2

Elementler ve Bileşikler

Element ve bileşiklerin özelliklerini

Molekül kavramını

Molekül modelini

Moleküller ve molekül olmayan maddeler

olduğunu öğreneceğiz.

Anahtar KavramlarElement Molekül Bileşik

Yapısında tek tür tanecik (atom veya molekül) içeren maddelere saf madde denir.

Saf maddelerin içinde yabancı madde bulunmaz.

SAF

MADDE

BİLEŞİKELEMENT

DEMİRALTIN

4

ELEMENT AYNI CİNS ATOMLARDAN OLUŞUR

• Maddeler atomlardan meydana gelmiştir. Bakır cezve çok sayıda bakır atomundan oluşmuştur. Altın yüzük sayamayacağımız kadar çok altın atomu içerir.

• Çok sayıda aynı atomun bir araya gelerek oluşturduğu maddelere element denir. Elementler tek çeşit atom içerirler ve saf maddelerdir.

E

L

E

M

E

N

T

5

• Bir element arka arkaya defalarca

bölünürse , onu oluşturan tanecik (atom) elde edilir.

ELEMENT ELEMENT ELEMENT ATOMELEMENT

Bir elementin bütün atomları birbiriyle aynı iken, farklı elementlerin atomları birbirinden farklıdır. Bu sebeple farklı elementler farklı özelliklere sahiptir.

Altın Atomu

Altın Elementi

Altın Yüzük

Gümüş Atomu

Gümüş Elementi

Gümüş

Yüzük

7

B

A

K

I

R

MERSİN ÇANKAYA İ.Ö.O. 8

A

L

T

I

N

AHMET HARMANBAŞI MERSİN ÇANKAYA İ.Ö.O. 9

DEMİR

MERSİN ÇANKAYA İ.Ö.O. 10

A

L

Ü

M

İ

N

Y

U

M

11

KARBON

12

İYOT

13

ELEMENT YAPI MODELLERİ

• Bazı elementler atomlarının bir birine bağlanmasıyla oluşur.

Demir, gümüş, altın, alüminyum gibi bazı elementlerin en küçük taneciği atomdur. Böyle elementler atomik yapıdadır.

BAKIRALTINDEMİRALÜMİNYUM

14

• Bazı elementleri oluşturan aynı çeşit atomlar kümeler halinde bulunur.

• Hidrojen, oksijen ve iyot elementini oluşturan atomlar doğada ikişerli kümeler halinde bulunur. Atomların oluşturduğu atom kümelerine MOLEKÜL denir.

ELEMENT

ATOMİK YAPILI MOLEKÜL YAPILI

15

Element

Element

Element

Atom

ALÜMİNYUM

Atom

BAKIR

Atom

ÇINKO

Bu demir tencere (demir), bakır çaydanlık (bakır) alüminyum

pencere (alüminyum) adı verdiğimiz maddelerden üretilmiş.

Onu da çok yakından incelersek aynı çeşit atomları görebiliriz.

Çok sayıda aynı çeşit atomdan

oluşan maddelere element

denir.

Elementleri oluşturan atomlar her zaman ayrı ayrı durmazlar.

Bazı maddelerin atomları kümeler halinde görülür.

Atomların oluşturduğu bu atom kümelerine ise molekül denir.

Oksijen molekülü

Ozon molekülü

Hidrojen molekülü

İyot molekülü

Maddeleri oluşturan elementlerin en küçük birimi atom veya

molekül olabilir.

En küçük

birimi

molekül

En küçük

birimi

atom

En küçük

birimi

atom

En küçük

birimi

molekül

Bu, maddenin bünyesindeki atomların özelliğine göre değişir.

Atom kümelerine molekül adı vermiştik.

Atom kümelerinin birleşimi ile oluşan yapı moleküler yapıdır. Bu

moleküllerden oluşan bileşiğe ise moleküler yapılı bileşik denir.

Bileşikler kendilerini oluşturan elementlerden

tamamen farklı özellik taşır.

Bu özellikleri nedeni ile bilim insanları

farklı elementlerden milyonlarca yeni

bileşik hazırlayabilmektedir.

21

İki ya da daha fazla çeşitte element atomlarının oluşturduğu saf maddelere bileşik denir.

O

HH

H2O (SU)

N

NH3 (AMONYAK)

H

H

H

BİLEŞİK FARKLI CİNS ATOMLARDAN OLUŞUR.

22

Çeşitli Molekül Örnekleri

CaCO3 (Kalsiyum karbonat) CO2 (Karbondioksit)

23

Elementler bileşik oluşturmak için bir araya geldiklerinde farklı özelliklere sahip yeni bir madde oluşturur. Bileşikler kendilerini oluşturan elementlerden

tamamen farklı özelliklere sahiptirler. Bileşiklerin çoğu moleküllerden oluşmuştur. Bir

bileşiği oluşturan moleküllerin her biri diğerleriyle aynı sayıda atom içerir.

24

SU BİLEŞİĞİOksijen atomu

Hidrojen atomu

AtomlarSu molekülleri

suAtomların birleşmesiyle molekül, moleküllerin birleşmesiyle maddeoluşur.

25

BİLEŞİK MOLEKÜLLERİ

Çünkü bazı maddeler moleküler yapıda değildir.

Tanecik yığınlarından oluşan bu bileşiklere ise

moleküler yapıda olmayan bileşikler denir.

Moleküler yapıdaki: Şeker Moleküler yapıda

olmayan: Tuz

27

Bazı bileşikler moleküler yapıda iken bazı bileşiklerin molekülleri yoktur. Örneğin, tuz bileşiğinin molekülü yoktur.

Tuz bir bileşiktir çünkü 2 farklı elementin birleşmesiyle oluşmuştur. Tuzda sodyum ve klor elementler atomları bulunur.

CaCl

ELEMENTLERBİLEŞİKLER

ATOMİK

YAPIDA OLANLAR

MOLEKÜLER

YAPIDA

OLANLAR

MOLEKÜLER

YAPIDA

OLANLAR

MOLEKÜLER

YAPIDA

OLMAYANLAR

SAF MADDELER

Atomlar elementleri, elementler ise bileşikleri oluşturur.

Dünyamızda en az iki farklı elementin bir araya gelmesi ile

oluşmuş milyonlarca bileşik vardır.

ELEMENT BİLEŞİK

Aynı cins atomlar Farklı cins atomlar

Bileşikleri oluşturan moleküller aynı sayıda atom içerir ve bu

moleküller her zaman aynı yapıda bulunur.

Molekül

Bileşik

Atom

Maddelerin özelliklerine göre bazı maddeler atomik,

bazı maddeler ise moleküler yapıdadır.

Atomik

madde

Atomik

madde

Moleküler

madde

Moleküler

madde

Moleküllerden oluşan maddelere moleküler madde,

atomlardan oluşan maddelere atomik madde denir.

Atom kümelerine molekül adı vermiştik.

Atom kümelerinin birleşimi ile oluşan yapı moleküler yapıdır. Bu

moleküllerden oluşan bileşiğe ise moleküler yapılı bileşik denir.

Elementler Bileşikler

1.Atomik yapıda olan elementler

Örnek:Demir, bakır, altın, gümüş

2.Molekül yapıda olan element

Örnek:Hidrojen, oksijen, iyot

1.Molekül yapıda olan bileşikler

Örnek: Su, şeker, karbondioksit

2.Molekül yapıda olmayan bileşikler

Örnek:Tuz

34

SORU 1I. Çok sayıda aynı çeşit atomun bir araya

gelerek oluşturdukları maddeye bileşik denir.

II. Farklı elementler farklı atomlardan meydana gelir.

Yukarda verilen ifadeler için ne söylenebilir.

A) Yalnız I doğrudur

B) Yalnız II doğrudur D) Her ikisi de yanlış

C) Her ikisi de doğru

35

SORU 2 SAF MADDELER

BİLEŞİKELEMENT

Molekül yapıda olanlar

…….K……

Yukarıda saf maddelerin sınıflandırılmasına ait bir şema verilmiştir. Buna göre şemada K harfi ile gösterilen bileşiğin tanecik modeli aşağıdakilerden hangisi olabilir.

A)

C) D)

B)

36

SORU 3

Şekildeki X maddesinin tanecik modeli verilmiştir. Buna göre X maddesi ile ilgili;

a)Bir molekülde kaç tane atom vardır?

b)Bir molekülde kaç farklı tür atom vardır?

c)Şekildeki X maddesinde kaç tane atom vardır?

a) 5 b) 3 c) 25

37

SORU 4 =Oksijen atomu =Karbon atomu

=Hidrojen atomu

Yukarıda verilen tanecik modellerine göre aşağıdakilerden hangisi bir bileşik değildir?

A) B)

C) D)

38

SORU 5 Tanecik

modeli

Yapısındaki atom

çeşidi sayısı

Yapısındaki toplam

atom sayısı

Yukarıdaki tabloda , , ve sembolleri ile gösterilen yerlere hangi seçenekte verilenler yazılabilir?

A) 2 2 3 5

C) 3 3 4 3 D) 8 4 3 4

B) 2 3 4 5

SBS-2010Öğretmen, öğrencilerine bileşikler

konusunda kart oyunu oynatmaktadır.

Kartların bir yüzünde bileşiklerin özellikleri, diğer

yüzünde bu bileşiklerin tanecik modelleri bunmaktadır.

•İki çeşit atom içerir.

•Moleküllerden oluşur.

•Molekülünde üç atom

vardır.

Buna göre, öğretmenin tuttuğu kartın diğer yüzünde, aşağıdaki

modellerden hangisi vardır?

A) B)

C) D)

SORU 6

SORU 7

Fen ve Teknoloji Dersi

Kaynak Sitesi Selçuk KARPUZ

Fen ve Teknoloji Öğretmeni