magdalcnam ciuiscuiufdamfamulam, fcnbit la^ X/5.f.^^.fe

cobusRuffus,nofi:ramemoriaConftanti2 fuiiTeco- ^^^^^'^^t%

preflara a daemonio , eiq; tandem per poenitentia ua^

ledixifTe exinftitutioneminiftrorumecclefisracpo-

ftea tatos in utero fenfiffe cruciatus^ ut in finguks fe*

r^ horas infantem fe crederet enixuramj inde clauos

ferreos,Iigna,uitra cofra6la,crines,ftuppam, lapidcs;

ofrajferriTi, & huiufmodi innumera, ex matrice excre'

uifTe. Meaautemeftfententia,MagdaIensephantafia

fuifTeadiaboIoillufam: deinde ab eodem excitatos

illos dolores, ut certius illum cum ea cogreflum fuif-

fe crederctur,quod tamen falfum erat. Vt deindc co*

ceptam augeret opinionem,fubiecit fubdol^ res illas

prodigiofas,quas in matrice non fuifTe (quemadmo^dum ea etiam qus ore reijciuntur,in imo corporc nofu^re) no eft quod hic pluribus coprobe:quu eade fit

ratio.Nam quii omnc femen fuu fimile procreet,quo-

modo ex femine in ea coitione fufo , tales potueriint

generari materiesc' Sed abfurdiora funt haec,quam utfufiorem requirant cofutatione: fequeti quoq; Libroabund^ id docebitur. Enimuero fi in utero hsfifTeht;

proculdubio hic non modo Isfus, (td. infigniter dilai

ceratus fuifiTet.quum efTent materies dur^,afperse,in-

sequales , acuts , & quidem ecpiofse . Si quoque illi

fuilTet infpecla,hymen certifsim^ apparuif-

1 fetinuiolatum.

D

^22 DeLdmifSDdufwnk uenere^ diaholi hiftoricey^ cdufi loti^

giom tradationirs huiui argmenti,

ap. XXX 11.

Elufionis huius Sc falJaciae diaboHc^ duo ad-

hucexemplaadijciam , exiilultriphilofopho

Francifco Mirandula.Agnoui (inquit)uirum

nomine Bened^iitum Bernam , statis annorumfe-^' ptuagintaquinque , eundemque facerdotem ex his

quos presbyteros uocant, qui annis pius quim qua*

dragintacum d^mone famihari fub forma feminae

illi alTociato concumbebat,in forum deducebat,aIio'

quebatur, adeo ut aftantes qui nihil uidebant,eu pro

Hermdm^ fatuo haberent. Vocabat autem illam Hermelinam,

^xmon,Arna- quafi muHer ciTet.Alium quoquePinnetum (ait)no^

fiAfdcenlotn. i-nine noui,qui ad o6loginta & amplius annos peruc^ptnneh ama

nej-af^ ^um dsmone aho.quimuliebri formaeiuide*

d^mon.batur,uocabatque eum Florin^ nomine, plus quadraginta annis uenereas uoluptates exercuifle <,• Sed is,

dum hsec fcriberem , uiuebat : alter poenas iam dcds^

rat, cofefiusarcanafein facrificiononprotuIifTe, c5-

fecratum ueromunusmulierculis adueneficia prs-buifie, pueris fanguinem exuxifie, atq; alia eiufmodi

grauiafcelera : tormentoru tamenui,neiocumfuifie

credas. Aitq; hsec aliaq; plura (ait Cardanus, pofb eo-

VeVkriem. rum recitationem) fi uellem adijcere,abfurda, uiro^v

hb^if.ea.So. tam graui profecto indigna funt, ac uana, & ab omniratione aliena. Primuq; ex ipfius excmplis illum confutarc licet . nam iuuenculx ilise uel uera uidebantur

corpora,cum non efient:quod non folum fenfibus 8c

naturali rationirepugnat, fed etiam Seruatoris au-

thoritati. Si enim no folum uifus , ftd etia ta6lus|hoc

mododecipi poteft, Chri fi:i di(ftum nihii concludic

aduerfus Thomam. Sin autem corpus fiiflum illis ui-

debaturiquod atrociuspoteratefietormentu, quani

. uelut

Liherterttm, ^i^

«elut damnatum a Mezentio, cum mortuo concum-bere 't Horrec animus, mens ftupet, ubi talia cogitat.

Sed uir alioquinoimprudens. &:nimium quorundaPlatonicorum figmentis addi<5lus,monachoru men^dacia,uulgi famam,muliercularum nsnias fabellasq;

aureo afino dignas , fandlis philofopbis fermonibus

immifcuir. Eoigiturfa6lum eft, ur deIe6larepotius

Ledores,atq; allicere, quam fcrio tra6lare quicquam'

uifusfit, Sed &beatus Auguftinus ataabfurdis nar'

rationib. {] abflinuiiret,licet forfan pauciores habitu^'

rus leClores,grauioris tam.euiriopinioneafTequutas

fuifTetapuderuditos. Sedeafuitfeculilabes,utplu-

rimi, uelut nunc de regno , fic grandiorib. mendacijs

decertarcnt:qu2EilIeuirfan6lusprouerisaccipies,ac

quafi aemulatfone gentiliu figmentoru, libris luis in-

feruit. itaqj iili tantu fidei habeo, quantu fe ocuHs ui-

di{reteftatusefi::inalijs,minime.Iamenimconftatu-

nicuiq;,maiore talium narrationu partcm fabulofani

efie. Sedundctantaincremetataabfurdisdeliram^eri

tiSjia pene didu eft. Auaricia ipforu quib. inquifitio

taliu,iusq; eas puniedi permifiTum eft::uanitas ae ftul^

ticia delinquentiu, nouitatis defideriu, & ignorantia;

caufaru euentuu q; ntturaliu.H^c Cardanus.Meo ta^

me iudieiofacerdos Sc Pinnetusa diaboloillufifue-

rut,qui raente utriufq; ita uitiarit, in illorii phantafia^

illapfus, quaimaginemulierisimbuitperpetua: quailii ualde deleftati,facilius induci potuere»

Rifu fane excipiendum , quod in hanc rerh quida;

mepraefente, coram'potentiisimo,^odemquepra-dentifsimo principe narrabatifamuluiti fcilicct dilu^

culo nuper rus concefsifiTe, ut equos matur^ domtltrlt

e campis reduccret: atque in agro quandam eiufdcrn

pagifeminammaleficij infimuiatainuenifle, fu^inQ

decubitu proftratam > cui incubuififet dsmonT kdi

Hfc^ quse nam fttififec d^raonij forma, fcifcitab^.tuf

X t Jjritf*

j24 ^^ Lamijs

princeps.Refponditalter : Caais nlg^i, Hlcludibria

.emrmodi,prsi-fcigias &uulgiopinionem falfd irr dssprJnceps : Ignorabam diabolum cani nigro fimilein

e{re,att.alio profeilo mentis acumine, quamuulga-^ rescenrerefoient, Ne»;dubito,muIieremilIamtuTC

teporis etiarnr.Mm in iecflo decubuilTe:Sc idolum hocrultico d iatarja fuiifc" obieclum ad finiArae de ea coacenr^opinicmis confirmationem.

€aufa hn^ff Vberiorequidem fui lludio,in foedifbimoludibrlomtraftaifo- f® huios commixtsonis nepocio^ut cum omnis illa fatipsae Luat-

ggj-Qi-p, tarbaie eauitiari confiteatur, Sz unaquaequebnofo diaho- 9 -i-- • ri-^/-hcmcHhttt*

^^^^^^"^ certo indigitetnomme procum,(i nuiccongref

fui nihil inefle ueritatis obtinuero,promptius uniuer

fa illa phantafmatum dsimoniacorum machina colla

batur,ueritas clueefcat clarius,diaboh' regnu eat ^p-t^^

rumaltiuSj&unioinpopulo Chridiano citius rena*

fcatur,inuiolatiusqiConferuetur.

De muUerkdeemonkc^ pdrtu Lamice impU"

UtoMftoriaddmirahil^* Cap.

xxxin.

B argumenti communionem,hi{loriam cert^

ut raram,ita Sc admirandam de commenticiopartu a daemone adornato, hic fubiungam,ut

inde fimilia diaboli ludibriapenitius innotefcant,ue

^ntonius ritasq; eluceat apertius.Antonius Sucquetus , eques5-ACi^mti0. auratus, pertotamFlandriam notifsimus, & inaula

Brabantica celebris Concilij ibi priuati confiliarius,

praster tres filios Iggitimos fuperftites , unum reli^

quitnothum.qui Brugis duxerat uJcorem.haecpau-

16 poft nuptiales faces,a malo genio coepit uexan mifere,ita ut ubicunqiie locorum eflljtjetiam corona honeffcarum matronarum cincla,d costu eriperetur,per-

quecubiculaaut coenacula, ubi erat, protrahereturi

ac fsepenumero conijceretur modo in hunc angu^

lum,-

O

LiheYtertlm. ^zsrum,mod6 In alterum,etiam relu<5lantibu?, omniqueui liiamretmereconantibus qui liuicaderant: id ta»

iTien accJdit (ine magna admodum iaefione corporis.

Perfuarum omnibus erat,hocmaieficaarte neri a pel

liceilliinuidentemaritum,cuiusamore deuin«5la te^

nebatur : erat enim iuuenis forma non ineleganri.Verum dum uarijs mulciSq; modis ita a maligno agita^

tur rpiritu,carpitgetlareuterum: atnituio minus^utleuius ucxabatur. Tandemaduenit tempus quo illi

partus anguftiae obreperenr, Scunatantum adelTet:

quaablegatautoblletricem acciret, & aiias quse in

hocofficijgenereoperamprsellarepotTentjUilaliuic

intrare peiiex iiia, de qua modo fafta eft mentio,qus(Ci obftctricis officium prsebuit.uerumpuerpera prae

anguftia in mentis concidit deiiquium : ubi uero ad

fe redijt,l»beratam fe fenfit ab onere.at puernufquaiit

apparcbat,mirantibus id omnibus fupra modum.ac-ciditautempoftridie,utdum ^ fomno puerpera ex^

pergifceretur,reperiretinfantemiuxtafcinlcclo, fa-

fcijsinuolutum:cui &uberafemeiatq; itcrum prae-

buit.Atqui non ita muito p60-,rurfus iiia dormientc,

d latere mfans abripitur,nec poftea inuentus eft. Aic-

bantnefcioquasfchedascum magicis notis in oftij

fera repertas.Haec mihi retulit fororius , uir profe6l6

utnobilitate,dofl:rina&pietate clarifsimus, fic&ti-

dedignifsimus, qui Antonio affinitate iun6tus,ea a

puerperse tnarito,iilius fratre,ac coiuge fratris,alijsqj

qui non raro adfuerant,audiuit.

Caeterum nein hocadutamartificiof^ inftru<5lo

uelutattonitus,«wf^x' ccrpoa-uTtfiJ agere uidear,fuccin6ld

quidhicfentiam,adijcereuolui. Quodmatrona hsec

adaemonio obfefla, maleficium fea peilice infonte

pati crederet, accreuit uexatio primum ex abftrufa

Deiuoluntatepermifla,machinatusque fuit diabo-

lus grauiora imprsegnatianis ludibria , uterum illius

X ifpiritu

^2d DeLamijsJpiritu expandsns, uc in falfa maleficij credulltate

jpfam aliosque arelius poffcea , opinione foetus a

peliice obftetricante furrepti deuinciret, & qua*

ji ream pellicem carniftci ofFerret,!mpietatiS; fenten*

tis iniuft^, fanguinisque innocentis fitientifsimus.

Bropterea eostandem partus dolorgs mouere cce-

pit eo tempore opportuno,qao una folam adeflet fce

snina: uteaablegata, liberius apertiusque in formapeliicis,a cuius tanquam maieficjE coni^pcclu matro^

na hsc exhorruit, obftetricis munia obire uidereter,

PoO:iipothymiamitaque,ueIaTiimidefe6lum k fata-

iia ( ut dolus non animaduertereturjignorareturque

ponprocreatum fuifi^e infantem ) fraudulenter ex^

citatum,a fuo opere quo anteauentrem inflauit dse-

inon,detlitit, conciditque tumor. Quum ueropue^rum natum efre,fed a peliice ablatum crederetur, po^

llridieinaltoiomnouelinfantisreportati fafcijs in^

iioluti,& a matre ladlati fimulachrum fuaue exhsbuit

jnilleariifexilie: aut uigili nonnihilque ex afsidua

dsmonis illuuone ac agitati6nc adhuc ilupenti,ima^

ginarium fiue furreptum alicubi tantillo temporepuerumobtulit, qui & eiufdem operamomento e^

lianuit.FabuIaineumfinema diabolo fuit inftituta,

iatincrsdulitatisimpis"q;opinionisflu6libusobijce*

retm3tronam,eiufdemqueancipitisfideiconfortes:

&utdepe]licis cprioiuderetur, & caute in fenten*

tiam fanguinariam,eamque iniquam inducereturma

giftratus.Tanta arte uariam peltilentemqi nouit contexere telamlubdolusilletextor. *

hiinMfolurndo^orem hahere uitidtm phdntdfurth

n dicuU^ efje res quibtn Udere creduntur *

Cap. XXXIIIT.

C^Eterum ut tandem hunc fabuls a6lum finire

occipiam,quemadm,odumhsLamisenec loa

giori peregrinationeaiabore aut ftudiojcorru*^ pt»

Libertertim, 327pt3e mentls do6lnnam cum Magis fcelcratis conqui^

runt: itaneculiosliabcntlibros,quorumadminicu* -

lo in fua profefsione inilituantur.promoueanturue ;

nullas etJam pr^fcriptas coniurationum formulas,

quas fequuntur : nullum adhxc annulo incarceratfi,

autcryllallifoliditateobreptum daemonem, in fuumniinifterium,uelut pleriq; Magi, circumferunt : cor^ LdmUri* d»

ruptamuarijsimaginibusabimmundofpiritu inge^s fior,conupta

ftis, phantafiam folummodo doclorem uenerantur /'^^'^'^H^'**

& colunt: cui ut plurimiim propenfius confifae^mife^

r^ deeipiuntur, ac in perniciemruunt. Necquidempraeteruulgarem morem quicquam peculiare ob in^

dolis cr-afsitiem& fpirituum inhabiiitatem pofiunt,

quodtamen dsmoniob tenuitatemfubtilitatemque

€ritfaciIimum.Etfifull:inuero,nufquam di 61aru no^

bis Lamiarummentionem in uniuerfis fieri Biblijs

facris:nonfortafsisfacil^conuincar. b^e^ue etiam

deluforumhorummonftroram fanationem reftitu-

tionemqi prsetermififiet Dei filius in terris,fi eo tem*

poredirah^cfsuijiTetpeflis»

- Quod uero h^ maieiicium,aut,fi mauis, ueneficiu j^idkuUreh

ctiam fine contacliu inferre pofTe credantur,cum ali- quib.fmeeo^

quoeius excremento cui nocere debet maleficium tafl^-^fe Ude-^

(cuiuimodi efi: urina, flercus, fanguis, capillorum Sc ^^P°jJ^ ^;"^'^ *

unguiumpr^legmma ) atq; hfc generaliter mciudi r^^^,,j^^,

membriscanis, fimilibus aliquo modo his quorum ' -

in homine funt partes aut excrementa, claudiqi offe

mortui hominis,ac in illius nomine fepeliri, alia qui^

dem in uefbibuIo,alia in uijs cmcis formam habenti-r

bus,alia in torrentibu$:cum bonauenia mei olim he

ri&pr^ceptorisuenerandi Agrippe (quiexhifcenu ^^rippdh^

gislibrum confarcinauit ) hec mer^ inania efTe, a^ ^^^^O" prxce^

deoqueridicuIa,cum Cardanolibere afierOjatque fa/''^^'' J''f''

tana^inftin6lu in ufuni uocari : quafi aliquid hic pof- 5^!'^/./,

"

fent res ^prfus inefficaces,friuol3eq;,qu6 a le defigna-

X 4 tum

^2S "DeLamijs

tumidquodapparecmalum, adasmonecodruclum,uel alias Dei occulta uoiuntate , aut naturae uitio nai'

tum , credant non fanaE fosmins : potifsimum quumeasnouaimbuiuirtute , exineptauelblarphemaali^

quaadmurmuratione,autimprecationemaIigna,faU

faperfuafione opinentur. SicnuperHammonsiu-(dexquidamFIelTuSjnarrabatrequsiiuifre ^ quadamcelebri & famofa raga,quam tum uinculis coercebat,

pofteaautem Vulcano cofecratam, quaratione quis

Lamiarummaleficiaeuitarepofretc' Quifq;,refpon-

ditillaferio , detrita &uetuftatemuItoqueufucon-fumptacalceamentacuftodiat: quafiuero eorumo-perainferrimaleficiaualeant. Cuimens itallupet^ut

has non fentiat nugas i

Mes. uilei aut Quod etiam res uiles , aut noxia pharmaca alicubi

^^iirmatain recondita, exinteruallo tranfcenfaaut prseterita^no-iActi remetii ^^^ inducere,ucl ex difiun6lifsimo etiam fpacio,ceu

^'\^f?.^.. neruoemilla excuilaq;uiolenterterrimeosquospe' ^ tunt,nonnulIistt"bitrentur, etiaminngnes&doctiuu

ri,non mihi lit uerifimile.Si enim ingenita ueneni uir

tute eiuTmodi infertur uirulentia, eam quofcunq; uei

tranfcendentes , uel praetereuntes ferire neceffe efl,

quum deledus fit expers materiauenenofa.Secus au' tem experientia & res ipfa docet. Sinucro quibus

|naI8 uoIuntiIIseuetul2s,foIummodol2eduntur: nonueneni halitu cotinget noxa, fed maleficij ratione. Id

porronihileatenuspofTejiamdemonttraui: quumtajnen nocumentum hinc fubfequi uideatur, reliquum

eftutab ipfo fatana,ex DeiafTenfujobhominisI^den

diincreduiitate, ueletiauthicprobeturcuIobo,idi*

pfum excitetur.llle eft qui exc^cat,mutilatq;.lnterim

huic anui,quse materia uenenofam uel qualecunq; a^

lia fepelij t, id,ut dixi,quod ab ipfo perpetratu ell, uel

aliascontigit,itainmentemfirmiterfuggerit,perfua-

detq; dsemon^ut a fe fac^um effe illa credat^afTeratq;.

Atquj

Liber tertius. 32pAtquiea diaboli ludibria ut plurimum ulm fuain

fortiuntur eximpia hominumcredulitate , quaine^

iufmodi potentiam dsmonis cofentiunt. Enimuero Prim£2. par

fi ferpens fub oftij liminerepofitus foecunditatem a-^^^''?-^-'^'^'^-^-

moliri potuit, ut in Maleficarum malleo le^itur : cur ^^°"';?'/?*

iniilisreguonibus ubilerpentunumerusdomosper"^;^ ^fj, hanc

uagatur, non omnes fterilefcunt feminse 'f Si quoq; rem Uguntur

olla in fundo putei arcis recodita, ad cogreflum red- exempu.mnl

dere potuitimpotentem quendam Comitem: curno !fvo!^^-7womnes ex communi putco aquam ufurpantes elan-

^^^^ ^^^ ^o^^

guereC' At organa generationi deftinata prxipQdijtj^Arfahbrii^

daemon (idquoduarieratione naturali poteft) do«

nec ollam exinftitutionemulieris daemoniacae con^ piahoU deh

cremaflet mal^ credulus Comes,tum deftitit ille dae.- /^"'^f T°-monlibenter; quomraliamdeuetuiaopmione Co-r-^^^^^^^

mitem reliquosque pertraheret. Sic quoqi in felium '^

(fiuerafithiftoria) fpecie inoperariuminfilirepa-

tuitdasmon, atque eodem temporeinoperarij for^

ma uerberarc matronas,ut infontes tanqua maleficij

reae, hinc tandem cum iudicum periculo Sc animaruperniciejad fuppliciu raperentur.Nec fcopa aquae in^

tin6ta a muliere,& in aere fparfa,pluuia accit; fed dae- Plt^marnmn

mon,ut fupra dixi,ex pfaecognita aeris conftitutione /'"^y^ f^"*^-

eolludens, ut illam his ludibrijs dementatam, in offi-^^

cio ardius detineat.Eadem ratione funt reliquae eius

artes , dolof^que a6liones, & inftituta in Malleo atqi

alibi fparfim enarrata,exa6lius difcutienda.

Que conmtafunt, non dchent ad potefhtm hi-

mUrmrefirri. Ci^p. XXXV.Slquaidamfortain Africa funtuoce &Iinguaef-

^fbt!fd!!Lfafcinantium famiii^^uttraduntlfigonus^Mem^ nata/imt,n0

phodorus,&;Solinus) quf fiimpenfiuspulchras dshaadpote

cafulaudauerintarbores, fe^etes laetiores , infantes (^j^\^^"^'f'

amosniores^egrcgios equos,pecudes paftu cultuque^^^^^^^^^9,

X 5 ppi-

\

^^9 Be Lamijs

opimos , emoriantur repente : ijslngenitam hanccffe proprietatem oportet , cuius cauram poftcg.

addit Plinius . . Hinc apud Italos, Hetrufcos po-

tifsimum, multisfecuiis inolitum, adhuc perdurat

hodie prouerbium 5 utfi quandohominem impen*fius laudantem aliquem audiant, ftatimobijciant,

Di gratia non gli diatc mai d' ochio:hoc eft,precor ne

ocuii malum ei concilies,ueI nc uifu I^das. Si item e^

iufdem generis fort^ exiftuntin Triballis Sclllyrijs,

ut Ifigonus adijcit, interimantque quos diutiusin^

tueantur,iratis potifsimum oculis,in quibus fingulis

i- pupillas (authoreetiamCieerone) habeant bmas,&hocmalumfentiantpuberes .* autfi quoqueinuc-nianturfortafsiseiufdem fortis fcemin^ in Scythia,

quaeuocanturBytkiae.tefte Apollonide: uelinPon*to genus Thibiorum,ficut & multi alij eiufdem natu^

ras , authore Philarcho,qui eorum notasetiam pro-*

dit, in oculo fcilicet altero geminam pupillam , in aUtero equi effigiem : nec eofdem pofiTe mergi , ne uefte

quidemdegrauatos : fiuequoque haud drfsimile i]s

genuspharmacumin ^thiopiacomperiatur, utre^

fert Damon , quorum fudor tabem contaftis corpo-jlLih.-j.ca^.z, ribus afFerat:horum caufam priuatim reddit PliniuSj,

naturamin quorundamtotocorpore, inaliorum o#

culis uenena genuifire,ne quid ufquam mali exifteret,

quod in homine non elTet.Atqui haec rara,lc quafi miraculo priuatis quibufdam irrogata,ingenitaqi (qu^*

admodum & quibufda contigit animalibus ) nullumhichabentlocum:quippenonprodele6tuScarbitrio

exfoederiscum dsmone initiuirtuteacquifita, quce

htcagitaturquseftio. Idem dePfyllisScMarfis (quosaCircesfilioortos ferunt) d uulgiopinione, gratia

fan^li Pauli celebribus,did-um uolo.J)s Fafctno. Huc accenfeantur effafcinatrices gentes Paletheo

Pltitanhsli,^orum, Pontum incolentes , quas Plutarchus & Phi^

larchus

Libertertim. ji/Iarchiisnarrant,nonpufionibusmocI6, quorumha' p'^^P-^'^«^'

bitus flr imbeeillis, (q6. aduitis etiam,qui rolido con^ '^ ''^' *^'^

cretioriqi condant corporc, pellilentes elTe, & intui-

tu fbloqi hahtu in tabem reroluere,morbosqi perime

tes accire non folum his qui continuo adfunt, ueruiti

& hofpitibus , Sc ab earum comercio aHenifsimi Tunt,

Adijciantar & Telchines Rhodi popuh',qui omnia a-

fpediu fuo in peius commutalTe leguntun Peregrina

hicquoqueerit,naturaHsrubentium &lipporum. o-

culorum contagio. Necenim ullum reperiri inhu-^

mani corporis fabricaorganum, quodtantafpirituu

copia fcateat , & ex quo eorum fulgor ufqueadeo e"

micetjUt de ocvili pupilla,certum ell.Quin AugudasCsefar ta lucidos traditur habuiiTe oculos, ut in quospauloattentius eos delixiffet^ hosuelut adfolis fui*

gorempc^lis conniaere cogeret.Authorquoqj Sue^

tonius efljTiberium Csefarem cxpergefa<5tum, etiam

in tenebris,utfelem,uidi{Te. ScribitadhsecGellius, Lih.^.cdp.^^

in ultim^a terra, cui Aibaniss nomencfl, incolas in

puericia-canefcere, & noelu acutius quaminterdiu

cernere, fulgorsfcilicetteneramuifusaciemobtun-

dente. Nec eft quod hicconfugiatur ad Plutarchi ^^^^^^^'i

fiisr^fi>axe^ id eit uaporum treiluxus, eorumque po^ffj'eli0d$r, it*

tentiam , qua ignis inrcar proxima qusque depa- hiTl t^e-fcartt,difpergantque. NeGingenitanaphraeuis,ua- thipl^^.Pli*'

poremSc fcintillas alliciendi: aut natiuaproprietas^^^f^-

^y^'

©cculta charadrij auiculae^galguli Latinis di(5li, regio^cli^^''^'^'

morbo laborantibus primum confpeclaai , croceosfi;Q,^_ ^^^^

jjilisuaporesattrahendi, hucadducenda. Connata ^^;^,

fnim ea funt : at de quibus hic rei uerfatur car- t^di^.U.iy.

do,cadeleftu&uoluntatehaberecre- w^i?.

duntir. - ^"^'^"^^-

jjj De Venefcis

Qul pYopYie dicendi ueneficii f^ mtmoYi^

hilii ueneficioYum exempU^^ Cdp, XXX VL

a;Tqui iam ad Veneficos, uel, fi liceret, Vcneni*

ficos progrediamur^quos Graeci fa^fx^Kivnt^ ite

'tpc^^i^nivrtx^, Sc tpa^^txH%v7fixs fceminas ,pernicio-

fiCsimx artis ( quam Magiam ueneficam,{i uoles, ap*

pcl]arelicitumefl)conrcias,dicunL Hospharmacisueluenenisexquacunqi materie, (lueexmetalloru,

fiue ex ftirpium,fiue ex animantiu uel excrementoru

genere,uelexcorporibusmixtis, propinatis, illitis,

aut alicubi reconditis ut halitu feriat, periculofos cie

re morbos quu atrocifsimis fymptomatibus: alios in

corporisextenuatione uiriumqj imbecillitateindu-

cere, quibufdam iun£lurarumcompages difibluere,

uarieqj cruciatibus excarnificare, nonnulios diutur*

na torquere aegritudme : plerifquc prsecipitater, qua-?

fiuitsefilo moxrupto,interdum5ccumintolerabilUbus doioribus uitamprasfcindere conftat.

EnnediU^. Horrenda funt quje de Veneficis fcribit Antonius/^t.4» Sabellicus inhaecuerba : Infamisindeannus fequu'

tus , M. Claudio Marcello ScT. Valerio Flacco ( fiue

Potito,utalij fcripferunt)confulibus,quum multi ex

Veneficm primoribus patru fimiIim*orbo& euentumortuief-htnenda, ientiancilla qu^da ad Q. Fabium Maximu i£dile Cu

rule uenit, caufamq; eius cladis proditura fe profefla.

el},fi fides fibi daretur,qu6d id indicium apud domi-nos haud futuru effei: fibi nox^.Fabius re ad C6(ules

delata , a Confulibus ad Senatum, fide, confenfu or«

dinis,indici data,patefacium eil muliebri fraude eamcladem accidere : multas efie qux in uirorum perni-

ciemcQquerentuenena:acfifecum eanr,foreutmuI*

ts; ueneficio occupatae deprehenderentur. Mifsi,qui

ancilkm fecuerentur : hi quafdammedicamenta co<>

quetK

Liber tertim, S33qitentes,apud alias recondita inueniunt. Quibus in

forum delatis, uigintique numero matronis, apudquas idpharmaci genusfuerat deprehenfara^publi*:

c^accerfitis, & in his Cornelia & Seruiliapatriciae

gentis: qua: quum falubria e(l"c contenderent, a con^

futaate indice bibere iufe, fpacio ad colloquendum

fumpto , inter fe loquutae, id haurire ftatuunt ; medi- KaUr. Max,

camentoin confpcdu populiepoto, adunaminte- iib'i.cap,z6.

riere, Indeadcentum feptuaginta eiufdem fceleris

conui6tse, capitalifunt fupplicioaffe^lae. Atrocitas

rei,quia ad eam diem in nullam de ueneficio unquain ^

fueratinquifitum,prod)gij eftIocohabita:uelutalie'

natis furore mentibus, id flagitiumperpetrari con*

tigiflet.

Vcneficium quoque fuit, quod Cafali,in urbe Sa.'

lafsiseregionis Italixcontigit. CirciterannumDo-mini millefimu quingentefimu trigefimum fextum,

coniuraueruntuiriacfeminae, quadraginta ferenu-

mero,inter quos Sc carnifex erat ; ut quum peftis an-

teafjeuijfietj&iam CQspifletmitefcere,unguentu conficerent, quo illitis portarum ue^ibus , inficerentur

qui ue6les tra^larent: appararant & puluere, que ue^

lt/busclaminfpergentcs,noxainferebat. Latuitali*

quandiu dolus , fublatiq; multi, a c6iun6lis fanguin«

xiel affinitate : data etia ueneficis, utferebatur, pecu-

niahaereditatisergo. Sedquu cuiufdaNecinominefratre atq; unicu filiu enecaflent, uixq; alij quam do-niiniipfidomuu,autfiIijperirent.fimulq;animaduer

tifient Androginam fe in domos infinuarc, atquc eos

maxim^ intenrcquorum aedes ingrederctur : depre

henfaconiuratione, omnes exquifitifsimis tormen'tisinteremptifunt.Fafsictiam quodincelebri cuiuf

dam Diui pompafubfellijs perun<^is, uniuerfos tru-

cidare ciues dccreuiflentiparatasq; in huc ufiim fuif*

fe fupra uiginti oHas.Idem poftea Geneuae tentarunt

non-

^^4 ^^ Vemjicts

nonnulll^qul & posnas dederunt. Alios etiaMedfoIa^

hi ue6tes inunxifle coftat: ^qA qujeilionibus fubieifli,

quum nihil c6fiterentur,nec quirquaobijiretjdimifst

funt. Bafsianus Landus fcribit, Patauij monachumqucndam cum ahjs plerifq; identide confpiralTe , qui

peftis tempore infeda Hnteamina in domos occuk^conijciebant,ut in multos deriuaretur cotagio: fum»

ptum quoq; ab his eil fupplicium.

Innobili famihadePetrinisBononijs , daoerantfratres,quorum alter maritus cum numerofa prole in

cifdem 3edibuscommorabaturmatriuidus:alterue'

r6iunior,fpe confequendaghaereditatisuniuerfaEjto^

tam famiham ^ medio tollere {latair,conie(5to in uini

doIiumarfenico.Excuius ufucum grauibus torque-

renturfymptomatibus, conuocabantur medici cele-

berrimi, Matthseus Curtius, loannes^MariaBettus,

& Hifpanus Philippaldus : qui in ueneni fufpicio-

pem mox uenerunt , quod ijfdem cruciatibusuici-

nos quoque exagitari,qui fort^ domum ingrefsi, ui#

num illud hauferant, intellexifrent. Eorumitaquci' confilio uas infringitur , uinoque effufo inucnitur

arfenicum. Hinccurationem aggrefsimedicijom*

nes reftituerunt, excepta matre, uetula debili , &:

pueroinfirmo. Fugafibiconfuluitueneficus,atque

ita ueneficij author innouiit. Facinushoc contigit

annomillefimo quingeniefimotricefimooclauo, in

Augufto.

Socruiadh^c generquidam ueneficus canthari-

des,extraclae cafsis; m xtas,obtulit Bononise.Quaiti'

tieficss cruciamentis tam atrociter affli(5lam,ut etiam'

fanguinelargumexueficaexcreusrit, felici fucceiuiHtM^mPd curauitD. Helidaens Paduanus Foroliuienfis, clariCianK^FQ.^i

{^.p^^g ^ jj^ ^^j.f J5 op cribus cxercitatifsimus medicus?

^^fj^.queadmodu reccnfuit D.IOANNES EC HTI V Sy

incdicus Golon" enfis ornatifsimus , illius olim d\(c\^

pulu?;,

Libertemm, 33spuluSj qui tunctcmporisipfamre6labatur, &rupe-riori quoque curationi interfuit. Huic quoque nar-

raratD.GisbertusHGrftius,meclicus experientifsi-

iTius: Romsquendam hydropicum diudecubuiire,

cuius uxor tandem fumptuum pertaEfa,uenfno illum

tolleredecreuerat: quarebufonisinollaulii puiucre

sgrotopropinat,unde ilie copiofum redditiotium:

hincdenuoeundem puluerem exhibet, utcitiusilli

32rumnofam,fumptuofamq; uita cum pr^cipite com*mutaret morte. qui multo uberiore exonerata per ue

ficam faburra aquea conualuit, praeter coniugis expe

^ationem. nam bufo etiam difeiflus, & renibus im-

pofitus, hydropicoruaquas permeatum urinarium

expeliit. Eandem ipfe Gisbertus alias fenfit caiami'

tatem ab ijs,a quibus minim^ decuit^

Quam fane hic locum fuum meretur iliudNafa^

ftisi. Metamorph.— Non hojjftes ah hofpite tutm,

l^onfocer a genero,jratrum quoq; gratia rara ejh

Imminet exitio uir coniugis,iUa mariti,

l.ucida terrih iles mifcen t aconita nouerae,

Vilius ante diempatrios inquirit in annos>

Veneficaitemerat loanna puelIa,qusannomiI- ^»*»»»*^''*

lefimo quingentefimo quinquagefimoquarto,in No-^J^f^'^'^^'

uembri,nobiii8cpismatron3eAnn3eaVirmont,do- dominoim'

ininae in Vueli, optime de ea meritse , bis clandeftin^ VUell

arfenicum propinauit. Ego.admorbi, ex prioris

ucneniaflumptione, curationemaccerfitus, pofta-lia feiicitcr adminiftrata ius caponis fimplex ab ae*

grotaforberiuolui. Cuidenu6,utdmedio (ueilejn

noliem) toiIereturdomina,3rfenicumIargius inm#derat loanna, quas ilii a cubiculis erat. Eo autemnon fatis iuri immixto , guftu & uifu maximd , ob e-

iuscopiam, absegrota&medcprchenfum eftuene-

num. Necdu enim in an-imos ant§a irrepferatobiati

arfeni-

^jtf BeVenefcisarrcnici fufpicio, fed ucnenatu aliquid pifls ab ea CO'

meftis adhsEfifTe opinabainur. Inde,num deilinatum

gliribus perimendis puluerem alicubioceiafilTetse'

grota,rcifcitabar: qui cu altero colIatus,certiores nosredderet. Needefuit fucceflus. HocctenimmodoinnotuitjUenenum dominse denud exhibitur {q^ pri*

mum a me & puero , ueneficij adornati tum adhuc i#

gnariSjgufiratum in iufculo. Concitato aute utrinque

mox uomitu , & ijs quseucneni uim infringerent ob-

latis, additcqj antidoto,nullf ueneni manferunt reli'

qui^, Veneficium confeffa puella, morti adiudicaba<s

tur : aliorum tame intercefsione ob ^tatem iuuenile,

quauix decimumquintu attigeret annum,uits bene^

ficiorurfusdonata,carceri perpetuomancipabatur.

unde pollmenfes paucos ef?ra6liscancellis, eamh>beraruntmilites. Vt quilibet hoc dodtus exemplo,

prouide magis fuis confuleretrebus, flagitiumhoc

quam breuifsim^ commemorare hbuit.

Vidi & uetulam , quag ob zelotypiam arfenicD ma-ritoinfonticum olufculopropinarat, undchiccuihacerbifsimis interijt cruciamentis: illaautemundis

publico inlmergebaturfupplicio»

Nuperimprobam uxoremmaritoaliquotuicibusargentum uiuum dediffe deuorandum , cumque id

fineullonocumetoperaIuumegefsifre,narratGeor-Zih-s.deJVa^ gius Agricola: mulierem uerd in maleficio manifefto

mrafofiL deprehenfam,poenas legibus dedHTe.

Exa<5lis item his annis,quum mulieruencficaTre-

moniae alias cxhibuifTet marito argentum uiuum , ut

eum perderet,nec ex uoto negocium fuccefsifTetitan

demdiequodam fefto cumcampanis pulfareturfo-

lenniter fignum abfoluti Miflse facrificij , illa prascur-

rit ad ssdes Dorpioium , mercatorum ibi celebrium,

ubi ab emente maiorem folito argenti uiui quantita^

tem (juasftuit mercatoris famulus , in quem finem id

com'

Lihertertim. ^37

compararet:' rerponder,rein medicamentoquodain

ad enecados rattus & niurt s eo uti. Cuin priiriUm do

mum uenitjOmneilludargentuinfuditholuiculc co^

cifo co^ioq;, quod mariio apponebat : is animaduer'

tens ncndum diflolutumnec fatis permixiumMer*

curium, aJTumpto olere in forum excurrit ad Confu-

les,quitum (ut apudeos moris eir) poftcelebratani

MiHam ante curiam moras trahebanr, forte, utfir, de

reoubiicaconferentes : ueneficij accufatuxorem, o-

ftendens pharmacum edulio mixtum. Quoautemmortis genere comprchenfa illa perierit, noh fati^

tioui.

I\mordn^d, hiB:oYU de VeneBco favtulo cdrnificis^

huiusq; malcficd coniugCjquie trium uirO"

rm capiu pdlhn ferire uoluit.

Cap. XXXVIL

HOc catalogo dignabor mulierem famofam l^ernmd imMechteldimnominc, malicianon inferiorem ^^'^'"'f^

^'^'

quacunqueuenenca,obranratcmmauditam ^^^gf^w^;

facinoris , in Septembri proximo anni fexagefimife--

cundi fupra millefimumquingentefimum, recenter

inftituti ad hunc iriodum , in oppido circa Mofam adBrabantiselimites iito, Grauianuncupato,loco mihi

natah'cio.Vt ex quinqae captiuis tres eodem d.ie fup*

phcio ob fua fiagitia afficerentur: accitur ex proximaciuitate Geldrorum Neomagio carnifex, qui fperans

cos exmagiftratus decreto fufpendendos , fabfequi^j

tur : mutatam autemfententiam, capitaque effefc-

riendaubiintenigeret,deimbecilhtatefuaapudfatra

pam Steinhuiium conquedus eir,quam anteannumcontraxiiTetexueneiiO ipfi clam propinatoa fuofa^ Fenemrh caf

mulo,ut in heri fui miniiterium poiTer furrogari:qus "^-^" '^ famii

foletefle in dignitatibus 8c prsciaris ofiicijs inuidia. ^i'''*'^*'^*"^'

ne uero diutius procraftinaretur fuppliciu , fe jdatim

y miiTa-

3^i DeVenefcismiflurumadconiugempolliceturjjqua* fuum colU*

gam Arnhemia uocaret,in fcntenti^ latse cxequutio*

nem.cumeoenimfgcontraxifie de opera mutua,&communi lucro,aiTeuerabat:quemadmodum plerua

quefit,utinterfideiesartifices3equale redeat ex pa-

6io emolumentum.Confenfir prsefe6lus,mittiturque

Neomagium ad tortoris uxorem, ut eueftigio aecer"

feretur Arnhemia publicus eiufdem officij admini-

iler.Illalucricupida,a!iud(latuit animo,mariti fcili*

cetdefeclum fuis fupplere uiribus : quarc gladiumeiufmoai poilremo aftui tragico dell:inatum,pro marito a confule impetratjCultroruqi fabro dextrorfum

exacuedum mox defert : ipfa etenim finiftra crat. In-

dehorauefpcrtinafibicapillitium clam fecari iubet,

& fummo mane uedes uiri induta,pr£eter thorace fla

dio relicl:um,ut in laxiore indufio minus obferuarcn

turmammas : deiode impofito capici pileo plumisornato,latoq; illo gladio accinf^ta, incundanter Gra*uiam properat.Quam fatrapauidens imberbe,Amhemienremq;ratusefreli<5lore,rogabatnumineaiuue-

nili scate triu fimul truncare-capita auderet C^Hocfi*

bicomittidebere,neciaprimuminillud fe proditu*

ram theatru,quu eandem fzepius experta eiTet aleam:

refponditjarripitq; reftes quibus captiuos uinciret.

Itaillistandeprodu6lis,utmoxgladioferiendasfub-

mitteret ceruices : fecreto Steinhufius praefeclus ad^

monetur a coiuge & fratre,li6lore uideri foemina.Hic

cum uniuerfo comitatu ad lluporem ufq; conrterna-

tus,re mox cognita ex carnjficis famulo , que exa6lo

iuramento ad ueritatis confefsione adegcrat, reos ad

cull:odia reduci iubet : & nifi clam hoc feminei fexus

monilruoperafatrapae refubduxiffet^neuel abhominum turba in aquas proximas detruderetur,uel alio*

qui ab alijs oppidi maliciofis foeminis trucidaretur

coii3,uerendum erat.Reuerfaautem Neomagium,ri^fu apud

Lihertertit4^s. ^j^fu apud multos celebratur,ueriii tanto faciriore nobi

litata: maritoq>i"nortuo,eam duxituxorem carnife^c

ArnhemienGs, defuncfti apud Neomagos rucceflon

ficutplurimum,obfur(n:ionu.mc6munemurum in*

tercollegasmatrimoniacontrahicelebrariq;fo!et,ne

inalienasfamiliastransferanturnobiUacJuimodi oUficia,necdegeneretfoboles.

Df philtns.hippomanes.a* rcliqtus matorijl qu^fqui^

Uis. ap. XXXVIII.-

HVc quoq; pcrtinet amatorium pocuium aiit PhUmnUpharmacum.jGrscisfi^T/^^ nuncupatum, {^n^

fus uitians, ijscp uarias fpecies & aitiores con^

citans furiofos.Eius meminit luuenalis

:

Kic m^gices djfert cantiuJncThejJalauendit SatjfJi

vhiltrajquihiis ualeant mentem ucxare mariti.

Huc referancur quoq; Lslij uerfus in ApoIogi£ i, abi\puleioaddu6li

:

Philtra omnia undiq; e7'uuiii,

AntiphatesiUudquceritur,

TrochifculijUngueSytenice^

RadicHlcchcrhccJurcuh^

Aureceilices,hicho7'ditcej

B.innicntiumdulcedines.ln hoc Itaq; ueneficij ^enere 16

ctimhabethippomanes,cariincu]ahaudparumfamoM^/>ojfeW»//

fa,caricx magnitudine,fpecie orbiculatum, latiufcu-

lum,colore nigro,qus in fronte nafcentis pulli equi*ni apparet.quameditoftatimpartumaterlambendoabftergendoq; deuorat : & ii prsripiatur, ariimum afoeru penitus auerfumhabef, nec eum ad ubera ad-»

mittit.ob hoc maxunam effe uim eius ad amorem co*citandumferunt,quando in puluerem uerfa,cum a*\Xn/?o.^. ^/matis fanguine propinaturin poculis. hinc equis in* ^'^t^r.an.li:

nafciamoris uenencium^aitPiinius. Eius mentione ^•^^•/^•^^2.

fecere ATii1:oteles>Solinus,eolumelia,& caeteri.item coi^^tb^iVirgilius: ,^^.,7"'

y l Crinci

^40 BeVenefcis4. i^eneid.

5^— Crines effufdfacerios,

TercentumtonatoredeoSjUerehumq^^jChdosq;,

Tergeminamq- UecateUjtria iiirginis oraD ianas-

Sparferat^ iaticesfimulatosfoyitis Auerni,

Valcihus& mejfct ad lAmam quaruntur ahenk

Puh entes herh ce,nigri cum laRe ueneni.

Qu<:eritiir^ nafcentis equi defronte reuulfus,

Et matri prarcptus amor, Dicunt & eodem nomi*ne uims iliud lentum , quod ex equarum iibidinis

cellro icimulatarum pudendis defluit. a Virgilioita

defcribitur:

i- Georg, niyic deniim hippomanes uero quod nomJne dicunt

PaiiorcSjlentum disiillat ah) inguine uirust

B.ippomancSy quodfape malce lcgcre nouerctt,

Mifentes herh.v,^^ non innoxia ucrha,

X/.2.£/e.4. EtapudTibulium:Et quod,uhi indomitis gregihus uenus afflat amores,

E.ippomanescupid<:eflilIatah inguine equce*

Propertius lib.^.in lenam quandam:Confuli itflriges noftro deftnguine,^ inme

B.ippomanesfcctcefemma legit equce.

Et Ouid.lib.i.Elegia H.aduerfus aliam lenam

:

Seuhenequidgramen,quidtortoconcitarhomho ,

'Licia^quid ualeat uirus amantis equce.

Nouit luuenalis quoque: Hippomanes, carmen^ loquor,

coBumq^uenenum Priuigno datum.

Nomen ueneno inditum /VsT(?^^<f^,qu6d effreni equi.*

naecupidinifimiles hominibus amoris accendat fa-

ces. Higc, Paufania Sc iEliano authoribus, tantam in

eo nouit uim Olympiae Phormis Arcas,qu6d illo aeri

mixto Sc effafo equam pofuerit, abfcifla cauda : huic

hippcmanes incluferat, fabrica non tam accurata, ut

ea falfitate tantopereadhuiusconfpedlumfurijs ex-

citari oportuerit equos:quos tamen ita alliciebat,tan

taqi agirabat infania > ut difruptis frenis in ipfam uio^

len-

Lihertenius. ^41lentius,quam in uiuam, iniilirent equam. Neq; quodun^ulsinh3Erentes sreaellatusjubricoeliderentur

lapru,idcircoceflabatappetitio,im6ardentius multo

in his ant^ ore adhinniebant : neq; prius ab sneo po^

tnere depelli fimulachro,quam fiagris & equifonuin

uiolentia abftraherentur. Eft $c hippomanes,ut do*

cetTheocritus, ?>i/t^// iWwy, ideftplata{iueherba,qua

guftata equi in furias aguntur:unde & nomen.Interamatoriaadh^cuenenaconnumerantur, in ^^^^^torU

extremaiupicaudapilus,ciusqueuirga, remorapilci p^^ ^,^cuIuSjfeliscerebrumj&lacert^jftellio cuiftincusno- catJ.iz,

nien:item os de rana uiridi , infonnicarum aceruo

cxefa: finiftri etenim ofsis contaduamorem , dextri

uero difsidium excitari tradunt. uel ut alij referunt, a

formicis obefa ranse oflaconijeeinaquam, quorumaiiqua aquae innatant, qusdam rublident : h«c ligata

in albo flndone,& fufpenfa, atnorem conciliant, illis

contaclo hominiodiumparitur. Aliudexperimen-tuiuflmileex hirundinum pullis : Accipiunturiju-

nius fosturs aut nidi, qui in olla conditi , in terra fe*

peIiuntur*utfufFocatifame pereant. poftexefl-brsis

qui hiante rofrro mortui inueniutur,amoritqui occlu

fo, concitandoferuiuntodio. Vterohy^nseflniftro

lacerto quoquereligato , fi quis muiiereminfpiciat,

ufui hic efl^e etiam perhibetur. Componuntur ea

quoqueinterdumex excrementis, autanimalibus d

putredine genitis,aut ex connata nobis materie,qu^tamen ut illicita merito mentem potius turbant, mu'tantque, quam ad amandum cogant: ficmenltrui

mulierum, prasfettim biiiofarum &rixofarum , po^

tus, adeo bibentes eiTafcinat, inficirque, ut lunaticos

&amentesefficiat. Habentur&aliaph-Itra, amor-tuoruinueftibus, candelis, acubus, Scijs uniuerflm

q[us funerum gratia parantur, fumpta.qua^ eo liben-

tius, quod nugarum plus quam ueritatis habeant,

y $ nomi*

B4^ ^^ VeneficU

bpminG:quemadmodumnanu^illaueneaa,nImisq;cfiicacia filentiohic fepeliremalui, do6iioribus me'«dicisexrexto Dioicoridis demateriamedica, &reli*

quis item Gr^corumiSc Arabam,tum etiam quorun-^

^am recentiorumiibris, atque ufu quotidiano nimis

^ognita.

Qwocf mutorUpQcuk, hippomiines, cr qu^cun"

que id gcnui diu , citius furorem iniu*

ca^t 5 qudm dmorem concilient,

Cap. XXXIX^

POrro philtra, hippQmanes,& quaecunque id gc-;

nusalia, inamoreuer^conciliando parumautnihil ualere , fed furorem citius concitare, muU

torumnon ignobilium uirorum eftfententia. Oui^tiius in lib. de Medicamine faciei:

Sicpotiusnos tangct amor.quam fortihusherhkj

Quds maga teryihilijlihjecat arte manns,

t<iecuGSgrdminihuSynccrniflo creditefuccQ,

~• Nec tentutc nocens uirus amantis equc^e,

t<iec rnedice MarfisHnduntur cantihus angues,

Necreditinfontesundajlipinafiios,

Idem 2 de Arte amandi

:

'^Fallitur, Acr,ionidsfi quis decurrit ad artes,

Datcj; quoda tenerifrontereueUitequi.

J^lonfacient ut uiuat amor Medeides hei'ha,

Miflaq:^ cum niagicis merja uenenafionis.

Id potliea exemplis Medeas & Circcs cpm.probat:

"phafids Aefinidem, Circe tenuiffiet vlyffem,

Si modofieruari cdrminepojfiet amor.

J^ecdataprofiucrintpallentiaphiltrapueUist

philtra nocentdnimiSjUim.q^fiuroris hahent,

Lucretif^ A^^{^^^ Eufebius Caefarienfis fcribit, Lucretium

loiiiurem' pQCtamamatono poculointatum rurorcm ucrlum,

ptui. , . utfe

Lihertenim. 34^Ut fetandem propria manu interemerit. Sunt qui ar-

bitrantur^uxorem illius huiufmodiobtuliflepocu-

Jum , & eam Lucillam uocatam , ex Hieronym i tefti-

monio in Rufinum,cuius haec funt uerba : Liuia uiru zkUc^Zfffuum interfecit, quem nimis odit: Lucilla fuu,quem cillaueneji-

nimisamauit. iilafpontemifcuitaconitum : Lucilla^'^'

deccpta, farorempropinauitproamorispoculo» D@ilio quoque extat illud Politiani in Nutric.

liic^iphiltra hihit,mynioq; infdnus amore,

Moxferro occuhmt, jic mentem amiferat omnem.

Tradiderunt item litgrarum monumentis Corne*

lius Nepos &;Plutarchus, Lucium Lucullum impera

toremamatGrio quoq; pocuio a Callifthene propina CdUTihenet

to.primum mente Issfum fuilTe,deinde interemptum, «f«j'«^^'

Meminit&Phniusisbro25,cap.^.circannem. Narrat/-^,.^^^^0^. ^^

quoque lofephus Sc Suetonius , C. Caligokm a Cs- matorw po^

foniauxorepotionatum , amatorio qaidem medica- mloi^iterem^

mentOjfedquodinfuroremuerterit, Quodcomme'/'^'^^*

morans Satyricus poetajd poculum ex hippomanesjj^"^f

^ '^*

apparatumfuiileait: c cdiguU"^Sinon '

pottonatus

lEtfiirereincipici^MtauunculusiUeNeronif, ^^t^xdre.

Ciii totam tremuiifrontem CafoniapuUi Cdfonta ««-

Infudit. Sed de hippomanes quod creditur^afferit «f/^^'*-

quoque Ariftoreles Hbro 8. deNatur, animal.capite

24. figmenta elTc muliercularum 8c profefTorum car-

minis incantatorij. Scribit adhsc 2. Mag. moral. mu-lierem quandam. uiro cuipiampoculumporrexifrea*

matorium,ex quo is fubito decidit mortuus.Mortemetiamffpe accelerare eiufmodiphiltrvi,traditHippoL

Marfil. in d. 1. eiufdem. p . adie6lio. D,de {ica".ubi q[x Sc

tex. loqucns de amatorioueneno,ficuti &deamatO'rio poculojin l.fi quis aliquid.f . qui abortionis. D. de

poenis.

Et quanquam Conftantinus Imperatorum Chri-

y 4 ftiano*

^44 ^^ Vsncpcis

itianorura primus, arte magica conciliari amoreti^

fen(iireuideatur,in I.ab eo edita.C.de malefi, I. eoru.

in illis uerbis, A.ut pudicos amicos magicis artibus

ad libidinem deflexifTe deteguntur:& xlccurllus iri

authent.quo. opor.epi.5c clari.|r. hoc autem. in uerb,

proprerqujedam.Sc Alberic.in rubr.de h^ret.colum.

^.tamen D. Epiphanius Palsellinus Eleutheropohtcs

lib.i.aduerfushasrereSjtomo^.in jo.fe^l.tradit uaniL^mAtorU\ fimas efTe eiufmodi amatorias incantationes,quibusincatattones {cHicQt fcrminaria caftitas impetiturjubi nomen ChriuaiiifHm^.

fti & (ignaculam crucis contra opponitur: quod noncontemnenda hiftoria coniirm.at. Quin & iila Siciliae

conftitutio,cuius initium efi:,PocuIaamatona, friup

lum reputat & fabulofum,,poiTe huiufm.odi pocula a-

moremextorquere.Hirtoriamdeuirgine Deo dica^

ta,atq5 magica arte a iuuene ad amorem follicitata, d

D. Hieronymo confcriptain uitaD, Hilari6nis , lege

lib.5.c.i2. ubi paucis meauidcbis adiec1;afententia.

jTiMdlmct' Nouimus, inquit Henricus Inftitoris Sciacobus

fef.part.i: Spreuger theologise do6lores,uetulam tres ordine^H.cjl-.y.Trss abbates,ut publica omuium fratrum in ep monafte*f',\ineajj.i^

rio ctiam iu hodiemum diem eft opinio.non folumtes amitorto ,.,.. rr r i c,

• rr opQSfilo mter^ phutris mcantaileded Si mteremiiie,& quartum lam'

'

empti. {im.ilimododementalTe.Neceampudetfateripalam,

fe fecilTe & facere,eosqj a fiio amore deOftere nequi^

uilTe^quod tantu de ipfius ftercoribus c6mediffent:{I'

mulq; quantitate extenfo brachio comonilrat. Fate-

murautjquianobisnoneratin eainquirediulcifcen^

diq; faCla poteftaSjillaadhucfuperftiteefle. Hscilli.

Stercorauero fuiifefpurcicieuenerea.quajUelutcoe-

noimmerfi^toties erant experti in exercitata lafci*

uienteq; uetulameretriculamonachi, utabeius ille-

cebris mefcati,quafi fafcinouelcertiusmaleficio de-

tenti,defi[l:ere & ad mentem redire nequiuerinr^^mea

profscto ed fententia : hoc amatorium pocuIujn,h(^c

brachij

Liber tertim» ^^/bracKij inftar uorata uetuli fcorti ftercora. iudiciuq;

cfto penes eiurdem conditionis uiros,quietJamnum

quotidie fimili maleficio illedlijineadepalsftrallre*

nuos exantlareiaboresfatagunt.

Virgilius quoq; circa finem Pharmaceutris,tefl:a-

tur magica carmina nihil huc facere,cum fcribit

;

—-H/Vcgo Daphnim

Aggrediarjnihil lUe Deos,ml carmina curat,

vbi Seruius id etiam annotauit.

Propertiusitem librofecundo^Eleg.i.huius eft fen-

tenti3e,cuminquit;

Seumihifinttangendanouerccepoculavhceirce,

Voculapriuignq non nociturafuo,

Na loquitur de poculis amatorijs,quib.Phaedra Hfp-

polytum priuignum in amorem iliicere tentauit.at ni

hil eaprofuere.Re£te itaq; admonet Ouidius lecun^

do de Arte aman.hoc artis magicae genus cauenduin

efTe:

Sitprocul mne ncfis t ut ameris^amahilis ejh^

Et hb.i.de Remed.amoris

:

yideritj Aemoniaft quis malapahula terrce,

Bt magicdi artespojfe iuuareputat,

Noninconuenientemhuiclocohiftoriamrubiunge- l-ip^^cep-cof'

repIacuitexPiutarcho.AmabatPhilippus Macedo- »'^^'^^-^^f •

numrexpuellam quaadamplebeiam:facileq, utriuf-

quefortunaIongedifsimiIis,eam regi obfequentemfecerat.Quod cum refcifTetOIympias eius uxor,id ?e*

gr^ admodum tulit,pr^fertim quod ferebatur ea puei

laamatorijs philtris fibi Phiiippum conciiiaiTe. Ideo-

cjue iratajiufsit clam domo extra6lam ad fe pueliam

duci,eo quidem animo,ut carcere aliquo claufam,aut

inlonginquas regiones transmare religatam, maldhaberet.Produ^n^am uero ante fe cuinfpeciofam,ue-

nuiiam,ingeniofam,€iegantem,& omnibus modisac nutneris amabiiem uidifiet, jgflK/uwr^^y, umij kvi^i-^ths^

y 5 Cii</li:<^

S4-d T>^ Veneficis

tti /iiix^s ia^K evycx^lff ffioiVTH ^o^f^xnx i-^siS ; Valeatlt, inquit

01ympias,caiumnis;tu enim in teipfa ueneficiorum

uim habes . nec iam puellss amplius,aut marito fuo i-

rata fuit. Hucfacitillud Menandri apud Stobaeum

Florilegum cap,65. (nj' aiv^is <pi\Tpif/ avyvwfiWjjr^dSTi^^^is*

PhiUrautrd. i^UxTccK^c^reiffMie/i^osiiitdt^^jyvuji). Incft uerum philtrum,

benigni mores, Quo uinccrc uirum folet muher. £tprofeClohsecfuntueraamorisueneficia. Namfi quae

coniuges philtrisalijs&amatorijs pocuHs utuntur,

eas abominamur ac fallidimus. Quemadmodum& Plutarchus aderitin eohbeilo, quem deTuendaualetudine fcripfit : ut non difsimiiirationeconfe.»

quens fit, uxores contra uiros, qui hafce res ufurpat,

deteilari. Etutidem Plutarchusfcribitin Admoni*tionibus connubialibus , ficut pifcatio quas fit mcdi-

camentiSjCito quidem & facil^ pifcem capit, (q^ eumlabefa6lat,Sc menfs minimd idoneum reddit : fic qui

amatorijs artibus carminibusque coniuges uolu-

ptatis caufa fubigere conantur , cum attonitis de*

mentibusque & iabefaclatis uitam agunt. Nequeenim Circem (utfubdit) abeapotionatiquicquamiuuerunt, nec ipfa ulla in re illis abutebatur,cum fu#

umafinorumque formamaccepiffent : VlyiTemue-romente praeditum, &prudenter cum ipfauerfan'

tem,incredjbiiiamoreprofequutaeft. Hieciile. Ex-plofis itaquc philtris 5c magicis uanitatibus,amorem

uxorummutuoin easamore, in aliasuerofoeminas' caftimonia & quibufcunque alijs bonedis pijsque

ftudijscompararenitamur. Siclexconnubialisde^

T>eLegihu4 cimaquartado6lifsimi clarifsimiq; iurifconfiilti An*(6»nt*bial dreseTiraquelli manebitinuiolata:

Carminibus,poculis,alijsque id genus philtris magicis,quibuscredituramorconciiiari,uir&uxorpe-

nirusabftinento:

Sc6 mutuo inter fe aiTe£lu,alijsque honcftis ratio'

nibus

Libertertim, ^^fnibus amorem prouocanto>conremanto,augento.Quod miilta ilt philtri &mag!ci furoriscommu*

nio, necargumentumingratum,hicmepauIofuiireprolixiorera^agnofco libcnter.

Anmmtid quomo do Udint ueneficL

Cdp. XL.

ANimantia adhsc, pharmacis pabuioinie£lis, Venffciaft^

aut alicubi fparfis ut deguftentur,uel halitu at'»'^««f ^»>-

trahantur,lsduntperimuntqueuenefici.Idern"^*'^^''*'

uelafFri^luiiel applicationepraeftaripolTe, ut mrni-

m^ nego:tta meminifFe opGrtet,quofdam ftudiG,lupi

ilercusclaminprsifepibusconderc, quodolfa6tua-

nimaduertentia pecoi^a , uoracem que hodem uerita,

ob quandam antipathiam , miro exagitantur furore

:

ut malsficio ea torqueri, firmifsim^ credant ignari,a#

pudueneiicij huius artifices confiliuminquirentes.

Eademrationedicunt, caudam lupiin boumuele-quorum praefepi lufpenfam,eos ab efu exterrere.Me^

tuetenimobodoremperculfi, obliuifcuntur cibie-

furientes : quemadmodum hominibus quoq; in ma^^

gnis timoribus ufuuenire experimur.

Indacatu Vuirtenbergiconon procuIdTubinga,

carnifexueneficij non ignaras,anrio millefimG qum*gentefimofexagefimoquarto in pecoribus fuaeartis

fpecimen edidit, Enimuero quum ex pafto huic ce-

derent morticinorum animaiium coria, atq; alia quas

hinc ufui effe pofTentjhic boues,oues & porcos in pa^

fcua ex more dedu6los,ueneno clam perimit,ut inde

frequeti nimis pelliu numero , feui ite Sc pinguedinis

infinitisferetaletis Auguflsc Vindeiicorii ScArgeti-

- nseuenum expofitis difiraclisqi,diuesbrcui euaierir.

Proinde & fufpicione oborta, ueneficij accufatur,

qu^ftionibusq; ipfi familiarib. fubditus,rem uniuer*

iam cofitetur.Dat & poenas forcipibus ignitis diftra^

aus

Aialefcio ef^

^jfLi De afeSfls makfic^

dus in princlpio Augutl:». Huc ij quoque pertinent,

qui pugiunculis iumentumcertislocisconfodiunr,

retrafta prius feorfum cute : ut ubi ea relapfauulnus

imprefTum tegitur, lateret doius , atque earatione

mortuum perijffe maleficio, iudicaretur. VariumitaqueeftVeneficij genus,quopecus interit: eftque

diuerfitati induftrie attendendum, nerei loco pen-

dat fiipplicium infons.

Fufius naturalia profequi uenena , non eilnoftri

infl:ituti.'cum huc folum fpe6let orationis filum, ut a*

^liones &morbi prsternaturae legem percelientes

detegantur.

DE IIS aVI LAMIAKVMmaieficio aite^li putantur.

Liber lii i.

Quimdkficio dffvdi dicmtur^ er quorum ita Ufortm

fdcra rneminere Bihli^y^ quotquot uulgo Lamid^

rwm makficio crucidriexiiimantur^om-'

n€S i diabolo uel exerceri^ud ohfef'

foscffe, Qp. L

^Jn A-L E F I C I O afiPeaidicuntur, quiuarijs & infoiitis plerunque modis,praeter naturam,Dei afTenfioney a das^

mone in fuis corporibus exercentur,

fiue homines funr, fiue bediae ? quumilleeaaiiasuelfubitjUeletiamponintrofubit fedu-

tiles corporis humores exagitat & inficit, aut noxios

in partes traducit principes,uel hifce uenas du6lusq;

naxurales obllruit, uel inftrumentorumftrucTturam

Iuxat,uelfpjrituscerebriturbat, multifarijsqueim*

buit formis ,quos interdum quoque excitat , ut inijs

hominibus uirtus animalis fe exerat potentius quaminfanis : fiueuenenatamateria, fiuehalituintusaut

foris

Liber quartm, 34^foris conrpurcar,defoedatq;,ac id genus reliqua, qui*

bus ex caufis morbi progignuntur innumeri , graues

& admirandi.Necinterim hominumrubil:antia& fa*

cultates ab huius fubtilis artificiofiq; hoftis malefi*

cio immunes liberaeq; permanent. Exemplum luce

meridiana clariusin lobocernimus, cuius, diaboli ,

^-, .

.

udio , prjmum qumquagmta boum luga & 500^^^^affedfif

ri^ abripiuntLir, pueriq; csduntur : fecundo, ouiumfeptemmiilia cum pueris ignecoelitiis demiflo con-

fumuntur: tertio.camelorum triaabducunturmiliia,

8c famuli occumbunt : quarto , domus , ob procellas

impetuofifsimas afatanaexcitatas,abimis ledib.con

uulfs ruinaopprimituromnisfoboles. Vbinecharucalamitatum aceruo lobum a Dei cultu tranfuerfum ioh.i*

agere poffet, quin adhuc nomen Domini ilie coftan-

ter glonficaret:demum,confentiente Deo,eum ulce^

repefsimoapianta pedis ufq; aduerticem percutit,

deformatq; tam fa^de direq; fatanas,ut ille in ilerqui^

iiniofedens miferabiliter, fanieteftaabraderet, aded

atrociexcruciatus dolore, quo etia morteillipreca-

returconiunx,necab amiciseumuifitantib agnofce

retur.Quid aliud de eo,quam ipfum maleficio alfe6lu

fuifie, &incantatuin cuncT:isadiIIum pertinentibus,

qais dicet:" Qus hic intercefsit dsemonis cooperaria

ma{efica,qu2e peruerfaLamis maIeuoIetia,quod execrabile ueneficse pharmacia:' Quibufcuq; malis rebus

pernciedis fatis per fe potes eft, Sc uoiutate proptifsi-'

ir.'as diaboIus,fi diuinae maieftatis tatumodo accedac

pm5fsio:cuiusnutuimoregerere,ueIitnoIit,cogitur.

Nabuchadonezarem regem Babyloniorum furo^ MahJlciQU.

rcj percku, Sc in deferta ab hominu confuetudine pul*-^ Much^

fum,f(Enouefcentemmorebouis,figurauitiata,capil DaihJ*liseiusinaquilarufimilitudinem crefcentibus,&un'

guibus eius quafi auium, mente adhsc turbata, acer^

bifsime exagitat totum feptcanium diabolus.

Satan»

^so De ajfectismalejic.DdtnonU- Satan^maleficioirjultiscruciabatnrteporib.d^md

twapu: Cit nJacusinfesio.eGadarenoriK^monumetis/uoquip

faocorre- P^ clomicilio egreilus , nudu5, ac lupra modu iieuus,

piM. adeo ut pef illa uia traiire poflet nemo: neqi eriim ca*

Mdtth 8. tenis eu ligare poterat quir<|ua,jppterea quod cu ffpe£\iarc.<;.

^^Qpg^ib^ coftringeretur,^ catenis uinciretur.iis ab il

\o dircerptiSjCommutisq;, a dsmonio jq deierto age^

batur.Vociferabatur aut: Quid rei nobis tecu e(l i E'

S V tiii Oei C^ Venidi huc ad cruciadil nos anre tepus,

Dfmones uero rogabat, ne imparet ut io abyfsu abi*

iret, fed eos in porcoru procui in mote pafcetm grege

demigrare pmitteret. Chriilo hic annuere , egrefsi in

porcorugregeabierut, eumqi prscipite impetuege'

rut in mare,ut fuffocatus intenerit.Hic & porci ferm^

bis mille d.fmonu maleficio agitati,in fus ruutpnicie.

M^rc.i. Non'ne iile que fpiritus immudus difcerpeSjproij'j^u^cA^. ciensqi in mediurqui & Chridi iutfu exijf,nihilqi no-

cuit,intermaleiicio correptosruum fortieturlocumC^

Matth.ij. Huc referatur lunaticus^qui a puero fpiritum habeMare.c,. batmutum,quo ubi agitaretuf, lacerabatur fpumas,Lttcs^.

^^ dentibus (Iridls atq; arefcensique freciueter etiam

fi^lmati' ^" ^g"^ coniecitip!ntus,& m aquas ut eum perderet:

cw. neqi a Chrifti difcipulis,ob eorum increduhtate, ex-

pelii potuit: pueru uero tande ad Chriilu accedente,

continuo difcerpebat , ut in terra prolapfas uoluere-

turfpumans : ufq; adeo a fpiritu exeunre Chriltiiuf-

fu, iterum di!aniatus,ut morruus a multis haberetur:

donec manu illins arrepta,a lefu erigeretur.

Z»wi|. N6 V.e paria cu noftris , qui maUficJU pati credutur,-

fcnfitmidJerqusinfiimitatis fpiritu habuit, afatana.

aHig.-^taoclo &dcce?nnis^atq; ita corracla, utomni-

no capnteri^erencnpoflet, uincuio ido a Chridofabbati diefoiut?.':'

Quis niiT animi plan^ pr^fra«5]-i,inficJas ire ar*debir,

fi hi qnos ferefui,nuc teporis fpeclaretuf-unc fine o^

re accJamaretpleriqi omnes,hos peruer.^e alicuius ue

UV2Q

Liher quarttiSi ^sttul«artificio Ita prKternaturauari^ exagitatos ^^q^

niifere dem€tatos,e6tra6los,lacinatos^d(ftra6iosqjC'

Atqui cuius arte, dira hac calamitate illos opprimi te

ftatur Scriptura^^D^emonis.Cuiuscooperationejaut

imperioC' Nullius, {^dt. tatumodojfpfif

d^monu uolu

tatis malicia,& Dci pmifsioe ex arcano ipfms cofilio,

ut illi uel probaretur, uel caftigaretur,emedaretur{ie.

Ncc ufqua in uafto ueteris & noui Teftam.eti uolumine exeplu, ubi in affiigedis corporib. alicuius Lamiss

opera ufurparit, aut etiareqfierit fata, coperics: nihil

illic tame pr^termifsu eiTe , <\^ huius potetia, a6ti6cs

fraudesqi oftedere queat, fatedu eft. Neq; etii al cai'

opera indigct ueterator ille , abunde fuo marte potes

ludificare homines,eoru metis &: oculoru acie pftrin

gere,morbis prfter natura cruciare,ulcerib.ferire,ae*

remukifaria turbare. Perfe maleficiaopari diabolia, Stcuni^t.

in Malleo legit,nec in his indigere mulieris malicioff l^ann ^nxj^j

corenfu.fed & fagc pditione qu^ritiunde & ipfam CO'^'''*^''^'

operarialiquomodocogit> PermifTu tatumiili opuseft,tefteGregorio,cuiuolutas fempermala. Interim

tamenafe defignarieiufmodiflagitia, aliosq; feuerd

torqueri, Sc in rcb. externis foslice impediri fuccefsu,

& qufcunc];aiiadiaboli miracula perfici.habcntper^

fuafTfsimum,confitenturq; delufae quaedam aniculae.

Eas ia dixi,diuerfis de cau{is,a d^mone ita obfidio

ne uallatas,earu mente ra grauiter fafcino laefam,cere

bru cogitatuia imaginationuq; organu ta raris frau-

duietisq; phatafmatib.5c formis ob incredulitate im-plicitUjCofirmatuq; (quemadmodu in grauibus fom-nis,atq; etia melancholicis ufuuenire quotidie,often

di)ut aliud nefciant,torturisq; fubie6lf fateanturfua

cfTe facinora, quas ipfarii falte funt phantafia , reuera

autem fatanaejDeo huc connmente:fic alique crebro

^felaeforurecclentnumeru, quorfialios occsecatos,

alios m.utilatos, nonnulios koc uel illo modo a fe ex'

carnificatos , faifa opinioe diciitjquo nomine no taru

-$^2 T>e djfe6tis malefic,Qui d&mo- maleficje, quam malehcio afFedse efFarcinatsjquesp^

maci,maaji-pq\\^j--hj^qyq^^^^^ Quotquot uero tamcrudciiter&:

cio correDU *^, ./- • -i r • t

crednntur. multiranam, quibuicunque etiam conuullionum ge"

neribus, morbisprodigiolis , uomitu&cleie^^ione,

prxternaturam torqueri , hunc ucl alium imitrj-? fo-

num,uocem edere, certosmendaciternotare, dcnp«

ininareatqueaccurarehomines,utiatrocisrpedacu'

liarchiteclos, obferuamusicunclos adiemone rnali^

gno mendacique citra alterius cooperationem agi,

uexarique (nifi quandoquc uenenum uei propina-

tumuel applicatum accersilTe intelligatur) ingenue

fateor,atqueade6 fancflifsime a(truo.

De Tchm monRrofis ore reiedls^ quds nonfuifjemcorpore.multi^ o^enditnr argmim—

tisi Qip. Ih

M^term , T' ~TVc fpe6lat rerum monflrofarum per os reie- '

qm^ ore reu- |~| ^j^^ ^^^ prseiliE^ator ilie quorundam fenfus

bn-nes ^:uf?eita praeltrmgit, ut cas cx corpons meditullio

incorbore. edu6las e{]e,dubitare nolieht. Suntautem panni la^

neirudiorislacinixutplurimum,item claui ferrei iu>

f!:3einterdum magnitudinis, eorumque fragmenta,

fibuls ferrese & a^rea?^ acus, aciculs, e^eque complu-resnumero, quandoque colligatie, uel pannoinfer-."

tsEjfiliinuolucra. Hjecameujfafunt. Nonunquam&oiraeuomuntur, iubiigacula, atquereliquaid ge-

nuslongeabfardioramondra: fa^piusmagnitudme

CElophagietiam, quoad fieripofsit, in homineuiuotenfi diftradique naturalem didu6lionem exuperan^

tia, quibus nec alms ab ore introrfum laxior patet

meatus. quouelunifo irrefutabili argumento facild

tonuicero.ea dsemcnisfubtilitateueiocitateque im*

perceptibiii, ori in^efta^^hoilris adhaec oculis uel cele

ritate eius ui6lis, iiel fafcino deiufis, uelinteriedo

corpore aereo aut aliter motis eointusuel forisucl

utrinq;

Liberquartm, ^fiiitnnque liutijbribus aut fpiritu caligantibus. Sic

riosfallaciifuomachinamentomultiformitercxeircet

iilemilleartifex.

Quum Neoma.^ij quidam arrogantcHn Pafch^fe

rijs deglutiretouum gallinaceum integrumj quod na^

turalem oefophagi expanfionem fuperaretjiliud ih eb ,

coarftatum,reildere nequiuit,unde quoQue copreda

arreria mox fuffocabatur.

Sj porro inlles, urgeasq; , ea non ex ore folum , fed

penitius e co.rpore reie6la efle.-dic qui^fojquo loco ati

tea in corpore h^ferint aut d-Jituerint,cum nullus fit

corpori reiiquo cum ore meatus communis,exceptocefophago, praeterarteriam afperam, cuius caputla^

rynx extribus com.ponitur cartilaginibus.Eius orifi;- c^rffy^^^* ,

cium,dum refpirajnuSjdilatatur: cum deuoramuSjCO I^^^-

primiturutplurimum , nonnunqua exa<5l^, obquod ,

ligamentis membranofisneruofisq; coartatur.Eaar* ^'^O" *

teriafolummodo fpiritum purum &:impurum,recre

metitiumue efiiatu infpiratuq; tranfmittit: authumi'dum quiddam,puta fanguinem,pituitam,faniem, aut

pus tufsi expe6loratu: nihilq; grauius hanc, nifi cuin

uitae naufragio, etiamfi exigua admodu.materres du-

rahaccafuaberret,toierare,manifefl:ue{t. Enimueroquam graues laterum doIores,cum (Tcca quada tufsi^

Cula trienio cu mortis periculo prius excitariti qudmexpecloretufsipropeliereturauellansmaghitddine . .^ ..j^

lapilIus,narratAntoniusBeniaenius. Rccitaciquo-tapniu^tkjn

que iVlexander Trailianus exctnplum de iqtiodam, x>^, "^,-;:;^

quilongotemporetufsiuexatuSjnonpdtuit.heual- j7;orj?^r. ^-

detufsiret,liberari,quoufquecaIcuIumexpuifretle* f^nAi.u.};jii

uem, durum&renitentem: &nifi coiifilioufusFuif- ^^?-^-t-

fet,iilum fimiliterijs qui tabe.Iaboi"arunt,moriturtiin

tenlebat. Idipfum cuidam ciui Diiisburgenfi acci- Lil\..^,.r:vM:

diile memini.Habetadhucmeus collegalapillufabae

inagnitudine> annoi^-fjaffeexclhptumin hofpitali

z Pifano»

if4 De ajfeBis maltf.

Pirano,ex finiftris puimonibus cuiufdam adolercen'

tis phthifi demortui : qui iam diu tufsi uexatus, ^ppe

annostres incoeperattabemarcercere,quatande in-

terijt.LapilJuseft in2equahs,arper,non admodtr gra-

ui8,paJlercens,atq; oualis. Hac itaq; ratione ftridius

hocuas,durucartiIaginorumq;abiila multa,ampla^

folidajuarieq; conformatafubtlantia liberu efle con<Oefofha^w. ftat.Hinc pcr<?J«ro^iy<»^,cibo potuiq; deftinataufa, atq;

alteru ©ris interiore mcatum,d uentriculo illa rcru miracula uomitari>{i imis eorpons partibus antea inhae

fcrint,nece(rari6 fequetur. Eum aut omnino neruo*

Orifcm uen fum exiftere,& cuprimis eius orificiujdeoqiext^lif-'

trtctiU neruo {]|-no tadus fcnfu prsditu, efTcac leui iiatu aut halitafum,&Haide

pu|;j.{do facile afnci,humoreetiam acri uel acido gra*jenji e

. ^^^^^ pungi/seuifsimaq; cieri ma!a,norut medici.Ple

rofq; enim ex fiatibus in uentriculo generatis > ex pi-

taito0s,autalioquiu9itiofishumoribus, aut ex^xibis

inuaporesabimbecilli calore refolutiSjgrauifsimis

rentrictiU uidcas torqueri dolofib. alios cx coaceruatis crudis

,«f"^^^"- fucciSjUei etiam uitiofis autacribus in uentriculiore,

infyncopemautprscepsanimideliquium concide-

re.Quofdam etiain ex alimentorum prauitate,aut malignorum humorum qualicunque copia, ut 4 bile ad^

modum corrupta,aut a pituita falfa acri,excruciat

tiyolera mor choleramorbus : in quo uomitibus & deieftionibus-

yni- tantoplerunqueimpetubiliofaexcernuntur,utcuin

humoribus,multisquoq; exhauftis fpiritibus, uires

afFatimproliernantur.fitiant segrotantes,ac fudent,

tremor cordis fyncopeque fuccedant, interdum &morsacerbifsima. His exaeliore lance penficulati^s,

collataque grauifsimorum morborum, fymptoma*tumque cxitiafium caufamateriali,cum ingentis du-

rifsimse atque adeo acutifsimae materiei,uelut ferre^,

a:res?, ligneajjOlTea? pr|(ligiofa uomitione,tum etiam

cxpul-

tiber quartti^, ^//cxpulfione rei linese lane3Bque,uentrIcia!o oc eiu&[feit

filiapprimd orificio itanoxife, ut fufFocationem ple-

runque quis uereatur, fi in rauciiim partes exquiiiti

admodum fenfus uel pilus iir pegent,ncduiTi acifcul^

autacus (quasetiam cum periculofa uitse Iu<fl:a ucl

difpendio ignoranter fubinde deglutiri cefnimus)uno profeftd CGnrenfu^adeoqueoreuno ,ob ratio^*'

nis ueritatisque robur,hic afTerertdum atqiie pr©cla-

mandum erit, di6tam rerum ofe egeftaruiii conge^i .^

riem,4pr3eft-'giatOre fubtili celeriquedaemonioihos

&: fauces imas,nec ultra impelli, penitiusque impin*

gi,qua(i ftrangulationem minitantem: acie oculo-

rum noftforum ihterim elafa,uel fpiritu optico turba

tOjUel eiusradijs obfcuratiSjheprodanturpra^ftigias;

Sic fimpliciores exiguseque fidei homines e^pedi—

tius iniuam illicitnaiTamueterator.AliqUitiefoafTe^

<n:i ita,abalijs infontibus, & femagis fort8 pijl,ipfi'

que Chrifto fidel!oribus,eiufmodi fibi ifrdg^titri in-i

iuriam,malumqueinfli6lum,mendaci fatanse fugge^

ffcione,im6ipfius fa6liciauoccebuccinant, id quodineis coramaccepi auribiis;

Addequodfspenumeronihil doloris ih ftotiill"^

chojante acutse, pungentfs, radentisque huius fub-

ftantiae fudiofis expuitionem uiolentam fenfcrint:

quum fieri nequeat,quin in ca huiufinodi i^erurti co>''

})ia,unitranfuerf(^a6la;facile alieubi inhsefeit, qu^ruospariatcOntinuospofteacruciatus: quefnadmddum de muliere quadam,qu?e acum ^neam deglutic'-'

rat,traditBeniUeriius :unde primum nihil fcnfif In^ De aiJitii

eommodj,indec(ipiteamcirca uentriculuhl tirgcre ^torhxm^i

dolor fatisacutus: quodumihdiesmagismagisqi af^"^**^'

fiigeretuf,plares cofuluit medicos,nihil deacuuora^la,qu5 memori^ penitus exciderat^refefes.Van^ ftic'

Ittt hi»c indcfcntetig.alij enim ab acribre humofe,alij Msidct(.dedii

i uento Inter ftomachi tunicas reclufOjC^teri uero ex

malo habitu excitari hoc malum putabanr, Sicque

annis iam decem ex una acu,urgente dolore acerbo,

miferrimam illa trahebat uitam : donec acus perfora^

to uentriculo fe prodidit,prod!Jtq;.Se acum & uidif-

fe,& muHerem cura(re,addit Beniuenius.

Quidegoin huiufmodi cafu haud itapridem ul*

deriir!5obferuauerim,fecerirnq5,paucis fubiungam in

illorum gratiam,qui me opers precium pr^editifle iu

dicabunt.Mulierqusdam honella,nomine Heluui-

cha, infantcm curatura Dufeldorpij in Martio anni

fexagefimiquarti fuprafefquimillefimu, acicuks ore

retentas duas,uria magna,altera minore t fort^ quumpueri cafitmuereretur,deglutijt : h^rebantq; eas ali-

quot horis palma lata fub larynge cH dolore pungen-teScmultisanguftijs.Adquatandem accer{itus,utni

hil cjbi aut potus prius offerretur,qua incuruo forci-

pe fabtili,que fine mora adferri iubebajtentaffeminii

retrahipo{Tent,mandaui.Vixdum digreffus era, quin

forbitiuncuIajppinaretur,quainguI^partes inferio-

res paululum fupra uentriculi orificiu iil^e deprimuntur.Vbinouocrueiatu exorto, doloreq; pungitiuo,

reuOcatus,iufsicereuifiamcubutyro Sc pane fecali-

no,no{lratibus cofueto,crafsiusq;incifo,exhiberifa-

tis copiofi^, atq; ea decubitu cre6lo dormire : nox cte

nim erat.Sic aciculas ad uentriculi finum impelli po^

tuifTearbitratus fum,easqueinfixasuomitu haspar*

tes contrahente,aItiusq; eo nifuimpingente,reddi tu

toperfaucesnequiuifle.Hocmodohoratertia matutina panis illius pondere ad uentriculu depreflf^ funt.

Inde eara fecundo die alui iufculis pinguibus, cereui

liaq;butyrata. Decubitus tum imperaliatur in dex*

tram,uentre libero,puIuinaribus fuppofitis femoriSc

brachio, ut minu? impedit^ex uentriculo per pilo-

rumadinteftinadefcenderent acus. Ante uefperamquum

I

Liber quartus* ^sjquum furgeret.eamcorpusuelutin agquilibrlo con-feruare,nechinc inde infle6lere uolui,ne insquali

motualicubiin inteftinorum anfracTcu figerentur a^

ciculse: {^6, ut erecla citra ullam corporis inflexio-

nem moderat^ inambularet confuluijquo cum excrc

mentis conuenientius in inteftina magna fiderent

acus.

Dcinde ut fseces quas primum exoneraretjftudio-

ih in uafe conreruarentur,admonui. Quibus poftero

nianeredditis,difiblutisqueinaqua, apparuerutit a*

ciculae : altera uero longa nonnihil erat incuruata,

Ac licet ab his iam fecura eflet, tamengrauiter adi*

hucpaucos dies aegrotare uidebatur, uel ex conce-

ptometu,uelaliadecaufa:fed breui conualuit.Iam

adinftitutum.

Adcuiusaflertionem quoque faclt, quodtametfi

moxuelpaulo longius a cibo fubfequatur uomitushicIudibriofus,nihil tamen cibi uel chyli appareat

mixtum : quod a me diligenti infpeflione obferua-

tumeft. Adha^c eueftigio ab eiufmodi dura,acuta,

multiformiqj reexpuira,quaomninoueniriculum &0£fophagumlancinari,radiq;,ii profundius quam exoris cauo reijceretur.oportuitjinnoxid quafi in ijs lo

cisillssficomedunt.Hocdmenon femei circiter aui»

num qUadragefimu oclauum filpra millefimum,quin

gentefimu,apud Geldrorum Arnhemiam,ubi tum fti

pendio publico medicabar,uifum eft: quo hominumhifce mpdis a dsmonio e^:ercitorum adducebantur

pIauftra,quorum uentriculum (in quo eas res poi"^

tetofas fupradi^las ref^difie neccfis eft,fi ex imis cor

poris partibus,quod-omnium prop^ erat iudicium,

expellebantar)quum nnte Scpoft uomitionem fum-madilig-^ritiauigilantiqi ftudio in multorum confpe

6rucontre61:are,ua!ideqj furfum ac deorfum pugno,palma tc digitis uario torquere modo,ut fi quid gran

z\

dioris.

|/^ t>e ajfcclls malejic,

dioris, afper3£, acutsq; materis illo cotfnerctur^nn,

qon amplius pafTet latdre , fed renifu in duriorem ul-

trocitroq; impellenteinanus meae, hincetiam fuain

Isefionem renfur^.contredationeni fe detegeret ; uel

naufea, ob non leuem certe eiufmodi palpitationem,

uiolenterconcitareijcereturinihil profus tamenani*maduerrum ellunquam eo momento euomi , nec ui-'

Jam acontentis putatis iniariam fcnfit uentriculus.

Quodomninofierinequiaifret, fi altius quamexfi^nuofo oris hiatu profilij iTet, obie«fta oculis nollfis %%premateria.

^tjlorii memoYAhilkde pucUi djcmonucd^ qu^

i> himijs crucim diccbatury ubi de cru-

cis figno nonmhil agitur*

f^^m^a^' ^r^Vellauero fedecim pli|s minusannosnata , eaW^fhl<^ ^e l-^ratione i me habita , contredlataque, poft alicu^

' «V.,^ ^' ius raorai mtercapeainem racie obieruabatur

apatre, &aitfrQ, qui piseius monbusallueuerant,

uomitarJre : cuiusoscum mQX uigilanter &defixis

oculis intueri ftudepem , eodem infpe^^ionis mo-mentQ inftratam linguae panni lanei rudions nigri la^

ciniamuideo : in quam digitisincun6lanterinieftis,

appendices prodigioftrum rerum diilarum ex oris

parte altiori, quo eas inuentriculoanterincn iatitrf*

le oftenderem ( id quod paulo ant^ ibidem latius

perfuadere conatus fueram) emu'gereuoiui» Fre-

quenterenim pnus ficpropulfam fuiiTeuaridconge'

(tain fimul materiem , narrahatparensioilenfis quo^que ueritatis documentis , iitppte panne rudi nigro,

fcui aliquotacus 5caciculje infixce^filoqueconuolu^

tae adhaerebant, item clauorum ferreorumuetudo-rumfragmentis. Adquod meis obiedlurndixiocuf

JLiS| atifiii pgani nigri laciqiQfum ru4^^^^^^^«ViJx fpu-

toirri^

LiheY qudYtui, //j?

teflrrigatu crat hora etia tertia pomeridiana, poft io^

litum quoq; prandiia:quo tepore illud crudo cibo uel

chylooblituelTeoportuit, fireddidifTetuentricuIus.

Vtautaliquaopinione, quaexftomacho id proie<5lu

elTeinduceremur^relinqueretfatanas : Quamamaruhoc cft,inquit moxpoH: ablatione pueIla,uoi:Qa natu

ra prorfusaliena, pueriliSc fublallante, d daemonehaud dubi^ elifa,tefte AuguHinorqui eius lingua dia^ ^^} Q^«/?^'«

bolumutiaffirmat, cuiuscorpusintrauerit.nu^^cin^jt.^u

Atroxuero paulo ant^ fpe<^aculu, mereq; tragicu,

aliquadiu duras in hac puella ediderat tortor iIle,quo

puellaeos,utprorfusobmutiret,arclifsimec6(l:nngi,'^

manus atrociter c6uelli,ocuIos torue intorquerijCor"

pusdeniq; totuhorredo ccrt^ cruciatuexagitari c6.

tuebamur:?ieccitracrucis con{ignatione,manusaut

osaperiri pofre,a(rerebatpatercumfuocomite:ime

aute , quaiieuq; in Deu fiducia cotra dolofam diaboli

Iiypocrifin, abfq; illius figni imprefsione tande didu- i^^wW?.!.

cebatur, reftituebaturq;. N6 quod cruci quicqua de-

rogatum uclim jfermoenim crucispotentiaDeieil, ^^^'^'o cruas,

jjs qui ialutem conicquuntur: haec autem nx)n m fi:*, p^^ ^

gno, fedin C HRI S Tl crucifixiimitationecpnfidit, Matth.i6.

utnimiru ipfiusue(lig'jsinfiftentes,nosipfosabne- MitrcX

gemuSj&crucenoftram toliamus quotidie, Scfequa^ Luc^^-..

mur illum.Iudaei fignuquaprunt^redPaulusprasdicat ^•Co*-/»//?.!.

Chriftum eruciaffixu. Pcrhuncnos corroborantem ^'^M'

omniapoffumus.Inhuiusnomineexpuleruntdsemo .

niaApoftoli. Noncrucisfignumtimetdiabolus.fedtjnJn^^^^^d^-.

ipfam crucem, uel cruciatumautpunitionem. Pro- "^jam crHcem

inde Chrifto oblatrat : Venifti ad cruciandum nos ^/wet^^e^jo,

ante tempus. Et fi quid pi<5liiris aut ftatuarijs cre- ^'«^^/^•^-

dendum eft , nufquam cruci Chrifti latronum cruces

affingi uidemus, quarumfiniftrasnonterribilisinfi-

deatdaem6.Necinterimignoro, Arabesphilofophoscrucem ccsleftiu fortitudine dicere ,

quod coru forti*

z 4 tudo

^d(9. De affecflsmakfic^

t.ido per rc£lltudinejn ^ngaiorum & radlorum re,?

fultarer : 8c llell^ maxim^ fortes eflent , quando in

figura cceli quatuor obtinerentcardines. Rufanu-s

quoque in Sacra hiftoria narrat , crucem ab ^gy*prijs facerclotibus inter Sacras literas relatam , cuius

uis portendebat falutis fpemhominibus , credenti^

bus C H *K I S T O Saluatorinoftro. HieronymusDemetriadem hortatur, ut crcbro fignaculo crucis

frontem muniat , ne locum in ea exterminator .^gy-pti inueniat» Et ad Euftochium , de Cuftodiauir^^

ginitatis : Ad pmnem ( inquir) a^lum , adomnemj^fCorom ince(rum,manus pingatcrucem. Idem Tertullianus

mUtii* dixerat: Adomnem progrelTum atque promotum,ad omnem adipum & exitum , ad ueftitum Sc calcea-

tum,adlauacra, admenfas,adlimina&cubialia,adfc

dilia, quaecunquenos conuerfatioexercet,frontem

fjgnaculo terimus* Harum Sc aliarum huiurmodj

dilciplinarum , fi legem expofculas Scripturarum,

nulla legis traditio tibi prattenditur : .au<3:rix con^*

fuetudo,confirmatrix, 8cfidei obferuatrix. Criicis

fie flttmd- etiam figno dolosdasmonum propelli, docetAtha-lf>'it uerbu nallus. Faclum quoque per Marceilumepircopumne hac re A •

• r i • c: 2 rI Apameia^, crucisii2:naculummaquacumndeaiperii

trtxnam *^ * , , ,^ , .

* ', * ,

ffiuD.ri^ genda , ad daem.onis ex iouis templo comburendoJlirtK. expulfionem, quiaqusuirtutem nontulit, comme^

ii^rf f**- 34. morat hiftona Ecciefiaftica Triparr. Signum iure

fugiiietnemo: fed eius abufus omninoaccufanduseft, maxime fi qui crucifixo&uiua^in eumfideide-

betur honor, ad crucem referatur. Sed ad incceptam

hiftoriam redeamus.

Vbi deinde curationcm , mali puellas di^as

promitrcrem , illius puerilis uocis fono, fibi nikil

rei uelle mecumeffe, &meaftutum,efle, atque,E«i

quam callidos habet oculos , rc^^pondir. Per-

functanre prscerea me, num huius calamitaits a-ci*

Liher quartm^ ^6ithorem cognofceret c' eadem lafciuiente pueriliter

uoce refpondens, honetlam (meo quidemiudicio)

matronam codcm tempore in cuftodia detentam obincantationis pera6tae fufpicionem infimulat: quae

tamen poftea manumifla, domumauehebaturhbe-re , una cum matre & duabus ahjs muliercuHs , pro-

pter maleficij crimen ilHs faho intentaium , iam iu' ,

tegrum menfem captis. Illud quoque hic filentio

minim^ praetereundum cenfui, puellam hanc,illas

panni lacinias, fila, aciculas,acus uel clauos ore nun»quamreiecifle, quam quum a dolore qualicunque,

ob incredulitatem ( quod a caufla naturali ex ab-

ftrufa Deiuoluntatedolorortus, minus agnofcere*

tur, fedimputareturmaleficas^acadillicitaconfuge^

retur confilia) prius Amersfortum , proximum il-

Hus habitationi oppidum , ad facrifieum ueltempli

cufl:odem (nifallarmemoria) itum eflfet, qui aquam(confecratamopinabantur) numifmatis Snappha*

ni precio diuendebat , qua propinata prodigiofus hic

ciebatur uomitus. Ad haec fiquidem ludibria ma<» yiide^^iahoh

xim^ Deus conniuerefoletfrequenter, ubi ab ipfo i^l^^^^^^^^^j-

&naturaiibusmedijS7 m hommum ulum dmmitus -^

ordinatis, contra manifefl;um Deimandatum , fide ^^'^^- ^^*

Chrifliiana poftpofita ad fatanam curritur , ueleius^'^^^*^^*^®'

angeios; qualeshicenfentur,quihuiufiiiodiaquam

uei ex baptifl:erio fublatam, uel aliter impie lufl:ra-

tam, aut cere^pafchalis thus, aut eiufdem religionis

jnaminc facratasres aiias, aufuuetito nefarioque, in

conceptaedemaleficioopinionis iniquae,diaboli

infl:in^u,confirmationem,lubrica£fidei

hominibus ofFerunt.

e 250^ f;<Ho*

j 62 De affc5iis maiefic.

Oh hiB:oYi£ fuperiorU connexmny ohitcr hum putU^y

CT rdicjuorm fccuu fandtio poR henedidionisfirmu^^

Um recitatam ^ifocmmis eo nomme capiis,

coniungitur. Cap, IIII.

P Orro fosminis,quarum paulo ant^ memini, in-

carceratis, ac in concilium produ(5lis, cum i Se*

natu Csefareo imperaretur, ut hominibus pluri-

fariaiTi excruciatis,ob maieficij furpicionem formula

benedicerent prsEfcripta , nimirum, Benedico tibi it»

nomine Patris & Filij 6c Spiritus fan^li, in tuis bonis,

fanguine & armento : cjEq; imperata facerent> euefti*

Perm»la he- gio fanabantur sgroti. Benedicebatur autem qui-

wMflioi^tiul iibetab€a,quam fuitormentigenitricem fufpicare^»go tntndkp'

tm- yg} daEmonisauteius miniftri accufatoris Pythij,

^'^ufur^^a'cuftodia quoq; coercitifug^edione putaret. Ne Le<*

^orem interrupta hiftorif feries remoretur,turbetq;,

ea hic paucis profequar, quse alioqui ad fequentis Li#

briargumentum pertinent. Hic fanciebaturilldom*Q»€}iidmu niumoretritus canon : Quxligauit,eandem quoque

^mreneceGA'*"®^"^**^ neceffe efl. Qu2E uero huius fententias fit ab-

^^^ furditaSjhoccolliges modo: SiLamiaefljfuamhabe"

re cucacodsemone comunione& foeduSieiusq; opealiosuari^crudelibus colligare torturis (quseuulgi

cflopinio ) eofde quoq; pro fuo arbitrio, ab eo fuo 5e

fatans opere,cruciatib. fcilicet, foiuere,ipfius d^mo-nis ope,qua antea Iigaueraf,exiftimatur.Serua autemcft & mancipiu illius , cni fe pa6lo & ffipulatione offe-

flrinxiiTe creditunut hanc fand nihil diuinis poiTe ucr

bis peculiaritcrcfficere,certiusfidas,quibus redtatis

fi aliquid uirium erit donandum,per fideles Ecclefiae

miniflros, piasqucmonet^homines eafronunci.ata»

citius fuum ex Dei nutu fortientur eiFe6lHm : qu^mper eas qu^ Dei focictati ex profefTo renunciafTcjbel-

jumque uelut hoftes indixifTe iudicantur,

Quinl

)

' Liher quartm, j 6^Quinlmo quicquid diabolus ligat, id Chridus , e^

3US Apoiloliacminitlrifoluerunt, imo ipfumafuooperedeturbarunt. Peculiare hoc Chriftifuitmini^

ftsrium, cuiusnomineapparuit. Necetiamob qua«

lemcunque incrcdulitatem, fatanse uexationcm in^

hibere, ipfumquefugare potueruntdifcipuli : quodgrauiterillisa Chriftoexprobratur. Quidergoine-iufmodi dsemonum uexatione & obGdio ualebunt

Lami^jBfi^I.zebub (utcreditur) obftridlasc' Noftri

Canoncs,racio & ufus docent,Contrariorum efTe mcdicinam. Chritluscumadsemoniouexatumcfcum MAtth.ix,

&m,utumfiinafret,atqueafcribis&pharif^is,Beel^^^/^^-c?.

zsbub pnncipis dasmoniorum prsiidso daemones jnnowin^dx

expellere diceretur,eos confutans ait: Quomodo po m«»« mhU

^fift fatanas fatanameijcere:' Et firegnum aduerfus botuft.

fefe diuirum fuerit.non poteftftareregnumillud • &f) domus contra feipfa diuifam fuerit,non potcft ftare

damus illa : &:{ifatanasinfurrexeritaduerfusfemeti-

pfum,ac diiiifus eft,nonpoteft ftare, fedfincm habet.

Qui no eft mecQ,c6tra me eft: 5c qui no cogregat me-cum,fpargit. Necetiamabimpiofuamgloriam^quse ^hirrtpia

in fanandis in ipfius nominekominibus elucet, uelle f^^-«0.^«»/*

prgedicari Deum,hisdiuinusuates docetuerbis'. Im- ^'^^ P^^'^^'

pio gute dicit Deus, Quare tu enarras lufticias meas, pr^i^^,

& airurais teftamentu meu per os tuu c' Quu odio ha-^

bcasdifciplina, &uerba meapoftteabijcias. Ostuuaddixifti malo,&linguatuadoluconcinnat. Hincpalam eft,eiufmodi curatione, eas incantationis aut malefjcij reas effe non pofTe conuinci , & canone cnerue

exiftere. Eleganter dixit Origenes : Maginefciunc

benedicere,quia d^mones nefciut benefacere. Quodaute fanetur, non alia profectd fit ratione,quam, quuhaec corpora Dei permiiTu.ob increduHtate cxercue-

rit diabolus , in hac ut affli(5los , & aftantes, & quibus

inufuatutp id iiwium innotuit, lum demum magiflra

tum.

^6

4

I>e a-ffe6fts malefctuiTi,confirraaret, non coa6Le,recl ultro ac fuapte fpo*

te cedit : licet fe compelii rimu]et,qu6 magis fallat,il*

laqueetque : atque indubitatius eo modocredatur,"

illas mulierculas benediflionis uerba recitates, quan. quaminnocente5,e(retamenraga5:&aliosfideuacil^

kntes , fpirantesque, uindi6lam fuis technis irretiat:

ac fententiae inconfideratae reum magiftratum, in car

nificinam infontium feminarum, & punitionem, uo-

racesqueHammas inuitet. itaenimfuarum rerupro

tiiribus fatagit,ut ab initio in ueritate no fletit : quic-

quid loquitur & agit,mendacium ell:,uel falfitatis fer-*

mento confperfum : quum optima agere & loqui ui^

detur, homicidia{lruit,5c mendacia architeiliatur, ut

animasillaqueet&perdat, homicidaabinitio. Dcftitit itaque in his aggrotis ^ laefione, quamipfein*

lulit.

Drmiimtuam dc dura^ Vauli GriUandi

fententia. dp, V.

Tranatmm 'TJYVc quum faciat (inguIareD.PauliGrilJandf,

%^Zmkl' XJ_iu^'^confulti clanfsimi,iudicium,idaircriben-oriegu,

.. dumduxi. Alias uidi (ait) fispenumero,quod maleficio infefti, ubiliberationis remedium u-furparunt, frequenter ex ore euomeref, uel per fecef*

fum exonerarent acus , capillos, fcrramenta , clauos,

plumas,fulphur, lapides,& res demum tales.quas maleficioljefumuorarepotuifie^eratimpofsibile : nonfolumintegras, fed necfra^las, necminut^infruftaiconcifas. Vnde quid mirandumuidetur. Seddic,ut

quidam cenfuerunt, fatanam ad maiorem hominumdeceptione faceredjdas apparere fpeciesextraneas

inrefolutionefacturs, utresmiranda magis uidea*• tur: quandoquidem infpiciunturScconfideranturea

eiretalisnaturs, formse&qualitatis,utimpofsibile

fuerit taiia potuifiTe ingredi in corpus maleficio Isefi

pe

tiher quartm. J6s ^

^ef aliquam partem naturaliter : fed in rei ueritate

nonfunt fpeciesnaturales. Etquoduerum fit,hinc

apparet, quiaillaeijciuntur per uomitum uel fecef-

fiim: atqueitaintermaterias illas liquidss apparenta

princioio, cum primiim ^corporeemittuntur. at (1

feruaii:ris illas inateries biduum aut tridaum, aut

dies quinque,quemadmodum ego alias ftudiof^ fer- -^'^**'* ^"'«^

uari feci.uidebis omnia ea liquefa^la penitus, & ipfa-^^^^^^^^^"^

rumtormas perijtletotas. Quod iinaturaliaelient,/^,^^

profsfid in fua priori (iue primseua formaremane-

rent, nec peffent peraliquosliquoresauthamidita'

tes corrumpi, maxim^ ferrum &lapides,propter€o-

rumnaturaiem duritiem : ut manifeilum eftomni-

bus. Quidam alij dixerunt, dsmones,utres miranda if^e medefl

uideatur, tunctemporis, quando makficioaftedus/^"^^'^^^','/**^

irri:3tur ad uomitum, uel ad uentris opus , uelocifsi^map^ejjepro

iiie w^munzbiliter alterre ibi Ipecies liias Imcmate^ dsmomiroarrias,de quibus fupra, ueras Sc naturales,quas ^WxindQ gti,menus,nee

acceptaseoattuleranr. Sed nota, licet dsemon po* ^^^ 5'"«^^^

tentiafuanaturalihocquidem poflet., Sctamdextro ^"^^^'*/'*»^'*

Itjodo illasinferereinuomitu Sc ^ercoremaleficioa-^g^^^y.^^,*^Jj^^*

'g!~ad,utnullus hominum aduerteret: priortamen

cpinio magis mihi placet,elfe fciiicetapparentes fpe.

ciiS fub illis formis non naturales . & quod hoc uerullt, apparet exrationepraedidla: quia communiternondurantfubillaforma, fedbreui temporeinillos

refoluuDturliquoreSjCum quibus mixtaeprodierant:

utiegofrequcnteruidi, &manib^usproprijScontre-

6laui, qussaprincipio (utdixi) apparebantueraeSc

naturaleSjSc retinebant in fe Uefcio quid duri : tamenbreuitcmpore, utdi6lumeft,refoIuebantur&pcri-

bant. HscGrillandus. AcuumquoquCi^ofsium^ca^ ^'^•Tf.</eK<

pillorum, & idgenus reliquorumreie<5lionem rist.cap.to,

per 05, technas efle, fentit Car^

danus.

^t!6 De affectU mdlefic.

Hiiiori^e djemonUcorum , qui k l^miji

ajjiigi credebantur,

Cdp, VLjDe ^hihtU A CcidiiTe fuis temporibus nouum&admiranJmorh. eaufii

' -. -

cai>.$.A-dum morbi genus, tradit Antonrus Beniue**

Malefao U-"^ '^'nius» Mulier fextum decimum agens annum,

fa maUercU abimaucntris partedoloreexortocouellebatur ma-t*oi<&acu6 nibus. Cumque in horrendum clamorem erumpe^

uomit.j.g|.^ intumefcebatilicototusuenter, adeomuteruincrederes geftaireoclomenfes : 8c'Uoceexhaufta,[ubi

pertotumcubile hinc inde reiedlansferei &piantas

interdu ceruici coneclefis refiliebat in pedes , iterunt

procidens ac exiliens, ifthuc ipfum identidem fai^ita

bat, quoad paulatim ad fe reuerfa, quoquo modo re>

crearetur, Interrogataquid egifiet, penitds ignora^

bat.Nosuerdeiufmodi morbi caufas inquirentes,ar'

bitrati fumus hoc malu ex matricis ruffocatioe,3c ua-

porib.malis furfum elatis,ac fubinde cor & cerebrumferientibus, prouenire. Sed quum medicamltis nihii

promoueretur,eaferociorfa61a,|actoruis oculis cir-

cumfpicienSjtandemprorupit in uomitum.quolon^giores & recuruos clauos, sneasqj acus,una cum ccra&capilIisc6g!omeratis reiecitr&nouifsim^exien

taculo fruftum tantas magnitudinis , quale integruni

nullius deglutijffent fauces. Cumq^ idipfum faspius

etiamuidente mefa^itafiet, tenerieaarbitratus fum"

fpiritu malo:qui du hsec ageret,fpe6lantiu oculos per

ftringeret. Quarcecclefiafticis mcdiciscomendata,

manifeftiorib.deindefignis&argumetisrecoproba>

uit. Ni&noseauaticinanteaudiuimus, &eapr3EtC'

rea s^entem uidimus,quae omnem morbi uim fuper*

greffii,Humanu etia captu excederet.Hucufq; Benine'

nius.H^c omnia certe in corpore no fu^re,fed diabo-

\\ oculus fpeclatori^ effafcinatis , ne huius raateri» in-

osimpuifio anim2duerEerscur,pr|{lig,ijs 5c celeritate-

LiheYquartm, ^6yin os folu illata runt,Sc tanqua uomltu mox eiefla. Id

cefophagi huic matcriei imparis angu(lia,illsfus pofl:

uomitum uentriculus,5c ante uomjtum (ut fupra di- i

dumert) uentriculirobur tertantur ^ quaeprofe^ld

minira^erant expedandaexacie, 3cc}uFif5nr.a£fub*

ftantiae inaequalitate. Si ea eruclauit uetriculus, qua*

doufq; adeo infenfibiliter inge{lafunt,autundctam

innoxi^rcuomuntur, potifsmium oreuentriculi ita

fenfili,ut uel pauco humore acri extrem^ afiiigatur i

Meincro Clat(io,nobiIi in arce Bontenbroucb,{ita

in dacatu luliacenfi, famulus crat Guilielmus nomi^ne.hic antc annos quatuordccim a daemonio exagita

tus,primumhabebatur3egrotus,{ibiq; exdiabolnn-*

ftindu confefsionanu expetiuit paftorem inGeradBartholomxum Panen, quifuam incurandomalefi*

ciolocarefoletoperam: quare etiamindaBmoniacs

fabulasfcenam requifitus, nonomnino^^f^VB^^''*'^'^^^/' '^

agere potuit.Hac daemoniaco cu ad faciei etia liuore,

intumefceretguttur,eumq; fuffocatumiritimerctur,

ad orationem confugit iudith Clatfij coniunx, pia

matrona, cum reliqua familia. indepraEterreliquas

quifquilias ex Guilielmi ore extrahitur anterius opi^

lionis fubligaculum, fi!ices,eorumque fragmenta, E-

lorumfphaerulse,pueIlarumcapiriitmm, acuSjIacinia ^-mt- r^panni fubditicij ex pueri uefte,pauonis penna,quam mHUer Le^anteo6liduumexpauoniscauda Guilielmus adhuc hatfalfoma^

fanus euulferat. Rogatus mali huius caufam: refpon- ^#*^/'#*-

ditjCirca Camphufium obuiamfehabuifiTeignotam ^'*'^*^^^'^^^

. ' ,. ' r ' •11- • r ' rr \ • ^''^^ notttm1-mulierem, quae in tacicm ilhmipiraliet: atq; hmc hancsrawuiquicquid id cflet calamitatis, inue<^um efiie .Reftitu* inurer^ cona

tusuero, negauithoeitaaccidjfic: fcdadaemonein- ti^scTidiaho-

du<5lum fe fuiflc,uthec dicerct^confefifias cfli.addidit*^«''**f »^^»'-

d-' r ^ • • r c • rr bi^i inieFlnti

X ' 1 JgJoiasmateriesnonm luoruifiecorpo ^^^^^^ ^^re:fcd cum una fpe6laretur,a!teram continuo a diabo „«^ rabfrs^

lofaucibusfuifTeingeHam, Afiasnuminofosfibilo- tnr.

culos

I

S(fS T>e dffeSfls malefc.

culos a dsemone donatos efle isetabatur, eosqiie In Id

ftiilraminerepGfitosefle. Qu3efitiuer6,inaries funt

FP/.24. inuenti. Non aiDftmileeftquodinFrancifciuitalesi*

tur, cum is emsque locius turgidos muenrrent iocu-

los, Francifcus uero daemonisprsiligias, tentatio-

nesqueanimaduerteret,eosqueproptereaauerfare*

tur, pecuniam exemptam pauperibusdariuoluite-r

ius comes:eoque loculos confeniuFrancifci ari^ipie-

te,inmanibusierpensapparuit,moxeuanercens.Po'

fteauifumeft, mufculum snimalculum cxoreCii-lielmiexcurrere:quareeueft-igi6 fub ie^lufcceiecir^

queftus mufculum fugadbiexcidiire: quem Iedu5n

iniilm uita repetens, fe reperifie narrauit. Sspius inde uim iTbi

mnesidiaho inferreuelleuidebatur,fugamque aliquoties ado^o^.^lo permijlci ^^ . qij-jpropter quumfemelin porcino fterquilia-ia

potej as.jj^^ep^t-^js', extra<5tusq; ar6liori coercereturcuftodia^

tamfiniiitereius occiudebanturoculfiUtnullaui ho-

rum ciliapofientdiduc?,diftrahaie. Acccdens tademmaximanatufilia Clatfij Geertrudis, iamannuma^gensundecimum,hortatureum, ut apud Deurnui^

ius rePtitutionem exoraret. Vt autem pro ipfo puella

ixoreinfan oraret,eandem illc rogat, Qu3EDeumimplorans,il'tmmo-U- Jius oculos irtde cum magna omninm admirationdaentimnper

^pgj.]j^ Sa^pius adh^c illum diabolus admonuit, he^^"^

Pfal.S-herammultadeDeo effaiientem,ueIaliosaudiret:d

quofemelmortuo,queri;admodum frequenterinpii

blicis audiuiiretconcionibus,nequiretiuuari. Cumctiamhic aliasancillam culinariam. impudentius at>

tre<ftaret,atquefuohincnominenuncupatus redar^

gueretar : horrenda r? ucaque uoce refpondit, fe iioii

GuiHelmum/edBeelzebubnominari. Putas'neer-

go nos te uerituras : ait hera. Cui enim nos fidimus,-

tcinfinitisfuperatmodis. Quapropter Clatfius zela

impulfus, undecimumLucsecaput (ubieieeliuirtu^

teChriftidsemonismutij&Beelzebubprincipisdae^

inonio-

Liherquartm. , Yi^monlorumfitrncntio) prcefente familia.^ttentile-

pit , ac in Chrifti nominc fathana cedere iuUit. Taa-

dem encrgumenus hic uelut in animi deliqtiiurhla^

prus^rcdatetotanocTte ipcuit ad horamurquchisru-

tinara:qua recreatus itircU]b,ad parcntes auehebstuJ^

fanus prius, a(ftisherohercequegrat»js, imprecatus

quoquc iUis Dei remuneratiohetii ob pafrsmiaclu-

ram. In itinere aurem loco plano euertebantur bigaii

nihilquepoftead^moniacx uexationisren(jtun'quai

Duxit interim uxorem ,prolemque fuiluiit, & adhuc

fupereft, ac uefcitur aura setherea.

Eiufdm argamenti hiRoriie.

Qp. VI L•

QVseftoris filius Morrseaduerfanonnihilafflb

clus ua]etudine,eam credidit indu^lam d mu>iiercula,cui herbarum plenum corbem in por

corum pafturam. attulilTet : quod ha^c gratias agenSj

ipfius prefsiiTethumerUm, Vndeterrituscotempore

puer,ccjpit paulatim,etiam animo deie£lo,peius ha-

bere. Hinctricafoemincicapillitijnigri&cinbreific'

ca , citra alterius matcria? admixtionem , excerni Uifa

cft. Tandem admiranda magis, puta fetas porcbrUtn,

pelli etiartinum inha^retcs, ita ficcas aluo deponebati

ut papyro confcruarentur, interdum fimiliacUtr. ex-

crementisdeijcebat. His ludibrijs circite^hlediuni

fatigabatut annum : quse , dein p€detentim,ut ^cEpe-

runt , euanuere. Nec dubium cft>ea ob palrentum &adolefcentis incredulitatem fuifle peritiifla : quodquum hic fecundum natur» otdinem nonnihil mor*bo grauari confpiceretur,eum noii in naturs uitium^

aut Dei uoluntatem , fed in mulicrculse imprefsione

retuIerunt.Eam itaque delufionem diabolo, quibus

explicatum cft modis permifit Dcus, donec fortafsis

rcfipuere*

Nouiitcm cuiufda ulri cdhfularif coniuge,CU'ui

i

A " aluus

^7^ ^^'^-^fr^rScr.uideto;

«;««mm»;« d.abolocolludente conn u 1 'y^ auxil.a,„„<i<i.M rotaadiUicita •«^'«^'^"'^^VaXtis ediaum.im-

naturali ^^«^-"«^^'[^^tuam^eclinaffet confi^

aione.qu6d.ncred«kadu «-^l.um,eamalatanalud.hcar ^^^_^j ^quentereten.mhoculuuenire

j j^^j^fa.

l,umrerumufumdocu.t^^^^^inquirereuolu.t)poteniix nfuUurus quuiT,^rigerus,ad d=^7°" ) ''^^epr^bum tradat«r fen

Saule^ccurrat "'>""""!' "SiHudendus.fum.ludicrisq.

^''f"'

"^''^f p^obum quendam ru-

Commemorat C^danv. • p 1^^^

fti^-^r^finar^r^ff^qSmorbomcognito plu

„,,,,„U« '1«*P"''*^''P^'"" "«o tempore excantation.bus-.„, :,K.>- res laborant annos . q^° "^P e«om«ifret:8c quan

fepius«itrum,clauos,8ccapaiose ^.^^quamdemumreft.tutusfu.flet,

men^^^^^^^^^^^^^

^-'^'^^'^^^Tntacotene^.fonumquenonle-x.mam u.tn '^ou/f

a"'^°"f. c^^^,ricnt\s plenum con.uem,quafiqu.sfaccummtr.tragm P ^^^, ^^^_

cuteret.4quononparmnu^«^^^^^^i?#c«.fco- gulisoaodec.mnoft.bus.epn

^^^^ .^^^ ^^^

Sr.:-: --r^^^^nXsiamSs fuerat, in cord,

nis oaoaecim.qmbus .a

.^ ^^ ^„,aximacum.noleft.a petU^ ^ ^^^ ^.^^^

diaboli ''^d.bnjs ob fiinpg l'^^^;^^,,

^priores&pottenores.

LiherquartHs. ^fi

'Depuemd.tmonUcii, Op,AVIH.Mllerdamo , quod Hollandia; emporjutti etl

maritimum,eiLi!irodi hirtoria fcripta e(h am-pliJSimo uiro D. Hadriano Nicolai, apud Geldros

Cancellario : decimoo6tauo Martij anni fexagefimi"

fextii\iprarerc[uimiIlefimum,eUpfis oifVo autdeccjn

feptimanis coeperunt in bac ciuitate horrendo modotorqueripuericircirertrigint3,ueluti mania aut fu*

rore fubito correpti,& in terram proflrati^cum inter^

mifsione tamcn,durabar^ue hic cruciatus horam in-'

tegram uel dimidiam.Inde furgentes,nullius prorfus

memin8r«tormentiautrerumtum a6larum, ueriiin

fe folummodo dormijfTeputabant» Gonfultiibime-

dici ob morbum creditUm naturalem , nihil elTecere.

Poftea ob maleficij fufpicionem, ad eiufdem. curato*

•res itum efl:,qui fuis deprecationibus uarijsque alijs

eius amoliendi rationibus tantundem promouere.Tandemquodidaemonio obfideri creciercntur,ab

exorciftis non paucis fogatum efl: confilium,qu6d i^

gnoranter multa ingenij captum & setatem fuperan»

tiaeifarenturpueri. llliprimum fuo more legerunt,^

coniurarunt,&reliquam fuam armaturam aduerfus

daemonum infultum ufurparunt,uerum nullofaccef*

fu.Dum ledliones adhiberentur,acus plurimas uomitureiecerepueri,aciculasquoq;jdigitaIia,panrtilaci-

hias,ollarum fru{la,uitra,crincs & id genus aliamulla

autemhincfubfequuta eft integra curatio.Recurrii

ctenim hoc malum aliquoties,exhorrdfcentibus intd

rim ijs qui aftant ob rei incredibile fpe^laculum.Alio

tumrelatuuerahaecefTefcio.Hicpaucis iiicam fubij

cerefententiamplacuit,nimirum quod ad legitimi

non confugeretur confilia , Deum permiiiffe dia-

bolo perftrmgere aflantium oculos huiufcemodi matcri^bus orc proie6lis j qu% in corpore neutiquaiit

A j; fttjf'

^y^ T>e ajfeBis malef.

fuere,nccperar61:aspuerorumfauces,nec angudumcEfophagimeatumautintroferriautforis propelli d

dsemone potu^re: qui tamen horrendum hoc fpe-

ftaculum oculis omnium obiecicin tam celebri loco,

ut maleficjj aut incarationis no modo fufpicione uel

inueb^rct uel augeret, fedmagis mulieresinfontes

eius rcaj ftatueret,propterea ignis holocaufto poftea

abfumendas,ne innoxij fangumisfufio negligeretur:

atqucut malcficij crcduiitas impia altiores in ani*

mis mortalium radices ageret , & rumor hic cx loci

celebritate longius latiusque dilTeminaretur.Sienon

temer^,fed cum multo foenore fibi huiufcemodi tra*

gcedi^fihem aliquam decernitueteratorille.Permit*

titueroDeus frequcnter talecrucis exercitium, ut

probetur fidei noftrse firmitas : interim ne infonti-

bus pueris nocumentum aliquod d dsemone accede-

rct/edulo cauit. Caeterum genuinam mali eiufcemo'

di fugadi ratione circirer Quintilibrifinecoperies.

mortm cultrijignum^ferramcnta.

C^terum illud quod a Chrifti natiuitatc, annomillcfimo quingentefimo tricefimonono , in .

quodam Eiftettenfis epifcopatus pago Fugen'

ftaljaccidifie perhibet multijugse Ic^liohis uir lO-

Zibi EpiflANNES LANGlVS,ilIufl:rifsimorum Principum

38. PlatinorumRhenimedicUsdo6lifsimus,omnem fu-

peraret fidem,nifi oculati fpeftatse fidei teftcs adhuc

cUuasfet'. fupcreffent. In hocpago Viricus Neufefier agricola,

rcus fubiiU). cum crudelibus dolorum tormentis circa altcrumJacutcUtens hypochondriunl confiGcretur, fubito clauum fcr-&tx(ifm,

^^^^^ |-^^ illaefa cute manu apprchendit,quem chiruf

gus illic balneator nouacula cxciderat: nec tamea

ceffarunt dolores, fed indies magis incrudefcebant,

Quaproptercunecaiiuddolorisremediuforemifer»quain

uentt.

Liber quartus» ^y^qu^m mortem,riirpicaretur,arrepro cultello^fibi gut^

tur abfcidit. Itaq; dum tertio die ad fepulchrum mor^tuus efFcrretur,aderanttum Eucharius Rofenbader ,

ex Vueiflemburg^Noricorum oppido, ac lo.anncs ab

Ettenftetbalneator,quiafl:antemagnahominum fre

quentia,demortui agricolae uentriculum inciderunt,

in quolignumteres&obIongum,quatuorcx chaly* Llgnum ^y

bc cultros, partim acutos,partim inftar fcrrae denta* «^«^^*^* '» «<»

tos,ac duo ferramentaafpera repererunt,quorum fln^^*^^^'^^""

gula fpithami longitudinem excedebant: aderaf Sc

capillorum inflrar globi inuolucrum. Sed quid potifsi

inumhicadmiraberisc^anquomodo tot Sctanta hr^ramenta in uentriculi cauitate cotineri potuerintt anquaartefintingeflia:' Certe nonaIia,quamdaemoni$afl:u,&: dolo.HcEC Langius.

VlricoetiamnumfLiperftitenon ea in ucntriculo

haefilTe,utnecclauumfub lilffacuteincarneante fc.

^ionem uer^ impaCtum fuifre,aufim dicere. Enimuero cum illis locis ex mala intemperie, aut humorum^crium affluxu,ucl flatuum copia,huiufmodi potcrat

prouenifledoIor,qualeiniIiaco& colico afl^e^u ex^

perimur: &conflantiopinionefiniftra de maleficio

iamfortafsisaegrotus,ueIaftantes,uei utrique duce*

rentur,daemonis,uel illius clientelae,magis ueriti uo-luntatem malignam,permiflasq; uires, quam Dei pa-

trocinio^incomparabilipotentiaefifi : diabolotra'

diti funtilludendi,utin carnis, antea nonnihil durae

&tenfaeuelamateria,uelflaru,uel dasmonis aftu ita

apparentis,fe6lionecIauum,& in aperiendo ftoma^

choreliquahscrerum monftraingeflerit,praeftri6lis

I

fccantium oculis, quo id in cuius finem hanc inftitue

I

rattragoediam,nempeincredulitatem,ftabiliret: ubi

Ifcilicetin rebus aduerfis,Deo reliclo,eiusque medijs

I

cxgratiadonatisabeoquilanguoribus noftrisuer^

,

j

mederi poteft,pfidijfatananimiuincorpushominis,' A 5 Dei

^f4 De affectism^lefic.

DeiTcilicetcreaturae^adipfiusfimiiitudlnemforma*

tae ,poflTe concedimus, extra eius poteftatem in mu*

tandarerumnatura, aut materia aliquaduriori&a-f

jcuta, certam meatuu per quos inferri oporteret, pro-

portionem exuperantc, iiljEfe & inrenfibiliterpeni-

tiusingerenda, impellendaue : cum tamen osfopha*

gum & fauces uel quamcunque aliampartemlatius

diducere 5c extendere nequeatdsemon^ quocunquefuo artificio,quam exprima ereatione ferant : quem- _

admodam alias fufius oftendi. Si uero clauum fer-

reum ante fedJ-ionemin parte latuiflreaflFe^laurgeas,

quando tam inrenfibilitercedoimprefTusfuit , citrsi,

cutis uel carnis IsefionemC' quuretiamexe<^oclauocruciatum , ut putabatur , excitantc , non defijt in aUterohypochondrio dolor:' fublata enim caufatolli*

tur eiTe6lus,qui canon phyficis eft celebratifsimus:&

quae poft mortem fe£i:ione in uentriculo inuenta fue-^

re,ea inter fecandum,citra controuerfiam,a dsemoneerant inue6la. At difsidij femin^rium hoc modo a dia

bolo fpar^itur, ubi eo nomine alios maleficij irrogati

j-eos confellim incufamus : quos adminicuio dasmo'pis illud machinatos ^ffp cre^erp m^^lujnuSj qpanqu£infontes reuera exiftant.

^digiofje uirgms dcemonUc£ , quie t4mi<irm

iiuleficio exuptari credebnntur,

ADmtrabilis Sc horrifica fuit i;exatio quarun?

dam monialium , occlufaruip V\?ertetiinco-

fTion Fueric- mitatu Horncnfi , exercitaru a dsmonijs. Ini«

;» ocdufarum ti^ autcm eiufmodi dediffe paupercuia feminam nar-

IjffiQna h»r^ rant, quasinquadragefimafalislibrastres (qiiartam^ uulgus noilras uocat) mutuo a uirginib . acceperar,

fereque dupium circaPafchae folennitatem refiituit,

Hincin dormitwoinuepiebatur fphaBr^laecandidae

uelut

'Ddm^iit.i'

Liber qudrtus. j//uelut incrudata faccaro fcmina,at guftu falfaejquae ta^

men non edebantur*: nec quomodo perueniffent eo,

fciebatur. Poftea eodem in Ipco obferuabatur incef-

fus rei ingemifcentis, ueluthominis jegrotiiaudieba*

tur item quandoque uox, plerafque uirgines ut furge

renr, & adignem fecum accederent, fe sgrotam efle,

commonefaci«ns: ubi porro furrexiffenc, morbidamfororem inuJfurae,nihil inueniebant. Si quando etia

hsin arreptamatulameieretentarct, eauioientere-

repta,lotio confpurcabat le6tum.Aliquoties pedibus

^ledoadpaiTusaliquotfubtrahebantur, stqueadeofub plantistitillabantur, ut praenimiorifumorituras

fe uererentur. Quibufda carnis particulae euelleban*

tur : plerifque in aduerfam partem prorfus intorque-

banturtibiae.brachia&facies.Quaedamficexcarnifi*»

cat2E,iicet ad dics quinquaginta duos nihil praeter ra#

parum ius citra panem forpfilTent: attam.en atri liquo

ris, uclut atrameti fcriptorij muita uomitu reijcieba.»

tur copiatquae ta ferebatur amara Sc acris, ut etii pel-

licula ex ore abraderct; ncc ullp effingi poterat condi

tum, quo afficerentur. Aiiquas fupra hominis caput

euehebatur, & uicifsim deijciebatur. Cu segrotas tuc

fedatas laetasqj , recreaturi circiter tredecim numeroamici (imul monafteriu ali4s ingredereturjfl^ ^ mefadeorfum citra uoce & intelledu dilabebatur, nonull^

inuerfistibijs Scbrachijstaquamortusiacebat. Vnajn altu fuftollebatur,& quanqua manib.inie<fiis obiu^

ftareturafsiftetes, tamefupraeorucaput abripicba^

tur : eoqi denuo praecipitabatur modo , ut haberetur

mortua.Poftea ad fe tanqua d fomno rediens,^ nofo-

dochio in monafteriu progreditur illsefa. NonnuIIsB

incedebant tibiarum extremitatibus innixss,uelut cL

W<^,citra pedum ufum,qui uidebantur trahi tanqu^ligamentis nimium laxatis , in facculo penduli. Ar-

bores quoque confccndcbant ut fcles , ab ijsque

A 4 pro*

pS T>e ajfectis makfic,

proferpebant , nulla corporis immutatione. ConJtigititem, utccenobij prasfedae (cjuammatrem uo<»

cant) in eius ambitu colloquenti cum generofa&:

MtY^^dreta, infignis pietatis domina Margareta comitifTa Buren»i^iihtijj^ Bt> n (cuiusinjuftorum refurredione memineritmire^

=iWW>^. jpicordiarum pater) ex fosmore erueretur caro ; illaqj

praedploreexclamans, inle(5todeponebatur. Vul-nu§ adtem partim liuebat, partim nigricabat : fed cu«

r^a^ur. Acciditquoque, cumduaeexhocl^rarumnuipero uirgines fimul confiderent ridentes <Sc ex-

jill^ri^ta?, mutuoque colloquerenturdefelenigrain

dortpitorio corbi incltifa amatrona, quaminoppi^4o commorantem npminabant : collatione uero

^lam obferuata a tertia uirgine fana, corbis ab hac, Sc

pr^fc^fla cumduabus aut tribusuirginibusinquiri*

tur,ap?rit;urquc,unde felis exiliens aufugir. Ea hinc

ftotata iT^uiier,tanquam maleiicij rea in carceres con^

jjcitur.cum feptem4eindealijs,interquasfeniornu*

inerabaturmarrona: cui uicjni &paupsres teiiimo'

pium , eam fuiiTe ufque adeo mifericordem Sc in ege-

pos profufam, ut ipfa etiam indiguerit, perhibebant.

JBaec eadem qu^ilionibus a tortore fubiefla , nullis

unquam tarmentis acl fceleris confefsionem adigi

potuit. Tandem ubi ex more uiclum offerret Burch*grauius, fe infirmiorem ei]e quam ut cihum admitte-

ret, ait ; atfe potum folummodo defiderye , quo a

Burchgrauio mox fubminiftrato , ipiius ucltem illa

apprehendens , eiusque innixa femori expirabat,

AliA quoque rerum miracula hicuifa funt: durauit-

que ea carriiticinaad annos tres manifefta ,quam po«

Iteacelarunt.

Eas ucro uir?>ines fatanam obfediiTc, dubitandumjninime: qiii iudificandi occafionem fibicommodd

f>orreclam ratus ex fale a muliercula reddito , credu*

is uirginibus maleficij cpinionem inijccre, & infon^

tifemi^

Ltber quartus, J77ji femin^ Infanabile inurere cauterium (luduit . qua*

propterformanifpariltgranorumquafifaccharoob^

du^orum , ut ad eorum guftationempellicerentur

uirgines : falfedinemautemindidit, ut fufpicionem

<ie ea quagfalem reftituerat , citius ingereret. Necdefuit euentus. Concefsit porro Deus cam diue*

xandi poteftatem, uel ut tentarentur uirgines,uel ca-

ftigarentur, uelobearumincredulitatem. Lubricae

fidei notje fuerunt, quod non ad Dei uoluntatcm,

,

fedin feminascruciatuum caufas retulerunt. Hincquoqae fathanicum illud duarum uirginum conci^

Jium ab aftuto fuit inftitutumdiabolo, quimenda^ces earum rexituoces, ut innocenti matron^ male-

ficij ftigma imprimeretur, carceresquetormentaSc

caedes promouerentur. Si quoquefelis fuerituera,

^amdsmoniumhauddubi^eoinuexit: atqui utdae*

monem a^fTumpto fclis iimuIachrOjfuifTe crcdam, po^

tius indueor» Vides ^tiam conftitutos illi praecifc

l^dendilimites, ut exaltaillaeue^^ione&prascipiti

deiedione, etiamfi unamortuauideretur, nihilta-

men laefionisfenferit: fedueluti^fomqo cxperreda,

abierit.

Nonabfimilefuit, quod uirsinibus Brigittae ftri^Bngitufa^

ctis legibus mauguratis , m coenobionon procul a cUriiftmac^

Xan(5lis difsito olim ufuuenit, quse miris quoquemodis diuexabantur,plerunqueexiIiente5,nonnwn-

quam balatum uocesque elidentes horrpndas : urge^

bantur interdum cx defignatis in templo fedibus,ubi

Sc capitisuelamen quandoque abripiebatur: fauces

hisetiam,necibum admitterent, nonnunquamprs-cludebantur. Perftitit uaria & dira ea calamitas in

plerifque ad decennium. Tragcedias caufaimputa^

batur uirgini,iuuenis amore aliquando faucias^quem.

eaaffinitate non digtiarentur huius puelise parentes.

Idcircohuicinextremo mQerGrepcfitse, dsemonac-A 5 cita

J7^ t>e affecfls malefic^

cita iuuenis illius effigie , fe obijcic, eam in uotum \U

lud monafticum cogens : quae di6lo audiens , fe can-

l£x eo oh/ijfd cellis conftringi patitur. Inclufa^uelut furore pcrcita,hquehatur omnibus horrendum plurifariam exhibuit fpe^lacu-

'^^^i ^'^lum: quodquidemmalumuelutcontagioinmultas

fuu:n e'/;^fc« P^oferpiituirgmes : quseob propriam liliusconrcu

fuhAtur. fionem,ipfam uniuerfae eiufmodi miferiaB genitricem

fuilTe, certo crediderunt. £x ea deinde capta, alioq;

eue^ta, prolem bis fullulit carceris cuftos i^actan*

demmanumiiram, a maleficij opinioneinculpatam

uixiffe arbitror. Dclufio fuit mer^diaboIica,quail-

ladecepta, feea fecifle confiteretur, qusepeculiaria

ipfius fatanae erantopera. Atinquemfincmeafue*rint a Deo permifTa, fequenti inteliigetur Libro : ubi

omnibus imitanda harum uirginum propaneturcuratio.

MoniaUi Moniales in Hefsi monteNcomagij , dscmoniumNeomagi^a aliquot aunos infeftafle audio

, quod dormitorium'^*/?? T' ^^^^ uelut cum turbine ingreflfum , teftudine citha-

* raquetamuidebatur luderefuauiter, ut ad choreas

temer^inducipotuiflTcntuirgincs : indecanisinftar

inunius N. ieftuminfiliebat, inquammutipeccati,quoduocant.cadebatfufpicio. Similiamulta&lon^

g^ grauiora in eodem accid^re cQenobio,uiuente pa^

tre Paulo : qu^ut ab illis cclantur, ita a meapcriri

minim^ dccuit. Noui aliud item non ignobilecol*

legium in Colonienfis prouincise limitibus , ubi ante

annos odo dsemon canis fpecie interdiu procur-

rens , confcendensque fub intcriori religiofarum

\iirginumindumento,fpurcKueIitationisindicU

extcriore ueftium motuoftendercui*

d^batur,

Vexath

Liher quanus. ^j^Vcxdtio dUholica in mona^crio Kentorplo , re^

HVc pertinent nobiliumaliarumqueulrginum

ia ccenobio Kentorpio propc ueterem Mar*cam, inMarchisecomitatuiuxtaHammonem

inclafarum, monilrofe omnifarisequc conuulfiones^

a dsemonibus excitatse, difcriptaeque Libro prirao„

Capite undecimo. FcEdifsimum uero iliae halitum

ore fpirabant in ipfo , $c paulo poft ipfum paroxyr-

mum : qui alias femel interdiu , aliquando fspius m^uadcbat, aliquoties in horas aliquot multas protrahc

batur. In accefsione mali qusedamconuulls, intel-

ligentes erant, audiebant, aftantesetiaminternorce"

re fe plersque poftea affirmabant.Nam in accefsione

propter fpiritualiu partium &Hngua&conuulfiones,

loquiminus poterant. Iftaenon ^queferociiertor-

quebantur,neq; uno modo,fed alise alijs mitius. SedJioc commune prop^ omnibus erat, ut cum ex ijs u^

na agitaretur, ccter^ quoque in feiun6lis etiam cubi^

culis correptse, folum tumultuantis ftrepitu audien-

;tc$,fimili miferrimo modo uexarentur.

Vt porro calamitatis huius origo & incremcni>

-tumjdchinc tragicus fabulaeaduscxtremus, quemfolum in <lurifsimohoc fpectaculoaffeclauituetera*

torius ilk iiomicida, innotefcant, cautiusquealias

iiialiciofis (liaboli conatibus in raris illis horrendisq;

uexationrbus obuiam eatur, quagexoreunius fenio^

^is Bc cordatsuirginiSjhuic catui confccrat32,& om*niura primum tam duriter afflidae, exceperim diiu

jgentiinquifitione, paucis bona fidenarrabo. Hasc

AnnaLemgoudi<5ta, quumprimum exfiniftrodole*

a*et hypochondrio , epilepfiaque correpta puta^etur,.

ad monafterium Nonhertic in primis religionis cr<-

go ablegabatur^ ubi ex D. Cornelij caluaria bibir:

undQ

tinde eammeliushabuiire, falfo dicebatur^monia*,

libas.

Pofteaubi hcec grauius coepiffetexagitari , ah^aeqi

itcm puellae,ad ariolum itum eft;is opinionem ingeU

fit deEIfaKamenfi co<^rice, cun6las nimirum mal^^

ficio ab ea Isfas effe. Hinc neruum fortitus diabo-

lus, non folum eas multifarijs conuulfionum generi*

bus torquerc incipit,fed incitare quoque ut fe rautuo^

& alios morderent.c^derentque.fubueherentur item

& deijcerentur citra noxam, ficut plumasfibiuifae,

unde etiam non fuae poteftatis f<? t^iS^ f(?ntirent,Si aui%

tem a pcrcufsioneuel quacunque aliauiolentia inhi#

berentur,corafficiebaturgra\iiter: at fuasLbertati re^

li6lje, etJamfifeipfasIsdere,concutereautmorderc

uiderentur,nihil inde fentiebant mali:at in propriumfa^uire corpus , neceffarium cire imaginabantur. Si

quando Anna in paroxyfmo loqueretur , fiebat id

quafi altero infpirante 8c expirante: ipfainterimfei*

pfam dum loqueretur intelligebat , fed finito fermo-

ne penitus menti exciderant prolatauerba : uerum fi

ca ab alijs illi repeterentur,tum quidem fe dixifiTs me-mincrat,fed pudore fuffufa tacuifiTe maluiflct. Quan*docunque etiam orationi fe dederet, eam cum atten-

tioneprofequi,autmouerehucHnguam minim^iua^

luit, a maligno turbata. At fi preculas fuas horarias,

quas uocant,fine inente obmurmuraret , tantum ab-

efi: ut tum pr^pedtretur,quo d ctiam inde leuius habe

re recreanque uiderctur. Ncquiuit infuper ulli rei

Uel bonac uelmalseierio attenderc, tanquam menteftupida, finefenfu, difcretione ^iudicio. Si etiam

piusaliquis fuoq; Deoexanimo dpuotus^ eamallo-

queretur, tum quafi ^diabolo puniriuidebatur. Si

quando autem huic loqqerentur alise fqeminae de re-

bus fuis Iudicris,mir^ ijs afficiebatur, leuabaturque.

Haic deinde quum exorcifarctur^ incrcdibilem fan-

guinig

Liher qudrtu^. jSi

gujniscopiamuidebaturfunderepcros, unde nihil

mali tunc temporis fenfit. Omniiius uero illis uirgi-

nibus ita d dsemonio alfe6lis, is erat cum dolore inai-

qualiter ferpente renfusfub pedum plantis, quafia'

quaillascalidacombufsifiet.Quanquam etiam uarid

torquerentur,cun(^is tamen a^que uigebat appetitus

& nutritio. Ex iunioribus mentisjmpotibus frequen

ter&muitum loquebatur daemon : quibus feetiain

forma nigra obijciebat in fpecie felis nigrse, uel Elfs

Kamenfis, auteiusmatris uei fratri$,utabijsomnes

tam crudelitcr exerceri, credereturperperam. Vbipoftremo Anna firmiter animo conll:ituifret, non re-

direinmonafi:erfum, undeparentumdudluccflerar,

fedfuoDeo extra illud fanioriiudicio pi^inferuirc,

defijt calamitas : fi uero folumm.odo a collegij prsefe-

6laadeamepill:ola mittcrctur, totohorrcbatcorpo-

re,quafi relapfura.Poftea autem uiro nupfit,citra nul

lum eiufmodi noxse fenfum.

Affirmabat adhsec,Elfam Kamenfem eodcm mor-boyueiutcpileptico, quoaliae, excruciatamfuifi^e, lo-

quutamfimiliterfincfenfu : quapropter eam fibijpfi

hocmalum confciuiffe, nealijsmalcficiuminuexilTe

pjQtaretur,dicebat moniales.Hinc omnes a d^monib.affii^l^/uatormentaneeDeiuoluntatifubijciebanr,

nec diabolo imputabant:fed ad ElfaE Kamenfis,in cos

nobio coi6lricis , maleficas artes uno ore & confenfii

cx arioli inditio refcrebant:quiE quidem capta,tragi'

cum hoc fpe^aculum a fe editum fuifle fatebatur pri

mum, uenenata mixtione : moritura autem,nihil un^

quamuirulenti dfeaiicuipropinatumfuiffejfedquic ytdehb.g,

quidefiTctmali, femente &malaimprecationc effe- M/>.t«>.

cifle confefla eft.Num uero hoc ita fieri potuerit. paulopollexplicabitur.

Abcius &matris exuftionctanquamfuaepotefta-

tis iam ncruum adcptus fatanas/oppidi proximi ciui'

bus

B^2 De affeStU malefc*.^.^moniact

[^^js j^Qn paucis uario cmciamentorum generc inru^««« ^m-

i^i-^ q^QYum nximero quinque, ubiecciefiaftesCa-

rolus Cjailus in fuum acciuiliet cubiculum, ex oacnsliteris eos aduerfus faranaE iudibria inil:ru6lurus, muniturusq; : atc|ue lii Decem praecepta, Symbolum A^pollolorum, Sc orationem Dominicam recitaflenr^

hincalter alteriusnomeninquirit, mutuoqdudicruCa^. ip, nimis indicat,primo Libro inter fidicia d^monu no>

minaexpreirum.atqi unus ecclefiailen irrides,in hi^c

crumpit uerba : Quid n\^nc fa6luri fumusc' expellere

nos conatur pai-tor C^Refpodit aiter : Se uelle in hirco

tiigro equitare, ad quanda mulierem non ita feiunfid

habitantem,quam etiamnominabaf,regratumiIlifo'

re hofpitemia(fi:ansmt malefics artis nomine redde-

retillamfufpe6liorem. Identidem fefa6lurumalter

quoq; narrabat, ac eode ue<5lore profecluru ad alia fe

mina, nominc defignata in eunde fine : ac utcrq; fedi

jnfidens tanqua fatuus , cotinuo uocis indicijs ad di>

^as equitando uidebatur ferri mulierculas,quu inte*»

rimne aloco quidemdimouerentur, Tertiusadhaec

quafi in globum c6uolutus,contradusq;,2d claufum

cubiculiabripiebaturoflium, perquodinopinatoa^pertum,e gradibus decidit illaeius.In pago Houel ap-

pelIata,circaHammonem,multiquoq;indeuideba-tur energumeni. Nec procul hinc in aiia ciuitate fimi-

liter diris torqueri modis i daemone interea coeperut

oppidaniiquare aliqu^e fuerunt uinculis traditag mu-iieres,at plures accufiite, quemadmodumin negocia

ciufmodi diabolicc fieri airolet.

Italac duclile & filarum ficcum,ex Comitatu Mar^cenri,ad Cancellariam Cliuenfem,exaccufationecu<»

iu(daminepts mulieris allatum efi-, qusla£l:i eam fu^

iiTeredditam formam incantamentis duicinafuaafs

feuerauitrquumignitumtitionem ollaeinqualacco-?

quebatur fubditum, haec abftuliirct,quo domi ignemfoue-

Liher quarti44^ ^i^

foueret Rci autem ueritas fic elucefcet, In Ia6le trcs

funtrabftantia,butyrum,careus,&rerum. Siiamlac

Uetuftatenonnihil rabacefcereincipiar, quod aeftste

tcitius, hyemetardius euenirefolet, & tum coquatur:

iTiox dilTolutus cafcuscumbutyrocoit, concrefcit*

que , ut ad du6lilis lini modum eriam longifsim^ fila*

i-nentotenacideduciextendiqaepofsit; acficircum

didefa ligna circumuoluatur, ad tantam peruenit fic^

citatem,ut fragile reddatur, atquc in puluerem redigi

facil^ queat.

Dfmgmihwim momficrio l^dzdrcth Colonw

4 diemone cxagiutis^O' alil^i*

HAud difsimUia Colonise pafi^ae funt uirgines

religiofseinNazarethmonatieriooccIur^-.qui

bus hoc tamen accefslt, quodlicetannisali-

quotantea uari^Sc multifariam a diabolo uexaren-

tur,torquerentur,conueIlerenturq;:tamen annofexa ^^y*^reU'

gefimoquartofupra fefquimillcfimum, prstcraliud|)}^^^j^i!^*'

fpc£laculum horribiii modo frequenter editum,pro- rethCoUntj:

fternebantur faepenumero deorfum, infimaeorporis ^dtaboUne-

partefuccuiTataadeummodum, quiucnerifoletaf^ •'^^^**

fcribi, oculis interim claufis : qui podea cum pudorcaperiebantur,quum uelut a multo labore refpirarent,

Anfam autem huic malo dederat qusdam Gertru^

dis, anno sstatis fuas decimoquarto monatlerio incla

fa,quaBludibriah^cfsepiusdifiblutoGachinnop3rie*

baturin Ie6lo,licet amafiu finguHs nci^ibus feri con.gredienteftolaconfecrataabigereconarctun quauelitatione quu altera uirgo in feeundo decubens lcilo

(hoc nomine adiucta fociCjUt tutior effet ab amafijmfuItu)audireuideretur,totaexhorruit, actadequoq^diaboli hofpitium fa<5la miris conuulfionu generibus

difirakcbatur.inparaxyfino quandoq; cjcutiebat:ac

iicn

^^jf De affeSHs malefic.

licetmenteappareret conftare , uaria tamen incon*

ftantcrnimis, &:qu3Ederperationemrpe6larenr, pro-

ferebat. Itidem Sc alisemultse. Ita peftis hascueiut

contagio pror^rpOt, maxirae quum primum ad legi*

timmon confugereturconfilia. Di6lamuer6ama-fiam fuDprocohorrendasfcripfifieliteras, polleain*

uentas, in inqusfitione £ me in eodem collegio fafla^

Annoi^^^. i^Maij , praefentibus nobilitace &pru*tonsiathms dentia clarifsimo uiro , Domino C O N S T A N-aLyskerhe, T I N O d Lyskcrken j confiile dignifsimo, D. I 0>

A N N E Altenano,decano olim Ciiuen.D. i O A N>N E Echtio,medicinarum do6iore ornatifsimo, & fi>

lio meo H E N R I C O philofophise Sc medicina-

rum do6lore , cognoui : eas autem ab illa ut cnergu*

mena , jiec mentis compote fuiile eisaratas , non cft

quod ullus dubitet.

Dum hartc carnificinam adhuc exerceret diabo-

lus, harum uirginum quaedam pefte correptse, inter*

eadumeaIaborarent,nihildiaboIic^uexationisfen'

fere, ex Dei folius benignitate fingulari^qui torquen^

di in hoc feculo limites praefigitfatanae, ultraquos

ferrinequiti

Porro calamitatis initia fubminifirafie uidentuf

iuueneslafciui , qui per coniunftumfphKnfi:erium

contradaamicitiacumunaautalterajclam inmona'fterium confcenderunt, libidinemque explerunt.

Quibus poftea exclufis quum re ipfa amplius frui ese

nequirentj eius imagin e mentem uitiauit, taliumque

niotionum ignominicfam fpurcitiem, afi:antium O'

cuIisobiecitMilleartifcx. Atquoconuenienti Chri^

ftianoque confilio huic tragosdiae obuiamiripofsitj

peculiaribus literis eo mifsis fufi^ cxplicui.

Puellaadd- Huic albo accenfeatur uirgo facra ludith rtomi-

iHdneuexa- ne j quam haud ita pridem Bufciducis in tollcgid

/<*• iuxtaa^demD. loanni Baptiftas dicatam, uidicru^

dclifsi*

Liherquartm, ^it^

<3clirsimis intorqueri a iarana corjuulfionibusreiusq?

fauces ne cibum admiiterent,comprimi; Jinguam ite

inhiberi quandoq;,ne pioloqui pofTecruoces interirii

reddi& ridicuIasSc honendas audiui.

Accedat & cognita mihi puella, uirgjninobiliiri

tosnobio famulans, cuifidem dederatrulticus, qui

deinde ad aliam animum adiecit. Qua recognitSjmos"'

rore turbari illa coepit-: ablegataq; medium circiref

miliarea monatleriojin eximij iuuenis formaobuifi

haber d^monem,qui fe familiari colloquio in eius in-

finuansamiciciam, omnia ruftici amatifecretahuic

detegitj» ciin6losq; cum alrera puellahabitosfermo-

hesenarrat,utadreftim illam illicerer,cogeretque:Sc,

tu ad angtfftu perueniflent ponticulu, ille aiTumpto

oleo,quod fcamanibus gerebat, utminusimpeditdtranfiret, eam iuuit: iriaitauitq; tande, ut ad notu co'

mitareturlocu.Quona eo fequerer (refp6ditil]a)ubi

paludofaetantumodo funtaquaef Hincipfeeuanuir,'

illaq; perterrita in animi incidit deliquiu: quare iuffa

dominjEjmihi familiafisj bigis in coenobiu reduceba^

tur» ubiuelutmenteturbata, multifafiafehfddifbra-

hebatur, querebaturq; feetiamnumifer^ abilloda:^*

mone liexari, ipfumq; aliquando per feneftra liel alio

uelle earh abripere. NuIIa cert8 alia huius maleficij

cxtitit caufa, quam meditabundus animi mceror, obamoris .impotentiam: quamilludcndiperdendique'bccafiionem prasproperd arripuit fatanas at piiella ri^

ftico eodem poftea marito fretS,beIl^ ualuit.

Admirahilis hijhrid dc pueUa, cuim e Utcre cultef

cxc^mfuit. Qp. XIILHlcmihim^pr^termiftum oportuit,id qtiocfac^

cidit in pago Leuenfteet , fub Duce Brunfuic*

ubifcrori com.orabatur puella nomine Mar#garita,Henhingi Achils filia,annu ages uicefimu: qu^Annomillefimo quingentefimo iexagefimofecundo,

B alte^-'

^Sct TyeajfeBismaltjic^

altero die Ialij,ni.mirum diu^ Virginis ulfitatloni fa-*

cro.fororis calceos abtl;errura,eius cultrum (duo^utemerantin uagina coniundieiurdem Formg^jCapu*

lis sreis incifis ornati) extrahitjfeque in humiiioremfedem demittir,propterea quod uiribus diuturna fe-

briconfumptisimbecillioradhuc elTet, Praeter opi-

nfonem domum ingredituruecula,num puellam fe-

brisetiamnumfatigaretrogans, & quomodo fefe exmorbo haberet:' Refponfum illi ut fuit d puella, rur-

fum extra sedes nullo uerbo fa6lo egreditur* Calceis

mundatis cultrum in finu deponit : qui c]uum poilea

ftudiofeabiliaqusereretur, nec repertus eiretj^ metupercuIfa,du-m{]ngulaueftigandodiligenter& follici

t<^ perluftrat, hornbiU fpecie canem nigrum fub menfa uentri incubantem animaduertit : eo aba(fl:o fpera*

batfore,utamifrusculterdeteftus,ad priftinum do-ininumrediret.Vndeindignabundus il}e,cum fretwi

tudcntesoftentauit,fimulq; fecu faltu trans oftiuminfugamconiecit. Mox puellse utdebatur i. capite

iierfus dorfum deiluere quiddam tanquam humorisfrigidi,cui etiam accedit animi deliquiumj perdurat*

que ea uelut mortua fine fenfu ad diem tertium : quotandem nonnihilrefpirare,cibo&potu refici coepit.

Summoauteftudiorogata,qui'nam hoc malum irt-

uafiiTet C' refpondet,fe certo certius fcire, cultrum Wlum,^ fororis uagina a fe extra6lum,in fui corporis I«i

tere fmiftro deiixum haerere: eo enim in ioco fe dola-

rem perfentifcere.Cui licet contradicerent parentes

& alij,qu6d ea rReiancholia agitari,uel diuturni mor-bi,ieiunij,aut alterius rei moleftf fortuito cafli obui^

rationenonnihildelirare arbitrarentur; perftitit ta-

menuiq;ade6 infuisquerelis,lachrymis afsiduis &inromnijs,ucmentccsperetur,neccibu diebus duo-*

bus fsepenumero admitteret,quanquambland^inui

taretur,uei ferio minisqi urgeretur.Suatamcnhabuit

plerumq;

Liherqmrtm. 0fplerumq; interualla^cintermilsjonesvutetkmquie-t

tedecuinberet.Iicet nontamdiu,ob dolorcm conti^'

tiuum,a quo ita exercebv tur,ut totam incuruara ba^

culo inniti oportuerit. Auxit & hoc eius animi dolo-

rem,foIatiumq; minuit,qu6d quu illain corpore cnUtrumdefigi certifsim^ crederet, ahjtam conftantet

contrauenirent,proponefentq; «^wfisraV, & phanta^-

(lam corruptam q(^q iudicarentjprxfertim quum nul

lum quidem ueiligium indiciumue apparer€t,prsetef

quotidianos eius iutlus,qui iam circiter tres pcrdura

rantmenfes.Hincprominereoccipitinfiniftro late-

rerupralienemintrainfimasduas co{\as fpuriasuo-

mica,ouiferega!}inaceimagnitudine,&run^ irtftar:

cuius incremento aut deceifu^uel intumuit, uel refe-^

dit.Tum inquit illa : Ha(ftenus fide mihi deriegaftis;

quodin meo corporehsereatcultellus tatubi uifita^

tionis Maris folennitas denuo apparuerit, eu in cor'

porefigi,maniFeftifsim^intell''getis,uidebitisq; . Sic

tricefimo lunij erupit ex ulcere taUta copia puris, ut

tumor nonnihil ^Qit remiferit,& inde cufpi^ uelut cul

tri apparuerit : quam puella arripere cupieris, praepe

dituraparentibus,qui chirurgum ducis Henrici cxarce VuolfFenbiittel eo nomine accerfunt. Hie quar- puella hmitoIulijaceedens,paroGhiirogat,utpfiuspuellaallo- maca.

queretur , folaretur, Dei uerbo inftitueret,atqj ipfius

refponfo uigilanter attenderetiquod eam a d^raonioquandoq; exagitari plerisq; omnibus uideretur:& fi*

mul cum refponfo illa fubiungit, fe libentef ctiratio'

nis huius modum admifiuram,etiamfi fciret fibi mo>riendum cfle.Tum eodem die,Dominico fcilicet,cui CuUeuuie^tellicufpidem fub coftis p/ominere uidens chiruN traJuiur*

gus, eii cfi fuis inftrumetisattrahit,^ alteri conformiscrat. ueru circa ferri acuti medietate nonihil abrumfl

ptaserat.Chirurgi opera hiculcus coaluit.Sichabct

hiftoriagermamc^dchoCjpdigiofoopereeuuIgatae

B z Admi^

3SS 'Deaffeciismatef.

Admirdndihuiusf^cdaculieocplicdtia,

Cctp, -XII 11.

VumaclmirabiIehocfpe61:acuIum citra ulks^diaboliprsftigiasuereeditu fuilTe, nec ullaS

admsttcreglolTasautexplicatione, clamet una uocequilibet,meam hic fimplici interpretatione fententia

interponerenSgrauabor: cultrumqinofuiflein cor

pore,fed d^m onis praedigias & ludibria omniu ocu*

lis fuiireoffufajpuellamqjad^moniofuifleobfeiram,

quoad fieri poteft,breuiteroftcndere cum Dei benc'

ficio,adeiusgloria,acdsmoniseiusq; fequacis tur-

bae delufae contemptumjadnitarrquanqua uoce Stentorea multos occlamaturos minime ignorem.

T>£rnonU ad Primum obfcruari debuit,fimplice puellam longamintcuU in exercitafuifle febre,quaexeius diuturnitate.quarta-hocai}» :fr£- - r •rr • r«- " -r • • ^ • •' t

^ ' natuiiiecoli!so,nataex2rauilsimiaterrimiq; humot»

ris meIanchol!C!,qui m corpore putruit,copia:qui l^-

penumero etialiene obftruit,in eoq; tumorc,duritie

& apoftema gignit,eaq; occafione talem fobole quarSexm. tanafebrisetian6rar6poftferelinquit.Hocia6i:ofun,^eus. (iamento.nimirufexu fGemineo,aetateiui:enili,& diu

/ turnimorbit2eaio,rel!quuluuopusuigilanti indetef

foq; ftudio fuperftruitSc fabricatur daemon. In hifce

enim facilius miilto,quaminuiris,statematura&:bdI^tMnormela naualctudinefidem cofequitur.Hicin opificij fubfi*C70//CW dia- dium,humorefuisaclionibus c6uenientifsimn,quip

tif?mm P^ i^sl3ncholicu,a quo puellae cerebni & corpus tan

tumabeftutexpurgataforent,qu6etiaeo fumm^ad^hucgrauarentur,aflumpfit.Enimuero, quato affedii

in hunc ut fuccu uv«/ioyiKws fibi fuisq; a6tionibus pecu-.

Iiarefeimmergerefolet,eiusq;adminicuIo admirabi

lia inducere phantafmata&imaginationes raras, fu^

Ca^.z^ periori libro ea demonftratione oftendi, ut repetitio

neminim^opusefleiudicem,Solitttdo, Vtporro inftituiu tragoedise a^u jpfequeretur dae

mon.

^ern

Liher quartus, ^Spmon/olitudihis anfam arripuir,exorrus man^ remo*

tis alijs,qui fortafsis fide uiua ems conatus impedijf^

fent:primuq; uetul^ facieinduit.quf depuell^ ualetu yimUidQlti,

dine fcifcitaretur,ut quu eam poftea cukri in corpore

fepulti opinione demetalTetJn fufpicione procliuius

ipfa induceretur de lamia, quse carmine id efFecifsec.

Hocetenimin primis fanguinario ucteratori ftudio

efl:,utlitesmoucat, caedesq; l-truat,maximeinfontiu,

& falfampfuafione aduerfus ueru Dei cultu indacc t

imprimatqi» Vtquoq; alti? animopodeainfigeretur,

cultruexfinuinlatus auetulalamia (cui cudiabolo

comunio eft ) translatu efre,in canisnigerrimi forma ^-^^^ ^,-

apparuit,que menti nonnihil reftituta d^mone fuiire mfpeaTs.

fentiret. Hincin obfefsionisinitio ea aggreiTas

dasmon,fenfumuelutcatarrhi, uelhumoris frigidi a

cap.iteadtergudeftillatis indacit,utpoilredditam2^

te,eo mometo cultrfihocfrigorisfenfuin corpusfibi

inue<^ii eflecrederet.Inde moxingre(rus,fenfui3 orga

naita turbauit, utadtertiudieuelutmortuahabere*

tur : interea taualidapfuafione de cultro in latere de^

fixoimbutaphaatafiac6firmat,utfecusin animri in-

ducereiIlanequiuerit,quamitauerdregeftae(re.An.

tea enim norat ueteratorius ille medicus,ex diuturna

febre reliqaias maligni fucci ea in parte colIe6las effe,

quae putredini erat obnoxis, & ulcus excitatur«:uel

quasille,utfpiritus, adputrefa6lionejpmouere, eoq;

protrudere : uel quod etiam humorem frigidumad

•huiufmodi colie6tionem aptum, a capite accerfere

quiuerit. Talem abfcelfum inter abdominis mufcu'

los fiaiftros ex deftillatione poft longam febrem

genitum, uidi in Eleflore Colonienfi archiepifco^ t^ntoniu*

po, D. Antonio,fcglicis memoriae,cuius in iuftoru re« anhiepifco^

furre6tioneexgratiamemineritmifericordiaru pater i^,'"^^^"^^^'^

linicus. Casteru ulcus in eu fine fabricatus eft in loco

•^humorec6uenienti,utcultricufpideeo aperto o*

B 3 ften.

^Q9 De affcBls makpc^llend^rc,^^ exe^flionis occafione fubminiftrare uide^

retur, Sic pbiecla cufpidis forma,uel uera cultri allati

cufpide, interimreliquaeius parte crafToaere tecla,

puellse, parentuailantiu&zchirurgioculospftr.inxit;

<^uod facileuel aerisucl infe<5i:ifpiritusuiforij admi-

niculopoteif. HacratiQeculteliiiexilerquilinijs alii*

^ktrincoY' ;(Cubi ubi rubigine CQtFaxit,ecincl:u,fupraulcus depo*

|,|rfw/*j»ft ruitfathaiibicjicufpideoftedir^refiquacultelliportio

|ie pr^rtigijs uejat. hunc nonihil a diabolo retentu,uc

trahi uideretur,chirurgus inftrumetis ettrahitifed no

^ corpore,ubi h^fit neutiqua, ueru ex eius fMpeificie.

ibi enim adumbratus delituit,tatillo tepore dii cufpis

fpfpiciturjS^ chirurgus trahit,antea minime. Nec mi*

rum id uicieri oportuit, quu a circulatorib. & agyrtis

^aotidie taHa fieri cernas, cu uel per maxillas,uel per

trachis , citra fanguinis efFufione 5c pugiones Sc gra^

phiatraijcii^nt; Vjelcum feram orilabysqueaffigunt,

|ielglobuluminosinijciunt, & ilercuseducunt; ilc

|iiillealia rerum miraculaocnlis obijciunt,quibus ta^

inen nihil ineil praster fucum & doium.

Si npndum tibi fatisfa^lum hac interpretatione

putabis, Sc cultrum ^ eorpore edudlum eiTe conten'

ilaSjCedd, qui Sc per quos meatusinic^lus hicfuitc'

immilTum enim prius Qportuit,quod aiicupde extra^

hitur. A' capite dorfum uerfus,& ad latus inferi a dss'

jnone citra manifeilam Isfionem , quemadmodut^' |iumore itillar^ perporolobferuamus ,nequaquainpotuit. P^r os non ah6,quam ad gulam, llomaehum,jntcllina & anum aptamateria dcferri poteil, mini^

ine uero culter : quem licet quoque per os inuecluin

^lTe concederem, non tamen ad eamlaterispartem

perferri potuit, nifi diiTeelo prius a latere uentriculo,

peritoneoque, cum grauifsimo uitsenaufragio. AbAno uicifsim non alius patet meatus,quam ad inteili*

norum inuolucra , ftoiiiachum , gulam , fauces & os.

Hic

Ltherquartm, ^piHic denno uia haic cukello circumquaque precludi-

tur. Sipercr.rnem exterioreinrertumefleuoIeSjUbi

doIor,efTaru)ranguis,uulnus,ueiIeuirsitnumeiusuc

ftigium,autcicatrix':' Hicautem auerrutifsimorpiri*

tuidnegle^lrmfuit , quod cufpidem furfuminuul-

neris ore oilenderitjquu potius capuli forma certiori

cautela exhibere oportuerir,fi cufpide deorfum infer

tus fuiflet calter:qu3E '1:1 corpore non nifi cum lethali

multaru partiuincifions inuerti potuit: nifi primo ab

intimauentrispartefarfum innoxid protenfum efie,

ftultd dixeris, quum eo loco nihil unqua doloris (qi\*

feritreas uere interiores partes omnino fuiffe illaefas,

docet breuis curatio abfceiRis , qua impedire noluit:

prorfusq; a fuo opere,obfefsione,affli<5iione, diuexa*

tione Sc cruciatu dellitit diabolus, quod inftitut^ fuf

tragoediae finem iam fe coufequutuuideret:quu nimi

ru in ea fcntetia omnes perduxifTet.ut cultru exlater$

excifum effe certo crederet. Sic diabolo maior tribuQ

baturpotetiaquamdebuit,puerfa de Lamiaru uirtu-

te opinio accreuit,ac in Dei patrocinio^Chriiliq; po-leftate minus fiducije eoUocatum eft: maxime in illis

ditionibus , ubi ex prsedigiaru diabolicarum indicijs

perfas&nephascarnificineexercerinondefiinunt.

Si forte obijciatur, ferriaitain carne fuiHe exefum;

refpodeo,d32mone cultru ^ puells finu exeptu,in ter

ra uel in liquore falfum inferui(fe,autalibi eadexteri*

tate repofuifTe, ut in medio ferrii exederetur toto an-

no,quoabfolutofahul^cata{lrophcaddcreftatuerar.

Coddcrctur quoq; locus ferri exefus,qui digitos ferd

duos latos a cufpide di{lat,& tanta quoque excfionr^

deorfum ett magnitudo : quij uero cufpide incarn«,

ac ulceris maligna putredine hseferit.qui fit quod cu-

fpis ab acri pure iIIefa,Sc reliqua pars ferri,qu f in uentris uacuo hasferit.fuerit erofaC^Vel fi uoles,ferru cumparte abfumpta incarnedefixum fuifl'e: refpondeo,

Jd fieri nequiaifle,nifi fecudum longitudine deorfumB 4 cultcU

^p^ pe affeBism/tlefic,

cultellus in mufcuiis haefiiret . «quod fi fa6lutp defen-

4^5 , ego uicirsim hac ratione nego , quod manufitus

jlle potuifretextrinfecus contre<9:ari^quinimouirii

dijudicari. Adhsc ferrum totucamiinrerturuiiul ,&

ferexqualiter^bacri humorearrodjdebuit. Quumuero in medio faltem acies exefa fuerit, alibi quam in

corpore exefione fuilTe fadam fequitur : & diaboli ii*

lu{ione,operationeq; translatu cultru, & in fterquili-

nium, aut aIiumliquoremfaifum,autacrem,autpu*

jre immjflTum eoufqjy ut materiarodensaciei medie-

tatem folummodo attigerit. Haud dubie cautius hucfucum inltituiiTet , fi has eiiis a^iQnes eafolertiaex*

Cufliim iri prnjuidiilet.

Quod infuper in rei uer^ geftse aflertionem obtru^

datur, eambacuioinnixam perquam curuainclina-

tioneingredi oporxuifferhinc quilibetrerumnatura-

Jium perituslucuienterinteiligitjcultruinincorpore

non h^efilTe, qui ex qualicunq; mciinaripneuel deor-

fuii)ueIantrorfum, uel uerfus utrumqilatusgraues

cruciatus excitafiiet, uuinerafietq; : necaHacorporis

^onftitutione,qaam ere6la, habuilTet mitius puella,

3i adhuc urgeas hiftorise ueritatem, qua^fo ubii*

nam totoannoiiia cultri longitudodclitcfcere, aut

firmiterhaerereualuit:' fiin finiilriiateris mufculis :

Jioc tailuiSf ocujisapparaiflet, ncpin lienerecon di

tan^Q

tiher quartus. sp^tantotctr>pcre,tamquemnoxi^potuit,muItominus

exrramufculos introrfuminucntriseauitate : fice*

niminimas partesconcidiifet , cummulto uitaedi^

fcrimine . Hsc fiquidem fuit cuitri longitudp &a: ^ -K -^

formC^terum puellam a daemonio obfeffam fuilfe^non

cftquod ullusambigat; quemadmodupleriqjetiamperitiores coram attellati funt . argumento efrede"

bent multa eius uerba & a6liones; quod fspius men^tccaperetur, cibum &potum addiesaliquotreijce^

ret: amici cum ea blande, ferio, & minis agerent, nec

tamenpromouerent:qu6dipfaitidemuaticinaretur,

prsediceretque tribus menfibus,palam fore in uifita-

tionis Mariaefefto , cultellum incorporefigi. Quis ,

certum hunctiiem norat,indicaratue f" naturali pro^

fecloratione abeaimperita ftupidaque prsfciripo*

teratminim^. Has ergo uoces haud dubieexea edi^

dit diabolus, qui circa illumdiem abfceflumperru'

ptum iri iudicarat, Sc commodam eam amplexus an-

fam, fuas (imul praeftigias obijcere ftatuerat. Erupit

autemfaniestricefimolunij, quocufpidem prius o^*

ftenditpraeftigiator : indeuifitationis feriaeageban* indieipr^

tur fecundo lulij , Sc quarto cultrum extraxit chirur^ ^^^^; ^^^^^-

eus. Sicinexadlafuaratiocinationefalliturquoque [^^^'^'^f^'^^'

piendaxlaepeuates.

B 5 Kidicu^

^p^ ^• De affe^is malefic.

KiSculus modwi res dur^ in corpui m^gcrendi. Cctp. 'X.V. _

POrro modum quendam ineptum , futilemque,

quoeiurmodi materies dursein corpus opedia*

boli a Lamijs ingeriltur, dcfcribit Do6ior quida

in libeilo Germanieo, qui lacobi domini Liberi in Li

cht£bergnomine,prsdicacur,circuferturq;.Huncite

approbalfe Ludouicu Milichiu , uiru alioqui piu & e-

ruditujn iib.Germanieo, Magicus dsemon infcripto,

iniron Ab his a(reritur,corporis poros k diabolo ex-

tedi,per eosq; inferi ilrame, fetas porcinas,a(Iulas,co

rium,prefegmina,fila,pifciu Sc fruticu fpinas,&: quaf-

cijq; materies acutas. deinde poros 0€ciudi,ut quan-

docunq; uolet archite<5lus,recoditje res rurfus extra--

hiqueanr.Subiugitdodorhasfimiiitudincs : Quem*admodu,ubi quisfubaqualapiderecondir,neceo ibi

reii<fto manuq; retrafta, quomodo eo deueneritla*

pis,fcitur:llcquoq; naturali ratioeuaginae poros abf'

quelasfione penetrat,ferruq; liquefacit fulminisra*

dius.No difsimili modo inhifce del-ufi6ib.fit,que ma^gis noxiailigmata,uulneraq; inferijt.Hfceius uerba.

RationeshasadmodumeiTeieiunas,quiiibetreninaturaliu cognitioneleuitertin(5^us , intelligethaud

difficuIter.S-iquideporos illosnatura exprimacrea*

tioneilri^lusimos.adaemone eo ufq; diil:rahiinno^

xiepoire,utirramina,coriauelcuItrostranfmitteret:

deinde conciderenr, emitterentq; fuo tepore ad Sata

nsarbitriulibidineq;.conferuatatotdiebusuelmen

fibusfubftatiam, prorfus^^^fV^z.v glTe, necullo modofieri pofie affirmo. Pori enim corporis i conditore ta.

angufii^abinitloconilridifunt^utpraitertenuifsimii

]iquore,ueiUtfadoremueluaporem;Crafsiusautfoli-

dius nihil rranfmittantf quemadmodum etiam in du'

ris crafsisq;Iapidibus, maxim^ co6Hlibus, &lignis

obferuamus: quoram pori quidemliquoremtranf*

mittunt.

Liberquartm. ^pflalttunt, at nihil durumaut folidum fine Incifione,

• ffa6lioneue. Talia quidem phantafiafacileimagina-

tur,at in actum non item deducuntur. Similitudo de SimilitHAa

lapide in aquam manu demi{ro,profe(^6 multu abfo^ «V^»^*

ria exi{lit:ridiculuq; eft, conferre hominis corpus fo-

lidum, compaclumq;,cum humida, tenui &fiuitantc

aqua, ,omniu capaci^qu^ naues, & quodcunq; uoles,

natura admictit. Sic nec igneus ille fubtilifsimus ra-

xiius uaginse poros peruadens, quicquam haber fimi^

litudinis ci^m cralTa Sc dura re, quam in corpus humanuper porosiilsereintrudi c6tenditdoctor ilie. Nifl

demonlfrationis uanitate quilibet palam cerneret, in

iconfutando prolixiori me oftenderem: probationes

Aiero non diisimiles fparfim in eo libro funt obuis.

In corporibm repcriuntur qu£dm naturditcTsqucs

<id ^ndcficia quando q^ referumur,*;

INtcrim naturali etiam rationcinfleatomatum &atheromatum, aliorumque apoftematum finibuSy yariaapsfle'

carneexefa, exuifGofis& putridis humoribus ac mainm con-

fibriscaIorecoquenteexiccatis,matcriasiapidibus, ^ff^f ' ^Z',

topnis, arenis,urceoiorumteitis,l!gnis,csrbonibus,^ adGiaHc,

capiilis&amurc<^fimilesnafci,incatationihusabim* ^u.ia,.met,

peritis aficriptas,fcimus exGaleno & Cornelio Celr a^cdfm H»

ib. Curauitalias D. SolenanderinLucenfiumBur<ro r-'^'^/"*^

matronaproue»5lioris ^tatis,uxoremHieronymi Lu^chefinipatricijLucenfis,ababfcelfu,quemdiufu{ii-

nuerat fupraclauiculam {iniftram:exeoaliquotdies

aperto extraxit,pr^ter crafsioris puris multa copiam,

iquiddam tenaxac lentum,quod cum non faciie pof-'

iet diuelli, eluebatur diligenter: elotum tam fimile e-

rat hapfo lini madentis, ut uix perfuaderetur aegrotae

& aftltib. excrementu efle toto genere praeter natura

cx uifcida materia, caiore 8c mali diuturnitate cocre-

tum;

:>.p$ De affeEiis malefc,

tum:omnes fiquidem raaieficiumefrearbitraripem-

tus maluilTent.

Tofhi in Nonnein morbo artjculari plerifque a pituitacru-

iunClmii. da,re{iccatajCra{ro terreftrique humore indilTolubili'

ter impa6lo, refolutis partibus tenuioribus , tophos,

Grsecis arw^i^f, uelut calcem , in iun^luris enafci uide*

mus: quam etiam exemptam materiem, paulatim ex-

ty5f»?o;j .Se- cipitaliaC' Qui poft longamfrequentemquetufsimntuemui de ex thoraccuiolenter caiculum expeflorarunt, fupraahdit.Atorb. j-ecenfuimus. In pannicuioitem epar cingente, lapil-

'4 94 haliquo tiumeromuentituntlethales, &grande§^ex

CalaiUex ipfo epate excifi. Vnum fimiliterex inteffcmis expul^

ihorace&m fum fuilTe, & alium porraceo colore quantitate uniusuTlmH expui articuii digiti ex fcllisueficula, ueiut & ^ matrieisjytnucafe.

^QQi^]^yj]\^ (\yjQ^ cxcifos memini. De tophaceis caU

tc>feUhfolli- culis m utcro natis,uide Aetium libro i6, cap. ioq, At(ulo, &ma- ab eadem caufa in his partibus,qua in renihus ueli^Q^,

mce. f^ca, generari potuerunt, ca codionis fpecie quaili

iV^y^ri^ dicunt,nimirumabhumorecraflbj.uifcido,tcr^

reo, 8c calore igneo: quandoque uero & naturaii, fed

non analogo materis, humorem hunc adaifante, co-

gentc , & in lapidcm indurante , qui interdum uariae

Lih.6.cap.3. 3c admirabilis inuenitur formae. Galenus fepilosde Loc. af- inciendo excreatos uidifie narrat, Bc cum ex colore,

ny^ '%' tum exmoie credidifie dicentibus eosexcraffalen-PlU O" ani- ,

1 1 r • • • ' •

tnakulacivni taque materia, quam calorcairecitexiccauitque, m

urmtiexxre- uenis confiftere , &fe longitudinis ipforum caufam'^*' ignorare.Inlotijs quoqueeorum qui lueuenereain<»

feftifunt, multoties innatare uidentur minutaant-

malcuia formicis affinia, aut ijs praefertim qui se*

ftiuis mcnfibus in aqua cceiefti uolutari confpici*

untur.Z/.2. c/^jM- Tradit ^lexander Benediflus, mulieres calculistpm^

'f/"^- minus affici in uefica.prseter calculos fetarum, ueluti

; .,,^,^ qu^daip capiH^menta, qui non ime diro cruciatu in^

nafcuii-

tihefquarm, ^gjnafcuntur exmucoramateria. additque, aliquibus

quasdam in ueficaconcrercere, quaenihilo aconchi^

lijsfpeciedifrerunt. Similequiddam feuidifre inno#bili quadam dominaadhuc fuperlljte, indicauitex-

cellentifsimus medicus loannes Evvichius, qui^ cumlongo tempore renum calcu!oaffli6lafuiflet (nulla

cnim quantum^uis cruditofum medicorum ope iuua^

ri potuit) pofl aliquot annos primum quidem ali^

quandiu ianam tenuem, nonunquam inuolutam, in-

terdumfilalonga, alba, duplicata, inflar eorum qui-

bus utunturuelliarij, &quodfide fuperat, fsspecum

nodo,ac fi ad ufum confuendi aptata fuifTent^per uri-

tiam excreuit.Deinde uero,quce res etiam aliquantu-

lum temporis durauit, arctius copa6lam, uelut ochra

commixtam non tam lanam,qu4m membranam la-

nofam , quali integunt fefe illi uermiculi qui ex Seri-

bus infulis adnos adferuntur, cum lotioreddidit.

Poftremo non rar6,prxter reliqua.pilos longitudine

Unius digiti, partim utrinque albos,in medio nigros:

'partim contra,principio nigros,C2tera albos: pr£te<i

>eaacutosin una partetanquamextremitate, obtu-

fiores inaltera quafi profundirate acradice (etfi ra^

'dicecarere oportuit) fortiufculos,durabiIes. Atque'eiufmodimateriae tantumno mjraculofae ipfafecumplenam portauitarcuIam,cScpIuribusuidendam ex^hibuit, eiusque partem Evvichio donauit. Sed meafententia, fi res has monflrofas inrenibusueluefica

non genueritnatura, meienti aegrota^ dubioproculcas fubieciffe dasmonem ob incredulitatem certumcft, ma.xim^ fi ilii fufpicio fuerit ingefla de male^

ficio.

Cum Pifis experientifsimum medicum&chirur'gum D, Gabrielem Fallopium praeceptorem fedare*

turcoliega nofler, fimulque accefsiffent quendammereatorum internuncium natione Lucenfem , cu-

itts

^p S Tfe affecfh malcjjc,

ius uxorualetudinariaicolJcis fubindc doloribus fcborabat, tumuero ijfdem torquebaturgrauifsime j

poft alterum aut tertmm curationis diem, a multis re

medijsexarteadliibitis, tandem praeterom.nium ex--

pedationemdeiecitpilam , uel topkum potiusnonadmodumgrauem,magnitudinemaiorempau}o co*

lumb^ ouo, ^ cuius reicflione paulatim dedjr dolorj,

pridinaqiredijtualetudo. H^creliquisdemirantibus

affirmabatFallopius, idem alias nobilifsimo medicoFrifimelicaedoloribuscolicis uexato, Sccuidam ter'*

tio accidifTe,

Anno 1549. commemorantur in Vngaria circ^

Lutr^&U^ Thayfseflumeninuentihomines, in quorum corpo-

terumcorpo ribus abfolutae iutrze & lacerts elTent muentas . numfihmmHbx. ueri{imiIeuideatur,aIiorum ePto iudicium . licetnon

ignorem, uermes prodigiofos ex caufa naturali quandoque in hominum finibus ingigni. De quaetiampuella fufpicio fpargeretur falfa , ferpentem ftoma-

cho inhaerere , cruciamenta excitare, Scfubindead

fauces confcendere,fubmeafuitcura, bellequeiam

haber.

Contigit & ante annos quinque^ut retulerunt fide

digni,ininfuIapropeMafecum ,rufticum quendampofl: concinuum uentris dolorem, t^ fumptam ali*

quando aduerfus id mali theriacam , uermem excrc-

t^ermlf loTt-ri viifTe o£lo pcdum iongitudine, ScdigitiuniuSyqu^aS

tudiniioBo cornutoore, non admodum difsimili anatisrottro.-

fedHm, Saepius item uifuntur uarije formx lumbrici or@

reijci.

Pilas magnas nigras,infl:ar magni pugnl,3equaliter'

orbicuiatas,fjne futura,pilis paruis moliib.ardifsim^

infarraSjCX boum iiTniorufanorulanien^dellinatoru

uentricuJo & inteft nis exeptas , aliquot annis pene*me habui.lncatationeingeftas has,exclamarentmul^

li: generataru tame harum piUru caufam inueftigar©i"^

nata^

Jjher qudrtm, ^ppjiattlralemlibet. Vituli adhucla6leiiiuentesmacer-'^f^'*/'"^^»^

no, fi quando alimonia deftituti , uel alioqui pctulca"J^^^j^^J,

"^^

aetate infolefcentes , ad parentein uel aliam accurrut

uaccam , eius furas uel quemcunque contigerintore

locum hirtum , maxim^ pofteriorum coxarum , tamexuguntauide,ut etiam depilemreddantrpiliqueua-

lido crebroquefuiftuinuentriculum attra^li , Scfre*

quentimotu faltuqJafciuo paulatim conglomerati,

plerunq; lacleuel chylo obuoluuntur, autpituitofo

luccoIentoiquitemporisfuccefTutenaciorredditus,

membranaeinduitfaciem : quemadmodu fubftantia

Jiraoraaibidaftatim afe^lioneuifaellprimumobdiu

^a hasc pilarum pellicula: qu:e deinde exiccata pcde-

tentim, coriotin6lo etianigricie afsimilabatur, quauna inpartecultrononnihil excifa, eiufmodiunitor'

mes pili molles (quales in illis diclis pecorii locis in*

ueniri cernimus)admodu c6pa<^i apparuerut.Citius

huic fentetiae a{lipulabuntur,ndeqi habebut,quicun> ^

que ueterinari^e rei affueuere,& iumentoru educatio

nemattentius obferuarunt. Itanihilomninorationi

. derogatum uolo, fi quando ea in rerum miraculis uel

manifeftoadelTe, autoccuirefoueriuideatunVerumquaeprseternaturaeordinem. Scrationis cognitse mo*dum a milleartifice fatana , dolo & prsftigijs , ut noncredentes in fuam iiliciat naffam , nemine uer^ , licet

quidem phantallic^ cooperante, effinguntur, Scin*

cantamenta putantur (quorumnomine frequenter

ixicufanturpuniunturq; innocentes) propono,qu(>ueritas a mendacio fecreta cognofcatur,& daemonis

ludibria penitius nota negligantur, atqj fanguini in-

noxio pofthac parcatur : cequioriq; fententia accufa-»

tores, peculiariadiabolimancipia (diuinosalij uo-

cant,mihiuer6eruntmalefici ) conuerfamale inoli^

tae confuetudinis fori forma cxibilentur.

Seruat quoq; alius apud fe eiufmodi pila leuem ad^

modum.

^09 De affeSHs malefic.

modum,ou! iiiagni quantitate^fed orbicularem, Pifil

extrac^aftl ^x colo inteftino iuuencse bubulge : hasc

pomo citrio uel aufantio tam erat (imilis , ut fi eo fu*

ifletcolore (eratautemnigro^uifuroio difcerninon

potuifTeL Arbitrabatur quida tum^ex integro aurs(n-

tio deglutito eam itain ucntre indurui(re,fed afbitra^'

fium hoc & ridicuIum:cuItro autem uix segre cortice

-uiiainparteincifo Scdetrado, inuenta fuittomenti

nigrioris congeries, & fufFarcinata, uel potius tota

cdncretaexpilis.- Huiuspilae meminifTeuideturPii-

niusinhsEcuerba : Etiniuuencarum fecundouen-

tre pilag rotunditate nigricans tophus reperitur, nu[>

loporidere:ringulare(utputant)remedium xgrdpa-rientibus, fi tellarem non attigefir. Inepte autem to>

phumappeilat, fi de noftraloquaiurpila. IIiefiqui>

deminter lapidesnumeratur foraminulentos : haec

lieropilaexpiliscompa^la, nihilhabetuel lapideia,

uel arenofum,uel foraminulentum: fed e{l circuqua-

(Jue fpifsifsima,& folidifsima.

Kder.Max:- Nscnlinus admirabile Ariftomenis Mefi^enij cor,

hh.ucapS: quod Athenieres ob eximiam. calliditatem execftum

pilis refertum inuenerunt, cum eum aiiquoties ca>

ptum,&: allutia elapfum cepiflent.

Cap.9. Reru adhscmiracula aliahucfacientia Alexader]^aernfcaU (iefcribitlib.tertio Anatom.in h(^cuerba: Acies fcal-pe icmi ea

||j ^^^^^^ ^^^^ ucnam imprudens chirurgus cuida

tHofks afceii- mcaute lecaret,meatus penetrauit dmerlos, poltque

dtJJe,nonmi- aurem conftitit,ubi cortinuisfer^pun6?:ionibusfen-'htjitiienfl- tiebatunquamoleflia fsepeariobisleuari uoluit. Su-

' prafidemeft, quodij ficuminCretaeflemus, uidi^^CuJlHiftrred mus. Rufticusin quddamtumultufeditiofofagittatnthorace re

circa dorfum impa61auulnefatus fuit: euulfafa^itta,-

sctaaluHboU lerrum m thorace relmquebatur . acuUlnus,perqui*

bieniHm ex- fita fruftra t cufpic^e ferrea,chifurgus fanauit. at poffc

ctdu. biennium per irifcrria eaexcidit : qus mifaculi gra-

tia,bar-

Liber quamu. 40 1 —tia, fcarbataefigurjedaorumdigitoriimlatitudinis o^

ftentabatur. Secundum enim diaphragmaprius mu-cronepenetrauit, ubi pars carnofior e{t : deindefe-

cunduminteftinadelapfa, iuxtaaluum fcnfimpodi-

cemfecuit, uiamque fibi adexitumtecit femiexefat

quaderemagnamcdicorum fuitconcertatio. Idem

libro2. Anat. Quiuenarum mcfenteriacarum orificia^^^^

interinteftinaamplioraputantin uiuentejquf in ca-

daueredclitefcant.long^ decipiuntur: arbitranture-

nim,ciborum frufta per eafdcm fibras tcnuifsimas aftrahi pofle: putantque, uirginem xtate noftra Vene- ^^*^ ^'S^^*

tiis.dumhscconderemus, quce crinalem acumqua. *'/'*' f*^^^' ^«'^

tuordigitorumlongitudme,quammterdentes dor^

mitura continebat,incautcque in fomno deglutieratjj

pcrurinampoftmenfesdecem maximisemififiecru'

ciatibus: quoniaminueficacoUedisuifcofis humo-ribuSjlapis circum acum coalueratj gallinacei oui magnitudine: &4ucnismefenteriacis acumpriushau^llam fuifie conte.ndunt. Obiter hic adijciam, acus iU

lius pcf urinamredditas exemplum plurimos difie*

ftionis ignaros commouifiTe, qui eam perucnas mefe

faicas ^ftomacho ad iecur, ac peruenammaioremad renum anguftias, inde ad ueficam penetrafiTej falfo

arbitrantur, ora fibrarum in uiuentibus patentiora

cfleadacum fufcipiendamputantes * acusenimfuaacie paulatimmultoquetemporeperinteftinapene*trauit (fiquidem uiamfibi facit, quodlnaturapro-pellitur) hinc per ueficam qua parte carnofa cft, inde

per urinariumipeatum excernipotuit. Adeundemccnfeatur modu,de fagittse ferrea cufpide, quae bien-

niumnaturx du6lu commodas fecuitpartes : quod& alijs mirabilibus facil^ comprobaue-

ro excmplis. »

C A^damo*

40i De affe6iis nialijiC^

A ' diCmonUdsf^pefaUi medicos ioRi^inioU

Op, XVII.Llisporrodaemonis aflionibus faepius uel perLtirsimoSi& in artis operibus excrcitatirsimos me*

PuelU ada- dicos circumueniri deprehendimus.ExempIum crit

moneohftjja. memorabiIe,qii6dhaud itapridcm,cum melancho-lia puellam uiginti annorum affici iudicaret clarifsj-

mus medicus,no(fl:esque ea infomnes circiter unde-

cim tranfegiffet,hie ex arte pilulas de cynoglolTa foniMedicm;yri ^^^^ conciiiaturas offerret : quaru una deuorata, di^

^^'*^\ilcl g^^^ alteru aegrotaoccludens oculum : Vide, inquit,

quamnuncdormiam.Mox,a dsemone ea obfidione

fubiugata,nec perpera,afrerit medicus : a quo fe irri—

deri animaduertlr.Cumuerohinchominu cogitatuJ

dsmoniuprpicerearbitraretur,g)nuIIi fe cas ad fo*

mnum exhibituru pilulas aperuiflet (id quod tamenfatanjepuellaobfidentiinnotuifTejdocuit ironica \U

Cogitdtionei \^ de fomno expiluIaexiguadeglutitagenerato,obiehomwu. i^^o ^-xj^ X jnnuam e^o : Medicum ad obfefe curationcmratdamoii. c -iT j ...

accitumruiilenoueratda?mon:quareomni ems m^flituto curaridi hanc modo,& medicamentoru pr^pa

rationeuigilaterobferuata,utfpiritus eft, easfomhoj^uocando deftinatasfuiifepilulaSjexratioRCnatura

lijpmpt^irjtellexit:quo nomiine captata occafione,

ir.ed!cuil!udere,ridereq;,iIlinonfuitdifficile.Necho

Pe diffnit. minu cogitationes nouifTe daemoncjtradit quoqj AueccUj: dog. guilinus.In eaetiapuella,horrenda conuulfioniiatro

niat, ciu facieSjCrepitantibus quoqjiun6lurarucompagib.

aliquandoconfpiciebatur.AdaquxIuftralisarperfio

nemmireetiamuidebaturexhorrefcere. Hunc fu^

cum quam alias detegere conaretur Melanchthori,

dxmoniacumaccefsit,quemIuftratisaquxafperfio«* ne mirandum in modum exerceri exagitariq; intelle.

xcrat,aqu'am uerofimphcefubpallJo clam contulit.

luiecia uaque a quodam luilrali aqna,fuos cruciatus

confeilitn

Ltber ^uartm. 46

j

confcflimmir^oniendjidsemoniuin.Hinc exfuapu-

raaquaeundem a'per(itMeiachthon,cuius inied-o-

•nenonminusarficiuidebaturenergumenus.Proin-

de is fe diabolii fefellifie sliquando narrare folet, qui

antea ipi^us a6liones,Sc cuius eflet animi, minus ob-

feruarat.

RecenfstLangiushiftoriam dc quadam tnuliere, nh.i. £pi$;

quae,cumBononia2reimedicae operam illenauaret, medic>epifii

circapudendaulcereraniofo, meliceride fciiicet, Ia« 5^-

borabatifimulatqsuerofpem confolidationis maxi*

m^ Isto chirurgo otlentaret^tum repent^ noiius l)(.s^u

humormelli fimillimus ubertimerumpebat, donecd3emon,quo obfidebatur, deprecationibus diuini^

expeIIeretur:tumeademnocle,nuiIoreIiclo cicatri"

cis ue{lig!o,uIcus fua fponte confoiidaibatur.

In hac muliere,quam oblidiorie conftrinxerat dae-

mon,fua ipfum oftentafle ludjbria,&:ulceris illius fpe

ciem,certumeft:atq;aijatoiilitoq;humore melli fl-

milIimo,chirurgi oculos fafcino delufiflTejUt hic ex ul

cere ij(w/.'* promanafle crediderit : quem i daemoneinueclumfuiflreinulceris confolidati ueftigium,uel

inulGusphantafticum,ipfamomcntoperada daemonij feceflTuteftaturcuratio.

Narratprstereainflgnis philofophus $c medicus DeaidliilH

loannesFernelius^quod quum noh ita dudum qui* rUcaufisU. 2;

dam per aeftus no<5te uehementerfitiret,e fomno fur ^l^^^j^fM

gens,potunonmuento, obuium malum rorte pre-dAiniiiimiUii

hendit : id mandens,fauces fibi qiiafi manu praeciudi

ftrangularique fenfit : (Imulque a fubeunte daemoneiam obfeflTuSjUifus eft in tenebris uidere fe a prsegran

di nigerrimoque cane uorari ; quae poftea, reftitutus

integramente,ordinerecenfuit. Hunc nonpauciexpulfujcx calore 3c fcabricie linguas febricitare,ex uigi

lijs & mentis perturbatione fimpiiciter d^l irare iudi»

tabant.Aliosciafdeordinisuiros dc61ifsim.os nbdiV

BeafeBismalef.

n^„f,U.r. famUi«,pauc.santeann s corpor^^^^^^^^^

a,L r-^^". quafi conuu fione ex tempon .

^^^^^ ^^^^^^^^

rnterdu et.a d.g.tum '«''"'•!'^^^"^leritat; exagita

„umq..lus3-XoXu«bes coh.berelur.ret,utu.xam.n.ftr.squatuo g^locutio li»

C.putautinconcuirum.aceba^^^^^^^^^^ .^ ^,^^,^^^^

bera,mens fana.oesq;'«"'"f?''|„;idie corripieba-

„,sferocia.Dec,esutn^^n.2^-^£^

tar:m '««""='.""^""''^t^endsfenfuuq; l=efio accef

lepfia ;udicar. poterat.f men '_^Xi\„„„„lfio„e

ep.lepfis.fin't>ma a .m g ^ .^ ^^^ „^,,

nx dorli impafto '=,^°'''""'l,„^„,,.„„0 uerfum.non

uosemanaret^ ip^-n-^^^^

aut.ncereDn^d ff m,natu .H^^

^^^^^,^,

'««•^"«".•'JS^^ldfcucurbiruLinfigunturnernes genens ois &uaimK.cu

,

^^ i^Oim quK„or!initijs fotus,una.one .empl^^^^^^^

d,fcuterec,demqu?roboraru^^^.^^^H .^^

t.te ob«f«'^«.^" P''^'?j"aiacins hebeni decoao:

.turbalneis,«ftuar,js,&

Ouaiacra^^^^^^

.ja=e n.h.lo ma^.s ^f^^Ii-^^Xtertio primim de.

?nus i cogninone "".• N-m '«^ e P^i„,

ptehenfus <!?-""^"'f^^^^^^^^^ tum Gr=ecis

fuet.sci. uerb.s "f "^^^^'^','1^^ l.boras effet) fe g'(quanqua

^^''''x^^'^^^,]^^ detegebat.ridens , »dens.lsmul:amediCo.i.leci^eta 5 ^,

j^.itis

pharmaciscorpushocpeneiUj,u-.*..

^^^^^^

Liberquartm* 40sborantem pater inuifebat, is proeul 4 confpe^lu in*

clamabatjAppellentemhuncarcete, & ab ingrefsio*

nepropuirate,auttorque ^ ceruice detrahite . exhocenim,utGallorumtorquatis equitibus in more etl,

diui Michaclisimagopropendebat.Adhanc Ferne- V.MkhadU

liinarrationem,uelutparenthefi interieda, refDon*ymaomtm fe

* j-' 1 - j r -Kf \ \- • ' r fernndareft'deo : huc daemonem leMichaehs niiagmemulquea^ mitUt dxm»deo uererifimulafTe.ut aftantes falleret euidentius : ^;;*^. .

quafiuerohic ullius exhorrefcat fimulachrum, qui

ne quidem ipfiim Chriftum, exprefiam Dei imagi* j^^tt.^,

nem timuit,quem aggredijafTumere atque tentare au Mar.i.

fus eftj Paulum,uas ele6tionis,colaphis casdere : lo' ^«c 4.

bum iuftum affligere : Euam in innocentia conftitu- ^-^"'"•^»-

tam,uafroaffatufallere.Tnterrogatus hic (profequi* Qg'„]'

tur ita Fernelius) quis efleCjaut quo modo.Sc qua hfc

poteftate molireturf dixit,raulta intus efle domici-

Iia,inquibusrerecondit,&in quietcadalios commigrare : fe in hoccorpus inie6lum a quodam cuius nomen non efferret : i pedibus ingreflum in Regia, & i

pedibus egreflTurum, cum prjeftitutus dies aduen*

tarit.

Confutatio iUm,qu6dfe m corpm i quoddm iniet^am pro-

xime dixerit didhelmjdq; prorfm k nemmc

fieripojfe. Qp. XVIII.

HJEc (meaquidem fententia) mendacij pares

fingitjibenterque fatetur,non coa^l^ : licet ce

remonijs & execrationibus fe compelli fimulet,uta-

liosludat,dDcoauocet,finiftram deinnocente opi--

nionem inijciat,quo authorem inicifli dsmonis moxcredanthuncde quo illis uolitet fufpicio peruerfa;

itarerum fuarum fategiffe arbitratur,fi hac quoq; ra-

tione hominum diuellat animos, caedesque ftruat.

Enimuero ut ne daemoni quidem licitum eft, corpo^

C 5 raaut

^o^ Be affectis malejjc.B4rn6.nei ne raautliomlnum aut beitiarum ingredi pro fua libidUr^odum tm

j5eaufarbitrio:(icnulliuetu!9E,nulli obftetrici (qus

le^Ummitte- corrupta multorum eitopinioj necullihomm!,quan

re. tumuismalignoaut fceleratocliaboljmancipiojeon-

cefTum ei-i:, corporibus demonas imprecando immit^

tere . alias fatan^e potentiam exuperaret hominis uir#

tus maligna , fi homo pro corrupta (ua uoluntate hic

poiret,quod demoni denegatum fcimus: quum hunchihil o mnino aut intus aut cxtra pofle,citra peculiare

Dei airsnfum, ex Sacrarum literarum traditione nia-

nifeilumiit^quofulFragante, m procm(5lu iVat fpiri-

tus ille nequam , opinione celerius corpus uel ingrc-

diens,ual coliidens. H^ec unica t(k eius uoluntasjpea

&expc6latio : Dei nutum obferuar, &:calculum ex.

petit , non uero maliciofam ullius hominis imipreca^

Mtkmim' tionem.qusE fi tantillum haberet momenti,uix homojrecandi co- [^ ferum uatura fupereflec, qui non uel d^emonu my*

riadib. infarciretur,uel ab ijs auferretur,uel pede toU

Isretur, uellueGallica, aut lobis ulceribus fcsdifs:*

mis confpurcatus lugeret: itadomos,c6pita,uicos Sc

virbes,his diris& imprecationib. perfonare ubilibec

^tudias 5 ut nec parentes liberis , nec liberi parentibus

parcantjimo feipfosleui decaufa pleriqj deuoueanthorribiliter, (itq; eiufmodi execrabilisfalutatio con-

iugi a marito plerunq; etia hora matutina expe6lada,

^cediuerfo. Sspenumero irapercitinonnuili.ufque^

adeo his afTuefci^t uotis,ut in habitu ea degeneret : &pro decoro tande habeatur, atq; orationis lenocinio,

fi in famiiiari colloquio,uel amicafalutatione,uelrifa

iucudo,horreda2 eiufmodi cocrepent uoces: quas ta-

jne nullil fortiri eifeclu in aliu , palam cernimus: tan*

tum maledii:ihominis,o!imratJonereddituri,nifs'pcB

nitudine conuertatur,laedunt animam. Atqui potius,

ifi quid imprecationes ualere quis urgeat,omnibus e*

ritindabitate ^rernafalus expe61anda:cumnemoiir,

cui

fhniildo tiiiU

Tokr.

Liherquartm, 40fcui non aliquis fdlutem precetur perpetuamiqus pre

catioexDeiuolantatefir,quemadmodum exfatanse

impulfu illa maligna. Si quandoque ex maiiciofa pa*

rentumin filios imprecatione finirteraliquiseuetus

fit uifus,nihil contra nos facit, ob peculiarem ingeni-

tamque parentu n cumfiIijsfympathiam,cuiusno-

minc exemplum quandoque horrendum proponere

foletDcus. Quamobr3mPiatoquoque,nihiIp2ren' ^^^'^*

tis imprecatione filijs cenfet periculotlus. Contra '^*

uero accidit pijs : quemadmodum in Iacoba,Ifaaco, Gen.i-j.^f^

eiusqi liberis,item Tobia& eius filio apparuit.

iDmoniicciYum impreationvAn pmiitamm

exempU Qp. XIX.

SPe<5lacuIa interim non uulgaria fubinde oculis

noftris a Deo proponuntur, ut ijs territi, inuete*

ratam mal^ imprecadi,uel etiam temere iurandi,

Bc faepe faifo, confuetudine declinaremus. Sic fertur,

militarepeditemantepaucosannositer perMarchafecifle: acnumofosloculoscuidafushofpit?2,apud

qua decubuit segrotus,cuftodiendos tradidsfTe. Poft

dics paucos reftitutus , pecuniam repofcit ab hofpita

quf iam cu marito ca efle rerinendailatuerat.Se itaq;

eahaberenegar, iniuriarualteruaccufans. Iratuspe-

deSjhofpita uicifsim infidelitatis infimulat. Quo au-

dito,c6iuge purgat hofpes,pediteq; ex eclibus detur-

bat. Hicreiindignitatepermotus, extra6luenfcm in

oftiu infiigit incofiderat^.Vim fuf domu' fieri ab hochomine,proclamat hofpes.Quare a rnagiflratu in car

cere coijcitur: agitaturqi fentetia,ob illata ulm,illum

gladioferiendu.iaextremusdiesiudicialispreforib.

eratjipfiq; captiuo moriedu effe,in carrerc nuciat d^^• montatfi feipfidedereueliet,utn!hilfupericuli,fefa

^jturu pollicetur.In innocentia fe mori malle, refpon*

det captiuus, quam ea ratione iiberari. Propofita de-

C 4 nuo

40 i T>e ajfeclis maiefic»

nao periculi immenfuate , ubi fe aerem uerbci;are,8c

nihil proficereanimaduertitdc-Emon, gratis fuam iili

defertoperam , qua apud aduerfariosuindicaretur:

confqlitque, Qaandoiudiciofiftens, tuamincaufaforenfiprastendesinfcitiam, prsfertim in dicendo;

eaproptertibi patronum, quem aduocatumdicunt,

concedi orabistatque me non procul ftante pilco cya

neo plumisinfignito, poftulabiscauf^defenforem.

Annuit captiuus , qui poftridie in iudiciumprodu*das,cognita magiftratus accufatione & inftituto,ro'

gat fibim extremaillanecefsitate permitti patronu:

qui conceditur. Multa difputat hic doftor luris uer-

futifsimus, & argut^ defendit, falfo accufatum cfife Sc

condemnari pcdstem : hofpitem enim illi pecunia

fpoliatouimintulifife , oftendit:rem omnem ordine

quogeftaeft, &ubi fepofitaconferuaretur pecunia,

apenens. Hofpite uero audacius inficiante , & fe

diaboiodeuouente, imprecantequeahquoties,utab

eo raftolleretur,fi pecuniam habcret:deftitittandem

adefenfionecauf^ LL^do^or pileolocyaneoorna*

t^^ diahoh tus, achofpitem abreptum perforuminacremaue-r^f*/*r^«r ho. lii^^^^ubi manferit.nemocognoueritunquam.

gationemma ^^^^^ millefimo quingcntefimo quinquagefim©-

Iniofam. primo,in Megalopolicis finibus,non procul a Vuild-

t_^^ dxmong ftadia.in Pencecoftes ferijs, plcbcm cereuifiae pocu-4ttehiturfe'

}]§ indulfiile fcribitur: cui mulier intererat,qus ffpe#-mtna.ooni-

^^y^Qxo dizholmvi fuisimmifcebatiuramentis . qui,Jariaim-a- /- -> • -i -i n- •

i

mmta. I^psCtantibus omnibus, eam pcr oftmm m aerem al'

tiusfuftuljt. Reliqui perterriti infequuntur,uifum'

quo deduceretar femina ; cernuntqueeam extrapa-

^um in aere alquandiu pendulam , inde redditam

U> agro praecipitem compereruntmortuam.

Liherqumm^ 40pTciies cdmm non ddimi, er concuhitm hnpotentim

ctiixm d diemone modo ndturdlim'

uehL Ci^. XX»

ILlorum infuper renfusidsmoncobtundi , &o# clem.Ub.f.

culorum aciem perftringi cenfeo, qui carmine fibi Recog,

tefticulos toraque pudenda auferri exiftimant

:

quibus quumaliquandiuorbatiuideantur , inintc-

grum polleareftituuntur.Hic fatanae potentia & arte

nerui teflium pudendorumque 5d fuam coniiellun^ Tejles carmi^

turoriginem,quemadmodumpIerunquein deplora* neniadtmi,

tis morbis uidemus fieri,maleque not^ argumentumdiciteffeHippocrates: Tefticulipudendaqueretra- Lih.z.io.

^a, uehementes dolores atque lethale periculum fi- ^^'"'^f^S:

gnificant. Intermoritur enim facultas uitalis,& ner*

ui uerfug originem retrahuntur. Indxmonis uero

operibus minim^ illud uitse naufragium hic pertime^

{cendum:nec naturalis cafubefl: caufa. ille ctenim adtcmpus fafcino obie<5lo deludit , uel dolofaneruo-rum retra^lione fallit. Ita fit, quod poftea,ubi ad uc*

tita confilia tales adegerit,impietatisque reos eifece-

rit, libenter ab opere dcfiftat, coaclus minime : licet

fe compeliifimulet, utfuperititioncm. qualemcunqjconfirmet , aliosque ar6tius irretiat. Si enimhaecmembra uer^ aderapta fuere,quando hoc fa6tum eflr,

& quibus medijsc^num citra fanguinis efiiifionem,

partium I.iefioncm Sc uulnerationem, omni ademptofenfu id fieri potuit , & uel momento fanari:' Etfi

hoc quoque,licet «tAi^otrepjAQmnsi unde qusefo conti^

gitreftitutio,fiprorfus ea acorporeauulfa, Scproin-

de alimento & uitaU fomite deilituta, tanto temporemortua,putrediniquc obnoxia fuerec' Numfatanae«ft,& angelorum eius,noua creare: aut ablatis omni-no partibus uitali uirtutc deftitutis, rcdintegrare pro

fuo arbitrio uitam,ac ueluti collaeas agglutinare,aut

C 5 fiia

^id ' De AJfecfis malejii:,

fuapotentla genuinoal-iigereloco: quemadmo^«!nLuuii. aChriflo auremMalchi, d Petro abfcifTam , indubi-

tanter credimus reftitutam C' Minim^ gentium.i

Antea auditum eft, nihil plan^ dsemonem pofle con-

dere : explicatumque, quid illi d^l^^ref/, uel inimi»

tabile.

Tefiesmona. Caetcrum uer^, non profedo imaginari^ aufere^eho fatiQ UQ. bautur telies,anno miliefimoquingentefimoquin^Itttiiexcfii. quagefimotertio inlunio, cuidam monacho Her*

maiino VuoIfratgenEuerfcldenfi, cuftoditempliin

monafterio Cruciferorum Dufeldorpij. Hicubifo-

cietatisa£lionisq; Venereje cummulierenuptainfi'

mularetur a monachis , qui ea quoq; frui dicebantur,

& hinc fcntentiam exadione aduerfusfeinftitueda

coram Generali,uelutcarnificinam grauiter timeret,

morbum fing!t,nirairu rupturam in umbilico. Quo'circaaccitur M. Engelbertus Hclter Euerfeldenfis,

iliuilrifsimi noClri Principis cli!rurgus,malu hoc cura

turus.Huic,dete£lo figmento, animi morbu infinuat

Hermannus , meditaturqj quib.rationibus collegaru

manus poEnamqi cuitare pofsit. Hinc conuenitur,ut

Priori a chirurgo perfuaderetur,ruptura illa non pof-

fercditui, nifi^grotusapudfeEuerfeldialiquandiu

decumbcret, ac interea temporis uterq; illi teftis exe^

caretur: ut fe in iuuentute fuifle cafl:ratum,& propte*

rea impotentem , falfoque accufari , quandocunq; eo

nomine iudicio coram generali fifl:eretur , conuince-

ret. InduciturPriorabEngelberto,utfecuiIIetranfi<

gat de mercede duodecim modiorum uulgarium ^e^

calis,poft umbilici rupti (ut Priori perfuafum fuerat)

curationemfoluenda. IndeHermannobeneualentiutrunqueteftem illaefumclam domi execuit Engehbertus,foluiturque ex pa6to fecale. Eacinus hoc nonfemel cum ia6lantia narrari a chirurgo audiui,fed fla^

gello cert^ dignum. Excufll* tandem quoque cuculla

poft

Liherquarttis. 411poftannosaliquotjdux^tadhucuxorehicmonachus,

qucepoil;eaeumreHquit. ^.

AclhcEc,qu6d incantatnetis quidam uinciri puten- impotmm

tur,ut concubitus omnino impotentes,quari euirati, f<'^''^'"^'*^'*

reddantur : hoc naturali occafione uarijs de caufis u^Ic/aoIo^»

fuuenire poted, uitiatis , impeditisue uel natura, uel

cx accidente congreflus organis,quaj etiam propina-

to pharmaco labcfa6lari queunt. Vnde legem de fri'

pjdis & maleficiatis,& ad libidinis ufum ineptis.tule^ _runtTheoiogi. rropterea non lemper entmcanta^ ^^,^^. .^

tioni imputandum iiluduitium, nec ilatim fafpicio* tit.^.

neaggrauandusinfons. A^ dsmonetamenutquidegeniturse indrumeta polTe cocubitui inidonea reddf,

fateor : ita quoqj fpurcifsims anus maligna uQlutate

& infulfa iraprecatione id efiici,coO:anter nego: quanquaiila,iniquaadaemoneperfua{ioneindudla,fecus

aliquado credat. Eode authore,alias cu certa femina

cogrefTuSjfspe cide homini permitti, relicflis eius or-

ganis liberis, poteft: alias cu alterauicifsim prspedi-

tis uenerejE a^ionis inftrumetis inhiberi,ubi nullo al

terius adminiculo illi opus ed. Sic in Italia , & cupri-

mis RomaSjUiros fe quoq; impotetes reddere arbitra-

tur nobilifsima ac eade putidifsima fcorta, fi anterius

fubligaculi ligame furtiu^ alicui fubtra6lu colligetjeo

ctiareddito , ab ea impotetia fe rurfus eunde iiberare

autumant. Ide de lupi uirga in alicuius nomine ligata

uel foluta creditur. Si quis ite maleuoius, cubiculi in

quo ipofas cu fuafponfa decubit,oftiu folupulfet,in.

clametq; infiges ianuae cultru: fi ille refpodet,tu abru

ptacultricufpide,atqi in ligno relida, is quiadornat

maleficiUjdifcedattacitus.fpSfum eanc6lenihil pof-

fe in re uenerea fertur. At nugae funt. Quidam narrar,

quenda coterraneu fuu,uirum nobile,iurafle ligatum

fe feciire,ne cu mulieribus cogrederetur : ac reftituta

dexteritate quadam,quahic alterius perfuafione con ^firm^-

^12 Be affectl-s malejic.

firmabat, adducensei librum Cleopatras, quemde

feminarum informandafpeciofitate fccerat : legens-

que locum , ubi eo modo ligati corpus totum inungi

iubet coruino felIe,mixto cum fefamcl£eo,& itaiuua-*

ri. Hoc audito coofirus ille Libri uerbis,id fecit, cito-

queaugmcntatolibidinisseftureilitutusetl. Quem*^admodum impia credulitate quis Isediturific & leua-

ri eadem,credibile eft,ufuqi obferuatur.

De ludicro incuborum & fuccuborum cum homi^nibus cogrefiu, prolix^ fuperiori Libro, ubi fagarum

difcutiuntur ponderanturquea^lus, egiffe mihi ui-

deor.

Deligdturisudnjs. Qf. XXI.

Ligatm^ XT"^^ lcuiter uelut in Catalogu reducanturmul'mriA.

I Itiplicis ligationis deliria : quemadmodum li-

4 gatio in amorem uel in odium, in sgritudines

&fanitates,^^fimilia: item ligatio furum & latronu,

ut inaliquo locofurarinon pofsintiiigatiomercato*

rum, utin aliquolocoem'ereueluenderenequeant:ligatio exercitus

, quilimites aliquos tranfgredi pro«

hibeatur:ligatio nauium,ut riulla ui uentorum,etiaminfinitis uclis uento obuerfis , portum egredi ualeat:

itemligatio molendini,utnulloimpctuuolui pofsit:

ligatiocirternseuel fontis, quaaqua^ extra6tioinhi«9

betur: ligatio agri,ne progcrminet; ligatio alicuius lo

ci, nequidineo pofsitextrui : ligatioignis,ut inali*

quo loco acccnd; nc jueat, nec aliquid combuftibile

admoto ctiam igne uchementifsimoardeat: itemli-ndelih.^. p3tiofulfjurum &tempe{latum, nenoceant? lieatio

^ canum, quauetaturlatrarus : ligatioauium &teraru,

quauolatusuelfu^a prsepediuntur : atque idgenusreliqua, fidem proFeclo exuperantia, qus partim fi-

ftafunt: partim^fieuentuseiufmodi fpe61entur, nonimpijs inriputandi hi eruntligationibus, fed adcau^

fas

Liher quarttis, ^i^

fas naturales, impiam credulitatem , daemonls collu*

fionem,uel ad oecultam Dei uoluntatem reFerendi.

Cum alias in Gallicano Lucenfium fub Apenninouerfarcturcumamico D. Solenander, deuiaaudie-

bantur acclamationes ruftici , uulpem uocc perfe-

quentis: ubiillifufpicerent, ecce ad montislatus a<

fcendit ocyfsim^ uulpes gallina prspingui onerata.

Ibi Solenandri comes, Quid, mquit,auferam illi pr^^

damc' acmox uerfonon admodum pr^grandilapi-

de,forteinuia obuio, uulpemfirmat, quxdepofitoonere fubftitit.Accurrit illcj fugienteque uulpe, pras-

damaufcrt. Deindefolalapidisuerfionefeideffecif-

fenarrat, quemablata prxdafemperponderofioremeifeoporteret: uidebatur tameninipfalapidis euer-

fione aliquot immurmurarc uerba. Cum redirent in

Gallicanum , rufticus cui erepta erat gallina, eam re*

pctit.alterreddererecufat.uocaturindciniuSj&ab-

lataegallinaeaccufatur: quiid qiiidem non inficiatur,

fcd fe eam optimo fortitum efle iure, quippe d uulpis

faucibus ereptam, defendit. Tandemuentilataali-

quandiu caufa, fententiam pronunciat iudex", ut gal-

linam fimul coquerent,caque unanimes cum aliquot

bonisamicisfruerentur. loanes SohetiusEburoIe*pidi ingenj medicus,quum alias difputaretur de liga*

tionibus, narrabat fealiquoties obferuafTcamatre,

quando fub intempeftam no6lem non redirent adprsefepia boues , nec errabunda iumenta inueniren*

tur, matrem tum arrepta fecurim obuiam ucl quod-uis aliud ferramcntum proieciffe perfeneftras , ad-

dendojEcce pignus pro his aut illis:nam hac ratione,

illa a lupis aut id genusferis illsfafupereflccrede-

bat. Quibus annumereturconfcripta ab Olao hifto- Zih.^,h(7l.

ria magi Gilberti nomine, apud Oftrogothos,ut im. //^^.\!j'**'."'

mobilis maneret, ligati in fpecu a prasceptorc CatiU y^;^,^'^'/;'

lo,cui ille infultarc folet. bertiti.

Porro

Porro uariarum eiurmodiligationumoplnioper*

ficitur per maleficia, colIyna,ung^enta, potiones fea

philtra , certas defignatas materies : per alligationes,

fufpenfionesiper fortes item imaginationes,& animi

exceffus: per imagines,chara6leres,annulos,iumin3,

ronos,numeros : perimprecationes,inuocationes,

coniurationes,racrificia,conrecrationes, uota,nomi^

na,uerba,perqueuariaobferuationum Bc fuperttitio*

num deliramenta.

His autem nugis commifeere folent , fi quae ex Sa-

cris literis indituto accommodari pofsint quemad^modum in ferpentum adiuratione, malediciionem

Genr,. fcrpcntisin paradifo terreftri commemorant : itemi<ium.zi. ferpentis ere6lionem indeferto, apteadmodum, (i

dijsplacet: infiiperuerfiim illum, Super arpidem&;rM-9'^. hafiiifcum ambulabis,&:c. Superditio etiam hic plu*

rimumualet, translato ritu aliquo Sacramentali ad

id quod uincire uel impedire ftatuunt .Se quoque li*

gari fimulant dsemones ratcert^ nonalijsuinculis,

quam qus ipfi tradiderunt, mendacijs fi:Jiicet , facri^

leg!Js,adeoque uanis ac obfccenis rebus,ut eas refer-

ripudorfit.

iiommcs uUim reipotentix in hMds trdnsformm ne-

quire. Explicatio fahuUram ds vlyj^iso^Diomedis

focijs , atque Arc^dibm trnnfmutatk.

ap. XXIL

Tn heTiidino T^Lerofquc ctiam fagarum maleficio in beftias

trAmformari 1 conucrti, uoluit credula fuperfiiitiofaque uetu-bommcsma- {{^^ ^ Sic quoque Demarchum commemorat

lefim. jJ|^Tij^;js , degadans pceri immolatiinfacrificio extis,

inl jpum fe conuert.fTe (merito uoraxdicaturiupus,

quihominisextauorat)5c Circepoculofocios Viyf-

fis in iilo errore duturnofertur mutafleinferas , utj

cftapud Virgiiium:

LihefqUanus, ^i$CXHOS homimm exfacie deajauapotentihm herhis

Induerat Circe in Hulnm^ tergaferarum,

ItemEclog.8.

li.uherkii^atq;hc€cPontomihile^auenena,

Ipfa dcdit Nloerist nafcunturplurima Ponto,

H;V egofepe lupumjierijO^f conderejyluis

lAocrim^fitpe animM imis excirefepulchris^

Atq;ftt(is alio uidi traduccre mcjfes.

HucfacitBoetij carmefi? ^^y^ ^ ^.

VcU Naricif ducis, cmfol phU.Btuagiispelago rateSy

Burus appulit infulte t

Vuichraquarefidensded^

Solis editafemincy

Mifcethojpitihusnouis

TaFta carminepocula*

Qstos ut in uarios modos

Vertitherhipotensmanus,

ilunc aprifacies tegit,

lUe Marmaricus leo

Dente crefcit^ unguihusi

Hic lup is nuper addi tus,

fleredumparat.uluUtt

lUeti^sutlndicay

TeSla mitis ohamhulat*

Sed licet uarijs malis

"Numen Arcadis alitis,

O hfitum miferans ducem

Veftefoluerit hojpitis t

lamtamenmalaremiges l|^

Orepocula traxerant,^^

lamfues Cerealia

Glandepahula uerteranty

Et nihil manctintegnm

Voce^^corporepcrditift

$ok

41

6

De dffe^tis malefc.

Sola mmsflahilk^fuper

Monflra queepattturygemit

O' leuem nimium mammfhiecpotentia^aminay

Memhraquceualeantylicet - '

Corda uertere non ualent

Jntus eHhominumuigor ''

Arte conditus ahdita,

Hac uenenapotentius

Detrahunthominemfihif

D ira quapenitils meant^

Nec nocentia corporiy

Mentis uulnerefieuiunt^

jn dialog. di Hifce figmentis,& Apuleij in afinum uerfi fabu-

«-^J^»*- Iie,tfcribaturLuciani metamorphofis: qui in TheflTa^

liam profecflus , ut magicas artes difceret , in hofpitiu

forte diuertitjUbi muHer fe unguento iUinens,in cor-

uum mutabatur. Lucianus eodem linimento fc uo-lens iriungere,in aliud erroreincidit,quo,un6lus uer-

titurinafinum. Indudus autem in theatrumuarijs

confperfum herbis, exancillaeinftitutioneperrofa'

rum efum reftituitur.

Herbis & uenenis non funt uires attribuedac, quas

nec ad manifeftas quahtates, nec ad totam illaru (ub*

ftantiam referuntur . his uero rationibushomines

ab iHis non transformari in beftias,notum cft: carmi^

nibus itaquc eam imprimi ilHs efficaciam, fequi-

r>eCitt. Vei tur. Auguftini hic audiaturfententia : Si dixerimushb.iS,cap.i%. eanonelfecredenda,inquit,non defuntetiam nunc

qui eiurmodi quaedam uel certifsima audifle, uel ctia

expertos fe effeafieuf rent. Nam &nos cum eflemus

in italia, audicbamts tanadequadamregioneillarii

partium , ubi muheres ftabularias his malis artibus

iiributas , in cafco dare folere dicebant, quibus uellet

feupofl"entuiator bus , undc iniumcntaihc6uerte«

rentur,

tiherquartm. 42frentur,8^neeefrariaquaequeportarent:poflqueper-

fun(5la opera , iterum ad fe redirent : nec tamen la

eis mentem.fieri beftialem ifed rationalem huma-

namquereruari: (icut /Apuieius inlibris quos Aurei

afmicituloinfcripfit, fibijpfiaccidifTe, utuenenoac-cepto,humanoanimopermanente, afinusfieretjaut ^-^*^?; ^^^

indicauit,aut iinxit. Hsc uel faifa funt ; uel tam inuii- ^'Kt^^^^>''^

tata, utmerito non credantur. hc libro de bpiritu oc aftnun? uer^

anima?Dicit iiumapa opinio, quod quadam arte mii^ ji^m, o^qtid

lierum 8c poteflatedsemonumhomines eouertipof" ^^^"^^ emiti

fintinlupos &iumeta,3cquequeneceiTanaporUre, ^^j<^^^^'\ ^^

Scpoft peractaoperaiterumadleredire, necnenm utettaH

(eis mentem beilialcm , fed rationalem humanamque ^«i in m-.feraari. HocricinteIligendueft,quoniadfmonesna- qu^ jluslegit

turasnoncreanttfedtalealiquidfaeerepofTunt, utui f^^^^^r^^^l^i.

deantureffequodnonfunt. Deinde proximoetiam ^ '

capitedeCiuitateDeicitatofubiungir.Nonitaq^fo- ^J^' 'f/^^fe

lumanimum,iedneccorpusquidemuilaratiGnecre spmtn' &diderim d^monu arte uel potefcate inmebrauelli* anim.zi. k$i

neamenta beftialiaueraciterpofieconuertiifedpha*

tafticum hominis (quod etiam cogitando, flue etiam

fomniando per reruminnumerabiliumgenerauaria

tur,Sc quum corpus non {2t,corporum tamen fimiles

miraceleritateformascapit^fopitisautopprefsis ccr

poreis hominis ienObus) adaliorumfenfumnefcioquo inefFabili modo figura corporea polTe perduci,i-

taut corpora ipfa hominii alicubi iaceant,uiuetia qui

dem , fed multo grauius atq; uehementius quam fomno fuis fenfibus obferatis. Phantafticum. autem iliud

.ueluti corporatum , in alicuius animalis efngie appa-

.reat,fenfibus aHenis,talisque etiam fibi liom.o efTc ui^

rfdeatur , ficut talis fibi uideri pofTet in fomnis , Sz por-

tare onera:qufe onera fl uera funt corpora, portantur

& daemonibus,ut iliudatur h©minibus,partim» uera o-

nerumcorpofa, partim iumentorufalfacernCtibus.

D . Naiii

: .- f. ind.cabav^tuenenum lUu p d„,,^,gs,^m

r'::'tamennuUomodopote^^ fi (bmn>a

..„,..temd,eseaue.uteu

giUfle^^^_^^ fefuUcetfaau,«

annonam .nter ^';^ '^'^'^^^^, deportabatur:quod.ta

tar Retica, q'^^?'*''^ /".^nertaeft.qu? tamS e. fom

,tnarrau.t,faau a.Jo- -u^^^;}^?^,,,iru.per

niafaau.debatur.Ind.ca>^^t

(^^

n.ae.antequarequ.efe.et

f_^..^,^p„f^,ire

quenda, plv.lolopha ''°' "°,^5 e.Kponere no»

, 5nuila PUton.ca , ;1^1,XroX\ua.f.t5, fuiffet.cur

Ia,n-et.Etquuabeodeph.lo!op q^^^^ ^^^^^.,.

,,, domo eius f=«'-'%'^^^°,

''^ f.^tfefomniaui. Ac per

,erat,^Nofeci,mqu^t,feJmee^^,^_^^^j^^^^^^^

hocalteri per 'maS^"* P^*r„„„is .HscadnosnongUanti ,

quod ^lter u.du- o..„.^^^,,.,,,i„dig„6.

^.aibufcunq; . f ^'''^'^' "f^n ,LoS nobis non ex.-

fld eis referet.bus V''^'^^^''^.,^, qaSdhom.nes

fcmaremus fu.fl-e men to •

^ 1

^ j4

dicuntur.mandatumqueeit "- ; J^^^^^ & quod

d^monibusA.-cades.n u -fo^^^^^

. arm.nibusC.rce foc'o^ «^^ ^", Iff, ,

c^uem d.x.,

iilammodumm.l^u.dc-ut^^^^^

ii tamen fadum eft-D'°««^f^cceisioae

propag.ms

doquidem Sf >^*^»'"3'" P" Ll.omintbus fa^as fei

da?are p-h.betur. no mu.at..^^^^^^^^ jph,

fubtrac^.s credo f^^iJ^f^^jP^.S^.Neq.ae enim d^.nonu

genia, regis Ag-^"'^;^ ;tuiuf.nod. pr^ftig.== ^^^^'

lus iud.cio De. P«^'J''' ; iii^ uirgo poftea u.ua re.

,,:les effe P.off""^' J,to i la .rua.« efe facili cogn.

Perta eft, f>^P.P°"''^' oTomedis, qu.a nufqua.nfub.to

umeft. Soc.juero^'°'^''Ji^^o apparuerit per.

Lihcr quartm, 4 //dentlbus eos ultoribus angelis malls : & pro eis aues

occult^ exalijs Iocis,ubi efthoc genus auium,ad ca

locaperduclf runt,acrej cnt^ fuppoficaejdeo credu-

tureiTeconuerfi. Quod autem Diomedis inteplun^

aquam roftris afferunt & afpergunt , & quod biandi"

untur Gr^cigcnis,atq; alienigenas perlequuntur,mi^

randumnoneftficri daemonum inAindu, quoruin-

terelt.id eft, ad quos perfiiadere pertinet^deum fadu

efie Diomede,ad decipiedos homines, ut falfos deos

cumueri Dei iniuriamuitos colant; 5c hominibus

mortuis qui nec quum uiuerenr, uer^ uixerunt, tem«

plis,altaribus, facrificijs, Tacerdotibus (quseomnia

quum reela funt, nonnifiuni Deouiuo Scuerode-

bentur) inferuiant.Ha<5i:enus Auguftinus,

Nifi uero altius dormientsm Praeftantij patre ob-*

feruafient,ipfe omnino ratus fuifiet & narrafi^et ea re-

uera a fe gefta fuifi^e, quae tantummodo pcr fomnuincognouerat.atque itaueritatis opinionem apud multosfortitusfuifietrumorfalfus. Sedmerafuntfom-=»

nia & phantafmata: cui opinioni fufiragatur D. Tho*mas , in quaeftione de Miraculis. Pagano quoq; & in^s

fideli deteriore efi^e indicant Dccreta , qui crcdit pof-

fe fieri aliquamcreaturam,autinmelius deteriusue

tranfmutari, autinaliam fpeciem uelfimilitudinem 2. Fartef^,

transformari,quam ab ipfo omnium Creatore. 5 f 'i^fc

SocJos porro Vlyfsis in bellias uerfos , & DIome>dis comites in aues , atque Arcades ftagnu quendanitransgrefiTos in lupos comutatos, fabulofa efie,& poelarumcommenta,multicreduntcumPIinio:quifcri- ^^'^^P^^*

bit, homines in lupos uerti, rurfumq; fibi reftitui , fa- devJnill'bulofumefTe, c5fidetercxiftimarideberc,autcrede- o-nyj^iftf"

ireQmniaquf fabulofatotfeculiscredimus.lndefub- «t/^*'^;o/iV-

iugit: Miru eft quo ^pcedat Gr^ca creduIitas.NuIlu ta '^;'^^^-*«^''**

impudens eft mcndaciu, uttefte carear.Hinc illud de ^Jfil^X^,!'^

DiQinedis focijs iJeoc6ii<^uilpoetistTadit,qttonja YAJ^in&i.^,

D 1 ^ *ucs

A

42 'Deaffeciismalef.

aues Diome(Ieae,aIubacatara6lf diidlsejin folototms

orbis loco uidentur in infula,ubi tumulu&& delubrii

Diomedis extant,contra Apuliae oram,fulicarii fimi*

les.Et quoniam aduenas barbaros clangore infeftat,

Graecis tantum adulantuf,miro diferimine.uelut ge-

neriDiomedishoctribuentes; sedemqj eam quoti*

die pleno gutture madentibus pennis perluunt, atq;

purificantiundeorigofabulae, Diomedis focios in

earum effigies mutatos.Suntquieaad mores referat:

nimiru ^Arcades lup oru more uiuebant,ut hominesuoraces & immanes,crudis uefceates carnibus,Scfor

t^hiimanisjdem demutationefociorum Viyfsis,iu-

mentis afsimilatorum ob prauitatem morum, intelli

X)an.^,gi poteil: : quemadmodum quoq; de Nabuchadnezare Babylonis rege conuerfo legitur.

Df xvKcw&ftJi^Ti^ix mGrho.quo fe m lup0S comefH

credunthommes. Crfp»

T^^cU.^.caj}.

IIterarummonumentis tradit Guilielmus Bra-

*o t .6.ca^,i_/bantinus in fuahi{loria,uirum prudente diabo*

^^ li arte eo perductrum ruilie,ut aliquibus anni tempo^ribiis non fecus fciuerit,quam fe rapacem effe lupu,

qui perlocafylueftria & fpecus oberraret,ac maximdpueros perfequeretur,& eum fagp^ uelut amente per

nemorauagariinuentumfuifre: qui tandem Deigra|

joh.Fincel tiaad mentem redijt. Adhaec Patauij lupus fibi uide- !

Lz.miracfd. baturagricola,Annomillefimo quingentefimo qua* i

dragefimoprimo : multosque in agris infilijt,trucida

uitque.Tandemnon fine multa difficultate captus,-

confidenter afleuerauit fe uerum effe lupum , difcri*

men folum exiftere in pelle cum pilis inuerfa . Qua^' propteTquidamomnemexuti humanitatem,uereq;

lapi truc^s,uoracesqi,tibiSs & eitisbrachia gladio fe^;

riunt,amputantque,ueritatemrei exploraturi : co-

r

gnita f

Liber quartus* 421gnita uero hominis innocentia,eum chirurgis tradiit

curandum,redpoftdies nonmultosexpirauit, Hosea melacholije fpceie exagitatosfuifle dubiu eft mini

m^jCjuf Arabibus chatrab dicitur,deriuato nomine ^ (^^aiYa^^yt-

bcftiolajqu^irrequietomotufuperaquasmodohuc, utcen.Ub.1.3,

modo illuc abfq; ordineuagatur,Latini,ut quida uo ^"iti''^^'^

luntjtipulam id infecflum uocant,in paluftribus locis 'S^",'

rrequens.?iyK«y^^w;r/^^,id eft hommis mlupum conucr ^^J^^vhi^TrU

fionem uocantGrsci^quidam melancholiam quo^ paul. ^e^quelupinamappellantexMarcellojiteminfaniamlu ^m.U. j.c.i^.

pinam: plerique xyK<^«p<v,alij xvxfl^^/wa^W.Eo malo cor* ^stiu^iU.e,

repti,exatrebiIisfuIi2inefeinIupos,ueIetiamcanes ^f^"' , ,.

credunt mutatos.Quapropter domo egrediutur,poi.^fyma. jnfa^

tifsimuno6luJncun6tisluposimitati,autcanes. Hi malupma,

pallentjoculiqueijsfantconcaui&ficci : craiTd im- a</k«w^.

becilliterque uidenr,linguam habent ficcifsima, uak nwxcS^mm

de fitiunt,os faliua caret. Tibise his funt ita ulceratsg ^ut curarinequeant, propter frequentes ofFenfiones,

&canummorfionesXuranturhiranguinismifsioneufqueadanimideliquium,uiclu boni fucci, balneis

dulcibuSjfero la6lis,hicra ex coIoeynthide,Rufi7,aut

Archigenis,autlufti,theriaca, &reliquis melancho-liagutilib.Caputhisanteacccfsionemirrigatur fopo

riferis,nares opio inunguntur.Quandoque & fomniferum medicamentum propinari oportet.Hoc natu-

rse uitium & humanae mentis alicnationem fabulse a^

pudOuidiumfubminiftralTe occafionem uerifimile zih,^ j\ieu-

cftjde Lycaone Arcadise reg€,quem a loue in lupum morfo.

ob fuafcelera mutatum nnxit.lnterim atrse bilis morbi,lycanthropise di6li,adiungit notas, quemadmodiiridiculapoetarumcommentanaturales fiep^ folent

habere caufas.

Territus ipfefugit^naBusq^filentU ruri^,

"Exululxtfiujhaq- loqui conatur, &c.plerofq; etia atra biie uitiatos , fe leones efle, uel dae^

D 5 mones.

4^^ jyeiHffecfismaleJic,i/4i:c.hh.^ mones,ueIaaes,imaginari,annotauit Auicenna. PH#fi'^'

" ^^"^^ ' nius Sc Edouardus fcribunt, cerebru u.rfildeuoratum' JngignereimaginationeSjquafiinurrumquistrafmu*

tatus fit. Id nollro hoc feculo cuidam Hifpano nobili

obiatu fuifie edendu traditur,qui per deferta & m-on-

tes uagabatur , fe in urfum efie conuerfum phantafia

uitiataratus. Atqui da^monem autullam creaturam,

nihil pofie condere,aut reuera immutare,rationibus,

jpdrtz.eauf &ex Decretis abund^ demonftratum eft: ^euiden*^, q. f. ejftfc. tifsim^coniiiatexeorum quihascfuerunt pafsiludi^

bria,confefsione,quam Hb. 5. cap.ii. defcriptam,qua'

licunque expUcatione fum interpretatus.

Vemtt^difcxu^kmdnimutiitiene,

T^4tuY£ mi- /^"^iEterum quaemihifortafsishicobtrudereco*racuUtn fe- I nabuntur ahj naturse njiracula, ipfe referam,xni immu^ ^^ PHnius : Ex fogminis, inquit, mutari in mares,

Z«£.7 C4. 4 noneftfabulofum. Inusnimusin Annalibus, Licinio

€SelUui It. $. CrafTo, C. Cafsio Longino CofT, Cafini pucrum. fa-

cap. 4. £lum ex uirgine , fub parentibus , iufiuq; harufpicumjTtb. 6.Epi. deporcatumininfulamdefertam. LiciniusMutianus^^

aph'prodidit.aifumife Argis Arefcontem,cuinomen Atf

refcufse ftlifTet: nupfifle etiam , mox barbam uirilita*

temq; prouenifie^uxoremq; duxifie.eiufdemfortis &Smyrnae puerum d fe uifum:fubditq>: Ipfe in Aphrica

iiidimutatummaremnuptiaru dieL. Cofsitiuciuem

Tifdritanu. Liuius lib.^. fecund.bell.Punic.tradit, Q.Fabio Maximo & M. ClaudioMarcello Colf.uirum

exmuliere Spolctifa^lum , Hippocratesautemfcri-

bit, Phaetufae cuipiam Pychei uxori corpus uirile , &in uniuerfum hirfutum & pilofura fuiffe redditu, bar*

bamq; eam emifille , uoce item afperam fuiffe efPe6la.

Ccntur.t.cen Quod ipfum etia Namyfia? Gorgyppi uxori in ThafojMt.curat. e^enifTe/ubiangit. Prxtcrea Amatus Lufitanus con-

?^- fcribit

fcribit hiftonam eiufdem argumeti,his uerbis: In op-

pido Esguerra, noue lencis a Conybrica,nobili apucj

Lufitanos ciuifate, pnellaqusdam generenobihse-

rat, cuinomen '(fi reftememini)MariaPachecaerar:

quse cum ad retatem perueniiTet, in qua muheres pr?^

mum menftrua em/ittere foIent,uice menfium priapn

ufqucad idtempus intuslatitantem extra eiccit. Eeilc ex feminaFaduseil;m?rculus : ocuir?li toga indu-

tws,ac facra aqua rerperfus^Manuel fuit uocatus. Qu?axllndos perueniens,&: diues acclarus faclus, poftea

adfiaos redijt^&uxorem duxit.Sedan liberosgenue^

rit,non fatis compertii habeo. Confcj tamen lumus,imbcrbem hunc femper manfifle. Ha^tenus ille : qua?

eo a me adducuntur lludio^utprobe non folum bancfexus permutatione & uerifsima efie.. ^ naturaliu ra-

tionum bafi inniti : {t^ etiam. fcminas traofire in ma-fculos» faltcaduerfus inanem Aufonij aifertione, qui

duoru exemploru au6loritate etiam tueri conatus eft

couerfionishuiusoppofitione. Verom ubicauflain-

credibilis illius eifeclus fuerit cognita & perfpefta^

ilico cofequutionis necefsitas alteriuS fallitatem de-

teget: quaeutinuefligationeacquiratur^duoponeda

funtfundamenta demonftrationi naturs prorfus cc*^

uenientia. Primumell:, poftanimantis produ<5lioBej

uirtutecoformatriceno effe ociofam;alteru,particu-

Ja?alicuius prxrogatiuoiuredotatas mulieres. huius

prefentiafubminiitrabitgenerationi matenam.,illius

cotefsioefficietis aclione. Qiiae fi ucra funt, ut profc*

6l6fint,oportebitcirca pudedu muiiebre latitaresli

quodmembrupriapifigurse perHmile: quiaexPhyri-c^fpeculationiscertitudinecoftat opcrationenatn--r?no exerceri in fubiedo quolibet,fed idoneo & p'*?-

:^ifpo(ito: queadmodu etiauis c6formatrix,^anim:"?ameditoinlucem, non procreatdenouo parte? - S

"nateriae conuenicntis & reliquaru occaficnum v -' -

D 4 c-.. ,

dtuiHjfed imperfedrias adimpIerefacil^poteft.Proin*

dehisitaconftitutis^fciendumeftjeiurmodiparticu?

Jara reperiri in Koimroyiwiuti^ui, quse cund^is mentul^ ui*

rilis conditionibus prorfus refpond^t , adeo ut pras^

<iita{itiigametis,neruis,uenis, arterijs,mufculis,pref

putiOjglande,ne quid omnino defideretur. Eius ex'

qtiiiitaobferuatio ha6lenusferefuitnegle6la, ob pin.

^\ki,.fen. guedinis uelamen, arecentioribus : atabAuicenna

^'''^^cft^^^^^^^^^^^^ ^^^ nomine Albathara, uel Albandar: Sc a

»^lhathara. Ruffo Ephefio KMTiifis uocatur,unde obfcoenum uer-

^lbandar. bum >fAVTw^//«,t/,ueI «iwrM/^/ay deriuatur:nec non Nym^^htork. pha, Myrton, -^oJi^t^)?, Atque exiguahsc caruncula

^ymjjha. paulatimmolis auemetatione exurgit tande inpria<»

- pum omnibusiuisnumensablolutum : quoQCotm^git prscipu^ aut menftruae expurgationis initio , aut

connubij tempore, quoniam in eo Naturseimpctu^

incrementum moiitur:inhoci;er6,propterprimico«

itus uehementiam , effringunturparticulss iftius car-

ceres,quibus exonerata uirtus formatiua dein elabo^

rat in promptiori expulfione. Ita etiam fit,qu6d tung

corpus Sc hirfutius euadat propter menfium fuppref-

fionem, & robuftius ob fexus uirilis fuccefsionem,

Hoc autem mebro quum faltem mulierdotetur (un-

de omnes feminse licet a<51u tales fint,potentia tamer^

mafculos nominarim ) necefiari^ elicitur, hunc mu-tationis ordfnem progrcdi tatum afexufemineoa^mafcuIum,noneconuerfo: quianaturafemperaddit^

punquam demit: femper expellit,nunquam reprimit;

femper mouetur uerfus dignius , nuquam indignius^

Itaque Aufonio uanitatis crimen adftringo, quod Bepeuenti puerumquempia repcnte uirginemfa6lui|j

refert:

piecfa^fs anticjuum,quod Campano in Beneuento

yms ephehorum uirgo repcntefuit.

ppet^s eiufccmodi fabulas excogitafTeuel indelM

frf^. K. de O-

Liber tjuartus. 42sqaet

,quod finguntTirefiam uatemThebanum , cu-

ius fupra ineminimus , cum coeuntes angues baculo^

percufsiirer^mutatum in foeminam fuifre,portqae an^

nos undecim, iterum a fe caefis anguibus,uirilem na^

turamrecepifle.

Horum item miraculorum memin^re Sabellicus Sabea,Uh.9^

ficPontanus. Sed quodabftrufa naturx operatione ^^'^'.

•} c ci 1 r Jtctttts*

contingit, atque ineametamorpholi, &quiaemlo-

lius fexus,continu6 perdurat,nullum hic mereturlo^

cum , ubi tantummodo de fiftis momentaneisq; dae-

monum formis &pr3eftigijs, quoadlieripotcft,ex-.

plicandisagitur.

Qwoip/mj puUntur d^monUciyquimelm'

choliudgiUnturyO^ediuerfo, »

Crfp. XXV.

DE melancholicorii imaginatione deprauata,Sc

lubfequentibus fiorum interdumdelirisridi-

culisque adionibus.-nonnunquam etiam gra*

uibuSjferijSjhorrsndisqueoperibus^fupralib. 2. cap,

25.fatis multa dixi,utrepetitione minijs opus fit.hinc

tales uel fatui uel a daemonibus obfefsi f^pe iudican^

tur, quemadmodum quoque energumeni uicifsim

melanchoiici interdiim djcuntur.Exquifitum itaqu©

defideratur hic iudicium , ut inter utrofque difcern^-'

turaffs6lu§:qui plerunqueetiam complicantur, Hu-morietenimmelancholicOjUtimateri^fuisIudibrijs

confentanese, diaboiusfe^utanteamemini, infinuat

libentifsim^. Non tamen i d«monijscun6liexer^

.centurmelancholici : at contra fer^ fir,ut omnes dss*

moniaci ob acerbos cruciatus affe6l:usque graues,

reddanturmelancholici. Malierquaedam Buderici??

fingulis annis eiufmodi melancholia , uel potius ma*niaagitabatur, ut feptimanas aliquot ina!tas noflafircafepulchra incosmiterijs degeret: excurr?ret e^

D 5 tiam

r

42 6 T>e affeclk malefc,

tiam fublnde in pIateas,efFrineens huius ianuas, Sc il^

lius feneftras perrumpes , intcrdiu aufugeret ad loca

fecretiora & fylueftria. Et quia is paroxyfmus maxi-md incideret in die feftu Pafchje,hoc eft,tempus uer-

ntim, huicmorbo exhumorn motuaptu: credebatur

tum temporis d uuigo , iJlam a fpiritu exagitari mali-

gno. Videitem hiftoriam dxmoniacas, quaemcian»

choiia infeftari reputabatur fupr^ cap.16.

ti^i ohftd'^ dUhoUci hijlori^ mmcrdhiks du£ :

dtemm dutcm ad mcantjmcnta rdu-

tm^ Cdp. XX VJ.

'N hac eorum qui a daemonum maieficfo exagitan*

tur, hill;oricaferie,nonextrainftitutum fuerit,rc.-

Ohfi^fd^' "^cenfaifienaturaie, rarumquetamen,diabolicf ob*msnianfig' fidionis figmentum , imeoiimNeomagijapud Gei-

menta. dros uifum, in quodam mcndico nominc lufto. Hic

fiuifl^edA'ut^^^ft^ occationepecuniamem.endicaretlargiorem,

mmiacm. antc templifores decubuit, daem.onij in fe dominiumfimulans.Nam perpetua inquietudinc exiiiebat,con«

cidebatq; iacenti uenter.* interdum & fugam minace,

infultum uioientum , & toruam faciei inuerfione fin-

gebat. Cuftodes latus utrinque ciaudebant,eius con«

iunx & fcortum : qu« profilienti renixae, ferramentis

appofitis eum cocrcendum menticbantur: interea o^

ratione mendicorum rhetorica oppido inftru<Sf,{lre

nuam nauabant operam, uteieemofynam d popui©die Dominico mane hunc adeunte locum , eiicerent

ubcriorem. Tandem in doiofi machinamenti opinio*

nemuenitmagiftratus. Adhibitiii^ores, quia co?*

miterio difcedenti , fub prandio, quo tempore ab ho-

minum frequentia hic tutus efl: locus , manus inijcc-

rent.namhiceiufmodi apprehendifiehominem,erat

reii^io, nefasquc ducebatur, ob prophanationem lo-

cifcilicetfacri. Poftremo tamen cogtiitoJatrocinio

quater

1

Ltherquarm? ^zyquater perpetrato, abreprus, in uinculls artem cofeU

fus e{l,quauentre, ut profuonutuexundaretrubito,

relabereturqi continuo uortice,coegi(ret.Prius obice

altius podici indito, & multo butyro (imul deuorato,

^uoanteaobiiniebantur praemuniebanturq; uentri^

culus&inrellina aduerfus uimhydrargyrideieteria,

argenrumuiuumdeglutiebat, quod fuo pondereexuentriculo per pylorum in inteftina ferebatur.ubi obpelTuIum oitio obditu, pra^cifa erat exitus uia : quare

<iuumuehementeridhumidum fit,&tenuiumualdc ^^yjy^^^rt*

-partium, ac cognatamobilitateinquietifsimu, quan- ^^j^VT'"

quamacalorenaturaiiexcitatum, non tamenobin- num-m pavteftinorum butyroinunclorum anfra6lus cuaporara tmm.

.(etiamfi ea fuifiet caloris uehementia) potuir. Hincciebaturualidailiauentrisperturbatioj&iaflus inse*

<jualis, quam augebat uehemens&uoluntariauen-trisfuccuflatio, ilisfisinterimobpr^Efumptubutyri

antidotum partibus interioribus. Stipe autem colie-

^a,& arbitris femotis, inquietum d^monem,captiuuquippe Mercurium,extra£i:o pelTulo liberabat. Hunctragoedumdecimo poft editum hoc fpedaculu die,

propterlatrocinium, Germanica punitione imponirots uidL'ex qua horis duabus pdfi: defcendit,eodem

tamen repofitus die,ftrangulatusq;.

Ad hum: numerum referatur impoftura , uere ToanU Patrii

commenticijS ligaturis afcribenda, cuiufdam loan^ <^o»:we«^j.

nis Patris nomine, Germanis Hans Vatter, natiin ^^^^'*^'^P'

pago Melli^ige, medium miliare difsito aDuringoruVuymaria. Hic profefsione bubulcus, triennium

per celebres aliquot Germanise ciuitates uagatus efb,

iimulans fe ipfis D. loannis ferijs hora matutina, quuIxoum curam gereret, a Nicolao Gottel, pofteaobfuaflagitia Vuymariseexufto, incantatum, paneaf-

fumpto cyaneo ex fextuplici fanguine c6fe(5lo , nimi^

ruminfantisnondum baptifmoinitiati, 5cabeooc-cifi,

42

1

De ajfeBU mdejic^

cifi, ferpentls, bufonis, echini,uulpis ac Iupi,ut duo^decim annis atrociter i diabolo diuexaretur.Hoc Ni^colaum in carceribus confeflum fuifTe afTeuerabat,

Hinc dsemoncm excruciafle ipfum multifariam air,

ac tam ftri^l^ mpmento colligare manus faepe in ter-

gouineulis»xpilis equinis 5cfericeis lacinijs intor-

tis, utnifimoxeorumincifionelaxaretur, fanguinis

fubfequeretur eruptio. Coartabatur enim fingulari

artificioligaturaenodusinexplicabilis. Acanteaprseangore fanguineme finiftraaureatqueorefrequen-

ter effluere querebatur : &: inter reliqua,femel Mans-feldiainaereeueflumfe, Scualido uentoHalamuI-tra muros translatum, ibique catenis argenteis colli^

gatum fuiffe narrabatritem Bornae,ubi in turre inclu^

fus fuerar, ut nonnihil a diaboli torturis leniretur^at*

que ab eius laqueis tutus conTeruaretur,per foramenanguftum crafsi formicis a diabolo perruptum,fe in*

dufio folummodo te6lum , 4 dsemone extra6lu fuifTe,

atque in uaflam tradwdum folitudinem: fed quomo-do,fe nefcire: atque ibi tres no6les fine ulla cibatione

humana peregifTe . Addidit quoque,fe catenis ferreis

crebro a daemone conflri(5lum fuifTe circum corpus,

pedes & collum : ac femel ita in patibulo ad hoc fpe-

^aculum a fatana ex ingentibus lignis con(tru6lo, in

quodam horreo alligatum fuiffe.Admiranda quoquephantafmata, apparitiones &fpeclraannexuit, nec-

omniaenarrare breuibus fepoffeinquit : fed cuncla,

ordine, uelut feriem hiftoricam, confcripta efTe, tan-

demque pertypographiamlucemuifura, utmundo.innotefceret,quanta€rudeIitate plurifariam a dfmo*nio excrucietur, dilanieturque. Nec prstermifit fuu

in orando, concionibus facris audiendis , & commu*nicatione Sacramenti corporis & fanguinis Dominifinguli? quatuorfeptimanis,ftudium. Adrefipifcen-

tiam quoque utpopulumhortaretur, fe impelli affir-

inaba^

Liherquartm, 42pIflnatat.Poft diutinam huius tragoedif ofteifitationem,

Norimbergamtadem uenit,ubi ijrdemufusteclinis,

iprudenti&circumfpeclo Senatuobferuari cumui^giianti fagacitate induftriaque, femotiscuftodibus

folitis,iubebatun Sc licet primum abitionem urgerer,

defperationem deindefimularet, &nefcio'quaenon

comminifceretur ad artisfu^ fucumreotamen ad ex*

tremum reda6lus eft , ut fe nunquam a diabolo liga*

tum fuifTe , fed fibijpfi laqueos d fe paratos , celcriter

fcmotis arbitrisiniecifle, ubi itemeorummateriemfuffuratus fuifletyfateretur. Vinciendi^tiamfpeci^

men oftendebat liber^: & fu(ftu fatiguinem exgin*giuis extrai3:um fuilTe narrabat , quem qiioque manu^uam ocyfsim^ in aurem feorfum inftillabat.Reliqua

item cnarratamiracula,merafuiiremedaciafa{Tus eft:

uniuerfamque huc fpe^laffe fabulam ^ ut inde rem fa-

ceret.Quapropter ob facilem,nec extortam cofefsio'

nem, fentetitiam mitigauit, reumque publico palo in

fpe€VacuIuiTi Sc irriiionem ad horae dimidium alliga-

tum , exilio puniuit amplifsimus eximi^ prudentiae,

iudicij, uirtutisatque authoritatisordoSenatorius, ^aglftram

9 Maii , Anno millefimo quineentefimo fexasefimo- ^^^^^^^^-

lecundo. Iduerodiabolicsuexationispermeanta- tiafttmma.

'menta figmentum , tanquam rem ueram, alius an*

tea epiftok typis excufa prsmatur^ euulgauit, te^lo

*^olo falfus,

^iufdem pmuUt£ ohfej^ionlsiutiMihmficri'

ficis hijbri£ . Cdp, XX V 11.

EOdem anno^ nimirumfexagefimofeciindo, in ^ttelUVheu

.Martio, DulTeldorpium uenit puella quaedam 'j''/^^*'^-

Vuerlenfis,circiterannosuigintinata,beneha#tttdr^^jl-^^

bit3,fed uultu torua. Hasc, ut mendicandi folennior memaia,efietoccafio,iiterisiTiunitateftantibus,eamadaemo-

nio obfeifam, adD. Hubertum Ardennatemprofe-^ionem

^^0 De affe^ls malefc.

dionem inftituerat, ut ibi i fatanse iugo fofoerttufj

Cumpatruo & condu(flicio homine comitem etiam

habebat monachum,annum prop^ trigefimum agen>

tem. In coIlo,tanquam amuletum contra diaboli fsF^

licet impetum,dependebat ftok ecclefiaftica,Ab exi-

mise pietatis &do<ftrina£uirisorDatirsimis, ecclefia'

fteruo,&mediciscoIIegss meisconiun^lifsimis (qui

bona fide rem omnem mihi expofaerunt , tum enimaberam) quicquid id elTet negocij, fGkrtifsim^ inqui«9

ri uoluit Princeps noller illadnrsimuSjquibufuis im^

pofturis non tam faciies,ob non uulgares ingenij do'

tes,ofFerens aures. Quantum itaq; ex sgrot^ & alio-

rumreiatuconijcereillipoteraot, epilepticaputaba-

tur. At monachum comitari,qu6d ob ecclefitflici ur^

npraerentiam, minusadsemooioimpeteretur, dice^

bat: tandemq;e6ada6laefl, utillumineodemxrecuJB

decumberc no(R:u le(5lo fateretur , non autem afurs

exuuijs prorfus nudatum , fed qui indufio adhuc te-

^QSelTet. Quumuer6horaquadammatutina<^rom^noexcita, patruum, atq; alterumcudodemueftitos

in lecflo fecum conquieui ffe obferuaret ( fortafsis ue^

fpere praecedeti potu adeo confopita , ut minore ho-

rum concubitorum habuerit ratione ) fe ali^s eos pe#

dibus e led:o expulfuram minitabatur, il redirent : at

nullam patiebatur repulfam monachus. Rogata etia,

quomodo aliaemonachi lupxautconcubinx (quasduas illum Vuerlsa- rtliquifle no negabat)ip{ius pere«

grinationcmferrent:' ^gerrim^ refpondir. Mona^cho quoque ia(5i:anti, fetribus uerbishornbileinea

polTcrpedtaculum excitare, quu acollegismeisper-

mitteretufjUt quicquid ad hanc rem ualerer,o{lende^

re non grauarecur,n hil omnino potuit.

Ohfefionls Maubufa; in Hannoniae finibus huiufmodi conti-diaboltca co-

gjj. facinus , mihi r arratum a uiro cui fidere quis pof^

**'^^^ CJ" ^^^> ^ Sl^^ ^^^^^ ^^^^* affinitate iunaus eft , doaus 8c

pius.

Liberquarm. 4x1

pius,totIusci; ai^lus fpedator. Nam tum fort^ diuer-

iabaturapud urbisilhus prsepofitum, fuumconran*

guineum, quem falutandi gratia conuenerat. ibi fub*

fiilenspraeforibus, uiditundiq; populum confluere,

& uelut agmine faclo ad templum concurrerc . roga#

batquidrei efTetcTumilliquidam : ObfefTumad^^mone quedam aiebat ibi exorcifari : quod ut uiderer,

accefsit.IngrefTus teplum, uidit facrificu quenda per.

agente facrum,6c d^moniacu altari proximum,qui a«

fpectu horridulo Sc turbato fedebat tacitus . hunc fa-

cnficus iile perfinitimas undiq^ rcgiones circuduxe^

rat, fubinde cxoicifmis tenransdzmoniumeijcerc.

is dum pronuciaturus Euangeliu, fe in illud iatus ubi

eratda^moniacus, concuIiiTet, Scad Euangelij locum-perueniflet^Dsmoniaeijcient.IinguisIoquenturno' ^"^^^^-^^*

uis: tumdsemoniacus, quafihoruibrmonuimpatics,

it^Q c6cutere,agicare, 3c aitilm clamare incoepit.perie

^o Euangclio fubticuit, donec finita mifla, facrificus

illu fuis aggrederetur exorcifmis, qui quide 5c ridicu-

Jifuerut,Scltolidi ac inepti.Subindeincuicabatillud,

Malediclediaboie, dic maledicte diabole. Ardsmo-niacus ad pauca refpondebat . Tande exorcifta : Dic,

inquit, malednfle diabole, quid'na eil: omniu tibi ini'

micifsimujnaximcq; cotrariu^r^Subticuitaliquandiu,

actergiuerfabaturdxmoniacus. exorcilrauero acri-

ter urgebat atq; inllabat: tande dfmoniacus ueluti ui

ftus.clamabat, Aqualudraiis. Tueaaquacrateraa?*genteam impleuit exorciila,ac ori dasmoniaci admo^

• tam coegit illu exhaurire: qui torquere fe,& fic grun- ^

nireplan^coepit, utporcifoient, dum cultrum iugu-

;lo infigit lanio; ac paulo poft totus intumuit, gutture

-potifsimum, itautfupranaturam idcontingere qui-

uis dixifTet. Hinc exorcifta ueluti prsefentifsimutn

aiexiterium ad expellendum dsemonem,iIlius guttu'

^Ti apphcuitp. Gundul® reliquias , tbeca argentea

recon*

. 43^ T>e affe^fis malefic.

reconditas.Tum ille agitare fere,&: intofqiiefe, ficque

clamare ccepit,ut Stentora illum dixifles uincere,uel

quantumGradiuusHomerus: utinquitille, Deindequafi uidus, adinterrogatarefpondebatomnia: ue*

rum qu^ fcifcitabatur exorcifta , talia erant, ut uel adaliquorum contumeIiam,uei uindidam produfta ui^

derentuftcert^ ilolidaerant, indigna,minimequefe«s

renda. Altero die denuo fubiedus eft exorcifmis dce^

moniacuss fed ut accefsit hic meus aftinis,iIico de(li*

tit cxorcida. Audierat (ni fallor) hunc cum pr^fe£lo,

& nefcio quo alio prudente fene habiiiile fermonemde hoc ds2moniaco: & in hanc incidifle illos fufpicio*

iiem,ut emnia itla i\Eih agi Bi fraudulenter crederent.

Vnde huic obuiam ueniens ait, idque Latin^,quo ui*

delicet perfpe6la eflet iilius eruditiojSc Latini fermo-

cisleponaitinquam ^ Ipfe efl:extra:hominem adss-

jnoneliberatuminnuens. Pofti-idi^urbemreliquit.

Non ita multo pofl: dete6la re , palam fuifle impoftu-

ras patuit: quare tandem uterque meritas ob tantumflagitium dedit posnas.

'Eiufdmdrgmentideg nshiftQrid.

Cap, XXVIILfliftorUfe^ A Liud diabolicae obfefsionis &'exorcifmi fig^

amdfjgwen. /-4^mentum iegitur in libello Gallicoantetrien-nfeme.A * nium Parrhifljs cdito, infcriptocjue Narratio^

nesmundirorcuita2,narratione 32, Inpagocuidainarci proximo inter Delphinatus & Sabaudiaemon'tes,qui a radiori plebe incolitur , (acrificus magis h\m

gis agendis quam parochias adminiftrandae aptus, in

paftorem eligitur, quod le6lionis fcientia tantum>

modo reliquos praecellere rufticos uideretun Et quuexreceptomorenJhil fer^inpagisilliscitra pafl;oris

cognitionem perficiatur, hicpedetentimapud om-ties iliiuspagi feminas fadus cftcompater: quibus

Vquuiit

tiher marttis. .,

<IUUmeaO£Cafi©neuter,.r„r* I- - -fiiLifctta nomme./cJntorei-? ^'f^J

""*^^"^<^"

f«redirecpem cSL^ '»'" ad eafdem decreuif.

ficorum confuetudine in e ? '

T'"'°'"'""™ '^^"^-

fi^fus paftor faonus a iudi: ^^*^°'--'t«q"eof^

Jium:,l,itritq. fecretdanum 2lfi '^^-^"^P^f^^onfi,

confu«;mamict";",So"r'^^In eiufmodi comoedi* a«i '.r '"' '""^ P°«"«nt.'

l;a,te animi admodume^ 1"'"' '''""= ^«^ fi'

.«Joloribus conficitur tu„i? ,

'"P'"''*'' «''"'^^'« «J

ifeego<juidem,^uddiu^enufaeand ''r'">^'^°*'

ferta aieam,& duram perneffi f. - 'f•?'"" '^'" «-'

busaffl,ais remedium'.nCtt l/e"t'°'"j""^/^-qu,sprouiddadi,ibeat.Auder"es'n!fi ' '""''"'''-''ine obfideri C Helas mL m,, r ''"S''"« '« <'»'no-

perfona!.ancZ nTcS''''''''^^''''""ficipoiTe/pesatfulger !;t;dT"'M

""'""^^rediWicinam noftfam 2 ^?"''*" '" -«"'emtiam.quotiefcunnnr '

""V?"^''»-'^'"'" uuinere fau.

bdi/LrdSru rm:&^''!-'''^°''"'^t 'ega liac deinde accu atTu

"n,^''"'/'""'^'^^-

^' '"o'"'

Plu'n audita mi.ra intoroue ^n^*^' ^''^"^' ^'^'^ te

nus.fpumadefoedreos^lT,!'*.'"'r'SO''f'-^herema^

fccurrens mox ^^i^^^'^'^^^'^^^^.

hac malb attonitura eam d^ ' P''^"P"' ^ n°''o

!^il^rmaritusn5" a^roc -llt^"'° "Sitari cehfuit;

obferuans,haudi u t^^SLf/r^''^' ^^'^'^'^ '^^

C't.ubi confoiatum uicin, cftnf' ?''°''"''" ^^'i'»'-

434 ^^ ajfedtls malific,

ju^em/urpicionui oonimmento conceptSB oblitus^i

xtdii. ad parochi «des,ueiut mentis impos,properatj

oratum,utruisexorcifmis tam malitiofum ex uxo*refpiritum exturbare dignaretur. Dominus Mauri-cius quanta poterat dexteritate rcfe continens^ mirdexcJamat, lugetqj infperatum.huius segrae mfortu-niumjinquieos : Ha ha ha,mi compater,moro{itas in

uxoremnimiajScrurpicioobcaufam non fatis iufta,

probummaritumcertedecet mmim^: fiquidem eonominein fenius communis erroremquandoqi etia

dilabuntur matron^ inculpatifsimae.Inde arrepta fto

la arqj organis coniurationi idoncis,a2grotam liberd

adir,atq; poft fufFragia infinita occulto murmure de>

blaterata,interrog3t fpirim, quis'nam eHetC' Lifetta

^beinftitutaauetula^uocerauca fubmilTaqi refpon

detiEgopatrishuius iuuenculiefpiritusfum.uthanG

pcenitetiam dece annis ex uno corpore in aliud ttoS-'

greflusagerem^condemnatus, Maritus prsefens ubiintellexit focen efTe fpiritu,non^fine lachrymis in has

eueilsgjoerupitpreces: Mi pater,perDeum te oro,

utexeas^necampliustorqueas miiellamfiliam.Spiri'

tusrefpondit: Hincequideegrediar,fed in tecomu-tatohofpitiorurfusc6migrabo,ubi defignatu poeni-

tentiastempus abfoiuam. Sabaudus hic horribili ea

fententiaterntus,ufqiade6 exhorruit,ut incun6lan-

ter ftoia parochi arrepta cinxerit colium,excIamans:

Mi c6pater,mi amice, aliqucm'ne modum nolli, quograuis ilia fententia mutan queat, perpreces,ieiu'

nia,ele@mofynas,ueI aiia pietatis officia C^Tum Lifet-

tauiden*; exuotofuccederemftitutu &fucu,uoceait

fitlicia : Amice pauperior es,quam ut qualia conuc*tjiunteuicandashuicpcEnitentiae bona conferre ua-leas.fedhorum loco quadraginta inuifere tempia,5c

in quohbet oraitones funderc attentas oportet, qui-

bus apud Dcum olieniaru remifsione impetres:alio«

qtji

tiberquarm, ^\jqui ordinatlone corlelle cuafurus neutlqua Hspc pa^<»

nitentia manto ea rarionc imperabatur a Lirctta. ufc

proptertemploru diilantia in ea ptregrinationejtem

pons fatis furori fpiritus extinguendo donaretur. Vtaucuoticopos mmus impedite rcdderetur, fpirituS

uoce faci:iciai'ermonejprequitur,cum homineexpo-llulans,£^iniquafufpicicne fuu aggrauarit ccpatrc,

uirum fci(icetfan(fi:umjCuiuspreces quoq; Deoap-prim^ forentgrat^: eo nomine uxoris curahuic c6«

patri e(Te c6mendandam,interea dum rehgionis ergd

peregre illii agere oporteret,tludiofe hortatus eft.Mi

ferhicloannes/apurgatorijposnis fe facile abfolutU

fuilTe ratuSjingenuaanteparochu prouoluitur;uti-

gnofcat obfecrans.Remifsione haud grauitim exorsfc

ia,nedeteriusquidillicontingeret, religiofam ilico

exequiturperegrinationem. Interim commife (ibi

Lifettse quapotuituigilantiafidelenofledieqj prse-

ftiticoperamD.Mauricius, utjpfligato hoc fpiritu,

aIteremslocofuccenerit,cuius paulatiin in uiui in-

fantis imaginem adolefcentis,patrem fe effe poil ab^

folutum pQsnitentije tempus,credebat maritus^

De ijs qtii uencficmm patiuntur, £dp.

XXJXCiEterum (i ^ueneno oblato, uel illito, uel eius ;>>„,^^;^ -?-

uapore attra6to,aueneficis infedi funt^iudiciu fiii,'

'

cftopenesmedicos: quihicinteruenena (quoruuiscaeca&delitefcensuariofymptomatu cruciatu fati^

gat ) & inter morbos ex Hlis naros (q n6 tantu mani*

feftis qualitatib.fed totius etia fubftanti^ difsidio, ui

. ts notlrf primordia demoliri collat) atq; inter mor^bos a!iosuulgares,raros,occuItos,naturales tn,fecu^

dupeculiaresquorucunq; notas, difcernct. Siquide r>iofc6r.li.^

tienenati, £ pharmaci haufti uel applicati qualitanb. <» l^ro<mi4;

a|5ertis, uel occultatotius rubftatisproprierate,mul

tifariam afiiciuntur : utikir.achi^alui,inteUinorQ,ic^

4i6 Be ajfeBismalef.

coris.renutn & ueficas cruciatibus grauiter exereeah

tur,ut(ingultiat,erodantur,c6tremiicant,refrigeren*

turjobmutefcantjConuellantur, pulfus difficilis fiar,

ueternus premat,uertigo obuerietur,caligentfenrus»

fanguiserumpat:utit€ftrangulentur,fitiautfebrec6

flictenrur,2egr^Iotiiireddant, torminibus uexentur,

naufea premantur,crebr6 uomant,freques animi de^

lic|uiumexnjmi^cordisanguftiaientiant,dyfenteria

iiaccefcant,rubefcanr,tal5e putreantjiuorefuggillen

tur,pallefcant,denpianr>il:ertant, uiribus deficiant;

TarantuU imo cxtarantuls-morfia alij perpetuo rident,alij plo-morfiiijyyn rant^alij clamitant,aiij dormiunr,aIij uigilijs afficiun*ftomamo' mr,pJeroi*c]u« uomitionss torquent,nonnuIlifaltat,

' funt qUi fudantjalij tremebundi nunt,quidam pauo-ribus infeilantur : alij alia patiuntur incommoda, Bc

phrcneticisjlymphaticis ac maniacis afsimilantur: &mirumjquddauditiscontinuo muficis inftrumentis

tripudianteSjdonecueneniuis infenfibiliter per cu-

tis meatus & per fudorem difcutiatur,Iiberentur.

Venenaautem,corumquetamgeneraliaqudmpriuataindicia,prseterreliquos,non minus diligenterSc

Zi.^.deMa- exade^ quam etia dodl^,defcripfitDiofi:orid€S : nectenamed. fegnemin co opereexpIicando,exorBandoquepr^'

ftititoperam, folertifsimus fimplicium inueftigatorVenena ifitro Maithiolus.Inter eauero quae intro afiumuntur, mul

iifji*mpta.^^ pr^fentius ac atrocius,quam quae conta^u, offen*

ContanuU- dunt. Ac quaecunque conta(5luIaedunt,hebetiora,mi^^**^^*' nusque efficacia funt : neque in folo fpiritu uel in ae-

re,uerum ift humore quodam promouente,uires for-HaUttpferi. tiuntur.Potro qUod halitu ferit uenenum,omniuin

* pragfentifsimum 5cefficacifsimum eft,nec humorisnec crafsioris matcri^ ranquam uehiculi indigum,uc

innosagat,commigretque. Enimuero tenuifsimum

quum fir,fpiritu atcra6lum , ocyfsime per pulmonesin cor,uifcus uitas primarium,8c in arteri^s propaga.

tur,in

Liber quartus, 437tur, m nniuerrum denique corpus prorep«ns r pri-

mumqaelpiritus,deinde humorcs, poftremo ipfam

partiumfublianciam uitiat.Morbijtefte Hippocrate, zJeN^f,

qui a corporis membrorum ualidifsimo proficifcun- hi*m.

tur.grauifsimi funt : atque fi,ubi cceperunt, perman*

fcrint,nece(reeitualidifsimo membrorum laboran-

te,totum corpus affici.Interim meminifle oporcet,ex

putredinelongiusgrafTatajUelaliaabditiorc excau*

fa,uiru8 etiam in nobis prouenire gigniqjpoire.Hanc

quaeftionem ueteres difputafTe,docet Ga|enus : ratio Lib.^. defnibusq;apertifsimiscollegiire,eofdem aife6las 6eri f'^ ^fi^*

& a lethalis ueneni hauftu,& a corruptione qu^ a cor

pore fcaturire poteft.

Iluc pertinent eoru notas,quos ^xgf^xndx lagfit : ubi

fcilicet philtra ad amorem ciendum porriguntur, efu

haurienda,uei potu.Sic in uita Marci Antonij Plutar-

chusdeeodem referc,qu6d magicis carminibus Bc

amatorijs poculis deuin£la mes,amifialibertare pro^

pria,inCleopatrseuultuh^rebatinfixa,long^redeun

^i quam uincendi cupidior.

Vccudcs qtidndoq^ uenenk toULJedutplunmm

peile. Cdp. XXX.VEneno adhagcpropinato, uel ita collocato ut pemdumuc-

haIitulasdat,iumencaperniciofe affligi quan- nenauo.

doq;,infiGiatur nemo : fed ea numerofa.faepius ad in-

ternecionem grauifsima proflernipeftehis peculia-

ri, homines non infeltante, item praecipitibus alijs Pe/teiammimorbis in fuo quasq; genere,partim hominibus quo« tmm*

que familiar]bus,partim plerifq; pecoribus proprijs,

fubito toili,ab optimis agdculturas & ueterinariae ar^

tis uel mulomedicin^ fcriptoribus tam ucteribusqui

recentioribus memoris proditia sA: qui tamen mor^bi a uuig^ris ingepij hominibuSjne alios nomine, maleficia frequenter creduntur.

E i SsepC'

\f^3- De affcctis matcfic.

S^penumero id contuemur,&ruperioribu5annJ3

contigilTememinimus , ut folos iuguhritbouespe^

ftilentia qucedam.irrepit etiam,qu^ rues,&: quse ouef,

alia quse gallinas mterimat. Pecudes ferasque toliea^^

tem pulchre defcribit Virgirius :

f^H?"/^' Kfc: ciuondammorho ccvlifniferandacoorta cfi

Tertipeii.iSytotoq^dUtumniincanduitirfluy

Et gcnus omne nccipecudum dedityOmneferarum,

Corrupitcc [acus,infccitpahida taho.

Djfcrimen uero paulo antd exprefferat:

Quam mult^pecorumpe?ies,necfingula morhi

Corpora corripiunt.—Annq iiulleGmo quingentefimo quinquagefimo-

fecundo, medicinam facieotein Luceniium balncis

coliega meo, narrabat Francifcus de Pergula, eius lo*

ciLucenilumnomine uicariuSjibi circapagum Me-iiabiam,fupra balnea,in fine Ma>j,morbum quendaminuafilTe pecora tam peflilentem , ut (latim corrept?^

tumefcentiaconciderentmortuairullicosuero cumidariimaduertifrentqusdam fiibito affecla,eueftigiQ

maclalfe : in quibus id erat obferuatum , ut fi horu in'

feilorafanguis nudum concingerethominiscorpus,

anthraces procrearer,qui ( quod miru uidebatur) nopatefa6li,erant innoxij:aperti aiit, & conkdim caute

rio no notati, latifsime rerpebat, & aliquib.mortis e-

rantcaufa. Caro pecorurecens isforuScma^latoru.

<:o<fta,come{l:aque, nihil inferebatincommodi. at ius

farnisjethale potanti deprehenfam eft.

Iherionarcain Cappadocia&Minanafcente,om'nesferastorpefcere ,

quibus fueritadmota, necnifi

fM^pet;om hi:i:nai urinse afperfu recreari,tradidereueteres.

^fmgHsh- Pellem etiajfi pecorum.quemadmodum &frugum^iUL-i^ aicidit

{^jvj-iljtatem, interdum admina uoluntateob populi

fira Peccata ll^gitJa prouenire, obferuatu necefle elt. Sicob Pha^

kxcd.y. raonisduritiempedis grafraturinpecuSjuIcerainho)

mmes

Libert^uartm. 4^pfnines 5c iumenta , grando item in uniuerfa iEgypto.

EtIohelisi.Dir6ipararunthorrea,cli(ie(5>^ap()thcc3Er,

confufumeftEntKU, ingemuitanimal, mugierutgrc'

ges armenti, qaia no funt pafcua eis, fed & greges pe-

coru difperierut. EtAggasii. Ponitecordaueitrafui?

peruiasueftraSjdicitDominus Seminaftis multu, &;

coliegiftisparu:comediil:is,& non eflisfaturati.-bjbi-

ftis,^ non ellis inebriati.Et infra: Refpexiitis ad am^plius, &eccefad:ueftminus: &intulilnsin domu,&:egoexufflauiillud.Propterhoc, inquit,raperuosprQ

hibiti funt cosIi,ne darent rore: & terrs prohibitu e(l,

ne daret germen fuu^Sc uocaui (iccitate fuper terram,

&rupermontestriticu, uinu,oleu,&qu2ecuq;progi^

gnit humus, & fuper homines iumenta, Sc omne ma- ^*^-!^

nuu ueftraru laborem. Et cap.2, P^rcufsi uos ueto u-

rente, &aurigine, atq;omniamanni3 ugftraru opera,

& non fuit qui ad me couerteretur.Ite Leuit.26: Si nofeceritis mandata mea, dabo ca^lO uobis defuper Fer-

reum, 5c terram «neam, & cofuraetur incsnum kboruerter, immittamq; in uos beftiaagri, qosj. orbos uosfaciet,atque exterminabit pecora ue{lra,& imminuetuos.Si aute in prfceptis meis ambu]aueriti3,dabo uobis pluuias temporibus fuis , & tcrra gignetgermenfuum. Refipifcetibus ijs denuo, haec ubertatJS iit pro-

mifsio,Ioelis 2. Zelatus eO: Dominus terram fuam, Se

pepercit populo fuo,Sc dicit : Ecce ego mittam uobis

frumentum, uinum & oieum, & replebimini in eis:&;

non dabo uos ultra opprobrium in genribus.

Eam autem rerum fuarum iaflruram impatientcr

quidam tolcrantes , non cum lobo eam Deo acce*

ptam ferunt ; uerum ad diuinos & ariolos , facruico?,

diabolicarum actionum patronos,quafi a Lsmia , fa-

tan«adminiculo,adeamdeuenerint{lragemiumen*

ta,confluunt:q^ai inde ementitis uotis, & quacunqi-» 3

pr ^ poiTan?

^4 ^ P^ ajfediis mdkfic^

poirunlrfallaciperfuaiiQne, hos^damno & increduli*

tatebis mireroshomines, in maliciofa opinione fe-

niel concepta obfirmant : adhibita etiam npn fp-

liim fuperilittofa, fed & impia curatione,quam LibrQ

fequenti explicabo : ubi quoqueoilendetur^quod

flercore lupi in pr^efepibus pofito , iumentorurn ma«leficium ahquando fingitur. At quo modo in ^ni-

niaHum uentricuhs ex piHs , iuft^ quantitatis pijae

increuerint,paulo ant^ di6lum ell,

Atatth.s. Gadarenorum porci, fatan^ maleficioadafbi, in

Aiarc^. mare praEcipites lati perier^nt : ut Scriptura do*Luc.s. ^,gj.^ Docuifle quoque fenem Hilarionem , tradit

/?j u}ta i'Hieronymus , diabolum hominum caufa etiam iu'

rfnt£. mentacornpere: &tantoeorumardereodio, utnonfolumipfos, fed Sc eaquze ipforum eiTent, cuperet

jnterirc. atquehuiusrei propofuifle exemplum,

M.jo quod antequam beatum lobum tentare

permitteretur,omnem eius fub-

ftantiam incerfecerit»

C V R A^

Liber qtiintiis. 442

CVRATIO EORVM aVI LA^iiiiarum maleficio affici,uel dasmonis

obiidione fubigicreduiimr.

Liber V.

V^i eademoperdyoh drgumeftti communionem ,curatio^

nes a malcficio diaholico non aiience interferuntur : c^ligaturarum, charaBerum, anndorum, periaptorum,&effigierum tam infanando , c^uam in Udendo Jiue clauUris

aperiendis, fiue furihus inue^tigandis O^fimi^

lihuSjUanitiis Oiienditur*

Dc curYAtionc prceferuMcdhhocmdi

gencrc, Cap, L

YRATIONIS ratio hic partim

% erit ^f^^^yA^^^/K/jjexoptatifsima medi-cationispars, ut afafcino&incanta-

^^ ^^^_ .jcionum ludibrijs quis prseferuetur

:

l^it^Jg^ partim etiam (AxdoA^h, ut ij quos iam^S:^^ malefieio collifps credimus , rit^ legi*

timoque reftituantur ordine. atque erit iilaaliquo

modo communis, ex Saerarum literarum fontibus

deprompta: non autem magica uel fuperftitipfa, tan^

topere a multis defiderata , excultaque. Quum uero, Carati» ad^

quicquidhadenus rerummonftroraruminhancre- ^^*"/'^ ^''*-

latum ei\ hiftoriam,diaboli (Tnt artes, opera, ludifica- ^<^^^'J>^^'^

tiones,laru3e & Ipectra: contra liiunc nos circumqua- ••*

que ualidis aggeribuSjpraefidijsq; infailibilibiis com^muniri eil: operjeprecium. Atqui fpiritusquumfir,

fpirituaiiaccingamurarmatura;quamexdiuinaPau'

li exhortatione cognofcere , atque uniuerfjs comple*

^\ neruis decet,qui ita hortatur : Quod fuperefi:, fra- l£fnfi6»

tres mei, fitis fortes per Dominum, perque potetiam

roboris illius. laduite totam Dei armaturam , ut ad-

ucrfus diaboli affultus confiliere pofsitis. Quoniam£ 5 non

44^ 'Decurat.Ltfmalefic,

non efl: nobis Iu6la aducrrus (anguine Sc carncm , ^q^

aduerfus principatus , aduerfus poteftates , aduerfus

^rmaturn mundi doininos, redores tenebraru feculi huius,ad*i^^^' uerfus rpirituales aftutias in ccElellibus. Quapropter

t-,X^efakf. affumite uniuerfam Dei armataramjUtpofssUsrcfi*

flere in die malo, Sc omnibus peraclis ilare. State igi^

turIumbiscirciicin<?tisba!theoperueritate,&induti

thorace iufticias, & calccati pedibus, ut parati fitis ad

Euagelium pacis : fuperomniaailumptofcutofidci,

quo pofsitis omnia iacula mali illius ignita extingue-

Cladtmjpl' re.Galeaq; falutaris accipite, &gladiu fpifitus,qui eftnms. uerbia Dei, in omni deprecatione &.obfecratione, o^

rantes in omni tepore,in fpiritu,& ad hoc ipfum uigi-'

i,Pet.s. lantes cum omn! fedulitate. Petrus it^ fideliteradmo

net:Sobrij eftote, uigilatej quonia aduerfarius uefter

diabolus tanquam leorugiens obambulat, quasrens

^phff.i. quem deuoret. CuireOftuefolidi in fide,fcientes eaf*

dem afflidiones,ueftrx quas in mundo eftfraternita*

ticonfummari.Hicenimagitinincredulis»

Hic Sc faluberrima Tertulliani exhortatiofuuha-

bebit locu,qui nos uelut Iobu,fortifsimij Dei athleta,

aduerfus tentationu infultus pugnare uoluitt ite feri-

co ueftiri probitatiSjpurpura pudicitff,chlamyde pa*

tientiae. In animia quoq; inducendu fuadet, cuda qu^dsemon ad noftrss integritatis cuerfione machinatur,

in glor!ac6ftantiscafura:&eiusmachinametainhuc

fine d Deo peririifTa effe, uf qua cbftantia perferre ad«

aerfa uelimiis,experi^tur.quemadmodri apud Hiere-

iniam propheta quoqj legimus j Domin.us exercituu

iuftiprobatoreft, D.Maximusrn lib.de Charitate,d§

inones nos infringere interficereq; iubet: atque illud

bauddubieperfici,quandocumprxceptoruDei ob-

feruatione afte^lus in nobis efferuefcetes uincimus

:

hoc uero, quum prorfus affe6libus carentes,illis uni-

Uerjfam calumniandi occafionem pr2^fcindimus,cum'

prophe*

Liberquintm, 44$prophetadicetes : Vadehomicida,Dominu5mecunieii,beila:orforr^s: tucades, &:deleberis apudmeiaserernum. Olympiodorus cap. 10. in Ecciefiafticae hi-

ftori?e interprerarione,omnes fenfuum aditus occlu-

.dendos cenfer, (icutnequeperoculorumillecebras,

nequeperaurium pruriginem,neq; pernocentisiin'

gu2i petulatiam d^mon admittatur: hoc enim figna-

cuium contra dsmories abfolurifsimum habearur.

Qaidam duobus in pugnam progrediendumarmismonent:precatione quidem pura,qua£ in coelum fub'

uehar afFe6las : & fcientia uera, qus falutaribus opi-

nionibus c5muniatintelieclum , & fuggeratquiddt

orandum, ut ardenter oremus, nonhsefirantes. D.Antonius ita fuos confratres aduerfus daemonum in'

fulrus munit: Magna,inquiens,diled!fsiml aduerfumdxmones arma funt,uita fyncera, ^cintemerataad

Deum fides. Credite mihi experto, pertimefcit fata^*

nas re6l^ uiuentium uigilias,orationes,ieiuniaaTian.

fuetudinem, uoluntariam paupertatem, uanse glonss

, contemptum,humilitatem,mifericordiam,irs domi^natum, &pr2ecipuepurumerga Chrifturaamorem.Nouitteterrimus Coluberexpr^ecepto Domini, fub

iuftorum fe iacere ueiligijs, qui ait : Ecce dedi uobis

poteilatemcalcareiliper ferpentes&fcorpiones, &" fuperomnem uirtuteminimici. Hic porropraEclara

iongaque oratione contra quafcunque dsmpnumprsftigias uexationesqj fuos mftruit.

Re6te Hermes Trifmegiftus tradit, unam & folam laflant. de

, cuilodiam hominum a dsmonum aftu , eiTe pieta^ Ong.err.l.x^

: tem.Piumenimhominemnecdsemonmalus, necfa- ^-^^-^^'

tumtenet. Et quemadmodum uera fides mirabilia* aduerfusdiabolum, eiusqjpotentiamincredentibus

operatur : fic Sc falfa credulitas , Deo permittente, e-

uentus cooperante diabolo inaufpicatos interdumgignitpuel potius demeretur. Cum Dauide erc»o eon- Pfd.nf^

fidenter

> T^ecurat.hfmdlejic.

bo quid faciat mih, homo. .^ defi*

0^t.niumitaqacpn^umunqu^^ ^P^. ^^

deratur, ut .n uera <1°^'""*f f„damusqueipfius

uoluntat.,fide u.ua & ipe '"j^^re , i-

ir..-^..pf.uspnmdmgrat.aprogernto efle.^^

/—^ ^onfectante m.fer.cord a'""^^•^;'^,^!, d,„,„ ,

qui'^'"•'-

ftum in hoc nob.s natum ,

^ "'"«"°L„o „tuUt:

peccatanoftrafuperha.ner^^^^^^^^^^^

„iij8cfatan.imp^^^^^^^^^^^

inde '"•to ^°""%^!l"%,baptifmum in mortem.fepultiuni cum Chntto P^^^P;

,^bulemus , iu-

8cVec«t.smo.^J^..n—^^^^^^

je,m... ft":'*^"^"'"*""'''' ,'lmus illiusmandataobfer-..P.U.U atque ^«'•^«^.^''J^^/Crabnegatodsmone^o.n'

uamus ,ueft.gsjs ''^^™'""V,' -Vdenique impietate,

„ibusqueeiusconfij,un.uej^^^^^

G^.,. opera fp.r.tus feaactes ^r^i H ^^.^^^^ i„ ,„,„

chantatenonfii^aerga ^^^^ Umperantia.conti-

• Knq^ar:;f.tat.s.iaa..^^^^^^^^^^^

uits demum in"°«."^'*>P" "Smentum ut ue-tioniafsidu=e.ntent.pcc

-^un^^^^^^^^^^^_

neni pern.c.a.m. P"*^ "'-''^'bPientem, deciinan-cionisV^-ulorepenten^-b'---,.j^,,,^

tes: maleficorumproteiiomina

^^^^^,ebimus.uelnegl.ge.nusu.toieab^m^^^^^^

quis peccauent, "^\"',''°;^'""ri STVM iuftum.

r.us apu<i P««- •'^^!,^ecc^ds neftris : non pro

Et ipfe eft prop.t.at.o P-^» P^^^';;*;'^^^^ti^S .„undi.

noftris auwm 5^""'" •''•* «**"' P '

°

Et

Ul»*»^^'

Liherquintus, 4^s-

EtperhocrciiDUf,quoruam cognouimus eum, fiiur-

fa illius obferuamus. Qui dicit, Noui eum, & praece*

ptaeiusnon reruat,mendaxetl, &ueritas ineononcft, Qui uero feruat fermonem eius,uer^ in hoc chari'

tasDeiperfeclaeft. Perhocfcimus, quodin ipfofi*

mus.Qui dicttfcineomanere,debetilcuti]leambu-

lauit,& ipfe ambulare. Qui committit peccaium, ex ^•^*'^'»-?»

'diaboloed: quoniam ab initiodiabolus peccat. In

hocmanifeltifuntfiiij Dei.&filij diaboli* Omnis qui

non facit iufticiam,non etlex Deo: 6c qui non diligic

fratrem fuum.Hinc Paulus,in Chrifto l E S V nequecircuticifionem, neque prseputium ualere aflbrit : Xt^

fidem, <juae per diledionem operatur : cuius fidei lo*

co nouam creaturam, fequenti capite adGalatas , lo* <^^^^f.r.^.

cat^ ScobferuationemmandatorumDei^ ad Corin- ^^''^^"^"•^'

tliios,fupponit.

Vnde fatis liquct,de qua hic fide loquarrquam am^ple^i,cuique firmiter infiftere operteat.Non fimpli^

cemformuls fideiprsfcriprsenarrationem propo-

no,quam & fscile pronunciaret diabolus : non etiam '

oreia6latamab ijs quorumcora Chrifto proculeft,

qu« confopita,mortua, fterilisque delitefcit, nufqua

K prodens,uelut infoecunda arbor excindenda, igni*

c[ue mandanda : {^^ hane urgeo , qua^ totum innouat Matth 5,

homincm,uirtute uiua fe in Chrifti membris exeres, Ferafidef.

fru6lificans, efficax potentia Dei ad falutem habenti,

facrafaluationisnoftr^ ancora,proraScpuppis,petra Matth,i6,

contra quamcunq; fatanse tempeftatem impetumqjwnmobilis : in qua quicquid fuperftruitur , inuiolatu

perdurat,'im6adu€rfusnancnequideminferipoj:tae

praeualcnr.

Auguftini hicaudiaturcotifiliumtDeiftatota dae- DeCiumt,

monum ladificatione,ait> nos quid dicamus,qui hasc ^"^^^••^-

legent, fortafsisexpe^lant: quid Chriftianiagerede* '''**

beant, quandoititeridola geritiummiraculafieriaC

ferun.

^

44^ ^^ f^r^//. Ur.makfic.

Hierem. ft^eruntur. Et quid dicemus, nifi de medio Babylonfi

efle fugienduin C^ Quod prsrceptum Propheticum ita

fpiritualiter inEelligstur , ut de huiu&fecufi ciuitate,

quseprofe6l6&ange!orum&hominumfocietas im.-

piorum e(l, fidei pafsibus,qu^ per dile^ionem Dpe-

ratur,in Deum umum proficiendo fugiamus. Quan^to quippeinhiecima poteftatem darmonumaioremuidemus , tanto tenacius mediatori efl; inhserendum^r

perquemdeimisadfumma cofcendimus. Ha^lenus^

ilie.Cyprianus ad Fortunatum,de exhortationemar-

tyrij'Aduei-farius,inquit,uetus e(t,& hoilis antiquus^

cumquo prslium gerimus. Sex milli«a annom plen^

c6plentur,exquohominem d'aboIusim.pugnat. Omniaiamgeneratentandi, Scartes atq; infidias dcjciea

di ufu ipfo uetullatis edidicit. Si imparatum Chrifti

miiitem inuenerit, fi rudem , fi non foilicitum ac toto

corde uigilantem , circumuenit nefcium, fallit incau-

tum,decipit imperitum. Si quis uero Dominica prse"

cepta cufl:odiens , Sc fortiter Chrifto adhserens, cotra

eum fteteritjUincaturnecene ed: quia Chriftus, qu^confitetur,inui(flus e{i

Huic fundamento firmiterinfillenteSjtantuabed'

utal!aunquaratione,iatarss artib. fiueaftutijsaue'

rain Deum uiuentem fiduciadimoueri pofsint,iite-

tiam uarijs ac muiciphcibttS ilhus conatibos & infuL

tibus impetiti,ex2rcitati, ac ueiut auru in fornace ex>

aminatijindies ftipfis far diores iuilioresq; euadant.

Quare ds^monibus imbecillitatem in eos, quos diui>

na non dcLlitu fiet gratia , exprobrare folet D. Anto»niuSjin afbiduis fuis aduerfus illos luctis:& eos expa-.

tt.^.R^iog. uefcereuerdcredentes, afferitPetrus apud Clemen'Dxmortes ex

^^^^ ^ ^^^^^^ iuiiifsin- o Dci iudicio,in huiufmodi cogi*

r« iredtmi^ tacionum uanstate languentibus, labores & amiitio^

nes proremedic^onferrijidem Clemens tradit, po^

ileafubijciens : Dsgmonem, nifi qnis uoiuntatibus

eius

Lib er quintus. ef^j

tlus fe rpotits fubdiderit, poteftatem aduerfus homi-

nem non habere,ut uincat fcilicet. Vitai igitur cmen-datione , & attenta afsiduaque oratione ad Chriftum

cofugiendum eft,exemplo Chananeae mulieris.Hsec,

Chrylollomoauthore.noniuit addiuinos,nonquje. ** '^*

{iUithgaturas,non defefflionis reas muheres:fed om^nia rehquit tentamenta diabohca, & uenit ad lefum.

Si enim uolumus Deum fententiam mutare fuam,

nollram in meliorem mutemus uiram.Rite hic horta'

tur I«fus Sirach : Conuerteread I>ominum, Sc rc« C^^-^t*^

linque peccata tua : precare ante faciem Domini,Bc minue ofFendicula. Reuertere ad Dominum, &auertere ab iniufticia tua, & nimisodito execratio'

nem.Sc cognofce iufticias & iudicia Dei, & lla in for*

tepropofitionis Seorationis altifsimi Dei. Nonde-moreris in errore impiorum. Nec minuspi^qu^mprud€nter,in triBulationeinimicorum confulitlofa. ^•P'^^^^'^^*

phat rex luda : Cum ignoramus quid ageredebea-

mus ,hocfolumhabemusr€fidui, utoculos noftros

dirigamusad teDeus. Kicfuum habeat locumPfaUmus Dauidis 90»

Qui habitatin adiutorio Ahifsimi, in protecflionc

Dei coeh commorabitur.

DicetDomino,fufceptormeus es tu, & refugiumnieum,Deus meus,fperabo in eum.Quoniam ipfe me Hberabit de laqueo uenantium,

& iuerbo afpero.

Scapulis fuis obumbrabittibi, &fubpenGiseiusfperabis.

Scuto circundabitte ueritas eius, nantimebis^timoreno6lurno.

A^ fagitta uolante in die, 4 negocio perambu-lante in tenebris, ab incurfu & daemonio meridia-

no,&c.

Salubcrrimu infuper aduerfus d«monu machina-

mcQta

rnm.

44t 'DecuYat.Upmalefic.

menta confilium , in confcripta liacpraeferuationis

fTomil ii.de lege, fubiungam cx Chryfoftomo liisuerbis : SicutOrnatumule ^^^ calceamentis uel Ueiliilhentis ueftriimnemoin

forum defcendere uellet, itafine Dei uerbo nuquamin forumprodeas.fedquumesianuseueflibtilatranf-

gfeffurus, hoc priusloquere uerbum : Abrenunciotibi fatana, & coniugor tibi Chrifte. Nfe unquam abf-

que hac uoce exeas : hasc erit tibi baculus, h^c afma-

tura, h^cturrisinexpugnabilis. Cumhocuerbo 8c

cfucem in fronte imprime : fic enim non tantum llo>

mo obuiuSjUerum nee ipfe diabolus te quicquam Jae-*

dere poterit, ciim his te cernens armis ubique appd-

rentem. Ethsc teipfum iam hinc doce,ut ciVm (ignu

csepefis, llsmiles paratus, Sccontra diabolum tro-

phaeumefigenSjliufticisecGronam capias, quamnOS^(requicStingatgratia & benignitate Domininoftrf

I fi S V Chrifti,perquem & eum quo Patri gloriajfi":

mul & San6lo fpiritui poteftas Sc honor,nunc & fein'

per,&: in fecula feculorum.

Qi^cmodo ah eccUfidnm p.iilonhm iri mdc-

ficio curando feducaturpofulm.

Cip. 1 I.

D huiiis furidamenti h6i\ perpendiculum, fi

reclotilo fuperftfuerr nt eeciefiarum paftores,

"obftrU^lis quibufcutique adulterinae dodrinae

impietatisqjfeneltris ,faluberrimapra2cautionefub'

ditis profpeclumconfuitumqueforetcoijtradcemo-

nis artes, prsftigias & ludibria : quibus non ufquea'

deo temereillaqueartntur incauti, quemadmodumquocidie cum animaru ia(5lura ufuuenire cernimus,

Quidaf)4p& nonmodopaftorum (quoruminteferat jmunusquere> ealeitarn poftulabat pr3ecauere)negligentia:fed eorum inftm-

"^**-^'* 61uyconfiiio,perueffado(5lrma, fallaciqueoperatio*

ne, quaimpefitumuulgusin rebusaffiidis^morbis

fubitis.

A:

Liher qulntus. ^4^fubitis, longis, cognitis, incognitis, ex caufa naturali

uel prseter natura, raox ad inquifitioncm illicitis opis

illedant. Imo eamraspenumeroijdempromifTaccrtl

falate oftentare , uenalemque proftituere non crubff-

fciint : homines plan^ inepti , rudes & indofti > facrae

medicin^ (quam ne i liminc quidem faiutarunt) co*

gnitionemnefand^mentientes (de ijsfaltcmhiclo-

quor,non de uiris bonis , pietatisque nomine fpc^a-

tis ) ut uel hac fufpcnfa hedera, ueluti fpeciofo pallio

a^liones fuas tegant frauduIentas:potifstmdm quumprofefsione fint uiri fcilicctccclcfiaftici,facerdoteS

uel monachi, de quibus , ut gregis cxemplaribus do-

^oribusq;,in finiliram tantummodo imp^gifie fufpi^

cionem nefas ducitur.

Sed fortafsis hac artis quafi p«f madtlS tradit^ pr^-

fogatiuam, iurefibi uetidieant haereditariohimagi:

quod iEgyptioru facerdotcs ( a quibus Pythagoras

,

Empedoclcs, Dcmocritus & Plato m^gia didicerut)

quo quifque rcmedio fanitati reftitutus efiet^id fimul txdUnAih. f.

confcriptu^ Memphis in Hcphaftio, Vulcani 3c Ifidil ^ ^P- ^^*f^

facrario,deponcbant;quemadmodu & Gr^corum fa*^l^'^pi^^

cerdotes magise antiftites,fuas obfcruationes in ady« iiJu.lLutis teplorum ApoIIinis & iEfcuIapij in Pergamo etii

repofitas cuftodiebant , quas Uclut ^fculapij oracu-

lo edo6li facerdotes, aegrotis communicabant, i qui-

busfummacum fiducia c&acceptarifolent. Sanflii

cxtat in horu impudentia, cximij Hippocratis, quaft^ ;

quam religione ethniti,rentcntia: qua noa argut^ ti*

tum, fed & pi^ hos redarguit,& impietatis infimulatt

Qui,inquicns,Iuftrationibus&magicis incantameti'» t>eMini$

tismorborum, affcflationes depellcrefeiaftant, hi-^**^'*

ui6lus indigi,ucrbaeorum ad dftiioniumreferunt,ut

quiddam fe amplius fcire uulgo oftetent , Bc homincsdecipiant. Expiant enim morbocorrcptos, fangui^

nc ^ fceleribus inquinatos > iniuftos^intoxicatos»

tc expiamenta alu fubmum ^^^,

nui (tefte P1»""^^^'^:j,° dum Scanno lop.Be

^Lm adeptus ^^ ^^^«-^ ^=^3 diaus pofte»

nediftus nonusante ^ 1^«°? J^ . ijem loannes

:bmaleficiaMaled.ausnun^^^^^^^^^^^

^.uthoreBenuicefimus8cIoanesu^cef«'^P^nonecardmale)qmLaur« incantamentorum con.

Hildebrandocardmahbus n

f.^^U.anter

fciis,ut8cMalfitano&Grar-°

^^ ^^^^^^

. „(i'traduatur. ^^^^^^^^^" um (qui.utBenno re^

riumfeptimum magum ej»-^,f^;^,l,b,,fuas,u^fert,quandouolebat,manic , r

-ii.- ijsitiiracuhsue

;;;^infc.ntlUarummodj^^^'^'Jj^^^

lStfanaitat.sf.gnotopl.c.u ^^^^^^.,^.^^^^,„^^^^

«mnespont.hcesfmflemcar ^^^^^^j^il,^ q^,,

rumVitis:ub.ewsfar.nsexemp ,„facri

rusmuUeresinamoreir,pelh=rent. ^^^^^

ficijs in ,fVluis 5C !«o"£„t.' i^- dignitat.s faft.'

tiotepehr. '^^'«'•"^? f^'°eneficiaq.commemoraf.

giocollocatorumflag.t.auen 1

^^.^^^ ^^

% inreprehenfionemrap.^tur ^^^^^,^j[:sfort'afsisextitare«a.orem«.nen.^_^^^^.^^

lis artibusfu.ffe ''^^

"^V" tegant,aut aliud pr^texat

eftitaq;q"°dhocpa bofe«g •

^^_^^^^ ^^p,,,.

hi noftri re«n .or s .«a^en ^^^.^^_^dum.quodnufquamul um^

atq; horum plerofq>,

^riestaminiquu,impun.tumq.,atq.

r ^^^

Liher qutntmi 4fi«qui ubi in aliqua caiamitate corporis uel animse, re-

busperditiSjUelquacunq; alia aJuerfitateJn confi*

liuma fimplicioribus uocaniur, neutiquam eos ad^

monent,hajcaDgouelimmitti,ueI permitti,ut tari*

quam in ignejJrdbenturrScpropterea ad Deumuni* i.Ptth^

cum aftli6iorum patrorium confugiendum,ac diuina

& i Deo in noftrum ufum iufto ordine inftituta auxi

liarit^inquirenda:uerum impietatis Incredulitatis-

queiiiam lternUnt,ore imJDudentifsimo ac menda-cifsimoad maleficium uel incantationem uicinae a-

licuiusmatrons,quicquid id ell: mali refercntes, fi#

dasq; quafdam notas,quibus maii genitrixdignofca

tur,;nfinuantes,na£ facrJegi perditionis authores.O^

dij certe p!ufquam Vatiniani feminariu hoc,frequen

t^r inter proximos quofq; uti pettilentifsimumiita 8e

darantirsimum,ut ndn modo integrae uicini^ admodum anteapacatae, hac arte grauibus conturbcntur

difsidijs,caedibusqidiuexentui"^fed& pagorum atqj

urbiumauitafocietate Unitarum coiiipages difrum»

pantur,ac inufta familijs calumniatum ftigmata in

longampropagenturpofteritateiii. Eius fedlae noui

facnficum, qui (defignatum numerum exprimera

propemodum pudet) trecentas fagas in oppido mi-

hus amplo aut populofo,ubi iam dego,quod fdrtein'

grediebaturille, alias ipfi incognitum, commoran^mendaciter fingere non erubuit.

Quemadmodum ea ratione fatanae regnum accre^

fcit,confirmatUrq; : itaChrifto fummafit contume-iia,iniuriaq;,ac dius Ecclefiae immcdicabilia infligurt

tur uulriera ab iIlis,quorum ftudio ex profeflb fanari

eatnfauciamluxatamq;magisdecuit De eiiis fami^

iiaehominibusmanifeft6PauIus,ueluti digito com>monftranSjfuouaticinaturTimotheoin hasc uerba: *«r/«».4»

Spirituscertoloquitur, quodin pofterioribus tem-

poribusdcfcifeentquidama fide, attendentes fpiri"

F i tibus

- j„A«nisdemon

«itadfmnendum cum|r« .^^^. ^^^, ,„.

8cc.Reaift.meig.turaBatmo. preffuseft

Sorem.«d.t.llumq.obr^- f;^^„,,'re'fidere re

j .-.mlUaiTi&erfuafiohem.quauul-

.ir,,.fc»- T^K^^^^^^-^fJ^h ,3ficiimponut,ut^, /«»/. »* r go nimis credulo hi ina^

jLnitione in hoc

i'- fdreV*'^''l°^,?.™'"Si"i^riti &impijucnd.-

infcitl«theatro. l.«'*^*-J '^^^^^exorc.r.

tent,fuishincmdecmej>d.c«^sF^^^

i„ fpeculo

.„is,femendac.orumumcum i^3gi„empr*

uel urnsaqua..ncantanon ^ tanqua.« .rrefu

fe ferentemcogere.q»^ '"

^^ ^^,. „i„^s blafphe•

tabilisteftisdetegat,pofitentur „^f,^,niaru..T>ultifar.jscruc

busf^pe^^ ^^,

nu confignatisornataru.mter m ^^^ j^^j,g

rrtione eknde.e ''«'^^Xri nif maturaref.pifcat.

8cMambreoUmpo=nasdatur..m .^^^^p^i^ fc

"^Bic fuam fortiturujm ^qu^^^^^^^^^^^

crationembened.aa,uell«Pi;^

p^^^^^l,, „-

ta : fal itemc^orc.fmo exmatu ,

^^^^^ thus, ca.,.

dem ui confecral* P/" '^''f/ontra pauidum Cfi <1'JS

5: arum .n die P""^"'^°Tr,m incenfus , ramorum

placet) ^«-«""^^'rimarur^facratorum,ite.T> her.

Liher quintus* 4Sifarum,uel in folennitate afTamptionis D, Virginis ia

templo afpergine laftralis aquae folenni^ex more,uir-

tute ex alto aduerfus fatanae potentia maiore, quaminprimaDeicreationeindutarumfuffumigia, Zc ne*

fcioquasnoneiufdemreligionis oftenta, quibus in

admirationemimprudentes iIliciant,ftuporemq} in-

cutiant.

Scribit in hanc fententiam Martinus de Arles,

Theologiae profefTor ; Multi cius funt fententiae , ut

quando campanx ipfodieP, loannis, uelpridie D.Agathse pulfantur,np folum profligare Lemures,fed

& Lamias,ne hinc inde uehi queant,aut etiam noce-

recredan^Idem ineodem tr^^atuiQuod praeftigio' Tran.de p*^

£i& pythones & necromantici furit ifti,ad quos quo- P^^fi^^- "'*'»•

•1-1 ni «•/-• •'.* c^ 0.9^14..tidie populus Itultus & mnpiens concurrit,ut mturacognbfcat,ueIperdita reftituanturrquibus fiunt,ut

uuIgQ fertur^daemonu apparitiones in uitris uel annuliSjUbi ueniunt inuocati ad uocata praedicenda , uel

ablatamanifeftanda;& utdicitur,ifti arioli fempermifcereconanturfacrainter fuas fuperftitiones : ut

qui ad eos concurruntjfimplices hi atteftantur. Nam&iiifoelicesipfieodemdiequo fimilia n^fanda per-

petrarenonuerentur,facrificiu euchariftiae celebra-"^

reinfoeliciteraudent.quodMagifter loannes Niderin fuo praeceptorio oftendit.dicens : Malcfici inftru*

mentafuaemaliciaeperEcclefif facramenta, uel per

aliadiuina contingi uolunt; ut filum trahendo per

chrifmafan6lum,imaginem terream fub pala altaris

ad tempus ponendo,& fimilia faciendo. Nam cucha-rifti^ facrameato (ut fertur) utuntur in fuis malefi'

cijs,&pIurimataIiacommittunt,immifeentesresfaa

£lasfuisfuperftitionihvis«Sed ex inftinftu dfmonisiftafiunttriplicidepaufa,utrecitatidem da^or.Pri*

in6,utnQr>fo}Limhomines taliuin occafione perfidi

fiant,fcdg|i^infacrilegi,diuina quantuineis cft con

FI

tami«

L

4S4 ^^ CHrat, Upmalefic^iaminando,ut magis creatorem fuum ofFehdat, 5c in-

timius animas proprias cotaminenr, & plures in pec*

cata rucre faciant. Secundo, ut Deus grauiter ab ho-

minibus olfenfus.recndum beati Auguftini fententia,

dsemoni mgiorem poteftatem in hominibus maHs tri

buat:cui Deus concediriratus, quod denegaretpro-

pitius. Tertio, ut fic fub fpecie boni gpparetis, plures

fimplices facilius decipiat, qui ta61adiuinis rebus &prationibusd Deo putantaHquidnuminis obtinuiff

fe, ubi folu grauiora erant comifla peccata.H^c iile.In

alijs aut fuperfbitiQnibus, quas fiunt ab idis rurahbus,

«Etfidxmones non cxprsfRinuocentur, interfcrutta*

jnenfeactibus&fuperftitionibuSjUthominum deci-

pianturmentes. Ha6lenustheoIogusi]le. Et2.q.8:E<

pifcopi a diabolo captiui tenetur, qui reli^fco Creatof

re, a diabolo auxiliiim quasrunt. Et poft: Attende ubi

maleftciu occulto Dei iudiciopermittitur,nonadma

gos & necromanticos & fortilegos ellrecurrendum

pro folutione ck; remedio,ut hac noftra ternpell:ate adquofcla nefaqdos facerdotes pafsim ifli uulgares confurrere non uerentur ; fed ad Peum, per humiie conffefsionem Sc deuotam oratione.iithabetur 35. q.i.cap,

ultimo.Nec facieda mala,ut eueniant boria Plura ibj-

demo Idem poflea: Quare autem ad prxdidos necfp-

inanticos facrilegos Scdiuinosnullus debetconpur*

rere,u!tra h^c quod peccant mortaliter, & participes

efficiijturcuipse&damnationisipforu^rarioefljqui^

ipfi,etfi Deo permittentejaliquado uera dicunt: eoru

taipentertimoniononeflutendu^quia faepiusfallunt

& mentiuntur.Patet,quoniam in fpiritu ueritatis, faU

iltas npn elt;in fpiritu autem mendacij.pjurimse quo-que funt ueritates , ut unica latente faifitate decipiat,

ILitdicitGerfon deProbationefpirituum : Hacratio-

ne,inquies,prohibuerfit a teflimonio ueritatis, qu4mf^fi.14. fatebantur, Chriflus damoniacQS, 5c Paulus Pytho-

nifTam,

Liberqmntt^s. 4fSnifTam.Hic Augufi:inus:Fratres,ait,noftismeruppIi« inSermong

caffe frequentius, ut confuetudines paganorum 3c deaugurijs.

maleficoru minim^ feruare deberetis, &c. ergo apudDeum me abfoluo , dum iterum atque iterum admo-neo & conteftor,utnuIlusex uobisdiuinatores aut

fortilegos requirat, nec eos de qualibetreautcaufa

aut iniirmitate interroget. Nam quiadhosconful-

tum accedunt, eos lidem abnegare, probant Theolo-gi ex AugufcinOjZy.q.y.non obferuabitis,ubi enume"ratismultisfuperilitionibus ficconcludit: Quihanc&quafcunq; obferuationesaut fa6iaautauguria ob^

feruat, aut attendit, aut confentit obferuantibus , aut

talibus credit,aut ad domum eorum uadit, aut in do-

mum fuamintroducit, autinterrogat, fciatfefidem

Chriftianam autbaptifmum pr3euaricaire:& utpaga*

num Sc apoftatam & Dei inimicum, iram Dei in aeter^

num grauiterincurrere : nifi Eccleiiafticapo^nitentia

cmendatus,Deo reconcilietur.

Sicnefcriptur^c^nommwmBeiuhufu^execrii^

hiUSyhi cuTiitiomhu^ morhonm mnr

gicis. Ctfp. II II.

HVc, ut \/fwi?<r« fuis fucata coloribus , multoruna

demereatur animos , atque in fui amorem c*

mendicato lenocinio , alios caute i]liciat,uer* 4ba Scripturse facrae pura, uel inftituto immixta, item -

-^:

Dci nomina,ueiint nolintjCotorqueturiueriim quamconuenienter, iudicentilli, qui penitius myfticu Deiuerbum,eius eiTentiam ac uiuam uim intelligunt.Sed

hunc uerbi Dei abufum prorfus deteftabilem eflc , Sc

hanc facratifsimi Dei nominis prophanationem, fce-

lus horribile dicendam elTe merito , fateamur necefTe

cft. Nec profedomendaciumauditurimpudentius,atque in Deum contumeliofius, quam ex prolat^

Scriptvir^ fententia,aut nomine Dei pronuciato con

F 4 tra

4f9(! De curat. Uf maiefjc.

tra d^fignatum a Deo Scripturae ordinem, Sc facratif^

iimi nominis ufum , in rebus quibufcunque uel ludi-

cris uel rerijs , aut contra morbos, nouam exilire uimefFc6tricem

,qua id obtineamus quod propofuimus.

Cuiufmodi haec facrofan^f^a de Chrifti ofsibus 4 lu-MitQlit, 4aeis non cQnfringendis exiftit prophctia \ OsnonjQdn.if,^ comminuetis ex eo. Si quis hjec uerba proferens,den

%'v\ra jenttt^ (gg cotingat, dum Mifla peragitur , dentium doiorem

^idJe^sttf<?<^^n credunt AHusantefebrisaccefsionemmanus

"^febrfm, cum a?grotQ lauat, fecreto ad febris fanationem PfaU

/j/*ff.i44, mum illum enarrans, Exaltabo teDeus meus rex.

Eftqui laborantis prehenfa manu dicat : iEqu^ fa-

cilis tibi febris ha^cfit, atqueMariasuirgini, Chrifti

partus,

Contra eandem, Recipe tres panes MilTalcs , in* uno fcribe, QualiseftPater,talis eftuita: inaltero,

Qualis cft Fiiius, talis cft fan^us: in tertio, Qualis eft

Spiritus,tale eft remcdium. Hae tres hoftise fic in^

fcriptae, dand^ funt febrieitanti, ut cas finguUs triuin

continuorum dicrum uefpcris deuoret : (cdeacQU-ditione,neijsdeuoratisquicquamcibi autpQtusco«dcm die fumat. lubctur quoq» fingulis ucfperis quin^

dccies recitare orationemPominicam, =& totiesfa^

lutationem Angelicam , ad gloriam & iaudcm fand^c^ Bc indiuiduae Trinitatis. Aliud aduerfus eandem;

Duc ^grotum feria fextaantefoIisortumuerfusO*

rientem^ qui cxpanfis ad folem manibus ftabit, dein*

de haec uerba dicito: Hodie dies illaeft, qua Dq*piinus Deus ad cruccm acccfsitr (^ed ficut cruxnun^quam amplius gd eum ueniet, ita nunquam am-plius ucniat ad te tam aeftus quam frigus : In nominePa t tris, & Fi t lij, ^ Spiritus t fandi . Deinde rcci'

fato nouies ternas orationcs Pominicas, Sc ternas

falutationes Angelicas. Haec ut efficacia fiint,non

uno die/ed cribus concinuis dicbus perficienda func.

Vtui^

Liber quintm. 4r/Vtuinum eoanno non peruertaturjUafiinfcnbu ^^ ^tnnm

Ajhricanus : Guftatc&uidete, (^uodbonusellDo* ^^r^i'.,

**^'

inmus.

Sunt qui ad fanguinem reftringendum accipiunt CaMastuf de

aquae frigidse cyathum , cui inftillant profluentis fan- -^^^'

J'^"*

'

guinisguttastres, & interunamquamqueleguntora*:^rj^.'^f^^''

lionem Dominieam,5c Angelicamfalutatione. Hinc'

patienti propinant , rogando , Qais te iuuabit c' Re*fpondetur: San6la Maria.Tum fubditur : San<^a Ma*ria Jiunc fluentem fanguinem firma. Infcribuntalij

iiborantis fronti fanguine cffufo , Confummatum^ft.Siint qui in fanguine fiftcndo hf c recitat: Sanguis

jnanein te,ficutfecit Chriftusinfc : Sanguis manc in

tuauena,ficutChriftusinfua poena: Sanguis mane£ixus,ficut Chriftus quando fuitcrucifixus. Tcrre" Uan.i^.

pete.Item, f I^ fanguine Adae orta eft mors: t in fan-

guine Chrifti redempta eft mors : t in eodem fangui-

ne Chrifti praecipio tibi t 6 fanguis, ut fluxum tuumcohibeas.

Aliud : De laterc eius exiuit fanguis 8c aqua. Item,

ex quacunque corppris parte profluentem fangui-

nem cohibere nitunjur his uerbis: Chriftus natus eft

inBethiehem, Sc paffus jn Hierufalem, fanguis illi

lurbatuseft; dicotibiperDeiuirtu?*m, 5comniumfanclorum auxilium, ut conGftas, quemadmodu lor'

danus, in quo fanftus loannes Dominumnoftrum. 1 E S V M Chriftum baptizabat,innominePatris Sc

Filij &Spiritusfan6li.Teneinnominatum digijum in

uulnere , Sc fac cum co tres cruccs fuper uulnus , dic

quinquiesPaternofter& AueMaria,& femel Sym-bolum in fan<5lorum quinque uulnerum honorem.Hicinfignis philofophus lulius Scah*ger ad Carda^ VeSMlnumfchbit; Declarafti pr^P^ntantisfidemmagno^ f-verf.iu.

pere conferre ad efficaciam pra?$antationis, intuis

Antiiogijs : exire i fafcinatricis animo facultatem,

F 5 atquf

•necarat.Uf.tndeJic.4!^ \L cuiuscorruptioneuenefic*

atque =^«««. "«'"T ,n«ur Quod fiuerbatuafan.

fpl^, finem lila ^''"'^^'^"'"^•.pToftuentem.nullacu.niuinemfiauniexmc.fauenapro .^

ratione. n.duaos liaaturis 8e incanta-

, ,Chryfoftoffius ad leductos i g ^^j_^^

jtmil i> <i« ^ '^, immixtum Dei nomen.

Non g*"^" v

^/„(,^.... mentis ob'm'^™ ^xcantamenta t.bi conduc.s.

„a,.. quit)tantum,fedet.a.t>ex ^^^^^^ ^ec

«etulas ebr.as &»''f/"'"

. ,,„tam ad hsc trep.*

confunderis,necerubefc.s,polU ^^^^^

dans difcipUna.n.&^^^^^^f ^"^tputantes fe excufa-

hscadmonemusScd.nuademj^ ^^^ excantante,

ri.dicunf.Chr.lt.ana ="« n^"' '"^

propterea en.m• n;h.lq.a!iudloqu,qua,nD

'-.n-

„ag.s eamod. &auerfare quod^^^^.^.^„. , ,.hu

tumeliaut.tur,du.n fe d.cens e

^^^^^ ^^^^

operafac,f.etenim&dx.none ,^ ba-

tuVedtamenerantd*monesChn^t

q^ ^^^^^^^

^.... tur; Nouimuste quon me lan^^^^^j^^.^,^,

Itrhl^^rcia^^P^-conferLtis^^tanquamba.

culum.Oeiuerbumhabeat.s. u-horitatisui-

V,d.haud ita pr,dem ^"^ 'Xxecrabilem, flam

rum nobi!em,hbru.n ""f"'P;Xis. frequenti cru* -

„is dignifsimum. P^";;^'^ «^' 'g';- «ra formulis .n

cis conf.gnat,one.^^f^^, |„ai finitis. con.

no.«ine Patns^Sc ^''j ^;"' oslibet/ed&qu=e.

,ra equorum no '"°^"^^°„t ,u fi uel calceus equo

cunque eorum "«P^'''.'^ ft.ti.i, precationee.uf-

ferreus in «inere exc.Met fta'^^p^^^,^ ,edi

p,odirec,tata..!l*fusun^^^^^

crederetur,et,am l<"^g'''""^°ft,ntes . tribus diebus

Contrauermes '^;?"'" '"u aic ^ 3'^*'''°'^''^''

ante foUs ortum qu^ fequuntur. d.c.to^^^^^

LiheY quintm, 4S0equo:Itinomine Pafcns, ScFi tIij,5cSpiritustran*

cli , exorcifo te uermem per Deum Pattrem t^

Fitlium, &SpiritumtranCi:um , utneccarnemnecfanguinem nec oiTa huius equi edas autbibas, &utfias tanta patientia, quantus fuit fanttus lob , ac

tantabonitatejquantus fuit fandlusloannes, quumbaptizaret Dominum nollrum in lordane , in no-'

mine Pattris Sc Fitlij Sc Spiritus t fan^li. Reci,

ta deinde ter orationem Dominicam & falutatio-

nem Angelicam, in dextramequiaurem,ad gloriam

fan^tasTrinitatis :

t. t t tDominus, Filius, Spiritus, Maria,0^ pirLuhomimmyOqmntumejiinrehusimne,

Carminibusequos apud Nigritasetiamllrrcnuio^

res 5c in beilp tutioresreddi, docetAloyfius Cada* innamgAt,

muftus. Interim fcelera hsec & blafphemiasexter- «^^/'•^'^'

minandse fuoshabent&admiratores,SccuItores: Se

d quibus impun^fxercentur, noui. Atquiuixhjec

merentur ut Cabaliftarum commentis afsimilen-

tur, qui decem Dciuerinominibus, Sc angclorum,

quorum in facris Biblijs fit mentio, eaqusemagni-fic^ pollicentur ( quemadmodum & iili nefandse im-

pietatis patrorii diabolo operante , & Deo ob praefra^

^ameorum incredulitatem conniuente, plcrunque

conficiunt)peragerefea(feuerantHoruCabalaliga-

turis &nefanjs magix nugis fcatet, fostetqi : de quib.

etiam librum cofcripfit Cotla ben Luca apud Hebrse^

os. Ver^hicClemensait: Vfqueadhocresdenique Li.t.Rtceg,

accefsit, utcumuerbo Dei fugenturdaemoncs, per

quod effeprouidentiam deciaratur,inueneritars ma# ^Serf?entesa.

gicaad infidelitatem cofirmandam , quomodo etiam ^fS^^it^ f^f''^^

hoc ex cotrariis imitetur.Sic * ferpentum uencna mi^ "'*!,5'y^'^!,^

tigare carminibus muentum , & uerbo ac poteltati damuTim mDei ^ontrarios mducerefanitatcs, Angelisquoque naui^.iA.iZ,

Uei

4^c^ Becuraf.kfmalefc.Dei contrana rcperit ars inagica minifteria , anima-

rum rufcitaciones,contra hsec & iigmenta da^monumponens.

Migicimo4ifummucfiig<utdiy tadend^fdga^^md"

lcficijdmoliendijcmhkj^hmodiuminomi^

nii cr f<icr^ Scriptura ahufu^

TnHe^igAn' ^^TOn alienum ab hoc afgumcnto modum inue^^i^fr^^nio- V\i ftigandi furis interferam, quemficexperien-

^wo-dumquidampraefcribunt. Conuerfusad O'

rientem , m cryltallo crucem racito cum oieo oliuae:

& fub cruce fcribatur, Sanfta Helena. Inde puer ca«

ftus,es; legitimo toro natus, annorum decem uel cir-

citer,capiat manu dextra cryftalium . a cuius tergo tu

genibus flexis prouolutus , terfummaeumuenera-tionehancrecitabisorationem:Deprecortedomina

fancta HQlena, mater regis Conftantini, qua: crucemDomini noftri l E s y Chrifti inuenifti, per illam fan«

6lifsimam deuotionem & inuentionem crucis, & per

illam fandlifsimam crucem , pfr illud gaudium qaodhabuifti , quando illam fan<^ifsimaiTi crucem inueni-

fti , & per illam dile^lionem quam ergafilium ^uumrcgem Conftantinum habuifti , 3c per \\\\ fuipmat)ona, quibus frueris perpetuo, ut comonftrei in |joc

cryftallo quicquid peto Sc fcire ciipio, Amen. Et cumangelumincryftaliouidebitpuer, rogabis quaecun^

queuoIueriSy&refpondebitangelas. Hocautemfa»cies in folis ortu , cum iam emerferit , & aer ferenus

clarusqueextiterit.

z/. i^. tA.9%' Irriderc eiufmodi coiiimenta (inquit Cardanus )dejier.uari. femperconfucucraiTi ,

quauquam hoc ipfumexperi-*^^te, m^ntum i multis probaretur, habereturque fecreti

loco. Verdm coptigtt,utpuerquidamconturberna'

lis ac fciolus affirinaret^ fe uidifte in phials collo fu.

rem,dc

Liherquinti^, 4$iircm , de quo intcrrogabatur, qui in imum defcendiL

fet, nec amplius apparuKTe , ideraquc alios duos fpe-

^ade: in aduentu item ipfius quafi fu!gar illuxiflTe, ac

manum capiti imaginem admouiffe, capitiumq; antd

retraxifle. Eratautem phialauiirea,nitidaque,aqua

facrata plena.in linteo expiato collocata:linteum ue*

ro erat inftratum fcamno , tres candels cereae accen-

fsB & luftratse : fuper os phialae duo oiiuae folia, tranf-

uerf^ in crucis formam impofita. Perbreuis accede*

batconiuratio : Angele fanfte, angelecandide, per

tuam fanditatcm, meamque uirginitatem,oftende

mihifurem. & haec fuper osphialaeobmurmurant:

prius uero precationem Dominicam , & falutatio*

ncm Angelicam, finguli gcnibus flexis proferunt tcr,

«c finguhs uicibus pollicis ungue cruccm fuper phia^

la(Tgnant.Soliaftant inobfcuro. Videbantintegrumhominem, ptllium habentcm, capite prono, caluum»

afcfndentem defccndcntcmque in phialse coUo, nontliter quam folent atomi in fole. Vifus eft autem fer*

mh ad odauam horsc partem. Totum hoc fpe^acu-lum ad tres horas pcrdurauitinihilominus, ut author

rei ait,fur non cft deprehenfus, neque inuenti calices

duo argentci,qui perierant. Referunt, eum qui fuftu*

lit, (i rit^ hsec pcragantur, aliquid pati,dum peragun^

tur. Haec dum illenarraret, experiundi taliainccf-

fit capido, adfuitquc occafio. Mulier quxdam con^%^fel5rnalis defiderio uidcndi quaedam capta,aduocat

j^lfam mulierem admodum ciufcemodi rerum peri-

tam : i;idofnantfacrificrum,trcs puellse^utrcfercbant

ipfae) uiderunt multa: ego tunc temporis aberam.

Dcnuo mulicrem aduoco , paratur facrificiumtfoiia

oliuae non intererant, nullaprecatio Dominica,nulla

falutatio Angelica, fedtentoriolum folum undiq; c6-

clufum aditur. Adeft& ipfa femina, quae no folum ui»

'debat^fed 5cpuellas : non in phialae collo» fedincotio

illo

^62 De curat.UjCmateJjc.

iilo qui fuper eius fundo confiftitinon in aqua^fed ui^

tro : non perfedlas imagines , fed quafi p?.rtem folum

fuperiorem : non magnas effigies, fed non minorcs

minimidigitiungue: non defccndentes efuperiore

parte, fed ex imo quafl coni uacuo afcendenteSjUide-

re fe referebant puell^.puerque ille de quo iam antea

diclum eft,qui 6c fratrem tunc in Hifpanijs degentemconfpicere fe aflerebat, puellse alios fibi cognatos:

mirares,feufabula.Cumabinitio (ilium mag^cerne'

rent (is erat puer & monachus) illiusque afpeftu de^

letlarentur.rogabanteamutdimitteretmegauitfefa^

^luram, quod interim ipfius filius' torqueretur. Refe-

rebat aliquando lofephus Niger, harum rerum maxi-

\x\h peritus , daemonem pueris fe fub forma Chrifli o-

llendifiTe, petijffeque ut adoraretur : quod cum polli,-

ceretur quidam fe fa^lurum ea conditione, fi daemoncius cogitationesaperiret : indeiratus hic euanuit.

Speclabant praBterea in phialae collo quid rubens,

quod quafi in extrema erat aquas fuperficie ( na phia-

l32 aqua tantum ad collum ufq; , aut paulo altius con^furgebat)hoc faga angclum,cum nauicula textoria mmanu,efle dicebat:pueil| illius faciem in uacud/e ui-

d^YQ aiebant,tanquam pueruli:puer,folum brachiuiit

cum nauicula. Hic,utreferebant, perpetuo circumfer

turacuidetur: nam reliqusimagines flatim abeunt.

undeanusillaimperareuidebatur,utpuerisludimar

giftri,unaq;imagme{latim poflaham euocare. Cuq;ipfaalijs commonfl:raret,fcifcitatusfum,quomodoi'

pfaqussiafilios quinq; pepererat, fpeclaretquae ego

lion uiderem :' fe fa6luram refpondit ut confpicerem':"

tierdm opus eife fefl:o D.Ioannis baptifts , aut Nata-

lis Domini,ait. lam in foribus erat id feftum.accedo

media no(fle,docer arcana;ea erat fex uerba^qu^ muUtiplici fenruexplitaripoterant, fed (meoiudicio) iri

Chrifli contemptum potius maximum , quam glo^

riam»

Liher^uintiis, 4^$riam . uclat, lefus tranfit, llgnificare poteft quod mo-fiatur, quodtranreatperuiam,& quod fineoihabeat.

quircnfusuideturuerioreflejCumjfubijciat^Egorum:

deinde,Angele ran61e,& reliqua. Deprehendi meras

efTefabulas, necjquicquam illam fcire prs-ternugas»

Cum enim bullas in aquasmargineexcitaiTetnefcio -. yi

qua arte;ut margaritae mihi uiderentur, uoiebat.For-

fitan conftanti illa fua intrepidaque opinione pueru-*

los,alioqui faciles, in fuam trahit fencetiam: arq; ita fe

uiderefatentur,quaeminim^uident. Etenim puel-^

las , de quibus dixi , tandem eo adegi , ut nihii fe ui-

difFefaterentur: cuin mult;^, neuideanturcorruptie,

feuiderefimuIent.Hiicurque Cardanus.

Vt in hoc a<^u blafphemus nominis Dei & Sacra-

rum literarum abufus euidcntiusinnotefcat.exepla

prodedi furis uel fag^,ex facrifici iibro ciam a me fub-

tra(5la,anne6tam. Accedefluentem aquam:inde coIl« ^^f^^j^^^p^^-

ftostotnumerolapillos, quotfuntdequibus furtum^^"^^^^^'

commiffumfufpicaris, domum confer, Sc ignefcant:

hinc fub limine fepeliantur^per quod ingredi confue^

ucrunt homines, & triduum relinquatur : poftea ante

folis ortum eximantundeinde fcutelia cu aqua impo^natur circulo^tranfuerfa obliquaq; mixtim cruce infi-

gnito,cuiinfcriptumcft-,Chriilusuincit.Chriftusfe-

gnat, Chriftus imperat. Scutella adhsc cruce fi-

gnata, & formula coniurationis per ChrifLipafsio^' nem,mortem & refurreflionem adhibita (quam pro#

pter impi^curiofo^celo) in aquamfinguli lapilliin

cuiufque fufpedli noraine conijciantur : & ubi ad rei

lapillum fuerit uentum , tum calculus tanquam igni-

tumferrum,feruorcm concitat. Vtinfontemgrauer,

fraudetque, eiufmodifingereebulitionera, diabolo

noneftdifficile.

Ex oculo excuffo fic fur cognofcetur. Primum Qnomodo fu

leguntur fcptcm Pfalmi, cum Letania : deindefor» ''^ »?»/«* tx-

^64 DttuYduUpmalefic.mjdabilis fubfequituf ofatio ad Deum patre & Chri^

ftum, item exorcifmus in fufiem : hinc in medio ad O"

tuh limilitudinem ueftigio,figUfse circularis nomioi^

bus barbaris notatae : figitur clauus aeneus trianguU'

fis, conditionibus ccrtiscortfecratus, incutiturque^j^'^''

• m^lleocypref5ino,5cdicitur:lu{luscsDomine,&iu-^

ftaiudiciatoa. Tuttifurexclamoreprodetur.

im^im mo- Si FufeiT! j fagam, inimicufn fecus lcedere uoles , &dt-^sUdendi malujn tolH: ante folis exortum,die fabbathi, ramumfuns, fagx .^^eilanje annicijlum abfcirtdes,fic dicens : Ego tc ra^crtnimtct.

j^m^ huius ^ltatis fefecc^in illius nomine,(|uem cae-

dere aut mutilafe inilitui. Inde ia menfa fternatur te»

gujnentum,additis his uerbisrt in nomine Patris t &FihjtSc Spifitus fan(5lit. ter hasc 8c fequentiareci-

tetur,&incute,droch,myrrochefenafGthtbetutba'

roch t afft maaroth, poftea dic : Sanda tfinitas puni

hunc, qui idmali dcfignarit,atquehocaufef perma-gnam iufticiaiti tuam , t efon ehon t emafis ales cge:

in tegumentum incute.

Vt resfurtofubktd reflitudtur^ andthemd

Magicum, Cap, Vh

Nathema hoc S. Adalberti magicum pottus obdiuini nominis & facrae Scripturae abufumiquam Chriftianum, hic ea adijcio ratione , ut

occultaeiufmodiadionum plcrifquereligiofishomi

nibus ufitatafum impictas ocuiis omnium magis elu

ccat. Cautionem tamen lucriindefrauduleutereli-

ciendi nomine adhibenri utncmofcilicetpfjefumat

anathematizare anathcma huius fandli finc liccntia

praelatorum fan6li Adalberti & Dioscefaniiocii fub

poenaanathematispjsediflij&c.utipfiloquuntunil* w- ludautemtaleeft

'

f|

s.i^Adalber.^^ autoritate Dei Omnipotentis Patris & Filij^^

uMa^tci*, Spiritus fan^^^li & fandse Mariae uirginismatrisDo-'

mini

A:

Liher quintHS, 4§imlninoftrl I E s V ChnJti & far.iflorum angelorum

& archangelorum & fandli Michaelis , & fandi loan*

nis bapti&, & ex uice beati Petri apoftpli & aliorum

apollolorum , &. fancli StenKani w^omtiiuitt marty-

rum^fandi Sylueftri & fanfti Aclalberci& bmniurti

ConfeflTorum , 5c fan6lae Aicgundis 3c fandarum uiri

ginum & omnium fanclorum <^ui funt inCtelo& ia

terra ,quibus datacft poteftas ligandiatquefoluen^

di: excommunicamus,damnamus,maledicimusuin-

fculo anatnematis,& a liminibus fanClsB mntris Eccle^

fiie fegregamus illos fures , facrilegos , feu raptores»

Operarios, confiliarios, coadiutores, coadiutrices»

qui hoc furtum^fiuemalumperpetrauerunt, {luefibi

inde aliquid ufurpaueriat ;{it pars eoru cu Dathan 5c

Abiron, quosterra proptereorum peccata&fuper-

biam deglutiuit : fit etiam pars illorum cum luda tra-

ditorcqui Dominum precio ucndidit,Amen: & cuni

Pontio Pilato,& cum eis qui dixerunt Domino Deo^Recede a nobis , uiarum tuarum fcientiam noluirius

:

fiant filij eorum orphani : fint itialedidiin ciiiitate^

maledi<5li in agro, in capo,maI.in fylua : fint maledi61i

indomibus,inhorreis,inIedulisjincubiculis: mal.iii

fcuria, in uia^ uilla, mal. in caftro, mal. in flumine,mal;

in ecclefia, in ccemiterio, in tribunalibiis iudicij: mal,

in foro, in bello , morando, loquendo : mal. tacehdoi

maled. manducando,uigilando, dormiendo;Biben-do,mal. palpando,maI. fedendo,iacendo,maIed.ftan-

do, mal. in ocio, in omhi opere, mal. in toto corpore,

iii tota anima & in quinque fenfibuscorporis,mal.

iii omni locoimal.frudus uentris eorum, mal.fru<5?:us

tferrae eorum, maled. fint omnia quae eorum ftint,ma-

ledidum caput eorutn ora, nares^ nafusilabia eorum,^ ^nattmk

faiices eorum , dentes eorum , oculi i pupills eorum, '^*"^^"'

'

cerebrum, palatum, linguse eoruiiii guttura, pe^lora^

corda, iieateri iecur^ uifcera omnia^ ftomachus . itial;

> G fplen,'

4 ^^ T>e cuyat,Ufmalific,

fplen,umbilicus, uefica,mal. crura, tibia, mal. pedc»,

pedicseorum,mal. colla,maI.fcapulae,mal. dorfaco-

rum , mal bracliia , mal. cubitus , mal. manus eorum,digitus, mal.unguesinmanibus Sc in pedibus ,mal.

coila, genitura, genua, mal.caro eorum,maI. ofTa eo*

rum,ma!. fanguis eorum,mal. pelles corporis eorum^mal.fitmedulla inorsibuseorum,maled.fitfupenor

pars a capite ufque ad plantas eorum:quicquid intcr-

eftjtotum maledicatur, fcilicet quinque fenfus fui,ui-

fu8,auditus,guilus,odoratus,Sc ta6lus.Et maledican*

tur in fandla cruce, 3c in Chrifti parsione,& cum quin

que uulnerib. Chriil?, & cu effufione fanguinis Chri-

fti,5c cum lade uirginis Mariae, Adiuro te Lucifer cuomnib.fatellitib.tuis,'* cu Patre & Filio & Spiritu fan^

do,& cu humanitate & natiuitate ChriRi,& cu uirtu^

teomnium fanctorum, ^ut nullamhabeas requiein

diebus neque no6libus , donec perducas eos ad inte^

ritum,fiue mergantur in fluminibus, fiue fufpendan-

tur,uel deuorentur a beftijs,(iue comburatur, fiuc in-

terficianturabinimiciSj&odiohabeanturabomnib.

uiuetibus. Et ficut Dominus beato Petro apoftolo 8c

eius fuccefibribus, c quorum uices tenemus, & nobis

Vattinii- quamuis indignis poteftatem contulit, utquodcun-^w/. que ligaremusinterrisjigaretur&incoelis: Scquod*

cuq; folueremus in terris, folueretur & in coelis^fic il^

lis fi emedare noluerint,coelum claudimus , & terram

ad fepeliendam negamus, fedfepelianturinpafcuis

afinorum. Infuper fit terra maledida,in qua fil fepuL

turaeorum, pereantinfuturoiudicio, conuerfatro-

nem cum Cbriftianis non habeat, neque corpus Do-*

mini quum in mortisarticulofunt, fufcipiant:fiant

tanquampuluis ante faciem uenti : &ficutLucifer

ab:ec1:us'eft decoslo, &ficut Ada & EuadeParadifo

expuhiruntjficexpellanturde quotidiana!uc«. Itsm

confociaii fint cum illis , quibus Doiminus dicit ia

Liherquintti^, ^ 467 ,

^^^

k\t iudicij , Itc iTjaledidi in igncm seterniim, qui pa* MA\i%^i\\

^'atuseftdiabolo &angelis eias: ubiuerinisnon mo-rietur, nec ignis extinguetur. Et ficut candela de

manibusmeiseie6laextmguitur, ficopisraeorum ht

animae eorum in foetore barathri extinguentur, nifi

reddant quod furati funt , infra certum terminum ,

Amendicantomnes ; pofteacantabitur, Mcdikuiti

in mortefumuSj&c,

a Praster uniuerfam tiuius impletatisfarragineni

cn quam conuenienter hic coniungatur Lucifer e-^

iusque fatellitium cum Patre, Filio & Spiritu faa-

do , 5cc. Quam profe6lo hic exciamarc lubet,qu« <^ • ,* .|.

communio Ghriito cum Belial f

b Hinc conftat (fi quid ualent imprecatibnes)

theoiogicum anathema mortalibus qusecunque in^

fortunia, morbos 5c inquietem ciere,non Lamias^

quae utplurimum nec legere, nec eiufmodi coniu-

rationum portenta ob extremam fei*^ aEtaten"^ fcsmi^

neumfexura, & niiiiisgrauemingenij ftuporemfini

gere,multo minusufurpare norunt,

c Tam Impium hoc efle anathemafentto, titpu>

blici edi<5li anathemate, eius etiam nbmen exuiar^

deceret . Dabo tibi ciaues regni cdelorum, Petro MmiU.ii,

prsedixitChriftus ,dotlrinam fcilicet co?iefterh,cu:,

iuspotentiaquicquidligaret,hgatumfofet,Scc. Nonbiafphemorum eiufmodi anathematura fulminacoii

cefsit,minus multo mandauir.

Alij quidam uiri Ecciefiaftici eodem fcr8 modojhoc eft, tanquam magicb incantamento ufi funt Plal^

ni6io8. fecundurh uulgarem diftnbutionem, certa£

perfuafionedacti, contra quencunquearduahasc 3c

^iira pronunciafient folum uerba, illum protinu^

tielinterituriim,uelutiongif8imd, annuluperuiuere

Q 2 txm

^o(re Veram alio prorfus fpeaat hic Pfalmus,

nonpolle. Veram a^^r r • •• /otifs mum aduer*

nuinam fententiam ^"^ "^S°"^ "P^^f^ftdantir de

fone Chrifti ^PPljXrr^SguS innocentisludaprod.tore & udjeorum ?

^^^^^ ^^

-'''S^raudimS^ne tacueris.,uia os pecca.

n,onSS;crrcumde4eruntme.8cexpusnauerut

*"'^Pr?;o ut diligerent.detrahebant mihi. ego au-

'""^Extofoerunt aduerfum me mala pro bonis. 8c

''^'^ffiS«eumpeccatorem.3c diabolu.

*"'cttdra:ur.eKeatcondemnat«s,3coratio

,^<f?.i. piatalter.i .,„; A^nxoreiusuidua»

Snt=£Sils..mendic..8.

^'^i^e^^^trtrtt"--^^ 'irS.talt.^n::fuV mifereatur pupil-

liseius., . . -.y.^ in generatione unft

Fiantnatiemsmmteritum,in g

aeleaturnomeneius. ... ^trum eius in

In memonam ^^^/"'^''^'^,^''Vatris eius nonconfpeau Domini , & peccatum matns

^^^^^^

Liher qtdntui» 46

p

^cleatur.

Fiant contraDominumfemper, &(3iTpereat do

terra memoria eorum,pro eo quod non eft recorda-

tus facere mifericordiam.

Et perfequutusefthominem inopem&mendi^^cum,& compun6lum cordemortificare*

Et dilexit maledidionem , & ueniet ei : Sc noluit

benedi6lioncm,& elongabitur at) eo.

Etinduit maledi6lionem(!cutuefl:imentum,&

intrauit ficut aqua in interiora eius , fic ficut o.leum in

ofsibus cius,

Fiatei ficut uefl;imentumquooperitur,8cficut

zona qua femper prsecingitur.

Hocopuseorum qui detrahuntmihiapudDo*»

minum , hc qui ioquuntur mala aduerfus animamiiieam.

Et tuDomine Domine, faemecum propterno^

men tuum,quia fuauis eft mifericordia tua.

Libera me quia egenus & pauper ego fum,Sc cor

meum conturt)atum etl intra nie.

Sicut umbra quum deciinat, ablatus fum > & ex*

cuflus fum ficut iocuftss.

Genua mea infirmatafunt a ieiunio, & c^ro meaimmutata eft proper oleum.

Et ego fa<flus fum opprobrium illis» uiderut me,& mouerunt capita fua.

Adiuua me Domine Deus meus , faluum mc fac

fccundum mifericordiamtuam.

Etfciantquia manus tuahaeCj&tuDominefe-ciftieam.

Maledicentilli ,&tubenedices: qui infurguntin

me,confandantur,feruus autem tuus iaetabitur.

Induantur quidetrahuntmihi, pudorc,&ope>fiantur ficut diploide, confufione fua.

* G 3 Confi-

4%^' Becurat.hflmakfc^Qonfitebor Domino nimis in ore meo , Sc in mg''

did mul.torum laudabo eum.Qui aftitit a dextf is pauperis , ut faluam faceret k

perfequenribus animam meam.Aduerfus uniuerram nimisque inolitam pluribus

in locis apud religiofos , anathematis confueti impic^

tatem, hocracrum diuini Chryfoftomiconrilium ex

fermone de Anathemate , cun6tis ample<!iledum pro*

pDno:Eaproptcfaosoro,in^uit,neuobisuerbahs£Cmente excidant»

Dogmata enim impia , &qu3Eabhaepeticisprofe*

^a,arguere & anathemstizare bportet,hominib\j| av^

|em parcendum, &pro falute ipforum orandum.

pf fdcrikgo^ itemq- genuino nerhi pdufUy

cr impio far.dKdi malcficij modQ,• QD. VI i.

POrro ,quod nam racrilegium grauius exiftima*;

ueris,quam omni propnjE falutis memoria pcr^

tinaciter excuifa , tam fceierate uenerabiliDei

nomine abuti , &facrdfanclo eius uerbo uim inferre,

Sc rapereintorquereq;addiemonij pra^ftigiasinDet

contumeliam tegenda«, quod ex arcano Patris ^terni

firhi VHgs (InuhumanigenerisamoreuidusDeifilius C H R I-^

|*?-i^*^^/^^^* S T V S I E S V S deprompfit , promulgauitq; mifero-

VKxBc perditoriihominucaufa: uthicum efTentlapiu

primorum parentia a Deo feparati, omnJq; gratia ex*

cidiffentjex hog le in gratiam repofitos dilceret, habe

rentqi certa & expreda diuin^ ergafe uoluntatis tefti^

snonia,quibus fe inueris animoru cofternationibus»

- •^ &ancipitibus diftraclorumfenfuum flu^libus erigC'

rent ik. erudirent c' ut prolixius docet Peucerus in ftiOi'

(de Diuinationibus commentario.

De genuino facr^ Scriptur^ ufu fic Timotheo fcri*

%.tiin.i. bit Paalus ; Ornnis Scriptura diuinitus infpirita, eftj

LiherquintM4> ^jiUtlllsacldo£lrioain,adredargutionem,aclcorre6tio*»

ncm , ad inftitutioncm, qu^ eft in iulxicia , ut integer

fit Dei homo, ad omne opus bonum apparatus. item

Romanis:Euange!iumeftpotentiaDei,adraiuteom^ i?o^.?:

ni credenti.Ad Hebreos 4.Viuus e(l fermo Dei,&: ef-

ficax, & peiletrantior quouis gladio utrinq; inciden-

te, ac pertingens ufque ad diuifionem animse & fpiri •

tus,compagumiq; Scmedullarum, &dircretorcogita*

tionum & intentionum cordis.Ad hos urus,nimirum

ad renouandam hominum corruptam naturam,tradi

tumeftDeiuerbum. Hxc prsftatfideapprehenfum

incordibuscredentium, cooperante Spiritufanflo,

qui peruerbum efncaxedjnon , utmer.titurdiabo*

lus, afceleratis 8c impijs ipfius miniflris ore fohl pro-

latum,aiias exerit uires,quam quo deftinatum ab ini-.

tio fuit.Cumq; pronunciet Dei lex: Non afTumes no# Deut.f.

men Dommi Dei tui inuanum : non enim infontem

habebitDeus, eumquiaiTumpferit nomen DominiDei fui inuanum : certifsimum eft, & irrefragabiliter

uerum,eos omnes qui eiufmodi incantationum Scri^

ptur3£ fan^lag fuco ueJatarum , ritibus Sc modis utun*

tur,atrocifsimas manere po^nas. Quare fi quis efFe*?

^us fub horum uerborum palho, uel uer^ uel fafcino

videatur conffqui,da2monis efiTe opus ne dubites.Ni^

hil aut accedit, aut decedit uirtuti uerboru , ab impijs

hishominib.pronunciatoru.Confirmathi^c Augufti^ Sermon.u

nuSjdices: Verum eft,fratres chanfsimi,quia permit- e'^2i?OT^or

tithjOcDeusdiabolo,adprobandumChriftianum:utcum interdu per ilia facrilegia , aliqua rem.edia, in illa

inlirmitate percipere,& aliquid ueru potuerint agno'fcer,e,faGiIius diabolo credant. Sed qui totam religio*

nem Chnftianam defiderat cuftodire, oportet ut h^comnia tota animi uirtute contemnat»Memorandum fallacis curationis maleScij demo

ni.aci,cumcerta bsnediclionis formula exemplur,

. G 4 ob

^iz De curat. kf. makfic,pt^,4-. pt, hiOrqn^ contlnuatum tenorem/uperiori Libro c5

fcriptqm ihuenies» Cuiobitcradijciaturaltermodus

fuperftitione priorem uincens.atq; exfdtrificiiibro

exfcriptuS;, ut hinc d^ reliquis eiuimodi fanationibus

SAmle^m pr3Eii;dicium concipiatur. Accipe tresolei uiokcei;}tionts m^-

jyi^Qf^ij-as : Sc confiftens contra folem , ante eius or-tj. i ..,.,.. tuni, expnmenomen hommis laBii ,&matnseius, 8c

aagelos gloria^ qui ftantin gradufexto, feptemdie*

bus,;erin die. Septimo autemcolloceturillenudus

fub foIe,&oIeouniuerfainungaturcaro: hinccoramfplefuframigetur myrrha,olibano, 3cpfjecipuis aro*

Spatibus : deinde iftos honoris angelos infcnbe in ar^

gentilamia, qu^cvim aromatum incenfofuffita, in

follo fufpendetur, Yicefima die menfis hoc fiet cumfuccefTujUtiiiaieficio affedus curetur.

Hjgic£cr fiipcrslitiof^emoYhorumcuutioneSfddhi''

bitis cdrmlnihm uel uerhis ignoti^^quce etim om*

nmononcdnueniuntcummdgmibui

cocli. Cdp. vni'Vc pertinent fuperflitionu Bc uerborum igno'

torum, quibus utrum ben^autmalepreceris

ignoras,monftra:haud dubi^ dmalisinuenta

hominib»us, Sc pro libidine excogitata, qu^ cum DeicontumeIiainfacrofan6lae noilraemedicinae cofpur^

pationem calumniamque furtim irrepfere . cuiufmo^

^i hi ufurpantur rhythmi contra epilepfiam

:

p^r.4ti(inf.i Cajparfert myrrhanijthm MelchiorjBakhaJar aurum t

^p''g^4 ,ft*' H^c tria qidfecum portahit nomiyia rcgum^^ernniofA

^oltiituramorhoChri^ipietatecdduco." * Ita^ntiquitascredebat.uerbafcumcumfuara*

dicc tufuii3,uino afperfum, folioque inuolutum, & iti

cinere ea|eiFa<5lum, ftrumisque impofitum, eas abigc*

re.fi hoc feci(retuirgoieiunaieiuno,& manu fupinp

tangens dixififet : ^jcgatApollo peftem pofle crefcc^'

'

"'

'

'rc,

H

Liber^uintu^* 4f3re,quam'nudauirgoreltinguat. Atque tcrhicdefpu-

endum putabat. Narrat Beniuenius, quod ariolus Ve^hit-

duobus digitis uulneri militis fuperpofitis , Sc carmi- ^^rnoto^cA»

nibus nefcio quibus infufurratis, telumin dextram

pei^oris partemimmiflum, ofsiquefmiftraefcapulae

infixum,redireexofreiu(rerit.unde (fcribit) ^tfiaibf»

que aegroti noxa^ non tamen fine utriufque anim^ di^

fpendio miles curatus eft. Facile fuit daemoiii,ad ma-gi murmur colludenti , telum extrahere , ut magis a^

lios fuis fraudulentis perniciofisque adionibusfjbi

deuinciret.

Adhaec , ut fanguinls fluxus inhibeatur , in ufu eft

:

Innomine Patris&Filij &Spiritus fancli , Chunratcara farite confirma confanaimaholite. Hicmerito

dixerim; Quae communio luci cum tenebris, aut quae

concordiaChriftocumBelial:' Addam.quodcarmi^ i.Cermth. 6,

ne apud Homerum, fauciato Vlyrsifillcrefanguine Plm.bh.z^

f>otuit Autolyci fllius, Sic Theophraftoifchiadicos ^'*^*^*

anat carmen : Catoni luxata membra cantio haec,

Danata,daries,dardaries,aftararies, &reliqua. Si

dup maleficiol^fi, mutuo fegrauiter profequantur

odio, inpanemifTalihaecinfcribanturuerba : Abracamonfilon. ^offeraturutriqueedenduspanjs: hinc

perpetuus utriufque fubfequeturamor. Contracafnis rabidi morfum, pani infcribitur: Irionikhiripri

eifera khuder fere . inde uoratur. Non infimse fortis

nobilc cognouijfimili curatronis rationc celebre, qui

pomiparticuIaeinfcribitjHaxpaxmaxDeusadimax,

atque edendam illamuenenato i canerabido porri^

git. A^finguiisautcmmedium ftuferumBrabanticu

poftulare eum audio. qua pecunia congefta, facellum

propearcemfuamextruxit,mifsis aliquot ea impie*

tatis mercede redemptis cohoneftatum,uti fertur. Vtuero huic myfterio ponderis aliquid accederctj ad

fnaximumnatuex foboleuelutiure haereditariopro'

G 5 psgarl

474 ^^ curat, kf.malejic,

pagari eam curationis efneaciam , nec ad alios poffs

deriuarijtemere credulis perfuadetur. Similibus dia-

bolicarum uocum portetis contra dentium doloremutuntur,GalbesgaibatgaIdesga!dat.Ridi€uluquoq;

hoc fcriptum appenditur : Strigiles falcesq; dentatas,

dentium dolorem perfanate. Qaidam ad febrem om-nis generis intermittetem,uirgas duas parallelas uer-

borumuimedijspartibus committit, ipfoqueconta-

<iiluuincitcruciseffigie,quamcolIorubne6lit:ficqui-

dem multos leuat,fed qui fere grauius recidant.Con»

trafebres, thoraci lignumrotundum applicantXur*

cre, deindeillud alio iimili lignopercutiunt, nefcio

quid fubmurmurantes. In collo fchedulam contra

eafdem furpendebant quidam fuperilitiofi monachi,

iubentes fingulis accefsionibus quafdam efFundere

preces, &polltcrtiamaccefsionebenefperare. Qui$nonanimaduertitfucumc' Inprimisplurimumualetconfidentia.nec in principio confilium quseritun* de-

inde in acutis , ia morbo adulto , uix fieri potefl: quin

poft tot paroxyfmos mutetur morbus. Si Dei aut

dsemonisuirtuteobfcriptum euenitfanitas, curnoneueftigio ea fequitur i Exaratas has uoces, Gibel got

gabet, roilro pulliimponunt: indeftylo praeacutQ

huic caput reifta in medio pertundunt, pullus^; exi-

lit acuiuit, maxim^ in sellate. Ea autem delitefcie

caufa, quod pulli caputcerebruq; ofieutrinq; diuidi^

tur; inter quod in medio diftindum , ftylus qud facil^

poteft.penetrat : nec quicquam , illsefo cerebro , uit«

decedit. Verbis porro eam inefie uim exiflima^ ^V^f?

gus, earum rerum imperitum. Atqui ab illis fi uirtus

ea promanatjCur transfixo hcedi fiue hominis aut ca-

nis capite,non idem contingit ^ His adde illud Coni»

flantini,in pifcium captura : lao Sabaoth. lure itaque

iJj.Smpl optimoGalenus,quanquamethnicus,Chariachiruin

& Bamachium deFifit : ipfisque Diofcoridem praetUi=

lit,

C07*-

ueniHUt.

hiherquintm. ^7/lit , qui non imprecationibus & uerbis fuperftino^

{is.ueiat lil^jtradideritmedicinam. idem Iib. lo.Sim.

Subilantiaeit, ait^qusfufpenditur : nonuocesbar-

barje, utquidam praeitigiatorum facereaiToient.

Illud porro omnem fuperat ftulticiam, quod quaf- NtdUuoeei

damuocescumimaginibus quibufdam ccElicpnue- cnmima^ini

nire,pleriq;autumcnt: &uerbaqu3epiam cumfolen. ^'^'^

• >' h r r \•

r, \uimiuni

n]tateproIata,rautare lenlus hominum & brutorum:

hincinfpeculoconfecratouideriimaginesjiincmo^

ueri feminas in amorem,hinc mutari elemeta, terram

uarie affici , ignem ab uftione ceflare, morbos curari.

0'delirium incomparabile. QujenauishsEcqusefo,

undederiuata.ubireceptaC' Sietenimpendetabhar^ ^'^^'^ '^^ ¥1 n- 1 " • ft I 1 • 3 contra, ^l^

moniacoeieltitotauerDoruuirtus,ut Alchmduscon-j^;,jj^^ ^^^

tendit: curnonipfaperfefeoperariid poteil, cumfit jjmtat lom,

caufa fuperiorc" Dicet forta{re,co?ium media & proxi- Franc.pitus

ma caufa,hoc eft uerbis a^ere.At hoc doceat , in fono ^'^- i-^^^^P-^'

ne,autinuoce,aninueroisextenonb.operadiuis re* - r-,^ ^^. . . . (^ ^

^ Juperititto/ci

cipiatur. pnor enim natura lonus quam uox, &uox aduerfia me^

quam uerbathsec enim ex illajila uero ex aho coficiu- gunu

tur,cu uerba uoce 8c fonij ihcludant, & in definitionq

uocis contineaturfonus.Sineuocefonuseirepotetr,

quianaturaprior: pari rationefineuerbis uox. finc

uoceautScfonouerbanonfunt. Siigituruis infonorecipitur,& qua fonus mouet elementa,omni fono e-

tiarh inanimatoru corporum poterit eauirtus com-municarl: quarenecuoce,necuerbis opuserit.Siau*

teminuoce jCumeaplerifqjetiaanimantibusprsete^

quam homini competat, idipfum poterit a brutis etia

fieri.Si uero in humanis uerbis tantum r^cipi dixeris,

rogoundeaccipiaturuis,inprima'nefyllaba, autme*dijSjautultimaC^Siinfyllaba^iamnoninuerbis^eaue-

rdmoxperit.eadeinalijseritratio. Quarecolligitur,

nulio modo uerbis ineiTe hanc poife uirtutem

ccgiitus operantern.

4f0 T>e curat. kfmdkfc,Be mdgica famtionc per ligatum^ peridpdj,

chard^eres, (ffigies, annulos uelfi-*

giUd^Cdp. IX.

LigAturaTH> T T^^ ligaturae magicse Sc periaptatumalia, tumf^^perid^to- ji cx Sacris maxim^ literis furtim traftsjfuu ha-r»»amtai. "^ bentlocum, quibus contradaemonum Itudja,

incantationes&malcticiahomines quoqu^ d^mea»tantur. quernadmodumcum primum Euangelij lor

annis caput minutifsimis literis in fchedulapi^lum,

& MiiTae recitatione confecratum, collo alligatur,mi'

rum contra incantamenta & diaboiimachinationes

creditur cfle amuletum. At richartulahaecalicuius

habebituretticacise, praerogatiuamcert^fingularem

aduerfus fatanae molimina obtinebunt ilii,qui facram

yirbttm Dei Scripturam exprofelTo inmanibusuelmanicis con-nomortua fft tinuo circumfcrant . Sed ea nifi animis fitirr^dioataii'^ra,/edfpi ^Q^^-^^^ ubi uelut a fomiteuitaliinadumexcitetur,

i»rt».6.i^ortua permanetlitera,etiaml)millieslulp€ndatur,

alligetur, portetur, affricetur, obmurmuretur, infcri*

batur, figillisautannulis imprimatur,bibatur,eda*

Hornit^^.in ^^^» ^^^ etiam uoretur. Cofirmathaec Chryfoftomus:

sa.AUtt. z). Quidam,inquiens, facerdotes aliquam Euangelij par

tem fcriptan> eircum colium portant. Sed dic facer-

dos infipiens,non*ne quotidie E^uangelium in Eccle-

fia legitur 5cauditur abomnibus fcui ergo inauri-

bus pofita Euagelia nihil profunt, quomodo poffunt

circacollum fufpenfa feruaref Deinde ubiefiuirtus

Euangelijc^infiguris literarum, anin intellefiufen^s?

fuum '^ Si in figuris,bene circa collum fufpen^is: fi in

intelleflu, crgo melius in corde pofita profunt, quamcircacollamlufpenfa. Eiufdemefi:fententia: QuadoingrauemlapfomQrbum, aliqui incantamentisfuc^

currendum efl"^ CQiifuluat,aIij rebus collo alligandis,

alijaliter: SctuconKlantianimo, quicquid idefl:,ob

Dei

Vthtr quintm, 4j^Dei tlmorem fuilines, patique fortiter malis quain

eorumaliquid fedarijhoc temartyri facitproximum.

Hacrationedocet Athanafiusquoque, daemonesplu inlihMVA^

rimum formidareuerbaPfahni 68, fiquiseaattent^ rt^/:^ttxjk

exanimooret. ExurgatDeus^&difsipenturinimici

eius,Sc fugiant a facie eius qui odiunt eum.Sicut prp^

pelhtur fumus, tu propeiles eosiSc ficut hquefcit cera

d facie ignis,fic pereant impij a facie Dei,& rehqua.

Hac etiam. orationefathanamabegilTeD. Antoniu /» Kitdi^i

in acerbifsimoillocertamine adueifus dasmonutur^ t^ntoniji

bas.teftatur idem. Ahas 8c illud Pfalmiftae occinebar,

Si confiftant aduerfum me callra, non timebit cor

mcum.Minus infuper momenti habebunt manu effi6li cfjaraSferH^

chara(fleres,effigies,annuli uel figiila.hac illaue figura effgternm

deiineata,fcu]ptaue,uelimaginibus ad certos cosli po ««'^«^o»-»;»

fitus hocmomento, Sc illolocoinfignita. Atqueut ^%^''^^'»

nulla aftrorum uis in ea qu3e manibus conficiunrur '

opera imprimitur: itaetiamfi infinite diuinisnotis,

nominibus, aui Scripturae fanclae uerbis ornenrur,

fubftantijsnihil exfiguris qu!bufcunque,ueraEuirtu-

tisuel lcceditueldecedit: quibusfingulismirandas

peculiaresqi uires certarum adionum effc6lricesab

initio Deus indidit.Nec enim iam noua ibi inftituitur

quahtatammixtura: nonmateriae,exprimaordina-

tione jConuenienti quahtatum temperamento indu-

tae,noua&efrentialis formainfunditur: Ced corpori

anteaconformato, fuamateria&forma, quibuscxi-

ftit,co.nferuantur, fuaqj adornato temperie,arte dun*taxat noua affingitur fpccies : ad quam nihilfidera,

nihileotempore exiftcntesin aere qualitatesconfc'

runt: imm6,utfemeldicam quodres eft^uniuerfam

hanccommenticiarum fpecierum congeriem,U3nam€(re,&;inef^„cacem,nonpudetliber^pronteri. etiamfi

feic mihioffundent Thebit philofophum, $c magiag

antiiti'

yf.-j2 Be curdt. Uffnakfc.antiftitem ,annulos conficiendi modum docentenlj

quibus animum exhilarari , hoftes, cacodsEmones &morbosarceri, niiraculaqueedi mentjuntur: cuiur«

PUtohh.2. modiannuiorumcommetaEudejr.um philofophuiTi

, A^^^'^quoquefabricatum efletradunt. ObijCtent& Alber-

nd^Trlcl.^^^^"^ fuifempcr (Imiiem, & horum annvilorum figdlo-

capao^h rumquea ueritatefjepenumero djuaricaniefabrum.

Marfdium Accedet quoq;Marfiiius Ficinu5,dodifsimus alioquiTicinum hoc phjlofophus, &pleriq; alij* NecGveis Lvdorfjregismmne no- ^ , ^ - i\ - ^

l u, , annulus mentiexcidat, utma^ica annulorum cathe-

tctt Joannes. i-x»- f • r r

FrAnc.Pm^i na ornatms prodeat Lam!a,Mcn ppi Lycij iponia.-cu-'

lih.-j. cap 6. ius digito, necomitialimorbocorreptacadat, aphi*rhilofir.l }. lofQphoredarguta,annu!usappliceturargeteus,hoG

Brmiola co- modointus notatusit habit haber hebrT.atquehinctrajebr.es. breuiola, quae uocant,contra febres a quodam nebu-

lone quasftore fi6ta,oiferantur:

Ryianijaptaferit^mortem quce Udere qv.^riL

"£]}maU mors Ciipia,dum clicitiiy ananilapta,

AnanifaptaDeijiammifcreremei. Per nuptialem tiero

annuium fponfus irjngat, utab impotetiaueneris 8c

fafcino foluatur,authore Nicolao & Guilielmo Vari-

gnanamedicis, ScPetro Argelatechirurgo: fiamorequis diflolui uelit,in amatis calceo ftercus amat^ col«

Iocetur,odorq; perceptus amoreinfringet. Caufamprofecloemsuirtutisnimis rnanife{lam,n6 eflquod

sd occultam proprietatem torqueas.

De chani^erihus , Imagii ihu^^ figuris , txorcifmis^rC'

f>iwg,- iUicm.quibm thtf^urm mquiritur^cktiflra ijpf-

riuntur^ capillitio fvf^cnduntur makfic£^ohij^

ctumurq^rcUciuadiaholiludihria.

Cap, X.

AfdTktiftht ^'"T^Hefaurum porro fic inquirunt himagi. Vxrgi

faitrKtn^m- i auellanaE tntus fignata crucibus,coniuratur norUimo^.^, modo fupcrflitioie^ fed & impi^ ac blafphemd.

Adiun-

Liher qulntiis. ^J0Adduntur chara^^eres cum barbaris nominlbus & x^

fodiendolegunturPfalmi, deProfundis : mifTa, Mi-fereaturnoitri.-Requiem, Paternoiler, AueMaria,&Nenos inducasintentationem, fed liberanosama-

lOjAmen. A' portainferi,Credouidere,Scc,Expe6la-

te Dominum, Requiem sternam, cum orationecer'

ta.Et fi fodiendi tempus neglexeris,a diabolo toliitur

thefaurus.

Vt clauftra aperiantur, inparticulaceresbaptif- DiahoUcd

mo defignatf ilores uolubilisimpnmuntur,ligantur* cUf^drQrnni

que inanteriore indufij parte: acubireferareuoies, ^/'*'*^'<'«

terinflabis, dicesquehsecuerba ; Aratohocpartiko

hoc maratarikin tuo nomine aperio hoc clauilrum,

quod infringere cogor , quemadmodum inferna

eonfringis, innomine Patns &:Fiiij & Spiritus fan"

^i, Amen.i£thiopidis etiam herbaetaflu claufa omniaape- PUndih.t^*

riri, quiburdamfimuladmurmuratiscantilenis, tra- *^'*/'-^*

ditur: eodem referendum, quod cuidam adlaqueumdamnato Venctijs , omnes patefacts fuerint fores,

difiecflisferis, unatantumadmotaherba, fignacuHs

quibufdamdecantats. Atfiuiseainetl:herbis,quor-

fum admurmurantur cantilen^ , aut adhibentur Cu

gnacula C' Vel fi uirtutem hanc obtineant cantilense

& fignacula, cur aduocantur herbs:' Sifimuicon-

iunda hanc efficaciam^fortiridicas, meram eHefu-periiitionem,contraobijcio. rerumahoquinatura* -^

Jium miraculis ut nihjl derogatum uolo, ita eiufmodi

cantiunculis Sc fignaculis nii penitus tribuendum ePfe,ingenud affirmo. Quum autem herbse illas non op^renturnificantionibus&fignaculisapplicatis, corv*

fequesell.ijs etianihil eiufdemuirtutis adefle. Si efif©

^um fubfequi refpondes:c6tingit is profedo dsrao-nis opera hic colludetis ratione catilenas uel fignacu-

ij,uteiufmodiludibri]s incautos alligetfl:ri^ius,cau-

tius<|i

4^9 T)e curat. Uf.malejic,

tiusquefaliat^ hecuUo modQiuuer. DicamhiccutTiXih.z^.ca.2. Piinio^nonfatiuSfuiiTct^milianum Scipionem Car

thaginis poftas herba patefacere, quam machinis

clauftra per totannos quaerere C*

Prodefenfionejfigura cum cretainterranotatur,

Scmirae affingunturnugae, recitanturquePfalmi, $c

Orationes, nccnonMifi3Ea6lumcohorieftant^ k.'tn

arbore clauus figitur ferfeus.

Vtmille hominibus uel equis cin6lus quis appa'

reat, anniculus falicisramusunicoinfli^luabfciirus

ufurpatur cum exorcifmo,barbarorum nominum re-

citatione,& charaderibus abfurdis.

Tma*mes Damnum alicui inferre fe credunt, fi imagine cod-dammft, ficiant ineiilsnomine quemlasfum cupiunt, excera

uirginea noua , fub cuius axilla dextra hirundinis cor

locetur, &heparfubfiniftra Item, colioappehditur

filonouo efngies,qii^acunouainmembrolsedendofigitui*,recitacione uerborum,qus2 ob curiofos ftudio

prsetermittenda cenfui. Ea ex sre quandoque appa-

ratur,cuiusmembrafid diriorem deformationemin*

uertuntur, utpesmanuslocoformetur, 8c pedisui'

cifsim locum fubeat manus,faciesque inuertatur. Adatrocius malum fimilis imago adornaturin hominisforma, incuius capite nomen certumfcribitur,&iri

eoftis ea nomina, Alif cafeil zaza hit mei mcitat ieuia-

tan leutatace : ea m fepulchro defoditur. In eundeni

ufum,ut ipff u jcant,in Martis dominio,parantur du^

imagines , uaa cerea , altefa ex hominis mortui terra:

&ferrum quo homo necatus fuit, tradituralteri ima-

gini, ut alterius necsfidi fimulachri caput transfi-

gat. In utraque duo ihfcribiintuf nofniha, &chara*ilieres fcorfum peculiares : & certo altera rccondi"

lurloco. .

Inmufierisarhofeconciliando, conficiturinhora

Veneris imago ^ ex cerai uifgiheainamat^nomine:

LiherqHmim, ^htuichara(Sl€rimpriminar,vSccircaJghemcaleiit: Scin^

ter agendum , cuiufdam angelt memoria in mentemrepat.Ndn abflmilc monftrum fingitur,ut quis tibi in

bmnibus obfequatur.

Vc tandem capillitio Aifpendatur noftrah^cma' iM^iUlkiefica , & huius nugatorij a(^us fcena tragicum fortia^ piUM/i^^em.

turexitum ,apparatureffigies e^terracapitismdrtui ^^^^J^^^*^

hominis i in altetius nomine baptifanda , ciii nomen ''^

cum charaClere infcribiturihinc dlie putido fuffiturj

&inuerfoordine leguntur Pfalmi, Domine Domi^hus nofler, Dominus illumiriatio mea, Domine ex^

iaudi orationem meam , DeUs laudem meam n^tacuehs , &c. Deinde duobus i^iuerf^ lociis ea {cm

pelituh

Vt p^riaptoMm , ckarafterum , figuirarum , antiii»

lorurhjimaginum, reliquorumque id genus prodigid

irum uahitas ubique explodenda, omniuin obturui

lucidifsim^ pateat, formulashasfacrificiofurreptas

fUppriniei^e nolui^quo de c^teris eiufmddi hominurti

liidibrijs facilius pronunciaretur fenterttia i quibus (i

tiel ueritatis momentum itielfe leui folum cogitatii

fufpicatus fuiffem , eas hauddubi^ eueftigio , cui d^s

bentur,confecratasexcepifletVuIcanus.

Quibm uerhis jhipor ac tuciturnitif^ m tormentls

er quiefHonibm mduci creditur^O'folui*

_ _ Cap. XI.

INueniUntuf , qui cum fcelus aliqiiod capitale ad^ ^^moi^.

miferintjuel antequam fubijciantur quasftioni, uel iormefaq»^

intereadurh torquetur, quorundamautfcriptura^ dammttfim

autprolationeuerborumconfequi fibiuidentur, uc& tacere pofs1nt,& nihil omnino fentire.Id quod tani

fermiterfibi perfuafumhabent^ ut fuerint quihacfi^

ducia ultro fe tum carcef i? tum qu^eftioni obtulerinh

A* diabolo enim,cuius intereft fcelera ndn punifijfed

indies aceumularii confirmantur in malo , nec foltiM

H brgii

4^2 Decuratjafmalific.

ofganis uocis obftru^lis impediuntur , ne loqui pof-

fint, uerum graui etiam fomno opprimuntur,utnec

Vtrha. nnbo- a«di«ntinterrogata, nectormentafentiant. Interim

re&tacitur- tamc his illi penduH uerbis ac uerfibus^fan^ perquimmtatemmdtt asrA^vtrt utuntur:^*^^^*' Xmparihm meritk triapendet corpora ramk,

Dijmdi& Qe^.Vi in media eB diuinapoteTiast

DiJhtiU damnatur,Ge^cis ad aSha leuatur^

P/aL^j^. Sunt qui uerba Prophctae erudlent : Eruftauit cormeum uerbumbonum,ueritatem nunquam dicamfegi, Alij autem hac prcce fe muniunt -. Qucmadmo^*dum lac beatas gloriofae MariaeuirginisfuitdulGe&

fuaueDominonoftro lES vChrifto, itahsfectortu'

ra fiue chorda fit dulcis & fuauis brachijs Sc membrisjLucA^. meis. Alijuer6faltemhs£CproferuntjiES VS autemJoan.i^. tranfiens , per mcdium. illorum ibat . Os autem non

comminuetisex eo. Ettamen contrariumuidemuseuentum. Licetenim «nlifvT^ftef/ it^ dsemon occupety

mnihil fentiant: ofla tamen illis comminuuntur &confringuntur.Qua etiam rationeprobari pofiTctjveo-

rum uerborum nullam efie uim: quin ridicula potiusVjalolui cuT efiejquim credibilia, quaeiampropofuimus ^ Enim-mfemperlm ueto nec diabolo quidemeflepermiflumutefSci«a>

juftmpedtat. ^^<\^^^ eiufmodi, interea dum ijs ut fuperftitiofie utun

i^ow.ij. turllagitiofi,jPpter duas mihi caufas uidetur, Primo,JDecittit.Det quodcumomnis poteftasaDeofit,diaboIus neciplilib.io.

j^g^ legitimis ipfius a6lionibus pofsit refiftere, ut no-

mlT^rtlna centcs publicse eripiat iufticias : ficutdocctD.Augu-

eta.qq.tit.de ftinus,&Thomas Aquinas: Secundo,qu6dimpu^-miracttL De tas fcclerum Deo non placeat, &malefaciendilicen«Sent, excdm. tiaminime permittatur: AIioquininftitutusordo&c.utfam<zlf

{^{^iciaDei fibi inuicerepusnarent.Sedtamenkomi

D.adl^q. numimpietateiicmerente, Ispius haecaccidilTe ra-

Traflat.de teor. Teftaturenim clarifsimus lurifcofultus Paulufi'

quxji.aton. Grillandus^ fe bis id & uidiffe, 5c in fadlo comp^rifTey

Liher^HMus,^ 4^i \

iiisuerbis: Primo Pifis dum eiretpafTenori-nagninci \

(lomini Capitanei illius ciuitatis' deinde Romae dum rormenUhu

cfiemauditot^criminalium caufarumreuerendifi?. do ^^^''^^^^P*^"

iTiini Auditoris Camer3e,ubi quidafurfagacirsiraus^

& duplicis maliciae reus, contra quem crant examina

ti quindecim teftes fuper diuerfis indicijs magni fdr^

ti i^y.ducatorum aur.habens noticia quod curia prs^

fati domini Auditoris procedebat cotra ipfum , ante-

Guam perfonaiiter compareretjaccepit nonnulia for-

tilegia contra torturam ; quibus expertis iterum atql

iterumuidensquDdfufficiebatadparangonein, qua^

dam die dum cgo elTem in sedibus turris nouae ad exa

ininadum quofdam alios reos,iIIe fponte ueniens ac*

cefsit ad me, & fe conftituit in carceribus ipfis, dices;

quodultroueneratadpurganduindicia, Scnotainfa

iniae fibi illatae. Contra quem tamen necefle fuit deue

nire ad tortura.tot indicijs contra ipfum laboratibuf»

In qua du erat cleuatus , dorraiebat capite cliuD , ac fi Nihil jmlMiaceret in le<5to,abfq; ulla penitus lametatione,aut cla dolorH.

more: & ad traftus chord^ erat tanqua ftatua marmorea. qui du eleuabatur a principio^dicebat quseda tier

bafubil1i{rauoce,deinde(iIebatutdormiens. Statim

ego fufpicatuS fui , ne geftaret aliquod fortilegiu fiue

,

faduram maleficam pcnes fe, aut ex illis uerbis captd

I

retaliquodfufiragium: perquifiuiqudmdiligeterper

\omnes partes corporis lui,demumqj reperi in capitej

fub fcuffia fcilicct inter crineSjquandam paruam fchd

dulam haec uerba contincntcm ^ uidelicet : t lE S V S

: autcm tranfiens t per medium illofum ibat t os noti

tomminuetis ex eo t cum crucibus ita fignatis: quani

illico abftuli ab eo.qui licet illa fic ablata fatis conquii

refetur, nihilominus iterum pofitus ad torturam , Se

eleuatus iterum , illiid idem ficut ant^ faciebat»^ ifi

principioipfiuscleuationis nonnulla uerba fubmif''

xauoccdicebat^ <ju«pcrciperenuqquampotui,ne^H 2 (|uic{

I

w4S4 Be curat. Idfmdlefic.quicquam confefTus eft, Demum mutatis tormentis^

uibtormetotaxlllifubic6lusfuit,Sc{imiliterfpernen-

do doIores,nihil unquam confefTus eft: fed in fua ne*

gatiua fempcr audacius conualuit,ad€6 quod necefTe

mihi fuit eo inftante, ab inquifitione cundem abfolue

''^frr^'/*re.Similis cafiis occurritHippolytodeMarfilijs,duin

teptttcol'eratofiicialis ducisMediolani.

fftdequ^jt.' Itefixm ait Grillandus j nec dum eftannus elapfus

K^mdexem quod aiidiui alium Romse pofitum ad torturam, 8cflHm. i-epetitis uicibus grauiter cruciatum, qui uerba de la-

^e Marixuirginis fubmifiauoceproferebat, &nul-lum dolorem pati , fed cun<5la fpernerc uidebatur : &dormiebat ficut ^lius ih tortura,ade6 quod a tribus iu

dicibuspr^fentcprocuratorcfifcaliexaminatus, uul-

la unquani ab to confefsio extorqueri potuit, licet

corrtus 3« criminis focius id fateretur exprefTe , & il-

lurainfocium feominaret; cuius proceflumuidijil-

lumquecognoui.£xmjfll*m» Aliud exempliim quod fimilitcr in hB:o accidit mi

^^*''*' hi komae cuiufdam maleficae mulieris,qu^ antcquamfeleuareturin tortura, uerbaquaedam fubmiflTa uocedicebat: deinde eleuata filebat penitus uelut mortua,

& nigrior apparebat in uultu carbone extin6lo , ocu-

los extra caput ualde tremendos more illorum qui

ilrangulanturemittens, Scnihil penitus loquebatur

heque boni neque raali » Vltima autem haecliifto>

riolaminim^noftropbftatinftituto.Namfieklamijs

noftrisijlafuitmaleficaj quid mirum fidiaboluslin-

guamci faucesqjprsecluferitc^nefcilicetillafuainno'

centiam probaret,Sc djemonis ludibria detegeret.

CarnijlcispB Superioribus uero exemplis fimile nuper habui-ttnact4. ,^^5 Antvverpiap,in carnifice eius urbis,natione GaU

lot quemcuminnumera,e^uenotioraflagitiacom-

miriftehemo non fcirct, adigcretamen nuirumtor-

mentorUm genusjquamuis immane>potuit,ea ut coti :

£teretur^

tiher quintus. -4$^

gteretnr, in tantam (latim xKivpjtriMf ac renfuum pend

omniumalienationemineidebat. Dequacumpru«dentifsimus Senatus MedicQSordinanos confuluif-

fet, eiufmodi ftuporem non nifi pharmacis quibuf-

dam fomniferis induci pode deprehendit: cuiufmodi

fupra Libro fecundo, capitc trigefimq quarto & quin

to defcripfimus,

Nifi hac ratione indu^la fit ea torturae toIerantIa,ut

immenfos ille cruciatus perfcrret, Deus permittere

potuit , quo ijfdem ad refipifcentiam tandem cogerc-

tur, uelutreprobus,a<:erbiores dignasq;extremepoe

nas lueret. Siquidem gl^dio tandem c^fus eft citra uUlura poenitentis animi indicium ebrius,qui multis re^

tro annis fe hominum utriufq; fexus innumeroru fan

guine inebriarat, quos multifario fupplicij gencre o^fidei confefsionem,uitafpoliarat.

Nonnulli tamen,ait Grjliandus, dixerut, quod ad- ^^^^^^- ^uerfus iftas coniurationes &maleficia taciturnitatis

^'^'^^ ^^ ^"^j*

repermnturremediaquaedam, quasdiuernsprecibus ^„, t^erbis

conficiuntur. Exquibusdicunt,qu6domnesligatU' dijfihatttrt^

f^5cmaleficiahuiafmodidi(roluuntur,&reusgrauif- (^it^rmtai o»

fimatormentaSccruciatus patiturincorpore: 5cin'-^^^*'*'*

teralia folent dicere uerbailla prophetas: Eru6lauit P0"^^'

cormeumuerbumbonum, dieamcun^laoperamea ^"^**

regi:&,D6minus labia mea aperiat,& os meu annun# Pfal^o,

ciabitueritatem : &, Confundaturncquitiapeccato- Pf^^-i'

ris,perdes omnes qui loqiiuntur mendacium:Sc,Con ^^.f.

terebrachiainiquirei^&linguamalignafubuertetur.

Ex quibus uerbis, precibus & exorcifmis,dieunt ma-lcficiaipfarefoluijScreum mirabilitercruciari. VideParidem de Puteo, in Tra6latu de Syndicatu, c.tortu

ra.lo.^.folio centefimo decimotertio . & Sylueftr.Pri-

or.in Tra(5l.de Strig.demonil.miranddibro quarto,ca

pite quinto . 5^p?" quibus tamen cogita,quia de uir>

tute ipforum reiiiediorum non pofiem quicquam cer

H $ ti at-

^$^ I>e eurat. kfmalefic^t\ atteftari, ex quo illa nunquam expertus fui,nec pcf

^lium experiri had^enus uidi. £go uerojicet &D.GriilanduSjSc milic alij oculis id uidifrentlbis:tamea

uirtute uerborum fiue prolatorum, {iu« pidorum, (i--^

Be feulptorum, fieri nunquam credam.

Enimuerp fur ille etiam fchedula rpoIiatus,nihil

adhuc,crudelius licet di{lra<flus,c6fitebatur:nec fub':

anurmurata uerba infenfilem habitum inducfre qu9 •

unt. Quare uci fomnifica re ^fTumpta, aut k diabolp,

qui cum antea pepigiiTe animo tales , eique fe deuo-uiOe, Sc etiam traditqs e0e necefle cft, infenfibilitatcf

iliata ic} iieri fentip, quumdsemoniacos complures?

2,. 9. lo.n. Librp quarto arnecnarratoSjUarijsque cruciatibus ^^iabolo exercitos,nihiI eori«n fenfifTe, fed poftea ue^

Jut ^ fomnf? furrexifre,commonftrauen*m.

figurat$mUm weffh um rdtione^

figur^. Cap. XIL

Incliquct, quantum fideifitadhibendumft^-

co daemoniaco , ab Hieronymo in uita D. Hi^larionis ereiTiitapdefcripto : Eiufdcm^inquit

ille, Gazenfis eti^porij oppido.uirgin^rn Dei uicinu?

iuuenisdeperibat : q\;i cqmfrequenterta6lu,iocis^

nutihus, fibiiis, Sc caeteris huiufmodi quie folent mo*ritur^ uir^initatis effe principia,nihil profecifTetjper*»

rexitMemphiiiijUtcprifefro uulnere fuo, magicis ar-

^ibus rediret armatv^s ^d uirginem.Igitur poft annu^dodus ab iEfculapij u^tibtis qon reraediantis anii^

mas, [^6. perdentis, ucnit pr^fumptumanimo flu-

prum geftiens:& fubter limen domus pueilae tormeataquasdamiierborum, & portentofas figuras fcul..

ptas it}. ^ris Cyprij |amioa defodit. liico infapi?'^

iiirgo, &}mi<Sucapitisabie6lo, rotarecrinem, ftri-

^eredentibuSjinclamare nomenadolefccntis. ma-:

gniiudo quippe ai?]Loris eam in furorem uerterat,-"'''"' '^' - /•''"'

•

^ Perdu^

H

ttheYqutntui, ^SyPerdu^la ergo a parentibus ad monafterium , feni DAmont$

traditur,uIuIaateftatim&confitentedsnnone: Vim )^^^"/^^*^'^']V

fuftinui, inuitus fum abdn(Slus : quam beneMem- aHilijsipfum

phis fomnijs homines deludebam 1 O* cruces, o dmnenper'

tormcnta qux patior. Exire me cogis , & ligatus /'^^"deretar

fubterlimenteneor. Nonexeo,ni{iraeadoIercens, >

'

qui tenct, dimiferit. Tunc fenex : Grandis, ait, for-

titudotua, (^uilicio&laminaftrii^usteneris. Dic,

quare aufus esingredi pueliamDei c' Vtferuarem,

inquit,camuirginem. Tuferuares,proditorcaftita»

tis ^ Cur non potius in eum qui te mittebat,cs ingref'

fus:* Vt quid,rcfpondit,intrarem in eum,qui habebat

CGllegammeum,amoris daemonem "f Noluitautcmfan<5lu$, antequam purgaret uirginem ucl adolefcen-

tcm,{igna iubere perquiri, ne aut folitis incantationi-

busrecefsi(fed^monuideretur,autipfefermGnieius

accommodafleMcmt afferens fallaces e(fe d^mones,

S^ ^d fimulandum efle callidos. & magis reddita fani-

tate increpuit uirginem;Cur feciffet talia,per quf d^-

moniHtrarepotuiffetc' HucufqueHicronymus. Sedpueilam magis obfcdiffe amorem mcntiens dsmo-nium, qudm amorem^mea ell: fententia . nec uerberu ,

aut figurarum inlamina incifarum potentia id con^

tigit: fedquod diabolooccafionemfubminiftraifet,

quemadmodum exprobrat Hilario,eam exercendl

fafta illi fuit poteftas.

D. Thomas credit, annulos, uel quicquid eftfigu- -^^ ^'^^^- «^»

ratumexarte.nihiloperarirationeilliusfigurs: neqj^"«^f**»^-

exiJiafiguramaioremuimrecipere acorponbuscoe*» ^^^^

leftibus, quamnonficfiguratum: quoniam quseex Figuratonul

artefiunt,nonfequunturmateriam,nequeformam. Uine{l unra.

Idcntidcm & deuerbis prolatis fentit : quoniam uer* tionefgHr<fi,

ba nihii immutant, nifi auditum. Verifsime ergo, Lth.de S»^

Imagincs cxjiere,pIumbo,auro,ceraalba,rubraueI /'^'^^^'

H 4 alia

^ll X>.ecurat.l£fmaieftct

aliainaterlab^ptiratas ueladiuratas,Gonrecratas,im^

potitis execratas,per magorum artes & Tub certis die^

bus , uirtutes obtinere mirabiles , in eiufmodi artiuni

librisrecitatas, crrorem q^q rcribitMartinusde Ar-

les theologus. Et Porphyrij opinionem detahbus

conftruendis imaginibus^ fuiflefalfam, comprobatfijmas D.Thomas Auguftiniteftimonio, libroio. de Ciui-

^finjib, tatcDei. Verum quidem eO:, rcsnaturales,formasmtra gea^

^^^^ ^ uirtutcs confequi ex corporibus coeleftibus:

^eOpmbu-s led imagmcs artmciaies nuilam abarteuirtutemim-mtftrx occi*l bibere,autaliamairequiuim queunt,nifiquamratio-tn,0^l?x4ci' nemateriaeobtinent. Figurkautemnoneftalterandi^Mniz-.pAr-x u^laf^JQnJsprincipium . ideo necalius uirtutiscau-

tMa^isA^ lam kabetaurumciusimagmis , quamauud ?Jten,us'^ ' figurseaurum. Atquifialium eonfequiefFe^lumiap-

pareat, fit isdasmonumoperatione, hominesludifi-

cantium, fecundum Auguftinum. Tales itaque ima-

gines aftronomicae uim adipifcuntur per da?monem:^uius fignum eft, quodillis imaginibus quofdam imi

prinii charaderes oportet, cum naturali uirtuti eae o-

perentur nihih In hoc tamen amagicisfimulachrii

4ifcrepant aftrplogica, quodin magicorumcompo*fitioneftuntexprefifae quagdamdfmonuminuocatio^nes , unde eiufmodi effigies ad exprelTa peftinent pa'

^a cum d^monibus inita. At in aftronomicarum fa-

6lura, tacitu exiftit cum dsmonibus fcEdus per quof-

dam charafleres Bc figuras ab ipfis daemonibus inuen

tas, ad quorum chara<iterum imprefsionem, facientif

busfuffraganturda£mones. Haflenus ille.

gik 18* 4e Scit^ igitur a Card^no, philpfopho Sc medicOjfcri-?,

itfbtiL bitur : Licetfigiliisuimn6nIeuemtribuant,utSolis

ad magiftratu§ honores & gratiam cum principibus,

loufs ad diuitias Sc amicos, Venerisgduoluptates,

Martjs ad audaciam , Mercurij ad folertiam , Saturni

gdlaborum patientiam , Lun^ ad populi fauprem i

Liber quintm. 4-1^

non ignoro lapides prodefTe, ligaram autem nihil.

Idem,ubi magicsftultici^ maximi ineaarte Artephij j^ihr.if. caff.

placita enarrauit, ut non folum dolofos, fed etiamll'^^^^'^^^^^

fnente captos fuifTemagos dijudiceturjprodigiofos

quoque planctarum chara^lereSjitcmannuIos terri- StmiU^apini

ficis planetarum notis infignitos, & figilla rnonftroiis ^Q^^ul^^neorumformis munitadelineat.atmoxfubiungit : Hi UfUb.ucap.

funt chara6leres dolofa mente excogitati, quorum jj. ey/i.j.c^.

uirtutemnuUamefTecertumeft. Nani quid his cha- ?5''5«-3»».

rafleribus cum planetis ipfis rotundis comraune eftc*

At ne nomina putes aut Arabicaaut Chaldaea, aut

Hebraea aut Grseca: quod fi etiam efrent,quid plus ei§

inefietuirtutisquam Latinisc' Igiturfigmentamcr^

effeoportet, nulliusqueuirtutis : quamficontendaspbtinere, non nifi daemonum paclo fieri poteft. Qui§ctenimtaliainuenire ualuit, nifidaemonuperfuafio^

nibus C* At iam daemones nihil docere conflat.Dicent

^iutem , formas effe in Nona fphasra , qu^ in India ui-

dentur, Itafiquidemmalus ille Aponenfisfinxit. Sedconccdatunquis uero poflmodum docuit,hunc cha-

ra6lerem Sohs efre,illum Saturni '^ Hinc dar^ Hquet,deridentium hominum hsec pura fuiffe commenta.Pluraindemagorum deliramftaor^inf eJcAriephip

ibidemrecitantun

Si contendant m^g^y ^e rebus naturalibus uti, cha^

ya^eribus, figuris,herbis&uerbi§, publicaalioqui

daemonumcommerciaabominanti.-hincrefellentur,

quum fit apu4 Ariflotelem 8c omnes naturales phi-

lofophos compertifsimum, a(fliuas uirtutes non po&fe figuris inefTe , & literis uel quibufcunque ch^rafte^

ribus, cum nihilaliud fintqudmcompofJtiQS^orcjQ

lexcogitatus ab artifxce feu pingente feu fingente;pre^

^ereaScmateriales imaginesultrafuam fpecieScfqrg

mam operari non pofTe, teflatifsimum ell, multo mi-

|ius admirabiles fupranaturae legemproducere efFe*

H 5 aus.

49 9 T>e curat, Ufmalejc.^lus. Slgnauero fi clicantur,eaquum diuinitus infti^

tutanonfint, quinpotiusreie^la, &anaturaabhor*rentia : redat utplus quam fuperftitiofa fint, & 4 dse^

mone inuenta, uel palam fabricante, uel clam in maldcredulorum phantafiam fuggerente.Somniaitefunr,

quod figuras Sc chara6leres in elementali materia im-

preflbs parereradios fingat Alchindus Arabs,quibus

motiones in rebnsalijsexcitentur, quum illi quate-

nusex artcfiunt, nullo modocaufarumfuperioruminfluxus eommoueanr. His adde Porphyrij delira-

inenta, quibusfigurasadijsmaximopereamari, eos-

que in facrata imagine contineri imaginatur : contra

Ariftotclem , atque etiam Theologos , qui chara6le-

rum, herbarum, aut ctiam uerborum ui, fcparatas

mentcs fupra homincm in aliqua materia coereeri

pofTenegabunt.

Quapropterociofa, patrocinanteueritate, prodi-

gioforum huiufmodi figmentorum permanebit fa*

brica:impiumquecftcpraminifci, facrauerbaeapol^lcre uiftute , fi denuo eb confugiatur , ut notatis fplif

litcrarum figuris tam mirabiles progignatur effeftus.

Euangelij efficacia , non in exaratis charafteribuSi,

huic figurse uel illi annuIo,figillo aut imagini applica^

tis, uerum in uirtute myftica, ad falutem credentf,i?om.i. confiftit. Verbum Euangelij in corde iuxta uiam fa^

'

Matth T ^u*«»*u^>tum,& non intelle6lum,rapit malus illc: au*

MarcX <^itum autcm, protinusque cum gaudio exceptum,

^Mr.4.s. radicem , ut in petra fatum , non habens , continuo e^

uanefcit : auditum item , & cura huius feculi fuffoca-

tum, ut femen inter fpinas inie^lum, infoecundun»

manet, inefficaxque : fed auditum & intelledum , fir^

maquc fide apprehenfnm , cfficax efl , hominemqj in

nouam commutat creaturam, &me'ntesconfolatur

«iffli6las, aduerfus dsemonis infultus communicns,grdcntrqiie inijpcatipne i|i Chrifti nomine inflam-

mansj,

Lihef quintui, 4p%wans, exorante quaecunque pctuntur: non autemhoc praeilat chartis illitum uerbum, aut cuicunque

materiss imprefTum infculptumue , uel collo alliga^

tum 5 (lue fuperliminari impofitum , aut fubtus limen

in tcrra fepultum. Tantum enim abeft ut intuitu

pi6larum autincifarum infculptarumue Scriptur^ fa-

crag uocum aut fententiarum, quacunque fint es*

preflTae forma, terreatur, fugetur aut uihciatur dia^

bolus, utetiamipfeeandem probe calleat, necalle-

gareerubefcat, <ju6 failat cantius; quemadmodumcum Ghriftum tentatione impeteret, fecifielegitur. MAtth 4^,

fed bona confcientia, uiua fide, ex ucra Dei agni^ui7^^'

tione&Spiritusfanfli infpiratione prognata,atque pfdm.90.uerbiDeipotentia profterniturillc, profligaturque.

Hinc ligatujras omnes & remedia, quaemedicorum Li.i.deda^^

condemnatfcbola, iureoptimoquoq\ac Auguftinvi$ <^'mil*

sreijcit.

^omuU curandi mlcficijfuper^itiofi,item altcr

modus futiUs peUendi dnemoniSy bUfj^he^

i^us alius contra fcbrem^

Cap. XUU

NOn inconuenientem curandi maleficij mo«dum mere fuperftitiofum, quanquam myfterij

locohabitum,bica(Fcribam,uteuidentiusquo

rundam hominum eluceat impia credulitas. Huncinfignis doclrinae, integritatis atque ufus uir D.Ioan*»

^^^•'^^"^^^

ses E/Chtius, ix7^6t oriA/iufi a^rai^i^ x/uuM, pro luo cando*

re, communicauit : non qu6deumapprobaret,fedrifuiunamecum exponendumarbitraretur: amatre *

aut^grot^nadus eratjqu^ftudiofereligiofeq; omniaprsfcriptai^obferuafte.filiaq; indecurata, fidijspk'

cet,affirmabat.Hiftoria,cui anneftitur curatio,fic ha- StfperTlitiefa

bet:CIarifsimiiurifc6fuItiN.iiIia, annosnatacirciter d^oniac^

frcdecim,monialis(quauocat) monafterij no procul «'^^^«^ ^'^-

aSufa^

4^^ 'De curat, hfmakfie,,a Surato'fiti,maleiicio laborare credebatur. nam uerii

tertamicliorerat,ut hydropicamquisiudicafTet : &€um lotio calculos cxcerncreuidebatur, quiucrae*rant fragm.enta Jatericia insequalia , magnitudinis a-

uellanae niicis.Sc minora, praecedente fummo dolore.

ad hsec, alterum crushabebatluxatum»quocircaquu€xtremametuerentmoniales,& pueilae parentes , ca

Coloniam deferebatur, accerfebanturqueduocele-

berrimi eius urbis medici,DJoannes Echtius,& Hu'bertus Faber : qui re ^d ^xa(5iam artis trutinam uoca*

ta, penficulataque, daemonis opus foueri iudicarunt,

Ad puellae itaque curationem adhibebatur quidamariolusuetulus, nomineAbrahamuSjquihancfanan*di formulam parentibus prKfcripfit. Qmnium primdfacra adminiftreturfynaxis.Deinde potionis fequen-

tis cyathus paruus plenus,uel uitreus, matutina hora

^ j. &u€fpertina puellge maIeficioafFe6l« propinabitur.

titmqmitm R^^^p- Rhabarbari ele6li draeh.i» radices enulae, aVte-

htlemuacu' mifiam rubram uulgo di^lamj centauriu minus,men4a4,/edqttor' tam aquaticam: haec fimul, praeter ^rtcmifiam, in olla{umhocmm nouaindentur, &inhonorefan6lorumtriumnorai-

^tJTetendo"^'^ ebulicnt inuinpalbo: artcmifiaauteminaquae

d^meme piuta , quam hic uocamus , circiter uncias duodecimۤnfiretf ppnderante, decoquetur. Item pauperi alicui homini

pio commendabitur recitatio orationis Dominicag

&falutationis4ngeIicae, quinquies fcparatim repe-

tendserprimf , in npmine pucllse maleficio laefae,qu6d

Chriftusinhortumdufieretur: fecundae,qu6d Chri-

ftus aquam Sc fanguinem fudant:tertif,qu6d C H R l^s:

STVS lESVS condemnabatur: quartae, quodI E S V S. citra culpam in crucem conijciebatur: quin-

tae,ob Chrifti pafsionem , quod in crucc expiraret, ut

ftgam conuertere,Sc illatum malum amoliri dignetur

lES VS» Praefcripto modo hominemfimplicemin|cnua prpuolutum, att^n^ippe fomma prare ppor-

Liher quintm, 4p^tetJ deinde ofto diebuscontinuisMifTamaudrreae-

grotum, & coniiftere ubi recitatur Euangelium : atq;

in cibo Bc potu aquam luftralem, falemque expiatum

mifcere.

Alia qu3edam puella exagitata aliquatidiu 4 df mo^tf ohfeip> ch^

nio, eius infpiratione ita liberabatar, ut itinerefa- ran<t frttUf,

tis longo &reclo fmguiis fer^pafsibus in genua pro»

cumberet Marcodurum ufque , nufqxiam ^ uia com-muni trita defledens, etiamfi fouea, aqiiae ,^lutum uel

cxcrdmenta eflentobuia, in ijs quoquegenibus de-

uolui oportuiti at in ata facra D.Annse ( ad quam fre^

qucntifsimus ibi feligionis ergo concurfus ) mifla

celcbrata, liberationis indicium iri oflrenfum pollice«a

batur dagmon.Proinde circa puellam fab milTf a6lio-

nefe confpexiiTe umbram candidam, ait facrificus:

quamquoque puella feobferuafl^e tanquamcertifsi'

itiam liberationis notam afl"eruit.En demonis fucum,quo ^<^vi7\.9iA<cvixp ftabiliat.

Domum a lemuribus "turbatam TKeophfafti Pa« Paraceljltli.

raeelfiaflecl^uindicant,liberantqi fufpenfisinqua- *"'*^'*^''"*"*

tuor domus angulis , membranistiirgineis, quas uo-/'^"/^*^*^**-

cant, quibus infcriptumeft ; Omnis fpifiiuslaudet ^/^^-^fo*

pominum:uel,MQfenhabent,&pfop1ietas:uel,Ex^ m'/'^'urgat Deus, Sc difsipentuf inimici eius. SieodemImodo fuae artis ftatuunt principia, quo hanc eomen-'tati fiint curationem, dsmOnesque fugare conantuf,

honeftquoduetefem medicinameuerfumirimetuaInus. . AbTurd^ enim pfima hsec facr i Vatis fententia

in chaftulis fufpenfa,ad dsemofies exturbandos ufufJjatuf.Nam omnis fpifitus,hoc eft,qaicquid fpiritu Bc

' tiita fruituf , laudet Dominum : non autem ab impia,

niultoininus ^diabolo, laudem fuamcelebrariuult

Deus. Quomodo etiam inftituto refpondeant 'iWk

>ierba Abfahae , diuiti epuloni reddita , Mofen hWbeht

>8c prophetas,ipfi iudicent.Sitertiam ur^eant fcftten-

%iam>

4P4 ^^ cHTdt, hfmatejic.iiam,ad Caputo6lauumhuiusIibri,de Penaptommuirtute,eosreIego.

SUJphema Hucpertinet curaodifatio cuidam extremdd«cu-fibrhcura^ bentinupcr^quodam chirurgo coritrafebrem adhi«

bita, utmihieuiidemsegrotumpaulopoilaccerfitoreferebatur. Tres ilie radiculae partes huic offerebar,

{ingulasjfemel mordendas. ad primam inquiens ; V-tinam Chriftus non effet natus. ad alteram : Vtinanimortemnonobijflet.adtertiam: VtinamnecfurrcxifTet.Deinde eas collo appcndebst, iubens euiti bo>noeireanimo,fiiIl2epcriret. quienimeastoIleret,ii-

lum fimul febrem abiaturum prsdicebat. Interijt ta-

men segerhicempyemate,mea quidem fententia.

Bicmones non diterfmdre morhos^quim k /*-

fione dh ittis mue^a ceffnndo»

Cap. XII II.

fortaUthm ^Yliam obijciaturfoclixcurationemharummagi-ifidetltb.f.de ^ carum fuccefius : refpondeo , In uita fan<5li Bar-eo <mo'

tholomaeilegijdfmonemcuraffemofbosjatque

hoc fecifTc non fanando, fed a iatfione, quam ipfe in-

uexit,cefiando,uttraditAbdias epifcopus Babylo'

nias lib. 8. Certam. apoftol.in hsec uerba:In idolo A-ftaroth apud Indos dsmon erat, qui fe curarelagui^i

dos,& caecos,quos ipfe I^debat^illuminare fateretur.

Erat enim fine Deo uero homines illi: 6c necelTe erat

ut i Deo falfo ludificarentur , qui eiufmodi arte illa-

<dit,ueru Deam no agnofcetes. His concitat dolores,

morbos, damna,pcricula,datq; refponfaut ipfi facri-

ficent: Scquum d fe ihue^laremouet, tanquamabipfofanentur,exi{liirantomnes,»imirum ftolidinlle

autemnonfanadofubuenit, fed alsefionecefiando.

itaq; cum I^dere definit,curafieputatur,Etp6{l: Ipfe

diabolusarte reddithomines jegrotos , ijsq; fuadec

^enerari idola^ Si ut fibi eoram aniiiias deuinciat , ab

ceruirt

mm.

Liher qutnttls. 49icofumuexatione defilbt, ubilapidi autmetallodi*

xerint, Tu esDeusmeus. EtpollexBarthoIomjei

matidato fatetur dawnon, primo carnem hominum i.

iel3Bdi,uerumin animasnullamfibi conceiramclTe

poteftatem,nifi facrificauerint.Deinde fubdit: At ubi

pro corporjs fui falute nobis facra fecerinr , ab affli*

^ione defmimus, quod tum in illorum animabus dominari inchoamus. Cum itaq; a laefione quiefcimus,

cos curare uidcmur, hc uelutdijcohmur^daemones

interim exiftentes. Pulchr^id \ Tcrtullianoetiam jn^poiotf^

docetur his uerbisiHabent de incolatu aeris,& de ui' crf^.zz,

cinia fiderum, & de commercio nubium,coelefles fa*

pere paraturas,ut & pluuias,quas iam fentiut, repro*

mittant dsemones, benefici plan^ & circa curas «alc-

tudinum:laeduntenimprim6,dehincremediapr|.ci*

piunt ad miraculum noua , fiue contraria , poftquamdefinuntl«dere,& curafiTe creduntur. Adiungaquidia hanc fententia Tatianus Affyrius contra Grascos

difieratiNulIus aff€6lus,inquiens,per occultam altc«^

rius rei difienfsione tollitur , nec aegrotus aliquis cu-'

raturamuletis,utpelliculisappenfis. Daemonuiftasaggrefsiones funt : Sc qui segrotat, ue[ amat,uel odit,

uel appetit ultionem,iltos fibi auxiliatores afcifcunt.

Vtuntur autem dgemones hoc artifiei} modo.Quem-admodu figurae literaru, & uerfus qui inde cofcribur^

tur^noperfepoflTuntindicarcquodfcribitunfedh^c

flbi cogitationu fuarum figna homines coftituerunr,>

cx certa ipforum coniun^lione, ita ut ordo literarum

"definituseft, rem intelligentes : fic etiam uariaera'

dices , & neruorum & ofsium adhibitio , nonfi^a na'

turaaliquid efficiunt, fed tanquam elementaris inft.i>

tutio funt improbitatis dsmonu, qui ad quid fingula

ualere debeat, prsfcripferut.Vbi uero ab hominiousufurpariuiderintminifteriu uel curatione ipforum,

fup§rucniunt^& cos ad feruitutem rcdigunt.Et pdft:

Non

Itt

\

4.Q i t>e curat. Ufmalefic.Nonranantdsmones, feddolocapiunthomlnesi 8c

tefte luftinus ille maxima dignus admiratione , dse-i

mones latronibus fimiies efTedocuit; Siquidem ut

illi uiros aliquos capere folentjdeinde pa6la mercedefamiliaribus eos reftituere : fic etiam qui d uobis exi'

ftimantur dij,qilorundam hominum membris fe infi#

liiaanteSjdeinde per fomnum fuam in illis gloriam fa«

bricantes, in publicum prodirs iubent : & in confpe*

^u omnium , poftquam defideratis ex mundo rebus

fe expleuerunt, ab sgris auolantj & morbum fuo do>

lo producium obliterantes, priftinse ualetudini homihes reddunt.Teftatur &: D.HieronymuSjIicet uirtute

inagica pollunt aliqua fieri miracula, utiila quae per^

tinentad curidfitatem tantum^ &uariitat€m (ficut

Simon magus fingebat ftatuas ambulare,Ioqui, ri^

dere^ Sc fimilia) eatamenquaefuntfalubria, utexi-

ffcunt cufatio languidotumj iliuminatio csecorum , &liuiufmodi,non pofiTe artibtis itlagicis fiiie a dasmoni*

buseffici.

Kinc Auguftinus, &Iegitur2^. q. ultima, admd-heant: Admoneantfidelesfacerdotespopulos fuos^

titnouerint, magicas artes incantationesque quibuf^

libetinfirmitatibus hominum nihilremedij pofi!eco>^

ferre,nortanimaIibus languentibus claudicantibus^

tie,uel etiam moribundis quicquam mederi : fed hsec

funtlaqueus5cinfidi£eantiquihoftig,quibuSiIIcper-

fidus genus humanum decipere nititun & fi qtiis h^c

«xerciiefit clericus,degradetur,laicus anathematize-

tur. Idemfer^inlibtodeCiuitateDeilegitur: ^i6iq. 2. qili firie. ubr mortem potius efi^e dicendam eiuf*

lliodicurationem,qusmuitam,docetur.

Ad curationum harum dsemonicarum c6gniti6^

Snneaii.' ftemfacit, quod Sabellicusfcribit : Talis, inquiens,-

Ub,9' Circenfiumludoruin fuit pompa, quostuminftau>

rari contigit,qu6d quidam ^plebehomoT.Latihuy,fiue

tthefqmntui. 4ifCue TybfrltJS Adnius, ut alij icribunt , aloueerat

monitus , ut: conrulibus nunciaret, non placuilTe-fibt

proximorum Circenrium prsfultorem : inflareurbi

l>€ticulum ingens , nifi dafent operaitj, utfibi ludi cie

integrofierent, Id illeimperiuin qutiin fort^ deti"£^-

^arfet, ueritus ne^ ^\ fidem non fdcilTet , pro Jiidibi-id

abiret morahominum: itaacciditjtitpaucis diebus

quibus fpecies illa fuerat hotiiini ho6tu obIata,fi]iunl

liulla euidentiore morbi caufaarhiferit. AttUiTi M^^

ruiii fimili craculo interrogatuSj an fatis iiiaghaiii h^^

ber-etfpretinuminis mercedeiu *t C^tertjm qiiu real

^-dhucinoccuitohaberet, fubitaertcoipd^isd^bill-

tate ^ffii<5lus. Tomdemum propinquorufii eonfiiid

^fusJedica primo in forum ad confules ;, indx p(*r il^

ios in curiam <ielatus,ubi qu^ per quietem Imt^t itjf^

fus dicere,ordineeXpofuit»MiracuIo accidiilc aitinf^

«tinpedeserecluSjdomumincokimis abierif, Sed

jmalorum dsemonumaliquis Atinioinfomnisaffuif^

qui futurum inteiiigens , ut paucis diebus ille fiiiutn

amitteret,ipfeq;a}iquantobrel2iusgrauiefretmorbo

defun<fl:urus: ubi fciiicet a fe affiigi deifijilet, hanc fai''

ledi anfam na^lus^ utRomanum pop. in maiores ad-

huc tenebras conijceret,ridicu!um iiiud ludoiru fche^

taa oculis csecse m.uititudinis ofFudifc.

4 'Dco permitti oh imprUdentim creduUu^

tm , admGdum f£pe ejficmmi

C(tp. XV.

ITaque iiquetjfi6iam faltem fimulatamque curai

tionem quandoque exhibere dsemonem^a crucia-

mentocuiusipfeauthorextitit, defiftendoliben*

ter, cuiusreiadrairatione faciles hominummentes ^pfjtni

iilaqueet, fibique infidelitate fubiuget fpiritus in dif>

fidecias iilijs efficax: hoc unum cum primis annitens,

I uchi

dignentunuel Ueum,oD cocredimus,

crfduktatem , ^'«.^"^^^''^"Xntes non audiant,

•

'^^";'^",r\ru f quomodoexconfidentiainme.necmtelligant. ""fA^^^^i^^rc interdii uinuiti

^XiSr^traTcXe.^^^^^^^,.5.,.r..c,uSdnecGalenumlatut

;^^^^^^^^

^n4-"-'- mantem, m ^'^^,'"P'"'"

'"j "„inatio. Quare Pom

^...r,K.»vponderis.intenfafanat on s magma^^^^;^^

,.»^..»... ponatiusdKerenon u^r^ur^^^^^^^ ^^ ^^^^^

/m.^m.«. ex ueneratione ofs''^™,?;;^."-,i^bereturimagina.

intmhfr- rr ,.,r,;c &tanta&talisdeeis naocictu b

-'^tiSnr^^in^Uu^e.^^^^^^^^^^^

"^^^'tTu:rcSu c^^^itu-ue ofsium ( noa.g.onefaaa,auteKco ^^^^^ cadaueribusaicamthecarum) 'Vfl^.t^, recuperafle amiffam

coUeaa ac referuata^"^^^^''^l^^^Z^.^^^'-'"-

^^^.iHuintegritatefamtamrft^^^^^^^^^

biliete.unmerf.cultus,mp.J ^^.^, j^,„^

imoindenataperuafifreman^^^^^^^^

nem , auaaq; «t-^*,^'

,- ji^s obortas corpori agn*plasuakre bngeq.«aW.us°^^^^^^

, tadmes«^"^^?,f^^ Xr. Eam inoleuiiTe con-

ta, qu4m re.t,ed.a cenleren _^^^.^^^^^_ ^^ ^,^

iuetudine addunt, ut '"1»'?^^'^ fubGdium ilU inuo-..• (dn.defiderarauraux.l

a.fed.n'u^^^^^^

.

carcnarfana. ,quostaUbuS prKi.aer,

^^j.^

Lther qiiintm. 40^malis perfuafum erat; negledu ea ratione fuiffe Deti,

contemptuiq; & pronihilo habitam medicoruope-'

ram : preces quoq; Deo ad coeleftiu mandatoru prs-

fcriptum deferendas^direftas fuifi"ead fandos,autad

ftatuas ; uimitem medicatricem diuinitus remedijs

in natura ordinatis inditam,uotis fuiffe tnbutam.

Quantum autetti ualeat cohftans credulitas j apud ^^'f^'^^^'^

tiulgusprope mnotuit.Creduhtatemrequintluper-^p^^^j^^

iiitio, quemadmodumfidemuerareh*gio. Tantafi-

quidem poteft obfirmatacreduHtas, utetiammira'

culaoperaricredaturin opinionibus Sca6lionib. faU

fis. Quihbet enim in fua reIigione,etiam falfa,modo

firmirsim^credatueram, fpiritum fuum eaipfacre^

duhtatisrationeeleuat, donecafsimileturfpiritibus

iUis quieiufdemrehgionis ducesfunt, &principes:

€aq;uideaturoperari,quaenatura & ratio nodifceri

iiunt. Haefitatio uero & diffidentia, inftitutum opus•non iT^odo in fuperftitione, {q^ etiam ih uera rehgio-

. ne infirmant : & efFe6lum qusfitum , licet multo ufu

confirmatum,eneruant. Quomodo autem fuperfti-

tioimiteturreligionem, exemplaoftendunt,inquit jyiOcc^th

i\grippa: uidelicet quandoexcommunicanturuer- phiLhh. f.

imes &locuftae,ne frugibus noceant : quando bapti- <^^^4'

zantur campanae & imagines,& eiufmodi plura. Sedquia prifei iili magi , & qui eius artis authores apudueteres extiterunt,fuerunt Chald^i,iEgyptij,Afryrij,

PerfsSc Arabes, quorum religioomhis peruerfae#

'rat, 6cidoIorumcultuinquinata: cauendum nobisfummopere eft, nepermittamusillorum crroresfua

pra noftrae religionis Chriftianse puram uerita*

Xtm dominari. Blafphemum enim hoc* "^ circt,3cMt'<w«^.

Jt9

Op. XVI.

CyPterAm quicltemeHria illaualeatcreduHtas,

SmpHs oftendam ridicul.s: 8c pr>us non .Ue^

n^d ntt 4uiroEcclefiaftico ,non .nfim. nom.«pidum.auiroE-

.nuliercukin,.e»/.«-.---Theologo.ac«P N^-^^^^^^^

j„„r ,»' i.- q"*"'^^;"°'^'"r^^^ Zern(re,qui lanatione oculo-

.«-/^:du.a.tamc.u;tftria n^^^^^^^^^

'f^'»"tH«^'"'^'""fi,ir'"ohkmododeUnqueretur.menti afTerutT.t, '\f^ ° "

ftgJens ilachrymisfeMulier in .nulta ereda tp;'";f£^ 'accrefcebat maquoq; cotinuit.qu.bus -";"°^"X ob ad-L;alq.hacrat.onepauk.mco^^^^^^^^^^

eiusq. . cui haaenus un.ce'^"J

'^efcit. Schc.

iaftuVredeuntlachrym..^^^^^^^^^

duls interim ab al.o 'nuents.re.eraij^ d^

tulippitu^in.s.prru^uaea.n.p^^^^^

«e ei P'-^'!'"'^"'^Sm lino.fubneaebat collo.

infcriptam,c.rcu.«hgatam l.no^^

^^^^^^^^ ^ j^_

CfeW. ,»- Si '"•d^'"P"tl"tSSo teaam. antea quide

m« ccUo monioagitatK,chartula.«cono .^ j. j;

. /«t„«.. inaltanMiir*recitat.onefacratamlc.licet,iup^^^^^

Liher quintus. $ox

fcclefiafticas profersionis uir, fanationem pollicitus:

ea tamen cautione adhibita^ut in officio Sc rei fiducia

retinereturpuella : fi fchedula negleClui habita peri-

ret,eam ad priftinum rclapruram. Idcirco de ciifto-*

diendauigilaterchartula,fingularis omnibus incum'

bebatcura&ftudium. Tandemconiunxmealudithaduillicumnoftrumdiuertit, h qupubimirerabilem

puells^cafum cognouiflet, illamcontinupuoluitac«

cerfiri. Atq; hic illaftudiof^ pieq? admonita ab uxore,

ac re<ftius inftituta , ut fiducia in Deum affliftpru pa«

tronum concepta.daBmonisnegligatludibriaj facri'

legum(|uo facrificiconfilium contemnat: cam menfaapparata cibo quoq; refici iubet coniunx, fimulque k

collo periapton aufert. Qaa re perculfi territjq; pro-

cul fugiuntrpe6latores , relida cum puellain domoconiugefola, unacum Sophiafiliarucriti, rieobfuaB

anchorae facrae iafluram , cui hucufq; nixa puella mi-

nus angebatur , tanquam in portu fubfiftens , moxcxiliretfurorepercita, infultuqueuiolentoafsiftentes

fuo impeteret more.Interea admonitioni acquiefces,

appofitofruiturui^lu, citra ullam animiturbatino^

tam,hilaris,ac,ne unquam amplius trafuerfam a uiua

iti Deum fiducia fe auocari fineret, erudita: optimdinde, noftraquidemfententia,habuit, Corioautemconcifo, implicata aliqaotieschartulaineratfublu-

\ tea,plana,finechara<5leribus:quamconfeftim Vulca"

\ poconfecrauit^prsefentepuellajUxoro

IFallacem,captiofam,& periculofam hujurmpdi ef*

r; fefanationem,nemononuidet. Luditfsepenvimero

fub rerum harum ludicrarum fpecie diabolus : ^ hoc' exequitur,quod machinatoresiili maleficiperfequCs-

tur,utomnisuisabeiiifcemodifigmetoproficifdcre .,

datur. Re<5l^ itaque Rabi Mofes ille .'Egyptius^men- pi^xorim'; daces 8c ftultos efle affirmat, qui foli figurseg foli fcri- ca^.^u

S pturse , folis lineamentis , folis denique uoclbus aere"

1 5 frafto

SP2 Decurat.Lf.maleJie^

fraclo natls,tantam miraculoru uim & poteflatcm trt

buant. Nec temerd Antoninum Caracallam impera^

toremeos condemnareflatuiiTe, tradit^lius Spar-?

tianus,qui cotra tertianas bc quartanas febres peria^

ptnidlphi pragetlarent: qu^ quoque aLucianolepideirriden*lojoph. tar.Tales quoque curationum modos,ut fuperftitio^

^i.z.deDo-fj^3 reilcit Auguliinus his uerbisrSuperftitiolum eft,

-a.zo.&ly. quicquidmltuutum eltabhommibusadraciendaoc

g.2 f.jW. golenda idoIa,pertinens uel ad colendam, (icut Deu^creaturamjpartemue ullamcreaturaeiueladconruU

tationes^uelpaclaquaedamfigniticationum cum df*

inonibus placitaatqi foederata: qualiafuntmolimina

magicarum artium , quse quidem commemorare po-tius quam docere lolentpoetae. Exquo generefunt,

fed quafi jicentiore uanitate,harufpicum ^ augurumlibrj. AdbocgenuspertinentomnesetiamligaturaBjf

' gtq; reiTiedia quaemedicorum quoq;difcipIinacon.

demnat,ilE|e m precantationib.fiue in quibufda noti^

quas characlcres uocant,{iue in quibufdam rebus fu-»

fpendedis aut ligandis, in quibus omnibus ars dfmo-?

numelt, ^k quadam pellifera focietatehominumSc:

angelorum maIorumexorta.Vndehsccunclauitan>r«dafuntChriftiano, & omni penitus execjrationere-

pudiadaatq; damnanda.Itera Serm. deTemp.215. E|fi adhuc uideritis aliquos aut ad fontes , aut ad arbo^

res uota reddere^fortilegos etiam Sc diuinos uel prae*

cantatoresinquirere, phyiatteria €tiamdiaboIica&:

!charadcres,aut herbas uel fuccps fibi aut fuis appen^

dere , durifsim^ tanta eorum peccata increpantes di-

c:ite:Quiaquicunq;fecerithocmaIum,perditBaptif*

pi racramentum.Identidem Serm.241.de Tempore.^ y r Hic pr^termitti minim^ oportuit indufiumillud

pccfRitatii. necelsitacis nuncupatum,Liermanis l^QthembdjXzntOf

.

Naihcmbd. pere a proauis c^Iebratum, quoinduebantur,utir\

bellif a, quocunqu^ telorum vieifphieruia,rumbom#

bardi^

^Liherqutnim.^ so^fcardicarum idu & armoruminiurljsliberiperdura-

renr, &: quoduis aliud corporis incommodum decli-

narent fecuri.Eo quoque ufs funt parturientes, ut ci«

tius tutiusque f(£tum deponerent* Hinc nomen for-

titum eft,qu6din necersitateururparetur,& fuu prs-

ftaretauxilium. Hocautemfolennimodoadornaba'tur.Ia una eademque no6te feriarum Natalis Clirilli,

filum exlino in nomine diaboli A iunioribus notf c^'

ftitatis puellisneritexiq; , & indufium eonfuiopor-

tuit. In pedlore uero duo aifuebantur capita , in quo-rum dextro longa propendebat barba, & uelut galea

cratimpofita : finiftrum aute horridum & corona or-

natum regis illius magni Beelzebub fuifle diceres.Ia-

tus utriufq; muniebatur cruce. Longitudine d collo

medium hominemcontegit indufium cum manicis.

Id apud eximise nobilitatis uirum uidi, cui a patruo

milite ftrenuo ce(rerat,qui eo muniri folet, plurimumhuic fifus:quemadmodu pleriq; etiam Csfares, aliiq;

principes & magnifici cofueu^re.H^c aut plus quamfupcrftitiofa, fathanae do6lrina craffi^ nimis redolent.

Q^oi exmij medici <iUig<itionibwSychdra^€rihm,

cirmmibu^q; uftfmtt^ de Uomerica mr^

dicatione:,ac VefpafidLni miraculo^

Cdp, XVIL

INterim excellentifsimos quofdam medlcos hic ^.^^^.^'r^/'^*

grauiter impegiffe non ignoro , qui non parum fi^ ca.^.o^l.n.

deihisappofuerenugis. Exhorunumeroeft,do» infine.h.iz.

^ifsimusalioqui, AlexaderTrallianus ,quiHercuIis f^^P-^- ^ttne

eredi ieone fuftbcantis,& in lapide medico infculpti ZS°J^^"^

imagmeannuloaureomeluiam &^eftatam, choncis Gsr-fon.

mederi affirmatific &: calculofis, podagricis & febrici ^nnulorH,

titib. eofuluit no folum alligationu, fed & characleru ^^^igauonii,

Sc carminis ufu. Galenu quoq; ab iis q euideter appa^ ^^J''^'''^^^^^

ret,piualum teporiSjpcetiu,9.dducit,uim ijs inefle (en^^^^^ ^^^^^

I 4 tien^ medicoi.

1^4 ^^ mrdt, kfmale^c.f^mcrica ticntei-n (intra6iatudeHomericameciicatione)quJ.^^— *- ^i^men anteanegauerat.Infcriptionis autcm ea extiti^

faufa, quodHomerus ruppreflumuerbis fanguine^

^ myfterijs fanatos morbos tradiderit. Nec ^tium,Ji^rentesin guIaSctonrillisrpinasSc orsiculacarmi^

p€ fuperftitiorQ excantare puduit. Telum carmine

j&xthoraceretra<5tum, fupra ex Beniueniocomme-tporauii? Marcellus etiamparsiminculcatcr.rmJna;

his quoque ufus cft 06lauiaqus in Euporiftis : itein

Q. Screnus,qui uerbum, Abracadabra, chartae figura

afetraditJ^infcriptum, appenfumqueexcollo, afef

bnbus, mwiT^cque ab hemitritso liberarc docet.

Gordoniusitidcm, &; pieriquealij fuperllitionibus

addi<5liores medici recentiores, licet primarij,carmi€

na habuerefamiliaria, utetiamadfanguinisproflu-

uia, ad comitales accef^iones , ad psrtus difticuitate^

adfebres intermittentes ^^erraticas, adlumbricos,

uuInera,fi{iulas,Iuxationes,hernias,S^ nefcio ad quae

non, haud pauca inuenerint» Quorura e^'perientiainllz.methU.

(^ inquit Augerius Ferrerius , cuius eruditam feqten-T

^^ " ^ j ^^^"^ "^" inconuenienter hic Ia|ius adducam ) cum* oboculospofitam, &totiilullriumuirorumautori-

tate confirmatam uideris,quid facies i Nam ijs quae

fenfibus expofita funt contrauenirCg fani hominis no

ed: do6lorumuer6experimentainfirmare,teiiiera*

rium.Tuuero (dices)quihaecinculcas, quidfpntis^

Picam liber^. Neque enim fuperftitiofus homo fum,

neque fabularum amans , fed ueritatis ftudiofus. In

quam ciim toto animo ac ftudio omni incumberem,prodigiofas quoquehas curationes attingereuolui,

nequaparteinartisoperibus deficerem. Deprchenf^i itaque j curationis huius euentum non e chara6le-

fibus, non ex car^nine promanare; fed tanta ell: uis a*

f?imj noftri.ut (I quid honeili fibi perfuaferit,atque in

ff j)frfii|fione firiijiter perfeucrarit, idipfum quodconce*

I

Ltber quinttii. /^/coticepit, agat, Sc potenter opcretur : modo altcrius,

in quem agit, animum non habeatrepugnantem, ne^

que cliffidentem. Nam ll etiam fidentem 3s coadiu«

jiantem habuerit, citius quod intenditur, perlicie-

tati {inequefidentemnequediffidentem,nihiiQmi»

jiusuis animi agentis operabitur, Id in dentium do-

Jpribus^ in quibus frequentifsimahsec eftmedicatio»

apprti uidere Jicet. Nam praecantator ita mouet non^eluftantis^grotianimum, utdolorillofubmurmu*rante,uel cura characleribus agente, fenfim extingua

tur. Quod miraculo non caret. At fi fort^ «ger d»tfi#

dat,autpJan|ridic^Iumexifl:imetremedium,autcir^

cunftantes habeat qui fidem eleuent , & remediu co^

rara iljo contemnant, pr^cantanti nulla uis erit, quia

perfuafioni fuae repagnanteiii habetalterius animu,

Hic ilJud interferam^ quod e^idam puelJae nobili do*lorera dentis a nobili iiiro carmine Jenitum memi-nerim. fed iliamredargi^tamob jmpiumcurationismodum admlfium^ fadi pcenitiiit: quare recurrit do-lor,qui tanjen poftea euanuit fponte. ^ui uero citra

fidem ac perfaafionem ad incantandum gccefierit,

operam fuam Judet : nifi fort^ t^m. ftupidum alterius

nancifcatur animum,qui fimulatione ff 4ecipinpri

fentiat. Nonfuntergocarmina, nonfi)n|:cIiar3<Se<»

res, qui taiia poiTunt: feduisanimiconfidentifj 3c

cum patiente concordis» ut dodifsjiia^ ^ Pppt^di!?:

d:um fit:

Koj hahitatynon tartara,fed nscjiier^ coeli t

S^iritm^in nohis qui uigct^illafacit»

Verum confidentia illa ac firmt periuafio com^'

paraturindoflis animis peropinione, quamdecha'racleribus 8c facris uerbis conceperunr, Doctis Sc re--

rum inteiligentiam habentibus, nibiJ opi)S efi: exter-

nis:fedcognitaui2nimi,pereammiracuia^derepof-

^unt,quaIiadeApoUoniorefcrtPhilGi>ratus, cumzbI 5 exter^

so6 T>ecurdt. lafmalefic.

externis mundanisque negocijs in animi feceirum fij

recepifiet. Indoclus ergo animus.hoc eft,fu3e pote-

ftatis Sc naturae infcius , per externa illa confirmatus,

morbos curare poterit.Do6lus uer6,8c (ibi conftans,

folo uerbo fanab.it : aut ut fimul indo<5lum animumafficiat.externa quoque afIumet,non folum quae uul-

go prolata dicuntur: uerumetiam alia quoque a fe in^

uenta,uei quascunqueiiliadmanumautininentemprompti uenerint. Haclenus ille.

Vt porr6 intelligatur manifellius, in illis quae prse^

ternaturaeordinem adIiibenturcurationibus,d^mo*

nium f^pe operari Sc colludere in hominum exitmm,Mnntai.j. uerbaAntonij Sabeilicihic adferam: Mirum,inquit,

" '* quantum prslligiorum, ipfius principis&aliorumoculis oifuderunt mali d^mones per id tempus, quoVefpafianus Alexandrise fuerit. Nam & Bafilides li-

bcrtus , qui aberat , uifus eft iWi facrificanti miniftra-.

re,utregium nomen futuro imperio omen fecerit : &mox pauloillum pro tribunalifcdentem.duo ^ple-'

be uiri adierut, opem fibi orantes a Serapide demon-ftratam:hic oculis captus , ille debili crure

,,per quie-

tem fe monitos dicere, fore ut caeco dies iliucefceret,

fi ipfius oculos fputo Vefpafianus inunxiifet : alterq;

firmior fieret^fi calce contingeretun Quum uix fides

rci effet , nec res ullo modo fucceflura crederetur , neVeJ^afidm experiri quidem a principio Vefpafianus aufus eft.

Cseterum amicis hortant!bus,utrunq; proconcionetentauit:necdefuiteuetus.VerebaturfciIicetd^mon

ille, que fub Serapidis nomine colebat ^Egyptus, er-

roriS mater, ne piorum ecclefia recens ibi conftituta,

cx uetufto iilo ipfum exturbaret domiciiio: pr^uidit^

que futurum,ut duo ^gri,uterq; fua defun^lurus effet

ciade: impulitq; proinde ambos,ut a Vefpaffano oplimplorarent , ut quum euentus fecutus eflet, eius fa-

pore qui erat rerqm potiturus,oraculi maieftas auge-'

retur.

Liber quintm.''

soyretur, nccejcipfo Imperij faftigio aduerselucisfuU

gorem animuin intenderet»

De ligaturlS:, peykpti^^^ muktls phyflcis: item d^"

mones nuUis pUntis uut tcrrma mAteriitdlici

dutfugdri. Qp. XVIII.

Vlhm tamen hic fidemJigaturis,periaptis & ^jg^^^''^

amuietis phyficis fubtradtam uolo. Pierfque ^ -^^'^*'

enim rubilantis in earum generatione fpeci-

ficjeaut indiuidualis (ut fic dicam) confbitutionis

ra.tione, c(£litusaliquaimbuunturuirtute, quaein-.

genita & occulta antipathia aliarum quarundama-^iones inhibeat Sc liget: undephyfics^iigaturaeo-

rigo&nomen. Ita adamantis & alij prsefentia^ma-

gnetis operation€S,ne ferrum trahat,impedit:oleum,

apalearum attrad^u uim fuccino aduTiit,ligatq;.

Oenothora (authoreCraAeua) collo alligatauel

iugo fufpefa, prius umo afperfa, omnium animaliumferitates domat.

Periapta adhaec & amuletauer^ phyfica, ratione ^^P^^^f^^

quoque rulcinnaturali, 8c ab eorum fubltantia ua»phyficis^ f^ni^

pores quofdam uelutSiToug! defiu.ere,quidam conten^ Theodorum

duntraedici: qui fpirationeocculteattrafti, morbi PnfcUnum

caufam uirtute fuaakerare, corpus^uereficerepof- '^^^[^^-^^fsunt. Hac ranoneradicemP«onisemarjsrecentem,

p^fiy^j^o^

&anagallidem rubro flore cotraepilepfisminasfu- Galen.lt.6^

fpendimus: lcercus item iupi & inteftinu, doloris co* dr i^- 4«

licicruciatib.affii(n:oalligamus,n5(utopinaturPam^ J/w/?/,

philus medicus)ob incantationis uirtute,fed caufam

nat^rale ( ut dixi ) occultam,ueI fpiritus fcilice£ har-

ffioniacoSjUtParacelfife^latores fentiunt. Quocirca

Galenus eoru experietiado6l9, periaptis (ic cofidere ^i-^^-Sim^,

oportere admonet,ut fubftatia illoru,& n5 incatatioy

nis magoru uerba, auxilietur. Eandem fuftinuitfen-

?entiatBTheophraftus;Potius,inqui^ps,abfurdailIa ^i.^.defiU

S0

1

T>e curat. U/makfie.puteAtujFs cjiaae alligata Sc ueneficiorum aduerfanti^

uocantur, & tum corporibus tum domibus unice o«

pitulari creduntur : quse commenta hominum plan^.

efle uidentur, qui fuas artes magnificare celebrareqj

cuperent. Vndenullam contramalignos fpiritusan*

Mely. tipathiam inefTe molyuel hypericoni(etiamfiFugaHjpencon. daemonum a rupcrftitiofi^ credulisnuncupetur; necHgn ^mo-

aliafacultatequ^mcoeleftium2ratiarum,noxiosma*

[orum dasmonum uapores anobjsarcere putetur}Luporum uelitem luporum capitibus ianuis affixis (uixeniin

c^p^t^i-fcJQ^ anufquamlaxiorhis fpiritibusfeneftraaperia'

tur, quam ubi portarum cuftodiam his capitibus de#

mandatam confpicimus)ingenue affero : quanquaraeasherbasinsedibusfufpenfas, abhominibus &pe^,

Cnehtflwcar ^^^g maleficia arcere 8c fugare, quemadmodusn cne-

l>torc Itk '^"^lcardui(quem Cuus appeliantit/gyptij) uiribus

eap,)7^ daemonem in colloquium allici , grauifsimi pronun-PlmJib.zS. cientauthoresrquibus tamen,extraueritatis metam

cap.io. noneftaffe6tudandafides,quumijsmultocitiusim>JJtojc. t 3. poni afimulatisdemonum artibuspotuit, quamiilis

Proclt^ de 4^^ Chnftum mduti, penitius latanae ludibria co-

Magia & gnorunt. Quare etiam rerum & uaticiniprum diabo-facrtf. licorum labyrinthis, prjBcJarifsima illaueterum in-

Cramterntc^^^[^ implicita mapis, irretitaque fuifte perhibent

annesFr^c. hilton^:qu3e Chniti aduentu,multorum teitimonio,

Picui hb, 7. prorfus defi^re & obmutu^rc. Spiritus funt daemo<sa.s'MPr^^ nes, quiutnullisalliciuntur plantisuelterrenafub#wt.(i*perftit. ftantia,itanecfugantur.* etiamfiplerunq;apud fuo^<t tterju4 ma

cultores, fe aliquarum rerum potentJa inuitari, allici,

t^wmsl. de trahi , cogi, ucl ctiam abigi , ut impiacredulitateeos

Ctuttat.Da. fibi magis obftringant, fraudulenterfimulent. Hic£(tfeklib.f. D.Thomas docet (allegans Auguftinumii. deCi*cajj.i.s.a' uitateDei) dsEmonesallici peruariaeeneralapidu,hb.2.cab,6.

, , ^. •i-

^. . ^ '

Piiif.ltb ^o^ herbarum,Iignorum,animalmm,carmmurn,rituum,

f^^.i, non \i% animalia ^ibis , fed ut fpiritus (ignis , fi moddhǤ

Liher quintus, 509n3&c|cis exhibentur,inrignumdiuinIhonoris,cuius P^^^rcliM

ipnfuntcupidi. His ergorcbusutiturmaleficus in- "^^^^^^'^

ftin^ud^monis, per pa6luminuocationis cxprefl*<^.^^.j.,^<^^j,

uel tacite^ uel ad infamandum creaturas Dei , quae de

febonsefuntjuel ad maiorem credulitatem & dece-

ptionem fidei animarum hominum perditorum, qui

nis & aiijsutunturadinuocationem. Nonigituru*

titur maleficus, immo uerius d^monjhuiufmodi tan^

quam rebus efficacioribus ad tale malcficium : fedtanquam fignis pa6li illius inter fe & iprummalefi'

cum,quem iamutruumcultorem pofsidettanquain

haereticum,&afidealienum. Haeciile. PofTetamenqu^dam eorpora , uelut melancholica uel cholerica,

non tam grauiter a daemonioexagitata^quibufdam

adhibitis rebusueIharmonijsnonnihiIimmutari,&ab affHclione leuari, inficias ire nolo, quo modo Sau^ ^>Reg*\S,

lem mufica per auditum demuklte quietiorem red-

ditum legimus.

Q^hm tndterijs damonestT mdcfickmm cre'»

debntmtiquUdSya- ecclefu Komdnn*

Op. XIX

IN eiufmodi religione fuum hahere locum crede'

batur fulphur,ad expiandum fuffitu malos daemo- ^l^hwnes : quo in purificationib. faccrdotes uti folitos,

'uektScafphaito autablutione aquae marin^, fcribit \^j}haltH.

Proclus : tjuoniam purificatruiphurobodorisacxi* w^^»«* w^-

'iiien>aqu^uefomarina propterigneam portionem, ^^^.^^

Hinc OuidiuiS deMedea: txbiantia.

'^Terqifeftemfimnmaj teraquajterfulphure luflrat»

Expiare 3c pentaphyiion herba putabatur, proin-

<Je ihhanc rem ufurpat eam facerdotes antiqui : que«admodum Scoliusramos, quastantaeefTe puritatis

dicitur, ut ferantoiiuam dmeretrice plantatam,uel

inffU(^uofam perpetuo manerc, ueiomninoexare-fcere.

S19 pccuYdt.hfmalejic^

^^ fctfciYiM, fcere. Sliiiili modo expiationiconferreartitrantufty-maleficiH

thus, mvrrham, uerbenam,ualeriana, phuArabibusauhrrecre- to i ^i n- •

i•

i

duntur. aictam,paimam Chriltiportatam,antirchmon,ueira

dicembryoniae ficcam, ac radicis ariftologijeHccas

fuffitum, itembenedidam, &:gariophyIatam,rcilIam

quoque in limine domus fufpenfam

.

Tantu glori^ tradiderut quida herbf uetonics, ut

domusinqu^fata(it,exiftimeturtutaapiaculis om-nibus. Holitha herba in Morauia nafci ferturrara,

qu^ fpiritus malignos pellar.

Similiterfelcanisnigri fuffitum, uel eiufdem fari-

guis linitus per omnes parietes,maxim e pr^ftare ^ii'

citur tam ad expiandum dsmones malos^quam ma-leficia,ubicunque fuerint. Sunt & alias antiquis con-

trafafcinationes comendata, uelutpalmarulignurh

in pomo olTeum dente limatum, radix fatyrij Orchts

cogneminati,femina£fcilicet,qua2d!il:inguiturinter*

nodijs&ramofiorefrutice.RutamfafciniamuletumSenhttezc^. e{re,traditAriftotcles.Aliflrumindomofufpefum,fa«

'"^ '^"^" lutareamuletuexifterecotrahominuquadrupeduq;

fafcinationes: item rhamni tcrtij ramum ualuis fene-

ftris'ue impoHtumjUeneficia omnia depellere , tradit

£t.}.cap.s^. Diofcorides.Contrah^cquoqueualerecynocepha'Plm.Ub.^o. ij^^ docet Appion Gran-maticus.Baccharemher-

*^'^' bam beneolentem,Virg5iij teftimonio freti, cotrafa^

fciniim fingulari pollere uirtute putant:in BucoL— Tacchareji-ontcm

Cingit€,ne uati noceat mala lingua futuro .

R-^fiftere Sc Mcmo , frontis hy^ens conumlegi*

tur. Hac etiam mulD lapides tumi ex alijs , tum ex AI'

berto , utmendacibus diabolinundinis accedatau'

tnoritatispondus, coferriqueur. Iafpideempu(is5c

alijs idol's aduerfarj,refert Dionyfius. Corallam ru-

brum colloinfantium appenfum. ,autarmillisinfcr-

tum, inbrachioqviegeftatum^ucleriamin domore*tentim'>

Liher quintus. sit

tent^m , praerogatiuam habere aiunt contra farci-

num. Lyncurius Japis praeftigiasabocuJjsauferre

creditur: quomodo lieJiotropius Japis uifum per-

ftringcre, 5c geftantem inuifibiJem reddere : Jipparis

fuffitus omnes beftias euocare/ynochitides umbrasinferorum educere, anachitides diuorumimaginesappar^re facere; eneclis fomniantibus fuppofitus o-

racula reddere putatur. OJeum ex gagate facratum,

dsemoniacis conferre,fuperftitiofe docet Mefue.Di- Lih. ^. de^

cuntur& penns upupae fuffit^, phantafmata fagare. i^ntidoti^.

Ouumquoqi in Juftrationibus accirifoJet: hincoua Ot^a U^

luftraJiadidafunt. unde Ouidius : frraUa.

Adueniat qua luflret anus leSlum^i locumcj;,

Deferat^ tremulafulphur^ oua manu,

Ligatumadhsec fanare creditur picusaulsco- Zigatosetf-^

. meftafuffumigiumexdentehominismortui: fiitem ^^rma.

. corpustotuminungatur ex felJe coruino&oJeofe-famino, ex CJeopatra ; uel fi argentum uiuum in ca*

lamo ueJ auelJan^ nucleo uacuo cum cera occlufum,

fub puluinari maleficio If fi colJocetur,aut fub Jimine

oftij, pcr quod is indomum uel cubicuJum ingre*

ditur.

. Hic noftri in primis confugient ad fuffimentum

prunae, cui cor pifcis&iecur impofitumeratd To- ^T?^/-*^.

bia t excuiusodoreinfuperiora iEgyptifugifieds-- monium Iegitur,ubi angelus illud ligauit. at non tam

. fuffumigio fugatum hoc refpondeo,quamTobiaeiu- 2ro&;>^,

^nioris caftitate , & attenta ipfius, eiusqueconiugis

.ad Deum mifericordemoratione, exangeliinftitu-

itione. Narrat & Eufebius Serapin,qui GrsecisPluto

dicitur, apudjEgyptiosfymboladedifi[e,quibusda£-

.mones expellerentur: docuifie etiam fupplices,quo'

,modo aflumptis brutoram figuris infidienturhomi>

^.nibus dsemones: quib. maxim8 obnoxij fiant,qui ci-

iii| fubinde diftedatur lautioribus. In finu defpuere,

aducr*

Sti T>e curat. kfm/ttefic.

adueffusfafcinationes, ueteribus<|uoqUtifllirufu-^

ilTclegitur.Sic apudTheocritum:

Ouidius:D ej]}uat in tnoUes tamfihi quifq;Jinm*

Vehementiore adhaec ftrepitu Sc maleolentiurii

graminum fumo dilTolui Sc fedariaereorum dsmo-Z:h.uc4ff*'s. niDruminrultum,creditum elT.Idcirco (ait Gauoen^Memorak tiusMerula) tanquam ex Academicorum officina

peflatesfi^xerint, ettam nunc Italspmulieres tempeitatibns

immincntibur^diri odaris pabuia fub dio comburut:facerdotes autem more Thracum ( quitempeftate

imminente, armati cum ilri(51is enfibus ^crotaiis,

horribiliquccIamoreinnubesfremebant)adobll;re*

peracymbala, cjuae campanse dicunturj ccnuolant:

magis confidentes in boatibus illis apud Deiim ina-

nibus, qaam orationibus Sc ieiunijs. De fuis conter^Zj6.5=^^M- j-aneis fer^ quid fimile fcribit OlauS Gothus, qui

^^^puntr,concitatoianubibusfragore, fagittas e^arcubusin

aera excutientes , oftendebant fe opem ferre dijs fuis

uelIe,quostuncabalijsoppugnariputabant. Neceatemeraria fuperftitionecontentij inufitati ponderis

Afdlleii»- itialleos, quos louialesuocabant, ingentia?recom-Mttles,

pig^os, magnaque religione cultoSjad eum ufutn ha-

beb^nt j ut per eos tanquam per Claudiana tonitrua,

^ perufitatamrerumfimilitudinem, cosli fragoreSi

quoS malleis cieri credebant, exprimerent : tantique

fonitus uim fabriliutti fpecfe imitantes , deorum fuo-

rumbellisficadeffeiadmodum religiofum exiftima-

rent. Durabat is louialium malleorum ufus ufque aii

annum a Chrifto rtato 1156.

Apud noftros quoque proauos/ lion fana pafd-

chorumdo6lrinairoleuit longa annorum feriepefV

fuafio : artemifian-; in ferijsD. loannibaptiftaefacris

ante domos fufpenfam,item alios frutiees &plantaSj

atquc!

Lther quintm, ///

atque etiamcandelasfacesque, defignatls qulburda

dicbus celebrioribus aqualuftralirigatas, uelnefcio

quomodo expiatas, &quandourus poftulatincen*

faSjContra teinpeftates, fulmina, tonitrua ( in quae e-

liam agminatim eueftigioadomniuiti campanaruni

uiolentum ccntinuumque tradlum atque pulfum,ut

I

praefentifsimumauxilium&anchoram facram,con*

curritur) &aduerfus diaboli poteftatem, opcra,5c

quaecunque maleficia,ue]ut pr^rogatiua quadam ua.

lere, Quofdam incendere ipfo die loannis fafcicu-

lum luftratarum herbarum,contratonitrua, fulmina,

\

grandinem, Sccrederecofuftumigiodiabolumpro'

h iiigari,tempeftatcsquefedari, traditMartinusde Ar TnTra^at.

les. Atueritatiminim^oportetprsefcribcreuetufta* «'* •^»/'*^>^^*^

jtisob(eruantiam. Fidescft,fpiritua!isexiftens.qua8 '*'*'"'^*

lda?monemexterminat:uerbumitemDei,fpirituef« iv/4f^/>.4.

i fieax.Vetuftahuiusreiteftimonia& exempla, inuc- ^»'f-i*

i ritatisiibrisfacrofandis quamplurimaatqueirrefu- LHc^^m

t tabilialeguntur.

Eadem religionis obferuationein Apenninolta-lisBintraBononiam&Pifas, exorta tempeftate mu^lieres foras procurrunt, eam eleuatis manibus confi^

gnantescafeoin dieafcenfionis DominiprefTo, de-cufTatimque fignato , crucis figura imprefTo fune,at«

que ita fe fore iilsfas arbitrabantur. Eodemin A-pennino ouumin Afcenfionis fefto exclufum adfer-

uant,fummoqucilIiganttedo,atquehocmodoiftaS

sedes atempeftatis iniuriatutas forc exiftimant. Alij

ftrata menfa inm edio cubicuH, imponunt inter duasCcreas ardentes cerauniam lapidem (emdomerheitel^

Istumfudat, quodipfisuideturmiraculum: cum tz^

' mcn non minus naturaid fiat, quim uitrtarum htiQ^

• firarum fudatio auttum tcmporis^aut in hypocaufto

calente.

Inhanc iaruper remuarllquifcufctinqciefubfi^an.'

K tgs

S14- ^^ cuTdt, Ufmakfc,t;js applicanturexorcirmi, qaibusherbae ita confe-

^rantur, ut fint utentibus eis ianitas anim^ & corpo-

ris: fitque precatto,utexoinnibushomiaibus peco'

rjbusquequ^ inde guftauerunt, putredo Sc cuncta

djaboii phantafmata cxpellantur, &c. Exagendis 5c

oblequialibus hiec nota.

Mxpontif}- ^'^c pertmet aqua inufum innumerum ahomni-cali. potente creatore condita, qu^ nouas fcflicet aires

ty^qiiii e- mdueritijsuerbis, Exorcifo tecreaturaaqusinno»t£QnifatA. jxime Deipatrisomnipotentis, &innomine 1 E S V

Chnftifihjeiu*) Dommi noftri, &in ufrtute Spiritus

faatli, ut fias aqua exorcifata ad effugandam omnenipotellatem inimici, & ipfum inimjcum eradicare&explantareualeas cum angelisfuis apollaticis. AJe-

xander i. Romanus pontifex autorfuit, ut huiuC-

modi luilralis aqua confecraretur ad daemoncs pcUlendos, Scutin templo domiqueconieruaretur: fcd

iti Grscorum ecclefia, haec aqua condemnaturutrii-

pertlitiofa.

c . Habet itean uirtutem fuam peculiarem fal. Eofaths» quoque hlizseus ex Uei mandato inialubrem aquam

Hiericbuntis reddiditfalubrem: iamautemabfqieoexorcirmis redditurfan6lior prsftantiorque comrafatanam hoc raodo : Exorcilo te creatura falis per

Deum t u'uum, per Deum t uerum,per Deum t fan*

<5:^um,per Deum qui teper Elizaeum prophetam in a-

qiiam. mitti iufsit, ut fanareturlienlitas aqu3P, ut effi-

ciaris ial exorcH^atus in falutecFedenrium,utils om-mbus te fumentibus fanitas mentis & corportSr& ef-

fugiat at<:|ue diicedatab eoloco, qui te afpcrfus fue-

rit,omnis phantalla Scnequitia uel uerfutia diaboli-

cae fraudis,omnisqueipintus immundus adiuratus»

&c. Alexand. i. in epiili.Decreral.i. Idem textu, ext.in

c.aquam faie cani"perfam,de Conlecr.dift,^. Hucre-

fcratur & aobile liiud baifamum uiriusis uari^ ,pra;*

tcr ia-

tennfignememsodorem.Quoutreo.c J!,/-

^'^tes Leu,ticiinun^erentur, inue"*e |- '^"T'mat,onem conftrtuit ,n f,,; poli fMof "^i"'

"-"'"'/'"

m.nem indueret sremus Rex&f..^' *'""'"''

Chriftus.

In ea ecclefia autem R°' ' ^ ' ^ ^*

exorcifmis & trina expl Itione Td""'' '«^^'^'''"^

«a luftratur, nouies/uec'm -'""'" '""^""' ^"

terflexora,u;atur,A^urraSm"'otrrr-7'^^

.no„iu,...deius,oco<ubfti.:^t:nSS-

©•rffr4rf,ceB«r.;„«„c«p,J^ V • •-

C.p, XX.

C tf V±,?ant''lm'''^''"^ g'onatur

.fe p,*ft«. U,..nH^V^, P

,"° ^'nperatore, uidiffe n.fi.n.J Ww».

degente HebraicaEleazarum nanh', ? ^'""'-'*>dainddsmoneobfefsiannu!„m . r "''"'"'^ S-^^f.d-xiSalomonereperta er^ f,

^^'"'"''^«"""'o"-

d^monem^nanbrod^rl it«;;\:.r''"''''^'^terram repent^concidilTet Ele.Jlr ''"""'" '° ^"«"'^nisSalomoniscanticod^.nnn! 'r

"'«"'"'•«"o. tV«ArW;

cert^ fatendum eft Iof.,T i ? ^?'''^"'?^^^^: hie '«—

*

aflcnpt^potentia attrahi fi.^ukba.xum1 '''"^?'

fed fponte, De, alTenfu, ce(rer,trfim2 ^°*'^^'«t ahos cautius dementet n,?.'^ c.

^'"'" "^='>l''

fig'neto radK.s, m "e"Ldt ^ "/ f ''l'*'^""'<'' "^i

adh.beretur.necadnifinn -? '"''''''^''^^P'*.gitimo cofugeretur ^rd.n^ ^«^"« P'-of ulfo,6 ie

S-turpiilio.arhi:^Xrfi:^'L%'^it..5?uu_car.t,p6d„s/acar4sa,:m;"„f^^^

/«/« r&dicis

dmnonem e^trahentti /;;«

Decurat.kfmalefic. ^bitur, cuius

«'ft'™/ '°JJ"Sunc diuinum uer»fanc.retqJraudcsd,aboh.s^

Ath^.^^^^^

ftpientis ^"«ftun.,atque ^

gPfecundum facras He-

»^§""^'rft^radifpuateVolitumdearboribusSc

br^ofum ^"ft°'' u nfnue ad hvfopumatem

de lu-

herbis.i cedroL.ban ufque ad hy _P^.^^^_

^^^^^^„enti^,uolucr.bus

«J^"''^^'

„rtionem ,uel fi ma*

it3:-:~b&u.'rufpicariue.

f,:,..^.H,a.fcribitloco.cumsh.ftom.^&impoftur«magiselu«ica . r&.^.^^j^

te

re;Vrilis.inquit,quaMach«uslu

^^^^^^ ^pp^jl,^,

Septentrionahc.ng.tur,qu.oa g_^^^^^^

Bo^.». "^^ „dix eode.n"°«fJf"^Vpe^am uero ue-

^ ^'- qu.demafsimihseftcolojec, c»-^ P

, ^,„,ll,re

Lu iubare fulgurans«/«f^^ ^^b ,efugit, nec pri.

.upientib.facil.snon ft^d^-^l.,breu^

us manet,qu4m f. ^«'^"""j-^derit :

quinetiam tunc fi

„m fanguinem f"P=;''^^.eft, nifi forteiUam

ipfam

quis ea tetiger.t.mors«J"

""='

^^ capitur autem a-

^ad.cem ferat de manupe^lentem. P^^

^^^^^lioquoq;.T,odofinepe.KU^o

qu^^^.^

circumfodiant,.taut™.nnnu

ditum:deinde ^b ea can|m r g^^^jj^ ^^, .

M«o ^^':S""^-f„Zu6 motit«t,tanquam e.us uu

litur.canis uerocontmuo '

'nuUus etim po-

ce.a quo l^^bato leda erat^-d. ^^^^^

ftea8«ipient.bus rnetu e«

^^ ^^^i^^ ^^ Nampropter unam u.m "P'

"^c ^

Porum hominum fp.n

Vtherqutntus. jr//

«on fueritjhaec tito, ctiamfi tantummodo admouea-tur^grotantibu5jabigit.Hucurq;Iofephus.Atminu8

fidei dabitur radici, fi eius cblligedae modus fcrcnio-

re mentis oculo perfpiciatun

Eademprop^ fcribit Aelianus lib. 14. cap. 27, deCynofpafto herbamagica^qusealionomine Aglao>

photis diciturj& eadem cum baaras putatur.haec pcrdiemjinter casteras herbas ( a quibus ne minimu qui#

^e dilfert)delitefcir,nec ullo modo agnofcitur,node

uero ftcllse inflar ]uces,8c igneo fpledore corufcas,fa

cile in c6fpe<ftu uenit: itaq; figno ad radices eius defi

xo difcedunt,abfq; eo neq; colore eius interdiu,neqr

fpeciem cognituri. No6le iam exa6la aduentat,& her

bam cx (igno agnofcunt : euellere uero, aut circufo^

deretantum caucnt. primumeniit? qui eiusnaturas

jmperitus,eaattigit,pcrijireferut,Canemigituriuue*

ne adducunt, diei fpacio famelicum, & funiculu uali^

dumar^lifsim^ adinferiore herb^ftipiteuihi^ucani

ctia alligant,& carnes affas muitas ei obijciut,qila loti

gifsim^ intcrim poflunt recedetes.Canis nidore mo^tuSjimpetu ad carnes fertur, & herbaradicitus eruit:

cuiusradiccsfifoluideritjCanismoxexpirat, &fccretisquibufdaceremonijs, utpoteinipforu gratiaex-

tin(ftus , fepelitur. Plinius lib. 4. cap. 17. intermagi-cas herbas a Democrito proditas Aglaophotifi com-mcmorat,quasexadmirationehominumproptercximiumcolore acceperitnome, inmarmorib. Arabiac .

I

nafcentem Perfico latere: quadecaufa &marmari-tin uocari ; magos utique eauti, cumuelint deoseuocarc.

j

Idem fer^ commentum narratur de homuncuio flomuculm

illofa6licio,exmandragora?, harundinum.bryoni^^ exradtcema

aliarumque plantarum radicibus concinnato. Scul^^''^^*"*'*»

punt enim impoitores in hisadhacuirentibus,tam

uirorum quam mulierum formas, infixis hordei Sc

K $ milij

SiS T>e CUYM. hf,malefc.

iiiilij graniSjijs in locis,ubi ptlos enaici uolunt. dein^

defadafcrobe, tamdiu tenui arenaobruunt.quourq}

grana illa radices emittant: id quod uiginti dierumipacioadiummumfieri dicunt. Demum eas eruunt,

&adnacas ^ granis radices acutifsimo cultello fcin'

dunt,aprantq:, ita ut capinos,barbam,&; ceteros cor^

poris piios retcratv Vulgo aute ignaro & {implicibus

perru.idctur,has radices humanam effigiem repr^'en

tates,efFod: haudquaquapoffe, nifi cum magno uitas

periculo : cane quj efl"od:ar, radicsbus alligaco, & au-

rtbus pice obturatis, ne radicis clamorem audiant

ePfodientes : quod audita uoce periclitentur,pe*

TeantquefcfTores. Mirum quantum uiriumhuicfa*

Ciicio homuncioni, quafi exunnafuris fufpenfi ena^

to fub patibulo , ex uulgi perfuafione tribuatur con-

tratempelrates &nefcio quasnon calamitates;Mer^

autem luntnugse.

tdp.t6 q.r. Memorabde e(>,quod 2.Decret.Iegitur:Seperdia*

^^ifcopK boluskibuelaminibuslatens, proditfe, dum eacon^lingitqa^h^retperfonis, per quas fallerenititur. Si

autem quihbetopponit&dicit, (luomodoeueniuntilla,qu^ iliidiuini pr^dicutfutura:autquomodopo{*

iunt aegriS pr^bere medelam , aut fanis immittere se-

gritudjiie,fi aliquid propri^ uirtutis aut poteilatis nohabeantC^hocanobisaccipiatrelponfum^Quodidea

quifqua non debeteiscredere, quia aliquando eue-

Biuntquaeprsed!cunt,aut fanareuideturlanguidos,

autlaederefanos^quiahocpermilTa Deifit,utipfi qui

hsoaudiuntuelujdcntjprobentur, Scappareatqua

^mt.th fide {intuel deuotioneerga Deum. ficutin Deutero»

nomio legitur Mofes ex diuino uerbo Dei populoprxcepifTe: non edecredenduprophetxautromnia-

tori; ecsamfi euenerit fignum atqueportentum

quod loquutus eft , fi a uero Dei cul»

k tuisabducaL

A

tibeirqUtniui. sip

^rduij%nm sxorcijhrum uulg^rim fucrilicU'

lorum abufn^^ Cap, XXI.

Dhggc, ad eorum qiii maleficib affecli crtci\ir>d

rur , uel a fatana obfidione preisi , curacionem

jnepts temerarij & audaculi homines,profef-

cckfiaftici, fed u^tse fpijrciciione Ecckfiaftici, fed u^tse fpijrcicia nimis muhdani(quales in hocminifterium Sc fcenam poftulat Fabu-

iaeador) fais prsercnptis exorcifmis &formuIacer>tarumceremoniarum obferuataaccurruTit^utmor-

bum foluant, pellantq; daemonium : qaod interdum

horum, diris & deierationibus cedit uoiens Sc ccilu- ^afHirai,

denSjUt impietatecorroboret. Ns mcantatorib. iure

optimo hi accenfendi erunt exorcil}je. Hic ut quafda SuperiJttiof^

coram obferuationes breubusenarrc, unde (ueiuti ynaUflcio af-

exungueleonem^reljquametianSjpoilconfersione-^"^^'^'**''*^***

iilius qui coiarationibus expiabitur,per fingulos do>

mus angulos, in lediil:erni)s &culcitris, uel fublfmi-

ne oilij, dijigeti indagatione qusritur, riu aliqua ma-leficij materiesporsitinueniri.m.^xexurenda. Ab A- Fxorci^msr^

pollolis fan^ uel primitiua Eccieiia,'d^43manauit mi- ^i^t*jf*^'

nime. Sienim adiaboli maieficoa6^u, exorciGrJsin^

tegre quis curetur:quorium eae quifquiiis: in angulis

r5condit3e,uel terra obrut^,corpus nullo modo con->

tingentes,aut halitu fericntes oberunt f Inde cande-

lam benedi6tam continet manu genibus flexis male-

ficiol3efus,qai aqua etiaafpergiturlullrali, Sz collurti

ftela cingitur: ac prgEterorstionesreciratur Litamss^

uulgares, addendo ad fan6i:orum inuocationemjOrapro eo, uel Orate^ & Propitius etl:o, Libera eum Do-mine. Et orationumlocoadhibcnturexofcifmi jqui

quoque ut minimum ter in feptimana eontinuantur:

[ut multiplicatisintercefsionibus^ gratiaobtineatuf

fanitatis. Hancformam prsfcribuntMalldimalefi^ ,, ^pcf-^ti^ffrfji

caruauthoresTheologijContraeuidente Chnfti do» tps.q.z^cdji.gi

K 4 ^rinams

S2 9 "De ctiyat. Ufmalefic.Mittkiu ,^];ndam : Venite ad m^ omnes qm iaboratis 8c onc*1^'^\^1* rati eftis, &cgoreficiamuos: E2orumuia,ueritas&:

uita: Quicquid petieritis ratrem m nomme meo,da-bituobis.ite.vOratesnefitis multiloqui,{itutethnici:

putantcnim fore , ut ob multiloquium fuumexau*diantur . ne igitur efficamini iilis fimilcs. nouit enim

.pateru€fter,quibusuobisopus{ir,priufquamoratis

VennKimA^j^ j|i^^ j)g ceremoniarumlenocinijs nihilaliuddi^

inamarernm .- ., i r • riftmitUihra» cam, quamcaquidem pictatis praebere ipeciem : led

quoniaminania rerum exi(l:untfimulachra,nonar^

cent impiorum fpirituum afTuItumrat maioris impie*

tatis quandoque furit occafio.

Prseterea extraordincm exorcifta procedere po-

^- . teft per orationes: & fi legerenouit Scriptura rfic

h^tin Tra-iH* ^ heologiloquuntur i unde cxorciltam quand^qj

flatudemo- nonnouifie lcgcre, muItominusintelligerequaEle-

di exom^^f}}. git, manifeftum eft) legatEuangeliaquatuorprimaii-^maleficiA. Euangeliftarum : item euangelium , Mifius eft angctt^^^neniO'

1^5.5^ pafsione Domini^queomniamagnamhabent

iebAuUbhJi, uirtutem ad expuHionem operum diabolu Item,

Euangelium fan6ti loannis, In principio erat uer-

bum,fcribatur,Si ad coilum fufpendatur, & fic gratia

fanitatisexpec^letur. Haec eorum funt uerba. HicpluraScripturjeteffcimonijsconuellipGfient: quem*admodum , fi exorcilla quandoqi non intelligat quae

legit,folumque lingua Ioquatur,quomodo uer^ pro*

nunciabitur Amen c' uide Paulum i. Corinth. 14. Nabreuiseflelaboro.

: Commod^ hic Auguftinum in loannis Euange-Tratl,7. 1;^^ meaddu6iurum uideor, qui itahabet : Fingunt

fpiritus mali umbras quafdamhonoris fibimetipfis,

ut fic decipiant eos qui fequuntur Chriflum ; ufque-

adeo/ratres mei,utiili quifeducutperligaturas, per

precationeSjpennachinamentainimicijfuisprsecan'

tationibus mifceant nomen Chrifti . quia non pof'-

funt

Liher quintui, s2Jfunt feduccre Chriftianos^ut dentuenenum: addunt ^«^«cf»**-

\

fnellis aiiquantum , ut per id quod dulce eft, lateat id *

[^^l^^^^J^^

quodamarumcft, & bibaturadperniciem, ufquea' exorciimunrn.

deo, ut ego nouerim aliquotemporeilliusPalieati m:fcent /edi*^

facerdotemfolercdicere: EtipfePalleatusChriftia- <^orei.

nus eft. Vt quid hoc,fratres, nifi quia alitcr non pof-

funt feduci Chriftiani c' Ne quseratis crgo aiibi Chri^

flum, quam ubi fe uoluit prsdicari Chriftus.Et quo*

modo uoluit prasdicari, fic illu tencte,fic in cordibus

ucftrisfcribite, Muruseftaduerfus omnesimpetus,& aduerfus omnesinfidias inimici.Nolite timere:nec

tentat ille nifi permifTus fuerit, aut miflus. Mittitur

tanquam malus,a poteftate dominante, Permittitur,

quando aliquid petitJ &hoc,fratres, nonfitnifiut

probenturiufti,punianturiniufti. QuidergotimesC'

Ambula in Domino Deo tuo : certusefto,qu6dte

nonuuitpati,nonpateris : quod te permifefitpati,

flagellumcorrigentiseft, nonpcsnadamnantis. Adhaereditatem rupernamerudimur, Scflagellaridedi*

gnamur C^Haec Auguftinus.

Quomodo autem ad exturbandum daemonem, rhrhli inf}itu

uel operaeius euertenda , ualebit illa Euangeiiorum ^o cofinnopnt'

recitatio, cumnonfintinftitutohu?c,irjtelle6lucon- «^^^y^^*^"-

fonaC' &ubi dsmonia eijcercnt Chriftus,eiusque di-i^ "^«Vfcipuii, &uiri pofteafan^flii, uerbis huic negocioa*

ptis confignatisque loquebantur, & refpondebant

(utfertur) adformam. Si eteniminuerborijincon^

uenientium pronunciatione fimplici uirtus confiftit

defiderata , non minus , imo maius prsftiterunt qui*

dam ecircumeuntibus ludxisexorciftis, quitenta-

uerunt fuper eos qui habebant fpiritus malos , inuo'

carenomen Domini l E S V, dicentes ; AdiuramuSw^c^'^:"?

uos per Ierum,quem Paulus prasdicat. Erantuero

quidam filij Sceu^ lud^ei ,principis A^.ccrdctuiri , fe-

ptem,quihocfaciebant. At refpor.d^nsfpiritusma

K. 5 IviSj

$22 zjt curat. hfmalcjic.

luSjdixIt: lefum noui , & Paulum fcio^uos autem qtfi

eftisC' Et infiliensin eoshomoin quo eratdaemoniii

malum , & dominatus eis , inualuit contra eos, ita nt

nudi & uulnerati effugerent de domo iIIa.Hoc auteiti

jnnotuitomnibusludaeis fimul& GrsBcisjquihabi-

tabant Ephefij&timorinciditfuper omnes illos,&

liiagnificabatuf DomenDomini lE S V. Multiaerdex ijs qui curiofas exercuerant artes,comportatos li^

bros exulferunt coram omnibus, &rupputst!S fl!o*

rumprecijs,pecuni^quinquagintamilhareperefant.

Officium adhxc fupercnergumenis^iteraconfu^

ratio malignoru fpirituum in hominum corporibus

exifttntiu > prout fit in fantlo Pttro Rom. ( frc fcribi>

/ tur) prius Romasexcufarunt.poileaAuenioniannodecimoquinto fupra refquimiilefimum : obi intero'^

rationes uarias, Sc exorcifiTJios etiam infiilfos, eiof-

modi interferitur oratio.quse anatomen corporis hu^

mani Chrillo proponit, qui alioqui nefciret, quam e-

iuspartem efretfanaturus. Eaitahabet: ObfecroteDomine l E S V Chrifte,utextrahas omneslanguo*

t^natome res &h omnibus membris huiushominis, acapite,hommtf. a capilhSja cerebro,a frote,ab ocuiis,ab auribus,a na^

ribus, ab ore, a iingua, 4 dentibus , a faucibus , k gut*

iHre,^collo,adorfo, apedore, abuberibus, acorde,

aftomacho, alateribus, dcarne, afangaine,abofsi-

bus, a tibijs, a pedibus, a digitis , d planta, a medulla^

a neruis,a cute , & ab orani compagine membroramciuSj &c.

HijhrU memorahiles quorundam exorcijh'*

rum. Cap, XX 11.

Aram, fed memorandam hiftorlam cultifdam

exorciftae, ex e®rum numero qui adfefolain

fpeclare exorcifmis daemonesexpeilendi offi-

cium, perfaafum habent,praEtcrmittere oportuit mi-

nim^a

R

Liher qutntm, S23nim^. Quidapalloris inuneretungensinpagbDur-weifSjCircaEiuweiler, puellam nomme HcJlt a dia*

boli obiidione prelTam m Loen pago , prope Aldcn-

liouiam fito,m luiiae ducatUjfuisexecrationibus fe

liberare uelle,eiato lupercilio promittebar,conuoca-

tisadhuiusmsracali IpeCtaculu folenne aiiquot ec*

clefiafticisuicinis : quorum unus,pattornimirum in

Biechtloannes Vuindeliusqui aclioni mterfuit,rein

©mnem mihi rccenluit ordme, atque ex mea petitm-

nefcripfit. Exorciftae huicaliquandmfuisdeieratio'

nibus truiira fudanti in cxturbando d2mone,hic tan

dem ait, femanfurumpropterea, quodcircauitrum

locoilli iiluftrando, uttieri iolet.applicatuueriaretur

multi eius collegae, qui ipfum cotirmarent. Mifer ille

paftorraendacioru authori c6fifus,adeosperuitruin

cxpeiledos.quodhicfcilicetcoaionilrararjhaudmo-

ra conuertitur : atqj ubi fe opera iudere uiderct, indi-

gnabudus tandein haecerupituerbaLatina, quse nojntelle6toru d^monefortafsis fperabat : Siuslahabes

poteftatetraimigrandnn Chriitianu fanguine, trans

inigraexillainme. CuiincuClanterLatmdj&quide Exorall^

iuridicerefpoditdiabolus : Queplenomrein poi^re- ^atmere^

ino die pofsidebo ,quid opus eft illu tentare :" Poilea-^" *"

daemonis teftimoniu de MiiTa cognofcere cupies lo-

annes Sartorius parochusinLoen, maternalingua

rogabat djEmoniij,quare puella mox ad fonu campa-nse,indicantemiir^ac1:ionecelebranda, femperabeocogereturad teplum: numMiiTa tameilet bona, aut

inala:' Ad hanc quaeibonem fe non refpondere poile,

ied deliberaturu, inquit . A6lus hic celebratus Anno3559. circiter 17 Augutl:i.

Si exorciila illcaffueuiiretle^lioniuitaEFrancirci, rnhh.CoH»

non difiicilem dxmonis fugandi modum inuenif-/^''^-^^^-^^'

iet. Cumenim Francifcus meo pellendoquando-^ ^T^K^*^

que le aere uerberare mteliigeret, luniperum Chriiti ^^^

nautam

S24 T>ecuratJdf!malefie.

nautam fe mlfTurum minitabatur; quo nomine audi-

to,fugam fme ulla mora arripiebat diabolus.

jR?/.xf4.iff. In eadem narrationum obrcurarumhiftorialegi-

turjFrancifcanum fuis exorcifmis diabolum compu-liffead ueritatis confefsionem quater alta uocc re^

petitam, de uirtute indulgentiarum ad D.Virginem,uti dicur^pro poena Sc culpa, tam efficacium,ut quid*

uisinecclefiaremitteretur, etiamfi uniuerfi mundihomines quis trucidafiet. Querebatur itcm, earumpotentia omnesfubtrahi animas, quarumanteapo-teftatem obtinuerat: Sc proh dolor,nonpaucrfiexpurgatorio euoJantes animas fummam indulgentia^

rumenergiammirepraedicare: mulicremquoqucetrationc a fe obfideri, utmaxima carumuisinnotc-fceret: fatebatur rogatus, earum contemptoricon-

fultiusefie, ut afinum caudatraherctRauennaMe-diotanum.

Monachus daemonem expulfurus, cum numerofa& folenni fupplicatione,quam Procefsionem uocat,

ad obfeffum uenit. Quare huic ccetui illudens fatan,

MicheiS. Latine ait: Popule mi quid feci tibi C*

Superiori adhsc anno , nimirum millefimo quiri-

gentefimofexagefimotertio, quumapud Vuefaliam

inferiorem nouerca priuignam annorum circiter

duodecim, Gerardam nomine,tam premeret duriter

uerbis, uerberibus & famc,ut in morbum illabereturVkefkltmfis caducum:dasmonium cx ea pellere conatus eft exor-€Korc(jta.

^,jfj^J5^ ^ pixide cum pane mifiali gul^ admota , mo-nachiis quidam Vuinandus , ex DominicanorumccEtu: qui 5c uaccaeexorcifmosappIicuitjftoIaEque

MiiTalis portionem in pafcuis iufsitfodi,ubipafce*

batnruacca. Demirandum fan^, tamimpuneeiuf.iricd; c^^emonummancipiarolerariamagiftratu : s«gerrime etiam horpititim concedente pijs quibuf-^

damjuelc<?rt^piozelodu61;is,ripropont:econfefsio.-

nis for>

Liherquintm*, f2f

nis formul» fubfcribere grauentur. Qua in re,ut & id

gcnus reliquis , moderationem & iudicium prseferre

decetconfuIisinuencrandoilioordinecIarifsimijD.

THEODORI GRONlljOb non uulgarem

do6lrinam,pietatcm , prudentiam ac humanitatcm,

fua laude multa citra controucrfiam dignifsimi,

<juo&coniun<5lifsim^fruor, etiamfi rumpanturilia

Codro.Qui diabolo bellum Coloniae facit,patcr cft collc^

gij Conuerfarum , nomine Godhardus ab Hagen.Sunt& ex Paracelfi afleclis

, qui nonnihil fe hic pofTe

gIoriantur:at oculos fuos uitrioli fumo Iaefos,d£mo-

nij praeftigijs facil^ nimis uinci patiuntur.

Bxorcifmi fMi hiRom infignls ; itm

diabohm egiffe cxorajhm.

Cap. XXI JI.

Fli^i exorcifmi hiftoriam aliam fan^ leclu dignif*

fimamhicfubiungere placuit, utaliseciusgene-

ris aclioncs ex a^^T^oyiffi penitius dijudicentur. Eft

autem ca ut mihi notifsima, ita 5c certifsima.Nam eo

fer^ tcmpore Lutctia Aureliam ueni,ubi cognominc ^'«^.

mco l<atino,nimirum Pifcinario, notior,NataIis Ra- ^^^"^f"^tnardi medici regis Francifci & rcginic Nauarrss, fitf

fjfardf^,

Ijos duos,Natalem apud fan6lum Lazarum in fubur-

bijs Priorcm , & loanncm, item loanncm Vernetumnepotem, inftituendos fufcepi: quos etiam poftpau^

cosmenfes Parrhifiosreduxi, Hic tum familiariter

utcbarmultisnoobfcurinominisuiris,p©tif§imuin

medicis, Gerardo Fabro Cadurcano,VitaIeBefun:ifp

bseo, loachimo quodam ex Prouincia oriundo ^ Mhchaclc Villanouano , & reliquis. Ibi tunc temppris

quoque cum loanne Sturmio,muIfijugae cruditionis

uiro,fimuldcgcbatdo<flifsimus iIIeIoannesSIeida#

nus /qui inftitutam tragoedise narrationem ca Hde 8c

ordin^

$2 € Be curat. Uf.malifc.

ordine exp]icat,ut a me nihi! debeat immutari.

Anno millefimo quingentefimo rupratncefimumquartum,Prsetoris uxor Aureli^ teftamento cauerat,

^ ^^y,, utfinepompafepeliretur, atquertrepitu. Quume-lianenrtjpm nim e uiia quis exccfsit in Ga]lijs,pr^cones funebrestH hiftorta adhoccondu6li perurbis locafrequentioracircum*mem»rabilh,

^yj^^i^ ^ cymbalis excitato fono multtudinem con-

'Uocant: deindenomen eius qui dirceisit,atc|; titulos

eduntjSc hortati populum ut pro mortuo Deum pre-

centur, quandofit&ubi fepehendus ,|pronunciant,

Cum autem funus defertur, adbiberi foient plerunq;

monachi mendjcantes,& multa pr^feruntur lumina-

ria.certatim ifta fiunt,& jemulatjone quadam: & qupmagnificetior ett apparatus,eo maior efl: populi Gon-

curfus & admiratio. (ed ea,qua dixi, foemina nihil eo'

rum fibi fieri uoluit. Marstus erg( qui coniugis me"moriam dil geret,moreeigefsir:&:Francifcanis,quo*

rum in templo iepulra fuit luxta patrem & auum, munerislocodabatfexcantum aureos, quum ilh fperaf*

fent multo maiorem praedam . Et cum demde (yluam

csederetatq; diuenderet,petentibus illis ligna dari fi-

bi gratis, denegabat, Tulerunt hocualde grauiter:&

cum antea minus illum probarenr,ul<:ifcendi ratione

hanc excogitabant,ut dicerent, ipfius uxorem in fein

piternum effe damaatam . Archite<5}5 erant huius tra-

go?diseCoiimanaus& Srcphanus Atrcbatenfis,am-

DO Theologi dodores : & ille quidem crat cxorcilta,

totumqi fuuin apparat' m in eiu(modi rebus adhibe^

ri folitum, habebar in promptu. rem uero fic a-dmini*

ftrant. iSIouJtium querdamadoiefcentem fuprateila

dinem templi collocrnt : is intempeftano£le,cum addemurmurandaspreces illi moreconfuetouenirent,

magnum excitarOrcpitum.adhibenturadiurationes

& exorcifmi^fed nihil ille proloquitur.iuffus ederefir

gnum, quo dccif^raret, num fii mutus fpiricus, denuotumul-

Lihcrquintm, S2ytumultuatur&perttrepit-.ideratloco figni. Eoiadafundamento, ciues aliquot,& celebres c]uidem,ac ip«

forum rtudiofosadeunt : narrant (ibi criftcquiddam

accidiffe domijneqj tamen quid rei fit exponunt : {^A

rogant,ne grauenturade(reno<5lurnis precibus.Cum

hi uenirfent, & precationum efTet fadum mitium, ill«

de fuperiori Joco turbam excitat.rogatus quid uellet,

&quis eiTetjfignificat non fibi licere Joqui:iubeturer

go per figna refpondere ad interrogata. Foramcn au-

tem eracfadum, perquod admotis auribus exorci-

ftas uocem haurire poterat, & inteUigere : demde ta-

bulam habebat ad manum, quam interrogatus ferie-

batjfic ut infra poffet exaudiri . Primum itaque roga*

tus,num exeorumfitnumero,qui ibi fintfepulti'.po-

ftea multis ordine recitatis nominatim, quorume-rant ibi corpora cond*ta, uenitur tandem ad uxoremPraetoris : ibi dato figno, fefpiritum eiuseffe demon^ftrat , An fit damnatus,& quo nam fuo merito feu de^

li<^o i num propter auariciani , aut libtdinem , aut fu*

pcrbiam,aut non pr^ftitam charitate u , an uero pro-

ptcrnuper naram h^refim & Lutheranifmum : Deiade quid fibi uelit illo ftrepitu & inquietudine C' numutcorpusloco facrofepultumeffcd atur,alioqi tran*

fportetur:' Adhaecomniafic^utiuifus erat, perfigna

refpondet,quihus a-jquid uel affirmabat uel negabat,

-prout bis aut ter tabulam feriret.Cum autem & dam^nationis fus caufam elTe Lutheranam hsrefim, & ef-

fodiendum efiecorpusfignificaret: monachi petun?

iciuibusquosadhibuerlr,utijsquf cordm uidifrent,

dent teftimoniu:& avlis,qu9e iam erant eonfe«5^a fupe

riorib.diebus,fubfcnberet.Hi,redeliberata,nePr^to

re ofFenderet, aut moleftia fibi crearet,id facere recu*

fant: illi nihilominuspaneazymu,queuocantho{lia

. ^ corpus Domini , cum reliquijs omnibus diuormn* jiiio tran^feruiu, ^ Miifts.ifeUuas pcraguns: quod

S22 Be curat. Uf.mdlefc»jege pontiBciafieri rolet,qiium locus aliquls proptcr

intamiam & prophanationem eft expiandus . natn

certa quxdam cius rei capita funt, ipforum comprc-hcn fa hbris. Epifcopi autem uicarius iudex, Officia-

lem uocant, earecognita, utprop*usomniacogno-fceret , uenit eo , comitatus honeitis aliquot uiris , &exorcjfmos fieri fe prsfenteiubet:acdcIiginonnul-

los petit, qui fupra tetludinem afcendant, 3cuideanc

num fpe^lrum aliquod appareat. Ibi Stephanus Atrcbatenfis admodum repugnat, & uaidc dehortatus nefieret,aiebatnonefl^eturbandumfpiritum : Scquan-

quam is, quem dixi,uicarius multum inftabatutad*

iurationes fierent , tamcn impetrare nihil potuit. In-

terea Praetor, ubi reliquos iudices urbanos,quid ficri

taellet,docuifiet:ad Regem profe61us, remomnemcommemorat, Etquiafuis priuilegtjs acimmunita'tibusfreti iudiciummonachi deciinabant,Rex^ fe*

natuParifino deligit,qui de caufa cognofcant: ijsque

plenam poteftatem attribuit.facitidem Cancellanus

AntoniusPratenfis, Cardinalis & legatus per GaUliampontificius. Itaque quumnullam. haberentcx*

ceptionem rei„tradu6li Lutetiam,coa<51i funt refpon-

<lere:fed nulla potuit ab eis exprimi confefsio.Pofit^

fingulis erant cuftodiae feparatim, & nouitiusqui-

dem tenebatur inaedibusJFumsifenatoris , Scfaepc

folheitatusnihii uoluitfateri, metuensnepoftinter*

ficeretur ab illis ob inuPam ordinimaculam, & fa—

^am ignominiamj fed quum iudices & impunitatcmeipromitterent, Scfore dicerentutinipforumpote-

flatem minim^ rediret, totam a6lionem ordinc recen

fetjoc addu6lus ad illc s , idem adfirmat. Uli, quanqu*erant conuicli, & ir 'pfo prope maleficiadcprehcnfi^

recufabanttameniudiceSjacpriuilegiafuaiaftabati

uerdm id fruftra fuit,& de communi confjiio latafcn-»

tentia damnati funt^ ut Aureliain redu^i»& ia €^ce#(eiQi

Liberquimtis. ., _

manum te.r.piu,«, Scadeum u^rbis JoTumTb&''

niacamulierefanaL-uTd caS&^^

ftigi6adobedicntiam fnl i'-''''^'''"

= &e"e« ^'"•'f-

humanisanimlinSLlTfe tulT°!.^""'poteftate. uelut feras asreftes fu

'

?,«"'""'''

llor bonus, procul fujfui In^nf^" """"^ «" P="

liusdifcipuli. totiufn: ^tXi^r^'''''^''^

«inum a/cana, uangKTe/eS-/" '""'^philtra uim fadura dijs & Col/J. r '' '"'*^'' *

^ trarum

S3 ^ ^^ curat, Idfmalefc.brarumlIbros,Stygiasq;coniurationes,atq; Acheronteos ritus membrana chartaue contentof,PyriphIege

thonti, hoc eft,igni fococp (ut Capnion inquit) trada

mus, & fidamus Deo : ac in Chrifto Dei filio, per queuiuimus, mouemur& fumus, finceriter fimpliciterq;

fpem omnem fixam habeamus . Quare & genuinaminaleficij curationem iam proponamus.

Cuundi mixkficij methodus ccrtifimd.

Op. XXIIII.

NObishiclongeaha, qu^m inolita iamdudumconfuetudine acceperimus, in profligando fa-

thana,eiusquefanandis maleficijs, ratioine-

unda uidetur, dodrinae Chrifti & Apoftolorum con*formior. Omnium uero primum,ubi malum ahquodpraster naturs ordinem in aliquo fe prod^re uidetur,

ad eum ex Deiordinatione confugiendum eft, qui

ZccUfiS. profefsione, dodrina atque artis uluceJebris, raor-

bos , eorum differentias , figna , & caufas penitius dl"

gnofcatinimirum ad bonae confcientise medicum. E^nimuero tam rara faepenumero & grauia in morbisruboriuniurfymptomata,qu3encetnatur2eimpetue-

xoriantur, tamenadmaleficiummoxreferuntrerumimperiti atq; exiguai fidei homines : quemadmodumin diuerfis conuulfionum fpeciebus , melancholia, e-

pilepfia,uteri fufix)catione,putrefcente femine,& multifarijs uenenorum efiedibus frequenter apparer. At

Curadimdlt inter hos afi^e6lus Sc accidentia difcernens prudcns &fctj metbo.^ circumfpedlus medieus,ubi ea pefieuiarit exa^a tru^

dMcerta.fina, adhibito etiam ad diligentem caufarum natura-

lium indagationem iufto, quoad fieri poteft, perpcn-

diculo , ubi naturae limites malum exuperare egredi-

que, acfatanae, qui fpiritus eft,motus adlionesquea-

iTimoth.^. nimaduertit, in fpiritualem medicum, Ecclefiaftem

Ttt.u nen-jpe^aut Ecclefige miniftrum inculpatum,fanae do^

^rina?.

fico euenientia, fed ex oc X ' '' "'^"" ma/ed'cosquandocjWatar"ut

nS"r''^°^^^'^°"^.'"^'«and, proprietas,ita & nocendi • t"' '"^'^''"^"a iu.Petuoagnofcitmedicus ^"""'^'"«nSperi

J^antumtamenopers^m.j- i-

ffger natura.ucl exmorbo autr":.''^.^^''"''^

f-lancholico

Ccu(,utiaptlfi,?c '"""^^'^"•noreme

|?onili,bentWfeinJua%te?dr"°'^'^''^'"^^-^^^^

-ccomal.gnograuariadeaturu?r'"'"^'"^^''»

^^Purgeturmedicameto.Tradi 'ni 'n

P""^ '''^'"'^'nfcos exorciftas.quos pr/cSorr ^°'"P°"«'«.urat.one,

obfeffbrfi corpoSa; ^r"' ''"''°^

\

-lorb.s fiquidem geminirut pt ,. .''''u'^P"'-S^«"--orponsnempe.elmelachoIiVot' '" ^' ''^'^"^''

"'"tamentia,moerore,tiino e^,;f

'°/^"'f''5;& «ni^one,quibus nofte diuVSnod l'''^'°' ^'''^'P^'-^^

'ratushumanigenerisloftt&ih'?'^"'"^"'-"t.on>bJtauellicat,utquS'S^^I?

''"X"'''-''' fen-cur arrodere uide tur^ ObfS '^"''tJ-''^^''"^

^'>'j-no amplius mirabiiii,hlf '"•P"''^ '° ''"'"o-expofit,-5e illius problem!. J-P'"""»^ <"« uidilTe.•n quoq. cuiufdaCo i^Td^m

"'•' '''"''"°'-- ^'-°'

n«em .diomata. eo mod^^JS?^''^''' "^'•''"5^

''p'ritu2bSe'V?fS'r;'^".^'^°''". re V/rgi.'^d.tum eft facil/u J2S r'°",'"^"^--<5'>°'i

„.t.t .

CummW P'™' .". "timim ,* J"»''"-„„t..dh*;».«'»°|«g^^

;2':£=s^rt?5j^3'i;-s:srirXE"f=?-»'»"«tow„»,-

.,rsc:puis fide. noftr*"P£ia ulgilanter inqui-

k8..num f.t in D«'«^o«ff^^ ^^^ft^^u^ .prodi-

rer. Quadereub. P''^ 'J^fSftitutionisu.a.Ete^vK.r,& nropemodum

ftrata «""% uits.itemqsrH,r;;^tL?lncorruptorumoru«,fpurc?^^^^^^

d>ffiJenti=efiiijsemcaaam&.luronJ^^^^^^^^^

:n r:itDeus,quoru.T. ff''^"*^'''*'*.li', „lon« Chri-

. cdi, ne.Uucefcan .s ^-^^SI, requiritur

.*• «>- ..7;«,.:t l)t,quod dci 'OJ"''?"„ artificiofa con.e'

Vbiersou>gilant..nqu^on^^^^^^^

aara,aff.aus""'^»'^!l'S medicfmentum apph'

fi^^ miniftcr , conuen.ens h«c me ^^^^^ S^^ipj^

cct, ut fi uifa fuer.t antea «*» ""°''ijs auocetur.

r, Ubr.s admoneatur,cornp.aure^^^^^^^^

.efipifcentia

& ad emendationem'T,WrS indolis homi-

n, ofdinem rcdigatur.Apud p «*««.^^^^ ^^

,.,,^ inftandmt.,urgendmnq,tempeu .^^.^.^ .^

ft.ue : item redarguendush.c & «uU

^^ ^.^g,

contumaces,fubmceterrendusJ^ ^ .^^^^.^^,

dentia deieaus,.nfpem

"/"'riifericordia^^„mdeineffabiliDe.bonUate8c.«.e-^^^

prehenfibiti engendus ,«^

^"fc^efolationis teftimoLt:inquamfentenua.np^nac^^^^^^^

nia extantquaraplur.ma que^.^^^^,f^„a„c.s

ducentur. S.quoque peruenauuopinio-

Liher qulnttis, ijjopinionibus, uciruperilitionum ludibrijs quofdain

trafuerfe raptos efle, ueiut anfa eo modo d^moni fub'

miniftrata, comperiatur : zizania haec erunt eruncan--

da, atquefalubrioradoftrinse puriorisfubftitutafe-

mina cum omni uigilantia fedulo inferenda . Nec co-

gnitionerecitationis Dominicseorationis &fymbo'*ii Apoftolici fecundum literam, contentum efle oportet(tantum etiam poflet quiuis maliciofas) uerum iU

luduiuumDeiuerbumitainanimisimplantetur, ut Rom.t^

apprehenfumefficaciter, fentiatur potentiaefieDei

ad falutem omni credenti , contra quofcunque dae*

monumconatus: utitemuiuificafide inuocare De-um uerum,sternum, omnipotentem, 8c multse mife*

rationis parentem , in nomine filij pro nollris pecca-

tis morcui , 8c ad noftram iuftificationem per gloriam

Patris , abforpta morte, ui6lo fatana , debellato infcr- Rom.CX

no,pateter exufcitati,ij dem ualeant. Si quis internos

affligitur,orareiubetD.Iacobus. Ucal.i.\

Qr^omoio dmonis mdeficio affedi, de eiu^ pfifilt-

gijs^ imhecillitdte demde erunt m^itu^

endi. Qp. XXV.

DE diaboli item operibus Scprsfligijs crudian- Diaholihfr

tur,Sc quam eneruatus imbeciliisquc fir,utni- ^'^•**' ?'''»*

hiletiam pofsit,niflDeipermiflu: necDeum ^''^P^^^i^^^il^

qusecunquepermittere,iedmreconceflaiIlihm!tes,

ultraquos ferrinequit, praefigi ; quinimo Chriftumprofedum in coclum, federe ad dexteram Dei , fubie-

^is fibi angelis, poteftatibus & uirtutibus : cui fi tan- 1 Pet.^i

ta fuit fubiugandi potentia, multo magis fatanam fub

cgit,coercuitque,ut nihil omnino ualeat,nifi peculia*

riterilH concedatur.Quoditaqueclementerinnobispermittit Deus,non potei^l effe malum . illi enim cura

cftdenobis: quicumomnisgratiaefitDeus, nosad iPet.^,

«ternamfuamgloriamper lESVM CHRISTVML 5 uocatos.

SJ4 ^^ curat. kf.makfic.

uocatos , lam parumper affii<51os inftaurabit , fulcief^

%.Vctr.:.. roborabitatqueftabiliet. Qu'sefl; qui nobis nocear,

fi bonisemulatores fuerimus C* Quicquid enimfideli

irrogatur,id illi bono commodoquecedit,iuxtailluclRom.z. pauli : Diligentibus Deum omnia cooperantur in

Mitth.6. bonum.Precationem ergo perpetuam efTe decet,quQ

fiatuoluntas ccsleilis Patrisinnobis. Quicquidpa*timur, telleHieronymOj noftrispeccatismeremur.

Ub.tcat).^. N5 habetd:emones,inquitD.Ioan. Damafc.uirtutes

aduerfus alique, nifi a Deo difpefate cocedatur: llcu*

J^^l^.-^- ti iniobo,&in porcis. Permifsione uero Deifa6la,&:AJana.s_.

fQjjij^ci JQg habent,Sc tranfmutatur& trasfiguratur in

quacunqiuoluntfigurafecunduimagine, ideilphanliiDia.hg- tafiam.Item Gregorius : Abfq; omnipotentis Dei c6'

uo.i. cefsione nulfam habet potef^atem contrahominemmalignus fpiritus : qui etiain porcos tranfirenopo-

S^pr Afdtt. tuit,niii permiffus. Re(5l^ quoq; Chryfotl:omus : Ho-''^' iiiines n6quantuuulr,tentatdiab©lus:quoniaquan-

tum zA ie^hunquaceflaretatetatione. neq^enimha-betaliuadum: non enimm^nducat, necdormit, nec

aliudoperatur,ni{iuttentet, fallat&fubuertat. Nonmagjs itaq; timedamdiaboli poteiiate, quamDeumimpedienrem,dQcetAmbrofiusfuperLucam. Spiri-»

tusenim malisetiamDeiuocaturfpiritus, quodeiuscaptiui fi^nt: nec attingere, ca(tigare, tentare quicqua

fiuf],nifia Deoconcedatur. Icbonepilum quidelae-

4erepoiuitfatanas,nifiimpetratapermifsione, eaq;

Jimitata.Quocircanoeftformidandus diaJDolus: (cd

Deug,quiurfumhunccatenisalligauttcaptum,utni'.

hilomnino abfque eius fingularinutuualeat. HincChriilianus quxcunq; aduerfifsimaaDeidigitoex-

cipiet,qui omnia in fua continet manu. Nec Chriftia^

ni nomen merentur, quimalignsealicui mulieriauc

4iabolo imputant maluinue6^ii, adDeiuoluntaten%

id minus ref^rentes , lobus affligitur a dsemone^at %'" " "'^

' p p^.

.1'?.

Liberquintm, S3fDei manu accipit dicens: Dominas dedlt, Dominusabftulit: (icur iili placuit,ita faflu eft:(it nome Domi-ni benedidu perpetuo. Non caedentis uirgse ratione

ille habetjfed uolentis patris. Virga punit filiu:at noneam {q.c\^q hic dicit, nifi mente nondum conftet: ^t^

patrem, qui uirgam in manu habet, eaq; utitur. Sine

eiusuoluntate, nepilus quidem capitiexcidit, quin Mmh,i^.,

omnes pili numerati funt^ipfe uirgam ufiirpat , quamgrauiter,& quam multum,& ubi uelir.

Qipmoio cid tokrnntiam muiiflam erunt exci-*

Undi djernonwm mdeficio Ufi,

Qp. XXVI. /

PRopterea sequo patientiqjFerendumnobfserit Qualifcun^

animo, quicquidafili6"lionu accideritcarni,fiue affuciio pa-^

id le2enatur3e,fiuerupranaturacontineat. Ide ^^^"^^**/^-

quoque racmndum, Ii animum immelus muadat do-

lor,angor,mGeror, trifticia,tentatio, Ob oculos uelut

fpeculum lemper reuocetur exemplum faniflifsimi

illius lobi, qui tot exercitatus modis, & tantarum ca*

lamitatum ac miferiarum mole prefTus, Deumlau-dibus extulit (quanquam malorum interim pohderajmpar , in usrba animi parum patientis erupifie ui'

deatur ) ac licet nullius malse occafionisfibi con- Vfcius elTet, non daemonem accufat tamen , nec ab illo

aut uilo hominetantas fibiinfli<^as serumnas que-ritur : fed ex Dei aequifsimi uoluntate fibi ifta ac^

cidiife agnofcit . ut cum uxor ei exprobraret, Vbinunc tuus el-1: Deus , cui confifus es 1 non animumabiecit,red refpondit, Vt fatua loqueris :" Si bona ^^^-^-

a Deo"^ccepenmus , quare mala non tolerabimus

patienter 1 Sic nos quoque in affliclione nofti'a,

ad Deum oculos mentemque dirigeredecet, &iu^ftifsijnss eius uoiuntati nos noilraq; placid^ fummit'

L 4 terei

jrj^f Becurat. Upmalefic,

^tcre : quandoquideiii ille nihil uult,niriquoc3opti«

mum , quanquam nobis interdum fecus uideatunProfterh.2. Quosdiligit, cailigat: necpeccatoris uult mortem,Hehr.iz.

jfed ut conuertatur &uiuat. Suorumfamulorum, ut

>. ^vV 7 diaboli uelcuiufuisalterius, minifterioutitur, quo

Cf anfelorii' ^os OD noltra lcelera aut mcredulitatem puniat,&iiuimimTle' hocmodo ad rccfiam conuerfionisuiamreducat: uelnoHtatipr etiam fic tentatnos Dominus DeusnOller, quemad^

.^^^* modumDeuteronomiii2.1c2itur,utpalamfiat,utrii

24. deTem^ diligamus eum,an non,m toto corde & m tota animanoftra. Pro fummo gaudio itique ducite fratres ( in-

lacohiT. quitD.Iacobus) quoties in tentationes incideritis

uarias : illud fcientes,quod exploratio fidei parit pa-

tientiam. G^terum patientiaopus perfeCcum habeat,

ut fitis perfe6li & integri , nuilaque in parte imminu*ti. Beatumitemprsedicatuirum,quifufferttentatio-

nem: quoniam cumprobatusfuerit, accipietcorona

uita2,quam promifit Dominus his,a quibus fuerit di-

i.Peifr.4» ledus.HincadmonetD.Pctrus: Charifsimi,nemire-

mini, dum per ignem exploramini, quse res ad expe-

rimentum ueftri fitjperinde quafi nouum aliquid uo- •

bis obtingat: imo in hocquodconforteseftisaffli-

£lionum Chrifti , gaudete , ut in reuektione quoquegloriae eiufdem gaudeatis exultantes. Timothenm

'i.Timoth*i. hortatur Paulus, ut affli6lipnes ferat tanquam bonusmilesiES V Chrifti, Nonenim quis coronatur.nifi

legitim e certauerit. Exemplum accipite,fratres mei

Zdcohif. (monetlacobus) affii^tionis Scpatientiae, prophe*

taSj quiloquutifuntinnomine Domini. Eccebea-

tos dicimus eos qui fuftinent. Tolerantiam audiftis

lobi , Sc fine Domini uidiftis , quod ualde mifericors

fit Dominus, ac commiferans , qui pios ^ tentatione

z.Pgtr.z. nouiteripere, Petro tefte. lobumtotum (exceptail-

job i.z. liusanima, quam illsfam permanere uoIuitDomi--

nus) etiam in fuis fubftantijs Sc fobole durifsimd,

Deo

Liber quintus, si7Deoannuente,afHixitratan: uerumpoftinulolatam

illius patientiam, cum multa eiusufura, cun(ftailli

uberrimereporuitDeus-.cuiusiamnon eftdccurtat?. io]i ^v,

inanus , id ipfum poteft , & infinitis partibus maiora.

Quorrum ergo alicuius hominis, aut etiam ipfius d^-

monis, nos terrebit uiolentia aut malignitas i cur ab

horum iaculis ufqueadeo expauefcimus i quae ^x in

nos uibrentur, figanturque,n5 tamen ad intcrnecio*

nem transfigent , fi conftanti fide reuerberemus , re-

torqueamusque» Refiftendum diabolo, & fugieta ^^^^'1^'

nobis:necillilocuseftdandus:fedChriftiuerbopeI^^ an»Mo.

lendus, Abi fatana.Fidclis eft Deus, qui non finit nos Matih,^.

tentari ultraidquodpofi"umus : imo facietunacum

tentatione exitum,qu6 fufFerre queamus. Nouit ille,

quibus nobisopusfit, priufquampetamus. Neex*horrefcamus,hortaturDauid,a timorenodurno,ten pfal^u

tatione fcilicetocculta: nec a fagittauolantein die,

tentationequippemanifcfta : nec anegocioperam-bulante in tenebris,nempe a fpeclris in tenebris uer^

fantibusmcc ab incurfu & d^monio meridiano,quod

Paulo nuncupatur angcluslucis, in quem fe transfi* ^-Corlnth.iu

guratdiaboius.

Ad tolerantiam inuiclam contra dasmonum inful- ToUrantia,

tus,8c conftantem in Dcum fiduciam,ita affli6li fedu'

16 excitandi funt patrum quoqi cxemplis : uelut An« cX^f^»?^

tonij iEgyptiaci , qucm in tumulo latitantem tamJ^^f^^f^^

grauiterlaceraruntd«emones, uttanquammortuum dxmombM.ad hofpitium reportarit illuni minifter : ubi nonnihil

refpirans & quafi rcuiuifcens , clam alijs ad tumulumfereferriiubct:ibique expriorum uulnerum dolore

proftratus, cumexanimi fortitudineadconflidum

daemonesprouocaflet, ncc illicun(^arentur,a{rum.

ptisque uariarum beftiarum Sc ferpentum formis,

Antonium dentibus , cornibus , unguibusqus im pe-

tcrent, Sc denuo lancinarent , fubit6 lucis quidani ra-

L 5 dius

/j^ T>e curat. Lzf.malefic,

diusdasmones & tenebrasfugauit.ftatimq;fanatus

Antonius, Chriftum praerentemefireintellexit^dices:

Vbicras lefu bone,ubi erasc^quarea principio n»fi

adfuilli, utuulneracuraresmeaC' Exuoxadeumfk-^a: Antoni, inquit, hic eram/ed diftuh ob tuum cer^

tamen, quod prius obferuare libuit: iam autem^quo"niamftrenuum te pugilem prsftiteris, in totoorbecelebretuumeritnomen. Hscin uitaS.Antonij abAthanafiodefcripta, &^GraECoperEuagriumPref«

' byterum translata, ubi Iu6tacumdiabolo uariami-

reque accrba, Sc infignis diuini uiri patientia con-

ftantiaquelegitur.

xyfnton.Sa- D.Hjlarius Antonio contemporaneus,fed iunior,

UelL.lihroio. a daemonc mir^ excruciatus , oratiouc uincebat. Hic£xemj)U.i). ubi paululum ab oratione quiefccret, moxadaemo-

neintergo&latenbusappetebatur, ipfumirridente

ijs uerbis : Hordeum iam'ne an paleas feffo tuo afino

ofFeres:' Nam fuam carnemnonnihilobftreperam,

anteaficafFatusfuerat: Ego teafinenonhordeo, fed

I» li.Conf. palea pafcam,ne pofthac recalcitres. Hic uides Fran*Fol.^i cifcum non f^tis nouifie hominis pij uires in toleran-

da quauis afflidionedjemonis. Legiturcnim ine*

ius uita, fratrem Egidium interrogafie Francifcum

hisuerbis : Andiabolus ficfittcrribiIis,qu6dhomo

per unum Pater nofternonpofietfuftinerc C* ipfum

refpondifie, Quodnullus pofsit fuftinerediabolum

per medium Pater nofter , quin ftatim moreretur.

Huc referatur Cypriani fermo de Bono patientif,ubi

& impatientiae exempla proponuntur : iten^ fcrmo

quartus Chryfoftomi.

Communium precum in mdeficio fundniq

efficddd. Qp. XXV^ILC»ww»w«"^ TtT infupermaleficio laeforufideadaugcat^^ul^

^recfs. \/ neraqjtortoredasmoneeiusiufiTufugato.fana-' - ' redignetur mifcricordiarupatcr, comunibus

adeuH^

Liber quintm. Sy^ad eu ex animi penetralib. fufis confidenter precibus

erunt iuuandi. Id ab ^uthore epiftois ad Hebrseos di^

ferte madatur: M;^i.riores eftote uin<rtoru,tanquauna Hehr.i},

cum iilis uincli: eoru qui affliguntur, uelut ipfi quoq;

uerfantes in corpore. Orate pro uobis inuice, ut fani

fltisrpiemonetD.Iacobns. muituenimualetdepre' lacoU^.

catio iufti efiicax. Helias homo erat fimiiiter obno- j.i^f^. 17,

xius aifeclionibusutnos : &precatuseftne pluerer,

Scnonpluitfuperterramannos treSj&m.enfes fex:Si^

rurfam orauit , & c(£lum dedit pluuiam , & terra prcduxitfru6lumluum.Item:Infirmaturquis interuosf

accerfatfeniores Ecclcfis, & crent fupereum, tin-'

gentes eum oleo innomine Dcmini? & obfecratio

iideifaluumreddetIaborantem,&erigeteum Domi^nus: & fi in peccatis fucrir,remittentur ei. Hinc ora-

tionum fidei publice &: feorfim a Chrifti fidelibus ad

rem prslentem accommodatarum refpondentiumq;

energia,liquid6conftau NePetrifides deficeretfata- ^^^^**

nx infultu,qui,expetiuerat ut eum uelut triticum cri-

braretjChrifti oratione intercedente impetratum eft.

Cotra diaboli aftutias ut uigilet cu omni fedulitate &deprecatione^pomnib.fan6l's,Ephefiosftudiofeex- -^/'^'^/^*

liortaturPaulus.AdmonetiteTimot}ieu^utanteom'x.7i?Bo^^ ,2.

nia fiat deprecationeSjObfecratioeSjinterpellationes,

gratiaruafliones proomnib.hominibus. Fidequoq;Chrifti Gperafibi augeri orac Apoftoli.PerMofis pra' Num.iz,

tioneadDominu,fororilliusMarialiberatur aiepra. Ai^nh.i-;»

Sicpatrisoratione,Chriftogenua fle<5letis,dicetisq;, ^^^*-9«

Dominemiferere filijmei,quonialunaticuseft,&mi ^^'^^

fere affligitur, &c. increpatur dsmoniu, pucrq; fana-

tur. Seautcredereteftabatur hicuirinfuisprccib.&

orabat Chriftum , ut ipfius incredulitati fuccurreret.

Mulier quoq; Grseca, SyrophosnifiTa genere,ad pedes Manha^^Cbriflijpuolut3,rogabateu,utdfmoniuaquofiliami Manq^

fer^ cruciabatur,exturbaret;3c ob ei^interpellatione.

i

S4 9 Be eurat, Uf.malejie.

ludith.s. cxonerabaturfilia.Multum confidebatluditliinora^

tione fratram, quando dixit: Orate ut firmum faciat

propofitum meum Deus.&c.Nihil aliudfiat,nifi ora*

t^ffor.s, tiopromead DominumDeumnoltrum. Petrus&loannesorantpro Samaritanis, utacciperentSpiri#

tumfanclum.

leiunij m operihm dUholiumendi^ cner-

giu. Qp. XXVIU.lemnia, "TNdicantur etiam ieiunia, fi fort^ caro,nimia ful in^

I dulgentia proteruiens,Iocum daemoni dederit: uc

iiocreftri(^lafreno,inordinemredeat. QuarePor-phyrius tradit,ieiunium & caftitatem maxime iauda*

ri, non quia ijs pfacatiorin primis efficiaturDeus

:

fed ut retroagantur qui fanguine & im.mundicia gau-

dentes,quo perfrui pofsint his,utentium corpora in-

AUtth.ij. uadunt. Eftenimaliquodd^moniorumgenus,quodMarc.9' nonnifiorationibus&ieiunijseijcitur, Chrifto au-i^iic^^

thore: incredulitatis, propter quam illudexpellerc

lud.^» nequiueruntjdifcipulos redarguente. Eleachim quo«

que facerdos Domini magnus, ficomnemlfraelemalloquitur: Scitote quoniam exaudiet Dominus pre^

cesueflras, fi manentes permanferitis in ieiunijs 8c

jib.iz. orationibusin confpedluDomini.EtRaphaelTobiadocet,bonam cfieorationcm cumieiunio,

zbzhiflorHiftoriam in hanc rem mir^ commodam narrat

Scot. He6lorBoethius,inGareothaefcilicetregionisuico

quodam ,quatuordecim uix pafluum milibus ab A»

berdonia difsito , eximiae formse adolefcentem co.

ram Aberdonenfi antiftite quetlum eife palam , (efe ddaemone fuccuba (ut dicunt) gratifsima omniumqua6uidiflretforma,multosiammenfesinfe(lari,ean>

demque occlufis foribus nodu ad fe ingredi,& blan-

ditijsin fuoscompcllereamplexus: diAbia luceeampene fine ftrepitu abirc, nec uilo fe modo, cum pluri*

fariam

Liher quintm, S4ifariam tentaflet, atantatamqueturpiuefanialibera-

ri.Iubct continu6circumrpc6lus&: piusEpifcopus,

adolefcentem aiio fe conferre : &utfecundum Chri-

flianam religionem magis laudatis ieiunijs & oratio^

nibus fo]itoattentiusaccommodaretanimam;hincforearbitrabatur,utpijsoperibusintento,ui(flusca-

codajmon tandem lerga daretf Nec feJix defuit fuceedus fdlubri confiliorquod adolefcens religiof(^ excquutus , paucos poft dies omnino ab illis umdicaturludibrijs. Sic ineubum daemonem non amplius infe-

ftaireNauetismuiieremjpoftcofefsionem&facram

communionem , quae ieiunia & preces comitari fo*

lent, legitur in uita D, Bernhardi. Hic ieiunij,uti the^

riacaepr3efcntifsimae,uires&eneomium,oculis om*nium femper opponendum hoc feculo difToIucifsi*

jmo, exulceratifsimoque, acanimi&corporismor-blsdsemonumqueinfultui apprim^obnoxio, €xA* ....thanafio & Cypriano adducam: leiunium morbos

f^*^^'*"''fanat,deftillationesexiccat,d3Emonesfugat,malasqi iQmiHm,

"

cogitationes expellit , & mentem nitidiorem reddit,

& cor purgatius , & corpus falubrius , Sc ad rhronumDeihominemfiftit, Etpoft: Quifquisigiturabim»

mundo fpiritu uexatur,certu habere deber,hoc phar*

maco, ieiunio inquam, ftatim fpiritus malos affliclos

I

abfcedere,uim ieiunij metuentes. Valdeenimdae-

mones obledantur crapula,Sc ocio corporis.

Cyprianus deleiunio &tentationibus Chrifti: le^

iunium, inquit, fi difcretione regatur, omncm carnis

rebellionem edomat, & tyrannidcm gulxfpoliat Sc

exaFmat. leiunium extraordinariosmotusincippo

claudit& ar6lat,& appetitus uagos diftringit& ligat.

leiunium fi humilitate ornetur, feruos Dci contem*ptoresmundiefficit. leiuniumcarncs azymasmun-aat &folidat, & putredines quae ex adipe prodeunt,

confumit 3c ficcat. leiunium Scripturarum delicijs

pafci-

/^ ;? De curat.Ufmakfic,pafcitur, contcmpiatione reticitur, gratia ftabilituf^

ccelefti panenutritur.Dahieiiinterpretatip rpmnio-

rumreueiaturieiunio,&trespuericIeBabylonioiU

l^fi egrediuntur incendio. Moifes in montequa^dragmta diebus cum Domino perfeucrans, & Det

familiaritate coiioquium & iegis miniilerium pro*

meretur. Helias quoque eodem dierum numero ab>

ftinenS;,eremo conuerfatur. Et poit : Efficax ell: ora^

tio prsscedenteieiunio, Scfacris il:udijs anteceden-

tibusnon patitur poftuiatio deuota repuifam. Deieiunij potentia infignesduo fermones Bafiiij Ma-gnijitem unus Chryfoftomi i8.

^iemo[ynarm uirtu^, C<ip. XX

I

XSkemofyna. A Ccedatadhsec, profacuitatumratione,earum

A\ communicatio,&: in pauperes erogatio, obla-

tioqiiquem odorem bom^ fragranti;e,hofl:iam

rlnlitf. 4. acceptam gratamq; De©,appeilat Paulus ad Philippi

jRoman.ii. qui Romauos etiam impenfi;^ adhortatur ad toieran>

tiam in afili(ftione,& precationi ut inftarent^necefsi-

^^&or.io. tatsbusqjfan^lorumcomunicarent. Corneiius item

ceturio excohorte Itaiica, religiofus ac timens Deu,-

pr^ilas eleemofynas piebi multaSj deprecansqi Deuremper,qua audiuit ab angeio uocecCornelijOratio^

nestuse&eleemofynaetuse afcenderuntinmemoria

MU 12. cora Deo. Et Raphaei angelus ad Tobiam: Bona ^0:^

ait,eieemofyna magis quam thefauros auri reconde^

reiquonia eieemoiyna d morte iiberat, Sc ipfa eil que

purgat peccata , Sc facit inuenire mifericordia Sc uita

Tehiic^. £ei'erna.IteTobiaspateradfiIiu,antemorte;Exfub-

ilatia tua fac eleemoiyna , & noii auertere facie tuain

ab ul!o paiipere:ita er im fiet,ut n^ec a te auertatur fa<*

ciesDomini.Quotrodopotueris^itaeilomifericors.

Simultu tibifuerit, abundatertribue :fi exiguijpe^

nss tcfuerit, etiaexiguuiibeterim.peririflude. Pras'

mium enim bonu tibi thefaurizas in qIq neccfsitatis:

quo»

Liherqumtm, S43^

quonia eleemofyna ab omni peccato & ^ morte libe*

rat, 3cn6patieturanimaireintenebras,F]duciama-

gna eritcora fummo Deoeleemofyna^omnibusfa-cictibuscam.ApudLucaipfaueritasIoquituriDate LucAn.

cleemofyna,&eccemundafuntuobisomnia.Nabu- Danfd^y

chodonozori Babylonisregifuafit Daniel, utelce-

mofynis redimeretanima. Apud Ecclefiafticulegi- -^"^^/^

tur : Vt aqua igne ardente extinguit , ita peccatu ex«

piateleemofyna; cuiusDominus gratiaredditurus,

memor erit in pofteru, ut author tepore cafus fui ad-

miniculuinueniat. NaeIeemiofynauiri,quafi faccu* Ecdef.i-j^

luscuipfo,&gratia hominis quafi pupilla coferua- ^*^'

bit, Sc poflearefurget&retribuetillisretributione,

unicuiqj in caput ipforu.Ergo conclude eleemofyna

incorde pauperis, & hasc pro te exorabit abomniwalo. Hic locum habebit CyprianifermodeElee^mofyna,ite Chryfoftomi homiIiae52.25.54. 55. 56.37.

Cwm, multifariam dfflidiiqum uurie agi debepy

Cr miunda diunf^ fknationis fxem-

pU. Qp. XXX.APud aegrum lucida fuarum exacerbationum

habentem interualla, horum plurima,cum iu-

dicio a prudente Ecclefis miniftro proponi

DofTunt. Apudhuncuero qui continuo torquetur,

nente laefuSjOrationes (ut dixi) communes, & fide^

ium intercefsiones necefsitati pr^fenti confono fea

u applicatae , ieiunia & egenorum fubleuatio , fuumlabebuntpondus.

Caeterumfiunoinloco, maleficiacollidanturnu- f^^i plurn

lieroplures (quemadmodum in monafterijs, po- ^^-^^fi^fo i^fi

ifsimumuirginum, uelut organorum fatanae ludi-, f^**"*.0 '

,o r • iOC9 /Hnt ,

rijs magisaccommodatorum, rrequcnteruiuuenj* amdUctHn*scernimus) ante omnia huc curapropendeat,ut (i»w.

'parentur, 3cunaqu3ElibetadparenresueIfanguine

II affinitate ^ximos auehatur, quo fingulf feorfim

«ommo'

ilft

^44 ^^ curat. Ufmakjic^commodiusfideliusque inftitui Scranari queant,rc>

intutionis habito pro cuiufque necersitatedeleftu:

neuno (!quod aiunt) calopodio (quorundam ine^

ptorum,mendacium, impoftorumjfuperftitionis im*

pietatisque antlftitum morc ) quis calceare conetur

omneSj&dnTolutispraefcriptorumuerborum minusconuenieatium formulis , commenticijsque quibuPdam ritibus hc fubftantijs ad rem minim^ facienti-

bus, profiigarepergatdsemonem,inijsridentemii*

ludenremque, & fugam plerumque ftmulantem e-

. gregie,quaii compulfum,licetuItr6 cedentem,ut nosinciedulitatis labyrintho altius inuoluat, fi uetitis

cum medijs fugatum crsdamus: hac ratione ^ corpO'

ribusceditfaepenumero, &quidemlibenter,utani-

mas minus impedite pofsideat, eisque dominetur.

Quaeuerouirgines ardlius occlufsecohibentur, nec

cgredipermittuntur, quodequidemineiufmodi ca-

fu comprobare nequeo: uel quas in defignato eo loco

clementem Dei manum,parrisque uirgam, cum uera

fui abnegatione fortitcr tolerarecumloboinanimuinduxerint, mutuam hicpraeftentinfuorumcrucia*

tuum interuallis operam, fe mutuo confolanteSj mo-dumque prsfcriptum , quoad neri poteft , obferuan-

ifmioreiad ^^^ - uecad huiufmodi fpe6laculum admittanturiu-

t^iej}eElacti niores,ne territse tormentorum raritate & uehemen-,. ?;i nou ad- tia , quid mali contrahant, cum eis auid^ admodum

Tnmendx.infidietur diabolus.

Cumaliasadpiam puellam in coenobio obferata-

literas dedifrem,quibus uirglnum eo in loco olim in*

Memorada crcdibili cruciamcntorum genere a dasmonio excr-

hijhrwi cura citarum( quarum fuperiori memini Libro , cap. ip.)

tiiru moma- ^iftorias mihicupiebamdefcribi,eain.hancferefen-'

'rilarhormi^s^tiam refpoudit : Duas adhuc ex illis fuperefleo*

prope j^an. 6logenarias propemodum , i quibus faspius audiuif*

dos. fet , ne magno quidem fe uelle graui illa caruilTe cala-

mitatc.

Liherqumtm. S4$ltiitate,exDci uoluntate nata, quod inde peculiare

gratije diuinse donum & illuminationem fe conre*

quutasfenfiirenf.nec fecusearum teftariuita. Quidi^ntonio nocuit,feueros in fuis ceruicibus tulifTema

pitlros < cui eos fecundum Dei uoluntatem perpeffo

inmaius cefsit lucrum&gloriam. Scribebatquoqi,'"

milToseotempore fuifle undecunqueuirosdo^fcos»

qui ternficorum eorum fymptomatum laruAscon*

tuiti, eas penitifsimefcrutarentur^amolirenturquet

fed quo in eiufmodiconfilijs confidentiusperliit^^

re,eo malum rccruduit grauius, ut tandem Dei opu$elTe fingulare faterentur : a cuius manu cum id exci*

perent, & fe toto corde fub potcnti eius brachio

fubmitterent, femet integrdabnegantes * hurtiiiita*

temque ufqueadeo amplexas, quo etiam cun^is fuif

feffedibus reil:iterint, eos^ueuicerint: &brcuiter,ad

diuini uerbi normam toto animouitamconforma*rint,tunc paulatim euanuerunt uniuerfaeiiiasdirsei

Piamepillolss illius uirginis paptem iuftisdecaufis

inferere uolui , quod id cofilium. meo inftituto pror*

fus refponderet : & ne eiufmodi uitgines ufqueadco

^ piorum numero alienas elTe, quis tamer^ in animuinducat , etiamfi adhuc multa in ijs defidbraifi no dif.

fitear,qua£infcia Sc nonfana informatione praetcf-*

mittuntur.

Porro monafterium id ingreffuS, cofim cum alte*

ra eontuli uetula, qua^id mali dcccm fuftinueratan-

nos , eo nomine gratias Deo agens quam maximas \

acfisetasadmitteretj fe libenterdenuoijfdemuelle

caUmitatum flu(5l5bus obijci afierebat. Hortataau*

tem me eft maximopere , ut fi in confiiium ad ita af>

flidlas acccrferer, nc exorcifmos admitterem unqua»Qusedam in eo tormentorum thcatroconftituta,i

fratre uirgis ex quorundam confilio excarnificaba*

tur : ^uemadmodum ab ineptis etiamnum hodic c6«M rulituf)

TSP rurdt. UCmalefic.

refpondif.eo quod de lalu^^^monio excrttc.«a.&

r...l.n^ taret.Alteraquoq>.amd'u^^^^^^

ZZJ- mortiprox.ma,fetotamaen

^,11,^ ,ntem

^«». bat.utcumeaprofuo b«,^^^^^

pore Sc in Kternum ^^^'^''I^^.l^ reliquas uirgjnes.

l:eturnomen.obfecrans.rogaba q ^^^H^^

,„,i5e«s.

^:L°^:&:a"SP^Memorabileabnegauon.S

uersexemplum. . r olocoimitandaaliquan-Singularem 'nf^P"' * „°^°j diabolus, rationem,

do curationis «orumquos uex« ^

Vueffelich CoC.«»./..-exfequenticolli£h.ilora.P^^

„,„«« e.l. lonienfis, «?""^"' * ferente abbatemmacilentum.

fm^h"^. &fimplex.41p'"tttf^«;;";' esa<.itabaturmiferd8cante.^uhosannosmoruum,e^ p ^^^^^^ ^^,^i^

multifariam , ='/"^^r^^Xm aSebebatur fub te-

lefimum q-ing^^^^''"" Serfrcm.iunaiora fupr*

aum. aliis per'l§"VuT0^«^ P^^

'«"^'^" ^

^ campanam '"trudeba ur, P^erunq P^^ ^^ ^

f,rebaturinop.nato..nuentusq^^^.H^^^^

,

fuper pifcinampro.eao, capu ^ ^^,^,p,,^

pintelTaadem fe ^0^'' fp r't^s^.^^^ ^^^ .„^^

cisuexationiscaufamexpluas i^„,„^,,

abbatem Matth.ajn Durenle.i^ ^^

,0 rorqueri, quod('^^pfll^^ ^J, faaum piaons

<,uir.te deping. ^lf^"t^n c 'at.v

.^^^ .^^^

Sjouefianil^bor.busSc"npeni 4 ^^^.^_ ^^^^^^

fenferit. ac fibi ipfi unn f^«"^"^\ -^^ „omine hanc 8«

^ebathincfolut.on.smodum,cu.u ^^.^.^^^l^ ^^^^^

Korfuseratfabula«d.^bo!us^e^^^^^^

U.aumnOnpoflre,autuUale"o«" -gioni.

tiher qmnfpi^L S4fgioriis ergo apud Treuercs Sc AojUiTgranum pcregri'

naretur hic Piiilippus (quem ob {iinplicitateiii accommodatum fuisIuJibrijS organum ratus cildiabolus)

& cres Mi{r«,de trinitate fci]icer,de domina,& de tem

pore.in eius aflertionem recitarentur. Vthic (piritus

uoto fatisfieret, cofulueruntTheoIogi Colonienfes?

&capitu!ariter(utiilorammoreloquar)idreiiquipo

ftulabaot quoq; monachi , i fuo fuperftite etiamnumabbate D»Gerardo Strailgen Mo-rfenfI:qui faniori in^

{titutiope atque acri increpatione in aliam potius (tn

tentiam Philippumexiftimauittraducendum, utui-

deiicet fide uiua omnis miferationis Deo patri , S^

Chrifto aiTertori noftro unico confifuSjdsemonis im-

pofturas ansmo negligeret forti ; redeuntique fpiritul

obijceret, fe non cflefuiiuris» atfubaliorum degerd

imperio, proptereanecpofleobrerumpenuriam afe

obediri eius uotis . Quo fa6to,fpiritus refpondit: DioSuppriori . de eo enim confirtoandi fui inftituti fpeni

conceperat Quare Abbas,ubi dsemonem perfeucra-

re,necmonachum illius illufionibus fatisconfidetei?

fefiftere animadueftit, ipfum deiluo redius inftituir^

ftudiofi^hortatus utrefipifceret, tiectam pronas of-

ferret iatanae technis aures:fi uero manes , liti hade-r

nus.audire pergeret,fe illuiH flagris,& quideiii capitu

lariterc3efurum,fcuerifsim^minitatuseft, Hiticirri*

tos fuos fpiritus uidens conatus ob abbatfs coriftan-

Itiam, Sc animum Philippi magis ere(5!;um fiducia iri

Deum aduerfus fraudulentia exitialiaq; d^monij ftu^

dia,nunquam redijt, alioque migrauit. Hanc curan-»

di methodum , in ed fraudum diaboiiearum ^e*

nere, quandoqueinufumreuocahdatnarbitrarer.

'fOccurat.kf.maU^c. .

bominum P««"'^» ««ur cantio. Quum ad hunc a-

a«rans,donecabfoluereturcant.o vxj.^^^^^

^um aiiquandiuconn.ueretur, "^?^^^^^-^,,^^^,;,^

J«^«- elU^tand«.nft pag. don..na Anna a V .r

^^_^ ^^^

arce.r. uocatur :

qux"7;""^' J|"ere^q«" "<1^'«

,.u,curfubeacant.lenafe.tau,nc.finre q^^^:fientuerbaGer.uan,caquxLat,n-

t.latur.quibusn,h,labfonumn,^^^^^

^.lia.n offenfioms J.f/;j^^Xi"„^„„de,n hy,«numitaqueeamfort.effean.mo,

e a< ^ ^Gelmanicacantatura.t..nc

Wo p ^^^^^^.^,^^

^'"^'1=liSl'aSo-o effe cumprimis

quod pellendo «'«'"'j^°j ^o^ in cantion.s .ni-

Sfui didiciflet, '«•"''*''.""'; r'^^^^^ quo fe proftemetio.mur.ercula loco ?""«fJ^^^^^^^^^d mora ueftitu««ellet.interraprouobuur-;^^

mul cum fi»».^"*'^'"„,_.,eo quo decu.t ftud,o:,lla

„iha.uirgas.mpnm.acesoqu^,^

interimretraaamanbusu^^^^^^^^

„.,retitillat,onem.Extrem,sen ^^^j.^^^ ^^^

"•'•crate.extrema exqu,f,t6

ontfahuiufmodidaemonispropinatum pharmacu

. ^°""^ "tile, atq; fe 4 do-

frtfuWexiftereant,dou,nco,npara ,^^^1^^^^^^^.

ais uiris did.c.ff^'^"''"^" ?J ffe J.mo.neruu

d?-

na,hortaturqi eam co&dentionj^^„,j

Liherquintus, $49monij hoc medicameto iam efle baud dubi^ infra6lu:

eamq; rurfus concinere iubei. Sic dulci modulamineiimul repetitur cantilena , finiturqi (ine ullo commo-tionis indicio.HoC comoediae adu a famulis ante ofti

um obferuato, feminailli eggre(ramarripKint,unaqr

hymnum alta uoce canunt:& confilium hoc fuidc cx

turbando huic fatan^ ut certifsimUjita & faluberrimu

compertueft.Oportetautemhaberedelcftuinurur*

pandahac iheriaCa.noenhTjomniuoculisuno mededum eft coilyriojfolu eius generis dsmonio profiiga

do praercntifsimum citra uHam mora aut h^ritatione

erit alexipharmacu , quod homine inuadit exercctq;

pro ipfius energumeni uoIuntate,arbitrio & jibidine.

Se ea ratione fuifTe fanatam, i domina in arcem VuelreuocataBartholomasa.ioram meconfeflaeft. Hicqualemcunqifortitus fuitefFe<^um Canon 6o,dehis

quifefimulantdaemoniacos.quiitahabetiEosqui fe

daemonecorreptoseflefimulant^&morumimprobi'tateeorijfiguram Schabitum fimulat^ prje fe feruntt

uifum eft omnimodo puniri,&: eiufmodi afflidionib.

&laboribuseos fubijcioportere,quibushi qui adse*

mone uere correpti funt, ut a dsemonis operatione li

berentur,uere fubijciuntur.

Seuidi{reRomaequendamnbmineruh'um,narratRondeletius,qui catalepfi putabatur corripi,quoties

illaPafsionis uerbaaudiret,Confummatu eft.Voluit loan^if

autemprobare,num uer^ corriperetur,anfingeret.

Quu itaq; fimul efient apud Alexandrum linguae He-braicae profefibre,& huius uxor fort^ in alterius gra-

tiam recitaret duo illa uerba, ftatim (acrificus hic ex-

ftafi uidebatur affligi:eoq; uifo,a!ter baculum adferri

iufsit,quo morbu profiigaret t proinde haud mora ad

fe redijt.Auxit fufpicione.quod quu eo malo afficere

tur,prius undiquaq; fpc6taret,ubi fuum tuto reponcrct caput.Auditu poftea eft,illum ob hac fimulatione

M j mifTum

jS9 DecHratMf.maleflc.mifium fuine a Venctrs in exiliuiT},cum quadam mc^fetrice^quse (imili morbo fe prehendi (imulabat.

eaiahbfii a Pofro figmentutD non crat, fed catalepfis, a fan«

^fidanchohco guine melaachplico cerebri fubftantiam occupan-jkii^y.iiie. tcqaam patiebaturpuellain quodampa^onon pro^

cuU NemaufoinSimeneismontibus. Hseceratan-

norumuigintiquinque, nuptacuidamiuueniquemparum amabat : uixitque tantum dies o6io cum eo,

ubi hoc morbp ob animi xgritudinem corriperctur.

Qaam ob caufam in parentam ^des rcdijt,in quibus

taindiua malo illsfapermancbat, quam mariti obii-

uio duraretrrecrudefcebatuero, quum demantoco*gitaretjuei illius mentionem audirct: aut efiam quando ad iliam infciam maritus fort^ ueniret

,pnuf--

quam earn uel uideret uel rjdiret, Q^iod fi in uia

aquae hydriam gellaret, eam quandoque deponeb^?»

ai»quot horas in eodem loco iedens uel decumbeqs,oculis Sc ore spertis, fmefcnfu &motu, nifiqu64

' uentris & coftarum infernaruqi mufculi muitumir*ouerentur.

I» concuhitm mdkficio cjuidfdciundum,

Cap, XXXII.

DE naturaHscongreiTus, fatanaeoperapraepe*

diti,curationeira fcribit Igmarus Remenfls^i/.».;,-j.», archiepifcopus : Si per fortiarias atque male-

ficas artes occulto, fe6 nunquam Dei iniufto iudicia

permittente,3cdiabolopr3eparante,concubitusnon

fequitur : hortandi funt quibus ifta eueniunt , ut cor^

de contrito 8c fpiritu humilitatis, Deo&facerdoUpfcretum in pure confiteantur, &c.tccHbuu^^ma ^^ conrrouerfia, ubi maritus ad congrefTum inef

, rr5'"j ptuselTe ex maleficioaceufaretur.inforoConftan-

JirTraCt. ae J^ r /^ r i i t-i• > ^ i- •

jiamlif & i?enlidecretumrunieicribitVincusMohtorjUtpn'^

rphcmoi^ IBum a medicis ille, quem ieges dicunt maleficiatum

uel

Liherqtilnitiii sfi

.

uelfHgicJum, infpiceretur, num^iailllusimpoten^ti« naturalis fouereturcaufa: deinde uttriennium

adhuc uxor cum marito conuiueret, qui fuas interea

temporis expefireturuires: utque eleemofynas libe-

ralius erogarent, & ieiunijs uacarenr, quo matrimo««

nij inftitutorDeus eiufmodi malum amoliridigna-

retur. Decretum fan^adimitationemreuocandum.Hucaccerfanturetiam, quaeincuiufcunquemakfi-cij curatione ha6lenus propofui.

Cazterumridiculam admodu,nimisq;rcligiofatti

plerifq; bona fide ne prodant, in aure exemplo infi-

nuareuolui. Mulier Katharina Lornomine,cuiusmihi nota foboles,uiro nupta, hunc in initio compe-*

rit impotentem. Qaare i uario temcre quxfito con-

filio.hsec in ara D.Antonio facra Euerfeldi in ducatil

Montenfi, ubidegebat, ceream membriuiriliscffi-

giem religionis ergo , ut i fuo malo leuaretur mari'

tuSjfufpenditoffertqu Sacrificusrei ignaruscanonead altare demifsis oculis recitato , ut fieri foIet,fufpi«

cit, priapumque illum caereum inopinatointuitus,

Tollaturdaemoniumilludmoxinquit.

Exorcifmiqudndo^^quomodo.^dquihni , ;

ddhibendi. ap, XXXIII.

POrr6fidi<5lis rationibusnondum ceditinfiifla Qttanio ai^

calamitas, opusque fatan^perdurat,eum incre- ^'^^»'^' ^****

. parelicct ex Chrifti dodrina Marci decimofe^ S.^^''*to,quod credcntes per eius nomen d^monia fint eie- c^alem opor

£luri. Eaproprer Apoffcolorum &primitiua£purioris mejfeexor-

EccIefiae€xemplo,perChriftinomenexpelIatmini^ c{/?4w.

fter, uero du6lus zelo, confcientiae bonjs teftimonio

fretus,hab€speculiareillud Spiritus fan6li donu,eij^ Fphef:^,

ciendi nimiru djemonid: gladio fp-ritus, quippe Dei ^"^ ^^"-^^ ^^f

ucrbo accin6lus,atq; diuina panoplia circuquaq; mu ^%"^^/*4.

nit%alsuptofupomniaiideifcuto,quoomniaiacu{acrafld. ca.j,

M 4 im\i deCdfeC.d.Th

S-SZ T>e curat Uf.malefie.f.e,»mnedte.

iTrjali illius ignlta quear extinguere (qualem armatu«

u i «««^»*- u^^ inhuiusLibriinitiocJcPauloprQpofui) necum

%Uob/ef?ifa' ailcipulis Chnlti daemonium rugarenequeunnbus^itttr, quibw a Chriilo audiat : O* natio incredula & diilorta

,quo

mAnti^tmf>o ufque tandem ero uobifcum:' quo ufque patiar uos C"

mhantexor^firmiter hinc infalhbilinitatur promjfsioni : Amen

Mitth.ij' dicouobis, quicreditinme,opera quaeegofaeio, Sc

^larc^, ipfcfaciet, 8c maiorahorum faciet, quia egoadPa-/.11(49. tremuado.Et:Qiiodcunquepetierit!sPatrem inno^

''"'"f^'^" minemeo, hocfaciam, ut elorificetur paterperfi-

AUrc 11hum. oi quid petieritis pernomenmeum, egota-

^ttCrfZQ, ciam. Scribititem Lucas, feptuaginta reuerfosad

Chriitum cumgaudiodifcipulos, dicentes : Domi*ne etiam dsmonia fubijciuntur nobis per nomentuum. Ait autem illis : Videbam fatanam ficut fulgur

deccelocadentem. IJcce do uobis poteftatemcaU

candi fuper ferpentes Sc fcorpiones, Sc fuper om-nemuircutcminimici, Scnihiiuobisnocebit. Itain

PhiUp.z. Qhrifti nomiqe fjejfluntur genua cceleftmm, terre#

Y^ r' ftrium , Sc infernorum . Nec aliud nomen fub coelo

'

ioAn.i. datumeil: hominibus, in quo oporteat nos faluos

fieri, Solo hoc Patris aeterni uerbocreatafuntccB-

jHatth^z.9. lum^terra^&quicquidineis confiilit. Eiusnucuin**^7? pra^cipitium ruit illa immenfa angelorum caterua^

VVitfrf.i.f.9, ^j Chrifti aducntum imperiumque horruerunt S^.

^, ,jproragerunt,quotquotarctnsjmoumculofn luacu.-

t^ilBr.i^. ilodia miferos mortalesconftrinxerantdiaboli. In

hoc nomine credentes difcipuli , djemonia exturba*

runt. Pythonis fpiritum in Macedonia,expuelIa das-

moniaca eiecit Paulus hisuerbis : Prascipio tibi in

nomine i E S V Chrifti, exireab ea. Sc exijt eadem^y^hdi, Uh.i. hora. SicaPetroiufsi funtdaemones egredi, quiuelf^fi'^H' unicum dicmfibiindulgeri, utin fubiugatisperma-lA 4. lUt&g' nerent Gorporibus,rogabant: telle Clemente.

Apud Hicronymum pre&byterum in uita Hilario-

nis Pa»

Liberquintus» SS3

nis PalacftinieremitKjlegiturdequodam ConHiantij

rmperatoris candidato, exFrancia Germanisorto,quemateneris unguiculis daemon obfederac mali*

gnus. Dudus igitur iJlc Gazam adHiiarionem , ex*

ponensque tam SyraquamGraecalingua (quasta-

men nufquam didicerat daemoniacu s ) multiplicem

obfidionis caufam/ei refpondit uir fantlus : Non cu'

ro quomodo intraucris , ^^6. ut exeas in nomine Do'mininoftri i E S V Chriftiimpero/ Inhoc nomine ,ytMiascpi»

Simon apoftolus (imulachrum Solis comminuit: & fcop.Babyl.

ludas Lun3e,dxmonibus inde uifibiliter Jithiopum ''^'^^af^l'^

formaexpulfis. Daemonem ex Solisidolo fugauitui,. ^,io.i},

D. Thomas : draconem fub mortis ftatua in Scythia

«xeuntem profligauit Philippus apoftolus: feptem

daemones fimilitudine canum inter monumentacommorantes fecus uiam, praetereuntesquegraui'

terlsedentes, abegitD. Andreas. Sic in Capitolio

draconem claufifle Sylueftrem,& Philippum Leuia-

than fugafiejtraditur.

loannes euangeiifta fuperato ueneno , dsemonem Toannlteua»

in Diana^ templo ducentos Bc quadraginta nouem geliYi^tnfu..

annoscommoratum,his uerbis loco expulit: Inter- l'^^'^^^^'"

dico tibi m nomme I E S V Ghrifti Nazaren!,nc ultra^^^^, Cyno^a,

hic h^bitcs: Sc confeftim decefsitEphefo, Quocirca mracttla.

iu0uDomitiani in Pathmon infulamexuldeport^-

h&tnr uir fan£lifsimus. Hic cum Cynops magorumprincepsin Phara oppidocontra loannis dodrina,

& edita in Chrifti nomine miracula,ex falfa facerdo-

tum ApoIIinis in loannem criminatione, maleficijs

populum dementaret, auocarerque, morcuos etiam

feexcireia£labat: quorum facieafiumptaetiam dx^mones apparuerunt, ^ m^ricmerfi. Tandem loanni

aitCynops : Venifodes adportum, utafpiciaspo-

tentiam meam,& amplius admirabens. Ig'tur Iqan-

nfScumuniuerfamuUitudineredijt.prsedpiens illis

M 5 ifibus

ss^ Becurat. iefmalefic.

tribus d^monibuSjqui fub imagine hominum nirpef

refurgentium comitabantur, nedifcedercnt. Con-cufsisitaquemanibus, & terribili maris fonituper»

ado, Cynopsfc,utantea, dimifitin mare^ atquefic

ex oculis hominum euanuit : qui clamare non cefTa-

bant,laudando dicentes : Magnus es Cynops, & ne-

mo prseter te. loannes intcrim orabat DominumyUtinter uiuos ultra nequaquam Gonnumerarcturma^»

Cyneps ma- gus illc. Tum repent^ uehemens cftpelagi murmur^K4 ftibmtrgi auditum : & procelhs ingruentibus ei loco^ ubi fet»roratto,ie

prascipitauit, nufquam apparuit. Etdaemoncs,qutiuD humana ngura itabant, quan lampridem relu^

fcitati a mortuis, adiurabantur ab Apoftolo Dei , A\»

cente : In nominc crucifixi l E S V Chrifti hancinfulam exite, nunquamredituri: & ftatim ab uni^

uerforum oculis difparuerunt, fruftra expedantiumCynopa, fi forte ex freto refurgeret. Sicapparet,

quantum uer^ Chriftianis magiftri nomen profue*

rit.& imitatio iuuerit.

Haejceftconiuratio.hicuehcmcns fortisquecxor^

cifmus, hic modus fugandi dsemonis certus, hasc

. breuis formula , hi funt chara^leres , quibus inuoca-

turomnipotentia rebus fupra communem uitaera-

tionem agendis : haec do6i:rina uera , hoc fundamen^tumfolidum : hic phiIofophorumlap!S,Iong^qui-

MfaUzt. dem exuperans eum, de quo AlchimicihallucinatiM^hef.z. contendunt : imo lapis angularis, in quo omnis ftru-

£lura firmiter coagmentatur. H«c funt diuinate*

ftimonia, haec facrorum noftrorum monumenta,h«c ueri facerdotis memoraIia,haEc purifsima figna,

hsenoftrac in exturbandis daemonibusceremonise,

paucis contentae , facili ufu , uili «pparatu. Hxc drs

ccelo fubiimior, tartaro profundior, libera pericuIiSj

umbrarum hoftis,cotemptrix Iaruarum,iTmuIachro'

rum perofa, oec ihuris nec mcri indiga, uniuer(Ts

mani-

Liher quintm* sssmanibu!?;Icmuribus, laruis imperitans,omniabufta,

cmnia fepuJchra & fpecies mortuorum contcm-

i?ens, &inaniarerriculamenta, Scnodiumoccurra"

cula,& inferorum commieacula(ut Capnion inquit)

cxporred:a fronte fugans, fatum & naturam uin^

cens , & quicquid unquam rite optamus , {\ modus 4

rnagiftro tradiius cbferuetur , indelinenter perfi*

cienSj&indeficienteradimplens. Verbolanguoresuniuerfos fanauit,& dsmiones expulitChriiius. Si ^ '* '

ergo fecure operari uoleSjnecefTario illud PauJi con» ^"^W-^*

filium ob oculos pone : Quodcunque facitis in uer-

bo & in opere , ut omne id in nomine Domini noftri

I E S V Chrifti faciatis. Floceftfalutiferum medi-

camentum : quin ipfa panacsa^uelpotiushscfalus

noftra & medela.Re(5le hinc Nazianzenus in Defen^

forioait, Dsemones adhuc contremifcere,quando

Chriftinomeninuocatur. Contra huncnullseliga'

turarumpraE{ligis,nullamaIeficiorumo(lenta,nec

ulla daemonij opera,momentum quidem perdurant,

quin di(flocitiuseuanefcunt. Proindci La^antio ^'«^.r.i^.rf^

quam uerifsim^ did:um eft : Daemones iuftos , id eft jJgma^hT'. aeri Dei cultores metuere: cuiusnomineadiurati, clem.Ub.9.

idecorporibusexcedunt: quorumuerbisuerberati, Jieco^,

non modo fe daemones effe cofitentur, fed etiam fua

nominaedunt. QuianecDeo,perquemadiurantur:pec iuftis, quorum uoce torquetur, mentiri poflTunt.

Itaque maximis faepeululatibus.editis uerberari fe

sc ardere , & iam iamque exire proclamant. In hocordine curationis , Scripturs facra^ fundamento in^

m^x, nullam erroris fufpicionem , nihil idololatriae,

nullam blafphemias opinionem foueri,luce

nieridiana cUrius contuemur»

ss^ Be mrat. Ufmalefic,

Dmonia eijcicndimodM Ecclefla ueierii,

Qp. XXXII IL

C^JEternm ne quis hoc noftram Gonfilium uelut

^ab udtata noftrorum hominamecclefiaftico-

rum ratione alicnumcalumnietur , &cxpIo-dendum decernat . bona fide hic beati Clemetis uer-

ba fabiungam, quibus pelledi fatanje formam in Ec-clefia uetcri & puriore familiarem , noftroque pra-

fcripto conformem , pulchro defcribic lib. 8. cap. 5Z.

deConftit. S. -ApoftoLIacobus Alphaei : ExorcilUnon ordinatur, fpontanese enim bencuolcntiaB eft

hoc certamen,Sc gratix Dei per Chriftum fuperuen#

tione Spiritus fan6li. Nam qui^accipit charifma cura-

tionum, perrcuelationem a Deodeclaratur, quumpateatomnibusgratia,qujeeftin ipfo. Etlib.eodemcap.7. Poftquam exiucrunt Catechumeni,di.cat dia^

Mnergnme- conus: Orate energumeni, hoc eft,uexati ab immu-«^- disfpiritibus:intent^omnesproipfisorate,utbeni-

gnus Deus per Chriftum increpet immundos & ne*

quamfpiritus, &eripiatferuos fuosabimperioinumici, qui increpauit legionem daemonum , 3c princi*

pemmalorum diabolum, ipfenuncincrepetpictatis

rebelles, & liberct figmenta fua a uexatione ipfius,&

purget ea quse ingenti fapientia condidit. Etiam at*

tentcoremus, Salua Sc cxcita illos Dcusinuirtute

tua. Inclinate uos Energumeni, ut bcncdi(^ionem

Cap.t. accipiatis. Et Epifcopus orct dicens : Quifortemarmatum ligafti.Sc omnia uafa eius diripuifti:qui de«

,difti nobis poteftatem ambulandi fuper fcrpentes Sc

fcorpiones,&fuperomncmuirtuteminimici:quihomicidam ferpentem ligatum tradidifti nobis, tanqua

paflerem puerulis , quem cun6la pauent &; horrent i

tacie uirtutis tuse: qui eum deiccifti, (icutfulgur^

coelo in tcrram , non lapfa locali , fed ab honorc in i*

gnomi^

Lu^JL ro.

Liber quintHs, ss7gnominiam.ob uoluntariam nequitiam: cuius afpe*

ttus ficcat abyflbs , & minze liquefaciunt montes , &uentas Domini manet inaeternum; quemlaudant /«'**.

infantes , & la6lentcs benedicunt:quem celebrant &adorantangcli : quiafpicitfuperterram, 5c faciteam Pfalto^,

tremere : qui tangit montes ; & fumigant : qui mina-

lurmari, &ficcatillud, &omniafluminadtfertafa^ iV<*/?»»ii«

cit;cuius nubes puiuis pedum eius : qui ambukt fu*

permareficutpauimentum: unigeniteDeusmagni lo^-f',

patrisfili, incrcpa fpiritus nequam, Sc liberaopcra

manuumtuarumabalieni fpiritusuexaiione; quo'niamtibigloria, bonor&adoratio,&pertetuopa#tri in Sando fpiritu in fecula,Amen.

ludicim Vhilippi Mdanchthonis de diemo^

niucis , ex Epiilolarum lihWf

Qp. XXXV.

ETfi funt interdum phyficae caufae furorum feii

wai^iteffoffM/HfCeuf^ixi^lod : tamcn certifsimum cft,

diabolos in aliquorum hominum cordaingre^

di & cfficere furores & cruciatus in eis,uel cum plhy-

ficis caufis uel finc eis;<^uia manifeil:um ell, tales ho-mines interdu etiam fint-phyficis re medijs libcrari.

Et faepe haec diabolica fpe^tacula funt prodigia & fi*

gnificationes rerumfuturarum. Anteannosduo-decimmuliereratinSaxonia, quae nullasliterasdi-

dicerat : tamen quum agitaretur a diabolo, poft cru^

ciatus loqucbatur Graec^ ScLatin^ de futurobello

Saxonico: Eritmagnaanguftiainterra, &irain|po«

puIo,iV^ «vxynfi Wt -? yvs ns^ isy^ V tw 7i<»w -rinui, Antc an-

nosfcdecimeratinMarchia puclla, cuirapicnti pi-

Jos i ueftibus , uertebantur illi pili in nummos Mar-chicos, quosdcuorabat puella longo fragoreden*,

tium. Et figurse illae nummorum interdumex mani-bus cius fubito cxtortf,erantuerinummi,qui adhuc

anon'

ss^ T>e curat, Ufmalefic.

k nonnullis feraantur : ac fubinde itiagnos cruciatus

fentiebat puelia: fed a totoillo morbo liberata eil

potl aliquot menres,& adhuc uiuit fana. Sunt autemcrebrse piorum precationesproeafads,6cconrtil-

to omiflae funt alise ceremonise.

In Iralia audio fuiflemjulierem, qussetiamnullasf

didiceratliteras: quaequumagitareturadjabolo, in-

terrogata,qui uerfus Virgilij fit optimusC^refpondir,

Difcite iuiiiciammonitij<^ non temnerc D iuos,

De illis miferisuirginibus, quas Romsecruciart

audio, eas a diabolis torqueri iudico,& fjgnificanti5r

poenae Italise 8c aliarum gentiu.Nec uero dubito ucra

piorumprecationetoliiid ma!u,& expelljdiabolos

poffe.Red^ etiamfacientjfiqui homines non Epicu-

rei,feduerd inuocantes filium Dsi Domihumno'-ftrum I E S V M Chri{lum,feri6pr£cipiantdiabo'

lis ,ut ab illis miferis difcedant,&: de uenturo iu-

diciofiIijDei,in quomalitia diabolorum olieode-

tur palam uniuerfae ecclefice,diccnt, Sc depoenis dia#

lorum.Sedhsecfierioportetferio^&omittendsfurft

ccrcmoni^ '^ ^frc/Lxrfiia:s &luftralis aquse&falfarum

inuocationum Cornelij &fimiHu. Sciopluraexem"plajinquibusprofuifi^epiorij precationem certuclb

Incptm makfidj hefliiirmn curandi niodm uulgaris,

tem^e^atis itm fcddtio impiiU

Qp. XXXVI.CViusuero Scriptursre{l{monio,autquoexe''

plo fulciatur uul£aris illa & aliquadiu mal^ in

oIitamaIeficijperquecuq;ineptu,&quadoqi

bis c^cum,curandi, & d^monis eliminaridi ratio,me

proFeclo lat^ret: ub^ pr^ter inutile ceremoniaru cong£rie,exorcifmos ij homines adhibcnt diros, ne dica

blafphemcs : Stetoreaetiauociferatione,jpfuforuq*

uerboru turbine, uioleter abigere daemone uelle ui-

detur,EuagcIia ^ ^pofito dilTonSjSyiiibolu Apofto-

loruf%

Liher quintus^ SS9loru,oratione Dominica,ralatatione Angelica,& nc*

fcio qua: alia,iterum atq; iteru repctentes. Quorfumhf c ad fatanse expulfione coferentc^ubi mandatu,ubi

cx5mplum,apud Chriftum,ApolloIos,uel eius difci-

pulos , fiue ctiam primitiuse ecclefise miniftrosY Rei

propofitae non refpondet uerboru intelle^lus. Chri-

itus,eiusq; imitatores in fugando diabolo couenien*

tibus funt ufi uerbis. liiam autem uerboru recitatio*»

nem cum inftituta aclione minim^ cohxrere, nemononuidet. Atabominabiiefuufacrilegiupondcrenc

. iJIi , qui eum modu nedu ufurpare audet , ueriim etia

beilijs&inanimatisrebus,pr^eterfubnafcetisEccie^ Beflui^re.iiaefyncerioris exemplu, execrandas coiurationes & ^'^ tnamma

frequente trcmendinominis Dei nuncupationefo^ tnconiHratio

lenniter applicare,item fipnu crucis cii oratione Do- ^"A-^/C/^'^^"

minica8cfalutationeAngehca teruel iaepiusrepeti* ^ta(ficMalleireferutauthores)uacca£c6fecrare. Hos , r.... j

ut minimUjUt in iecudi rraecepti trantgreisione haud f>art qu^Ji.

leuiter delinquere,ne quid grauius adda.fentiiit ahj. ^.cap.j,

Defcribit prasterca lacobus de Chufa chartufia-

nus, quomodofal, panis Scaqua exorcifmis confe-

crahtur, & quomodo panem cum aqua guilari opor-

teat nouem diebuscontinu^, quibus etiam recita-

buntur tria Pater nofter 5c Aue Maria in honore fan.

&L^ TrinitatiSjSc fandi Huberti , &c. aduerfus qu«n«cunquemorbum tamhominumquimpecudum, i-

tem infultumfatan5e,& morfum canis rabidi. Atbonas horas hunc nimis mal^ collocaflre fentio.

Alibi eiufmodi fale afperguntur , Sc thure coniu»

rato fuffiuntur homines & beftiae , & recitantur

Lctaniaj. Confilium item contra maleficas, neanimaiia, &c. ab eifdem inficiantur, fic defcri-

bitur : Recipe tempore Pafchali de candela Pa-fchali bcnedidla uidehcet,*ftillas uel partieulas ^

fupcriori parcc colleclas, ubi ardebat , 3c fac de illa

cera

s69 Ve curat. UfmdlefC'cera candelam paruam: & tunc in die Domlnica ^\xU

ge man-^ , Sc accende ccrsm , & accipe lumen iljut, uc

Itilk^aut parciculs cadant fuper cornua &auresiUlius;animalis,In nominc p. &f. &duplex(r&com'bure illudanimal modicum (iumlumineillo benedi

d:o infra cornua aut aures,&c. & quicquid refiduuiii

fueritde cera aut candela, affigead modumcruciscircaftabulum fupraianuam autfubianua, ubiani-

malia foientintrare &ejcire,tuncilIoannoanimalia

tua non inlicientur a maleiicis.

Benedittjone infuperhaac pecoruin, quibus ab^

ftrahitur per incubos iac, &c. ut hic fcribitur,ita d O'

cet hbellus. Recipe ramos palmarum, & fac cracem,

deinde fcrsbantur hsc nomina,Tetragramatori A-donai,Otheos,IehiS,Maria,Ioanne2:&ponantur in

niodum crucisfupercrucem prjefaiam, &teganturb£c[dectraconfecratainuigiIiaPafch2e:autfcnban'

tur pr2Edi(fla nomina in cera benedida ad modumcrucis pofita fupcr lignum crucis de ramis palma-

rum profternatis ante crucemindie Palmarum, &tuncfuper hoc ponaturin modumcrucis parum de

corporali & ftolabenedida; & illudfui aut inuolui

debet panno lineo , imponendo modicum de abro-

tano & folijs palmarum , & iftud ponatur in uafculo,

trans quodcolari debet lacextra6lum d beftijs: &debet beftia fumere nouem uicibus de aqua confe*,

crata feu benedidla:& debent in quibus lac funditur,

afpergi cum aqua benedicla,ut fupra, &c.

Item , iftud etiam ualet cotra omnia maleficfa fiue

{iiit in braxatura &cultura, tindloribus&homini-'-

bus,beftijs;&ficde£lijs,utinfra/

Item,pr3efcripta nomina contra maleficia fcribi|

debentin cera bfnedi<5^a, utpraedi(^umeft,&pona*

turinceruifiarecenti antequam afcendat,&incipil

labprare ad caput,&c.

tlESVSl

tiherqmnm, f^f

t IB'S V S Nazarenustrexludsorumt. Noil

percutics eos qai fignati funt hoc figno thau T.^

Itlud prsefcriptum ualetf pro hominibus & pecori-

buSjqui funt perPythonicam infe<5li, & debet dari in

ferculis aut potibus eorum,uidelicet in chartula fcri*

pta,utrupra. Hadenusille.

Idem adh^c hominu genus in foramen cornu uac-

cini terebra impreirum,contra incantametum quan*

doque intruderc folet mixturam ex ceres Pafchalis,

& eiufdem thuris ac ftols momento.

Huc accedat la6tis uaccini reftitutio per confecra-

tioilis modiim in freq^enti ufu habitum apud ancil-

lam Theodori Lopers,uicarij in nofodochio Kreuel*

dienfi , tres alentis uaccas: qus ubi domum reuerfa^,

non fatis laclis pro more redderenr,ancilla Chriftina iiidic»UtU

nomine, uaccas in mille diabolorum nomine egredi, fecram»

atque fuum repctere lac iubebat:inde adcuiufdam

mulierculse ob maleficium. fufpe^l^ sedes progrc-

di, confiftereque aliquandiu cum ualido Sc fre-*

quenti boatu illf uidebantur:deinde ad ftabulum re^

grefi(^,lac refundere folitum dicebantur. Nugse funt>

&meraludibria.

Contra grandines uero Bc tempeftatigs , ultra cru^ GmdiHU ^cis fignum , lapilli tres ex grandine in ignem fub in* te^efutn esc

uocatione fan6lifsimae Trinitatisconijciuntur,ora- rnalefidona'

tio Dominica cum Angelica falutatione bis autter/'^-^^'^^^^^'

recitatur:adiungiturEuangeliumIoannis,Inprinci' ^/,^ jf/i-

pio erat uerbum: atque fignum crucis undiqj contra gujiina mtef'

tempeftatem ant^ Bc retro , & ex omni parte terrse dtcitm&le*

fubinfertun Demumquuminfineterrepeticritex- gftjtrzs.q.y.

orcifta,Vcrbum caro fadum eft;& toties annexuerit, ^^ * J^^'*^*^*'

Per Euangeliea di6la fugiat tempeftas ifta : fubito

tempeftas, fi cam maleficium excitarit,ceflabit. Hasc

uerifsima experimenta,nec fufpe^la iudicanda,dicu£

Theologi ilii. Qui fan^ illud ipfum uitium comittere

N uiden#

£entur,quodin.Ujsemendarecup.un.8c.ut.llcc.

nonucr^ «''PI'"**"' 'S funiUanoninleuibus fa

eantatoram^Ettamen iftaSc tuni^ j;ai,D«

Mm «P^"'^""'::!^^ &inC^^ CKriftipcrfidl

ereaturis.imo in '^^^"J'f '"

fu„t,qu4m-utlongio-abutuntur.SedabJrd.^^^^^^^^^^^^

SuSTur^^hSubiaimpingitu^^^^^^

fecus abilUs d»"^";^^., g, cbriftipronunciatopro

Atqm fi

'""°'"'"':ri sTexoptatum fincm .nterdu

ecs8ccxorc.nnofinm^&ej? .^.j.^.^

cofeqai ob.jciant Chr.lt.u h^j Dora.ne Do

^,„,,.,baaudiant:Mult.d.ccntm.h..n ^^.^^^^ ^^^^^

''^"''-mine.

nbnneinnom.netuo prop^^^.^^^^j^^^^._^

nomined?mon.ae.e .mus &^^^^^^.j,.^^^^^^^,^

tutes Pf'^'*!"/^";;?^'^ qui opcra.niniiniqu.tatem.nouiuos.D.fced.tc

iine^u.p^^ ^, ccditdiabolus,

Impjorum "a|l^e«.mlm ^ ^_^^^^.^^, ^i^,

fedfponte-.ut.mp.etaieni >.

iromergat altius^i^ Dei.qusft.f

ReaeitaqueD.Thom-sacp j^^^^fg^,j

art..o. infolutionc l-^J^^^^g eratinftatufalutis,.

exorcifmos eo temp"";..^"*", ,o„6ai dsemoncs cxr

potuit effc in i»"!*''"^''^';';!"^^ mo fecit.quo idoULtutcdiuina.S.aute.ntemP^^

^'^^SrnTnSSr^xocianislisd^* monescompellcnd..

^i iument.. pr*(cr»«mr<tm quia p<<ti «yef""»'-.'

X, . .- w" "VV

I

L

8

1, ^ cop,orequetrad,tVe.e"iusd. '^^ Cquain«elmulomedicinalibnsauJ,?^ "'""«™afiaia.rConftantinusl.,,! -^ ""'^'"«mCoiumell.r.ufuiforearbtrabim'^ r''''''y"«='-«&reS^^f ^"'«'"^^^^^

P-ur:uelutfpecuIuZS™-7-«e^J^t-,pat,et,a: &quicc,;id,deft;awPP°nendae^^ "^'^'^-^-AJeo fic uolenti fqui Jedit <^ , n^ ,

""'^^'s ac damn/

"olos aut d.uinos. aut Pvthon" r''"P'"'"--«ec ad a "

tra euidens DeiwZ.XlZfr-T '"'g-dos,a>n!

Fofead imitatione facri^e'!'^"* ^°%'endum qui

;

W. Catonis .d jlolatrL.S ^omprobare uide„?u'

J-emoni>..To/ennibusfac;ifi '«^^''^«^''ndo certisce ' -lurid,catis.utinfueta ZT'"''^''^'<J^ "otisTd'

-"''* ''^*

gusexoratisuttTaXtS°^^f-t,ami':"^-'-fcan

:rap,s<juoqiobfecr!tis^', r'''*"°^o'oaccre

J«™l'*u,ci4s4A>enif^SSr^'''^'^'"'--"''5bi&

i

^"|:;;'^,;;f;;eiora4ier:e°ru^ ^"'••precibusMarti

"rareanunalia.fafcinn,^!, •^"^'^'«tidquon. 1«

Standmes inhiberl ab «"ist7/'*'"°'^«C"& ffr^-«^*

menodorefuo,ca:&,"='^^P-'^?rusfci ^ '^-"^

«j^^Sai^tSil^-^r^

rofeptemaiu*marin«unc nj m

^^^^^„ ^_

drei.picis Hq«i'i?r,r.Squam H^c uniuerfa com

auri femiunciam.baUuc^m.quam

?^^^^^^^

„ifceantur,&^-^Zt^^Zmn^^^ precij ab em^autinuenirenequmens.aute ^^^^ptioneceffauens,reM-effi-^^^^^^^

Intereatamenftud.oie. q ^^^^^^^^.^^^^^^„^.

r«,r. M- '«°ft"^'*"/''"' ,'^o apud Batauosfaftummemi-

/. malefic,, dum a quodam 1«°"°/P"; ft„eus cUm in prKfepi'

^ i- ni,quiftabuUnigre(ruslup'ltr ^^j.^.^^(ji^p,^

bus\brc5debat:cu.usodore uv

^^^^^^,;,,, e

fentia,obant.pth.a.^.uelut'

m

^.^^ ^^^^j^^^, f^

cudes.ukr6c.troqueexuka^«-i„,,„^^

rore uidebantur.undetu bat^

aftorem.uelut &

effe conijcerent.QS^c.^ca ad ta

^^^j^^^.^ ^„,

fnecu!ah?c obreruante.t., atqu _^^^.^. ^^^jg^

^ine celebrem concurrebatur. qu.

«

jBalumamohebatur.iuwata j^f^i^ne fac.e

aus. Sic rem T-^-^^^Su?. ut matur^ eiuf^

bat: auir.stamebon sad.TU.j^j^^^i^^.onfe.

modi falfitatirenunciaret.,ne me

quereturpunitio. jna, oblata philtra

„

,^ Porr6contraquscunqueue ' ^^^^_.,^^,

qualemcunque'°'^'*f^Spe periculum ex.ft.t)

^cyfsim ^ ( in mora^^^^^^J^^^ Lhementia,qu4m

tum pro eius quahtatedekter.aec u

terunt

Liher fextus, s^spoterunt artificiofa & exafta methodo admoliti eue-

ftigi6manum,alexiteria, &quaearsdi(Sabit, ordinc

adminiftrabunt. Morbifitolli pofTet caufa cognita,

concidetfimulefFedus. Venena, eorumqueafTum*ptorumuelalias inficientium indicia, fimul Sc pro-

priaantidota,medicorum nouitfcholamec eahicex-

plicare, noftri eft inftituti . Si uero ita affed:os, ad te-

merariosalteriusfcholaehomines aberrare cotingat,

mortis aleam profedlo haud rar6,etiam{i pcftifera ue-

neniuisfitlenta, uirulentiapedetcntimaccrefcente,

tandemque cordis uitalem fomitem feriente, expe-

riunturinfelices.

DB I^JAGORVM INFAMIVM,Lamiarum Sc ueneficorum p02*

nis. Liber V l.-1

duod migis infkmibu^ Uiirijs diuerfifu infli*

gendapxn^, Cdp, I.

V O ' D meam hic fententiam a uul*

gari , & iam multis annis inueterata

difientientem, uelut appendicem,qiia

tuorfuperioribus Librisanne^a: nomihi*profefsionemedico, uerti uitio

decet,quafi uocationis me^ fepes tran

filiam Veritatem enim in profundo abftrufam inue-

ftigare licetc^Iibet, nec illiuetuftatisauthoritatem

praeponderare oportet ullam , Negocium uer6 iliud

daemoniacum tam kiextricabilibus cum fit inuolu-

tum labyrinthis, ut non facil^ quis hinc fe explicet, e#

tiamfi ducem habeat emun6larum narium Thefeum:indcfialiquis pro ingenij moduloueritatem elicere

ftudeat, non is reprehenfione coercendus : atpotius

iuuanduSjfuamque merebitur laudemjfi uel bons o^perse momentum praeftiteriL Quare autem non con-

N 3 cedetur

jl^(f t>emagAnfam.p(jenispedetur medico , rerumabrconditarum ex profefRj

indagatori , qui huic rdiolse aliquandiu nauarit ope-

ram (quam uero feiicein , erit penes alios iudicium)

In forum prodir.e, & fuam proponere opinionem, ci^

tra eomm quorum intereOe agnofco,prsiudicium C*

lurifperito uicifsim, aut cuiuis alij , nedum non inui*

debimusmedici, fedeum cum fosnore honoremli^

benter etiam deferemus,ut iq re apud nos magis p'a'

citisautlongiuius obrcruantiae,quamrationumfir-

mitati nixa, uel alioqui controuerfajingenueruani

interponatfententiam: inobis certdobuijsample-

clendamulnis, fi inueri cogmtionem aliquo ducac

modo: reijciendamautem,Tiarationecomperiatur

aUea3. ",

'

Gum boaaitaque lurifconfultorum ueaiadicani»

magos infames uarios quum fupra multo difcrimine

a fagis Siueneficismerito diftiaxerim, non,eaden:>

dsbetliisfimul confuf^ ScindifFerenterftatui posna,

m^^^oynni'^ Quotquot enim magorum nomine dignatus fum,

-^r' ^^t^^^^ ignoranter, aut coa<Se, fed {ludio fedulaque ui*

^'^^*™^' piiantia, fa^tis etiam ^rauibus impenfis , intcrdum Sc

< peregrinationibus huc jnltitutis , curiolas has inqui^

runt artes , & biafphemiarum plauftra , libros uideti-

cet execrabiles magno frequenter -^fe redimunt,d

quibus fatsnicje fcientiae myfberis, fl dijs placet, exu^

gant diaboli mancipia ^ nutricij : ut poft non uulga-

rem 3e eximiam fuo dodori priinario pr^ilitam ope^

ram,meritadonenturlaureaiirenuidifcipuIi (niiiex

Dei gratia,CQnfcienti^ aculeo piHigente ada(fti, fata*

112 nuncium remittant,ac mature refipifcant ) qua is

fuos cohpnellare foIer,quos fibi & animo & corpore

maneipatos^inpr^cipitium rapit. Eiufmodimagos

^^^^ii ^^^^"^ capitali fupplicio mulclauitMofes. FuiiTe ite pa

%e'io'^' ^®^ punitps , ex Petri uerbis apud Glemente liquet.

"-- " '^'|ll:e,fratres, (inquit)quem oilendo uobis,paulo ant^

J.

- ^ uenit

Liher/extm. s^7uenit ad mc,de Simonis mihi malis artibus nuncians,

quomodo ipfam fcderis fuiofficina ^^ieceritin pro- y^^^' ^^^'^

fundum,non quafi poenitentia du61us, fed metues ne ^'' •^P'^* *

deprehenfiispublicisIegibusAibiaceret. Propterea ^-^'^' ^^^'^g'^

ctiam in ludf ae Antiochiam fugit territus,putans fe i

Csefiire quseri ad posnam. Tradit quoq; Cafsidorus, Z».p.M/».i;.

Athalarici rcgis Gotthoru efie feritetiam: Maleficos,

uel eos qui ab eoru nefarijs artibus aliquid credide*

rint expetendum , legum fcueritate puniri oportere,

Quiaimpiumeftcircaeos efleremifibs, quoscoele'

ftispietasnonpatiturimpunitos. HucreferaturAu- X/1'.s.f4.i^.'

guftinus^qut ex Ciceronis fententiadicit^in XII Ta* *^*^'^''-^«*

buIis,antiquifsimisRomanoruIegibusconfcriptum

efic : Ei qui has artes exercucrit,fuppliciu fit, Magus& uencficus hic inteIiigitur,non illufa uetula,cuncla'

rum expers artium. Iliorum artem exterminantrcf.

pubiic3e omnesbeneconilitutse»

Sunt interim plcrique maginonitaextrcm^cumaliorum ia6tura,flagitio fcelereque exorbitantes, qui

pro fuo nutu exocculta quadam,quam ex uoluntatis

& ftudiorum confenfu cum dsmonibus contraxe-

runt, focictatCjrecitatafuperftitiofaeuelimpiaecon-

iurationis formula, uel fubmurmuratis fecreto inful^

fis uocibus, cuiufcunquc formse requifita imaginemaut fpe6lrum ,pra2ftri6lo oculorum acumine, in urnauel fpeculo uel aereautalibioftcntant. nihilautem

uer^in reieflfentia, non phantafticum uelimagina*

rium,hac ratione prjeftare hi queunt : quemadmoduomnes Pharaonis magi,eiufdem cum his hominibus ^^^^' 7'*»

profefsionis&potentiaB, nihil prasterrerumpraefti^

giofamexhibu^refacicm. Hocmagorumgcnusnon Magortim

perinde alijs noxium , utrepudiatadasmonum com- *}^V^'^^^*^"'

munionc ad mcntem redeat posnitens, & admo- J^^^^^*^ncndumSccompellendumcft. Idcminrepublicari-t^ comppfita circumforancis iilis praeftigiatoribus

N 4 &io«

S6S Demag. infam,poenisbc iocuktorijsA7fVxfl«f merito acciclat^neeaimpuni-

tate, curiolarum rerum ftudiofe plebis loculis caut^

in pofterum infidientur.

Quicunque uero diris execrationibus , exorcif-

mis, precationibus , blafphemo nominis diuini con*» tra fecundum Prsceptumabufu, barbarisuocibus

authorem prodentibus, quemcunque effeclum prae-

ternatur^ordincm, aduerfusuerbidiuiniinflitutam

aDeorationem extoVquere, inrebusferijsuelludi-

cris fatagunt : ij ut curiofarum artium ad propriamperniciem cultoreSjfaniori dodrina primiim inditu-

ti,ftri(5lalege coercendi runt,& ad refipifcentiam co-

gendi.quod fipraEfradliperfeuercnt, arbitrariaefto

mul6ta, qua conftringantur, ne tandem in legem

teuit.ij^, contra blafphemos k Mofe latam deliquifiTc iudi^

centur.

Mazemm Casterum magorum plurimi profefsione funt re«

fdmojomm ligiofi,quos uocant,qui occultammentitiartem,ma'mitUia, leficij dignotioncm curationemque iadarenonue-

rentur: utfimorbo aliquocontumaci^imperitasple*

bi ignoto,nec uulgari quis confli6letur,atque corumfift^ confifus fcientiaSjConfilium quaErat, maleficium

efife uel incantationem perfuadent morbum exna-,

turali caufa ortum, medicisque doctioribus non ob-

fcurum: additis ctiamindicijs, quibusuelutdigito

commonftratur innocens fspe femina : hi ScmoX'»

bum comminifcuntur, & inuincibilem calumniaminfonti impingunt, illufores utroque nomine nonmodo inter pcrniciofifsimas iniqui quseftus^fwy^r,

adulterinae monet^e (quod pietatis prastextu alios

inefcent,& daemonio deuoueant,ofFerantque)archi'

tedos & falfarios reputandi , ueriim etiam iilis qui li-

bellosfparguntfamofosannumerandi, &uelutciui*

Iis,ne dicam, publicas tranquillitatis turbatores cen-

fcndi, fi hoc controuerfiarum & atrocifsimorum o*

diorum,

Liherfextm. /cT/ '

^iorum ,^uibus miferrim^ confli6lantur intonantq;

uiciniae, pagi & urbes, feracifsimum feminarium, ad '

iudam trutinetur bilanccm . Suos tamen hi inue# Zach,t,

niuntpatronos,ob religionisfort^titulura. Hose-nim qui tangit ChriftoSjDeiconfigere pupillamcla-

matur.Hoc grande nefas,& morte piandum.Interim

tamen,ut minimum,ab hoc inftituto coercendi funt,

a bonorum fruitione fufpendendi,'ueletiamexilio

puniendi : atpro fceieris enormitate, ijs quorum in^

tereft,ne futor (quod dici folet) ultra crepidam, poe^

nam decernendi, augendi uel immutandi potefta-

tem relinquo.

In horum magorum albo cenfendi fuo quodam Ma^icommiure,quotquot contra diuini uerbi maieftatem 8c ge- medicomm

nuinum ufum,in medicina;,omnium artium& facra^ i>t*mti».

tifsimae 5c utilifsimae non tolerandum defpe(5tum,

contra quofcunque tum hominum tum beftiarum

morbos , falem coniurationibus uerbisque facris

huc contortis execratum , & aquam eadem potentia

cxpiatampropinant , uel exorcifmis uerae uirtutis

exortibus , aut inconditis incongruisque uerbis , fa*

cro aliquo nomine, ueldiuinae Scripturaeuocibus,

fcite fucatis ut dolus lateat , tefte Auguftino : uel fa-

cris aut alioqui horrifbnis fine intell§<Su di6lioni'

bus recitatis autfcriptis, &collofufpenfis,autaIi*

cubi alligatis utuntur. Superftitionis limites hostranfilijffe fatendumeft, & propterea redarguendi

acriter refrenandique, ne in immane idololatriae fce-

Jus Sc facrilegium utrique,& a6l:orcs,& qui admit^

iunt,incurrentes,illius olim diras fubire

[^. fepoenaSjferoquerantur.

0»'

s i>emag.i»fam.pcenk

'^ar.rci««iir««td^monem,m.re.n«r,er4«oi

W«g«n.f'«iint««re«di.

Ctp* H'

, ;„rnner magi Pvthonis fpiritu inflat»,

Vimm & -|-)Lerique '"f"?"''^^l,^,;^:

&resperditas<5u,8^rUhHtJi,^ Kartemdiuinand.prontetur. i^ j.^

,M,. .»r X f„ff,,,t^s fuer.t,-"Vl' '

ifeftare pofle iaftant.

-^;^'^'T'reSraSlK4io.ut'qu,^malic.a.ut f"'^'*"'-".''*

, ^tiji^f, interdfi perfatans

ftum frauduleter facunt ,«1»«"^°

,fg„,

nihi.;Uperationenihilautparunoue..n^^^^^^^

lomUsdediumandicognmon^Uu ^ H

exorcifmis,exectatu>n.b.uot.s&«« J^^H.^^

pol|icenturpera^a«^^^^^authori, uelut tefti Cfrtusim .

^ ijj qui hic ut

furtiautakerius f«l«/^"° SSoUnis inter

innocentifsim.agnofcutur^ta&U j^^^„„t,ti

uicinos antea fempermxerunt^acm ,^ .^^^,

cauterio prxter meft^ra > "'^«"f^^j,^,, g^

multam fuftinent, ut^^^V' 'rrnumerof? famiU*.

•

odio diuellanturconturbentu q. num ^ ?._^^_^._

&celcbresuiciniajantea «°P""XrumeKecrandariifeordi=ehuiusex.t.al.s&caumn.ar«^^^^^

authores non ^l'°^'^'''"i^tfXios, equidem fea-

fos Reipublic*turbatores & faU-r^^o q

^.^^ ^ ^^^^

tio.Quibus,utmmu«umc^^^^^^^^^

giftratu .mpon.f««;^ttri muiaam: ac nifi 4 malefi-

^ualitatcpecun ae '«°?^. "^„„^dmodu in quodam:?iodef.ftant,eK.l.opumn-^J^^mad

^^^^^^H^^a^^

LiheYfextm, ///uero pcEnam ^ Mofe, ex Dei uoluntate fub lege uete- Leitit.isL

ri , eius farinic homlnibus conftitutam , illis non im--

precor, Eaitafonat: Vir &mulierin quibusPytho Posnadim-

ueicliuinationisfueritrpiritus,morte moriantur,la^ "**' ''^^^^{cp^

pidibus obruenteoSjfanguis eorum fitfupereos, uel"^^'^q^Ii^ju

capitali poenadigni-funr» Item : Animaquxdeclina* ttna.

uerit ad magos & ariolos , & fornicata fuerit cum eis,

ponam faciem meam contraiilam , Sc excindam eani

de medio populi mei.Et DeuM8:Non inueniatur di-

uinus quidiuinandofuturapraedicit, necmathema^ticus,nec ueneficus,nec maleficus,nec incatator, nec

confulens Pythonem , nec magus > nec a mortuis fci-

fcitans.Abominatur enim Dominus quicunq; iila fa*

cit , Sc ob iftas abominatioes excindit eos Deus tuus

ante jte.Sic interijt Ochofias rcx Ifrae), quia infirmus ^.Heg.u

fpreto Deo uero , & legitsmis medijs, mifit ad confu-

iendum Beelzcbub deum Accaron . Quaprcpterapopulo Ifraehtico illos publica ediclo defignata pcs-

naexulareuoIuitrexSaul, qui magos &arioIosab' i.Heg.zt.

flulit de terra , atqj interfecit eos qui Pythoncs habe-

bat in uentre.Nec posnas ide ille euafit debi^as,qu6d

huius familiae mulierculam in Endor confuluerit.

Gpntra Manaflem quoque , & Ifraelitas , Deus mire

excanduit: grauiterque puniti fuere,qu6ddiuinps

fuftinuerint. ^.Reg.iy Sc2i. horum ctiammeminipEfaiascap.i9&44.Suushiclocusquoque debeturijs, qui,utip(isi' £«w qmin

forumque uoIuntati©bediat,&adnutumrefppdeat, ftnnnlouelm

miferumcircunferuntdaemonem, indeditionemex*^*^^ ^monem

, r r/- .1 rt •• 1 o « • ca.ptmmtcirtreme iumtipus & ceremonijs adaaum, &iaman-

citnfer(fnp,p<x

nulo ab aurifabrp fan^ fubtili artificiofoque incar* na.

ceratum: uel qui eurnoftentantinduro, necfragili

fcilicet cryftaIIo,aut uitro (mirum eft,id a diaboli,ex

tartaris continu6 ardentibus euolantis, calorenon

folliquefccre) tarnftricle&irrcmifT^cocatenatum,

b utfuif

quumanimsfu^confulantmale^ J t^.^.^^^

Lpietatisqae XlTum uftxp*n..imitatione-tolerandifunt. Pf*^'^'T,!""

^^ paucos annosmque dignifsimum exemplum *«« P ^^Liusp^ofefs>on,sho„.^^^^^^

Rofanomme. ^"""""^^lgaruntque Csfar.sau-

dros propofuerunt, promui|a ^ ^jj^isaauumthoritWeKimiju.nSen«oJ.e^^^o .^

uigiknter gubernante ^.'«Pi!,''"^^^^ MarioNico-

^iW..«. mftione 8c P^"'^^."''^"^'" ^^tiXsobferuando.;^.«*M- i,i,

cancellariom.h.mulmnom.mbu .^^^.^^^j^

»;.,G.U«x Annulumille ^•^'^«"^^^^'''"Sngulis quinque-«'^"- ligatumputabatd^monetn

queinlmg H.^Jdiebus, ut min.mum ^ «n^^^^^ maleficas

que confulere .^°g^^,'''," ^^^.Stto^""'' '^*^"'''

ites coniurationesque .mp.as cont ^ .^^^^^

qua occaGone f"

'^"J^iS^ernere . fedSc

?.orboseK..ale£K.oorto aba^^^^^

curareuoluit. Q^^^P^^P^f Pc.natorias circaforum

Hle publico '°- -^foronaTnaus,malleofimu^folenn.terfpeaatorumcoro ^^^^^^ „,deh.

latum capt.u. ^^'^X^tn^rhih^^ aperire.atque

cet.pofti impofitum. ^^""'f^^l^^^, ./odo captumo^^^inoperfringerecog^tur^^eoq.^^^,^

P,f,

libertatedonare: " ^ ^"^ j^quiannulifolido.Tiu,

contritumd?mone.«credansq_

^^^^j.^;^

nimento iHum ^«"^"''S' fdem lTeconijceret:afta-quoque.utlibros.n.gne^n.d^-!^

^^^ ifumpf^et.

Liherjextm* S73nrs caufa fa<5las impenras.A6lum Arnhemi3e,i4.Iulij, t>^»«?^.

Anno i548.Eadem ratione erunt eryftallus , uitra , & ^J^ '^J!^reu'

reliqua nefario ufui confecrata organa, fententia fo- ^«^' nefano

lenni condemnanda, & palam infringenda. Horum ^//^i cofecra^

artificibus & patronis pro deliclimagnitudine, Q^ta,folenmt€r

«quioris magiftratus arbitrio infiigetur posna.inprmgBnda.

Porro de curiofarum harum artium libris c^i^MagGTnmU'

decerni debeat, ne quidem in quaeftionem uocandu:^J^

p^^^^rn e-

quum memorabile & pofteris omnibus fine contro*

uerfia imitandum hic exemplum legamus in Apofto-

lorum A(flis, ubi Pauli apoftoli pr^edicatione Ephefi c/^<^.i^.

comburuntur cun£li eo comportati execrationum

libri, pecunise quinquaginta millium precio xftima'

ti. Hermogenes item magus librorum magicorum vXW/^ Uh,

copiam magnam offert lacobo apoftolo, qui exure* "*"' "* •'*?^^^'

bantur.Eos qui magiam admirati fuerant, uoluminacombufsifie, tradit Athanafms deHumanitat. uer-

bi. Hos quoque libros prorfus corrumpi uoluit

VJpianusIurifconfuItus,!. c^terae. f .1. C familiae

herciC

Huc uniuerfum illud diuinatorum dasmoniaco-rumtheatrum, fecundo Librointerinfames magosrelatum,accenfeatur. ObnecromantiamaccufatuseftL. Apuleiusa SycionioiEmiliano, coram, Clau- tx^»^»^. d«

dio Maximo AFricae proeonfule : &, ut quidam uo* fff''^' ^^*

lunt,damnatus:licetpleriquefecusarbitrentur» * '^'*t'^^'

Quidlegeso^decretddemagis.c^ariolps^eop-

demq; confulentihi^ futumt

Cajp. IIL

QVid deinde leges & decreta detota illama*

gorum[coIIuuiepropofitaftatuant,fubijcien*

"du duxi. Potifsimum uero, quod ab ijs quo-;;t,yque obijcitur ,qui Lamias in tempeftate cienda 8c

3>i graridineprouocandonihiIpoircc6cedunt,iliud eft.

1. multi.

ik

/ . S74 Demag.infam.poenU1. itiulti. C. de maleficis ^ mathematicis,multi magii

cis artibus ufi elementa turbare, uitam infontium ia-

i^hasma- befa(flare,non dubitant, & * manibusaccitisaudentnesaccttos. ucntilare, ut quifque fuos conficiat malis artibus ini^

micos :hos (quoniamnatursEperegrinifunt) feralis

peftisabrumar* DataNon. DecembrisConilantinoAug. IX, Scluliano II confulibusiquorum ille Con-flantinus fecundus di£lus,hic non multo poO: Csfarfa6lus,& tandem Apoftata cognominatus.

Lamias autem noftras, ut indo6las , uetulas & de-

liras,artes exercerc nullas, nec ulla ratione eleraenta

moucre aut uitiare pQfife, ut nec ullum homine, item

d^mones cogereutalijs noceant,omnino non pofTtv

fatis fupcrque demonftratum eft. Quocirca eas da*

cretum hoc minim^ concernit. Si quie fiint,quae uitae

hdminum infidiantur, eique uim faciunt, ueneno id

lieri oportet." proinde etiam ueneficx tales dicuntur,

tdntradim- & funt : esE cxhoc edicflo puniantun Item lib.^.Co-nos,magos,fa (iicis,Imperator Conftan. A.ad Maximia:Nullus aru*mW6-«^ r-

nullusfacerdos (ide(l,uctitxmaHsdoaor)neficos laU ^

,

,

- \ • rr \ ^t j i•

Iiiiptratomnullus eorum qui huic ritui allolent miniltrare, ad lu

leges. menalterius accedat,necobalteramcaufam:fedhu-

iufinodi hominum amicitia, quamuis uetus, repella-

tur^ concremando illo arufpice qui ad domum alie-

nam acc€fierit:'& illo in infulam deportando poll: ad*

emptionem bonorum,qui eum aduocauerit fuafioni

bus uel pr^mijs. Idem Imp.ad populum: Nemo aru-

fpicem confalat, aut mathematicum, nemo afioFum:

dialddi,ma^ augurum & uatum prauacofefsio conticefcat. ChaUgietmalefa. jggi ^c magi , & caeteri quos maleficosob facinorum

magnitudmem uulgus appellat, nec ad hanc partem

aliquid moliantur:fi'eat omnibus perpetuo diuinau'

dicuriofitas. Idem Imp. Conft, A. &c.ad Thaurumprsefefliim prietorium : Etfi exceptatormcntisfunt

eorpQrahonoribi spraeditorumjprgeterillauidelicet

crimi'

Liherfextm. sfscrlmina quae legibus demonll:ratur,etfi homines ma^gi, in quacunquc fint parte terrarum,humani generis

inimici credendi funt : quoniam tamen qui in comi*

tatunoftrofunt, ipfampropemodupulfantmaiefta'

tcm , fi quis magus , uel magicis certaminibus afFue^

tus,qui maleficus uulgi eofuetudine nuHcupatur,aut

arufpex, aut ariolus , aut cert^ augur uel mathemati#

cus, autnarrandisfomnijsoccultansartemaliquam

diuinandi, aut cert^ aliquid horumfimileexercens

jn comitatu meo uel Caefaris fuerit deprehefus: prae-

fidio dignitatis exutus , cruciatus & tormenta no fu<»

giat.Si uero Gonui6lus fuerit,& ad proprium facinus

detegcntibus repugnauerit pernegando, fit eculeo

tradituSjUnguIisq; fulcantibus latera perferatpoenas

proprio dignas facinore.

Nullus debet confulere diuinatorem, & quilibet i

diuinando debet ceflare: &contra facienspunitur,

h. d. fccundum Salicet.

Nullusdebet confulere incantatorem dehisquse

futura funt,nec ChaIdaeos,nec maIeficos:& qui con^

tr^ fecerit, ultorc gladio capitali poensefubiacebit.

Viuianus.

Qui daemones inuocant, uel imaginescereasin'

cantant,puniuntur,h.d.SaIicet.

Facientesincantationes adfinemmali, funt pu-niendi : de lure uero Canonico , etiam fi faciaut

aii finem boni. 26. quxft. 2. cap. illos.& c. ex tuarutn

extra, de Sortilegis . & c . fin . d. tit . ubi Glofa. Bart.

Salicet.

VlpianusinI.iteraapudLabeonem.f^fiquis,fiEde

biur. dicit teneri conftitutionibus principum eos,

]ui aliquam illicitam diuinatione pollicentur , iuxta

.nemohabet. C.deMathemat.1 Diuinatio diuinorumq; confulta in Toletano fy^

lodo, & in cpiftolis Decretalibus condcmnantur.

Grego^

Sj6 DemagAnfam.poenisGregorius,Schab.26.q.5. fiquis; Siquisario!os,afa-

fpiees, uel incatatores obferuauerit, aut phyla^flerijs

pljylafierh. ufus fuerit,anathema fit. GIolT. Phyla6leria dicuntur

hie chartae, inquibus continenturincantationes. hdem,& hab. 2(5. q. 5. contra: Contra idolorum culto-

res uei arufpices atque fortilegos fraternitatem tuampaftoraiiuehementiushortamurinuigilaricuitodia:

quod ii emendare fe a talibus nolle repereris , fi ferui

funt, uerberibus uolumus calligari : fi uero iiberi,

inciufione digni , diftridamque iunt in pcenam diri-

gendi.

Auguftinus,ScIegitur2<>. q. uItima,admoneant

:

Admoneant fideies facerdotes populos fuos utno«iaeri*.t,magicasartesincantationesque quibuslibet

infirmitatibus hominum nihii remcdij pofie confer*

re,&c.£t{iquishaecexercueritclericus,degradetur,

laicus anathematizetur,

Idem ex concilio Ancyritano,cap.54. Qui diuina"

tiones expetunt, Sc morem gentiiium fubfequuntur,

uel in domos fuas huiufmodi homines introducunt,

exquirendi aliquid artemagica aut expiandi caufa,

fub regula quinquennij iaceant fecundum gradus

poenitentis diffinitos. GiolT. Secundum legem ifti

concremantur: Ccd ille in cuius domo h^c fiunt, poil

publicationem bonorum in exilium mittitur lut. G*demalefic. I.nullus.

Idemexc6nciIioMartinipap5s : Siquispagano-

rum confuetudinem fequens , diuinos aut fortilegos'

indomum fuamintroduxerit, quafiutmalumforaS^

mittant, aut malefic:^ inueniant, uel iuftrationes

paganorum faciant, quinque annis posnitentiain

agant.

Cetranofims Item ex conciiio Laodicenfi, cap.^o: Non oportetmcantatares facri« officf js deditos uel clericos , magos aut incan-r

EtcUfiaftt' tatores exiilere, autfacerephyia(5leria, quae animaru

LtherfextM.ruarumumouUprobantur.-hosauremcnf.

I".,

^^'^

'

'f«'"exconcil.oTo.'etano4.caD^o%-.

fcopus.autpresbytsr uelJiac^n, ^ ,^'qu'Sepi*

ord,n,bus clLcorL/harl ^s "uf-^' «l-iibet^d,.

authariolos.autcert/au.uresu4'''"T""f«or«,profitenturartem magicrm aut jio

'"''S°'' "^^^«iLaexercent.s, confuiS.iTe/uen d7 l

'";""' ^'"i'nore dignitatis fu^e fu^p nfus

^''^•''^."^"'«b ho.c.p,at.-ibiq, p<=nitentii nerne;,^.?^"'''

'"'^'" «'«i.fl-um ,^acrnegij foJua? ^ "* '^''^""^' '"«'«« ad.

qu?Slnttto^°,--o^erue„itad^^tus : & omnino nobis foSifuSei"^ l'"""''*^"-gratum fuiffe cognofcas

. E,i l^ "r'^"''""'"

?iu*rere:& quof?unquehu "f, od 'r^ "n^^^'''""^'•f^

,

'nue„.ris,d.ftriclaulLnec™Item exconc,hoAureI,anenf^^-

•

«nonachus. uel feculaWs dfmW ''"'* ^'^'"'^^.credident obferuand udror^ '!?" "'' ^"g"^'*eflefanaorum,

quibufcunm,» '^"''«'"«tiunturdas, cum his quiV^^SSrr '''^''"^n-

mun.onepelJantur. '''^'^"'"'nt, ab eccJefis co-

ItemexconciJioCarthasran, ,

tantationibusferuientem ffmXfr f"Sur,js&/n.t'on,busuelfcri;sinh^renem

dcon "''^i^P^^-ft'--feparandum prKcipimus =°''"entu Ecdefie

«^LlaLrarSXrp^V-JiSf7'"5'^"™': '

«entam, fortile^am &,El '°^'''' ^^ZabuIoin/fi>'Spenituserad1c"„tS"rr,T'"^

O fecuin.

fus eft,8c is enam ^l'^' ''^"^" ,,,iao creatore iuo.cas

diabolocap"U.tenentur qmre

^^^^aebeimun-

dari faafta Ecclefia. C«on 0'. b.(,^^^„„

d.s : Qui fe uat.bus trad de un ,u J

J^^. ^ ^.^^^^^ _g

nes d.cuntur '''^^

''^f^^.^Jdaeaciu?pnusapatr.,

nu,d f.b. reuelan ««''"'''^-"J.ft je fexennio lub.jc-

Lsfuntfancica.Can0m5u.elt ^^^^^^^^^q^i f,.

antur. E'de,n pcen^faHere^ P ^.^,^g^pi,c.o^

autfimiles beft.as ad lulumJ^^^^^^^^^ ^ g,,

rum c.rcu.nferunt •&^^°^\ ,^ turbam ad nugas

nealogi.am,autf.m.lumue.bo ^.^^^^^f^ a,deceptoriasobloquun

ureosq q.^^ ^^^^^, j„V,„

cuntur,& '.^^^^""''^.'^rutantesfententiam, nec

autem perfeuerantes, nec

.

;nft,tuta,omn.no

fug,ent'e.h.cpern.c.o^;^ff^^^,;ficut f,,^ Ca-

de.jcienuos ^''.^^^^^^^^i^.ccumtenebris co.nina-

^ Orimh.i. nones dicunt. ^^^^'^^rArifti & BeUal^

*nio^ aut quK

concordu <-'^;'j . Lamiarum 4 no-

"H.cnullainleg.bu-ut-^«^^^^^^bisdefcriptarutn.autattno

fitmentio. _ v,rnmmartem conde.nnat

i^iUiusd.fc.pliniefequaces.

diftrfimpei-wlwc.ent.iin"-»-

Y^Ecretaadb.c'l'£-^-,]t^^^^^^^^

\_J ainos protnulgata inter ^ „^j^^

LiheffextUs

cufator pcenas proptirea dIb";S"„^-autem '*'« ^ ^-'

ho.B.nis i,t,penfas. cruCrj Pl°"'^='-'^' " P"«'"Pr^ftare rependereque tene^^ur"''" ^ '^^•"'^'»

now5l?S5--^^ocerearte„.,g.,,„

«cantatnc,bus\,„,|iar^,;^^^'"'°"ntatonbusau<

"- rpeaant,a ufurpa:,e"V°a\re T^^^-r-^-i-g- nomen furt,nuerit

. ind.da^ i''

'^'^ '^"^ '«^^lat,s confentanea

i-ufficiem^aouf ""^*''''^'- r«ionifubdatur. .

''«nfaqae, ut gusftioaibua

?j«.n'^r:,r:u"^,rfa'';«:s.-. •""'^° ^^ ^''-^.

'"Penta fufpicione ineptj "h'"'' "^' ^«''"^ '»ul

,- i d.abo,o'de,uf. & rbTc^?'lr •P''^'^' "«-

! « dsmon,o ,=ef^ i„ terr,b,,e J^tlon "°r*,*''fi^''o^cacodsmonum antra i prS "'^P^'"''"^.& 'nox crudd.bus tortortbu e.f" T'^'''"'''"-duntur,

excositatis mnV f •"""'^cands tra

•«-torum mo^is"Sf„^'f

'n^ffabiJium ^0^^"el'ntnolint, fint ITZ ?' -^'"ancla. Na,^"«nta bac «rn fiti ^^Wu^f^™.*

'"on ta,^

«um i,,^ confiteantur s',"" 11 te;'" '^"^'^ ''^"-

-Mu.mtra,ic..„„-fc~^

.f. Dema^.infam.pcenU

{ rtdes &cquuleos confiau'o fuftinere.Si uero tortu-

,t .ceXate uifts inter carnificum manus exp.^

TentueTfS^^^SeVLbra.exhauft,ut,nu »p-d^^^^

eKoluantur.an.mamq.re^^^^^^^^

aut dxmonem U^«"'^^Xt^^^^^

cordium Sc

AS d s feuif^.mi.S iudices fangu.nary, o car.

ni.o P^^aUridesi u„uculenti,homine exuti.

f"!:::"^:mn!m;Sia pcul remoti ad ipr.

^ V: . -.

i ,d,cis tnbunal iuftifsimu uos ^puoco.qul

„s-«•^'^^',^f;^jXnet,ubi fepulta & cocu cataueri

interuos&n.e -.ecei' i pn latroc nioruul'

«erbum Fueru

J^^^^^^^SL man.feftifsimis mihi

;vrriX;e|%.ano^^^^^^^^^^^^Sic'lam,obuijsh=Ecde.nontW^^^^^^^

f,dun,cola,nden--M^^^^^^^^

Sus^tSfreltaedibiliSc plufquam Turc.ca

tyrannideceffetur.^^^ ^^^^^^i^j,„;^^

Comesq^^-f"'.™"}'"°,iJ.uias duas torturisdi-

ob «alefi-J^f^^fP''^"'":™l\"Sciamum acerbita-

ftraaasesufs.t, f^f'^'"^''fA' ^-et expirauit. Ex

^=^P"'^'T.Til"<,uXimuflfu'omaleficioun.usxonfels.one qv.* no

^^^^_^ ^ ^^ad ,nfan,am

^^^f^'"'^' tormentorum magn.tu

bili matron» tamuiantis, pr« ««^^^^

Ltber fextm, ///dine fatebatar: hsec eadem in carcerem quoq; incun-

£tanter abripitur cum uiro quodam,atqi ea crudelita-

te excarnificatur uterq; a tortore,ut ipfe qu^llor a Gomite ad me milTus, quod priorum femjnarum exulla-

rum confefsionem petijffemjfuo ore mihi faffus etl,fe

nihil ^qu^ mirari,quam quod incredibilem cruciatuu

faeuitiam fuftinere quiuerit. Experimento adhaecin^

puellahactcntatumfuerat, numaquseinieclafuper-

nataretiquodScacciditjUtetiamhacnotapronuncia*

returLamia. Fiililtatem hoc unico argumcnto ollren*

^\ , auod nobilis ille nullo maleficio Isfus deprehen-

deretar,redada£moneobfefrus:quapropterquumfa^

crificusquidam &monachus ineoabigendo fruftra

laboraiTent, noilrumfuitrequifitum confilium. O-rauiinfuper Comitem pereius quaeilrore &Iiterasea

caufafcriptaSjUtin domusmeasminilterium obinnocentiae eius certitudinem deftinaretur pueila dimilTa»

poft menfes uero multos ea cum uiro a tanta carniii-

cina foluta eft, Antea tamen etiam in Comitis fami-

liam (&nifimemoriafaIIar) infratrem ciusnothumgralTatus fueratfuisludibrijs pr^fligijsq; cacodicmo.

Affigitur & iam !e^o ipfe Comes menfes plures mu^tilus in setatc nondum decrefcente.

NuncadarticuIum^i.Conflitut.Imperial. Siquis JMaleficij fereumflatuat, inquireturcaufaSccircum- iH

^lantiag (utpr^dic^umefl) quibusuidelicetorganis, lipomodo Sc quando,quibus uerbis & quali operatio

le id perpetratum fit . Si cofefsioni addat, a fe aliquid

epultum efle uel coferuatum,incantationi perficien-

las idoneum,hoc ut inueniatur, curandum erit? fi au-

emuerbis autaliooperedefignatumid intelligatur,

imiliterattendendumerit,num maleficafint,aute6

"pe6lent : quaerendum adhaec,a quo incantamenta e-

lodus fit,&: quomodo-huc deuenerit:an in alijs quo*[ue eiufmodi maleficio ufus fuerit,& in quo, & quod

O 3 confe-

/I^ jyemag.infam.pcenuconreqautumindefueritincommodum.

Cumprimis hic iubetur, ac prius jnueftigatJone

prudenti inquiratur, qua materia, quibus modis,quoloco&:temporema!eficium ilt commiiTum : an

ueneficium (it uel ars &ludibr!um diabolicum, an

etism in rerum natura exiftat, & perfici queat: an

quoque talibus organis aut medijs: an hasc etiam

reipropodtaeconuenisnt: quapropter abijsrogan-

dumconillium, qui fubftantias e^rundemqueuirespenitius intelHgunt: quid adbsc detrjmenti harumope inuexere, uel inferre potuerunt, quum eas ut

plurimum res nihili Sc inefficaces, imo quifqujlije

comperiantur, utpoflreaCapitefeptimo fullusdo^

cebitur.

Artic. 98. Si quis per incantamenta alicuidam-

num. fecerit, punitor hic mortis fupplicio,& quidemflammis.

Qui uero incantsmentis citra alicuius ia£luram

ufusfucrit, poenasluetprodehdimsgnitudine : at'

queeain reconfilium inquiret iudex, quemadmo-dum de eo qusrendo fupra fcriptum e(l.

Hic in dubium uenire om.nino non debet, quin

incantamentorum ui hic aliquis iaduram renferit:

quod fi fa6tum fit,ueneficinm fuifTe necefTceffc/a^

lioqui non : quum intuitu, uerbis, imprecatione, aut

inepta quauis materia fub oClij ueflibulo aut aHbi

abllrufa, nulla induci pofsit Ijefio, quemadmo-dum in his Libris multifariam demon^

ftratur.

R

' tiherfexttlL /O^ign rcfipifcentihm proponitur Sy^ucslris fecundi

p4p£ hijloria^cui figmcntLm ^inneditur dc mi^

ferabili cuvifdam mdejicie multcris

fine, ap. V.

Efipifcentibus autem , pontificis Romani Sr. SyheTim s,

Sylueftris fecundi famofum exemplum ex Pla^ ^agt hiHo-

tina, NaucIero.Petro Premonftratenfi.Benno' 'l'^"^'^?;"?-

iiecardinaie,Chronico fratris JV!^.rt!ni ordmis prje-

dicatorumj& alijsj proponere uolui. Hic Gilbertus

antea uocatus , natione Gallus , malis artibus ( ut a*

iunt ) Pontificatum adeptus eft. Adolefcens enim,in

Floriacefi coenobio dioecefis Aurelianae inauguratus

fuit monachus : reii^loque mona{l:eri©,diaboium fe-

cutus, cuifetotummancipauerat, Hifpalira ciuita'

tem Hifpaniae bonarum artium caufaprofedluseilr,

ubi fe philofopho Saraceno magias peritoinfinuati

Apud magum uero hofpitem uiderat librum necro*

mantieum, quemilie clam furreptumcupijr* Cumautem religioiius cautiusque cuilodiretur, perho-fpitisfiiiamcumqua iliidomedicaintercefTeratfami

!iaritas,tandem fecreto ademptum ut periegeret,imi

petrauit Gilbertus:qui eo bona fide accepto,medita>

tur abitionem , periculu tame ex farto fibi metuensi

Giibertus igitur ambitione Scdiabolica dominandi€upiditateimpulfus,!arg<t^oneprim6 qu<demarcht-

cpifcopatum Remenfem, inde Rauennatem ha^lus i

pontificatupoftrem6,annomiilefimo (uttraditPc-

trus Prsmonitratenfisiutalij uer6,anno 997)maio-reconatu, adiuuante diaboloconfecutus eft,* eata-

men Iege,ut poft mortem totus illius effet.cu^us frau

dibus ad iliud dignitatis faftigiu confcendiflet^Quan

quaminterimartes magicas inPspatudifsimulareti

caputtamenaeneuinabditoconferuabstloco^aqMOrefponfaaccepit, fiquando a fpiritu maligno qiiic-

. . 04' ^mm

sS^- T>e mdg. infam, poenis

<j^uampoflularet. Demumcum Giibertusregnandi

cupidus, diabolum fcifcitaretiir, quamdiu in pontifi«

catuuifturus efTefr^rerpondithumaoigeneris holtis

ambigu^jUtfolet.Sinonattigcris Hierufalemjdiuui^

ues. Dum itaque Pontificatus fui anno quarto,men*

fe uno, die decimo in baOlica faniflas crucis in Hieru-

ialem Rom^ facrificaret, grauiltatimcorreptus fe'

bre, fatofemoriturumcognouitexdsemonumdre-pitu (teftePetroPraemonilratenfi) quipenfumfibi

foiuendum exiftimarant.At poenitentia du^flus Pon^tifex, & fcelus magici erroris fui coram populo faflus

deplorat: omnesqueprimo poi]:hahitaambitione5c

diabolicisfraudibus, ad bene fan6leque uiuendumadhortatus eil": deindeunumquenq;rogauit,utpotl;

mortem trijcum corporis fui iaceri &: diileiSli, quem-admodum merebatur,big3£ fuperimponerent,eoque

loci fepeiirent,quo fponte ab equis ueclum foret. In*

ter ipfas uero mortis angullias fuppiicat (inquit Bennp ) fibi manus Sc iinguam abfcindi

, per quas DeumblafphemaiTetjdaemonibusfacrificans. Feruntigitur

Dei nutu & prouidentia ( ut ait Piatina) equos ipfos

fpont^ ad Lateranenfem peruenifle bafiiicam,eoque

inioco fepuitum eius fuille corpus; utfceierati fciat,

apudDeumueniaiiocumfibi reiiClumefTe, iiinuita

i^t^4 aiiquandopcenituerint.

Triftiorem maieficse Anglican^ finem defcribitjnS^ec.hijl.

gxGuJilerinoVincentius, iicet fipmentumeflecre^^ dam:tamenutmilceanturieriaiocis,Lectoremiuua-.

MaleficA^ t»it fabula,uei hiiioria fabuijs non abfimilis. Mulierj

diuinatnct inquit,eodemtemporcapud Berheiiam Angliseuil*

^uidkmorte Jam , malefica& diuinatrix, cum quodam dicconui-accident. yaretur,cornicula quam in deiicijs habebat,uocalius i

foiito nefcio quid cornicata eft.Quo auditOjdominse f

culceilus demanuexcidit, fimul&uultusexpaliuit:

eaquediutifsimeingemifcens^inh^cprorumpittan-

Lihcrfextm. ySsdemuerba: Hodieadultimumrulcumperuenitara'trum meum , hodie incommodum grande 5c audiam&patiar. AdiiuceaIoquente,aduenitnuncius,c6*

dem die eius ftlium & rotam familia iubita interijiTe

morte narrans. Ea re inteile6la, continuo faucia do-

lore decubuitjiufsitque acciri fuperftites liberos,ma

nachum & monacham,quibus cum gemitu ait : Ego" miferabili meo quodam fato daemoniacis artibus ha^

denus operam nauaui, uitiorum omnium fentina,&

illecebrarum magiftra, fpetantum ueftrae religioni

innixa,quum a me ipfa defperarem.nunc itaq;,quan-

doquidem me daimones habituram exadlores poense

fcio , quos habui fcelerum fuafores, per materna uosrogouifcera, utmeatentetisleuaretormenta: erite*

nim de animae perditione fententia irreuocabilis.

Corpus ergomeum incorioceruinoinfutuminclu-

dite in theca lapidea , operculum deinde ferro plum-*

boque conftringite , & lapidem ipfum tribus magnis

lcircundate catenis. Si tribus no6libus ita fecur^ ia«

cuero,quarto die me fepelietis, quanqua terram cor-

pus non admifluram ob meamaieficiauerear. Can-. tentur pro me Pfalmi quinquaginta nod:ibus,8c Mif-

fae celebrentur totidem diebus, Matris uoluntatemexequunturliberi,atnihiIpromouerunt. Primise-

I nim duabus no(5libus, cum clericorum chori Pfal-

1 mos canerent circa corpus , dsmones oftium templi

immenfo obice claufum , leui negocio cofringentes,

duas extremas thecai funeralis diruperut catenas,me

diaautem operofior permanfit illsefa. Tertiano6le

circa galiicinium,ftrepitu eorum qui oftio appropin*

quabant, totius monafterij fundamenta uidebautur

5fuccuti. Vnus sutem ca^teris uultu tsrribilior , ^i fta^*

3 tura celfior , ianuasmaiori liirtute collifas in frufta

deiecit, arrogantiusque funus petit : inclamatoque

., mortusenomiae, ut furgeretimperauit. eamoxre^

ai O 5 fpon-

fpondente Nequeo ob u.ncuU _ So!«^^^ 4^^^^

malotuo , ftatimque"'^"f

™'"J^.i^ti ft^pam infre-

.ociameluferat^nuUcon,^^^^^^g\t,thec«queiuneralsopci t

,,f^,,

Ip^rehenfaNnanu palam ommbusea n« P^^^^

.e%rotraKit,ubi.nproc.nauftab^^^

perbd hmniens, und.quaqu p^^; (iumocu-

ferrei.:qmbus.mpofita-fe^^^^^^^

> trsXrc^^Sr»^-"perquIorfer.aud.

banturmiliana.

cHfto-iKCrMrceTfo-ciJlcrJ»»»»*'

C<(p. VI.

I amifi quas ita nuncupanf,

funt fexu mul.erculs, '"»'• i^potes.anU

^naturamelanchoUc«.mem';-l^P^^^iid„,

.num temer^ defpondene .

K.gu* n^.^^^^^^^^^

eisMjsuelutidone.sorganshb'«

.^„„„ijs

inng.t, .c P««f'"''"^'^^^'^ibr js efFafcinat:..fe fe-

^..„„.oconturbetform.s.quaru.n^^^^^^^^

i.„,.W.;»-ciireexift.mant,f«tentu.q- q .^,^.^^^,^,,„

/. toom.»- r,ifsimum. En.muero " P^/V 4 dzmone Sc

^-tr" omnem ad nor.t»am e%.gas ^«^^™ ^^^i^ibus , iUiu»*^'" aeipoirunt,&ag.int«r,acq«^abho ^^^^^^^^.

o|era ac 5"^^":«"";.r.rdef.tnat^m efTe compe-

i^d^emonio. q"'^?":'^ '°f ' t.in h^reticor«m na-

H«nUm nes. Vix «^^'^^"^'''"'."uum hocnomennemo.

r«- mero collocare a"deam .q«u.«

3^j,,^enfanati.

^^''•'•„if.femelatq«eiter«..admon.J^^^^^ ^^^^^^

cis imb«t«s «^-'«"'^^.Vn^^mentenonfacith^re.perduret.mereatur.

^''^J'"^. Quareh«mente

?icum, fed«oluntat.s Pf'"'l^, j^aginationibu.

- protfusifatanacorrupts,&ta"'S"« S ^^^^

LiheY fexttM. s^1di{lra(?^a£, fi nihil ahud iprjadainallutn commile*

rint, eruntexsminandse, &re£liusin prascipuis no-

iirs fidei Chriftianaecapitibus inft-ituendae. ut quodin fuse huius religtonis mchoatae primordijs fpopon*

derjntjdiabolo renunciantfs,atque eiusramen clan*

deitino frauduJentoque induclu (quod primae pa<*

renti Eua&quoque cunt^gjiTe fcimus) poilea decli-

narintjncantse, idiam renp!fcertes,exra'ubnoriin-

flitutionepr^edareper DeigratiamjOmmibusfuisui^"

ribusfatagant. Quid hic dsemonio minus poterit,

f^jfifione contraria tidelis I E S V Chriftiminifter C'

qui ouem fatgnse fuggeftione perditam requiret, atq;

edoujle Chrifl:ireducet.Facileuerc,fs6t0sttentepe^

riculoinipfo artiriiiorum Fideiexamine, fiforteali-

cubi aberrarstmaleperfuafa.elucefcetr&numfanio-

ri doclrinss pertinaciusreludeturmeliusdc^la, mie-'

^reaturque Hserefeos notam, anconuerfas Scafedu-

fi:ionis uitiatseque mentis ueterno excitata, in Eccle

{las m-embrum denuo recipi, & pro feorariextoto

peftore cupiat,obfecretquc.Propterea non tam pro#

«liues effcdecet Chriftisnos, ut fide &m.entepro-pter fcxum ac astatem imbecilies uetulas , ex finiftra

aiicuius maleuoH opinione , fuggillationeque, in te-

tros illos,fquaHdo«,hominu cuftodiae non defignan-

dos carcereSjhorrida cacodaemonu captos torquen*

tium domicilia,pr3ecipites agant,atque crudelifsimo

cuiuistortori immaniter excruciadas quouis etiam

Iatrocifsimo tormentorum genere, uelutin Phalari^

jdistauro coclufas, in carnificinam,humanitatispro-

feclo afFe6tum omnem exuti tradant : qnemadmodiitnultis inlocis nontamprudenter quamfeuer^fie^

j

riconflat.

IPrseterexorbitantiumcruciatuumdoloris iniqud ^'/^"»'^

1 infii^los, animaduertendum etiam, intercarcerem c'*^^'^^*^

. -& cuilodiam multum difcriminis conftitui a lurifpe^«^*^

'

Irito^

:

S^S T>e mag. infam.pcsnis

ritorurnrGholarquaejeorumquipotleapleiSlenturui-Co^. \ih.9M ta,cuftodiam neutiquauult efle poenam : quam a car*c;*/?o<i>rfred-

^gj.^ horrido diram irro^ari etiaminfontibusrenfei*

runt , qui prster mentum quandoque m illum tuere

detrufi. Venim ut squitatis commiferationisque ra-

tioIabefa61atanegh'gitur, contemniturque: fic& cu'

ftodiasnomencumufu apud plerofq^propemodumcuanuit. Ita fit, ut fohtudine diutina, carcerum fqua-

lore, cahginetetra,uarijsqued2emonumfpe6lrisex-

horrefcentes mifellse Deicreaturs, antea nonnihil

diaboli afsidua fuggef{:ione,fafcino 8c delu{ione,me-

tisfenfuluxatag, & iam denuotorturisuarijsexcar'

nificat^, dum quaeilionibus atrociterfubijciuntur,

cum morte femel momento acerbifsimam eiufmodi

uitam commutare malint, quascunque propofita fla-

gitia libenter confeff^ , quam ferocius in eafdem pu-

tidifsimorum carccrum fpeluncas&equuleos practf

cipites retrudi.

Hoc modo fa6lum eft , quod haud ita pridem ani-

culam tormentis eo adegerint,ut iam Vulcano litan-

da, fateretur fe hyemis proximae anni fexagefimi-

quintifuprafefquimill^fimum, afperitatemincredi-

bilem, frigusextremum, &durahtifsimamglaciemgenuifiTe, Nec defuere uiri graues , qui ueris ueriora

hseccrederent, quum inuniuerfarerumnaturanihil

extetinfulfiu§,quemadmodum admefcripfitD. An-tonius Houaeus,uir do6lnnajpietate,atque exiftima*

tione amplifsimus, abbas Echternacefis^nominibus

multis mihi unic^ Sc fempcrobferuandus.

ExfsrmcntdindignofcendlshmijsfiiUil^

cifimd. a[f.VlL

iEterum quod manibus pedibusque colliga'

tis,uel pollice manus dextrse, magno digito fi-

oiftri pedis , Sc uicifsim poliice finiftrae , digito

magnp

C

Liberfextus, s^9magno dextrIpe(]istranfuerreuincuIoafl:ri«5lis, La-

mias maleficij reas, aquje inie^as nunquam fubmer-

gi, at fupernatare , uelut certum experiraentum , nec

fallaxindiciumefTe, apud magidratum &;carnifices

in plerifque ditionibus obferueturin^ illud nhnis eft

ridicuium,mirumque,huic infulfas perfuafioni ullum

hominem, uelleuiterrationisrenfuprsditumjfidei

tantilium apponere.Natationis (iquide caufas, uti le- js/atathm

uitatem, raritatem , fpiritus fuftinentis coclufionem, canfA^

corporisuiuihabiiitatem, idque genus reliquasna^

turalesoccafioneSjnonmagisinefte his corporibus,

etiam fontibus, ut quidem fateor, ita aflerere audeo:

fi quid eiufmodi praeter naturs ordinem uideatur, id

fieri fuffulciente feminas,de quibus etiam falfa eft fu^

fpicio , diabolo , ne fubmergantur ( conniuente Deoob incredulitatem magiftratus,fa]lax hoc experime-

tumadmittentis) quoinfententiainiquamiudicem

tandem inducat hac fraude impolloriile, ab initio

fanguinarius.Mulierem quoque rariore carne prsedi^

tam, &tenerioremeiTe,quamuirum,docetHippo- Li.tJeMarcrates. Tradituer6Philarchus,inPontogenusThi- bpsmnlieh.

biorum ciTe , & multos alios , quorum notas in altero ^" ^^^^^^-

ooulo duplicem pupillam, in altero equi eftieiem afsi™*-'^^- 7-

gnat:neceoidemporiemergi, nequidemueltedegra ^

uatos.Id fi uerum efl,connatum effe oportet.

Similistemeritatis Scruperflitiofse dsmoniacaeq;^^^ecud^tfar

falfitatisexperimentumefl, quodinMalleolegitur: tli,qH£ft.i,

Die Dominico fotularia iuuenumaxungia feu pin* inmm»,'

guedine porci, ut morisefl: pro reflauratione fieri,

perungunt : & ficubi ecclefiam intrant,tamdiu male-

fic^ ecclefiam egredi ncquibunt, donec exploratores

aut exeant , aut illis excundi licentiam exprefTi^ con-

cedant. Nec abfimile erit,quod in hanc dignotionemplerifque in locis obferuatur admodum impie,ubi exterra quam ter fparta primum in fepuitura inijciunt

paflores

/p De mag, infam.pcenls

paftores, portiuncuIaMii]airacnncioicilicetran61i^

ficaca,calcando lempli iimini fupponiturinec lagairj^

fi in templo (it, tum poffe egredi pucatur. Itiixn afTa-.

las fume ligni quercini , in quo aliquis fit rurpenius ,

uelfe ilrangularit:inrperganturillceaqualailrali,co[^

locenturquein templi ingreirumecegredi eapoterjr;,

niil alTulas (ummoueris.

In 4ibello Coniurationum Romse & Auenioni im^

preiTo fic Icgiturr Adcorrigendum & notiiicandum

maieficam,accipemu]6lram nouam,5cformulam ca*

fealem nouam, 5ciiaaneam nouam. 3cn")u'ge de om#nibusuaccis ,

quashabcs, anmmlac^is,quod poisis

formare uel facereunum cafeQm in nomi.ic illius maleficas, 5i forma per prsedielauafa unum cafeum : 3c

cumfaftusellcafeus, pertora i;uiTi i^rmi-la acutato-

tum caieum : Scperhocdenudabituriptamalefica in

facie,&c. Confidera item maleiicam \i\ froote dlms,

quiadiabolus abraditeam cum ungul>. podconfen-fum ad delendam facram unclionem baptiimatis, ita

utftsgmain frontegerat;id quodtame femper^quan^

tum poteil:, cum peplo utlaie n.titur. An hoc uere ira

contmgat,uide iib. 2. cap.2o.

Pf^terearegulus apum. aLamijsdeuoratus, cre-*

diturhasne deli6lum in tormentisfateantur, confir«

marc.At eadem hic ell: ratiOjqux in ahjs/uperifitiofa

nimirum credulitas. Contr^,Achemenidon plantam

coloreeledrifinefolionafdiinTardiilylisIndia?, meminit Democntus , cuius radicc \n. pallillos digedaj,

in dieq; ex uino pota , noxij per cruciatus node con-»

fiteanturomnra per uanasnuminum imaginatio'

nes. VideSr Caputii.hbrihuiusnb-

ftri Quinti,

Liberfextm, spi

Qv,£ m mdcficij perpetruti mquifuione fimt fa*

ciendd:,^ conffionifoli non cf^efun'

dum. Op, Vill.

REguIam^utem hanc minim^ fallacem dquae^

ftionibus obferuare decuit, utdefingulisiliis

flagttijsiamconfefsis^accurat^cumiudicioin'

quiratur,quas alios paffos dicunt/atenturque ^rum-

nas Sc caiamitatcs a fe illatas , num ita fe habeant, uel

inrerum fint natura; & fi comperiaturquofdam ita

Isefos, uel morbos aut ddmnum perpeiTos efi^e, ut iamab alijs hiec confefsis , defignata huiufmodi mala pu#

tentur : inde quibus medijs , materiebus aut organis

perpetrata finr,penitius inueftigetur:^k num illa me^dia, materies aut inftrumenta jftiurmodieffeclibus

producendisfintapta,confonaque, Vbinaturalium

rerum Sc uirtutum cognitione celebrium medico-rumiudiciain confiiium accerfeantur, quemadmo*dum in alijs quoque cafibus eos fpedlantibus fieri

uoluntleges, Vtenimnoneilalicuius melancholici, Conftfi»»i

aut mente uitiati ftandum confcfsioni : ita etiam ex ^«^'^f ^•^P

harum confefsione non efi; infligendatemere puni-j''^*" •'^^'^*

tio,nili excertis circuirJtantijs, & demonitrationi-

bus euidentibus , indubitatum conftet uenenciumueluenenatio, pharmaco uidelicetpropinato autil-

lito:aut eo iocJ,ucide halitu inficere manifcftu eft,de^

pofitoOportetfiquidemprobationcslucemeridia- inaHUnecri

na efi^e clariores, maxim^ in a6lione quam u&cmi mmaU otior-

criminaIi,quxIurifconfaltoruiaudabiliscftfentetia. *^'/"-^^*<''*-?-

Nam in hoc maleficii negocio, multa turbulent^, uel^j"»cernsri

cxlinutra opinioneaut lulpicione, uel maiitioieeXy.;er(;>v

inaligno afl^eclu, uel ob morborum difficultatcm,

aut rerum ia6luram, cxincreduiitate,qu6dnonfa#tis Dei iuft^ uoluntati ex animo fe totos quidem tra-

daat, fubijciantque, dicuniur,multa confufe de alijs

fparguu'

S^2 Bemag.mfdm.pcenlsfparguntur, cofersioneitemillurarumadaemoneue-

tularum fanciuntur, diabolo frigidam hicfuffunden'

te ,'& machinationis clauum fideliter dirigente : ut fi

quisauremapplicetfaciie, accufationcm &confef-

» {ionemratasexiftimans, itafe tandem delufumfen»

ti€t,quo tanquam in labyrintho inexplicabili inuolu»

tus,nunquam fit cxitum inuenturus,{i ad legum nor#

niam Sciuris rigorem cun6la ex auditis exequi fba^

tuat.Eafatanasars efl,rcsufqueade6 tricisfubtilifsi'

misimplicsre, confundereque,ut necullaThefeifa-

gacitate extricari, nec Oedipi prudentia explicari

queant. Sic uel in principijs omnino fubil;itl{re,& in-

tra metas fe continui(fe,aut matur^retrogrefrum effe

pr^llare, nediaboioabinitio homicidje, obaperta

mendacia aut ueritatemdolo faKitateque uitiatam,

aperiatur feneilra,per quam fe in aftiones noilras in^

finuet,ipfare&ufusobferuationecomperi.Necom- '

nem longius graflandi occafionem fatans prseciden/*i*

Ai^ compendiofiorunquam erituia: alioquimenda-i

ciorum, calumniarum falfarum, ueritatis momen- i

to interdum mixto ut dolusiateat, criminationum ;.

atque accufationum nullus uidebitur modus aut|

finis. . i

VeVarietdh Huc Cardani fententiam adduxifre iuuabit. Con-ij-.c4/>.So. ftathasfaepemerito ple6li,inquit, quod fintmalefi-»

cse,aut etiam ob impietatem : cxtcrum plerunq; iluU

tae foium funt,nec cofefsio integra, nec iudicium, ue*

lutde latronibus ac furibus, reliquisque fceleratis

hominibus,admortis poenamtrahipoflet. Sed om-niaplenauanitatibus,mendacijs, repugnantia, inco-

ftantiaqae. nam illud quod dicitur, conuenire & co*

teftariabfentes, omnino falfumed: necnifidedie

congregationis conueniunt , cum uulgata fit quxnafit.Iduer6argumentumfire6le Bc diligenterexami»

netur,oftendit hanc artem cfle prorfus falfam, & ilks

no

Liherfextm. SP3nonuerSInunum coire:nain unacentum autetiam

plures detcgere polTet, cumillarummuliercularum

opinione tot interfmt. Verum non nifi fama agnitas,

autuirujaccufant, quasnonexiudo (ficenimuifio'

nemillamuocant) fedexauditu& colloquijs agno'

fcunt: utrum uero uigilantes, an dormientes,certum

cft quod in utroque tempore. Eadem autem uident

atque audiunt, ob fixam contemplationem , fidemq;

illius rei : uelut Rafis enarrat de illo qui fe gallum obftulticiam cxiftimabar,ftatis Horis gallorum morc adcanendum furgens annis pluribus. Hsec autem opi-

nio ac uifiomutuisinter fecolloquijsmulturacon-

firmatur. Ncque adeo frequenter ad hunc abeunt

ludum . qussdam cnimuixter inannoaccedercfibi

uidentur, nec quidem uolentcsrquamuis & hoc per#

faepe contingere putetur, maxim^ unguentorum au*

xiiio. Hsecille»

Trmm muliercuUrunt oh matcficij opinionem exU"

(iarm confej^ionesproponuntury penitiusq;

excutiuntUK Cdp. IX.

POrroutexempIis lucidiorcuadatresperfcob*

fcura^ tenebrisque inuoIuta,duarum mufiercu-

larum in ciuitate Imperiali paucis abhinc annis

captarum , exufl:arumque confefsiones , d me rcqui*

fitas, Confulisque aflenfu excodicillisiudicialibus

communicataSjhic proponere uoIui,quibus fubiun-

xi tertiam. Primum una quide fatetur,fe i Deo om* J'rim£ m».

nipotentedefciuifie, &diaboIomaIeficioadhsfifie,^^['^Uml

ac amafium fuum appellari Bernardum: deinde eflPe- f^r^^Q^

cifle fingulis uicibus pomo , ut matrona quaedam N.fexies partum ediderit mortuum. Confitetur item,

fe cuiufdam uiri N. filiam,cereuifix hauftu per male*ficium enecafle : identidem & N. uxorem ita iam le-

^o tanquam ex morbo affixam, maleficio iaefifiTe.

P Pro.

«enim noftrum eft, ^^^^'P'^eft(docente Chri-

,„.,.s. omnis qui f^^^^P^^^^^""^' ec"mm ,« diabolo eft.

x.i..».5. fto) peccati. Qutcommtpeccata

^^.^^^^.

?x ^«6»;, i;,:n^''^."^"'r.SS'K^ qui non facitiu-

....:::: S^riToreftmrcum, ^^^S2Z££.J,^c.u. jTi non Collig.t «^«'^;^„' PSiocus eft. Quid e.^

Apifcere poff^'".'^''^ P^.^^^Xguta .r.a.usque in-

r^"tdrcTri?n-u^^^^^^^^^^{htttta.adlui eo§"^', . conformitatum.patronos.

tarhic locum «P»'^J'^"^,^^|^ „d,« monachum,ubilegitar uxoerna.nb.,gq ^^^

ac ut eam»'^,^'^"^"' Jrapho propria manu,& fangul

licUum.trad,tochrog^aphop P^^^^^^^^i i,„nec&fignato.Pofteapoei^tu ^^^... ^^,.,^^

bu fratr,bus fid,s expl-;'_^^^<^^;fg^^.i^fe concubi;

0„c*u. dsmon.o f^h^J"';'";"'"^^^^^^^ diK«it, phantafticfi

.„„. d.mo.. tum dxmon.s Bernaru. paiu.j^^^, ,; ^t

:

8'''^^S'"rffrd£Atdphan?afma.utminusfi-ubi ex profeffo '1''"^"'".'''"

^^fefsioni eius fueritad'

dei uel hoc faltam"7'"4Xan nte.erroneaquo'bibenaum

qu.e.mo^K^^lluc^^,^^.^ P-co Ber.

que cenl^^nda e... Qu^sipfus fibr.id corrupto au-

tis4uemuliercu!s)"iT°,, "'^'"''*:'"i:ffone,men.hnn. Nac p„,„o me ,;•!'„? ""/^ P"""^ '^'^S'^- de^«enenura,V-od foL;"" '^rf"

^^*'!-'- '"'^ ^^^'^"'''^

modum quoq., num ea fu' ^t^fr

'" '''"'

<5"''^^'^''-

fotu. eoecando pecuii.r c''"' "*"^"' ^fficacia '

femel tantummodo ,1^^. ""'•""' '''"'^ "«^«"5fetum excuteret

: nec t'"' '°"." ^'''''^'' =""*^

'•oni ftandum erat o,,^^ " '""'''°= ei«s confef^ '

«'tt.tur. id uitiato feJip J^;' A ; '^"''"'^'^' P"'

['3 ilJam plan^ infon'eSl ''' '"'"' '^"-'^" '«'^-

iaadrat.onis peroend" [ '^P';'"''' ^»i'^'^g«-

Pendor,rJd;pL„'defi;aNT "°"/°'P"<'!emerLpermaleficij,„,dicendl r^f^^f hauftufublata .

'm'".rtumfuerat/;Snr ' ^'.^"''"^ "''^'^^^obnneret. ^dhib/ti^ n cS^^^t- "'™ ''^'"^'•'^'«

"«'» cognuione infi.niba7 u?.!y""''" ""'" ^^^

gandum. Nec minori fln/^''^".'"^^ eratJnaefti-

«[ganis autmedns coniu^i M "'^T'"^""'' 'i"'^''^^'« uulgats & odiofscfrm-

"'''""' «"^'uifl-ef^c>pronasadeoofFerredecr ,"" '"'."'''^fi'^') «o-

'^^'^ 'ncantatione infortunimr'- ^"''^^^ronhiP^-pcreatumnarrantameTte

Tv''""^"'^'^»*^ <"«

"^'*, p^faerfo dsmonirLft A "°r'^*"^« ''«^ ue-«eramorbi eiurc^m.r i"'^""'^*'-'. e«c,ue^J^•'.^'t' quem^^s^af :'^',^-^^'^e '-'^ efTe libl:::,:U'us fe crimin is reos fac'a« ! "°" ''''*^"-

'^"'J-^

«enufts,pallion.gro. 8crel quo.^^^^^j.^

iufsit eam non ab'«.^°''*A'°T, '„ in; ^es neceffa-

pollicituspatro—f^^^^^^^^^^

rias & P"'^"'*'";^""^^'ELti fe deuoueret. Atqi• cifsim ipfms confiho &

«"f"JT ' „t,at hic uir . E*magnum auri ^u™'?!'^'?

''f,'^"^^^^^^^ om-

uero in ipfms affenfu"^''"X S

„ c^^Hfti. & om-

nesranaos.Htnccmuma ^^^^^

'^"^^E^KKaSnq^^^^^^^^^^men fib! eUe Ale^anac , ^ , o^ „5 uenereumcubinum q'^"".'i°'"'/"^:a"m cereuifi? coaori N.fecumperfec,ffe:uemftcudam.e^^

fclicem rerum fortunamc«^^^^^

^^^.^^.^ j.^^,

uttlgaris paux.llo,uafmanc^^

j^^^^.^^ j,^„^

dito: item, fe

«^f""^.^^"luod alicuius rei dona-

P-'""'';?rn"X:Spu=rumN.^^tionem ipli deneganci ^Vb.dumreddidiireac.nut.laffe. Atquiuides

„„^.««.'^^'"."""^'"^ffr.ta contrnaum inijlTeuel.mag.na.inodumuen.ffe, atq, contr. ^. ^^ ybro am-

riu, uel nulhus cert^"Xohantaftico ,

qui ea ima-

plifsima oftedi,cum ^'«»^'3*"'^ fo^m fpiritus

Pginariaueftaus orm^^^^^^^^^^^

effetueft.u &"'°"f«£V „^on aurumfqueadmo-

hicprotuht.qua.llam deluUt no H^^j^l^^if,

du^ quoq; cocub.tu -^^ " «;""'Vuius uirtus qualis

nu.Us fir.fi in e.-.rterna '^u" «^'fPP^ fronS;

Selcofimiheseptioneper.t.iaduduaqu.q ^^^^.^

Lihcr/extuf. s$7Screliqun toties mudatur facies,eamomnmo abfter*

fiflet. Baptirmiautemuisrecusnosclocet,eammini^

m^in carnisabiutioneconfiftere, utfordesabluan*

tunTedutbona apudDeumcorcientiabenerefpon- i.Petr.}.

deat. Fufiorem omnium refutationem Libro fccun-

do cap.ip.io.Sc reliquis inuenies.

Non plus habebit ponderis , huius mulierculae in

fraudulento eontrad:uabncgatio : quin fi admonita,

fideliusqi inftituta , eas diaboli cognouiflet artes, re^ •

fipifcens , erroremq; confeflTa, in Ecclcfi^ finu rurfus

debuerit admitti. Petr^ k Chriflo pr^monitus, ipfum Matth.i^,

ter.fana mente Bc corpore, cotra animi teftimonium, Marc.i^^

abnegauit, etiam prsftito iuramertto:quem tame cle ^**^-^*'

mentiae fuas oculis Chriftus ufq; eo non eft dedigna*

tus,ut ipfum etiam Ecclefii^ caput conftituerit. Quidfrequentius impunitiusque ( apud Italos maximd, fii

quidillis exuotominuscedat, prsfertim in illicito

aieag lufu) quam blafphemis horrendisque uocibus,

pollice etiam inter indicem Bc digitum medium ten*

fo,ac facic coelum uerfus ercfla , in corum defpedu

,

Deum & Chriftum abnegare c'

Num infuper refins modicum , uafi fuppofitum,

labeat eam poteftatem uitiandi cereuifiam , in qusc^lioncm exa6liorem uocari oportuit . aliam etenimrorrupts cereuifiae caufam neceflario fuifl^e aflerent,

:|ui rerum naturalium fontes uera ratione fcrutantur

^inteiligunt. Nec fanitate fraudari potuitue<floris

ixor,nec puer mutiiari,per carmen, nifi acceflerit uelenatiOjCuius hic nullantmentio.

Tertia ita habet. Apud HoIIandos in oppidis ma*itimiSjRoterodamo&Scheidamo, ex pifciumca*

)tura maxim^ uiuitur.Horum incolje quum heleces

'ifcaturienauigaflTent, & pifcium copiaonuftasre-

!ucerentnauesRoterodami,r€tia]apidibusonerata' '»cheidami retraxerunt . Quod infpcratum infortu*

P 5 nium

rnam maleficio confeilim imputabatur. Qaocirca

inulieriinijcitur manas,qiisincuai^anter fateturma

_ . leHcis fuis artibus id accidifTe, & fe peruitri foramen

f^Aoridi- (quodoftendebateius magfistudinis, segr^ucdigitu' iuid. trjinrmitteret) dam pifcibas ill] infidsarenrur, tranf-

iioiaiTcjSc in mytuli teda (inoiTeircoIp nofiratibus di-

citur) fe mari commiOne, illadqi traiecslTe ufqi ad ha-

lecumdationem, Scibi incantamentishalecei fugar-

f§;Sc earaiTilQCO fubieciiTelapides. Latahincpoufsi^

mum fententiajfiammis illa deuoranda traditur.

^Piiiinfi^ I^ ^i^c confefsioie expendendum erar, num in re^

iA ? c rum naturafitjOperante diabolo quouiodocunq-, pro

fuo arbitrio 3c uiribas, per a61nfsimam uitri rima, ne

ciigiti ouidem capacem, adultum transferri poiTe ho'

minem.non ej-; folo fpiritu Habilem, aut ex fubftantia

tiu6i-;nIiquabiliueconcretum t fedexfolidisofsibus,

teaacibus ca,rti!aginibus, riccistendQnibus^Iigameti

tis,neru!S,membranisque prseter mufcurofam carne,

compailam: qui fi ctiam in iiatus refolui pGtuiffet^

eoi'u^5.': tamen (imul perrumpenteui illud uitrumin^-

irihgi debuit. Ad rationis item normam opo.rtuit oo^

cari, qaomodo iu mytuli teilula proucdai' ^tatis fce>^

jiiiria cum tantolapidum areruojretum potueritful'*

careuarium turbulentumque. Scdnec traieftu hoc

in teftula opus fuit ei, qu^ mox per uitri anguilifsimu

foramen pernicifsime uolarir. Tamueroomnislisecconfefsioellinfuin^jfutilis, dilTona, abfurda&mcn-<.Ux,ut mul>ercuUm h?nc uel deliraire,uel melancko*

lia fuiife agitatam, uel ahoqui deprauata phantaGa dii

£lam, ueladsemoneobfeiTam, quiuslhuiuslinguam

rexerir, uel exeauoccmediderit, quilibetnonomni-»

no mentis ijnpos dijudicafleualucrit. GioiTas com-rninifcanturqii^fcunqueuQlentieiufcemodi iudices,

fententiam ita fanguinariam rite pronunciari poiTe in

reaelincognira, fiuce>;trarationem&rerunaturain

pofita,

Liberfextm. SPPp6fita,nuIi!cunquamconaincentrationlbus. Quareautcm non citius proniusq; credam, cxDei permiiTu

propterhominum incredulitateutijpunirentur, aut

ctiam probarentur, fi adflnt, fide]es,diaboIum qui potuit,eosinucxiireIapidesutdeciperet, quodillipecu

Jiare efi-,quam admittam, mulierculam, quse omninononpotuit^eapcrpetraflerSicumdasmonisfubfidio,

jllamfeciflcocclamatur, &:idquidemconftantern€-go : fl etenim diabolus uel miiies hoc uellet & conare

tur,perexiguam rimam pofletneutiquam transferre

mulierem :quod tamenaccidiflfe, illaconfeflaefl-. Si

hoc merum elfe delirium, nus^s 8c m.endacium obti-

nuero, mi patres confcripti, qusreliquis eius farinas

nsnijsdebebiturfldes.

Eodemmodo infinitspoiTentrecenferi confefsio

num formuleexpublicis magiftratuucodicilIis,quas

fi penitius expenderis,«;.W'VT/flr.t'ueI impofsibilitatem,

(fiitaloquiliceat) in con{lantiam,uanitatem,menda

ciauentatefacatate6laq;, uarietatem, labyrinthumj

imo fabulas comperies.

klicL confc^io expUcaU : CT uerhls dtit imprecntionene^

minem pojJeUdi: itcm Lmi^s effe

amentes. Qp. X.

HAud ita pridem qusedam in uinculis detenta,re

plurimas uirgines religiofas in cosnobio uarijs

tetani cruciamentis exercuifle,indita oleribus

mixtura ex afpide,bufone Sc fanguine meftruo fimul

cofafis,fatebatur. Hicomniuprimudiligenterinqui^ Tntegramhi'

reiidu erat, num cxhoriauenenoru comixtionc,€itif* /^p'*^^'"^*

modi refultent efFe^lus, uel morbi, uel fymptomata. "^' ^^' "'

lande illa pubiico iudicio flamis tradeda, in hoc ex-treme perftitit coftater, illa calamitate a fe atq; matresfgrotisillis uirginibus irrogatam quide, mortemqiperpetiue]Ie:hoc autemfe palam c6fiteri,netantil-

P 4 lum

00 Be mag. infam.pcenis

\\iin unquam a fe illis per os iiiatum fuifTe. Qno igitur

Mtntt&im modo diram iianc indaxidct rortem,rogata: fe mentepfecattom Scimprecatione eam inuexiflefalTaeft» Quibus ueroinfortuntutn

j^ejjjjg tQJii pQfsitiHatum malum, deindeinterro2:a-.

^/fpyj^jp^^5/-ta,reipondit: matre & meprius e medio iublatis.

jeinf*ehi,de- Vnicum iioc dasmonis abinitio iiomicidae ftudiu

imnflratum ell & macliinatio, ut quam plurimis fundatur fan*tiiLib. 4. guis. Vtraqueenim exulla, nondumdefijtliorrendu

^^' * ' fpcdaculum : fedapriorefacrilico fecundusdemumexorcifta accefsit cf cus, qui ex omnium ferme asgro-

tarum corporibus dasmonia fugafimulantia abegifle

putabatur, a quibus tam atrociter antea fuerant qui-

bufuis conuulfionumfpeciebus excruciatsemecdum

remintfeha2cpe{]:is,at longius iiincinproxima pro'

ferpfit oppida. Hic poft muliercularum exuftionem,

fe produntmorborumauthores : numuerd illsuir-

ginu corporibus dsmones cogitatu imprecationeue

immittcre ualuerint,Libro tertio decifum eft.Eiufmo

di hominum impotentiam penitius nouerat Impera*

tor Fridericus primuSjBarbaroffa nuncupatus,in cu-

iusexercitumcontraMediolanenfesductum, himercatorem Arabem ablegarunt.qui Fridericum uenenotolleret: qua re cognita,Arabem cepit Imperator, pu-

nijtq;. Ac licet Arabs magus grauirer Friderico mini^

taretur/e illu uerbis enecare, nifi dimitteretur, uelle:

tih,%.deHi nullo tamen modo comouebatur Imperator, uerbisftor. animaU tantam non inefie uim fciens.propterea & acerbas al-

cap.z^,jgrdedit po^nas. Vereitaqjuidetur dicere Ariitote*

telib 16. ies,incantamenta elle muiiercularam hgmenta»

LamtAfnela Cardani uerbis & liiftorise faus hic eritlocus, quitholic^,ame' deLamijs fic fcribit; Suntdeformes, pallidse&fub-te>,a d^rnom obfcure,atram bilem ipfo intuitu pre fe fercntes.Sant

^-rent^s obL^^citurn3e,amentesq;: ac parum ab his quas daeinonia

^wennmte. tcneri crcduntur, ditFerunt : fixs in fuis opinionibus,

iinces, atqueadeo firmae, utfifolumadiliarumuerbarcipi-

eias,

Liherfextm. €oi

cias,qu^m intrepide, quaconftantiaearefcrunt, qusneque unquam ruerunt, neque efle polTuQt, tame ue^

ra illa elTe exiftimes, Vnde nil mirum ab his moribus,

ijs qui philofophif expertes funt,egregi^ imponi. La'

borare autem eas atrse bilis morbo , tum ui^us ratio,

tum aeris qualitas, tum forma atque effigies ipfauul- ^

tus & corporiSjtum u.erbaipfa ftulticiae, & (ut ita di-

cere liceat)impofsibilitatis plena,ipfeq; toruus in di*

cendo afpe6lus , tum cafus quidam qui Philippi ui-

cecomitis Mediolani principis aetate contigit, decla'

rant. Res uere ita gefta eft,ut pater meus retulit. Da-natus;erat profanae huius artis uillicus quida nomineBernardus : alioqui uir fimplex& frugi^ob idq; domino percharus. Sed quia nec minis nec perfuafionibus

adduci poterat,utpoenitereuellet,adignis poenampofcebaturdiudicibus.Dominus,cuius pigebat,qui^

que principigratuseratjobtinuit, utfideiufsioneda- Qyi^-<^'^^^»

ta,quanquamillisrelu(^antibus, licerethominem a-y"^fJ/£'*

pud fe uiginti diebus habcre. Coepit ergo,iIlum alere ^^iaiefeittm»

non ut medicus,fed ut rufticum nobilis amicus. qua- refipifatAh

tuorouarecentiaman^, totidemuefperi,tumuinum amentUms-

duice atque iucundum fuppetebat,carnes quoqj Sc iu ^^^" ^ '

ra pinguia. Poftmodum ubi uidit hominem ex longoueterno refipifcere, hortatus eft, utomifsis falfis atq;

abfurdis periculofisque perfuafionibus,Ecclefiae ad-

ha£rereuellet.Sedpaucisopusfuit,refipuit:optimuS'

que Chriftianus fa(ftus,ufq; ad mortem abfque alioru.

querela perfeucrauit : quem atrocitas iudicumim-merito erudeli fupplicio afFecifiet.

Confif^io eoYum quifc in luposfuifjc trctnfmu^

tdtos crediderunt, Qp. X !

IT Oc loco fubiungam eorum confefsionem^qui

X. JL^e in lupos aliquoties fuifTe couerfos, arbitrati

funt : quam in hoc meo inftituto faepius obiccere uiri

alioqui cordati &magna£ exiftimationis, camqiue-

P 5

^^2 DiT 7hJ2- infjm. pcsnkiacexTnpode proiaticum rumma rcIigioneStGfl-

gjlsrifidiicia^unqnamueracemobreruant, quibaSiuTit coram a me non elTe fa;^um faris uidebitur. Vtiraqus iilis , 5c quibufcun que al.js , mentis oculi niti'

d'as co-f?. eiurmodi prellii^ias abitergantur, necuf-

quesdeo terncre illudi te, cciilisque nebuias citundt

f2a£nr,neque nelut cjcca? ralps.rn fordibus a dajmO'r>eobrrufis perJarenr, fcd aboculorumpupillanu-beculss , cumimo & ucgues permittaritfanari a me*Gico,qui prsfens hoc colATium ^raris ofFert coicun-

quelucidosSci prs:itringenteipirituliberosoca!os

capientirhiltorismhancraramuagamq;, necminusadm!rab:Iem,exSabaudia Snitimisq; ditionibusia

Pandriaiii , Brabantiam , Geldriam Sc regiones alias

translatam, stque a raein aualemcunqueerdinemfcreuitcreafide exGallico fcripto conrradam, utiu'

re nibil quod alicuius e(l mometi, deCderari dcbeat:

deinde excuiTam , & uelut ueritatis lapide Lydio cx-

piorstam,proponereuoIoi, .

Ad qu^iliones M. loannis Bom , docioris Theo^lcg-se-prio.-isPrsdicateruminPolignij&generalis

inquiiltoris fidei , ordinati in dicscefi Befanconnen^fi, confefsio Perri Bourgot', nuncapati Msgni Petri,

& ^lichaelis Verdan g , captomm ob malencij hsre*

fin, usnis diebus in Dccercbrc extorta , Anno mille-

Gmoquin^enreiimouiceffmGprimOjfcdmaxim^cO'ram multisScfpecnrabilibus tetiibusrepetitapollre-

rao eiaidem rcenGs die.

ConfeiTaseTi Petrus, acteannos circiternouea-

decim, ipfodienundinarjm PolignenGum tamua-lidam procCiiofarr. que de5:2xi0e pluuiam.ut non fo-

lam nundine diilurbarer.^jr,fed & armeta cuibus il-

le cuflcdiendis tor.c prseratjta diGjcerentur, ut ubi

reqtLiri pofient,p!andignoraretur. Quuro igiturcum

rcl-ouis 3grico::5 pecudcs uari€ quefitum colleduq;

abirct«

/

Lthtrfexttis. 6g^abiret , Sj folus aUcubi aberraret, tres equites nigros,

atrarnqaeindutos ueftitamhabuit obuios, qaoruin

pofvrcmusrogabaf.Amice.quoabisC^uidcriselTetur'

b£t;or. \^crum ett^refpondit Petrus. id autem euenit

ob pecora cx fsuo icmpettaofoque nymbo difiipa^

ta, Sc p'crdita : & cnm eullara ea recuperadj raiionemuideam^animum equidcm prorfus defpondeo EonohviDC an;moe{Teiur=iteques ille, pollicirus, (1 mcdofldem ipii daret,magifl;ram (e donaturum, a quo infti

tueretur , ne in poltcrum ipdus armentum aicpo uel

quauisaljaben:iaimpeteretur,autui}umreritirerdam

num, aut etiam ullum perirctpecus rutitem ipruni

redderetconfadenticrem,perd;tas reperturum pccu-

dcsaddiccbat, necderideratum iri iillasrpccuniam

adhsc fe daturum rpopondit. Cocditioncm hic ac-

cepttt, feineundem locumpctlquatuoraut quinq;

dies reuerlTirum promittens. Hmccumudlicorunicomitatu indagatum pergit, armentamq; qu^readuinucirigat,Scpotcquatriduu eodem adequitemmo!eagnituredit. Qusritiile, numoperifuaiiiipiuocarc

decreuilTetPetrus'^quouicirsiminterrogate,quis naefTetf rcrpondic:.Seruu5 fam magni inrcroru diaboli:

\t^ ne metuas. Tum ea Xzz^^ iuam dsmoni opera aa-

dixitPetrus, fipromilsisiljein conieruando pecore

Scbeneficijsconferendisftaret. IndeDeo, D.uirgini

Maris, omnibus ianctis &paradifi incoliSj baptiimo

& chrilmati renunciare iubetur : quo facto,illi exofcu

landair.anuporrigit{jniil:ra,nigra,uelatmortui,tTigi

damc|;.hincingenuaj^.uoiutusaltcr,apertocapiteho s^iritincm^

nore fathanaedefert,eum appellas dominu.Ne quoq; mm c- ^rj.

fidei iymbolu reciraret, inhibcbarur. Perilitititaq; ia «»» h^et.

diaboii minitlerio circiter bienniu ncn prius templu ^*^ '"**

iiigrediens,quam in fine MiiTse/acl lalte poil aqus lu^

ftralis cofecratione, quaiUunoluit afpergi : ilc qooq;

mandaFAi ipGus prsceptor , cuius ctiam nomen tum

6o^ De mag. tnfam.pcenls

adhuc latuit, fed poftea fe Moyfet appellari fignifica^

1 uit. Interim nonerudiebaturPetrUs,quomodoiu-mentum tutari pofTet : fed hoc officium conferuandi

pecoris folum praeftare uidebatur diabolus, fi quan-do confpicerentur lupi

, qui tum nihil iniuris infcre«

2 bant. Poftueropafcendipecoriscuraexonerata, fa-

cil^ diabolum neglexit,frequentans templa,fideiquc

confefsionem recitans, annos circiter o<5loueInO'

uem: donec aMichaele Verdung denuo in fui magi-

ftri obedientiam di6l:o in loco excitatus,ca aftenferit

conditione , fi pecuniam ex promiflb fuppeditaret

praafceptor.

2 Ita fimul in partibus Chaftel charlon uefpere quo#

dam conuenitur in nemore, ubi ab alijs ignotis cho«

reas duci concurrique uifumeft. Cernebat autemPetrus in cuiuslibet manu candelam uiridem , flam-

liiam cyaneam fubobfcuram euomentem.Alias illi a Michaele proponebatur,fi modo fidem

adhiberet,effed:urumfe,utquantacunqueuelletle-

uitate procurreret. Confenfit Petrus, modo ferua-

renturpromiiTa, pecuniaque donaretur: alioqui fe

J fraudcm uereri ait. Pecuniam fe curaturum abundd,

4 pollicetur Michael:qui exutum Petrum nudum lini*

mento inungit, quod fecum ferebat,unde hic fe moxin lupum uere mutatum autumabat, & quatuor fuos

pedes lupinos ac pilos intuitus exhorruit: fed tam ce

leriter, quam uenti flatus prouolat, fe concurrifie af-

feruit. necidfieripotuifie, nifiuehentis ipfumma-giftri opera, qui continuo in eiufmodi excurfionum

uolatu aderat: quamuis cum no prius uidcrct, quamhiimansreftitutus forms.MichacIitidem inun6lus,

una tam pernici ferebatur curfu, qudm optaret, cele^

ritate etiamuifum prasuertens. Vbi eam fuifientpaf*

fi mstamorphofin horam unam aut alteram', rurfum

i Michaele illiti, opinione citius in priftinam rediere

figu-

Liherfextm* dosflguram. Vnguentum utrique donabatur i magu ^

ftris , Guillemin fcilicet Michaelis magiftro, & Moy-fctPetri.

Vbi de fua kfsitudine poft eiufmodicurrum, ut it

fe difficulterquandoque erigerct, apud magiftrum

quereretur Petrus, nihil id erie,rerpondit ille, & moxcuratum iri.

ContigitquoquePetrum exMicbaelis inditutio-

neinungi,&conuerruminlupum,fexueirepteman»norum puerum mafculum dentibus comprehenfuin

occiderc : quem tamen ob clamorem & eiulatum re^

linquere coaclus , ad fuas ueftes confugit, ubi fc her-

bis exMichaelis dojflrina fricans, in humanam reuer

tebaturfacicm. SimilequiddamMichaelem ciiipro

ali^s tentaffe fatebatur, Sc quodam die in luporum i-

inagineenecarrefosmina pifa colligentem: fuperue-

niffe autem dominum de Chufnee, cui etiam nocere

uolentes,aliquoties infultabant fruftra.

Confeflus itemeftuterque, fe in ealycanthropfa 7trucidaffe puellam circiter annos quatuor natam,eamquetotam deuora{fe,excepto brachio : ac Mi^chaclis palato pkcuilfe carnem , licet parum come-diflet: nontamen ad Petri identidem uorantisfto'

machum ita feciffe. Quandam item puellam fe iugut»

lafle , eiufdemque exuxiife fanguinem, & collum uo»rafle, fafsifunt : (Tmilitertertiamperdidiffc, eiusque

orifjcium uetriculi comediffe ob famelicas Petri fau-

ccs. Alids etiam inhortopuellam intercmiffeo6lo

uel nouem annorum,cui dentibus coilum infregerat

Petrus, quod rogatse ibi clcemofynas repulfamali^

quandofuiffetpaffus: & hocperpetrato facinore^e*

ueftigio eleemofynam inDeihonoremibidemoraf# 8fe. Hicinfuperconfeffuseft,fecapramiuguIalfepro» 9peagrummagiftriPetriBongre: eafcilicetmomor-dific,5c guttur fecuiffe cultro»

Michael

6o(S Be mag,infam.pxnis10 Michael Inlupum transfigurabatur uc{lltus, Pe*

13 trusueroexutus : qui etiam leignorare quopilide»

uenirent,quando deuneret elTe Jupus,rctu!it.

II Lupas etiara ie in!Jirc,& cum taDCa uoluptate qua*

fi cum uxoribus congrcrsi cirent , confersioni ad-

did^re.

(5 Aliquando tranfmutationis tempus dengaatum,opinione 3d uoto breuius erat.

14 Confefsioni tandem fubiunxerunr, puluere qao-

que colonsueluccinereifibi trauitum tuiire,qno co'

tricatum brachium llni llrum , Sc manus , quodcunqranimal contingerenr,interirer,

15 Hosauteminterrogatos, diuer.Qineodem faccoy

& controuerlenonnunquam reipondiiTc^opCfepre*

cium eitmeminiiTe.

Confef^io figiUiitim cxplicata, o^con-

"5" Am conuelicndag huius confefsionis ufqueaJeo

I haclenus^celebratafjpericulum prouirium nollra--

rumimbecillitatefacereaggrediamur.

Inhoc rei cardouertitur, num tctaillaconfefsio

ficuera. Speroautem me, iuirraganteope diuina,

otlenfurum manifeile, eam in prscipuiscapitibus-Confefsio er.

^^rit.^tj cJar^E aduerl"ari : & proinde non modo erro*rsnsa.

j^g^,^^ |-^ j ^ faltam prorfus e.\'i(lere,imaginesque re-

rum i?er infomnia tintum cognit-arum , uel prsELli.*-

gioie oculis ebieilarum, pro iplls rebus proponi: fic

ci nullum deberi locum in concilio fano, (cd exibila''

ripDtius oportere,ut ueternofiuel catalepticifaba--

]am,liberefcteor.

Primiim de llipulationis fa^la^ mutua manu uani"

rate, mhil dicam : recanxi^ contendam de prcmiir*"^

taties pecunia, & nunquam foluta : ut nec dc cufto-

dlcndi ills:f<^ pecc ris arteexpa^cnontradita, cuin

tain-eii-

Liberfextiu. 60 jtamen foedus fuerit initum illis legibuf, ut pecuniam

fubminiftrarct , & armenti d beflijs dctentledi artcm

doceret daemon. Illam ut non habe: niil imagina^

riam,{ic nec hanc tradere ita potuit aut uoluit, quumluporum fimulachris, quse pro fuo arbitratu otfin*

dcrequiuit, Petrum folummodo territum circum*

uenire, & inofiiciocontinere, fAgaciusconaretur:

quibusjUtrebusnihih', euanidis,nec ullam relinque-

libusnoxam, ille daemonij ftudio &:indullriapccu-

dcs fcruatas elTe confideret.

Quanquam etiam de fidei abnegatione Sc foeders

ficulneo, intcrtiaehuius Operis libro,ubi fagaru hi- to.j,

ftoriam defcnbo , copiofius difieruerim : x^ tamc ad^

hucleuiterhoclocoafpergercpiacuir, fcederis cope^ 2des tam omnino fuifle inuahdos & exigui momenti,utquum Petrusafuapafcendipecoris functioncde-

fifteret,c6tra6lumqi daemoniacu neghgerer,oclo auc

nouem cotinuis fereannisinueteri religionepi^ui*

xerit, unde citius delufi phantafbiciqj hominis ituka

fuifieperfuafione dixerim. Dum enim paftorem age-

ret, &in campisfolitudinibusqi feorfim uerfaretur,

ubidiabolo promptior erat praEfligijsilludendi oc^

cafio, eiufmodi exercebatur idolis , non adeo renurt*

ciationisratione,quamfolitudinis.Proinde3clapO' l

rum fpecies quandoque euocabat dsmon^qus nihil

damnifaciebant,qu6dnecpoteranr,urnudsreru!n

formae : uel fi ueros demus extitilTe lupos, illos eo &cgifiTe ^ abegifle fathana credibile eft , fabula in eumiincm ab eo inftituta , ut dehris fuis inductionib. fibi

Petrum ar^iius deuinciretquod poftea cum hic noaamplius ea frequentaret loca , reliclo paftoris mune-rCanonitapotuitcommod^.

Sic Anno quadragefimoi^ecudo fupra miilefimum ich. Tmctl

'

quingentefimum,apparuit Conftanrinopoli luporu /;^.i./^i;r4*

ngens turba, incolis ufqvieadeo infefta noxiaque,

utin-

do S De mag. infdm.pcenis

utinuitidomosegrcderentur. Turcaitaq;priusmu'risciuitatisprsefidio munitis, poftridie cum magnocomitatu equeftri pedeftriq; urbem circuiuit,tadem-

quelupos cireiter centu quinquagintaad muri eius

angulum offendit: qui incunctanter impetiti, per murumcueftigio fimul tranfiliri uidebantur, ncc ullus

poftea in urbe aut uicinia apparuit.

, Chorearum item& candeiarum ludicras effigies

ddsemoncfabricatas fuifle, &:folumfi6l^ oculis ap-

paruifTe, uel in fomno tantum fuifle cognitas, ex Au-gu{tino,Decretis,atq; ipfis rationum fontibus,Libro

fecundo,tertio,Sc alibi fatis fuperq; demonilraui: ubi.^i>?.3.cap.9'

g^Qq. uniuerfam illam ^vHo^^^MWias fabulam,meraex*

tinirelomniaoftenditur.

C^terum admirari fatis nequeo,uIIu mortaliu falte

leuitermetisfenfutin6luinueniri, quieodemeti^fit

dilapfu£,ut homine ad Dci imagine & fimilitudinemr-/om» creatum, coformatumq; excorporc, anima&fpiritu^^":: ^' Dei Sc Spiritus fandi templum , rationis hofpitium,

1 CormtrX cupidum fcicntiarum organum,(ublimen,ere<5lum,&

ZaaantMa ad coeli quafi cognationis domicilijq; priftini con-ca^y. 12. mfi. fpeftum,excitatum, im6/«/«fi?«^^<«^,f , cui Deusomnia

fubiecit,oues,boues,campi pecora, uolucres coeli, Scain. c?V J^

op.jKio etji'^ g maris, eaq; propter folum hominem condidit

j

no honnnn nunc mquam, m lupum, beitiam irrationabilem, pe-»

cap. 2. 8. ftilentifsimum animalium gurgitem uoraginemque,Seneca ad {j^g [^ uilam aliam creaturam , rei ullius potentia uelLuciUum

xnvtMtQ manifefta,occulfaaut fpecifica.uer^ tranfrau^ i;

Ctc. deLeT. tancredat. UrdmisenuTidmmiprouidentianonaa^l

cT-i. offyjf mittitjOCcIamantSacraeliterapjContradicuntdecrcta,»^nfiot. j. jpfa rerum natura atq; ratio minim^ patiuntur. Si ita-;i

Mctaplrjf. ^^g obtinuero,illam metamorphofin non reuera fuif;

rivriuPfrl ^^ fa^iim, quod etic m nemo mentis fanae inficiari po*'

8. Clnyfosi. terit, Sc propterea imaginariam efle confefsione, atq;

:

fiip€r Matt. hacin parte falfam: quam fidem quxfo mercbunturreliqua,

LtberfcKtus, 60^rcliqua, quxconreisi iunr^fii^gitlaSchomicidiac^quaE;

in ea transformationc & larua iupina folum fuifle da.^

fignata, nec alirer eo modo fieri potuiiTe , iam in con*

feffum uenit. Atmera profe<^6 funtdeJiria, Scpluf-

quam nug£e,imm6 infania. Do^endumfan^,pruden>

tium uirorum oculos ha6lenus tam denfa cahgine

fuiiTe obdu6tos, ut fibi uel fidei momentum in his lu#

dibrijs'extGrqueri psrmiferint. Sed eafuitfuperioris

potifsimum feculiJabes&cascitas, quo proJibidinc

cumhominibuscraflenimis, ridicul^ &nccentifsi-

indcollufitueteratorille. Vtinamanimocuiuslibet

hoc obftrifti fafcino , etiamnum ex immenfa Dei mi^fericordia infonet dulcifsima illauox Ephphata,utquemadmodum ea ex Chrifti orepotcnterprolata, Marc^jt

furdo aures aperiebat,ueritati inde eonuertendas: &linguae uinculum foluebatur, qua porroueritatem

prsedicaret: ita&exhacgratia luminis diuiniradius

cffulgeat, quo offufis tam impotentera diabolpte*

nebns, femel tandem coelefti luce difcufsis, profliga^»

tisque , in clarifsimae ueritatis confpe(flum & eogni-

tionem citra prfftigiarum impedimcntum refra per-

ueniri pofsit. Ne uero quis d meeludiobie^liones»

criminetur, paucis reliquum huius fabulse commen-tum excutiam,

Linimentum quo ungebantur fupum induturi, ^fiaud dubi8 fomniferum erat : quale etiam Libro fe*

cundo , capitc trigefimoquarto defcripfi : quod fuamfortiebaturuim, quumnudis partibus corporis illi-

nirctur,iIficereturque^nariuocaIorcinaclum:indtf

fbmno opprefsis alto, fimuiachra couerfionis eorum^IB lupos uagabundos , alijs infiiientes, puellas iugu>

Ilantes uorantesqj , cum lupis item coeuntes, & quas^

cunque id genus alia idola ingerebat milleartifex:'

hinc & pernix ea fubfequcbaturuelocitas, qualisi^

inaginatioe, cogitatuuelfomnohaud difficulterpcri-

Q. ^^itufr

410 T>emag.infam,pcenk

ficitun Vbi deinde poft hora,uel logius,uHguenti fo-

poriferi uirtus elanguefceret, periretque, tunc uclut

CK graui ueterno expergcfa^li , fe homincs cfle uide^

banr, quianteafuerant* Similequidlegesapud Au-guftinum de Praedantij patre: libro huius Opcris ter

tiojcapiredecimofeptimo &decimoodlauo: ubicxprofefTo argumetum id fufius agitatur, explicaturqi,

jityKtfi^^/Jwor/«etiammorbus defcribitur.

5 Aliudautemlinimentum, quoinhominemredi^turifeinungebant, uelphantafticumfuit, &infom'no ufurpari uifum, uel contra unguenti fomniferi nocumenta facere potuit, uel etiam nihil efficere, ut eotantum fuos clientes illuferit dsemon, quad id pecu-

liare quippiamineametamorphofiualeret.C Quodetiam citius quandoqueinhominumfor-mam redirent

, quam tempus erat conftitutum, id C"

uenit, quod minus linimeti foporiferi illstum fuiflet,

uel id ipfum non fatis pcnetraflet : ac propterea celc^

riusuis fatifceret, fomniumque reddereturbrcuius.

Quomodo infuper haec coh2srent,qu6d fe horamunam aut ajteram, ueleo^inpliusinluposconuer'' .^^

foSyinfinepuellam cum ofsibus deuoraflefafsifunt, \{^\

7 & mox hominum conditioni rcftitutos fuiife: in quo ! j

^'"'

iinuamabo, autuentre, ipfistamfubitoinhomines j/^'

reuerfis delitu^re illa puellse caro & ofsa < Adhaec, ^x)''?^

integram puellam dempto brachio deglutieniit.qua^f",

modofeparum comediife, eidemconfefsionis arti' ""

culo adiunguntc' Superuixifle prietereaeas adhuc, Hquas a fe iugnlatas fatebantur^ compertum forfitan

fuiflet,fiuigilanterfuifletinquifitum:u€l fi quSBmortem oppenjflent, eamcitracontrouerfiam quacun-

-que alia occafione naturali accidifie,fuiiret deprehen

g fum. Dcinde quomodo in Dei honorem eleemofy'

a^m orare potuit diaboli mancipium,fuohero Deiuratifsimo hofti ex foedere obligatumc' Si itefli uerj

inlupi

Lihcrfixtips, dit

itiiupuconuerki? cratPetrus, quafum rogo matiuu

(ope in refecanda caprae gula ufus fuit C' <>

Licet quoque Michael ueftitus loca ueneno rom* i^

niferoina6lionesperducendocommoda,uttempo-

rum & manuum arterias, illinireualuerif.non rainus

quam Petrus nudus,quomodo in fuis ueftibus ober-

rare,homines mordicus apprehendere, morfuqi tru-

cidare potuicut ucrus lupus:"

PorrddeucnereicongrelTuscurn lupauoluptate, i|

hoc tantum. fubijciam , eam imagines fomnorinas in

illa fomni profundioris ex linimento fomnifico, illu-

iionc admodu tcmer^ ciere: quemadmodti etia quo-tidie ufuuenire in fanis obferuamus, quibus ex eiuf-

*"

modi idoiis uoluptas tanta pro obiefta in fomno fpe

cicdeleilabiligignitur, utcum multatitillationefe--

rainis fubfequaturquandoqueeflPuiio. Infinitispar-

tibuscitius taciliusqunhishominibusideuenirepO . "

tell,quorum phanta(iamprociiuemferuiIemq;, ^ui- ^fii^^^

bufcunq; uult imaginibus,imbuit foporis fpiritus.

i A^ fatigationem 4 metamorphofi reli6tam, q^32

^^

memoris propemodum excideratirefpondeOj ab cofacil^inteiligi,quamlafsitudinempariatgrauis3cin-*

quictus fomnus, maxim^ pharmacouiolentercutnteterrimis infomnijsimpreiTus : quiincubum in folo

inuadentemfomnonouit. Eo detcntos difficilisco-

mitatur motuSjtorpidus in fomno fenfuSjfufTDcatio-

nis imaginatio,& uelut ingruentis alicuius detentio:

uoxetiam fupprimitur, autincertaindifcretaq; edi^

I tur: plerique tam inanibus afficiunttirimaginibus;

( titfe opprimentesaudire credant. Laflosccrti^red-

[ dit tanta facultatis animalis exagitatio.

Laruarum rurfus fomnbrinarum uaiiitatem am. ^plius oftendit,qu6dubi pili pofthumanaeformaere'*ftitutionem manferinf,fe dixerint ignorare;

Num <juo(jue puluefem illum daeraonucrd ^Xiii- 14

;, Q^ 2 bueriti

ifra Bemae.infam.fcenis_ _

buerlt. uel aeceptus iUetant^et.am fuentu.rtut.s.

Su^ =ft:quum illos eo fuiffe ufos non pofTct con>

„Li. !n ea etenim lycanthrcpia nulbm an.mal pr^*

«r capram fe morfu & cultro iugulaffe con^ef /-P"trus necaliusinteremptimeminit. De.ndelitan-

;; «"'uenenofitatis puluis , ut f. uel .nanus eo con.

Vc>. cuandocunque , animal enam pelle craffa den.

f;6;e> pilis long.s compaaisq.com.nun.tum folo

ftftuenecaret. quomodo atam efferapharmac.pr^^

SSLi malicl tuti effe PO---^^ o^"uiri, affriaionem puluer.s .n b/=^=h.o f.n.llro arter a

& .nanu, unde ad cor proxim^ celernmeq. penctrare

ualuit.taminnoxiitolerantes:' r r.;„„,

ic H.s ad ememum adde, aud.tam .n confefs.one

*Gallica faiffe inconftantiam controuer..amque. ut

quod aliquando hic afnrmabat, negaret a ter.

^Si eiufmodi squiUbrio expenderentur finguUe

coofefSes,tormentiscrudelifsi.nisfrequentereK>

tort^uel etiam.fi uoles, fpont^ i capt.u.s ed.ts, gra.

i^o«mprofea6 indies tyrannidis fux .aauram fen-

rrrfSfsimusiliehoLicida.Chrif^^^^^^^^

ueritas & uita eft, glorla plur..num«^«.fj";

j^f^™hem funaionem «Deiuoluntate PfO"''l«^''" °^/

iret magiftratus ;in meliorem q"°5««"f

'"^^Ct,

terentur ligneorum fafcium acerm .q"'^"' "'°"«»

crebr6eKu"runtur,&parcereturfumpt.bus.ncarn^

ficum mercede foluenda f^"^"*^'.::^"" PTin ho"orationis e6 ducatur.ut '\^°^'''''''T'S..(.^\l

. hominum genere emendando utendumcenfeam,m

*" '^Exemffrf mulieYcv.Urm mnoctnUr ohmile'

Mi ofmmcm fmitnrm.

ap. XIII.

ADde hi.. celebreapud noft^''«.'f„^'«;:^P;

torem quendam ex anolund.c.o. delulasj

Liherfextm. ^i^

gcnusinuliercuIascomprehendKre qulin plurlrnas,

casq; incendio puniuifTcitande arioluin uel Pythiuin

huncuatein, cui ha^flenusiliefidemapporuerat, ad

prastoremaccersifTe, adhucunam maieticijreamin^

dicaturum,niri inique ferret.Pr^tore haud difficulter rrAtorU uxor

annuente,eiusuxoremquoq; infimulatindextac tiQ f^^f° ''^^^^^^^

quid hac inre haefitaret,palam fe id demonftraturuin'*'^^^'* ^'

adducit: horamq; prsfigit, qua eam reliquarum faga-

rum conuentui & choreis interefle , fuis ipfe maritus

teftareturoculis* Confentitpraetoriquiilatutahora

quofdamamieos&cofanguineos in eademmerafe*cum & cum coiuge coenare uoluit, fupprelTa interim

conuocatas focictatis caufa. Hinc defignata ab aFioIo

hora, d mefa furgit, iubetq; omnes fimul cum uxore

permancrcrnecpriusloco dimoueri, quamipferedi"

ret. Deduftusporroabarioloquoisuoluit, lamiaru

ccEtum, choreas, & nefcio quas alias uoluptatu illece

bras, quibus ipfius intererat coniunx, reliquaru deli-

cias feflata , n5 obfcur^ uidebatur fpe6lare. Mox do-*

mum reuerfus.amicos uocatos co quo reliquerat or-

dine,unacumfuauxore, iaetos menfieafsiderecope-

rit. Et cum ftudiofe , num ftationem deferuifiet con^

iunx,percun6laretur : cam eidem affixam fuifle loco

inipfius abfentia,unoabomnibusaffirmabaturore.

Itaq; rem omnem aperuitprstor, ob infli6lam inno*

:entibus poenam fcro pffinitudine du^lus : & fi re6le

nemini, Pythium accufatorem mortc muldabat.Sic in arce Mindenfis ditionis Racd nuncupata,

lequibufdamfosminisobmaleficiu, paucis abhincmnis extremum fuit fumptum fuppli cium , ex accu-

atione mulieris Margaritje Mindenfis nomine,quas

ilias incarcerata fuerat in cafi:ro Huisberch,circa Vi^

urgimfito. Eadempodeainoram &ciuitatem Ver-lenfem uocata,quandam denuo accufauit ea \^z^Q, ut

lifi illa uincuiis tradita maleficium confiteretur,fe

' Q^ l ^^2m"

0J4 lyemag.mfam-poenUrcamforc uoueritf neccerte fcElixdefuit fucGeiTas,

Nam alteraconilanter in carcerefiagitium negante,

&exgrauirsimisfortet6rmentis eodeminloco ex-

piranteiattrahiinuinculaiubeiuraccufatrix,quaefu4

nbunda tanquam uenenum & ignem euomens, tor*-

tprem &quofcunquealiosexterruit,abegitque: do-riec quidam rationum praife^lus , cui penitius inno-

Ijuerant eiusteehn^^manusinijceret^aliosqi ad eainM4efica4c- apprehendenQam excitaret. Sic ilia tandem qu^ftio*^^•'itnciifa.- nibus fubiec^a, crimen quod alteri confidencerinfi*

iH " J^iaiiti impegerat, ipfaluit. Hac etcnim faifa crimina-

lionedetuiiirealteraraincarcere defundam, atqu^

aliasanteafiammisabfumptas, conllanti fpargeba-

^urramore.

Nodra riiemoria Marcoduri, ubi horioru olera ex

grandine difsipataforentjill^fi? proximi horti cuiuf"

dam uetulae p.latis,qui f;Epius efie folct tepeflatu tra^

iiasjuetula maleficij ^ccufata in carcere pertrahituri

& quiji maxima tyriaide dirifsimis fubieda torturis»

adnalliuscrimiaiscofefsiorjeimpellipofrct,fedpe<

r.es fe no efre^tepeftate ciere uel aere c5turbare, Dei*

quc folias id opus efle, ualde diceret prudeter,ea pep

trabefurpefamj&onerofisponderib.utrinqj pefilife^

diftracla, iaq;anim^agente,reli6lurusinilliscrucia'

inetis praefes , carnifice ut fecum fimul abiret potatu

hortatur;uetu!a,ubirediret,ahafa(rarainquies.Tanii

illamiferabihterexcarnificata, utprius accerferetur

fofefsionariUvSqUailiepoculafequeretur, praefidero

iuppliciterorat:quiirridensdifcefsit. Poftcaautre*,

uerfus , ea ita adhuc fufpefam offendit mortua,men^i

titus eamfibimanus interea dum abeflet intuliflc,

|isifgi;Vicij '^^^'^^^^^^ P^^ tempore tyrannus hic iueiufmodi

j^a^;^; incidit maniam, ut ipfe lacerandis ueftibus,& cxcrc<

pientis faciei fuse iliinendis,uim fibi faceret,

Nsc ita proc^l hinc in ^lio oppidulo,ubi nulla cai

nificv

Liherfextm. 6isntficinaad fcelerisalicuius confefsionem sdigi ne-

quiretcaptaob maleficij opinionemuljerculajianc

blandis adoritur uerbis facrificuIuSjUt fe no amplius

torturis ita diftrahi finerct hortatus:at leuiter fciam'

modo cofiteretur deliclum, inde fe eam aqua luftrali

amaleficijsexpiatam^&uelutfartamte^iamDcore^ftituere uelle promittebat. H^c ita a faccrdote indu*

^a,circuuentaqj blanditijs, fefort^ qusdam huiuf»

modimaladefignafFe fafTaeft.earatione queadmo-dum perfuaferat facrificus,fe fperans euafuram. Ob ^^^f^P^°M'

eiufmodi confefsionem fallaciter & dolof^ eblandi- ^^*^^

tam,ut Vulcanoealitareturjlatafuitfententia» Quaprsterexpectationemaudita, Videtequomodom«interficiatiSjprsemonuitfurdos miferafemina.

Propc Elten pagum^miliare m.edium ab Embrica,in ducatu Cliuenfi difsitum , circa uiam regiam loca

ericeo antc annos circiter quadraginta duos,dsemo-niTQ uiatorcs mirls uarijsq; exercebat modiSjC^dcns,

ueiabequisdeijcienSjfeuuehicuIafabuertens: necaliud unqua uidebatur,quam manus effigies.Ecker- ^cWke»»

ken huic nomen indebatun Vicini incredulij nec fa^

tis hoc daemonij ludibriu exercitiumq; dignofcetc?,

ad Lamiai maleficiia referut id facinus : quare manusiinulieriSibyll^Duifcopsnomine,fcruitutisturc Co SyUSjiDui^

' miii Montcfi mancipatasinijciturieaq; tandeexufls, /'^^^'

defijtuexatio. no cacaufa, quodillapr^fligiofiactus

Fuerit rca: licct quoq; ob crudele carnificina, uel etia

incredulitateadaemonioillufionc in fa£lj cufefsio-

ne induci potuerit :ucrum ab eiufmodi diufsatione

adiabolofoliiinuedla, hicdcftititultro^ScquJdelib^

ter,uthominesaItiusincreduiitatisbarathrQimrner

geret,Screosfanguinariefenteticredderet,quacupri

nis in infontib. auidt* appetit , iir sb inirio homicida.5i etenim induilrie obferuatu,inq.{ltuq; foierter fuif'

Heifdehoris,quib.man»imaginehoc cernereturia-

Q^ 4 dibri-

P:

di^ De mag. infam. pcenkdibrium» Sibylla domi dormiens ut plurimum, uel a^

liud agens fuiflfetprocul dubio deprehenfa. Sicon*

fefsionem urgeas : eam fuiife a li(5i:ore extortam , uel

auitiat3E phantafias muliercula editam , refpondeo,

Quo autcm modo illa d diabolo corrumpatur, totics

di(i1um eft, ut crebrae repetitionis tasdeat.

\n accHf^tione oh makficiumy fmguUris qiw^

rundjim principum prudcntia.

Qp. XII II.

Orrout eiufcemodi Syrtes &perpetua anima-

rum naufragja pfouidentius declinentur^memoria 8c imitatione dignifsimam fententiam,quam

hauditapridemcircaquadrageiimam anni fexagefi-

mitertij fuprafefquimillefimu,pronunciauitiiluttrif#

fimus Princeps nofter D. Guilielmus dux Cliuiae,

Gtiilielmidtt luHse, &c. cun6lorum oculis uelut fpeculum propo'(is CUiHA,etc. nereuolui» Agricola quidamexMarchise comitatu,.^m mtia,

2j.mento numerofolocuples, cuiusuaccagfolitomi'

nus la6tis aliquantifper reddidiffent, ad ariolum confagitjCapturus conlllium : qui haud mora,fe Lamiameiusia6lurasautricemoftenfurupollicetun Hinc ad

uillici huius sdes comitatuSjfiliam ex priori eius coniugcadhucuirginemapprehendit, huicladismalefi*

cio imminuti crimen impingens. Hsec mox a dsmo^' ne illufa,maie perfuafa Sc induela, uerum efie fatetur:

fed fcnon fatis efie maleficij peritam fubiungit, fimul

fosminas fcdecim accufans, quaseainarte abfolut^

do6:as effe afi^rmauit. Illuilnfsimo principi h^c iiico

fignificancurafatrapa,quicas omnes carceribus in-

cun6f:anter m.ancipari oportere confuluit. Ne tamenalicui hic manMnijcerct ,

grauiter inhibuit Princeps:^''^^^"^"^1 flricleetiamandans, urquocunqi modoautinfidijsionJta.de a , .

,-

i ii -o ii^

i}ion. trwH' inumcula per tranereiur ariolus illc. Puellamuero

nai amc.iu ab ecclelia^ minitiro acciri uoluiceius Cclf. &in prJB-

cipuis

Liher fextm. €iy

clpuiS ndci Cbriftianf articulis examinari,deinde ab

hac djemop.is illuuone do6trina ranioriad mcntein

reduci: eamq; cautiorem ea ratione a fatanae ftrophis

redditam^fideiuflbribus conftitutis, (i miodo eos conrequipofret(ucmagisin ofiiciocontineretur) iinmi^

nus.tumpropriafideinterporitajCUmbonagratiadi-

mitti. Alias autem matronas hoc falf^s crimmationis

cauterio a corruptf mentis uirgine iniLflas,nulla om^ninoregrauaripermiflum efl:. AcprudentifsimohocconfliiOjdefljthicfabul^ a6lus, &;Jacuaccarum quafoletcopiafluxit.Vtinam hocfalubriexemplo moni^ti alij , principijs harum tragoediarum quibufcunque

legitimispijsqirationibusirentobuiamdeliberatio-

r es : non profe6lo in re, ubi parum certi poflet (latui,

uelutinextricabililabyrintho implicati, ex flmplici

errore in mille ita prolaberentur cautiminus.unde

tandem nullus uidetur euadendi aut finiendi modus.Eiufmodi telse genus folertcr contexere nouit, con*

fueuitq; ueteratorius ille textor,

Sed maximoper^ dolendum efl;,in ijs qui principi*

bus funt i confiiijSjUcl magiflrratum gerunt, aut rem-publicamgubernant, defidcrariquandoq;maturain

deliberatione , difcretionem , 8c abfolutam rerum in-

telligentiam : unde fit,ut prascipitcs nimis pUrunqueferantur ad fanguinis effufionem tum in hoc negociod^moniacOjtum in caufis quibufdam alijs non ita dif^

finitis.Quantaautemconfiliorummaturitateacpro-

j

uidentiacontrahas d^emoniorum artes,fineinnoce-

' tium carnificina, cundaadminiftrenturinamplifsi-

mo regno ele6loris Palatini D. Friderici, principis Palattniek^

(quod citrapalpumdjdumuolo) fapientiaeinfignis, ^omFrideri

mcmorandae pietatis,8c raodeflije incoparabilis, pr£>^ip^^^^^tia,

terquam quod res ipfa no obfcure docet , & teftantar

infignia edicla iam promulgatajaccedit id quoq; iny.^gp^^^bZ^a

primis, quod D. ChriAophorus Probus, LKdovtor cellarms Pu-

Q 5 con- latmu

dit De mag.infam. pcenUco^uliifsifnus , Sc caceilarius uigilatifsimuSjtiupcrm

proximo Bing» defignato conuentu principum cic'

clorumRheni., ubihuius mei opcris forteincidcret

inentio palam difertC ac prudenter fuamdeharumofFuciarum & dacmoniac^ tragoediss controucrfia

fententiam explicuerit.

Optimo iure in hunc referendus eritcataloguniComefNiU' gcncrofus &iliuftris Comes a NiuwenarD.Herma.uuenartti^

nos , uir profcilo linpuarum peritifsimus ,dodrin«multijugaL^memonaefidehisimje, &mgeni|rari :qui

haud ita pridcm induftri^ admodum Lamiam , quse*

cunq; flagitia fatuo huie hominu generi affaeta , i^t6,

imaginan^ folum nota cofeflam, exilio punijt, quodhuiusmuherculxuicinos hocincreduiitatis fafcino

adhuc deretos, ca minim^ toleraturos uideret. Con-fsfsione mihi ab eius clemetia comunicata ipfe legi.

Suam qQoq; hic laudem mcreturgenerofus co-CmUelmfii mes Alontcnfis Guiliclmus , quiquumhauditapri-tvmesAion- ^j^j^ in uinculis detincrct uctulam o6logenariam,ob

*^»/"' incantamentorum fufpicionem ( quo nomine antea

quoque capta fuerat,&: quasdionibus fubdita : cuius

etiammaterea rationeintcrtortqrismanus interijf*»

fepcrhibcbatur) adillam ingrcfr&, ftudiofefingula

perquiro,licet mcndacijs eam onerari,naribus mini-

Tneobftru^^isodorare. Quum ucro obieflumelTet,

lilium matri captse, curruiq; ut auehcretur, infidcntr

globum terreum, cuius potentia fc a uinculis iibera^

ret,porrexifrc:eundem quoquc matrem promifsi ad'

mQnuiilc; quodunillr^etjamtorqucbant accufato^

rcs,quafi clfe(fluram fc ne ea ratione fincm uitae facC"

rct,poI!icitafuiiretmater. Hosarticulostamacriter

apud Comitem urgebant alij , ut nifi ualidiore ratio-

nis neruo, atq; adeo ipfa rei ueritate ferio reftitiflem,

camflammaepoftdiesnonmultos deuoraflcnt.Inter

^olioquenduminanimi dcliquium quandoq; inci*

dere

Liberjextm. <f/^

dere iiidcbatur, quarc 4 mc eius os aperiebatur, con^

tr^if^abanrurSciBanus, & arterixmotuspenficula-

batur ; infpicieba itcm linguam, donabam poflrcmd

pecuniolam,quod uulge feratur,Lamias uirus fuumciaculari pofTe in eu a quo aliquid fuerint cofequuti,

Cseterumhuiufmodi refponfo obie^ione priore

fcitir$imediIuit,afiiiofciHcetnonglobum terreum,

fedxneam formam inuolutalinteamatri fuifle fup^

peditata,quibusexulceratasgrauitertibias curarer,

easquemihioft^dit tantopere defcedatas crudeli#

t?.te tormentorum alias ob eandemfufpicionemiQcarnificina toleracorum, quum oleum quippe fer,*

pidum in tibias ut extorqueretur falfa confefsio , in^

funderctur. Enaccufationisimptidentiam,quaca*

lamitatis huius extremae facies deformatur,

Alteram partem, quod nimirum pollicitationis

rccordareturmater, itaexplicuitjquod filijsfuis in

afsidua illa uulgi fugillatione ob maleficij famam,addixifTct, fi fort^ ad fupplifium-eapropterabripe-

retur, fe mortis fuse authorem ad squifslmum Chri-

ili iudicis iufli tribunal prouocaturam , ut triccfimo

die d fuo interitufcibidem fiftcret, fententiae latisj

Tationem redditurus. Si itaque effe^lus confeque*

reiur, argumentum fore non ©bfcurum innocentia?,

filiosque matrem extra culpam efTe intelletluros

,

quuminfontesorantes exaudiat Deusiufliciseuin^

^dexunicus, quiadfi6laseiufmodi preces obfurde-

fcit» Proinde Comes a meadmonitus, &re6lius

ip ep delufionum diabolicarum genere inftitutus,

pauperculam caufa prius uigilanter difcufTa' dimi*

iit. Nec praerermittendus hic eius leuir infignis

,

Dominus Adolphus, comes a NafTau, qui tludij ^Adelp^h

inultum impendit apud Danos in bello contra Sue- ^*"" ^

cumAnnoij^^iUt abhisprgeiJigijsheroumQCulQS

^l^lndicarc?,

Piafe

4»9

QI

dzo T>emdg. mfitm, pxnisSwthhtpia, Pia & laudabilis omnibus feeulis fententia , fiaum

apudhos principes& amplifsimosuiros pondus Sc

locamliabet i.Confultius nimirum efle decemno»centes dimittere,quam infontem unum punire.

Df [edu^ls cnorCf er Iwcticii non mtrr-

jicicndis, fcntcnti£ Patrm»

Cap. XV.Vum uero horum plurimos mente corru#

ptos efTe, erroreque a fatana reducTtoSjiam fa-

tis demonftratum fit,ut citius haercticorum

poenam, quamuoracesmereanturflammas : qui re-

^iusinftituti, (iconuertantur, corporalipunitionc

minim^afficiendi funt, fententias fummorum pa^EpiH.itj. trum paucasadducere placuit. AuguilinusadDo-

JDe feduclii^ natum,proconfu!era Aphrics : Exoccafione,inquit,t)Tore,&}A.

^erfitjjiiuiTiiudicumacIegum.neasterniiudici) poe*

citnda fenten ^^^ incidant , corngi mimicos cupimus, non necari

:

u^PatTutn, necdifciplinam circa eosnegligiuolumus, necfup*

plicijs quibus digni fuRt exerceri. Sic crgo eorumpeccata compefce , ut (int quos poeniteat pcccauifle.

Quaefumusigitur,utcumEccIefi^caufasaudis,qua-

libetnefarijsiniurijsappetita uel afflida efle cogno^ueriSjpoteftate occidendi te habere oblJuifcaris,& pe

titione noflra non obliuifcaris. Non tibi uile fit, neqj

contcmptile,fiIi honorabiliter dileflifsime,qu6d uos

rogamus, ne occidatur: pro quib. Dominu rogamus,

Sbifi.st^.wtcorrigatur.IdeadMarcellinu: Poenailloru, quauis I

de tantis fceleribus confeflorum , rogo te , ut praeter ifupplicium mortisfit, 8c propter confcientiam no* j^

ftram , 8c propter catholicam manfuetudinem com- -

mendandam. Ad eundem Epifl:. 159. Imple iudex

Chrifl:iane,pij patrisofficium:ficfuccenfeiniquitat/,

ut confulere humanitati memineris. Ncc in pecca**

lorum atrocitatibus exerceas ulcifcendi libidinem,,

kdi

Liher/extus, 6it{t^ pcccatorum uulneribus curandi adhibeas uo-luntatem. Noli perdere patefnam di!!gentiam,quain

in ipfa inquifitioneferuafti: quando tantorumfce'

lerum cofcrsioncm non cxtendente cculeo, non ful-

cantibus ungulis, non urentibus flammis , {^di uirga-

rumuerberibus eruifti.

Et contra epiftolam Fundamenti capite primo,Dominus per ieruos fuos rcgna fubuertit erroris:

ipfos liero homines, in quantu homines funt, emen^dandos efTc potius quam perdendos iubet. Nec eft

quoddcconuerfionefratris in haerefim prolapfide*

fperemus. Nifi cnim qui eiufmodi eft, per gratiam

Domini pofiet conuerti , prorfus inanis efiet lacobi

admonitio. Sciebathoc Auguilinus, ideoqucfeto-

tum conuertendis hsereticis mancipabat, afque id

iuxta Apoftoii monitacummagna lenitate acman*fuetudine fpiritus,nec abfque pij laboris frudu. Sic

cniminEpift. 48. ad Vincentium fcribit: De mul-

toriimiam corre6lione gaudem-us, qui tam ueraci'

tcrunitaten)catholicamtenentatquedefendunt, Sc

^ priftino errore fe liberatos effe Ifrantur,ut eos cummagna gratulatione miremur. Cumprimis autemChriftianummagiftratum haecdecetmoderario, ut

a faeuitia & crudelitatc abftineat. Omnino citra dif-

; fimulationem mc inter eos t^Q fateor, quibus ad*

'modum difplicct, quodubi interficiendifunterro-

res,interfieiuturhomines. Nuliisbonis,inquitidcmV nofterAuguftinus, incatholicaEcclefiahocplacet,* fiufque admortem inquenquam, licet haereticum,

t faeuiatur. Etlibroprimocontraliteras Pctilianr,ca«&

pite uigefimonono : Diligite homincs, interficite cr^

rores, finc f»uitia pro ucritate certatc.Iterum contra

epiftolam Fundamcnti:llli in uos ffuiant,qui ncfciut

cum quo laborc uerum inucniatur , & quam difficile

^ caueantur errores. Uli in uos fseuiant, qui ncfciunt

qu4m

4a2 t)e mag.mfam,p(snkqtiim rarum & arduum fit carndlia phantafmata pi^mentis ferenitate fuperare. Illi in uos f^euiantjqui lie

fciunt cum quanta difficultate fanetur oculus interio

rishominiSjUtpofsitintuerifolemruum :nonirrumquem colitis coelefti corpore oculiscarneis c^^c ho-

minum Scpecorum fulgentem atq; radiantem: ^tdi \U

lumdequofcriptum ell: per prophctam, Ortns etb

mihi iufticisfol : & de quo di6tum eilin Euangelio,

Eratlumcnuerum, quodiliuminatomnemhomiheuenientcminhuncmundum. Illiinuosfgeuiant, qui

nefciunt quibus fufpirijs & gemitibus fiaC,ut ex qua-

licunque parte pofsit intelligi Deus.Poftremo in uos

illi fiseuiant, quinullotalierroredeeeptifunt, quaii

uos deceptos uident: & caetera. Ergo fsuire in hiere

ticos,etiam admodum detcftabiles,quales erant Ma^nichsei^quibus Auguftinus ita fcribit,n6 uidetur eiTe

piorum hominum.qui fciunt quanto cum labore ue-

rum inueniatur, & quam errores difficulter cauean^

tur,quibusq; fufpirijs 5c gemitibus fiat ut ex qualicu^

que parte pofsitintelligi Deus.

Exlibro Quaeftionu Euangelij fecundum Matth^^^"^" ^' capitei^.Hinceftquodferuidicunt: Visimus,&:col

**^'^^*ligimusea:' Quibusueritasipfarefpondet : Nonitahomincm conftitutum eifein hac uita , ut certus effe

pofsit,quaIis quifquefuturus fitpoftes,cuius inpr^- 'i

fentia ceVnit errorem: uej etiam quid error eius con-

feratad profedum bonoTum* non elTe tales auferen> %-dosdehacuitajnecummalosconaturinterficerejbo |.

nosinterSciat,quodfortdfuturifunt: autbonisob- i

fit,quibus &inuitiforT^utiles funt. fed tuhcoppor^jtun^ fieri,cum iam in fine non reftat uel tempus coin ^

putandse uit2B,uel proficiendi ad ueritatem, cx occa- »

lioneatqjcomparationealienierroris. Ibide quaeft. \

IT. Necta^nencorXequcns, ut omnis haereticus uei

fchifmaticus corporaliter ab Ecclefia feparetur.Mul^ I

I

Liherjexttds^ 62^tos enim tales portat Ecclefia, quia non Ifa defcnduc

falfitatemfententiaefuae, utintentam multitudincm

faciant: quod fi fccerint,tunc pellantur. Idem de Ve*rareligionejCap.H.Vtamurigiturctiamhaereticis^no

"utcorum approbemus crrores, fed ut catholicam Aufciplinam aduerfus corum infidias aflTerenteSjUigila-

tiores ^ cautiores fimusjetiamfi eos ad Talutem reuo

care non pofsimus . Idem , & habetur 24. q. 5. dixit:

Dixit Apoftolus, haereticum homincm[poft primam5c fecundam corre6lionem deuita,quia fubuerfus e Q:

huiufmodi,&peccatinfcmetipfodamnatus.S€dc|ui

fcntentiam fuam, quamuisfaifamatqueperuerfam,

nulla pertinaci animofitate defendunt, praefcrtim

quam non audacia fuae praefumptionis peperint, {t^

d f€du<5lis atque in crrorem lapfis parentibus accepe

runt! quaeruntautemcauta foliicitudincueritatcm,

cftrrigi parati cum inuenerinr,nequaquam funt intcr

haereticos deputandi, Chryfoftomus homilia qua-

dragcfimafeptima,in caputMatthaei decimumtcrtiu:

Vis igitur abeuntes coliigimus ea < Dominus autem'"' prohibetnefort^fimul cu zszanijs herba etia tritici

euellant: qcFdicebat, utbella&effufione fanguinis

prohiberet. Nafitrucidarenturhaeretici,abfq;fcede-

re pacis atq; inducijs bellum orbi inferretur.Duabus

igituf rationib. prehibuit: altera, quia frumetis parii

noceret: altera,quia nifi fanaretur, cxtrema fupplicia

no euaderet» Quare fi puniri eos uukis,Sc frumentis

ncquaqua officcre, opportunitas teporis cogrua ex-

pedadauobiseft. Quidauteft,qu6dcradicabiti&fi-

mul cu ipfis ctia frumeta < Certd aut, quia fi anna ca-

pietis inquit,necefie eft quum haercticos trucidatis,

multos fandoru fimul interimere:aut quia ab ipfis zi

zanijs multa comutata, in frumeii conditione fe ipfa

couerteret. Si ergo pr^uenietes eue]Iatis,ea frumeta

depcribunt,qu9 a comutatis zizanijs proueniret.No

prohi'

624 ^^ ^^S' i^f^^^pos^isj^areticoTil prGhibetautcm conciliabulahsreticorum difsipare,

f^^-^^'^'^'^^^^'*oraob{iruere,hber£atcmloquendiconcidere:ucrdin

^'^]inp'

ir^^^^ficere & trucidare. ExHomiliaoclaua, in caput

Genefeos feeundum: Hsretici limili modo adFecti

funt, ficuthiquimorbolaborant, Sccorporalibus o*

culiscscutiuDt.IlIienim ob oculoruiuoruinfirmita.

tem folis Juciaducrrantur, & obaduerfamcorpDrisualetudinem etiam optimos faiuberriraosqi cibos a^

fpernantur : ita Schi anima ^grotantes,&: mentis ocuiis capti,ad lumen ueritatis reipicere non pofTunr. Idtf

circonoO:ro fungentes munere, manuseis porriga-

mus,magna eis mafaetudine loquamur.Ma & bcatus

3.Tmoth.i. Paulusitanosadmonuit, dicens: Vtinmanfuetudi»

re crudiantur aduerfarij, fi fortd dat eis Deus posnite

tiam in agnitione ueritatis,& emergant e Liqueo dia-

boli,capti ab ipfo in illius uoluntatem. Vides quomodo uerbis declarauit,^ quafi ebrietate obruti Cint^f Et

iterum : Capti,inquir,a dkbolo, quafi laqueis irretiti

fur.t. Vnde& nobis geminaopus eft manfuetudine

ScJonganimitate, utpofsimuseoseripere&educercexlaqueisdiaboli» Dicamus igitur eis : Emcrgite 8c

re(ipircitepau]ifper,afpicitelumeniu{licia2,&c.Idem

infermonedeanathemate: Dograataimpia, Scquje^

abhfreticisprofc£la,arguere&anathematizareopor

tet : homJnibus autem parcendum,Sc pro falute ipfo-

rum orandum.Athanaffus ad Antiochenfestomo duodecimo:

Omnes quiuobifcumpgcificeagereuoliit, inprimis

autem illos qui in ueteris ecclefise communione fue*

runtjdeinde qui ab Arrianis redierunt, eUckQ ad uos,

eosq; ut patres afrumite,& utmagiftri §c tutores recl

pite, coaptantes uos ioteriiii diledo noftro PauJino,

. eiusq; focJjs : nihilqs amplius ab illis exigatis, qu^ir

ut execrentur Arrianorum h^refim, confiteanturqa'

&.n6torum patrum in Nic^a fidem. Seuerus Sulpitiu

quoqu

Liherrextiis. .

torpridieexeDifconn.,?, r •^''^-'''•'''"«^'^P^'-''--

re,

qui h^reticos inquirernt 1^,5 ^'r'"'""'"'

etmm maxima.n turbam r-" ^'1"'" ^^"«^oru.n

ra efl-et. SeJ Ma tino n.'^ '' '^^ d^populatu-

buni cum iure g adTor m ^dhT * '"^ ^""' ""= ^"'

PiaenimeratfollicitudoTpfiS^Tr'''"^"'"'--nos,qui fub illa occafion,^ .

' " '°'"'" Chriffia.

tiamLreticos Hberare". ' "'^'"'^'' '"^'^'P'"« «'

FHos^S.1ntfptir:.\^^^^^-^Erafmus ad Alfonfufn A^

' ^''''"'°''^^-=^=^"ibic

Hifpalenfem. titulo qua" lcT'"'" ^''"P^^^^^P"contrafaniiam ^^^6^^* '''^ '"""«chis diitin&o.

raphrafi MattLlf/ Seml?"''''','^"""^'"'^'^P^^

coiligere zizaniam Tunt ou PV ?'""!^'^^^ t^'«P«sfiarchasgladijs a"morti2r

'^^^'."'''P°ftoJos &hire.

lerari.fiflrt^,i;j™'4«no',teosext^fcum. Qu6d fin^on reSc?' r"'-''

""''"'"^'« t"'«u^pcenas ^Jabuntaliqutdr^Jciiir"'""

'"^'^'^'^

4utt^;rbSKit/t°"'""™ -^--'•»<ii &Latomo,qui nonnSf r''°^fi°"^'"

?^.refpon.fillare. ut f^e uacaneur^rv'^"^.''''"^'"-^'Quotiesmecum reou^o o"

^''^''^ "'^^'^ ^«P"erl«irs&fchifmarnoP^^poA-rT'^"''*?''^"^''^^^^.

^ mcdo

626 De mag. infam.pwnis

modotuear exepium quod hodie uidemus in non-iiullis, qui opiniones fcholafticas ilico pertrahunt

ad carceres & incendium:ueiuti nunc exuri utdcmusfacerdotes ,

qui puellam quicum habent cofiluetudi'

ncm, malunt appcilare uxorem, quam concubinam,Equidem taiibus meden foleo, non patrocinari, nec

inhoc hsecmihidicuntur, quodtalcsuelim eifeim-

punitos : tantumiiiud admiror, quomodotantafe-ueritas conueniat cum ccclefiaftica manfuetudine.

Non efl meum probare aut improbare principum

mundanorum leges, habent fuum ius,habent iua c6-

fiiia , habenc fuum iudicem , cui reddituri funt ratio-

xiem. Mea paraphraCis Euangelic^ paraboiae fenfum

expianat,qui fi uerus eii,fi ChrilVb dignus,fi probatis

orthodoxis interpretibus placuit, fi raultis fccuiis

ufueccieiias.comprobatuseit, quur reprehcfiditurf

aut fireprehendendus cfl, quur non panterin iu$

uocentur &iiii i Vfque ad xtatem Augullini, boceil; pius quam quadnngentis poit Chnltumnatumannis, nurquamlegimusorthodoxisimpiorafie Cae-

faris prsfidium aducrfus haereticos , quum id frc-

quentjfsimefaifium eilet abipfishazreticis. Nunquatamen hoe exemplum imitariuifum eft orthodoxis,

donecDonatii^arum & Circumceliionurri hucper-pelieretpernicax& infanabiiis infania, nimiuindiu

tolerata» Nam pr<Bter fchifma, quo non aliudexi-

tiabiiius fi procefsilTet, agitabant, uulncrabant, in<

itdiz. in ocuios caice aceco tempcrata exoculabaril

orthodoxos.alios occidentes,aiios adhomicidiuii

metu mortis adigentcs. Nec mitiores erant in fe.

ipfos quaminalios, uitio fibiuel giadio : uel figli

diorum non ciTet copia, praecipitio necem accerfen^

tes. Quid multis :" tanta erat rabies, ut nec ab ethni-

cis principibus tolerari debuerint: nec a Chnltianis,

ftumfi nuiU faifTet hsrefis^ ^ut fchifmaris crimen

PcJ

^tysrftxtm.

t^'". Manfuetioribus intern r""."^P''°'''^»-ft-nus, noop/acuit"^;)' '"^"°* fu"dmus Augu.

^«^cere ep.fcopos a,,js a m 'i

"'""''"^ "«-^

hoc eft, feparatione a com „"li?^'''

.jnathemate.extremum ecCefia fupp^i^ m '°r, "°^ -«^"'nconfultos, eiuifis morcVl '

,

'''^"^ ^Pud lure-

-clefi^ confon,o fubmS"

'

^^^^ '-?f^-at ab

non fo,um inu tabantexem'a ctift "'^'!i''"^'*"^& martyrura

: uerum etiamC.f *' 'P°«o'orunx<5derantesforepericu"m .rr '''°P""*''^f. «^«n-

'

Pro h.reticis 4os fcen cfnr'"'"^^"''"^-Clir.ihani gregis rernic.e VW' ^'l"""*' «"«'or^

rumfenten'?iafref4Jb;;,^J;™"'''";c,f]-eta,io.V^ntate correais, Jui ud.nutff" ?'"'''* ^" ^e^ct'one, uel amfaig;,^ ^,"* ;""'" '^^n/erantin ea fa-t"er

P;obauitAu|uftir,us ouod"* '^^'^'^*^'

>for.

"f•

.

^^i tamen aduerfus^t?" f^ ^'''r"''!*P^°t^«-

ficanos uerius quim h^^i^o "'''T°' ''^'*'"« =^

"'miurn mitislaueft, qui pri?«' ""'"^ '"'^'^'«

'"'quam attingeret, necaue^^lV^^^P^^cu-cutcre' • f^rl , ^"^"q"amfacu,t3r,^,^o ,"'ere. . /ed tantum ecCefi-mr» ,

''^'""oqs ex-'cultates ad orthodoxorum e^C 7 '^^'"et.-carum fy.^"as qui tranfire ue„e V ' "' ^""sferret: ad[«. ^'/^«^uas.t.uLtbarS,'/^,''"^^""^ ^^'-^'"^^«udme

, ut nec deric 's & '7°'^"' '^ntaman."•"^'/uus honosadm ett '"t^'' ''^P'^'"-;--s indjfta non admod" m graui'"

''""'«*''^-^tpauc,. nollcnt refipifcerf "& .^"l-^J""'»'

^zt Bemag.mfam.p(rnistentatumcft de occidendis tam immanibus beluis,

titquum priusedi6lumMacedonij (nifallor) prae-

fidis fic ambi.guis uerbis elTet propofitum , ut hjereti^

cis uideretur minari necem,ni refipircerent, Augufi:i'

nus illum diligenteradmonuerit, ne quequam inter-

ficeret,quum hoc ius ex collitutionibus Cf fareis ha^

beret, laudetq; quod edi<5to pofteriore uerboru am-biguitatcm explicuiffet, Idem admonet prster alios

Dulcicium tribunum,ne quem capite p!e<5^at. Ex his

fatisliquet, quantumiilorum animu? abhbrrueritab

hac coofircatsonurri, carc:erum, fuppliciorum, ineen

diorumfaeuitia, qus rmnc quibufdam Sc nimium &folaplacec, pr^fertim exeorumnumero, qui perfe^

ctJonemChrilliansepietatisproiitentur, quoruom*neftudiameffedecebat medtri potiusquam interi*

mcre, ^i:lcgum finceritatemfua intercefsione miti^

gare. Nunc etiam ultra principum ediclum faeuitur

ab iiiis clementiae magiftris. Cxfaris edidlum habetJit

Jegitim^ conuidis,quam hoc interdum fiat Iegitimd,t

jneanihilrefert: tamen multis incognitumnon efti'!i

Namhoc hominum genus fer^nullis legibus paret*c

nec ecclefiafticis ncc prophanis : fed quicquid uo*5lunt, fan<5tum eft'. Mihi nullaplaeuitunquam hxre*'i3

fis,nce ulli unquam faui,faueo,fauturus'ue fum h^re^nt

tico, nifi fpe medicandi, ne quismefufpiceturhaefter

mea caufa dicerc. Nullum abftraclum ab ecclcfijw'!}|

caulis adiunxi mihi, fed.ipfe conftantifsim^ perfi

ftens in ecclcfiss confortio,'nonnullos ad illius fi

cietatemreuocaui. Tantumloquorde quorundal

fiEuitia,quosoportebatefiremitifsimos,etiamfipri

cipes terrerent gladio , fi qui cpifcopi pr.o fua autdri

tate poteftatem ad improborum tcrrorem excn

rent. Nunccontrafit, utillorum faeuitiaemonarch;

rum ac prsefulum autoritas cogatur frenum impomre.Eoque huius negocij prmcipatus fummis ecclefi

proc

Liber fextus, &2^proceribus delegari folet, ne iftis liceat , quicquid li*

bet. Quidautem quorundamreditiofisapud popu'lumuociferationibus, fasuitiaqueprofeiSlumrit, res

ipfa loquitur.Fortafsis 8 longinqua regione nonnuu'quam fcribunt principi quod uolunt : ille refcribit.Si

fichabetres,rumaturrupplicium. Hocrefcriptononlibcrantur, redoneranturiliorumconfcientise. Prs-tereaquum iudexlaicuspronunciatexillorum rela^

tione , non cx cognitione caufs, totum iudicij pon-dus in ipfos recidit. lam mihi confer epifcopos ec*

clefiasproceres cum monachis, confer ficarios Do-natifbas cum his qui fort^ dixerunt monachorum or-

; dinesnon eflenecelTarioseccIefias, aut inconcioni^

bus Chridi fpiritum inuocaridecentius, quamuir»ginem matrem , aut fe dubitare,an horum temporumconfefsiofit inftituta abipfoChrifto, &anfacerdo'

tum coelibatus fit iuris diuini : confer lenitatem Cae^

fareaeconftitutionis uix impetratae aTheodofio, &:onferatrocitatemfuppliciorum, quibus nunc agi«

:ur cum idiotis, ctiam in qualcmcunque indu6lis er*

'orem , defiderabis plan^ in nonnullis exeinplum ec*

:lefiafticas manfuetudinis. Sed poftea^ ifiquiunt,

ex non fine caufa lata efl: feuerior. Non damnoauterium , tantum doleo tam afperum remedium

iJDliriftianorum peccata meruifTe : &; parricidarum

applicijs indolefco, tamenhunc dolorem publicse

ranquillitatis refpe.6lu confolor. Eodem modo fumfFetlusergaillos, qui quoniamfanari non pofiunt,

eceiTario tolluntur^ne plures trahant in luem.Quic^uid agit legum fortafifi^ necefiaria fecientas, certd

iccrdotum 5c monachorum eft ftudere fanandis

otius,qu4m extinguendis . Principum conftitu^

ones nunquam improbaui , quanquam & ipfos

iiportet legum rigorem ad Chrillianae moderatio-s lenitatem,quatenus licet,dcfila6lere.

RI

Mul*

^j ^ Tic mag. infam. posnis

Maltum enlm intcrefTs dvjbet inter princlpem

ethnscum & Chriftianum : rurfum plurimam intcr>

eil inter prophanum principem hc ecclefiafticum,

JPjflremo nonnihil mtereft inter prsfulem aatori-

tate pubiica prsditum, &monachum aut theolo-

gam ,quorum ell cum omni manfuetudine docere.

Quaie eiv autem, ohm nulhs theologiae fcholis in-

ititutis, foio Dei uerbo reliciterppugnatum efTe cumhaereticis: nunc quum orbiscelebribus Aca.demijs

iit plenus, articuhs & fafcicuhs rem lantum gerif

Quid autem reprehs?^di poteft in Paraphrafi , nid

<L]ti6d non meminerit de Conflitutioae monarcha-jum poilenoribas annis inuentaf id aoniicuit, eoqaodilhc Euangeliilam hcio loquentem, qui con^

ititution^ni illam noonoueratc' nifi debui fic illum

indacere loquentem, Vique ad annos oclingentos

Chrsllus nemmem, hs^reticam uult occidi,fed poH:

jiiudtempiis exorietnr alialex, utexurantur. Ine-

pr^ nimirum imaginantar , fermonem hunc d medici his temporibus, qiium dicatur ab Euangelifta

prifcis ecclefi® tempor.bus. Neque Chriftus ilHc

iag5t degladio phn-ipum,quum ecclefiatot a Chri^

llo pafiofecuhs cgeritfub principibus ethnicis : fed

deliudioloquitur Apoftolicocumanfuetudineper-

trahedi omoes ad falutem , exsmplo fummi paftoris^

quiueneratnonad perdendasanimas, fed adferuan'

<ias.Itafit,u:h^c meainterpretatio nonofficiatprin-

cipum conftitutioni . Nam illa docet manfuetudi*

jiem euangelicam, non adimit principi ius gladij: illsi

prsfcribitquid ilii congruerettcmpori, nonquid in

line feculorum exa6turaefl"ethominumimprobitas»

NcnnuIIeprincipumiegesad terrorem eduntur \xtA

fiusqcdmad exernpium.x^tque ut prophani iudici&l

ffll: eximere gladlam interdum, quo unius interitut

|«?ruct mulros:ita (^uouf s ^rror,aut cafus,aut ^tas exJ

cufar

^ill

Liherfexm. €^t

fatcHmcn, & Tpeseft corredionis, debetmeminiire

Chridianx clementiae. Quin & illud infpicien-

dum, an monarchge ius habeant, ob quoduisdeli'

ftum, capitis poenam indiccre. Tum illud etiam

uidendum, an principes uoJuerintob queKnuis er"

rorem,qui uideri poteft h^ereticus, hominem tradi

fiammis. Etenim fi certus ellerror, nihil hicbpuseft theoiogis

, quumtantum (itcognitiofadli : fidn-

bi^seft, nonellcuiufuis theologi jfed Romanasfe-»

dis potifsimum de Articulis fidei dobijs iudrcare*

Multo durius cft cb articulos non folum dubios &controuerfos , uerum etiam leuiculos h^minemfammis tradere. Scd multo durifsimum ob titu>

los, quos ipd fuo arbitrio confingunt fubinde no>

uos, hoc eft contra do^lores fcholafticos, hoc efl

fufpe6lum , hoc fcandalodes , hoc contra laudabilem

confuetudincm, hoc mai^ fonans utiacet,hocimi-

3ertinenter di61:um ,' & huiufmodi innumeros, ut

lihilfit, quodnonaliqua pateatcalumnise, fimale-

lolus accefferit animus: 5c intefrim tamen difputant,

necclefiapofsitconderenouu articulum fidei, quii

fti quoties commodum eft, gfgnanteosinJpfico>

nitione, nonnunquam & poO: editam fententiam.

les agitur perrelatores, deputatos, aciudiccsmo>lachos , nec fincer^, nec legitima iuris forma , pro<.

unciantin carceretres priores, monachis duobusjftibus , & apparatur rogus. Hasc ncfcit princeps^

aiuslex prstexitur, priuato quorundam odio fer^

i«ns,quum in publicam utilitate fit edita. Hf c quo-iamfiericompertuefl:,admonendierantprinctpe?:

use tamen admonitio nec h^jreticos usros&infa-ibilesfubleuare, necfinceros inquifitoresgfsua^e

^bet. Conftitutio quae in Codi iibro primo,tit.de

freticisManich^is & Samaritanis rerturo6laua,fo-

s libros & chartas iubet exuri:do£^ores tatu capitd

R 4 pkcli^

6^2 De mag^ infam-pcenis

pie(5li,dircipulis decem librarum auri mul<5la dicitur:

eos uero quinon folum audiuit illos, uerumetiamcontcmptisprincipuralegibus, libros illorumapud

fe feruant, manifctium ha^refeos fauorem praefeferetf

teSjin exilium deportari iubet. Nec hasc tantum con-

il:itutsoferit;quosIibethfreticos,rednominatimMa«

nichsos, ApoHinarifLas, & Samaritanos,qui manife'

{Lam docebant blafphemiam. Huiufmodi ferd funt

qus prscedunt eodem titulojquse iubcnt inquifitio-

nemetiamufque ad capitis pcenam extendi: fedex-

primunt certas hsrefes. Similiter eodem libro, titulo

de fumma Trinitate,&c. Arianos exprimit.At hi fpo*

liabant Dei filium, & multo magis Spiritum fandumueritate diuins naturae. Quemadmodum A.polIina-

rifts uerum hominem negabant,detrahentes illi me-librem hominis portionem,nimirum animam huma-nam : Donatiani furiofi latrones erant, nonfolumpeftilentifsimi fchifmatici. Non hic agebatur, an

haec confefsio fit inititutaa Chriffco, anconftitutio

hominis pura obliget ad crimen , an fymbolum fit

fruilulatim editum ab Apoftolis, an Apoftoli callue.

rintlinguam Grfcam:feddemaieftateChrifti,deque

fummaChriftianitatis. lam per pontificum confti-

tutiones,qu3sfuntinDecreralibus libro^. titulode

Hsreticis , & in fexto eodem numero ac titulo, con-

uicli, &: in errore perfiftentes, autinhsrefimabiu*

ratamrelapfi, tantum iubenturcradi curiae feculari:

quanquam hic Glofifematographi defuo adiecerunt,

Aut comburantur. Quando Pelagianis aut loui"

nianis ex Casfarum edi<Sis di6la eft mul6la . Nunc^

ad ignem pertrahittir, qui dubitet,an Romanus pon-

tifex ius habeatin purgatorium. Etoliminfynodoepifcoporum h^ret)ci,citati reddebant fuse do6lri-

ns rationem:conui6lis libera erat optio, utrum mal-

lentipfi in fuum dogma pronunciareanathema, an

fimul

Liberfextm.

'

^j^flmul cu dogmate feriri anatheiTiate : hoc eft, a com-munionefeparari. Nam h^ec tum erat posnacccle-

fisegrsuifsima. Berengario quinon de confefsionis

originejnequede purgatoribpoftulatus erat^fedde

ueritatecorporisChriil:i: netum quidemuiseftad-

hibit?., quum femei dimilTusineundem erroremef-

fet relapfuS . Nunc inrerdum monachi uanumfpsrgunt rumorem , mox ueluti fufpe6lum pertra-

huncincarcerem: ibidifputantfuomore, notantur

articuiij&paranturfafcicuU.

Linumfumigans nonextinxit Chriftus,necarun# ^fii^^^'

dinem quaiTatum confregit. Ouiculam ab initio per-

fequutus eft lupus , illa artem femper tolerantia'

uieit»

Cenfurd mfignim lurifconfultortm deLmijs , qu£

]poenitent€s,pocniis euitint corporaks: nec tn crj-

mmlibwi feliftcindm effe confe^ioni.

ap. xyiL

AT in fagarum patrocinium anne6tam cenfu*.

ram eximij iurifconfulti PauH Griilandi deSortileg. lo. uolumine Tra6latuum , quaeft. 7.

fol. 44. pag. 235. Nota , ait, unum ualde fingulare,

quod iftorum apoftatarum duae funt fpecies. unaeft ,

quas (impliciter retrocedit a fide , Sc fequitur cuUtum&.obedientiam dssmonis: alteraeft.quae poft- f''^'^!'.^^'

quam Chriih fidem abnegando rehquit, & deiecit p^gnas cor-

excordefuo, iterum febaptizat exprefiTe innomine pQraUit.

diaboH, 5c aliud nomen fibi fuperimponit, licet utra-

quefpecicsfitdamnat3:priortamen,fi peecatufuumreuocat, admittitur ad posnitentiam, & euitat poenas

corporales: ficut hsretici. ut L Manichaeos. C. dehxreticis. Identidem theologi authores Mallaei , in

teftia£partisinitio,qua£ftione35. hisuerbisdocent:

R 5 Ek

€^4 I>emdg.infam.pixnkEx cordc ucro apoft^t^ fi nolut refil Jr«,ut h^retici iiti

pcEnitetes,traclenturcurif feculari.Si autuelint,rcci-

piuntur prout hsretici posnitetes.iuxta c.ad abolen-

dam. jT, pceniteti.de hasreticis lib.<5. Concordat Ray-mun.tJt.dc apoftolica.c.reuertentes. ubi dicit: Quodreucrtentes ab apoftafias perfidia, cum fuerint haerc'

tici, tanquam reuertentes ab hserefi Aint recipiendi

:

& hic fijmitur unum pro alio. Et in 2. parte Decreto*

rum.cauf. 26. quxft. 5. epifcopi. Exprasmifsis auth»

ritatibus colligitur,qu6d arioli,arurpices,incantato*

res Sc fortilegi, atque caeteri huiufi-nodi fisdatores ab

Ecclefiafiinteliminandi: & nifi refipuerint, perpe-

tuo excommunicandi. Sed quod inultimo Acqui*

rcnficapitulo, eaquaefiuntperincantatores, noniacorpore, fed infpiritufieridicuntur, Auguftinusia

Jibro de Citiitue Dci ide uidetur afierere^ita dicens:

Qus magorum praetbgijs fiunt, non uera, fi?d phan*

tafticaelTeprobantur* Qaarecriminali adioni hic

nulluseritiocus.

Si urgeaturhicdenuo propria earum confersio:

cum D. loanne Francifco Ponzinibio Placcntino,

Tra^latuum uolumine decirno,d€ LamijSjrefponde*

re audeo ; Cum tales pcrfonse fint illufae, ut di^^u cH',

ergo debere dici, earum confefsionem etia cfie crro-

neam,nec admittendam. 1. error. & h cum po{l.C. deluris &: fa<^. ignor.Nojn I, de aEtate.jf. fi.n,ff! de Inter^

rog3.'a6lion. Confefsio enim debet continercueru

& pofsibile; ut per gl. Bald, & alios in 1 , i. C . dc con*

feiT, per glofi^. inc. fi.dec0nfelT.in 6.fE adleg. Aquihh inde Neratius.|r. fin. Sed ifta refpuunt ius & natu-

ram.ergo non fequitur : Iftss mulieres fic cofitentur,

ergo fic efi-. Nam confefsio lone^ diftat ab adu ( uei

adus pofsibilitate ) & quicquid eft contra^aturam,deficitin fuisprincipijs, ergo naturaliter cfl:impof'

Hbile. Prsetcr«a in criminalibus regularitcr non fta*

tur

Liherfextm. {^ix

turforconfersioni rei,utperBald.Sc Ang. inl. i. C. Jncnmindh

deconFeir. Sc dicam infra in 2.no. Nec obllat, quod ^l^^l^^Qn-dicit Bald. in d. 1. fi quis non dicam rapere : quia eius fejsiom.

dictum procedit in haerefi , in quantum perficitur in

iblci menre & cogitationfjquocafubenejUtinquit i*

pfe ; quia cogitatio raentis, quam folus Deus nouit,

nonporell:aiiterprobari,quampcrconfefsionem : i^

deo liatur foli confefsioni. fed confefsio, de qua in

cafu noitrojcontinet aclum ab extra, Sc minus pofsi'

bilem de iure Sc natura, ac etiam minus uerifimilem:

& ideo pote(l-dici,qu6d licet, quoad ea que credunt,

fit ftandum confefsioniearum, quaadpunitionem:

quia talis credulitas pendctab animo &uoiu«tate,

non tamen quo ad hoc, ut quia fic fit,uel fic fiat, ficut

siflcrunt. Hadenus ille. Nec elr qudd hic lex Corne-liadeficcarijs&ueneficis mJhi obtrudatur, qusfuupaulopoftfortierurlocum, ubideueneficorumpcE^

fnsagetur

I

FrdCcUra exlmij lurifconfulti PAciiti fcnientii, cr ex

GriUmdo hiftoria de Lmiitrum mnocentiUt

Qp. XVIIL

NArrat item D. And. Alciatus , haereticae praui* ^^-^ g p^^^^^

tatis (utuocant)inquifitorem in fabalpinis gontHns»

uallibus,aduerfus hsreticas mulieres,quas ue eap. 22.

t€rcsLamias,nos Strigesuocamus,inquifiuiffe,&:fa

pracentumfiammisconfumpfilTe: quotidieque ceu

nouaholocaufta, alias fuperalias Vulcano obtuiifiTe,

^ quibus non pauc^ helieboro potius quam IgriQ purgandse uidebantur : donec ruflici arreptis armis uimillaminhibcrenr, Sc negociumadepifcopiiudiciuindeferrent. Et poft: Et quamuis-aliqui ex maritis,ma-

gnjefidei homines, affeueranenteopotifsimumtem-yore, quoillasinludo 5c ehoreisfubTellinaarbore

fuifTe

^3(^ ^^ ^^g' tnfam.posntsfuifTe dicebantur, feexploratumhabere, inle^lopo-

tius fecum fuifle: tamen rerpondebatur,non illas,fed

cacodaemonem potius, uxoris forma alTumpta mari*

to illufiffe» Atqui ego replicabami Cur non potius ca

codsemonemcumfuis daemonibus, iilamiuero cummaritofuiffe, prsfumisc' Curu^erumcorpusinfiflolufujphantafticum in uero ledo cominifceris C' Quidhic opus eft ufque adeo augere miracula , & nontamTheologum quam T^W/f<?>'^// agere,f3£uioremque

parteminpoeniseligereC' Conftabat exillisa6lis,fe.

rnei in eo ludicro per quandam mulierculam nominelE S V appellatOjOmnem illum apparatu, omnes fal*

tatrices cum amafijs fuis repent^ euanuiffe : qui fieri

id potuir, fi uera fuiifent corpora, & no pHantafmata,

& Tantali horti :* quod apud Philoftratu libro quar*.

to, etiam Apollonius Tyaneus cenfuit: & apud Plu^

tarchum in Bruti uita C. Cafsius. Nam & medici ma^ximos effeflus corruptae mcnti,imaginariq; ludifica-

tioni tribuut: unde Ephialtici,afflati,fuperftitiofi, in-

cubitati, amore furentes, imaginofi, Lycaones, Cy^nanthropi,qui tame medicamentis curantur ; uiden*

turq; ha^c efle quae Plinius & alij ueteres Faunorumludibria appellant,poeoniaq; herba emendari cenfue^

runt:ut etiam harum plerafq; curari pofie fit uerifimi#

le^nifi quod pauperes & fcmell^ omnes funt, quibus

talis facultas non fiappetit. Ego certd magis iuri Pon^tificio , c6muniq;noftratium do6loruinterpretatio#t

ni hac in qusftione, quam Theologis iftis tribuerim,

maximeinreifynododecifa in concilio Anquirenf.

cap. I. ubi talia phantafmata mentibus i maligno fpi^ .

ritu irrogari ait.& rurfus: Infidelis,inquit,non in ani-

mo, fed in corpore euenire opinatur: quisenim ia

fomnijs&no^lurnis imaginibus non extra fcipfum

deduciturC^QuseetiamuideturfuiiTe Auguftinifente»

lialibro i8. de Ciuitate Dei,cap.i8. ubi : Veru,inquir,

corpus

l

Liberfextus, 6^ycorpus nulla arte daemonu conuerti poteftjfed phan-

tafticum : quod etiam cogitando fiue fomniando per

rerum innumerabilia genera uariatur: Sc cum corpus

nonfit, corporumtamen formamcapit, fopitis aut

opprefsis eorporeis fenfibus, ita ut uera corpora ali-

biiaceatjfeniibusobferatis.NecrefertquodibiHero

diadi aut Dian^ honorexhibetur.Ha^flenus Alciatus.* Paulus Griliandus de SortiLio,uolum»Tradl.Qui-

dam maritus ex oppido agri Sabinenfis habebat uxorem maleficam fiue ftrigam, ut uulgo dicunt. De cri^

mine autem folum erat fufpicio, noncertanoticia*

Nam quum aliquoties dmarito rogaretur, num eius

cfiet profefsionis,negabat conftanter. Crefcente por

ro rumore, & uiris fide dignis apud maritum eius fla"

gitijuxoreminfimulantibus,quodeafamiIiariterute

retur alijs mulieribus huius criminis ratione cogni-

tis,cumquibus etiamfeturpibus mifcere fceleribus,

& no6lurnos agere coetus uidebatur : decreuit mari*

tusipfamin eiufmodi operibus obferuare & appre-

hendere: & coepit pluribus no6libus diligenter & at^

tent^inuigilare, no^lesq; circiter duodecimegeratinfomnes,attendensftudiof^,numillaaIiqu6addje'

monumlufumuelaliud malefieium noftu euagare*

tur, &num penesfeinle^lopermaneret no(Setota,

quandole6lumconfcendifiet: nihilq; unquamfrau*dis comperit,fed manibus illam femper in le^fto con-

' treftauit. Quum uero poft dies paueos una cum qui-

^feufdam alijs de eodem erimine accufatis in carcercm

conijceretur,fubdereturq; qu3eftionibus,confefla eft

-demum, fetaliinterfuiflelufuiunacumalijs mulier*

culis incarceratis, flagitijq; huius reis,tali die , unde-

'cimomenfis, &c.talino6le,horataIi, &c. Idemfate-

batur&alis. Maritusueroinconiugis patrocinium" aflerebat praeftitQ iuramento grauifsimo,eam illa no^

"ite defignata, 5c maxim^illahora, fecum decubuifle

in eo-

^^S BemagJnfam.pcenlsin eodem Ie£lot& fe eam tum iludiofe non femel tm^tum tecigiiTe/ed pluries,ac cum ea loquutura fttiire.

Vocm, qud LamUs afficerefoknt Bono-

nienfcs. Qp. XiX.

SOlentBononias maleficos utriufque fexus^quo^

rum damnatae incanrationes generi humano,ucluitaebeftiarumminus nocuilTent (quosmulie-

bri in fexu lingua uulgari lellrige Itali appeilant^nu-

dos ad umbilicam uique ueteri ex palatioeducere,

afinoimpofitosinuerfocorpore, ita uiligatis man:'

bus caudam afini,quem lento dudu prsibat iidoris

miniitcr,retinerent. Capitiimponebaturmitrachar'

tacea,in qua terrificicacodaemones, quiforcipibus

Tuis ignes infernales mouerenr,depidi>rant. Interea

dumfolennihoc progrelTucircumducuntur, dliclo^

re comitante uirgis egregiein peclore &dorro c^-

duntur. Cumucro eforo publicoperuentum eilst

in cosmirerium ssdis Dominicanae , nobilis fepultura

gentis Germanicse, deponebanturexafino, & acar-

nificeinconclauequoddam fuperum deducebatur,

cuius pergula firmata cancellis ferreis, ijsquerafis^

cosmiteriumuerfus fpeclaret : quae deitiriata posnas

hasreticorum amonaehis ironailerij ilUus, inquifi*

toribushaereticse prauitati*^, perhibetur. Hincca-

pite galeato fedicuruli, quae rotis quatuor fereba-i-

" tur, impofiti, rerin pergulam proniinentem detru^

d^bantur, ubi Sc per horae quadrantem, confille*

Danc. Incerim a fpei5fanteforisturba,ridente,cIa-

manteque lapidibus impetcbantur : fruiira tamea>

fer^job interpoCtos cancellos ferreos. Tandem uin-

cuiis foluti, 8c procelidi quafitate puniti, abiega#

bantur in exilium.

infinids cert^ n odis prseferri decethanc modera-tioneramagiiirati sBGnonienfif^ quaenonnihilad-

hu-c

1

Liberjextm. ifj^

huc uetuftatls Italicae prudentiam fapere uldetur,

pr3e aliorumquorundamtyrannide, quiad igneumiilud holocauftum prascipites nimis feruntur: eoqucnon minusaffici, quam innocentis fanguinis effuii

fumo dsmoneSjUidentur:0\£ec^hominummenteSj6peSlorac£eca.

Mulkrcs mlnus punicmlM ejfe uim,

Qjp. XX.

Dlci folet,mulieres in eodem delidi gencre mi«

nus peccare , minusque puniendas effe qu^muiros, cseteris tamen per omnia paribusmcm"

peobimbecillitatem animi,mentis&ingenij.I.racri-

lcgij poenam , in prin. D. ad iegem lui . pecul. & 1. 11 a«

duicerium.f.ftupru, &p'. fratres,.& ^.inceftam.D.ad

legem lul. de adul. &c c.ficut dignum,in prin.extride

homicid.5c c.indignantur. 52.^.6, ubiicribitur; tanto

grauius uiros puniri oportere , quanto magis ad cos

pertinet Sc uirtute uincere, & cxemplo regere foerai-

nas. Etfacittext.inl.quifquis.^. adfilias. C. ad.leg.

luI.maie.ibilJVlitiorenim circaeas debetefie fenten-

tia, quas pro jnfirmitate fexus , &c . Et quod uoluic

Bald.in 1. quicunque . col. 5 . uerfic. fed ponc Aatuto.

&uerfic. Scinfumma. C. defer. fug. In quamfeaten^tiam apud Saxonem hiftori^ Danicslibro 6, Ericius

uir quidammultse prudei^iaecontendit, muliebri-

bus erratis f^spius ignofcendum eflTe, nec pojnam in-

fligendam, nifi corre6lio culpamcorrigerenonpo-

lUiirct.Et illud ^neae apud Virgil.iibro 2,iEneidos,—— hiuUum memorahile nomcn

Tcemineainpccnae^ii, Pliniaslibro S.Natur.hift.fcribifa

lconem,ubi f£uit,in uiros plus quim in fosminas fre^

mere:ueluti natura eum docuerit, mulieres mitius

quimuiros,efiretractandas. Ariftot. iib. Problemat.

J.^i. capitcii, Cuo aitimulicrem interiicere iniquius,

fir.

I

Jacd

^^$ De mag. infam.pcenU

fir, qu^m uiriim ,quanquam naturae ratione mas foe^

mina pragftantior eft < an quia; mulier imbccillior eilr,

minusq; proinde iniuriam facere poteit : etenim eni^

ti aduerfus id quod long^ infirmius e{^,nihil uirile , umo ftolidumatquniquifsimum ed. Hfcilie, qu^tamad animum qudm ab corpus referri poiTunt. Tradit

Vopifcus, Aurelianum imperatorem , cum Zenobia

^d posnam uocaretur a miiitibus,qu6d ubi linperium

airurpatretyiiiam uita donaire : quod indigaum exifti-^

maret,muliereminterimer€.In qaafenteatiamEuri-^ pides in Hecuba,wr xwetij^vafj <*>dJv(sy ywxcnxr, Quam in-

uidiofuminterficerefeminas:' Quandoqaider;i,uti'

deminHercuiefarete-icribit, muiieres quodammo-do funt mafculis miferabiliores.

7ff dSiv yeif wwi" (A^^.xoii iiK^^cfjcy^aivc-jy, Cui aflipulatur

: Bald. confii. 96. fadum tale ell: : Carolus lib, 2. quodmulier miferabilior efluiro.

Q^omodo IrimU mcntis errore i diaholo affc^^e^ necuUi noxiiS fmt reduccndae, cr qu£ cisftmenda

pocn^: nec omnetn uoluntatem ejjepu-^

niendm. Qf.XXl- IL

QVumergoerrore & phantafla Lami^delufr l^'&c fatanae peruerfa inftitutione feduftg cogno' 1 "'^

fcantur: nec alicui ab ijs maium reuera, atfolum ima-l''^^ginatione illatum ede fcktur

: faniori doarina infor-1"'^'

.mandaeerunt,atrepudiatjs daemonij ludibrijs, Chri-P^'ftofacramentumrurfusjrragftent, atqueutluxata ex^iTiPi

.corporiscompagemeirbra,debitaligaturareftituan rturpcenitentes. QuantoperehicfidelemmyfterioruDeidifpenfatoremenitideceret, ut ad Chrifti ouilereduccretur ouis pei dita,nemo no nouit.Suum quo^que hic habebunt Ic cum pubhcs 8c comunes preces

.ex animo fufae. AJmodum pi^ hic D. lacobus admo. l

^''

-f- net:Fratres, fi quis inter uos errauerit a ueritate,

conucr

cie

Liher fextm, 441conncrterit quis cum, iciat quod qui conuertl feceric

peccatorem ab€rrroreui^Tuap,ra!uam facietanimam

a morre,& opcriec multitudinem peccatorum. Necharrefis folum ^n errore,qu6d quis dsemoniorum do*

^nnae adh^ret, figiturTed in fui confidentia quoquc,

concepto faftu & prxfra£fa pcrtinacia , ubs nulla ad^

mittituradmonitio : crrorem etenim,redu6lioncmq;

mentis cofefTushaereticus, femperrcmir$ioneni,t|C>

niamque,ex Patrum confeniu &: Chriftianamanfue^^

tudine meretur. Nam, tefte Sencca, quem pcenitct Tnjloye^^^^

peccafTe ,pen^ eft innocens . & apud Ecclefiafticum "^" '''^'^'

legitLUiPcEnitentibus dedituiam iufticiae. Eiufmodiiraquemaldadaemonioperfuaf^.&refipifcentifemi^

ns, rediusq; iam in Chriftianas ndei fanclifsimabali

confirmata?,pecuniarumquoque (fi eiusresferant)

mul6i:ainpauperurubfidiumimponipoteft, & qua^-

cunque alia arbitraria.jnon tamen uitas pcena,pro de-

liitiratione & magnitudine. VeJfi iniungereuoles

mulda eiufmodi feminse irrogatam ^ Romanis pon-tificibus in taxa facrs pcenitentiariae , ut ipfi uocant,

per me licet.Ibi legitur: MuHcrem incantatricc, poft^

quam fuperftitioncsabiurauit , in quolibetfupradi*

dorujncafuumtaxari, Turon. 6. duc.i. Sictiamexufu ob rcipublics tranquiilitatcm conferuandam ui«

debitur,ut exilio ad certuir tempus puniatur, donecuito^innocentiauer^ fe conuerfamcfTe, Scfidelem,

pcrfifterequecomprobet, aedeindclibertatehofpi-

lij priftina rurfus donerur,non contraierim.Eiufmo-

"di efto posna temcritatis,qu6d dfmoniacae fuggeftio

ni & tudibrijs non fatis conftanterreftiocrit^tmmo e-

tiam confenferit fatua.

Quod fi quis contentiofe uoluntatcm reuerius pu Non omnU

niedamdefendat,is primumdiftinguatinteruolun' t*oltfnta4 jjh^

tatem hominis fani pcrfe(5lam,quae in a^um uerd di-«^''««^-

r\g\ coeperit:& intcr uitiatas metis fcnfum^uel ( fi uo»

S les)

^4^ BemagJnfam.pcenislcs ) corruptam amentis uoiuntatem : cui fuo opere,

quafi alterius eiTet,coIluciit diabolus.nec alius infulfd

uolentem fubfcquitarefFeftus.

Taleuoluntansuitium impingi etiam pofsit me-lancholicisjfatuis & pueris, qui faciie inducuntur, ut1^.6-1 haECuelaliafedefignafle mala faifoimaginentur,

,^ac.2. fatcanturque : qui ramen i. Deo renes & corda Tcru-LtteAiz^

tante, nonseque pledipermittuntur, acalijmentis

compotes : muito cert^ minus ab hominibus id fieri

oportuif, De ijs quid fentiam, qui elementa comrao.uilTe,aerem turbaiTe, grandsne acciuiffe caiamitofum

in frumenti &uinearnm perniciem,& rerum aliarum

ilragem,creduntur, Lib. 2.cap. 30 expiicui: ubi argu-

metum ea de re profequi,ut continuum fiium,ad cer-

tiorem inteiligentiam maiui,quam eo diuuifo Le6Vo»

remfufpcndcre.

ConfuUtio fcntentU Gcorgij Vi^orij,qua 'Limin^

cruddimorte punicndiis effe /defendit^

Cap, XXI L

Rgumenta, quibus Georgius Pi6lorius medi>

cuSjin libello de Subiunarib, dsemonibus , dc''

fendit, Lamias inclementer uel igne ueialio

quouis formeto elTe tollendas , fparfim in his noftris-

libris tam foIideconfutataeiTearbitror, utfuperua-

caneum certd iudicem, iili uci paucis refpondere, uel

plurahisadijcere. Enimuero earum phantafiaadae-

moneuitiatamefTe, utneminemnifi opinioneiaefe^

rint,fatis fuperque demonflratum efl. quemadmodiactiam manifefteo(l:endi,d3Emonem>utifpintum,of-

fibus^ccarne, quoEinaiTumuenereum requiruntur,

,

carentem,cumfeminac6gredineutqaapoiTc,QuodtamenPi6loriushicnegat,& fe Augullini 5c Conci.

liatoris fentcntiie praeferre aitcuiuidam Marcitefti'!

monium,quimilgnis (atansculcor, in Cherfonneio

uitatn

a:

LiherfixttU.

losrnfundunt,&proles Jr^! r ,''^"'^"""'o«l'

cusnou,(repotuit,nifia.,oHT /• ^"''^''?'=Mar-hum cofortid uteretur^S f

™ f^™'ianter djmo^ocuios iJ|,as deJuferTt^' & pr^ft"'

'^^°'^'^"'P^^'

obiecennt, aut eius pLSL,^'^'^' f""^'"^ P^° ^«

ofophus.col,cierafle,omnefem;n ''*'^'''fpJi"le. Quorfum ergo naniTx de nonT"'

r' ''"" ^*'*femineg.gnentur^qus

eoru,L^ f''"^*"''"' ^""r,coueniunt^in HnJ,nl7Tltrlt''^ ^"'''"*fee.ndera referfitin ?ene>ando d?

'"''^«'^- «'nias-

«or„ntmentiri<,ua,^cu"q"etiamT'°r''^"'''"°™».S< procreandi his potetiai?, rril?^

«"ge oru„ j„,; ^-

grient genios uej fpiS Tn! ,

"' "°'"' '"^'°* g'-'

ttatuere oportet.AcSauot^'"" "''^'* ^"« '^'c

'one i creationis PrimordFinn?'"'"'""^"'^"' '^'

freuenntfoboJe ad hocufjfe "" "'""«•of.m exa

asIaru.snoftrisfedu,"otSr"'r"'^''P^-"Dom.nem ab harum infinit"w' "?'/'' "««^«luS^or^nonm.rumfit. Ha„cfe't.nr '''"* ''""f"'"loicc ration.s adducar qS! '."" "^^ ^onueJJere ~

'Wifsimis mendaciis c^ed 't '"' ""^*' '"'^

'

>'^o a.

-^.dociumuirum-^cTblrudTr''^'"^'"-

°^'-^°^-

;'finere.AJiaminfuperpun, nn'f '"'.'l''^P«^«rin.-nuoiam a.diug,t, lidlTr T^'' °"«'^«'^^'n nimis^ tam immen?u,;Lcret; ?p![f

'^""'" ""'""usantat onibus tutus deg^et"e,n

«";> "' '^ '''^ '"-

tll

omn.potens^aftu^Sc™J ' ^^Sji,b„,i fopplan.

raturque= ub.adChr Itu^ ^^^^ ,„„forem con.

«torem .

«<;J^-^^^-^^^Deo medianon negliguntur-.

SoSoltS--ftatiseft.fatan.autma.

Uuolx anui "O''^'"^"'"l^ram de Lamiarum p«-

•^-^

^"'rue^iTa ibi "rni in Lichtenburch

nis, ut.quoque ad '^^"3^;,,! neeemlmpera-

iudicium . ^«'"^'^Ttuif&Mo em cap.z^Exo.

di.abundaotohocL.brorelpon.um

ut frequentiori repetmone mm.me opus

"*"•Ve-|5c.rm«p<.«^. C^P- XXm^^

.-•iNr.Siut.^^^^^

Le P«r'^"trSph Itro -Umatorio pocllo

Qaeraadmodum '' ?"^ P"";^xtorquere conten,

,pud procos . aut *!•<>»• ^,'^°;^'^,\'„\° ^el „orbis exdU,eosque.ntemnuade-^^^

cruciant, 0°""'"^''^ ;" „ nrensarauitatemuedinem& »ol«"^«'£tr iuftum eft^^uod de quo„,oderationempr»fcr.bere'uttum^ q

^^^^^^,^

cunque iUato«'«'"/'/'^"^"^eneficis celebratu.

^cr.. Hi=le.Cornehadej^carysjcuene^.^.^

U.ff.Ub.^^-Qu.uenenum '^*'"',j,', „„:. „ieaitur.Eiufdeml'^

...s. n.ueluengentuelh buer,.^^^

ruSrtuer;;SnisLca„d.caufahabuer.:.1

Liherfextm, 64^cxSenatufconrultorelegarieaeftiuflajqu^non qui-

dem malo animo , fed malo exempio , medicametumad conceptfonemdedit, ex quoea quseconceperat

decefsit. Alio Senaturconfulto effeAum eft, ut pig*

mentarij temer^ cicutam , falamandram , aconitura

,

pityocampas , mandragoram , cantharidas , aut quid

luftramenti caufadanres, posna teneantur eiufdem

legis. HicMofisquoque edidumhabetlocum,^^* Txei-.iC

^«K^y5>t'i^^/wViTi, alias w^//J/wVtT^ fic legisuoluntatem ^^^^*^'**'

exphcuerutbeptuagmtainterpretcs: Veneticosnonj^ ce„aituta,

patieris uiuere; autjfi mauis,ueneficas ( genere femi-

nino ) ut uolunt Hebrseorum intcrpretes. Eae cert^

non aliag erant intelligendse , quam quas Mofes & iU

lud feculum nouit: Sagas autem uulgo nobis di(5las,

&a medefcriptas, ne quidem Chrifti tempora no^

runt, multo minus Mons. quorum uero incanta^

torum Scriptura meminit , omnes funt magi in^

fames.

Porro feminasab initioad ueneficium fuifTepro* Feminjtahl'

chuioresuiriSjgrauifsimiteftaYiturauthores. Refert nittoaditent

Diodorus libro quinto de Antiquorum geftis, Heca* /"«"^/^"«^»*

::em lemmamomnium prjmum aconitummuenille, exoA.-t,

' kaduenenamortiferaconficiedafummumftudium Leiut.i^.to,-

)peramqueimpendifle. QuinapudRomanosfemi- De^tt^i^.

: ise ueneficijs primumufaefunt, utteftantur Liuius^^.^* ^^'"^^»

ibro8. & VaIeriusIibro2. tit. delnftitutisantiquis* JparJiu'c nonnihil D. Auguftinus librode Ciuitate Dei ^. Ecde/.:

apite ly.Plinius autem libro uigefimoquinto,capitc

2cundo fcribit, fcientiam femmarum in ueneficijs

raeualere. Qiiidenim (utfubdit) nonrepleu^refa'ulis Colchis Medea, aliseque 'f \n primisque Italica

^irce,dijsetiamaflcripta:' Sed &prgeteriftas,apud

loratium nunquam non uidebis magas Sc uenefi*

as mulieres memoratas : Gratidiam, quam & Cani«iam appellat, Saganamque 5c Veiam Neapolitanas,

Si

Folsain

12«

fji.6 Be usnefic.p ffnis

FohaJTi Ariminenrein,8c alias; uiros autem ncutiqua»

Quin Scapudaiios fcnptores,pjures et^at-n aliasre^

pcries-.Mycal-en ri:il!cet,Erichihonen,Dypisdem,E-

m;;'J imti Hphiam, Guthrunem, GygenillamParyratismatris

Sa^ph}*>' Cyri famulam,Martinam quandam Corneh'oTacito

rnemoratamhbro iecundo Annalium , Sc Locurtamapud eundem, ad fin propemodum hb. duodecimi,

& ahas Fere iqfinitas. Vetus eft prouerbium de mulie

rumueneficijs, ^t.-ja/tvtgj-fW, id eil:, Theilaia muher,• ~ Suidx memoratum, qjo rcih"cet utimurin ueneficas

muiieres: quoniaec^^gens, &prxrcrtimfcEmin3e, prscsterishocnomineruntnotats. Quintdianushb.5.

OrAtor.inilir.rit.de Argqmenfis: Latrociniu,inquit,

facihusin uiro,ueneiiciumin tcsminacrtdam.

In FerfidcueneiicospleclJjUrir; amplo lapideca*

putim.pingerenr, rurfusq^aiio rupcrinduwto lapide

iilud em-inc;erent, fertur. Qnid aucem hic llatui de-

beat deijs.qui ueuena in hominumue! pecorumperniciemappararint, ilaemares fiue femni5: fint, pru-

denrs Mr£^!i|ratus sequitati iv:iudicio rehnquendii

ceniui; ne iibi cKtra profefsionis mexlimites quic-

quam prxiudicari queraturih^f, cuius ordinationcin

aDeoeireteflanturhteriE S^crs.Sentenriam tamcnincomparabihs pmdentix Athenienilum Areopagi^

tafum raram, confihoq; cert^ maturo pronunciatara

aduerius ucneiicam,tanqua iudicrj dehberati difcre-

Xi?<. u.M.Ti. tique e.^emplum, ceiophonis locoex Aulo Gelho

y^.: /^^^M fubiungere uolui: iU'«.\sh5:c funtuerba' Ad Gn. 00-!!

labellam, proconiulari imperio j. rouincia Afiam ob-

tinentem ,dedudamuhcr SmyrnaEaelr. Eademmu''lier uiram & fihum , eode tempore,uenenis clam da^

tis,uita interfecerat. Atqueid fecilTe conlitebatur:

diccbarquerchabuiiTefaciendicaufam.quoniamJlh

idem maritus Scfihus, alterum. tihijmuheris ex uir(

i)vioregenjtum,adokrceni:emoptimum5cinnocen|. tifsi'

\

Ltherfexttti» 64^tir^imUjinfidijsexceptuoecidaTent. Idq; itafadumelTe,cotroaerfianon crat. Dolabella retulit ad con-

filium. N'cmo quifqua ex confilio lententiam ferre in

caufa tam ancipiti audebat,qu6d & confelTum uene-ficium,quo maritus & tilius necati forent, non admictendum impunitu uidebatiir: Z<. dignvi tamen poena

in homines fceieratos uindicatfi fuifTet. Dolabella

eam rem Athenas ad Areopagitas, ut ad iudiccs gra-

uiores, exercitatioresq; reiecit. Arcopagitce cognit:\

caula, accufatorem mulieris, & ipfam qu£ accufaba-'

tur,centefimo anno adelTe iulTerut. Sic neq; abfolutu

mulieris ueneficiu eft, quod per ieges no hcuit: neq«

noccns damnata punitaq; ci!, qu^dignaueniafuit.

Ex Valer.Max.hbr08.cap.25. fcriptaha^chilloria.

AnncepbaUofjs de Lmijs, Cap, XX 1

1

H.

IAm tandem Lamias earum rerum omnium quas

dhsafcribunturpafsim nec naturali ratione, necinfaclocaufaselTe, comprobatum fatis arbitror. ^»>i*nm

Namfiquideiufmodiefdciunr, utiqspolTunt etiam. /"'i?;'*^' ^«j'^

aoius enim prsefupponit potentiam. Si uero pofie ^^.g^ *

concludere uoIumus,defini<sndum omnino pnius eil

quo modcquaque ratione pofsint. At neque per ff

,

iequep(frincanrationcs,nequeperdcxmoncm, ncqi •

laemonespcripfaseaprxllarequeunt.

Perfequidem ipIasnonpolle,triphci rationede- Perftn^.:^..

Tionllrauimus.Qusenim adomnem a<5lionem, f uc ^ofjhKi.

ittiplexilla fit, fiuccertofinefiat,requirutur. a£;eri;is

'imirum faculras.aptitudo patientis *< fubicft^coa'

leniens <Sipofsibiiisapplicatio, tribus his plane ca-

ent. Nam quod ad ipfas fpeclar,mortaIcs funt : quc^ ^"tnus "•

am omnjs racuitas cum ex analogia conionantia- cui.i4,

Aue corporis & animi pendeat, hoc quidcm nihil

.j.ifi inteiiigere & uelle: ilio uero tantij po(Tunr,quan-im terrcnorum feafuum termini patiuntur, haquc

S 4 ^'^^

d4^ DeLamJmpotentialicc ad rupcrioraruapofenciaperangunt, necqaic-quai-n omnino polTunt *'peran, quod (enfibus no rcfpondeat. Sicutenim diximus, ad efiiciendum ali-

quid, uel ad effeclum producedum in aliquid, necef-

SiMSim- rariaprorfuseftuirtas acpotentia caufse efiicieritis,

eptitudo. haud fecusatquesr^ji-T/, Quantum etiam attinet adl fiadroga- idin quod agerecrcduntur, hacipfarationefierinon

tGY, D. dea-p ^teiiut terram concuttant, nubes dilToIuant, eran*

^.L. £. .L, dmesprouocenr.uentoscjeant, UTibresinducat, rul-titos >§' mm r ^

xt ii •i

cntindm. D. mina euoccnt,tonitrua eiiciant. Nulius enim uei no-deex-cuf. tut. lier elTc potcft adus,uel altenus agentis, nifiinpati'ip-^uuLD.de cQteapto, benecjuedifpofito. Noneflautcmeaaut

AUx^Coif.wniueriuatisrat»o,autelementorum co.riditio,utho'

iiZ.mi. I. minesin eauelagerepofsint, uelearatione pofsint

Linommb.i» qualamif crediinturjUt fuperioribus libris latius cx-D.deohlig et pjjeuimus . Per incantationes igitur multo minus

f''1'

', ,r haeeconfequentur. Necuer6cauiato,utloquiinur,

trroi.D.fi pmsusrtutisineiiepotelt, quam ab iniiuxu benen-

£ert.pet.c. cioque fuse caufae proPicifcitur. Incantationumcar*i'^'hocii'Me. ininumque cauf^ funt lami2j,&

ijqui ijs utuntur, que

S'*y V admodum uerborum omnium, quorum quis llt efFe'

' ^^*6tu?, Aritloteles infecundo de Anima fubtilifsim^

docet. Lamias autemh^caugendi nullahdbereuim,

nullamfaeultatem.iamoilendimus. Ergonecincan*tationestalium efte<5i:uum funtcaufa, neclamiarumpotentiaefufFragjaturillaregula: Qiiicquideft caufa

caufse, etiam ell: eius caufa quodcaufatum dicitur»

l etftamicis. Etenim licet priora duo qus in omi a^lione requiru'

»d It D ft'^^''jriO"deehent,tertmtamen hicdeiicereusdemus,

Incantationesenim non efTemediu aptum interho-

mines 2<. corpora coeIeftia,muItis m locis docuimus.

/ /f D deflti-I^3<1^^ ^^^ ^^^ ''p^*^ totum negocium non folum im-

L qiu jeiLi .§. pediretur, fed nec inllitui pofTst. Medium enim ia-

f.D.defem. habile& inconueniens,imped)tutextremauelcon-|rt^ft. iungantur,uelinagendoquidconfentiant. Ni fi for*

t^ cum

Liherfextm. er^j?

th cum Platonicis conftituamus, mundum hunc elle Macrok in

quoddam animal quod etiam fentiat, Sc aures ocu- ^om.Su^.

losque habeat : cumqi Pythagora,cantibus eum de*

le6lari&moueri.

Sednecperdiabel^ueashasc pr^ftare ofledemus.

Nam ut concedam etiam, quod aut diabolum incan*

tationibus fuis pofsint cogerc,aut diabolus h^c fpon

te faciat, cum inuocatur ab iilis : tamen nec ad id a»

gendumcompellere, necillud periprumpoiTuntef''

ficere,quodineiuspote{latenoneft. Licetenimi-pfe&omniaqu9c6memorauimus,& multaaliapof-

{\t, quaenobismiracuiamodofunt, medeuidenturcfTe : non lamen ea praeftare poteil, quae uel ipfe, uel

homo uellet : nec eo momento,quo uel ipfe cuperet,

uelclientes optarcnt & iuberent: fed ea quae uult

fummus Deus,& tum demum cum illi placuerit. Ita-

que, (i quando poft incantationes id quod uolunt

confequatur,quianonexlibito, imperioquedsmo-nisautillarumprecedit, fed ex uoluntate iubentis

aut permittcntis Dei,quf nullius aut fpiritus aut ho-

minis no folu in poteftate, fed etia in fcientia eft;for*

tuituid&hominib.&dsemonib.efTeoportet. Quaren»c magis eoru caufa funt

,quam omniu rerum qus

non d nobis fiut , fed fortuito nobis licet optantibus

accidunt. Ncc deniq^ diabolicae naturae uis obiedio'

nemillamnobis fubminiftrat, idem ciTe fiue perfe,

{lue per ipfum ea quse ipfis attribuuntur, faciant La^ /. iid^mm^'

mif:nec differre,utrum effcdum producant, aut cau D.dereg. /»»•

fam immediate praebeant. Lx^^^deiectjs,^

Poftremumeft,quoddicipofl"et,dfmoneperanus ^^^* /.' ^/^^,/

hafcequaecunquefuprddiximusoperari, utmiferae intereji.v,

Lamif cauff (intiuftrumentales.Quafi ueromille ar* adl ComeU

tifex earum egeat operac' Sed ut hoc non {it,quis non deficar.

uidet inepta prorfus ad co2lum,aerem,nubes ac uen*

tos commQ^uendos edentulas anus elTe organa c' NeS 5 igitur^

^so De tam. impotentia

igitur illos nequam rpiritus tantse putemus & in-

fipianris ^c inertias eiTe,ut has adeant : Sc naturam eorecidiffe.ut pcreas moueatur, Ad agendum enim ali^

quid, inftrumenti conuenientiarequiritur, 8ihabili-

tiis. Quanquam, etiam Lamis daemonum ad ea quasi-r-^-ctter^. Deus opt. max.ijs permitiitefiicienda, neceifariaef*

boiT ^^^^^P^'^^' organa, quamdeposnammererenturmi^• fcre^^PrimumenimhoceaspatiuideremusjEro^omi*

r> j r, ' nimetacerc.oimul enuTJ hscnonconcurrunr. Tuaietiasn certumeir, exirauiamitrumerariactionesnon

cenferi.nec tiiiem eorum quse fiunt ab organo depeti

dsre.argumento l.qui mihi donatum.D.de donat. Fi-

rsis aure m maleficis tantummodo punitur. l.diuus.

J*^^?T5 Dad l Cornel.de ilcar. Atque his propcmodu ratio-

•j.col ^'^'-V^ tuims expiic3Ci<^,nn3ii!£nnisqi argumentis ita-

bi{itis,per natura?r« rerum.tetlem ueritatis optimam,

fieri non pofle declarauimus, ut qutcquam eoru quae

difla funt^Lamiie uere pofsint. quod primu eil: argu-

mentum,eos quoq; nihil eiurmodi facerc.

Secundumeratcxfatlo petitum, quodoptimumFxperitntU ueritatis fundamenturn eil: : quia ueritaseilcert«rei

^'«s-f^''"'^notJtia. habita maxniie per u-fum. Vfu aute ipfo de

<iiiod-^s tml prehendimus, hos effeclias faifiisim^ Lamijs tribui3l. .,

por.jtuy. Non i^oiurn enim ili^e calamrtates , quarum caufae di*

gl.m .^y£nt\}. cuntureire,duranr,atqi adeo rcdeunt, poftquamiamdcnnUr.cau,

^ ij^ej.^^ f^biata: in cineres redacl^ funtifcd ibi quoqiti,inprin.

^^^^ crcbr^ tamqi uchementes quandoq; funt,ubi !a*

miarunec potentianecnomecognitafunt. Eife(5lus.

autcnondebetafcnbi cauf^: quaremota,idenihiio.

minaseontingit. 1. conditionib.pupiilus,inpr. D.dc,

Ladi<^ere-^. condicl& dem.argumento I.antep.D.c.K quib.caufis

4jt*awi^^. D. liiaior.Ceilantc enun caufa, neceiTarid quoque ceiTat

de lur.patrd. efFeclus. Cum crgo ex fado habeamus,la,mias nequee.cuni er(idie..

j-^ nc.iuc pcr ahum h3^c eflicere;fed alium abfquetxt.de appelU'^ 1 * ....

1

Liherfextks. <^//

illisjioc eH: uel Deum .^^Wxs, uel diabolum/ummi 5c l-tncanf^.v^

omnipotentis Deipermifuiiprofciftonec ^quum eft, ^^F^^'''^-

ut aut ex facio alieno onerentur, aut ibi pama iit, ubi

noxanonelt.l.faneim-us.C.depcEn.Satiseftutunuf*^*^"^'''*/'-"'

quifGjexfuoadmiirofortifubiicJatur, Cum uerona* T"""*'

tura lit impofsibile , ut no modo lamiae, fed (Sc reiiqui

homincseiufmodireru caufaefintefiicientes : nollru

fan^noeft, in pr^iudiciualteriusid efTepofsibilede'

fendcre. Neqjuerodeiureq^dellpofssbile, quod na^

turafitimpofsibile. !.i.gLI.li!iu5, D.de cond»t.in(nr. /-«««^'awi-Cl-

Etnihilcftcertius, qu^mi defeclupotentijenon folu^^,*!^!*^'***

actu, 'cd etiaactus preiumptiooeimpedsre. Quaetia

ob re non que u s aut uoluuTe dicitur, aur potuifle .r»- •?/ "*-^ ^''-^

patpr,attenaut iudices:led ea qu^ quis comiinie Sc re ^^^^

'^

ciflejdemSflratur, qu^qjpnaturareru tain poteflate

qyam uoluntate hommis cadut»Quod adeo ueru efr,

ut etfi ^s uel fpote uel aliter cofiteretur deliclu,qucd

^utfimp!icitercomitreren6poiuit,autcertisdecau« -

^ fis naturaliter comifuTe no uidetur.-tame ex eo puniri

nequeat. Confefsione enim & ueru & pofsibile coti^

[n.eredebere,fupradocuimus.l.indeNeratius.D.ad L

Aquil.c.fin.deconfefT.in 6. &:ibigI.I.L C.deconfeir.

ibiBal. EtAngelusconf ii(5,uoI.4.refert,muIierein

quandam confefTam , fe marito uenenum propinafTe,

, cxeoq; ilIumintcrijfTe,ex tali confefsioDeeondem-

nari non debere : quia iudicio medicorum non eranc

ielhaIiapharmaca,qusfededifreconfitebatur. An-no quoque 1565, uiderunt filij mei Patauij pueruin

rapientem in foro poina ab inuita muiiere, leuiter

uirga in dorfo percuiTum , ftatim concidiffe mcr-,

tuum» Non tamen uerif]miIeerat,exeomortuum.difficillimum namque medicis uidebatur. Impof-

ifibili^m autem Sc ualde difficilium idem propemo*dum efl in iure iudicium . I.apud lulianum . •f.conllar.

^»d^ l^^.i. Quod etiam ad lamiarum fpe^at patroci-

nium.

Ss^ De Ldmjmpotenttdnmm. Vtenim fieri polTepcreasconcedamus, quapoflecreduntur.-quidtamenijsiprishominiefrcpof.

fecdjfficilius :* Vixigitur etiam uerofuntfimilia. Atquod uerinmile non eil:,attendi non debet.c.qiiiaue'

riOmiie. dePraefumpt.l. fin.inprin. D. quodmetuscaufa.

Adhaec quam de caufa calamitatum earum, quaslamjjs imprngimus,ccrt6 non conftct^hoc unum mi#

ferasetiam excufaret, quod multiplicesacuariaeea^

rumpofsinteneoccafiones &cauf2s. EfFe^lusenimCaHfxfmdci qai multipHci excaufa colligi poteft, iuftiorifemper

a44 Lamuf alicribuur.c.citote. de reg.lur. in anttq. Nec m duDio

impntantitr delidum omnino pr^ fumitur. I.i. C. adl.Corn.de fi-

x.c^tero.debo ear. lam ucro cum&:deremotaconfi;ct, & de pro*miad.glt.o' pinqua, quse propri^ cauf^ appeilatione contineiur,

Pamr. * V t • ca r a.non loJum innocentes af-n>gerentur reipeclu noccn-tis.quo nihil eil; periculofius. ( l.fin. infr.C.de his qui

Jatr. I. praegnantis. D. de pcen.) Ced ipfi quoque DeoJnittriaDeo fumma iniuriam inferremus,fi manum eius no agno-^mmfidofit. fceremus: hoc efi:, fi quae nobis uel ad panam, uel ad

probatioaem, uel ad monitionem immittit, eauel ab

alio quam ipfo , uel ob alias caufas quam eas , uel per

alia media quam quibus k mudi primordijs ufus fuit,

proficifci, Sc nobis imponi crederemus.

Non obfiratigiturl. eorum.necl. multi. C. Jema#Jcficis &math€maticis'. necearumauctoribus DiuoConllantino Coni^antioq; fitiniuria, licetalioquin

legum emcndationem fumm^uitandam effe nonne"

Bart.Conf,^,gemu«,l. pr^ecipimus. infr. C.de appellat. Nam ceC

fante ratione legis, cefi^atlex. I. quoddi<flum. D-de

Bati9 anima pa6l. L adigere. §. quamuis. D. de lur. patron. Ratio

/tfgw. cnim efl anima legis. I. cum ratio. D. de bon.damn. c.

ratio nulla, infr. ext. de prasbend. Ex ratione lex om^nis interpretationem accipit.l. cum patcr. §. dulcifsi-

inis,D,de leg.z. Doctores ibi. In I.multi,dicitur,mul'

tos

I

Liherfextus. ^sstosartibus magiciselementa turbare, uitam infon-

tium labefa(flare,manes accire pofTe : In l.eorum, di-

citur maleficos morbos , imbres ,grandines , uentos

& remouere pofle, & auertere : nec cos elTe punien^

dos, qui incantationibus utuntur ad finem boni , fcd

<fos quiadfinemali. Bart, Zc Salyc. in rum.Atquiiam

Sc racionc , & cxperietia, & aucloritate probatum ell,

nihiliftorum uere perhominesfieri. Correclaergo

rat\or>elcpis,correebmihiuideturlex. pj.ord.inl. I. , *P^ *"!^Z

li: uerb.prouidentia. L). de lcgit. tut. & in l.qua ratio- habeant,

ne.;'". literx.uerb.direcram.D.deacq.rer.dom.Ratio*

rjes aute non leues,qu6d tempeftatss & aerem com-mouere non poTsint Lamise, Libro tfrtio,cap.i6.ad-

duximus,Experientiam fupra attigimus*, ncc certiorem ha-

berepo(rumus,qiiam ^Libroquarto,quemexmerisprope compofuimus exemplis eorum qui cum uel

dasmontacis, uel naturalibus morbisacuitijs labo^

rarent,maleficio tamen Lamiarum alfedli credeban-

tur. Sed&illaclarifsimaeft, quodquaepofieuiden"

tur inducere & accire , nulla ui remouere pofsint, at'

queabigere, SicutinmagisPharaonis notauimus, -^^*^^'

qumccranas neccyniphes pellere, nec cauere fibi

potuerunt,quin ulcersbus afFe<5li ,fuarum artium ua-

nitatem detegerent Vt enim facere uidetur,qui cumpofsir,non prohibct: l.adigere.in prin. D.de lur.patr.

ubigl.itanonfacerc,quicumuelit,nopoteft.Perfpi-

rituDeinonpoterant.Quodfiperipfosftetiflttquo ,^, ^minusabigerent,potuiflenon inficjaremur.Idehoe j)^nlx

^'

eft,alique pofl*e,uelftare peripfum quo minus pofsit.

Reftatsutoritas,quamhabemusmaximam exco-cilio Ancyrenfi,2(5. q.5. c.epifcopi.nec minorm i fan-

^ispatribus,eorumquecanonibus.26. quasft.2. c.il-

los.c.extuarum.c.fin. cxt.de Sort. ubi Glofl"se,&Do*

^ores: qui omnes exprefi"(^ teftantur,h£reticum efle,

qui

6s4 ^- Lam. impotcntia

qiii credat huiufmodi per magos ac fortilcgos fieri

poire. 26. quaeH:. 4. c. igitur. & c. accufatus. §. plaile.

de lizeretic in^.quia rribuitcreaturse, quodunifo-^

lique Deo conuenit. 26. quaell. 2. c. qui {inc Salua-

tore. loan. And. in rub. exr. de Sorr. $c c. i. eod Pa^

iior. Andr. Sic.in conC 55. Oidr.inconf. 210 . Quascum ita fint,iegum illarum uerba non eo funttor-

quenda, quafi Chriltianus Imperator, uel ipfecre-

diderit , uei alios credere uoluerit , eiufmodi fme xnU

raculatiuecalamitates ab hominibuspermalas ma-gicasLie artes edi ac pertici : ffed ita potms accipi^

enda, quaii defumpta & fcripta ex opinione uulgi , Sc

fecundum communem loqucndi fonr.am : quamquidem obferuant & retinent plerumque legum-'

latores. Id quod ex I. nullus. eod. tit. alijsque \\.

optim^* patet.Etenim leges legibus conciliare modisomRibus debemus. 1. uai. C. deinofPo dot. Quan-quam fi authoritatem fpe6l:emus, quis eil qui am-bigatjinhocnegocio iuri diuinoRimmam tribuen'

dam& fidem & reuerentiam-:' In caufisenim defi^

niendis,ijs prjefertim quccfpe^tatad animum,, cuiuf- .

modi noilra eil> diifla Patrum & Canonum, iegibus

func prfFerenda Panor.in c.fiiper illa.defeeundis n\a-

ptijs.neque leges ipf^e dedignantur facros Canonesimitari. Auth.utclericapudpropriil epifcGp.infine.

Cc^terum aduerfus ea qua^ diximus pro defen**

f^onedusrum iftarum II. iniiabunt fortafsis Sc Mo*litor & aiij, licet Lamias nihil eorum qu^dicls 11.

exprimunt, aut polTe aut efiicerc concedatur, cupcre

tamen&uelleefficere : ead^m autem feueritateud-

luntatem fceleris, qna exitum, q^q puniendum. L

Volmtod La quifquis, in prin. D. ad I. lui. maieft. L fi quis non ^ummwm. cam. C. de epifccp. & cleric. Illud uero primum

cxceptioneclarifsima podemelidere, quod nullain

aaam ob caufam miferas & infontes anus uel capi

Libcrjextm. ^ssUfl pledi fateantur oporret, quam quod eiurmodi

quid uel fecilTe uel procuralfe credantur: ahcquin

propriofe iugularent gladio* Nec eniin aliter iegi*

tim^ non modo condemnari, led etiam torqucri pof'

fent,Secund6 refpondeOjiJlam iuris regulam, In ma-leficijs uoluntatcm fpeclari , non euentum. L diuus..

D. adl. Corn. deficari pr^terquam quoduariasha'

beatiimitationes.hicquoquenonadducipofle* Eft

enim uoluntas ilIa,potentia fa<5lo proxima: ^ malefi*

ciumnihil almd, quam rralumhominisfa(!:^um. At

Ifacit,qui facerepoteft: &idfacitdemum,quod ficfi

peripfum poteft Vndenihil aliud illadeiinitiode'

|j

notat, quam paria efTe , delinquere , ucl deliClum at-

lentare. didis !1. 1. is qui cum telo. C. de ficanjs. La-

liiias uero noftras hsec no pofle,fatis credo fsepe mul'

tumqi demonftrauimus.itaq; nec facere quid eiufcc- d l multunK

medi (defg<^usenim potentisimpedjtadum) nec ^-A^w^di^.

uelle cenfendum eft, Ncqi uero qms id uelle u:detur, **'"^ '

quod non poced. I. Lucius. {5".lmpp.D.ad municip.l.

11 tibi. ^.unius.D.de opt.leg.c.cu a nobis. de fentent.

excom. Quae igiturhorum facinoru uoluntas in La^

mias caditjfi modo uolutas iudicanda nt,n6 nifi uanaeifepoteft&debct.Inanis enuTi eftuolijtas,nifi facul

tas 's^di^M^^ potentia. I. nolle adire, in prin.D.de Acq.her. &ibinotatAlex. l.paterSeuerinam, in prin. D.dc cond. & demonft. Nihilq; eft aiiud quam uel pue- Fbluntasje-

rilis animi perfuafio,ueI fallax opmio,ucl fimplex de*^^^'^^'^' '^»-

ftinatio, quae in uiuentiu a^ionibus fola nihii cfficit.|/^.^^''"»'«^-

l.fi nondum. C. dc furt, Vel cogitatio tantu,qua cum ^'

I

aihil fit liberius,eius nemo poena patitur.'.cog'tatio-

nis. D. de pcenis. c.cogitationis.dift. r. de pcenir. \Si

'^ugitiuus.l,fepe,in fin^de uerb.fig.d. Linficiado,in pr.

ic turt, Propofitu enim in mete retentij, nihil opera^

j.urautinpublicu, autin priuatu alicuius detrimen*

:um» Idco cogitatio flagitigria quoruhbct impunita

manet,

I

is ^ T>^ Lam. impotentia

manet , quse quis & aggredi & perficerc potcft . BaLinl. non ideominus. C. de accufat. cum fuis ter-

miniscontentaeft. c. cogitatio nonmeretur, dift. i»

depoenit. Quanto magis earum rerum quae&natu-raliter impofsibiles funtj & in nullius hominis pote-

ftatem cadere poiTunt i Enimuero huiufmodi cogi-

tationesac defiderianon hominisfani, fed amentis

reuera lunt. Sansmentisuoluntas,rei pofsibilis eft

uoluntas.In ea paria runt,nolle,& non polTc.l.^.C. deher.inft.l.i.f.ufus.D.deprocur.Amensaut&ratione

caret,Sc uoluntate.Itaq; nec dolus in eo pr^rumi,nec

culpa quide ei qui fus mentis no eft,impurari poteft.

ZamUconf- I. fed etil. JT. i. D.adl. Aq. LamijsautemnoftristumterAiS eci<iuA -etatsm decrepitam , tum exmireriadefperationem,jtbt imp9nun'

^^^^ phantafias uitium.tum pharmacafurorem indu-

junt. centia, tum dsmonemita penitus omnem enpere

mentem docuimus, ut quas ncc fecere, nec potuere,

fecifle tamen fe confiteantur, feque ipfas in apertam

BM.mli. pr^cipitentfuafponte mortem. Quod nemofanus»col.)-'C.de quantumuis fortis, unquamfecerit: quiauoluntas

fac.eccl. eiustaliseft, qualis efle debet. Eftautem omnium^rtsiot.in

^gj-j.jl^jliijj-n maxim^ terribilc mors.I. ultimum.D.de'

poenis. Furioforumilludeft,ametium,acrnfantium*

His nullum omnino deli^ftum imputatur. 1. infans»

D.adl. Corn.de fic. <^Non fi committantquodper-duellionis & maieftatis rei. 1. famofi. D. ad I. lul»

maieftatis. Cur itaC" qvia iudicio carent: hoc eft^

ca uoluntate quse in iraleficijs fpe^latur & puni-,

tur. l.qui iniuriae. I. fin. L uerum eft. D. de furt»

Quam etiam ob cauTam ut maxime Lamiae noftrae

pofsmt quas facerecreduntur, &faciant qu^e pofle

dicuntur: nihilo t?.men magispuniripoflent, quamill ,quianonminusiIIa uolur^tatecarentmalefacien.

d ,quaEpQ?namireretur in maleficijs tantum, di6li!

ll.l.li feruus,f.etf pueru.D.adh Aquil.Lfi quis tefta\

mentum j

I

Liber fexim, $symentum.in fin»D.de furt, Hic enim locum hab^ret il

laregula.

Veruntamen,quoniam initium cuiufq; reiYpe6lan

dum cftjl.Pomponius.D.de neg.gelt.& caufa : nodushicaltcrinijcieturjoriginemfcilicet&cauram huius

iiue uitiata uoluntatis,fiue amentiae attendi.Nam et#

fineccfsitatiselTeuideatur.tamenab initio uolunt.v

tis fuit.Deo ctenim reliclo, cum diabolo contri\xere»

eumq; fecutse funt lamif, deuiantes a tramite Catho-

licae religionis : quod non folum hs^reticum eil,).J.in

fin.C.dchsret.ScManich.fedapollaticij etiami.^.in

prin.C.deapoft,Deniq;deli(5lis femperobligatior<a-

turalis incffc ex tacito confenfu delmqucntis : quia

delinqucndo ipfo fa<5io fequenti poenf confentire, ad

camq; feobligareuidetur.gl.inl.i.^. fin.D. de poltul.

&in].fiferuas. D..qui not. inf, l.Impp.D.de iure fiC

iierftuhuicposnsetefubdidifli, Etfan^ nullapoteil:

mifcliisaiiaimputarl culpa.nuliaq; iuitiorearumpu-.

iiiendarum caufauel a Grillando uel ^ Molitore uei

ab dijs lureconfultis afsignatur.Atqui rationibus ih- FisAui htsr

numeris oftendere polTem^contractum ac fo?dus hoc damoiTCTf cy

Dullura effe : itaqi oihil ia alterutrairs partem operari'^'^'«•••^"'•''-^^.

pone,nihilq; huc facere regulam,uniufcuiurque con*

traClus initium fpeflandum efie,& caufarn Lfi procu'

ratorem,in prin.fiF.mandati.l.i.p^non folum.depof i.li

tamen.adMaced.Acprimoquidemrationeperfona"rumtquiainterquosnullaefl communio, inter eos

quoqjnullumpoteftefleius^nullusnaturalicer coU' .

1 tra^us.Ratione rerum : quiaqus dari fieriue nec de ': ^''^/''•^^*.

lurcnec natufaliterpoflunt,eorumnuIlaper.itus efl*/** "^^ "

6bl!gatio.Ra:tione conditionis adiCi^lse f^inulationi.

|)a6toue:quianecidfl:!pulantium effc potefbace, ncc

itaincafupofitautnaturafitpof=;ibilis.Ratione for- ; ,. >.

ms:qu!anoneaiitqu?edateile rei, citiusq; omusiG trxtor,v,d«

uitiataCtum.RationedilTenfas;quiafemncr Sc ds a^ trai*/,

T hoSc

4si BeLam/tmpDtentiaJio & allter fentit dsemon, quam homo^Poflrcmo nonifi imaginarium eft uniuerfum negocium. Quae au"

teminfpiritutantum fiunt,eorum pcr tcftes ueros

ac ccrtoSjhoc cd oculatos,non potell haberi ucritas.

Itaq;foscieris huiuimodi noticiamperexperientia,&.i.JfW.i»- cxfa^toconfequi nequimus.Eoruenim qu^noappa'Tht.L^'^Jj. ret,queiien6 runt,nullaquaHtasell;.l,eius quiin J3uin

lfin.decoll.cia,J.D.fi ccrt.pet.l.hn.D. pro foc. Cjeteram quonia

bon^^nb xd folumLibro fecundo fatis deciaratu eft:fed ctia

ipfas aniculas,qua2 plerunq; lamise dicuntur,dolo cir

cumuetas,ui coaclas,mctu copulfas,errofe indu6ias,

ignoratia deceptas in hac credulitatis tcmcritatc in*

lincomDddto eidifTei^fedo nec hoc obijci mifcris poterit,^ in co-^/icwt.D. f^tra6libusatteditur,qu3Eabinitio funt uoluntatis, ex"^"^^''^'^^* ^poftfaaofiuntnecefsitatis.l.ficut.C.dc aa.Scoblig.

T.m^nhmpt. "^^ ^^^^^ quod in h^ren,deli6lum hoc fola uolunta^

Cdedon. te,& in mente comitti.c.cxcomunicamus. f. crcdcn-

tes.de hjeret.Bal.in i.fi q,s no dica.C.de epifc. & cler.

&alij do6lores,Nam ubinulluseftcotra6lus,ibi neccontra6lus initium : ubi uero doIus,uis,m€tus,crror,

ignorantia,ibi neq;uoluntas,utdixifupra,ncq;con-

fenfus eiTepoteftrquarcncc haerefeos, nec altcrius

delicli,quodAfoloanimopendet,fufpicio,autpoen3.rimi£ "^^ijSunt.n.eaomnia uoluntatic6fenfuiq;Gotrana:inpri'

'

'"^!!lrL mis dolus ac uis.l.& elepaccr.D.de dolo.i.in caufae.(f.

(^dtce^t^fa i.de mmor.',4.de reg.iur.Li. g, metus caula, ibi : Pro^

cimt. pter necefsitate cotraria uoluntati.Labeo.n. dolu ef*\

ledefinit,calliditate,fallacia,machinatione ad circu^.

uenicnduyfallendujdecipiendu alteru.l.i.^.i.D.de do.,/??;?<• 12- lo.Quidautad hsectriagrauiuscfficaciusquelamijs

I. /v^f fii-nplicib.accidere pot,^ daemonis tetatio:cui lib.Pri

M.itthmo docuimus nec uoluntate deefie,ut totu orbe tcr^

j. rarufeducat;neq; diligentia,q,aalium a6runo habet:

neq; technas artesq; quibus circumuenire,fallerc dc#

cipere non modo foeminam. fed coftantifsimum pru*

drntifsi-

Liberfextm. 6s^dcntirsimumq; quemque hominum potcft. 5. Senr. <^tf«.}«

dift.i9.q.5.num.Z2,22.uerbaS.Bonauenturae. His il"

Jumnotirismulierculis imponerc,mentemqi earum

fcapere,tum Canoncs docent,tum fecuncla i-bri fe^ ««f^.r. yi/f.

cundipars :partimintrinfecus,cum mala proboniSj ^*^**^^*-

bonapro malis proponitjfuadetq; miris & in uifibi*

libus (utdiuus Aug;ait) modis.perillam lubiiantia LihAeiiHm,

fuorumGorporum,mifcrnmarum corpora non fen^ ^'^«.j.c^t.

tientiumpcnctrando.fcq^coj^itationibusearum mi- ^^^'P"^^-&

fcendo:partimucroextrmlecus,cuperimagmuiimui6.a.^.c,rctU

landarucallidamoperatione,utideinquit, lecora ii- duhi'

lis in angelum lucis transfcrrmat, & Dcum mentitur; f^^Simt>lte.

Quare quomodo faspe homo hominem dolo inducit ^^^- "l^hU.c.

ad aliquid intlituendum,quod alioquin ne cogirsret^^^oJC*

quidem:itamirun6eft,inquitGriliandus,utmulier Tmci.defihi

cxfepudica,daemonu tentationibusad cam quaalio^ le^.<i,s.n(i,i.

quin oditjdclabaturimpudicitiajllcccbras enim oes

& intus fuggerut, $c foris oftentar,ut in Libro primodemonftrauimus.

Veniamus ad uim,qua5 maioris rci impetus cft;

qui repclli non poteft.l.2.D.qu6d mctus caufa, Quidaut daemonis impetu uiolentius :" quo cu i;epentinos

&cxtraordinariosanimaeinfligat excelTuSjUtinquit

Tertullianus,pnmummentem harum muliercularu dq^ts^Deil'

itafubiugat,captiuamqiducit,tefteconcilioAncyra^ mt.DeiUkt:

no,& D. AuguftinOjUt credant ci quod nec eft,nec ef,^*^®*

ie poteft.deinde corpus uniuerfum ita ob{idet,ut c6-

I

tracorporisnaturamoueatuf; deniq; linguam earu

!ficoccupat,utnon nifi quando uult ipfe, nec aliud

quam quod ipfi placet^eloqui pofsint, Suppetit iUiSj

aitTcrtullJanus,ad utramq; fubftantiam hominis Is-

! dendam fubtilitas & tenuitas fua multu fpiritua;libuS

tiirib.quas ueleomagisaitederedebem? in hacqu^^ftione,^ & inuifibdes Sc infenfibiles in effetlu potius

,

^uaminjiduappareat, eodeteftein Apologer. cont.

T 2 gent.

^6b DeLam. impotentia*

gent.c.za.Itaq; neq; culpa fua,neqi uolentibus h^c tc>

cidunt,quae uel in mente,uel ope corporis, uel in lin^

/ ut.filu d«guacommittuntur.Primumenim, cuiuolenti fit uif

i»/«r^;, /. c*> aciniuriac^deiridequisuirefidere poteftc^l.ex con'ituAttonti.c. du6to. jf.i.V.Seruius.D.latiiDeniqj quacuftodiaeondetranfa^l. fequipofiechominum quifquam,ne damnuminiuria

daripofsitc^l.feddedamno.d.titl.fi ea.de a6li erripti*

Tertiumcrat metus; quiquidaliud eft, quim in-^*^^'

ftantis uel futuri peficuli caufa, mentis trepidatio C*!.

l.D. quodmetus.Atfupradocuimus, eaomnia qiio-

rummetusmerito &in homin^ conftantifsimo ca-

dat,l.«3.d.tit.peficula,cruciatum corporis, mortem &uiolentam & naturalemj.interpofita.de tranfa6l.par>

tim reuera miferis aniculis d^monem intentare ac minari,partim ipfis etiam captis ac eircumfcriptis earS

mentib.ut^itTcrtullianuSjtanto.terrore obijcere ac'

inferre^ ut cum eorum omnium fibi poteftatem efla^

fingat,cas facile quiduis uideri facere ac pati cogat.

Nam & pfaefentia mala quib.premuntur ac exercen.^

tufjpaupertatem, odia hominum, calamitates uel fe

mentitur immifi(re,uel etiam Deo permittente im>

mittitjuelitadelufisearumfenfibusimprimit : ut li>

cetnihileorumpatiantur, tamen quafi pefpetiantuij

doleanrjUtautamolitionem eorum oftentas,autfuc>

cefiiium meliortim fpem inijciens,fidem ac obfequiii

mifcUisextorqueat.Hiceftcertd illatus timor.lime*

tum autcm.d.tt.Enimuero quofcunque fuperat dse-

mon,permoeroremfuperat,tcfte Chryfoftomo libro

^.deProuident.Timofautem,&trifticiaqusedameft,

j. Omnesenimexmaloasquetimemus,fiimmineat,ut

^'^^'rij/^'afPaturu-& doIcmus,fipra£fensiamfit,&lsdat.Nam

'"

quod I^ditjnatufje contrariumjac uotunfati eft.Quic

qtiid autem fit occafione aJicuius inuoluntarij^inuo"

Jnntaf iu Sc eft & dicitur I.qui leuandse.D. ad 1. Rhod..Hoccft,pfopterquodcredulitatis temeritatem inla

mijs

Liher fe^tus. 46

f

miisperfc£lseuoluntatinequimusimputare.

Reftsterror&ignorantia.Clarum autcm cft, cr- t.rff,

rantisnullam€{reuoluntatcm,& ignorantis nullumconrenfum.Lfi per errorem. <Je iuriTd. omnium iud. I.

fecl boc.D.depublic.&rcd.Quin&huncinuito fimi

lem eiTe,!.qui potell.^.i.de rcg.;ur.& furiofo 1. fi a fu-

riofo.D.ficert.pct.cuiparcitur in omnibus,ut diciu

cftfuprajniamijs autemnoftris,errormentisac cse-

citasuoluntatisprimum amorbo pcndetnaturae, cu.

iusfa<ftumsequoanimoferendumel]:,l. in fumma,^.

apud. de aquaplu. arc. Melancholicrs enim morbis

Tam grauiteromnes plerunq;uexari,nosLib* fecudo, f'«/'.«**

&Alciatus fupr^ fmgulari capite,docuimus,ut ncc ap

prehendere,n€cdijudicare quicquam reft^ pofsint,

multo minus eligere, quodqi eledlioncm confequi-

tur uclle,qu6d omnino liberum denotatarbitrium,!.

fideicommifla.^.quanqua.de leg.^.Tanto maius mentisuitium eftquod patiuntur, quam amoris furor :

quo tamen nihil efTe uehemetiuSjdicitur in Aut.quib.

mod.efF.leg.jr.illudquoq^jminusq; puniendum. Sc-

cundojintantammentisalienationem incidunt dia^

boli ludibrijs quibus diximus &mentem carum capt, T-^newnf/V^

vitnefciantquidagant,&oculosperflringi,ut fciiicet ^^ prvprtjm

uideantcredantqiquodnonefl.Adeofadi quoqjno ^"'^**

alieni mod6,uerum etiam fui, quod miru eft, proba-bili cerraq;laborantignorantia.quomagisdiuiniiu»

risignorant'aminijspraefumcndam & excufandamcenJ^^.Nam d cprruptum fcnfum omnib.animantib»

communem habent,ii deprauatam phantafiam & ap-

I

prehenilone, fi diaboli tum intcrnis tum externis fit

luditicationib.utidipfumquod&agunt, & uelle ui-

dentur,nefciantrquiuelintejliget,quale{itidiprum,

in quo confcntiunt : uel dijudicare pcterunt, facien*

dumf^tjanfecusc^AdhsEcutncc morbus uitiatae ra-»

tionis,nectant^fraudcsquatas adhibet dxmcn in'

T 5 teruc*

462 De LamampotemUt^rueniant: fit quandoq;pcrnegledam diuirii iuris

ac rerjDonis tum promufgatione, tum interpretatio-

riem,eorumq; cuipam ad quos eae pertinent,utin hac

credulitatis temeritateincidant: nonnunqua £tati§

infirmitate.Temper aut fexus tum imprudentia , tuni

imbecillitate : cui ^fpter eas caufas quas Lib.tertio re

tuli, fpecialiter indulgeri & fauerijjfupra fingulari ca-

'^*'^* pitedoculmus,pr3eterquam quod generahter dece-

ptis fubueniatur,I.& primo. f.uerba.ad Vell.&impOficntib.l.non enim.D.ex quib»caurmaior.

Nunc igitur fatis arbitror conftarejn animum ha-

rum muHercularumdelidlum omnino, quod in foUinente cpliftit,acuoluntate,nullarationecaderepof-

fe : nec eandeni" earum in fide rationem efie, qua aut

haereticorum,auc apoftataru. Hapreticu enim fchifma

faccre,&ptinaciauoluntatisfupradocuim9.:apoftati

uero fpontanea ac upluntaria animi mahcia reddir.

Quascunq; uero iam fummatim diximus , eo rcci-

duntomnia,utquodGriIIandus & Molitor Lamiasanimo c6mittere,& uoluntatefacere uolunt,potius

in mete pati,quam facere,uideamus . Nihil cnim agit

in feipfum.J.ille a quo.iT.tempeftiuum.D.ad Trebell.

Nihil antem magis difFertinterfe.quamapcns Scpa-

vitferatwe diti^ns.i.N ranius. u.Qt ndemii. argumcnto J.prjEtor.

gnaynopcsna'. de tut.fe cur.Quarc cpmiferatione potius quam poe'

nadignsefantjOmniq; potius auxilio,qu6d dolum,

uim,metum pafsis,furio{is,deceptis, ignorantib. im»

potentibus aut ipfo iure competit,aut rationefuaden

te tribuitur.Neqi uero poena poense potcft cfle,nec af

flidionemaffli<5ioaddere debemus. I.nauis onuftac»

f.cumautem.D.adl.Rbodiam. c.ex parte.de cler.se-

^cclef^. orotan.5'.quod fi uis fluminis.Inftit.de rer.diuif. &7#q.i.c.cumpercufsio.

Atquehajcfan^naturalis eftratio,curneq;funofi,

neq; phr^netici puniepdi fint ex ahquo deIido,qu6dfaiis

fatis fuo furorc torqucantur,&rua calamitate punian

^urJ.diuus.D.de off.prseCpocna^jr.fan^.D.ad l.Pop.

deparric» Itaq; fatiutillos,ric&no{lras,infalicitas

cxcufat.Animoenimilliacrationisui dellituti funt,

nec ullu habent aut mentis aut uoluntatis cofenfum»

utfatiseftfaperqidi6tu.'.2.C.dec6trah.empr,Atqui

neq; deli6lu fme confenfu poteft c6mitti,ac jppofito.

l.i.ff.fi quadrupes paup.fec. dic.neq; iniuria inferri £u

neanimoiniuriandi.I.illud.f,fane.D,de iniur. Ergonullo modo ex delido uel Canones eos irregularita'

te puniunt.Clem.un.de homicid.neq;legesfuis pos^

nis.l.infans.it.ad l.Corn.de ficar.nullo modo ob par-

ricidium c6miffum culeo infuuntur.d.l.poena, §» fin.

nullo modo inferunt iniuria,red eam patiuntur, d. JT.

fan^.nullo modo tenetur Aqudia, ob damnu datu. I,

fedetfi quecunq;.f.igituriniuria.tT. adl. Aquil. nullo

modo coru fa6lis leges uel pr^miii uel poenajpponut:

fcd jP talibus habet,ac fi fortuita fmt, in qbus nullius

fpeitari pofsit homini-s uel deliberatio,uel actio , uel

c6fcientia.l.fin.in fin.ff.de adminilf.tur.At & noftras,

dequib.agimus,animG(finequodelinq,ufucapi,pof«

fiderineq,t)ire mete,uolutate,r6ne,c6renfu,de!ibera

ti6e,M^/^«,c6fiIio carere,ia ad naufea oftedim?. Quidigitgrauius delinquut, qfuriofi,qua phrenctici, quadormietcs.q illis ^q paratC^c.maiores.^^^fi.exr.de bapt.

Neq;jpfe6l6 abfimiles funt noftraru muliercularu a^

Cliones,feu poti? pafsi6es,illis dormientir5,quasBarr.

inl.ut uim.ff.de iuft.&iur.recenfet,& Cardir.Zabar.

ind.Clem^un.^eijs^ de nocle furg.hom.c6mif.Et

tiiilielegum Cory'ph*eus,taliac6mii]are6le cxcufaft,

tanquaeahom,inispera<5laoperatione,quefeni~u,qu^

uolutate careat.Dd.l.posna.ff.ad I. P6p.de parr.n6 fe^

C!^atq;afuriofisacinfipidisparrata.l.Jiuminu,f.uitiu.

fF^dcda.infed.l.qoccidit.fF.adl.AqLCurergonottr^

quarufimiliscftro^magispcccetiilis qdicuncnopec

664 ^^ LamAmpMentUcare.g^Jn c,tcftamcntu.6.clill.Quid magis illarfi urg<»

turcGnfersio,quamfuriororu,quibus calamitate nppareSjfed fuperiofcs funtC^cum tamen ilJorum confef

fionullafitiuti jpbauimus exl.innegocijs.D. dereg,

iuri.2.jr.furiofus.D,deiur.codici|.c.fin.ext*dcfuccef,

abintcft. :

Nifi fort^ replicent,eas pro meritis uolutatum ^uuino iudicio tradi illudendas ac decipiendas, illuden

ibus ac dccipientibus eas pr^euaricatonbus angeliSj

^igxiilinni ut sit D.Auguftinus Iib.2. de do6l. ChriiPi. c. 25. AtquiUb^.dePecc. fareor,diuinam iufticiam gcncraliter bominisf meri-^'^''^

'Ir.^^ ^^'^^ prsfupponcre,diuerlo tatnen cffeflu : quia fan-

•"j^y[\\ c1;isafiii6l:iones,poft peccatorum rcmifsioncm, cer*

ramina funt , & exefcitationes, ut probentur : rc#

probis,fine remifsione fuppIicia,pT£nsqi iniquitatis.

Itaqi non folum improbi 8c in corpore &:inanima af

fliguntur, fed etiam boni, quos Deus djligiti neccxuirga Dei flagellaniis aliquem,pra2fumendum fta,tim

efttkcinusaliquod eius,quod etiam ab hominibusMagiV.rMi^ puniri debeat.Nam ea rarionc daemoniacos quofqucin cjty ani- jn^jori pcEna eflcaggrauandos a magiftratu diccTC-^ ^*^ ^' ' mus.Sed illa flbi relinquenda efle,uel uno hoc innMit

Deus,qupd ip^^e pviniat ac exerccat cps. Qupd enini

a magiftratu puniri uult,id ipfc uicifsim illi dctegit5c

relinqait,cuius operafuntmifcricprdiaSc iudiciuni.

Etenim cumtribustantum modispeccarepofsimus,

quorum Primus complcftitur omneni interiprc mo-tum ac conceptum in int^Iligentia ucl affe^libus, c^

tiamfi uoluntas nonconfentiat: Sccupdustuminci*!

dit,quoties uoluntas cum motibus 5? affeclibus con-

fentit i Tertius,quoties re exequi cpnamur,quod co-

gitamu^Scuolumus: magiftratus non ulterius pro^:

ceditadanimum autuoluntatem punicndam, quAm^uxDetfiri

Q^ emerferit Sc conftet : Deiis autem in illa fecretiora,

pumetula. mque animum ipfum ac cogitationcm hominis Jini'

maducrtit.

Liher fextm* f^%miduertitEa enim.iblus Deus cognofcit.In CJetpct.

fcxiui.jj". quaais.de uerb.fignif.Scrutatorcnimcorclii

acrcnumell x & tota intelligentia.tota anima,toto

cordeualtanpbisdiiigi. Nos uero animum proba-

liiusuerbifacliuepraeiumptione, nec alia haben\uf

animiindicia.l.i^.qui.f.diuus. C. dctut&cur. dar.U

Labeo.C.derap.ieg.!.reprehcndenda.C.deinftit.$5

fubrt.Neq; iudex uei uoiantatem uel maleficium pu'

nirepotelcjaificoiiiidcretpriuSj&habeatfaCtuquod

animo nietitur.Alber.in Lautfada,uerf. qualitate.de

pcen.Breuiter,non nifi extrinfeca intcrhomines pu-

niuniur.Pereaintrinfecaprobantur.l.fin.infra.C.de

ficar.ScpafiimDd.

SediKudetiamomittendumnon etl:, etiamfi uiin

hanc & metum ex prsecedenti deii6lo patiantur; ncc

tamenfaxerepoiTequodpati miferas uidemus : nec

exeoquodnonuoiuntate faciunt, & animj iudicio,

{^A ex ipfo prsecedenti deli^io puniendas etTeJ.ncc x\"'

mcrem.D.quodmetvis caufa. Quin cum dzemon c^ $>«#»wi#!i.

tiam nihi! eiufmodi re6l^ poisit inferre ficut m?gi(lra mi^fmt r^tusJ.^.d.tit.uerf.fuccurrendumiHis eflTepotius^exeo ^^*^»^

uidetur.Nam &contrad2emonis dolos officium fa^ IpSJpi^^'cerdotum fancfli Patres in concilio Ancyrano r?qui. •

{iuere,ut probft ea omnia effe fialfa, quse miferis per-

fuadet : tum etiam fingulorum Chrirtianorum,u!;c5.- Colojfi.

inunc faciant fe inuicem de tanti hoftis fraudibus Sc

potentiaacprofunditatibuSjUtuocantur in Apocah Ephef.6,

,jc,2,ContPauimautehabemus in primis panopliam '-^"w»

\\ Chrifi;iana!nj,quamfupri defcripfimus Lib.quarto,c,^^''^''•***

l\ i Sc2,deinueroprecesSc obfecrationes tu publicas, EccUf^r.

quibus Deus moueri fe confirmat,tum priustas.Mul ytdejuprkU.

tum enimualet pratioiufti, & oratio humiHs pene« £»)•« r «/.«7,

irat coeios«Contra morbum, m,edicorum opera, quipoliquam unxerunt arflj6tas,hoc eft.poftquam adhi^

bucrunt ea quse oporiet,commendant€as Deo, ficut

T 5 pr»-

4S6 T>e Lam impotentiapeNat. O' praciplt D.Auguftinas: Oratio fidci faluabit infir*

^At.tz$. inum^hoccftSJacobiconfilium. Contra metu dili-

'^'•gens ad tolerantiam & conftantia admonitio, ut refi-Utobi^.

Jlai^^us diabolo,quemadmodumLib.quarto,c.25.pr9

fcripfimus.Contra crrorc prsedicandus fermo,inftaa

dum tepeftiu^, iniepeftiue,arguendu cu omni lenita'

'•^'"- >*• te & dodrina, Semp aut orandus eft Dcus, ut ipfc in^

^ml9M ^c^^^^^ earuapcriat, cum proficifcuntur in Emaus

:

* hoccft,cuminhoserrorcs animi iudicijq; dclabun^

tur.Contraignorantiamaur, magiftratus officiu po-

ftulandu,ut paftorij fomnolcntia excutiat : ut quo ta«

les oues & dcbiiiores funt,5c incautse,magis propterJxc»bt i. ggjatem dclira,& fexu fcemincum : hoc diligentias ac

meliusijs caueantalupis,casq;inftruant de infidijs

eorum.Hac demum ratione in integrum rcftituendse

funt.

Ephef.6. Etfiquoq; nec afsiduafpiritualium aftutiaruten*

5»j:»^,cr<- tatio,nec tanti aduerfarij incuitabilis impetus,ncct4# ^"»<^''^' tam iuftus metus,nec tantu corporis mentisq; uitiu

miferas omni uoluntatis culpa libcraret,licet uel hx'refi uel apoftafia laborare concedere : unica tn aut »-

tatis infirmitas,aut fcxus fimplicitas,uel id ipfum pr^

ftaretillis, uelpoenam cert^ mitigaret, Sic enim &crimen quodhbet attenditur,& animus delinquentis

in quolibet crimine.ut expendatur an ignoratia qua^

dam,impentia,uel fimplicitate,an ucro dolo.malicia,

pertinaciaq; delinquat: utijspfpe6lis,officio iudicis

pocnaiteperetur.l.rerpiciendu.l.autfaita.D. dcpoen,

Kquidergo. dehis quinot.infam.DdJnl.i.f.diuus.K

in legc Cor.D.ad I. Cor.de ficar.l,pen.D,ad I.Pop. d^e

'

parr.Quaruautfceminaru caufam agimus,recundumi

plcruq; fcne<fluiisgradu,&ea attigerc parte,q decrcpi i

ta dicUur & eft.l.',.f.ignofcitur.D. ad Sylon. & c. ult. ^

dift.So.&c.quze & ipfa morbus eft, ut Menander ail,

^ f^r^fempcrcumanimidelirio & iudtGJj lapfu na-'

turalitct

LihcYfixttu. 60 jtnralfterconlunfta el>. IratjiMcmonctur i rcpublica

£;ercndjJionoratiirtainen,tir.C.(.|iii lc .vtat. cjcuf. I,

niiiores.i.rcinpcr.in prin.dc lur.iminun.l. no rnnun,

in j ri:i.(.'c iiun.5c lion.Sc ii. crimmibiis pa-nx rcl.i.v.\

t^onc & ucii.im tnerctur.ur (juos premit,cos ^ culp^

ivi^r^icionc libcrc (l.$.ignorciuir..H<: loi mctis cxiii.ar.

b.krr.in d.'.&: in i.dc minorc, in princ. dc quxlt, t\w*

gel.'n trAdatuMalcHc.t^l. tama publica. ucrf. cjuxto

iquaj.Hippol.m l.cdi^tum.^.coi.dc (]u.\lK Anus aute

noltrain.in n.od(3 tum dclir.inr, cum uiri.boc cll, in

lecundo ac cxtrcmo icnrduns grAdu : (cd ctia (]uii

inulieres iunr,m«gis repuerafcunt ; uel ccrtc non mi'

nus tn pr;m(>,c}uam uin in lccudo ^ ultiir o.Primiun

igiturui.v el},ut criincn in mente ac uoluntatc inagis

committ.inr, ]u.iin ]meri,(]U)('], iudic io aniini c^clhru

ti runt.Dcifideucro,ur tanrum IdLioris ac cxcufatio*

nis.xtatis lapfus non prjcltet : propiercu ramcn ncc

torcjucri dcbcnt,ut nunc ilt ; ncc ca pcrna affici , (]ua

pefsimus c]u libet muklarur.

QnodetMm adlexum pcrtincr,cuius ut Lib'o {<: s^xMi.

:undo diximus,tantn cll: tum riinpliotas tum iubrjci

:as,utin eodem t^rauius pcccct uir tjuam mulicr.'. in

nultis,de (l:at,bom.;2.q.6.c.uu)ii;nai.tiir.<S«: c. (cc;. c.

orus.de ucrb. fig. It3(|; leniorcm cciam merctur po?'

um : utin adulterij?,uirut facrilegus puniiur.'.(]u.i'

lis adultcrij. C. ad l.lul. de .idulr. (aMnina cafii-j.Ta

icl mulieribusincarccranda datur,ucl in inonAllcriu

ondemnatur ad biei^n um. c\r. de tc(i.*xm.'. ['l.nnu-

ius.Sc Aut.fcd bodic.']ui*cl}.C.deoiV(c.ciui!.iud. Sc

l^ou.ut nulli iudic.{^.adultcr.im ucro jj". nccc*fhrium.

Au(. fed nouo iure.(]U'.\: c(} I, c^n.Tinuis. ('. ad I, IjI. de

dultcr.lcd& in cnminc maielhitis : fobucnitur e-

[limrimplicitati & ignorantiy.l.^ deiur &fa6tignor.

iuris ignorantia C (]ui admitti.Dd. ^ B.irtolus in I.

i quis^id quod. dciuriidicicniniuin ludic. latifsmt^

doccnr.

64t DeLdm. impotentudocent, quomodo propter «tatem &rexum mulie^

brem doli praefumptio ceflet.etiamfi in iure ciuili er-

rcnt.Aiex.cpnr.io}.uoI.i.CcpoI.conf.2i.col. 6. Sc cof,

l^.Bald.inLerror.C.deiur.&fad.ignar,

Nec obftat hifce fauoribus ^tatis ac fexus,primumquodlong^grauiusfit aeternam quam temporalemoifenderc maieftatem,L hi quifandam. C.dehaered,

Aut.gazaros,c.ubicunq;,depcEn. Secundo, quodeaob caufam nulla fcxus aut statis habeatur ratio in h^

refi.Dd.inl.quifquis.C.adl.Iul.raaieft. CanoniftaBin

c.uergentis.de hsr.in antiq,& in ctum fecundum le-

ges.eod,tit,!ib,().Terti6,qu6din crimine m^leficio'

rum ac fortilegioru fpecialiter excipiantur.l.etfi excc

pta.C,demal.&math,quia in ijs omnes fine excs'

ptione torqueri,notar,Hippol^in L ediiflum^^.col, D,

dequaeft.Namutapofterioriincipiam,magis ac ue*

nefieis hic aduocatus no fum: fed delufis lamjjs,quas

muitum tii a magis infamibus , tu i. ueneficis diitare

declaraui Libro lecundo, Ad alterum primo refpon*

deo,qu6dilIi textus fpecialem praerogatiuam fexus

& ^tatis limitant tantum,quoad torturam,ut & in cri

minc laefae maiefl:atis,I.quifquis*C.ad I.Iul,maiefl:,n5,

ctiam caufam criminum, Semper enim hoc manet,

qui iudicio animi caret,eum maR facere no pofle.Se^

cundo refpondeo,fatismagnum interlamias&haEre

Lib.6x.6, ticas cfle difcrimen,qu6d finguUri capite demonflrs^

Cenftltiouimus.Demu cum Oldrado dico, qu6d etiam in his

* quie formaliter.ac fecundum leges canonesque non

funth3eretica,licethaerefim fapiant; detrahendum, fit|

ob eam quam diximus mulieram fimplicitatem H\bricitatem,l.i.C.de iur.Sc fad.ign.KuIt.p", fin, deiurejfteo

dehb. I.pen,de his quae fibi afcr.Ethoc,etiamfiin ar

culo fidci errent,ut idiots ac ruilici, Sufficit enim ijs,':

ot loquuntur,implicita fides,& ne pertinacia contu-*lii!

niaciaq; quadam errorem fuum dcfendant,Bald.in 1'

error

Liher fexins. ^6pferror.C.de iur.& fa6l.ign.Atqj hac etiam ratione pri-

ma cadit obie^lio.Quanquam ut grauius efle non in-

ficior,in maieftaicm diuinam delinquere ; fic illud

quoq; rciendumeft,& facilius Sccitius hominesinhocdeli<^um inciderc.Incomprehenfibiliseft enim,

& longe a nodris remota fenfibus,illa aeterna,infini-

ta ac fpiritualis maieftas ac uoluntas.Quare qui in tcr

renisnegocijslynceifumus,infpiritualibus&:ijsqu^

adDeumfpe6tant,talp3eftatim efficimur;non fecus

atque ij qui cum fumma fe putent oculorum acie pr^

diros,quandointerriseaquse fchfu percipi pofTunt,

acerrim^ contuentur : fi folem afpicere uelint, omneillam aciem,extremam efTe prae tanto fulgore fcntiut

;aliginem. Duabus igiturde caufis facilior hominun fpiritualibiis eft lapfus.primiim.ob diuinorum nau

ruram omni cogitatione humana fuperiorem : dein-?'

le^propternoftraEtumintelligentias c«citatcm,tum

loluntatisdeprauationem.Quarefiquis hacin par-

e delinquat&erret,mitior efils debct poena, ac iu'»

lior ucnia : & id quidem eo magis,fi mulier,magisq;,

i decrcpita muliercula cadat.

)ETERMINATIO PARISIIS FACTA PERdmm fdcultdtcm Theologicm^Anno Bomini 13^8.

fufer (imhufdam[uperliitiomhi{i nouiter

exortis^

C TNiuerfis orthodoxae fidei zelatoribus Gancel-

V lariusecclefiaeParifienfis,&faculras Theolo-i^ in alma uniiierfitate Parifienfi,matre noftra, cumitegrodiainicultushonorefpemhabere in Domi'o,ac in uanitates & infanias falfas non refpicere. Exitiquis latebris emergens nouiter errorum foeda

3lIuuio,recogitare comonuit : quod plerunqi ueri-

;S catholica apud ftudiofos in Sacris literis apertif.

fima

6:ja De Lam.impotentld

fimae(l:,qus caeteros latec: nimirum cum hoc pro'

priumhabeatomnisars manifeftam ^{^c exercitatis

inca,(lcutex eis confurgatiila maxima,Cuilibet in

fua arteperito credendum ell:. Hmc eil Horatianumillud^quodHieronymusadPauhnum fcribens aflTu-

rhit : Quod medicorum t% promittunt medici , tra'

^antfabriliafabri.Accedif adhaec in Sacrisliteris a>

liud fpeciale, quod nec cxperientia Sc fenfu con#

iVaritutaiiaEartes.necpofTunt ab,oculiscircumuo-

lutis nube uitiorum facil^ deprchendi. excaecauic

enim cos malicia eorum. Ait fiquidem Apoftolus,

quodjppterauariciam multi erraueruntafide.Pro-

pterea non irrationabiiiter idolorum feruitus ab eo*dem nominatur : alij propter ingratitudinem, qui

cum cognouifTent Deum,non ficut Deum glorifica-

uerunti iri omncm idoloiatriae impietatem ( ficut

idem commemoirat ) corruerunt. Porro Solomo'nemad idola, Didonemad magjcas artes pertraxit

diraCupido.Alios poftremo mileratimiditas tota ex;

craftino pendens in obferuationes fuperftitiofifsi'

rnas impiasq; depulit: quemadmodum apud Luca>

numdetilioPompeij Magni,& apud hiftoncos de

plurimis notu eftJtafit,ut recedens peccator a Deo,declinet in uanitates & infanias faffas, & ad eum qui

pater eft mendacij tandem impudenter palam^ueapoftatando/e conuertai.Sic Saula Domino dereli

das/PythonifTam, cuiprius aduerfabatur, confuluit,

Sic Ochozias Deo Ifracl fpreto mifit ad confulerr-

dum deum Accaron. Sic deniq; eos omnes qui fidc

uelopereabfque Deo uero funtjUta deo falfo ludi'

ficentur,neceireefi:,Hancigiturnefariam,peftiferamf,

mortiferamqueinfaniarumfalfarumcum fuis hsere-

fibus abominationem plus folita noftra aetate ccr-

ner\rc's inualaiile.neforfan Chriftianifsimum regnu,

v^wod olim monftro caruit, & Deo protegente careV

bitjitxi

Liherjextm, (Syi

bit,inficere ualeat tam horrcndag impietatis & perni-

ciofifsimaB contagionis monftrum, cupicntes totis

conatibusobuiare,memores infuper noftrac profef-

{ionis,proque legis zelo fuccenfi, paucos ad hancremarcicuIosdamnationiscauterio,nedeincepsfaU

lant incogniti,notare decreuimus,rememorantes in*

tercaeteraenumeratadi6lum iilud fapientifsimi do-

^oris Auguftini de Superftitiofisobferuationibusj

Quod qui talibus credunt,autad eorum domum euntes, aut fuis domibus introducunt aut interrogant^

fciant fefidem Chriftianam & baptifmum praeuari-

cafle: &paganum&apofi:atam,id eft, retro abeun-tem,&Deiinimicum,&iram Dei grauiter incurrif-

fc,nifieccIefiafticaposnitentia emendatus, Deo re-

concilietur. Haec ille. Nequetamen intentio noftra

eft in aliquo derogare quibufcunq; licitis & ueris tra^

ditionibus,fcientijs, & artibus: fedinfanos crrorcs

atque facrilegos infipientium & ferales ritus, proquantofidemOrthodoxam & religionem Chriftia^

nam Iasdunt,contaminant,inficiunt, radicitus quan-tumfasnobis eft, extirpare fatagimus, & honoremfugm fincerum relinquere ueritati.

Eft autem primus Articulus,qu6d per artes magi'

cas & maieficia,& inuocationes nefarias quaerere fa#

miliaritates & amicitias & auxilia daemonum,non fit

idololatria»

Error: quoniam d^mon aduerfanus,pertinax &implacabiiis Dei & hominis iudicatur: nec eft hono'risueldominij cuiufcunquediuiniuer^ feu partici-

patiu^ uel aptitudinaliter fufceptiuus,ut alise creatu-

rae rationales non damnatae,nec in figno ad placitum

inftituto, ut funt imagines & templa, Deus in ipfis

adoratur.

Sccundus articulus^quod dare uel ofterre uel pro-

tnittcreda^monibus qualemcumqj rem,utadimp!eat

defiderium

§7^ 'DeLam. impotentUdcnJenumIiominis,autin honorem eorum aliquid

oiculari uel portare,non fit idololatria.Error,

Tertius,qu6d inire paflum cum dsmonibusjtaci-

tum uel expreflum,non fit idoloUtria^ucl fpecies ido

Jolatria?,uelapoftafise.Error,Etintendimus efie pa-

ftum implicitum in omni bbferuatione fuperftitiofaj

cuius efFeclus non debet d Deo uel natura rationabi-

literexpe<3:arf;

Quartus.quodconaripcrartesmagicas d^monciinlapidibus,annulis,fpeculis,aut imaginibus nomi"De eorum confecratis^uel potius execratis, cogere &ar6tarc,uel eas uelle uiuiiicare,non fit idoIoIatria.Er*

ronQuintuS,qu6dlicitumeftuti magicis artibus uel

alijsquibufcunquefuperftitionibusaDeo & Eccle-

fia prohibitis pro quocunq; bono fine.Error.quia fe*

cutidum Apoftolum,Non funt faciendamala, uteucniantbona;

Scxtus,qu6d licitum fit aut etiam permittcndum,inaleficia maleficijs repellere.Error.:

Septimus,qu6d aliquis cuit aHqud pofsit difpen-'

farein quociinqi cafu,uttalibiis Ucitdut^tur;Error;

Oclauus,qu6dartes magicse & fimiles fuperftitio

nes,5c earum obferuationes fint ab Ecclefia irrationa

biliter prohibits.Erron

Nonus,qu6d Deus per artes magicas & maleficia

jnducaturcompelleredjemonesfuisinuocationibus

obedire.Error.

Decimus,qu6d thurificationes & fuiFumJgatio-

nes,qusfiuntintaliumartium &maleficiorum exef

citio,fTntad honorem Dei,&: ci placeant, Error &bIafphemia,quoniamDeusaIiasnonpunirctuelprohibc-ret. V '

Vndccimu?,qu6dtalibus Sc talitcruti non eft fa-

crificarc feu immolare dsemonibus, & ex confeque^'

ti dam-

Liherfextus. ^y}ti damnabiliter idololatrare.Erron

DuodeGimus,qu6cl uerba rancla & oratioties qu^>

damdeuot^ &ieiunia Sc balneationes & continen>

tia corporalisinpueris &alijs, & miflarum celebra>

tio» Scaliaoperadegenerebonorum^ quse fiuntpro

cxcrcendohuiufmodi ar^s, excurenteasamalo,&:

non potius accufent. Error. Nawi pcrtalia faGr^

res, imo ipfe Deus inEuchariftiadasmonibus tenta-

tur immolari : & haec procurat daemon x uel ^uia nult

in hoc honorari fimilis Altifsimo , uel ad fraudes (uas

occultadas,ueI ut fimplices illaqueet facilius,Sc dam>nabiliusperdat.

Tredecimus^ quod fan^li Prophetae & alij fandlJ

per tales artes, habuerunt fuas prophetias , aut mira^

cula fecerunt^ aut daimones expulerunt. Error &5

blafphemia.

Decimufquartus.quodDeusperfefmmediat^uelperbonos angelos taliamaleficiaranc^^ishominibus

reuclauerit. Error & blafphemia.

Quindecimus, quod pofsibile eft per tales ftrtes

cogere liberum hominis arbitrium ad uoluntatem

feudefideriumalterius. Error: &hoceonarifacere^

eil impium & nefarium.

Sedecimus,quodideoartespraef2taeboh^funt,&:

a Deo,& quod eas licet obferuare:quia per eas quan«doque uel fsepe euenit, ficut utentes eis quserunt uel

prsedicunt, ueiquiabonumquandoqucprouenit excis. Error.

Decimuficptimus,quod per tales artes dasmones

tteraciter coguntur & compelluntur, &nonpOtiusita fe cOgi fingunt ad feducendos homines. Error»

Decimufoclauus , quod pertales artes &ritusim-»

pios , per fortilegia , per carminationes & inuocatid^^

nes daemorium , per quafdam infultationes & ^lia

fnaleficia, nulius unquam elfe^us minifterio dsemo.

•\

4y4 ^^ Lam. tmpotentta

numfubfequatur. Error. Nam taliaquandoq; per^

inittit Deuscontingere: ut patuitinmagisPharao*

nis 5 & alibi pluries : uel quia utentc-s feu confulentes

propter malam fidem &: alia peccatanefanda , dati

iuntinreprobumfenfumj&demerenturficilludi.

Decimusnonus , quod boni angeli includantur iti

lapidibus , & confecrent imagines uel ueftimenta,

autaliafaciantquas iniftis artibus continentur. Er«»

ror&blafphemia.

Vicefimus,qu6d fanguis upup3e uel hosdiuclal-

tcrius animalis , uel pcrgamenum uirgineum uel co*

rium leonis & fimilia habeant efficaciamadcogen*

dos uel repellendos dagmones minifterio huiufmodiartium. Error.

Vice(imusprimus,qu6d imagines de aerc, plumbauel auro uel de cera alba uel rubea uel aliamateria

baptifats , exorcifatse & confecratae , feu potius exe*

cratasfecundum prsdiclas artes Scfubcertis diebus

habeantuirtutesmirabiles, qus in libris taliumar-

tiumrecitantur. Errorinfide&philofophianatura*

li,&aftronomiauera. ^VicefimufTecundus, quoduti talibus, Scfidem da^ '

re,noniitidoi0latriaScinfideIitas,Error. ^ |f(

Vicefimustertius,quod aliqui daEinones boni

runt,alij benigni : alij omnia fcientes , alij nec faluati^ ^u

nec damnati.Error. ioi

Vicefimusquartus , qu6d fufFumigationes, qus rui

fiunt in huiufmodi operationibus, conuertuntur ta(Of

fpiritus,aut quod fint debitas cis.Error. itroi

Vicefimusquintus, quod unus daemonfitrexQ-'jri];

rientis, & prxfertim fuo merito: & alius Occidentis, \^alius Septentrionis,aliusMeridiei. Error.

\\^^^

VicefimufTextus, q"u6d intelligentia motrixcoeli h^^,

infiuit in animam rationalem , ficut corpus cosliin" \^^.

fluitincorpushumanum. Error.

Viccfi-

lam dc eis certitudinalitcr iudica ^ t^I^^'''^^^Error.^"Qicare iit Jjcitum.

Vice {]muso(flauus nn^rl^^.. r

u^udl>.n«orumfpintuam.Err '"^'''^*"'

MruSrmS;:^^^^.AnnoDomini m. CcTx-cvSr':^ ""''=''^"*

Septembris. In cuius rei teftiml r ""/"^''"^"fis

Facultatis prefentibus htr T "' '^^'"u.n dift^

OriginaieL'iusdeterr/i^^^§no l,g,llo facultatis TheoloSparlf'f"'^™ '"^'

iub.eaamm fineMag.fenteft,^rumf ^^'''"•'^°J

Epilogm Operis.

Nondubiummihieft.candideLeaornl •fore, apud quos malam iniero gratiam ' f

'"'^' ^^''^'m'h,prooperaqualicunq;

prafi,! '

. V'""'''^»'^"mpleriq;, ut,niquorumE2 ''°'^i"''°^-"q'>°*.ntelligunt,criminabuntur- S oi n"'"

'

\^ '3"°'' ''"'^

ru.nfer,e hominumanimis ;X«confuetudmarioobfirmats „,,,

"'*'^"e!utiure.trocinari uolent: nec de ^f''"."'^"^'«'''"^Pa-^Prurigine .nfolefcenteseTmoe^ m'^^"'^^''^°"'"'ttemauidiusquErent Ad?l r °''''"''^'°«a(Io- i

cuno,rerumLracu.a&,no£rT"'"'5--'n-Penpatecci

:ac facrofancirScrfJ 7- P^^naces

ftotehs Piatonisque rat"on.s n L^r u'^''^'''"'.Ari;

*'P-.n.ciac6t;!>dent:'S;;^-^^SyMS

^ ^ t^im.

I d-jS DeLamAmpotentU

I

tuani, fummi Sc clarifsimi fuo tepore philofophi, deNaturalium effe^tuum caufis, (iuede incantamen-

tis Opus,ab{]:ru{icrisphilofophiae plenum, require

tur, accuratiusq;euoiuetur,utoppugner, pefiumq;

eamrnifi in inuiclis ChriftianaBphilofophiae funda-

mentis conftabilitus, fermonis probabiliratem eon'^n- -• temnam: ex D. Pauli,uafis ele6lionis,cofilio,qui (ku-

dicf^pragmoriuit,uidendumefie, nequisfitquinos

deprisdeturperphilofophiam, Seinanem deceptio-

Bem,iuxi:a conftitutionem hominum, iuxta elesiiGn-

ta muridi,& non iuxta ChrJftum.Quoniam in iilo in*

kabitat omnis plenitudo Deitatis corporaliter. Pomponantimquoqjanteredditum fpiritusextremi ha-

iitujB refipuuTe ex fingulari Dei miferatione, nec pfer

mgnfiiTe «fVw^, fperare uolo. talem etenim fui{re,a ck'

rifsimo medicins ornamsnto D, Helidso Foroliui-

enfip€ius olim difcipulo,non femel auditum eO:.

Ax ilbi iniuriam fieri i medico, qusedam Scriptu-

rs facrae loca excutiente, Sc fuse uocationis mctas

trani]liente,acclamabuntmorofiorespleriqueTheo

logi: Nefatorultracrepidam, mordaciusoblatran-

tes. His nihil aliud refpofum uoIo,quam, D. Lucani

euangelifliam medicum Antiochenfem fuifle : ac meex eorum efie numero,quorum huc fpe^lat ftudium,

^. utfiquomodo tadem eximmenfaDeimifericordia

atqucineffabili Chriftigratia, ad regale illud facer-

dotiumpertingerequeant, cuius D. Petrusapofto*^^* lus&prophetaEfaiasmemincrunt.

Qudd malcficij quofdam Ecclefiaftici collegij hamines impuros infimularim , fi quoque «gr^ ferant,

idnondebuinonfacere, argumenti ratione: atquc

apertiusetiam nominibus eorum exprefsis potuif-

fem,nifi modefi:iamhancexTheologiaedo6l:us,hos

Chriftianjg fidei euerfores ac reipublic^e fedatas tur*

batorcs, ut adhuc defiilaat,ftatU!iremprsmonere-

Cum

tnj.

•t. z.

Liher fextus, ' 6jjCam magicorum flagitiorum reis mihi controuerfia

cft, noncumuirispijs, quosunic^uencror &colo,ut fi quis aiius. Si iniufte fe tradu^los illi conquerantur, utintheatrumpalammecumprodeant, fuamq;tueanturcnufamjnon detredlo,

Do6l:ioribus quibufdam noftri ordinis uiris, uel

etiam delicatioribuSjfi a mc non fit fadu fatis ( quodequidemlibenterfateor: qudmfitmihi curtafupcl-

,lex,nonignarus) ijstamenremexaclius perpendendi,altiusqueperfcrutandi, acmethodo do6liore,or-

dinemagiscohxrente, orationedilucidiore, uerbis

aptioribvis, &ueritatisargumentisualidioribus dcfcribendi,qualem<:unque fubminidrafie occafionemproingenij tenuitate (quam certd magna agnofco)

uideor. aquibus fialicuius lapfus etiam admonear,conuincarque, plurimum k me reportabun^ gratis t

quemadmodura reliqui omnes,eode me profequuti

ftudio: ncc me errata retra^laffe pudebit unq'ua. nonmihi ufq; adce Suffenus fum, necita ^aouiYnKs zi^cit

^ibido. EftaliquaprodiretenuSjfi nondaturultra.

Quod contralegum duodecimTabularum autho

ritatem, de ij s qui mefies excantarunt, a uulgari opi-

nione & Poetarum figmentis dififentiam , fi-grauiter

tolcrantlurifpcriti, malamihipro bencficio rcponi^

turgratia: quodueritatisinhocargumetigenere ab

alijsinquirend^, Sccriminalis fententijehicnonfe>

cundumplacitacsGi in religione Chriftiana feculi,

uerumexipfisueritatismyLlerijSjdebitoordineeru'

endsejpronunciand^q; anfam porrigere qualemcunque uoluerim. Enimuero fi dicui in legitima fua uocationc prsiudicandi animus niihi fuerit, temerarij

hominis notam meo quodam meritohaud recufo.

Cxterumfihacmeapurgationenoncontcntis mor-"dacibusinuidisqueingenljs, meconuicijs profcin^

dere,imperiti£ redarguere, flagitij iniqu^ infimulare,

V i&cala-

0ji BeLam, i-mpctenna

&calamum petulanter in meftrmgerelubeat: eameDeum omnipotentem cotirmaturum toleranria con-;

fido, utquofcunq; aduerfariorum dentes Scinrultus^

patiendo fim cxuperaturus.

Irritas pr^terea fuas apud me uident machinatio';

nes impij facrilegique magi ,quorum nec prasftigijs,

nee terriculamentis culmum quidem latum moueor,^tiamfime diris fais imprecationibusaut diabolicis

exorcifmis transformarefludeant, aut^fw/f^^t^^^, uel

(G maIint)cloacas execrandis fuis artibus compelie-

re nicantur monftrifici malefici. Delphica in me diui*

norum oracula,quibus nihil non fmiftri mihi in Py-

thij tempIocac$nti, &obidaPifi{lrato tyrannofla-

tutsspcsnas fubijci^ndo, uaticinabuturhominesper--

diti/prorfuscotemno. IncafRmi menoclurnislemu**

ribus, aut defun6lorum manibus uelluruis terrebit

tenebricofus necromantes. Nec contra Geoticorumumbras aqus luilralis afperginem, uel tsdarii ignemiuxtafepulchraarcefTojfuishifpeclris meneutiquamfatigabunt. Tarrarearum uoeumbarbarieautmur-liiurii ludibrijs fi melacclTatnefarius exorcifta,noii

inihi curs eft. Ineantatorum Iigaturas,quibus prodi^

giofos accerfere morbcSjCongrefTum impedire natu-

ralem, imo eius organa pro fuo arbitrio auferre Sc re^

ftituere pofTe credutur , ne pili quidem facio,rideoq;*

Si quid malignaimprecationc aut uitiatK uoluntatis

affedu in me pofTunt delirss '^'SLg^^ eis &permitto, 8^

remitto. breuiter, ut Horatius ait

:

Somni£u, tcrrores magicos,mirdcul4, jdgas,

NoSturnoslemureSjportentaqi jhcjjala rifu

^xcipio, —

-

Ynicamfolummodo uenefiearum pertfmercoar-»'

Cem, qu2s fuisuenenisue! propinatis, ueladmotis,liel fpiritus attradlione ferientibus plurirna uer^,

mn phantaitic^ inferre nocumenta uaient : haruin

caufam

Liberfixtm* dyff

cauram defendendam hic coepi miriim^/ed iufta ma-giftratus cenrura difcutiendam decidendamque re-

iinquo.

At ex iabyrintho prasftigiarum daemoniacarum in^

cantamentorumq; nonnihil extricatus,finem. dicedo

faciam de monftrofis his iadibri js: excogitatis certd

ut gloriam Dei, & do<ilr»ns utriurquejfacrae & phy ll'

cse, ueritatem obfeurent , atq^ malencas diaboh artes

occuItet,ueftiantq;,qu2eDomino DeoM/i^^WAt fiue

abominationes funt:has auerr«mur,fugiamus & exccremur,quacunq; etiaartificiofa proponaturfpecie,

Repugnemus & earu iiiecebris &: occafionibus obie^

^is,qu^primafronte blandiri & allubefcercuidetur»

Nec folu corpora noftri?, non fponte mancipia 8c do-

miciliardtaDsefaciamustuerumetiaminijhcetaftutif^

{m\OHi-(ffx.vs^yoia-i^^ uera fide &uitaefandimoniaom*nes adoriundi nos aditus precludamus, auxifiu a S^t\

filio afsidue ardentibus uotis implorateSjUosq; uiuo

DeiuerboSc Spiritusfan^liopeuigilanter, uciuti^n

cxcubijs fedulo coftituti,ita munietes, quo et^afi hu-r

iufmodimunimeto taquafirinifsimoualJoundiqua^

que obfeptos audacius infultet iuratus ille hoftis , notamen ualida haec fepta perfringat,expugnetq;.

Qualefcunque etiam affiidiones nobis iuirofitas:^

aequoanimocumlobofortitertoleremus, aduerfus '

Deum neutiqua cum gentibus fremetes,nec ut riiam

opcm cum Saule inquirete^. Neq; etiam curioO-cur

EphefijSjUellafeiui^qu^ nouifle nos aut non inter ci:

autnoIicet,fiueminu5expedit,anx'e indagemui:. ,

ex ijs,a quibus exquiri feuere inhibuit Deus, fcifciio

mur:fed iilis quasEuangehj uerjtas comonftrat, ie^

mitisin(!ftamu>,iphaereamusq;,furiofas diahoii 'oxsz--

ftigias 8c lubrica triuia de^ Imanies, ne quemadmoci&lamnes &Mambres refiliebantueritati, nos quoqv %•

P?i praecepto recalcitrantss, eumhis quiafiniiiNs

V 4 eruDi-^S.^

<58o DOCTORVMcruntjliorredum olim Chrifti fententiam audiamusj

iHmh.iu Difcedlte ameraaledi<5liinignemaecernum,qui pa^

ratus eil diabolo,& angelis eius.

Nihilautem hic itaalTertumuolo, quod aequiori

iudiciocathoh'ce Chrifti ccclefiae non omninofub.mittam: palinodia mox fpontanea emendaturus, (i

(Errpris ^licubi conuincar»

F I N I S.

C E N S V R A Q^V ORVNDAM DO^^onm piormq; uironm de hoc Opere, explicatd

literis ad D.lounnem Vuierimddtis.qudrmn hiecprima

Theologi cuiufdum exlmij eft,cr dhhatis do^rinayuir^

tute atque exifiimatione cUrij^imiicuius nomenfuppri^

mmiOh quorundam quife Theologoru/m nomin^

patlio pikoq; mmanty morofua^

iem^mdui,

SAIueuir, ut eruditifsimejitamultisnominibus

mihi commendatifsime.

Miraberis , fat fcio, quid mihi in mepitem ueniaf,

quod cum te ne de faci? quidcm nouerim,aliquid au^

fus fimadteliterarumdare. Vertimnonte lateatue-

lim,me huc uel inuitum , ac manibus pedibusque re-

lu6lantem eiCQ adducflum, ingenijtui pulcherrimis

inonumentis : quse profe£l6 eiufmodi funt, ut uel fa-

Xamuta,nedum brutaanimalia, inamorepariterac

admirationem tui raperes. Nam liber ille tuus de

Daemonum prsftigijs, Dcusbone,quantumhabetfolidaedodrinae, acrisingenij,aciudicij confummt^ti "f Quis putaret tam long^ lateque pat^re ue-

ftram PhyficamC' Nunquam mihi magis arrifit dc

uobis,quaminpra:fentia, grauifsimumHomeritc-ftimonium:

yirmcdim md^ dijspraflantior unmt

Certl

E P I S T O L AE. 6^1

Cert^ librum illum nefcio quo cumfru6lu, fummacum animi uo!uptate,non tam Iegi,quam penjtus de^

uoraui.Quemequidem uideotalem effe, uthauddu'bienomen tuum immortali cum gleriaad pofteros

tranfmittat. O' foelicem Cliuiam, qus tantos habet

literarum heroas: fosliciorem, qus,ueluti eam decet,

eps amplis ftipendijs alit, meritifsimisque aug€t for*

tunis: foelicifsimam, cuipraeeftPriBcepsnonmododo<ftus 5

pius , ingeniofus ; fed etiam doclrinje , ucrse

pietati,nobiIibusq; ac fceliciternatis ingenijs mire,Sc

utroque (quod aiunt) pollice fauens. Nam quanquabic princeps ob praeftantes cum corporis tum animi

dotes,ubiq;terrarumoptim^ audit: tamenintercje#»

teras Glarifsimas eius uirtutes, clariore exiftimo nuUlam, quim quod ut ipfe dodlus eft, ita ad euehendo?,

quosfingularisaliqua eruditio commendat, fictus,

natus & educatus uideatur^ iuxta illud clarifsimi

uatis

:

Principis efl uirtus Yndximd^nojjefuos,

Gaudeo mehercule, & ex animo gaudeo,te dluine

uirprimumhancglaciemperfregiiTe, &miferasani- ^culas ab atroci quadam tyrannideuindicalTe. Car^

danus quidem nonnihii uelitatus fuerat in fyco^

pbantas illos j tu autem apertis uelis eos ipfos in-

uafifti:

MaFce 6 ingeiiiOymaBe uirtutihus iflist

"RiteVuieruseriSynunqHamtuafamaperihit*

Crede mi Vuiere, non modo hac opera multos

fani iudicij uiros ,quafi Herculco nodo tibi deuinxi-

fti,fed optim^ de religione Chriftiana meritus es. Annon erat in detrimcntum noftras Reipublicae, plus

concedere diabolo, & nefcio quibus malis ger^js,

, qudm unigenito filio Dei c' Paulus, ut uir prudens ac

circumfpe6liis,nonaudetfedicere, cumaitertium ^Cei*. z.

|2fquecoeIumiDeoeiretfublatus,raptum€xtracor-

•- , V 5 pus:

682 DOCTORVWtpus: fed fiue in corpore,{iue extra corpus,inquIt,ne-

Difinthac icio: Dcus fcit. Sc hoc in fpiritutantummodo acci*ds re plHrt. ^{({q^ ^el Lucas ampiifsimus in Geftis Apoftolicism.s

.

-^<-eftteftis. Atnoflrimaiores Cfidijsplacet) credebat

proio-ro D^- opedaemonummulierculasuolitareperaera.ingen-

nieln, tia corporaliterfpaciaregionum tranfmittere,fubin-

de in feles mutari : atqj adeo, fit honos auribus, cumipfis malis genijs a6lu uenereo cogredi, ac quafi per*

> mifceri.

G' ccscci^ homimm mentes,6peSiora cceca,

Cumi^m&' Quis fafcinauit qu2:fo infenfatu huRcmundum,nes Jpintuf'. ut tam imprudcnter fabulis anilibus adhsercntes,^mt,jpmtm..

^^^^ ueritate aberrarent C' Scd dicet mihi quifpiamrq-^e,ibjauen ^, __ ,. . ^ . ^. T .

tate tefie, car ^'^um tuI-L credis, quseipiae tormentis exagitatf, m^netn & ofa genue confitentur C' Certe tormcntis fidem non efife

mn habeat. adhibendam, do(5lifsimi atque grauifsimi quique di^JLiK^z^i.

^m^j.^ N^m in torminibus mentitur qui pati multa

poteil, mentitar qui nihiipati poteft: dumhicnonuuitfateriqua^fecit, alterpIurafateturfcperpctralTe

quamunquam uel per fomniumcogitauit. At quid

fentiendum quaefo, de muliercuHsiliis,quJ^eafefe'^

cilTe aiunt, qu^ in rerum natura funt nufquam C* Ac-cidithicintratriennium, huiusfererei memorabiie

exempiu. Omnesmonachiexuinopefsimo&pen-^ duio,quo nimium lefe ingurgitauerant, a^d unum in-

tra annu fer^ perierunt. Sacrificulus quida perfuafit

pr^decefibri^ ut uocat.meo GJn caufa effe paupercu

iam quanda anicuiam, qus certis fub gradibus po-

fuifiet pr^fentifsimaueneficia,ubi mon^chis femper

cfiet in coro ftandum. Quid multa i creditum eft im^

poil:ori,conie6laqueeilmif?raanicul3, Vulcano lU

tada, in uincula. Statuit ueterator ilie ciuibus diem,

quando iocus eflTet ab omnibus periuftrandus. Con*uenerunt llatuto die multi mortales : euolutoque

lapidc, miramanuuccleritate ^manicisciusquseda

emof^

E P I S T O L AE. 6^^em"ortu9erana2>lacertae,quas ecampls in hunc ufumfelegeratac limaces ceciderunt in foueam.Fuiirentqj

hsc omnibus credita, condemnataque ad ignem fu-

illet anicula, nifi uir quidam acri iudicio fucu ae flro^

pkam fagacibus oculis cofiderafTet : qui tandem effe*

cit, uttota tragicoGomcediainfumum euanefceret:

paruq; abeiTet,quin pr^fliigiatorcumfuis quifquilij?,

putrib» ouisa pueris &:coiu amulierculisimpetere'

tunVcrumdehisfatisfaperqi^Clarifsimouereq; ge-

nero{ifsimoPrincipituomec6mendabis,atq;inuni<»

cocoferuatorenoflro perpetuo uaiebis. Ceierrime,^

p. tertio calendas lulias,Anoo 1565.

Tui nominis amantifsimus

A.H. H. A.E,

CAROLVS GALLVS, EC^ckfiafks Bmmonenfis,

S. P. Per Chriftum. Vt tui codicis doflrinam dilU

gentius perlegerem , fingulaq; accmratius pro iudicij

mei tenuitatc examinare , ponderaremq5,effecit hor-

ribihs ea Satan^ rabies , quse fuperioribus annis mhacecclefia Haramonenfi graflataeft, Sc multos ali"

quatifpcrexercuit.Noftimi Domine Vuiere,uirpre«

ftantifsime, huic malo multiplicia excogitata adhibi-

taq; eiTe remedia, uariaq; de eo iudicia, tarn in noilra

Republ. quamintermoniales uirgines uicinimona^

fterij KenterpenjUndehoc ipfum initio ad nos dima-

nauit. Interpofuit fuu iudiciu quida Simcn exorcifta

c^cusinfaeIicifsime,q,moxajppriac6iuged^monia^

ca miferabiliter interfei5lus , fu;g' impis: audaeis poe^r

nasdedit. AdeundemodumquidafisnexmonachusFrancifcanus,cui nom-en fraterLindemannus,tenta*

uit confidenter fuis exorcifmis: kd Sc ipfe rnox,duni

etiam inflruiSlus ad Mifiam celebrandam iret,repen^

fin^mGrtepercufTus, interijt. Hosrecutifunt&alij

du@

<)H4 D O C T O R V Mduo eiufdem ordinis in hac ciuitate fratrcs

, palam in

nomine mille daemoniorum excitantes diabolicam

tragoediam,long^ omnium terribilifsimam,cuius hi-

ftoriamteaccepifTearbitror. Nec defuitqaidamfuf*

fraganeus epifcopi , cura paftore quodam, adiundis

ctiam medicis, omnesab antiqui ferpentis folertia

delufi.TandemetiamperVulcanumablat^funt.qu^hasdsmonumlaruasfuis incantationibus peperiffe

credebantur. Sed neque haec feueritas medicamen*tum, quodexpeclabatur, attulit. Quodetiamnumprsefens calamitas inter uirgines eiufdem coenobij

Kenterpen heu nimium teftatur. Porro tuus codexmirum in modum exprimitSatansnaturam, inge-

nium , folertiam , curam , lludium & rabiem , quibus

graifatur mille artifex , fallax& potens in incredulis:

quorum afpedlibus , uarijs artibus illudit, prout me«rentur eorum peccata. Et cgo fan^ iam experientia

compertum habeo,eius generis diabolicis prsedigijs

&dementationibus, non aliterqu^m iuxta fenten'

tia in tuo libro pulchr^ expreflam occurrendu. Namnoftri energumeni omnes,nempe quindecim nume-ro, iam Chndo propitio liberati funt, no exorcifmis,

autcxternis csremonijselementorum: feduirtutefi»

dei in Spiritu fandlo, per fidelem uerbi Deiinftru^

dioncm, per afsiduas preces Scieiunia, quibus ceu

uersad Deum conuerfionis optimis medijs ufifu-

mus fedulo. Huc accefsit maniieftifsima experientia

de incantationum uanitate , quam etiam in tuo libro

urges argumetis grauifsimis,& meo iudicio demon-ftrationibus certifsimis, quantumuis ill^ a communiueterum fententia difientire uideantur.Ego namqueiam aliquotics deprehendi ex ipfis lamijs & fagis , ar^

USj quas prsf^rtim de carminibus 8c impofsibilibus

incantationibus'5c fafcinationibus ia6litare folent,

rn ^ris e(Te i-.v^pt»a?^ deliri^tiones, & fomnia,quibus fe

admi.'

I

EPISTOLAH» 6^5fldmlfcet Satan. Et anno fuperiori cognoui multas

ineptias cx priuata confefsions cuiufdam u^tulae in-

cantatricis»quae cum audiffet in mea concianc expli*

carilocumcxA6tisapofl:, cap.i^. quod muItiEphe-

fiorum, excis qui curiofas artcs exercuerant, copor^

tatosIibrosexufreruntcoramomnibus,&c.protmus

accefsicanimo plan^ confternato : & cum lachrymas

arcanafui pe<iloris in finummeum ei?undens,infti'

tutionem Chriftianam admifit, Bccum diabolicarum

impofturarum uanitatem Dei beneficio intellexifTet,

&apertisoculis fpe^lalTet, facilereli^lis mendacio-

rum fumis, ad ueritatis lueem couerfa eft. Nec feme),

admifiaueritate, fibi meridiana luceclariuseamap<s

parere,fatanamq; fuorummancipiorumoculos tan-

lum pcrftringere , Sc nihil in uentate geri confeffa eft

conftantifsim^, cum detcftatione diabolicafuaear-

tis. Huius exempli hiftoriam contexerc plenius cumfuis circunftatijs fort^ operceprecium foret : Ccd nonita tutum, propterea lubens fuperfedeo. Vno uerbo

dicam , ms fatis experientia didicifTe, bonam partemincantationum mera efiTe infomnia. Quod cognofeit

clanus, quifquis faltem uel do6lrinam deinfom.nijs

penitiusintrorpexerit.ProbaturexAriftotele,Hippo

crate, Galeno, alijsquephilofophfs, imo Sc quoridia-

nacxperientiaconftat, infomnium naturalitereffein

homine fim.ul & brutis , & uifa uerfari plcrunq; circa

phantafiam: quodmaxim^prs caeteris experiuntur

uel cseci, uel dormientes, uel melancholici, uei phr«<i

netici, &alij quifuntinfcnfucommuni&menteui-tiati.Quod fi uero Sacras literas de infomnijs tradcn^

tesinfpcxerimus, deprehendemusetiamprseter na-

turamfspifsfiTi^ im.mifTaefi[einfomnia:idqucuelper

bonum fpiritum,uel maIum,aliquando obfcurius,in*' lerdumcIarius.Etaliquotiesinijstammanifcftasui-

fioncs ,imagines & fpedtra obijci , ut etiam fanfl^ iu.

rares,

6^6 DOCtORVMrares.omnla fic uifibiliter, corporaliter, & in ueritatd

agi. ObTcurius & extranaturseordinemaDeopro'

pofitas habuerunt rerum futurarum formas Pharao,

^eiuspincerna,,&:pifl:or, necno NabucadnezarBa-byloniorum rexjofepho Sc Daniele eorundem inter^

pretibus.Euidentiores autem formas Sc fpecies con*

ipexcrunt leremias , cui oila feruens oilenditur ad A^quilonem conuerfa, & alia quam plurima. Itcm Eze*

chiel , Sc impius Baltzazar, iucceiTor Nabucadnezaf,

dum ceroit in pariete manus fcribentis articulos.

Omitto infomnia Sc uifiones (and;oram in nouo Te*»

ftamento, lofephi uiriMarisuirginis, Petri, Pauli,

loannis, coniugis Pilati, & aliorum. Porro cacodse^

mon imitatur Deum ceu fimia,in fuis inacipijs: quodprster quotidiana nofi:rarum Lamiarum exempla,

etiam prifcorum ethnicorum monumeta abundd te-

ftantun Nunquid Satan olim fua oracula edidit in il^

lislocis, ubihominesadimpetrandainfomnia&ui-

(lones perno^labantc' quale fuit Amphiarai,Amphi-

lochi,Trophonij Sc TEfcuIapijr^pfefto ijs in locis dor^

iiaietibus malignus fpiritus monftrabatpharmaca &rcmedia,quibusiuuareturinfirmi,fimuiq;dealijsne^

gocijs refpondebat. Et ad obtinendumhuiufmodiinfomnia Sc uifiones mandabantur fcifcitantibus ne-

fcio quideiedus ciborum, &fecubationesi & piiri

quidam cailiq; dies.Pythagorei fabis abftinebant, eo

quodturbulcQta iomnia gignant. Hsc &fimilia, miDomineVaiere, quifquisexa-6l^eonfiderauerit,in*

tellexeritq; , facillime iudicabit iamiaru artium uanj*

tate,prcbabitq; tuum iudiciu.Manet enim f^tan fem-

per imfimilis, & quas olim interinfidelesoperatus

c\t illufiones , Sc dementationes , eafdem etiamnumexercet;perpetuosnempefumos,&uanifsimasum-bras,fomniare<5le dixeris,pro ueritatcuendens.Ha-

bes brcuiter, mi Dominc Vuiere, fententiam meam;Frobo

E P I S T O L AE. 6?7Probo diuinum collyrium tuicodicis, quomultoru

caliginofosoculospurgafti. Diuinitus hocdatiacfre^

facil^ iudicabut, obuijsqi ulnis compleclentur, quin

& magicarum artium incantationes minus formida-

bunt, quotquotlibrum tuum cum fano iudicio lege-

rint,& intellexerint, Vale per Chriftum . Datu Ham-inon£e,26.Decembris, Anno 1565.

D. BALDVINI RONSSEI ME-dici^do^rmaa^drtisufucekhemmi,

iudiciim,

OPorinus ille nofter, homo iuuandis (ludijs

natus,proximis nundinis Francfordianis ad

me mifit fragmentum operis tui (nondum e-

nim,uti rurpicor,fupremamanumiamimporuerat)de Daemoaum pr^ftigijsrquod cert^ multo mihi gra-

tifsimumerat,tumqu6dD.DanieInofterBrouchu-fius Reipub. Gorcomienfi i medicinis,aIiquado eius

apud me mentione feciflet, & finguiarem fupra com-munem hominum conditionemingenij tuidexteri-

tatempra£dicafi"et:tumqu6d fperaremjaliquandodc-»

, te6lis huiufmodi muliercularum neruis, idolomania,

"quae multis abhinc feculis hominum mentes occu*

pauit, penitus eradicaturn iri. Nam quantuuis annis

abhinc uiginti lacobus Sauagius , Andouerpianusniedicus,eiufdem argumentimihiadhucdumiuuc-

I

ni librum communicaflet, qucm aliquando, ni mors

Iinopinauirum inuafiflfet, typis commendaredecre-uerat : non uidcbatur tamen is efiTe talis , qui infitam

iamdudumopinionemeuellerepofi^et.fiquidem^etfi

phyficis quibufdam demonftrationibus deliramen^'

ta quaedamefiTe declararet : conccfsit tamen multa,

quastu argutifsim^ Sc maxima cum rationerefellis,

nequeis (ut bonauenia uiri aiioqui doftifsimi di^ca) ufqueadeo Scriptursgfacrs teftimonig iriniteba-

e>88 D O C T '6^ R V MturjUtquifuaprofefsione contentus,medIcis phyd-*

cisque argumentis tantumftabat. Tucontra,anti»

quifsimorum Theologorum, lurifperitorum, atque

eorum quideMagiafcripferunt^utinterim medicostaceam ) argumentis innixus, quum aliquid fe iam e^

giffe putant,nihil prorfus iam adum conuincis, & ut

habet Grascorum diuerbium,<!ii/JcA«^.^/k««f. Dignummehercul^ cedro opus, dignum quodomnium ma^nibus fceleratifsimo hoc tempore circumferatur, di^

gnum quod omnium mentibus imprimatur,&c. Scri

berem ali quato accuratius, ni Brouchufij rtoftri pro-

peraquaedamfeilinatio, dicerefimul ac fcribereco*

egiirec. Vaieineoqui tuaClapoteQ-. Goudse,noni»

Maij, Addo I 565.

D. lOANNIS EVVlCHir, MEDICIt:; ermitijimi^ exctUcntijiimiy

fenientia.

QVantum uoluptatis csperim extuis libris ddPrseftigijs daemonum, ^ tkyxdiih nAih \c^-ho(f U$i

'"x^^'»'/-w^siv^otd^u Vuiere , uix fatis uerbis expli#

carepoflum. Video enim fingularem inijspruden-

tiam, iudicium folidum ^ copiam rerum necelTariaru^

ordinem mirificum,fedulitatem incredibilem,deniq5

animipietatem(abfitadu!ationisfufpiGio)&reIigio<

nis Ghriftianae puritatem : eamque pafsim propu-gnandi aduerfus omnes impiorumhominuminfuUtus, &;daEmonum fraudts animofitateminfraftam.

Deinde non folum , quod ipfe fsepe mecum cogitaui,

fed etiam quodunice& optaui &expe6^aui, inilli*

abundd fum confecutus. illud autemeft prsecipu^,

quid deLamijs (qu^suocant) noftri temporisfen*

tiendum fit/quid uan» illarum incantationes effice#

repofsint: &:tandem, an posna illarumadmorteiti

ufque extendidebeat.Qu^triatamuelimhodieom-

nibus efiTe refl^ cognita , pcrfuafaque, quam plerun^

qu0

A

- ^ - :.' -J

E P I S T O U AE. > (Sgp

que indo6tis do6lisq; temer^ credita. Pudet aute mepropemodii noftri feculi , quod tanto ueterno fopitu

res tam utiles nece{rariai.qi non diligentius inueitiga

rit, & maturius in lucem edidcrit» Omnes enim fer^

tam Medici quam lurifconfulti 8c Theologi (quorumtamen maximd intererat, liaec ad ungue cognolcere)

contenti maiorum confuetudine, nimis faciles aurcs

jpraebuerunt fabulis* nimisq; temerari^,ne dicam ini-

qu^,de uita morteq; multorum pronunciarunti Sedcumcogitojdem hodie&ante^etatsm noftraiVi inil'

lisobferuatumefTe, quiiudicabanturhsretici ( fcili'

cetquoda Ronic ecclefiaininterpretationequorun-

dam articulorum do<5lrin3e,uel u(u ceremoniaru,nuj#

la feditione diiTentirent) quorum tamen,uel aduerfa*

rijs teftibus , mens Deo deuota uitaq; inculpata fuit;

minusmirumuidetur,qu6dinhacLamiarum caufa^

qussplena femperfuittenebris &:dxmonuludibrijs;

csGutiant,csecutiendoq; infontes faepeferiant.Equi-

iieni ab eo temp6re,quo setatis maturitate,acccdente

qualicunquc inllitutione, ufuque, res humanas ccepi

intueri, ualdefemper deplorare foleol hominiiigno'

rationem. Nam eamihi caufauidebacuruniuerfi ma^-

li,quod tam multiplex ia uita nollra grafTatur. Quodetfiipfusmaximeadhucignorans , De; tamengratia

cognouerim Sc deileuerim : nihiloninus communicseitatc impeditus in praefenti materia, oculos al-

tius adhuc attullere, &uer»tatem ipfam intuei*! non-

dum potui. Quarequandoingenij meiexiguitarem'

prob^ fcirem, nec negare nec afi"euerareitatacram.'

Atnunc iudicio tuoconfirmatus, lucem mihiutde-

re uideor,Sc qua eundum Sc ubi firtendam fit,fatis in^

telligo : agoque immortali Deo gratias, quod tua

opera eas res nobis patefecerit , qus non erudiiis

modo 8c titulo do<5loribus, fed etiam omnibusho-minibus ,, multd uero maxime Chnilianis cognitu

X necelTa-

CQCt D O C T O R V MneceflTarisE funt. Proindc nequicquam credam poft^

hac illis, qui ita praefenti cuicvnque ufui inhssrefcen*

ilumputf.nteportere, utnullo modoaltorum quam-uis psorum cruditorumque uirorum modeft^ pro-

pofitim («ntentiam audiendam,cognorccndam,reci#

picndamquc efTe ueiint : longe i pnncipis illius con#

filio dinenticntes, qui cum neccfsitas poftularet , ^"m>

^C iiH Z\l, et T^<^* '/ te^af*»fx fiin^' ivitrxet, «-' viit iji waT^nnfiSj \iiciM^ikffiJUi^ iU, Nam cii,m dixi,omnis mali origo & fons

ab ignorantia oriatur,& ha^c primum a peccato, pcc*

catum porro i diabolo ( qui ell; uere pater tenebraru,

faifitatis & confufionis^principium fuum ducar, mc-x^ito omnis boni caufa uideri debet fapientia 5c cognl

tiotquippe quse iucem, ueritatcm, & ordinem in tota

uita &omnibus aclionibus noftris pariar,c6feruetq;.

Facefiatcrgoomnispertinacia&morofitas:fitqueh*

bcraut audicndi,ita $c diccndi fcribcndique facultas:

g;atenu$tamen,utislaborutriurq;Reip.infignemuti'

litstcm fpe^lcc, $c ad Chrifti Seruatoris noliri regnu

propsgandum, diaboli uero & Antichrifti tyranni»

demkbcFaftandam prseclar^faciat. Valeclarifsimcr

Vaierc,monftrofarum opinionum noftri ^ui non mi^

zaiiie lierculcs. ValeinquaT&perge porro efie, quodfceliGiEergloriofcqucccepifti, fB^tfi-ix 7u> fiiyec ^ao^/^txwv"

icVTjf^Duisbergi^Annoi^^z.ipfis Caiend.Iunij.

CLARISSIMO VIRO BARTOLOVdcbio, LL'Dc^QriydclUuBrij^mi Prmapii Henrici

DucisBrunfuiccnjis 4c huncnburgcnfts cotifi*

liario^Domino fuo obfertwido^ Caj^^ir

BGrcholtS.

Vm nuper, clarifsime uirjde Lamiarum ucl fz*

garum fraude,quasucteres Strigesuocabant,

qus iam a Mig?ftratibus fine d:fcrimine ad

fiam#

C

^P^S rOLAB.flammam rapiuntur. inter nos (Vm ^J"- cdlcnoa-«.r.^

g"u,reroue iud,""''^ '"« «x-

Joc m.lefic,o d.Todica do "tw' ""Snam ia

- ^J"^panis hcn,gnitans re^-o.a;^'''?'" '"5'=^''^-

ro .n hoc mai.ficj negocio muS ' *""• Q^^"> «^-bu!entcrqu.^e.vfW„,C;r

^>°f^

illud d.fcnm.n inter proph^nl ",^"°'^ -'«uoabi.V

Lamias, & «ene.<icos ouf.?^'' "''^•'«« inr,...."

i"'-^eU,„eoi:::'^^^--«;^propin.to:'i

ft-as & hoffiir.es fedunt & ^.'l '•''•' P^'^'*^ • t-'-

ten. pr^ciarius h.c duWu*^ u"^"^--"'^-VttL

d^i.a. pana infertur, t ..i ,n^ ^ ' ^'° <5"«.'itata

bruin clariui,:,i h^^i,.,: j^ X^r^.f^Torun, t,b, ij.anteannos alicjuorde PrU,"^:;":' ''••^"«'S Vuier,tar.o„,bu, acueneiicj, t^m^^ '"^.''•"^'^' 'nca»:

f rcr,pcu.r.. ut ab o.Bi;S;|. "l'^'^'^^~«'^ & do-

g«nd,a & toto Beigico nurai^X '' ", ""'" '" «"-Forefic, <,uo:ies pr^fta„, "sTJV"

'!^'^^"«ur. £g„

d^r.cordor ( ..eccJor auteS r''' "^'^^'"^^-«o hoc hun, „diu,n m. /ibr^^^ "^'^'^^-"SorccmF^repercurrXre

: & nanr^ftfa;" '""°^' cu'^ uoJu^

rantur, nobis rc.iiciui,Te,nuc„e t " ''"'^'^ "^"^-dum f«rceperunt.Cu,„X°/^ ;^0'- "^S°^-'» «^^elar:

j. " '*"P*^'''»

DOCTOR. EPI.ST'

tantacontentione m Rf"° '""8.^' acquantum

diaum inuenens: tu'""f^r.Q.^^^Acutmam ta-

F°'"-""T:nt:r<^no e^otgodo animu^^

tetit.adeLam.js,mPrpc=m^oi^ ^ ,f,„)

iucundioremextare,affirmareaufim.Vale. u

tumincaftroSturuuolt,7.a.eAusu- _

/1.! A «-1 r» /^ A^_fti,Anno64.

B I N I S

.^rrORG BVCHANANI SCOtl£. G E O R G- ^ *

quamFrancilcani

nomineinfcripMefcnpta.

Lc^^o^rfriq-^/g^P-J^f'•^'''•^'2;^"^

A<<<i<Mtb.Umo$c.«cor.c,..re.Kg4l«.

Z^UdcpnhcnforufUc^concori^^mcccho

J

^9^

Vxori i duro uenUm impetrare ntdrito,

lUa tdmen pdtribm feges oUm uherrimd noftris

fmgereno^urnoslemure5,Mdnesc[;Udgdntes

l^ujlrali compffcere aqudy mdgicisq^ fufurris^

'Frigidd nunc tota cfl: pojlquam nafuta iuuentus

fe^hrd cr^f^orurn male creduld ndet duorwrif. :

Nec credit nifi qu^fcripiurd tefk proharis

:

Coniurdtd licet magm Sorhona pgiUii

¥igmentd affirmet, VerHm melionhm anni^

H£c thdidmi cUufd^frdngehat mdchm portds,

li£c tefhmenti tdhulds mutabdt^o' ihdt

yirperegre Romdmidut Solymdm, dm tjedidmoechum

Idm fibi permif^i cdperem ledit ajl ubi diues

Vmbrd ohlita fui pducs in funerd Miffk

hegdrdt^ potimqjuis hona Imquere ndtis

Vuceret excedens^qukm noflros ungcrecdulcSy

l^on impune nefds foliti id perferre Prio res,

Is dolor drmd dedit generofis frdtnbm unddm

AdLigeris^quadiuesdgrijquddiuesldcchi

Ojknut longefvrmpfd Aurelia turres.

Et nijl cdutd.paru/m pietas mf^dudepdrdnid

Inter tot uigiles Argos deprenfd fiiifjet,

Vartwi honor ncftr<e fvret cr digndtip fecia.

Sdif e quidem nohisfkcmm mdU multd : uelutcmi

Pilterm diterim ddmnum fefe ordim drmdt ;

'Berm nouum fihi Yrdncifcum idmfinxerat, er idm

Stigmatd clara pcdm^o^tnAnuum confixa pdtebant:

Nf uicmd dokns dugefcere commoda liuor,

Vidd renuditffct magno hidibria rifu,

Nfc damno leuiore^ itaUfapientid maior

, lUa one.quje Senenfis tacite Cdthdrin£

,Vulnerd dif^muUns penfat mcndacia qU(cfhiy

fjdrhaicm(l; ddfefe his dntbm dttrabitm \m»

X t %ed

^94-

Sedtmcn hoc£uo tancremirdcuUfingi

NoI«(fn?«,Mt/j monticolds inter crafjosq^

V^jbres: nccp:tflores imfj)ernere tutam eB

:

Qt^indo etim infol^ tnigrutfapientia fykdi^

QjiiS rigidos Scotosgchdtfub ucrticc cotli

Aut animum^aut mres^oculmic babuifje putdjjctl

ht tarncn ille catm uetuldru^ Langiui duicps

Cim tetcr locu^ erroriyty nox c£ca jhucrety

Nort po tuit cekre p •> ludibria ffku dis.

Cmpus erdt late mciilm,non fioribu^ hoYti

Arriicm,non mi-jjc j.ori,nc:n frondihm arbos,

Vixfknlis tkcis ucftttu-r arcn.^ myncn:

Et pccorurn rara infDlis uefligid, t'?ms :.

Viclni defertd uoccint. thtfaxed fu-htcr

Antritcgunt nigrds v ulcania famitd cautcs :

StdphmrispafAm concepta inccndia uenis

Vmifcrdm uolUuni ncbuUi-:*^ piceoq; uapore

Sonper dnheldt humuSyC£cisq; inclufa cauernii

lUmnhifurcm.dwitt luclando penctrarcfub aura^

Conaturjotis p.ipjm fl)traculx c^mpi-s

Vmdit.crmgcnti tellure^n pandit hiatu.

Tctercdor,tri{liiq; hahi^uSy f^ciesq^ bcoru/m

:

]Uicf£pt animas torqueri LanguitytUic

Sjepe qucriyCjT longxs Infietum duccre uoccs

A-idijt^dnt Holuit crcdi auiiuiffcfiequentcr^

Et uituUhundos Cdcod<e}noniis,^per arenai

CuudArum longosftuuatim duccretradiO?,

Sj^pe etiam mfcrn^Xq^iotus iciunm adibat

Antra ) ftbi uifu^ uidorcm haurirc culm£.

Uis uhi iam uulgifblidAi rumonhus aures

linhut^ra^^ parat Uxontfmim: circulu^ ittgens

T):icituryhunc Mr-ifl^iao hrcuiorc minorcs l

1 ^ tncdiojhb^rpahii^ iuxuq, catmus

Tknu4

Pkntii etquce, fed cui cmcymq^ falcmq^facerdos

Addiderat multo cum murmure^ccfine dnhells

Tlatibu/s, hocpoBqum (ccna efi injlru^yi paratu^

Langiii^ ipfe piterficro uencrandwi ami^u,

Circum omncm trroratfctop djj>crgtnefceptri,

Verbaq; pr^cipiticontertuplicatarotatu

Conuoluens^coelum dc terrM adiuratyCy unddSj,

Bttrcmefk^d imis Acherontid regnd cauernii»,

Etiam nox dderat fecrcti confcia facri,

Umq; i uicinis populus conuenerat agriSy

Mdtres dtq; uiri.pucri innupt<eq; pu^lUy

Scire auidi quc tdntd cddant promiffa,nift iO^t

Confdd fecreti fvrmid^ns lum Ind cr durcs

^lfepraculmagna iuj^ijfttuocepYofoics:

^ QtViuefdcerdoti ncn lUd luce diferte

Cunddfc;furrd!}etticnurdm crlmmdkdurem.

Ldicd ne trepidifugiant commcrcia mdnesy

^euemhidmj^dsd^usliciunus Cdcod^mon

InuoktyO' Idcerctfcelerdtorum unguihwi drtm.

Duciturddpdlwin uelut hojUd KujHcus ipfc^

Ti^d quidemgnaru^ cunfljydtfirmidmetantA

Attonitui^qukmfjStygid egreffuru^ ab aluo

Af^icidt nudus mdndentem Cerberon umbrds:

Siueanmo tmor 4 puero conccptu^y dniles

fdheUie haud modicm puerii phrantihus horrort

Siurlocui fiimo^^ c£cd caligme ojMcu^y

Ut uclut infcrndg terrehdt Imago culinje.

Catcrdfubmoto ckm cun^d pera^d poptUo i

§fa tamen audirigemitus^ uocaq; mindntis

Viemonibus^mixtceq;preccSynuUo(^rogdnt€

Interdt^m rcjponfa darit nunc toUere uultus

In cceLm^nuncfigere humiynuncpUngcre pc^ui

l^ngim^ fdcrutcmplm conf^crgcre lymphd,

X 4 DoHce

^9^Ponec duU lucis pr^nuncUjpe^rd moneret

CedereyO'm ucterem \e denub condere nidwm.

Tirni templo egrejh^ticendd tacendd rcitrre

l^drgitcs^umbraram pccn^s. flamm^ rapidum ulm

J^u^rdis^quot cdrnifices Cacodiemones oUds

Ad'Voueant^uerubus quot figant^fluilibu^ umhrdS

QJiOt merfent gelidls.qu^t Mtfin cuiq; kuctur

icenjyUfiut ciuii Uygio uixifjet Auerno,

Or-|mf cun^d recenjehat^ neq; creduU deerat

Turba hGmini: purgjAricis rediuiua fkuiU^

Gio^-ta 'cyrfcebat multiwi hidignantehuthero i

Zt creuijjei adhuc.mfj uelfvrmidme captm^

\ cl pnxio uklus, uel u \no rufticm iUe

Anormis comes^Exorcifmi proditor eheUy

Cu nftj. reiicUfJet taciti mendacia facri.

^xiUoflucre^crretrd fubUpfa refirri

Spes pr^die^o^nimium uiuxcisgloria ueri

Crefcere.r)uapropter moneo dehmc fingiteparce

Somnli, noSiurnos lemures, miracuU^nifdrs

Aut apud extrernosficri dicantur iberoSy

AmericQsuCiiut Aethiopas^calidouefuh dxe^

Bt ciput ignoti/S ubi Nilui condit areniSy

Vnde aderit nemo^qm tcsit^ dii^a refiitet»

Torfitan externosfolertiajiigerithofles

Caliiiij fed pefkm natam mtra uifcera^^O' iffii

Urrentem uenis homlnum uix uUa cauebit

Cura: nifl nojlros uis prouida nummis olm

Ki^f^exilfd auoSyiamdudum Funiger ordo

Proditus aproprijs mifere perijfjet alumnis,

Siquis crit fi-atrumyquifuafu ddemonis aufit

Ejfsrre in uulgwi myfkria conditd^ fiaudes

OccultxSyYitus nodurni arcaniMgdtum

Depofitm,c^fas poftfiiiprd nefxnda pueUd/fp

Q§fC'

6^7Qukquid^ extmSlls Trdtcr patrare lucernii

Infratres folit imberbes:h<ec proderep quis

Audedt^exremplo fcelerdto fingulne poetids

Soludt^Cr (eterna compofhis pace quiefcdt,

B^c funt^quce noRro liceat fcrntone motiere.

llt tam plena epuHs menfarmt ferculd fiimdnty

Latrdnteinq; fkmejbmdchm prope uerba rdinquuttt.

RERVM ET VERBORVM INUhris 1. Vuieri de Prtejiigijs memorabilium

l H D E X,

Aronisliber 139

Abacuci prophetag

ueraperaerem tranf-

latio 241.245

Abaddon loy.ioy

Abbaris maguj i^f

abbatcs tres amacorio pocu-" ionecati 544AbdiacBabylonijIocus 494Abeliscasdes 38

Abelisliber 139

AbenEzra 116

Aberdonia 540Abirion . 43abnegationis ueras exem-

pluro J45aborainatio defolationis 106

Abracadabra uox magica.

Abrahasliber 339

Abrahamus Nino contem-

eiusgau-

118

abyfsiangelus 105.107

Accaronitse 41

in Accufacione ob malefi*

poraneus 15j

dium '

clum, fingularisquorun-

dam princjpum prudencia

616

accufator fandoru fratrum

106

achemenis herba 15-4 eius

uis 5-90

AehillisJarua 8y

Ai^orura Apoftol. locus 129

acus deglutita culotiored-

dita 401acus deglutitas noxa iss

Adzeangelus 146Adaeliber 139

adamantisherba lyf

Adolphus comes a Naflau.

619

Adonis idolum 43adorationera a Chrifto petit

diabolus 62,

Adramelechidolum 41D.AdrianusMarius fji

A,drianus Traiani fucceflbr

'181 ^

aduerfarius noller diabolus

lOJ

X s aduU

I NaduItCTJ; delufori; cxemplu

Aegeria nymphaNum^confultrix iii (137

Aegyptii natura fuperllitiofi

Aegyptiorumdij 45*44Aegyptiorum mos 449Aegypciorum facrorum nu-

merus 45Aegyptus erroru mater 505Aegyptifpiritas 106Aen^nilocus 517

Aenea; necroraantia 171

Aenobarborum cognomcnt2Xi<i>3 lyp

Aepytidarum familia 48aere^poceftates iij"

asris potefhtem fe habere

iscritantesjimpijio^. ius

209aerem turbari a lamijs non

pofle Z62,

acrem turbari diuinitus 27J.

175

rEthiopishcrba 479Aethiopum dij 4^^

Aetij rupevftitio 5-04

affiidio qualifcunque pati^

encerferenda J35"-f5^

ciKn AfFi'<ri:i$ uarie, iiariee«

tiamagcndum 543

Aganice Hegetoris cur /u-

nam coelo deducerc cre-

dita magentisfsculr^s 647agluophotis herba i5r4^Ti7 un

ce dicatur ^S7.cur marmo-riris uocetur. ibid.

Agnandxaion 113

agroruraluftratioimpia ytfj

agrum a Lamijs cxcantari

autlardinonpofle z6^

Ai« rabinide Samuelis ap«

paritionefententia 1^9albe mulieres^dxmonum Iu«

dibria i»albandar 424albathara. jbid.

albedilon Auicenn» quid

AlbertusTcutonicus 140Albertiannuli 478Aibertifcholiaftseerror 511

Albucas chirurguy Ara-bs

294alcaibum tSft

Alchindus magus i^ Arabs

490Alciati fententii , deLamia^

rliminnocentia 63Ja\Kf.ixp Nereus 4^Aicoranus Francifcanorun»

87

Alcoranuf qua ratione Ca^

crumuGlume effe creda-

tur 99alcratum Auicenn^quid 292Aldenhouia yzj

aleieinuentord.rmon nj*

Kfi/iVff.uxifTiifit 177Alexandri Bencdii^i locus:

400.401

de Aiexandro M. uatir.ini»

59&prodigia. ibid.

Alex TralHanus eriam ma^^cis curati«anib. ufus 5-03

Alfon-

I N DAlfonfusMauricus 6isaliflum 510

«4/7<^i?/®' daemon io8Almadalmagus 13^

alratica 244Alrunae a Faunis compreflae

amatoriapharmaca quse 541amatoriumpoculum ^ 539amatoria pocula citius furo-

rera inducere,quam amo-rem cociliare 541. & mor-tcro 343

aroarorijE incantationcs ua-

nirsimae 344Americorum dG?mon 113

amor amore conciliandus,

nonphilcris 34^.346araor an arte magicaconci-

lietur »344amoris cociliandimodusma

gicus 4S0amoris cociliandi uera phtl-

traquae 346amorisuisacprecium 30^amoris uis in pingendis ima*

ginibus 231

amori difloluendo magicumreraedium 478

Amorrh^orum fimulacra,

nymphsfanftas 43Amphiaraus Bcxotorudeus.

ibid. terraehiatu abfor.,

ptus 141

Amphionmagus 136

Amfterdamu Hollandi^ cm-porium 371

amuletaphyfica 3:07

anachitides 411

E X.

anagalhdisuls J07Anaraelechidolura 41anathema C17anachema S.Adalberti maj^i-

cum 404anatomehominis 4^6$.^t.z

AndreasMaiius 12.6

AndreasTheuet Jij

And.Verjlius zSf

Androgei csdcs quomodoexpiaca 49

angelusabyfsi 106.108

angehiscrudelis 106

an^elusDomini. ibid.

angelus lucis 557

aiigelus uei nuncius fatan;E

106

angeli boni amalis quomo-dodircernautur 117

angeli quid^'& quando creati

angeh.qui 5:Heroes aofanima noftra lia:ta ZA-i

animas beatorum cieri rj^i-

gorum carmmibus nonpofle 166

animiiudicia 6(^4

animahanullaexfeconcipe-

re 300animaliaperfedaaliajaliaim

perfeda X99.300

animahum a maleficis noninficiendorum racio qu^.

j6o

animantia quom^do Iscdant

uenehci 347animantium raorbis prohi-

bendis fuflimentuui uiile

animantiumpeftcs

Anna a Virmont ^jS. eidem

uenenum propinatum 53J

Anna Lemgouraonjaiis d;K-

moniaca 579Annebergius daemon iio

annulo inclufas radicis d«-

mouem extrahentis hiilo-

r.a yif

annulorum nugic 477€x Annulis dminatio 175".

176

AnrelmusParmcnfTs 140

anferes in Scotia ex arboris

iru(flibu$ nafci 500

Antichriftifpiritus 106

Antiochus , diaboU typus

108

antiquitatisfuperftitio 175

Antonius Houxus fSS

D.Antonij afsidua aduerfus

dasmonas Iu(Sa 446.537D.Anconio profuiffediabo-

iorum tentationes 5:45'

Antonij Beniuenij locus.

Ant. Caracallae de Periaptis

fentcntia ^02.

AntoniusPratenfis 5:18

Antonius Sucquetus 514

Anubidis amor inPaulinam

fimulatus 30<S

in Apeainofuperftitiones ad

arceodam tempeftatem.

^H' '" '^

'

Aphion 279AphricoB facrificia humaaa

4S>

N I> E X.

437 Aphrorum deus Mopfus 44Apoliinariftje 633,

ApoiioDelphis cultus 44Apollonia Dirrhachio uicir

na 314

applicatioinconueniens 648Apollonius Tyaneus raagus

136 eiufdem necroman*tia 172 traslationes 106 ua

ticinia 134

de Apollophane S. Diony/ij

iudicium lyoi

eiiteiivQOiJ, ibid,

MyTafSiyyi^at 12$

apoftararum dua?fpecies 6^apqftematum uariacontenta

Appionis Graramaticr ma-gia 140.175

aproxisherba 1J4L.Apuleius magus I3<J ne-*

cromanticus 57^Apuleij a(inaenug3? 417. de

deo Socratis liber ii^

Apuleij locus lyS.igp

Apufcorus magus 13J

aquacribrohaufta lyS

aquse baptjfroatisad raagica

abufus ij-q

aqua: exorcifatio ^14aqualuftralisdsmoni inuifa

603aque luftrahs cofecratioji^.

ufus 4|iaqu^ in nnguine mutatas mi-

raculum Iviofis quale i6t

aquam. facratam feformida-

re (itnulat diabolus 6p.44XArabum dij 44

Arca*

I N D E X.

Arcadum in lupos muracio

418.410.

ArcadumfacrificjufT» 16^

arena peraluu mulierisred'

dita 5^9Areopagitarum fcntentia in

ueneficahi 647Arcfcurain Arefcontem uer-

fa 42i

Arfaxatis magi interitus 141

argentu uuiumab uxore mawritodatura 35J

argenturii uiuum humidum,& teniiium partium 417

argenti uiui ad ligatos ulus

Ariani 651

ariolofuitii poeria S7^'57^

de Ariolis quid leges &de-cretaftatuanc 573

AriftjEiamma exoreeuolare

uifa 73

Ariftodemi in patriamamor

48 interitus cum filia.

ibid.

ariftologiiradix 410

Ariftomenis MelTenij cor

quale 406Ariftophanis Vefpa: a Tur-

hobo explicatae 184

Anftot.Iocus 294;

Anftoteli dsmones eflfe nuLlosinrerumnatura 55

armatura Dei 44*Arnbldus deVillanoua 140trs Almadel, Artephij, Bula-

phise, Notoriai f^aulina,

Reuclationum , roagicos

arfenicumuinoiniefium 534in iure cxhibitum 33^.

inde

Arfinoes crocodilorum ora-

culum 63artertiifiarubra 49:,

artemifis fuperflitiofusufus

ArTep.hius magus 1^6, 140eiufdem incantationu ri-

tus jj8

Artephij ars 1^3

arteriaafpera 3^3

Afimaidoium, 4^

afini miradocilitas 5J7

in Afinu mutati iuuenisfig^

mentum 237

Afmodacus 104afphaltiufus 509arpisprodiabolo J07

afpisfurda ii8

afleffores dapmones qui 109A(]'ur,diaboli typus 108

Af!ueriregislex i6

de Airynoru monarchia dia-

boIipra?diftiones 59Aftarothidolum 42, etlam

urbisnomen.ibidem. 6u

Aftarteidolum^i Syrofumdea. jbid.

a^facya^cfioivjaa lyg ei

U

S di*

uinationis fuperflitio un^de orta 179

Athanahj dofirina ab Arria-

nisfufpedareddjta 98Athanafij locus 5^2-61.477

Athenagorae de dafmcnis

tCQta"

I N Dtentationefententia loi

Athenarum vieaPailas 44Athenodori phiJofophi ob-

firmatus contra dicmouis

teiricularoencaanimus 78

Athribitaruraidololatria 44Atrcbati quid honsndi olim

accideric z^6

Auerroislocus 511

Augcrius Ferrerius 504augurari u8au^^uriaobieruare. ibid.

augurijs fides cjuo'na a dia«

bolo paretur j^Augulti Csfaris oculi 531

Augu>ftini de diabolo fenten-

tia 5J

Auguftini locus 58. 8<5. 10 1.

11%. 4C9 de dat:monisim-

poAuris &tent3tionibus,

&c. fzo. deueroSamuelea faga non euocato fen-

tcnriai<J9.i7i. manfuetu-

^ do 627

Auguftini Steuchi de fiiijs

Dei fententia 294A icennaelocus z%6

ajuis pro diabolo 108

Aursliananecroroantia 508

AurelianenlTs fpiritus ,pro-

uerb. fi9

Aureiianenfium moDach^-rum cxorcillarum hiltoria

516.517

AurcUani in Zenobiam cle-

mcntia 640Aufcnij crror^ - 425.424aucons lib^Ilus fupplex 21

E X.

ecllV0l^9M>1HX 176

B

Tn Aalidolum-^Baaibenth

41

43baalim. ibid.

baarasradix yi(J

Babylonicameretrix \o6

Babyionis rex, diaboli cypus

loS

Babyloniorum idololatria

44 •*

bacchar herba 410Bacchus Aethiopum deu5

44 6cArabum. ibid,

Balis herba 175

balfamiconfecracio ^14. Jij"

baptifmiabufus 55baptifmi fau<fliHcacio ac uis

217

BarthoIomseusPauen. 3^7

bafilifcus pro diabolo 107

BafsianusLandus 554BebEllochfuburbium 97

Beclerbecus 277Beddaspropofitio 6\$Beelphegoridoium ^c

Becizebub. ibid.Accaronita

iNura idoluni,demoniorumprinceps. ibid.

Behemoth 104Bel, Babylonioru deus, quid

41

belladonnaherba ^77Bellona dea 45: eius facra

49Bellonij obferuationes 27^

' bene

lA

I N Dbeoediftzradix 410

benedidionis formula uui>

go in maieficij curatione

ufurpata 3i5i

BenedidusBerna ^iz

Benedidus v 1 1 1. Pont.equo

nigro poft morcem uthi

uiius S5

Benedidus fx.Pont.Roman.

magus 450. MalediduspoAeadidus. ibid. adia-

boloiugulacus S6

Beniuenij lupcrrtitio J04Berengarij error (^53

Berithidolum 61

Bcrnidaauis 300Bernatium monachorum

tragcediauenefica 280

bexlia habens ieptem eapita

106

beftiaruni maleficij curandi

mddus uulgaris ineptus

beftiola ex miiitisdormien-

tis ore egredi , rurfum queingrcdiuifa 7f

Biecht ^i^

blafphemia , frecjuens aulis

uitium, Cliueufi duci e-

xofa II

HBoccatij fabella de Lom-bardo quoda(7> nobiii

IBoethij carroen ^if

«GBotofu dcus Amphiaraus

44.

Bononienfss cjua pcjena la-

roiasarficereroliti «JjS

5ontenbroucharx 567

E X.

Bothnici ijtf

beura pertis 438brcuioia contra febres 478BrigitrsE faGra uirgmcs dje-

rooniac» 377

Brifiacum opp. 214

M.Bfuri ccntra diaboli fpe-

drum magnanimicas 80

brutidaemoues iii

Bruxae 140bryonia;radix 410(^^533?

bufonisin hydropecurandobufonis ufti puluis ueueno-

fus. ibid.

Bubphiaiars mEulciducis puella ada^mona

uexata iSj-

Bythise fafcinatrices 330

CAbala a roagia infarai

confpurcata ijp

cacodimon loj'

cacod^raon CafsioParmen-llapparecyp. kem Dio-nyHo tyranuo, &:M. Bru-to 80

CahjLudouicilocus 184

C^faris didatoris exta qua-iia 67

ceremonijB, inaniarerumlT.-

mulacra jio

Cxfoniauenefica 343Caiuiffarricidium 38Calchantis uaticinia 48calculus tufsieieiflus 1^6calculi ex thorare & inrclii^

rlsexpulii. ibid.

caiculi mulierum fcrarufn

inilar

I N Dinftar. ibid.

Caldeiibroc arx 6S

Calechut Indix emporiuni

,

eiusqj daemon 115

Caligulalmp. ab uxorephil-

tro po.tionatus 345calliciaherba 1^4

Callifthenes ueneficus 345cameli faltacid ^8

campanarum baptifmtts ^3.

S4 ...campanarum c6recratio in-

rer grauamina GcrmanisB

a Maximiliano Irop. nu-

merata. ibid.

campanarum pulfunonpro-

fiigaridsraones 453campanas non bapcizatas a

diaboloauferri y^Canadasdsemon 113

candela ardens in quibus lo-

cisappareat 93 eius ra-

tio. ibid.

candelarum confecratarum

X ruperftitio 513

candelarum Purificationis

feflo confecracarum ufus

Canidiauenefica 465:

canis nigri fellis &fanguinis

ufus 410canisrabidimorfus curatio,

an diuisadfcribenda loi

canis rabidi mor(um curandi

modus magicus 471cannabinuspuluis

. 279cantharidumuenenum 33^

capiliorum grobi in uentru

culo inuenti 373

E X.

carceris & cuftodias difcru

roen ^87.^88

Cardanicontra Duffi hifto-

riami'encenna253 defu-re inueftjgando perincan

, tationem,locu$ 460Cardanilocus 32,4

cardui cnebifij ufus foS

Carloru nomen per contem-ptum obijcilblitum 11

carraen 133

carminum fuperftitio Sc ce-

' Jebnbus medicis ufurpata

carnibus uefci dieb. a pont,

Rom. prohibitis quandoliceat zzi

carnifex ariis fu^qualefpe-

cimen edident 347 <^ui

racione breui diues euafe-

rir.ibi. eius poena.ibi. ^^f.

carnificis muliertrium uiro..

rum capica detrucare aufa

- 337 -.

carnificis pertinacia 4R4Caioli Bouil.ide btegsncwra

phiaTntemiifenreria ifo

Carpocrates Gnolficorumauror 223'

Calahs urbis ueneficium 333

cafeo rempeflacem arcendi

fuperfticio jij

Cafsiani locus 31$:

cafticacislaus f^»Caftor ik Pollux quale mc-

teorum pjcacalepfisexeroplum 550

catarad.r 42^M. Catonisidololatria ^C^

caufl

I N Dcaurafublata tollicureffe-

dtus Canon. 374fcellitudoquje extollirur ad«

uerfus cognicioncDei loy

Cenfura dodorum quorun-

dadehocopere 63o.inde

deCeraforumnucIeis e mu-liere pbarmacd expulfisco

mentum 195

ceraunialapis 515

Cerdonianih^fetici 140

cercj pafchalis ulus 451ceremonijs occidi pueros no

pofle ii8

cerua Q.Sertorij liumirieaf-

Rata II z

Cethirotefra,Maced6nia 59Chald^i msgi & roaiefici J74Chaldaeorum religio philo-

iophica 137

Cb.im Noa;F. qui & Zoroa-ilres Ij4

Chami execrstio 39C+. jimos ivioluiii 42Chanan 4^Chanansif mul.fides ^^jchannes pifcis an ex reipfa c6

cipjat 301

charatffe fes aftronomici Sc

magici 48^.489C^araiSefum nuosE477.u3iii-

tas in imaginibus magicis.

charadriiuirrus 531

ChafoiBes djemoniofuro fa-

ccrdotes 113

Charondes magu^ 135"

^hartuUiQaaiscollo appen^

ik joo

E X.

Chafaph HebrEisquid ii6,

chacrab melscholic^fpeci^s.

chirocinerahefba 15:4

chifurgorum infcitiam & er-

rores cetoere diuis imputi

ri i9f

cholerccmorus 354chnfmatis uim,f)qua eH, no'

pofleexterna exempriene

tolii 217

Chryibftomi locus 181. 223;

^^S.^tSde sninaruoi fpe-

^ris fcnccntja 16^^. de uef

bi Dei abuiu locus 477D.ChnftophofusProbusPj

lati licaRcelianus 617

ChiilTusa diaboio in pinr.a

templi confJiturus ^43Chriiius ad qu;d mifiiis ji

Chriitus qu2 manfuetudjui

eccletiam fuam alueric 625"

Chriliusdiabohcifegnieuef

fbr 64^Chridus fjiioniodo claufisia-

nuis ad diicipulos llios iri-

gref^us 248Chriftus iolus ex uifgine abf-

Cjueuiri femirienarus 301

Chnfti miracula diabolo im-

poisibilia J23 manfuetudd

Chrifti nomen dajcnonibus

horribile ^5^5:

Chriftonaco cefnrunt oracu

la ^Z'

Chriftum apgredi, sfiumcre

Sctcntare aulus d^mo.^oj•Y Chri.

I NChriftijj&adquideflet miC-

fus,priu$ nouiffe d^mones,

quam Apoftolus 60.6z

Chriftum etiam perdere co"

natur diabolus • 6z

Chrifturo quar« tentarit dia-

boius. ibid.

Chriilu tentare cur permif-

fum diabolo 120

Chriftus unicusdiaboli fup-

plantator 644chymia non ieuis medicinae

pars 197.200

Ciccronis locus 138

Ciccbus Afculus 140

Circe uenefica 207.210.414.

645^.Vlyflemartefua reti-

nerenequit 211

Circesincantamenta 164

CJrcenfesludi 49«^

circulatoruprseftigi^ 9S-IS0

Circumcellionura incurabi-

lis infania 6z6

Citretxdirmones 314

Claudius Imp.quadiu regna-

rjt 180

Claudiani locus 187

clauftroruaptiomagica 479claufurauteri 294clauus ferreuSjfub illoe facute

lateSjCuida uiuo exedus 372

Ciemctis iocus fp.de diabo-

loru ftudijsfentctia 99Cleopatra? liber 412

Cliuenfls ducis delamiarum

poicftate fententia 9-pieta

tis ftudju ic.teperantia 17

Cliuii' principis laus CJ81

D E X.

Cliuenfiu ducu tietuftas JI9

cnebifij cardui ufus joS

/t^i3^/{^/ dset-nones 108.111

cum Cosli imaginib.anullx

uoces conueniant 475-

ccrlibatum cur e Rep.fua Pla

to exterminarit 299cogitationes hominu damow

niincognitae 402colicis doiorib.medetia 507ColimanusFrancifcanus^25

collationura inter doclos fru

dus 6columba Mahometi 98Cometbonis immolatio 48comitiscuiuidam poena 581

comixtionis diabolic^ ii^me

tura coprobateshiftorias,

oes efle fabulofas jk?

communesdij ^6Conciliator 140cocubitus cum daemone ima

ginarius j^^.eiufdem ua-

nitas 284concubirus impotentia quo-modo efficiatur 411

concubitus impctentiaa d^-

moneetia naturali modoinuehi 409

dc Concubitus maleficio de-

cretum 4^0inCocubitus maleiicio quid

fsciendum. ibid.

confefsiodebetcontinereus

rum&pofsibile (534. 65^conicfsio eorumquifeinlu-pos eife mutatos credide-

runt 6oi.inde

confefsio fallaciter a facriii-

culo

I N Dculo elicita 6iy

confefsioni mente Ixd noncflreftandura jpi

confcfsioui non foli ftandum

incrJminalibus ^Sr^SSin Confefsione celare crimi-

na zii

confefsiones trium muliercu

larum de maleficio fufpe-

darum ySp

confidentiae uis in morborucuratione 498.foj

Conformitatumliber 87

coniurationes ruperftitiora;

beftijs &c rebus manimatis

adhibitos jf9coniurationumlibellus 5^90

Cdnnubialislex ^/^6

confecratioridicula 561

Confentes dij 45*

Conftantinus a LyskerkenColonienf conful. 384

Confultius efle, dccem no"centes dimitterejquamin-

fonrem unupunire-pr^cla

rafcntentia 6zo

contrariorum elTe medicina

Conybrica urbs 413coracefiaherba if4

corallirubri uis 510

Cornelia lexde ficarijs &ueneficis 644

D.Cornelijcaluaria 379Cornelij eleemofyna ^42,

- H.Cornelius Agrippa Vuieri

pra^ceptor 147. falfo cide

infcribi lib. 4. de Occulta

philofophia. ibid.&ji/

E X.

Cornuti cuiufdaa PetroBrabatio decepti hiftoria iSj*.

Corona rofaceajfpecus An-^

nebergx 110

corpus qmd 249corpus nonifi per iufla fpacu^.

ferri,nec eode tcporidiue -

fis in locis exiflere poi:'

fine Corpore an dasmon ccr-

pora ferat /.^^

corpora per aerem (erte,Sc

quomodoj&cjuandopof-^fitdiabolus 242.

corpora quomodo tranfpor^

tet d^^mon 244 &:<^uando,

&anlaraiarum 247corporum penetratio 248coruini feifis inudiofii. uis

411

coruusjdiabolus 107

Cofmas Slotena principislu-

liacenfis chirurgus 199

L.Cofsitius ex fcEmina in maremmutatus 422

Cofta benLuca de ligaturis

Cracafaga 25^9

crearejfoiiq dei eftiii.K^^C^io

ereare nihild^monem pofTe

creaturapoflefieri aut muta-riab alio quam creatore,

qui creditjeffeimpiu 124creduliiasjdeceptionum ma-

tcr iij-

credulitatis coflantis cffica-

cia 499 joo.foy.50<5

CreoatisF.uichma 4S"V a Cretje

, \

I N DCretscJea,Diana 44crjbrohaufta aqua 158

in Cnminalihus non ftandu

Ibli contefsioni ^SS'^SS

criminatores dxmones iiy

deCroefo diuinationes dia"

boHunde 60crux ab Aegyptijs ctia inter

hieroglyphicarelata 3(^0

crux Chnfti a S.Heiena in-

uenta 460crux coeleftiuni fortitudo A-

rabibus philofophis 559

crucis fiois 37i

crucis rcrmo,potentiaDej.

ibid

crucis (igniabufus $60

crucis (ignaculo frons muni-

nfoJita 3<Jo

non Crucis {ignum,fedipfam

crucem timetdaemon ^jp

crucemcalcarefecreto iii

inCrynailo furem inueftigan

di modus 460culcri e latere puellse exe(fli

hiftoria, eiufdcm explica-

tio 3S5.587

cultri in uentriculoinuenti.

mCupidinis cum pfyche uene-

re^uelitatio 317

curarionis eorum cjwi male-

ficio afficiunrur ratio 441Curtio Rufo di:emon mulie-

ris forma uifus 77

CufJDis ferreain thorace reh-

dajpolf bienium iuxta al-

uutnexcidit 4G0cuftodice & carceris diicn-

E X.roen ^87

Cuus J08Cybele 44CygneaturrisCliuends 319

cyaoccphalorum idoioiatria

cigni nauiculam argentea tra

hentis catena,fabula. ibid.

cynocephalia 510

deCynoglofrapiiuIae 401Cynops magus 140. eiusin-

teritus r4*-'J4

Cynopis magi cum Ioa';'.f;

euangelifta conflidlus 5-

Cynofpaftus Iierba msci

j-ij.eiusuis. ihi'..

Cynofpafti eradicandi mo^dus. ib»d.

Cyprianilibermagicus 139

Cyprianilocus 100

Cypnjjterra Cethim ^9

Cyri nominatimEfaias meminit <^o

D

•*-^ D3emogorg5 magus 13J

dajmon.Dasmonium 104. ui*

deDiabolus

d^mon cur benedidionis for

mula a fagis recitata, ce-

dat 354. cut concubitumexercerenequeat m

darraonidem incubus S<:ruc-

cubus an transferre (i?men

pofsit 310djemon ludimoderatori ap"

paret 144

loy

da,nioa

\.

I N Ddsmon militi apud iudicem

patrocinatus 407.408dsmon monache apparec 85.

8(J

daemonmulierisforma Cur-

tioRufoapparet 77

d.xmon nullum fimulacrura

metuit, qui Chriftu ipfum

ctiam tentarejPaulum co-

laphis cxdere, lobum affli

gere,&:c.eft aufus 405"

dasmon quatenus Dei mini-

ileriii.quomodo profeL

l)cnem illuferit 524dsmonis adiurandi modus.

1B6

dsemonis congreflus cummuliereimaginarius 2,81

daemonis idolo infamis do-mus Athenis 78

djemonis inftitutum praeci-

puum quale 600daemonis ludibrijsqui magis

expofiti 259

dsemonis pellendi modus fu

tilis 45)i.methodus certir-

fima 5-30.5^47

dasmonis proprieraSj& hominisjdluerra 267

d«m©n) corporaingredipro

fua libidine , non Iicitura

405d.Emoni licere fe inargelum

Jucis transform3re,nedum

animarum defundoru fpe

;api

'

ferentes qua paenam me-reantur 170.571

«!tra fcffingere

dosmonem captiuum circun-

E X.

darmoneraetiamordinis cc-

cleliaftici uiri* illudfcre 70dGernonem nihil polle conde-

ref 410-421daemonem nuUa radice ex«

trahi pjdcemonem fub iuftorureli-

quijs iacere 445a Dasmone maleficio affecftOw

rum exempla 548.349.550

dsemones an homines ufhcw

re per aerem pofsint 275"

dsemonesbrutiqui iii

ddemones cur fehominu cor-

poribus inferere cupiant

99.quomodo locus eis ad

hocdetur. ibid.&ioo

dsmones famihares cuiulmo

di iir

d?emones liciicij & poctici

109

d^mones bominib-familiares

cuiufmodi iii

dsemonesin reru natura nuUh5Ariftoteh8< Penpateti-

cis 55

daemoneslatrombus Hmiles.

496ddemonesmontaniqu.ileK iii

dsemones qaomodo cur^nt

morbos m malsficio affc-

dis 494.49^497dajmones quomodo.pr^fide-

relocis,ta(>cuaFjiuij tute-

laresjuoluennt 40djemones quomodo procijs

haberi uoluerint^o.coru-

quenomina " 4.1

daemones qaomodo terrenis

Y 3 rthus

I N Dreb.fe allici aut fuganfimu

lent ' 508

daemonesrogatinomina fibi

dantridicula »4dxmones tres uifi Sz

dsemones unde res tam admi

randas,& uaticinari etiam

pofsint S7-5^

d.Tmonum bonoru &m3lo''

rumdiftindio ii6

d^monum cultus apud Aegyptios 137

dcemonum dlAindlio fecun-

dumThcologos &phiIor.

ii^-ij^-.inde

dsemonun-i diuinationes un-

de 58

dsmonu ^radus nouem 114

dixmonu illu(]onibus qui ho*

mines magis expofiti izj

.dxmonum infultum ftrepitu

& maieolentia etiam arce.

n 5^11

clKmonumlaprus etiam phi-

lofophis aflertus 55*

daemonum ludibria ante rena

tu Euanoeliu crebrioraiu

cotraDjsmonuinfultusquo-

modoanimusiit munien-dus 445

contrj D:Emonum machina"menta confilium faluberri

mura- 448dxmonum maleficio pellen-

do rtulcarum cereKionia-

rum ufus ' 453

daenionum malorum natura

quaiis ir^

dsjmonum miracula cuiuf-no

E X.

di 49^dasmonum nomenclaturisftu

diaeorundemprodi 41

daemonum nomina ex adio-

nis uarietate 108. inde. ex

officijs 109

daemonum operatio,hominis

euerfio 69d^monum origo 34daemonu fanatio fida, & cur

aDeo interdum admitta.,

tur 497.501

dacmonumpraftigiae 418

de Dasnsonu ftudijs , patrum

fententiae 99dsemonumuariaapud diuer-r

fos diftindio ii)

dGemonibus quatenusinma^

gos poteftasdata I4<f

djemonas alicui imprecando

immitterejnemini licitum

405daeraones cflefpiritus , car-

nem igitur & ofla non ha.

bere 68r

daemottes expauefcere uere

credenter 44^djfmonesmetuere iuftos S5S

da^mones noncoire 297

djemones quib.raaterijs ar*

ceri crediderit antiquitas

J09contraD^mofies fignaculura

abfolurifsimura 44;deDsmonib. Platonicorura

fententia 55

daemoniac«natura?uis 104

dsmoniacsB puell«e hiftoria

inlrdbilis 35^

dasmo*

I N Ddocmoniacarum aftionum e*

xeropla 77.inde»

daemoniacaru iroprecatidnu

punitarum exempla 407daemoniacaru uirginuVuerte

ri occlufaru hiltoria 374dsemoniacus apud Gadara:-

nosmaleficioafl-edus 3^0

dsmoniaci curandi exemplu

infigne $^6

daemoniaci fere oes melan-

choJici 415"

daemoniaci fidi ftulta exorci-

fatio 441dosmoniaci oranes maleficio

correpti 352-

daemoniacorujquia lamijsaf

fligi credebantur, hiftoriae

d^moniacoru translationes

aDsmoniacisfGepefatli me-dicos etia dodirsimos^oa

dasmomum meridianum sy7

daemonijfimulati remedium

opt.quale 448.449ilaEmoniorum genus quodw

dam ieiunio tantum & pre

cationeeijci H^da;moniorum {acerdotesucl

uares hj

dsemoniorum fpiritus 106

da^moniac.jciendi modusecclefioeuereris 5j5

Djoonidolum 41

iAeiiMM'^'-'-^^^'^^ 104.10-5

Damafci di} 46Darnigcronmagus ^ 126

Danaea}oue€om^>refla 505

E X.

Danielisieiunium 541Dan"elis liber 139

Danielislocus- nj

Dardanus magus 136

Darijfomnia 59Dauidislarua 85*

Dauidi infidiatusdiaboJus^o

D.eciusMundus 50 j

dccreta de magis & ariolis

573.574-»" <^e.

Dccretorum locus, de prjEfli

gsjs magorum 1(5

4

defenfionis parand» modusmagicus 480

Delphis Apollo cultus 44DeJphicum oraculu per Py-

this pudtda edi fQlitu- 129

dclufionis usnere^ diaboii hi

ttorios 311

delufiones diaboli quomodoinuelrigand^ 319

Democricus magus ^6- emf-

dem magiceftuciu. ibid.

Democntidifium 7

dent:s mortui homiiiis fufn-

ru5 ffi

dentJum do?oris remediummagicum 45(5

adDentium dolorem incan-

tatio magsca 474Defuat 43Deumus dsemon qualis 113

Deus curnQS tentec 584Deus huius fecuH IC5

Deus quse punienda referua^

rit 664Deusncr^^eiTentiaEfons u^

Y 4 DctT<;

I N D})eu$unusubiq5 eft 248

pei filij apudMofen qui 2^4.

Deiuornini^per incantatio'

nes abulusracrilegiu 470Dei nominum abulus in cura

fionibus morborum magi

cis 4}$Dei uoluntati in oroni tenta-

tioneacquiefcendum 554.

Deo quornodo iniuria fiac

a D.'o deftdio^crirnen no la

m!js rantum, fed oranibus

ferehominibus nimis c6-

rnune 594peum ab impio gloriam lua

pr$c»cari nolle 553

peum e?c homine noa nafci,

8c ccntra 299DeuiJ nihil j^mittere, quodin (^o ordaie fieri nequeat.

niDeon) (ibijpfinon aducrfari.

ibid,

dij alieni 47dij confeDtes,feledij>copi;pu

riPS, geniale?3,

indigetes,^

pF.Tlljtes, pacrij jnenates,

tuteUres 41-4^.

dijDam.ifci 46dl) fifiorum Seir. ibid.

di| gentium,da;moi?ia. ibid.

di' juferiores 4$di) maiorum gentium 4S-4^^i j populorum,terraruni , ter

^A',moncium 46di; prouinciaruna 43

E X.

deorura comcnticiprum nt|-

mcrus 4(f

deorum gentilium feries^ 47.

cultus a diabotp inftitu-

tus. ibid.

deorum libidines ab eorumfacerdotib.exerceri foli-

tK 307

deosacdaemones non coirc

197diabolus g^.uide Dsmon.diabolus an proijci ab alio in

alterius corpus pofsit^Of

diabolus cur Chnftum tcri'

tarit €z

diabolus, milie artifex fpiri-

tus 167

diabolus mpnftrofa fpecie ui

fus lOQ

diabolus noQ fp^midandus

diabolus qtialis §duerfariu$

diabolus quare Sc quomoaQEuaradcceperit,§ir man-dumcorruperit ^6

diabolus quid 58 . unde 35.

quid in Nph.ie fobole (it

machinatus 39diabolus quo.mpdo $c qua

fubftantiae commoditate

tam uaria machinetuf 74diabojus quomodo rerum fu

^uraru pr^fcius ludibria fa

ciat iip

diabo\lus quomodp uaticine

tur 6%, aut uaticinari ui-

deatur 134.

diabolus fimia t>u M'diabolii

I N Ddiabolicibus loi

contra Diaboll conatuspra;-

ieruans curatio optima,

qualis 441442,diaboli cultus In cuiufcunqj

materije uelnominis ido-

]is 5:5. etiam ia uero Deitctnplo 57

diaboli delufiones quomodoinueOigandae 329

dfaboli diuinationes cx pro"

phetis defumpt« 59.60

diaboliecpelocafus 34.3^

diabpli ergaPeum odlum im

medicabile^d.inde .

diaboli di angeloram eius minifterio cur Deus utatur

diaboU fallacia 403diaboli filij.quipeccant 594diaboli futurorum praediAio

nes quatenusuerse 170

diaboliimbecillitas' S^S-^HdiaboU lingua uenenata Sc

fallax^ 100

diaboli Iingua eos loquljquo

rum corpora is fubintraw

u»t 3^9<iiaboli ludibrijs etiam pios

infeftari 53

1 diabolimachinationes 103

diaboli membra & exprefrae

imaginationcs |o8

diaboh memoriajacumen jn-

genij, Sc rerum prudentia

unde ^8.6i

in Diaboli nomlne nihil bonifieri 355

diaboU Bomina,ip(ius fiudiu

E X.^

prodentia,quibus nuncu^

paturin facris Jiteris 105.

lO^.IOf

in Diaboli permiffa a Deo p0tentia quid potifl'* confi-

derandum 116

diabolipotenria 6^3. 66. indc

69.uoIunt3te Dei limita-

ta sil

diaboli prsEcIpuum ftudiuni

cuiufmodi 389.39I

diabolipra^ftigi» ufdiabolifimulationes tf^.ftu-

dia 5<^

diaboUftudia&opera multa

breuitcrcomprebenla 65

diaboli tentationes leo.iot

diaisoliuates Si

diaboli uim neminem pofl'e

perdimidium patsrnofief

fuftinere, D.Francifci di*

dtura 538

diaboU unus idemqj eultus

ctiam in longe difsitis re-

gionibus J5

diaboloimpofsibilia qua? 125

diabolo quare Deus muhapermittat^confti^utis Urai

tibus 119

djabolo quatenus iiceat ue^,

rumdicere 171

diabolo re/iftendum, nec U^^

ciiseidandus 136

diabolounde iilud^ndl n&r-

uusaccrefcac 361

diabolum curhominiaduer-

farium conftitucrit Dqm^,

diabolum ctiam cgifle exor-«

Y j ciftaiqi

I N Dciftam S^-S^n^

di^bolum etiam miracula e-

dere j5

diaboluminomniopere hu*mano ^iianiafeminaiTe j/

contra Diabolu M.Bruti ma«gnanimitas 86

diabolum nikil pofle, nifi a

Deoperraiflum 119.^34

diabolum no femper corpora

peraerem ferrepolfe 144diabolumperfe maleficia o-

perarijneqdamiarum ope

raopushabere 3^1

diabolu prius Chriftu nouif-

fejquam Apoftolos 60diabolum fuos poUicitationi

bus ditare 2^7

dioboiicur ueritatem inter-

dumconficeantur 61

diaboli qualss fpiritus j7

DianaCretsdea 45*

DianaEphefiorum dea. ibid.

Diafares Arabura deus 44Didi) luliani catoptromantia

diemarryden 282,

diffidcntiae uis 499digitus Dei 154 fathan^.ibid.

diiuuio mundus intcrijt 39Dioraedes pro deo cultus 44Dioraedeainf. ibid.

Diomedis aues.ibid.418.419

Diomedis focij quomodo in

auesconuerfi 419Dionyfiacid^mones 108

Diony^lu^ Syracufanus dae -

monis fpcdho terricus 79S.Dionyfi) de Apollopharre

E X.

iudicium 1^0

Diophanes diuitvus 189

diuinatoria ars lege Mahumeticacondemnata 57S

diuinandi ars apud Turcos

profiterifolita 189

diuinare 12.8

diuinatio ex madatOFumho-minura uifcenbus ji

diuinationis fpiritus 106

diuinationes dsmonum un^

de j8

diuinationes magicas 177

diuinationum inipoflurae 190

diuinus 139

diuini quam pGcnam rocrean

tur 570.

m

diuis non afcribenda morbo-rum curatio ' 101

diuis temere imputari mor^bos quoldam i^d.ioj

Dodanim.Noae F. 39Dodana,Epirus. ibid.

Dodonsum oraculum 39.<?j

dolus quid 658

Dominics diei ieiunium zzq

Dominicani inquiikores hx^reticae prauitatis 254

L.Damitio barba c]Homod«

mutata 1^9

domus daemonis idolo infa"

misquomodo purgata A*thenis 78

Donatiani, furiofi latrones

Donatiftarum pcruicaxinfa*

nia 62i6

Doneualdus 2yi

dormienti teftes exc^i 277

Dorpi>

I NDorpijmercatores 35^

dra<;opro diabolo 107

dracomagnus. ibid.

DruidaeBardi 49Druides Gallorum.ibid. ea-

rum religio 138

Duffi origo & autoritas 255*

Duffircgishiftoria 2^0

Dufij daemones 312,

Dypfasuenefica 645"

EEBaudus Henrici Remen-

(is archiepifcop! cubi-

cularius 7J

Bboracenfis liber raagicus

ebrios intrepidius periculis

fefe obijcere 278

ecclefi^ extremum fuppliciu

6^7

ccclefia^ grauifsima poena

c\ux 6^^

ecclefia^minifter in roaleficij

fufpicione confulendus: &I

qualis SiO.ssiSV"Eckerkcn Ci^

\ccnephias 247

cfFafcinare 133

cffigjes aftronemlce quld dif

ferantamagicis 488cffigies damnofsB 4S0.481

cffigierumnugae 477Elath 43(H5eleemofynarumuirtus ^41.

Elemcnta emagica Petri deAbano 149

elephasjdiabolus cur in lo-

bo didus 104

D E X.

elgadum 281

Eliciuslupiter 4jElfaKamenfis 380381Eltenpagus 615'

Empedochs dcdaemonum la

pfufententia SSOj^Empedoclis nugiae ftudium

Empedufae 109

\^7TfcShtvsiJ interdu a dia-

bolocieri <58

empufa 108

cncifiis lapis 511

Enchadarumludus 49\yyxT^'i,uv§et .\yy,i ^^urcn ! 29 .U

i

riquomcdo uaticinentur

1S4

\yya:vfi7,'ii muljeres quo'modo uaticinentur 183

cnergumeni SS'^

Engelbertus Holter chirur-

gus 410Enochi Itber 139

enthufiaft^E'

yr

iTfixAw 128, 135. iTTMtAtJ.lbh d.

EphefiorumdeaDiana 45iwixArHe 282ephialcici. ibid.

epiIepfia,morbusf3cer iol

epiltpfiamorb.nulla ratione

diuinior cxtens 204epilcpfiae curanda? rhythmt

magici 47^epilepfiss curatio diuis ncn

adfcribenda 202epilepfiic remediura 507epilepfie uarias fpecies uarijs

diuisperperaadfcribi 203

Epirus,

I N D^piruSjDodona prius 59

Cphimerusauis 500cphimeri ^tyroori 301

EphphataChrifti uox 609

epifcopi arma 627. cuiufdam

de M.Lutheri ortUjConcio

qualis ^cz

equGe in Lufitania Fauonio

obuerfs aa concipianC

501

de Equo furto fubtrafto,Py-

thij cuiufdamfacrifici fal-»

fa affertio " 194sdEquorum morbos incan-

tationes 458cqueftris ordinis quldam d<E

moniacus 404Erafmi ad AlfonfumMauri.,

cumepiftola 61$

Erici & Rolleri hiftoria ex Sa

xoneGrammat. 258.1^9

cricius diabolus 107

Erichtho uenefica 172.

'Eriphiauenefaca. ibid.

^rror 660

deErrore feduiJlis non inter^

iiciendis,p4trum fenten-

tiae 610

EfiiT: locus 34Efaua diabolodefratris c£-

ds follicintus 40Efgucrra opp. 413Eluueiler jraj

Ethauil quid Arabibus fi>ni-

ficat 187

Eua qaire 5c quomodo a dia

boiodecepca36%indc 4O)

E X.

Euara cur potius, quam Adimum, aggrefius fathan.

cuangeliu, Dei potentia j^j

cuageii}efficaciaubi,& quo-modo 476.490

Euap.gslij loannis fuperftitio

fusabufus 475Euangeiio renato fublati lc

muru prsttigicE iii

Euchetarum iacra nefanda

EuchariusRofenbader 37;?

EudemiannuH 47^Eudoxiis magus ijS

Euerfeic s^i

eugioa 2-^7

Euryclesraagus 1:9

exorcifmi fifti hiftoria iiiSi<

gnis^

ji^

exorcifmi in obfbfsis ncn ac-

hibendi J4f

exorciimi quando, quoiro*

do,& a quibus adhibendi,

exorcifmorum abufus ji^.fu

perftitio jrrj

exorcjfnis cur Chrifti nomeadmixtum

^jio

exorcifta qualis efte debeat

551

^xoreiftjs ^ fij

exorciftsprifci principio ab

atrabi^e obfeifos euacua*

re foliti fjl

exorciftaram quorundam hi

ftoriui mefr.orabiies J»exorciftarum facrificulorum

abufus

I N Dabufusgrauirsimus yip

^xpiatiom conuenientia 510

expiationum in iDorbis ra-

tio 202,205

expIoratcreSjdcpmones iij

exta dupiicia Ccerariimmo-

lanti apparere 8r

extorum obreruatioapud ue

teres 67extenfa mulier dida lamijs

JMaria' 214

exterminium meridianu 107

ExurgatDeuSj&c.Pialmi uer

ba,quatenus contradiabo

lum etficacia 477F

rAmiliares dxmones qua*»

les mfamiiiarum clarifsimaru ob-

fcura initia 319

jGoncraFalcinationes quibus

ufiantiqui yio

faicmumjtafcinatiojrafcinare

faicjniperoculos aut Iingua

in certis farXi-iijjsratio cu^

iurmodi 2^9.350

Faunus Arcadum deus 44Fauni ^^.incubi 312

FauDorum ludibria 282

Fauftjnrano impreiTa SicDo-

nismagtimago 237

febris curariomsgica 494fcbricurandseremedium ma

gicum 455II d Febrts incanratio 474feiisccrebrunijphiltron 341

e Felbs ueHcula lapilli exciii

396

E X.

fceminajinequar» uerfae, &adiuo Machario reftitutae

hjftoria 237focminaeabinitio ad uenefi'

ciumprdcliuiores €^^foeminarumin mares uerfio*

eFosminis mutari in marcs^

an fabulofum 421fcEminei fexus credulitas &

fragiiitas 224feritas animaliumcju©roodt>

. donanda J67FerdinandusCorthefius jaFeretnj dii 45FefcsB triadiuinorumgenera

i82'

fidelibus omnia cedere in bdnurii «4

£dcs uera qualis 445-

fidei aduerfus diabolum uis»

444 6c qualemeam cifeo-

porteac 44^fidei Chriftianac abnegatio.

217

fidej fcutura f^tfidedaemonefflexturbari 513

iilij Deiadfihas hcroinu in*»

grefsi, apud Mofen qui.

294. 29^.296Filunirus rex 301figuratonullamineire uim ra

tionefigurse 486.487Finnorum iuperftitio 1^6Fionnadamon ^zz,

Fulia uenefica 64^S Fontainus theologus 304folleti iQ^Forresoppid. rji

Fortaii-

I N DFortaliclum fideiliber 240forcesuirosfpeftrano uide^

re 2}o

S.Fnincifcus d.-cmonis quoqj

prxiligijs delufus 3<58

S.Francilcj in fugaado d^monemodus ^24

Francifci fan-flitas 87.I0CUS in

cceIIs cuiufmodi Sj^SS

S.Francifciuita qualishifto-

ria 524S.Francifcum luciferl fedem

occuparCj&Chriftum ue-

xilliferum agere 87

S. Francifcum non fatis no "

uide pij hominis uires ia

toleranda djemonis affli-

dione f$8

in S.Francifco unde quinque

uulnerum Chrifti ftigmai

taappareant 88

Francjfcanoru Alcoranus 87

Fra^ncifcanorum ccetu nullu

ordinemonafticum Chri-,

ftoelleuiciniorem. ibid.

Fran.de Pergula 438Fran.Mirandula 322

Friderici Eledoris Palatini

prudentia 617

Frigga Gothorum nuraen^iS

Frifimehca: medico cohcis

doloribus laboratitophus

deiedus 598Froe,VpfaIen{js deus jo

fruges excantari alamijs no.oirs 262.25:

fruguro fteriliras ob peccata

noftfa 48Fu»i?entij de Hsroibus fea-

E X.

tentia 39S

funambuli 96funerum apparatus in Gallia

furisinueftigandl modusroagicus 460.453

furis laedendi perineantatio-

nemmodus 464furi quomodo oculus excu'*

tiatur per incantationera.

ibid.

furijPjdsemones iif

C.Furij Crefini praeclarum

fadum 264furorisuafa,dajmones iij

furorum caufae 55^7

furto res fublata ut reftitua-

tur , anathema magicum

454futurapraefagientes uitandi,

&cur 191

futurorum praedidio foHus

Deiopus ipo

GGAbirus Macedonu deus

44Gabriel Faliopius anatomi-

cus aSj^.j^S

Gadarenorumporci 440e Gagate oleum fii

Galacia 109

Galeni didum lofuperftitio

504Galeno etiam derifge incanta

tiones 474Galgarandus medicus fjf

galguli auicul^occultauisjji

gallinauulpierepta 41J

f allinarutTj peftis 438^

I NGalli facerdotes cur cybelcs

didi'

183

GalloTum fuperftitio 49. ui^

dimaehuroanse. ibid-

gariophylata 5:10

Gafp^aris Peuceri de diuina-

tionib.liber 174

GaudentiusMerula 512

Gehennonuallis 47Gellij locus 191

gelotophyllis 179gemma fluporem inducens

Z78

Gcneux ueneHcium tentatu

334gemmarum uircs yiojii

Genialejdij 45-

genii. ibid.ioa

genii mali 109. iiy

gentium minorum dii 43.44Georoianafodina iio

Georg.Agncola. ibid.jj^

Gerardus FaberCadurcanusmedicus jij

Gerardus StrailgcnMorren-

fisabbas 547Germa magus 136

deS. Gcrmano hiftoria 249Gigantes unde 296. & qui

297Gilbertus magus in fpecu li-

gatus lyo

GisbertusHorftius medicus

33f

aladiusfpiritus 442

3noftici 1^0^nofticgruce nefanda facri-

i E X.

ficia 22|'

Godhardus ab Hagen exorci

fta 524

134

Gogmagus I3<5

Gomorrhajexitium ^o.i^fJ

Gordianiimp.interitus 180

Gordonij fuperftitio 504Gothorum dij 45Graecorum idololatriae 44gradinis ex maleficio ort^ fe-

datiofuperftiofa 5-61

Gratidiauenefica 64^grauedo 282

Grauia Vuieripatria 337grauidaru mulierum imagi^

naticnis uis 230

Gregorius ^.pont.Ro.magus

4foGregorij dediabolo fenten*

tia 119

Grigridarmonium 115

Grugnae Stryacis Carofl*3e li-

bri 210

GuJiielrouj Brabantinus 420Guilielmiducis Cliuiae, &c.

prudentia 616

GuilicImusMalmes 13^Guiliclmus Meincri Clatfii

famulidsemoniacus 367quomodo curatus 368

Guiiielmus Montenfis Co-mes 618

Guil.Turnerus 300Guincicdasmon irj

D. Gunduls reiiquia? quales

441gutslidxnjoaesquoles iii

Guihru-»

I N Dfeuthruneuenefica 64JGygeucnefiica. ibid.

Gygisannulus .47^Gyraldus Hyberniacfcrlptor

500

Hijr AbarquidHebraeis ii8

riHadriarius Nicolai,can''

cellarius 571

HadrianusTurhebuj 184

h»reticusquis 58^

h«retici ex magis orti 140

h«reticil!ppiencibuj fimiles

«$24

jiaeretici quida lami|$ diftec

18

hsreticofu cohciliabula dif-

hsereticorum pGena 6if

cum H.^reticis quomodo lit

ageiidum 6zf

<le HaBreticis non interficien

dijjPatrumfcntentia; 6zo

haErefeos execratio 62.^

Hdmmonenfes ciues dsemo-,

niaci 482Hajmmonisofaculura 39

Hans Vatter fislie dajmonia-»

cus 417hariolari 127

hanolus 130

Hartumim quidhebraeis 131

Hcbrxorum deliria qualia:

Hebraictsuocesrem magica

rpectanres, quac & quot

Hecitre Enodia aoj.uencfi^

E X.

ca 6^1Hecates infidlas loj

Hecat^aterriculamenta io§

Hedoris Boethii de DufFo rei

gehiftofiaijo a Cardanorefutara. ibid.

Hedoris Boethij narratio defuccubaquadarh f^c»

Hedonslarua 8y

S. Helena Conftantini ffrjp.

mater: eiusque ia furis ia"-

ueftigandi magico modainuocatio 466

Heli^B-ThesbitoJ jeiuniu f^a.

preces ^i<^,

Helid^us Foroliuienfis C;7(5.

&Paduanus medicus 334Helinandiiocus 75"

Heliogabali diuinatio exmadatorum hominum uifce*»

fibus ji

Hcliotropiuslapis jii

HehnE! miraculum quale 113

DHeinricus Barzius Olisle-

gerus II

Heinricus Inftitorius 8.310;

344Henricusmedicus 184

Heinricus Vuefius LL.Do-dor z6\

Hepha^ftium Memphis quale

449Heptamerolibri uanitas 149hcrbjemaleficijs efficatiores

cur ad lun<e lumeh ledx

209de Herbarum fjcultatjfeus fa

perllirio uctuftati* 17J

herbarunrju fcrijs dmi loan-

uir

I

I N bnlscofecratarumurus 4^2

berbis an uis infit magica

4?oHcrcules comunis deus cur

didus 299Hercules Boethij fabulofa

narratio 515.317

pcr Herculem iuramentum

299^Hermanus comes a Ninvue-

nar 618

Hermarino Vuoifrargen mo-nacho teftes quomodoe-xcdti 410

Hermolina dsEmonj amafia

facerdotis 311

Hermesmagus 1^6

Hermetislibrimagici. ibid»

Hermippus raagus. ibid.

Hermogenes magus 5-75

Hermotiroi CJazomeni; ani-

mareli(fto corpore errare

folita 76Heroes 109.298 undedidi

29^

Hefus Gallorumidolum yo

Hetrufcorura fafcinatrices

«^liieranlucpuluis 279

HieremiasBrachelius 277

Hierichuntis aqua quomo'do falubtis ab Elizeo ted-

dit^ 514

HieronyrriusLucheGniis 397

Hieronymi liber magicus.

139

l>.Hier6nymilocus ii^.^S^J.

.487Z>. Hilarij cuni dxmonibus

E X.

luda ^^f

Hipoci'.> magus j^y

HippocratesdeepilcpGxcu-

rvitionedijs nonadfcriben

da ffnteiuia 20iHippocratis de incantario-

num uanitatelocus 211

Hippocratis in faccrdotes

magosfententia 449Hippolytus dejMarfilij^s 484hippomanes 559 . undedi-

ctum 340hipporaanes furorem citius

inducere, quam amoremconciliare 342,

hippophanas herba 155

ex Hirundinum pullis phil-

trurii 341Hifpani uirginitatis {igna di-

ligentius obferuare foliti

hif!:ori^ uari^ cur huic Cperiinfertae 7

Hofithsherb^uis fib

Hollerimagiinteritus 141

Horherilocus iSo. 181

Homerica medicatio 5^04

homo jDei horiis exihobe.,

dientia faitus ^jhominicur aduerfariurn con

ftituerit Deus dtaboluni

homjnesin tefliastransfor-

inat-i nullius rei pctentia

poffe 414homiuu in beftlas transfor-

matio phantaftica 235

h,ominnm corporibus curfe

immergere cupiant d?E-,

Z moQe$

I N Dmones 99.1.00 S<quo-

modo id confequantur.

ibidem.

homicidiaabinitio 10(J

hotnunculus ex m.andrago-

r3E & alijs radicibus quopadoefhngatur - 71J

Honorijhber 139

Horstij iocus iSi.iri.io8.

Hornuardaeimon 114

hofpes in raihtem iniutius,

&diaboIoredeuoucs, ab

codcm abreptus 408Houel pagi ddemoniaci 581

Houioulura da;roon 114

Hubertus Faber m«dicus

491ad D. Hubertum Ardenna*

tem dsmooiaciduciiolia.

ri 419Huisberchcaftrum 613

Hunnorum ortus 501

hysna an Hne mars pariac

hyifinae frontis corium

JIO

byxn» uteri philtrura.

hydrargyrum , humidum &Eeninum partium 417

wAfe/.i'Vt^7va ' 176

I>y dropis curatio exbufonis

ufli pulucre i4<f

byems sfpera 588

hvmsaigj-.iS^raerobranaa..

lias crafsiorScualidiorja-

has fi'agiiior 288

hytne le omncs ulrgines do-

tatcE 184.185. iS3

hypericonherba, fuga dae-

monis nuncupata 198

hypericonis uis 5:08

Hyppanisfl. 301

»w*</'<^,«^f 414.

I

Acobi de Chufa locus 70.

71Ilacobi de rofa magica pGe-

na S7i>

lacobi liberi doraini \n Leu^chtenburchhbellus 304

lacobi locus jj^

lacobuj RufFus 511

lacobusSprengcr 8.310344Iuda,&Iaduaquid Hebrasif

lamblichusmagus ijdcjuf-

dem d^e daemonibus fen-

tentia 116.161.^16

iafpidis uis jio

ibisjdiabolus 107

Idanthrefus Gotth. rex 501IdchberraMundi ^oyneca-.

ta 307idolanationum 46idolorura diuerla nomina

41.41 . inde

idololatria in populo Dei 4^idoloIatria,Noh3e«tate 39

ieiunium & oratio coniun^

da 11»

ieiunij in operibus diaboli

uineendisenergia 5:40

ieiunii uiitus & encomium

5-4^^42

2BSVS Chriftusinracerdotu

ordi-

l N D^rdinemapudludxos co-

optatus 191

lEsvChnftioominisad ex*

pelkados dsniQues uis

lefu Syrachiautcritas j68

Igmarus Remcnfis 4^0ignis cultus apud ?crfa« uu^

de 117

igni damnatus qtridam pro

xualeficQ , rsnpiicitaba-

mentia meliore Ludu 5oi

igaoranciafadt propri; inla

tniis 661

lidoniquidHebrsis 130

lidoniim. ibid.

imagiaatio formaruperfcn-

iura conceptarum therau-

rus £51

iihaginatio intcnfa fanatio-

nis efficax 498imaginationis uis ac ratio

irp.zjo

imaginatricisfacultatis cor-

ruptio io melanchohcis

cuiiifmodi Z17.128

imagincsdamriofre 480imagines, carum reruro no-

mmibus, cjuarumimagi"

ne£,app(?llari folitae 171

jtTjaginum fuperflitio uanai

488itnmundusfpiritus 106

ablmprogloriamfuara prae"

dicariDeumnollc j^j

iinpofsibiliuro,& ualdedif-

iicilium , idem in iure iudi

ciurQ 6$!

]^p^ft«r f|>iritif i©<3?

E X.

imprecandl mala , cpnfuetu*

douulgaris 40^imprecacioniJ bon^c majp'»

rem cfle uim, <]uan^ malj?,

debere&cur 40^imprecuionis mal» exem -

plura horrcndum.

408imprecationem nemineni

pofTeUdi ypo

imprecatione parentis Qihil

periculofius fil.'is 407imprecarionem daemonica'*

rum punitarum exempla.

ibid.

incantamcta raulicrcularura

fii^menta 600irKantamchtorutn labyrin-

thus jf

incantare 12S

incantarc.incantacio 133

incantationis uis 208 e^

iufdem uanicas 110«

211

ihcantationuta Artephii ri-

tus 158

incantationum «pinio no mihima rehgionis uerse perItis 5 foecundifsimacala*

mitacummatcr 4incantationum uarii roodi

incanta^ionunj uerba nihil

p.offc z6^

incantatores diuini quaGdodicantur J74

Incubus dxmon zSxmorbus 2g|

UiCHbidsmoniaciillufio zHi

Z & iac»«

I N r>

incubidxmenls uexatio per

ieiunium &: precationcm

fublata 541

incubi Sc fuccubi daemonis

praeftigiae 310.31Z

incubi jllufionem infeftar©

quandoque probas ctiara

matronas 314

incubi imaginari pafsio, in

fotnno 318

incubura daemonem appro-

bances hiftorixomnesfa-

bulof^ 3i<J

incubumin fomRO patiet«s,

quales euadsnt 617

incubum pafsi facrifici hifto-

ria 28t

induGum necefsitatis s^f%.

indi^etesdij 45"

infans qualis Romae genitus

174 ^

infances e fepulchris cfFodi a.

hmijs,uanura 218

ighis fatuus 93inimicus 106

iniquitatisuafa 115'

initium-«uiufque rei fpcdan-

dum 6^7

inf;diatores dasmones 107

jnuidus io5

loannes ab Ettenftet 373

'> loannes Altenanus 384loan. baptiftse portaj Nea^

politani Magia naturalis

274loan.bapriftae in utero roatris

exultatio 118

loan.Bracheiijcarmen 24

loan.Bom <^02

E X.

loannes Echthius rae<l!cii$

334.384. 492loanneseuangeliftain Path*

monrelegatus ^^^

loannis euageliftaeinfugan-

dodEmonecotra magumCynopamiracula. ibid.

loannis Euuichij medici car«

n:ien23 cpiftola 688

loannes Ferneliui medicus

40floan. Fernelij de fpe<flris is

fpeculo exhibitistcftimo-

nium ifj

loan.Fauftus afacellanocur

mitiustradatus 143 ubi

magiam didiceriti42 eius

patria. ibid.

loan. Francifcus Picus 8

loan. Franc. Pici de Praeno-

tionelibri ipd

loan.Franc.PonxinibiusI.C.

241

loan.Langius medicus 372.

403loan. Legereti hiftoria 25:2

loannis Leonis Africae de-

fcriptio 18^

loannes Lithodius roedicus

Ioan.Luder,M- Lutheripa-

ter 304loannes Maria Becthus me-

dicus ^ 534loannes Nider 455loannis Patris commenta5&

fidaligatura 427.428loannesReuchlinus 141

loannes Sertorius 5*25

loan-

I N Dloannes Sleidanu» ^zs

loannes Sohetius Eburomediciis 413

loannes Sturmius j'25'

loannesTriteroius 8

loannis Tntemij Swgano-graphia ijo

loannes Vernetus jzj

loaunesxx. & xxipontifex

Romanusmagi 450loannes Vindehus 523

lacobusa dKmonc afBi^tus

lacobus maleficio affedus

349lobi a diabolo tentati e-

xemplum diligenter ex-'

pendenduro 554. fjy.

lobipatientia uelut fpecu—lum , mentis oculis pro"

ponenda $6^

In lobum fsuire quatenus

diabolopermifTum 110

lonibus pefie laborantibus

humana uidima litan-

dum refpondetoraculum

48lofeph Ifraehs F. an magi.»

peritusfuerit 139

lofepho inlidiatus diabolus

40lorephi locus refutatus p^lofephus Niger ^62.

IgCxxx afsiftere ad dextram

Gur pcrmifTam diabolo

120

louialcs mallei JUIphigenias uitlima .48

E X.

pro Iphigenia maiflanda, cer

uafupponca 41S

Iimengardis comitiffa cu-iufmodi uocem cx ima'-

ginis creaudicrir^^ eius

peregrinatio. ibidem ui-

ta. ibid.

irsefpiritiis ic6

ir^uafajdaeraones iif

Ifigonus 329Ifis Ae^yptiorum dea 43

Ifidis facerdotes lenones

305Ifidis facerdotes in crucem

a<fii307 &ft3tuainTybe-rimmerfa. ibid.

Ifraelitarum idola 47Ifsim 29S

ifchiadicos carminefanandi

modus 475Ij-alorum blsfphemias 597

Italorumfafcinatrices 330

luba , Maurorum dcus.

44 ^

ludas, diabolus Chrif^o di-

^\xt 108

iudex quando Chriftians

clementiae meminifie de-

beat 630.531

iudicisiniquipoena 614

ludithpuelia adsmone ue-»

xata 484ludith Vuieriuxor jci

lulianusapoftacamagus 140lulJani caroptromancia 17$"

lulij Obfequentis locus 80

lulij (imulachrum C. Cafsio

intcrfe(flori iuo apparec

79Z 3

luli'

I N DI^lius Scaliger 31^ ciufdera

locus 4f7 de maleficijs fen

tentia 173

lumentum pro diabolo i©8

lumenta fi quid pr*ter natu-

rampati uideantur, quid

facisndam jrtfj

j^nioribus magis iQfidiari

duboluai j^^luniperus Chridinauta ^25

luno 109 Sanfli cu{t3 44 Sp3r

tiTCulta 4<f

lunonis Monetse refponfio

64 templum. ibid.

lupiceno^ Aetbiopibu^cul

tus44ccc!oprKfedus 45Jupiter Elicius. ibid^ •

louis Himrr.onis oraculum

a Chamodcduftum 39.

lupiter imbre aureo Danajj

congreffus 50^ebljramentanefarU rnuliei:

a dormoneabrepta , item

hofpes quidam 408^urandi temere confqetudo

uic4iida 406lurifconrulrorum infignium

cenruradflamijs 6^;

lullini delpfephi magia lo-

cus i5$>

lu.'lus mendicusfide dirmoniacus 426

juf^i dcprecariocfficax Sl9,

iaf>i, ueri Dei cultores , di«-

bolofunt formidini fff

luaamen pllatium 519

latjienaiis locus 3i9-MOiQBcnts parentibus irrjmpii-

gtri j &:ab ijrdc.m exc-cra-

tijinngnecxemplum 8^.

84

K

KArentiae urbis obfccE'*

num diaboh ludibn-nna 5^

KafamquidHebraeis nyKatarina Bflandia 448Katariria Lor qua ratione ma

ritpfuo impotenti fdccur

rercuoluerit jj-i

Kenrorpium cocnobium 114

Kentorp'} monalium ucxii'»

tio diabclsca. 57^9

iiKfAieudvi/^aifTHX 177

Jiimhi rabini de Samuluelis

apparitionefententia 169

nAyicnMr^M I77.178

H\nTCiepit.K{»7Kft^cif/ 424.Knechtenfteinabbatia S4HCffKlVOfiOWTtix iy(i

L

LAbani dij 46laccrtxin honjinum cor

poribus inuentae 398Iacerra?philtrum 541lac dutflile &:fi!atum (iccum

etiam abfque incantatio-

ne quomodofiat 382.38^

hc*lis tres fubfrantia;. ibid.

La^2nrij locus jrjr.lOMOi»,

.105-^97

lacha? quid Hibrxis ntJamia

^.

I N Dlamia delufa mlamiadiabolut 107

lamiae non poflunt, quod cre

dunturfacere 647lamiae opera ufum d^monem

in affligendishominibus,

nufquam intoto Biblio-

rum operc repcriri.

lamia? ij quiaa maglsinfi-

mibus difterant. ibid.

1^.17

lamis commireratione di^

gnae, non pccna 661

lamiasd* mahficio rufpefiae

non ftatim in tctrf>s carce

rcsabijciendae 687

limishaercticis non annu-

merandae ' j85

lamia in quos uirus fuum c-

iaculari pofsint 619

lamiaj mentis errore affefta,

&nullinoatiac, quomodopunienda? 684

laraiae qua pccna apud Bo-

Donisnfes affici fohtae,

Jamiaqualesefle plerunque

foleanc 600

lamiae quemodo delufae dae-

roonis opera putent eifc

fua 58^lamiac quomodo & quare a

damonio demcntentur,

utcjuacnon potuere, fe-

cille fe fateantur & cre-

dant 2,39

Iamixqtt3modo!ft aere con

citando illudantur dimo

E X-

ne i^tlaroiae quomodo (int refti-

tuendae 66^lamiarum appellatio 151

lamiarum confefsionem tiis

phantafticam ij^

lamiarum dignofcendarum

cxperimcnta fallacifsima

49-Jamiarum dodor, corrupta

pbantafia 316.317

dcLamiarum innocentia Aiciati fententia 635"

k Lamiarura Ixfione qup-dofecuriusuiuarur 645

lamiarum phantafiam quo-*

modoregatdamon i6odc LamiariNTJ poteftatc con-

cepta opiniOjfoECundifii

ma calamitatum iiiater.

4.

lamiarum profcfiio diluitur

lamiarum profcfsionis mo«dus ineptu5,nec coh^rens

lamiarumfexus&accas ^66,

667lamiarum (lulta phantafia

258

lamiarum uaRadefua poien

tiapcrfuaijo p.if

lamiarum uires iii

lamiarum unguenta 174

lamiarum ucluntas 654lamijs <\Hx calamitates impu

tentur 6fi

lamias delufas a daemonejua

opcra illum ufum falie crt

Z 4 dere

I N D

lamiasefl*eamentcs 599interLamias & diabolucn fce

dusnullum 6j7

lamiasinrpiritUj noncorporeequitare 241

lamias nacuralibus interdurn

pharmacis deludi a fata-

na^ ^

'

275

lamias nemini nocerc poiTe

laroiarumuires 121

lamias nihil uoluntate/ed o-ninia coadas & deceptasfacere 658

lamiasnon efie dorai fimul,

S^al-ibi 24Plamias non facere quod ijs

imponitur 650lamias no inuehere eos mor-

bos, quorum fe fatentur

effedricesefle 250laniias peenstentes euitare

pcenas corporales 633lamias puniendimodus 18

^e Lamijs anacephalssofis

647lapiHus,tursireiedus

3^3lapilli exepateexcifi S^6lapidumpluuia 247laplus hominuminfpiritua-

libus duabus de caulis fa.

cilior 6<jp

lares 45^.109 lares familiares* 109

hrtstamiliares Vuieroinpacernis adibus obferuati

110

lariufQ familiarium prsfigni

E X,

ficationcs rerum futura-

rum 109.11P

laru» 84.109

laruarum genus puerperis &infantibus ladantibus po

tiirinfeflum iii

laruarum uarisformKexero

pla 77 I

larynx SSl !

LatijdeusMars 45"

latine refpondet exorcift»j

dsmon jij t

T.Latinus 495Latopolitanorum idolola-

tria 44Lauruscur Apollinea difta

I7§.item Delphica &: Fati-

dica* ibid.

A.iK(Xva^av7iix 174.

legio lOJ

LemniVulcanusdcus 44Lemures 4^.109

Lemures quomodo pellant

Theophrafti Paracelfi af-

feclae 495Leraurum choreaB 112,

Lemurum praeftigiae renato

Euangeliofublatap 113

Leoprodiabolo 107

Lenocinijpoena 307leonem in mulieres minus

quarainuirosfaeuire 639lepores anfinemaregignant

301

Leuenftetpagus 38^

Leui Gerfonis F. Hebrxusphilolophus 127

Leuiathan 104

lex duodecim Tabul^^ura

I N DHe agro non cxcantando

Jegis rigorad Chriftiance moderatiouislenitate defle-

dendus 629eges imperatorum cotra magos&ariolos 573.574

eges^quaidam magis ad ter-

rorem , quam ad exem-plum edi 630

iberNaxideus ' 44ibri huius argumetum theo-

logicum, philofophicum,

raedicum &iuridicura 7

ibri huius argumentum,&fufcepti operis occafio 14.

ibri magici palam exurendi.

Liuiauenefica 345igatos curantia 511

igaturae phyficae 507. ua-

riaearumratio 412.

igaturarura ufus raagicus

47<5

ignum inuentriculoinuen-

tum niinguam cur non femper dia

bolus impediat 482,

inteaminum pefte infedo"

rum contagio 334ipparis fufiitus 511

ippitudinis oculorum cura-

tioraagica 500LilfettsE ficta dsmonis ob-

fefsio 453ocale ioco fuo conuenire

E X.

debec 247locuflauenefica 64^locuftsepro diabolis 107

Loenpagus 525

l-olij ufu amentram & fom-numinduci i^i^

loliorumfeminator io<J

Lothi ebrij inceftus cum fi-

liabus 40Lothi uxor in falis petrara

conuerfa iij

Lucanilocus 50.81.2,08.^10

Lucaseuangelifta, medicus197.(^75

Lucani metamorphofis 41^luciferapudEfnam quis 54Lucilla Lucretj; uxor uene-

ficaJ4J

Lucretius amatorio populointeremptus 541

Lucretij locus 297L LucuIIusphiltro necatus

543ludilnuentordsemon iiy

LudouicusMilichius 420Ludouicus Rom. patricius

lunam coelo deducicarmini

bus non polfe 212 &un-dehaecopinionata. ibid.

lunacicusinEuangeliOjroa-.

leficioaftedus 3^0lupiftercusin prasfepi pofi-,

tum 44o.j<54

lupi ftercoris & inceftini u-,

fus 507

lupi ftercore aut cauda ir^

prxfepi poficis iumenta

ex5^itari

Z J

347iupi

I N Dlupi uirga,& e cauda pilus,a-

matoriapharmaca 541

lupiuirgasuis 411

inLupumconutrfionis mo-dus «^04

lupi Liuonicicx hominibus

conuerfi 137

lupcrum cdpita ianuis affixa

inLupos conucrti homines

f€putar?,m©rbus 410corura qui in Lupos fe muta

tos credidcruntjCOBfef*

fio <oi

lupinainfania, & mclancho-

lia 4^1

ants Luftralis aquac confc-

crationem fagas ingredi

templum , dic Dominico

L^theranifmus ab exorcifta

monachoinuifus reddi.

tus fi7

Lutherus cx patris inftin-

dufadusmonachus 303

quando&ubi natus 304quo arrificio orationem

Dominicam cxplicucrir.

ibid. de eiufdem ortu

commentum dsemonia-

cum^ozmater 504LutherocurMartini nome»

impofitum :©4 fpedrum

mocachi ^ccic apparet

lutraiin homintim corpori"

businucnta 398

mOlbuS .228. 4:10.4:1

E X.

/tvKxuf/ morhvis* ibid»

Lycaonis fabula ibid,

Lycapolytanorum idolols'

tria 44lyncuriuslapis $it

MMAcaronicorum libri

Maccdones «wr^-j/.Maccdo

nid,terraCethin Sf

Macedonum dcus Gabirus

^*. j

Macodoniu deh^rcticis de»

cretum 6i$

MachafTephin njMagdalena famula Conftan

tin^ a da^mone comprcifa

188.311

magarum foederis cum dat -

moneuanitas 218

magia. magia infamis. magi-

cc.magicaars ijj

magia Aegyptioruduplcxi^a

magia Cabahftica 159

magii Graecorum quorun-dam qualis 134

magjainfamjs (^uando cccpe

rit 39

magia naturalis quid, 8c e.us

coramcndatio 138

magiaucnefica 33»

magiasartes quxdara 153

magiaeinfamiscukores 140

eorurrique interitus.

ibidem.

magiae praeftigiis & TheoIo-«

gia & Mcdic.aa conlpur-

catae 13$

magijeorigo 134 primi c-

ius

I N Dlus cultores 135:

inagica organa etiam pcfTyn

danda 573

inagicaresreptpm uocib. a-

pudHebrKos cxprefla, &quibus J16

wagicaediuinationes 174

magicaemorborum curatio-

nesruperftitiol» &impi2B

471tnagiearum artiura uaniras

204. zos aMofcinterdi

fta. ibid.

inagicarum deludonum ra-

tio ac modus cuiufmodi

240isagicis adionibus quate-

nuscolludat & coopere*

turdaemon 1^4

Magicus daeroon, liberGer»

manicus 594Ufiagici libri 139.145 impro-

bataelcdionis &igni ab-

futncndi lyj

magici libri patribus falfb

infcripti 154. 139

roagicorum medicorumpu-nitio 559

BBagicorum uatum oracuhs

non efle crcdendum , nec

eosadeundos li.

wagushomicidi) reusVulca

no confecratur 145-

magus, cjui&Python 119

pnagus adxmonc oppreflus

145- a fcrpente necatus

145magusilluror J31

»agus infamis quid, ibid.

E X.

ijiindea lamia&uenefi-caquiddifferat 131

magi cuiufdam medicina

144 honoremDauidide;;ncgantis re/ponfio 8j

Kiagi nomine quem koc fcri-

pto intelligat Vuierus*

magi uiui diabolo ablati c^

xemplum 14^ (kJjt

magi , qui & maiefici uulgd

magi celebriores qui 11^6

magi Chaldaeis,qui Gracis

fophi iif

magi ecclefiadici quibus re«-

bus in dsBmcniaci mali cu

ratione dccipiant 45:5

magiinfatties if quida)a«

miis differant.ibidem ,16.

17 quibus nominibusia

usrcri Teft .(ignificentur

magi infaroes uarii non ea-

dem omncs pcena afficiert

di ^6^,^66.$6jmagi nialefici 5^ profani 139

magorumalios nonualdelae

dentium pcena $6^irag«rum artera omnem afpi

rarionibus d|monum eonftarc 13 j^

magorum carminibus non o-

bedire animas dcfundo-,

rum i6€

magorum funefius interituj

141. indc.

mJgorum infanium poena

J78f79magorura libri palam exu^

reiuii

I N Dre»dt S7i

laagorum Perfarum religio

magorura Pharaonis aftio-

nesprjeftigiofae 160

magorum prsftigias nonue-raEjfed phantafticoe 65.4

HiagoruiDpuniendoritm modus 18

magorurareligtoforum mul

magis quomodo Chriftina-

tiuicas deprehenfa 138

aiagis refipifcencibus propo

niturSylueftris 11 pont.

hiftoria 5:83

magos beiredicere nonpof-fe,cui 565

wagos trasfern etiam inter-

d-im 159

cxMagishsereticiorti 140

deMagisquidleges &decretaftatuant 575

roagiftratusin quae aaimad-

uertat 66^Riagnetis uis quibus impe-

diatur . 507Mahometus quomodo c©m-

meato fe rege^m fecerit

99tnaiorumgentiumdij 45-

maleiics accafatricis falfa

pcena 614

Kialeficsecapillis fufpef^ roo

dus magicus 481

maieticaj corrigendas ratio

59Q *!

. . .

nsalcfics8; diuinatrici quid

poft morceac-ci/aeric 5S4

E X.

maleficajFersaequalcs J09malefic^iegeMofistoIIiiuf-

fjE ir5

maleficarummutua coniun-

dio 308

maleficorum circumftantiae

inquirendic fSi

concra Maleficia remedia

maleficium jy

malefici 116. 153,

^SS. ,. .

maleficij amoliendi modusmagicus 470 &facrilegus

472 formula fuperftitiofa

491. J19. inquirendi ratio

'jSr. jSi methodus certif-

fima 5SO-f35H7maleficijmateries 210

in Maleficij perpetrati inqui-

fitionequae facienda ^91

maleficiuoluncas 6$$

malcficioaftediqui 348.

549.3TO

roaIcficioatfe<5li , quomodopoft refticucionem de das-

monis praeftigijs & imbc-*

eillitateinftituendi 533 &ad toleranciam excitandi

maleficiolasfa mulierclauos

&acusuomic 36^maleficia quibus materijs ar-

ceri credideric antiquitas

509deMaleficijslegesan locum

habeant 5^3

in Maleficijsuoluntatemfpe

daiijuoneuentum 6ff

malieus

N Dxnalleusdiabolus 107

Malleus maleficarura qualis

hhtT , ciuscjue autores

j^. 214 eiurdem fabul^

malkilouiales 5:12.

malus.malus illc 106

mali cfu-quidam fadus dx-jnomacus 403

iT?aIi Geni; 104

Mammona 106

Manafsisflagitia 134

mandragorasradicis homunculus fi7

manes 109

Manicha?! 6^1

fnanium ciendorum & inter

rogandorum confuetudp

noftra etjamsetatc ufurpa

ta 173.174

Maniiijlocus zoS.iio

Marcclli medici fuperfiitio

504Marcioniftx 140

mares cum foeminis canommore cohnerereapud Ka-rentinosjdiaboli ludibno

Margareta comitilTa Buren-

fis 37<S

Mar^arita Henningi Achillis

^ F.maleficioaflTeda 38^

Maria Chrifti mater lamijs

cxtenfa njulier dici foiita

214

Maria etiam poft partum &Xofephuum raortuura, uir

. go Z90

E X.

MariaPathecain marem ucr

fa 42JMarix arbor cccnobium mo

nialium prope Xaados

r44mannaeaquaeablutio j-o^

Marmaridius roaguj j^jf

marmaritisherba * ij^

Mars, Baal 41Mars Latij dcus ''^45

Marfi 330MarfilijFicini locus 219Martinauenefica 6^^Martinus de Arlcs 310,

M^lTchlach 279materies uaria & dura uo -

mitu eieda cuiufmodi

raateriam corporea no fub«

ijci potentiae daemonis,

cjuanturaadformsemuta-

ticncm 161

materies du^e quoroodo ia

corpus a diabolo per la*

raias ingerantur 394«natcrias ore reiedas, noa

oranes fuifie in corpore

Matifconenfis comitis a dia-

boloabreptjhiftoria 14^

matrimonia inter collegas,

ob fun^flionum commu-inemufum, contrahiin-

rerdum folita 339matrix mulieris ualdeattra-

diua 311

Matthaeus Curtius medicus

354Ma.

I N D^iachUs Dareo^s abbis.

J47Maruca ic^

D. Maxiiri de CbaricaceU-

bcr 441Maaroruni 4eas Iul>a 44Mechaliephaquid Hcbraeis

Me^hihelijs caiufdani faci"

Dus audax acqus iaipu-

G*ns 557

Mciea ucoefica 64

f

Med^e iacaocacioocs zq%.

meoidaa aruuni uctuftifsi-'

E^i 195

iacdidns hadcous tradicae

ejcrlores , Theophrafti

Paraceifarcdstorei n©ti-

tur 196

c?cdicusapuella dxmo&ia^

ca irrifus ^ozr

Oicdicss qualis in malehcij

furp!::oQe conliiussdiis

cs«:iici eciaca esiiDij aliigad-

oiubus , chsra&enbns &* carminJbus ufi J05s>ediconiiii rGagiroruiB pu"

Dicjo 569medici? poci{sin)acD infeiia

ilk de i«ii^iarum poreRace

periiiifio uulgi 47iredicos ctiam doSifsimos

adis-iiOQiacis ^pe falli.

Gi:>iicos ;odo&cs in roalc^

£cii:ri ^: diucs referre

ialcKiaiE & crrorcs faos

E X,

niedicoMnultaetiam Jnmcrbiscxocculca uacurxoc.

caiiouc cueaicotiay iarere

medioxumi dij 19!Mediiusfidius. ibid.

melaachoha agitati pleriq;

dzoaoauciy fe^asnosF--

nes 41

J

mclaachoiia antc ezorciU

mos euacnsQda ^^i

melanchoija lupioa 4UmelaQchoIis reaedia.

ibid.

Mcianchthenis amita: duofpedra apparenc 9»

MeliiRge pagus 42^melandiolicus hurnor dia-

bclo coaucQieQtilsiaus

3S8 4ZT.5Sr

melanchohcorum depraua>

taimaginatio 12.7

Melchom idclum 4^Msleager AtaiaDtje amors

capta z6^ eius cxuliio^

ibid.

Meinerus Clacfius 167quomodo dsmoaem c fa

mulo peljic 368

Memphiccs lapis foporifer

Z78

Mcrophodorus 319Menepia pag. 43$menais herba 1^4

Meoahppz uidimt 4SMenandri fentcntia 34^mendaciorusi ipiritus.

fDendax

I N ©neodai^ pro diabolo:icem

patcrmcncJacij ic^

BeDdaxfpiritos ic5

Mendcfioram liololatha.

44Menippus LBcioi delufusa

fuarpeDfa ifi

e Meilrao maliebh philcru.

MercuriusTrifae^iftus eigus r5<5

Merc«rio hmmanif aidin^is

litatum 49iBcretrixBabyloaica io<5

Merliaas falfo cznzonij &oirgiais Eiius crciit-s.

Mcrliai natioitas fabiloU.

518.519

Meijaini Chami F- ca^us

154 cui Sc Zoroaftrcs

ibid.

Mc^cnijs hamaaa uidisa

oriculaprzcepti 48mecaliici dzoioQes qaalcs.

mMethodiiliber »V' "^^^^

Mcthotia mag^i iDrerica

mecusquid ^5oMaeibouis oraculurn 5;

Micale u^nctca (f^y

l^licbael VillaaouaDiis medicut fiy

D. Micbelis itnaginem fe

formidare^Qalatci^men

4«^Mivbaelis Yfrdung coatef'

E X.

fio 6z%n::hrucaE:li ^.j

oiilitis ab hofpitemioria sf-

fed: faiftoria 4*7aiilaus, diabolus izj

MjQerQaearlHae laatre luta

Eoganu- zr^MiaeraaScythanimdea 44miQcramgcBtfamdij ^fQir2C2!a dacE:.eiii;m oiulia

49^ diabold impcfribi-

lia qus "3-^isiraciiia etlaa! i dsabclo e^

di 55Eirac^ulainbrcris 97ir.;racuLa maiHiGffi dexterita

te circidatoribos edi mditor 5^

Ejiricola <}GoiDodo difcsr.

ceoda, a bono an malo dcmooe iint profcda nj

Mif-aifD mag!« hifamis an-

.^°^ ... ,1'miiTa faper airgiris mall i£e

Cii^ aearrcm eelekrata.

«94fub Miflaucrf>aproferrciatt

tilia ais.

m iSV ad magica ie{eu 149de Miflje boaime rooirui

dggjonjrdponfiifii djgert.

Mithridatesara%iciM mSapacliam Foriis^raclatfo

M%'Cems colra laao ^yfnv»"tOQ dfi4

mytalas 595matticia dstaCDis occai:o

iBGE;&ck

I N DmcEfticia daemotiis tentatio-

ni magis obnoxia 223

molaemulicrutn 302,

Molochidolum 47moIyherbsEuis . yi

monacho oblatus dasraon

monachi, mentitidaemones

a G. Sabino carmine depi

Af 88

Bionachorum Bernatium tra'

gCEdiauenefica z8o

fnonachorum diuinationes

magicsE ipt

monachis currus onuftus

Hioniaies luniores ad obrer-

rorum rpedacula non ad-

mittendcE ^44iiioniales , organa fatanse lu-

dibrijs magis accoitioda

Bionialium dsmoniacarumhiftori* 574. 377. 378.

383

montani dcemoQes quaies

iit

Montaniani 140Mopfus Aphrorumdeus 44morbus facerepileplia 201

morbonaturalietiam inter^'

dum dcBmonempraeftigiJs

fuisilludere 370morborum curatio andiuis

adfcribenda 201

morborum curationes magica.' Si ruperftitiofae 472

morbis extrema remedia o""

ptima 448

E X.

morbos roagicis artibus nofi

curari 49^?morbos maleficio affedoru

quomodo curent dajroo-

nes 494.498morituri cantid quid figni-,

ficet y4^roortisuaDjda-mones ii^

mortui conficta de purgato-

rio querela 184aMortuis non qusrendaue

ritas i6fMofes diuineMaieft.legatus

&fcriba 34Mofes magiae a Plinio Sc Ta-

citoinfimulatus 139 itea-

liorumineundem calum-nise 140

Mofisieiunium 514Mofislocus declaratus 284.

28)-.287 defilijsDeiadfili

ashominumingrefsis ex**

plicatus 294Mofis miracula uera,n6 pr^-

ftigiofa 160.161

cumMofe Deus faciead fa^

ciem locutus 34moffelfcholp 5-98

MuhazzimJn 1S6

muliera diabolo agitata Gr^ce &LatineIoquitur ^$7

mulieramolliciedida iif

mulierobiuramentaa djgmoneabrepta 408

mulier rationale an brutura

animal fit, dubitatum Pla-

toni iz^mulieres mafculis miferabi-

liores 640raulie"

I N Dinulief es infirmius uafculum

curdid^Petro iis

mulieres minus punieRda?,

quam uiri 639

mulierum calculi 59<S

muliferum propriu decipi iti

muliercularum innocenter

ob maleficii fufpicionem

punicarum exempla 611.

616

inulieribus cur tutores & cu

ratores darilegibus foli-

ti zz6

niuliebris fexus cur daemo-

nis infidiis uiriii magis pa

teat 116

muliebris fexiis Fragilitas &credulitas zi^

oouliebri pudendo adeffe mebrumpriapo fimiie 424

inuhdusananimal «^48

muhdi domini losr

xnundiinterituj per diluuiu

.59Mundi & Paulin^ hiftoria ex

lofepho 305"

inuriu generatio an lamben-

do conftet 301

inuftelcE fimilis beftiola ex

miiitis dormientis oiee"»

gredijrurfusqjingredi ui

la 7S

,N

w^-T Abuchodonczor malefi-

A^ cio d^monis uexatus^^p

inNabucadnezarem quate-nus diabolo fasuire per-miflum 120

]f^^ha s qnld Hebraeis 128

E X.

Nam yfia in mare mutata 42^naphthosuis 331

naribus fe extrahi fimuiat

diabolus 691

Narrationes rfjundi fortui-

tae,libellu$ Gallicus 43^Natalis Ramardus regisi

Gall medicug $zj

natationiscaufx, ^89

natuf ae curfum diuinitus in**

ftitutum impedire diabo-?

lumnonpoife 124

naturimiraculain fexiis immutatione 421-

naturam femper addere,nuii

quam demere, & lierfus

dignius femper mouerf

424riaturalcs reS7^/</«/^W<r^ii(^

. 94NauGratitarum dcus Sera'»

NaxideusLiber. ibid.'

Nazaret mohafterii Colo-nise uirgines dsEmooiacis'

necefsitatis indufluna joi-

necromantiacjuid, Scquieafiierintufi 172-

viKve{Adi>T£ix i66.iyzneoocium perambulans in.

tenebris,quid SS7Nembroth 45Neomagii monialium dsmo

niacauexatio 378

Nephilim ic^j.ipS,

Ncptunus mari priefefa^us'

Nereus deus. ibid.'

I N DNergal iclotum 41Nero eciam mdgxczTum ar-

tium uauicacem expercut

iosNilbasidolum 4»Nicolaus Gorcel iQaleficus

417Nirrochidolum 4%no^tis )udibna 281

Noha ebrius,a filio ChanQO

irrifus 59Noh«*catc idololacria fta-

cimadiluuio. 40in Nohse fobolc quid machi-

nacusdiabolus 59Nonhercic ccenobium 379

Noricorumdcus Tibilaenus

44Nonnbergenfis Senatuspru

dentia fumma 419Nocherad joi

Notoria ars is$

NumaPompiliusmagus 1^6

Nuroae conrultrix Aigcria

nympha iii

nunciusfacans to6

nuptiarum racio & caufa na-

turalisqux ^99nymphamuhebris 414aymph«l&nds Amorrheo-

rum 45nymphaa^um cohortcs 4^Nyrophseuns 54

OOB quid Hebr«i$ & O-

both U9.150obfefl» monialis moriturs,

abnegationis fiiae & a dce«

o<onis tyraanide libera-

E X.

tionis certum teftimoniH

obfefsis pluribus uno in Io«

comorantibus quomodofuccurrendum 545

obfeflbs duplici morbo corr

poris ^& animi infeftari

obfefsionis diabolicae cdm-roenturopunicum 440

obHdij djabolici figmenta

41^,429Occulta; philofophiae liber

quartus an fitCorn.Agrip

pae 9.€iufdem uanitas 147,

14 8

Ochofias rex deum Accaro-nero confuht ^^o.eius in^

teritus J71

Oceanus 109

Odauiani Euporiftica,S:fu-

perftitio 5:04

oculorum contagio natura^

lis 330oculorura fafcinum 133.350

Oddonis magi interitusi^i

OdhenGothoru deus 45,

50

oenothorxuis ^07Gcfophagus 3^4 . neruolus.

ibid.

ohlim,diaboIu$ 107

eim'ifitrSeu 128

Olai Gothi locus iy^.iy7,

413.^12

oliuae ramorum ufus . oliuas

puritas 5*09

Olympiceergapellicem hu-nianiu$ 34^

Orani-

Omnicolortibicen 85^

Dnenquid Kt.hr3cis u/onoccnraurus diabolus 107

Dnocrotjius diabolus. ibid.

Ophis 15

Ophitae 140

OpilijMacriniinteritus i8i

opinionis prauoe (ine rarione

pertinacia , inexpiabilis

tinftura 5"

Gpis 109

93ft^erev4fj d dlaholo intcr^

dumcieri 68

iopium optimum quale 279

topij coiledio 278 ly^.&cul

tus triticiloco. ibid.

opij efus apudTurcos &Per-

las frequens Z78

opium comediiiijProuerb.

apudTurcos 179

oraculaadjemonibus excita

ta,diuinis contraria 40[iDracuiaCliriftonato conti-

i cuifle 51

(loraculaedere u8• oracuiauarijslocis celebria,

quibus illuii: hominib.dae

mon • 65

oracuiorum anibiguitates

oratio &ieiunium coniunda

220

orationis cumieiuniouis in

cijciendis d«monibus

.

^40Oratipnisformula 71-3:21.^56

prationum publicc a fjdeli"

1

E X.

bus ad rem prajfentem zccomraodatarum cjjicacia

Orpheus maeus 56

Olchanes magus 135"

Ofyris Aet^yptjoru deus 4^Othmus magus i^i

ouum dci^luciens ra£'ocatur

oualuftralia $n

Ouidjjlocus 44 4^182.207;

208209.555. 340. 34i.34f.

^095-11.^12.

ouiumpeftis 43S

P^

PAconiaeradix ^07

Pagcs djEmoniorum iaccr

dotes ii.^

vxackju'm'i(^ dxmon 108Paletheoborumgentes falci

natrices 330Pailas Atiienarumdea 44palcnaChrifti ^jc^

palmarura die facratoruiM

frondiumufus 491PaphtVenus culta 4.1

Paracelfiftercusmuris 198

Paracelfi aflecla; quidam ex-^

orcii\3cj-pf

ParacclfiilaE cuiufdam impo •

ftura ipg

Paracelfiftica daemonupic-fligatio 49 j

xrixfiiAfndxmones 100ParisdePuteo 4^1ParidcGs determinatioqu;!"

lis fe6Q'

Patfeccs ludiHcator ma-M .

Aa % cr.

I N D

paitores ecclefiaru quidamroagi 448

aPaftdribus ctiam eccle(ia~

rum in curando maleficio

populum feduci. ibid.

patriidii 45patrumexeplafiduciaj Scto-

lerantis contra dacmonuinfultus S$7»Si^

Paulmaars ifj

PaulJRiE & Mundi hiftoria ex

lofepho 505"

Paul^ Grilladusl. 0.364.481Paulusad^monecolaphisc^

fus 405"

Paulilibermagicus 139

diuiPaulilocus 135.117,110.

211.140,451. J3<5

Paufaniaz locus181.51J

pecca«di tres tantum modi

peccatoris in uanitates decli

natiounde 670peccatum mutum 378

peccatiautor jo6

peccatura quifacitjexdiabo

lo efl 594pecoraa diabolo etiam pro-

pterodium hominum af*

fligt 440pecudes quandoq^ etiam ue

nenis tolli, fcdplurimumpefte 457

perPeluim diuinatio cuiuf-

modi 174penates dii 4^109Penelopes proci quomodo

prodantur 176

1 X.

pcntaphylliuls jo^perdixjdiabolus 107

de Perdicibus falfa opinio

511

Periapta phyficayo^. corun-

demuanitas 47«?

periaptis quatenus fidendu

Peripateticis nulli in rerum

naturadajmones 35

apudPerfas ucneficorupoe-,

na 6/^6

peftis in tenebris grafTans

107

peftis pecoru cb noftra pec*

cata 438peft e infedorum linteaminu

contagio 334Petrinorum familia Bono-

nias. ibid.

l'etrusAponenfis,ConciIia'»

tor 140Petrus BrabantiuSjCiusqj ira

poftura 184

Petri Bourgoti cofefsio 6otPetrusDaraianus 237

Petri deAbano ElementaM;

gica 14

Petrus depalude 310

Petri Lt)mbardi de magica

artefententia 14 <f

diuiPetrilocus 44»Petri triplex abnegatio Chrt

fti S97Petrum cribrarenonpermif'*

fum diabolo 120

PhaedrxinHippoIytum pri-

uignumamor 34J?

Phaetufa ia warcm muta-*

u 422

I Nta 421

phantafiacorrupta, lamiaru

dodor 326327

phantafi^ uis,& quoroodo ui

tietur 229.^30. 235"

phantafiae quatuor eftedus

phantafiahominu qu6 cor-

rumpatdiabolus 235

phantafiam iamiaru quomo-doregatdsemon 241

phantafticatrasformatio horainuminbeftias 235

phantaftici uulgo quijitem

phantafia 260. ^^i

PharaOjdiabolitypus 108

Pharaonismagi 6^3

Pharaonis magorum adio-

nes praeftigiofae i^o.inde

Pharaonis pertinacia 167

pharraaca in locis remotis

fepulta non pofle laedere

116

^XffAXKvieis, ^«ff*xKivreu, ^asf^

f4«KivTfica 16.352

Phauoriniphilofophi dcgC'

nethiiacis fententia 191

Phegoridolum 41

Pherecidi etiam aflertus dx~

monumlapfus 35"

Philippaldus Hifpanus me-dicus 334

Phihppus ab angelo transia-

tus Azotum 243Philippi Mclanchthonis iu-

dicium de dcemoniacis 5-57

Phihppus Vueileiich Colo^

D E X.

nienfis ^4^philofophi, Chaldsis magi

137

philtraueraqua 34^^

philtra citius furorem indu^

cere^quam amorem con'»

ciliare342»&mortenQ 345Phimods 294Phorcis 109

Phu Arabicum yio

Phut 43phyladeria ^76

PicatrixHifpanus 140

pici auis efus fit

pietas unica hominum a da?^

monum aftu cuftodiaj^^i

pietatisuim qui abnegarur,

circa fidem reprobi 217

pilainbouis uentriculo na-

taunde 399.400pili meiendoescreti 396

Pinneti amafiajFlorinadgroo

322

Pirithoum priraum lunacae-

lodeduxiffe 212

pifcatio medicamentis fada

inutilis menfse 345pifcium captura per incanta-

tionem 474planipesdxmon 114

Plato an cx uirgine & Apol-

linenatus 30i

Platonis de daemonibus ien

tentia n5Platonismagias ftudium 137

Platoncphiiofophia fuam ab

Aegyptijshaufifto ii5

Platonicorum de dsmoni-

Aa 3 bus

I N D1>us feotentia 55-"^

Plinijerror ^ii

Minij locus 75.77.400.414.

4-2i

1 loiinus magus 1^6

i un.ifa{cis daemoa 114

1 iuiro ^A«^p^x«'* 41- infe^

risprscfej^tus 44riutonis galea 77uluuia 311 tien a maleficispor' Gt i7S'5^9

poculord certamen AfTueri

regislege interdicftum 10

rc2uorum deus Vranus 44i oer^ru affertio uel contra-

diclioparuipoaderisinfa

garum negocio zoorolitianilocus 543^^ornponatius<«<!^4©' 676Pomponat») de obrefsis prin

cipio ab atra bile euacuan

dis fententia 5'3^^95'

ramponatij liber €76. iocus

l'oncificesRom.pIericj5 infa

me? magi 45^0

porci Gadarenorum malefi-

cioaffedi ^jo

',>.•>©' Ner.eus 45

p.^rorumanguftla 594I-orphvrius rna^jus 1^6 eius

c^eiyna 490. de datmoni*

bus feQtenciaii^.theurgia

Vx tumaus 4^jOissbilefolumpuniri 650

pOtamantii: *8opoteftates lofpotelUtesaerex 115*

prapcantatores,exorciftae 5JI

praecones funebrcs in Galli^

praefagia 117

pr*feruatiua ratio opt. me-dicationispars 441

Prarfiatfj pacerequu Cef^LCtii

putat • 418.419

prjeftigi.^ 117.155. magorumPharaonis l6o

prseftigiator cum equulo in

sere coTcendere uifus 160

praeitigiatores,djJiiiones iij

prceftjtes dij 4^pritoris uxor falfo maleficij

accufata 615

precationis uis 558

precum communium effica-,

cia n^H^Prtapus 41

princcpscuipoteftas eft ae'».

ris loj

princeps huius mundi. ibid.

•.principis Chriftiani &ethnici djfcrimen 6^0

principi? uerepij imago Ch„uenfisdux 10 11

principis uirtus maxime qu^

6bi

principatus lof

proba materijjfi probu na(f^a

(it artificemrprouerb. 10

prob.itiooes in criminahb.

ciaras efledebere 59I

Procius philorophus^magui

Jj^.eius da facnfici,o &ma

I N Dgla liber. ibid.138

prodigiorum fides quomo-doa diaboloparetur S9

Propertijlocus ij^.j^o.j^f

v-^-fip/fTi/e apudAegyptios

•afs<fvA.%}tjiK^ optima medi-cationispars 4^1

Profcrpina41

«7^9>v ar,yii(ir d^mon i o8prouinciarumdjj

^3Pfal.locus . ,i8.^,7

Pie}lasChri{^ianus,eiusquede dcmonibus fententia

^iM/^i„daemoncs 114Pfyches uenerea cum Cupi-

dincQelitatio 217

pueIIa,amoris d^mone obfeffa^S^epiIepticajprods"

moniacahabita 429puellae cuiufda pili in numos

marchicos uerfi jy^puerinuirginemutatus 424pueri dxmoniaci Amfleroda

miquales371

pulli caput quomodo citra

noxaftyloptundatur 47^pupilla» ocuii fpirituu copia

pupiIljBbinxquibufdam fa-

icinatricibus 330Pyrrhonine difputationes 137

pythagorx magi^ ftudiu 135.

translationes 159

Pythiamulier j8i

E X.

Pythias fi

Pythiae puellae de Paulo &Barnabateftimonium 6i

Pythiam pro Samuele,diabo

li fpedru excitafle 16^.167

Pythius cur Apollo ifj"

Pythius(piritus io5(iSi

Pythiu oraeulu unde didii

Pytho. ibid.

Python.Pythonicus (piritut

ii9

QaVseligauit, eandcquot

que foluere ncceile

eft:Canon,anucrus i6z*

inde

laXl^uarftionibfTue tormen'*

tis ftuporem ac taciturni-

tatem inducendi modutmagicus 48^48$

RRAbi Mofis dc magicis mi

raculis fentcntia ^ct

radixSolomonis qu« ^id

radice nulla dzmonem ex^

trahi ^ 51J

RacdMindenlis arx ^if

c Rana uiridi phiitrum 541

ranae Aegyptiae 163

Raphaelis angeli liber 1^6

ratio,animalegis 6fx

rationi quantum in rcrum

miraculis tribuendu J99.

400rattosincantandirati© 118

Razielisatigeli liber 14^

rc<f^ores tencbrarum huiut

feculi JCf

regalefacer^otium 676

A a 4 rcgi-

I N DfeginaCccU 4^J^emmonidolum. ibid.

remora piiciculus philcron

Rerophaidolum 45Renerus Solenander medi-

CLis-. 2,77.405.415

res monftrofE ore reieftse,

an fuerintin corpore 55-1

res narur-ales corporib inna-

fcijqu£E ad maleficia quan-

doqjreferunrur 395:

res natijrales in magno mun- ^JP 93

ses naturales & artificiales

quandoq^ iu.4ieari daemo' iiiacas. ibid.

JF€S plerunqj efle ridipulaj,

quibuslamiaeiaedere cre-

. duntur ^^7'S^^reuelacionum ars ' 153

in ReueIationibu's& appari

tionibus quib.hominibus

. interefieexpediat 75

rex fuper omnes fiiios fuper^

klv 10$

rhamniramus yro

Rhodigium Italiaeopp 184

j-ituum uariecas pro deorummultitudine 46

Robertus Anglicus 140

Rodicofani fabula z6z

$Iogerius Bachon. 140Rolleri & Erici hi{loria'ex

Saxpne Grammat. ij8

Romani facroru ricus aGr^cismutuati 47

Jlomaoorum dii^f. religio-

flis iiodium quale 137. fu-

E X,perltitiomultifaria 4^

rorearbordaemon 114

Rudoiphus Erfurtenfis epi^

fcopus 87

Rugianorumfuperftitio f(5.

f7

rufticus horaru idus in cor-

defentiens 37^

rutafafciniannuletum jio

S

SAadicE rabini de Samije-

lis apparitione fenteri

tia }6^

Sabeilicildcus 3i3.332^'49<^

facerdos ma^us a dasmoneP -

oppreuus 145"

facerdotesAegypti & Gr^ci

medicJncBftudiofi 449facerdotes pro diis fuis &

comedere & colre 30^

facerdotes uidimarum hu-

manarum a Tiberio fu-?

fpenfi 49facerdotum Beli fraus 308

{acerdotum fucus in adujte-

riis 307

facrificiMoguntinenfis dae-

monium tamiliare cuiuf-

modi iii

facrificorum quorundam raa

gicadiuinatio 191

facrificiornm riumerus apudA-egyprios ijo

faga unde did:a zo6. & qu«.

ibid.^

faga; Ixdendse per incanta-

tionem modus 4^4fags ne Chrifti quidem tem

pore,aedum Mofis,cogni

tas

J

I N '

t« 64j

iagstalej,quales noftra as*-

tatecomburunturjpnfcis

ignotse 20<5.zo7

fagarum uocis abufus apudGennanos 131

Sagana uenefiea 646fagitta uolas in dieioy. quid

Pralt. 537

fagittaeinaera eiaculari im-

. winentetempeftateapud

Gothos folitae juSahacat

^309

Saitarumidololatria 44falis conrecrati ufus 4^2lalis uirtus J14. exorcifatio.

ibid.

Salomopis jdololatria ^70

Samaritani 6^2.

Samiorumdealuno 4$:

Samuclis apparitionem fuif-

fe iilufionem , etiam He-braeis uideri 169

pro Samuelis imagine,diabo

li fpedrum a Py thia exci-

tatum i6S'i67

de Samueleuero non cuoca

to , Auguftini fententia

169.171

fandoruminuocatioin morbis ^98

ianguinis ftuxum inhibendi

jBodusraagicus 473fanguinis humani uidima

47.4S

ad Sanguinem fiftendum fu-

»' perrticiofum reraediu 45^7

inSarjs uirginis uiros fepte

• curitaf^uirediaboloper-

miflura I2Q

Satan.Satanas $4*^0$

fathanGe angelus io5.nucius.

ibid.

fathan» inftitutaomniamai

le cohaerere 215

fathana: limites torquendia

Deo praefigi 384fatansB roembra io5

fatanx profligandi metho-dus certifsiroa ^30.^47

fatanae in quos homines ma-ior poteftas a Deo permit

tatur SS^

Saturnus 44.109

Saturni adulterium ab eius

facerdote adminiftratuni

307Saturno infantes oblati 49Saturninus 305*

fatyrus animal 313. diabolus

107

Satvrus an damones ^i^.dii

fatyrii radix Jio

Satyrides infulas 31J

Saul pythoniflas confuiit

-570

Saulis reprobatio i^i.prsua-

ricatio 168

faxearaoles Colonis 247Saxonis Grammatiei locus

56.2j8^

Saxones aScIauis csfi 107

fcalpeUiacies frada per ue*»

nara ingreflaj&c. 400fchedula ridicula collo ap-

penfa contra lippitudine

JCOAa s fthif-

I N Dfchifmatls cxecratio 6i^

l€orpio,diaboIu$ 107

Sergius moaachusMahometipraeceptorpS quo commento prophetafadus.

99ferpens antlquus j^.tortuo-

ius.ibid. 6C107. diabolus.

ibid.

ferpcntes a Nigritis fafcina-»

ferpentum incantatio.ibid.

de Seruatii Saflenipuero hi-

ftoria Z77

M. Seruilii Nolaiii fuperfti-

tio fooSeruius Tullus laris filius fal

fo creditus ^oi.jis

Q.Scrtoriicerua,Dian3B fa-

cra,confultrix luSeth fiiii,angeli appellati 29^

&filiiDei z^6Seuaruaim Airyriorum urbs

SeueriSulpitlilocus 66fexu5 humani mutatio natu-

rahs 422,

SibylhDuifcops 6if

Sjbyilae Erythrae^ de diuina-

tionis uanitatc reatentia

189

Sibyilx,a d^mone uelut co-

dadx yi

Sibyll.i> albae 112

figiliorum aftronomicoruifl

& m.«gicoruuaniuj 477.

4S3.4S9

f\j^ni qnpmoio i malQne,

E X.

an bono d«mone fada,*

fint difcernenda 117

Simon magus e uirgine fc natum mentitus $^^'P9

Simonis magi fafcinum 155.

imago Fauftiniano impreffa237 pr^ftigi«n2.225.fta

tuai^ointeritus. ibid.

firapliciafenfus turbantia&

auferentia 17^fimplicitas eft diaboli illu.

fionib.organum J47fimulachrum nullum exhor-

refccre dacmonem 40?fimulachrorum miraculaper

damoncfierifolita 6^.66

inSinura deipuendi fupcr*

ftitio fii

Snebergiusdxmon tot

Sodomxexitium 40folanifuriofiradix 2§ofolis curfus miraculofe impe

ditus 124

Solomona fuperftitione magicaahenus ^i^

Solomonis liber ijp.radix fif

qu2 ji^

fomniferalamiarum ungucnta cuiufmodi 174.27^

fomniorum obleruatio 127

fomnorinac imagmes 252

fomnus grauis &inquietuf

bfsitudinem parit 6it

fophi,qui Chald^is magi 137

Sophu Vuicri filia fOI

foporisfpiritus io5

fcrtes uarije wnJe 187

fortium eiymon 181

fortilegi qui Ifidcro 178. un-

ded/.

I N D<!e<!i(fti i8i

Sofigenes Alexaridri praecc-

ptor^^.eiuslocus. ibid-

fortJlegium 177

Spartaedealuno 45"

Ipedrum miru 81. <jub didouiAusabierit 93cdriryllogifmi pi

fpeftra cur fortes uiri no ui-

duant 130

Splraundedifta 88

fpirituales aftutix in ccElefti

bus loj

ipiritualesnaturas cu foemi-

nis coire nuUo modo pof-

fe 3iy

fpiritus agensinfilijs contu

macibus 105'. Antichrifti.

io6.Aegypti.ibid. dtemo-

nioru 105". Dei malus loj'.

diuinationis ic6. iwmun-dus. ibid . impoftor. ibid.

irg.ibid.mcdax.ibid^men*

dacioru iij . mutus & furr

duj,Pythiu«,fopori$,timQ

risio^.uertiginis. ibid.

fp\ntu% ad u-indidam creati.

ibid.an pofsint corpora

transferre 141. Imperato-

res,Duces,Comites,Ser-

uij&c.qui iji. immundi &mali unde ^^.mali ,etiana

Dei fpiritus didi 554.mundi 105. cjuales fubftantiae

248.

fpirjtuu immundorum fubti-

Juas&fraus ai^inSreganographia partitio 15:1

fpuere in terram eleuationjs

E X.

tempore iii.(i^ii

ftabulariac foeminac.ftabtilii

Statores dij 4fSteganographialoannis Tri

thcmij ifo.eius ordo lyi

ftella Chnfti natiuitatisin-

dex,qualis i$8

ftellalunaria 94fteliiophiltrum 341

Stephanus Atrcbatcnfis mo-nachus ^2.6.^18

ftercus muris ParaceKi 198

ftercora non habere philtri

uim 344

ftincusphiltrum 341

ftipes fatalis i^6

ftrigs.ftrigts aues lo^-unde

di^ae 27?

ftrumisabigendiscuratio fu

perftitiofa 47*ftruthiodiabolus 107

ftupor in tormentis quofiio*

do diffoluatur 48Jftuporem in tormcntis indu-

centiauerba 482.4$^

fubuerfiqui ^7%

fucciniuit quibus impedia-

tur yor

SuccotBcnothidolum 41

fuccubae, daemonis cxcmplu

320. 321

fuccubi & incubi dffmonit.

prxftjgi» l^o.^M

Sueciae regis in excrcitu h-mia? circumdu^ae 268

Suid^elocus 28^fulphuris uis jop

Sumanus 4^

I Nfupwsrftltlo quompdo religio

nemimitetur 499fuperflitiones pellendis ds-

faonu infidijs exerceri fo

litae 454fupprefsiones 2,8£

fuum pefti^ 43^

Syluani45.qui&:incubi ^ii

Sylueller ij.pont. Rom.ma-

gus 45:0. Gilbertus antea

5^5.de code^hiftoria» ibid.

lynochtides jn

SyrotuindeaAftarte 44T

TAciturnitas in torraetis

quomododifloluatur

48y. eaadem luducentia

licrbi 481.^83

.Tages^ 81

Tamerani Hj

tarantulae raorfujfymptoma

^ ta& curatia 416

iTatiani de daEmorum tenca-'

tionelententii loi

Tatianilocus S7'WTauricorumfacra 49taurusMahometicus 9^

taxilli tormentum 484Tcichiaes fafcinatores 331

teli extmhendi modus magi-

cus 473Temixtitarumfacra jo(j(^i

tepeftatisfedatio impia ^yS.

tepla ingrefsi cur fe relperge

refolitietia apudueteres

2.04

jbTenebris cur aliqua collu

cerc uideancur 94

D E X.

tentationis caui^ ^^x

inTentationeomni acquie-

fcendu uoiuntari diuinoe

tentatores daemones iijr

tcrniftratores daemones 109

terreiuiruncuii. ibid.

Tertullianiiocus ^p.yeJ.jS.

d^.i^^p-exhortatio 442,

teftes monachofano nolen-

tiq; exefti 410

teftjculos incatatione no adi

mi 3097iTUPiJtf a diabolo interdu

cieri 6§(iio

tetrici familiares dsmonesTeutates Galioraidolu fo

thaninim diabolus lej

Thamuzidolura 43Thartacidoium 42Thayfafl. 398theangelis radix i^o

Thebanoru idololatria 44Thebit annuii 477di?iS7!&£ 12 9TheodorusByiantinus 230^

Theodorus Gronius conful

Vucfalien(i$ jzf

Theodorusiurifc. 95.184

Theodolijludaeorura princi

pis cumPhilippo argenta

riocGlloquiura 289Theophrafti Paracelfi lemu^

res pellendi modus 439.eiufde Paragramon ritem

eiufdem feClatorum impudentia 1^6

therianarcjE uis 438the-

I N Dthefaurum Inquiredi modus

roagicus 478(<J4f

TheHalica mulier,Prouerb.

theurglcaecofecrationes 134

Theutus daemon apudPlato

nem iijT

Thibiorum gens ^jo.InPon-r

tOjnonpoflemergi 589

Thiio a dracone interfedus,

herbaeuireltituitur 175

^v/iu7if(u cur Homero di-

flxmulieres 225-

Thomse Hb«rmagicus 139

Thornumen 4 5

thus yio(4yi

thuris ecereo Pafchali uius

Tiberij CsEf.oculi 331

tibicinis OmnicolorisHani.

melaehiftcria 8y

Tibil^nusNoricoria deus 44Tibullilocus 208

timor nodurnus lo^

timorisrpiritus. ibid.

tirnorem fortcs imagines gi-

gnere Z50

aTimore no(flurno no me-tucndumquid ^u

tipula 422

Tirefiaeuaticinia^S.uatis in

fcEEiinammutatio 42^Tiridates magus 20JTobiaeangelus 346TobiiE caftitatCj&ad Deum

oratione fugatum dasmo-

nium 5»r

in Tobiam nihil permifFum

diabcio,cur 120

togarum ipecies quando P..0

E X.

roaBuifaB fotolerantix exempla SS7^5S^Tonantes dij 45(39^tophacei calculiin uteronati

tophus 400 a colico laboran

te deiedus 398. in iuuenca

TU uentrereperiri folitus,

qualis 4Co.itein iunduris

morbo ardculari laboran-

tium 395Cormenta cjuomodo quida

non fentiant 481.4^5

tormentis fides non adhiben

da 62i

inTormentis ftuporSc taci-

turniras quomodo difibU

uatur 48j

Triballoru fafcinatrices 330Trifmegiftus Mercurius ma*»,

gus i3(J.eiufdem de dcemoDU lapfu fenteotia 35". item

de fpirituum nominibustradatus 147

Tritemius magus i^-o. eiufde

Steganographia. ibid.

TroianorumdeaVefta 4JTrophonij oraculum 93;

trulli doemones quales iii

Tucciauirgo Veftalis 158

TulIiHoftilij interitus 141

Turcae cuiufdam miranda 9^Turcarum magica diuinatio

189

turelares dij 4^Tyberius Atinius 497typho 24<J

Tyranni facerdotis adulte-"

riura 307.308

Tyri intericusabEfaJa pra;-

di<^us

4i<^us

I N DS9

VAlentinianihserecicii^o

Vaicnaaa 510

Valenj iviax.locus (54.181

Varronis coramenticiorura

deoruni num«rusuafa iniquitatiSjSc furorisjdg

mones lyf.item ir^ mortiS'

ibid.

uates diaboH cuiufmodi yi.ja

tiedes portarum uaneno in.i«

fedae 355

Veia uenefica 645*

uenator,diabolus 106

uenefica magia 531

ueneficaru appellatio 151. ars

fola pertimefceda dyS.poe

hx ^44.(^4? (nis 131

lieaeficus pro mago Germa-«enefici i6.1ege Mofis tolli

iufsii§.u6.quiproprie di

ceadi 334. quomodo lae-

dant animatia j^/.ratio 9.

ueneficorum puniendorum

modus i8.(duj^4

contra Veneficura q uid agen

Uenefici genus quo pecus pe

ritjuaris 34^ucneficioinfe(fli qualcs 438.

eoru fymptomata. ibid.

ad Veneficia fcEminae uiris

procliuiores 6^^.6^6ueneficiorum rrimorabilia

exempla 331

ucneaa intro aflumpta 436.

cotadulajdentia, ite hali-

tu. ibid.

Veneciaaellofuaabulus ^6

E X.

uentriculi dolores 5f4uentricali orificium neruo*

fum,& ualde fenfile. ibid»

uentriloquiiip. quiAug.igj

uentiuenales ifj

Vcnu$ Arabum dca 44. Pa-phiculta, ibid.

Veneris impotentiae remc-dium magicura 47J

in Venerea lue laborantiQ lo

tioanimalcula quoeda in-

hatare 39^uerbena fio

VerbumDei non mortua litc

ra,fed fpiritus & uita 47^«fpirituefficax jij

Verbi Dei abufus ^j-j". 454.470.genuinus ufus. ibid.

uerbanihilimmutare nifiau

ditum 485^.487. ftupore Sc

taciturnitatein tormentis

iaducentia ^Si.^S^.^S^^

uerbis imprecationu nemun em po fl e 1£ d i 5:9 9 . (Jo o .•

inftituto confbnis in eli'*

roinando fatana elTe opus

uerbafcum 474uerita$,certaBrei noticia<5jo

inprofundo abftrufa 7.n5

quxrendaamortuis i6f

uentatepofle etiaadiabolo,

licetmendace dici 171

uermis oflo pedum longitu*

dinearurtito eiedus 398.

equum infeflancis cura •*

tio 4f8.4f?udrmei prodigiofos inter-»

dumin hominttm finibus

nafci.

I N Dt2iC6i ibid.

nertiginis fpiritus io6

Vefpafiani miraculu JO5.J04.

VeftaTroianorumdca 4^ueterinarix artis autores J63

ueronic«hcrb«gloria 510

uidimae human« a diabolo

cxcogitatae j^

Midim» ranguiuis humani

47.48Vidlonadca 45"

Vinccntij fabulof^narratio*

ncs 5i8'Si9

nc Vmum inuertatur,ruper-

ftitiofum rcmedium 457 .

Virg.Iocus 43.65.uS.1S0.1Si.

207. 209. 211. 271. 301. 340.

54^.415.438.^10,639. fpiri'

tu fe obiclTam puclla qu^-

dam faHa 531

£ne Viri femine cur multi na

ti fingantur 304.305

abfqjViri feminc pr^ttrChri

flum,nemonatus 301

uirgo religiofa apud IIoIUn<-

dos ob incubu dsmonempraecjpueexufta 275

iairgincs omnes hymcnc dotatszS^. inde 285.288.

iirginitati$indici3,ex Mofedeclarata 284.287

lirunculimoQtanijiii. terrei

109

is quid 659^italis Bcfumbxus medicus

ituliaurciadorati 43iculorum adotatio 47

E X.

VlricusMolitor ^,520

Vlricus NeureflTcr 371

ulula^jdiabolus 107

ultores fcelerum dftmoues

Vlyfsis fociorura mutatio.

4i8.i(20

uoces an «llae cum cocH

imaginibus cooueaiant.

uolucres coeli IC7

uoluntas non omnis punien- ^

da 640.541Vortigernwsrex 318

upupac penna" yii,ouum/ibid.

iy«ctf;rtT«f dsemones curEmpcdocli $s

Vranus Poenorum deus 44urfini cercbri efus 422in Vtero nati tophicci calca

ii J96Vuafdath deus 4jVueli pagi damoniaca fida

448Vuerteti occlufarum monia*

lium dsemoniacaru hiflo-

ria 374Vueruuolf 237

Vuefalienfis exorcifta hifto"

ria 524Vuieri cognomen La^inum

Pifeinarius ji^.cd^^^tdia-

boli conatuii) uires 58 pa-

renresi09.i'ratrss ii'^

Vuiero lares familiares in £b*

dibus parentum fuoruob-

feruati. ibid.

Vuildftadia 408Vuinandus monachus exor-

ciU»

I N Dclfia SH

VulcanusLemni cultus 44uulturum partus 301

Vuolfenbutel arx $87

"ViiymmariaDuringoru opp.

427X ^

V Antftus hi%)ricus 175

lA-Xurguminae 240

ZAbuIus maguf 15^ .

Zachariae Babylonij li-»

berij^.prophetselocusj-i

Zairagia ars difHcillima 1S6.

E X.

Za.ntefae mulieris {pecie iii^'

' boliisdeS.Francircomen

titus 87

Zamolxis magus ijf

Zaratus magus. ibid.

Zarmocenidasraagus. ibid.

Zarois magi interitus 141

zauberer iji

Zenobia ab Aureliano cur di

mifli 640Zoroaftres Perfa Ororaafi

F.i^^^.magii repertor.ibid/

idem qui & Mefraim . i-

bid.

2ijro,diaboIus 107

F I N i Sv

M

k

it, .

w

m

I

f

^'

:*€

N'1&.

r'"^-

i

/